06.örnekleme yöntemleri

8/20/2019 06.örnekleme yöntemleri

1/42

ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ


2/42

Araştırmalar kapsadıkları birim sayısına göreikiye ayrılır

• Tam Sayım Araştırmaları (Census Research)

• Örnekleme Araştırmaları (Sampling Research)


3/42

3

TamsayımAraştırma erenindeki t!m birimlerin incelenmesinetamsayım denir"

T#plumu temsil edecek sayı e ö$ellikte rasgele se%ilmiş dahaa$ sayıda birimden eri t#plama e t#planan bu erilerdent#plum hakkında genel yargılara ulaşma işlemine &örnekleme'denir"

Örnekleme

Örnekleme işlemi i%in erenden se%ilen e daha a$ sayıdakibirimden #luşan alt gruba örneklem adı erilir"

Örneklem


4/42

Neden örnekleme yöntemlerine

başvurulur?• T#plumun t!m!n! incelemek %#u $aman

imkansı$dır"

• mek e kaynak tasarru*u salar"

• +aha a$ $amanda s#nuca ulaşılır"

• +aha a$ işlem gerektirir"


5/42

Örneklemeye başlarken dikkat edilecek

ususlarAraştırma k#nusu a%ık%a i*ade edilmelidir"

Araştırmanın erenitanımlanmalıdır"rendeki birimlerin listesi %ıkarılmalıdır"

,irimlerin s#sy#-ek#n#mik d!$eyleri e k!lt!rel yönleridetaylı bir şekilde irdelenmelidir"

.ncelenen deişkenin daılımı hakkında /kir sahibi

#lunmalıdır"Örneklemeden elde edilecek #ranların hata payıbelirlenmelidir".statistikler i%in g!en aralıı belirlenmelidir"


6/42

Örneklem

Yöntemleri !lasılıksı" Örnekleme

0ön!ll!lerin Se%imi

0elişig!$el Örnekleme 1#ta Örnekleme

1art#pu Örnekleme

!lasılıklı Örnekleme

,asit Rasgele

Örnekleme Tabakalı Rasgele

Örnekleme

1!me Örneklemesi Sistematik Örnekleme


7/42

!lasılıksı"

Örnekleme,irimler tesad!/ #larak se%ilme$"

,irimlerin örnekleme girme şansları eşit deildir"

S#nu%lar erene genelleneme$"

Sadece $#runlu durumlarda kullanılır"


8/42

2

#ön$ll$lerinİncelenmesi,a$ı araştırmalar d#ası gerei birimlerin gön!ll! #larak

%alışmaya katılmalarıyla y!r!t!lmektedir" !nk!

birimlerden ba$ı hareketleri yapmaları4 ba$ılarınıyapmamaları4 g!nl!k hayatlarını araştırıcının istei

d#rultusunda d!$enlemeleri e belirli aralıklarla

muayene #lmalar4 ba$ı tetkikler yaptırmaları

istenmektedir"


9/42

5

#elişi%$"el Örnekleme

6erhangi bir k#nuda erendeki bireylerin /krini

örenmek ya da bir uygulama k#nusundaki

d!ş!ncelerini almak !$ere araştırıcının # anda

ön!ne %ıkan bireylerle gör!şmesi ya da

birimlerden eri elde etmesidir",ir ka*este bulunan deney hayanlarından ele

rastlayanların se%ilmesi41öm!r!n niteliini incelemek i%in köm!r

ag#nunun !st ya da alt böl!m!nden örneklem

alınması"


10/42

78

K&taÖrneklemeSınırlı bir eren4 araştırmanın amacına uygun #larak

araştırmacının öngörd!! belirli deişkenlere göre

sını9andırılır" ,u deişkenler yaş4 cinsiyet4 eitimdurumu4 meslek4 hastalık #labilecei gibi4 etnik

köken4 kırsal e kentsel deişkenler de #labilir"

Araştırmacı se%tii deişkenler a%ısından ereniben$er alt gruplara ayırır" alışacaı birim sayısını

da kendi #lanakları %er%eesinde saptar"


11/42

77

,elirli bir hastalık !$erinde yapılacak

araştırmada4 hastanede yatan hasta sayısı :88 ise

e araştırmacı bunlardan 788 kişiyle gör!şmeyekarar ermişse araştırmada kullanılacak k#ta ;<

788=:88< 7=: dir" Araştırmacı saptadıı

deişkenlerin #luşturduu her alt gruptan >8 hastaile gör!şecek demektir" 1#ta saptandıktan s#nra

tanımlanan her alt gruptan k#ta #ranına uygun

#lmak kaydıyla istenilen hasta ile gör!ş!lebilir "

Örnek


12/42

7>

Rassal #larak se%ilen erene dahil bir bireyle

temas kurulmasının ardından4 bu bireyin yardımıyla

dier bir bireyle gör!ş!p $incirleme #larak

örneklemi #luşturma işlemidir"

Kart&'u Örneklemesi


13/42

!lasılıklı Örnekleme,irimlerin örnekleme girme şansı eşittir"


14/42

(asit Ras%ele Örnekleme?ygulaması #lduk%a k#laydır" rendeki birimler önce listelenilir4

numaralandırılır4 s#nra bir takım yöntemler (rasgele sayılar

tabl#su4 piyang#4 paket pr#gramlar) kullanılarak örnekleme girecek

birimler tesad!/ #larak belirlenir" 6#m#@en gruplarda uygulanır"


15/42

Ö"ellikleri• ,irimlerin örnekleme %ıkma #lasılıkları eşittir"

• ,irimlerin örnekleme %ıkma #lasılıkları birbirindenbaımsı$dır"

• Örneklem hatasının #lasılıksı$ örneklemelerdendaha a$ #lması beklenir"

• Örnekleme %ıkan birimlerin erenin her tara*ınadaılması beklenir"


16/42

7

XXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXX

X XX

X

X

XX X

X X

Örnek


17/42

(asit Ras%ele Örneklemenin

)e"avanta*ları• Örnekleme %ıkan birimlere ulaşmak g!% #labilir"

• Araştırma s#nucunu b!y!k öl%!de etkileyebilecek

ba$ı *aktörler a%ısından örneklem ereneben$emeyebilir"

• rendeki birimleri numaralandırmak g!% #labilir"


18/42

Tabakalı Örnekleme

,a$ı ö$ellikler yön!nden t!rdeş daılım #lmadııdurumlarda idealdir"

Tabakalardaki birimler kendi i%inde h#m#@en #lmalıdır"

Tabakalar arasında ger%ek bir *arklılık bulunması

gerekir"


19/42

Ya'ılışı

• Örneklem b!y!kl!! belirlenir"

• ren istenen ö$ellikler a%ısından tabakalara ayrılır"

•

6er tabakadaki birim sayısı eren b!y!kl!!ne#ranlanarak (Bi = B) tabaka aırlıkları bulunur"

• Örneklem b!y!kl!! tabaka aırlıkları ile %arpılarak4 hertabakadan örnekleme alınacak birim sayısı belirlenir"

• 6er tabakadaki birimler numaralanır"

• 6er tabakadan hangi numaralı birimlerin örneklemealınacaı kura ile belirlenir"


20/42

Tabakaları (elirleme Kriterleri

• +em#gra/k 1riterler Daş4 Cins4 b"• S#syal 1riterler Eeslek4 eitim d!$eyi4 s#syal sını*4 din4 dil

s"• k#n#mik 1riterler Aylık gelir4 kişi başına milli gelir4

baımlılık #ranı s"• itim 1riterleri n s#n bitirilen #kul4 #kur-ya$ar #ranı4

#kullaşma sayısı4 öretmen=örenci #ranı s"• Derleşim Deri 1riterleri 1öy4 kasaba4 kent4 b!y!k kent4

metr#p#l s"• Salık 1riterleri 1aba öl!m hı$ı4 bebek öl!m hı$ı4 d#kt#r

başına d!şen kişi sayısı4 yatak başına d!şen kişi sayısı4:Fyaş n!*us=t#plam n!*us #ranı4 8 yaşta beklenen yaşams!resi4 #rtalama yaşam s!resi s"


21/42

Tabaka +,ırlıklarının ve Tabakalardan

Örnekleme #irecek (irim -ayılarının(ulunması

. Tabaka numarası

Bi i n#lu tabakadaki birim sayısı

B rendeki birim sayısı

Gi i n#lu tabakanın aırlıın Örneklemdeki birim sayısı

ni i n#lu tabakadan örnekleme girecek birim sayısı

Gi


22/42

>>

xxxxxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxxx

xx(50)

xxxxxxxx(8)

xxxxxx(6)

xxxx(4)

xxxxxxxxxx(10)

xxxxxxxx(8)

xxxxxxxxxx(10)

xxxx (4)

xxxx

xxxxx

xxxxx

xxxx

xxxxx

xx

ABA1ITJ

TA,A1AJAB+KREA(L TA,A1A)

ÖRB1JE


23/42

>3

Tabakalı rasgele örneklemede4 örneklem hatasının

basit rasgele örneklemeden daha a$ #lması

beklenir" Ancak uygulanması ,RÖMden daha

$#rdur"

Tabakalar arasında heter#@enlik arttık%a tabakalı

rasgele örneklemenin yararı artar"


24/42

K$me

Örneklemesi• ,irden *a$la kitle birimi i%eren örneklem

birimlerinin4 örnekleme %ekilmesişeklinde uygulanan yönteme &k!meörneklemesi' adı erilir"

• ,u yöntemde örnekleme birimi tek kişideil bir grup4 demet ya da k!medir"

• Araştırma yapılacak bireyler geniş biralana daılmış durumda ise k!meörnekleme yöntemi uygulanmalıdır"

• Araştırma sahasını k!melere ayırabilmeki%in bölgenin yapısı hakkında kapsamlıbilgilere ihtiya% ardır"


25/42

>:

,ir bölgede dalık alana yayılmış #lan 78 *arklı köy

#lsun" ,u köylerdeki N8 yaş !st! bireylerin hem#gl#bin

deerlerini incelemek amacıyla >88 kişilik bir örneklem#luşturulmak istensin" ,u köylerin hepsine gidileceine

bunlardan dörd!ne (dört k!meye) gidilip t#plam >88 kişi

ile %alışılabilir"

Örnek


26/42

>

Ya'ılışı

• Örneklem b!y!kl!! belirlenir"

• ren belli b!y!kl!kte k!melere ayrılır "

• rendeki k!meler numaralanır"

• 6angi numaralı k!melerin örnekleme alınacaı kuraile belirlenir"


27/42

>L

XXXX XXXX

XXXX XXXX

XXXX XXXX

XXXX XXXX

XXXX XXXX

XXXX XXXX

XXXX

XXXX

XXXX

XXXX

Örnek.


28/42

1!me Örneklemesinde.şlemler 1!me b!y!kl!kleri eşit iseO

.statistiksel işlemler aırlıksı$ #larak yapılabilir"


29/42

m

nn =

n

na

i

i

=

1!me b!y!kl!kleri eşit deil iseO istatistiksel işlemleraırlıklı #larak yapılmalıdır" 1!me aırlıkları (ai) ise şuşekilde hesaplanırO

n Örneklemdeki t#plam birim sayısı

m 1!me sayısı

her k!meye d!şen #rtalama birim sayısı

ni i" k!medeki birim sayısı

n


30/42

Örnek

• 1ırsal bir bölgedeki yeni d#an bebeklerin aırlıklarınıincelemek amacıyla bu bölgenin !% *arklı köy!nden se%ilens#n bir ay i%erisinde d#an t#plam 7L bebein aırlıklarıöl%!l!y#r" 1öylerden alınan bebek sayısı e bunların t#plamaırlıı aşaıdaki gibidir" ,u s#nu%lara göre bu bölgedeki

bebeklerin #rtalama aırlıklarını e örneklem #rtalamsınıtahmin edini$"


31/42

/ö"$m

• 7"köy!n #rtalaması• >"köy!n #rtalaması

• 3"köy!n #rtalaması

(her köye d!şen #rtalama bebeksayısı)

• 7"köy!n aırlıı

• >"1öy!n aırlıı• 3"1öy!n aırlıı ,u deerlere göre örneklem #rtalamasıO

58,46/5,271 == X

45,34/8,132 == X

99,37/9,273 ==

X

67,53/17 ==

n

06,167,5/61 ==a

71,067,5/42 ==a

23,167,5/73 ==a

07,43/)99,323,145,371,058,406,1()(1

1

=×+×+×=×= ∑=

m

i

ii X a

m X


32/42

-istematik Örneklemerendeki birimleri numaralamanın g!% #lduu ya da eren

hakkında yeterli bilginin bulunmadıı durumlarda uygulanır"


33/42

Ya'ılışı

7" Örneklem #ranı belirlenir"

>" ,u #randan yararlanılarak ka% birimden birinin

örnekleme alınacaı belirlenir"3" 1ura ile bir başlangı% numarası belirlenir"

N" ,u başlangı% numarasından itibaren örneklem#ranına uygun aralıklarla dier örnekler belirlenir"

B ren b!y!kl!!

n Örneklem b!y!kl!!

B=n Örneklem Pranı


34/42

N0123

n045Örneklem !ranı .12364507(aşlan%ı8 n& . 4 9Ras%ele belirlendi:

H H H H H H H H H H H H H H H H H H H H

H H H H H H H H H H H H H H H H H H H HH H H H H H H H H H H H H H H H H H H HH H H H H H H H H H H H H H H H H H H H

H H H H H H H H H H H H H H H H H H H HH H H H H H H H H H H H H H H H H H H HH H H H H H H H H H H H H H H H H H H HH H H H H H H H H H H H H H H H H H H H


35/42

Sistematik örneklemede erendeki birimlerin örnekleme

%ıkma #lasılıkları birbirine eşit *akat birbirine baımlıdır"

rendeki birimlerin belli bir sisteme göre sıralanmış

#lduu durumlarda sistematik örnekleme tercih

edilme$"


36/42

Örneklem ;atası

Örneklem !$erinden elde edilen erilerle belirli biryanılma payı ile eren hakkında genellemeleregidilebilir" ,u yanılma payına &örneklem hatası'denir"

Örnekleme -$recindeki;atalar• Sistematik 6ata

•

Rasgele (+eneysel=Standart)6ata


37/42

-istematik ;ataÖrneklem #luştururken tara*sı$ daranmama4 birimler

i%in eşit şartların salanmamasıdır (Dan tutma -bias)"

Araştırma s#nu%larını ciddi #randa etkiler"

,ilin%li eya bilin%si$ #labilir ancak her ikisi de s#nucu

aynı şekilde #lumsu$ etkiler"


38/42

Ras%ele ;ataÖrnekleme alınan e alınmayan birimlerin #rtaya %ıkardıı

hata miktarı ile kullanılan mal$emelerin kalite e

deişkenlii4 kullanılan örnekleme yöntemi e uygulamadan

kaynaklanan bir takım hatalar nedeniyle #luşur"

Rastlantıya balı hatayı önlemek i%in uygun örnekleme

yöntemi kullanılmalı eya örneklem b!y!kl!! artırılmalıdır"


39/42

Temsil Yetene,i

Örneklemin ereni temsil etme g!c!d!r"

8 Q TD Q 788

6i%bir örneklem ereni tam #larak temsil edeme$"

TD 788

Örneklem hatası k!%!ld!k%e Temsilyetenei artar"

Ö6 < 7 TD


40/42

Ras%ele -ayılar

Tabl&su

N8


41/42

N7

4 b a s a m a k l ı v e r i s e t l e r i

i 8 i

n r a s % e l e

s a y ı l a r

t a b l & s

u


42/42

-!R?

Documents

06.örnekleme yöntemleri