БИЗНИС ИНФО 1четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈА

РУДАРСТВОТО ПЕРЈАНИЦА НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА

Свечено одбележан Денот на рударите - 28 Август

Број 63 од 01.09.2011 контакт call центар (02) 15015 www.mchamber.mk

Бизнис-заедницата со поддршка за Економскиот совет на Владата на Република Македонија

МОЖНОСТ ЗА ДИЈАЛОГ МЕЃУ

КЛУЧНИТЕ ЧИНИТЕЛИ

НА ЕКОНОМСКИОТ РАЗВОЈ

ТРАДИЦИЈА БИЗНИС КЛИМА

Производителите ќе побараат да продолжи примената на намалената царинска стапка при

увозот на рафиниран шеќер

ПЕТ ОТСТО ДО ТРАЈНОТО РЕШЕНИЕ

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активност

НЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО2 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

СО СКОПЈЕ МОЖЕ ДА СЕ СПРАВИ САМО ДОБАР МЕНАЏЕР

Најважен фактор за успех е да бидете посветен на работата и да го сакате тоа што го работите. Но, се разбира, мора да имате и предзнаење и искуство во менаџирањето, бидејќи градот Скопје е многу комплексен систем. Потоа, мора да имате и познавање за тоа како функционира градот и локалната самоуправа. Многу значаен фактор за доброто менаџирање е да имате и добар тим, односно ако немате тогаш да знаете да си го направите тимот, бидејќи резултатите никогаш не се само на еден човек. Потоа, треба да се знае како обврските и задачите да се делегираат на соодветни луѓе, да се координираат и да се контролираат со цел тие да се завршат брзо, ефикасно и успешно.

Нормално, за добро управување е потребно да се биде комуникативен, бидејќи завршувањето на една задача бара комуникација со многу луѓе и мора да имате способност како да коминицирате со различни луѓе и од нив да го добиете тоа што ви е потребно. Воведов систем за работа по проект, а не по служба или функција. Се покажа дека овој систем на работа функционира одлично. Кога ќе биде завршен секој проект ги наградувам луѓето кои работеле на тој проект со по една плата. На пример, во зимската служба откако ќе заврши зимската сезона сите добиваат една плата награда. Сите што учествуваат на проектот за средување на состојбите во такси-превозот исто така беа наградени по успешното завршување на проектот. Мора да потенцирам дека за успешното реализирање на сите проекти во градот Скопје многу значајна е комуникацијата со сите општини. Не може ништо да се заврши ако градот Скопје нема добра соработка со општина Центар, со општина Кисела Вода, па и со општина Карпош, независно што

градоначалниците припаѓаат на различни политички партии. На крајот, за првпат во историјата на Македонија градоначалникот на градот Скопје и премиерот на Владата се од иста политичка партија и двајцата имаат волја да се направи многу повеќе за градот Скопје. Сепак, главните градови не можат да реализираат некои големи проекти без поголема поддршка од владите, а тоа е посебно случај во Македонија, каде што се уште нема вистинска децентрализација.

(Коце Трајановски, градоначалник на град Скопје)

ТЕШКА ЗАДАЧА ПРЕД ВИНСКИОТ СЕКТОР

Во рамките на светската винска индустрија, шансите на Македонија како винска земја ќе зависат од тоа колку ќе биде во можност да произведе вина според вкусовите на потрошувачите на пребирливите светски пазари и колку ефикасно ќе може да го направи тоа од аспект на трошоци и цени. Конечно, колку ќе успее да излезе од постојниот имиџ и перцепција и да изврши успешен маркетинг и промоција и да го заземе своето место како релевантен играч на меѓународните пазари.

Имајќи го предвид окружувањето што го карактеризира презаситеност на пазарот со залихи и понуда, засилената конкуренција од земјите од новиот свет, би рекле дека оваа задача со сигурност ќе се покаже многу тешка, а сите чинители во синџирот (производители на грозје, на вино, трговци, па и државата) ќе се соочат со големи предизвици, кои ќе бараат и креативност и напор и жртви.

(Ѓорѓи Петрушев, генерален директор на „Теквеш“ од Кавадарци)

МИМИМАЛНА ПЛАТА ПРИФАТЛИВА ЗА РАБОТНИЦИТЕ

И ОДРЖЛИВА ЗА РАБОТОВАЦИТЕ

Минималната плата е активност, со тоа што имавме состанок со синдикатите заедно со премиерот, го потпишавме тој договор дека ќе се реализира тоа право на работниците. Соодветно на тоа беше реализирана и средбата со синдикатите на која се продискутира и се договориме да се формираат работни групи. Во наредниот период таква средба ќе се направи и со организациите на работодавачите, заеднички да се направат тимови кои во следниот период ќе направат сериозна анализа врз основа на која ќе се направи анализа колкав треба да биде износот на минималната плата. Соодветно на тоа јас и тогаш и сега повторно ќе кажам, не сме во состојба да шпекулираме со бројки, бидејќи е несериозно да се изнесува износ на средства во јавноста, а за тоа се уште немаме анализа.

Тој износ на минимална плата која ќе биде утврден, треба да биде прифатлив за работниците, односно одржлив за работниците, а од друга страна одржлив и прифатлив за работодавачите, за да не се доведеме во ситуација да ние поставиме некоја висина на износот која што нема да можат да ја издржат работодавачите, па да ни се случи отпуштање на работниците. Во еден таков систем ќе мора да се направи заеднички анализа, со тоа што веќе кажав дека синдикатите работат на своја анализа, но меѓусебно ќе мора заедно со работадавачите да се направи една мешовита група по што за многу брзо време ќе излеземе и како влада во целиот тој процес на социјален дијалог, ќе излеземе со еден заеднички предлог кој што ќе биде прифатлив за сите.

(Спиро Ристовски, министер за труд и социјална политика)

Покровители

ПОДВЛЕЧЕНО

ПРЕМИУМ Покровители

Златен партнерза 2011 година

на

ЗЛАТЕН ПАРТНЕР

БИЗНИС ИНФО 3четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Централната манифестација по повод Денот на рударите - 28 Август во Рудникот „Бучим“ во Радовиш

ОТВОРЕНА НОВА ФАБРИКА ЗА ЛУЖЕЊЕ И ПРОИЗВОДСТВО НА КАТОДЕН БАКАР

Во Рудникот за бакар и злато „Бучим“ во Радовиш, а во организација на Министерството за економија и Македонската асоцијација за рударство - МАР се одржа централната прослава на Денот на рударите – 28 Август. На овој ден, се продолжи со веќе воспоставената традиција, на најдобрите рудари предложени од своите компании, да им се доделат признанија од страна на Министерството за

економија. Признанијата ги додели министерот за економија, Вељон Сарачини. Од страна на Македонската асоцијација на рударството – МАР, беа доделени благодарници за особен придонес за развојот и унапредувањето на рударството во Република Македонија и успешна соработка со Македонската асоцијација на рударството – МАР на институции и личности кои се залагаа за забрзување на постапките околу добивањето концесии, како и подобрување на законските решенија, пред се’, за детални геолошки истражувања и експлоатацијата на минералните суровини. На Денот на рударите, вицепремиерот и министер

за финансии на Владата на Република Македонија, м-р Зоран Ставрески и извршниот директор на Рудникот „Бучим“, Василиј Борутскиј ја пуштија во пробна работа фабриката за лужење и производство на катоден бакар, во која се инвестирани 11 милиони евра, а ќе бидат вработени околу седумдесетина работници.

Со отворањетото на оваа фабрика, покрај економскиот бенефит, во кој ќе се преработува еден милион оксидна руда и ќе се произведува 2.000 до 3.000 тони катоден бакар, големо влијание ќе има врз заштита на животната средина, посебно со решавањето на проблемот со отпадните води. Пред присутнните свои обраќања имаа вицепремиерот и министер за финансии Зоран Ставрески и извршните директори на рудникот „Бучим“ Василиј Борутскиј и Николајчо Николов, министерот за економија Вељон Сарачини, а присутните ги поздрави и извршниот директор на Стопанската комора на Македонија, Јелисавета Георгиева. Во Република Македонија има околу 100 рудници во кои се вработени над 8.000 лица, што претставува голем потенцијал за развој на економијата, за што говорат и податоците дека за раст на индустријата од 8,6 отсто на годишно ниво, а во првите седум месеци годинава, забележан е раст од скоро 10 отсто во рударството.

Во РЕК Битола одбележан 28 Август - Денот на рударитеСО НОВИ ИНВЕСТИЦИИ ДО МОДЕРЕН

ЕЛЕКТРОЕНЕРГЕТСКИ СИСТЕМ

Рударите и професионалниот кадар на РЕК „Битола“ во присуство на генералниот директор на ЕЛЕМ Влатко Чингоски го одбележаа 28 Август – Денот на рударите. Во своето обраќање Чингоски посочил дека рударите претставуваат најважната алка од синџирот на производство на електрична енергија.

- Нашата мисија е да градиме модерен електроенергетски систем во Македонија. Во таа смисла, од непроценлива вредност е одржувањето на стабилно производство на јаглен од рудниците Суводол и Брод-Гнеотино, како и продолжувањето на животниот век на РЕК „Битола“ со целосно и навремено отворање на подинскиот јагленов слој, истакнал Чингоски, а го цитира МИА. Тој најавил неколку нови инвестиции, создавање услови за откоп на околу 50 милиони тони јаглен важни за работата на РЕК „Битола“, пуштање во работа на вториот БТО-систем, набавка и монтажа на транспортен систем од површинскиот коп Брод-Гнеотино до рудникот Суводол во должина од 10 километри и други активности. - Во тек се испитувањата на потенцијалните лежишта со јаглен во Живојно - мариовскиот басен, а воедно завршуваме со модернизацијата на вториот агрегат на термоелектраната која наредниот месец ќе биде вклучена во енергетскиот систем на Република Македонија, - рекол Чингоски.

ТРАДИЦИЈА

БИЗНИС ИНФО4 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

На свеченоста во РЕК „Битола“, раководителот на Детското ликовно студио „Св. Кирил и Методиј“ Коста Хаџиандоновски на генералниот директор на ЕЛЕМ Влатко Чингоски му подари детски ликовни творби во знак на благодарност што оваа општествено одговорна компанија ја поддржува Меѓународната ликовна манифестација „Мал битолски Мормартр“, а генералниот директор на РЕК „Битола“ Мирко Ристевски на најдобрите рудари и други работници од комбинатот им врачи пригодни јубилејни награди и признанија.

Во РЕК „Осломеј“ свеченост по повод Денот на рударите ФОКУСИРАНИ ВРЗ НОВИТЕ НАОЃАЛИШТА

ВО ПОПОВЈАНИ И ЌУКАЛЕ

Со доделување награди на 15 најуспешни работиници во РЕК „Осломеј“ свечено беше одбележан 28 Aвгуст, Денот на рударите. На одбележувањето присуствуваа генералниот директор на АД „ЕЛЕМ“ Влатко Чингоски, директорите на РЕК „Осломеј“ Миле Крагуевски и Имер Зенку, како и градоначалникот на Oпштина Осломеј, Фатмир Дехари. - Треба да работиме за унапредување на условите за работа бидејќи сме свесни за тешката задача што ја извршуваат нашите вработени. Во период од осум месеци успеавме да го реализираме предвиденото за над 60 проценти, им порачал Чингоски на работниците, а пренесува МИА. Тој нагласи дека фокусот во иднина ќе биде ставен како да се продолжи работниот век на РЕК „Осломеј“, бидејќи постојните резерви на јаглен се при крај. - Ќе бидеме фокусирани на новите наоѓалишта на јаглен во месноста Поповјани и Ќукале, - речкол Чингоски. Директорот на РЕК „Осломеј“ Крагуевски истакнал дека во последните пет години 100 процентно го исполниле предвидениот план, а вториот директор Имер рекол дека се надева оти и во иднина ќе бидат исполнети сите работни обврски во комбинатот.

Рудникот за олово и цинк „Саса“ со производство на 700.000 тони олово-цинкова руда годишно

ВО ТЕК РЕАЛИЗЦИЈА НА НОВО РУДНО НАОЃАЛИШТЕ И ВРАБОТУВАЊЕ НА 200 ЛИЦА

Рудникот за олово и цинк „Саса“ од Македонска Каменица Ден на рударите го одбележа работно. Според изјавата на Максим Прохоров, директор за инвестиции, а ја пренесува МИА, годишно рудникот произведува 700.000 тони олово-цинкова руда која преработена во олово-цинков концентрат се пласира на светските пазари.

Според Прохоров, во моментот се реализира инвестицијата од 16 милиони евра за отворање на нови рудни наоѓалиште во хоризонт 830, според концесијата за експлоатација добиена од р е с о р н о т о Министерство за економија и Владата на Република Македонија. Со ова бројот на вработените од 700 ќе се зголеми за нови 200 работници. Прохоров ја истакна соработката на рудникот со општината Македонска Каменица. Пред месец дена рудникот инвестираше 40.000 евра за реконструкција на градскиот базен, а квартално во буџетот на општината се уплаќаат по 23 милиони денари од концесијата на рудниците „Саса“.

ТРАДИЦИЈА

Влада на Република МакедонијаФОРМИРАН КОМИТЕТ

ЗА МИНЕРАЛНИ СУРОВИНИ

Владата на Република Македонија формира Комитетот за минерални суровини, со кој што претседава претседателот на Владата на Република Македонија, м-р Никола Груевски. Покрај претседателот на Владата, во работата на Комитетот за минерални суровини како постојани членови ќе учествуваат и заменик претседателот на Владата задолжен за економски прашања, м-р Владимир Пешевски, министрите за економија, транспорт и врски, земјоделство шумарство и водостопанство и за животна средина и просторно планирање, заменик министерот за економија, државните секретари во министерствата за економија и за животна средина и просторно планирање, директорите на Управата за заштита на културното наследство, на Агенцијата за странски инвестиции и на Управата за водостопанство, а во текот на својата работа Комитетот ќе вклучува и надворешни членови како и претставници од бизнис секторот чија дејност е поврзана со експлоатацијата на минерални суровини. На својот прв состанок Комитетот за минерални суровини ги разгледа состојбите во областа на геолошките истражувања и експлоатацијата на минералните суровини, при што се констатираа повеќе аспекти од оваа област кои ќе бидат детално разгледувани на следните седници на Комитетот, кои со одредена динамика ќе се реализираат во наредниот период. Комитетот за минерални суровини ќе се фокусира не само на утврдување и решавање на тековните состојби и прашања во оваа сфера, туку пред се, во креирање на системски и трајни решенија чија што доследна примена се очекува да доведе до зголемување на инвестиционите активности во областа на геолошките истражувања и експлоатацијата на минералните суровини.

БИЗНИС ИНФО 5четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Производителите ќе побараат да продолжи примената на намалената царинската стапка при увозот на рафинираниот шеќер

ПЕТ ОТСТО ДО ТРАЈНОТО РЕШЕНИЕ

„Ефектите од намалувањето на царинската стапка при увозот на рафинираниот шеќер“ беше темата на прес конференцијата во Стопанската комора на Македонија (29.8.2011 година). Имено, врз основа на законската можност за примена на автономни мерки за намалување или укинување на увозни давачки кои се наплаќаат при увозот на одредена стока, Владата на РМ на 18.01.2011 година донесе Одлука за намалување на увозните давачки на бел шеќер, со која царинската стапка при увозот на истиот се намали од 30% на 5%, за период од девет месеци (1.02.- 31.10.2011 година). На оваа прес конференција беа презентирани ефектите од намалувањето на царинската стапка, согласно коморските првични согледувања.Тие се следни:

- Според податоците од анкетирани 20 фирми, кај 60% производството забележа пораст од 5-15%, а кај 30% е на истото ниво во однос на истиот период лани, со укажување дека доколку не се донесеше наведеното намалување на царинската стапка, ќе забележеа негативни деловни резултати, ако се земе предвид порастот на берзанската цена на шеќерот и соодветно на истиот повисоките увозни давачки во однос на истиот период лани. Во надворешно трговската размена, забележан е раст на извозот кај слатките бисквити, вафлите и колачитеза (36 отсто), како и намалување на увозот за 15%, во првите шест месеци годинава во однос на истиот период лани.. -Останатите производи од шекер, во наведениот период, забележаа пораст од 2% во извозот, а на страната на увозот, како и

чоколадите, се на исто ниво како лани.. -Кај гумите за жвалање, извозот е намален за 17%, но затоа пак и увозот е намален за 15%; - кај овошните сокови увозот е намален за 30%, при намален извоз за над 35%, што значи производителите на истите при намалена побарувачка во странство, ја искоритија можноста за пораст на пласманот на домашнопт пазар. Тоа значи, дека покрај реализираниот пораст во извозот кај одредени производи, позитивни ефекти имаме во пласманот на домашниот пазар, што услови намалување на увозот на слатки бисквити, вафли и колачи, овошните сокови, како и гуми за џвакање. Според анкетираните фирми, резултатите од наведента привремена мерка, ќе беа далеку повисоки доколку важеше во период од октомври-претходната- до јуни- тековнава година, поради знатно повисоката потрошувачката во тој период. Сепак наведените податоци се аргумент кој го оправдува барањето на производителите на кондиторски производи и сокови за трајно намалување на царинските стапки за шеќер. Истото е инкорпорирано е во Програмата за работа на Владата во периодот од 2011-2015 година, со рок на реализација во 2012 година. Но, со оглед на фактот што увозот на бел шеќер со 5% царинска стапка, согласно Одлуката, завршува на 31.10.2011 година, до трајното намалување на истата, белиот шеќер ќе се увезува со 30%, што се совпаѓа со период во кој потрошувачката на истиот за производство на кондиторски производи и сокови е највисока во тековната година ( новогодишни, верски празници, намалена консумација на овошје и зеленчук согласно далеку пониската и поскапа понуда на истите за разлика од летниот период). Поради тоа, со оглед што наредниот период, а посебно наредните три месеци се посебно значајни во потрошувачката на наведените производи, на прес конференцијата беше соопшено дека производителите на кондиторски производи и овошни сокови ќе достават Барање за донесување на нова Одлуката за намалување на увозните давачки на бел шеќер за периодот од 1.11.2011 година до донесувањето на трајното решение во 2012 година.

Управниот одбор на Регионалната комора со седиште во Прилеп расправаше за легализацијата на бесправно изградените стопански објекти

ПРИОРИТЕТ ЗА БАРАЊАТА НА БИЗНИС-СЕКТОРОТ

Управниот одбор на Регионалната комора со седиште во Прилеп, на 24.8.2011 година, расправаше за бесправно изградените објекти од страна на правните субјекти од општината. Седницата беше закажана по барање на градоначалникот Марјан Ристески.

Претседателот на Регионалната комора со седиште во Прилеп, Симон Наумоски, изрази задоволство од големиот одзив на проширената седница на која, покрај градоначалникот со неговите соработници, присутни беа и 35 претставници на компании од регионот.

Членовите на Управниот одбор на Регионалната комора со седиште во Прилеп опширно расправаа за процесот на легализација на бесправно изградените стопански објекти. Врз основа на водената расправа се донесе единствениот заклучок кој сугерира компаниите да поднесат барања за легализација на бесправно изградените стопански објекти до крајниот рок - 3.9.2011 година, а стручната служба на локалната самоуправа да им даде приоритет на барањата од бизнис-секторот.

Ристо Најдоски

БИЗНИС КЛИМА

БИЗНИС ИНФО6 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Влада на Република МакедонијаПОЧНА ДА ФУНКЦИОНИРА

ЕКОНОМСКИОТ СОВЕТ

Во Владата на Република Македонија почна да функцинира Економскиот совет со кој претседава премиерот Никола Груевски. Тековните макроекономски движења во државата, движењата и состојбите на глобално ниво, пред се во САД и еврозоната, како и тековни проекти во инфраструктурата, градежништвото, енергетиката, странските директни инвестиции и земјоделството беа главна тема на првиот состанок. Економскиот совет е новоформирано тело во рамките на

Владата, во коешто постојано ќе членуваат нејзиниот претседател, кој воедно ќе биде и негов претседавач, министрите од економските ресори, гувернерот на Народната банка, како и претставници на други државни институции со одредени н а д л е ж н о с т и во сферата на е к о н о м с к и т е прашања. - Нашиот зголемен фокус на економијата, меѓу другото, се рефлектира и со создавањето на Економскиот совет во кој членуваат постојани членови. Тоа се главно луѓе од државните институции, како и непостојани членови, кои ќе бидат повикувани зависно од потребата. Може да бидат од Универзитетот, од бизнисот или од некоја друга институција од каде што нема постојан член, оценил премиерот Груевски, а го цитира МИА. - Ние и досега имавме фокус, но сега сакаме да имаме зголемен фокус за да може да се потроши повеќе време на она што е најзначајно или еден од приоритетите за да се придвижат работите во тој дел. Предвидено е состаноците на Економскиот совет, кој во некои земји

се нарекува „економска влада“, да се одржуваат секој понеделник. Поместувања се можни само во случај на други итни активности. На состаноците детално ќе се дискутираат темите што произлегуваат од економскиот дел на владината Програмата

за работа 2011-2015 година, како и други тековни економски движења кои имаат соодветен ефект врз генералните трендови во македонската економија. Дебатите би резултирале со дефинирање соодветни заклучоци и насоки кои потоа би биле предмет на формално произнесување од страна на Владата на Република Македонија на редовна седница. Повремено, на средбите, во зависност од потребите, ќе бидат поканети и претставници од стопанските комори, универзитетите и други асоцијации од сферата на економијата и економските

прашања. - Еднаш неделно ќе имаме состанок по неколку часа во кои ќе се фокусираме на економијата. Ние и на седница на Владата ќе го правиме тоа, меѓутоа на седница на Владата некогаш се зборува и за многу работи што не се поврзани со економијата. Затоа го формираме ова тело на кое секоја недела главните ф у н к ц и о н е р и поврзани со економијата и во присуството на други луѓе од бизнисот, од универзитетите и други институции, ќе дискутираме за поодделни прашања од е к о н о м и ј а т а и нејзино п о д о б р у в а њ е , р е ш а в а њ е проблеми со цел да се зголеми квалитетот на

живот и да се отворат нови работни места, - потенцирал м-р Никола Груевски, претседател на Владата.

Формиран Комитет за претприемништво и иновации во Владата на Република Македонија

КОНКУРЕНТНОСТА НА МАКЕДОНСКАТА ЕКОНОМИЈА ВО

ПРЕДЕН ПЛАН

Подобрување на конкурентноста на македонската економија, како и зголемување на вработеноста и економската активност преку развој на претприемничкиот дух, особено кај младите, се приоритетите на конституираниот Комитетот за претприемништво и иновации во Владата на Република Македонија. Со Комитетот претседава премиерот Никола Груевски, а во неговата работа учествуваат и вицепремиерите Зоран Ставрески и Владимир Пешевски, министрите за економија, здравство, информатичко општество и јавна администрација, образование и наука, за привлекување странски инвестиции, замениците-министри за економија и за земјоделство, шумарство и водостопанство, како и надворешни претставници од бизнис-секторот и науката. - На седниците на Комитетот ќе се разговара и за финансиска поддршка и унапредување на регулаторната рамка за развој на малите и средни претпријатија, унапредување на вештините на претприемачите и нивно здружување, унапредување на условите за водење бизнис, поврзување на фирмите со универзитетите и иноваторите, имплементација на истражувачки и развојни проекти, поддршка на комерцијализацијата на иновациите, како и имплементирање на нови технологии кои се основа за постоење на технолошки базиран економски раст, соопштува владиниот сектор за односи со јавноста, а пренесува МИА. Состаноците на Комитетот за

претприемништво и иновации ќе се одржуваат на редовна месечна основа, при што темелно ќе се следи реализацијата на проектите од таа област, ќе се разгледуваат можности за имплементација на нови проекти и ќе се даваат препораки за одлуки и мерки во функција на исполнување на целите за подобрување на конкурентноста на македонската економија, како и зголемување на вработеноста и економската активност во државата.

МОЖНОСТИ

Стопанска комора на Македонија

ЕКОНОМСКИОТ СОВЕТ - МОЖНОСТ ЗА ДИЈАЛОГ МЕЃУ КЛУЧНИТЕ ЧИНИТЕЛИ НА ЕКОНОМСКИОТ РАЗВОЈ

Стопанската комора на Македонија безрезервно го поддржува новоформираниот Економски совет, бидејќи како организациона форма во Владата на Република Македонија, дава можност во рамките на истиот да се отвори дијалог меѓу носителите на економската, односно фискалната политика, носителите на независната монатарна политика, претставниците на бизнис-заедницата, односно реалниот сектор и науката. Стопанската комора на Македонија во последниве две години посебно инсистираше на потребата од продлабочување на јавно-приватниот дијалог со сите општествено-политички и економски чинители во земјата, кои на директен или индиректен начин имаат свое влијание, односно можат да дадат придонес во најсоодветното утврдување на системските решенија за поттикнување на забрзан економски раст.

БИЗНИС ИНФО 7четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

ФОРМИРАН КОМИТЕТ ЗА ТУРИЗАМ

Со цел да се зајакне фокусот и поддршката на Владата за развој на туризмот во Република Македонија, како и да се обезбеди навремена реализација за Стратегијата за развој на туризмот и на проектите од Програмата на Владата од оваа област, Владата формираше Комитет за туризам, кој ја одржа конститутивната седница, - објавува МИА. Комитетот за туризам ќе ги дава потребните насоки и ќе ги разгледува политиките, мерките и проектите кои имаат за цел унапредување на туристичката инфраструктура и промоција на Република Македонија како атрактивна туристичка дестинација во странство. За таа цел, на една од следните седници на Владата ќе биде доставен акционен план со чекорите што ќе бидат преземани од надлежните институции во насока на реализација на Стратегијата за развој на туризмот. Со Комитетот за туризам претседава претседателот на Владата на Република Македонија, м-р Никола Груевски. Потпретседатели на Комитетот се заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, м-р Владимир Пешевски, и заменик на претседателот на Владата и министер за финансии, м-р Зоран Ставрески. Во Комитетот членуваат министерот за економија, министерот за транспорт и врски, министерот за култура, заменик на министерот за економија, државниот секретар во Министерството за економија, раководителот на секторот за туризам во Министерството за економија, директорот на Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, директорот на Агенцијата за странски инвестиции и промоција на извозот, како и претставник на Министерството за надворешни работи надлежен за економија и туризам. Комитетот е планирано да

заседава еднаш месечно, а на неговите седници ќе се повикуваат и претставници од стопанските и туристичките комори, туристички работници, професори и други експерти од областа на туризмот, кои ќе имаат можност да ги даваат своите предлози, сугестии и иницијативи од оваа област.

УСОГЛАСУВАЊА

Средба на министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски со организациите на работодавачи на Македонија

ВИСТИНСКО ЕВИДЕНТИРАЊЕ НА НЕВРАБОТЕНОСТА

Реализацијата на сите интереси на посебните групи, на бизнис заедницата и на работниците се остварува само низ правилен социјален дијалог. Социјалниот дијалог во Република Македонија е нешто кое мора да постои меѓу Владата и Организациите на работодавачи покрај синдикатите. Ова го изјавил министерот за труд и социјална политика Спиро Ристовски по неговата работна средба со неколку организации на работодавачи на Република Македонија. - Дискутиравме за првите приоритетни мерки по кои ќе функционираме, а кои се однесуваат на подобрување на статусот на бизнис климата и на подобрување на сите услови за вклучување на пазарот од страна на бизнис заедницата. Дискутиравме за приоритетни мерки кои треба да се преземат во насока на сузбивање на нелојалната конкуренција во рамки на бизнис заедницата и подобрување на статусот на работниците односно одговорноста на работодавачите кон подобрување на условите за работа, посочил Ристовски.

Тој истакна дека ова е прва средба и ќе биде една од многуте која ќе ги реализира Министерството за труд и социјална политика со социјалните партнери, а продолжуваат со комуникација и со синдикатите. - Се договоривме дека следните активности ќе бидат најавени во четврток на седница на Економско-социјалниот совет, а понатаму по работни групи би ги реализирале сите останати обврски, додаде Ристовски. Претседателот на Организацијата на работодавачи на Македонија Димитар Стојановски рекол дека сите нивни предлози во дискусијата биле прифатени од министерот со заедничка цел за подобрување на економијата во Република Македонија. Тој рече дека предложиле многу работи во делот на позитивното

законодавство, економијата, за развивање и забрзување, во делот на вработување, на евидентирањето на вистинската невработеност бидејќи се повеќе се чувствува еден парадоксален момент во економијата. - Имено, се бараат работници - нема ни за металната, ни за прехранбената индустрија, за машинската, за градежната, а од друга страна имаме голем број невработени. Што значи имаме невистинита слика која не ја одржува состојбата или тие што бараат работа бараат да не најдат, рече Стојановски и додаде дека со самото тоа што не прифаќаат работа се создава впечаток дека младите како да сакаат да пробаат нешто друго или да одат надвор од Македонија.

АКЦЕНТИ

ЗАДОЦНЕТО ЧУСТВУВАЊЕ НА КРИЗАТА

Сметам дека случувањата во САД како и во еврозоната немаат некои големи ефекти врз македонското стопанство, но сепак како што можеше да се забележи и по светската економска криза Македонија ги чувствува последиците по одреден временски период или дури и задоцнето. Имено во одредени сектори кризата беше почувствувана многу бргу, а во други последиците се чувствуваа после одреден временски период. Случувањата сметам дека имаат значително влијание врз македонското стопанство, како кризата во Грција на пример врз текстилната индустрија или неодамнешните случувања на Косово за нашиот извоз, меѓутоа она што главно е тоа дека банките водат многу конзервативна монетарна политика и тоа и придонесува светската криза да не одрази кај нас во толкав голем интензитет, но еве и денес веќе акциите во светот пораснаа по најавата дека САД ќе ги задржи ниските каматни стапки до 2013 година, па ќе видиме како кај нас ќе се одрази тоа.

(Соња Мек Грук, извршен директор на Американската стопанска комора)

МОЖНОСТИ

БИЗНИС ИНФО8 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

„Македонски Телеком“ и „Т-Мобиле“ општествено одговорни претпријатија

СПОНЗОРСТВО НА МЗТ СКОПЈЕ АЕРОДРОМ ЗА ПРВА ШАМПИОНСКА ТИТУЛА

„Македонски Телеком“ и „Т-Мобиле“ потпишаа Писмо за намери со кошаркарскиот клуб МЗТ Скопје Аеродром. Писмото претставува потврда за идната соработка и спонзорство на двете компании од телекомуницискиот пазар со клубот од Скопје. Соработката треба да се финализира со потпишување Договор за спонзорство пред почетокот на натпреварувачката сезона, некаде во средината на октомври. Договорот ќе биде условен и доколку МЗТ Скопје игра во НЛБ лигата во сезоната 2012/13, тогаш компаниите најавуваат спонзорство и во следните четири години. На прес-конференцијата, на која беа промовирани и новите дресови на МЗТ Скопје со логото на „Македонски Телеком“ и „Т-Мобиле“ зборуваа првите луѓе на компаниите-спозори и на клубот од Аеродром. Главниот извршен директор на „Македонски телеком“ Даниел Сас по потпишувањето на Писмото за намери рече дека очекува почеток на едно ново пријателство. - Среќен сум што имаме партнер каков што е МЗТ Скопје. Ние сме многу внимателни кога ги бираме партнерите и верувам дека клубот со големи амбиции е нашиот вистински избор. Ние имаме долгорочни планови со нашиот нов партнер. Тие не се само на домашната сцена, туку се поврзани и со меѓународни настапи. Задоволен сум од посветеноста на сите во клубот и се надевам на добри резултати, истакнал Сас, а го цитира МИА.

Задоволство од претстојната соработка со МЗТ Скопје искажал Жарко Луковски, главен извршен директор на „Т-Мобиле“. Според него, симболот „Т“ освен што ја означува дејноста со која се бават, има значење и за успех и просперитет. Луковски се надева дека првото влегување на неговата компанија во кошарката ќе значи и прва шампионска титула за тимот од Аеродром. Претседателот на МЗТ Скопје Аеродром, Сашо Босилков очекува МЗТ Скопје со помошта од новите спонзори за првпат во својата историја да дојде до шампионската титула. - Со новите спонзори и ние ќе бидеме дел од големото семејство на „Т-Мобиле“ во кое влегуваат големи европски спортски екипи. Очекувам да ги освоиме титулата и купот. Со финансиската помош создаваме екипа со која од следната сезона ќе бидеме успешни и во

Јадранската лига. Играњето во таа лига е од големо значење и за Македонија и за спортот кај нас. Од МЗТ Скопје најавија дека се во преговори со уште еден репрезентативец кој доколку не најде странски ангажман пред почетокот на сезоната ќе го облече сино-белиот дрес.

ЕВН Македонија Холдинг со нов главен извршен директор

ЈОХАНЕС РАИНДЛ НА МЕСТОТО НА ГИНТЕР ОФНЕР

Јоханес Раиндл е новиот главен извршен директор на ЕВН Македонија Холдинг. Доаѓа на местото на Гинтер Офнер кој заминува од оваа функција. Офнер, чиј мандат по повеќе од пет години истекува во септември годинава, е назначен за главен финансов директор на Меѓународниот аеродром во Виена.

- Благодарни сме дека со своето искуство и посветеност на Македонија и нејзините граѓани Гинтер Офнер даде придонес кон успешната трансформација на ЕВН Македонија и кон позитивните односи кои ЕВН како австриска компанија би можела да ги изгради со македонското општество. Дури и во најтешките ситуации тој никогаш не го изгуби оптимизмот и посветеноста да ја направи ЕВН Македонија успешна приказна како за ЕВН така и за Македонија, изјавил Штефан Шишковиц, член на Управниот одбор на ЕВН АГ, а го цитира МИА. Шишковиц е убеден, како што нагласува, дека Раиндл, кој има долгогодишно искуство во енергетиката и менаџментот со дистрибутивни мрежи за електрична енергија, успешно ќе ја продолжи неговата работа.

Германската консултантска фирма „Поири Инфра“ ќе изработи студија за влијанието врз животната средина на „Луково Поле“

ПОЧЕТОК НА ИЗГРАДБАТА НА ХИДРОЦЕНТРАЛАТА ПО МАЈ 2012 ГОДИНА

Германската консултантска компанија „Поири Инфра“ од 1 септември треба да почне со изработка на студија за влијанието врз животната средина од реализацијата на проектот „Луково Поле“, инвестиција на АД Електрани на Македонија. Изработката на стдудијата чини 272.000 евра, кои се дел

од кредитот од Светската банка доделен на ЕЛЕМ за подготвителни активности за „Луково Поле“. Договорот за изработката на студијата го потпишаа директорот на ЕЛЕМ д-р Влатко Чингоски и претставникот на „Поири Инфра“, Хенри Брзезински, во присуство на министерот за животна средина и просторно планирање Абдилаќим Адеми. За осум месеци, до мај следната година, консултантот треба да понуди комплетна еколошка студија со план за управување со животната средина, што би овозможило почеток на реализацијата на „Луково Поле“, според избраните градежни методи базирани врз примена на најсовремени технологии. Поширокиот регион на „Луково Поле“ влегува во Националниот парк „Маврово“. Како потенцијални негативни влијанија од реализацијата на проектот се утврдени градежните работи од поголем обем, користењето материјали, како и промените во локалната хидрологија. - Токму затоа еколошката студија ќе треба да одреди меѓу другото и користење специјални градежни методи, како и план за еколошко управување со целиот проект, - рекол по потпишувањето на Договорот Чингоски, а го цитира МИА. Според Брзезински, „Поири Инфра“ во следните осум месеци ќе прави проценка во детали на природните живеалишта за да се види целосниот опфат на проектот и на што се` ќе влијае. Ќе се прави проценка и на законската рамка, како и анализа на проектот и можностите за алтернативни проекти и изградба со цел олеснување на негативните влинанија и ќе се воведе план за управување со ресурсите на физичката култура. Консултантската куќа има искуства во неколку такви проекти во Камерон, Русија, Пакистан, Иран, Чиле, Малезија. Министерот Адеми изрази надеж дека поради локацијата на „Луково Поле“ во НП „Маврово“ „Поири Инфра“ ќе ги има предвид сите аспекти од тој регион и ќе подготви квалитетна студија. Министерството за животна средина, како што рече, ќе изготви решение за нејзино одобрување и е подготвено со сите ресурси да му помогне на инвеститорот.

Реализацијата на „Луково Поле“ треба да придонесе кон зголемување на уделот на обновливата енергија во вкупното производство на електрична енергија во Македонија. Според хидролошките анализи, од проектот треба да се обезбеди дополнително производство на околу 160 GWh електрична енергија на годишно ниво во постојните хидроелектрани.

ПОКРОВИТЕЛИ И ЧЛЕНКИ НА КОМОРАТА

БИЗНИС ИНФО 9четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

ПОКРОВИТЕЛИ И ЧЛЕНКИ НА КОМОРАТА

- Главниот дел на зголеменото производство од „Луково Поле“ ќе се реализира преку постојните мавровски хидроелектрани „Вруток“ - „Равен“ – „Врбен“, а еден помал дел, преку новата хидроелектрана „Црн Камен“, која е предвидена за изградба во рамките на проектот, - најавил директорот на ЕЛЕМ. Проектот „Луково Поле“ вклучува изградба на акумулација со вкупен волумен од 39 милиони метри кубни, лоцирана во планинскиот масив на Кораб во Северозападна Македонија на висина од околу 1500 метри. Вклучува и изградба на 20 километри долг канал (довод на вода од Кораб), со два тунела, кој со помош на пет зафати на вода ќе носи дополнителни води од Кораб во акумулацијата. На околу три километри низводно од браната се предвидува и изградба на мала хидроелектрана „Црн Камен“. Вредноста на целиот проект е 62 милиона евра. АД ЕЛЕМ треба да го реализира во период од четири години со сопствени средства и со кредит од Светската банка.

Во ХЕЦ „Шпилје“ произведени 205 милиони киловат часови електрична енергија

ДЕСЕТТИНА НАД ПЛАНОТ

Во хидроелектричната централа „Шпилје“ до 23.8.2011 година се произведени 205 милиони киловат часови електрична енергија. Според раководството на овој електроенергетски објект, тоа претставува натфрлање на планот за над десет отсто и реализација на годишниот план за околу 70 проценти.

Средниот дотек на вода во акумулацијата „Дебарско Езеро“ изнесува 17 кубни метри вода во секунда, а има резерва на вода за производство на околу 20 милиони киловат часови. Минатата година поради поволната хидрологија на дебарското сливно подрачје, во ХЕЦ „Шпилје“ беа произведени 560 милиони киловат часови електрична енергија.

ЕВН Македонија ја реконструира дистрибутивната мрежа во општина Ресен

ЗГОЛЕМЕНА СИГУРНОСТ И КВАЛИТЕТ НА НАПОЈУВАЊЕТО

ЕВН Македонија ја зврши втората фаза од Проектот за реконструкција на дистрибутивната мрежа во општина Ресен. Во село Грнчари е изградена нова компактна бетонска трафостаница со моќност од 800 киловолт ампери и кабелска врска од 0,5 километри. Како што соопшти компанијата, комплетно е реконструирана постојната и е изградена нова нисконапонска мрежа во должина од еден километар, со што во целост е решено снабдувањето со електрична енергија на корисниците во овој дел од општина Ресен. Со веќе завршената реконструкција на далеководот Лескоец и реконструкцијата на далеководот Крушија, што ќе почне на

крајот од месецов, целосно ќе се зголеми сигурноста и квалитетот на снабдувањето, а ќе се намали и бројот на евентуални прекини во снабдувањето со електрична енергија. Со ова се подобрува снабдувањето и се отвораат можности за економски развој на населените места крај Преспанското Езеро во делот од Отешево до Стење и делот кон Јанкоец, Избишта, Златари, Сопотско, Лева Река и Кривени. Вкупната инвестиција со која ќе се реконструира дел од дистрибутивната мрежа во општина Ресен е 100.000 евра, а средства се одвоени и за редовно одржување во кондиција на нисконапонската мрежа, трафостаниците и среднонапонската мрежата во целата општина.

Македонскиот електропреносен систем оператор (МЕПСО) општествено одговорно претпријатие

ПЕТ СТИПЕНДИИ ЗА СТУДЕНТИ ОД ПРВА ГОДИНА НА ФЕИТ

Македонскиот електропреносен систем оператор (МЕПСО) ќе додели пет стипендии за студенти од прва година на енергетски студиски програми на Факултетот за електротехника и информациски технологии (ФЕИТ) на Скопскиот универзитет. Меморандумот за соработка го потпишаа Дејан Бошковски, генерален директор на МЕПСО и Миле Станковски, декан

на ФЕИТ, – соопштуваат од компанијата.

Месечниот износ на стипендиите ќе биде по 6.000 денари, а конкурсот ќе се објавува по завршување на зимскиот семестар и валоризација на успехот од студиите. Во иднина МЕПСО планира и да наградува студенти – иноватори, а како и досега ќе продолжи да обезбедува практична настава за студенти од соодветните студиски програми на ФЕИТ. Меморандумот предвидува и научна, стручна и технолошка соработка на проекти меѓу МЕПСО и ФЕИТ, со посебен акцент на развојно-истражувачки проекти кои ќе ги реализираат експертски и професионални тимови, изработка на магистерски и докторски трудови од постдипломци на ФЕИТ, како и работа на апликативни проекти, консултативни и едукативни активности меѓу партнерите. - Овие активности се уште една потврда на определбата на менаџментот на МЕПСО за поддршка и стимулирање

просперитетни студенти од електротехничките струки, вложување во нови знаења и унапредување на работните процеси како дел од политиките на МЕПСО за општествено одговорна компанија, - информира МЕПСО.

Градежна компанија „Гранит“ од Скопје

ЗА ДВА МЕСЕЦА ПОТПИШАНИ ДОГОВОРИВО ВРЕДНОСТ ОД 17,7 МИЛИОНИ ЕВРА

Градежната компанија „Гранит“ склучи два нови договора. Првиот се однесува на изградба на сообраќајна клучка за поврзување на аеродромот „Александар Велики“ во вредност од 1,92 милиони евра, со рок на изведба од 3 месеци. Нарачател е турскиот „ТАВ“, кој ја има концесијата за управување со аеродромот. Вториот договор се однесува на тампонирање и асфалтирање

на улици во рурални подрачја на општина

БИЗНИС ИНФО10 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

ПОКРОВИТЕЛИ И ЧЛЕНКИ НА КОМОРАТА ФИНАНСИИ И БАНКАРСТВО Струмица во вредност 576 илјади евра. Покрај овие два договора од 2,49 милиони евра, „Гранит“, како што соопштуваат од компанијата, потпишал уште четири договори во вредност од 8 милиони евра. Кон крајот на јуни, компанијата потпишала договор за рехабилитација на автопатот од Катланово до Велес, кој деновиве почнува да се реализира и е во вредност од 7,23 милиони евра. За неполни два месеца, компанијата потпиша договори вредни 17,7 милиони евра. Најголем дел од овие пари се од договори со државата.

„Агролозар“ од Хамзали, струмичкоИЗВОЗ НА 600 ТОНИ СОРТНОГРОЗЕ ЗА ЗАПАДНОЕВРОПСКИОТ ПАЗАР

Претпријатието „Агролозар“ планира да извезе 600 тони трпезно грозје од сортата „викторија“ на западните пазари. Извозот на грозјето од ова лозарско претпријатие, годинава е загарантиран на пазарите во Германија, Литванија, Русија и Хрватска.

„Агролозар“ од село Хамзали, Струмичко, има сопствени плантажи на бело сортно грозје од типот „викторија“, кои од пред две години се обновени со нови лозови насади. Во кругот на претпријатието подигната е нова административна зграда, а изградена е и современа винаријата „Далвина“, со заокружен техничко технолошки процес за производство на вино, со капацитет од 4,8 милиони литри вино. Во винаријата „Далвина“ се произведуваат 15 видови на вина, а најголем дел од нив, во флаширана состојба, покрај на домашниот пазар се пласираат и на пазарите во странство, пред се во Хрватска. - Во моментот во винаријата имаме залиха на наливно и на флаширано вино, кое го пласираме на домашните и странските пазари, вели директорот на винаријата Зоран Пеев, а го цитира МИА.

Формиран Комитетот за финансиска стабилност, координативно тело меѓу Народната банка и Министерството за финансии

ОДРЖУВАЊЕ НА СТАБИЛНОСТА НА ФИНАНСИСКИОТ СИСТЕМ НА ЗАМЈАВА

Стартува со работа Комитетот за финансиска стабилност, координативно тело меѓу Народната банка и Министерството за финансии кое ќе ги следи движењата во македонскиот банкарски систем и ќе делува за одржување на стабилноста на финансискиот систем на земјата.

Овој комитет во вонредни услови ќе може да носи заклучоци за спасување на банки преку докапитализација, гарантирање на нивните обврски и слични мерки. Такви потези ќе се влечат само за банки кои Комитетот ќе ги смета за системски важни и чие потенцијално пропаѓање би значело нарушување на целиот финансиски систем во државата. Одлуката за основање на овој комитет, по примерот на останатите земји, е донесена уште во екот на кризата. Тој треба да овозможи покоординирана акција меѓу централните банки и владите во справувањето со последиците од негативните економски трендови. Сепак, меморандумот за неговото воспоставување НБРМ и Министерството за финансии го потпишаа лани, а ќе почне со работа годинава. Заклучок за тоа донел новоформираниот Економски совет на Владата на својата прва седница. Во редовни услови, Комитетот ќе заседава квартално и освен што ќе ги следи состојбите, ќе се фокусира и на имплементирање на нови регулативи.

Анкета на Народната банка на Република Македонија

НЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

Банките оценуваат дека се` уште не се променети услови за одобрување на корпоративни кредити и делумно се олеснети услови за одобрување на кредити на населението. Ваквата констатација може да се извлече од одговорите на банките во анкетата за кредитната активност за вториот квартал, спроведена од страна на Народната банка на Република Македонија. Во бројки изразено, 33,9 отсто од банките ги оценуваат условите на кредитирање на претпријатијата како делумно заострени, додека 59,7 отсто одговориле дека условите се непроменети. Од аспект на побарувачката на претпријатијата за кредити, 64,6 отсто од банките ја оцениле како делумно зголемена во вториот квартал од 2011 година.

За наредните три месеци 34,8 отсто од банките сметаат дека значително ќе се зголеми побарувачката на претпријатијата за кредити, додека 44 отсто сметаат дека делумно ќе се зголеми. Кај условите за одобрување кредити на населението е забележано натамошно зголемување на бројот на банките коишто се определиле за делумно олеснување на условите за одобрување станбени и потрошувачки кредити. Во последниот период претпријатијата се жалеа дека банките имаат строги услови за одобрување кредити и високи каматни стапки, додека банките сметаат дека нема доволно добри проекти понудени од страна на фирмите за да им одобрат кредит. Aнкетата на НБРМ за кредитната активност ја донесуваме во СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ во овој број на Бизнис Инфо.

БИЗНИС ИНФО 11четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

НЛБ Тутунска банка во првото полугодие со раст на нето-добивката за 80 отсто

ЛОШИТЕ ПЛАСМАНИ НАМАЛЕНИ ЗА ТРЕТИНА

НЛБ Тутунска банка за првите шест месеци од годината има нето-добивка од 4,5 милиони евра. Тоа претставува раст од 80 отсто во однос на истиот период лани. Банката има зголемени нето-приходи од провизии за 19 отсто од 336,25 милиони денари лани, на 400,17 милиони денари годинава.

Групацијата во овој период има значително намалени загуби од доделување лоши кредити, од 429,8 милиони денари лани, на 282,97 милиони денари годинава, што претставува пад од 34 отсто. Во првите шест месеци од годината нето-каматните приходи се намалени за 6 отсто во однос на истиот период од претходната година како резултат на порастот на депозитната база и порастот на обврските по кредитни линии кои ги користи Банката. Во рамките на групацијата работат НЛБ Тутунска банка АД - Скопје, НЛБ Тутунска брокер АД - Скопје и НЛБ Нов пензиски фонд АД - Скопје.

Стопанска банка АД - Скопје во првата половина од годинава

НЕТО-ДОБИВКАТА ПОВЕЌЕ ОД ДВОЈНО ЗГОЛЕМЕНА

Стопанска банка АД - Скопје објави дека нето-добивката за првите 6 месеци од годинава според неревидираниот финансиски извештај е зголемена повеќе од двојно во споредба со истиот период од минатата година. Остварени се 3,7 милиони евра, наспроти ланските 1,6 милиони евра. Зголемувањето на добивката е резултат на подобрувањето на квалитетот на кредитното портфолио, односно намалување на лошите кредити и тоа од 14,2 милиони евра лани на само 6,7 милиони евра годинава. Банката соопштува дека бележи нето намалени приходи од камати за 22,24 отсто и тоа до нивото

од 17,5 милиони евра во првите 6 месеци годинава, наспроти 22 милиони евра во истиот период лани. Мал пад бележат и нето-приходите од провизии и надоместоци и тоа на 7 милиони евра годинава, наспроти 7,3 милиони евра лани. Стопанска банка е во мнозинска сопственост на Националната банка на Грција.

УНИ Банка АД - Скопје со успешни резултати во првата половина од годинава

ОСТВАРЕНА ДОБИВКА ОД 33,7 МИЛИОНИ ДЕНАРИ

УНИ Банка АД - Скопје во првите шест месеци од годинава оствари добивка од 33,7 милиони денари. Бројот на клиенти од јуни минатата година до јуни годинава е зголемен за 6,29 проценти, – соопштуваат од Банката. Во вториот квартал од годинава, пазарното учество во картичното работење на УНИ Банка достигнало над 10 проценти. Вкупните нето приходи од банкарски операции на УНИ Банка АД - Скопје во првите шест месеци забележуваат пораст од 11,30 проценти во однос на истиот период лани. Банкарските приходи (камати, провизии и курсни разлики) изнесуваат 1,180 милиони денари, што претставува намалување од 12,82 проценти во споредба со јуни минатата година, а како причина од Банката ги наведуваат курсните разлики. На крајот на јуни годинава во однос на јуни лани нето каматните приходи се зголемени од 172,8 милиони денари на 195,9 милиони денари или за 13,42 проценти. Расходите за дејноста во првите шест месеци на 2011 год. се зголемени за 1,68 проценти. Нето активата во јуни годинава достигнува ниво од 10.707,14 милиони денари, што значи нејзино зголемување за 13,05 проценти во однос на јуни минатата година (9.470,98 милиони денари). Вкупните депозити бележат пораст од 8.046,10 на 9.300,12 милиони денари односно за 15,59 проценти. Тоа се должи главно на порастот на депозитите од банки и од секторот население. Во периодот јуни 2010 - јуни 2011 година депозитите од население се зголемиле од 5.821,64 милиони денари на 6.106,60 милиони денари односно за 4,77 проценти. Политиката на Банката и понатаму останува да дава финансиска

поддршка на малите и средни претпријатија како и кредитирање на физичките лица, се додава во соопштението од УНИ Банка АД - Скопје.

МЕЃУНАРОДЕН БАНКАРСКИ СИСТЕМ

Алфа банк и Еуробанк во Грција потпишаа договор за спојување

ФОРМИРАНА НАЈГОЛЕМАТА БАНКАВО ЈУГОИСТОЧНА ЕВРОПА СО КАПИТАЛ ОД КАТАР

Историски договор, кој се очекува да отвори нови хоризонти за банкарскиот систем во Грција, беше постигнат на 27.8.2011 година меѓу втората и третата по големина банки во земјата Алфа банк и Еуробанк. Како што јавуваат денеска грчките медиуми, постигнатиот договор за поврзување има за цел двете банки подобро да се справат со тешката должничка криза и рецесија. „Бракот“ меѓу Алфа банк и Еуробанк создава огромна институција со капитал од Катар и на тој начин се формира најголемата банка во Југоисточна Европа.

Сликата на банкарскиот систем во Грција се менува по одлуката за поврзување на двете банки, додека на тој начин се создава најголемата банка во Југоисточна Европа и 25-тиот по големина конзорциум во Европа. Улогата на стратешки инвеститор во новата банка ја презема Катар, кој ќе учествува со капитал. Се очекува катарскиот инвестициски фонд во новата банка да вложи 500 милиони евра. Спојувањето на двете банки ќе предизвика домино ефект и ќе доведе до уште поврзувања, бидејќи договорот претставува почеток на радикална реорганизација на банкарскиот сектор во Грција. Погледите на банкарите сега се насочени и кон други банкарски конзорциуми, сметаат аналитичарите во Атина.

ФИНАНСИИ И БАНКАРСТВО

БИЗНИС ИНФО12 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Почна постапката за избор на изведувач на градежните работи за изградба на автопатната делница Демир Капија – Смоквица на Коридорот 10

ПОНУДИТЕ ДО 6 ДЕКЕМВРИ 2011 ГОДИНА

Владата на Република Македонија соопштува дека од 31.8.2011 година започна отворената постапка за избор на изведувач на градежните работи за изградба на автопатната делница Демир Капија – Смоквица на Коридорот 10. Во огласот кој е објавен од страна на Европската комисија, стои во соопштението, се наведени сите критериуми и услови кои заинтересираните компании и конзорциуми треба да ги исполнат со цел да се обезбедат навремени и квалификувани градежни работи на новиот дел од автопатот. Рокот за доставување на

понудите е 06.12.2011 година, а меѓу останатите пропишани критериуми, понудувачите мора да обезбедат гаранција од 3.000.000 евра, додека вкупниот просечен годишен обрт за градежни работи во текот на последните 3 години треба да изнесува најмалку 150.000.000 евра. Од понудувачите се бара да исполнат и критериуми кои се однесуваат на искуството во реализацијата на слични проекти, односно да имаат завршено изградба на најмалку еден автопат со вредност на договорот од 250.000.000 евра, или пак да имаат активен договор за проект во истата вредност, чиј степен на реализација е најмалку 60 отсто. Исто така, понудувачите треба да имаат искуство во изградбата на тунели и мостови и да ги поседуваат сите соодветни професионални дозволи. Вкупната должина на автопатната делница Демир Капија – Смоквица изнесува 28.2 км и на истиот е предвидена изградба на два тунели, шест мостови, две клучки и повеќе надвозници и подвозници. Имплементацијата на овој проект е со средства од Европската унија, Европската инвестициска банка и Европската банка за обнова и развој. Со изградбата на делницата Демир Капија – Смоквица целосно ќе биде заокружена

изградбата на Коридорот 10 на ниво на автопат во Република Македонија.

Од годинашните 650 милиони денари државна поддршка за развој на руралните средини

ДВЕ ТРЕТИНИ ЗА МОДЕРНИЗАЦИЈАНА ЗЕМЈОДЕЛСКИТЕ СТОПАНСТВА

Од годинашните 650 милиони денари државна поддршка за развој на руралните средини, 440 милиони се предвидени за поголема конкурентност и модернизација на земјоделските стопанства. - Со речиси 11 милиони евра Владата го поддржува економскиот развој на руралните средини. Целта е зголемување на ефикасноста преку намалување на трошоците и подигнување на квалитетот на производството, велат од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство, а пренесува МИА. Од 205 милиони денари за оваа намена, 29 се за поддршка на лозарството, а 19 милиони за овоштарството. Со осум

милиони денари ќе се кофинансираат инвестиците во живинарството, со 36 милиони производството на маслодајни фуражни култури, тутун и компири, со 31 милион градинарското произвотство и 78 милиони денари житните култури. Согласно Програмката за финансика поддршка, вкупно 120 милиони се планирани за кофинансирање проекти за поттикнување на економските активности во руралните средини. Има и поддршка за инвестиции во патната инфраструктура, како и за изградба на плоштади и шеталишта во местата со помалку од 15 илјади жители. Министерството со 69 милиони денари финансиски го помага и формирањето земјоделски задруги, додека со 60 милиони се помага и маркетингот. Од овие пари ќе се кофинасираат и 20 проценти од трошоците за маркетинг, амбалажа и извоз на македонското вино.

Руската фармацевтска групација „Протек Груп“ почна да гради фабрика во Бунарџик

ИНВЕСТИЦИЈА ОД 5 МИЛИОНИ ЕВРАЗА 300 НОВИ ВРАБОТУВАЊА

Со поставување камен-темелник во слободната економска зона Бунарџик почна да се гради нова фабрика на компанијата „Продис“ која е дел од рускиот фармацевтски холдинг „Протек Груп“, во која ќе се произведуваат природни и здрави производи. Станува збор за инвестиција во вредност од пет милиони евра која ќе се одвива во две фази, при што ќе обезбеди вкупно 300 нови вработувања, најави сопственикот на „Протек Груп“ Вадим Сергејевич Јакунин на поставувањето камен-темелник во присуство на премиерот Никола Груевски, вицепремиерите Зоран Ставрески и Владимир Пешевски и претставници на други институции. - „Продис“ ќе произведува хомеопатски лекови, органски и неоргански производи од житарки, како и органски и неоргански чаеви, витамини и минерали. Ќе извезува покрај во Руската Федерација и на пазарите во поранешните советски и југословенски републики и во прекуокеанските држави, најавил Јакунин, а пренесува МИА. Премиерот Груевски го истакнал значењето на првата руската инвестиција во фармацевтската индустрија и изрази надеж оти ќе следат руски инвестиции и од другите сектори покрај енергетскиот и рударскиот. - Токму од Македонија гигантот „Протек“ преку нивната овдешна компанија „Продис“ ќе ги пробива своите производи во Југоисточна Европа, Русија и прекуокеанските пазари во САД и Австралија. Со тоа американскиот „Џонсон контролс“, британскиот „Џонсон

Мети“, италијанскиот „Технокозе“ и американскиот „Кемет електроник“ добиваат нов сосед на Бунарџик, рекол Груевски, оценувајќи дека Бунарџик кој пред две години беше ливада денес прераснува во вистинска индустриска база во која покрај компонентите за автомобилската индустрија свое место најде и фармацевтската. Груевски истакнал дека е убеден

ПАРТНЕРСКИ ИНСТИТУЦИИ И МИНИСТЕРСТВА

БИЗНИС ИНФО 13четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

ПАРТНЕРСКИ ИНСТИТУЦИИ И МИНИСТЕРСТВА

оти таквите трендови ќе продолжат со оглед дека Владата продолжува со политиките за поттикнување и задржување стабилен економски раст и постојано унапредување на бизнис-климата. Договорите со кои почнува реализацијата на инвестицијата, во македонската Влада ги потпишаа директорот на „Продис ДОО“ Коста Димов и првите луѓе на Агенцијата за странски инвестиции и на ТИРЗ Скопје 1 - Бунарџик, Виктор Мизо и Наташа Хаџилега, во присуство на премиерот Груевски и високи претставници на руската групација. „Протек Груп“ е еден од најголемите фармацевтски холдинзи во Русија. Се занимава со производство, дистрибуција и трговија со лекови и козметика. Вработува 12.000 луѓе. Нивното мото е „Ние ги чуваме луѓето здрави и убави“. „Протек Груп“ постои од 1990 година и е најголем дистрибутер на лекови и козметика во Русија. На рускиот и украинскиот пазар холдингот има 655 аптеки.

Владините мерки за средување на состојбата со откупот на годинашниот род на грозје

СТИМУЛАЦИИ И ЗА ЛОЗАРИТЕ И ЗА ВИНАРИТЕ

Лозарите кои ќе го предадат грозјето во регистрирани винарски визби ќе добијат по два денарa за килограм финансиска поддршка од државата. Винарите, пак, за откупен килограм бело грозје по минимум осум денари ќе добијат 1,5 денари стимулација, а за црвено грозје откупено по најмалку 10 денари ќе добијат 2,5 денари поддршка. Како што соопшти на прес-конфернеција вицепремиерот за економски прашања, м-р Владимир Пешевски, ова се владините мерки за помош во лозраството што беа донесени на седницата на 23.8.2011 година. Владата ќе обезбеди дополнителна поддршка за винарниците што ќе откупат поголемо количество грозје од просекот во 2009 и 2010 година. Предвидени се по два денара за килограм бело и три денари за килограм црвено грозје. - Овие мерки беа дискутирани и со производителите и со винарите и начелено се прифатени. Очекуваме дека годинава нема да се повторат немилите сцени од лани, дека нема да има штрајкови, туку дека откупната сезона ќе биде задоволителна иако состојбата со виното на светскиот пазар не е најповолна. Прилично е тешка, залихите се големи, има притисок за намалување на цените, но Македонија не може

да влијае на тие глобални трендови, - нагласил Пешевски.

Владината поддршка од осум и десет денари за винарите ќе важи само во случај ако откупуваат грозје со најмалку 17 шеќерни единици за белото и со 18 шеќерни единици за црвеното. Залихи во винарските визби има, но помалку од лани. Се проценува дека вкупно сите винарски визби во земјава располагаат со 60 милиони литри непродадено вино.

Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство

ДЕФИНИРАНИ УСЛОВИТЕ ЗА КВАЛИТЕТ, ПАКУВАЊЕ, ДОРАБОТКА И ЧУВАЊЕ НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ЃУБРИВА

Дефинирани се условите што треба да ги исполнуваат правните лица при пакување, доработка и анализа на квалитетот на ѓубривата за употреба во земјоделското производство. Како што информира Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство (МЗШВ), изготвен е и правилник со кој се уредуваат условите за складиштата за чување на ѓубривата и за заштита на природната средина при пласман на пазарите. - Употребата на ѓубривата, природни или вештачки, отсекогаш претпоставувало поголем род или квалитет. Затоа Владата изготви услови кои треба да ги исполнуваат лицата кои ги произведуваат, доработуваат, пакуваат или го анализираат квалитетот на ѓубривата. Целта е подобар квалитет и конкурентност за пласман на пазарите во странство, - соопштуваат од МЗШВ. Министерството ги определи и условите што треба да ги исполнат лабораториите за да добијат овластување за физичко-хемиски и микробиолошки анализи кои ќе се вршат согласно методите во Европската унија. - Со ова се создава можност анализите да се вршат во повеќе лаборатории и по избор на земјоделците. Но, за да може некоја лабораторија да добие овластување мора да има донесено план за испитување што го вршат стручни лица, - објаснуваат од

МЗШВ. Според експертите, прецизирањето на условите за производство, доработка, пакување, чување и употреба на земјоделските ѓубрива ќе овозможи поголема контрола, помалку финансиски вложувања и повисоки приноси и профит.

(Не)правилно користење на државното земјоделско земјиште

ПРВО ЕДУКАЦИЈА, ПА САНКЦИИ

Субјектите кои добиле на користење државно земјоделско земјиште, а несоодветно го експлоатираат, ќе бидат повикани на едукација. Доколку и натаму не ги употребуваат површините согласно намената, новото законско решение предвидува казнени постапки. - Корисниците на државното земјоделско земјиште кои не го почитуваат законот ќе бидат повикани на едукација. При првото прекршување ќе им се достави покана со податоци за прекршокот и терминот кога ќе се изврши едукацијата. Доколку едукацијата се однесува на правно лице, неговиот претставник со поканата треба да има и писмено овластување за присутство, објаснуваат од Министерството за земјодлство, шумарство и водостопанство (МЗШВ). Ваквата постапка се спроведува кога земјоделецот/субјектот при користењето на земјиштето ја намалува неговата плодност, го загадува, деградира, раскопува или фрла шут. Ако се работи за поголемо прекршување на Законот што подразбира палење на стрништето или неодржување на насадите и културите кои ја спречуваат ерозијата, наместо едукација следува казнена постапка. Според МЗШВ, на земјоделецот ќе му биде укажано и на обврската да доставува годишни извештаи за начинот на користење на земјиштето, како и во случај на отворање стечајна или ликвидациска постапка во рок од 15 дена да го извести Министерството за земјоделство. Едукацијата ја врши инспекторот од Државниот инспекторат за земјоделство кој ја констатирал неправилноста. Притоа, се води евиденција преку наведување на податоците за сторените прекршоци. Минатата година беа доделени 6204 хектари државно земјоделско земјиште, а годинава ќе бидат распишани јавни огласи за доделување 12.000 хектари.

БИЗНИС ИНФО14 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Откупно-дистрибутивни центри за овошје и зеленчук„АГРОКОР“ СТАРТУВА ВО СЕПТЕМВРИ, НАЈАВЕНА ИЗГРАДБА НА УШТЕ ШЕСТ ЦЕНТРИ

Од идниот месец во Струмица се очекува да почне со работа првиот откупно-дистрибутивен центар за зеленчук и овошје, инвестиција на хрватската компанија „Агрокор“, вредна речиси 9 милиони евра. Објектот што зафаќа површина од 8.000 метри ќе има најсовремени разладни комори и калибратори. Активностите околу набавката на опремата привршуваат, а во финална фаза е и надворешното уредување, – јавува МИА. Според најавите, годишно ќе се откупуваат 30.000 до 50.000 тони овошје и зеленчук со што се очекува да биде решен еден од најголемите проблеми на земјоделците во регионот, преземањето и пласманот.

Со оглед дека вакви капацитети во земјава нема доволно, градењето нови и осовременувањето на постојните е меѓу владините приоритети. Целта е сигурен откуп, пласман, маркетинг и извоз на земјоделските производи. Преку ИПАРД и Програмата за рурален развој државата ќе кофинансира половина од трошоците на домашните инвестиции во откупно-дистрибутивни центри. Од ресорното Министерство најавуваат изградба на шест, од кои три во Скопје и по еден во Валандово, Радовиш и Гевгелија за кои вкупната инвестиција е два милиона евра. Подобрување ќе има и во откупот и пласманот на јаболката, за што во ресенско се подготовува отворање центар со капацитет од 25.000 тони.

Расте извозот на земјоделски производи од струмичко во првата половина од годинаваПЛАСИРАНИ ПОВЕЌЕ ОД 45.000 ТОНИ, НАЈМНОГУ ПИПЕРКИ, ДОМАТИ, КРАСТАВИЦИ...

Од извозот на земјоделски производи во јуни годинава се реализирани 755 милиони денари што е 37 отсто повеќе од лани. Само од струмичкиот регион во првите шест месеци на странските пазари се пласирани

повеќе од 45.000 тони, најмногу пиперки, домати, краставици, зелка, конзервиран зеленчук, овошје, индустриски и сточарски производи. – објавува МИА. Според производителите, поради зголеменото производство во соседните држави, минатиот месец стагнираше пласманот на зелката, доматите и на бостанот.

Во првиот квартал од годинава, струмичкиот агро-комплекс од извоз оствари над 47 милиони евра. Производите главно се продадоа на пазарите во поранешните југословенски држави, Европа, Белорусија, Русија и Украина. Се очекува да биде добра и претстојната реколта на индустриски пиперки. Од засадените 2.000 хектари куртовска капија, проценките се дека ќе бидат набрани околу 50.000 тони. Ова, велат градинарите, значи дека ќе има доволно за домашниот и за странските пазари. Експертите, пак, прогнозираат натпросечен квалитет и 2,5 тони на декар посечен принос. Околу 35 до 40 проценти од производството ќе биде испорачано во соседните земји, во Србија, Бугарија, БиХ и Косово, солидна количина суровина за конзервната индустрија, за домашните купувачи и за извоз, сметаат земјоделците. Пред откупот на индустриската пиперка, од Струмичко се очекува да бидат извезени речиси 140.000 тони земјоделски и сточарски производи и преработки.

Со кредит ќе се реконструира ситемот за наводнување и водоснабдување од браната „Турија“ „СТРУМИЧКО ПОЛЕ“ СЕ ЗАДОЛЖУВА ЗА 12 МИЛИОНИ ЕВРА КАЈ СВЕТСКАТА БАНКА

Водостопанското претпријатие „Струмичко поле“ од Струмица бара кредит во висина од 12 милиони евра, од Светската банка, за целосна реконструкција на водоснабдителниот систем и ситемот за наводнување од браната „Турија“, кој е стар повеќе од 40 години. За согледување на ситуацијата на терен и определување на висината

на кредитот, во март претставици на водостопанското претпријатие, заедно со претставници од Светската банка, одржаа неколку работилници, од кои се наметна потребата за изработка на физибилити студија за реконструкција на водоснабдителните системи. Работилниците беа реализирани на ниво на Југоисточниот регион и во нив беа вклучени и претставници од водостопанските претпријатија од Кавадарци, Гевгелија, Радовиш и Струмица. - Во тек е изработката на физибилити студијата, која потоа треба да биде доставена на седница на Владата, за нејзино усвојување, по што ќе се отпочне со реализацијата, изјави Ѓорѓе Нацев, директор на „Струмичо поле“, а пренесува МИА. Во моментов заради застареност на систем за наводнување од браната „Турија“, страдаат нивите на земјоделските

производители, кои не можат да ги наводнуваат. Најчести причини за тоа се честите дефекти на каналите за наводнување, запушени цевки со ѓубре, талог и пластични шишиња и честиот вандализам врз хидрантите за вода, во струмичкото поле. Заради запушени водоводни цевки и неможноста за нивно прочистување од 34 канали за наводнување од ситемот „Турија“, работат само 15.

Македонија и Бугарија ја интензивираат прекуграничната соработка со средства од ИПА-фондовитеСОЗДАВАЊЕ МРЕЖА ЕКСПЕРТИ ЗА ИНИЦИРАЊЕ ЗАЕДНИЧКИ ПРОГРАМИ И ПРОЕКТИ

Македонија и Бугарија го добија првиот заеднички проект што ќе го реализираат со средства од ИПА-фондовите, компонента два за прекупогранична соработка. Според Жулиета Ѓуркова, директор на Центарот за развој на Југоисточниот плански регион на Македонија, станува збор за проект со кој ќе се создаде прекугранична мрежа на општински експерти за иницирање на заеднички програми и проекти. - Целта на Проектот е

ОПШТИНСКИ БИЗНИС

БИЗНИС ИНФО 15четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

поддршка на општините преку обука на општинската администрација која работи во одделенијата за локален економски развој и заедничко вмрежување за поблиска соработка и создавање софтвер во кој ќе бидат складирани податоците за сите досега реализирани проекти од македонска и бугарска страна. Тоа ќе послужи како искуство во иднина и на другите општини во реализирањето на вакви и слични заеднички проекти, - истакнала Жулиета Ѓуркова, а пренесува МИА.

Во овој проект ќе бидат вклучени десет општини од Југоисточниот плански регион во Македонија и четиринаесет општини од Благоевградско-ќустендилската област во Бугарија. Досега пограничните општини од двете земји реализираа вкупно 36 проекти од повеќе области за кои искористија околу седум милиони евра од ИПА-фондовите. Во втората компонента вкупниот фонд изнесува шест милиони евра, а предност ќе имаат проектите од инфраструктурата, затоа што и за двата региона таа е најголемиот проблем.

Проект за прекугранична соработка на Општина Гевгелија и Разлог, Република Бугарија ПРОМОВИРАЊЕ ОДРЖЛИВ ТУРИЗАМ И ЗАШТИТА НА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА

Изградба на еко-патека кај Вардарски Рид е новиот инвестициски проект што доби зелено светло од Советот на Општина Гевгелија и со кој локалната самоуправа ќе аплицира на вториот повик од ИПА-програмата за прекугранична соработка. Партнерските релации ќе бидат воспоставени со Општина Разлог од Република Бугарија во рамките на Програмата за прекугранична соработка меѓу Бугарија и Република Македонија, кофинансирана од Инструментот за претпристапна помош на Европската унија, - објавува МИА. Проектната апликација „Промовирање одржлив туризам и заштита на животната средина преку партнерство“ предвидува изградба на обиколна патека до и околу археолошкиот локалитет на Вардарски Рид, поставување информативни табли, места за набљудување од височината на локалитетот, како и низа податоци за содржината, периодот и историското

значење на локалитетот за македонската историја и гевгелискиот крај. Општината Разлог со која веќе се воспоставени партнерски односи и средби на повеќе нивоа, истовремено со гевгелискиот проект подготвува еколошко-туристички проект од соодветно значење за тамошниот крај. Со вториот повик за прекугранична соработка на ЕУ предвидени се околу шест милиони евра наменети за проектните остварувања на партнерските општини.

Општина Гостивар намали низа даноци ПРОДАЖБАТА НА НЕДВИЖЕН ИМОТ СО ДАНОК ОД 2 ОТСТО ОД ВРЕДНОСТА

Советот на Oпштина Гостивар на последната седница го прифати предлогот на градоналчаникот за намалување на износот за данокот на промет на недвижен имот. Во иднина, при пренос на сопственоста наместо 3 отсто од вредноста на недвижниот имот, жителите на општина Гостивар ќе плаќаат по 2 отсто од вредноста.

Од локалната самоуправа, велат дека намалувањето е мерка која има за цел да им се олесни на граѓаните кои се соочуваат со економската криза и неможноста да го платат предвидениот износ. - Со намалување на данокот на промет, сакаме и да ги поттикнеме граѓаните да не ја одбегнуваат оваа обврска. Од друга страна сакаме да го подигнеме и нивото на наплата на овој данок, информираат од Oпштина Гостивар. Од Одделението за финансии

и буџет потврдуваат дека минатата година на име на данок на промет во општинскиот буџет се влеале приближно 33,6 милиони денари. Во првите шест месеци од оваа година по оваа ставка има прилив од близу 20 милиони денари. Освен намалувањето на даночната ставка при продажба, Oпштината предвиде и намалување на данокот на наследство и подарок.

Градоначалникот на Струга очекува реализација на поголем број проекти за Југозападниот плански регионОБЕЗБЕДЕНИ 100.000 ЕВРА ЗА СЕЛЕКТИРАЊЕ ОТПАД ЗА СИТЕ 13 ОПШТИНИ

Градоначалникот на Струга Рамиз Мерко најавил дека новиот мандат како претседател на Југозападниот плански регион ќе го искористи да реализира поголем дел од зацртаните проекти кои се однесуваат на сите општини од овој дел на Македонија

- Годинава се одобрени средства од Владата на Република Македонија за уште најмалку шест проекти кои се од голема важност за развој на регионот и примена на Законот за рамномерен регионален регионален развој. Околу 100 000 илјади евра веќе се обезбедени за селектирање на отпад и набавка на садови за сите 13 општини, вели Мерко, а го цитира МИА. Тој додал дека во тек е набавка на четири детектори за откривање на дефект во водоводно инсталациониот систем, кои ќе ги користат Јавните претпријатија во општините Охрид, Струга, Кичево и Дебар.- Во тек е изработка и на проект и технички елаборат за изградба на фекална канализација за општините Вевчани, Велешта, Подгорци, Октиси и Долна Белица. Откако истиот ќе биде изработен за што веќе распишавме и тендер, ќе аплицираме и за добивање на потребните финансиски средства додал Мерко.Градоначалникот на Струга Рамиз Мерко, со Југозападниот плански регион ќе раководи во наредните две години.

ОПШТИНСКИ БИЗНИС

БИЗНИС ИНФО16 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Бруто и нето-плата по вработен

ЈУНСКИ ПОРАСТ

Бруто - плата

Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на просечната месечна исплатена брутоплата по вработен, во јуни 2011 година, во однос на јуни 2010 година, изнесува 103.2. Ваквото зголемување се должи, пред сé, на зголемувањето на просечната месечна исплатена бруто-плата по вработен во секторите: Информации и комуникации (49.2%), Други услужни дејности (25.3%) и Уметност, забава и рекреација (7.7%). Најголем пораст на просечната месечна исплатена бруто-плата по вработен, во однос на претходниот месец, е забележан во секторите: Информации и комуникации (23.9%), Административни и помошни услужни дејности (3.1%) и Финансиски дејности и дејности на осигурување (0.8%). Просечната месечна исплатена бруто-плата по вработен во јуни 2011 изнесува 30 990 денари. Во јуни 2011 година, 2.5% од вработените во Република Македонија не примиле плата

Нето-плата по вработен

Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на просечната месечна исплатена нетоплата по вработен, во јуни 2011 година, во однос на јуни 2010 година, изнесува 103.4. Ваквото зголемување се должи, пред сé, на зголемувањето на просечната месечна исплатена нето-плата по вработен во секторите: Информации и комуникации (50.5%), Други услужни дејности (26.3%) и Уметност, забава и рекреација (7.5%). Најголем пораст на просечната месечна исплатена нето-плата по вработен, во однос на претходниот месец, е забележан во секторите: Информации и комуникации (24.3%), Административни и помошни услужни дејности (2.6%) и Други услужни дејности (1.1%).

Просечната месечна исплатена нето-плата по вработен во јуни 2011 изнесува 21 119 денари. Во јуни 2011 година, 2.5% од вработените во Република Македонија не примиле плата.

Индустриско производствоЈУЛСКИ ПОРАСТ ОД 5,5 ОТСТО

Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на индустриското производство во јули 2011 година, во однос на јули 2010 година, изнесува 105,5. Гледано по сектори, индустриското производство во секторот Рударство и вадење на камен во јули 2011 година, во однос на јули 2010 година, бележи пораст од 2,2%, во секторот Преработувачка индустрија бележи пораст од 9,0%, а во секторот Снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација опаѓање од 18,7%.

Според главните индустриски групи, производството во јули 2011 година, во однос на јули 2010 година, бележи пораст кај Интермедијарни производи, освен енергија за 2,6%, Капитални производи за 26,1%, Трајни производи за широка потрошувачка за 181,1% и Нетрајни производи за широка потрошувачка за 6,3%, додека кај Енергија бележи опаѓање за 15,5%. Индексот на индустриското производство во периодот јануари - јули 2011 година, во однос на периодот јануари - јули 2010 година, изнесува 108,6.

Прометот во индустријата ВО ПРВАТА ПОЛОВИНА ОДГОДИНАВА ПОРАСТ ОД 28 ОТСТО

Прометот во индустријата во јуни годинава во однос на истиот месец лани е зголемен за 14,3 проценти, а во однос на мај годинава е намален за 6,2 проценти, објави денеска Државниот завод за статистика. Во првата половина од годинава споредено со истиот период лани прометот во индустријата бележи зголемување за 28 проценти. На домашниот пазар статистиката во јуни годинава во однос на јуни лани евидентира пораст на индустрискиот промет од 8,6 проценти, а на странските пазари од 19,3 проценти. Гледано по сектори, прометот во индустријата во секторот „рударство и вадење на камен“ во јуни годинава во однос на јуни 2010, бележи опаѓање од 1,8 проценти, а во секторот „преработувачка индустрија“ пораст од 15,3 проценти. Според главните индустриски групи

прометот во јуни годинава во однос на јуни лани бележи пораст кај „енергијата“ за 38,7 проценти, „капитални производи“ за 134, насто, „трајни производи за широка потрошувачка“ за 42,5 проценти и „нетрајни производи за широка потрошувачка“ за 0,4 проценти, додека опаѓање бележи кај „интермедијарни производи, освен енергија“ за 6,2 проценти.

Деловни тенденции во преработувачката индустријаМЕНАЏЕРИТЕ ОЧЕКУВААТ И НАТАМУ ДА ПРОДОЛЖИ РАСТОТ НА ПРОИЗВОДСТВОТО

Според податоците на Државниот завод за статистика, менаџерите ја оценуваат економската состојба на деловните субјекти во јули 2011 година како поповолна во споредба со оценката од претходниот месец, како и во однос на јули 2010 година. Оценката за обезбеденоста на производството со порачки е понеповолна во споредба со оценката од претходниот месец. Обемот на производството на деловните субјекти во јули 2011 година бележи пораст во споредба со претходниот месец, очекувањата за обемот на производството во наредните три месеци се поповолни, а очекувањата за бројот на вработените се понеповолни.

Во јули 2011 година, залихите на суровини и репроматеријали, како и тековните набавки на суровини и репроматеријали се под и околу нормалата. Залихите на готовите производи во јули 2011 година се намалени во споредба со претходниот месец. Просечното искористување на капацитетите на деловните субјекти во јули 2011 година изнесува 61,3% од нормалното искористување. Најголемо влијание на ограничувањето на обемот на производството во јули 2011 година имаат следните фактори: недоволната странска побарувачка со 22,3%, недоволната домашна побарувачка со 18,4%, финансиските проблеми со 11,9% и неизвесното економско опкружување со 9,5%

СТАТИСТИКА

БИЗНИС ИНФО 17четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Деловни тенденции во градежништвотоМЕНАЏЕРИТЕ ОЧЕКУВААТ ПАД НА ЦЕНИТЕ И ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ПОРАЧКИТЕ

Според податоците на Државниот завод за статистика, менаџерите на компаниите од областа на градежништвото ја оценија економската состојба во второто тримесечје од 2011 година како поповолна во однос на претходното тримесечје, како и во однос на второто тримесечје од 2010 година. Оценката за финансиската состојба на нивните деловни субјекти е дека се подобрува во однос на првото тримесечје од 2011 година, како и во споредба со истото тримесечје од претходната година. Во второто тримесечје од 2011 година, очекувањата за бројот на вработени во наредниот период се поповолни, оценката за сегашната состојба со порачки е поповолна во споредба со претходното тримесечје, а бројната состојба и квалитетот на механизацијата и опремата и понатаму е незадоволнителна и под нормалата, но со тенденција за подобрување.

Во наредниот период се очекува продажните цени да се намалат и да се зголемат вкупните порачки (договори). Најголемо влијание врз ограничувањето за подобрување на сегашната градежна активност имаат следниве фактори: немањето доволна побарувачка со 19%, зголемените трошоци за материјали со 18,2%, недостигот на опрема со 13,3% и конкуренцијата во сопствениот сектор со 11,1%.

Tрошоци во градежништвотоНОВИТЕ ОБЈЕКТИ ПОСКАПИ ЗА 1 ОТСТО

Индексите на трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување се наменети за преиспитување или следење на трошоците направени од страна на градежните претпријатија при изведувањето на процесот на изградба на нови објекти за индивидуално домување. Главни корисници на податоците за индексите на трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување се градежните претпријатија кои се повикуваат на движењето на трошоците во градежништвото во калкулациите при склучувањето на градежните договори. Според податоците на Државниот завод за статистика, во второто тримесечје од 2011 година, трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување, во

споредба со податоците за второто тримесечје од 2010 година, се повисоки за 1.0%. Во второто тримесечје од 2011 година, во споредба со првото тримесечје од 2011 година, трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување се повисоки за 1.4%, трошоците за материјали се на исто ниво, а трошоците за вработените се повисоки за 4.8%. Во второто тримесечје од 2011 година, во споредба со второто тримесечје од 2010 година, трошоците во градежништвото за нови објекти за индивидуално домување се повисоки за 1.0%, трошоците за материјали се повисоки за 0.3%, а трошоците за вработените се повисоки за 2.5%.

Деловни тенденции во трговијата на малоНАМАЛЕНИТЕ ЦЕНИ ГО ПОТТИКНУВААТ ПРОМЕТОТ

Според податоците на Државниот завод за статистика, менаџерите на компаниите оцениле дека економската состојба на нивните деловни субјекти од областа на трговијата на мало, во второто тримесечје од 2011 година е поповолна во однос на првото тримесечје од 2011 година и поповолна во однос на второто тримесечје од 2010 година. Менаџерите оцениле дека нивната финансиска состојба во второто тримесечје од 2011 година е поповолна во однос на првото тримесечје од 2011 година како и очекувањата за економската состојба во наредниот период. Менаџерите оцениле дека количината на залихите во текот на второто тримесечје од 2011 година е намалена во однос на првото тримесечје од 2011 година. Нивните оценки за очекуваните порачки за наредниот период и очекувањата за бројот на вработените се поповолни во однос на првото тримесечје

од 2011 година. Раководителите оцениле дека движењата на продажните цени во второто тримесечје од 2011 година забележале намалување во однос на првото тримесечје од 2011 година. Во второто тримесечје од 2011 година, во споредба со претходното тримесечје,оценката за очекувањата за продажните цени во наредните 3 месеци е дека ќе се намалат. Најголемо влијание врз ограничувањето на економската состојба на деловните субјекти во текот на второто тримесечје од 2011 година имале: слабата побарувачка на купувачите со 41,6%, зголемена конкуренција со 14,6% и зголемена понуда на пазарот со 13,1%.

Туризам и угостителство

ВО ПРВАТА ПОЛОВИНА ОД ГОДИНАВАЗА ПЕТТИНА ПОВЕЌЕ СТРАНСКИ ГОСТИ

Според податоците на Државниот завод за статистика, бројот на туристите во јуни 2011 година изнесува 55 323, а бројот на ноќевањата изнесува 143 085. Бројот на туристите во јуни 2011 година, во однос на јуни 2010 година, е зголемен за 7,2%, а бројот на ноќевањата е зголемен за 11,8%. Бројот на домашните туристи во јуни 2011 година, во однос на јуни 2010 година, е намален за 11,6%, а бројот на странските туристи е зголемен за 24,1%. Бројот на ноќевањата на домашните туристи во јуни 2011 година, во однос на јуни 2010 година, е намален за 5,4%, а бројот на ноќевањата на странските туристи е зголемен за 31,9%.

Во периодот јануари-јуни 2011 година, во однос на истиот период од претходната година, бројот на туристите е зголемен за 6,6% и тоа: кај домашните туристи има намалување за 9,6%, а кај странските има зголемување за 21,4%. Во периодот јануари-јуни 2011 година, во однос на истиот период од претходната година, бројот на ноќевањата е зголемен за 5,1% и тоа: кај домашните туристи има намалување за 10,6%, а кај странските има зголемување за 24,1%.

Индекси на цените во земјоделствотоТРОШОЦИТЕ РАСТАТ, ЦЕНИТЕ ОПАЃААТ

Според податоците на Државниот завод за статистика, индексот на цените во земјоделството во јули 2011 година, во однос на истиот месец од претходната година, кај инпутот е зголемен за 12,1%, а кај аутпутот е намален за 11,1%. Во јули 2011 година во споредба со јули 2010 година, индексот на цените на инпут 1 (тековно потрошени средства во земјоделството) изнесува 112,4, а индексот на цените на инпут 2 (средства наменети за инвестиции во земјоделството) изнесува 102,4. Во делот аутпут, во јули 2011 година, во споредба со јули 2010 година, индексот на цените на растителното производство изнесува 82,8, а индексот на цените на добиточното производство изнесува 108,9.

СТАТИСТИКА

БИЗНИС ИНФО18 четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

Балканските земји се обидуваат да продрат на пазарот на КосовоНАЈАКТИВНА ТУРЦИЈА - И СО ТРГОВИЈА И СО ИНВЕСТИЦИИ

Спорот на Белград и Приштина околу царинските печати, што го блокираше влезот на српска стока на Косово, одделни земји настојуваат да го искористат за поголема продажба на своите производи на Косово. Македонија, Албанија, Бугарија, Турција и Хрватска, како и некои земји од поширокиот регион, сега настојуваат да се „уфрлат“ во празниот простор, бидејќи Косово мора да увезува многу производи кои досега пристигнуваа од внатрешноста на Србија, - јавува Танјуг. Се работи пред се` за житарки, брашно, шеќер и други прехранбени производи, безалкохолни пијалаци, цемент и друг градежни материјали. Откако косовските власти еднострано го блокираа влезот на српска стока на административните премини во празниот простор, прва се обиде да се уфрли Бугарија.

Минатата седмица покраината ја посетија неколку стотини стопанственици од земјата, кои во разговорите со домашните изразија подготвеност за проширување на трговската размена. - Во случајот на недостиг, ние сме подготвени да го снабдиме Косово со храна, дури ако биде неопходно и од стоковните резерви, изјави во таа пригода министерот за земјоделство на Бугарија Мирослав Најденов. Приштина од своја страна изрази подготвеност да ги укине административните и царински бариери на увозот на храна од Бугарија. Македонија веќе има доста развиена економска соработка со Косово, која минатата година достигна 320 милиони САД долари. Во Приштина се очекува унапредување на трговската размена и со Хрватска. Косовскиот амбасадор во Загреб Валдет Садику, ги повика хрватските компании уште поодлучно да влезат на косовскиот пазар. На Косово веќе работат 120 хрватски фирми и трговската размена достигна 58 милиони САД долари. Во Албанија исто така се очекува натамошен развој на соработката. Проблемот, меѓутоа, е во тоа што и најсиромашната земја во Европа се соочува

со недостиг на многу производи кои мора да ги увезува. Сегашното нарушување на релација меѓу Белград и Приштина, се обидуваат да го искористат и други земји во регионот. Најактивна е Турција која од првиот ден од признавањето на Владата во Приштина доста е присутна на Косово, и тоа не само со трговија, туку и со големи инвестиции.

Извозот на поранешните југословенски републики со САД зголемен во првата половина од годинава за 10 отсто

МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ 28,7 МИЛИОНИ САД ДОЛАРИ, А УВОЗОТ 10,3 МИЛИОНИ САД ДОЛАРИ

Поранешните југословенски републики во првата половина од годинава извезле во САД стока во вредност од 570 милиони САД долари, што е за 10 отсто повеќе во однос на истиот период минатата година, објави сајтот макроекономија.орг. Вредноста на увозот е 495,8 милиони САД долари, со суфицит во трговската размена од 74,2 милиони САД долари. Најголема вредност во изозот со САД имала Словенија 252 милиони американски долари, што претставува раст за 12,3 отсто, потоа Хрватска со 180,6 милиони и раст од 17,4 отсто, Србија со 80,4 милиони американски долари, каде што бележи намалување за 26,8 отсто.

Извозот на Македонија е во вредност од 28,7 милиони американски долари, и бележи раст од 81,6 отсто, на Босна и Херцеговина извозот е 26,3 милиони американски долари со раст од 113,8 отсто и Црна Гора со 1,8 милиони американски долари, кој бележи пад од 10 осто. Најголема вредност во увозот од САД имала Хрвастска 245,4 милиони САД долари, потоа Словенија со 161 милион САД долари, Србија со 57 милиони, Македонија со 10,3 милиони, Црна Гора со 9,6 милиони и БиХ со 7,2 милиони САД долари. Податоците покажуваат дека извозот на Косово кон САД е 0,2 милиони САД долари, а увозот 5,4 милиони САД долари. Поранешните југословенски републики во јуни годинава имале вкупна вредност на извозот во САД од 93,6

милиони американски долари, што е за 7,8 отсто повеќе во однос на јуни минатата година. Вредноста на јунскиот увоз од САД во поранешните југословенски републики е 51,8 милиони американски долари и бележи намалување од 25,9 отсто со суфицит од 41,8 милиони, што е за 147,3 отсто повеќе во однос на минатата година.

Бугарија ќе формира балканска енергетска берза

ОЛЕСНУВАЊЕ НА ЗДЕЛКИТЕ И НАМАЛУВАЊЕ НА ЦЕНИТЕ

Бугарија ќе формира берза за енергија здружена со своите соседи. Партнери ќе бидат Македонија, Грција и Србија, а идејата е во иднина да се вклучат во проектот и другите балкански земји. Како што објавува берлински „Дојче Веле„ седиштето на Берзата ќе се наоѓа во Софија, од причината што Бугарија е прва во регионот според производство на енергија, но, од друга страна, предност е и нејзината г е о г р а ф с к а п о с т а в е н о с т . Бугарија веќе работи со Норвешка на ф о р м и р а њ е на новата и н с т и т у ц и ј а , бидејќи оваа нордиска земја има големо искуство во с л о б о д н а т а трговија со енергија. Засега е одлучено да се користи таканаречен „здружен“ модел на берзата, што ќе овозможи олеснување на зделките и намалување на цените во различни земји. Се очекува дека бугарската атомска централа „Козлодуј“ и „Марица Исток“ ќе поттикнат најголем интерес, бидејќи нудат најатрактивни цени.

Мнозинството Хрвати сметаат дека економската состојба во нивната држава е лошаНЕЗАДОВОЛСТВО, ПЕСИМИЗАМ И СТРАВ ОД ИДНИНАТА

Хрватска има потреба од реформи доколку сака да се справи со иднината, а намалувањето на јавниот долг и буџетскиот дефицит не смее да се одложува, сметаат мнозинството Хрвати, покажуваат резултатите од најновото истражување на Евробарометар, пишува весникот „Јутарњи лист“. Според Евробарометар, 84 проценти од Хрватите се за реформи, од кои 54 проценти се подготвени да се жртвуваат и да прифатат понизок животен

РЕГИОН

БИЗНИС ИНФО 19четврток, 1 септември 2011, Бр. 63

стандард со цел да им помогнат на идните генерации. Речиси 98 проценти сметаат дека економската состојба е лоша, со што Хрватите се европски рекордери заедно со Грците, од кои тоа го мислат 99 проценти. Евробарометар покажува големо незадоволство, песимизам и страв од иднината. Многу повеќе во споредба со останатите земји, Хрватите се плашат за своите работни места, а за најголем општествен проблем ја сметаат невработеноста.

Речиси 80 проценти од Хрватите сметаат дека работите во земјата се движат во погрешен правец. Единствено Грците со 82 проценти се понезадоволни од нив. Кризата не е само во јужниот дел на Европа, па во просек во ЕУ песимистичкото расположение преовладува со тоа што 51 процент од населението сметаат дека работите се движат во погрешна насока. Истражувањето покажува дека 91 процнт од Унгарците и Словенците се незадоволни, наспроти 11 проценти незадоволни Швеѓани и 24 проценти Германци. Во просек повеќе од две третини или 68 проценти од населението на ЕУ се незадоволни од економската состојба во својата земја. Од друга страна, за моменталната состојба во ЕУ, 42 проценти од Хрватите сметаат дека е добра, додека со тоа ќе се сложат само 30 проценти од Европејците. Околу 43 проценти од Хрватите сметаат дека работите во ЕУ се движат во добра насока, а 38 проценти го мислат спротивното. За ЕУ, Хрватите имаат подобро мислење од нејините граѓани, кои речиси 31 процент мислат дека работите се движат во добар правец. Поголем број од Хрватите повеќе веруваат во ЕУ, отколку во својата влада. Само 13 проценти од Хрватите веруваат во својата премиерка Јадранка Косор, а 37 проценти во ЕУ. Сепак, мнозинството Хрвати не верува ниту на едните, ниту на другите. Евробарометар е редовно истражување на јавното мислење на Евопската комисија во 33 земји од Европа, членки на ЕУ и кандидати. Истражувањето е спроведено во мај, од Агенцијата „Ипсос плус“. Според резултатите од истражувањето, на изборите во декември ќе победи партијата која ќе остави впечаток дека е подготвена да се справи со невработеноста и економската криза. На прашањето кои се најзначајни проблеми со кои Хрватска моментално се

соочува, 73 проценти сметаат дека тоа е невработеноста, по што следи криминалот и економската ситуација со 45 и 42 проценти.

Економската криза без работа во БиХ остави 230.000 лица

ДНЕВНО БИЛЕ ОТПУШТАНИ ПО 231 ЛИЦЕ

Според податоци на Агенцијата за труд и вработување на Босна и Херцеговина, во изминатите 2,5 години, откако трае економската криза, без работа во земјата останаа 230.000 лица, пишува весникот „Дневни аваз“. Тоа значи дека дневно биле отпуштани од работа по 251 лице, а секој час по 10 работници останувале на улица со својата работничка книшка во рака, посочува „Дневни аваз“. Весникот забележува дека во „нормалните“ земји во Европа и светот тоа на улица би извадило илјадници незадоволни луѓе, но во Босна тоа не се случува.

Според анализите на експертите, најмногу е намален бројот на вработени во градежништвото, земјоделието, рударството и преработувачката индустрија. Додека во 2009 година бројот на лицата останати без работа изнесуваше 94.708, во 2010 година бројката се скрати на 89.324 работници, а само во првите шест месеци од годинава без плата останаа уште 45.119 жители на Босна и Херцеговина, пишува сараевскиот весник.

Албанија лани извезла 7.200 тони лековити билки

ПРИРОДАТА ДОНЕСЕ 14 МИЛИОНИ ЕВРА

Албанија лани извезла 7.200 тони лековити билки во вредност од околу 14 милиони евра, што претставува раст од 20 отсто, споредено со претходната година, потврдуваат од Министертвото за земјоделство. Но, ланскиот извоз е помал споредено со 2008 година, кога е забележан рекорден извоз од девет илјади тони. Лековитите растенија главно се

собираат во планинските предели од страна на сиромашните жители на албанските села, а се употребуваат за подготовка на лекови или козметички препарати. Просечната цена, декларирана од страна на царината, изнесува 258 леки (1,8 евра) за килограм, наспроти цената која ја добиваат селаните кои ги берат и сушат билките, а која се движи од 20 до 50 леки (од 0,14 до 0,37 евра). Албанија и за време на комунизмот извезуваше лековити билки. Околу три отсто од вкупните приходи на населението во 80-тите години се остварувале токму од собирање билки.

Српската Влада постигна договор со ММФ за нов аранжман

ВО ОКТОМВРИ СЕ ЗГОЛЕМУВААТПЛАТИТЕ, ПЕНЗИИТЕ И СОЦИЈАЛНАТА ПОМОШ

Српската Влада постигна договор за нов аранжман од претпазливост со ММФ, кој ќе трае 18 месеци и ќе и овозможи на земјата пристап до средства од една милијарда евра, изјавил државниот секретар во Министерството за финансии Душан Никезиќ. - Постигнат е договор за ребаланс на буџетот за 2011 година во рамки на буџетот за следната година, со тоа што буџетот оваа година изнесува 4,5 отсто од бруто домашниот производ (БДП), а во 2012 четири проценти, истакнал на прес-конференција Никезиќ. Според него, овој договор подразбира зголемување на платите и пензиите во октомври, како и на социјалната помош за околу 3,8 милијарди динарин (37,5 милиони евра).

Тој додаде дека вкупните предвидени приходи во ребалансот на буџетот за 2011 година ќе бидат помали од планираните за 22 милијарди динари (217,1 милион евра). - Аранжманот со ММФ е од исклучителна важност за Србија бидејќи претставува јасен сигнал дека Владата и Народната банка на Србија ќе водат одговорна економска политика и ќе обезбедат макроекономска стабилност во следните 18 месеци, оцени Никезиќ.

РЕГИОН

БИЗНИС ИНФО20 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Прогноза на најдобрите светски економисти

ЕВРОЗОНАТА ЌЕ ПРЕЖИВЕЕ

Еврозоната ќе ја издржи должничката криза, но доколку оваа монетарна унија се распадне, тоагаш за Германија би било подобро да излезе од неа, но тоа не важи и за земји како Грција, - изјавија најдобрите економисти во светот. Седумнаесет добитници на Нобеловата награда за економија оваа недела се состанаа на островот Линдау, на езерото Констанц, во јужна Германија, за да

разговараат за пазарните стресови, предизвикани од големите долгови, како во Европа, така и во САД. Меѓу експертите се Џозеф Стиглиц, еден од добитниците на Нобеловата награда во 2001 година, за изнаоѓање начини за справување на пазарите со асиметричната информација, Мајрон Шоулс, кој е награден во 1997 година за истражувањата на дериватите и Роберт Мендел, лауерат од 1999 година. - Не сметам дека еврото е на работ на колапсот, - изјави Мендел и додаде дека Европа треба да го продолжи својот развој кон нешто „слично на европски еквивалент на САД“. - Меѓу економистите имаше едногласност, дека од гледна точка на сложеноста на договореното за Германија би било подобро да ја напушти (еврозоната), отколку за Грција, - нагласи Стиглиц. Тој изјави дека доколку земјите кои имаат големи долгови, како Грција на пример, ја напуштат еворозоната, нивните национални валути ќе се обезвреднат, што ќе го отежне исплаќањето на државните обврзници, номинирани во евро. - Доколку се повлече силна држава како Германија, таа ќе биде во подобра позиција да се справи со своите долгови, бидејќи нејзината валута веројатно ќе поскапе во

однос на еврото, - додаде тој. Дебатите беа посветени и на прашањето за бавниот раст на американската економија и прашањето дали третиот круг од „квантитативните олеснувања“, мерка која ја презеде Управата на федерални резерви би помогнал. Според повеќето економисти нова таква програма не би ги дала саканите резултати. Најпознатите светски експерти по економија во 2004 година најавија дека ќе се состануваат на секои три години на островот Линдау, каде од ’50-те години на 20-от век се одржуваат годишни средби на нобеловите лауерати. Сегашната средба е прва по избувнувањето на светската финансиска криза во 2008 година.

Песимизам кај француските работодавачи за економскиот пораст во 2011 година

ВЛАДАТА ПОДГОТВУВА НОВИ МЕРКИ ЗА ШТЕДЕЊЕ, РАБОТОДАВAЧИТЕ БАРААТ ДА НЕ БИДАТ „ПЕНАЛИЗИРАНИ“

Целта на француската Влада за развој од два отсто во 2011 година е нешто што изгледа тешко да се постигне, изјави Лоранс Паризо, претседателка на главната организација на француските работодавачи. - Тоа е тешко, бидејќи САД не се во добра ситуација, тие се едни од главните економски мотори на планетата. Тоа е тешко да се постигне, изјави таа за француската телевизија „Франс 2“, јавува дописникот на МИА од Париз. Вториот знак на обесхрабрување е стагнацијата на внатрешниот бруто-производ на Франција во второто тримесечје на годинава.

Не се само работодавачите кои мислат дека не е можно да се реализираат целите на Владата, така размислуваат и повеќе аналитичари

и економисти, со што се усложнува уште повеќе подготовката на буџетот за 2012 година и почитувањето на ветувањата во корист на намалувањето на државниот дефицит. Наскоро француската Влада ќе донесе серија нови мерки за штедење за да се почитуваат обврските за намалување на буџетот, но Лоранс Паризо ја предупреди Владата со тие мерки да „не ги пенализира“ претпријатијата и да не „го кочи“ развојот.

Последици од кризата во ГрцијаКЛУЧ ЗА 180.000 МАЛИ ФИРМИВО НАРЕДНАТА ГОДИНА ДЕНА

Над 180.000 мали претпријатија се очекува да бидат затворени во следните 12 месеци во Грција поради кризата, пишуваат весниците „Авриани“ и „Нафтемборики“, повикувајќи се на најново испитување. Само до крајот на годината

катанец ќе стават сто илјади мали претпријатија, а опасност да останат без работа им се заканува на 250.000 лица, пишуваат весниците. Весникот „Експрес“ додава дека се влошила финансиската ситуација на осум од десет претпријатија во Грција, или 81,3 отсто. Затворањето на претпријатијата ќе доведе до раст на невработеноста, која и без тоа е многу висока и се претвори во најголем кошмар за Грците, предупредуваат аналитичарите.

Раст на инфлацијата во Велика Британија

ДВОЈНО ПОВИСОКО ОД ПЛАНИРАНОТО

Инфлацијата во Велика

ЕВРОПСКА УНИЈА

БИЗНИС ИНФО 21четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Британија, во јули оваа година изнесува 4,4 отсто, што е повеќе од двапати над зацртаните два отсто, соопшти Државното биро за статистика, јавува дописникот на МИА од Лондон. Во споредба со јуни, инфлацијата е зголемена за 0,2 отсто, што покажува дека годинава таа е во постојан пораст. Овој пат причина за натамоштниот раст на инфлацијата е зголемувањето на потрошувачките цени кај облеката, мебелот, опремата за домаќинставата, како и поскапувањето на финансиските услуги и на рентата. Во соопштението на Бирото за статистика се вели дека цените на мало во јули останале на претходното ниво од 5 отсто.

Британски финансиски експерти објаснуваат дека во основа, причината за одржувањето на повисока инфлација од онаа што е определена од Владата и од Банката на Англија е одлуката на Министерството за финансии од почетокот на годинава да се зголеми данокот за додадена вредност (ДДВ), од дотогашните 17,5 на 20 отсто. Таа одлука Владата на премиерот Дејвид Камерон ја објасни како неопходна за спроведување на сегашната економска политика. Гувернерот на Банката на Англија Мервин Кинг, минатата недела предупреди дека инфлацијата ќе продолжи да расте, најавувајќи дека таа до крајот на годинава ќе достигне пет отсто. Според неговото предвидување, Владата ќе може да го достигне нивото на зацртаните два отсто во идните две години.

Невработеноста во Велика Британија достигна до 2,5 милиони лица

РАСТОТ ГИ ИЗНЕНАДИ И ЕКСПЕРТИТЕ

Невработеноста во Велика Британија продолжува да расте и на крајот од јуни изнесува неполни 2,5 милиони лица, јавува дописникот на МИА од Лондон. Ова е највисоко ниво на невработеност во земјата, по февруари 2010 година. Според податоците на британското Биро за статистика, кои се објавени денеска, без работа се 7,9 отсто од работно способното население. Зголемувањето на невработеноста доаѓа како изненадување за економските експерти. Поголемиот број од нив предвидуваа опаѓање на невработеноста и заживување на домашната економија, откако во претходниот квартал беше регистрирана стагнација на бројот на луѓето кои се без работа. Даниел Калаган од Агенцијата за следење на глобалните движења во економијата изјави дека ваквите „изненадувачки податоци“ ја откриваат „темната страна“ на економијата во Велика Британија.

Бирото за статистика открива дека невработеноста кај младите меѓу 16 и 24 години сега изнесува 20,2 отсто, продолжувајќи постојано да се зголемува во последните три квартали од оваа и минатата година. Состојбата со невработеноста се објаснува со крајно забавениот раст на домашната економија. На крајот од вториот квартал британската економија оствари раст од само 0,2 отсто, додека во првите три месеци од годинава растот изнесува 0,9 отсто, што е помалку од сите големи светски економии.

Бугарија доби 1,7 милијарди евра од ЕУ за една година

НАЈМНОГУ СРЕДСТАВА ЗА ПОДОБРУВАЊЕ НА ИНФРАСТРУКТУРАТА

Бугарија во последната година доби рекордни 1,7 милијарди евра од еврофондовите, покажуваат податоците на Интернет страницата Investor.bg, повикувајќи се на базата на податоци на Бугарската народна банка (БНБ). Во однос на претходната година, Бугарија добила за половина милијарда повеќе.

Откако е членка на ЕУ, од 1 јануари 2007 година, Бугарија добила 5,6 милијарди евра, а платила 3,11 милијарди евра. Најмногу европски средства Бугарите добиле за подобрување на инфраструктурата, за градење на автопатот Тракија (Софија-Бургас), автопатот Марица, автопатот Струма, проширување на софиското метро, обиколницата околу Софија, изградба на мостот на Дунав кој ја спојува Бугарија и Романија и други проекти.

Чешка би можела да го воведе еврото

ПОДГОТВЕНИ ЗА ЗАЕДНИЧКАТА ВАЛУТА ОД ИДНАТА ГОДИНА

Чешката народна банка (ЧНБ) објави дека најверојатно идната година Чешка ќе ги исполни сите критериуми од Маастрихт и со тоа ќе го оствари последниот чекор за примање на еврото, јавува дописникот на МИА од Прага. Банкарите проценуваат дека се очекува Владата на премиерот Петр Нечас да го ,,притисне” буџетскиот дефицит за 2012 година под три проценти на Бруто домашниот производ (БДП), би се додржал низок степен на инфлација и вкупната задолженост би била на релативно ниско ниво

ЕВРОПСКА УНИЈА

БИЗНИС ИНФО22 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

од 41,8 проценти од БДП. По ова ништо не би стоело на патот да се оствари последниот услов, односно две години пред влезот во еврозоната Чешка би требало да го прими т.н систем ЕРМ 2, што е систем на водење на курсот. - Курсот на круната спрема еврото би требало да се движи само во рамките на плус, минус 15 проценти за период од две години, објаснува аналитичарот Томаш Волф. Премиерот Петр Нечас вчера изјави дека во врска со воведувањето на еврото во

земјата токму сега не е воопшто добро да се востановуваат некакви датуми. Тој смета дека актуелната должничка криза во еврозоната покажува нешто друго отколку што содржи Спогодбата за пристап кон Европската унија од 2003 година кога Чешка пристапи кон неа. Со ова Нечас на еден начин се изјасни по предлогот за создавање на економска влада во еврозоната што беше тема на неодамнешниот разговор меѓу германската канцеларка Ангела Меркел и францускиот претседател Никола Саркози. Според чешкиот министер за финансии, Мирослав Калоусек, таква Влада не е погодна за Чешка и би значела губење на буџетскиот суверенитет, а следствено на тоа и целокупниот суверенитет. Со евра во моментов се плаќа во 17 земји. Еврото последна го воведе Естонија на почетокот на годинава.

Оптимизам во РоманијаГОДИНАВА, СЕПАК, ЕКОНОМСКИ РАСТ

Романија успеа да регистрира економски раст трето тримесечие по ред во текот на оваа година и е во графиконот за постигнување на прогнозираниот рат од 1,5 проценти во 2011 година, изјавил романскиот премиер Емил Бок. Тој прецизираше дека растот

во второто тримесечие бил само 0,2 отсто, но додаде дека во други земји како Грција, Португалија, Франција и Бугарија исто така е регистриран послаб раст, отколку во првите три месеци од годината. Според Бок овие резултати го покажуваат влијанието на меѓународните пазари врз развојот на националните економии. - Растот треба да биде поддржан со практични мерки. Клучен збор тука е мудроста, бидејќи Романија е под влијание на тоа што се случува на меѓународните пазари, рекол Бок. Според романскиот премиер во иднина Романија треба да има исклучително внимателно однесување, умерено и избалансирано, со одбивање на какви било популистички тенденции. Бок нагласува дека третото тримесечие е од клучно значење за постигнување на прогнозираниот економски раст и побара од министрите да ги одредат приоритетните инвестиции. По десетгодишниот силен економски раст, Романија две години по ред беше во рецесија, во 2009 и 2010 година. Романија беше првата од земјите од Европската унија, која доби итна помош од Меѓународниот монетарен фонд, Светската банка и ЕУ во износ од 20 милијарди евра. Во замена за помошта Владата во Букурешт презеде строги економски мерки за намалување на буџетскиот дефицит.

Само чудо може да го спаси „Сааб“КИНЕСКИТЕ КУПУВАЧИ ЕДИНСТВЕНА НАДЕЖ

Неможноста на вработените во „Сааб“ да им бидат исплатени платите за август е само врв на ледениот брег и покажува дека раководството на шведскиот концерн за производство на автомобили ја изгубило контролата врз дејноста, јавува дописникот на МИА. Сега само чудо би можело да го спаси „Сааб“ од стечај, јави Шведската телевизија СВТ. Веќе трет месец по ред се присутни проблеми во „Сааб“ околу исплатувањето на платите. Раководството на компанијата вината ја префрла на извесни инвеститори, кои не ги уплатиле

средствата навреме, и дека тоа е причината за доцнење на платите на вработените. Но, во исто време судските извршители сакаат незадоволните испорачатели, кои долго време чекаат на исплата од „Сааб“, да ги добијат своите пари. Сепак, доцнењето на платите е најмалиот проблем со кој моментно се соочува „Сааб“. Околу 11 милиони евра за платите се чини дека можеби се големи пари, но за еден производител на автомобили тоа е ситница. Многу полоше е тоа што „Сааб“ им е должен на своите испорачатели околу 100 милиони евра. Претседателот на управниот одбор на „Сааб“, Виктор Милер, сега се надева дека некој начин кризата во концернот ќе биде надмината барем во текот на неколку наредни месеци, во очекување кинеските власти да одобрат две автомобилски компании – „Панг Да“ и „Ѕоунгман“ – да станат косопственици во „Сааб“.

Се чини дека Кинезите се заинтересирани за технологијата што „Сааб“ ја развива за својот нов автомобилски модел, кој треба да биде лансиран идната година. Значи, се` уште постојат надежи дека „Сааб“ на некаков чудесен начин би можел да ја издржи кризата до наредната година, но шансите се минимални. Турбуленциите во концернот во последните неколку месеци ги натера кинеските власти да бидат претпазливи во однос на „Сааб“. Кој, всушност, би сакал да преземе фабрика за автомобили која не работела во период од преку четири месеци, при што ќе треба да биде и рестартирана ? Шансите на “Сааб“ да се извлече од кризата се микроскопски, иако Виктор Милер неколку пати досега успеал да издејствува финансиски решенија, токму кога сите експерти сметале дека ситуацијата била безнадежна.

ЕВРОПСКА УНИЈА

БИЗНИС ИНФО 23четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Во САД има 28 милиони мали и средни претпријатија кои го движат претприемништвото со учество од 57 отсто од работната сила

МАЛИТЕ КОМПАНИИ ГО КРЕИРААТ АМЕРИКАНСКИОТ СОН

Започнувањето со работа е еден од суштинските елементи на американскиот сон, а во САД има 28 милиони мали и средни претпријатија кои го движат претприемништвото со учество од 57 отсто од работната сила. Денешните големи компании на почетокот исто така биле мали фирми. Токму така, можете да си замислите една гаража, во којашто почнал со работа основачот на „Мајкрософт“ и на „Епл“, Стив Џобс, кој вели дека на почетокот, кога ќе почнете со нов бизнис, мора да имате страст и упорност. Во САД има 28 милиони мали и средни претпријатија, додека со 70 отсто од нив управува само едно лице. Меѓу интересните факти е и фактот дека малите фирми вработуваат 57 отсто од работната сила, а тие плаќаат 44 отсто од американските плати. Од земјите кои најмногу се потпираат на малите бизниси, тоа се

северозападните Монтана и Вајоминг. За разлика од Кина, каде што за да се започне со нов бизнис потребни се 38 дена, на американските мали фирми им требаат само шест дена. Меѓутоа, ако после десет дена од финансиска или каква било катастрофа не може да се продолжи со бизнисот, овие мали бизниси во САД пропаѓаат. Сепак, само околу 50 отсто од нив преживуваат првите пет години од своето работење, додека 70 отсто од нив остануваат две години. Во малите бизниси учествуваат и 12,5 отсто од имигрантите кои придонесуваат со своите иновации. Така, во Њујорк, имигрантите се 46 отсто од самовработените во нивните претпријатија. Таквите мали фирми создаваат 13 пати повеќе патенти по вработен отколку големите компании за

патентирање. Иако малите фирми во 2009 година одеа во стечај секои осум минути, а една третина од нив се потпираат на кредитите за финансирање, 60 до 80 отсто од новите работни места се отвораат токму кај нив.

Крај на златната деценија за воената индустрија во САДБУЏЕТСКИТЕ ЗАШТЕДИ ГО ОДЛОЖУВААТ ОРУЖЈЕТО

Војните во Ирак и Авганистан полека стивнуваат. Осама бин Ладен е мртов, а американската влада е во долгови што укажува дека завршува една златна деценија на воената индустрија во САД. Во деценијата по 11 септември 2001 година, американскиот буџет за одбрана дупло се зголеми и годишно е над 700 милијарди долари, а профитот на воената индустрија четири пати се зголеми лани на 25 милијарди долари. Меѓутоа, трошоците на одбраната сега се намалуваат, бидејќи Конгресот веќе одлучи во следните 10 години на тој план да заштеди 350 милијарди долари, а на буџетот на Пентагон во истиот период се заканува и дополнително намалување од 500 милијарди долари, ако до ноември се постигне договор за намалување на буџетот. Акциите на воената индустрија веќе ги почувствуваа последиците. Во последните шест месеци паднаа за 16 отсто, иако индексот Стандард и Пурс падна за 11 отсто. Нападите од 11 септември на Њујорк и Вашингтон ја принудија американската војска брзо да се прилагоди и да ја развие технологијата, оружјето и стратегиите кои можат да се применат на терористичките мрежи. Стана јасно дека системите на оружје од времето на студената војна станаа бескорисни во борбата со својот непријател. Тоа доведе до развој на нови решенија, како што се возила отпорни на мини и беспилотни летала. Некои од тие технологии кои се развија во последната деценија, во целост ќе ги заменат старите системи. САД потрошија 1,3 милијарди долари во 10 години, по нападот на 11 септември 2001 година, во потрага по Ал Каеда и водејќи две војни. Тоа е сума за основните воени трошоци кои беа над 4 илјади милијарди. Воениот буџет од 316 милијарди во 2001, се зголеми на 708 милијарди во 2011 година. Трошоците на владините агенции за внатрешна безбедност од 37 милијарди во 2003, пораснаа на 70 милијарди во 2010 година. Сите тие трошоци позитивно се одразија на воената индустрија, која ја предводат пет големи компании: Локид

Мартин, Боинг, Нортроп Груман, Џенерал Дајнемикс и Рејтион. Во 2001 година приходите на воената индустрија беа 217 милијарди долари, а лани 386 милијарди. Профитот во истиот период од 6,7 порасна на 24,8 милијарди долари. Акциите на тие компании за

тие 10 години пораснале 67 отсто, иако вкупните берзански индекси паднаа за 8 отсто. Исто така, се зголеми значењето на компаниите кои пружаат услуги и поддршка на воените операции: КБР и Халибарон имаа договори вредни 4,7 милијарди долари лани, во споредба со 860 милиони пред 10 години. Меѓутоа, ескпертите сметаат дека на Пентагон досегашното потпирање на таквите компании сега ќе му ги олесни заштедите, бидејќи доволно е само да го раскине договорот со нив.

Пет тобако компании го тужат САД

НА КУТИИТЕ ЗА ЦИГАРИ ПРОМОЦИЈА НА ВЛАДИНАТА КАМАЊА ПРОТИВ ПУШЕЊЕТО!?

Пет тутунски компании ги тужат Соединетите Американски Држави, односно aмериканската Управа за храна и лекови (ФДА) заради новиот закон со кои се принудени на кутиите со цигари да стават графички предупредувања за опасноста од пушењето. Компаниите сметаат дека законот ја крши слободата на говорот, бидејќи од нив бара промоција на владината кампања против пушењето. ФДА не ги коментираше обвиненијата. Новите предупредувања на кутиите со цигари ќе бидат задолжителни од септември 2012 година. Компаниите РЈ Рејнолдс Тобако, Лорилард Тобако, Комонвелт Брендс, Лигет Груп и Санта Фе Натурал Тобако покренаа тужба против ФДА во вторникот со цел да го одложат спроведувањето на законот. Во тужбата, составена на 41 страница, компаниите наведуваат дека новите ознаки на потрошувачите ќе делуваат депресивно, обесхрабрувачки и ќе создаваат страв од купување на нивните

СВЕТ

БИЗНИС ИНФО24 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

производи. Производителите на цигари минатата година изгубија случна тужба на судот во Кентаки.

Компанијата Алтриа, во чиј состав се наоѓа и Филип Морис, не се приклучи на тужбата. Над 220.000 лица ќе заболат од рак на белите дробови оваа година, додека секоја година од пушењево САД умираат 443.000 луѓе.

Русија го зголеми БДП во првото полугодие за 3,7 отстоСАМО 0,2 ОТСТО ПОМАЛКУ ОД ПРЕДВИДУВАЊАТА

Русија во првото полугодие го зголеми БДП за 3,7 проценти во споредба со истиот период лани, објави Федералната статистичка служба.

Растот на БДП, меѓутоа, бил за 0,2 отсто помал отколку што превиде руското Министерство за економски развој (3,9 проценти). Руското Министерство за економски развој претходно растот на руската економија во првата половина на 2011 година го прогнозираше на 3,9 проценти на годишно ниво, но во вториот квартал растот го успори на 3,7 од 4,1 проценти во првото тримесечје.

Портрети: Стивен Џобс, еден од најуспешните извршни директори во историјата на корпоративното работење

ВИЗИОНЕРСКА КРЕАТИВНОСТ И ОДЛУЧНОСТ ШТО НИКОЈ НЕ МОЖЕ ДА ЈА ЗАМЕНИ

Стивен Џобс, еден од најуспешните извршни директори во историјата на корпоративното работење, еднаш рече дека никогаш не се гледал себе си како менаџер, туку како лидер. А неговата забелешка во смисол на лидерството се претвори во потрага по најдобрите луѓе, поттикувајќи ги и создавајќи средина во која тие ќе прават големи дела. Но аналитичарите велат дека тимот на „Епл“ без Џобс на чело, ќе се соочи со уште поголем суд во достигнувањата на континуираниот успех. Џобс, кој во средата рече дека се повлекува од позицијата како извршен директор на „Епл“, кратко по враќањето во компанијата во 1997 во интервју изјави дека неговиот стил на лидерство се сменил во текот на годините, како што тој созревал. Во неговите рани години во „Епл“, пред да биде присилен да напушти во 1985, Џобс беше озлогласен, преокупиран од детали и малтретарот на неговите колеги. Но подоцна, прво во студиото за компјутерска анимација Пиксар каде тој беше коосновач, и во неговот второ враќање во „Епл“, тој повеќе се потпираше на другите, слушаше внимателно и им веруваше на членовите на неговите тимови за дизајн и бизнис. Во последниве години, улогата на Џобс во „Епл“ беше корпоративен еквивалент на „невообичаено надарен и брилијантен диригент на оркестарот“, вели Мајкл Хоули, професионален пијанист и компјутерски научник кој работел за Џобс и го познава со години. „Стив направи одлична работа со регрутирање на широка и длабока талентирана база“. Во Пиксар, со создавањето на солиден тим за водство, студиото никогаш не погреши и се уште продолжува да создава само критички фалени и комерцијално успешни хитови еден по еден, вклучувајќи ги „Барајќи го Немо“ и „Вол-И“, дури и долго подоцна откако Џобс се врати во „Епл“. Аналитичарите велат дека без сомнение е извесно дека работите ќе одат мазно и во „Епл“. Тие истакнуваат дека Џобс беше повеќе во позадината на Пиксар, а креативните одлуки таму ги диктираше Џон Лесетер. Пиксар во 2006 му беше продаден на Дизни за 7,4 милијарди долари. Во „Епл“, влијанието на Џобс беше далеку подиректно. Тој носеше конечни одлуки за дизајнот на производите, дури и во детали. Аналитичарите велат дека ниту една итна промена нема да остане незабележлива. „Добрите вести за Епл се дека планот за производи во оваа индустрија се веќе две или три години однапред донесен“, вели Дејвид Јофи, професор на бизнис школата на Харвард. „Па така 80 или 90 проценти од она што ќе се случува тогаш ќе

биде исто, дури и без Стив“. Јофи продолжува: „Вистинските предизвици за „Епл“ ќе бидат што ќе се случува по овој временски план. На Епл во иднина ќе му треба нов лидер, со нов начин на рекреација и менаџирање на бизнисот“. Од ракавот на шефот избраниот наследник на Џобс, Тимоти Кук, кој беше главен оперативен директор, импресивно ја водеше компанијата за време на медицинските третмани на Џобс. Но неговите вештини се повеќе како оперативен експерт отколку како лидер на тимот за дизајн на производи - што е вистинскиот талент на Џобс. Во „Епл“, Џобс беше конечниот арбитар на производи. На пример, во текот на една година беа завршени три прототипи на ајфон. Првите два не успеаја да ги задоволат строгите стандарди на Џобс. Третиот прототип беше токму тој, и ајфон излезе на пазарот во 2007. Џобс објаснува дека во неговите одлуки за дизајнот биле одлучувачки неговото разбирање и на технологијата и на популарната култура. Неговите лични истражувања и интуиција, а не фокус групите, биле неговиот водич. Кога еден новинар

го праша какво истражување направиле за ајпад, Џобс одговори: „Никакво. Не е работа на потрошувачите да знаат што сакаат“. Спомнувањето на „вкус“ - збор кој тој често го употребува - наголемо се користи во бизнис филозофијата на Џобс. Тоа произлезе од големото искуство и од популарната култура на неговото време. Кога матурираше од средното училиште Купертино во Калифорнија, во 1972, тој рече „многу силен мирис од 60-ите е сеуште присутен тука“. Се запиша на колеџот Рид, прогресивно либерално уметничко училиште во Портланд, Орегон, но се откажа по само еден семестар. Еднаш кога дискутираше за трајните придонеси од Силиконската долина за човештвото, тој во еден здив ги спомена создавањето на микрочипот и „Комплетниот каталог на Земјата“, еден вид на хипи Википедија. Џобс еднаш објасни дека одличните производи се триумф на вкусот, на „обидот на изразување себеси кон најдобрите нешта кои човештвото ги направило и потоа обидот тие нешта да се стават во она што го правите“. Јофи вели дека Џобс „има уникатна комбинација на визионерска креативност и одлучност“, и додава „Никој не може да го замени“.

СВЕТ

БИЗНИС ИНФО 25четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Анализа на Светската банка за влијанијата на климатските промени врз македонското земјоделство во следните деценииСРЕДАНАТА ТЕМЕРАТУРА ЌЕ СКОКНЕ ЗА 1,9 СТЕПЕНИ, НАЈПОГОДЕНИ ДОМАТИТЕ И ГРОЈЗЕТО

Рационално искористување на водните ресурси, мордернизација на иригациските системи, навремено предвидување на временските услови, обука на земјоделците за применување најсоодветни производни техники и добивање брзи, точни информации за успешен пласман, се клучните мерки што треба да ги спроведе македонскиот аграр со цел ефикасно надминување на последиците од климатските промени.

Светската банка која како посебно ранливи во Македонија ги посочува руралните подрачја поради ниската продуктивност, ја нагласува потребата од изнаоѓање сорти и култури отпорни на повисоки температури, сушни услови и нови заболувања, како и од инвестирање во инфраструктурата, едукацијата и модернизацијата на системите за рано предупредување. Треба да се употребува квалитетно семе, да се подобруваат расите добиток, да се воведуваат нови техники за наводнување, но и често да се објавуваат и дистрибуираат земјоделските прогнози, краткорочни и сезонски, сугерираат експертите кои работат на студијата за влијанието на климатските промени врз македонското земјоделство. - Климатските промени се сериозна закана и битен проблем за земјоделството, водните ресурси, прехранбената сигурност, руралното живеење и намалувањето на сиромаштијата во Македонија. Нивното влијание посебно ќе се одрази врз населението во послабо развиените средини што се директно зависни од производството, стои во студијата. Од друга страна, како што се наведува, не е исклучено да се создадат и нови можности во агросекторот - продолжување на сезоната, поинтезивен

раст на културите, дури и зголемување на водните ресурси во некои региони. Според анализите на Светска банка, кои ги објавува МИА, како резултат на климатските промени во земјава веќе се забележуваат зголемувања на средната температура, дефицити на влага и потенцијални опасности од екстремни појави како суши, топлотни бранови и шумски пожари. Проекциите за следните неколку децении се зголемување на средната годишна температура за 1,9 степени, намалување на врнежите за пет отсто и поголема изложеност на нови штетници и заболувања на земјоделските култури, шуми и стока. Домашните експерти, пак, очекуваат климатските промени да предизвикаат хронични проблеми во земјоделскиот сектор. Иако се` уште се прават проценки кои култури ќе бидат најпогодени, се смета дека ризикот е најголем за доматите во струмичко и грозјето во Повардарието. Македонија е вклучена во Регионалната студија за утврдување приоритетни можности за прилагодување на земјоделството кон климатските промени.

Само мал број компании во Македонија имаат функционална интернет страница„ВО ИЗРАБОТКА“ СО МЕСЕЦИ И - ГОДИНИ

*Менаџерите сајтот го сметаат за дополнителен трошок, а не за средство за подобра комуникација. За интернет стручњаците тоа е неразбирливо. „Во изработка“. Ваков натпис со месеци, некогаш дури со години стои на интернет страниците на голем број македoнски компании. Нема конкретен податок колку компании имаат функционална интернет страница, што редовно се ажурира но кусото новинарско истражување покажува, дека нивниот број

е прилично мал. Интернет експанзијата што и се случи на Македонија не е следена со исто темпо во делот на отворање на сајтови од страна на фирмите. Компаниите во Македонија не водат сметка за предностите и можностите што ги дава интернетот, вели интернет

консултантот Дарко Булдиоски. „Неодамна правевме истражување за потребите на една конференција. Во него го анализиравме присуството на интернет на топ сто компании во Македонија, резултатите беа разочарувачки. Најголем број од нив немаат современо присуство на интернет, а дури 40 проценти немаа никакво официјално присуство на интернет“. Бројката расте од година во година, со сепак малку компании имаат модерна интернет страница. За интернет стручњаците е незамисливо компанија што претендира да биде успешна да нема сопствена интернет страница. Теди Цоневски од МАСИТ за Дојче веле објаснува: „Не тоа е јасно, не само за голема туку и секоја најмала компанија мора да има сајт, бидејќи таму се основните информации за таа компанија, со што се занимава, што очекува на која клиентела се обраќа“. Македонските компании недоволно ги ползуваат предностите што ги нуди интернетот. Сајтот е шанса плус за контакт со компанијата за придобивање на нов клиент и за претставување на компанијата во целост. Најчесто сајтот нуди општи информации за компанијата, ретко ажурирани, најчесто непроменети од креирањето на страницата. Во најголем број случаи интернет страницата според менаџерите е дополнителен трошок за компанијата. Аргументот според интернет стручњаците не држи, потребни се малку време и ресурси за да се подобри компаниското присуство „он лајн“.

На јавно наддавање отуѓени две градежни парцели во Охрид„ФИБУЛА ЕР ТРАВЕЛ“ ЌЕ ГРАДИХОТЕЛСКИ КОМПЛЕКС

Компанијата „Фибула ер травел“ е најповолен понудувач на јавното наддавање за две локации во Охрид наменети за изградба на хотелски комплекси, соопштува Министерството за транспорт и врски. За двете градежни парцели со површина од 13.459 метри квадратни и 4.738 метри квадратни понуди 1.291.987 денари. Компанијата е должна во рок од 15 дена од приемот на писменото известување што се издава по завршувањето на јавното наддавање да ги уплатат средствата согласно постигната крајна цена од наддавањето. Доколку средствата не се уплатат во утврдениот рок, ќе се смета дека градежното земјиште не е отуѓено, нема да се пристапи кон склучување договор за отуѓување и депонираните средства на најповолниот

ИНФО ПУЛ

БИЗНИС ИНФО26 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

понудувач нема да му бидат вратени. Најповолниот понудувач е должен во рок од 12 месеци од извршената солемнизација на договорот да обезбеди одобрение за градба од надлежната општина и согласно роковите предвидени во Законот за градење да изгради хотел од прва категорија со 5 ѕвезди и во рок од три месеци по целосна изградба на објектот, да го брендира хотелот со име на хотелски ланец кој во своја сопственот поседува или пак управува со повеќе од пет хотели.

„Струмичко Поле“ од Василево„КАРДИНАЛОТ“ ПАТУВА ЗА СРБИЈА

Во АД „Струмичко Поле“, село Василево, струмичко, интензивно се бере трпезното грозје. Досега се собрани и извезени еден милион килограми од сортите „кардинал“ и „афус али“ кои главно се извезуваат, најмногу на пазарите во Србија.

Се` уште не е почната бербата на винските сорти грозје „смедеревка“, „шардоне“, „вранец“, „мерло“, кои се користат за потребите на винарницата на „Струмичко Поле“ . Предвидено е годинава од овие сорти грозје да се наберат околу 6 милиони килограми. Според директорот на „Струмичко Поле“ Глигор Митев, како што пренесува МИА, иако се` уште е рано, засега не се планира откуп на грозје од индивидуалните земјоделски производители во струмичко, заради залихите на вино од мината година. - Моментално имаме залиха од 8 милиони литри вино во визбата и не планираме откуп на грозје, - изјави Митев. Капацитетот на визбата е 12 милиони литри. Лани откупот на грозје беше намален исто така поради непродадените количини, а откупната цена беше многу ниска.

Почна бербата на струмичката „ајварка“ ПЛАСМАН НА ПАЗАРИТЕ ВО РЕГИОНОВ

Во струмичкиот регион почна бербата на пиперката од индустриската

сорта „куртовска капија“ популарно наречена „ајварка“. Прво за берба стаса производството под пластеници, а деновиве се очекуваат и количини од површините на отворено.

Според трговците, странските откупувачи годинава покажуваат голем интерес за „ајварката“. Најголем дел од производството, главно прва класа, се извезува во Романија и БиХ, а родот втора класа завршува во конзервните фабрики во Бугарија и Србија. Откупната цена се движи од 12 до 15 денари за килограм. „Куртовската капија“ е засадена на околу 2.000 хектари, слично како лани. Земјоделците и трговците се задоволни од квалитетот на првата берба.

Нискотарифниот авиопревозник „Пегасус“ почнa со летови од скопскиот аеродром СО ВКЛУЧЕНИ ТАКСИДО ИСТАНБУЛ И ИЗМИР ЗА 29,90 ЕВРА

Нискотарифниот турски авиопревозник „Пегасус“ почна да лета на релациите Скопје – Истанбул - Скопје и Скопје – Измир - Скопје. Цената на билетот во еден правец е 29,99 евра, со вклучени такси. Авионите на „Пегасус“ до Истанбул и назад летаат во вторник, четврток и во недела, а до Измир и назад во понеделник и во петок. Преку Истанбул, компанијата нуди можност и за сите што патуваат до азиските и европските дестинации.

„Пегасус“ оперира со летови од Истанбул до 19 домашни и 28 меѓународни дестинации. Патниците кои патуваат од Скопје преку Истанбул може лесно да се поврзат со популарните дестинации, како

што се Амстердам, Берлин, Стокхолм, Бејрут, Милано, Брисел, Базел, Копенхаген, Дизелдорф, Северен Кипар, Рим, Минхен, Париз, Лондон, Штутгарт, Виена и Цирих. Билетите се достапни преку авторизирани агенции и преку сајтот на Пегасус www.flypgs.com „Пегасус“ оперира со авиони од типот Боинг 737-800. Според најавите, флотата на компанијата до 2015 година ќе биде засилена со уште 40 вакви летала.

На продажба државно земјиште за изградба на хотел на Голак ПОЧЕТНА ЦЕНА ОД 61 ДЕНАР, ПРИЈАВИТЕ ДО 8 СЕПТЕМВРИ

Државата преку електронско јавно наддавање нуди на продажба градежно неизградено земјиште наменето за изградба на хотел во Делчево. Градежната парцела, предвидена со Деталниот урбанистички план за туристички локалитет Голак, е со површина за градење од 1011,12 метри квадратни. Почетната цена на земјиштето е 61 денар за метар квадратен. Пријавите за учество може да се достават до 8 септември во Министерството за транспорт и врски. Јавното наддавање ќе се одржи на 14 септември во 14 часот.

Голем интерес кај трговците и преработувачите за феферонитеБЕРБА ЗА ИЗВОЗ

Бербата на феферони во струмичкиот регион е во полн ек. Откупната цена од 20 денари за килограм, што е за околу 50 отсто повисока од минатата година. Најголем дел од производството завршува во преработувачките капацитети. - Секојдневно вршиме откуп на лутите пиперчиња и задоволни сме од квалитетот на понудата,а земјоделците од цената, кои дополнително за секој предаден килограм ќе добијат и по 1,5 денари од владината финансиска поддршка. Најголем дел од конзервираните феферони одат за извоз во поранешните ју републики, а останатиот дел завршува на домашниот пазар,вели Киро Јовев сопственик на конзервна фабрика во Струмица, а го цитира МИА. Освен во преработувачките капацитети, дел од производството, во свежа состојба, се извезува во Германија. Годинашниот род на феферони во струмичкиот регион тежи околу еден милион килограми. Приносите во споредба со лани се намалени поради енормно високите температури.

ИНФО ПУЛ

БИЗНИС ИНФО 27четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СВЕТСКИ ПЕЧАТ

За враќање, на грчкиот туризам му се потребни долгорочни реформиЛОВ НА ТУРИСТИ СО ПРОИЗВОДИ СО ПОВИСОКА ВРЕДНОСТ

Туристите во јата се враќаат на сончевите острови во Грција, привлечени од драстично намалените цени годинава понудени за одмори во Егејот, но на земјата погодена од кризата ќе и требаат тешки реформи за да ги повратат посетителите. Анксиозни за да го подобрат имиџот по сликите од вестите за крвавите улични протести, најпрофитабилните сектори во Грција мораат да пресечат низ ендемичнната национална „црвена лента“ што ги одалечува компаниите кои нудат крстарења и инвеститорите, и се обидуваат да понудат дури и подобра вредност за парите. Посетителите по мирните грчки острови и на античките споменици, придонесуваат речиси во една шестина од економијата и во едно од петте работни места, па силниот туристички сектор е круцијален за планот на Атина следната година да исплива од нејзината најлоша рецесија во изминатите четири децении. „Не треба да се опуштиме и да бидеме смирени со фактот дека ова изгледа дека ќе биде добра година... мора да се фокусираме на подобрување на вредностите“, вели Јанис Рецос, шеф на асоцијацијата на грчките хотелиери, и додава: „Ја притискаме владата да ни олесни да ги водиме нашите бизниси,, да привлече нови средства: ако сакате да направите нов хотел или да изградите базен, тоа треба да биде едноставно“. Бројот на туристите кои слетуваат за да уживаат во грчките залези на сонцето, во сликовитите села, на археолошките места и во медитеранската кујна, годинава скокна за речиси 10 проценти по двете години во кои приходите паднаа скоро за една петина заради глобалната финансиска криза, насилните демонстрации во Атина и заради штрајковите. Островот Родос, чиј средновековен град е популарен кај британските и скандинавските туристи, има три пати повеќе туристи додека пристигнувањата на островот Крит се зголемени за 15 проценти.

Пониски цени на хотелите

Ова зголемување на пристигнувањата најмногу се должи на ниските цени за привчлеување на туристите кои не доаѓаа заради насилствата, во кои минатиот мај во инцидент настрадаа тројца банкарски службеници, и заради шрајковите кои ги оставија гостите да чекаат во пристаништата и на аеродромите. Цените на сместување во хотелски соби во изминатите две години паднаа за 12 проценти, вели Рецос, додека инфлацијата скокна на 5,6 проценти и во септември го достигна највисокото ниво во изминатите 13 години. Но Грција е се уште поскапа од нејзината медитеранска конкуренција, Египет и Тунис, кои користеа поради ефтината работна сила. Овие држави ги загубија туристите заради политичките немири во арапската пролет, но експертите очекуваат тие наскоро да се вратат. „Нема начин да се обидувате да бидете конкурентни само на ниво на цените, бидејќи секогаш ќе постои некој кој е поефтин од вас“, вели Џорџ Дракопулос, генерален менаџер на главната грчка туристичка асоцијација, СЕТЕ. Половина од зголемениот број пристигнувања се должи на намалување на цените, рече тој,

додека другата половина се враќаат во Грција по откажувањата од минатата година заради немирите, и поради избегнување на северна Африка заради немирите. Изгледа дека и Израелците попрво ја избираат Грција отколку Турција. „Не можеме повеќе да ги спуштаме цените, затоа ги притискаме нашите членки да ги подобрат услугите, да ја зголемат вредноста за парите, ја молиме државата да направи подобра промоција, да ги спроведе реформите и да ја подобри инфраструктурата“, вели Дракопулос. Помеѓу клучните реформи се и пописот на земјиштето на кој купувачите на викенд домови и инветиторите ќе му веруваат, со цел да се подигне

инвестирањето во недвижности, и да се продолжи туризмот над туристичкиот врв кој трае три месеци во текот на летната туристичка сезона, фокусирана на оние кои одат на плажа. Грција треба да се прошири од себепромоцијата на земја на плажи, за да ги привлече високоплатежните туристи за да платат повеќе за културните и кулинарските искуства, но и на оние кои се желни да патуваат надвор од главната туристичка сезона за да ја откријат грчката византиска историја, или да ги пробаат нивните вина, велат експертите. „Миконос пред 20 години и денес е исто, производот не се смени, и Грција се натпреварува со земји како Турција и Хрватска, кои ги еволуираа нивните производи“, вели Диего Искаро, аналитичар во ИХС Глобал, потенцирајќи на популарното одредиште островите Киклади познати по летниот клабинг. „Тоа може да го извлечете од остатокот на економијата“, рече тој. „Едниот пристап да се биде поконкурентен е да се намалат цените, но ќе треба да размислуваат и за нови нешта со што ќе понудат производи со висока вредност... и да ги прошират брзорастечките економии“. Во својот јулски извештај за помошта од 110 милијарди евра кој минатата година ја спаси Грција од банкрот, Европската комисија рече дека Атина мора да се согласи до крајот на август да донесе закон за инвестиции во резорти и комплекси за одмор, во марини, и да го приватизира државниот имот.

Црвени ленти и солзавец

Но кај нацијата која се наоѓа на дното на конкурентноста, ова доаѓа поради огромната корупција и биркоратијата, и затоа реформите не доаѓаат толку лесно; дури и кај безценетиот сектор на туризам, за кој министрите веруваат дека ќе преводи на патот на кој Грција ќе се извлекува од рецесијата. На пример, во 2010 донесениот закон со кој се имаше намера да се зголеми заработувачката од бизнисот со лукративни бродови за крстарења, пропадна заради многуте ограничувања кои го закочија во место неговото спроведување, велат службени лица од оваа индустрија. Многу крстарења сега минуваат низ Грција, вели Дракопулос, но малку ги започнуваат нивните патувања од тука бидејќи големите фирми се заглавени од преоптоваренета бирократија.

БИЗНИС ИНФО28 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СВЕТСКИ ПЕЧАТ

Патниците трошат пет пати повеќе на почетната точка отколку на последната. „Промената на правилата за управување со крстрањета е лесно, не чини ништо, тоа е едноставо нов начин на размислување, но некои луѓе треба само да си ги отворат очите“, вели Дракопулос. Хотелерите, сопствениците на продавници за сувенири и туроператорите исто така се соочуваат со неизвесност заради насилните протести против планот на ЕУ и ММФ за зголемување на даноците и намалување на платите, со кои Грција треба да се извлече од должничката криза, и ова може повторно да ги исплаши луѓето. Минатиот месец два дена по сензационалните судири помеѓу демонстрантите и полицијата на централниот плоштад Синтагма во Атина, посетителите ги откажаа ноќевањата во хотелите во градот, а резервациите до крајот на летото се намалија. „Го убивате имиџот, го уништувате одредиштето. Тоа навистина боли“, вели Дракопулос од СЕТЕ. Друга можна негативност може да биде и одлуката на владата да го зголеми ддв-то за барови и ресторани од 13 на 23 проценти, со што од индустријата предупредуваат дека ќе ги намали приходите на сопствениците и проходите за државата. Ако Грција успее годинава да го зголеми приходот од турзмот за 10 проценти, ова може да помогне во започнување на крајот на рецесијата, и БНП-то да падне на 4 проценти, наспроти мнатогодишните 4,5 проценти. Според необјавениот документ од владата и комисијата составен од кунсултанти, турмзмот до 2020 може да учествува со 20 проценти во БНП-то на Грција, и во едно од четири работни места. „Големите кризи се исто така шанса за промени“, вели шефот на хотелиерите Рецос. „Не сакаме да видиме повраток за само една година, сакаме постојан повраток на туристите. А тоа не е лесно. (Чикаго трибјун – Чикаго)

Ќе дојде ли економското чудо? Потенцијалот на арапскиот свет„СЕДИ-И-ЧЕКАЈ“ ПОЛИТИЧКА СТАБИЛНОСТ

Од економска гледна точка, арапската пролет беше тежок удар за регионот. Инвеститорите се претпазливи, со отворен прашалник во врска со развојните перспективи. Но експертите на Светската

банка се уверени: Блискиот исток и северна Африка продолжуваат да имаат огромен развоен потенцијал. За да го докаже ова, Димитрис Цицирагос сака да даде споредба со неочекуван пример: Ирак. Растурената држава „изгледа сега го смени својот курс“, вели Цицирагос, потпретседателот на Меѓународната финансиска корпорација (ИФЦ) за Блискиот иисток и северна Африка, иневстициски огранок на Светската банка. „Потребите во Ирак се огромни. Но странските инвестиции почнуваат да влегуваат таму“, рече тој во интервју за германската новинска агенција ДПА. „Тоа кажува нешто, а Ирак мина низ многу перипетии“. Цициригос, кој на новата задача беше стациониран во Египет како региионален дирекотр на ИФЦ, добро знае дека е тешко да се спореди Ирак со Египет или Тунис. Но до пред само неколку години кој би помислил дека таму дури и ќе постои „сребрена нитка“, во земјата растурена во војна по

инвазијата на САД? „Кога ќе ги погледнете Египет и Тунис, таму постои потенцијал за брзо свртување на ситуацијата“, објаснува тој. „Потенцијалот за раст на овој регион е неизбежен“. Овие две држави, како и остатокот од регионот ги имаат сите предуслови: млада популација, средна класа, растечки приходи. Единственото нешто кое недостасува е политичката стабилност. Но со сеуште непредвидливата ситуација во регионот, тој тешко се преставува себе си како терен за лов за инвеститорите кои бараат можности. По големата надеж за време на превратите, се чини дека арапската пролет сега се наоѓа во транс. Светот останува загрижен заради насилствата во Јемен и Сирија, додека Либија се чини тргнува кон целосна граѓанска војна. Истовремено во регионот најсилно погодени од политичките преврати и економскиот шок се земјите зависни од увоз на нафта. Севкупно, економиите на овие земји годинава ќе бидат прилично намалени, очекуваат од Институтот за меѓународни финансии (ИИФ).

Според овој институт, кој е глобална асоцијација на финансиски институции, во 2011 Египет најверојатно ќе има минус 2,5 проценти раст, додека Сирија ќе има минус 3 проценти, Сепак, благодарејќи на со нафта богатите држави од Заливот, вашингтонската институција за целиот арапски свет предвидува стапка на пораст од 5 проценти. „Како приоритет, првата задача е да се испратат вистински сигнали за поправање на довербата кај домашните и странските инвеститори“, неодамна порача Шамшад Актар, потпретседател на Светската банка за Блискиот исток и северна Африка. Во меѓувреме, поефикасното споведување на законите ќе ги забрза конкуренцијата и политичката стабилност, а тоа ќе привлече ивестици, додава Керолин Фројд, главен економист на Светската банка за регионот. Малкумина се сомневаат дека приватниот сектор е клучната врска да се обезбеди толку потребниот раст. „Најголемиот предизвик во регионот е отварањето нови работни места, а глобално новите работни места доаѓаат од прватниот сектор“, вели Цицирагос од ИФЦ. Според статистиката на Светската банка, невработеноста кај младите луѓе изнесува 25 проценти - повеќе од било кој друг регион во светот. Потребата за инвестиции е јасна. Светската банка на крајот на мај рече дека во текот на следните две години е подготвена да инвестира до 6 милијарди долари во Тунис е Египет. ИМФ е подготвена за Египет да даде кредити во вредност од поеќе од 3 милијарди долари. Минатиот викенд американските сенатори Џон Кери и Џон Мекејн отпатуваа во Египет со осумина извршни директори од листата Форчјун 500, за да испитаат како американските инвеститори ќе можат да ги прошират нивните интереси во Египет по падот на Хосни Мубарак. Тие исто така дискутираат за можен широк вид на Маршалов план за регионот, сличен на американските инвестиции во Европа по Втората светска војна. ИФЦ ја идентифицираше инфраструктурата и услугите, вклучувајќи ги туризмот и трговијата како и финансиите како приритетни за инвестици. „Ова е најверокатно единствен регион во светот со најмал пристап до финансите“, рече Цицирагос, грк по националност. Се очекува сите три гранки да донесат не само најголема корист во

БИЗНИС ИНФО 29четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

смисол на развој. Тие исто така нудат најдобра перспектива за профити, велат експертите од ИФЦ. „Тоа се исто така сектори кои ги истакнавме како можност“. На ова се гледа како шанса за надеж на која, според Цицирагос, инвеститорте досега реагираа смирено и немаше некои големи излегувања. Оние кои вложија пари во регионот сега се ставени во „седи-и-чекај“ модус, рече тој. Претпазливоста е соврешно разбирлива, велат експертите. „Секогаш треба да бидете внимателни и да следите како се развива ситуацијата“, рече Цицирагос. Но тоа не го менува негоиот став за можностите во регионот. „Гледаме долгорочно“, рече тој. „Потенцијалот за раст постои. Тоа не се смени“.

(finencetoday.com)

Гувернерот на Тексас, Рик Пери ја најави неговата трка за претседател на САД со кампања која ќе биде за: вербата во чудаСО МИТ ПО ГЛАСАЧКИ ЛИВЧИЊА!?

Како што се очекуваше, гувернерот на Тексас Рик Пери ја најави неговата трка за претседател на САД. И веќе знаеме дека неговата кампања ќе биде за: вербата во чуда. Некои од овие чуда ќе вклучуваат нешта кои можете да ги прочитате во библијата. Но ако тој ја освои републиканската номинација, неговата кампања најверојатно ќе се центрира околу посекуларни теми: наводното економско чудо во Тексас кое, како што често се истакнува, исплови преку „големата рецесија“ речиси безболно благодарејќи на конзервативните економски политики. И Пери ќе тврди дека ќе може да го подигне просперитетот на Америка со аплицирање на истите политики на национално ниво. Па затоа она што треба да го знаете е дека тексашкото чудо е мит, пошироко распространет отколку што тексашкото искуство тоа го нуди, без корисни лекции за тоа како да се опорави вработувањето на национано ниво. Вистина е дека Тексас влезе во рецесија подоцна во однос на

остатокот од Америка, бидејќи во текот на прватата половина од 2008, и со високите цени на нафтата, таа ја заобиколи се уште тешката енергетска економија на државата. Исто така, Тексас беше поштеден од најлошата криза на домувањето, делумно затоа што излезе дека има изненадувачки строги правила за хипотеки на земјиштето. Покрај сето ова, од средината на 2008 наваму, невработеноста го нападна и Тексас, исто како што се случи и секаде. Во јуни 2011, стапката на невработеност во Тексас беше 8,2 проценти. Ова беше пониско отколку во надуваните и распрснатите како балон држави Калифорнија и Флорида, но беше минимално повисока отколку стапката во невработеност во Њујорк, а посебно повисока во однос на стапката во Масачусетс. Патем, еден од четворица тексашани немаат здравственио осигурување, што е најголемо во однос на целата нација благодарејќи на ниското учество на државата. Во меѓувреме, Масачусетс има речиси универзално покривање на осигурувањето благодарејќи на здравствените реформи, кои се многу слични на Дозволивиот закон за здравје, „убиецот на работни места“. Па од каде доаѓа впечатокот за тексашкото чудо? Воглавно од широко распространетото погрешно мислење за економските ефекти од растот на популацијата. Ова е вистина за Тексас: во текот на многу децении таму имаше најбрз демографски раст на населението во однос на остатокот на Америка - а од 1990 скоро двојно. Неколку причини влијаеа на овој брз раст на населението: големата стапка на раѓања, емиграциите од Мексико, и повратната емиграција на американци од другите држави кој беа привлечени од Тексас заради неговата топла клима и ниските трошоци за живот, посебно заради ниските трошоци за домување. Да расчистиме, нема ништо лошо во ниските трошоци на живот. Всушност, од ова може да произлезе добар пример дека ограничените политики во многу држави непотребно ја ограничија достапноста до домови, и дека ова е една област каде Тексас всушност прави нешто добро. Но каква врска има растот на населението со растот на работни места? Па, високата стапка на растот на населението се преведува во натпросечниот раст на работни места преку неколку канали. Многу луѓе се селат во Тексас - пензионерите во потрага по потопли зими, среднокласни

мексиканци во потрага по побезбеден живот - со што ја носат потребата за опскрбување која води кон поголемо локално вработување. Истовремено, брзиот раст на работната сила во Тексас ги држи платите ниски - скоро 10 проценти од тексашаните заработуваат минимална плата или помалку, што е над националниот просек - и овие ниски плати им даваат на корпорациите мотив да го преселат производството во Државата на осамената ѕвезда. Така во добри и во лоши години Тексас тежнее да има повисока стапка на раст на работни места отколку остатокот од Америка. Но им требаат уште многу нови работни места за да го следат растот на населението - и како што покажуваат овие споредби за невработеноста, неодамнешниот раст на вработеноста падна пониско отколку што требашпе. Ако ваквата слика не сличи на блескавиот портрет кои двигателите на Тексас сакаат да го прикажат, тогаш нема потреба од него: блескавиот портрет е лажен. Сепак, дали растот на работни места во Тексас го покажува патот за целата нација за побрз раст на работни места? Не. Она што го покажува Тексас е дека државата нуди ефтина работа и, она што е помалку важно, е дека лабавите правила можат да привлечат работници од другите држави. Верувам дека соодветниот одговор на оваа анализа е „да, бе!“. Поентата е дека дискутабилната теза дека ниските плати и лабавите правила во Америка во целина ќе создадат повеќе работни места - што е она што е прилог на „перикономијата“ во праксата, без разлика како Пери ова ќе го нарече - вклучува лажни предуслови: секоја држава може да откраде работници од друга. Всушност, ниските плати на национално ниво можат да доведат до недоволно работни места - бидејќи ќе ги остават работливите американци дури и помалку способни да можат да се справат со притисокот од долгот кој распука со балонот за домување, пробемот кој е во срцето на нашиот економски проблем. Затоа кога Пери се претставува себе си како кандидат кој знае како да создаде работни места, не му верувајте. Неговите рецепти за создавање нови работни места ќе функцонираат онолку добро во пракса колку и неговите молитвени обиди за затворање на тексашкиот осакатувачки провев. (Њујорк тајмс)

СВЕТСКИ ПЕЧАТ

БИЗНИС ИНФО30 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Народна банка на Република Македонија

АНКЕТА ЗА КРЕДИТНАТА АКТИВНОСТ

август, 2011 година

2

АНКЕТА ЗА КРЕДИТНАТА АКТИВНОСТ

август, 2011 година

Имајќи го предвид значењето на кредитите за функционирањето на

целокупната економија, располагањето со специфични квалитативни информации за условите за кредитирање значително го олеснува разбирањето на начинот на функционирање на пазарот на кредити. Од тие причини, во јули 2006 година, НБРМ започна со спроведување Анкета за кредитната активност на банките, којашто е осмислена на речиси ист начин како и Анкетата на Европската централна банка. Главната цел на Анкетата е да обезбеди информации за некаматните услови за кредитирање (коишто вообичаено не се расположливи). Воедно, Анкетата има за цел да даде процена на различните фактори што делуваат врз побарувачката на кредити.

Добиените информации од Анкетата би требало да овозможат посоодветно толкување на редовните статистички податоци за кредитната активност на банките. Имено, статистичките податоци го покажуваат износот на одобрените кредити, како и промените во текот на определен временски период, но не и факторите што делуваат врз таквите движења. Притоа, информациите од Анкетата коишто се однесуваат на очекуваните промени во стандардите за кредитирање и во побарувачката на кредити овозможуваат подобро разбирање на идните економски текови.

Структура на Анкетата

Анкетата е наменета за лицата во банките одговорни за градење на кредитната политика на банката. Анкетата содржи дваесет и четири прашања за минатите и за очекуваните движења на пазарот на кредити. Прашањата се поделени во две главни категории: кредити за претпријатијата и кредити за населението. Секоја категорија е анализирана од аспект на кредитните услови, побарувачката на кредити и очекувањата на банките.

Обработката на добиените одговори на анкетните прашања се заснова врз добиениот нето-процент, односно нетирање на збирот на процентите на анкетираните субјекти кои одговориле со првите две и збирот на процентите на анкетираните субјекти кои одговориле со последните две алтернативи, или обратно во зависност од прашањето.

3

Резултати од Анкетата за кредитната активност на банките за второто тримесечје на

2011 година1

Овој извештај е резултат на Анкетата за кредитната активност што ја спроведе Народната банка на Република Македонија во јули 2011 година2.

Во рамки на Анкетата за кредитната активност на банките за вториот

квартал на 2011 година, најголем дел од банките укажаа на непроменети услови за одобрување корпоративни кредити, при делумно олеснување на условите за одобрување кредити на населението. Во споредба со претходната анкета, кај условите за одобрување корпоративни кредити е забележано намалување на процентот на банки коишто укажале на делумно олеснување, при раст на бројот на банки коишто укажале на непроменети кредитни услови. Кај условите за одобрување кредити на населението е забележано натамошно зголемување на бројот на банките коишто се определиле за делумно олеснување на условите за одобрување станбени и потрошувачки кредити. Од аспект на кредитната побарувачка, согледувањата на најголем дел од банките за раст на побарувачката и кај населението и кај претпријатијата се задржаа и во вториот квартал. Во поглед на очекувањата за промена на кредитните услови на претпријатијата во наредните три месеци, забележана е промена кај согледувањата на банките во споредба со претходната анкета. Имено, наспроти очекувањата на речиси сите банки за непроменети услови во претходната анкета, во јули 43% од пондерираните одговори на банките укажуваат на заострување на условите, а 48% од пондерираните одговори на банките упатуваат на очекувања за непроменетост на кредитните услови. Кај секторот „население“, речиси сите банки укажале дека не очекуваат промена на условите, наспроти претходната анкета кога и покрај генералната оцена за непроменетост, околу една третина од банките очекувале олеснување на условите. Од аспект на кредитната побарувачка, кај корпоративниот сектор најголемиот дел од банките и понатаму очекуваат зголемување на побарувачката за кредити, додека кај населението банките главно не очекуваат промена на побарувачката (за разлика од очекувањата за раст во претходните две анкети).

1 Одговорите се пондерирани во согласност со учеството на банките на одделните пазарни сегменти во определен квартал (кредитирање на претпријатијата и кредитирање на населението), согласно со расположливите податоци во текот на обработката на одговорите. 2 Со Анкетата се опфатени 15 банки, при што одговори доставија 13 банки.

4

Кредити на претпријатијата Услови за кредитирање

Во второто тримесечје на 2011 година, најголем дел од банките укажале на непроменети услови за одобрување корпоративни кредити на квартална основа. Сепак, во споредба со претходната анкета, бројот на банки коишто не ги промениле кредитните услови се зголеми (59,7% наспроти 46,2% во претходната анкета), а за сметка на тоа се намали бројот на банки коишто укажаа на нивно олеснување (од 19,7% во претходната анкета на 5,5%). Притоа, учеството на банките коишто и во оваа анкета укажале на заострување на условите за одобрување корпоративни кредити се задржа речиси на нивото од претходното тримесечје и изнесуваше околу 35%. Споредбата со очекувањата на банките за овој период дадени во априлската анкета (кога при генерална оцена за непроменетост на кредитните услови, околу 5,6% од банките очекувале олеснување, а само 7,3% од банките очекувале заострување на кредитните услови) укажува на промена на согледувањата на дел од банките, поточно наместо на непроменети, тие укажуваат на заострени кредитни услови. Генералните констатации за насоката на движење на кредитните услови се однесуваат како на големината на претпријатијата, така и на рочноста на пласираните корпоративни кредити. Како резултат на помалиот процент банки коишто укажале на олеснување на кредитните услови во споредба со претходниот квартал, нето-процентите кај сите видови кредити имаа повисоки позитивни вредности.

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО 31четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

5

Графикон 1 Услови за кредитирање при одобрување заеми или кредитни линии на претпријатијата (нето-процент*)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2

ВкупноКредити на малите и големите

претпријатија Кредити на големите претпријатија Краткорочни кредити Долгорочни кредити

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително се заострени“ и „делумно се заострени“, и збирот на процентите „делумно се олеснети“ и „значително се олеснети“.

Од аспект на конкретните кредитни услови, општата констатација за главно непроменети кредитни услови се однесува како на каматната стапка, така и на останатите услови и рокови за одобрување корпоративни кредити. Сепак, процентот на банки коишто ја намалиле каматната стапка во текот на второто тримесечје се намали и изнесуваше околу 11,2% (наспроти 29,1% во претходната анкета). Истовремено, определени поместувања се забележани и кај останатите услови и рокови, коишто околу 35% од банките ги оцениле како делумно заострени, за разлика од претходната анкета кога речиси сите банки ги оцениле како непроменети.

Во однос на факторите коишто влијаат на условите за одобрување

корпоративни кредити, определени поместувања во однос на претходната анкета се забележуваат кај факторите во групата за согледувања на ризиците. Така, во врска со очекувањата за вкупната економска активност и за перспективата на гранката на која ѝ припаѓаат претпријатијата и перспективите на поединечните фирми, околу 50% од банките оцениле дека тие придонесуваат за непроменетост на кредитните услови. Во претходната анкета, околу 25% укажале на нивното позитивно влијание за олеснување на кредитните услови. Од друга страна, и понатаму е висок процентот на банките (околу 45%) коишто сметаат дека овие фактори придонесуваат за заострување на кредитните услови. Во врска со ризикот од неостварување на обезбедувањето, како и во претходната анкета, околу една половина од банките укажале на тоа дека тој придонесува за заострување на кредитните услови.

6

Одржувањето на ваквите согледувања на банките во поглед на ризиците упатува на натамошен внимателен пристап на банките при ширење на кредитната активност, односно при промена на кредитните услови. Од друга страна, трошоците на финансиските средства и ограничувањата на билансот на состојбата, како и притисокот од конкуренцијата сѐ уште придонесуваат за непроменетост на кредитните услови и во второто тримесечје на 2011 година.

Од аспект на влијанието на монетарната политика врз каматните

одлуки на банките во второто тримесечје на 2011 година, како и во претходната анкета, најголем дел од банките укажале на тоа дека промените во монетарната политика не влијаеле (53,1%) врз нивната каматна политика. Како и во претходната анкета, делумно влијание пријавиле околу 28,7% од банките, додека помал процент банки (околу 18%) укажале на незначително влијание на промените во монетарната политика врз нивните каматни одлуки.

Графикон 2 Фактори што предизвикуваат промена на условите за кредитирање на корпоративниот сектор (нето-процент*)

-100

-50

0

50

100

150

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Трошоци поврзанисо капиталната

позиција на банката

Пристап на банката до пазарното

финансирање

Ликвидносна позиција на

банката

Конкуренција од другите банки

Конкуренција од небанкарскиот

сектор

Конкуренција од пазарното

финансирање

Очекувањаза вкупната економска активност

Очекувања за перспективата на гранката на која

припаѓапретпријатието

Ризик од неизвршување

на обезбедувањето

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--“ (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и „-“ (делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+“ (делумно придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање) и „++“ (значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање). Побарувачка на кредити

Во поглед на побарувачката, резултатите од оваа анкета упатуваат на речиси непроменета распределба на одговорите на банките во однос на претходната анкета и следствено укажуваат на натамошни генерално позитивни согледувања за раст на побарувачката. Така, околу 65% од банките укажале на тоа дека побарувачката за корпоративни кредити е делумно зголемена (62,2% во претходната анкета), додека околу една третина од банките не забележале промени кај побарувачката. Како и во претходната анкета, на

7

делумно намалена побарувачка укажале само мал дел од банките (околу 6%). Констатациите за зголемена побарувачка се присутни кај сите видови корпоративни кредити. Графикон 3 Промена на побарувачката на кредити од страна на претпријатијата (нето-процент*)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8 Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Вкупно Кредити на малите и средните претпријатија

Кредити на големите претпријатија Краткорочни кредити Долгорочни кредити

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително е зголемена“ и „делумно е зголемена“ и збирот на процентите „делумно е намалена“ и „значително е намалена“.

Во однос на факторите коишто влијаат врз побарувачката на корпоративните кредити, како фактори со стимулативно дејство врз кредитната побарувачка, банките ги посочија потребите за инвестиции во залихи и обртен капитал (околу 81,1%) и преструктурирање на долгот (околу 52%). Притоа, за разлика од неутралното дејство на инвестициите во основни средства во претходната анкета (за што се изјаснија околу 81%), во оваа анкета околу 43% од банките оцениле дека тие придонесуваат за раст на побарувачката. Во врска со факторите од групата на алтернативно финансирање, најголем дел од банките оценуваат дека тие придонесуваат за непроменетост на побарувачката на претпријатијата.

8

Графикон 4 Фактори што предизвикуваат промена на побарувачката на кредити на корпоративниот сектор (нето-процент*)

-110,0

-60,0

-10,0

40,0

90,0

140,0

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Инвестиции во основни средства

Инвестиции во залихи и обртен

капитал

Интернофинансирање Преструктуирање

на долгот

Заеми од останати банки Издавање сопствени

хартии од вредност

*Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++“ (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+“ (делумно придонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-“ (делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--“ (значително придонесува за намалување на побарувачката).

Очекувања

Во однос на очекувањата на банките за движењето на кредитните услови во третиот квартал, забележано е придвижување кон понегативни согледувања, во споредба со претходната анкета. Имено, околу 43% од банките очекуваат дека кредитните услови во третиот квартал ќе се заострат, додека речиси ист е и процентот на банките коишто не очекуваат промена на условите. За разлика од оваа анкета, во претходната анкета речиси сите банки (околу 87%) очекуваа непроменетост на кредитните услови. Како резултат на поголемиот број банки коишто очекуваат заострени кредитни услови, нето-процентите се променија од умерено позитивни или благо негативни вредности кон високо позитивни.

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО32 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

9

Графикон 5 Очекувања на банките за промена на условите на кредитирање на корпоративниот сектор (нето-процент*)

-100

-50

0

50

100

150

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

ВкупноКредити на малите и средните

претпријатијаКредити на големите

претпријатија Краткорочни кредити Долгорочни кредити

очекувано реализирано

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се заострат“ и „делумно ќе се заострат“ и збирот на процентите „делумно ќе се олеснат“ и „значително ќе се олеснат“.

Кај побарувачката, како и во претходната анкета, најголем дел од

банките (околу 80%) очекуваат зголемување на побарувачката за корпоративни кредити во наредните три месеци. Притоа, околу една третина од банките очекуваат дека корпоративната побарувачка значително ќе се зголеми. За разлика од претходната анкета, ниту една банка не очекува намалување на побарувачката за кредити.

10

Графикон 6 Очекувања на банките за промена на побарувачката за кредити од страна на корпоративниот сектор (нето-процент*)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

ВкупноКредити на малите и

средните претпријатијаКредити на големите

претпријатија Краткорочни кредити Долгорочни кредити

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се зголеми“ и „делумно ќе се зголеми“ и збирот на процентите „делумно ќе се намали“ и „значително ќе се намали“.

Кредити на населението Услови на кредитирање

Во второто тримесечје на 2011 година, најголем дел од банките укажуваат на олеснети кредитни услови за сите видови кредити насочени кон секторот „население“. Така, околу 75,4% од банките оценија дека условите за одобрување потрошувачки кредити се олеснети, наспроти 66,3% во претходната анкета. Кај станбените кредити, околу 66% од банките укажале на олеснети кредитни услови, наспроти 43% во претходната анкета. Како резултат на поголемиот број банки со делумно олеснети кредитни услови, забележано е продлабочување на негативниот нето-процент кај станбените и потрошувачките кредити.

11

Графикон 7 Услови за кредитирање при одобрување кредити на населението (нето-процент* )

-100,0

-80,0

-60,0

-40,0

-20,0

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2

вкупно Станбени кредити Потрошувачки кредити Останати кредити

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително се заострени“ и „делумно се заострени“, и збирот на процентите „делумно се олеснети“ и „значително се олеснети“.

Од аспект на поединечните услови за одобрување станбени кредити, поголем дел од банките (околу 68%) посочуваат дека каматната стапка на овие кредити е непроменета, додека една третина оценуваат дека е намалена (43,2% во претходната анкета). Во однос на останатите услови, речиси сите банки оцениле дека тие се непроменети, со исклучок на провизиите за кои две третини од банките (околу 38% во претходниот квартал) сметаат дека се делумно олеснети.

Во однос на факторите коишто делуваат врз условите за одобрување станбени кредити, најголем дел од банките укажуваат на тоа дека сите фактори придонесуваат за непроменетост на кредитните услови. Притоа, за одбележување е дека и понатаму околу една третина од банките оценуваат дека конкуренцијата од други банки е фактор со позитивно дејство што доведува до олеснување на кредитните услови. И во рамки на факторите од групата согледувања за ризиците, дел од банките укажуваат на попозитивни согледувања, и тоа во поглед на вкупната економска активност, за која 45,6% од банките оцениле дека придонесува за олеснување на условите (наспроти 43,6% во претходната анкета) и кредитната способност на потрошувачите, за која 39% од банките оценуваат дека придонесува за олеснување на условите (наспроти претходната анкета, каде што ниту една банка не укажала на позитивно дејство на овој фактор за олеснување на кредитните услови). Сепак, во однос на факторот ризик од неизвршување на обезбедувањето, околу една третина од банките и понатаму посочуваат дека тој придонесува за заострување на кредитните услови.

12

Графикон 8 Фактори што предизвикуваат промена на условите за одобрување на станбените кредити (нето-процент*)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Трошоци на финансиските

средства и ограничувања на билансот на

состојба

Конкуренција од други банки

Ризик од неизвршување на обезбедувањето

Очекувања за вкупната економска активност

Кредитна способност на

потрошувачите

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--“ (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и „-“ (делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+“ (делумно придонесуваат за олеснување на условите) и „++“ (значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање).

Во поглед на конкретните услови за одобрување потрошувачки

кредити, и понатаму поголем дел од банките укажуваат на олеснување на каматната стапка. Сепак, во споредба со претходната анкета, овој процент се намалува (од 63,8% на 54,7%) за сметка на поголемиот број банки коишто не направиле промена на каматната стапка. Кај останатите кредитни услови, како и во претходната анкета речиси сите банки укажале на непроменетост, со исклучок на некаматните приходи за кои околу две третини од банките сметаат дека се делумно олеснети.

Што се однесува до факторите коишто делуваат врз условите за одобрување на потрошувачките кредити, забележано е дека тие главно придонесуваат кон непроменетост на кредитните услови. Сепак, како и кај станбените кредити, така и кај потрошувачките кредити, еден дел од банките (39,4%) укажуваат на тоа дека очекувањата за вкупната економска активност и кредитната способност на потрошувачите придонесуваат за олеснување на кредитните услови. Речиси ист е процентот на банки коишто истакнуваат дека конкуренцијата од други банки е фактор што придонесува за олеснување на кредитните услови. Сепак, и кај потрошувачките кредити, фактор за кој околу една третина од банките сметаат дека придонесува за заострување на кредитните услови е ризикот од неизвршување на обезбедувањето.

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО 33четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

13

Графикон 9 Фактори што предизвикуваат промена на условите за одобрување потрошувачки кредити (нето-процент*)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Tro{oci na finansiskite

sredstva i ograni~uvawa na bilansot na sostojba

Konkurencija od drugite

banki

Rizik od neizvr{uvawe na kolateralot

O~ekuvawa za vkupnata

ekonomska aktivnost

Kreditna sposobnost na

potro{uva~ite

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--“ (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и „-“ (делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+“ (делумно придонесуваат за олеснување на условите) и „++“ (значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање).

Од аспект на влијанието на монетарната политика врз каматните

одлуки на банките во второто тримесечје на 2011 година, најголем дел од банките укажале на тоа дека монетарната политика не влијаела (50,8%), односно незначително влијаела (48%) врз каматните одлуки за одобрување станбени и потрошувачки кредити, на сите рокови. За разлика од незначителното влијание во овој квартал, во претходната анкета поголемиот број банки укажале на тоа дека промените во монетарната политика делумно влијаеле врз нивните каматни одлуки за овој пазарен сегмент. Како резултат на големиот број банки коишто укажале на тоа дека монетарната политика не влијае, нето-процентите забележаа високи негативни вредности. Побарувачка на кредити

И во второто тримесечје на 2011 година, најголем дел од банките

укажале на тоа дека побарувачката на населението за сите анализирани типови кредити постојано расте. Кај станбените и потрошувачките кредити за ова се изјасниле 72% и 75% од банките, што претставува зголемување на процентот во споредба со претходната анкета (63% и 67%, соодветно). Ваквата промена на согледувањата на банките придонесе за зголемување на нето-

14

процентите кај станбените и кај потрошувачките кредити. Од друга страна, околу една третина од банките оцениле дека побарувачката се задржала непроменета. Графикон 10 Промена на побарувачката на кредити од страна на населението (нето-процент*)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2

вкупно Станбени кредити Потрошувачки кредити Останати кредити

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително е зголемена“ и „делумно е зголемена“ и збирот на процентите „делумно е намалена“ и „значително е намалена“.

Кај факторите коишто ја движат побарувачката за станбени кредити, најголем дел од банките и во оваа анкета укажале на нивно неутрално дејство. Како исклучок се јавува факторот доверба на потрошувачите, за кој 77,7% од банките (62% во претходната анкета) оцениле дека делумно придонесува кон зголемување на побарувачката на станбени кредити. Притоа, околу 40% од банките (38% во претходната анкета) укажале на тоа дека заштедите на населението се фактор којшто исто така придонесува за зголемување на кредитната побарувачка. Од друга страна, како и во претходната анкета, околу 26% од банките укажаа на тоа дека трошоците на потрошувачите коишто не се поврзани со домувањето делумно придонесуваат кон намалување на кредитната побарувачка.

15

Графикон 11 Фактори што предизвикуваат промена на побарувачката на станбени кредити (нето-процент*)

-50,0

-30,0

-10,0

10,0

30,0

50,0

70,0

90,0

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Перспективи на пазарот за

станбена изградба

Доверба на потрошувачите

Трошоци на потрошувачите коишто не се поврзани за домувањето

Заштеди на населението

Кредити од останатите

банки

Останати извори на

финансирање

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++“ (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+“ (делумно придонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-“ (делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--“ (значително придонесува за намалување на побарувачката).

Од аспект на факторите коишто делуваат врз побарувачката на потрошувачки кредити, како и во претходната анкета, поголемиот дел од одговорите на банките се распределени помеѓу придонес на одделните фактори кон зголемување и непроменетост на побарувачката. Така, за потребата за трошење трајни добра и за довербата на потрошувачите, 48% и 72% од банките оцениле дека придонесуваат за зголемена побарувачка за потрошувачки кредити. Сепак, како и во претходната анкета, во врска со првиот фактор околу една третина од банките сметаат дека тој има неутрално дејство, а околу 22% оцениле дека придонесува за намалување на побарувачката. Од друга страна, речиси сите банки оцениле дека факторите од групата употреба на алтернативи за финансирање се фактори коишто главно придонесуваат за непроменета кредитна побарувачка. Исклучок, како и во претходната анкета, е забележан кај факторот кредити од останати банки, за кој 17% од банките оцениле дека придонесува за намалување на кредитната побарувачка.

16

Графикон 12 Фактори што предизвикуваат промена на побарувачката на потрошувачки кредити (нето-процент*)

-110,0

-60,0

-10,0

40,0

90,0

140,0

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Трошење за трајни добра

Доверба на потрошувачите

Кредити од останати банки

Заштеди на населението

Останати извори на финансирање

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++“ (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+“ (делумно придонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-“ (делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--“ (значително придонесува за намалување на побарувачката).

Очекувања

Во поглед на очекувањата на банките за движењето на кредитните услови за населението во наредните три месеци, речиси сите банки очекуваат да ги задржат условите непроменети. Ваквите очекувања на банките посочуваат на определена воздржаност за промена на кредитните услови, во споредба со претходната анкета, кога околу една третина од банките очекувале олеснување на кредитните услови. Како резултат на поголемиот број банки коишто се определиле за непроменетост на кредитните услови, забележано е намалување на негативните нето-проценти кај сите видови кредити.

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО34 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

17

Графикон 13 Очекувања на банките за промена на условите за кредитирање на населението (нето-процент*)

-100

-50

0

50

100

150

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.3

Станбени кредити Поторшувачки кредити Останати кредити Вкупно

очекуванореализирано

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се заострат“ и „делумно ќе се заострат“ и збирот на процентите „делумно ќе се олеснат“ и „значително ќе се олеснат“.

Определени поместувања кај очекувањата на банките се забележуваат и кај побарувачката, за која најголем дел од банките (околу 70%) очекуваат дека ќе остане непроменета, наспроти очекувањата за раст во претходните две анкети. За одбележување се и очекувањата на 22% од банките за делумно намалување на побарувачката на сите видови кредити на домаќинствата. Графикон 14 Очекувања на банките за промена на побарувачката на кредити од страна на населението (нето-процент*)

-90

-70

-50

-30

-10

10

30

50

70

90

110

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

8Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.3

Кв.1

200

9Кв

.2Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.3

Станбени кредити Поторшувачки кредити Останати кредити Вкупно

очекувано реализирано

* Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се зголеми“ и „делумно ќе се зголеми“ и збирот на процентите „делумно ќе се намали“ и „значително ќе се намали“.

18

Резултати од индивидуалните прашања од Анкетата за кредитната активност на банките за првото тримесечје на 2011 година

I. Кредити на претпријатијата 1. Во која насока се променети условите за кредитирање на Вашата банка, од аспект на одобрувањето кредити на претпријатијата во изминатите три месеци?

Кв.1 2011

Кв.2 Кв.1 2011

Кв.2 Кв.1 2011

Кв.2 Кв.1 2011

Кв.2 Кв.1 2011

Кв.2

Значително се заострени

Делумно се заострени 33,9 34,8 33,9 34,8 33,9 34,8 33,9 34,8 33,9 34,8

Во основа останаа непроменети 46,2 59,7 41,3 59,7 46,2 59,7 46,2 59,7 46,3 59,8

Делумно се олеснети 19,7 5,5 24,6 5,5 19,7 5,5 19,7 5,5 19,6 5,4

Значително се олеснети

Неприменливо

Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Нето-процент 14,2 29,3 9,3 29,3 14,2 29,3 14,2 29,3 14,3 29,4

Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13Нето-процентот преставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително се заострени” и „делумно се заострени”, и збирот на процентите „делумно се олеснети” и „значително се олеснети”.

Краткорочни кредити

Долгорочни кредити

Кредити на малите и средните

претпријатија Вкупно

Кредити на големите

претпријатија

19

2. Како влијаеја долунаведените фактори врз условите за кредитирање на Вашата банка, од аспект на одобрувањето кредити на претпријатијата во изминатите три месеци (се однесува на одговорот на прашањето 1 во колоната „вкупно“). Ве молиме оценете го придонесот за заострувањето или олеснувањето на кредитните стандарди користејќи ја следнава скала: -- = значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање - = делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање 0 = придонесуваат за непроменетост на условите за кредитирање + = делумно придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање ++ = значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање НП = неприменливо

- - - o + ++ НП

Кв.1 2011 Кв.2

А) Трошоци на финансиските средства и ограничувања на билансот на состојба 2,8 60,6 1,7 0,3 1,1

-Трошоци поврзани со капиталната позиција на Вашата банка 2,8 95,5 1,7 3,9 1,1

-Пристап на банката до пазарно финансирање (на пример, на пазарот на пари) 95,5 4,5 -2,6 -4,5

-Ликвидносната позиција на Вашата банка 95,9 2,4 1,7 -38,1 -4,1

Б) Притисок од конкуренција 63,2 1,9 -7,0 -1,9

-Конкуренција од другите банки 92,9 7,1 -10,6 -7,1

-Конкуренција од небанкарски сектор 98,3 1,7 -0,6 -1,7

-Конкуренција од пазарното финансирање 98,3 1,7 -0,6 -1,7

В) Согледување за ризикот 45,2 24,6 1,7 15,2 43,5

-Очекувања за вкупната економска активност 7,8 37,4 50,7 4,1 18,4 41,1 - Очекувања за перспективата на гранката на која припаѓа претпријатието и на перспективата на поединечните фирми 45,2 48,9 5,9 17,7 39,3

-Ризик од неизвршување на обезбедувањето 37,6 14,2 46,5 1,7 49,9 50,1

Г) Останати фактори, Ве молиме наведете гиНето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и „-" (делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+" (делумно придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање) и „++" (значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање).

Нето-процент

20

3. Ве молиме оценете ја важноста на одделните фактори при процената на кредитната способност на претпријатијата. -- = потполно неважни - = делумно важни 0 = важни + = многу важни ++ = исклучително важни НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

3,8 55,0 41,2 90,7 96,2

0,0 63,8 36,2 99,8 100,0

29,9 33,6 36,5 67,3 70,1

20,7 59,4 19,9 80,9 79,3

0,6 28,4 71,0 98 99,4

0,6 50,4 49,0 98 99,4

3,2 63,6 33,2 96,2 96,8

33,7 56,7 9,6 62,2 66,3

0,2 85,2 5,6 9,0 41,8 14,4

0,2 26,6 67,0 6,2 69,5 73,0

Познавање на клиентот преку деловен однос

Останати фактори, Ве молиме наведете ги

Приходите на клиентот

Квалитетот на инвестицискиот проектКвалитетот на управувањето во претпријатието

Вредноста на хипотеката

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++"(исклучително важни) и „+"(многу важни) и збирот на „-" (делумно важни) и „--"(потполно неважни).

Проценет бонитет на клиентот

Приходната/капиталната моќ на гарантитеВисината на учеството во финансирањето

Лојалност кон банката

Капиталната моќ на клиентот

НПНето-процент

- - - o + ++

Графикон 15 Важноста на одделните фактори при процена на кредитната способност на претпријатијата (нето-процент)

0

20

40

60

80

100

120

Поз

нава

ње

на к

лиен

тот

прек

у де

лове

н од

нос

Про

цене

т бо

ните

т на

кл

иент

от

Лој

ално

ст к

он б

анка

та

Капи

талн

ата

моќ

на

клие

нтот

При

ходи

те н

а кл

иент

от

Квал

итет

от н

а ин

вест

ицис

киот

про

ект

Квал

итет

от н

а уп

раву

вањ

ето

во

прет

приј

атие

то

Вред

ност

а на

хи

поте

ката

При

ходн

ата/

капи

талн

ата

моќ

на

гара

нтит

е

Виси

ната

на

учес

твот

о во

фин

анси

рањ

ето

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО 35четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

21

4. Во која насока се променети условите на Вашата банка, од аспект на одобрувањето кредити на претпријатијата во изминатите три месеци? Ве молиме оценете го секој фактор користејќи ја скалата: -- = значително се заострени - = делумно се заострени 0 = во основа останаа непроменети + = делумно се олеснети ++ = значително се олеснети НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

88,8 11,2 -29,1 -11,2

34,8 28,4 0,2 -4,9 34,6

37,2 62,6 0,2 -14,6 37,0

34,8 62,2 3,0 -2,8 31,8

41,0 58,8 0,2 -4,9 40,8

34,8 65,2 4,9 34,8

100,0 0,0 0,0

А) Каматна стапка на кредитите

- oНето-процент

- - НП

-Барања за обезбедување

+ ++

Б) Останати услови и рокови

-Некаматни приходи

-Големина на заемот или на кредитната линија

-Повраток на заемите

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително се заострени) и „-"(делумно се заострени) и збирот на „+" (делумно се олеснети) и „++" (значително се олеснети).

-Достасување на заемите

В) Останати фактори, Ве молиме наведете ги

Графикон 16Промена на условите за кредитирање на банките, од аспект на одобрувањето кредити на претпријатијата (нето-процент)

-100

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

120

Каматна стапка на кредитите Некаматни приходи

Големина на заемот или на кредитната линија

Барања за обезбедување

Достасување на заемите

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

22

5. Какво влијание имаа промените во монетарната политика врз Вашата каматна политика (камати на новоодобрени кредити на претпријатијата) во последните три месеци?

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително влијаеја

Делумно влијаеја 27,7 28,7 26,3 27 27,7 28,7 27,7 28,7 27,7 28,7

Незначително влијаеја 16 18,2 17,3 19,9 49,9 18,2 15,9 18,2 16 18,2

Не влијаеја 55,5 53,1 55,6 53,1 21,6 53,1 55,6 53,1 55,5 53,1

Неприменливо 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент -55,5 -53,1 -55,6 -53,1 -21,6 -53,1 -55,6 -53,1 -55,5 -53,1Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13

Кредити на малите и средните

претпријатијаДолгорочни кредитиВкупно

Кредити на големите претпријатија

Краткорочни кредити

Нето-процентот претставува разлика помеѓу процентите „значително влијаеја" и „не влијаеја". Графикон 17 Влијание на промените во монетарната политика врз каматната политика (камати на новоодобрени кредити на претпријатијата) на банките (нето-процент)

-80,0

-60,0

-40,0

-20,0

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

Кв.1

200

9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1

Кв.2

Кв.1

200

9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1

Кв.2

Кв.1

200

9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1

Кв.2

Кв.1

200

9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1

Кв.2

Кв.1

200

9

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0

Кв.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1

Кв.2

ВкупноКредити на малите и средните

претпријатија Кредити на големите претпријатија Краткорочни кредити Долгорочни кредити

23

6. Како се промени побарувачката на кредити од страна на претпријатијата во последните три месеци, исклучувајќи ги вообичаените сезонски промени?

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително е намалена

Делумно е намалена 6,4 6,2 6,4 6,2 0,6 6,2 0,6 6,2 11,3 6,2

Во основа остана непроменета 31,2 29 31,2 29,0 39,8 31,8 37,0 29,0 26,3 29

Делумно е зголемена 62,2 64,6 62,2 64,6 59,4 61,8 62,2 64,6 62,2 64,6

Значително е зголемена

Неприменливо 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 55,8 58,4 55,8 58,4 58,8 55,6 61,6 58,4 50,9 58,4Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително е зголемена" и „делумно е зголемена" и збирот на процентите „делумно е намалена" и „значително е намалена".

Кредити на големите претпријатија

Краткорочни кредити

Долгорочни кредити ВкупноКредити на малите и

средните претпријатија

7. Како влијаеја наведените фактори врз побарувачката на кредити од страна на претпријатијата (се однесува на одговорот на прашањето 6 во колоната „вкупно“). Ве молиме оценете го секој фактор употребувајќи ја скалата: -- = значително придонесува за намалување на побарувачката - = делумно придонесува за намалување на побарувачка 0 = придонесува за непроменетост на побарувачката + = делумно придонесува за зголемување на побарувачката ++ = значително придонесува за повисока побарувачка НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Потреби од финансирање 24,4 35,0 34,0 35,0

- Инвестиции во основни средства 4,0 53,4 42,6 1,5 38,6

-Инвестиции во залихи и обртен капитал 10,9 81,1 8,0 84,7 89,1

-Преструктурирање на долгот 26,1 52,0 21,9 42,9 52,0

Б) Употреба на алтернативно финансирање 59,4 0,0 0,0

-Интерно финансирање 1,4 98,6 3,5 -1,4

-Заеми од останати банки 2,6 89,6 7,8 0,1 5,2

-Издавање сопствени хартии од вредност 67,0 33,0 0,0 0,0Ве молиме наведете ги В) Останати фактори,

++ НП - - - o

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++" (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+"(делумно придонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-" (делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--" (значително придонесува за намалување на побарувачката).

Нето-процент +

24

8. Ве молиме наведете ги Вашите очекувања за насоката на промена на условите за кредитирање на Вашата банка во следните три месеци, од аспект на одобрувањето кредити на претпријатијата.

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително ќе се заострат

Делумно ќе се заострат 7,3 42,6 7,3 42,6 7,3 42,6 7,3 42,6 7,3 42,6

Во основа ќе останат непроменети 86,9 48,2 84,1 45,8 86,9 57,4 78,3 45,8 86,9 54,6

Делумно ќе се олеснат 5,6 3 8,4 11,6 5,6 14,2 11,6 5,6 2,8

Значително ќе се олеснат

Неприменливо 6,3Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 1,7 39,6 -1,1 31,0 1,7 42,6 -6,9 31,0 1,7 39,8Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13

Краткорочни кредити Долгорочни кредитиВкупно

Кредити на малите и средните

претпријатија

Нето-процентот преставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се заострат” и „делумно ќе се заострат”, и збирот на процентите „делумно ќе се олеснат” и „значително ќе се олеснат”.

Кредити на големите претпријатија

9. Ве молиме наведете ги Вашите очекувања за насоката на промена на побарувачката на кредити од страна на претпријатијата во следните три месеци (исклучувајќи ги вообичаените сезонски промени).

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително ќе се намали

Делумно ќе се намали 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8

Во основа ќе остане непроменета 13,4 21,1 12 18,7 16,2 23,9 13,4 18,7 16,2 23,9

Делумно ќе се зголеми 80,6 44,1 82 46,5 77,8 41,3 80,6 46,5 77,8 41,3

Значително ќе се зголеми 34,8 34,8 34,8 34,8 34,8

НеприменливоВкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 74,8 78,9 76,2 81,3 72,0 76,1 74,8 81,3 72,0 76,1Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се зголеми" и „делумно ќе се зголеми" и збирот на процентите „делумно ќе се намали" и „значително ќе се намали".

Долгорочни кредитиКредити на големите

претпријатија Краткорочни кредити ВкупноКредити на малите и

средните претпријатија

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО36 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

25

Кредити на населението 10. Во која насока се променети условите за кредитирање на Вашата банка од аспект на одобрувањето кредити на населението во изминатите три месеци?

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително се заострени

Делумно се заострени

Во основа останаа непроменети 41,7 29,4 51,2 33,5 33 24 43,4 31,4

Делумно се олеснети 57,0 70,2 43 66,1 66,3 75,4 56,5 68,2

Значително се олеснети 0,1 0,3 0,2 0,4 0,4

Неприменливо 1,2 0,1 5,7 0,4Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент -57,0 -70,5 -43,0 -66,1 -66,5 -75,8 -56,5 -68,6Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13

Станбени кредити Потрошувачки кредити

Останати кредити

Нето-процентот преставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително се заострени” и „делумно се заострени”, и збирот на процентите „делумно се олеснети” и „значително се олеснети”.

Вкупно

26

11. Во која насока влијаеја долунаведените фактори врз условите за кредитирање на Вашата банка во поглед на одобрувањето станбени кредити на населението во изминатите три месеци (се однесува на одговорот на прашањето 10). Ве молиме оценете го придонесот на наведените фактори за заострувањето или олеснувањето на условите за кредитирање користејќи ја следнава скала: --= значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање - = делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање 0 = придонесуваат за непроменетост на условите за кредитирање + = делумно придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање ++ = значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Трошоци на финансиските средства и ограничувања на билансот на состојба 2,1 97,1 0,8 1,8 2,1

Б) Притисок од конкуренција59,7 5,0 0,4 -0,2 -5,0

-Конкуренција од други банки 66,0 33,6 0,4 -32,2 -33,6

В) Согледувања за ризикот 11,6 14,1 39,0 0,4 -22,0 -27,4

-Очекувања за вкупната економска активност 54,0 45,6 0,4 -39,6 -45,6 -Ризик од неизвршување на обезбедувањето 33,6 66,0 0,4 35,6 33,6 -Кредитна способност на потрошувачите 14,8 45,8 39,0 0,4 6,7 -24,2Г) Останати фактори, Ве молиме наведете ги

Нето-процент

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и„-"(делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+" (делумно придонесуваат за олеснување наусловите ) и „++" (значително придонесуваат за олеснување на условите).

- - - o + ++ НП

27

12. Ве молиме оценете ја важноста на одделните фактори, при процена на кредитната способност на населението. -- = потполно неважни - = делумно важни 0 = важни + = многу важни ++ = исклучително важни НП = неприменливо

- - - o + ++ НП

Кв.1 2011 Кв.2

Познавање на клиентот преку деловен однос 0,4 29,4 58,8 11,4 55,3 69,8

Проценет бонитет на клиентот 0,4 72,4 27,2 99,3 99,2

Лојалност кон банката 39,4 29,8 26,1 4,7 -26,1 -8,6

Капиталната моќ на клиентот 39,4 6,7 41,2 12,7 18,1 14,5

Приходите на клиентот 33,5 66,5 99,3 100,0Квалитет на управувањето во претпријатието во кое е вработен клиентот 0,4 0,6 98,1 0,9 81,8 98,6

Вредност на хипотеката 13,7 38,8 47,5 69,9 86,3

Приходна/капитална моќ на гарантите 28,9 71,1 57,0 71,1

Висина на учеството во финансирањето 18,1 25,2 17,3 39,0 0,4 31,2 38,2

Останати фактори, Ве молиме наведете гиНето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++" (исклучително важни) и „+" (многу важни) и збирот на „-" (делумно важни) и „--" (потполно неважни).

Нето-процент

Графикон 18 Важноста на одделните фактори при процена на кредитната способност на населението (нето-процент)

-40,0

-20,0

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

Позн

авањ

е на

кли

енто

т пре

ку

дело

вен

одно

с

Проц

енет

бон

итет

на

клие

нтот

Лоја

лнос

т кон

бан

ката

Капи

талн

ата

моќ

на к

лиен

тот

Прих

одит

е на

кли

енто

т

Квал

итет

на

упра

вува

њет

о во

пр

етпр

ијат

ието

во

кое

е вр

абот

ен

клие

нтот

Вред

ност

на

хипо

тека

та

Прих

одна

/кап

итал

на м

оќ н

а га

рант

ите

Виси

на н

а уч

еств

ото

во

фин

анси

рањ

ето

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

28

13. Какво влијание имаа промените во монетарната политика врз Вашата каматна политика (камати на новоодобрени кредити на населението) во последните три месеци?

Кв.1 2011 Кв.2Кв.1 2011 Кв.2

Кв.1 2011 Кв.2

Кв.1 2011 Кв.2

Кв.1 2011 Кв.2

Значително влијаеја 0,4 1,8 0,4 0,4 0,4

Делумно влијаеја 76 0,9 53,3 0,9 97,7 0,9 79,3 0,9 64,6 0,9

Незначително влијаеја 23,9 47,9 35,3 47,9 0,4 47,9 20,6 47,9 35,3 47,9

Не влијаеја 50,8 5,6 50,8 50,8 50,8 50,8

Неприменливо 5,7 0,4Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 0,0 -50,4 -5,6 -50,8 1,8 -50,4 0,0 -50,4 0,0 -50,4Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13 14 13

Вкупно Станбени кредитиПотрошувачки

кредити Краткорочни кредитиДолгорочни

кредити

Нето-процентот претставува разлика помеѓу процентите „значително влијаеја" и „не влијаеја".

Графикон 19 Влијание на промените во монетарната политика врз каматната политика (камати на новоодобрени кредити на населението) на банките (нето-процент)

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Кв.1

200

8Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2Кв

.1 2

008

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

009

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

010

Кв.2

Кв

.3Кв

.4Кв

.1 2

011

Кв.2

Кв.1

200

8Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

200

9Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

0Кв

.2

Кв.3

Кв.4

Кв.1

201

1Кв

.2

Вкупно Станбени кредити Потрошувачки кредити Краткорочни кредити Долгорочни кредити

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО 37четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

29

14. Во која насока се променети условите на Вашата банка, од аспект на одобрувањето станбени кредити на населението, во изминатите три месеци? Ве молиме оценете го секој фактор користејќи ја скалата: -- = значително се заострени - = делумно се заострени 0 = во основа останаа непроменети + = делумно се олеснети ++ = значително се олеснети НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Цена 68,1 31,1 0,8 -43,2 -31,1

Б) Останати услови 64,3 0,8 0,0

-Обврски за обезбедување 98,3 0,9 0,8 -1,1 -0,9 -Покриеност на кредитот со обезбедување ("loan to value" ratio) 99,2 0,8 -0,2 0,0

-Достасување на заемите 99,2 0,8 -0,2 0,0

-Провизии 4,7 33,5 61,0 0,8 -37,6 -56,3

В) Останати фактори, Ве молиме наведете ги 39,0 -39,0Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително се заострени) и „-" (делумно се заострени) и збирот на „+"(делумносе олеснети) и „++" (значително се олеснети).

НП Нето-процент - - - o + ++

Графикон 20 Насока на промената на условите на банките, од аспект на одобрувањето станбени кредити на населението (нето-процент)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Цена Обврски за обезбедување

Покриеност на кредитот со обезбедување ("лоан то

валуе"ратио) Достасување на заемите Провизии

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

30

15. Како влијаеја долунаведените фактори врз условите за кредитирање на Вашата банка во изминатите три месеци од аспект на одобрувањето потрошувачки кредити и останати кредити на населението (се однесува на одговорот на прашањето 10). Ве молиме оценете го придонесот на наведените фактори за заострувањето или олеснувањето на условите за кредитирање користејќи ја следнава скала: -- = значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање - = делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање 0 = во основа придонесуваат за непроменетост на условите за кредитирање + = делумно придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање ++ = значително придонесуваат за олеснување на условите за кредитирање НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Трошоци на финансиските средства и ограничувања на билансот на состојба 0,2 99,0 0,8 -0,4 0,2

Б) Притисок од конкуренција 55,0 9,7 0,4 -9,2 -9,7 -Конкуренција од другите банки 61,3 38,3 0,4 -41,2 -38,3

В) Согледувања за ризикот 16,9 8,8 39,0 0,4 -25,1 -22,1 -Очекувања за вкупната економска активност 5,3 54,9 39,4 0,4 -38,2 -34,1 -Ризик од неизвршување на обезбедувањето 38,9 60,7 0,4 36,5 38,9 - Кредитна способност на потрошувачите 0,9 16,0 43,3 39,4 0,4 6,3 -22,5

Г) Останати фактори, Ве молиме наведете ги

Нето-процент

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и „-"(делумно придонесуваат за заострени услови за кредитирање) и збирот на „+" (делумно придонесуваат за олеснување наусловите) и „++" (значително придонесуваат за олеснување на условите).

- - - o + ++ НП

31

16. Во која насока се променети условите на Вашата банка за одобрување потрошувачки кредити и останати кредити на населението во изминатите три месеци? Ве молиме оценете го секој фактор користејќи ја скалата: -- = значително се заострени - = делумно се заострени 0 = во основа останаа непроменети + = делумно се олеснети ++ = значително се олеснети НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Каматна стапка на кредитите 44,9 54,7 0,4 -69,1 -55,1

Б) Останати услови 25,3 39,0 0,4 -5,9 -39,4

-Обврски за обезбедување 90,3 9,7 -1,5 -9,7

-Достасување на заемите 58,5 41,5 -5,3 -41,5

-Некаматни приходи 36,9 63,1 -35,8 -63,1В) Останати фактори, Ве молиме наведете ги

++ НПНето-процент

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „--" (значително се заострени) и „-" (делумно се заострени) и збирот на „+" (делумно се олеснети) и „++" (значително се олеснети).

- - - o +

Графикон 21Насока на промената на условите на банките, од аспект на одобрувањето потрошувачки кредити и останати кредити на населението (нето-процент)

-150

-100

-50

0

50

100

Каматна стапка на кредитите Обврски за обезбедување Достасување на заемите Некаматни приходи

Кв.1 2008 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2009 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2010 Кв.2 Кв.3 Кв.4 Кв.1 2011 Кв.2

32

17. Како се промени побарувачката на кредити од страна на населението во последните три месеци, исклучувајќи ги вообичаените сезонски промени?

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително е намалена 0,0

Делумно е намалена 1,8 0,2 5,3

Во основа остана непроменета 34,1 28,1 30,8 27,6 28,1 24,2 39,9 31,4

Делумно е зголемена 61,0 71,5 63,2 72 61 75 60 68,2

Значително е зголемена 1,9 0,3 5,6 0,4 0,4

Неприменливо 1,2 0,1 5,7 0,4Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 61,0 71,8 63,0 72,0 61,2 75,8 60,0 68,6Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13

Станбени кредити Потрошувачки кредити Останати кредити

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително е зголемена" и „делумно е зголемена" и збирот на процентите „делумно е намалена" и „значително е намалена".

Вкупно

18. Како влијаеја долунаведените фактори на побарувачката на станбени кредити од страна на населението во изминатите три месеци (се однесува на прашањето 17). Ве молиме оценете го секој фактор посебно употребувајќи ја скалата: -- = значително придонесува за намалување на побарувачката - = делумно придонесува за намалување на побарувачката 0 = придонесува за непроменетост на побарувачката += делумно придонесува за зголемување на побарувачката ++ = значително придонесува за зголемување на побарувачката НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Потреби за финансирање 61,6 0,6 0,4 0,4 0,6

- Перспективи на пазарот за станбена изградба 4,4 88,4 6,8 0,4 -2,8 2,4

-Доверба на потрошувачите 21,9 77,7 0,4 62,0 77,7 -Трошоци на потрошувачите коишто не се поврзани за домувањето 26,4 72,8 0,4 0,4 -26,2 -26,0

Б) Употреба на алтернативно финансирање 64,5 0,2 0,4 0,0 0,2

-Заштеди на населението 48,4 39,6 12,0 37,8 39,6

-Кредити од останатите банки 83,4 0,2 16,4 -16,0 0,2

- Останати извори на финансирање 88,0 12,0 0,0 0,0

В) Останати фактори, Ве молиме наведете ги

НПНето-процент

Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++" (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+" (делумно придонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-" (делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--" (значително придонесува за намалување на побарувачката).

- - - o + ++

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО38 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

33

19. Како влијаеја наведените фактори на побарувачката на потрошувачки и останати кредити од страна на населението во изминатите три месеци (се однесува на одговорот на прашањето 17). Ве молиме оценете го секој фактор посебно употребувајќи ја скалата: --= значително придонесува за намалување на побарувачката - = делумно придонесува за намалување на побарувачката 0= придонесува за непроменетост на побарувачката + = делумно придонесува за зголемување на побарувачката ++ = значително придонесува за зголемување на побарувачката НП = неприменливо

Кв.1 2011 Кв.2

А) Потреби за финансирање 64,1 6,5 0,4 0,6 6,9 - Трошење за трајни добра како што се: автомобили, мебел и сл. 22,0 29,8 47,8 0,4 18,1 26,2

-Доверба на потрошувачите 15,6 72,4 0,4 11,6 68,2 72,8

Б) Употреба на алтернативи за финансирање 64,1 0,2 0,4 0,4 0,6

-Заштеди на населението 99,0 0,6 0,4 0,6 1,0

-Кредити од останати банки 16,9 77,4 5,3 0,4 -16,5 -11,2

-Останати извори на финансирање 99,2 0,4 0,4 0,4 0,8

В) Останати фактори, Ве молиме наведете ги Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на „++" (значително придонесува за повисока побарувачка) и „+" (делумнопридонесува за повисока побарувачка) и збирот на „-"(делумно придонесува за намалување на побарувачката) и „--" (значителнопридонесуваат за намалување на побарувачката).

Нето-процент - - - o + ++ НП

34

20. Ве молиме наведете ги Вашите очекувања за насоката на промена на условите за кредитирање на Вашата банка, од аспект на одобрувањето кредити на населението во следните три месеци.

Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително ќе се заострат 0,0

Делумно ќе се заострат 0,0

Во основа ќе останат непроменети 63,1 98,5 66,3 95,8 59,6 98,9 64,3 99,4

Делумно ќе се олеснат 35,6 1,3 27,9 3,8 40,3 0,9 35,6 0,4

Значително ќе се олеснат 1,2 0,2 5,7 0,4 0,2 0,2

Неприменливо 0,0Вкупно 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент -36,8 -1,5 -33,6 -4,2 -40,3 -1,1 -35,6 -0,6Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13

Станбени кредити Потрошувачки кредити Останати кредити

Нето-процентот преставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се заострат” и „делумно ќе се заострат”, и збирот на процентите „делумно ќе се олеснат”и „значително ќе се олеснат”.

Вкупно

21. Ве молиме назначете каква промена очекувате кај побарувачката на кредити од страна на населението во следните три месеци (исклучувајќи ги вообичаените сезонски промени).

Кв.1 2011

Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2 Кв.1 2011 Кв.2

Значително ќе се намали

Делумно ќе се намали 22,0 22 22 22

Во основа ќе остане непроменета 19,9 69,9 16,6 71 10,4 62,6 28,3 75,1

Делумно ќе се зголеми 78,8 7,7 77,6 6,6 89,5 15 71,6 2,5

Значително ќе се зголеми 1,2 0,4 5,7 0,4 0,4 0,4

НеприменливоВкупно 100 100 100 100 100 100 100 100Нето-процент 80,0 -13,9 83,3 -15,0 89,5 -6,6 71,6 -19,1Број на банки коишто одговориле 14 13 14 13 14 13 14 13Нето-процентот претставува разлика помеѓу збирот на процентите „значително ќе се зголеми" и „делумно ќе се зголеми" и збирот на процентите „делумно ќе се намали" и„значително ќе се намали".

Станбени кредитиВкупно Потрошувачки кредити Останати кредити

35

Карактеристики на процесот на кредитирање во Вашата банка Во следниве две табели се прикажани одговорите на банките на одделни конкретни прашања поврзани со процесот на одобрување кредити*.

Кредитирање на претпријатијата Фактор/услов 1 2 3 4 5 0

Број на години за кои се бараат финансиски извештаи 0,6 44,3 89,9

1) помалку од две; 2) две; 3) повеќе од две;

4) останато.

Фреквентност на посети на клиентите и на потенцијалните клиенти 1,4 98,6 34,8

1) никогаш; 2) понекогаш; 3)

редовно; 4) останато.

Најчеста намена на одобрените кредити 64,3 100,0 35,0

1) основни средства; 2) обртни средства; 3)

ликвидност; 4) останато.

Најчест сооднос на хипотеката и износот на кредитот 71,0 71,4

1) помалку од два; 2) два; 3) повеќе од два;

4) останато.

Достапност на кредитите без залог 10,9 81,3 42,6

1) да; 2) не; 3) само рамковните; 4)

останато.

Минимален број на гаранти 24,1 17,6 36,4

Сооднос на приходите на гарантот и месечната отплата 9,0 40,7 34,8 28,4

1) помалку од една третина; 2) една

третина; 3) повеќе од една третина; 4)

останато.

Задолжителен ексклузивен однос со банката при долгорочно кредитирање 28,7 10,1 74,2

1) да; 2) не; 3) за некои намени; 4)

останато.

Кој ги одобрува кредитите до 100.000 евра? 34,8 69,5 42,6 63,7

1) Управниот одбор; 2) Кредитниот одбор;

3) Управниот и Кредитниот одбор; 4)

останато

Кој ги одобрува кредитите од 100.000 евра до 500.000 евра? 34,8 65,0 45,4 68,2

1) Управниот одбор; 2) Кредитниот одбор;

3) Управниот и Кредитниот одбор; 4)

останато

Кој ги одобрува кредитите над 500.000 евра? 34,8 59,9 47,6 68,3

1) Управниот одбор; 2) Кредитниот одбор;

3) Управниот и Кредитниот одбор; 4)

останато

Вообичаено времетраење на постапката на одобрување кредит 5,8 76,7 52,3

1) помалку од една седмица; 2) од една до две седмици; 3)

повеќе од две седмици; 4) останато.

Колкав е просечниот период за реализација на хипотеките? 4,3 75,5 37,4 17,5 0,1

1) помалку од шест месеци; 2) од шест до дванаесет месеци; 3)

од една до две години; 4) повеќе од

две години; 5)

36

Кредитирање на населението*

Фактор/услов 1 2 3 4 5 0

Дали бројот на месеци на постојано вработување на барателот на кредит е релевантен при одобрувањето на кредит? 7,2 92,8 1-не, 2-да,

Колку месеци вообичаено треба да биде вработен барателот на кредит во постојан работен однос? 44,5 55,5

1-до шест месеци, 2-од шест до дванаесет месеци,

3-од 1 година до две години, 4-над две години

Најчест сооднос на хипотеката и износот на кредитот 26,1 50,5 0,4 39,0

1- помалку од два, 2-два, 3-повеќе од два, 4-останато

Достапност на кредитите без залог 76,8 11,2 11,6

1-да, 2-не, 3-само рамковните кредити, 4-

останато

Минимален број на жиранти 25,7 39,0 13,3

Сооднос на приходите на жирантот и месечната отплата* 22,3 89,0 5,1

1-помалку од една третина, 2-една третина, 3-повеќе

од една третина, 4-останато

Автоматизирано одобрување кредити на населението 12,5 87,1 0,4 1-да, 2-не, 3-останатоЗадолжителен ексклузивен однос со банката при долгорочно кредитирање 0,0 83,2 16,4 0,4

1-да, 2-не, 3-за некои намени, 4-останато

Кој ги одобрува кредитите во вредност поголема од 20.000 евра? 12,0 66,0 11,6 49,6

1-управниот одбор, 2-кредитниот одбор, 3-

управниот и кредитниот одбор, 4-останато

Вообичаено времетраење на постапката на одобрување кредит 27,9 57,3 26,4 11,6

1-помалку од една седмица, 2-една до две седмици, 3-повеќе од две седмици, 4-

останато

Колку изнесува просечното времетраење на реализација на хипотеките? 7,2 85,6 17,9 0,9

1-помалку од шест месеци, 2-од шест до дванаесет месеци, 3-една до две

години, 4-повеќе од две години, 5-останато

* Некои банки одговориле со повеќе од еден одговор, а некои не одговориле на прашањата.

Анкета на Народната банка на Република Македонија за кредитната активностНЕПРОМЕНЕТИ УСЛОВИТЕ ЗА ОДОБРУВАЊЕ НА КОРПОРАТИВНИТЕ КРЕДИТИ

БИЗНИС ИНФО 39четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Назив на Проектот RS-Приштина: Рамковен договор за испорака на резервни делови за ИТ-опрема и за инсталациски услуги (PROC/237/10 - дополнување

Референца EuropeAid/131106/D/SUP/XK

Финансиска референца.

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Косово

Објавено на 20.7.2011 година

Краен рок за апликација

20.9. 2011 година

Сектори Информатичка технологија

Опис на Проектот LOT 1. Компјутери и монитори LOT 2. Сервери LOT 3. Мрежна опрема LOT 4. UPSs LOT 5. Печатачи, копир-апарати, скенери

Контакти EULEX Kosovo, Main Warehouse Compound, Pro-curement Sec�on, Zona Industriale Veternik, PO Box268 (opposite Gorenje Hotel, next to fuel sta�on),10000 Pris�na, KOSOVO. E-mail: tenders@eulex-ko-sovo.eu

Назив на Проектот Зајакнување на управувањето за сигурноста на храната: ‘’Учество за управување’’

Референца EuropeAid/131792/C/ACT/Mul�

Финансиска референца

Вид на набавка Услуги, грантови

Финансиер Европска комисија

ЗемјаAfghanistan, Albania, Algeria, Angola, An�gua and Barbuda, Argen�na,Armenia, Aruba, Azerbaijan, Bahamas, Bangladesh, Barbados, Belarus, Belize, Benin, Bhutan, Bolivia, Bosnia and Herzegovina, Botswana, Brazil, Bulgaria, Burkina Faso, Burundi, Cambodia, Cameroon, Cape Verde, Central African Republic, Chad, Chile, China, Colombia, Comoros, Congo (Brazaville), Congo, Democra�c Republic of the, Costa Rica, Croa�a, Cuba, Cyprus, CzechRepublic, Djibou�, Dominica, Dominican Republic, East Timor, Ecuador,Egypt, El Salvador, Equatorial Guinea, Eritrea, Estonia, Ethiopia, Fiji, French Polynesia, Gabon, Gambia, The, Georgia, Ghana, Grenada, Guatemala, Guinea, Guinea-Bissau, Guyana, Hai�, Honduras, Hungary, India, Indonesia,Iraq, Israel, Ivory Coast, Jamaica, Jordan, Kazakhstan, Kenya, Kiriba�, Korea,North, Korea, South, Kyrgyz Republic, Laos, Latvia, Lebanon, Lesotho, Libe-ria, Lithuania, Macedonia, Madagascar, Malawi, Malaysia, Maldives, Mali, Malta, Mauritania, Mauri�us, Mexico, Moldova, Mongolia, Morocco, Mo-zambique, Myanmar, Namibia, Nepal, Netherlands An�lles, Nicaragua, Ni-ger, Nigeria, Oman, Pakistan, Palau, Panama, Papua New Guinea, Paraguay, Peru, Philippines, Poland, Romania, Russian Federa�on, Rwanda, Saint Ki�sand Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent and the Grenadines, Samoa, Sao Tome and Principe, Saudi Arabia, Senegal, Serbia and Montenegro, Seychelles, Sierra Leone, Singapore, Slovakia, Slovenia, Solomon Islands, Somalia, South Africa, Sri Lanka, Sudan, Suriname, Swaziland, Syria, Tajikistan, Tanzania, Thailand, Togo, Tonga, Trinidad and Tobago, Tunisia, Turkey, Turkmenistan, Tuvalu, Uganda, Ukraine, Uruguay, Uzbekistan, Vanuatu, Venezuela, Viet-nam, Yemen, Republic of , Zambia, Zimbabwe

Објавено на 21.7.2011 година

Краен рок за апликација

Отворен

Сектори Земјоделство - рурален развој Јавна администрација

Општествени услуги

Опис на Проектот Индикативна годишна програма за грантови на Европската комисија - Програма за безбедност на храна, годишна акциона програма за 2011 година

Контактh�ps://webgate.ec.europa.eu/europeaid/online-services/index.cfm

Назив на Проектот Trans Oil Equity Investment

Референца EBRDZ67234

Финансиска референца

Project number: 42634

Вид на набавка Услуги

Финансиер ЕБРД

Земја Молдавија

Објавено на 21.7.2011 година

Краен рок за апликација

Отворен

Сектори Земјоделие - рурален развој Транспорт

Опис на ПроектотИнвестицијата ќе биде искористена за финансирање на обртниот капитал на Vision Holding SA (the Group), како и за изградба на сместувачки капацитети за масло во терминалот во Giurgiules�Молдавија.Инвестирањето ќе придонесе за подобрување на бродскиот транспорт на масло и на брашно

КонтактCompany ContactMr. Vaja Jhashi, President Tel: +373 22 889 300 +373 22 889 300 Fax: +373 22 889 301

Назив на Проектот MK - Скопје: Алати

Референца ECZ68257-Agency

Финансиска референца

2011/S 157-261516

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Македонија

Објавено на 18.8.2011 година

Краен рок за апликација

15.9. 2011 година

Сектори Општествени служби

Опис на Проектот Набавка на алати за ковање на железни пари од 1,2 и 5 денари

КонтактНБРМБул. Кузман Јосифовски Питу бр.1 За Тодоровска Кристина1000 Скопје Република МакедонијаTel. +389 23108457 +389 23108457 E-mail: todorovskak@nbrm.mkFax +389 23108366Internet address(es) www.nbrm.mk

Назив на Проектот RS - Приштина: Испорака на МАСКАЛ (масивни загуби) опрема - дополнување

Референца EuropeAid/131348/D/SUP/XK

Финансиска референца.

Вид на набавка Испорака

МЕЃУНАРОДНИ ТЕНДЕРИ Информации од Фокалната точка при Стопанска комора на Македонија преземени од системот за тендерски алерт поддржан од Меѓународната

организација за Франкофонија

БИЗНИС ИНФО40 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Финансиер Европска комисија

Земја Косово

Објавено на 17.8.2011 година

Краен рок за апликација

18.10. 2011 година

Сектори Здравство Трговија - индустрија

Опис на Проектот LOT 1. Медицинска опрема LOT 2. Медицински потрошен материјал

КонтактEULEX Kosovo, Main Warehouse Compound, Procurement Sec�on, ZonaIndustriale Veternik, PO Box 268 (opposite Gorenje Hotel, next to fuel sta-�on), 10000 Pris�na, KOSOVO. E-mail: tenders@eulex-kosovo.eu

Назив на Проектот Проект заз урбана инфраструктура (реконструкција на пречистителни станици - дополнување

Референца WB3183-804/11-d

Финансиска референца

Loan No. 4869-UA; Project Id: P095337

Вид на набавка Изведбени работи

Финансиер Светска банка

Земја Украина

Објавено на 23.8.2011 година

Краен рок за апликација

23.10. 2011 година

Сектори Градежништво - инженеринг

Опис на Проектот Реконструкција на пречистителни станици

КонтактMr. Oleksandr Fedchenko Communal Enterprise #Boryspilvodokanal#10 Dzerzhynskogo Street 2nd floor, Room No.9Boryspil Ukraine Telephone: 38 04595 67401Email: borispil_proekt@mail.ru

Назив на Проектот RS - Приштина: Рамковен договор за испорака на градежни материјали во рамки на рамковниот договор No 2-надополнување

Референца EuropeAid/131684/D/SUP/XK

Финансиска референца

Contract No CFSP/2010/46/EULEX Kosovo — Bout de Marnhac

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Косово

Објавено на 23.8.2011 година

Краен рок за апликација

24.10. 2011 година

Сектори Градежништво - инженеринг Енергетика

Опис на Проектот LOT 1. Материјали за фасади LOT 2. Ѕидарски материјали LOT 3. Врати и прозорци LOT 4. Метал LOT 5. Дрвенарија LOT 6. Инсталатерски материјали LOT 7. Електрични материјали

Контакт EULEX, Procurement Sec�on, Main Warehouse Com-pound, Zona Industriale Veternik (opposite Gorenje Hotel, next to fuel sta�on), 10000 Pris�na, KOSOVO www.eulex-kosovo.eu/en/tenders

Назив на Проектот RS-Белград: ИПА изградба на потстаници 400/110 kV Врање-4 & Лесковац-2 Дополнување

Референца EuropeAid/131497/C/SUP/RS

Финансиска референца

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Србија

Објавено на 23.8.2011 година

Краен рок за апликација

27.10. 2011 година

Сектори Енергетика

Опис на Проектот LOT 1. Електрични трансформатори за потстаниците Лесковац-2 и Врање-4 LOT 2. Опрема и материјали за потстаницата 400/110 kV Врање-4

КонтактDelega�on of the European Union to the Republic of Serbia, GTC AvenueBuilding Block 19a, Vladimira Popovica Street 40, 9th floor, 11070 NewBelgrade, REPUBLIC OF SERBIA.

Назив на Проектот ME - Подгорица: ИПА - опрема/камиони за собирање и транспорт на ѓубре - дополнување

Референца EuropeAid/131239/C/SUP/ME - Relaunch

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Црна Гора

Објавено на 23.8.2011 година

Краен рок за апликација

31.10. 2011 година

Сектори Човекова околина Транспорт

Опис на Проектот LOT 1. Камиони за ѓубре LOT 2. Контејнери за ѓубре

КонтактDelega�on of the European Union to Montenegro, a�en�on: Eric Trote-mann, Head of Finance, Contract and Audit Sec�on, Vuka Karadzica 12,81000 Podgorica, MONTENEGRO

Назив на Проектот Реконструкција на фасадата на Раднички дом - Вуковар

Референца UNDPZ68399

Финансиска референца

ITB 0411 ; 7496

Вид на набавка Изведбени работи

Финансиер УНДП

Земја Хрватска

Објавено на 24.8.2011 година

Краен рок за апликација

22.9. 2011 година

Сектори Градежништво - инженеринг

Опис на Проектот Реконструкција на фасадата на Раднички дом - Вуковар Источна и северна фасада, северна и западна фасада на киното

МЕЃУНАРОДНИ ТЕНДЕРИ Информации од Фокалната точка при Стопанска комора на Македонија преземени од системот за тендерски алерт поддржан од Меѓународната

организација за Франкофонија

БИЗНИС ИНФО 41четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

КонтактUNDP Croa�aRadnika cesta 41 / 8, Zagreb, Hrvatska

Назив на Проектот Завршување на реконструкцијата на главната зграда на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство

Референца WBZ68410-d

Вид на набавка Изведбени работи

Финансиер Светска банка

Земја Македонија

Објавено на 24.8.2011 година

Краен рок за апликација

23.9. 2011 година

Сектори Градежништво - инженеринг

Опис на Проектот Завршување на реконструкцијата на зградата на Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство

Контакт Министерство за земјоделство,шумарство и водостопанствоВлатко Мркев, специјалист за набавки Јури Гаагарин 15, 1000 Скопје, Република МакедонијаTel&Fax: + 389 2 3228639 + 389 2 3228639e-mail: v.mrkev@asap.com.mk

Назив на Проектот BA - Сараево: ИПА - лабораториска опрема за контрола на храна во БиХ - дополнување

Референца EuropeAid/128355/C/SUP/BA

Финансиска референца

BGUE-B2009-22.020200-C8-ELARG DELBIH

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Босна и Херцеговина

Објавено на Краен рок за апликација

24.8.2011 година 5.10. 2011 година

Сектори Земјоделство - рурален развој Законодавство Заштита на потрошувачи

Опис на Проектот LOT 1. chromatographs LOT 2. atomic absorp�onspectrophotometers LOT 3. various laboratory equipment

КонтактDelega�on of the European Union to Bosnia and Herzegovina, Procure-ment, Skenderija 3a, 71000 Sarajevo, BOSNIA AND HERZEGOVINA. Fax +387 33218323. E-mail: delega�on-bih-procurement@ec.europa.eu

Назив на Проектот ME - Подгорица: ИПА - испорака на опрема за гранична полиција и за полициски директорат-дополнување

Референца EuropeAid/131017/C/SUP/ME

Вид на набавка Испорака

Финансиер Европска комисија

Земја Црна Гора

Објавено на 24.8.2011 година

Краен рок за апликација

24.10. 2011 година

Сектори Информатичка технологија Јавна админстрација Општествени служби Транспорт

Опис на Проектот LOT 1. Безбедност на граница на море LOT 2. Безбедност на копнена граница LOT 3. Полициски директорат

КонтактDelega�on of the European Union to Montenegro, Finance, Contract andAudit Sec�on, Vuka Karadzica 12, 81000 Podgorica, MONTENEGRO. Fax+382 20444662. E-mail: delega�on-montenegro-tender-clarifica�ons@eeas.europa.eu

Назив на Проектот Програма за зајакнување на владеењето на правото - дополнување

Референца USAIDSOL-117-11-000001

Вид на набавка Услуги

Финансиер УСАИД

Земја Молдавија

Објавено на 28.8.2011 година

Краен рок за апликација

11.10. 2011 година

Сектори Управување со ресурси Односи со јавност Општествени служби

Опис на Проектот Зајакнување на институционалниот капацитет, транспарентноста и одговорноста на главните сектори со цел да се зголеми независноста и ефективноста и професионализмот на правосудните органи

КонтактПрв контакт.: Ryan M. Weddle, Contrac�ng Specialist, rweddle@usaid.govВтор контакт: Svitlana Shkulova,Sr. Acquisiton and Assistance Specialist, sshkulova@usaid.govPhone: +380444927146, Fax: +380445374696

Назив на Проектот BA - Мостар: Изградба на автопат

Референца EIBZ68574

Финансиска референца

2011/S 164-269810

Вид на набавка Изведбени работи

Финансиер Европска инвестициона банка

Земја Босна и Херцеговина

Објавено на 28.8.2011 година

Краен рок за апликација

11.10. 2011 година

Сектори Градежништво - инженеринг

Опис на ПроектотИзградба на автопат на коридорот Vc,Секција Влаково - Тарцин, потсекција Влаково-Лепеница Повик за претквалификација

Контакт Аднан Зораниќ и Санела Косовац ЈП Аутоцесте на Федерацијата на БиХ, доо Мостар, Терезије 54, 71000 Сараево,БиХTel: +387 33562691/4Fax: +387 33562690;Email: z.adnan@jpautoceste.ba, andk.sanela@jpautoceste.ba

МЕЃУНАРОДНИ ТЕНДЕРИ

Информации од Фокалната точка при Стопанска комора на Македонија преземени од системот за тендерски алерт поддржан од Меѓународната

организација за Франкофонија

СТОПАНСКА КОМОРА НА МАКЕДОНИЈАКонтакт М-р Ацо Спасовски

тел. 3244044факс.3244088

е-маил-aco@mchamber.mkwww.mchamber.mk

БИЗНИС ИНФО42 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

САЕМИ, СЕМИНАРИ, ФОРУМИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

На 2 септември 2011 година во Стопанската комора на МакедонијаБЕСПЛАТНА ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА „TRA-

DEXPO INDONESIA 2011”

Во функција на подетално запознавање на македонските компании со саемската манифестација “Tradexpo Indonesia 2011”, што ќе се одржи од 19-23 октомври 2011 година во Џакарта, Стопанската комора на Македонија, во соработка со Амбасадата на Индонезија во Будимпешта, организира презентација на манифестацијата. Стопанската комора на Македонија, како овластен национален координатор, организира посета на македонски компании на “TRADEXPO INDONESIA”, со организиран авионски превоз и хотелско сместување, бесплатен влез на Саемот, како и посредување при издавање визи за Индонезија. За првите 10 пријавени македонски компании пријавени преку Стопанската комора на Македонија обезбедено е бесплатно хотелско сместување за времетраење

на саемската манифестација. Претставници од Амбасадата во Индонезија со седиште во Будимпешта ќе извршат детална презентација на настанот. Со оглед на интерактивниот карактер на настанот, оставена е можност за остварување одделни средби на компаниите со претставниците на Амбасадата. Презентацијата на Саемот ќе се одржи на 2 септември 2011 година, (петок), со почеток во 11:00 часот, во Стопанската комора на Македонија, сала 1 на 5-ти кат. Пријавниот лист може да се преземе од веб-порталот: www.mchamber.mk

Контакт: Венера Андриевска Тел: ++ 389 2 3244037Факс:++ 389 2 3244088E-адреса: venera@mchamber.mkКонтакт: Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004Факс:(02) 3244088E-адреса: vlatko@mchamber.mk

Од 19 до 23 октомври 2011 година во Индонезија

„TRADEXPO INDONESIA 2011” ВО ЏАКАРТА И ДЕЛОВНИ СРЕДБИ

НА МАКЕДОНСКИ И ИНДОНЕЗИСКИ КОМПАНИИ

* За првите 10 пријавени компании обезбедено бесплатно хотелско сместување

Во организација на Националната агенција за унапредување на трговијата на Индонезија, од 19 до 23 октомври 2011 година, во Џакарта, Индонезија, ќе се одржи 26. Меѓународен саем на стоки за широка потрошувачка „TRA-DEXPO INDONESIA 2011”.

Годинешнава саемска манифестација, најголема од овој вид во Индонезија, има за цел промоција на репрезентативни производи од различни стопански дејности од индонезиско потекло кои ги отсликуваат брзиот индустриски развој и богатството на ресурси, наследството и културната традиција на оваа азиска земја. Саемот претставува исклучителна можност, бројните странски посетители поблиску да се запознаат со висококвалитетните индонезиски производи и да остварат непосредни контакти со реномирани производители и трговци од Индонезија. Над 1000 компании ќе земат учество на годинешниот саем, на којшто ќе бидат изложени најразлични стоки за широка потрошувачка: • автомобилски компоненти и внатрешни делови; • прехранбени производи; • спортска опрема, текстил и конфекција; • електроника и електрика; • мебел и производи од дрво;• гума и гумени производи;• медицинска опрема и апарати;• занаетчиски ракотворби и друго.

За време на саемската манифестација, Стопанската комора

на Македонија, во соработка со Амбасадата на Индонезија, со седиште во Будимпешта, ќе организира билатерални деловни средби на македонските посетители со индонезиските излагачи, а воедно е оставена можност за остварување на посети на фирми по претходно изразен интерес. Стопанската комора на Македонија, како овластен национален координатор, организира посета на македонски компании на “TRADEXPO INDONESIA” со организиран авионски превоз и хотелско сместување, бесплатен влез на саемот, како и посредување при издавање визи за Индонезија. За првите 10 пријавени македонски компании пријавени преку Стопанската комора на Македонија обезбедено е бесплатно хотелско сместување за времетраење на саемската манифестација. Детални информации за настанот можат да се добијат на официјалната интернет-страница на Саемот: www.tradexpoindonesia.com . Целокупните трошоци за посета на Саемот (авионски билети, хотелско сместување и локални трансфери) ќе бидат објавени навреме. Вашиот иницијален интерес за посета на Саемот, Ве молиме, да го најавите најдоцна до 7 септември 2011 година, преку пополнување на анкетниот лист, што може да се преземе од веб-порталот на Стопанската комора на Македонија: www.mchamber.mk

Контакт: Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: vlatko@mchamber.mk

Контакт: Венера Андриевска Тел: ++ 389 2 3244037Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: venera@mchamber.mk

На 13.9.2011 година, eднодневен семинар во Стопанската комора на

МакедонијаНОВИНИ ВО ЗАКОНОТ ЗА

ИЗВРШУВАЊЕ, ШТО СЕ ПРИМЕНУВА ОД 1 ЈУЛИ 2011 ГОДИНА

(10:00-16:00 часот)

Предавачи: Ранко Максимовски, Фиданчо Стоев и Теофил Томановиќ, судии во пензија

БИЗНИС ИНФО 43четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

САЕМИ, СЕМИНАРИ, ФОРУМИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

Од 1 јули 2011 година се применува Законот за изменување и дополнување на Законот за

извршување. Со овој закон нотарите добиваат нови надлежности да одлучуваат по предлози за донесување решенија за извршување врз основа на веродостојни исправи. Исто така, со примената на овој закон од 1 јули 2011 година сите извршни предмети кои во овој момент се наоѓаат кај извршните судови, пред се’, по изјава на доверителот, ќе бидат предадени на определениот извршител или на нотарите како повереници на судовите. Со цел полесно толкување и спроведување на Законот за извршување, се организира еднодневен семинар, што ќе се одржи на 13 септември 2011 година (вторник), со почеток во 10:00 часот, во Стопанската комора на Македонија, сала 4 на 5-ти кат.

ПРОГРАМА1. Содржина на предлогот2. Постапување по предлогот3. Нотарско решение4. Правни лекови против решението Предавач: Фиданчо Стоев 5. Видови на веродостојни исправи како основ за донесување на решение за извршување Предавач: Ранко Максимовски6. Потврда за правосилност и извршност7. Права на доверителот за изјаснување во постапка за преземање на предметите Предавач: Теофил Томановиќ Сите заинтересирани за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 7 септември 2011 година. Цената за еден учесник изнесува 5.310 денари (4500+ДДВ) за компании-членки и 7.080 денари за 1 учесник (6.000+ДДВ) за компании кои не се членки на Комората.

Контакт: Анита Митревска Тел: (02) 3244057Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: anita.mitrevska@mchamber.mk

Контакт: Ленче Зикова Тел: ++ 389 2 3244054Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: lence@mchamber.mk

На 15.9.2011 година во Стопанската комора на Македонија

БЕСПЛАТНА ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА САЕМОТ ЗА ЗЕМЈОДЕЛСТВО,

ХРАНА И ПИЈАЛAЦИ „АГРОКОС“ ОД ПРИШТИНА

Промоција на Меѓународниот саем за земјоделство, храна и пијалаци: „АГРОКОС“ со повластени услови за учество на македонските компании. Со цел поблиско запознавање со овогодинешната саемска манифестација ,„АГРОКОС“, од страна на претставници на водечката саемска куќа ЦЕО од Косово, во Стопанската комора на Македонија ќе се одржи бесплатна презентација пред заинтересираните македонски компании.

Тоа е едно од најважните економски случувања од областа на агробизнисот во регионот. На површина од 20.000 метри квадратни ќе учествуваат компании од над 20 земји, кои ќе се претстават како светски најпознати компании од областа на агробизнисот. „АГРОКОС“ ќе ги собере на едно место водечките локални и светски производители на свежо овошје и зеленчук, месо и сувомесни производи, зачини, морски производи, алкохолни и безалкохолни пијалаци, кафе и чај, апарати за производство на пијалаци и амбалажа. Воедно, во рамките на Саемот, ќе се одржи и фестивал на пивото. За времетраењето на

Саемот ќе се организираат бизнис-средби, агробизнис инвестициона конференција, тркалезни маси, интерактивни панел-дебати кои ќе создадат поволни услови за поттикнување на комерцијални ефекти. Целта на презентацијата е заинтересираните македонски компании да се запознаат со условите, можностите и бенефитите од настапот на Меѓународниот саем за земјоделие, храна и пијалаци, како и за воспоставување нови деловни контакти и нивна афирмација на меѓународниот пазар. Бесплатната презентацијата ќе се одржи на 15 септември 2011 година (четврток), со почеток во 11:00 часот, во Стопанската комора на Македонија, сала 1 на 5-ти кат. Контакт: Венера Андриевска Тел: ++ 389 2 3244037Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: venera@mchamber.mk

Контакт: Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: vlatko@mchamber.mk

Од 26 до 29 октомври 2011 година во Приштина, Косово

САЕМ ЗА ЗЕМЈОДЕЛИЕ, ХРАНА И ПИЈАЛАЦИ „АГРОКОС 2011“

Учествувајте на најзначајниот настан од областа на агробизнисот во Република Косово! Од 26 до 29 октомври 2011 година, во Младинскиот центар во Приштина ќе се одржи најголемиот Саем за земјоделие, храна и пијалаци „АГРОКОС“. Тоа е едно од најважните економски случувања од областа на агробизнисот во регионот. На површина од 20.000 метри квадратни, ќе учествуваат компании од преку 20 земји, кои ќе се претстават со светски

БИЗНИС ИНФО44 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

САЕМИ, СЕМИНАРИ, ФОРУМИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

најпознати компании од областа на агробизнисот. „АГРОКОС“ ќе ги собере на едно место водечките локални и светски производители на свежо овошје и зеленчук, месо и сувомесни производи, зачини, морски производи, алкохолни и безалкохолни пијалаци, кафе и чај, апарати за производство на пијалаци и амбалажа. Воедно, во рамките на Саемот, ќе се одржи и фестивал на пивото. За времетраењето на Саемот ќе се организираат бизнис-средби, агробизнис инвестициона конференција, тркалезни маси, интерактивни панел-дебати кои ќе создадат поволни услови за поттикнување на комерцијални ефекти. Стопанската комора на Македонија организира посета на заинтересирани компании на Саемот, но ќе биде и логистичка поддршка на заинтересирани за учество како излагачи. Комората обезбедува 15% попуст на саемскиот аранжман и бесплатен каталог, како и бесплатни влезници. Компаниите својот интерес за посета на овој Саем можат да го пријават во Стопанската комора на Македонија, најдоцна до 21.9.2011 година.

Контакт лице : Венера Андриевска Тел: ++ 389 2 3244037Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: venera@mchamber.mk

Контакт лице : Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: vlatko@mchamber.mk

На 27 септември 2011 година eднодневен семинар во Стопанската

комора на Македонија “ЦЕЛИ И ПРИМЕНА НА ЗАКОНОТ ЗА

УПРАВУВАЊЕ СО БАТЕРИИ И АКУМУЛАТОРИ И ОТПАД ОД

БАТЕРИИ И АКУМУЛАТОРИ И ИМПЛИКАЦИИ НА РАБОТЕЊЕТО НА

КОМПАНИИТЕ”(10:00-15:00 часот)

Со цел запознавање на компаниите со Законот за управување со батерии и акумулатори и отпад од батерии и акумулатори, кој стапи на сила 01.01. 2011 година, на 27 септември 2011 година, со почеток во 10:00 часот,

Стопанската комора на Македонија организира еднодневен семинар на тема: “Цели и примена на Законот за управување со батерии и акумулатори и отпад од батерии и акумулатори и импликации на работењето на компаниите”.

ПРОГРАМА1. Презентација на Законот Предавач: Ана Каранфилова Мазневска, раководител на Секторот за управување со отпад, Министерство за животна средина и просторно планирање

2. Надзор на спроведување на Законот и казнени одредби Предавач: претставник од Државниот инспектор за животна средина, Канцеларија во Скопје.Семинарот е наменет за сите производители на отпад од батерии и акумулатори (производители, увозници, трговски компании и сл.). Заинтересираните за учество на овој семинар можат да се пријават најдоцна до 23 септември 2011 година.Цената за 1 учесник изнесува 3.540 денари (3.000+ДДВ) за компании-членки и 5.900 денари за 1 учесник (5.000+ДДВ) за компании кои не се членки на Комората.

Контакт: Елизабета Андриевска-Ефтимова Тел: ++ 389 2 3244074Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: be�@mchamber.mk

Контакт: Ленче Зикова Тел: ++ 389 2 3244054Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: lence@mchamber.mk

Oд 28 до 30 септември 2011 година „CULINARIA FINE FOOD“

во „БЕЛЕКСПО – центарот“ во Белград, Република Србија

ЗАЕДНИЧКИ ШТАНД НА МАКЕДОНСКИТЕ ПРОИЗВОДИТЕЛИ

ПО ПОВЛАСТЕНИ УСЛОВИ

* Купувачите на храна и пијалаци Ве бираат

Стопанската комора на Македонија организира групно учество на македонските компании на зеднички штанд под повластени услови и единствена можност за средба со светски познатите синџири на маркети, како „ЛИДЛ“, „ТЕСКО“, „МЕТРО“ и други. Специјализираниот саем „Culinaria Fine Food“ ќе се одржи од 28-30 септември 2011 година, во конгресниот Белекспо-центар во Белград, Република Србија.

Оваа саемска манифестација не е наменета за широка публика, посетители, веќе за професионалните купувачи кои однапред имаат договорени средби со излагачите. Ова саемска манифестација на добра храна и пијалаци се одржува по втор пат и ги спојува водечките производители и клучните купувачи од регионот и од Европа, а со цел снабдување големи трговски синџири, меѓународни организации, специјализирани работилници за деликатесна храна, институции и кетеринг-компании, хотели и ресторани. • Одделни компании ќе се претстават преку национални павилјони (Италија, Грција, Хрватска, Словенија, Турција ...). • Саемскиот концепт овозможува непосредна комуникација и остварување средби меѓу излагачите

БИЗНИС ИНФО 45четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

и домашните и странски купувачи (Lidl, Tesco UK, Globus, Supreme Group, Ax Food, Horeca, НАТО, малопродажни трговски синџири, увозници итн.) врз основ на селекција од страна на купувачите. • Ќе бидат организирани дегустации и натпревари на различни национални кујни.

Стопанската комора на Македонија ги поканува сите заинтересирани македонски компании да се пријават за организирано учество на Саемот.

Контакт:Влатко Стојановски Тел: 3244 004 факс: 3244 088 vlatko@mchamber.mk

Венера АндриевскаТел: 3244037; факс 3244088venera@mchamber.mk

Од 4 до 9 oктомври 2011 година, во Зеница, Босна и Херцеговина

8. МЕЃУНАРОДЕН САЕМ НА МЕТАЛИ „ZEPS INTERMETAL“

На саемската манифестација ќе учествуваат производители на руда и суровини за производство на метали, опрема за рударство, металуршки машини и опрема, полупроизводи од метали, машини, опрема и алати за обработка на метали, опрема за контрола на квалитетот на материјали, заштита на животната средина и др.

Во рамките на Меѓународниот саем ќе се одржат традиционалниот Форум на металците на БиХ на тема: „Актуелната проблематика во работењето, со порака за подобрување на амбиентот во работењето“. Подетални информации за профилот на излагачите и за условите за учество на оваа саемска манифестација можат да се добијат кај организаторот: DD POSLOVNI

SISTEM RMK, тел. +38732247774; Факс +38732247773; е-адреса: intermetal@zeps.com; project@zeps.com .

Контакт: Војкан Николовски Тел: 3244068; Факс: 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: vojkan@mchamber.mk

Од 31.10 до 5.11.2011 година во Хавана

“FIHAV EXPOCUBA 2011“ И ДЕЛОВНИ СРЕДБИ МЕЃУ МАКЕДОНСКИ И

КУБАНСКИ КОМПАНИИ

Во перидот од 31 октомври до 5 ноември 2011 година, во Хавана, Куба, ќе се одржи 29. Меѓународен саем на стоки за широка потрошувачка “FIHAV EXPOCUBA 2011”.

На овогодинешната саемска манифестација ќе земат учество локални и странски производители и трговци од различни стопански дејности. Во 2010 година, повеќе од 1.000 излагачи од 58 земји ги промовираа своите производи за широка потрошувачка, машини, технологија, електроника, медицина, суровини и репроматеријали за индустрија и друго. За време на саемската манифестација, Стопанската комора на Македонија, во соработка со Амбасадата на Куба, со седиште во Софија, ќе организира билатерални деловни средби на македонските посетители со кубанските излагачи. Стопанската комора на Македонија, како овластен национален координатор, организира посета на македонски компании на “FIHAV EXPO-CUBA 2011” со организиран авионски превоз и хотелско сместување, бесплатен влез на Саемот, како и посредување при издавање визи за Куба. Целокупните трошоци за посета на Саемот (авионски билети,

хотелско сместување и локални трансфери) ќе бидат објавени навреме. Вашиот иницијален интерес за посета на Саемот, Ве молиме, да го најавите најдоцна до 7 септември 2011 година.

Контакт: Влатко Стојановски Тел: (02) 3244004Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: vlatko@mchamber.mk

Контакт: Венера Андриевска Тел: ++ 389 2 3244037Факс:++ 389 2 3244088Call Центар : (02) 15015 E-адреса: venera@mchamber.mk

Од 4 до 13 ноември 2011 година во Швајцарија

САЕМ ЗА ХРАНА И ПИЈАЛАЦИ„COMPTOIR BROYARD” ВО ПАЈЕРН

* Доколку постои интерес за настап на македонски компании, Управниот комитет на Саемот во Пајерн, ќе ја прифати Р. Македонија како земја-партнер на овогодинешниот саем и на македонските компании ќе им ги понуди специјални повластени услови за настап

Во периодот од 4 до 13 ноември 2011 година, Стопанската комора на Македонија, организира учество на македонски компании на 6. Регионална саемска манифестација за храна и пијалаци „COMPTOIR BRO-YARD” во Пајерн, Швајцарија. Доколку постои интерес за настап на македонски компании, Управниот комитет на Саемот во Пајерн, ќе ја прифати Р. Македонија како земја-партнер на овогодинешниот саем и на македонските компании ќе им ги понуди следните услови:- бесплатен неуреден изложбен простор од 80м2, со можност за негово проширување;- во еден од рестораните, простор од околу 200 м2, кој ќе биде определен за промоција на македонски специјалитети и пијалаци;- за лицата кои ќе бидат ангажирани во ресторанот (двајца готвачи и 2 келнера, облечени во народна носија), бесплатно сместување и храна;- за лицата кои ќе бидат присутни на штандот во текот на целата саемска манифестација,ќе има

САЕМИ, СЕМИНАРИ, ФОРУМИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

БИЗНИС ИНФО46 четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

голем попуст за хотелското сместување и храна (истите ќе бидат околу 60 франци дневно).

„COMPTOIR BROYARD“ е една од најголемите специјализирани регионални саемски манифестации во Пајерн и клучно место каде се среќаваат многубројни производители и трговци од областа на прехраната и пијалаците и тоа: - месо и месни производи, опрема за месна ндустрија и месарници;- млеко и млечни производи;- риба; - какао, бонбони, чоколади, сладолед;- брашно и производи од брашно;- диетална, макробиотичка храна;- производители на здрава, био и органска храна;- пакување (хартија, фолија, пластика);- конзервирана храна;- природна минерална и изворска вода;- безалкохолни и енергетски пијалаци;- сокови, сирупи и екстрати;- пиво, суровини и опрема за индустријата за пиво;- вина од сите винарски земји и региони;- вински и овошни ликери, овошни и други ракии;- јаки алкохолни пијалаци, опрема и машини за производство;- опрема и машини за винарство.

Програмата на „COMPTOIR BROYARD” во Пајерн, Швајцарија, покрај промоција на производителите на храна и пијалаци, нивно дегустирање и продавање, нуди и можност за учество и во други програмски содржини.

Целта на оваа заедничка соработка е промоција и изнаоѓање деловни можности за македонските компании кои се занимаваат со производство и продажба на производи и услуги од областа на прехранбената индустрија. Саемската регионална манифестација „COMPTOIR BROYARD”, претежно е наменета за производители на храна, пијалаци (алкохолни и безалкохолни), туристички агенции, хотелско-угостителски објекти, производители на здрава, био и органска храна. Стопанската комора на Македонија ги поканува сите заинтересирани македонски компании својот интерес за учество за излагање на Саемската регионална манифестација „COMPTOIR BROYARD” во Пајерн, Швајцарија, да го пријават најдоцна до 7 септември 2011 година.

Контакт:Влатко СтојановскиТел: (02) 3244004; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 vlatko@mchamber.mk

Венера Андриевскател:3244037; факс:3244088Call Центар : (02) 15015 Venera@mchamber.mk

Од 4-8.12.2011 година во Доха, КатарОРГАНИЗИРАНО УЧЕСТВО НА 20.

СВЕТСКИ КОНГРЕС ЗА НАФТА И ПОСЕТА НА САЕМОТ ЗА НАФТА

Пријавување најдоцна до 2 септември 2011 година!

Светскиот конгрес за нафта, кој се одржува секоја година, е најголемо и најпрестижно случување во областа на нафтената и гасната индустрија во светот. Оваа година домаќин на 20. Конгрес за нафта е „Катар Петролеум“. Конгресот и Саемот ќе се одржат од 4-8.12.2011 година во Доха, Катар. Од своето основање во 1933 година, ова е прв пат Светскиот конгрес за нафта да се одржува на Блискиот Исток. На Конгресот ќе присуствуваат повеќе од 4000 делегати, 600 претставници на медиуми и 550 презентери кои ќе учествуваат во програмата која ги

покрива сите аспекти на индустријата - од технолошки па се` до менаџментот на индустријата и нејзиното социјално и економско влијание, како и влијанието на опкружувањето. Познат и како ‘‘Олимписки настан на нафтената и гасната индустрија‘‘, на Конгресот ќе присуствуваат не само претставници на нафтената и гасната индустрија од целиот свет, туку и надворешни акционери, како што се претставници на влади, други индустриски сектори, невладини организации и меѓународни институции. Паралелно со Конгресот ќе се одржува и Светскиот саем за нафта, на којшто ќе се претстават најпрестижните нафтени и гасни компании и агенции од целиот свет. На Саемот ќе се претстават и најважните интернационални нафтени и гасни компании, како и клучните добавувачи, услужни компании и произведувачи. Ова е најважниот светски саем посветен на нафтената и гасната индустрија. Стопанската комора на Македонија, во соработка на овластениот национален координатор, организира учество на македонските компании на 20. Светски конгрес за нафта и посета на Саемот. Вашиот интерес за посета на Саемот во Доха, Катар, Ве молиме, да го најавите најдоцна до 7 септември 2011 година, преку пополнување на пријавниот лист.

Контакт:Влатко СтојановскиТел: (02) 3244004; Факс:(02) 3244088Call Центар : (02) 15015 vlatko@mchamber.mk

Венера Андриевскател:3244037; факс:3244088Call Центар : (02) 15015 Venera@mchamber.mk

САЕМИ, СЕМИНАРИ, ФОРУМИ, ПРЕЗЕНТАЦИИ

БИЗНИС ИНФО 47четврток, 01 септември 2011, Бр. 63

Реномирана компанија од Македонија продава комплет фабрика со автоматска линија за производство на чист природен течен јаглендиоксид, квалитет наменет за

производство на кока кола и пепси кола, со капацитет цирка 1000 кг/на час готов производ, со машина за полнење на течен јаглендиоксид

во боци од 2,5-50 литри, со две статички цистерни и една цистерна за превоз на течниот

гас до купувачите, со два изворa (бунарa) на вода и со сопствена концесија за земјиштето.

Цена по договор. Kонтакт: Љупчо Капетаноски, моб. 00389 70208105, Здравко Консулоски, моб.

00389 70371800, Иван Стрезоски, моб. 00389 70306294.

Валидност до: 21.10.2011 година

Компанија од Турција бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на чевли,

кожни додатоци, чанти, паричници, ремени и др.

Валидност до: 23.10.2011 година

Компанија од Турција бара соработка со фирми во Република Македонија во областа

на електрика, електроника, инсталации, одржување, автоматизација, мерни

инструменти, за заедничко инвестирање или извоз/увоз.

Валидност до: 23.10.2011 година

Хрватски трговски синџир бара соработка со производители на зеленчук во Република

Македонија за пласман во Хрватска.Валидност до: 23.12.2011 година

Компанија од Пакистан бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на ориз, свеж

зеленчук и овошје.Валидност до: 24.10.2011 година

Компанија од Украина бара соработка со компании и бизнисмени од Република Македонија за реализација на Проект за

комплетна преработка на тврд отпад, комплетна изведба во однос на изработка,

проектирање, производство на опрема, изведување на градежно-монтажни

рабти,обучување на персоналот. Изградба на една ваква фабрика трае 1 година, а инвестицијата е повратна за 2 години.

Валидност до: 28.12.2011 година

Компанија од Белгија бара пласман во Македонија на стакло, специјални производи од стакло наменети за бањи и фасади, во разни бои

и дебелина од 10 см, со висок квалитет.Валидност до: 29.10.2011 година

Компанија од Турција бара соработка со македонски компании кои би можеле да

пласираат битуменски водоотпорни мембрани.Валидност до: 1.10.2011 година

Компанија од Хрватска бара да соработува со производители на зеленчук и овошје од

Република Македонија, за пласман во хрватски синџир на супермаркети.

Валидност до: 1.12.2011 година

Хрватска компанија заинтересирана е да соработува со производители на зеленчик во

Република Македонија за пласман во Хрватска.Валидност до: 1.12.2011 година

Компанија од Германија бара соработка во областа на овоштарството во Република

Македонија.Валидност до: 4.10.2011 година

Компанија од Грција заинтересирана е за соработка со македонски компании од областа

на производство и трговија со санитарни плочки.Валидност до: 5.10.2011 година

Компанија од Грција заинтересирана е да оствари соработка со трговци или производители на вештачки ѓубрива во

Република Македонија.Валидност до: 5.10.2011 година

Компанија од Полска бара да откупува цреши од Република Македонија.

Валидност до: 6.12.2011 година

Компанија од Република Македонија бара партнер за пласман на костени во Италија,

плодот на костенот е од 2-3 см, може да испорачаат 100 тони квалитетен костен.

Валидност до: 6.12.2011 година

Туристичка агенција од Србија бара соработка со Министерството за образование на

Република Македонија за организирање екскурзии на ученици од Македонија во Србија

и обратно од Србија во Македонија.Валидност до: 7.10.2011 година

Компанија од Црна Гора бара соработка со македонски компании кои изработуваат

тапацирани делови, седишта и друго, наменети за чамци и бродови и вршат нивна монтажа.

Валидност до: 7.12.2011 година

Компанија од Црна Гора бара соработка со македонски компании кои произведуваат и

монтираат метални делови од инокс потребни за производство на бротчиња и чамци.

Валидност до: 7.12.2011 година

Компанија од Грција специјализирана за промоција на услуги во банкарскиот сектор,

преку соработка со најголемите банки во Грција. бараат контакти со агенции за рекламирање и

промоција на производи во РМ, како и листа на поголемите банки во РМ, со цел да ја испитаат

можноста за соработка.Валидност до: 8.11.2011 година

Компанија од Грција бара соработка со каменоломи и рудници во Република

Македонија за пласман на експлозивни срества.Валидност до: 8.11.2011 година

Компанија од Руската Федерација бара застапник на козметички и хигинески препарати

за доенчиња и мали деца, како и детска трикотажа во Република Македонија.

Валидност до: 8.11.2011 година

Компанија од Шпанија бара соработка со фирми од Република Македонија во областа на

фармацевтската индустрија.Валидност до: 11.10.2011 година

Компанија од Србија бара соработка со увозници на житни култури во Република

Македонија.Валидност до: 11.10.2011 година

Компанија од Шпанија бара дистрибутер во Република Македонија за пласман на преси

за балирање на метални отпадоци, преси за хартија, картон и пластика во различни

големини.Валидност до: 8.10.2011 година

Компанија од Босна и Херцеговина бара дистрибутери во Република Македонија за

пласман на челични јажиња.Валидност до: 8.12.2011 година

Производител на фета сирење од Канада со бренд Macedonian Feta Cheese заинтересиран

е дел од производството да го пренесе во Република Македонија.

Валидност до: 13.12.2011 година

Компанија од Германија бара да инвестира во отворање на погон во Република Македонија

за производство на греачи за седишта и клими за седишта за потребите на автомобилската

индустрија.Валидност до: 13.10.2011 година

Македонска компанија нуди ПВЦ цевки за канализација и фитинг, ПЕ-црева и фитинг,

комплетен и докажан асортиман на одводна и доводна монтажа.

Валидност до: 14.10.2011 година

Полско-руска трговска компанија бара соработка со производители на овошје и

зеленчук во Република Македонија за пласман на рускиот пазар. За успешна соработка бара

заинтересираните македонски компании да им испратат фотографии од нивните производи,

информации за истите (спецификација), начини на одгледување, начини за нивно чување од

расипување, начини на пакување и ценовник. Побарувачката за којашто се заинтересирани е 100 тони од секој производ неделно. Тие се

подготвени за испорака франко или испорака во (Ростов или Санкт Петербург ). Бараат да бидат

информирани за можностите и профилот на заинтересираните македонски компании.

Валидност до: 14.12.2011 година

Ова е само дел од богатата Понуда и побарувачка на Стопанската комора на

Македонија што може да се превземе од нејзиниот веб порталwww.mchamber.mk

Контакт:Мирјана Коцева

Е-адреса: Mirjana@mchamber.mkТел:3244-035; Факс: 3244-088

ПОНУДА - ПОБАРУВАЧКА

тел: : (02) 3244036факс: (02) 3244088

savo@mchamber.mkГлавен и одговорен уредник, Саво Пејчиновски