ឯ ករ សេង ប º Ê Ò ែខ រ - Verra · ឯ ករ សេង ប º Ê Ò ែខ រ គ េ Ë ង ³ ត ់ប ន យ ឧ ស ន័ ផ ះក % ក ់ ែដ

ឯក រសេងប ែខរ គេ ង ត់បនយឧសន័ផះក ក ់ែដលប លមក

ពី រ ត់បង ់និង េរចរលឹៃ ពេឈ េ កងុតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី កងុ បេទសកមុ

េ ះគេ ង

គេ ង ត់បនយឧស័នផះក ក់ែដលប លមកពី រ ត់បង់ និង េរចរលឹៃ ពេឈ

េ កុងតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

ឯក រផ ពផ យ ៧.០ - ឯក រសេងបគេ ង

លបរេិចេចញផ យ ១១-វចិិ -២០១៥

េរ បេរ ងេ យ អង រស គមអភិរក សតៃ ពតំ ងឱ កសួងបរិ នៃន ជរ ភិ លកមុ

ទំ ក់ទំនង កសួងបរ ិ ន៖ ឯកឧតម បណិត ជួប រសី (H.E. Dr. Paris Choup) កម បឹក តិ

ស ប់ រអភិវឌ ន បកបេ យចីរ ព [email protected], www.moe.gov.kh

អង រស គមអភិរក សតៃ ព៖បណិត រស់៉ សុីនែករ(Ross Sinclair) [email protected]

េសចកីបរ ិ យគេ ង តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី កុងគេ ងេរដ [v៧.០]

i

េ ះគេ ង

គេ ង ត់បនយឧស័នផះក ក់ែដលប លមកពី រ ត់បង ់និង េរចរលឹៃ ពេឈ

េ កុងតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

ទី ំងគេ ង តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េខតមណលគីរ ីនិង កេចះ ពះ ច កកមុ

ស់គេ ង កសួងបរ ិ ន ជរ ភិ លកមុ

ទំ ក់ទំនង: ឯកឧតម បណិត ជួប រសី (H.E. Dr. Paris Choup) កម បឹក ត ិ

ស ប់ រអភិវឌ ន បកបេ យចីរ ព [email protected], +855 23 213 908

វនករ កមហុ៊ន SCS Global Services, លីហ ៉ សហរដ េមរកិ

ទំ ក់ទំនង: េ ក េស៊ន េត ៉ (Zane Haxtema), [email protected],

+1 510 292 5968

រយះេពល

គេ ង

របរេិចទៃន រ ប់េផមគេ ង: ១ មក ២០១០

កំឡុងេពលគណ ឧស័នផះក ក ់និង រយៈេពលៃនគេ ង: ៦០ ំ

បទ ន CCB CCBA. 2013. Climate, Community & Biodiversity Standards Third Edition.

CCBA, Arlington, VA, USA. December, 2013.

េសចកីសេងប ទទួល ន រផល់សុពល ព CCBA ដំបូង (េពញេលង), េ យេ បសង់ រ CCBA ែដល នេ ះ

ពុមេលកទីបី។

អត បេ ជន៍ ស តុ

•គេ ងេនះ តវ នរពឹំង នឹង នលទផលេ កុង រ ត់បនយ របំ យៃន បូនិច ១៥ ន

េ ន (tCO2e ១៤ ន) ពី រេជ ស ងនូវ រ ត់បង់ៃ ពេឈេ យពុំ នេរ បចំេ ងទុក មុន

កុងរយៈេពល ១០ ំ ងមុខ។

អត បេ ជន៍សហគមន ៍

• រ រតំបន់ៃ ពេឈែដលផល់នូវត មវ រ មូល ននិងអតស ណវប ធម៍ បៃពណី ២ ៥០០

គ រ ( ប ណ ១២៥ ០០០ ក់) េ កុងភូមិែដលចូលរមួកុងគេ ងេរដបូក ំង ២០ ភូមិ។

•ព ងឹងសិទិ ន់ ប់និង ត់បនយ ព នដីធីរបស់សហគមន៍េ កុងតំបន់ៃ ពេឈសី មរយៈក

រេធែផន រ រ ំ ទែផកចុះប ីកមសិទិដីសហគមន៍ សបច ប់ស ប់ជន តិេដម គតិច

(ICT) រចូលរមួ រេធែផន រេ ប ស់ដីធី (PLUP) និងកិច ពមេ ព ងេ ប ស់ដី។

• ំ ទ រចិ ឹមជីវតិេផ ងៗ ែដល ចជួយ ត់បនយ រ ត់បង់ៃ ពេឈ រផល់ឱ សបេងត

ក់ចំណូលនិង រអភិវឌ ជំ ញ។ េនះរួមប ូ ល ំងអករកមនិងអប់រសំ ប់ បេងនជីវ ពរស់

េ េ ពីមុខរបរកសិកម។

•ផល់នូវបែនមនូវ រផ ពផ យបេចកេទសកសិកមនិង រ ំ ទេហ រច សម័នេដម ីបេងននូវ

សនិសុខេស ង ក់ចំណូលនិង ពធន់េ នឹង រែ ប បល ស ត ុ

• រែចករែំលកផល បេ ជន៍េ យ ល់នូវ ក់ចំណូលពី រលក់ បូន កុង រ ំ ទដល់វស័ិ

យ ទិ ពស ប់ រវនិិេ គរបស់សហគមន៍។

អត បេ ជន៍ជីវច មះ

•កុងកំឡុងេពលដប់ ដំំបូងេនះ គេ ងេរដបូក នឹងទប់ ត់ រ ត់បង់នូវៃ ពអ ម គ ង

ត ូងនិងៃ ពេល ះទំ បសម ូរ បេភទពពួលេឈ ល (dipterocarp)ជិត ៣០ ០០០ ហិក ។

តំបន់គេ ង ២៩២ ៦៩០ ហិក គឺ បុកដ៍ធំបំផុតៃន បព័នេអកូឡូសីុសំ ន់និងរងគំ មកំែហង


ii

ំងេនះ។

•គេ ងេនះនឹង ឱ ននូវ ពធន់ ំៃនតំបន់ ពិេសស ជ មក នមុខ រ បព័នេអកូឡូ

សុី ែដលរងនូវ ររចិរលិ និង ររ ំ នេ យមនុស តិចតួច។ ដូច េនះែដរ គេ ងេនះនឹង ឱ

ននូវ ពធន់ ំនិង រេកនេឡងវញិៃន បេភទសត េ ចនែដល រ ពយ រមៃន រអភិរក

សកល។ បេភទសតែដលគួរឱ កត់ស ល់មួយចំនួនរមួ នដំរ ី សីុ ចំនួនេ សល់ធំ ងេគ

បំផុតេ េលពិភពេ កៃន កនុយសេ េ ច ល់េល ង ខីង ទេន ងនិងេ ក។

ក មរតិជីវច មះ ស

•គេ ងេរដបូកសី នលកណៈ គប់ ន់េដម ទីទួល ននូវបទ ន CCB ស ប់ជីវច មះ

ក មិត សស ប់លកណៈវនិិច័យដូច ងេ មេនះ:

ក. ព យរងេ ះ - បេភទសតរង រគំ មកំែហងចំនួនេ ចន ង ៤០ នប ក់ បេភទ

សតែដលរង រគំ មកំែហងេ ទូ ំងពិភពេ កែដល នវត នេ កុងតំបន់គេ ង។

ខ. រមិន ចជំនសួ - តំបន់គេ ង នចំនួន បេភទសត េ ចន ៉ងេ ច ស់ បេភទសត

ែដលែដនជ មក នក មិតចំនួនបី បេភទ និងចំនួនដ៍េ ចនៃនចំនួនសរុបេលពិភពេ កៃន បេភទ

សតចំនួន េំផ ងេទ ត។

ក មិត ស

(Gold Level)

ក មិត ស តវ នផល់ឱ ស ប់ផល បេ ជន៍ជីវៈច មះដ៍ បេសរ េ យែផកេលសូចនករៃន

ពរងេ ះ េ េពលែដលគេ ងផល់នូវផលវជិ នដ៍សំ ន់ េ េលតំបន់ែដល នគុណតៃម

ស ប់ រអភិរក ែដលរួមប ូ លនូវ បេភទែដល យរងេ ះ លកណៈ កល។

េរ បេរ ងេ យ អង រស គមអភិរក សតៃ ពតំ ងឱ កសួងបរ ិ នៃន ជរ ភិ លកមុ

ទំ ក់ទំនង កសួងបរ ិ ន៖ ឯកឧតម បណិត ជួប រសី (H.E. Dr. Paris Choup) កម បឹក តិ

ស ប់ រអភិវឌ ន បកបេ យចីរ ព [email protected], www.moe.gov.kh

អង រស គមអភិរក សតៃ ព ៖ បណិត រស់៉ សុីនែករ [email protected]


iii

តិ រ ១ ទិដ ពទូេ ...................................................................................................................... 1

១.១ េសចកីបរ ិ យសេងបអពីំគេ ង (G៣) ........................................................ 3

១.២ សហគមន៍ែដលចូលរមួ ............................................................................................... 6

១.៣ រេ ប សដី់ ............................................................................................................. 16

១.៤ គុណតៃមខសស់ ប់ រអភិរក (HCV)(G៣)................................................... 23

១.៥ សគ់េ ង (G៤) ................................................................................................ 28

១.៦ អង ពដៃទេទ តែដលចូលរមួកងុគេ ងេនះ (G៤) ................................. 29

១.៧ គី ក់ពន័ (G៣) ................................................................................................ 34

១.៨ រពិេ ះេ បល់ មួយ គី ក់ព័នេ កងុអំឡងុេពលេរ បចំគេ ង ................................................................................................................................................... 41

១.៩ បព័នស ប់ រពិេ ះេ បលប់ន .................................................................. 49

២. ន ពមូល ន (G២) ................................................................................................. 56

២.១ ន ពមូល ន ក់ព័ននឹងសហគមន៍ ......................................................... 56

២.២ សហគមន៍................................................................................................................ 64

២.២. ១ ឥទិពលវិជ នសទុេ េលសហគមន(៍CM១)........................................ 64

២.២.២ ឥទិពលេ េលតៃមអភិរក ក មិតខសែ់ផកសងម (HCVs ៥ & ៦) ..... 69

២.២.៣ ផលប៉ះ លអ់វិជ នេ េល គី ក់ព័នេ ងេ តំបន់ (CM២) ................................................................................................................................. 70

២.៣ គប់ គង និភ័យចំេ ះផល បេ ជន៍របសគ់េ ង (G៣) ......... 70

២.៤ ផល បេ ជន៍បែនមស ប់សហគមន៍ (GL២) ........................................ 72

៣. ន ពែផកច ប់ ........................................................................................................... 75

៣.១ រអនុេ មេ មច ប់, ន ព, សទិិ ន់ ប់.ល. (G4 & G5) ......... 75

៣.២ ព ក់ែសងៃន រេ ប សស់ទិិ(G5) ............................................................ 76

៣.២.១ ដីៃ ពរបសរ់ដ........................................................................................................... 77

៣.២.១.១ រកំ ត់េលសទិទទួល នៃ ពេដម េីផរេ ប័ណកមសទិិសមូហព .......................................................................................................................................... 78

៣.២.២ កមហ៊ុនៃ ពសម ន មលងីអនរ តិ ................................................... 79

៣.៣ កមវិធី រជួញដូរឧសន័ផះក ក់និងកំណត់ស ប់ រជួញដូរេផ ង (CL1) ......................................................................................................................................... 79


iv

៣.៤ រចូលរមួែដលសតិេ មកមវិធីឧសន័ផះក ក់េផ ងេទ ត CL1)........... 80

៣.៥ ទ មង់ឥណ នបរ ិ នេផ ងៗេទ ត (CL1) ....................................................... 80

៣.៦ គេ ង តវ ន នេ លេ យកមវិធីឧសន័ផះក ក់េផ ងេទ ត ... 80

៣.៧ រេ រពសទិិនិង ន រស័ គចិតកងុ រ សបូ់រទី ងំ (G5) ................ 80

៣.៧.១ េសរ ី ព រផលព័់ត ន មុន និង រយល់ ពម (FPIC) ...................... 80

៣.៧.២ សប់ូរទីលេំ េ យមិន ន រស័ គចិត ................................................ 81

៣.៨ សកម ពខុសច ប់និងអត បេ ជន៍គេ ង (G5) .................................... 83


1

េសចកីែថងអំណរគុណ

សូមែថងអំណរគុណចំេ ះឯកឧតម ន់ រុន រដម នី កសួងកសិកម រុ ប ញ់ និង

េន ទ(MAFF), ឯកឧតម ធី សុគន អនុរដេល ធិ រៃន កសួងកសកិម និងឯកឧតម េឆ

ង គីមសុ៊ន ប នរដ លៃ ពេឈ, ឯកឧតមបណិត យ សំ ល់ រដម នី ៃន កសួងប

រ ិ ន,ឯកឧតមបណិត ជួប រសី ជនេ លកមវធីិេរដ(REDD) ក់ តិ ៃន កសួងបរ ិ

ន ស ប់ រ ំ ទដល់គេ ងេរដបូក (REDD+) និង រ រអភិរក ។ េយងខំុ ក៏សូម

ែថងអំណរគុណដលជំ់នួយពីេ កបណិត ែកវ អូ ៉ លីស ស ប់ រផល់ ដំបូ ន

៉ងលំអិត ំងែផកបេចកេទស និងេ ល រណ៍ េ គប់ដំ ក់ រ និង តុ

ចូលបេចកេទសសំ ន់ៗពី េ ក ឈុន ឌឺលុច េ ក េឡង ជីវនី េ ក ឡុង រតនៈកុ រ

េ ក ឃុន វឌ និងេ ក វ េស ផល ។

អកដឹក េំរ បចំឯក រេនះគឺ េ ក Tom Evans។ កម រ រៃនគេ ងេរដបូកសី

រួម ងំបុគលសំ ន់ៗ(កុងលំ ប់អក រ កមៃន ម តកូល) Tom Clements, Alex

Diment, Mark Gately, Men Soriyun, Nut Meng Hor, Hannah O’Kell, Phet Phaktra,

Phien Sayon, Jeffrey Silverman, Sopha Sokhun Narong, Teng Rithiny និង Yeang

Donal។ េហយក៏សូមែថងអំណរគុណដល ់ Marisa Arpels, Prak Chanthy, Etienne

Delattre, Justin Epting, David Gaveau, Heng Bauran, Hing Mesa, Toby Marthews,

Sarah Milne, Edward Mitchard, Edward Pollard, Colin Poole, Rob Rose, Todd

Stevens, Joe Walston, David Wilkie, Claire Willard និង បុគលិកៃនអង រអនរ តិ

Winrock (Sarah Walker, Erin Swails, Michael Netzer), Forest Carbon (Scott Stanley

and Jeff Chatellier), CRDT (Meas Viphou), មជ មណលអប់រចំ ប់ ស ប់សហគមន៍

(Lay Sovathara), CENTDOR (Suon Seng) និង អង រ រអប់រេំលពិភពេ ក (World

Education)។

ៃ ព រ រសី (ឥឡវូ តវ នេ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ) ែដលទទួល នអត

បេ ជ៍ពី សជំ់នួយ េ ចន ែដល ន យ មកុងឧបសម័ន៣.៤។ រ រេរដបូក

តវ ន ំ ទ បឋមេ យ(កុងលំ ប់អក រ កមៃន ម តកូល) ធ អភិវឌ ន៍ សីុ

(Asian Development Bank) (គេ ង រអភិរក ជីវច មះ ជករេប ង), Eleanor Briggs,


2

JICA, the MacArthur Foundation, USAID ( មរយៈ the TransLinks Leader មួយនិង

កិច ពមេ ព ងសហ បតិបត រសហគមន៍), មូនិធិៃនយុទ សវនិិេ គរបស ់WCS និង

អង រ Winrock អនរ តិ ( មរយៈមូនិធិពី MacArthur Foundation )។

សូមអរគុណ អេនកចំេ ះ សហគមន៍ៃនែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ស ប់ របន

នូវបដិស រកិច េសចកី ទរ និង រចូលរួមរបស់ពួក ត់ មរយៈ រអភិវឌ ន៍នូវ

គេ ងេរដបូក(REDD+)។

រូប ពេលគ មបមុខ: េដម មួយ រេ ជសេរ សសត ៉ងេ ចនសំបូរែបប ែដលេធឲ

សី យ គំរដ៏ូេលចេ រមួយ ៃនមរតកធម តិរបសក់មុ ។ គូរេ យ Brendan

Wenzel ែដល តវ នទិញសិទិេ យ Laura Watson។


3

១ ទិដ ពទូេ

១.១ េសចកីបរ ិ យសេងបអំពីគេ ង (G៣)

តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី គបដណប់េលៃផដីទំហ ំ ២៩២ ៦៩០ហិក ។

តំបន់េនះសិតេ គ ងេកត បេទសកមុ ែដល គេ ចនសតិកុងេខត មណលគិរ ី

និង នមួយែផកតូចសិតកុងេខត កេចះ។ គេ ង ត់បនយឧសន័ផះ ក ក់ែដលប

លមកពី រ ត់បង់ៃ ពេឈ និង រេរចរលឹៃនៃ ពេឈ (REDD) គប

ដណប់េលៃផដីៃ ពទំហំ ១៨០ ៥១៣ ហិក ែដលសិតេ កុងតំបន់ រ រសូលរបស់

តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ។ េ ចុង ំ២០០៩ តំបន់ រ រេនះ តវ នបេងត

េឡង េ យអនុ កឹត របស់ យករដម នី ”តំបន់ៃ ព រ រសី ”។ ដំេណ រ រេនះ

នេលកកមស ់ ន ពអភិរក អតីត តំបន់អភិរក ជីវច មះសី ែដល នដំេណ រ

រេ កុងអំឡុង ំ ២០០២-២០០៩។ មកដល់ ំ ២០១៦ តំបន់ៃ ព រ រសី

តវ ន ត់ ក់េឡងវញិ េ យ ជរ ភិ លកមុ ”តំបន់ែដនជ មកសតៃ ព

ែកវសី ” េ មអនុ កឹត េលខ ៨៣ ចុះៃថទី ១៩ ែខឧស ំ២០១៦ និងសិតកុង រ

គប់ គងរបស់ កសួងបរ ិ ន។ ទី ងំេនះ គឺ ែផកមួយៃនទឹកដីកំេណ ត ងំពីដូន

របស់ជន តិ េដម គតិចពង ៉ ងេ ចន េហយស ប់ពួក ត់ ៃ ពេឈ គឺ បភព

ក់ចំណូលដ៏សំ ន់ និង សូល ៃនជំេន របស់ពួក ត់េ េល ពលឹង។ មិនែតបុ៉េ ះ

តំបន់េនះ គឺ ទី បជំុតំបន់បរ ិ ន ដ៏សំ ន់ចំនួនពីរេ លគឺជួរភំ ម(ែដលគួរឱ កត់

ស ល់េ េលលកណៈខុសែបក ពី េគ ៉ ង ងំេ មូល ន កុងចំេ ម បេភទៃ ព

េ ង រ ឺ ៃបតង គប់រដូវ ល) និងៃ ព េល ះសួតេ តំបន់ទេនេមគងេ ម

(ែដល ន រសំ ន់បំផុតស ប់ ររស់ ន របសរ់កុ តិ េ ចន បេភទ

ែដល នលកណៈ ៃ ព ជះសឹក ប ំ ំេ មតំបន់ដី ទំ ប)។ នសត នឆឹង

ខងចំនួន ៤១ បេភទ ែដលទទួលរង រគំ មកំែហងទូ ងំ កលេ ក តវ នរក

េឃញេ កុងតំបន់គេ ងេនះ (កុងេ ះ ៤ បេភទ បឈមនឹង រផុតពូជ ំងបំផុត

និង១៤ បេភទ បឈមនឹង រផុតពូជ)។ គេ ចនៃន បេភទ សត ំងេនះសិតកុងចំនួន

មួយែដល តវយកចិតទុក ក់ កល ឬ េ ក់តំបន់ែដល រួម នដំរ ី សីុ អម ូរ

អម ូរេ ៃ ព អម ូរមំ សី និង បក ីដូច តយង៉យក និង េ ក។

កុងេពលបចុប នេនះតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី សិតេ ម រគំ មកំែហង

ពី រេកនេឡងនូវ រ ប់ ន ៃ ពស ប់េធកសកិម សប នឹង រ ញយកធន ន

ែដល ន និរនរ ព (ដូច របរ ញស់ត រ ប់េឈ និង រេធេន ទ)។

សកម ព ំង េនះេធឱ ប៉ះ ល់ ំងេ េលជីវច មះ និង រ បកបរបរចិ ឹមជីវតិែដល


4

ពឹងែផកេ េល ៃ ពេឈកុងមូល ន។ ក ជំរុញ រគំ មកំែហងេ យ លកុ់ងេពល

បចុប នេនះ ន ដូច កំេណ នៃន រេ ប ស់ផូវថល់ កំេណ ន ប ជន កបខ័ណ

អនុវតច ប់ និង អភិ លកិច ន ព ទន់េខ យ រមិនសូវយល់ដឹងពីគុណតៃមរបស់

ជីវច មះ និង េស កមែផកបរ ិ ន និង កំេណ នត មវ រទីផ រ ំងេ េលផលិតផលពី

ៃ ព និង ផលិតផលកសិកម។ រអភិវឌ ធន នែរ ៉ និងដំ ំកសិឧស ហកមក៏ ច

យ ក បំផិចបំ ញៃ ពេឈ កុងេពលអ គតដ៏ នស នុពលផងែដរ បសនិេប

រ ភិ លមិន ន រ រតំបន់េ ះ ៉ ងេពញេលញេទ។ រ បមូលផល បេភទេឈ

បណិតក មេ យខុសច ប់ គឺ ក់ទងនឹងកិច រអនុវតច ប់ដ៏តឹងរងឹេ កុងទី ងំេ ះ

ក៏ដូច េ មកែនងេផ ងេទ តេ កុង បេទសកមុ ែដរ ក៏បុ៉ែន នឥទិពលតិចតួច

កុងរយៈេពលែវងេ េល រសុកទុក បូន។

ប់ ំងពី ំ២០០២មក រដ លៃ ពេឈ នសហ រ មួយនឹងអង រអភិរក

សតៃ ព (WCS) និង ៃដគូអង រមិនែមនរ ភិ លកុង សកមួយចំនួនេទ តេដម ីបេងត

បព័ន គប់ គងតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ស ប់ែថរក និង រតៃមជីវច មះ

ពម ំង រ រមុខរបររបស់ ប ជនមូល នផងែដរ។ គេ ងអភិរក េនះ ន

វធីិ ស គប់ ជងេ យមួយ ែដល នអន គមន៍ ល់ចំនួន៤៖ រព ងឹងយន រ

ច ប់ និង រ ំ ទែផកេ លនេ យ រអនុវតច ប់េ យ ល ់ រព ងឹង

រ គប់ គងធន ន ធម តិកុងសហគមន៍ និង របេងតមុខរបរជំនួស។ រអនុវត

ច ប់ បកបេ យ បសទិ ព ន រសំ ន់ ំង ស់ េ ះ ជួយ ំ ទដល់

គប់សកម ព រ រេផ ងេទ ត ។ ររមួចំែណក បកបេ យនិរនរ ពកុង រ ំ ទ

ដល់ រផល់ប័ណកមសិទិដីធីសមូហ ពជូនសហគមន៍ជន តិេដម គតិច ំង

អស់េ កុងតំបន់េ ះ នលកណៈគួរឱ កត់ ស លបំ់ផុត ពីេ ះ រ រមុខរបរ និង

សិទិ ន់ ប់ដីធីរបសពួ់ក ត់ េហយ ទនឹម េ ះបេងត ន មូល នរងឹ ំមួយ

ស ប់សហ រ អនុវតគេ ងេនះ។

េ កុង ំ២០១៦ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី តវ នេផរេ េ យ កសួង

បរិ ន អក គប់ គង ែដល ែផកមួយៃន រេផរែដនសមតកិច គប់ គង ក់ តិ ៃន

តំបន់ រ រ ំងអស់ េ េ យ កសួងបរ ិ ន អក គប់ គង។ កុងខណៈេពលេ ះ ែដរ

កសួងបរ ិ នក៏ ន ស់បូរេ ះ ៃ ព រ រសី េ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ព

ែកវសី និងទទួលខុស តវេល រអនុវតតំបន់គេ ង និង រអនុវតសកម ពេរដបូក។

បុគលិក គេ ចន តវ នរក នូវដែដល និងផូរេ កសួងបរ ិ នេ យរក នូវតួ ទី

និង រកិចដែដល។ WCS ៃដគូរអភិវឌ ន៍ មួយ កសួងបរ ិ ន ំងពី ២ំ០០០


5

មរយៈ សហ គប់ គងតំបន់ រ រ ៃនគេ ង រអភិរក ែ ពក ល់ និង តំបន់ែដន

ជ មកសតៃ ព គូែលន ពហេទព។

រអន គមេដម ីអភិរក េ មុនេពលអនុវតគេ ងេរដ គឺេ នកំរតិតិចតួចេ

េឡយ។ សកម ពអនុវតច ប់ទទួល នេ គជ័យកុង រ ត់បនយ (ក៏បុ៉ែនមិន ន

ទប់ ត់) រគំ មកំែហងធំៗេ គប់ែផករបសតំ់បន់ែដនជ មកសតៃ ពែកសី េ យ

ន ត់បនយអ ប់បំ ញៃ ពេឈ និង នជួយឱ បេភទសតៃ ពសំ ន់ៗមួយ

ចំនួនេ គង់វង កុងចំនួនេ ចន។ រអន គមកុងក មិតតិចតួចេនះ តវ នសនិ ន

នឹងបន េធ ែផកមួយៃនគ ងមូល នកុងេពលអ គត។ េ ះបី ែបប កី

អន គមន៍េនះសិតេ េ មក មិតមួយែដលចង់ ន េដម ីេឆយតបេ នឹង ទង់ យៃន

រគំ មកំែហង ំង យ។ រគំ មកំែហង គេ ចនេ ែត នក មិតធន់ធរេ េឡយ

េហយកំពុងបនេកនេឡង ំង ទង់ យ និង បេភទខុសៗ ។ អ ប់េឈ និង

ប់បំ ញៃ ពេឈ នេកនេឡង េ យកុងេ ះ ៉ងេ ច ស់ នសតដ៏សំ ន់

មួយ បេភទ ( ) នេធឱ ត់បង់ពីចំនួនែដលប មងទុក េហយរពឹំង នឹង ន រ

ថយចុះែបបេនះស ប់ បេភទសតដៃទេទ ត។ រកំណត់ ពំ បទល់ រ មល ត

បកបេ យ បសិទ ព រចុះអប់រ ំ មសហគមន៍ សកម ព បកបមុខរបរេផ ងពីមុន

េដម តវ នអនុវតែត េ េលមួយែផកធំៃនៃ ពប មងេ ះបុ៉េ ះ។ បសទិ ព

កុង រ គប់ គង រអភិរក តវ ន ងំ ៉ ង ំង េ យ រែត រផល់មូលនិធិ

មិន ន គប់ ន់ មិនេទ ង ត់ និង បន ក់ចុះ ពម មួយនឹង រដេណ មេ ប ស់

ដីធី។ េហតុដូេចះ េហយ រផល់ ហិរ ប ន បកបេ យនិរនរ ព មរយៈ

ក់ចំណូលពី រលក់ បូន ន រសំ ន់ ស់ស ប់ស មលដល់ រព ងីក និង

រ ទ ទង់សកម ពអភិរក ស ប់រយៈេពលែវង។ ក េនះនឹងជួយដល់ ជរ ភិ ល

កមុ និង ៃដគូអង រមិនែមនរ ភិ លរបស់ខួនកុង រព ងីកសកម ពបែនមេទ ត

េដម ីេឆយតបេ នឹងក មិតៃន រគំ មកំែហង រ ំ ទស ប់រយៈេពលែវង ម

រយៈ រ ៉ ប់រងេល រចំ យ បតិបតិ រ និង ផល់រ ន់េលកទឹកចិត ថវ ិ ស ប់

រអភិរក េ ក់មូល ន និង ក់ តិ។

គេ ងេនះទទួល ន បេ ជន៍ពី រ ំ ទដ៏ ំង និង បកបេ យនិរនរ ពពី

ស់ជំនួយ និង ែផកនេ យ ៃដគូអង រមិនែមនរ ភិ ល/រ ភិ លែដល ន

ទស នៈ េបកចំហ រូមសហ រ នេសរ ព និង នរយៈេពលែវង វត នបុគល ន់មុខ

តំែណង អកដឹក ែំដល ន រេប ចិតខស់ រទទួល ល់ រអនុវតច ប់ បកប

េ យ បសិទ ព និង សមធម៌ គឺ មូល ន គឹះស ប់ ល់អន គមន៍េផ ងេទ ត និង

ឆនៈកុង រអនុវតបេចកេទសថីៗ។ រអនុវត កល ងនូវបេចកេទសមួយចំនួន ប់ ំង


6

ពី ២ំ០០២មក កំណត់ ននូវវធីិ សេ គជ័យមួយចំនួនកុង រេ ះ យប

បឈមសំ ន់ៗមួយចំនួនធំែដល នជួប បទះ េហយបូករមួនឹងហិរ ប ន គប់ ន់

រ គប់ គងដ៏េពញេលញ និង ន បសិទ ព ចដំេណ រ រេ ន។

របរ ិ យ លមិតអំពីេ លេ និង សកម ពរបស់គេ ងេនះ គឺ ចរក ន

េ កុងឯក រេ លរបស់គេ ង។ ែផកមួយចំនួនែដល ក់ព័នេ ចន មួយនឹងសហ

គមន៍មូល ន តវ នបកែ បេ កុងែផកមួយចំនួន ងេ មេនះ។

គេ ងេនះ នេ លបំណងសេ មច ននូវ រផល់សុពល ពរួមេធ បេ នឹង

បព័ន ផល់វិ បនប តប ក់ បូន (VCS) និង បទ នសម័ន ស តុ សហគមន៍

និង ជីវៈច មះ (CCBA)។

១.២ សហគមនែ៍ដលចលូរមួ

អង ពរដ ល

ង ១.១ និង រូប ព ១ បរ ិ យសេងបអំពីអង ពរដ លែដល ក់ព័នកុង

គេ ងេនះ។ កម បឹក ឃំុ គឺ អង ព ប់េ ត ក់េ មបងស់េ កុងរ ភិ ល

កមុ េហយ ប នភូមិ តវ នែតង ងំេ យ កសងួម ៃផ។ រសង់មតិមួយចំនួន

នរកេឃញ នភូមិចំនួន ២០ ែដល យនឹងទទួលរងផលប៉ះ លពី់គេ ងេនះ

េហយភូមិ ំងេ ះ តវ នកំណត់ ភូមិែដលចូលរួម។ គេ ងេនះរួមប ូ ល

ភូមិសំ ន់ ចំនួន ១៧ (ែដល នដីេធកសិកម ឬ ដីលំេ នេ កុងតំបន់ រ រសូល)

និង ភូមិអកេ ប ស់ចំនួន ៣ េផ ងេទ ត (ែដល នប ក់ ន រេ ប ស់ ៃ ពេឈ

េទ ង ត់ និងកុងបរ ិ ណេ ចនេ កុងតំបន់ រ រសូល ក៏បុ៉ែនមិន នដីេធកសិកម

ឬ ដីលំេ នេ កុងេ ះេទ)។ េ កុងប ភូមិសំ ន់ៗ ភូមិ ំងមូលចូលរមួេ កុង

ទិដ ព គេ ចន បំផុតរបស់គេ ង េ យ រ គ រ គេ ចន ឬ ំងអស់ែតមង

គឺ អកេ ប ស់ ខណៈែដលេ កុងភូមិេ ប ស់ ៣ េផ ងេទ តសកម ពរបស់

គេ ង េ តសំ ន់េ េល កម គ រ ងំ យែដល តវ នកំណត់ អកេ ប

ស់តំបន់គេ ងេនះ េទ ង ត់ បូករួម ំងម នីភូមិែដល ក់ព័នផងែដរ។


7

ង ១.១ ៖ អង ពរដ លែដល ក់ព័នកុងគេ ង

េខត សក ឃំុ ភូមិសំ ន់ ភូមិអកេ ប ស់

ដៃទេទ ត

មណលគិរ ី ែកវសី ែ សខុម អូរ ម អូររ រ

ែ សលី

ែ ស ពះ ែ ស ពះ ទី ពូ រ

អូ រ ពូគង់

ែ សឈូក ចក់ រ កូម

ែ សអេ ល ែ សខង់

េមម៉ង់ ពូេគះ ពូេ ៉ ល

អូ ំង ែសនមេ រម អណូង កឡឹង

ពូហ ម ពូ ៉ង

ែសនមេ រម រម ែ ស ១ ពូ តំ ពូ ំង

១េខត ៣ សក ៦ឃំុ ១៧ភូមិ ៣ ភូមិេផ ងេទ ត

រូប ១ ៖ ភូមិែដលចូលរួមេ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី របសគ់េ ងេរដ


8

ក “ភូមិ” និង “ទីលេំ ” តវ នេ បេដម ីប ក់អតន័យ ក់ ក់ ច់េ យ

ែឡកពី េ កុងឯក រគេ ងេនះ។ ភូមិសំេ េលភូមិរដ ល ែដលកុងេ ះទីលេំ

មួយ ឬ ទីលំេ មួយ កម តវ ន គប់ គងេ យ ប នភូមិផូវ រមួយរូប។ លំេ ន

សំេ េលបណំុផះ ច់េ យែឡកពីេគេ កុងភូមិរដ លមួយ ែដល នលកណៈដូច

នឹង “ភូមិមួយ” ែដរស ប់អកអេងតធម ។ េ កុងេខតមណលគិរ ី ទីលំេ េផ ងៗ

េ កុងភូមិរដ លមួយ នច យេ ចនគីឡូែម៉ តពី ។ េ េពលខះ ក៏បុ៉ែនមិនទូេ

េ ះេទ ទីលំេ ំង យ តវ នែបងែចកេ អនុភូមិ ( កម)។ ញកឹ ប់ ឃំុ ភូមិ

និង កែនង ំងទីលំេ នេ ះដូចៗ ។ េ កុងឯក រេនះ ភូមិ ចសេំ េ េល

ភូមិរដ ល ំងមូល បសិនេប ន រប ក់ ក់ ក់េ ះេទ។

ចំណុចក លៃនភូមិផូវ រ ងំ យ តវ នកំណត់េ កុងែផនទីេ យ យក

នភូមិ ស ែដល ចរក នេ ទូ ងំ បេទសកុងទ មង់ បព័នទិនន័យ បេងតេឡង

កុង ១ំ៩៩៩។ េ កុង និង េ ជិតទី ងំទីលេំ នីមួយៗកុងតំបន់ៃ ព រ រសី

ក៏ តវ នេធែផនទីផងែដរ េហយ រ ស់បូរ ំង យ តវ ន តតពិនិត (Evans និង

Delattre ២០០៥, Evans ២០០៧, Pollard និង Evans ២០០៩)។

កមជន តិេដម

តំបន់គេ ងេនះ គឺ ទឹកដីកំេណ តរបស់ កមជន តិេដម គតិច ២ កម និង ផល់

កែនងស ប់ ប ជន ៉ ងេ ចនមកពី កមជន តិេដម គេ ចនេ កុង បេទសកមុ

ែដល ជន តិែខរ។ កមជន តិេដម គតិចធំបំផុត គឺ ពង (ែដល ស ជិករបស់

កម ប ជនេ ប ស់ មន-ែខរ) (Bourdier ២០០៩)។ េ ទីេ ះ ក៏ ន កម គ រ

េស ងមួយចំនួនតូចផងែដរ ែដលរស់េ យឡំ មួយនឹង គ រពង េហយពួកេគ ន

លកណៈ សេដ ង ៉ ង ំង ក់ព័ននឹងរូបសម តិ ទំេន មទ ប់ ជំេន េល ពលឹង និង

មុខរបរចិ មឹជីវតិ មែបប បៃពណី។ េ យ រែត នលកណៈខុសែបក ក់ ក់

ដ៏តិចតួចេ កុងបរបិទ គេ ចនបំផុត ជន តិេស ង តវ ន ក់ប ូ ល មួយនឹងជន

តិពង គេ ចនេ កងុសកម ព គេ ចនរបសគ់េ ង “ ប ជនជន តិេដម គ

តិច” ក៏បុ៉ែនេ េពលែដលរកេឃញ លកណៈខុសែបក េ ះ ន រសំ ន់ចំេ ះ

សហគមន៍េ កុងអំឡងុេពលចុះេធ រ រ មមូល ន កម រ រគេ ងនឹងេធ រ

ពិ រ េ េលចំណុចេនះ។

របស់ កមជន តិេដម ងំពីរេនះ មិន នសរេសរេ ម បៃពណីេឡយ

ក៏បុ៉ែនអករ កម ពង តវ នបេងតេឡងកុងេពលថីៗេនះ េហយកំពុងប ត់បេ ង ន

េ កុងេខតមណលគិរ។ី ជន តិពង គឺ កមជន តិេដម គតិចធំ ងេគបងសេ់


9

កុងេខតមណលគិរ ី និង នតិចតួចេ កុងេខតរតនគិរ ី និង េខត កេចះ។ កមដូច េនះ

ក៏ នរស់េ កុង បេទសេវ ត មផងែដរ ែដល នេ ះ មង។ ជន តិេស ង

នរស់េ េ ចនកុងេខត កេចះ និង នរស់េ តិចតួចេ គ ងលិចេខតមណល

គិរ។ី ជន តិេនះក៏ នរសេ់ កុង បេទសេវ ត មផងែដរ ែដល នេ ះ េហ ង។

ម នីរដ លមូល ន េ ចន គឺ ជន តិពង។

បចុប នេនះ ជន តិែខរេដមេ ទំ បក ល នេធចំ ក សក ៉ ងេ ចនេ

ន់តំបន់េនះ ( ំងពី ំ១៩៩៨) ក៏បុ៉ែន នចំនួនតិចតួចបុ៉េ ះែដលរស់េ ទីេនះ ន

យូរ។ ប ជនែដល នមករសេ់ កុងតំបន់គេ ង គេ ចនមកពីេខតកំពង់ ម ែកវ

ៃ ពែវង និង យេរ ង (Pollard និង Evans ២០០៩)។

កមជន តិេផ ងេទ តែដល នវត នតិចតួច នដូច ជន តិរង៉ និង ជន តិ

េ ល (ជន តិេដមពីរ កមេនះ ន បភពេចញពី កមមន-ែខរ) វ និង េវ ត ម

(ែដល គេ ចន កម ប ជនកមុ េ មមកពីតំបន់ដីសណទេនេមគង ែដល កម

ែខរេដម)។

ចំនួន ប ក់ បែហលៃន ប ជនេ កុង កមជន តិេដម គតិចនីមួយៗ គឺ ន

ប ញេ កុង ង ១.២។ ប ជនែខរ គេ ចនរស់េ កុងភូមិ អូ ម។ បសិនេបដក

ភូមិអូ មេចញ គរយជន តិពង និង េស ងេ កុងភូមិដៃទេទ ត នចំនួន ៨៧%។

ង ១.២ ៖ ចំនួន ប ជន ម កមជន តិេដមនីមួយៗកុង ំ ២០០៨

ភូមិែដលចូលរួម ពង ឬ េស ង ែខរ េផ ងេទ ត* សរុប

គ រ ១៧១៣ ៨២៨ ១១ ២៥៥២

គរយ ៦៧% ៣២% <១% ១០០%

បភព ៖ រវ ិ គទិនន័យេឡងវញិេ កុង Pollard និង Evans (២០០៩)

* វ េវ ត ម រង៉ េ ល…

រូប ២ ប ញពីទំហំភូមិ និង កមជន តិេដម គេ ចន។ សូមប ក់ តំបន់គេ ង

គេ ចនបំផុត តវ ន ន់ ប់េ យលេំ នជន តិពង គេ ចន (ចំណុចពណ៌

យ) និង ទីលំេ ជន តិែខរ គេ ចនេ កុង ឬ ជិតគេ ង (ចំណុចពណ៌ កហម)

សិតេ យ ងទិសនិរតី។ េ មទី ងំលំេ នជន តិពងពិត កដ មតំបន់

ច់ ស ល ប ជនេសរែត ងំអស់ គឺ ជន តិពង េ យ ន គ រែខរែដលេធ

ជំនួញ តឹមែតមួយ ឬ ពីរ គ របុ៉េ ះែដលេបក ងលក់ទំនិញតិចតូច។ ផុយេ វញិ

ភូមិ ំង យែដល នជន តិែខរ គេ ចន នរកី ល លព័ទជំុវញិទីលេំ ស់

របស់ជន តិពង េហតុដូេចះេហយេទប នជន តិពងតិចតួចរស់េ យ េ កុង

ភូមិ ំង េ ះ។


10

រូប ២ ៖ ទំហំទី ំងទីលំេ និង ជន តិេដមេ កុងតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

ប ស

តួេលខផូវ រស ប់ភូមិនីមួយៗ ែដល ន តតពិនិត េឡងវញិ មរយៈ រសង់

មតិេផ ងេទ ត នប ញនូវ រ ៉ ន់ នលបំផុតអំពីចំនួន ប ជនេ កុងតំបន់េនះ

(Evans និង Delattre ២០០៥, Evans ២០០៦, Pollard និង Evans ២០០៩)។ ង

១.៣ក ប ញពីចំនួន ប ជន ៉ ន់ នេ តឹម ២ំ០១០ េហយ ង ១.៣ខ ប ញពី

យុ និង េភទរបស់ ប ជនេ កុងសហគមន៍ ងំេនះ។ អ កំេណ ន ប ជន ៉ង

េល ន នេកតេឡងកុងភូមិ ំងេនះេ កុងអំឡុងេពលកនងេ ថីៗេនះ មរយៈ រផ ំ

ចូល រ ង រេធចំ ក សក និង ចំនួនកំេណ តែដលេកនេលសពីចំនួនមរណ ព ដូច

ែដល នប ក់េ យ Pollard និង Evans (២០០៩)។


11

ង ១.៣ក ៖ ចំនួន ប ជនេ កុងភូមិែដលចូលរមួ ងំ ២០

ភូមិសំ ន់ៗ

ឃំុ ភូមិ គ រ (២០១០) ចំនួន ប ជន

ែ សខុម អូរ ម ៧៣៣ ៣៣៣៨

អូររ រ ១៧៨ ៧៦៩

ែ សលី ៣៣ ១៦០

ែ ស ពះ ែ ស ពះ ១២៨ ៥៨៩

ទី ៤៥ ២៥០

ពូ រ ៧២ ៣៥០

អូ រ ២៨ ១២៩

ពូគង់ ៦២ ៣១០

ែ សឈូក ចក់ រ ១១២ ៥៧១

កូម ៧២ ៣៧៦

ែ សអេ ល ៥២ ២៥២

ែ សខង់ ១៧៤ ៨៤១

មីងេ ង ពូេគះ ១១៨ ៥៤១

ពូេ ៉ ល ៨៤ ៣៧២

ែសនមេ រម អណូង កឡឹង ១១៤ ៤៦៦

ពូហ ម/រ ថី ៣១៦ ១៣២៧

ពូ ៉ង ៩៤ ៤១៤

សរបុ ១៧ ២៤១៥ ១១០៥៥

ភូមិអកេ ប ស់េផ ងេទ ត

រម ែ សអីុ ១០៥ ៤៥០

ពូ តំ ១៣៥ ៦២២

ពូ ំង ១៧០ ៧៥២

សរបុ ៣ ៤១០ ១៨២៤

សរបុរមួ ២០ ២៨២៥ ១២៨៧៩


12

ង ១.៣ខ ៖ ចំនួន ប ជនកុងភូមិែដលចូលរមួ ងំ ២០

ភូមិសំ ន់

ឃំុ ភូមិ បស សី យុ

០-៦

យុ

៧-១៧

យុ

១៨-៣៥

យុ

៣៦-៦០

យុ

៦០+

ែ សខុម អូរ ម ១៧០៧ ១៦៣១ ៩២៤ ៨៧៧ ៧៨២ ៦៣៦ ១១៩

អូររ រ ៤០១ ៣៦៨ ១៣៩ ២០៤ ២១៦ ១៥៩ ៥១

ែ សលី ១០២ ៥៨ ៤១ ៤៣ ៤៤ ២៧ ៥

ែ ស ពះ ែ ស ពះ ២៩០ ២៩៩ ១២២ ១៦៥ ១៥៩ ១២២ ២១

ទី ១១៤ ១៣៦ ៥៨ ៥៧ ៤៥ ៨២ ៨

ពូ រ ១៧៧ ១៧៣ ១០១ ៨៨ ៩១ ៦១ ៩

អូ រ ៦៧ ៦២ ៤៤ ២៤ ២៩ ២៨ ៤

ពូគង់ ១៥៣ ១៥៧ ៨០ ៩០ ៨៦ ៤៥ ៩

ែ សឈូក ក់ រ ២៩៣ ២៧៨ ១១៨ ១៨៦ ១៥១ ១០០ ១៦

កូម ១៧៨ ១៩៨ ៧២ ១០៨ ១២៥ ៦០ ១១

ែ សអេ ល ១២៤ ១២៨ ៦៤ ៨០ ៥៥ ៤៦ ៧

ែ សខង់ ៤៣២ ៤០៩ ២២៤ ២២១ ២៣១ ១៤៧ ១៨

េមម៉ង់ ពូេគះ ២៦៨ ២៧៣ ១៤២ ១៥២ ១៤០ ៩៣ ១៤

ពូេ ៉ ល ១៧៥ ១៩៧ ១០៧ ៨៣ ៨៥ ៧៩ ១៨

ែសនមេ រម អណូង កឡឹង ២៥៩ ២០៧ ១៣៦ ៩៧ ៨៣ ១១៣ ៣៧

ែសនមេ រម ពូហ ម/រ ថី ៦៥៨ ៦៦៩ ២៤៥ ២៦៧ ៣៩៤ ៣៦៦ ៥៥

ពូ ៉ង ២០៣ ២១១ ៧៣ ១៤៧ ១១៦ ៦៤ ១៤

សរបុ ៥៦០១ ៥៤៥៤ ២៦៩០ ២៨៨៩ ២៨៣២ ២២២៨ ៤១៦

ភូមិអកេ ប ស់េផ ងេទ ត

រម ែ សអីុ ២២៤ ២២៦ ១៣៣ ១២៥ ៩៥ ៨០ ១៧

រម ពូ តំ ៣១៦ ៣០៦ ១២៩ ២១៧ ១៥៧ ១០២ ១៧

រម ពូ ងំ ៣៨៩ ៣៦៣ ២០៣ ២១១ ១៧០ ១៤៣ ២៥

Total ៩២៩ ៨៩៥ ៤៦៥ ៥៥៣ ៤២២ ៣២៥ ៥៩

សរបុរួម ៦៥៣០ ៦៣៤៩ ៣១៥៥ ៣៤៤២ ៣២៥៤ ២៥៥៣ ៤៧៥

% ៥១% ៤៩% ២៤% ២៧% ២៥% ២០% ៤%


13

េ េដមទសវត រ ៍ ំ ១៩៧០ ប ជន គេ ចនែដលរស់េ កុងភូមិ ំង ២០ (ែដលេ

េពលេ ះេសរែត គ រពង ំងអស់) តវ នជេម សេចញពីតំបន់េ ះេ កុងអំឡងុ

របបែខរ កហម េហយេ យមកអកែដលេ រស់ ន និង កូនេ របស់ពួក ត់ ន

តឡប់េ ន់តំបន់េ ះវញិបនិចមងៗ េ េពលែដលសនិសុខ ន ពល បេសរេឡង

េ អំឡងុ ំ ១៩៧៩-១៩៩៨ (Evans ២០០៧)។ ប ជន នវលិេ ន់ទីលំេ េដម

របស់ខួនវញិ ឬ តំបន់ែដលសិតេ ប់ទីេ ះ ស័យេ េល លៈេទសៈកុងមូល

ន។ រ ថី (ែដល ទីលំេ សិតេ យពីភូមិពូហ ម) និង ទីលំេ មួយចំនួនកុងឃំុ

ែ សឈូក តវ ន ន់ ប់េឡងវញិេ កុងអំឡុង ំ១៩៩៨ ែតបុ៉េ ះ េហយប ប់មក

មិន នទីលំេ ធំៗ តវ នបេងតេឡងវញិេឡយ ក៏បុ៉ែន ន រចល័តចុះេឡងរ ងភូមិ

ែដល នបេងតរួចេហយ សបេពលនឹង ន រេធចំ ក សកេ ន់តំបន់េ ះ។

ែ សអំបូយ (ែផកៃនភូមិចក់ រ) តវ នបេងតេឡងេ កុង ំ១៩៩៨ េ យ កមជន តិ

េដមពងែដល េ ែខរ កហម ត់រ ំ យ។

ប ជនែខរ ៉ ងេ ចនេ កុងភូមិអូរ ម គឺ តុភូតកុងេពលថីៗេនះ ែដល ន

េកតេឡង មរយៈ រេធចំ ក សកចូលេ ន់ទីេ ះ េ យ នអកេធចំ ក សក

ែដល ប់យកដីេ យខុសច ប់េ កុងែដនជ មកសតៃ ពសួល និង តំបន់ែដនជ មកសត

ៃ ពែកវសី 1 ផងែដរ។ ក ជំរុញមួយចំនួនធំ នេកតេឡងបនិចមងៗ។

លពីដំបូងេឡយ ករណីេនះេកតេចញពីឱ ស

រ រ ក់ព័ននឹងសកម ព ប់េឈកុងគេ ងសម ន និង រ ត់រ ំ យអតីត

គ រែខរ កហមចំនួន ២០០ គ រេ ទីេ ះេ កុង ំ១៩៩៨ (Degen et al. ២០០៤)។

ប ប់មកេទ ត រ ងសង់ផូវថល់ រអនុវតច ប់ រ រ ៃ ពេឈមិន ន បសិទ

ពពីសំ ក់ ធរមូល ន និង ក ដៃទេទ ត នជំរុញ ឱ នកំេណ ន

បែនមេទ ត។

រ ងំទីលេំ កុងេពលបចុប នេនះ គេ ចន ន ទង់ យតូច ែដល ន ប

ជនពី ១២ ដល ់១៥៩៨ ក់េ កុង ំ២០០៦ េហយ មធ ម ១៦១ ក់ ឬ បែហល ៣០

គ រ (Evans ២០០៧)។ រ ំងទីលេំ ធំៗ គេ ចន គឺេ ម យតំបន់ៃ ព រ រ

សី កុងតំបន់ខ ឹម អូអំែឆង និង េម៉ងម៉ង់ចុង ស ់ េហយ រ ងំទីលេំ កុងតំបន់ ំង

៣េនះសិតេ ជិតៗ ឬ េសរែតបន ប់ ។ ផុយេ វញិ រ ងំទីលំេ គេ ចន

េ ងកុង តំបន់គេ ងេនះ នមនុស តឹមែតពី ៥០ េ ២៥០ ក់ (ពី ១០ េ

៥០ គ រ) បុ៉េ ះ េ យេ េពលខះ នចំនួនតិច ងេនះ េហយព យច យពី ៥

េ ១៥គីឡូែម៉ តពី ។

1 េមល ង ១.៤ ស ប់ របរ ិ យអំពី ន ពបចុប នៃន រ ប់យកដីេ យខុសច ប់


14

លកណៈសងមរបស់ភូមិជន តិពង2

ជន តិពង ៉ ងេ ចនេ កុងតំបន់េនះ បនរស់េ មរេប ប បៃពណី ចម ង ដូច

នេលកេឡង ងេ មេនះ។ ជន តិពងដៃទេទ ត ពិេសសអកែដលរស់េ ប់ផូវ

ធំៗ ឬ នទំ ក់ទំនងជិតសិទ មួយអក ងំទីលំេ ែដល ជន តិែខរ ( ពិេសស

កុងភូមិអូ ម) នែកែ បែផកខះៃនរេប បរស់េ របស់ពួក ត់េដម ីឱ សប គេ ចន

មួយនឹងជន តិែខរេ ទំ បក ល។ ពួក ត់មួយចំនួន នបូរេ ន់ ស

គឹស េ យ ន ត់បនយ រេ រព ប់ខួនេ មវប ធម៌ បៃពណីរបស់ពួក ត់។

គ រពង មលកណៈ បៃពណី នបី បពន និង កូនរបស់ពូក ត់ (រួម ងំកូន

ែដលេរ ប រេហយ បុ៉ែនមិន ន់ែបកផះ) និង ឪពុក យេ រសែ់ដលទន់េខ យេពកមិន

ចរស់េ េ យខួនឯង ន។ ស ជិកកុង គ រចូលរួមកុង រ រ ំដុះេ េលដី

របស់ពួក ត់ េហយ គេ ចនហូបរួម និង រក ក់ចំណូលរមួ ។ គេ ចនកុង

ចំេ ម គ រេផ ងេទ តែដលរស់េ កុងទី ំងែតមួយ នទំ ក់ទំនងជិតសិទ មួយ

មរយៈពួជពង ឬ មរយៈ រេរ ប រ។ ពួក ត់ ន បៃពណី ប់ខួនកុង រែចក

រែំលកដល់ េ វញិេ មក និង រឱ ខីេ យមិនយក រ ក់រ ង គ រ និង គ រ

និង តិជិត ង ែដលផល់នូវយុទ សដ៏សំ ន់កុង រ បកបមុខរបរចិ មឹជីវតិ និង

នេ ត់បនយគ តៃន ក់ចំណូល និង ទព ធនរ ង គ រ ងំ យ។ កម

គ រ ំង យចង់ នផះពីរ ែដលផះអចិៃ នយ៍មួយសិតេ កុងទីលំេ េ ល េហយ

ផះតូចមួយេទ តេ ឯច រ ែដល ច នច យ ៣ េ ៤គីឡែូម៉ តពីភូមិ កែនងែដល

ពួក ត់ហូបចុក និង ស នេ កុងរដូវ ល ំដុះ។ កុងេពលបចុប នេនះ ពួក ត់ក ម

េស ក ក់សេម កបំ ក់ បៃពណី ស់ ក៏បុ៉ែនេ មតំបន់ ច់ ស ល ពួក ត់មួយ

ចំនួនេ ងសង់ផះ ម បៃពណីែដល នជ ំង បៗេ េឡយ។

ជន តិពងេសរែត ំងអស់ គឺអកែដល នជំេន េល ពលឹង េ យេជ េ េល

ពលឹងដ៏ នឥទិពល ែដលសិតេ កុងវតុធម តិ ឬ មទី ំង េ ចន។ ក េនះ បូក

រួមនឹង រពឹងែផកេលែផកេសដកិចេ េលធន នធម តិ បេងត ននូវចំណងវប ធម៌

ដ៏រងឹ ំ មួយនឹងដី និង ៃ ពេឈ។ នពិធី ៉ងេ ចន តវ នេធេឡងេដម ី ននូវ

ទំ ក់ទំនងល មួយនឹង ពលឹង ំងេនះ រួម នពិធីបូ យ និង រែសនេ ពនេផ ងៗ

េហយពួក ត់ នជំេន ពលឹង ំងេ ះ ក់ទង មួយមនុស មរយៈសបិុន។

2 ែផកេនះែផក សំ ន់េ េល រសិក របស ់ McAndrew et al. (២០០៣), Evans et al. (២០០៣), Richardson

(២០០៣), Ironside (២០០៤ក), ICC (២០០៣), Degen et al. (២០០៤) and Drury (២០០៥) ែដល រសិក ងំអស់េនះ

គបដណប់េ េលែផក ក់ព័ន ៉ងេ ចនរបស់ភូមិ ំង យេ កុងតំបន់គេ ងេនះ។


15

កែនង ំងទីលំេ នីមួយៗែតងែតង នបុរស ទីេ រព ែដល តវ នអកភូមិ ត់ទុក

ស់ទំុ ពម ំងអក នឯកេទសពិេសស ក់ ឬ េ ចន ក់កុង ប់ទំ ក់ មួយនឹង

បភព ពលឹង និង េរ បចំពិធីេផ ងៗ។ ម បៃពណី សទំុ់ ំងេនះ នេដរតួ ទី ៉ ង

សំ ន់កុង រែថរក ទំេន មទ ប់ េ ះ យជេ ះេផ ងៗ សេ មចចិតេ េលទី ំង

ំដុះ និង ដឹក ំសហគមន៍ មវធីិេផ ងៗេទ ត។ េបេ ះបី តួ ទីេនះេ ន រ

សំ ន់ក៏េ យ ន ក់ចុះ ៉ ង ងំេ កុងភូមិ េ ចន េ យ រែត រ គបដណប់

ៃនរច សម័នរដ ល តិ ( ប នភូមិ េដម) និង ពវកឹវរកុងសងម លពីបុ៉ ន

ទសវត រក៍នងេ ។

កុងេពលថីៗេនះ អង រសហគមន៍ផូវ រែដល ន រទទួល ល់ពី ងេ តវ

នបេងតេឡងេ កុងភូមិមួយចំនួន ំងភូមិជន តិែខរ និង ជន តិេដម គតិច

េ យេពលខះបេងតេឡងេ យែផកេ េលរច សម័ន បៃពណី េហយ ទូេ ន រ

ជួយ ំ ទពីអង រមិនែមនរ ភិ ល និង/ឬ ក់ ររ ភិ ល (Pollard and Evans

២០០៩, WCS ២០០៩)។ ទូេ ន រេរ បចំ ផូវ រ ឬ សកម ពរួម តិចតួចេ

ក់ ងេលភូមិ លកណៈ បៃពណី ឬ លកណៈទំេនប េលកែលងែតរច សម័នរដ

ល។ េ ះពី ែបប កីបុគលមួយចំនួន ន ប់ទំ ក់ទំនង មួយនឹងប ញ

សហគមន៍ៃ ពេឈ ក់ តិ ឬ ប ញសកមជនសិទិមនុស ។

សូម ីែតភូមិែដលេ រព បៃពណីបំផុត ក៏ នទំ ក់ទំនង េ ចន មួយនឹងពិភព

ងេ ែដរ។ បវតិៃន រ ស់បូរទីកែនងរស់េ េធឱ មនុស េពញវយ័ ៉ ងេ ចន ន

េ រស់េ មកែនងដៃទេទ ត េហយពួក ត់មួយចំនួន នេធដំេណ រ គប់ទិសទីកុង

ម ស ជិកកងក ងំ ប ប់ វុធ។ ទូេ នទំ ក់ទំនងល បេសររ ងទីលំេ

ំង យ ែដល នជំរុញេ យទំ ក់ទំនងរបស់ គ រធំៗ និង បវតិដង់សុេីត ប ជន

បែដល ំឱ ន រ បែជងក មិត បកុង រ ញយកធន ន។ េសដកិចទីផ រ ន

ចូលេ ដល់ គប់ទីលេំ យូរ ស់មកេហយ ដូចែដល នប ញ មរយៈ រវនិិ

េ គក មិតខស់ និង នរយៈេពលែវងេ េល ររកជ័រស ប់លក់។ អកភូមិ េ ចន

នជំ ក់បំណុល ណិជករ។

ព ត់ជំ ញកុង រនិ យ ែខរ ន រែ ប បល េហយ នក មិតខស់

កុងចំេ មបុរសេពញវយ័ និង នក មិត បកុងចំេ ម ស ីកុ រ និង មនុស ស។់

អ អករកម និង រចូលេរ នេ េ នក មិត ប ៉ ង ំង េបេ ះបី

ទីលំេ នសំ ងទទួល ន េរ នក៏េ យ។ គេពទ បុ ណផល់េស ែថ ំ

សុខ ពេ យេ ប ស់ ំបុ ណ និង វ ិ ង ពលឹង ក៏បុ៉ែនស ប់ជំងឺធន់ធរ អកជំងឺ

ចនឹងព មេធដំេណ រេ ន់មណលសុខ ពរដ ឬ មនីរព លឯកជន។ រ


16

ព លែបបេនះមិនទទួល នផលល បេសរេ ះេទ េហយ នតៃមៃថ។ ស ប់ជំងឺ

ធន់ធរ កម គ រ ចនឹងជំ ក់បំណុលេគ ៉ ងេ ចន។ រចល័តក ំងពលកម ម

រដូវ លក មេកត ន ស់េ កុងចំេ មជន តិពងេ កុងតំបន់គេ ងេនះ។

រូប ព ៣: ជន តិេដម គតិចពង និងផះជន តិ

លកណៈសងមរបស់សហគមន៍ជន តិែខរ

សហគមន៍ជន តិែខរេ កុងភូមិ អូ ម អូរ រ និង ែ ស ពះ គឺ ទីលំេ ជួរមុខ

េ កុងៃ ពែដលេទបនឹង នបេងតេឡងេ កុង បេទសកមុ ។ ប ជន គេ ចន ន់

ពុទ ស េហយ នេ េធបុណ េ មវតែដល ន និង ន ត់ទុក ពះសង

អកដឹក ំ រតីរបស់សហគមន៍។ ប ជន គេ ចនរស់េ កុង គ រតូចេ េល ឬ

េ ជិតដីកសិកមរបស់ពួក ត់។ ភូមិ ំងេនះ នទំហំធំ ងភូមិដៃទេទ ត និង ន

ទំ ក់ទំនងសហគមន៍ ឬ សកម ពរួម ប ងភូមិ បៃពណីជន តិពង ែដលមួយ

ែផកប លមកពី កម គ រ ំងេ ះេទបែតេធដំេណ រមកពីេខតខុសៗ ។ ចំណង

វប ធម៌ចំេ ះដី និង ៃ ពេឈ ទូេ នក មិត ប ងភូមិជន តិពងែដល នបេងត

េឡងយូរលុង ស់មកេហយ។ ប ជនែខរ នទំ ក់ទំនងល បេសរ មួយនឹងែផក

យៗេ កុង បេទសកមុ េហយ នបេងន រផ រ ប់ មួយទីផ រ និង នេបកផូវ

សងមេដម ីឱ ន រេធចំ ក សកបែនមេទ ត។

១.៣ រេ ប សដ់ី

ទិដ ពទូេ ៃន រេ ប ស់ស ប់ែផកេសដកិច

រសង់មតិែផកគុណ ព នប ញឱ េឃញពីសកម ព បកបរបរចិ ឹមជីវតិ

សំ ន់ៗែតតិចតួចបុ៉េ ះេ ទូ ំងតំបន់ៃ ព រ រសី ែដល នដូច រេធែ ស

មដីទំ បេ យពឹងទឹកេភ ង រេធែ សេ តំបន់ដីខស់ រ ដំំ ំស ប់លក់ និង


17

រ ក់ជ័រេ កុងៃ ព ស់។ េ កុងេពលបចុប ន សកម ព ំងេនះេកតេឡងរួម កុង

ក មិតមួយែដល ចទស យ ន េ យែផកេ េលស នដី លទ ពេ ប ស ់និង

េដមកំេណ តៃនទីលំេ នីមួយៗ (Evans ២០០៧, Pollard និង Evans ២០០៩)។ េ ម

តំបន់ ច់ ស ល និង តំបន់ភំែដល នជន តិេដម គេ ចន រេធែ សេ មតំបន់

ដីខស់ នរួមផ ំ មួយនឹង ររកជ័រ និង រ ំដំ ំតិច តួចស ប់លក់។ េ ម

តំបន់ដីទំ ប ច់ ស លែដល នជន តិេដម គេ ចន រេធែ សេ មតំបន់ដី

ទំ ប នរួមផ ំ មួយនឹង ររកជ័រ និង រ ំដំ ំតិចតួចស ប់លក់ ឬ រេធែ ស

េ តំបន់ដីខស់។ ស ប់តំបន់ដីទំ បែដល ចេ ប ស់ នេ ចន ( ពិេសសតំបន់

ែដល គប់ គងេ យជន តិែខរ) រ ដំំ ំស ប់លក់ ន បរ ិ ណេ ចន ងេគ

េហយ េរ យៗ នរួមផ ំ មួយនឹង រេធែ ស មដីទំ ប បុ៉ែន ន ររកជ័រតិចតួច ឬ

នែតមង។ កុងេពលកនងមក ប កងះទីផ រ ន ប លឱ ន រ ប់ រមណ៍

តិចតួចេ េល រផលិតដំ ំស ប់លក់េ មុន ំ២០០២។ េ េពលែដល ន

ប ញផូវល បេសរ ទីលំេ ច់ ស លកុងេពល កនងមកេ ះ ន ស់បូរកុង

េពលថីៗេនះេ ប់យក រផលតិដំ ំស ប់លក់វញិ (Pollard និង Evans ២០០៩)

េហយ ប ជនេ ចន ងមុន ឬ ចេ ចនបំផុត នឹង អនុវតែបបេនះេ កុងេពល

អ គត។

នទីលំេ មួយចំនួនតូច ន យ រណ៍អំពីសកម ពេផ ងៗេទ ត កំពុងែត

ន រសំ ន់ចំេ ះ គ រ ៉ ងេ ចនេ កុងទី ងំេ ះ (Evans ២០០៧, Pollard និង

Evans ២០០៩) រួម ន រេធ ណិជកម (េ ចំណុចក លភូមិអូ ម) រផលតិឆឹង

ធូបពីឫស ី (េ ជិតតំបន់ៃ ពឫស ដ៏ធំ, Mann Mouy ២០១០) និង រ បមូលសំណល់

ប់ ស់ៗែដលបន ល់ពីសម័យស ម ( នឈប់េហយកុងេពលបចុប នេនះ ក៏បុ៉ែន

នរកី ល ល ៉ ងេល នេ កុង ំ២០០៥-២០០៦។ សកម ព ទង់ យតូចេផ ង

េទ ត េ ចន (តម ញ រសីុឈួល រ ញយក/ រែកៃចអនុផលៃ ពេឈ ឧស ហ

កមែផកេស កម) ក៏ ន រសំ ន់ផងែដរេ កុងេពលេវ ក់ ក់ ឬ ស ស់ កម

គ រមួយចំនួន ក៏បុ៉ែនមិន នលកណៈេ ចនេលសលប់ស ប់មូល ន មួយេ ះ

េទ។ ពិេសស ជន តិេដម គតិច នព ងីកសកម ព បកបមុខរបរតូចៗ េ ចន

េ យ នផ រ ប់េ នឹង រ បមូលផលតិផលៃ ពេឈស ប់ ទ ទង់ ររស់េ ឬ

ស ប់លក់ និង េ យពឹងែផកេ េលចំេណះដឹងលមិតរបស់ពួក ត់អំពីបរ ិ នរបស់

តំបន់េ ះ។


18

រ ដំំ ំ

បព័ន ំដំ ំ នរួមប ូ លដំ ំេ ចន បេភទ េ យកុងេ ះកសិករ ក់ៗ ន

ឯកេទសកុង រ ដំំ ំមួយ ឬ ពីរ បេភទ ក៏បុ៉ែនពួក ត់ ន ំដំ ំេផ ងេទ ត

េ ចន។ ក់ព័ននឹងដំ ំស ប់លក់ ដំ ំ យចនី តវ ន ំ ៉ ងេ ចនបំផុត រួម

មួយនឹងដំឡូងមី សែណកេស ង ៉ វ និង ដំ ំដៃទេទ ត ែដលសម សបស ប់

ំេ ជិតផូវធំៗែតបុ៉េ ះ េ យ រែត ន រលំ កកុង រដឹកជ ូ ន។ េ កុងេពល

សរេសររ យ រណ៍េនះ ដំ ំដំឡងូមី ន យេ ដំ ំចម ងេ មដំបន់ែដល

ន រ ំដុះ។ នទិនន័យតិចតួចបុ៉េ ះ ក់ព័ននឹងផលិត ព ក៏បុ៉ែនកសកិរែដល ំ

នប ក់ ទទួល នទិនផលល។ ដី េំ សូ៊មួយចំនួន ន ំដំឡងូមីេ កុងេ ះ

ស ប់តំបន់មួយចំនួនកុង ទង់ យតូច ប់ ំងពី ២ំ០០៨។ ដំ ំេផ ងៗ ដៃទ

េទ តក៏ តវ ន ផំងែដរស ប់ ស ស គប ប់បន ំរបស់ បព័ន ំដំ ំស ប់

លក់។

ផលិត ពៃន រេធែ សេ តំបន់ដីទំ ប និង តំបន់ដីខស់ នក មិត ប ( ម

ធម បែហល ១-១.៥េ ន/ហិក ) េ យ ន រេ ច សពតិចតួច ឬ ន រ

េ ច សព េហយទទួលរង រ តបង់ ៉ ងេ ចនេ កុង ំខះេ យ រែត ស

តុ និង សតលិតបំ ញ។ េដម ីបំេពញកងះ ត សវ ប ំ ំ រ បេភទេម តវ

នទិញ េ ះដូរ ឬ ន ក់ជំនួសេ យេមមេឈែដលរក នពីកុងៃ ព។ ន បេភទ

ដំ ំេផ ងេទ ត េ ចន ដូច ដំឡងូមី ដំឡូង សែណក េ ត េ និង បែនសឹក

ែដល េរ យៗ តវ ន រំួមផ ំ មួយនឹង រេធែ សេ តំបន់ដីខស់ ឬ ំដុះេ ជិតដី

ែ សេ តំបន់ទំ ប។ េដមេឈហូបែផ តវ ន ំ បនប ប់ផងែដរ។

រ ដំំ ំស ប់លក់ ច នលកណៈ យក ផល ឬ តតូច ស័យ

េ េលចំណង់ចំណូលចិតរបស់កសិករ និង ដង់សីុេត ប ជន។ លែ សេ តំបន់ដីខស់

និង តំបន់ទំ បសិតេ យ ៉យ េ យ នទំហំដីតូចៗេ កុងៃ ព េហយជួន ល ន

ច យេ ចនគីឡូែម៉ តពីទីលំេ ស័យេ េលលទ ពរក នដីែដលសម សបស ប់

រ ដុំះ។ េ ងេ េល បវតិៃន រ ំដុះ ែ សេ តំបន់ដីខស់ តវ នេ ះបង់េ ល

េ យពីេធ នពី ២ េ ៦ ំ េហយទុកេ លេ យមិន ំដុះពី ១០ េ ២០ ំេទប

ប់េផម ប់ រេឡងវញិ េហយ ញកឹ ប់ តវ នេធេឡងេ យ កម គ រដែដល

េ ះ ក៏បុ៉ែនក៏ ចេធេឡងេ យ គរ េផ ងផងែដរ។ នដីែ ស ន់ែតតិចេ ៗែដល

តវ នទុកឱ េ ទំេនរ េ យកុងេ ះដី គេ ចនបំផុត តវ នបែងរេ ដី ំដំ ំ

អចិៃ នយ៍ ពិេសស ដំ ំ យចនី េ យពីផលិតកម សវ ក់ចុះទិនផល។


19

កម គ រ គេ ចនចិ ឹម ន់ពី ៥ េ ២០ក ល ជក ១ េ ២ក ល និង ន

ចិ មឹ មួយចំនួនផងែដរ។ បសិនេប ន ទព ធន គប់ ន់ ពួគ ត់ ច នេ / កបី

៣ េ ៤ក ល ឬ ច នដល់ដំរផីងែដរ។ រចិ ឹមសត ទង់ យធំបនិចក មនឹងទុក

ស ប់ទទួល ន ឬ ស ប់លក់ ស់ ក៏បុ៉ែនទុក ទព ស ប់េ ប ស់េពល ន

ពិធីពិេសសៗ ឬ ស ប់េពល នេ ះ សន (ឧ. រេរ ប រ ឬ នជំងឺធន់ធរ)។ េ

កបី និង ដំរ ី តវ នេ ប ស់ ក ំងអូស ញផងែដរ។

រេ ប ស់ៃ ពេឈ ៖ អនុផលៃ ពេឈ និង េឈ

ស តដ៏ធំៃនមុខរបរសរុប ន ញេចញមកពីៃ ព។ ផលិតផល ៉ ងេ ចន តវ

នេ ប ស់េ កុង គ រ (ឧ. េឈ វលិ ឫស ី បែន តី ច់សតៃ ព និង រុក តិេធ

ឱសថ)។ នផលិតផលៃ ពេឈមួយចំនួនក៏ ចលក់ នផងែដរ។ កុងេពលកនងមក

ផលិតផលសំ ន់បំផុតេ កុងតំបន់េនះ គឺជ័រ វែដល ញយកពីេដមេឈេ កុងៃ ពធម

តិ ( គេ ចនបំផុត ញយកពីេដមេឈ លេពញវយ័) ស ប់លក់េចញ ែដល បភព

ក់ចំណូលដ៏សំ ន់ េហយប ប់មក គឺ រេធែ សេ ជិតៗទីលេំ (Evans et al.

២០០៣)។ បព័ន ន់ ប់េដមេឈ មលកណៈ បៃពណី នេធឱ ដំេណ រ រេនះ យ

េ បភព ក់ចំណូលែដល ចទុកចិត ន និង ននិរនរ ពស ប់ កម គ រ

ែដលចូលរមួ។ សិតេ ម បព័នេនះ កម គ រេសរែត ំងអស់ ន ន់ ប់េដមេឈ

មួយចំនួន ( ទូេ ពី ១០ េ ១០០េដម ឬ េលសពីេនះ) ែដលពួក ត់ ច ក់យកជ័រ

ន េរ ង លស់ ហ៍។ ជ័រែដល បមូល ន តវ នលក់េ ឱ ឈួញក ល (

ញឹក ប់ ស់ ងជន តិែខរែដលមកពីកែនង ំងទីលំេ េ ល) ែដលលក់ជ័រ

េ ះបនេ ម ពំែដន បេទសេវ ត ម។ េ កុងែផក េ ចនកុងតំបន់េនះ ណិជ

កមេនះ ន ប់ដំេណ រ រេ េ យ ១ំ៩៧៩។ េ កុងរយៈេពលបុ៉ ន ំចុងេ យ

េនះ តៃមជ័រ នេកនេឡង ប់ ប ំ។ ប ញ ណិជកមជ័រេនះ ន គប់ដណប់

តំបន់េនះ ំងមូល ែដលកុងេ ះ ណិជករ ន ំេចញជ័រកុងបរ ិ ណ ៉ ងេ ចនេ

ន់ បេទសេវ ត ម ឬ តំបន់មួយចំនួនកុង បេទសកមុ ។ ប ញដឹកជ ូ នជ័រេ

ន់ប ភូមិ ច់ ស ល តវ នេ ប ស់េដម ីលក់ផលិតផលដៃទេទ ត ំង សប

ច ប់ (ទំនិញ ំ ច់ស ប់អកេ ប ស់) និង មិន សបច ប់ (ឧ. សតៃ ព)។

ប់ ំងពី ំ២០០៦ រ បមូលផល និង រែកៃចឫស ីេដមធំៗេ មផះ ន

យេ មុខរបរសំ ន់មួយេ កុងភូមិមួយចំនួន (ឧ. ភូមិអូ ម និង ភូមិរ រ)

ពិេសសស ប់អកេធចំ ក សកមកពីែផក េ ចនេ កុង បេទសកមុ ែដលមិន

ន ក់ចំណូលពី ររកជ័រ េ យ រែតពួក ត់មិន នេដមេឈស ប់ផលតិ ។


20

េដមឫស ី តវ នេ ច កតូចៗេធ ឆឹងធូប េហយលក់េចញ ច់ធំៗេ ឱ ឈួញមកពី

បេទសេវ ត ម (Mann Mouy ២០១០)។

រេធ ជីវកមផលិតផលតិៃ ពេឈដៃទេទ ត តវ នជំរញុេ យឈួញក ល

ែដលេធ រប ទិញ ក់ ក់េ មេពលេវ ែដលមិនេទ ង ត់។ េ េពល ន រ

ប ទិញេ សត រស់ ប់អងុញ ប់ស មង់ និង ែផែសង ឬ ផលតិផលដៃទេទ ត

អកភូមិ ែតងែតចូលេ បមូលយកពីកុងៃ ពកុងបរ ិ ណ ៉ងេ ចន មលទ ពែដល

ពួក ត់ ច បមូល នស ប់លក់េចញ េ យ ន រគិតគូតិចតួចអំពីនិរនរ ព។

រ បមូលផលេឈមួយចំនួន ែដលេធេឡងេ យសហគមន៍មូល នេ កុងតំបន់

េនះមិន សបច ប់េ ះេទ េហយ នជំរុញេ យ រេធ ណិជកម ក៏បុ៉ែនេឈមួយចំនួន

ទទួល នច ប់អនុ តស ប់យកេ សង់ផះ។

ធន នជលផល

រ ញយកធន នជលផលេ កុងតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េនះ ន

លកណៈ តតូច សប មបទ នរបស់ បទសកមុ ក៏បុ៉ែន ន រសំ ន់ ៉ ង

ំងស ប់ មុខរបរកុងមូល ន េ ះ តី នផត់ផង់ត មវ រ តិ បេតអីុនកុង

ស តមួយ ខស់ ងសតៃ ព និង សតចិ ឹម។ រសិក មួយកុង ំ២០០៣

េ េលតំបន់សូល របសតំ់បន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី នប ញ រ ង

៥០% នរួមប ូ ល តី ែដល ផុយ ពីបរ ិ ណេ ម ១០% ែដល នមកពី បេតអីុន

សតដៃទេទ ត ែដល គេ ចន នមកពីសតចិ មឹ (Richardson ២០០៣)។ គ រ

គេ ចនេ មទីលំេ គ េ ចន នេធេន ទ េទ ង ត់ ែដល ទូេ ប់ តី

កុងបរ ិ ណតិចលមពីកុង ត ងំ និង សឹង។ េ េពលខះ ពួគ ត់ តវេធដំេណ រ យ

េ រដូវ ងំេដម ីេ េន ទេ មកែនងែដល ន តីេ ចន។ ធន នជលផល ច

ស័យផល នេ យេបកចំហ េហយ ន ក់ចុះមួយែផកេ យ រែតវធីិ ស

េន ទែដល បងអន យេធេឡង េ យអកមកពី ងេ និង អករស់េ កុងមូល ន

មួយចំនួនតូចស ប់ ប់ តីលក់។

របរ ញ់សត

របរ ញ់សតៃ ព គឺ រ រទូេ មួយ ក៏បុ៉ែន លំ ក ង រេន ទកុង រ

រកឱ នបរ ិ ណេ ចន ពីេ ះ របរ ញ់ បេភទសតក ម និង របរ ញស់ ប់េធ

ជីវកមសុទសងឹែតខុសច ប់ ងំអស់។ រសិក េផ ងៗ េ កងុតំបន់ ែដនជ មក

សតៃ ពែកវសី ន ៉ ន់ ប ណ ៉ងេ ច ស់ ២០ េ ៧០% ៃន កម គ រ


21

នចូលរួម កុងសកម ពបរ ញ់សត។ របរ ញ់ គេ ចន គឺេដម ី ប់ បេភទ

សតតូចៗ (ឧ. សត រតូចៗ ន់ែញ៉ង ប ) េហយ ប់ស ប់ទទួល ន ឬ ស ប់

េធ ជីកម ែដល ម ក់ែសង នបរ ិ ណតិចតួចស ប់ គ រនីមួយៗ។

របរ ញ់សតធំៗ ែដល នតៃមខស់ (ឈួសយក េ បសស ូវ េ ៃ ព ព ងល

អេណ ក) ក៏េកត នផង ែដរ។ ទូេ របរ ញ់ែបបេនះមិនែមនស ប់ទទួល ន

េ ះេទ ក៏បុ៉ែនស ប់ ប់ ច់លក់ ឬ លក់ ែផកៗ។ ប ជន េ ចន នចូលរួមេធ

ជីវកម បេភទសតៃ ពតូចៗកុងបរ ិ ណតិចតួច េហយ នមួយចំនួនតូចចូលរួមេធ

ជីវកមសតៃ ពធំៗ ែដល នតៃមខស់។ ទូេ របរ ញស់តៃ ពធំៗេធេឡងេ យ

េ ប វុធ ឬ េ យ សហ រ មួយអក ន វុធ ដូច កងក ំង ប ប់ វុធ េដម។

រ ន់ ប់ដីធី

ដីេ កុងតំបន់គេ ងេនះ ន ន ពផូវច ប់ខុសៗ ស័យេ េល បវតិ

របស់ និង រេ ប ស់កុងេពលបចុប ន (េមល ង ១.៤ រូប ១.៥ េហយេមល

Oberndorf ២០១០)។ តំបន់គេ ងេនះេសរែត តំបន់ៃ ព រ រសូល ំងអស់ ែដល

បេភទ តវ រ រ ំ ច់េ កុងតំបន់សម តិៃ ពអចិៃ នយ៍ (PFE) ក៏បុ៉ែនច ប់េ

ែតអនុ តឱ រេ ប ស់ េ ចន បេភទ មទ ប់ស ប់បេ មឱ ែផកេសដកិច។

េលសពីេនះេ េទ ត កុងេពលបចុប នេនះ នតំបន់កមសិទិរួមរបស់ជន តិេដម គ

តិច (ICT) ែដល នបក យលមិតេ កុងេលខេ ងរបស់ ង។ ទូេ េ យ

រែតទី ំងេនះ នស តដ៏ធំៃនតំបន់ៃ ពេឈរបស់ បេទសកមុ ែផកមួយចំនួន

េ កុងតំបន់គេ ងេនះ តវ ន គបដណប់េ យ ប័ណអនុ តឱ រុករកែរ ៉ ែដល

កុងេ ះមិន នផល់ កមសិទិ ឬ សិទិេ ប ស់ដីេ ះេទ។

រេលច យេ ម ក ត់ព័ទជំុវញិ នប លឱ ន រ ន់ ប់ បេភទេផ ង

េទ ត ដូច នប ក់េ កុង ង។

តំបន់គេ ង និង ែផក គេ ចនៃនែខ ក ត់ែដលេលច យេ ះ ក៏ នផងែដរ

េ កុងតំបន់ៃ ពសម នរបស់ កមហុ៊ន ៊ មឡីងអនរ តិ (Samling International Ltd

Logging Concession) ែដល តវ នផលឱ់ េ កុង ំ១៩៩៤ (សូមេមលែផក ៣.២

ស ប់ របរ ិ យ ន់ែតលមិត)។


22

រូប ៤ ៖ បេភទ ន់ ប់ដីេ កុងតំបន់គេ ង និង តំបន់ ក ត់ែដលេលច យ ( តឹម ំ២០១០)


23

១.៤ គុណតៃមខសស់ ប់ រអភិរក (HCV)(G៣)

េ យ រែត ន របក យេ ក់ តិ គុណតៃមខស់ស ប់ រអភិរក

របស់គេ ងេនះ តវ នកំណត់េ យែផកេ េលវធីិ សកំណត់គុណតៃមខស់ស ប់

រអភិរក ែដលេ ប ស់ កល (Global HCV Toolkit) (ProForest ២០០៣។) រ

៉ ន់ ប ណេដម ីប ញពីគុណតៃមេ កុងតំបន់គេ ងេនះ តវ នេធេឡងេ យ កម

រ រគេ ង (Pollard និង Evans ២០១២)។ រ ៉ ន់ ប ណេនះេធេឡងេ យែផក

េ ចនេលសលុបេ េល រសិក និង រ យ រណ៍មួយចំនួនែដល ន ប់។ មិនែត

បុ៉េ ះ រពិេ ះេ បល់ មួយនឹងសហគមន៍នីមួយៗ និង កមអក ក់ព័នេផ ងៗ

ក៏ តវ នេធេឡងផងែដរេដម ីេផ ង ត់េ េលតៃមសងម និង េធែផនទីទី ំងរបស់

ពួក ត់។

រ ៉ ន់ ប ណេនះ នប ញឱ េឃញពីគុណតៃម េ ចនេ ទូ ងំតំបន់គេ ង

ំងមូល ( ង ១.៧)។

រូប ព ៥: រខិន(A) ម (B) និង ខងី (C)


24

ង ១.៧ ៖ េសចកីសេងបអំពីគុណតៃមខស់ស ប់ រអភិរក ែដលកំណត់ នេ កុងតំបន់គេ ងេនះ

គុណតៃមខស់ស ប់ រអភិរក (HCV) េសចកីលមិត េ ង

HCV ១ ៖ តំបន់ៃ ពេឈែដលផុកេ េ យ

បណំុគុណតៃមៃនជីវច មះដ៏សំ ន់ ក់

កលេ ក ក់តំបន់ ឬ ក់ តិ

HCV ១.១ ៖ តំបន់ រ រ តំបន់សូលៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី តវ ន ត់

តំបន់ រ រ ែដល តំបន់ រ រមួយ គប់ គងេ យ កសួងបរិ ន។

កុងចំេ មេ លបំណងរបស់តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េនះ

ន ៖

េដម ី រ រ អភិរក និង រេឡងវញិនូវធន នែសនរបស់

បេភទសត និងរកុ តិែដលទទួលរង រគំ មកំែហង កល

េដម ីែថរក និង រេឡងវញិនូវ បព័នបរ ិ នែដលសំ ន់

ស ប់េធ ទីជ មក និង ស ប់ របងកំេណ តរបស់សត/រកុ

តិ គប់ បេភទ និង ធន នជីវច មះ

អនុ កឹត េលខ ១៤៣

(២០០៩)

HCV ១.២: បេភទរង រគំ មកំែហង

និង បឈមនឹង រផុតពូជ

សត នឆឹងខង ៤១ បេភទែដលទទួលរង រគំ មកំែហង

កល និង រកុ តិ ១០ បេភទែដល នេ ផុតពូជ កល តវ

នរកេឃញ នេ កុងតំបន់សូលរបស់តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

។

IUCN ២០១០.

WCS/FA ២០០៦a.

WCS/FA data.


25


HCV ១.៣ ៖ បេភទសតកុងតំបន់ បក ីក មចំនួន ៣ បេភទ តវ នរកេឃញេ កុងតំបន់សូលរបស់

តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េហយតំបន់េ ះ គឺ ែផករបស់

បេទស េវ ត ម គ ងត ូង/តំបន់បក ីរស់េ ដីទំ ប បេទស

កមុ (CLEBA)។

េ ច ល់េល ង និង ក ត់ ឬ កនុយស គឺ នេ ែតកុង

បេទសេវ ត ម គ ងត ូង និង បេទសកមុ គ ងេកត

បុ៉េ ះ។ ពូជសតពីរ បេភទេនះ នេ ចនេ កុងតំបន់សូលៃនតំបន់

ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ។

បចុប នេនះ នរកេឃញ នកែងបមួយ បេភទែដល នេ ែត

កុង បព័នទេនមួយេ កុងតំបន់សូលៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ព

ែកវសី បុ៉េ ះ។

បេភទេ Calamus lateralis នែតេ កុងតំបន់សូលៃនតំបន់

ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី និង តំបន់មួយេទ តែដលសិតេ ប់ េនះ

េ កុង បេទសេវ ត ម។

Stattersfield et al ១៩៩៨

Pollard et al ២០០៧

Stuart et al ២០០៦

Henderson ២០០៩

HCV ២ ៖ តំបន់ៃ ពេឈែដលផុកេ េ យ

ៃ ពេឈេ េលៃផដីធំេធង ក់ កល

េ ក ក់តំបន់ ឬ ក់ តិ

តំបន់សូលៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ច ត់ទុក

តំបន់ ៃ ពេឈដ៏ធំ ងែផកេទស ព។ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ព

ែកវសី គបដណប់ េលតំបន់ "ធម តិចុងេ យ” ចំនួន ២។

មិនែតបុ៉េ ះ តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី គឺ ែផកៃនេទស ព

តំបន់ទំ ប គ ងេកត (EPL) (ែដល នៃ ពដុះ ប់ ច យ

១៦៨០០ គម២)។

Sanderson et al ២០០២a

WWF/WCS ២០០៨


26


HCV ៣ ៖ តំបន់ៃ ពេឈែដលសិតកុង ឬ

ផុកេ េ យ បព័នបរ ិ នែដលទទួលរង

រគំ មកំែហង ឬ ទទួលរងេ ះ ក់

តំបន់សូលៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េនះអភិរក េ

េលអី ែដល ច តំបន់ ៃ ពេឈែដលេ េសសសល់ធំបំផុតេ ទំ ប

ជួរភំ ម គ ងត ូង និង តំបន់ៃ ពអម ូរេឈ លដ៏ធំែដល

ជះសឹក ប ំ ំ។ ៃ ព ំងពីរ បេភទេនះ នទទួលរង រ ប់បំ ញ

និង របំែបងក មិតខស់បំផុតេ ទូ ំង កលេ ក។ តំបន់សូល

ៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី រមូប ូ លតំបន់ លេ ែសន

មេ រម ដ៏ បណីតផងែដរ។ តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី គឺ តំបន់

មួយកុងចំេ មតំបន់ចំនួនពីរែដលេធកិច រដូច ។

Olson & Dinerstein ២០០២,

Baltzer et al ២០០១

Tordoff et al ២០០៧

HCV ៥ ៖ តំបន់ៃ ពេឈែដល ន រ

សំ ន់ស ប់បំេពញត មវ រមូល ន

របស់សហគមន៍កុងមូល ន

ន ប ជន បែហល ១២៥០០ ក់កំពុងរស់េ កុងភូមិចំនួន

២០ ែដលេ ប ស់តំបន់សូលៃនតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

េហយពួក ត់ គេ ចនពឹងែផកេ េលធន នៃ ពេឈ។ រ បមូល

ជ័រទឹកពីេដមេឈេ កុងៃ ព ែដល គេ ចន េដមេឈ ល គឺ បភព

ក់ចំណូលដ៏សំ ន់បំផុតស ប់សហគមន៍ ច់ ស ល េ យ

ផល់នូវ ក់ចំណូលែដល ំ ច់ស ប់ទិញ សវ/អងរ និង បំេពញ

ត មវ រមូល នដៃទេទ ត។ ធន នជលផលេ កុងទេន/សឹង និង

បភពទឹកែដលសិតេ កុងតំបន់សូលរបស់តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ព

ែកវសី ន រសំ ន់ ៉ង ំង ែដល បភពផត់ផង់ បេតអីុន

ដ៏ធំស ប់ កម គ រ ពេ ចនបំផុត។ ធន នសំ ន់ៗដៃទេទ ត

នដូច េ ឫស ី ទឹកឃំុ និង រកុ តិស ប់ផលិតឱសថ។

Evans et al ២០០៣

Degen et al ២០០៤

Richardson ២០០៣

Mann Mouy ២០១០

WCS/FA ២០០៦b


27


HCV ៦ ៖ តំបន់ៃ ពេឈែដល ន ព

ំ ច់ស ប់ែថរក អតស ណវប ធម៌

បៃពណីរបស់សហគមន៍កុងមូល ន

ភូមិចំនួន ១៩ កុងចំេ ម ២០ភូមិ នជន តិេដមពងេ ចនេលសលុប

ែដល អក នជំេន េល ពលឹង េហយ នទំ ក់ទំនងវប ធម៌រងឹ ំ

មួយនឹងៃ ពេឈ។ តំបន់ែដល ន រសំ ន់ែផកវប ធម៌ (“ៃ ព រក”

“ សះទឹក រក” និង ៃ ពប ុ ះសព) តវ នកំណត់េ កុងែផនទីស ប់

ភូមិចំនួន ៩ េហយ នដឹង នទី ំងែបបេនះេ កុងសហគមន៍ គ

េ ចនេផ ងេទ ត។

Evans ២០០៧

Degen et al ២០០៤

WCS/FA data


28

១.៥ សគ់េ ង (G៤)

ស់គេ ងេនះ គឺ ជរ ភិ លកមុ ែដលតំ ងេ យ កសងួបរ ិ ន។

កសួងបរ ិ នទទួលខុស តវកុង រ គប់ គងទី ំងេនះ េ យ នតួ ទីដូច ងេ ម

ឬ េសលពីេនះ ៖

រ ត់ ំងបុគលកិ រួម ន ប ន គប់ គងតំបន់ រ រ ឬ អកែដល ន

តំែណងេស

របេងតែផន រ រ និង ក ប់ថវ ិ

រអនុវតសកម ព ំង យ ដូច រអនុវតច ប់ រ រសហគមន៍ និង

រកំណត់ ពំ បទល់

រ ម នេមល រចូលរួមរបស់ ក់ រដៃទេទ តេ កុងរ ភិ ល ដូច

កងក ងំ ប ប់ វុធ េដម

រស មបស មល មួយនឹង នប័នចំណុះរ ភិ ល

រ ម នេមល រចូលរួមរបស់អង រមិនែមនរ ភិ ល

ក់ព័ននឹងគេ ង ត់បនយឧសន័ផះក ក់ ែដលប លមកពី រ ត់បង់

ៃ ពេឈនិង រេរចរលឹៃនៃ ពេឈ (REDD) កសួងបរ ិ នទទួលខុស តវដួច ងេ ម ៖

រ មេមល និង រ គប់ គង រួម (រួម ងំ កបខ័ណែបងែចកផល បេ ជន៍

និង រស មបស មលៃដគូចូលរួមផងែដរ)

រ ត់ ំងបុគលកិសំ ន់ៗ រួម ន ប ន កម រ រ និង អក គប់ គង

រអនុម័តេ េល រអភិវឌ គេ ង ែផន រ រ រ និង រ យ រណ៍ តត

ពិនិត

រអនុវតសកម ពមួយចំនួនេ កុងែផន រ រ រែដល កសួងបរ ិ ន

ទទួលខុស តវ

រស មបស មល រ ររបស់គេ ង REDD ក់ព័ននឹងទិដ ព គប់ គង

តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី


29

កសួងបរ ិ ន ៃន ជរ ភិ លកមុ

ទំ ក់ទំនង៖ ឯឧតម បណិត ជួប ៉ រសី

តួ ទី៖ អគេល ធិ ររង ៃន កម បឹក តិ ស ប់ រអភិវឌ ន បកបេ យចីរ ព

ស័យ ន៖ កសួងបរ ិ ន ជរ ភិ លកមុ

# 48, វថីិ សេមច ពះសីហនុ ភំេពញ 12301 កមុ

ទូរស័ព៖ +855 23 213 908

ទូរ ៖

អីុែម៉ល៖ [email protected]

េគហទំព័រ៖ www.moe.gov.kh

១.៦ អង ពដៃទេទ តែដលចូលរមួកងុគេ ងេនះ (G៤)

ៃដគូបេចកេទស អង រស គមអភិរក សតៃ ព ែដល នកមវធីិេ កុង បេទសកមុ គឺ ៃដគូ

បេចកេទស នមុខេគ។ អង រស គមអភិរក សតៃ ព នសហ រ មួយនឹងរដ

លៃ ពេឈេ កុងទី ំងេនះ ប់ ំងពី រសង់មតិអំពីសតៃ ពេលកដំបូងកុង ំ២០០០

មកេមះ។ អង រស គមអភិរក សតៃ ពក៏ នសហ រ មួយ កសួងបរ ិ ន ំងពី

ំ២០០០ មរយៈ សហ គប់ គងតំបន់ រ រ ៃនគេ ង រអភិរក ែ ពក ល ់ និង

តំបន់ែដនជ មកសតៃ ព គូែលន ពហេទព។ អង រស គមអភិរក សតៃ ពេធ រេល

គេ ង REDD េ ម ណតិៃនកិច ពមេ ព ងបនគេ ង ៣ ំមង មួយនឹង កសួង

កសិកម រុ ប ញ ់ និងេន ទ។ កិច ពមេ ព ងែដលបន ៣ ំមងៗ បនប ប់

នេធេឡង ប់ ងំពី ១ំ៩៩៩ េហយនឹងបនរហូត មួយ កសួងបរ ិ នដលេ់ពល

អ គត។ បសិនេបកិច ពមេ ព ងេនះ តវ នប ប់េ យែផកេលឆ នុសិទិរបស់ គី

មួយេ ះ កសួងបរ ិ ននឹងទទួលខុស តវកុង រចុះកិច ពមេ ព ងដៃទេទ ត េដម ី

បំេពញតួ តីរបស់អង រស គមអភិរក សតៃ ពកុង រអនុវតសកម ព ំង យ

កុងគេ ង REDD។

សិតកុងវ ិ ល ពែដល ចេធ នែផកេលថវ ិ និង ធន នែដល ន អង រ

ស គមអភិរក សតៃ ពទទួលខុស តវដូច ងេ ម ៖

ផលដំ់បូ នែផកបេចកេទសេ េល គប់ទិដ ពៃន រអភិរក េ នឹងទី ំង

ល ់


30

ជួយេធេសចកី ងឯក រគ ងមួយចំនួន ដូច ឯក រអភិវឌ គេ ង

រ យ រណ៍ ប ំ ំ និង រ យ រណ៍េផ ង ត់

គប់ គងបុគលិកអង រមិនែមនរ ភិ លរបស់ខួន ល់ែដលចូលរួមេ កុង

គេ ងេនះ

ស មបស មល រចូលរួមចំែណករបសអ់ង រមិនែមនរ ភិ ល ែដលេធ រ

ែផកអភិវឌ ន៍/មុខរបរចិ មឹជីវតិ

រួមសហ រេដម ីរក េសរ ពថវ ិ េ គេ ង REDD ែដល តវ រស ប់

ជីវកមែដល សកម ពធម ។

ៃដគូអនុវតសំ ន់ៗដៃទេទ ត គឺ អង រមិនែមនរ ភិ លកុង សក និង អនរ តិ

ែដលេធ រែផកអភិវឌ ន៍។ ៃដគូ ក់ ក់នឹង ស័យេ េលក មិតថវ ិ និង ត មវ រ

បេចកេទសរបស់គេ ង េហយ ចនឹង ន រែ ប បលេ កុងអំឡុងេពលអនុវតនូវ

គេ ងេនះេ យែផកេលមូល នៃនកិចសន ែដល នពិ ក េដម ីផល់េស ។

ៃដគូចម ងកុងរយៈេពលបុ៉ ន ំេ េដមគេ ងេនះ គឺ កមអភិវឌ ន៍ជនបទកមុ

(CRDT)។ កមអភិវឌ ន៍ជនបទកមុ នសហ រ មួយនឹងរដ លៃ ពេឈ និង

អង រស គមអភិរក សតៃ ពេ កុងទី ំងគេ ង ប់ ំងពី ំ២០០៥មកេមះ េហយ

េ កុងអំឡុង ំ២០០៨-២០១០ កមអភិវឌ ន៍ជនបទកមុ នេធ រេ ទីេ ះ េ យ

មួយែផកសិតេ ម រចុះកិចសន ល់ មួយនឹងអង រស គមអភិរក សតៃ ព។

ៃដគូដៃទេទ តែដលសហ រេ កុងគេ ងេនះ នដូច មជ មណលសំ ស និង

World Education Inc.។

កមអភិវឌ ន៍ជនបទកមុ និង ៃដគូដៃទេទ ត សេដ ង េនះ នឹងទទូលខុស តវ

កុង រអនុវតសកម ព បកបរបរចិ មឹជីវតិ ក់ ក់េផ ងេទ ត ឧ ហរណ៍ របេងត

គេ ងកសិកម បកបេ យនិរនរ ព េទសចរណ៍ធម តិ និង គេ ងេលកកមស់

មុខរបរេ ពីកសិកម េដម។ រ រេនះ ក់ព័ន ចម ងេ នឹងសកម ព សិត

េ មអនុេ លេ ទី ៤ ៃនែផន រ រ រ េ យកុងេ ះ កមអភិវឌ ន៍ជនបទកមុក៏ចូលរួមកុង រផ ពផ យមួយចំនួនផងែដរ (អនុេ លេ ទី ៣ សកម ពទី ៥)។

អង រចំនួន ៣ េផ ងេទ ត នចូលរួមកុង រចង កងឯក រគេ ង REDD។

អង រវនីរ ៉កុអនរ តិ (WI) នជួយកុង រផួចេផមគំនិតដំបូង របណុះប ល

បុគលិក និង រពិនិត ែផកបេចកេទសេ េលែផក េ កុងឯក រគេ ង។

មជ មណលអប់រចំ ប់ស ប់សហគមន៍ (CLEC) នជួយ ៉ងេ ចនកុងដំេណ រ

បមូល រយល់ ពមេ យស័ គចិត មុន និង េ យទទួល នព័ត៌ ន គប់ ន់


31

ពីសហគមន៍ ំង យេ កុងមូល ន។ កិចសន ែដលកំណត់រយៈេពលនឹង តវេធ

េឡង មួយនឹងអង រ ំងេនះ ឬ មួយអង រេផ ងេទ តែដល នលកណៈ សេដ ង

េនះ េដម ីផល់េស កមែដល នលកណៈ ប ក់ បែហល េនះេ មរយៈេពល

ែដល នកំណត់េ កុងវដគេ ង ងំមូល។

ង ២.១ ៖ េសចកីសេងបអំពីសហគមន៍សំ ន់ៗ និង ផល បេ ជន៍ពីជីវច មះរបស់

គេ ង

ទិនន័យមូល ន

សហគមន៍

^

ជីវច មះ^ និ រគេ ង

បទ នសូលរបស់ CCB

ផល បេ ជន៍វជិ នសុទ

ស ប់សុខុ ល ព

សងម

និង េសដកិចរបស់

សហគមន៍

រែចករែំលកៃថ

ចំ យ/ផល បេ ជន៍

បកបេ យសមធម៌

សិតេ ទឹង ឬ ក់ចុះ

ស ប់អក

ក់ព័នែដល យ

រងេ ះ

រកីចេ មនស ប់

អក ក់ព័នែដល

មិនសូវ យ

រងេ ះ

y

រកីចេ មនស ប់ កម

អក ក់ព័ន ំងអស់

រមួ ំង កម យ

ែដលរងេ ះផងែដរ

បសិទ ពវជិ នសុទ

េ េលជីវច មះ

ក់ចុះធន់ធរ

េ យ រែតផុតពូជ

បេភទសត យរង

េ ះ ៉ងេ ចន

y គុណតៃមរបស់ជីវច មះ

េកនេឡង វលិេ រក

ក មិតដូចេដមវញិ

េ លេ គំរូទស ន

ែថរក ពច មះ

បូរណ ព និង វ ិ ល

ពៃនៃ ពេឈ គប់ បេភទ

ក់ចុះវ ិ ល ព

និង គុណ ពរបស់

រកុ តិ គប់ បេភទ

y y នគ មបរកុ តិ

ប់ ប ំ

បេងនគុណ ព

បេងនចំនួនសតៃ ពែដល

តវេធ រអភិរក ំ ច់

រ ក់ចុះ/ រផុតពូជ

បេភទែដលទទួល

រង រគំ មកំែហង

បំផុតេ ទូ ំង កល

េ ក

y y

ចំនួន នេកនេឡង

ដល់ក មិតែដល

ចង់ ន

បេងនសនិសុខ និង រ ក់ចុះសនិសុខ y សនិសុខ


32

ផលិត ពរបស់ធន ន

ធម តិេដម ី ទ ទង់មុខរបរ

របស់សហគមន៍កុង

មូល ន

ពសម ូរេលសលប់

និង ផលិត ពរបស់

ធន នធម តិែដល

ន ញយកផល និង

លទ ពរក នទឹក

ត

ពសម ូរេលសលប់

និង ផលិត ពរបស់

ធន នសំ ន់ៗ ន

េកនេឡង នទឹក ត

ស ប់សហគមន៍ ំងអស់

េ ប ស់េ យេសរ ី

នដីកសិកម គប់ ន់

ស ប់ ទ ទង់មុខរបររបស់

ប ជនចំណូលថី

កំេណ ន ព នដីធី

ផល ពកសិកមសិត

េ ទឹង ឬ ថយចុះ

y ព នដីធីេ កុង

ចំេ ម ប ជន កី កថយ

ចុះ និង េ ទឹង

ផលិត ព និង និរនរ ព

កសិកមេកនេឡង

រគំ មកំែហងែផកេល

គំរទូស ន

រ ប់ នដីៃ ព

កុងគេ ងដីសម ន និង

គេ ងដៃទេទ ត

េកន រ ត់បង់

េ យ រែតសម ន

y y រ ត់បង់េ យ រ

ែតសម ន នថយចុះ

/ នប ប់

រកំណត់ ពំ បទល់ និង

បទប មិន នច ស់

ស់ស ប់តំបន់

ៃ ព រ រសី

អូសប យ

ពទន់េខ យ

កុង រ រ រ

y y ពំ បទល់ តំបន់ និង

បទប តវ នកំណត់

៉ងច ស់ ស់

េហយអនុវត ម

កំេណ ន ប ជន

រេធចំ ក សកចូល

លទ ពទទួល ន បេសរ

ងមុន

រេធចំ ក សក

ចូលេ ែតបន

រ បកួត បែជងេកន

េឡង ជេ ះេកនេឡង

y y កំេណ ន ប ជន ប ង

តំបន់ដៃទេទ ត ចំនួនេធ

ចំ ក សកចូលសុទមិន

គួរឱ រម

លទ ពេចញចូលេ ន់

តំបន់ៃ ពេឈ តវ ន គប់

គង ំង សង

រ ប់ នដីៃ ព/ រ ប់

យកដីេ យបុគល

រេន ទេ ចនហួស

ក មិត របរ ញស់ត

ៃ ពេ ចនហួសក មិត

រ ប់េឈេ យខុសច

ល លនូវ រ

បមូលផល/ រ ប់ នដី

ៃ ពេ ចនហួសក មិត

y

y

សកម ពខុសច ប់

( រ ប់ នដីៃ ព របរ

ញ់សត រ ប់េឈ

រ បមូលអនុផលៃ ពេឈ)

នកុងក មិតតិចតួចបំផុត


33

ប់និង រ ញយកអនុផល

ៃ ពេឈេ ចនហួសក មិត

រេផរកមសិទិដីធី និង

ទំ ស់ែផកផូវច ប់

រេផរកមសិទិ

រលក់េ យបងំ

រ ន់ ប់មិនច ស់

ស់េ យ រែត រ

ព ងីកេ ងេ

បង់េ ប ស់ដីែដល

នឯក ព

y

រេផរកមសិទិដី នប ប់

ន រ ន់ ប់ដីេ យ

ខុសច ប់ និង មិន

បឈមេ នឹងទំ ស់

េផ ងៗ

ប័នែផក បៃពណី ន

ពទន់េខ យ និង

ខះ របេ ញមតិ

ក់ចុះធន់ធរ

y

ប័នែផក បៃពណី និង

ប័នសហគមន៍ថី ន

បសិទ ព ទំ ក់ទំនង

វប ធម៌េកនេឡង

ផលិត ពកសិកម

នក មិត ប

រ ក់ចុះ

ពសិតេ ទឹង ឬ

ររកីចេ មនតិចតួច

y ផលិត ពកសិកម

េកនេឡង

ពក មៃនឱ សកុង រ

អភិវឌ មុខរបរែដល ន

និរនរ ព ំងែផកកសិកម

និង េ ពីកសិកម

បនពឹងែផកេ េលមុខ

របរែដល នចំនួនតិច

តួច េហយ ញឹក ប់

ននិរនរ ព

y បេងន ពច មះ ៃន

ឱ ស បកបរបរែដល

ក់ ក់ និង


រែ ប បល ស តុ

ពិ កកុង របន ុ ំេ

នឹង រ ស់បូរេ កុង

េពលែដល នធន ន

ែដល ច បមូល ន

ពីកុងៃ ព និង បព័ន

កសិកមែដល ន

ផលិត ព

y

បេងនសមត ពបន ុ ំេ

នឹង រ ស់បូរែដល

ប លមកពី ស តុ

^ សហគមន៍ = សហគមន៍ែដលរងផលប៉ះ ល/់ទទួលផល បេ ជន៍; ជីវច មះ = ជីវច មះែដលរងផល

ប៉ះ ល/់ទទួល នផល បេ ជន ៍

* អក ក់ព័នែដលសិតកុង បេភទ យរងេ ះបំផុតទំនង យកចិតទុក ក់ ៉ ង ំងេ េលផលប៉ះ


34

១.៧ គី ក់ព័ន (G៣)

រវិ គអំពីអក ក់ព័ន រកំណតអ់តស ណ កមសហគមន ៍គី ក់ព័ន គឺ ចែបងែចកេ ស ជិកសហគមន៍ (េ កុង និង េ េ ទី ងំ) និង

ស ជិកមិនែមន សហគមន៍ (ឧ. ក់ រ ភិ ល)។ រវ ិ គបឋមេ េល គី ក់

ព័នកុងសហគមន៍ ( នសេងបេ កុងរូបទី ៦ ) តវ នេធេឡងេ យ កម រ រ

គេ ង េ យែផកេ េលបទពិេ ធន៍របស់ពួក ត់ និង រសិក ៉ងេ ចនេ កុង

េពលកនងមកេ កុងតំបន់េនះ។ រវ ិ គេនះ តវ នផល់សុពល ពេ កុងអំឡុង

សិ ែដល នេរ បចំេឡង មួយនឹងេមដឹក ំសហគមន៍មកពីភូមិចំនួន ១៥ កុង

ចំេ មភូមិសំ ន់ៗចំនួន ១៧ (Sopha Sokun Narong ២០១០c)។ វធីិ សវ ិ គ គី

ក់ព័នេនះ គឺែផកេ េល Richards និង Panfil (២០១១)។ កបខ័ណេនះបេងត

ន មូល នមួយស ប់ រេធែផន រគេ ង រពិ ក អំពីផលប៉ះ ល់ និង

ស ប់ រពិនិត ម នផងែដរ។

កមសហគមន៍ ជន តិេដម គតិច និងែខរ តវ នេគកំណត់េ មរយៈែខ រ

បេ យជន តិេដម គតិច េ យេ ប ស់ រសង់មតិ ប ស និង រពិេ ះ

េ បល់ មួយ ក់ដឹក ំសហគមន៍ពីភូមិ១៥ កុងចំេ មភូមិសំ ន់ ំង១៧

(SophaSokhunNarong 2010c)។ រ យ រណ៍ េ ចន ននូវចំ ត់ ក់ចូលរួម របស់

សហគមន៍ ដូច កមជន តិេដម គតិច ែផនទីជីវ ពរស់េ ប ៃំថ ឬ ចំ ត់ ក់

ទព សម តិ ែដលប ូ ល មងេហយមងេទ តេ េល កមតូចៗ ដូចៗ ៃន រ ែ ប បល

សំ ន់ៗ ែដល តវ នេ បេ យ អកផល់ពត៌ នកុងមូល នេដម ីពត៌ អំពី របំែរប

មលសំ ន់ៗេ កុងសហគមន៍ ល់របស់ពួកេគ។ រឱ ចំណុច ែដលេយង នវនិិច័

យ គឺមិនមិន ំ ច់កុង រ េធ រ រេ លបែនម េហយ នទំ ក់ទំនង តង់េ

កុង រអភិវឌ ចំ ត់ ក់បឋម រួមប ូ ល នូវទី ងំ និង តិ សន៍។ និយមន័យៃន

កមសហគមន៍គឺ តវ ន ំ ទេ យ រវ ិ គបរ ិ នៃនទិនន័យ បសង់ មតិៃន រ

ចិ មឹជីវតិរបស់ គ រ(Travers & Evans 2013)។

គី ក់ព័នេផ ងេទ ត

បែនមេ េលសហគមន៍ កមមួយចំនួនគឺ តវ ន ប់ប ូ លេ កុង ចំ ត់ ក់“ គី

ក់ព័នេផ ងៗេទ ត”។ វធីិ សដូច កុង រេធ រ វ វ ប ស និង រ


35

តតពិនិត សងម ពី រែដលសហគមន៍ និង កមរបស់សហគមន៍ តវ នកំណត់ នបក

យ ងេល នកំណត់ពី គី ក់ព័ន មួយសកម ព ឬ ផល បេ ជន៍េ កុង

តំបន់សូល(សូមេមលែផក ២.៧). ំងអស់េនះគឺ តវ នែបងែចកេ កុង កមធម បី

(a)រ ភិ ល (b)អង រមិនែមនរ ភិ ល និង (c)អកេដរតួខុសច ប់( ង ១.២.៥)

អកេដរតួរខុសច ប់ តវ នកំណត់ អកមកពី ងេ ែដល នចំ ប់ រមណ៍

ែតេ កុងតំបន់គេ ងេដម ីបេងតសកម ពខុសច ប់។

ង១.២.៥. គី កព់័នេផ ង

បេភទ រេរ ប ប់ ទំ កទំ់នងគេ ង

រ ភិ ល ធរេខត អកចូលរមួសកមេ ជុវំញិ រ គប់ គងដ ីនិងប រអនុវតច ប ់

ធរ សក អកចូលរមួសកមេ ជុវំញិប កុង រអនុវតច ប់ សិស ហរណកម សក

ធរឃុ ំ អកចូលរមួសកម មរយៈស ជិករងឹ រំបស់សហគមន ៍កមវធីិវនិិេ គភមូិស ត ់

អង រេ រ ភិ ល WCS អកចូលរមួសកម

CRDT អកចូលរមួសកម

ELIE សកម ព មួយតំបនស់ហគមន៍គេ ង

អង រេ រ ភិ ល និងសងមសីុវលិេផ ងៗ

សកម ពអំពសី នុពល ព េពលអ គតរបស់តំបន់គេ ង

អកេដរតរួខុសច ប់ អក ងំទលំីេ កចិអន គមន៍ រអនុវតច ប ់

អកេន ទ កចិអន គមន៍ រអនុវតច ប ់

អក ប់េឈ កចិអន គមន៍ រអនុវតច ប ់


36

រូប ពទី ៦៖ រកំណត់ចំ ត់ ក់ គី ក់ព័នកុងសហគមន៍

គី ក់ព័នសំ ន់បំផុតកុងសហគមន៍ ក់ទងនឹងចំនួនមនុស និង ក មិតទំ ក់

ទំនង មួយនឹងគេ ងេនះ គឺ ប ជនែដលរស់េ កុងភូមិសំ ន់ ំង ១៧ភូមិ។ គី

ក់ព័ន ំង យ តវ នែបងែចកេ ម កមជន តិេដម េហយប ប់មក មុខរបរ

សំ ន់ៗ ែដល ត់ទុក ក់ព័ន េ វញិេ មក មួយនឹង ទព ធន និង មួយ

បេភទផល បេ ជន៍/ឥទិពលអវជិ ន ែដលពួក ត់ទំនង ទទួលរងពីគេ ងេនះ។

កមសំ ន់បំផុតប ប់េទ ត គឺ កមអកេ ប ស់ៃ ពេឈ េទ ង ត់េ កុងភូមិ

សំ ន់ចំនួន ៣េផ ងេទ ត។ អក ក់ព័ន ំងេនះក៏ តវ នែបងែចកផងែដរ ក៏បុ៉ែនទំនង

សិតកុង កមមនុស ែដលមន ន ព ប ក់ បែហល ពីេ ះ គេ ចនបំផុតកុង

ចំេ មពួក ត់ គឺ អករកជ័រែដល នជីវ ព កី ក េហយែតងែតេធដំេណ រ ៉ ង

យ ប េំ ន់តំបន់សូលៃនតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ។ ស ជិក

សហគមន៍ែដលចូលរមួកុងសកម ពខុសច ប់ ក់ព័ននឹងៃ ពេឈ មិន តវកំណត់

បេភទមួយ ច់េ យែឡកេ ះេទ ពីេ ះ ពួក ត់ នចំនួនតិចតួច េហយ

បសិនេប នអកែដល នជំ ញ ងសកម ពែបបេនះអស់រយៈ យូរមកេហយ

សកម ព ំងេនះ តវ ន ត់ទុក សកម ពបំេពញបែនម ែដល ចនឹង

ប ពឹតេ យមនុស េ ចនេទ តេ មក មិតខុសៗ េ កុងេពលេវ ខុសៗ ។

គី ក់ព័នកុងសហគមន៍សំ ន់ៗ តវ នែបងែចកេ មក មិតឥទិពលែដល ច នពីគេ ងេនះ

ស័យេ េលទី ំង ជន តិេដម ទព ធន និង បភព ក់ចំណូល


37

រសង់មតិែផកសងម នប ញផងែដរ នអកេ ប សតំ់បន់សូលេនះេ យ

សបច ប់ និង ម បៃពណីែតកុងចំនួនតិតតួចបុ៉េ ះ ែដលពួក ត់សិតេ យ ៉ យ

មភូមិដៃទេទ តែដល នច យ យពីតំបន់សូលេនះ។ គេ ចនកុងចំេ មពួក

ត់ គឺ អករកជ័រ េ យ រែត ក់ចំណូលពី រលក់ជ័រេនះជួយឱ រ ស័យផល

ន ពេទ ង ត់ និង ឋិតេថរ។ េយង ន ៉ន់ ន ន គ រសរុបចំនួន ៨២

ែដលរសេ់ ព យ មភូមិចំនួន ១៧េផ ងេទ ត ( នទិនន័យស ប់ផល់ជូន ម

សំេណ )។ កម ប ជន ំងេនះ នបេងត ែផកតូចមួយេ កុងចំេ ម ប ជនសរុប

កុងភូមិ ំង ១៧េនះ ( ន គ រចំនួន ៣៤៤៣) េហតុដូេចះេហយភូមិ ងំេ ះមិន តវ ន

ក់ប ូ លេ កុងដំេណ រ រេសសំុ រ ពមេ ព ងពីសហគមន៍ស ប់គេ ង REDD

េឡយ។ ម៉ ងវញិេទ ត ពួក ត់តំ ងឱ ស តដ៏តូចមួយកុងចំេ ម ប ជន

សរុបែដលេ ប ស់តំបន់សូលេនះ េហតុេនះេហយ េទបពួក ត់មិន តវ នេគពិ រ

បែនមេ កុង រ ម ន លកណៈសងមេ េល ប ជន ំងមូល។ េ ះបី ែបប

កី សិទិបុគលរបស់ កមមនុស ដ៏តូចេនះ ំ ច់ តវ ន រទទួល ល់ េហយ

រេរ បចំគេ ងថីៗ តវែតព ងឹងសិទិរបស់ពួក ត់កុង រ បមូលផលជ័រ និង បេងនមុខ

របរ មរយៈ រ រ រេដមេឈ ំង យរបស់ពួគ ត់ េ យមិនបងឱ នផលប៉ះ

ល់អវជិ នអីេឡយ។ បសនិេបេ េពលេ យមក រ បមូលផលជ័រេ ះ តវ ន

េសឱ ប ប់េ កុងតំបន់សូលែដល រ រតឹងរងឹ ែដល ចប លឱ នឥទិពលអវជិ

នេ េលពួក ត់ េ ះ គ រពួក ត់នឹងទទួល ន រយកចិតទុក ក់ និង រ រ រ

សេដ ង នឹង កម គ រេ កុងភូមិែដលចូលរួម ំង ២០េ ះែដរ។

គី ក់ព័នកុងសហគមន៍េផ ងេទ ត គឺ ប ជនែដលរស់េ េ តំបន់ រ រ

យពីតំបន់ រ រ និង មិនេ ប ស់តំបន់េនះេ យ ល់ ឬ មិនេ ប ស់តំបន់េនះកុង

េពលបចុប នេនះ ( ង ២.៤)។

ង ២.៤ ៖ រ ត់ចំ ត់ ក់ គី ក់ព័នេ កងុសហគមន៍ែដលមិនសិតកុងទី ងំ

រ រ

កម/អនុ កមអក ក់ព័ន ឧ ហរណ៍

ប ជនែដលចង់ ំងទីលំេ កុងតំបន់

រ រ ឬ ចង់លក់ដី

អក ំងទីលំេ អករកសីុទិញ/លក់ដី

ប ជនែដលចង់ បមូលធន នេផ ងៗ

េ កុងតំបន់ រ រ

អក ប់េឈ អកបរ ញ់សត អកេន ទ

អក បមូលអនុផលៃ ពេឈ


38

អកទទួលផលពីេស បរ ិ នរពឹំង នឹងទទួល នផល បេ ជន៍វជិ នសុទពី

គេ ង REDD ែដលេ គជ័យ។ េ យ រែតលំ កកុង រប ក់ឱ ច ស់ ពួក ត់

នរ ខះ េហយពួក ត់មិន នលទ ពដឹងពីឥទិពលអវជិ ន េទប េរ ងែដល

ចទទួលយក នកុង រែដលមិនរួមប ូ លពួក ត់េ កុង រវ ិ គេនះ។ ប ជន

សិតកុង បេភទេផ ងេទ ត ែដល ចនឹងសង ឹមេ យមិនច ស់ ស់ នឹងទទួល ន

ផល បេ ជន៍េផ ងៗពីតំបន់ រ រសី េនះ បសិនេប នវត នគេ ង REDD េ ះ

ចនឹង ប ពឹតបំ នច ប់ និង នសិទិ ម រ មផូវច ប់េ េលធន នប មងេនះ

េឡយ េហតុដូេចះេហយេទបមិន ំ ច់េធ រវ ិ គេ េល រចំ យ និង ផល បេ ជន៍

របស់ពួក ត់សិតេ ម កបខ័ណ CCB េនះ។

រ ត់ចំ ត់ ក់ គី ក់ព័នមិនែមន សហគមន៍ដំ ក់ លបឋម គឺ ន

ប ញេ កុង ង ២.៥។ េ យ រ អក ំ ទគេ ងេនះ គឺ កសួងបរ ិ នកុង

ម ជរ ភិ លកមុ ទិដ ពរួម ក់ រដៃទេទ តរបស់រ ភិ លមិន តវ ន

ត់ទុក គី ក់ព័ន ច់េ យែឡកេ ះេទ ក៏បុ៉ែន របស់ នប័នដែដល

េនះ។ េ ះបី ែបបេនះកី េដម អីនុវតគេ ង បកបេ យ បសទិ ព រសំ ន់ តវ

េឈងយល់ និងស មលឱ ន ណតិ និង ែផន រខុសៗ ស ប់ ក់ រ ំង យ

េដម ី ននូវកិចសហ បតិបតិ រ ដូេចះេហយ ទី ក់ ររ ភិ លសំ ន់ៗ តវ

នប ក់េ ងេ មេនះ។

ង ២.៥ ៖ រ ត់ចំ ត់ ក់ គី ក់ព័នមិនែមន សហគមន៍ដំ ក់ លបឋម

កម/អនុ កមអក ក់ព័ន ឧ ហរណ៍

រ ភិ ល

ក់ របេចកេទស មនីរេរ បចំែដនដី នគរូបនីកម និង សំណង់ មនីរបរ ិ ន

មនីរេទសចរណ៍ មនីរកសិកម មនីរអភិវឌ ជនបទ បូករួម

នឹង កសួង ក់ព័នេ ក់ តិស ប់កិច រសំ ន់ៗ

ធរមូល ន ធរេខត ធរ សក កម បឹក ឃំុ

កងក ំង ប ប់ វុធ េ កង ជ វធុហត នគរ ល

មិនែមនរ ភិ ល

អង រមិនែមនរ ភិ ល អង រស គមអភិរក សតៃ ព (WCS) កមអភិវឌ ន៍

ជនបទកមុ (CRDT) គេ ងElephant Livelihood

Initiative Environment (ELIE) អង រមូលនិធិសតៃ ព

ពិភពេ ក (WWF) អង រអភិវឌ ន៍ និង

ព ៃដគូកុងសកម ព (គេ ងអភិវឌ ន៍ជនបទ)


39

អង រ Nomad (សុខ ព) អង រអប់រពិំភពេ ក

(អករកម) អង រ ំ ទសហគមន៍ជន តិេដម គតិច

(ICSO) អង រស គមន៍អភិវឌ ន៍ និងសិទិមនុស កមុ ( ADHOC)

ដំ ក់ លប ប់ៃន រវ ិ គេ េល គី ក់ព័ន គឺ រ ៉ ន់ ប ណេ េលផល

បេ ជន៍ផូវច ប់ 3 របស់ កមនីមួយៗ និង ទំ ក់ទំនងរបស់ពួកេគ មួយនឹង គី ក់

ព័ន។ រវ ិ គេនះ នប ញេ កុងឧបសម័ន ២.៤ េ យ ន រ ៉ ន់ ប ណ ន់ែត

េពញេលញអំពីឥទិពលវជិ ន និង ឥទិពលអវជិ នែដល នរពឹំងទុក េ កុងែផក ៦.១

និង ៦.២។

ែផកេល រវ ិ គ ងំេនះ ង ២.៦ ត់ចំ ត់ ក់ គី ក់ព័ន ងំ យ

េ យេ ងេ េល រសំ ន់របសពួ់កេគ (ក មិតៃន រសេ មចេ លេ របស់គេ ង

េ យែផកេល រចូលរួមរបស់ គី ក់ព័នេ ះ មុខ រៃនទំហំ ប ជន និង ឥទិពលពី

សកម ពកុងេពលបចុប ន) និង ឥទិពល (ក មិតែដល គី ក់ព័នមួយ នអំ ចេ

េលគេ ង ដូេចះេហយ ចជំរុញ ឬ ងំអន គមន៍របស់គេ ង មុខ រៃនអំ ចរួម

ែផកេ លនេ យ និង នៈពិេសសែដល នឯក ពេ យ CCBA) េ យអនុ

េ មេ ម Richards and Panfil (២០១១)។ រេរ បចំគេ ង ំ ច់ តវេ តេ

េល គី ក់ព័នែដលសិតេ ជង ងេលែផក ងេឆងៃនដ ម ពីេ ះពួកេគ ន

អំ ច ំងបំផុតកុង ររុញគេ ងេ ះេ មុខ និង នឥទិពលធំបំផុតកុង រ ងំ

ពេ គជ័យរបស់គេ ង។

ង ២.៦ ៖ រវ ិ គឥទិពល និង រសំ ន់របស់ គី ក់ព័ន ( គី ក់ព័នែដលមិន

សិតកុងភូមិចូលរមួ សរេសរ អក រេ ទត)។

ឥទិពល

របស់ កម

រសំ ន់ចំេ ះ រសេ មចេ លេ គេ ង

ំងបំផុត ំង មធ ម េខ យ

ំងបំផុត

គ រជន តិេដម

គតិចពិត កដ

គ រជន តិេដម

គតិច

គ រែខរ

វរីបុរស

3 រ ន់េលកទឹកចិតែដលបេងតេឡង មរយៈអំេពពុករលួយមិន តវ ន ៉ ន់ ប ណកុង រគណ អំពីផល បេ ជន៍

សុទសិតេ មបទ ន CCBS (បទ ន ២ំ០០៩, ែផក CM១ េលខេ ង 4១) េ ះេទ។ េ ះបី ែបប កី េនះគឺ

ប ក់ែសងដ៏សំ ន់មួយ ែដលេ គប់េពល ំងអស់ នេធឱ ប៉ះ ល់ ៉ ង ំងេ េល រេធេសចកីសេ មចពី

សំ ក់ម នីរដ េហយស ជិក កម រ រគេ ង នដឹង ៉ងច ស់អំពីប េនះ។


40

អកេ េ ទី ំង -

អកមក ងំទីលំេ

ធរេខត

កងក ំង ប ប់

វធុ

វរីបុរស

ំង គ រែខរពិត កដ

អកេ េ ទី ំង -

អក ប់េឈ

ធរ សក

កម បឹក ឃំុ

ក់ រ

ក់ រ មែខ

បេ យ

មធ ម

អក ំបែនលក់

ជន តិេដម គ

តិច

អកឯកេទស ង

ៃ ពេឈ ែខរ

អកេ ប ស់ដៃទ

េទ ត - ជ័រ

អកេ ប ស់ដៃទ

េទ ត -

មិនែមនជ័រ

អង រមិនែមន

រ ភិ ល

កមហុ៊នឯកជន*

េខ យ ជន តិ គតិច

កី កបំផុត^

ជន តិែខរ កី ក

បំផុង^

ជន តិែខរ នដីធី^

ជន តិេដម គតិច

ែដល អក ប់ឫស ី

អកេ េ

ទី ំង - អក

ទទួលផលពី

េស បរ ិ ន


41

* កមហុ៊នឯកជននឹង យេ ន រសំ ន់បំផុត និង នឥទិពល ំងបំផុត បសិនេបគេ ងធំៗ តវ

នអនុម័តឱ ដំេណ រ រ (ឧ. រ ញយកែរ)៉។ ^ កម ងំេនះ នឥទិពល ំងេ យ រែត រសំ ន់ែដល តវ នផល់េ ឱ ពួកេគេ កុង CCBS Gold

Standard។

កមហុ៊ន Samling International មិន តវ ន ក់ប ូ លេ កុង ងេនះេឡយ

េ យ រែត កមហុ៊នេនះ តវ ន យតៃម នតួ ទី ល់េ កុង រអនុវតគេ ង

េនះេ ះេទ។

១.៨ រពេិ ះេ បល់ មួយ គី ក់ពន័េ កងុអំឡងុេពលេរ បចំគេ ង

គេ ងអភិរក ែដល ន ប់ នចូលរួមកុង រពិេ ះេ បល់ ៉ ងផុសផុល

មួយនឹងស ជិកសហគមន៍ និង ម នីមូល ន ប់ ំងពីគេ ង ប់េនះេផមេ កុង

២០០២មក។ រពិេ ះេ បល់ ងំេនះ នផល់ ព័ត៌ នស ប់ េរ បចំអន គមន៍

របស់គេ ង និង ននូវ រឯក ព និង រចូលរូមេ កុងសកម ព ែដល

អនុវតកុងេពលកនងមក។ មិនែតបុ៉េ ះ រពិេ ះេ បល់េនះ នបេងនក មិតៃន

រ បមូលផំុសហគមន៍ ៉ ងេ ចនស ប់ទិដ ព េ ចនរបស់គេ ង នេលកកមស់

រយល់ដឹងអំពី កបខ័ណច ប់ នែចករែំលកផល បេ ជន៍ពីមុខរបរដំបូង និង ន

បេងនទំនុកក មិតខស់រ ងបុគលិកគេ ង និង សហគមន៍។

ដំេណ រ រពិេ ះេ បល់ ថី មួយ គី ក់ព័ន តវ នេធេឡង េដម ី ឱ

ន រយល់ដឹងេពញេលញរបស់សហគមន៍អំពីសកម ពបែនម ែដលេ តេ េល

គេ ង REDD។ ដំេណ រ រេនះ ន ប់េផម មួយនឹង កម រ រគេ ង ែដលេធ រ

េ េល រវ ិ គថីៗដូច នប ក់េ កុងែផក ងេល េហយ នកំណត់អតស ណ

ភូមិចូលរួមចំនួន ២០។ ប ប់មកេទ ត ដំេណ រ រពិេ ះេ បល់ ផូវ រ

តវ នបេងតេឡងេ យេ តេល រពិនិត េ េលច ប់របស់ បេទសកមុ េ ល

រណ៍អនុវតលបំផុតពីកុងេស វេ និង មតិេ បល់ពីប គី ក់ព័ន ៉ ងេ ចន។

រេរ បចំដំេណ រ រេនះ នប ក់ លមិតេ កុង WCS/FA (២០១១)។ ដំេណ រ រេនះ

ន ប់េផម មរយៈកិច បជំុេរ បចំ េ ចន និង សិ េ ក់េខត ក់ សក

និង ក់ឃំុ មុននឹង នេ ដល់ រពិេ ះេ បល់ ទង់ យធំេ មភូមិ ដូច ន

ប ក់ ងេ ម។ រ យ រណ៍ៃនសិ ងំ យ គឺ នស ប់ផល់ជូន ម

សំេណ ។


42

ក់េខត

ម នី ក់េខត និង បុគលិកអង រមិនែមនរ ភិ ល នជួប បជំុេ ៃថទី ២៨-២៩

ែខក ំ២០១០ េ កងែសនមេ រម េ ឯ រ ិ ល័យខណរដ លៃ ពេឈ េដម ី

ពិ ក អំពីគេ ងេនះ។ មតិេ បល់សំ ន់ៗែដលទទួល នពីកិច បជំុេនះ គឺ ក់ព័ន

េ នឹង រ ក់ប ូ លេទសចរណ៍ធម តិេ កុងគេ ងេនះ និង ត មវ រសហ រ

មួយនឹងមនីរេទសចរណ៍េខត។

េ ក់ សក

កិច បជំុ ច់េ យែឡកមួយ តវ នេរ បចំេឡងស ប់ម នី ក់ សក និង ឃំុ េ

ៃថទី១ ែខតុ ំ២០១០ េ កុង សកែកវសី េ ឯ ក់ រក លតំបន់ ែដនជ មក

សតៃ ពែកវសី ។ ស ស ពចូលរួមកុងកិច បជំុេ ះសរុបចំនួន ៣៧រូប មកពី

រ ិ ល័យ សកែដល ក់ព័ន ំងអស់ កម បឹក ឃំុ ២រូបមកពីឃំុចំនួន ២ េ កុង សក

ែកវសីុ អកតំ ងមកពី រ ិ ល័យនគរ ល សក អកតំ ងមកពី អង ពេ

សក អង ពក ងែផន រអភិវឌ េខត និង បុគលិកអង រស គម អភិរក សតៃ ព។

គី ក់ព័នេ ក់ សក ន ំំ ទដលគ់េ ងេនះ េហយេពញចិត ចំេ ះដំេណ រ រ

ពិេ ះេ បល់ ៉ ងសីុជេ មួយនឹង គី ក់ព័ន ងំអស់។

ក់ កម បឹក ឃំុ

កុង ម ែផកមួយៃនកមវធីិេរ បចំ ពឹតិ រណ៍េលកកមស់ រយល់ដឹងកុងចំេ ម

ធរមូល នអំពីគេ ង REDD កល ង និង េ យ ន រជួយ ំ ទពីអង រ

ស គមអភិរក សតៃ ពេ កមុ រដ លៃ ពេឈ នេរ បចំសិ ចំនួន ២ ែដល

នរយៈេពល ១ៃថៗ គឺេ ៃថទី១៥ ែខវចិិ និង ៃថទី៨ ែខធ ូ ំ២០១០ ស ប់អក

តំ ងសហគមន៍សំ ន់ៗមកពី ៤ កុងចំេ ម ៦ កម បឹក ឃំុ (ឃំុែ សខុម ែ ស ពះ

ែ សឈូក និង ែសនមេ រម ) គណៈកម រសហគមន៍ជន តិ គតិច ក់ភូមិចំនួន ៦

(អណូង កឡឹង អូររ ែ សលី ទី ែ សខុម និង ែឆង) គណៈក ធិ រ គប់ គងៃ ព

ក់ភូមិចំនួន ៣ (ពូគង់ ពូ រ និង អូ រ) និង ភូមិចំនួន ៥េផ ងេទ ត (ពូហ ម ពូ ៉ង

ែ ស ពះ និង អូរ ម)។ កិច បជំុេនះ ន គបដណប់េ េល រយល់ដឹងអំពីដំេណ រ រ

គេ ង REDD រេរ បចំគេ ង រពិនិត េ េលឯក រេលកកមស់ រយល់ដឹង ម

រយៈ រពិេ ះេ បល់ រពិ ក អំពីផលប៉ះ ល់របស់គេ ងែដល ច នេ េល

សងម និង បរ ិ ន និង មេធ យេផ ងៗេដម ី ត់បនយ ។ កិច បជំុ សេដ ង េនះ


43

ែដរ តវ នេធេឡងស ប់ កម បឹក ឃំុចំនួន ២ ែដលេ សល់ (េមម៉ង់ និង រម )

េ ៃថទី២៧ និង ទី៣០ ែខក ២ំ០១១ ច់េ យែឡកពី ។

កីកងល់មួយកុងចំេ មកីកងល់សំ ន់ៗែដលទទួល នពីកិច បជំុ ងំអស់េនះ គឺ

ក់ព័នេ នឹងតួ ទី និង រទទួលខុស តវរបស់សហគមន៍ែដលចូលរមួេ កុងគេ ង

REDD។ ពិេសស អកចូលរួមមួយចំនួន នេលកេឡងពីកីកងលែ់ដល ពួក ត់មិន

ចជួយប ប់ រ ប់េឈខុសច ប់ នេទ ពីេ ះសកម ពេនះកំពុង តវ នេធ

េឡងេ យអង ពែដល នអំ ចេ កុងតំបន់។ កីកងល់មួយេផ ងេទ តែដលទទួល

នពីសហគមន៍ជន តិេដម ពតិច គឺ ពួក ត់ នអំ ចតិចតួច ងំ ស់កុង

រប ប់អកេធចំ ក សកជន តិែខរពី រចូលេ កុងៃ ព េហយ ប់ នដីៃ ពេដម ី

ំដំ ំ និង ប់ឫស ី។ មតិេ បល់ និង កីកងល់ ងំអស់េនះ តវ នេ ះ

យ មរយៈបទប ញសីពីសកម ពរបស់គេ ង ក់ព័ននឹង រ ម ន និង រ

មល តែដលដឹក ំេ យរដ លៃ ពេឈ។ កីកងល់ដ៏ធំេផ ងេទ ត គឺ ក់ព័នេ នឹង

សកម ពេធកសិកម។ សហគមន៍ នេលកេឡងពីត មវ ររបស់ពួក ត់កុង របនេ ប

ស់ដីកសិកមកុងេពលបចុប នរបស់ពួក ត់។ កីកងល់មួយេនះ តវ នេ ះ យ

មរយៈ រប ក់ ៉ងច ស់ ស់ ពួក ត់េ ែត ចពឹងែផកេ េលដីកសិកម

ែដល ន ប់ស ប់ ំដុះដំ ំេផ ងៗ។

ក់ភូមិ

ដំេណ រ រពិេ ះេ បល់ដ៏សំ ន់េ ក់ភូមិ នេ ប ស់វធីិ ស ២ ផ រ

ប់ ៖ េយង ន ក់ប ូ លគណៈក ធិ រ ឬ កមអកតំ ងភូមិេ កុងកិច បជំុ

កុង កមតូចៗ េហយ នទំ ក់ទំនងេ ន់អកភូមិ ំងអសឱ់ ចូលរួមកុងកិច បជំុរួម

ធំ ងមុន។ កម រ រស មបស មលេសរែតដឹក ំេ យម នីរ ភិ ល ំងអស់ ែដល

េធ រ រ មួយនឹងបុគលិកអង រមិនែមនរ ភិ ល និង កមអកតំ ងសហគមន៍

ែដលទទួល ន របណុះប លបែនម។ ៉ងេ ច ស់ គិន ជន តិពង ក់

ែដលនិ យ ជន តិេដមកុងមូល ន តវ ន ក់ប ូ លេ កុង កមនីមួយៗ។

កមអកស មបស មល នេលកទឹកចិត ៉ ង ងំឱ ន រចូលរួមពីគណៈក ធិ រ

ភូមិ និង សី េដម ីេធឱ ដំេណ រ រេនះ នយុតិធម៌ និង នត ពស ប់ស ជិក

សហគមន៍ ំងអស់។ រពិេ ះេ បល់េនះេ តជំុវញិកិច ពមេ ព ងសហគមន៍ែដល

េធេឡង យលកណ៍អក រ េហយែដល តវចុះហតេល េ យអកតំ ងរបសស់ហ

គមន៍នីមួយៗ េដម ីប ញពី រយល់ ពមេ យស័ គចិត មុន និង េ យទទួល ន

ព័ត៌ ន គប់ ន់។ កិច ពមេ ព ងេនះរួមប ូ លឧបសម័នមួយែដលបរ ិ យអំពីគេ ង


44

េនះ។ រពិេ ះេ បល់ តវ នេរ បចំ រច សម័ន ែដល ន ៣ដំ ក់ លដូច

ងេ ម ៖

ដំ ក់ លទី ១ ៖ រេលកកមស់ រយល់ដឹង និង រពិ ក អំពីេសចកី

ង រ ៉ ន់ ប ណពីផលប៉ះ ល់េ េលសងម

ែផកទី ១ ៖ រេលកកមស់ រយល់ដឹង និង រ ៉ ន់ ប ណពីផលប៉ះ

ល់េធេឡង មួយនឹង ប នភូមិ/គណៈក ធិ រភូមិ

ែផកទី ២ ៖ រពិ ក រួម មួយនឹងស ជិកសហគមន៍ ំងអស ់

ដំ ក់ លទី ២ ៖ រពិ ក េ េល រ ពមេ ព ង និង រប ញអំពីកិច ពម

េ ព ងសហគមន៍

ែផកទី ១ ៖ របក យ និង រពិ ក អំពីេសចកី ងកិច ពមេ ព ង

សហគមន៍

ែផកទី ២ ៖ ដំបូ នែផកច ប់េធេឡងេ យឯក ជ ស ប់សហគមន៍ ំង

យ ក់ព័នកិច ពមេ ព ង

ដំ ក់ លទី ៣ ៖ រប ប់ដំេណ រ រ និង រចុះហតេល េលកិច ពមេ ព ង

សហគមន៍

ដំ ក់ លទី ១ ៖ រពិេ ះេ បល់ េលកដំបូង នេ លេ សំ ន់ៗដូច

ងេ ម ៖

១. េលកកមស់ រយល់ដឹងេ េលទស នអំពី រែ ប បល ស តុ និង

ហិរ ប ន បូនកុងគេ ង REDD

២. បក យអំពីសិទិរបស់ជន តិេដម គតិចេ យែផកេលច ប់ភូមិ ល និង

ច ប់ៃ ពេឈរបស់ បេទសកមុ

៣. េលកទឹកចិតដល់ គី ក់ព័នឱ ចូលរមួ ៉ ងសកមេ កុង រអនុវតគេ ង

៤. ពិនិត េ េល រេរ បចំគេ ងែដល នេសេឡង កំណត់ និភ័យសំ ន់ៗ

ែផកេល រយល់េឃញរបស់សហគមន៍ និង ទទួលយកមតិេ បល់អំពី រែក

លមសំ ន់ៗេ េល រេរ បចំគេ ង។

េ កុងអំឡុងដំ ក់ លទី ១ ស ជិកសហគមន៍ទទួល នព័ត៌ ន មរយៈ

បុ៉ស័រ និង កូនេស វេ ែណ ែំដលរច ៉ ងពិេសស េហយ នវគសួរសំណួរ និង

េឆយសំណួរេ កុងកិច បជំុធំៗ កុង កមតូចៗ និង មរយៈ រសន ក់តទល់។


45

ដំ ក់ លទី ២ ៖ េ កុងអំឡុងែផកទី ១ ៃនដំ ក់ លទី ២ េសចកី ងកិច ពម

េ ព ង តវ ន នេ យ កម រ រគេ ងេ កុងកិច បជំុមួយចំនួន េហយ នែចក

យច ប់ចមងៃនកិច ពមេ ព ងេនះេ ឱ អកចូលរមួ ពម ំង នេរ បចំវគស ប់

សួរ និង េឆយសំណួរផងែដរ។ កុងអំឡុងែផកទី ២ មជ មណលអប់រចំ ប់ស ប់សហ

គមន៍ (CLEC) ែដល អង រមិនែមនរ ភិ លកុង សកែដល នឯកេទស នេរ បចំ

សិ រយៈេពល ២ៃថ េដម ផីល់ដំបូ នែផកច ប់េ យឯក ជ េ ដល់ កមេម

ដឹក សំហគមន៍ែដល នចំនួនពី ២០ េ ៣០ ក់េ កុងឃំុនីមួយៗ។ អង រ

សហគមន៍ អភិរក សតៃ ព និង រ លៃ ពេឈមិន នវត នេ កុងកិច បជំុ ំង

េនះេទ េដម ី ស ជិកសហគមន៍ នេសរ ី ពកុង រេលកេឡងនូវសំណួរែបប

សីុជេ ។

ដំ ក់ លទី ៣ ៖ មតិេ បល់ ពីសហគមន៍ តវ នប ូ នេ អកេធេសចកី

សេ មច ន់ខស់ និង នេធ រែកែ បែដល ំ ច់មួយចំនួនេ េលកិច ពមេ ព ងេ ះ

េហយ គី ំងពីរ នេ ចុះហតេល េលកិច ពមេ ព ង។

លវ ិ គ និង លបរេិចទៃនដំេណ រ រពិេ ះេ បល់ មួយនឹងសហគមន៍

នប ញេ កុង ង ២.៧។ សហគមន៍ ំងអស់ នចុះហតេល េលកិច ពម

េ ព ង។ រ យ រណ៍លមិតែដលទទួល នពីកិច បជំុនីមួយៗេ កុងអំឡុងដំ ក់ ល

នីមួយៗគឺ នស ប់ផល់ជូន មសំេណ រ។

រូប ព ៧ : រពិ ក អំពីេរដបូកេ កុង ភូមិពូ តំ និងភូមិអូ ម


46

ង ២.៧ ៖ លបរេិចទសំ ន់ៗកុង រពីេ ះេ បល់េ ក់ភូមិ

រចូលរមួរបស់សហគមន៍ ៖ កិច បជំុសំ ន់ៗ នេ តេ េលគេ ង REDD

ភូមិសំ ន់ៗែដល នដីេ កុងតំបន់សូល

េ ះភូមិ ឃំុ

ដំ ក់ ល

ទី ១ ៖ េលក

កមស់ រយល់

ដឹង

ដំ ក់ ល

ទី២ ែផកទី១ ៖

ពិនិត កិច ពម

េ ព ងេឡង

វញិ

ដំ ក់ ល

ទី២ ែផកទី២ ៖

ផល់ដំបូ ន

ផូវច ប់េ យ

ឯក ជ

ដំ ក់

លទី ៣ ៖

ចុះហតេល

េលកិច

ពមេ ព ង

អូ ម ែ សខុម ១០-

១២/១២/១១

១២-

១៨/១២/១១

១៤-

១៥/១១/១១ ១៥/១/១៣*

អូររ រ ែ សខុម ០១-

០២/១២/១០

២៥-

២៨/១០/១១

១៤-

១៥/១១/១១

១៥/១/១៣*

ែ សលី ែ សខុម ២៦-

២៨/០១/១១

២៨-

២៩/១០/១១

១៤-

១៥/១១/១១

១៥/១/១៣*

ែ ស ពះ ែ ស ពះ ១៤/១២/១០ ៣០-

៣១/៥/១១

១៣-

១៤/៦/១១

១៥/១/១៣*

ទី ែ ស ពះ ១-២/១/១១ ១-២/៦/១១ ១៣-

១៤/៦/១១

១៥/១/១៣*

ពូ រ ែ ស ពះ ២៧-

២៨/១២/១០ ៣-៤/៦/១១

១៣-

១៤/៦/១១

១៥/១/១៣*

អូ រ ែ ស ពះ ២៨-

២៩/១២/១០ ៦-៧/៦/១១

១៣-

១៤/៦/១១

១៥/១/១៣*

ពូគង់ ែ ស ពះ ៣០-

៣១/១២/១០ ៩-១០/៦/១១

១៣-

១៤/៦/១១

១៥/១/១៣*

ចក់ រ ែ សឈូក ១២-១៣/១/១១ ១១-

១៣/៧/១១ ៥-៦/៨/១១

១៥/១/១៣*

កូម ែ សឈូក ១៤-១៥/១/១១ ១៧-

១៩/៧/១១ ៥-៦/៨/១១

១៥/១/១៣*

ែ សអេ ល ែ សឈូក ១៦-១៧/១/១១ ២២-

២៣/៧/១១ ៥-៦/៨/១១

១៥/១/១៣*

ែ សខង់ ែ សឈូក ១៨-២០/១/១១ ២៦-

៣០/៧/១១ ៥-៦/៨/១១

១៥/១/១៣*

អណូង កឡឹង ែសន

មេ រម

១៧-

១៨+២៧/១១/

១៣-

១៦/៦/១១

២១-

២២/៦/១១

១៥/១/១៣*


47

១០

ពូហ ម ែសន

មេ រម

២៧-

៣០/១១/១០

១៧-

១៩/៦/១១

២១-

២២/៦/១១

១៥/១/១៣*

ពូ ៉ង ែសន

មេ រម ៣០/១១/១០ ១៥-១៦/៦/១១

២១-

២២/៦/១១

១៥/១/១៣*

ពូេ ៉ ល េមម៉ង់ ១-៣/១០/១១ ៦-៨/១០/១១ ២១-

២២/១០/១១

១៥/១/១៣*

ភូមិអកេ ប ស់ដៃទេទ ត

(េ ប ស់អនុផលៃ ពេឈេ ចន បុ៉ែនមិន នដីេ កុងតំបន់គេ ងេ ះេទ)

េ ះភូមិ ឃំុ រពិេ ះ

េ បល់ដំបូង កិច បជំុទីពីរ

ដំបូ ន

ផូវច ប់េ យ

ឯក ជ

ចុះហត

េល េល

កិច ពម

េ ព ង

ែ សអីុ រម ៦-៧/១០/១១ ៨-៩/១០/១១ ២១-

២២/១០/១១

១៥/១/១៣*

ពូ តំ រម ១០-

១២/១០/១១

១៥-

១៧/១០/១១

២១-

២២/១០/១១

១៥/១/១៣*

ពូ ំង រម ១៣-

១៤/១០/១១

១៨-

១៩/១០/១១

២១-

២២/១០/១១

១៥/១/១៣*

* លបរេិចទ ប ក់ បែហល

មតិេ បល់ែដលទទួល នកុងអំឡុងេពលពិេ ះេ បល់

សហគមន៍ ំង យែដល នពិេ ះេ បល់ នប ញពី រ ំ ទដល់ រ

បេងតគេ ង REDD ពីេ ះពួក ត់េមលេឃញ មេធ យមួយស ប់ រ រ

លទ ព ស័យផលេលៃ ពេឈ និង ដីកសិកម នយូរអែងង។ កីកងល់មួយកុង

ចំេ មកីកងល់ធំៗរបស់ពួក ត់គឺ បសិនេបៃ ពេឈមិនរក ន ក់ចំណូលចូល

េ រដេទ េ ះរដនឹងផល់ដីសម នេ កុងៃ ពេ ះេ ឱ កមហុ៊នឯកជន ែដលនឹងបិទ

លទ ពរបស់ពួក ត់កុង រ ស័យផលេលធន នដ៏សំ ន់េនះេទ តេហយ។ ន់ែត

ច ស់េ េទ ត សហគមន៍ ំង យ នេលកេឡងនូវកីកងល់ ក់ព័ននឹង

េតគេ ង REDD នឹងបិទសិទិរបសពួ់ក ត់កុង រ ញយកអនុផលៃ ពេឈែដរឬ ៉ង

។ កីកងល់េនះ តវ ន យបំភឺ មរយៈ រប ញនូវយទុ ស គប់ គងរបស់

គេ ង REDD ែដលអនុ តឱ សហគមន៍មូល នបន បមូលអនុផលៃ ពេឈ ន

ធម ។ កីកងល់មួយេផ ងេទ ត គឺ គេ ង REDD នឹង ម ត់ គី ក់ព័នេ កុង


48

សហគមន៍មិនឱ ចូលេ ន់ៃ ពដូន និង ៃ ពប ុ ះសពដូចធម េទ តេឡយ។ ប ប់

មក កីកងល់េនះ តវ ន យបំភឺ រេចញចូលេ ន់ដីដូន និង ដីប ុ ះសពេ

កុងតំបន់ៃ ព រ រសី នឹង តវ នអនុ តស ប់ កម ប ជនកុងមូល ន និង

ជន តិេដម គតិច ំងអស។់

េផ ងពីេនះ គី ក់ព័នកុងសហគមន៍ ន រ ពយ រមអំពី រ ត់បង់ដីកសិកម

កុងេពលបចុប នរបសពួ់ក ត់។ រ ពយ រមេនះ តវ ន យបំភឺ ៉ ងច ស់ ស់

ដីកសិកមកុងេពលបចុប ន ំងអស់នឹង តវ នអនុ តឱ េ ប ស់ ធម ស ប់

ដីែដលទទួល នេ យ សបច ប់។ បែនម ងេនះេ េទ ត សហគមន៍ ំង យ ន

ប ញពីេសចកី តវ រសិទិ ន់ ប់ដីកសិកម បកបេ យសនិសខុ។ កីកងល់េនះ តវ

ន យបំភឺ មរយៈ រប ញពីស ស គរបសគ់េ ងកុង រេចញប័ណកមសិទិ

រួមជូនជន តិេដម គតិច ែដលនឹង សនិសុខេលសិទិ ន់ ប់ដីកសិកមរបស់សហ

គមន៍ ដីែដលទំេនរពី រ ំដុះ និង ដីលំេ ន។ ដំេណ រ រេនះរួមប ូ ល រេធ រ

មួយនឹងសហគមន៍េដម ីេធែផនទីដីសមូហ ព និង ចង កងឯក រផូវច ប់ែដល តវ រ

ស ប់េសសំុឱ រ ភិ លេចញប័ណកមសិទិ ន់ ប់ដីសមូហ ព។

អកចូលរួម ៉ ងេ ចន នប ញពីកីកងល់ រ ភិ លកុងេពលបចុប នេនះមិន

ន បសិទ ពកុង រទប់ ត់ រ ប់ នដីៃ ព រ ប់េឈ និង បទេលស េ ចន

េផ ងេទ តេ កុងតំបន់ រ រេនះេឡយ េហយ េរ យៗ កមអក នអំ ចេ កុង

ជួររ ភិ ល នចូលរួម ប ពឹតបទេលស ំងេ ះ។ េនះគឺ ប មួយកុងចំេ ម

ប សំ ន់ៗែដល រផល់មូលនិធិបែនមដល់គេ ង REDD ចនឹង តវ ត់បនយ

េដម បីេងនកិចខិតខំ បឹងែ បងជំរុញ រអនុវតច ប់ និង ក មិត ំ ទែផកនេ យ

ែដលខួនទទួល ន។

សហគមន៍ នប ញផងែដរនូវេសចកី ចង់ឱ គេ ង REDD ផល់ដល់ពួក

ត់នូវផល បេ ជន៍ ល់បែនមេទ ត។ គេ ងនឹង នេ សេ មចេ លេ េនះ

មរយៈេស ផ ពផ យកសិកមែដលនឹងជួយបេងនទិនផល និង ក់កៃ ម ពម ំង

គេ ងអភិវឌ ន៍សហគមន៍ដៃទេទ តែដលផ រ ប់េ នឹង ទិ ពែដលកំណត់ ន

ក់ព័ននឹងសហគមន៍។ ដំេណ រ រេនះ តវរួមប ូ ល ំ ច់នូវ រអប់រ ំ កមសន ំ

ក់ សហគមន៍ៃ ពេឈ េទសចរណ៍ធម តិ និង គេ ងេហ រច សម័ន តតូច។

មិនែតបុ៉េ ះ គេ ងនឹងបេងតឱ ន បព័នផូវ រមួយស ប់ែចករែំលកមួយែផកៃន

ក់ចំណូលសទុែដលទទួល នពីគេ ងេនះ មួយនឹងសហគមន៍ែដលចូលរួម។

រច សម័នែចករែំលកផល បេ ជន៍េនះនឹង តវេធឱ ចប់រួច ល់ េ យ ន រចូលរួម

ពីសហគមន៍ េ កុងអំឡងុេពលពី ១២ េ ១៨ ែខប ប់ពីគេ ងេនះចូល ធរ ន។


49

អកចូលរួម េ ចនេ កុង រពិេ ះេ បល់ នប ក់ ក ដ៏សំ ន់មួយ

ែដល តវេធ ៉ ង ឱ បព័នេនះ ន ពយុតិធម៌ ដូេចះអក ំ ទគេ ង ចរក ន

នូវ រ ំ ទពីសហគមន៍ែដលចូលរួម។

១.៩ បព័នស ប់ រពិេ ះេ បលប់ន

ដំេណ រ រដូចែដល នបរ ិ យ ងេដម គឺ ចំណុច ប់េផមដំេណ រ រ ផូវ រ

កុង រ ស័យ ក់ទង េហយ តវ តតពិនិត េឡងវញិរ ង កសួងបរ ិ ន អង រ

ស គមអភិរក សតៃ ព និង សហគមន៍ចូលរួម ំង ២០ ក់ព័ននឹងគេ ង REDD

េនះ។ លកណៈ ក់ ក់ៃនដំេណ រ រេនះនឹង តវ នពិេ ធន៍ និង អភិវឌ ជំ នៗ

មរយៈបទពិេ ធន៍ៃន រអនុវតេ ំដំបូងៗ។ ស ស គសំ ន់ៗនឹង នដូច ង

េ មេនះ ៖

រពិេ ះេ បល់ ប ំ ំ មួយនឹងអកតំ ងសហគមន៍អំពីផល បេ ជន៍

និង ផលប៉ះ ល់េដម ីផ រ ប់េ នឹងដំេណ រ រេធែផន រ ប ំ សំ ប់

គេ ងេនះ

រពិេ ះេ បល់ និង រ ៉ ន់ ប ណ ផូវ រ មេពលេវ េទ ង ត់ ក់

ទងនឹងកមវធីិ ម នផល បេ ជន៍សងម

រពិេ ះេ បល់ រ យតៃម មេពលេវ េទ ង ត់។ល។ េ កុងអំឡងុ

េពលអនុវតសកម ពគេ ងេ កុងភូមិនីមួយៗ

ដំេណ រ របឹងត ៉ នបរ ិ យេ ងេ មេនះ

បសិនេបរកេឃញ ស ស គ ំងអស់េនះ នលកណៈមិន គប់ ន់េទ េ ះ

នឹង ន រ ត់វ ិ ន របនេទ តេដម ីបេងនក មិតៃន រពិេ ះេ បល់បែនមេទ ត។


50

ង ២.៧.៥ េសចកីែណ អំំពីែផន រសកម ពពិេ ះេ បល់បែនម

ពឹតិ រណ៍ ពញឹក ប ់ ែដគូរ អកចូលរមួ

េវទិ រសហគមន(៍មតិេ េលសកម ពស់ៗ និង ទិ ពស បអ់ គត)

ប ំ ំ មុនេពលេសិ េធែផន រប ំ សំ ប់ក មិត

តបំនែ់ដនជ មកសតៃ ពែកវសី

ងំអស់ តំ ងសហគមនម៍កពីភូម ិ នងិ តវ នអេ ញឱ ចូលរមួេ កុងទី ងំកល។ ជំនយួនងឹ តវ នផល់ដល់ពួកេគេដម ី បមូលទស នៈេ ក់ភូមិ មុន េ េវទិ នងិេធ រេឆយតប តឡប់េស ជិកសហគមន៍ប ប់ពេីនះ។

រ តតពនិិត ផូវ រនូវផល បេ ជណ៍ នងិផលបះ៉ ល់សងម

៉ ងេ ច ស់ េរ ងល់ ៣-៥ ំ តវ ន

កណំត់េ កុងរយៈេពល១២ែខ ៃនសុពល ព

ងំអស់ គ រ គរូំ, អកដកឹ សំហគមន៍, focus groups.

ពេិ ះេ បល់េ េល បេងត រែបងែចកផលបេ ជន ៍

កចិ បជុំ េ ចនកុងអឡុំងេពល ២០១៥-២០១៧

ងំអស់ តំ ងសហគមន ៍ បូករួមនងឹ រពិ កេពញអង រួម មយួ កម គ រែដលរងផលប៉ះ ល់ ែដល នេ ះអេ ញ។ កចិ បជំុ ទី ងំក ល និង កភូ់មិ។


51

ពឹតិ រណ៍ ពញឹក ប ់ ែដគូរ អកចូលរមួ

រពេិ ះេ បល់េេល រអនុវត រែបងែចកផល បេ ជន៍

៉ េ ច ស់ េរ ងល់ ប ំ ំ រអនុវត

មយួ តវ ន បេ់ផមេឡង– លវ ិ គពតិ

កដ ស័យេល ររច ែបងែចកផលបេ ជន ៍

ងំអស់ តំ ងសហគមន ៍ បូករួមនងឹ រពិ កេពញអង រួម មយួ កម គ រែដលរងផលប៉ះ ល់ ែដល នេ ះអេ ញ។ កចិ បជំុ ទី ងំក ល និង កភូ់មិ។

រពេិ ះេ បល់េេលេ លនេ យ

ក់ ក ់SPF ដូច នម រ

ពឹតិ រណ៍មយួ ឬ េ ចន ស បរ់ច ដី េខត េ េលបទប តិ តបំន់ រ រតងឹរងឹ ែផន រ គប់ គង .ល.

អក ងំអស់ ែដល នបះ៉ ល់េ យ េ លនេ យ/បទប ត ិ

តំ ងសហគមន ៍ បូករួមនងឹ រពិ កេពញអង រួម មយួ កម គ រែដលរងផលប៉ះ ល់ ែដល នេ ះអេ ញ។ កចិ បជំុ ទី ងំក ល និង កភូ់មិ។

រពេិ ះេ បល់េលរអនុវតសកម ពក់ភូមិ ក់ ក(់ឧ. រេ ះបេ ល ព,ំ រ

ចុះប ីដី, ជេ មសជីពេផ ងៗ)

ស ស គទ ប់ៃនសកម ព ងំអស់ - េ េពល បេ់ផម, េេពលប ប់ នងិេទ ង

ត ់ េ កុងអឡុំងេពល ៃន រអនុវត

ភមិូ ក់ ក ់ ែដល នចូលរមួេកុងសកម ព

អកដំ ងសហគមន ៍ បូករមួនងឹ រពិ ក េពញអង រមួ មយួ កម គ រែដលរងផលប៉ះ ល់ ែដល នេ ះអេ ញ។ កចិ បជំុ ក់ភមិូ។

ចូលរមួកុងដំេណ រ រគេ ងអភិវឌ នឃុ៍ំស ត ់

ប ំ ំ ឃុំស តែ់ដល ក់ពន័ ងំអស់ កម បឹក ឃំុស ត់, អកដំ ងភូម ិ

ចូលរមួកុងសិសីពី រេធស ហរណកម ក់ សក

ប ំ េំ ម រំ ច ់

ឃុំស តែ់ដល ក់ពន័ ងំអស់នងិក់ ររ ភិ ល

កម បឹក ឃំុស ត់, អកដំ ងភូមិ, អង រេ រ ភិ ល

កចិ បជំុគណៈកម រសក

ប ំ តី ស រ ភិ ល ក់ សក ែផករដ លៃ ពេឈ

កចិ បជំុគណៈកម រេខត

ម រ ំ ច ់ រ ភិ ល ក់េខត ខណរដ លៃ ពេឈ

ចូលរមួកុងប ញអងរេ រ ភិ លេខត

មណល់គរី ី

ម លកំណត់ រំ ច ់

អង រេ រ ភិ លេធ រេ កុង នងិជុវំញិតបំនគ់េ ង

អង រេ រ ភិ លេធ រេ កុង នងិជុវំញិតបំនគ់េ ង

ប ញអង រសងមសីុវលិ REDD+

ប ំ ំ អង រសងមសីុវលិេធ រេ កុង នងិជុវំញិតបំនគ់េ ង

សងមសីុវលិេ កមុ ែដល នចូលរមួេ កុងកមវធិ ីREDD+


52

បែនមេ នឹង ពឹតិ រណ៍ ំងេនះ ដំេណ រ រៃនបណឹងត ៉ នកំណត់ដូច ងេ ម រ

ផល់នូវមេធ យដ៍េទ តដូច រពិេ ះេ បល់/ រសន រ ងសហគមន៍ និង កម

គេ ងក៍ តវ នេធេឡងផងែដរ។ អំឡងុេពលផលម់តិេ បលេ់ េល CCBA រយៈេពលកំណត់ៃន រផល់មតិ រណៈរបស់CCBA ស ប់គេ ងេរដតំបន់

ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី នេធេឡងពីៃថទី១ េ ៣០ ែខតុ ២ំ០១៤។ េ កុង

អំឡុងេពល ៃនរយៈេពលកំណត់កុង រផល់មតិ រណៈរបស់CCBA កម រ រ

សហគមន៍ សី េ យ នច មះនូវបុគលកិរបសអ់ង រWCS និង ម នីរដ លៃ ពេឈ

ែដល ន ចុះេ ទស ភូមិចំនួន២០ ែដល ន ក់ប ូ លេ កុងគេ ង។ អកែដល

នចូល រួម ងំអស ់ តវ នត មវឱ ផលម់តិ និងេ បល់ េ កុងអំឡុងេពល បជំុ។កិច

បជំុរបស់ សហគមន៍ តវ ន រពេឡងេ យ ន េមដឹក ំភូមិ ប នភូមិ ម នីរដ

លៃ ពេឈ ក់មូល ន និងស ជិកសហគមន៍ដ៏ៃទ។ ពត៌ ន និងស រៈដូច នែចង

ងេ ម តវ នែចករែំលក៖

វេីដអូអប់រសីំអំពី រ ស់បូរ ស តុ និងេរដ នឹង តវ ន ក់ប ញមុនកិច

បជំុពិេ ះេ បល់េ មភូមិនីមួយៗ។

ទិដ ពទូេ អំពី រ ស់បូរ ស តុ និង េរដ ពម ងំេសចកីសេងបអំពី

គេ ងេរដតំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ែខរ និងពង តវ នែចក

េ ឱ អក ចូលរួម ំងអស់។

រេធបចុប ន ពៃន រែកលំអកិច ពមេ ព ង(ែដល ដីកមសិទិឯកជន និង ដី

កមសិទិរបស់សហគមន៍ជន តិេដម គតិច ែដល តវ ន ប់បេ ញពី តំបន់

គេ ង) របស់សហគមន៍មូល ន និង រដ លៃ ពេឈ ែដល តវ ន ប ញ

ដល់អកចូលរួម ំងអស់។

រពន លអំ់ពី ស តុ សហគមន៍ និងសម័នជីវច មះ(CCBA) និងរយៈេពល

ៃន រផលម់តិ រណៈរបស់CCBA ស ប់គេ ងេរដតំបន់ែដនជ មក

សតៃ ពែកវសី ។

រេរ ប ប់អំពី យន របណឹងស ប់គេ ង េ យ នប ូ លនូវេលខ ទូរសព

ែខ ប ន់ ែដលពួកេគ ច យ រណ៍អំពីបណឹង ឬ រ យ រណ៍ ពីសកម ព

ខុសច ប់ែដល ក់ទងេ នឹងៃ ពេឈ និងសតៃ ព។ រ រ ទុក តវ នែចកជួន

េ ដល់អកចូលរួម ងំអស់។


53

ែផកសំ ន់ៃន ររច ឯក រគេ ងេរដ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

ែខរ តវ នផល់េ ឱ បុគលសំ ន់ៗ ដូច េមដឹក ភូំមិ ប នភូមិ និង

ស ជិក ក់ព័នេផ ងេទ តរបស់សហគមន៍ែដល េសសំុពួកេគ។

េ កុងអំឡុងេពលៃនកិច បជំុសហគមន៍ េ កុងភូមិចំនួន២០ កមគេ ង នជូន

ដំណឹងដល់អកចូលរួម ងំអស់ នឹង ន អកសវនករឯក ជ ែដលនឹងចូលមក ទស

ភូមិរបស់ពួកេគ នឹងេធស សន៍ពួកេគមួយចំនួន ក់ទងេ នឹងគេ ងេនះ។ តវ

នពន ល់ គឺ ែផកមួយៃនដំេណ រ រ សុពល ព និង រេផ ង ត់របស់គ មង ែដល

ខុស នឹងសង់ CCBA។ េ កុងអំឡុងេពលទស នកិចរបស់ កមសវនករ េ ម

តំបន់គេ ងនីមួយៗ សហគមន៍មូល នកុងភូមិែដល នេ ជសេរ ស តវ នជូន

ដំណឹង មុនអំពី រចុះទស នកិច ៉ ងតិចពីរៃថ ដូេ ះពួកេគ ចេធ រជូនដំណឹង ដល់

ស ជិកសហគមន៍ដ៏ៃទេទ តេដម េី ត មេពលេវ ស ប់ចូលរួមកិច បជំុ មួយ កម

សវនករ។ ប នសហគមន៍មូល ននឹង តវ នែណ ំ ដល់សវនករស ប់ កិច

ពិ ក និងកិច ពមេ ព ងេ មុខេទ ត អំពីកិចពិ ក និងបទស ស មួយ ស ជិក

សហគមន៍។

នីតិវិធីេ ះ យទំ ស ់យន រកុង របឹងត ៉ តវ ែតឆង ត់ដំ ក់ លចំនួនបី ទ ំែតឆងដល់ រទទួល

នេ គជ័យកុង រេ ះ យ។ រវវិតេនះនឹង តវ នឱ និយមន័យេ យ រែណ

ំពីដំ ក់ លទី១ េ ដំ ក់ លទី២ និងពីដំ ក់ លទី២ េ ដំ ក់ ល ទី

៣។ េសចកីែណ ំេនះ នឹង តវ នេធេឡងេ កុង េពលេវ កំណត់ែដល នបេងត

េឡង។ កម រ រអនុវតគេ ង នឹងយកវ ិ នលៗ និងវធីិ សសមរម ងំ យ

េដម ីេធឱ នេ គជ័យេ កុង លកំណត់ ំងេនះ។

យន រកុង រេ ះ យបណឹងត ៉ ដំ ក់ លទី១ ក បណឹង នឹង រត ៉ ែដល ន ក់ប ូ នេ េ យ កមអនុវតគេ ង នឹង តវ ន

យកមកេមល េហយេ េពលែដល ចេធេ ន និង ន រេ ះ យេ យ ល់

លកណៈមិត ព។ រេឆយតប យល័កអក រមួយ េ ដល់បណឹងត ៉ែដល ន

េហតុផលសមរម នឹង តវ នផល់ជួនកុងអំឡុងេពល៣០ៃថ។

យន រកុង រេ ះ យបណឹងត ៉ ដំ ក់ លទី២ បណឹងត ៉ែដលមិនេពញចិត េ កុងដំ ក់ លទី១ នឹង តវ នប ូ នេ គីទីបី

ែដល ក ល េ កុងអំឡងុេពល១៤ៃថ ៃនៃថជូនដំណឹង អំពី រមិនទទួលយក

នូវដំេ ះ យែដល នផល់ជូន។ តួ ទីៃនសិទិអំ ច សបច ប់មួយរបស់ កម


54

បឹក ឃំុស ត់ េ កុងតំបន់គេ ងគឺ នតួ ទីកុង រទទួល ក បណឹងពីអក ែដល

េ ះេ តឱ ពួកេគ អំពីប ំង យ េ យេធ រប ញពួកេគេ ន់ កែនង

តឹម តវ ឬ ែសងរកេ ះ យប ឱ ពួកេគេ យ ល់ ែដល ទូេ គឺ មរយៈ រ

ស មះស មលរ ង គីែដលរងផលប៉ះ ល។់ ដូចេនះ កម បឹក ឃំុស ត់េ កុង តំបន់

គេ ង េដរតួ ទី គីទីបីេ កុងយន របណឹង េហយ នេធដូេចះ ំង សង ងំពី

សកម ពអភិរក ន ប់េផមដំបូងេ កុង២០០២។ រដ លៃ ពេឈ(FA) នេប ចិត

ចំេ ះសកម ពេនះ គឺ ែផកមួយៃនកិច ពម េ ព ងសហគមន៍ ផូវ រ។ ស ជិក

ន់ខស់ៃន កមែផក គប់ គងនឹង ទទួលខុស តវស ប់ រ តត ពិនិត ដំេណ រ រ េហយ

នឹង ករណី ំង យនឹង តវ នចង កង ឯក រទុក និង នដំេណ រេ ៉ង

ន បសិទិ ព។ េសចកីសេ មចនឹង តវ នេធេឡងេ កុង រពិេ ះេ បល់ មួយ

ឬ េ ម រស មបស មលៃន កម បឹក ឃំុស ត់ែដល ក់ព័ន េហយឯក រែដល

នចង កង ំងអស់នឹង តវ នចមងេ ឱ គី ងំអស់។ គេ ងនឹងផល់ នូវ រក

ងសមត ពេ ដល់ កម បឹក ឃំុស ត់ និង ំ ទេដម ីបេងននូវ រយល់ដឹងរបស់

ពួកេគអំពីគេ ង REDD នឹងតួ ទីរបស់ពួកេគេ កុង រេដរតួ ទីេ កុងមុខ រេនះ។

យន រេនះ នគុណសម តិ ៉ ង ំងកុង រេ ប ស់ បព័នែដល ប ក់ បែហល

និងែដលបេងតេឡង ៉ងល ែដល ន ប់ បេងនលទ ពែដល នឹង ច តវ ន

ទទួលយកេ យ គី ក់ព័ន េហយនឹង តវ នរកេឃញ ននិរនរ ព និង រ

ចំ យែដល ន បសិទិ ព។ រទទួល ល់ដឹងឭអំពីយន រ កុង រទទួល និង

េ ះ យបណឹង នឹង តវ នេធ រ តតពិនិត េទ ង ត់ េ កុងអំឡុងេពលៃន រ

ពិេ ះេ បល់ មួយតំ ងសហគមន៍ និង បសិនេបេធ រវនិិច័យ ំ ច់ មរ

យៈ រ យតៃម ងេ មរយៈេពលកំណត់។ បសនិ គី មួយ ន រមណ៍

កម បឹក ឃំុស ត់ មិន កសមេដរតួ គីទីបី ក ល េ ះអកស មស មល

ជំនួសនឹងចូលមក មរយៈកិច ពមេ ព ងរ ង េ វញិេ មក។ ជេ មសស ប់ រ

ស មបស មលជំនួស បែហល តវ ន ប់ប ូ ល បុ៉ែនមិន តវ នកំណត់ ចំេ ះែត

អង រ ំ ទសិទិមនុស កុងសងមេ ះេទ។

យន រកុង រេ ះ យបណឹងត ៉ ដំ ក់ លទី៣ ស ប់ករណីែដលបណឹងត ៉មិន តវ នេ ះ យេ កុងដំ ក់ លទី១ ឬ ទី២

(ឧ. ទំ ស់ ក់ទងនឹងសិទិ ន់ ប់ និងេ ប សដី់ និងៃ ពេឈែដលេកតេចញពី

សកម ពឋិតេ េ ម អនុេ លបំណង #៣) រប ូ នេ ន់ នីតិវធីិតុ រនឹង តវ


55

នេធេឡង េ យ កម រ រអនុវតគេ ង ឬ គីទីបីែដល ក ល េ កុង

អំឡុងេពល ១៤ៃថ ៃនៃថជូនដំណឹង រស មបស មលេ យ គីទីបីគឺ មិន នទទួល

េ គជ័យេទ។ និតិវធីិកុង រេ ះ យប ស ប់ដំ ក់ លទី៣ នឹងអនុេ ម

េ ម កបខ័ណច ប់របស់ បេទសកមុ ។ គេ ងេនះគឺ េធេឡង ៉ ង បង បយ័ត

េដម ីមិនឱ ប៉ះ ល់ឬេរ សេអងដល់លទផលៃនជេ ះ ងំេនះ។ ឧ. ជេ ះកុង រ

គប់ គងដីធី នឹង តវ នេ ះ យេឡង មរយៈ រ ប ន់ ប់ បព័ន កុងដំេណ រ

ផល់កមសិទិដីធី បកបេ យត ព េ យ ប់ប ូ ល ំង រចុះប ី មួយនឹង

កសួងម ៃផ(MOI) សហគមន៍ជន តិេដម គតិច និង របេងតគណៈកម រកុង

តំបន់ និងស ជភូមិ រណៈ ែដល អកដឹក កិំច បជំុពិេ ះេ បល់ រ

ណៈ។ េ កុងអំឡងុេពលៃនកិច បជំុេនះ ពួកេគ នេធ រេសសុំ ទទួល ល់ ផូវ រ

ពី ធរកុងតំបន់ និង អនុ តឱ ន រកត់ រត ៉េ យ ន រអះ ង។ រ

េ ះ យេ ដំ ក់ លេនះគឺ តវ នស មបស មលេ យ កម បឹក ឃំុស ត់។

ដំេណ រ រេនះ អមេ យ រចុះប ីសហគមន៍ មួយនឹងមនីេរ បចំែដនដី នគរូបនីយ

កមសំណង់េ ក់េខត មួយនឹង រ យតៃមអំពី រអះ ងេលដីធី ងំអស់បេងត

ែផនទី ពំ បទល់ ផូវ រ និងេធ រេចញផ យ រណៈៃន រកំណត់អតស ណ

ដី និង ែផនទីេ កុងរយៈេពល៣០ៃថ។ បសិនេប នជេ ះេកតេឡងែដលមិន ចេ ះ

យ ន មរយៈ កម បឹក ឃំុស ត់ ឬ មនីេរ បចំដីធី ដូច វ ិ ទដីេធេ េលដីែដល

នចុះប ីដីធី សបច ប់រួច វ ិ ទ ងំេនះនឹង តវ នយកេឡងេ តុ េខតេដម ីេធ

រេ ះ យ ឬ េធ របឹងឧទរណ៍េ ន់តុ រ ន់ខស់ (ឧ. តុ រកំពូល

បេទសកមុ )។

រ ប ងំនឹង រេរ សេអង

េ ងេ មរដធមនុ ៃន ពះ ច កកមុ ែដលែចង មនុស ំងអស់គឺ ន

សិទិេស េ ចំេ ះមុខច ប់ េ យ ន រេរ សេអង មួយេ េល តិ សន៍

ពណ៌សំបុរ ជំេន ស និ រនេ យ ទីកែនងកំេណ ត នៈសងម

ទព សម តិ ឬ ន ពេផ ងៗ។ ច ប់កុង រ រ រ និងេលកកមស់សិទិរបស់ជន

ពិ រ ម ត់ រេរ សេអងជនពិ រកុង រចូលរួមកុងគេ ងអភិវឌ ន៍សងម េសដ

កិច និងវប ធម៍ ែដល ចេធឱ ន រប៉ះ ល់ដលផ់ល បេ ជន៍បុគល។ អំេព

េប តេប នេករេភទ តវ ន ម ត់ ៉ ងតឹងរងឹេ មច ប់ រ រ។ កម ពហទណ

នឱ និយមន័យេ េល រេប តេប នេករេភទ ទេងលែដលបុគល ក់ រេំ ភ

បំ នេ េលអំ ចែដល តវ នផល់ឱ េ ពួកេគ េ កុងមុខ ររបស់ពួកេគេដម ី ក់

សំ ធមងេហយមងេទ តេ េលបុគល ក់េដម ីទទួល ន បេ ជន៍ផូវេភទ។


56

េលសពីេនះេ េទ ត អំេពេប តេប នេករេភទ គឺ ច តវ នេធ រផ េ ស ចេ ះពី៦

( មួំយ)ៃថ េ ៣(បី)ែខ និងពិន័យចេ ះពី ១០០,០០០(មួយែសន)េរ ល និង

៥០០,០០០( ំែសន)េរ ល។

បុគលិកែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ំងអស់ នឹងចូលរួមវគបណុះប លបុគលិក ប ំ

ំ ស ប់ រ ប ងំនឹង រេរ សេអង និង រប បអំពីេយនឌ័រ។ អក ំ ទគេ ង

និង អង ពេផ ងៗែដលចូលរួមេ កុង របេងត និងអនុវតគេ ង អនុវត មច ប់ ំង

េនះ។

២. ន ពមូល ន (G២)

២.១ ន ពមូល ន ក់ព័ននឹងសហគមន៍

វធីិ សស ប់ រវ ិ គ

ែផកេនះ នឹងពិនិត េ េលក ចម ងៗែដលនឹងជះឥទិពលេ េលសហគមន៍ ែដល

សិតេ កុងតំបន់គេ ង ក់ទិននឹង ន ពេ ប ស់ដីមូល ន បសនិេប ន រ

ឧបតមថវ ិ ផល់គេ ង REDD េទ។ េ យផ ំប ូ ល រ ងក មិតេ លេ ៃនសកម

ពអភិរក និង និ ររពឹំងទុកៃនក ជំរុញ រ ប់បំ ញៃ ពេឈ ន ពែដល ន

គេ ងេនះ គឺ ចបេងតេឡង នស ប់សហគមន៍ ងំ យ។

រព ករេ េលនិ រ ក់ទិននឹងសខុុ ល ពរបស់សហគមន៍ គឺ ន រលំ

ក ំង ង រព ករអំពីជីវច មះ ពីេ ះ នក េ ចនបែនមេទ តែដល ក់ព័ន

េហយមិនែមន គប់ែផក ំងអស់សទុែតសតិកុងទិសេ សប េ ះេទ។ បទ ន CCB

Standards តវ រព ករេ េល រ ស់បូរែដលប លមកពីសកម ពរបស់គេ ង

ខណៈែដល រ ស់បូរមុខរបរចិ ឹមជីវតិប លមកពីក ដៃទេទ ត តវ ន ត់ទុក

ែផកៃន ន ពមូល ន េ លគឺ ន ពែដល នគេ ង។

េស វេ ែណ ំអំពី រ ៉ ន់ ប ណលកណៈសងម ែដលចង កងេ យ CCBA និង

ៃដគូ (Richards និង Panfil ២០១១) នែណ ំ ន ពែដល នគេ ង “គួរេ ត

េ េលលទផលៃនដំេណ រ រ ឬ លកខណែដលទំនង ទទួលរងផលប៉ះ ល់ពីគេ ង

- ក ំងេនះ ញឹក ប់ ក់ទងេ នឹង រេ ប ស់ដីែដល ក់ព័ននឹងគេ ង”។

េនះគឺ រែញកេចញដ៏សំ ន់មួយ េ យ រ និ រមុខរបរ រួមេ កុងតំបន់

គេ ងេនះ នឹងឆុះប ំងមួយែផកអំពី រ ស់បូរេផ ងៗ ៉ ងេ ចនេ កុងេសដកិច

ទូលំទូ យកុងតំបន់ និង កុង បេទសកមុ ែដលពិ កនឹងព ករ ដូច កំេណ ន

ប ជន រ រ ទីផ រលក់ទំនិញ និង ឥទិពលៃន កល វូបនីកម ក មិតៃន រវនិិ


57

េ គ ល់ពីបរេទស ន ពសនិសុខ ន ពនេ យ េ ះមហន យធម តិ

ក មិតៃនអំេពពុករលួយ េដម។ រែ ប បល ស តុែដល ចេកត នេពលអ

គត គឺពិ ក ងំ ស់កុង រព ករឱ ន តឹម តវេពញេលញស ប់េធ រសេ មចចិត

កុង រ គប់ គង។ េ ង មសនិ នកម ងេល េយង ចសនិ ន ន ស ប់

ក គេ ចនកុងចំេ មក ំងេនះ ឬ លក់ ែបបេនះ លំ ៃំន រ ស់បូរនឹង ន

ទ មង់ដូច េ នឹង ន ពែដល នគេ ងេនះ និង ន ពែដល នេ ងេនះ

ែដរ ដូេចះេហយក ំងេ ះមិន ក់ព័នេ យ លេ់ នឹង រកំណត់ឥទិពលសុទរបស់

គេ ងេ ះេទ។ គំរូទស នជួយេយងឱ ពិ រ េ េលក ងំអស់េ ះ ែដល

េយង ចនឹង នលទ ពែកែ ប ក់ព័នេ នឹងលំ ំមូល នរបស់ ។

វធីិ សបេងតមុខរបរ ននិរនរ ព 4 (SLA) ែដល នេ ប ស់ ៉ ងទូលំ

ទូ យេនះ នប ញពីមូល នស ប់េធ រវ ិ គ។ វធីិ សេនះកំណត់សុខុ ល

ព រផ ំប ូ ល ៃន គ រ ឬ ៃន ទព សម តិ ល់ខួន ៥ ចំ ត់ ក់ធំៗ

(ធម តិ រូបវន សងម មនុស្ស និង ហិរ វតុ) េហយព ករពីនិ រចំេ ះ ទព

សម តិេ យែផកេ េលស ធ ល់ែដល គ រ បឈម (“បរបិទៃន ព យរងេ ះ”

ដូច និភ័យែផកសុខ ព និង ប ជ័យកុង រ ដុំះ) និង “សំណំុរច សម័ន

ែ ប បល” ងេ ដូច រែកែ បេ លនេ យរបសរ់ ភិ ល និង បទ ន

សងម។ េ យេហតុ នក េ ចន ែដលមិន ចកំណត់ គំរូ មែបបបរិ ណ ន

េ យេ ប ស់ទិនន័យថីៗ ពិេសសខណៈែដល នកនងផុតអស់រយៈេពល ៉ ងែវង

ែបបេនះ ន ពេនះ នលកណៈែបបបរ ិ ណ េហយេ តេ េលទិដ ព ំង យ

ែដល ចព ករ នេ យច ស់ ស់េដម ីបេងន ឬ ត់បនយឱ នេ ចន េហយ

ស ប់េហតុផលេនះ គេ ងនឹង ំ ច់ តវេធអន គមន៍។ ក ជំរុញ ៉ ងេ ចន ន

តត មួយនឹងក ែដល នេ ប់បំ ញៃ ពេឈ (េមល ងេល) េហតុដូេចះ

េហយេទបក មួយចំនួនមិន តវ នេលកយកមកប ញ ក៏បុ៉ែនក ជំរុញមួយចំនួន

េទ ត តវ នេលកេឡង េ េពលែដល ក់ព័ន។ េ េពលែដល ក់ព័ន និ រនឹង

តវែញក ច់ពី រ ង កម គី ក់ព័នសំ ន់ៗ ដូច នប ញេ កុងែផក ២.៧។

រ ស់បូរបរបិទៃន ព យរងេ ះ

េ ង មវធីិ ស្ដ SLA ព យរងេ ះ គឺ ក មួយកុងចំេ មក

ត ប់ ែដលកំណត់ពីរេប បែដល គ រ ងំ យេឆយតបេ នឹង រ ស់បូរ។

ព យរងេ ះ គឺ ប ចម ងមួយស ប់សហគមន៍ែដល កី កេ កុងតំបន់អនុវត

4 e.g. poverty-wellbeing.net/en/Home/Livelihood_Approaches


58

គេ ង។ េ កុងែផក េ ចន មតំបន់ជនបទកុង បេទសកមុ កម គ រ ំង យ

រស់េ ប់នឹងែគមៃនែដនេសដកិច េហយប បឈមធន់ធរមួយែផកេសដកិច (វបិតិ

សុខ ព ប ជ័យកុង រ ដុំះ រ ត់បង់ដី ឬ េដមេឈផលិតជ័រ) ចរុញពួក ត់

ឱ ក់ចូលេ កុងអនង់បំណុលដ៏េ ែដល ចនឹង តវ រេពលេ ចន ំ ឬ ចរហូត

ដល់េ ចនជំ ន់េទប ចេ កេចញ ន។

អ គត ល នផុកឱ សេសដកិចស ប់ កម គ រ ៉ ងេ ចនេ កុងតំបន់គេ ង

េនះ េ យ រែតកំេណ នលទ ព នចូលទីផ រ េស រណៈ ន់ែត បេសរ និង

លទ ពបននិ ររកីចេ មនបនិចមងៗេ េលេសដកិចរបស់ បេទសកមុ ំងមូល

(e.g. World Bank ២០០៦)។ េ ះបី ែបប កី សិតកុង ន ពមូល នែបបេនះ

គី ក់ព័នែដល យរងេ ះ េ ចនេ កុងតំបន់េនះ ល់ ចនឹងេមលមិនេឃញពី

ររកីចេ មន លំ ប់ េហយ ច បឈមនឹងឥទិពលអវជិ ន ឬ រទទួល នផល

បេ ជន៍សុទ ប ងេធែដល ចទទួល នពីនិ រ ំង យេ ះ។

សិតកុងវ ិ ល ពមួយែដលរបរចិ មឹជីវតិ ន ររកីចេ មន និង ក មិត ទព ធន

េកនេឡងេ កុងសហគមន៍ ប ជននឹង រ រ នេ ចនទប់នឹង ពរងេ ះែដលមិន

នគិតទុក មុន េធឱ ពួក ត់មិនសូវ យរងេ ះែដលេនះ គឺ និ រវជិ នមួយ។

ក៏បុ៉ែន ក បែជង េ ចន ចបងឱ េកន ព យរងេ ះស ប់ គ រ េ ចន និង

សហគមន៍េ កុងតំបន់ រ រេនះ ៖

១) រចូលមកដល់ ៉ ង ប់រហ័សនូវឥទិពលេសដកិច និង វប ធម៌ទំេនបរបស់កមុេ កុងភូមិរបស់ជន តិេដម គតិច េ យ ន រ រ រ គប់ ន់ ែដល ច ំ

ឱ ន រេកនេឡងនូវ ព យរងេ ះេ យ រស ធ ងទំ ក់ទំនងសងម

ធន នធម តិ និង បព័នេសដកិចែដល ន ប់។

២) ផលប៉ះ លែ់ដល ច នពីសម នេសដកិចធំៗេ កុងតំបន់គេ ង ែដលនឹង

ត់បនយៃផដីៃ ពែដល ន េធឱ ប៉ះ លដ់ល់ដីកសិកម ពម ំង មំកនូវ រ

គំ មកំែហងេផ ងៗេទ តផងែដរ ដូច របំពុល ររ ំ នែផកសងម រដេណ ម

យកធន នែដលេ េសសសលពី់សំ ក់ពលករចំ ក សក។

៣) ពសម ូរែបបៃនមុខរបរ ច រ រ ននូវ ពរេ ះរេង ។ សពៃថេនះ មុខ

របរេ មតំបន់ជនបទ នេ ចនែបបខុសៗ ក៏បុ៉ែន ចនឹងថយចុះេ វញិ

បសិនេប ន រេកនេឡងនូវ រពឹងែផកេ េលពលកមេដម រីក ក់ ងកសកិម

ឬ រ ដំំ ំលក់ ឬ បសិនេបធន នកុងេពលបចុប ន (ដូច អនុផលៃ ពេឈ

និង តី) ថយចុះេ យមិនសមមូលេ នឹងកំេណ នលទ ពរក នឱ សថីៗ។


59

៤) េខតមណលគិរ ី តវ នព ករ េខតមួយកុងចំេ មេខតែដល យរងេ ះ

ងេគពី រែ ប បល ស តុេ តំបន់ សុី េគយ៍ េ យ រែត រផ ចូំល

រ ងក ជីវរបូ ស និង សងម (Yusuf និង Francisco ២០០៩)។

និ រៃនធន នបេងតមុខរបរ

ង ៤.១៥ ប ញពីធន នបេងតមុខរបរសំ ន់ៗែដល នេ ជសេរ ស េហយ

ែដល ចេធឱ ែ ប បល ន ពមូល ន េ យ នេរ បចំ ៥ បេភទៃន SLA។ សូម

កត់ស ល់ផងែដរេ េល រែ ប បលក េផ ងៗែដល ចេធឱ េកន ឬ ថយចុះនូវ ទព

ំងេនះ (‘រច សម័ន និង ដំេណ រ រែ ប បល’ េ កុងបេចកស័ព SLA)។ ងេនះែផក

មលទផលៃនសិ ែដលេរ បចំេឡងេ តំបន់ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី កុង

ំ ២០០៦ (WCS/FA ២០០៦b)។ េ កុងសិ េនះ អង រ CEDAC រួម មួយ

នឹងអង រ WCS និង រដ លៃ ពេឈ នេសឱ អកតំ ងសហគមន៍ជួយេ ជសេរ ស

សូច ករស ប់ ម នេមលនិ រមុខរបរេ កុងតំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

េ យអនុេ មេ មគំរទូស នែដល នេ កុងេពលេ ះ។

ង ៤.១៥ ៖ និ រៃនធន នបេងតមុខរបរសំ ន់ៗ

ចំ ត់ ក់

ទព

ទព

និ រែដល

នគេ ង

េនះ

ប៉ះ ល់ ៉ង ំង រ ស់បូរេ េលរច ស

ម័ន និង ដំេណ រ រែ ប បល

ធន នធម តិ

ដីកសិកម/

ដីលំេ ន

រេផរកមសិទិ

/ រលក់

េ យបងំ

ជន តិេដម បទេលសៃ ពេឈ នក មិត

ខស់ / រអនុវតច ប់ទន់

េខ យ / រ គប់ គងសហ

គមន៍ទន់េខ យ

រ ន់ ប់

មិនច ស់

ស់េ យ

រ រព ងីក

េ េ បង់េ ប

ស់ដីែដល

ន ពមេ ព ង

ជន តិែខរ / អក ងំទីលំ

េ ងេ ទី ំង រ រ

/ ជន តិេដម គតិច

បទេលសៃ ពេឈ នក មិត

ខស់ / រអនុវតច ប់ទន់

េខ យ / រ គប់ គងសហ

គមន៍ទន់េខ យ

រ ត់បង់ គប់សហគមន៍ រផល់សម ន គេ ចន


60

េ យ រ

សម ន

េធេ េលដីែដល នប័ណ

កមសិទិច ស់ ស់

ស តុ

ែដល ច ព ករ

ន ស ប់

េធកសិកម...

ថយចុះ គប់សហគមន៍ រែ ប បល ស តុ /

ខះ រ ំ ទកុង របន ុ ំ

ជីវ តិដី ថយចុះ គប់សហគមន៍េ

កុងតំបន់

ជំនួយបេចកេទសមិន គប់

ន់ / ខះសិទិ ន់ ប់

ស ប់ជំរញុ រវនិិេ គ /

ពំែដន (រយៈេពលខី) ៃនផត់

គំនិត / ដំ ំបំ ត់ ពអត់

ន ពិេសសដំឡូងមី /

ចេ យ រ រែ ប បល

ស តុផងែដរ

ទឹក ថយគុណ ព

និង បរ ិ ណ

គប់សហគមន៍ /

អកេ ប ស់េស បរិ

នែដលេ េ

ទី ំង រ រ

រ គប់ គង ងធម តិមិន

នល / របំពុលពីកសិកម

បពលវប កម និង ចមកពី

អណូងែរ ៉/ រេន ទេ យ

េ ប ំពុល

ធន នៃ ពេឈ

(អនុផលៃ ពេឈ

េឈ តី សត

ៃ ព)

េកនេល នេ

េពល បមូល

ផល និង ថយ

ំងស ប់

ធន ន ំង

អស់

ៃ ព គប់ បេភទពឹងែផកេល

សហគមន៍កុងតំបន់ / អក

េ ប ស់េស បរិ នេ

េ តំបន់(ជលផល)

រ បមូលផល មត មវ រ

ទីផ រេ យ ន រ គប់ គង

បកបេ យ / ឥទិពលបទ

េលសៃ ពេឈ នក មិតខស ់

/ រថយចុះគ មបៃ ពេឈ /

ចមកពី រែ ប បល

ស តុ

ធន នសងម

អតស ណវប

ធម៌

ថយចុះធន់ធរ ជន តិេដម េធឱ ចុះេខ យរច សម័ន

បៃពណី / ជន តិែខរ

ចំ ក សក / ត់បង់ៃ ព

េឈ និង មូល នដី

មិនែ ប បល/

បេសរេឡង?

ជន តិែខរ ររក លំនឹងសហគមន៍អក

ំងទីលំេ / េ បេ ះ

សន?


61

ទំ ក់ទំនង

សងម

ថយចុះធន់ធរ

ជន តិេដម រែបក ក់ បព័នសមូហ

ព / ជេ ះេ យ រ

ធន ន

មិនដឹង ជន តិែខរ នក េ ចនេពកមិន ច

ព ករ ន/ ក មួយ គឺជេ ះ

េ ះធន ន មួយអកជិត

ងនិងសម ន

សិទិ រ រ េ េខ យ ឬ

បេសរេឡង

គប់សហគមន៍ ំងកុង

និងេ តំបន់

ក នេ យ/វប ធម៌ែដល

មិន ចព ករ ន

សម ពេយ៉នឌ័រ េ េខ យ ឬ

បេសរេឡង

គប់សហគមន៍កុងតំបន់ ក នេ យ/វប ធម៌ែដល

មិន ចព ករ ន

ធន នមនុស

ក មិតវប ធម៌ រកីចេ មនយឺត

ចំេ ះេកងៗ /

មិនរកីចេ មន

ចំេ ះមនុស

េពញវយ័

គប់សហគមន៍េ កុង

ទី ំង (បុ៉ែន កម យរង

េ ះ ចថយចុះ)

េកនសន ឹមៗស ប់បឋម/

មធ ម/ប ញផូវល?

អំ យទិញ នេកនេឡង

ក មិតសុខ ព រកីចេ មនយឺត គប់សហគមន៍េ កុង

ទី ំង (បុ៉ែន កម យរង

េ ះ ចថយចុះ)

េកនសន ឹមៗនូវេស រ

ណៈ/ប ញផូវល? អំ ច

ទិញេកនេឡង

ធន នរបូវន្ត

ក មិត គ រ រកីចេ មន គ រែដលទទួលផល

បេ ជន៍ពីសកម ព

អភិវឌ ន៍ថី, រ ប់យកដី

ខុសច ប់ ។ល។ ( គ

េ ចន ែខរែដលមិនែមន

អកេ ប ស់ៃ ពេឈ)

ថយចុះ គ រែដល ត បេ ជ

ន៍េ យ រែតសកម ព

អភិវឌ ន៍ថី ( គេ ចនអក

េ ប ស់ៃ ពេឈ ែខរ/

ជន តិេដម)

ត់បង់ បភពចំណូលែដល

ប់ ន / នមុខរបរេផ ង

ជំនួស

ក មិតសហគមន៍ រកីចេ មនយឺត សហគមន៍ែដល ន

លទ ពេ ចន

េកនសន ឹមៗស ប់េស

រណៈ / រវនិិេ គប


62

ញផូវ និង គេ ងអ ម័

យទឹក តល បេសរ

ធន នហិរ វតុ

ក់សន ំ

រកីចេ មន គ រែដលទទួលផល

បេ ជន៍ពីសកម ព

អភិវឌ ន៍ថី រ ប់យកដី

។ល។ ( គេ ចនែខរ?)

ថយចុះ គ រែដល ត បេ ជ

ន៍េ យ រែតសកម ព

អភិវឌ ន៍ថី ( គេ ចនជន

តិេដម?)

ត់បង់ បភពចំណូលែដល

ប់ ន/ នមុខរបរេផ ង

ជំនួស/ រ បកួត បែជង

ឥណ នសហ

គមន៍ែដល ន

តៃម ប

ថយចុះ ជន តិេដម ែបក ក់ចំណងសងម

ឥណ ន

ណិជកម

រកីចេ មន គប់សហគមន៍ (េលក

ែលងែត កម យរងេ ះ

ែដលខះ ទព )

រហូរចូលធ រ/ ផូវ

ល ងមុន

មលទផលៃន រវ ិ គេនះ រ សបូ់រ រួម ងេ មេនះ តវ នរពឹំង េកត

េ េលលទផលរបសមុ់ខរបរសំ ន់ៗដូច នកំណត់េ យ SLA។ ចំណូលមធ ម ច

េកនេឡង ឬ ថយចុះ ស័យេល ន ព ៉ កេសដកិច។ េយងគិត រយៈេពលែវង

នឹងេធឱ េកនេឡងនូវ ន ពសម សបបំផុត េ យ រសតិេ មនិ រ តិ។

៉ង មិុញ េយងកត់ស លេ់ឃញ រេកនេឡង មធ ម ងំេនះបិទ ងំ ព

ខុស រ ង កម ងំ យ េហយ កមខះ ចនឹង ន់ែតធន់ធរេ ។ េ យែឡក កំេណ ន

ៃន រេ ប ស់មិន ននិរនរ ពនូវមូល នធន នមិនែមនជ័រ (េ េឈ ឫស ី ែផ

ែសង តី សតៃ ព។ល។) នឹងបេងត ន ចំណុចកំពូលៃនចំណូលរយៈេពលខីេ យ រ

ែតធន ន ំងេ ះ តវ ន ញយកេ ចនហួសក មិត េ យមកនឹង ន រថយចុះ

រហូតដលេ់ពលែដល តវែបរេ រកធន នេផ ងមួយេទ ត េធឱ ថយចុះយូរអែងងនូវ ក់

ចំណូលពីធន នែដលមិនែមន ជ័រ។ ជ័រេឈ ល គឺ ធន នសំ ន់បំផុតែដល

បមូល នពីធម តិ។ េ ះបី រ បមូលជ័រ តវ នគិត ននិរនរ ពក៏េ យ

(Evans et al. ២០០៣) ក៏បុ៉ែនេដមេឈ ំងេ ះ បឈមេ នឹង រ ប់បំ ញ និង រ

ប់េឈ េហតុដូេចះេហយ នឹងថយចុះ។ របរេនះនឹង យ រពិតមួយស ប់ ំង


63

គ រែខរ និង គ រជន តិេដម គតិច ក៏បុ៉ែន ន់ែតលំ កេ េ េពលេ យ

មក េ យ រែតពួក ត់ពឹងែផក ន់ែត ំងេ េលធន នមិនែមនជ័រេនះ។ ន រ

ព ករផងែដរ ន រថយចុះគុណ ព និង បភពទឹក។

កសិករមួយចំនួន នឹងទទួល នផល បេ ជន៍ពី រព ងីក រ ន់ ប់ដីរបស់ពួក

ត់ ក៏បុ៉ែនកសិករ េ ចនេផ ងេទ ត ពិេសស គ រជន តិេដមទន់េខ យ ច

ទទួលរង រដកហូតកមសិទិដី និង ត់បង់ចំណូល ឬ ផលតិផលចិ ឹមជីវតិពី បភពេនះ

ប លឱ េកន ព យរងេ ះ និង ត់បនយសនិសុខេស ង។ គ រែខរ េ ចន

ច បឈមនឹងសនិសុខធន់ធរ េ យ រែតសិទិ ន់ ប់ដីែដល ន ប់យកេ យ

ខុសច ប់េ ះ នសុវតិ ព េហយ គ រ ំងអស់ បឈមមុខនឹង និភ័យែដល ច

ន ដូច រដកហូតសិទិ ន់ ប់ និង ជេ ះេ យ រ នប មួយដីសម ន

ែដល នឯក រសំ ង ៉ ងសម ូរែបបេ កមុ ។ ជីវ តិដីទំនង ក់ចុះេ ម

តំបន់ េ ចនេ យ រែត រអនុវត ននិរនរ ព ែដលប លមកពី រ ន់ ប់ ន

សុវតិ ព ែដល េហតុ ំឱ ថយចុះ ក់ចំណូលពី រ ំដុះេ យេពលែដល នេឡង

ដល់កំពូលែតកុងរយៈេពលខី េ យ រែត រ ញយកផលពីដីែដលេទបនឹង ប់ៃ ព

ថីៗ។

សហគមន៍ជន តិេដម គតិចទំនង ទទួលរងផងែដរនូវ រ ក់ចុះ ងែផកសុខុ

ព េ យ រែត ពទន់េខ យៃន ប័នវប ធម៌ រ ត់បង់លទ ពេ ប ស់ៃ ព

និង ដីែដល ន រសំ ន់ែផកជំេន រ ស់បូរពី រេធកសិកមេ េធ ពលករ េដ

ម។ និ រ ងសិទិ រ រ និង សម ពេយ៉នឌ័រ គឺពិ កនឹងទស យ ស់ េហយ

ចរកីចេ មន ឬ អន់ថយ ស័យេ េលក េ ចន។ ក មិតសុខ ព និង រអប់រ ំ

កុ រ ទំនង បេសរេឡង សប នឹង រេកនេឡងនូវ រវនិិេ គ រណៈ ក៏បុ៉ែន

ចនឹង នអក តបង់ផងែដរ ចំេ ះអកែដល នលទ ពទិញេស កម ំងេ ះ

េហយ នកីសង ឹមតិចតួចចំេ ះ រអប់រេំ បព័នេដម ីេ ះ យក មិតអករកម

របស់យុវជនែដលេ ប ៉ ង ំងេ យមិនែ ប បល។

រគំ មកំែហងេផ ងៗចំេ ះមុខរបរេ កុង ន ពមូល ន នប ញេ កុង

គំរទូស នគេ ង (ែផក ២.២)។ ចំណុចសំ ន់ គឺេ តេ េល រគំ មកំែហងដល់

ទុនធន នធម តិ និង ដី េ ះេនះ ផូវចូលស ប់គេ ង បេភទេនះេដម ីឱ ន

បសិទ ព ំងបំផុត។ រគំ មកំែហងេ េលទុន បេភទេផ ងៗេទ ត និង ដំេណ រ រ/

រច សម័នែ ប បល តវ នេ ះ យ មរយៈ រេរ បចំ រអន គមន៍ (ឧ. របេងត

កមសហគមន៍េ ះ យទុនសងម េ យេធ ៉ ង ឱ សកម ពអភិវឌ ន៍មុខរបរ

េ ះជួយេ ះ យទុនហិរ វតុ និង ទុនរូបវន)។


64

២.២ សហគមន៍

២.២. ១ ឥទិពលវិជ នសទុេ េលសហគមន៍(CM១) ឥទិពលៃនសកម ពគេ ងេ េលសហគមន៍

គេ ងេនះ តវ នេរ បចំេឡងេដម ីបេងនឥទិពលវជិ ន អតិបរ េ េលសហ

គមន៍ និង ត់បនយឥទិពលអវជិ នេដម ី ឱ នឥទិពលវជិ នសុទស ប់ កម

គី ក់ព័ន ងំអស់។ បភពេ ល រណ៍ែណ ំសំ ន់ចំនួន ២ តវ នទទួលយក

ស ប់ដំេណ រ រេនះ េ ល គឺ អនុស សីពីជីវច មះរបស់ Akwé ៖ េ ល រណ៍

ែណ ំ Kon និង េស វេ ែណ ំអំពី រ យតៃមេលផលប៉ះ ល់សងមពីគេ ង បូន

េ េលដី ច ប់េចញផ យេលខ ២.០ (Richards និង Panfil ២០១១)។ បភព ងេ ម

េនះផល់នូវមេធ យ រច សម័នស ប់ យតៃមេ េល ងំឥទិពលវជិ ន និង

អវជិ នកុងទ មង់មួយ សបេ មវធីិ ស CCB។

េនះ រព ករសំ ន់ស ប់ ជីវកម េស រយូ៉ីធម ស ប់សហគមន៍ (ែផកទី

4.5) នដូច ង

• ក់ចំណូលមធ មគឺទំនង េកនេឡង ធម រស ប់ កមកុងស គមន៏ គ

េ ចនបុ៉ែន កមខះ ច យេ កក់ែដល លទផលៃន រេ ប ស់ ននិរនរ ព

ន់ែត ំងេឡងៃនមូល ន (េ េឈឫស ីែផេឈ ែសង តី, សតៃ ព, េដម) និង រ

ក់ចុះ ក់ចំណូលែដល នពីធន នធម តិរយះេពលែវង។ េនះនឹង យ រពិត

ស ប់ ំង កម គ រែខរ និង គ រជន តិេដម គតិច បុ៉ែនសំ ន់ ងេនះេ

េទ តស ប់ រពឹងែផកេ េលចំណូលែដល នពីធន នធម តិ។

• រ ក់ចុះកុង រផត់ផង់និងគុណ ពទឹកនឹងេកត នេឡងេ យ រែត រ ប់

បំ ញៃ ពេឈ និង បពលលកណៈវសិ័យកសិកម / រុករកែរេ៉ កុងតំបន់គេ ងនិង

បភពទឹកែផក ងេល។

•កសកិរខះនឹងទទួល បេ ជន៍ពី រព ងីកៃន រ ន់ ប់ដីរបស់ពួកេគ បុ៉ែនអកេផ ង

េទ ត, ពិេសស កម គ រជន តិេដម គតិចែដលទន់េខ យ បែហល ប់ ន ន

បទពិេ ធន៏ មួយ រ ស់បូរ ស់ដីនិង ត់បង់ ក់ចំណូលឬផលិតផលចិ មឹជីវតិ

េចញពី បភពពីេនះ, របេងន ព យរងេ ះនិង រ ត់បនយសនិសុខេស ង។

គ រែខរ េ ចនែដល ចជួប បទះនឹងអសនិសុខខស់េ យ រ នសុវតិ ពកុង រ


65

ន់ ប់ដី ែដល ប់យកេ យខុសច ប់និង កម គ រ ំងអស់ែដល បឈមមុខនឹង

និភ័យៃន រដកហូតនិង រប៉ះទងិចេ យ រប ដីសម ន។

•ដីែដល នជី តិទំនង នឹង ក់ចុះេ តំបន់ េ ចនេ យ រែត រអនុវតន៍មិន ន

និរនរ ព និង អសនិសុខេ េល រ ន់ ប់ដីធី។

•សហគមន៍ជន តិេដម គតិចគឺទំនង ទទួលរងពី រ ក់ចុះនូវសុខុ ល ពែដល

មិនែមន ស រៈ េ យ រែត រ ក់ចុះៃន ប័នវប ធម៍ រ ត់បង់នូវៃ ពកប់េ ច

និងដី េ យ ន រ ស់បូរពី រេធកសិកមេ រសីុឈួរេគ េដម។

•ក មិត ប ំង ស់ៃនអករកមរបសយុ់វវយ័នឹងេ ែតបនេ យ រែត រខះ តៃន

រអប់រេំ បព័ន

គឺ រមិនសមេហតុផលកុង ររពឹំងទុក ប សងម ំងអសនឹ់ង តវ នេជ ស ង

នេ ះេទបុ៉ែន មួយនឹងគេ ងេនះ េគរពឹំង នឹង នលទផលល បេសរេ េល

ន ពសងម ស ប់ស ជិកសហគមន៍ែដលរងផលប៉ះ ល់េ យប ដូច ង

េល។ េ កុង រេ ប បេធ បេ នឹង ជីវកមេនះ េស រយូ៉ីធម រ ឺ រមិនេធ

សកម ពអីេ ះ អត បេ ជន៍សងមចម ង តវ ន យ ងេ ម ( ង 2.2.1

េហយេមលេឃញផងែដរ):

• រែកលមសុខុ ល ពស ប់ កមស គមន៏ រួម ំងមនុស ែដល យរងេ ះេ

នឹង រ ក់ចុះធន នធម តិ។

• រ ក់ចុះសនិសុខនិងផលតិ ពៃនធន នធម តិែដល នប ងមអប បរ និង

កែនងែដល ចេធ រេឡងវញិមងេទ ត។

• ក់ចុះេ កុងគុណ ពៃន បភពទឹក តវ ន រ រឬ នប ងមអប បរ េនះ។

• ព នដីេ កុងចំេ មជន កី ករក ទុកក មិត បនិង នសិរ ព។

•ផលតិ ពនិងចីរ ពកសិកមេកនេឡង។

• រ តបង់ដីេ កមហុ៊នសម ន តវ ន ត់បនយ អប បរ / ក។

• រេផរកមសិទិដីនិងដីខុសច ប់ តវ នប ងមអប បរ ឬ នបឈ ប់។


66

• បៃពណីនិងសហគមន៍ថីៗ ប័នែដល ន បសិទ ព រផ រ ប់ បៃពណីនិង

វប ធម៍ល បេសរេឡងនិងអករកមរបសម់នុស េពញវយ័ នេកនេឡង។

• ពសម ូរែបបៃនជេ មសេផ ងៗ, រចិ ឹមជីវតិ បកបេ យនិរនរ ពេកនេឡង។

ង ៦.១ ៖ ឥទិពលវជិ នពីសកម ពគេ ងេ េលសហគមន៍

សកម ពគេ ង ឥទិពលវជិ ន

េ លបំណងរង # ១៖ ឯក ែផន រ និង

ឯក រច ប់ស ប់តំបន់ ៃ ព រ រសី

និង ទី ំងជំុវញិ តវ នអនុម័ត និង អនុវត

សកម ព #១៖ ឯក រ ំ ទអនុ កឹត

នរក ទុកកុងចំេ មម នីរ ភិ ល ន់

ខស់ និង រណជនទូេ

o រទទួល ល់ពី រសំ ន់របស់តំបន់

ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ចំេ ះសហគមន៍

មូល ន

o រែថរក ធន នធម តិ

o រ ំង រគំ មកំែហង ទង់ យធំពី ង

េ

សកម ព # ២៖ ែផន រ គប់ គង តវ ន

អនុម័ត និង តវអនុវត (រមួ ន រកំណត់

តំបន់ និង បទប )

o រកំណត់តំបន់េ ប ស់ដី ននូវ រ

េ ប ស់យូរអែងងស ប់អកេ ប ស់

សបច ប់

o បទប ស ប់ រេ ប ស់ៃ ពេឈនឹង

ននូវ រេ ប ស់យូរអែងង និង

ំងសកម ពបំ ញ

សកម ព #៤៖ របេងត ព ៃដគូ

មួយែផកឯកជន (េដម ី ត់បនយផលប៉ះ

ល់បងេឡងេ យ កមហុ៊ន)

o រ ត់បនយផលប៉ះ ល់ពីសកម ព

ឧស ហកមេ កុងទី ំងនឹង ត់បនយ រ

រ ំ នដល់តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ។

ទិដ ពសំ ន់ៗែដល តវ គប់ គង គឺ រ ប់

យកដីេ យបុគលិក កមហុ៊ន រ ប់េឈ

ខុសច ប់ របំពុលដី

សកម ព # ៥ ៖ េរ បចំកិចពិ ក អំពី រ

ឆង ត់ ពំែដនអនរ តិ

o រគំ មកំែហងឆងែដនេ េលធន នធម

តិ តវ ន ត់បនយ

សកម ព #៦៖ អនុវត រ គប់ គងែដល បត់

ែបន ម ន ព

o បេងនឱ សចូលរមួ និង ឥទិពលេ េល រ

គប់ គងធន នប មង


67

េ លបំណងរង #២ ៖ ត់បនយបទេលស

សតៃ ព និង ៃ ពេឈ មរយៈ រេ រពច ប់

េ យ ល់

សកម ព #១៖ ជំរញុ រអនុវតច ប់ និង

អនុ កឹត សីពីតំបន់ រ រ និង សតៃ ព មរ

យៈ រ មល ត

o ត់បនយ រគំ មកំែហងេ េលធន នធម

តិ និភ័យៃន រេផរកមសិទិដី ។ល។

សកម ព #២៖ បេងត និង អនុវត កបខ័ណ

ម ន រអនុវតច ប់

o រ ម នេមល បសិទ ពៃន រអនុវត

ច ប់នឹងជួយឱ គេ ងដំេណ រ រេ យ

បសិទ ព និង េលកកមស់ រអនុវតេ

ម រ ំ ច់។

សកម ព #៣ ៖ ឱ នតូបល ត

បរ ិ រ និង បុគលិក គប់ ន់

សកម ព # ៤ ៖ សមត ព គប់ ន់

ស ប់បុគលិកល ត

o ធន ន និង បុគលិក គប់ ន់ ចេធឱ

ន បសិទិ ពកុង រជំរញុ រអនុវត និង

បេងន រ រ រដី និង ធន នធម តិ

ប ំងនឹង រគំ មកំែហង គប់ ៉ង

សកម ព #៥៖ ទំ ក់ទំនង មួយ ធ

រេខត ធរ តិ និង ធរដៃទេទ ត

o រស មបស មលជួយបេងន បសិទិ ព

ឧ. កុង រេ ះ យករណីបទេលស។

សកម ព #៦៖ បេងត បព័ន ម ន និង/ឬ

ល តេ មសហគមន៍

o រល តេ មសហគមន៍នឹងបេងនទុន

សងម រមួ ំងបេងន រ បឹងែ បង រ រ

បែនម និង ននូវ រ រ រជ មក និង

បេភទសត បន

េ លបំណងរង #៣៖ រេ ប ស់ធន ន

និង ដីេ យសហគមន៍តំបន់សូល ងំអស់គឺ


សកម ព #១៖ បេងត និង ែថរក កិច ពម

េ ព ងេ ប ស់ដី មួយនឹងសហគមន៍

o កិច ពមេ ព ងនឹងព ងឹងសិទិ ន់ ប់ និង

សិទិេ ប ស់

o កិច ពមេ ព ងេធឲ រ គប់ គងធន នៃ ព

េឈ ន បេសរេឡង ដូេចះ ច គប់ គង រ

បមូលផលហួសក មិត ន

សកម ព #២៖ ចុះប ីសហគមន៍ និង

អកេ ប ស់ សបច ប់

o ព ងឹងបែនមនូវសិទិ ន់ ប់និងសិទិេ ប

ស់

សកម ព #៣៖ ំ ទ រេធបង់ដីសហគមន៍

ជន តិេដមេ មសហគមន៍ែដលសម

សប

o ព ងឹងបែនមនូវសិទិ ន់ ប់ និង សិទិេ ប

ស់


68

សកម ព #៤៖ កំណត់ ពំែដនសម តិតំបន់

រ រ

o រប ក់ច ស់ពី ពំ បទល់ៃ ពេឈនឹង ត់

បនយ របំែបងៃ ពេឈ ដូេចះ រ រ ននូវ

ជ មកធម តិរបស់សតៃ ព និង ត់បនយ

ននូវជេ ះ េពលអ គត

សកម ព #៥៖ អនុវតន៍ រផ ពផ យ និង

សកម ពទំ ក់ទំនង

o បេងន រយល់ដឹងអំពីសិទិ និង ឱ ស គប់

គងៃ ពឱ ន បេសរេឡង

សកម ព #៧៖ ចូលរមួ មួយអង រ

សងមសីុវលិែដល បតិបតិ រកុងតំបន់

គេ ង

o អង ររមួ មួយនឹងអកជំ ញអភិវឌ ន៍ជន

បទ ចេលកកមស់ រ រគេ ង

េ លបំណងរង #៤៖ ំ ទឱ នមុខរបរ

ជំនួសេដម ី ត់បនយ រ ប់បំ ញៃ ពេឈ

សកម ព #១ ៖ បេងតេទសចរណ៍ធម តិ

េ មសហគមន៍

o របេងន ក់ចំណូល រព ងីកមុខរបរ ឱ

សអភិវឌ ន៍ជំ ញ

សកម ព #២៖ ំ ទសកម ពព ងីកវស័ិ

យកសិកម

o បេងនផលិត ពកសិកម បេងនសុវតិ ព

េស ង ក់ចំណូល ពធន់នឹង ររេ ះ

រេង រែ ប បល ស តុ និង នមុខរបរ

សម ូរែបប

សកម ព #៣៖ ផល់ រែថ ំេហ រច ស

ម័នែដលផ រ ប់សកម ពអភិរក

o បេងនគុណ ពជីវតិរស់េ និង/ឬ ឱ ស

បេងនចំណូល

សកម ព #៤៖ បេងតគេ ងមុខរបរែផក

េលអនុផលៃ ពេឈ

o ព ងីកទីផ រអនុផលៃ ពេឈបេងនសុវតិ ព

ចំណី រ ក់ចំណូល ក់ចំណូល

ពធន់នឹង ររេ ះរេង រែ ប បល ស

តុ និង នមុខរបរសម ូរែបប

សកម ព #៥៖ បេងត និង គប់ គង បព័ន

ែចករែំលងផល បេ ជន៍ពី បូន

o ផល បេ ជន៍ ស័យេល បេភទៃនផល

បេ ជន៍ែដល នេ ជសេរ សកុងសហគមន៍

នីមួយៗ ែដល ចបេងន ក់ចំណូល

អភិវឌ ន៍សកម ព ឬ ំងពីរែតមង

សកម ព #៦៖ បេងន រេរ នេលខ និង

អក រ

o បេងនចំនួនយុវជនែដលេចះេលខ និង អក រ

បេងនមុខរបរេ ពីេធែ សច រ

ឥទិពលវជិ នសរុបរបសគ់េ ងេ េលមុខរបរ នប ក់កុងែផក ២.២ ( ង

២.១) េ យេ ប ស់គំរូទស ន (‘ ទឹសីអំពី រ ស់បូរ’) េដម េីធឱ រផ រ ប់

និង រសនិ ន ន ពច ស់ ស់ សប ម រែណ ំរបស់ Richards និង Panfil


69

(២០១១)។ លទផលវជិ ន ំងេនះរួមប ូ ល ពរកីចេ មនេ េលវ ិ ន រព ងីកមុខរបរ

ន ពល បេសរៃនធន នធម តិ និង ផលតិ ពកសិកមស ប់សហគមន៍ែដល

ចូលរួម និង រ ត់បនយក មិតគំ មកំែហងធំៗេ េលមុខរបរ។ ផល បេ ជន៍សុទ

ំងេនះ នលកណៈវជិ នស ប់ កមសហគមន៍ ំងអស់។ េ លេ និង សូច ករ

មុខរបរ ក់ ក់មិន ន់ នកំណត់េ េឡយេទ ក៏បុ៉ែននឹងេធេឡងកុងរយៈេពល ១២ែខ

ប ប់ពីចូល ធរ ន។

ឥទិពលអវជិ នែដល ចនឹង ន គួរ តវ នពិ រ ផងែដរ ក៏បុ៉ែនស ប់

ប េនះ សូមែណ ឱំ អនុវត រ យតៃម មួយ គី ក់ព័នច មះ េ យ តតពិនិត

េ េលក នីមួយៗរបស់គេ ង េហយ យតៃមេ េលឥទិពលរបស់ ែដល ចនឹងេ

េល កម គី ក់ព័ននីមួយៗ (Richards និង Panfil ២០១១)។ េ កុងគេ ងេរដបូក

ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េនះ េយង នបេងត រ យតៃមផលប៉ះ ល់បឋមេ កុង

កម រ រគេ ង និង ប ប់មក នពិេ ះេ បល់ទូលំទូ យអំពីប េនះ មួយ

គី ក់ព័នកុងមូល ន េហយ នរួមប ូ ល រពិ ក គេ ចនកុងចំេ មេនះេ

កុងដំ ក់ លេលកកមស់ រយល់ដឹង េដម ីេធ រពិេ ះេ បល់ដូចែដល ន

ប ក់េ កុងឯក រេនះ ពម ំង នេរ បចំសិ សិ ស ប់ ក់ដឹក ំសហគមន៍

ផងែដរ (Sopha Sokhun Narong ២០១០)។ លទផល នប ញេ កុងឧបសម័ន ៦.១។

វ ិ ន រ ត់បនយែដល នេសេឡងេ ះ នេ កុងករណី គេ ចនែដល ែផកមួយ

ៃន រេរ បចំ គេ ង រួចេ សចេ េហយ េហយែផកែដលេ សល់ តវ ន ក់ប ូ ល

រួច ល់េហយ កុងេពលបចុប ន។ ឧបសម័នេនះនឹង តវេ ប ស់ ឧបករណ៍មួយ

ស ប់ តតពិនិត េ េលវត នៃនផលប៉ះ ល់អវជិ នេ កុងកំឡុងេពលពិនិត

ម នគេ ង និង គប់ គង បកបេ យ ពបត់ែបន។

២.២.២ ឥទិពលេ េលតៃមអភិរក ក មិតខសែ់ផកសងម (HCVs ៥ & ៦) ដូច នបរ ិ យេ កុងែផក ១.៣ តៃមអភិរក ក មិតខស់ (HCV) ែដល នកំណត់

នេឆយតប ៉ង ងំេ នឹងេ លេ របស់គេ ង ងំមូល។ ដូេចះេហយ អន គមន៍

ំង យ ែដល នេរ បចំេឡងេដម ឱី ទទួលឥទិពលវជិ នសុទេ េលសហគមន៍

មូល នេ ះ នឹងផល់ផល បេ ជន៍ដល់តៃមអភិរក ក មិតខស់ែផកសងមផងែដរ។

ឥទិពលវជិ នៃនសកម ពរបសគ់េ ងេ េល HCVs គឺ ន លមិតេ កុងរ យ

រណ៍ យតៃម HCV (Pollard និង Evans ២០១២) និង នសេងបកុង ង ៦.២ ង

េ ម ៖


70

ង ៦.២ ៖ ឥទិពលវជិ នៃនសកម ពរបស់គេ ងេ េលតៃមអភិរក ក មិតខសែ់ផក

សងម

តៃមអភិរក ក មិតខស់ េ លេ ក់ព័នរបស់គេ ង ឥទិពលវជិ ន

HCV៥: តំបន់ៃ ព រ រ

ន រសំ ន់បំផុត

ស ប់បំេពញត មវ រ

មូល នរបស់សហគមន៍

មូល ន

បេងនសនិសុខ និង ផលិត ពៃន

ធន នធម តិេដម ី ទ ទង់មុខ

របរកុងមូល ន

ែថរក ពច មះ បូរណ ព និង

វ ិ ល ពរបស់ៃ ព គប់ បេភទ

o ផលិត ពៃនអនុផលៃ ពេឈដ៏

សំ ន់បំផុត (រមួ ំងធន ន

ជលផល) តវ នែថរក ។

o សនិសុខៃនធន ន និង

លទ ពេ ប ស់ធន ន

នេកនេឡង។

o វ ិ ល ពៃនៃ ពែដល ន

ផលិត ព តវ នែថរក ។

HCV៦: តំបន់ រ រ

ន រសំ ន់បំផុត

ចំេ ះអតស ណវប

ធម៌ បៃពណីរបស់សហ

គមន៍មូល ន

បេងនសនិសុខ និង ផលិត ព

របស់ធន នធម តិេដម ី

ទ ទង់មុខរបរកុងមូល ន

ែថរក ពច មះ បូរណ ព និង

វ ិ ល ពរបស់ៃ ព គប់ បេភទ

o ទី ំងស រៈ ំងអស់ តវ ន

រ រ។

២.២.៣ ផលប៉ះ លអ់វិជ នេ េល គី ក់ព័នេ ងេ តំបន ់(CM២) រវ ិ គ គី ក់ព័ន (ែផក ១.៧) ប ញ នផលប៉ះ ល់អវជិេ េល គី ក់

ព័នែដលេ ងេ តំបន់ រ រេ ះេទ េ ះ កមអកេ ប សទី់ ងំេនះេ យ សប

ច ប់ ំងអស់ តវ ន ក់ចូលេ កុង រេរ បចំេ ងរួចេហយ។

២.៣ គប់ គង នភ័ិយចំេ ះផល បេ ជន៍របសគ់េ ង (G៣)

វិ ន រេដម ី ពគង់វង គេ ងេនះ នរួមប ូ លវ ិ ន រមួយចំនួន េដម ី ននូវលទផលែដល ន

និរនរ ពយូរអែងង។ វ ិ ន រសំ ន់ៗ នដូច ងេ ម ៖


71

១. របេងតមូល នច ប់រងឹ ំ រួម ន រ ប ស អចិៃ នយ៍អំពីៃ ព រ រ

េ កុងអនុ កឹត ំ២០០៩ និង កមវធីិ ំ ទ រេចញប័ណកមសទិិអចិៃ នយ៍

េ ឱ ភូមិ ក់ព័ន ំងអស់ែដល ន ន់ ប់ដីេ យ សបច ប់។

២. រវនិិេ គេ េល រកំណត់ ពំ បទល់រូបវន និង រ ងសង់េហ រច

សម័នសំ ន់ៗស ប់បេ មដល់ រ គប់ គងឧទ ន។

៣. ររួមប ូ លមូលនិធិអចិៃ នយ៍េ កុងគំរូហិរ វតុមួយ េដម ី ស ត

មួយៃន ក់ចំណូលដំបូង តវ នៃលទុកស ប់ ៉ ប់រង រចំ យេ េល រ

គប់ គង បនប ប់ស ប់រយៈេពលែវង។

៤. រេ ប ស់វធីិ ស គប់ គងែដល ន ពបត់ែបនេដម ី រេធ

ែផន រ រ រ នេឆយតបេ នឹងលកខណែដលែ ប បល។

៥. របេងតយន រជំរុញ រចូលរួមរបស់សហគមន៍ស ប់រយៈេពលែវងេ កុង

រេធែផន រ គប់ គង និង រអនុវត។

៦. រេ តេ េល រ របេងតមុនរបរជំនួស ក់ព័ននឹង របេងតជេ មសថីៗ

ស ប់រយៈេពលែវងេដម ីេឆយតបេ នឹង រ ប់បំ ញៃ ពេឈ របរ ញ់

សតែដល ននិរនរ ព េដម បូករួម ំងសកម ពបេងន ក់ចំណូល និង

របេងតជំ ញមូល នែដល ចេផរឱ ន មរយៈេធ រអប់រដំល់

មនុស េពញវយ័។

៧. ររមួប ូ លសកម ពបេងន រយល់ដឹងអំពីបរ ិ នេ កុងកមវធីិរមួប ូ ល

សហគមន៍។

៨. វ ិ ន រ របេងនស តរបសបុ់គលកិែដលេ ជសេចញពីសហគមន៍

មូល ន េហយេធ រអភិវឌ សមត ពរបស់ពួក ត់។ ឱ សេស ព

រ រ គេ ចនេ កុងគេ ងេនះ តវ នេធ រផ ពផ យ យលកណ៍

អក រ ឬ េ យ ល់ ត់ មរយៈប ញរបស់េយងេ ក់ តិ និង ក់មូល ន។

គេ ងេនះ នេ ល រណ៍េ ជសេរ សបុគលិកែដលផល់ឱ សេស ព េ យមិន

ប ន់ពូជ សន៍ េភទ កមជន តិេដម ទំេ រផូវេភទ ឬ ពិ រ ពេឡយ។

គេ ងេនះអនុវតេ ល រណ៍ផល់ឱ សេស ព និង នេ លបំណងបេងន

ស តបុគលិកែដលេ ជសេរ សេ កុងមូល ន បុគលិក ស ី និង បុគលិកែដលមកពី

កមជន តិេដម គតិច េ េពលែដល ចេធេ ន។ ករណីេលកែលង ក់ព័ននឹង

រេ ជសេរសបុគលិកកុងមូល ន តវ នេធេឡងេ កុងេពលថីៗេនះចំេ ះម នីអនុវត


72

ច ប់ េ យ រែត រេសុបអេងត នប ញពីលទ ព បឈមនឹង រេកនេឡងនូវ រ

ក់អន់ចិត/ រខឹងសម ឬ អំេពពុករលយួេ កុងចំេ មម នីែដល នទំ ក់ទំនង

គ រជិតសិទេ កុងមូល ន េហយេ ល រណ៍េនះ តវ ន តតពិនិត េឡងវញិ

េទ ង ត់។ ររក ទុកបុគលិក សី ច រលំ ក ងំមួយ េ យ ែត ន ព

ចុះេ មមូល ន ច់ ស ល និង ជួប រលំ កេ ចន។

េយង ន រលំ កកុង រេ ជសេរ ស ប ជនកុងមូល នស ប់មុខតំែណង ន់

ខស់ ពីេ ះ ប ជនកុងមូល នែតកុងចំនួនដ៏តិចតួចបុ៉េ ះ នចូលេរ ន តឹមក មិត

មូល នៃន រអប់រកុំង បព័ន េហយេសរែត នអកែដល នចូលរួម មួយ ក់ រ

បេចកេទសែដល ក់ព័នកុងជួររ ភិ ល។ េ ះបី ែបបេនះកី បុគលិកកុងមូល ន

នស តខស់ស ប់មុខតំែណង ក់ បេ កុង កម រ រសហគមន៍ កម ម

នសតៃ ព និង បុគលិកជំនួយ រ (កិច ររដ ល អក ំស អកេបកបរ។ល។)។ េយង

ខិតខំព មកំណត់អតស ណបុគលិក ក់ បែដល នស នុពល េហយេធ រ

អភិវឌ វ ិ ជីវរបស់ពួក ត់។ បុគលិក ងំអស់េនះ តវ នដំេឡងេ ន់មុខតំែណង

ក់ខស់ េ េពលែដលសមត ពរបស់ពួក ត់េកនេឡង។

េ ពីេនះ េយង នេ ជសេរ ស ប ជនកុងមូល នែដល នស នុពល និង

នចំណង់ចំណូលចិតឱ េធ អក ត់េរ នេធ រ រ ឬ អកស័ គចិតស ប់រយៈេពល

ដំបូង ប ប់មកអក ែដល នប ញនូវ រ ងំចិតខស់ចំេ ះ រ រ តវ នេ ជស

េរ សឱ ចូលេធ រ េហយផល់ របណុះប លបែនមេទ ត។

រអប់រ ំ និង បទពិេ ធន៍ នេកនេឡង ប ំេ កុងសហគមន៍មូល ន សប

េពលែដល បេទសកមុ ន ររកីចេ មន េហយគេ ងេនះែតងែតសមឹងរកបុគលិកពី

កុងសហគមន៍មូល នែដលេចះនិ យ ែខរ និង ពង ន ត់ជំ ញ។

លពី ំេ េយង នេ ជសេរ សបុគលិកចុះមូល ន ៣ ក់ ែដល ជន តិេដមពង

េហយមកដលេ់ពលេនះពួក ត់ នសិក ចប់ ក់បរ ិ ប ត ងំអស់ ។ ពួក ត់ ងំ

៣ ក់េនះ សិតកុងចំេ មមនុស ជំ ន់ទីមួយរបស់ជន តិេដម គតិចេ កុង បេទស

កមុ ែដល នប ប់ រអប់រកំ មិតេនះ។

២.៤ ផល បេ ជន៍បែនមស ប់សហគមន៍ (GL២)

គេ ងេនះ នលកណៈសម តិ គប់ ន់កុង រទទួល ន “ចំ ត់ ក់ ស

(Gold Level)” ស ប់ផល បេ ជន៍ដ៏ឥតេ ះរបស់ ចំេ ះសហគមន៍ ពីេ ះសំណំុ

វធីិ សដ៏ទូលំទូ យស ប់សហគមន៍នឹង ំមកនូវផល បេ ជន៍ជូនដល់ែផកែដល


73

កី កេ កុងសហគមន៍មូល នសិតកុង បេទសមួយែដល បេទសសិតកុងចំេ ម

បេទស កី កបំផុតកុងពិភពេ ក។ លកណវនិិច័យ ៥ ៉ ង នបរ ិ យ មលំ ប់

លំេ យដូច ងេ ម។

តំបន់គេ ងសិតកុងតំបន់អភិវឌ ន៍ធន នមនុស ក មិត ប

កមុ គឺ បេទសែដល ន រអភិវឌ ន៍ធន នមនុស ក មិតមធ ម ែដល នចំ

ត់ ក់េលខ ១៣៩/១៨៧ និង នពិនុ ០.៥៣៣ េ យេ ង មរ យ រណ៍

អភិវឌ ន៍ធន នមនុស របស់អង រ UNDP ដូេចះេហយ មិនែមន គប់ែផក ំងអស់េ

កុង បេទសកមុ សុទែតបំេពញ មលកណវនិិច័យេនះេ ះេទ។ េ ះបី ែបនេនះកី

តំបន់ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី ពិត នលកណៈសម តិ កមេខតជនបទ ែដល

កុងេ ះ នេខតមណលគិរ ី ( កម‘ភំ/ខង់ ប’) ែដល ន ប ជន បែហល ៥៨% សិត

េ មប ត់ៃន កី កេ កុង ំ២០០៤ ែដល លបរេិចទចុងេ យ េហយែដល ន

ទិនន័យ ក់ព័ន (ធ រពិភពេ ក ២០០៦) ។

ផល បេ ជន៍ស ប់មនុស សិតកុង បេភទែដល នសុខុ ល ព បបំផុត

ផល បេ ជន៍របស់គេ ង តវ នផល់ឱ ម ២ បេភទ។ ទីមួយ គឺផល បេ ជន៍

ទូ ងំសហគមន៍ ែដល នមកពី រ រទី ំងធន នធម តិ ( រ រ មផូវច ប់

រអនុវតច ប់ល បេសរ។ល។) និង វធីិ សរមួ កុង រ គប់ គងធន នធម តិ។

ផល បេ ជន៍ទូ ំងសហគមន៍ ក់ែសង នបែនមេ ឱ កមមនុស ែដលបចុប នសិត

កុង បេភទ បបំផុត េហយ បេ ជន៍េនះ នបែនមេ ឱ អកេ ប ស់ៃ ព ំងអស់

េហយមនុស គេ ចនេ កុង បេភទេនះ ទូេ ពឹងែផកក មិតខសេ់ េលធន នធម

តិ បេភទេនះ។ កមមនុស ំងេនះក៏ អក យរងេ ះចំេ ះ រ ត់បង់មុខរបរ

បំផុតផងែដរ មរយៈ រដកហូតកមសិទិដី ជេ ះដីធី ។ល។ ែដល រគំ មកំែហង

មួយ ែដលគេ ងេនះ នបំណង ត់បនយ។

ផល បេ ជន៍ក មិតទី ២ គឺ នមកពីជំនួយអភិវឌ ន៍ និង ទ មង់ែចករែំលកផល

បេ ជន៍េផ ងៗពីចំណូលរបសគ់េ ងេរដ។ គេ ងេនះនឹងកំណត់រច សម័ន ៉ ង

តឹម តវ េដម ី ឱ ន រែចករែំលកផល បេ ជន៍ ំងេនះ នេ ចនេ ដល់ែផក

ែដល កី កបំផុតេ កុងសហគមន៍។ ដំេណ រេនះសេ មច ន មរយៈ (i) រ ក់

ប ូ ល រយល់ដឹង ក់ ក់ មមូល នអំពីេសចកី តវ រកុងចំេ មលកណវនិិេច

យ ែដល នេ បេដម ីសេ មច រែបងែចកផល បេ ជន៍ ងំេនះ និង (ii) មរយៈ


74

រ អកតំ ង ងំ យមកពីែផក កី ករបស់សហគមន៍ គឺ ចបេ ញមតិ

របស់ពួក ត់ ក់ទងនឹង រ គប់ គងផល បេ ជន៍ ងំេនះ ឧ. មរយៈ រេរ បចំឱ

នកែនង េ សចេ កុងគណៈក ធិ រសហគមន៍ស ប់មនុស មកពី បេភទែដល

យរងេ ះ។

ក ត់រ ំងែដល ងំផល បេ ជន៍ ងំេ ះមិនឱ នេ គ រ កី ក

រ ងំ ងំមិនឱ ន រចូលរួម តវ នរកេឃញ និង ត់បនយ េ យ យ

សលេ េពលែដល បព័នែចករែំលកផល បេ ជន៍ ក់ ក់ មភូមិ ឬ មូល ន (ឬ

បព័ន គប់ គងធន នធម តិ) តវ នបេងតេឡង និង កុងេពល យតៃម ម លកំ

ណត់។ រ ំង នេ ចន បេភទ ស័យេ េលទ មង់ៃនផល បេ ជន៍ ដូេចះេហយេទប

ន រពិ កកុង រកំណត់ ក់ ក់អំពីវធីិបំ ញ មុន។ ឧ ហរណ៍មួយអំពីរ ំង

ម មួយ គឺ មនុស កុង បេភទ បបំផុត ចខះធន នចំ ច់ស ប់វនិិេ គ

ដូច េពលេវ ដីធី ជំ ញ ឬ ក់េ េលសកម ព ជីវកមថីមួយ េហយ ពុះ រ

ំង េដម ីចំេណញ នេ ចនពី ។ ជួល ល ប េនះ ច តវ នេ ះ យ មរ

យៈ រផល់ជំនួយ កមី អនុប ន តតូច ឬ េ មរូប ពេផ ងេទ តេ ឱ មនុស កុង

បេភទេនះ ឬ មរយៈ រផលឱ់ ពួក ត់នូវជំនួយែបបេផ ងេទ តែដល តវវនិិេ គតិច

តួចបុ៉េ ះ។ មួយេទ ត េ ះគឺ មនុស កុង បេភទេនះេ ចនែត នសំេឡងតិចកុង រ

េធេសចកីសេ មចចិត េ យ រ នក មិតវប ធម៌ នៈសងម ប ង និង/ឬ ពំុសូវ

នេពលទំេនរេដម ីចូលរួម។ ប េនះ ចេ ះ យ ន មរយៈ រេធឱ សងម

ទទួល ល់ និង ‘នេ យបេ ស រេរ សេអង’ ដូច នេលកេឡង ងេល។

រេជ ស ង ឬ រ ត់បនយផលប៉ះ ល់អវជិ ន

រវ ិ គឱ េឃញផលប៉ះ លអ់វជិ ន ប ក់ ៉ងច សអំ់ពីអកែដល ច

ែផកែដល យរងេ ះបំផុតរបស់សហគមន៍។ ចំណុចេនះបេងត ន មូល នមួយ

ស ប់ រ ត់បនយផលប៉ះ ល់ និងបេងតនូវឧបករណ៍មួយស ប់រកឱ េឃញ និង

េ ះ យផលប៉ះ ល់ ំងេ ះកុងកំឡងុេពលអនុវតន៍គេ ង។

រ ម នេមលផលប៉ះ ល់ ចរកេឃញនូវផល បេ ជន៍ស ប់មនុស គប់ បេភទ

បព័ន ម នផលប៉ះ ល់សងមមិន ន់េធ នសេ មចេ េឡយេទ។ លកណ

វនិិច័យមួយស ប់េរ បចំ គឺ តវែត ចែបងែចកមនុស េ ម បេភទេ កុងស


75

ងម ម ៉ងេទ ត តវ នសមត ព គប់ ន់កុង ររកឱ េឃញ ច់េ យែឡកពី នូវ

និ រចំេ ះ បេភទសំ ន់ៗ។

៣. ន ពែផកច ប ់

៣.១ រអនុេ មេ មច ប់, ន ព, សទិិ ន់ ប់.ល. (G4 & G5)

៣.១.១ ភសុ ងៃន រអនុម័ តស ប់ គេ ង

គេ ងេរដបូកែដនជ មកសតៃ ពែកវសី គឺ គេ ងគំរដំូបូងបងស់របស់ បេទស

ែដល តវ នចង កង ពិេសសដូេ ះ ែដលរួមប ូ លេ កុងែផនទីប ញផូវេរដបូក

តិរបស់កមុ (RGC 2010)។ ភសុ ងែដលប ញ តវ នយល់ ពមពី ធ

រផូវ រ ែដលគេ ង តវ ន តវ នទទួល រអនុ តពី ធរ បៃពណីសម សប

តវ នកំណត់េ កុង តិ ៣.៧។

៣.១.២ប ចី ប់ែដល ក់ព័ន

គេ ងងេនះ តវ នអនុេ ម មច ប់ មួយនិងច ប់ែដល ក់ព័ន,េ ល

នេ យែដល ក់ព័ននិងបទប ញតិ។

៣.១.២.១ ច ប់ តិ

១. ច ប់រដធមនុញៃន ពះ កកមុ (១៩៩៣)

២. ច ប់សីពីតំបន់ រ រធម តិ (២០០៨)

៣. ច ប់ភូមិ ល (២០០១)

៤. ច ប់ៃ ពេឈ (២០០២)

៥. ច ប់ រ រ (១៩៩៧)

៦. អនុ កឹត េលខ១៤៦ េលសម នដីេសដកិច (២០០៥)

៧. អនុ កឹត េលខ ១១៨ េល គប់ គងដីរដ

៨. អនុ កឹត េលខ ៨៣ សីពីនីតិវធីិចុះប ីដីរបស់សហគមន៏ជន តិេដម គតិច

៩.អនុ កឹត េលខ ១៤៣ សីពី របេងតតំបន់ៃ ព រ រសី និងតំបន់អភិរក ជី

វច មះ (២០០៩)។

១០. អនុ កឹត េលខ ៨៣ សីពី របេងតែដនជ មកសតៃ ពែកវសី (២០១៦)

៣.១.២.២ ច ប់និងបទប ញតិកុងតំបន់

១. េ លនេ យៃ ពេឈ (២០០២)


76

២.េសចកី ប សេល របេងតតំបន់អភិរក ច មះសី េលៃ ពសម ន កមហុ៊ន

សំលីងកុងេខតមណលគីរនិីង កេចះ(២០០២។)

៣. ស.ជ.ណ េលខ៦០៦ េល រអនុ តិេ យ កសួងបរ ិ ន បនេធ រសហ

បតិបតិ រ មួយអង រ WCS កុង រេរ បចំ និងអនុវតគេ ងេរដបូកស ប់ឥណ

ន បូន ( ២ំ០១៦)។

៤. កមវធីិៃ ពេឈ ក់ តិ ២០១០-២០២៩ (២០១០)

៥. ែផនទីផូវេរដបូក តិកមុ (២០១១)

៦. បទប ០០១ (២០១២) េល រផល់កមសិទិដីេលតំបន់ដីែដល នជេ ះ។

៣.១.៣ រអនុេ មេ មច ប់ រ រ

បុគលិកៃនទី ក់ ររ ភិ ល រួម ងំ កសងួបរ ិ នគឺ តវ ន គបដណប់

េ យលកខណ រ ររបស់ កសួងរបស់េគនីមួយៗ។ ំងេនះ ច តវ នសនត់ រ

ប ន់ ប់េ នឺងច ប់និងលកខណរបស់រ ភិ លនិងបុគលិករ ភិ ល តវ នជូន

ដំណឹងអំពីសិទិនិង រទទួលខុស តវរបស់ពួកេគ មរយះទ មង់និតិវធីិរបស់បុគលិករ ភិ

ល។

ចំេ ះបុគលិកៃដគូអង រេ រ ភិ ល សិទិនិង រទទួលខុស តវរបស់និេ ជិ

កនិងនិេ ជក ន គប់ គងេ យច ប់េហយេលសពីេនះេ េទ តគឺេ យកិចសន

រ រ និងេ យេ លនេ យនិងបទប ៃផកុងរបស់អង រស គមន៏អភិរក សត

ៃ ព។ ល់កិច បជំុេ លនេ យ ងំេនះ ឬក៏ ត មវ រដ៏េ ចនេលសលុបៃនច ប់និង

បទប គឺ តវ គបដណប់េ យសិទិលកខណបុគលកិ។ ល់បុគលិក ំងអស់គឺ តវ ន

ឲ ថតចមងកិចសន រ ររបស់ពួកេគ ែដលប ញពីសិទិរបស់ពួកេគនិងេ តេ េល

ឯក រ ក់ព័នដៃទេទ ត។េស វេ កមេ លនេ យមួយ កំពុងដំេណ រ រេលបទ

ប និងនិតិវធីិតំបន់ប ញ បតិបតិ រ តវ នែចក យដូចែដល នេធ មទ ប់េ

បុគលិកថីៗអំពី រ ប់េផមនិងឯក រែដល ក់ព័នគឺ នេ កុង ែខរេ ម

រ ិ ល័យគេ ង។

៣.២ ព ក់ែសងៃន រេ ប សស់ទិិ(G5)

ព ក់ែសងសំ ប់ រេ ប ស់សិទិ សិតេ េ មច ប់ ( សប មសង់ VCS

កំែណទ មង់ ៣.៣ ែផកទី ៣.១១.១) ស ប់ដីៃ ពរបសរ់ដ។


77

៣.២.១ ដីៃ ពរបសរ់ដ

តំបន់គេ ង ែដលនឹងបេងតគឺ ដីរដ១០០% េ េពលែដលៃថគេ ង ប់េផម

េ យលិខិត បគល់ដីរបស់ កសួងកសិកមរ ប ញនិ់ងេន ទ (MAFF) មរយះរដ

លៃ ពេឈ (FA)។ ដំបូង តវ នេគកំណត់ ៉ ង ក់ ក់ ទព សម តិៃ ពអចិៃ ន

កុង ំ ១៩៩៤ ែដលេ េពលេ ះេគមិន ត់ទុក ៃ ពផល់ផលេទ។ នបេងតេឡង

េលកដំបូង តំបន់អភិរក េ ំ ២០០២ េ យបទប តិ មួយរ ភិ ល (' ប ស')

ែដល នចុះហតេល េ យរដម នី កសួងកសិកមរុ ប ញ់និងេន ទ។ ន ព

េនះគឺេកត នទនឹម ែដលតំបន់េនះ ត ន ត់ទុក ៃ ពផលផ់ល។ ន ពដី

ៃនតំបន់ែដល តវ នកំណត់ ៉ង ក់ ក់កុង រ រ រៃ ពេ ៃថទី ៤ ែខក ំ

២០០៩ េ យ ន រយល់ ពមពីអនុ កឹត (េលខ ១៤៣, ២០០៩) េ យគណះរដម នី

និងសេមច យករដម នី ហុ៊ន ែសន ដូេចះេនះគឺ រេលកកមស់ ន ពអភិរក របស់

ខួន។ របេងនសកម ព សបច ប់តំបន់ៃ ព រ រសី េនះ និង នអះ ងេ យ

កសួងកសិកមរុ ប ញ់និងេន ទ មរយៈរដ លៃ ពេឈ ខណៈែដល ប័នរ ភិ

លទទួលខុស តវ គប់ គង ។អនុ កឹត េនះ នេ លបំណងចំនួន ំបួនែដល តវ ន

យ មដូច ងេ ម:

1. រ រអភិរក និង រនីតិសម ធន នែហ នរបសស់តនិងរុក តិែដល តវ ន

គំ មកំែហងេ ទូល ំងពិភពេ ក។

2. រ រនិង រ បព័នេអកូឡូសីុែដលសំ ន់ ជំរកស ប់ទ មង់ ំងអស់ៃនជីវចំរុះ។

3. រចូលរួមចំែណកកុង រ រ រនិង រអភិរក េដម បំីេពញ មេ លេ ៃនែផន រ

អភិវឌ ន៍សហស វត រ ៍ តិៃន ជរ ភិ លៃន បេទសកមុ និងរក ននូវគ មបៃ ព

េឈ។

4. អភិរក វប ធម៍និង បៃពណីរបសជ់ន តិេដម គតិចនិងសហគមន៍មូល នែដល

កែនងែដលពួកេគកំពុងរសេ់ កុងតំបន់ៃ ព រ រ។

5. រ រធន នធម តិែដលសហគមន៍ ំងេនះពឹងែផកេលស ប់ជីវ ពរសេ់

របស់ពួកេគនិងេដម អីនុវតកមវធីិ ត់បនយ ព កី ករបស់ ជរ ភិ លៃន ពះ

ច កកមុ ។

6. ររួមចំែណកដល់ រអភិវឌ េសដកិចសងម បកបេ យនិរនរ ព មរយៈ រចូល

រួមកុង រ គប់ គងធន ន បមូលផលៃ ពេឈេ យសហគមន៍កុងតំបន់ រអភិវឌ េអកូ

េទសចរណ៍និងសកម ព សេដ ង េផ ងេទ តែដល នផលប៉ះ ល់តិចតួចេ នឹង

ធន នជីវ សៃ ពេឈនិងសតៃ ព។


78

7. រ រ បូនេ កុងរុក តិេដម ី ត់បនយ បូនឌីអុកសីុត (ឧសន័CO2) ែដលបំ

យេ កុងបរ ិ ស។

8. រក សំណឹកដី េដម ី រ រជី តិដីនិងរក េសរ ពនិងគុណ ពៃន បភពទឹក។

9. ំ ទសកម ពេផ ងៗេទ តរួម ំង រ វ វបេចកេទសនិងវទិ សអប់រ ំ

បណុះប ល រអភិវឌ ន៍សហគមន៍ និង រសិក ពីបរ ិ នែដល តវ ន ក់ទងេ

នឹង រអភិវឌ និង រអភិរក បកបេ យនិរនរ ពេ ក់មូល ន ក់ តិនិងអនរ

តិ។

អនុ កឹត េនះគឺ ភសុ ង ំ ច់ៃន រ ន់ ប់/សិទិេ ប ស់ ស ប់រដ លៃ ពេឈ

កុង រអភិវឌ និង គប់ គង គេ ងកមវធីិេរដបូកៃ ព រ រសី កុង ម ជរ ភិ

លកមុ ែដល ដីែដល តវ នរ ភិ ល ន គប់ គង ៉ ងច ស់។ ដូច េនះផង

ែដរកុងេ លបំណងទី ំពីរ នផល់ឱ រដ លៃ ពេឈ នូវលិខិត បគល់សិទិ ៉ង

ច ស់ ស់ េដម ីអនុវតេ លនេ យ គប់ គងតំបន់េនះស ប់ រលុបបំ ត់ រ

បេ ញឧស័ន បូន។ េ ែខេម ២ំ០១៦ តិបន់គេ ង តវ នេផរ រ គប់ គង

ឲ នូវេ ម កសងួបរ ិ ន (MoE) េ យអនុ កឹត េលខ ៦៩។ ៃ ព រ រសី តវ ន

ផូរេ ះេ ែដនជ មកសតៃ ពែកវសី េ យអនុ កឹត េលខ៨៣ ចុះៃថទី០៩

ែខឧស ំ២០១៦ ែដល នេ លបំណងចំនួន៣៖

១. រ រជំរកសតៃ ពនិង បព័នេអកូឡូសីុនិងេដម ី ឲ ននូវលកខណ

ំ ច់ស ប់ បេភទៃនសតរុក តិនិង ជីវច មះ មួយ

២. ផលនូ់វផលតិផលនិងេស កមធម តិស ប់ រេ ប ស់ធន នធម តិ បកប

េ យនិរនរ ព

៣. េលកកមស់ រចូលរួមនិង ររួមចំែណករបសស់ហគមន៍មូល នកុង រ គប់ គង

តំបន់ រ រនិងអភិរក ជីវច មះនិងធន នធម តិេ កុងតំបន់េនះ។

៣.២.១.១ រកំ ត់េលសទិទទួល នៃ ពេដម េីផរេ ប័ណកមសទិិសមូហព

ែផកខះៃនែដនជ មកសតៃ ពែកវសី តវ នេគអះ ង គឺ ដីកមសិទរបស់

សហគមន៏ជន តិេដម គតិច មច ប់ភូមិ លៃន ២៣ -២៨ ឬ នសិទិទទួល

នស នុពល។ េ កុងតំបន់ ស់កមសិទិ ធម តវ នេផរេ យដំេណ រ រៃន

ច ប់េ ឲ សហគមន៍និងដីែដលកំណត់ ែផកមួយៃនសម តិៃ ពេឈអចិៃ នយ៍,

េ ះបី ក លដីមួយចំនួនេ ែត នេលប ីដីធីែដល ដីរដនិងសហគមន៍ នសទិិ


79

លក់ដី ំងេនះ។ រេចញប័ណកមសិទ ំងេនះគឺ យុទ សសូលមួយៃនគេ ង

េ ះ នឹងជួយឱ នេសរ ពអនុ តឲ រេ ប ស់ដីនិង រ រសិទិសហគមន៍និង

តំបន់ែដលទទួល នកមសិទិ គេ ចន ចទទួល រចុះប័ណកមសិទិកុងមូល ន។ ភូមិ

េ ចនប័ណកមសិទិ តវ នេចញកុងអំឡុង ំ២០១២ -២០១៣ ។ ពមិន កដ ប

ែដល នផល់េលសិទិ បូនេ កុងតំបន់ ំងេនះ, និង រលំ កៃន របេងត កិច ពម

េ ព ងVCS ៦០ ំ កិច ពមេ ព ង ”មិន ចបដិេសធ ន” េលសិទិៃន រេ ប ស់

តំបន់ ំងេនះមុនេពល រែបងែចកផល រេរ បចំនិងចំណូលរយៈេពលែវង, ែដលតំបន់

ំងេនះ តវ នដកេចញពីតំបន់គេ ង។ តំបន់ ងំេ ះ តវ ន ក់ តំបន់លិច យ

ៃនគេ ង និងេ ែតេ តេល ល់សកម ព ែដលនឹងអនុវត បុ៉ែនមិនរួមចំែណកេ េល

រទទួល ននូវឥណ ន បូនេ ះ។

៣.២.២ កមហ៊ុនៃ ពសម ន មលងីអនរ តិ

ដូចែដល នកត់ស ល់ទុកកុងែផកទី១.១ គេ ងសិតកុងតំបន់ កមហុ៊នៃ ព

សម នអនរ តិសំលីង តវ នផល់េ យកុង ំ១៩៩៤។ ៃ ពសម នេនះ តវ ន

ប ប់ែលងឱ បតិបតិ រេឈេ កុង ំ ១៩៩៩ និងមិនរពឹំងទុក នឹង នដំេណ រ រ

េឡងវញិេ កុង បេទសេនះេឡយ។

េហតុដូេចះេហយ ន មិន ន និភ័យៃន រេ កបេ ត នៃន រ ប់េឈ ណិជ

កមេ តំបន់ របស់ កមហុ៊ន មលីង។ េនះ តវ នព ងឹងេ ំ ២០០៩ អនុ កឹត

ប សពី ៃ ព រ រសី ែដល តំបន់ ំងមូល ៃ ព រ រ ែដល បេភទដីែដលមិន

អនុ តឱ ន បតិបតិ រសម នេឈេឡយ។ អតិ ពៃនកិចសន សម នេ ះគឺ

មិន តវ នេគេជ ចផល់សិទិេ យ កមហុ៊នអនរ តិ មលងី នតួ ទី មួយ

េ កុង រ គប់ គងឬ រែបងែចកផល រេរ បចំគេ ងេរដែដនជ មកសតៃ ពែកវសី

េទ។

៣.៣ កមវិធី រជួញដូរឧសន័ផះក ក់និងកំណត់ស ប់ រជួញដូរេផ ង (CL1)

កមុ គឺ បេទសមួយែដលមិនែមន បេទសហតេលខីឧបសម័ន១ ៃនពិធី រ

ក ូតូេឡយ េហតុដូចេនះេហយ មិន ន ពកិចកំណត់េ េល របំ យឧស័នផះ

ក ក់របស់ខួនេទ។


80

៣.៤ រចូលរមួែដលសតិេ មកមវិធីឧសន័ផះក ក់េផ ងេទ ត CL1)

គេ ងេនះ តវ នែសងរក រចុះប េី មវ ិ បនប តប ក់ បូន (VCS)

និង បទ នសម័ន ស តុ សហគមន៍ និង ជីវច មះ (CCBA)។

៣.៥ ទ មង់ឥណ នបរ ិ នេផ ងៗេទ ត (CL1)

ឥណ ន បូនបចុប នគឺ ឥណ នបរ ិ នែតមួយគត់ ែដល នបេងតេចញពី

គេ ងេនះ។ មិន នេចត េដម បីេងតឥណ នបរិ នៃនឧសន័ផះក ក់េផ ង

ែដល ក់ព័នេ ះេឡយ ស ប់ រ ត់បនយឧសន័ផះក ក់ េ មវ ិ បនប ត

ប ក់ បូន (VCS)េទ ។

៣.៦ គេ ង តវ ន នេ លេ យកមវិធីឧសន័ផះក ក់េផ ងេទ ត

គេ ងេនះមិន តវ ន នេ លេ យកមវធីិឧស័នផះក ក់ មួយេផ ងេទ តេទ។

៣.៧ រេ រពសទិិនិង ន រស័ គចិតកងុ រ សបូ់រទី ងំ (G5)

៣.៧.១ េសរ ី ព រផលព័់ត ន មុន និង រយល់ ពម (FPIC)

រយល់ ពមេល ល់សកម ពេរដបូក ម រពីសហគមន៏ែដលេ ប ស់ដីធី

បសិនេបសកម ពប៉ះ ល់ដល់ពួកេគ។ េលសពីេនះេ េទ តេ មលកខណVCS និង

CCBA សិទិ ស់ បូនស ប់ដីមួយចំែនក មួយេ ះ តវែត ន រយល់ ពម

លក់ ផូវ រៃន ឥណ នេចញពីកមសិទិ ំងេនះ។ តំបន់គេ ងគឺ ដី រណៈ

របស់រដ១០០%េ េលចលនវតុៃ ពេឈអចិៃ នយ៏ែដល ំឲ ន រណ៏ នលកណៈ

ម ែដលសិទិេ េល ទព សម តិ បូន ងំអសរ់បស់រដែដល រសេ មចចិត

ដំបូងបំផុត។ េ ះ ៉ ង សហគមន៍ នសិទិ បៃពណីែដល តវ នទទួល លេ់

កុងច ប់កុង រេ ប ស់ដី រណៈរបស់រដ។ េហតុេនះេហយ ន នសរេសរ

យលកអក ៉ ងច ស់ ស់ពីសហគមន៍អំពី រយល់ ពម ែដល នទទួលពី

សហគមន៍ ំង ២០ ែដលកំពុងចូលរួមកុងគេ ង។ េនះប ញ រ ភិ ល ន រ


81

េបច ចិត េ យ ត់ទុកសហគមន៍ អកចូលរួមគេ ង ៉ ងសកមនិងអក នសិទិ

ន់ ប់ផងែដរ។

រយល់ ពម តវ នទទួល ន មរយះដំេណ រ រែដល ន ប់េផមេ កុង

ដំ ក់ លដំបូងៃនគេ ងេនះ មុនជំ ន មួយេដម ផីល់សុពល ពគេ ងេនះ

ឬ រលក់នូវឥណ ន បូនេ កុងគេ ង។ រយល់ ពមេនះ តវ នផល់េ យេសរ ី

និងេ យែផកេលកិចខិតខំ បឹងែ បង ៉ ងទូលទូំ យេដម ី ឱ នហតេលខី តវ

នេគជូនដំណឹង។ រេរ បចំនូវកិច ពមេ ព ង រយល់ ពមសហគមន៍ ( ចេសសំុ ន)

នេ លបំណងេដម េីធ ម រអនុវតន៍លបំផុតេ កុងទិដ ពរួម ងំមូល។ កម

រ រគេ ងេជ សបេ នឹងត មវ រៃនច ប់ តិកមុ និង សប ម ត មវ រ

VCS និង CCB និងេសចកី ប សរបសអ់ង រសហ ប តិសីពីសិទិជន តិេដម គ

តិច (UNDRIP; 2007) ។ េរ ប ប់លមិតេ កុងអីែដល តវ នយល់ ពម, រយៈេពលៃន

កិច ពមេ ព ងេនះសិទិនិង រទទួលខុស តវ ែដល នយល់ ពម បនប ប់។ កិច ពម

េ ព ងៃន រយល់ ពម ែដល តវ នចុះហតេល េ យតំ ងសហគមន៍ែដលសម

សបបំផុត ក៍ដូច មួយនឹង មផិតេមៃដពី គ រ គេ ចនបំផុតេ កុងភូមិនីមួយ។

ដំេណ រ រៃន រទទួល រយល់ ពមេនះគឺ ែផកមួយៃនដំេណ រ រពិេ ះេ បល់

៉ងទូលទូំ យ មួយ គី ក់ព័ន ។

៣.៧.២ សបូ់រទីលេំ េ យមិន ន រស័ គចិត

គេ ងេនះរពឹំង ន ស់បូរទីលំេ យមិន ន រស័ គចិត ប ជនែដលរស់េ

េ យ សបច ប់ៃនេ កុងតំបន់មិន ំងដីលំេ នឬដីកសិកមេឡយ។ េ ះ ៉ ង

ក៍េ យ រ ងំលំេ ខុសច ប់ឬរេំ ភយកដី េដម បុ៉ីនប៉ង ន់ ប់ដីរបស់សហ

គមន៍ ឬ រដ ចនឹង តវ ន ប់ខួនេ យ ធរ ក់ព័ននិង នយកេចញេ យ ន

សំណងនិង ចេធេ នេ យ រ ត់េ សេ យេ ង មច ប់។

ទូេ គេ ងនឹង ក់ ររតឹបនឹងេល រេ ប ស់ៃនធន នៃ ពេឈេលសពីត មវ

េ យច ប់ មូល នស ប់ រអនុវតន៍ បកបេ យនិរនរ ព េ កុងករណី េ ចន

ែដលនឹងេធឱ បេសរេឡងនូវសុវតិ ពៃន រដំេណ រ រនិង ន ពៃនធន ន ំងេនះ

។ េនះ ករណីេលកែលងមួយគឺ គេ ងេនះ តវ នរពឹំង នឹងេសឱ ន ររតឹបនឹង

មួយចំនួនេលសិទិេ ប ស់ ទ ប់េ កុងតំបន់ែដល តវ នកំណត់ តំបន់ រ រ

តឹងរុងឹ (SPZs) ែដលនឹង យ តំបន់សូន ឬ នមនុស រេ ប ស់ តវ នរច េឡង


82

េដម ឱី បេសរេឡង ររពឹំងទុក ររសេ់ របស់ បេភទសតៃ ពែដល យរងេ ះបំផុត

( ែផកមួយៃនសកម ព 1.2, ចំណុច 2.2) ។ ទំហនិំងទី ងំៃន SPZs ែដល នេស

េឡងេនះមិន ន់ តវ នសេ មចេ ះេទបុ៉ែនពួកេគនឹង តវ ន ក់េដម ី ត់បនយ

ចំនួនអកេ ប ស់ៃ ពេឈរងផលប៉ះ ល់។ រ ក់ក មិតៃន រេ ប ស់ឋិតេ េ ម

និយមន័យបទ ន CCB ៃន រ " ស់បូរទី ងំ” បុ៉ែនេនះនឹងមិន តវ នកំណត់

ដំេណ រ រេ យមិន ន រស័ គចិតេឡយ។ រកំណត់តំបន់ែបបេនះនឹង តវ នបន

េ យ រ បឹក េ បល់និងដំេណ រ រយល់ ពមលមិត មភូមិែដលរងផលប៉ះ ល,់

រកំណត់អតស ណរបសបុ់គលែដលរងផលប៉ះ ល់ / គ រនិងចរ ក ប់

សំណងទទួលយក នេ វញិេ មកេ ះែដល ចនឹងរួមប ូ លបុ៉ែនមិន តវ នកំណត់

ដូច ឱ ស រ រ, កុង បេភទ ក់សំណង (ឧ ហរណ៍៖ រចិ មឹជីវតិ) ឬសំណង

ែផកហិរ វតុ (ឧ ហរណ៍៖ ររក ក់ចំនូលេ យ រដងជ័រ) ។ រប ក់ ដំេណ រ

រេនះនឹងយល់ ពម តវ នរួមប ូ លេ កុងអតបទៃនកិច ពមេ ព ងសហគមន៍។

េ យ រែត ន ពំែដនេ កុងតំបន់ ន រសុ គ ញេ កុងតំបន់គេ ង វធីិ ស

ស ប់េ ង ពំែដន ផូវ រ េ យបុគលិកល ត ត មវ រៃន កបខ័ណ តតពិនិត

រអនុវតច ប់។ បុគលិក មតំបន់កំណត់តំបន់ ពំែដនមួយេ កុងតំបន់ មរយៈ (ក)

រេ ប ស់ៃនពហេុ ណ ពំែដន នផុកេ េល បព័ន GPS តវ នអនុវតេ កុង

តំបន់ (ខ) រេបកេមលទី ងំ ក់ែសង េ យអកស មបស មល GIS ។ វគបណុះប

េទ ង ត់េ កុង រេ ប ស់ បព័ន GPS និង រទទួល ល់ៃន ពំែដនេនះ តវ

នផលជូ់នដល់បុគលិកល តេដម សី មបស មល GIS ។ ពំែដន ំងេនះកុងេ ះរួម

ំង ពំ បទលផូ់វ រ ម ចរ 001 (2012), គឺ ចេមលេឃញ ៉ងច ស់កុង រ

ប ញ GPS េនះ។ ស ប់បុគលិកល តេ បែផនទី ក សកូអរេ េន តវ នពិនិត

មួយនឹងម នី GIS មុនេពលេ េធសកម ព។ េលសពីេនះេទ ត រ តតពិនិត បែនម

េទ តេ កុង រ ិ ល័យ តវ នេធេឡងេ យ នតំបន់ែដល ន បមូលទិនន័យ។ េប

ន រសង ័យ ល់ រទ ន តវ នកត់ េ យបុគលិកល តនិង នប ូ លេ

កុង បព័នៃន រ តតពិនិត ែផនទី និង យ រណ៍ឧបករណ៍ (SMART) េ យេធ បេ

នឹង ពំែដន ផូវ រ (រួម ងំបទប 001) ែដល ច តវ ន តតពិនិត ។


83

៣.៨ សកម ពខុសច ប់និងអត បេ ជន៍គេ ង (G5)

សកម ពគេ ងរួមប ូ ល នូវកិចខិតខំ បឹងែ បងេដម ីទប់ ត់សកម ពខុសច ប់

(ឧ ហរណ៍ មរយៈ រេធែផន រនិង រអនុវតេ យ ល់) និងកិចខិតខំ បឹងែ បង

េដម ីបេងនជីវ ពរស់េ មរយៈ រអន គមន៍ែដល ន រប ក់ ៉ ងច ស់ែផក

ច ប់ (ឧ ហរណ៍ រផល់ជំនួយែផកកសិកមេ េលដីែដល តវ នចិ មឹេ យ សប

ច ប់េអកូេទសចរណ៍េ កុងតំបន់ែដល ន រអនុម័តពីរ ភិ ល េដម) ។ រ

រ រសុវតិ ពនឹង តវ ន ក់េ នឹងកែនងេដម ី ឱ ននូវគេ ងែដល ន

មូលនិធិមិន តវ នេ បេ យមិនេលកកមស់សកម ពខុសច ប់ (ឧ ហរណ៏៖ េ យ

ពិនិត ជំនួយឥតសំណងស ប់គេ ងសហគមន៍) ។

សកម ពខុសច ប់ េ ចន ជំរញុ រគំ មកំែហងេ នឹង រែ ប បល ស តុ ជីវចំ

រុះនិងសហគមន៍ែដល តវ ន ក់កុងេស រយូ៉ីលេ ល ដូេចះេហយគេ ងេនះ តវ

នរច េឡងឱ ច ស់េដម ីេ ះ យ ងំេ ះ ។ សកម ពែដលេ េ មអនុ

េ លេ គឺ តវ នរច េឡង ំងអស់េដម ីបេងន រអនុវតច ប់េ យ ល់, ចម ង

េ យ កមល តែដលដឹក ំេ យរ ភិ លផង ក៍ដូច កមល តែដលដឹក េំ យ

សហគមន៍ និងវ ិ ន រេផ ងេទ តរួមប ូ ល ំង រ តតពិនិត ប ែំខនិង ប ំ ៃំន

ក មិតៃនសកម ពខុសច ប់។ អនុេ លបំណងទី ១ នេ លបំណងេដម ី ក់នូវ

កបខ័ណច ប់និង រេធែផន រែដល នប ក់សកម ពខុសច ប់និងអនុេ ល

បំណងទី៣ នេ លបំណងកុង របេងតច ប់ គប់ គងនិង រ ន់ ប់ដីនិង បព័ន

គប់ គងដីធីេ កុងតំបន់សហគមន៍។

***********************************************************************************************

Documents

ឯ ករ សេង ប º Ê Ò ែខ រ - Verra · ឯ ករ សេង ប º Ê Ò ែខ រ គ េ Ë ង ³ ត ់ប ន យ ឧ ស ន័ ផ ះក % ក ់ ែដ