0economia Politica Patatabrava

7/23/2019 0economia Politica Patatabrava

1/37

I. INTRODUCIN

TEMA 1: CONCEPTO E MTODO NA ECONOMA POLTICA

1.1. Economa Poltica: concepto e enfoques alternativos

Concepto de economa:

- Ciencia da riqueza: riqueza (patrimonio) vs renda (ingresos no banco nun periodo de tempo:fluxo)

- Ciencia da escaseza: base de que a economa se poida aplicar a calquera cousa; os recursosson escasos anda que a riqueza sexa elevada.- bens econmicos- bens libres: res nobilus, podes adquirilos libremente, pero non son gratis

- Ciencia do intercambio: a base da economa son os intercambios porque se satisfacen asnecesidades dos involucrados.

- actividades econmicas: como realizamos os intercambios- actividades polticas: condicionan as actividades econmicas

- Ciencia do comportamento humano: toda actividade humana unha actividade econmica- intereses: as necesidades que queremos satisfacer- recursos: instrumentos ou medios que serven para satisfacer eses intereses

Economa como feito natural: satisfaccin das necesidades humanasEconoma Poltica e Poltica:- actividades individuais- actividades colectivas

Economa e Dereito / Dereito e Economa: Marx; a estrutura econmica condiciona o dereito e odereito condiciona a estrutura econmica.

1.2. Mtodo e razoamento econmico

O mtodo cientfico na Ciencia Econmica: conxunto de pasos fixados de anteman por unhadisciplina co fin de alcanzar coecementos vlidos mediante instrumentos confiables. A relacinentre observacin e teora existente na ciencia tamn est presente na economa; anda que oproblema que na economa casi imposible conducir experimentos (os economistas teen queconformarse cos datos que proporciona a realidade). Para analizar unha situacin cranse

supostos simplificados que faciliten dita anlise.Abstraccin no razoamento econmico: os modelos econmicos (serven para facilitalacomprensin do funcionamento do mercado, omiten detalles)

Mtodo analtico:

- Macroeconoma: mostra a economa do pas pero non como viven os seus habitantes. Estudodos fenmenos de toda a economa, como o desempleo, a inflacin e o crecemento econmico.

1


2/37

- Microeconoma: analiza un mercado simple. Estudo de como as familias e as empresas tomandecisins e interactan no mercado.

Mtodo sinttico:

- Colectivista: os axentes actan como un colectivo onde non se diferencia nada (marxismo: nonse poden analizar as clases, os individuos actan de diferente maneira)

- Individualismo: a base do anlise econmico o individuo

Individualismo metodolxico:- Escaseza de recursos. Bens, recursos e factores econmicos- Multiplicidade de obxectivos.- Capacidade de eleccin.- Racionalidade dos actores: o homo economicus (eleccin racional).

Bases da eleccin racional:- Anlise dos custos e beneficios: actase en funcin do resultado- Determinacin dos custos e beneficios:

- Monetarios e non monetarios (v.gr. cartos e tempo)- Marxinais e totais (coste de producir unha unidade mis / coste total)- Individuais e colectivos- Subxectivos e obxectivos (o que representa para cada quen e o que igual para todos)- Custos de oportunidade (ao que se renuncia para invertir noutro lugar)- Custos de transaccin (recursos empregados para chegar a acordos)

- Maximizacin: intereses (obxectivos) e incentivos (mecanismos para conseguir os obxectivos)

como motor das decisins (economa conductual)- Paradoxo do xogador de billar: o comportamento do axente econmico racional podera

predecirse cun anlise econmico, pero non hai que supoer que este realiza dita anlise,senn que acta como se o tivera feito (de non optar pola decisin prevista polo modelo,acabara na ruina).

Eleccin racional como instrumento de estratexia: anlise de comportamentos.- Previsin sobre expectativas: racionalidade vs. xito.

Problemas:- Abstraccin con modelos aproximados (hai que ter en conta todos os factores que afectan a

unha situacin, pois estes poden cambiar o resultado esperado)

Ins t rumentos po l t i camacroeconmica

Actividade econmica

Obxectivos poltica macroeconmica

Poltica fiscal Producin: crecemento sostible

Poltica monetaria Emprego: ocupacin elevada

Poltica de rendas Prezos: control nivel de prezos

Poltica econmica exterior Comercio exterior: equilibrio comercial na balanzade pagamentos

2
http://v.gr/


3/37

- Incerteza / risco (probabilidade e seguros; todas as decisins econmicas estn sometidas arisco)

- Erros na mediacin dos custos: non includos (non incluir os custos pode provocar que tomemosa decisin errnea) e irrecuperables (estes custos non se deben incluir para tomar unhadecisin, pois sexa cal sexa non se van a recuperar)

- Rumbos na valoracin (a economa acta en ciclos: os custos iniciais convrtense en beneficiosco tempo, pero se tomamos unha decisin rumbada segundo os nosos valores e sen saber oque vai pasar no futuro, podemos equivocarnos) e influencia do tempo (diferencia temporalentre custos e beneficios)

- Informacin: un custo (nunca gratuita, algun paga os seus custos), rumbada(suminstrase a informacin que interesa) e asimtrica (en algns mercados uns teen moitainformacin e outros moi pouca). A ignorancia racional consiste en non obter informacininnecesaria, s a que se precisa.

- Fixacin de intereses (anlisis do mercado sen ter en conta os intereses dos demais) e estruturade incentivos: altruistas (en beneficio de outros) / irracionais

- Intervencin de institucins / decisins colectivas: normas feitas sen ter en conta os custos ebeneficios individuais

Lmites:- Restriccins: econmicas (comportamento econmico), orzamentarias, de tempo,

administrativas, polticas, morais, culturais- Aspectos positivos (datos obxectivos que teen que ser admitidos, representan a economa tal e

como ) vs. aspectos normativos (analzase como debera ser a economa desde asubxectividade)

- Eficacia econmica (alcanzar un obxectivo) e eficiencia econmica (empregar os recursos

mnimos para alcanzar un obxectivo)- Eficiencia (gastar os recursos da mellor forma posible segundo os intereses propios) e xustiza(repartir os recursos de forma xusta e igual para todos; equidade).

- Distribucin (mercado) (distribucin da renta asignando ganancias aos individuos) eredistribucin (postmercado) (o Estado redistribe para correxir o mercado)

1.3. Fronteira de posibilidades de producin e sistemas econmicos

Cuestins econmicas bsicas: Que, como e para quen producir.Emprego eficiente de recursos vs. desbaratamento.

Fronteira de Posibilidades de Producin (grfica que mostra as combinacins de porducin queunha economa pode ter, dadoslos factores da producin e a tecnoloxa da que dispn)

- Opcin e custos de oportunidade dos factores na producin.

3


4/37

- Desprazamento da FPP: mellora nos factores, innovacin e tecnoloxa.

- Comercio e posibilidades de consumo (FPC): a especializacin (o comercio permite que afronteira de posibilidades de consumo sexa maior que a FPP)

Sistemas econmicos: concepto e tipos

Sistema econmico de mercado

Concepto: economa que asigna os seus recursos mediante as decisins descentralizadas denumerosos fogares e empresas que interactan no mercado para conseguir bens e servicios.Caractersticas:- Propiedade privada- Voluntaridade (o consumidor libre e responsable das decisins que toma)- Soberana do consumidor

- Decisins econmicas descentralizadas (mercado) (cada individuo toma as sas decisins)- Sistema de prezos: prezo (o que se abona nun mercado para adquirir un ben) vs. valor(depende dos intereses propios)

4


5/37

- Funcins do prezo:- Delimitar produtos e factores- Incentivar s empresarios e propietarios de factores (en funcin do prezo que se paga nun

mercado por un ben, os empresarios deciden se producilo)

Estrutura do sistema de mercado: (diagrama de flujo circular: modelo visual de la eocnoma quemuestra cunto dinero circula entre las empresas y las familias a travs de los mercados).

Vantaxes do sistema de mercado:- Beneficio privado e beneficio social: a man invisible (a sociedade como si unha man invisible

ten en conta toda a informacin sobre compradores e vendedores e gua a todolos membros domercado ao mellor resultado, medido este en trminos da eficiencia econmica)

- Concorrencia e eficiencia- Liberdade dos axentes e satisfaccin individual por ser decisor

Os erros do mercado:

- Inferencias na asignacin (o mercado non permite que os recursos se asignen de maneiracorrecta): monopolios, externalidades, bens pblicos, rixidez dalgns recursos- As externalidades son factores externos ao mecanismo de toma de decisins que afecta a

terceiros; hai externalidades negativas ou deseconomas externas e externalidades positivas.- Os bens privados caracterzanse pola rivalidade (s un individuo o pode utilizar) e a

exclusividade (o propietario pode exclur o uso dun ben). Os bens pblicos caracterzanseporque non hai rivalidade no seu uso e porque non cabe exclusin (ex.: faro). Os recursosnon se asignan ben porque ningun quere pagar un ben que vaia a ser pblico.

- A rixidez dalgns recursos (ex.: traballo en Groenlandia que ningun acepta).- Desigualdades redistributivas: eficiencia vs. xustiza (o mercado pode repartir de forma inxusta).

Mercados asimtricos (non todos os axentes estn na mesma posicin).- Inestabilidade econmica: ciclos econmicos (a liberdade do mercado conduce aos ciclos

econmicos).

Economas mixtas: intervencin do Sector Pblico:- Correccins na asignacin- Polticas redistributivas

5


6/37

- Polticas estabilizadoras

Erros do Sector Pblico: teora da eleccin pblica (a intervencin do Sector Pblico podeconducir a resultados mis negativos que os producidos sen a sea intervencin).Capitalismo de estado: propiedade pblica dos factores de producin

Sistema econmico de planificacin central

Concepto e caractersticas:- Propiedade colectiva (da autoridade central)- Imposicin (non hai liberdade de decisin)- Soberana do decisor (decide a autoridade central)- Decisins econmicas centralizadas (autoridade)- Prezos controlados (prezos sombra: prezo fixado pola autoridade central; se o prezo moi

baixo e hai moita demanda, non se poden satisfacer todas as necesidades)

Estrutura do sistema de planificacin central

Vantaxes:- racionalizacin- igualitarismo

Erros do sistema de planificacin central:- Intrnsecos:

- Incentivos: afecta produtividade (se non podemos apropiarnos da produccin, nonproducimos), premios polticos (non hai incentivos econmicos)

- Poder: ilimitado, sen competencia, sen libre decisin- Informacin: falta mecanismo prezos- Extrnsecos:

- Burocratizacin (so hai unha autoridade superior con todo o poder; hai poucos cambiosporque en caso de fracaso pdese expulsar do mercado): lentitude cambios, poucainnovacin

- Sen liberdade decisin, sen mobilidade factores- Dificultades planificacin e organizacin

Planificacin central nas economas mixtas: economas subdesenvolvidas (economas

empobrecidas) (se non hai un sistema de mercado forte o Estado pode suplilo).

6


7/37

TEMA 2: A INTRODUCIN HISTORIA DO PENSAMENTO ECONMICO

7


8/37

II. MERCADOS DE BENS E SERVIZOS

TEMA 3: O EQUILIBRIO DO MERCADO E AS ELASTICIDADES DA OFERTA E DA DEMANDA

3.1. Demanda e oferta no mercado

Comportamento dos consumidores: A demanda.A demanda: relacin entre prezo e cantidade demandada (cantidade dun ben que os copradoresestn dispostos e teen a capacidade de comprar) (efectiva: poden e queren comprar) (sen variaroutros determinantes)

Tboa e curva da demanda

Lei da demanda decrecente (un prezo menor incrementa a cantidade demandada)- Efecto substitucin: mide a variacin que sufre a cantidade demanda du ben ante cambios do

seu prezo relativo (prezo en trminos doutro ben). Determina que un aumento no precio dunben A reduce a cantidade demandada do mesmo dado que o seu consumo substituido por unben B similar.

- Efecto renda: mide a incidencia dun cambio na renta real dos consumidores (poder dquisitivo).Ao aumentar o prezo dun ben A o poder adquisiitvo menor e o consumidor poder comprarunha cantidade menor de tdolos bens, incluido o ben A cuxo prezo se incrementou.

Cambios na demanda:- Desprazamentos na curva de demanda:

- variacin prezo: canto maior o prezo menor a cantidade demanda.- Desprazamentos da curva de demanda (outros determinantes da demanda):

- renda: se aumenta a renda, a curva de demanda desprzase dereita.- poboacin: se aumenta a pocoacin, a curva de demanda desprzase dereita.- prezos de bens substitutivos no consumo: se o prezo de bens substitutivos aumenta, a curva

de demanda desprzase dereita- prezos de bens complementarios no consumo: se o prezo de bens complementarios se

reduce, a curva de demanda desprzase dereita- expectativas futuras- gustos

8


9/37

Comportamento dos produtores: A ofertaA oferta: relacin entre prezo e cantidade ofertada.(oferta efectiva: poden e queren vender) (sen variar outros determinantes)

Tboa e curva da oferta

Lei rendementos decrecentes: a medida que se engaden cantidades adicionales dun factorprodutivo na producin dun ben, mantendo o resto dos factores sen variacin, se alcanza un punto

a partir do cal a producin aumenta cada vez menos, ata que incluso empeza a disminuir.

Cambios na oferta:- Desprazamentos na curva de oferta:

- variacin do prezo (se aumenta o prezo dun ben, aumenta a cantidade ofertada)- Desprazamentos da curva de oferta (outros determinantes da oferta)

- custos de producin- prezos de bens substitutivos na producin- prezos de bens complementarios na producin- expectativas futuras- organizacin do mercado

9


10/37

3.3. O equilibrio no mercado

O punto de equilibrio entre oferta e demanda no mercado competitivo: punto no que a curva dedemanda e a curva da oferta se intersecan; situacin na que o precio marcado chega ao nivel nocal a cantidade ofertada equivale cantidade demandada.O prezo de equilibrio e a cantidade ofertada / demandada.Lei da oferta e da demanda: reflexa a relacin entre a demanda que existe dun ben no mercado ea cantidade do mesmo que ofrecido en base ao prezo que se estableza; nun mercado decompetencia perfecta o prezo dun ben se situar no punto de equilibrio donde a demanda seaigual oferta.

Representacin grfica

Influencia dos desprazamentos da oferta ou da demanda no punto de equilibrio: osdesprazamentos da curva de oferta ou de demanda provocarn unha variacin do punto deequilibrio.Erros no modelo: rixideces de oferta e de demanda

10

P Qd Qs Equilibrio Efecto no prezo

1 20 0 -20

2 15 7 -8

3 12 12

4 10 16 6

5 9 18 9


11/37

3.4. Elasticidades da demanda e da oferta

Elasticidade prezo da demanda (elasticidade-prezo)

Concepto: medida de que tanto a cantidade demandada dun ben responde a un cambio no prezode dito ben; mide a variacin porcentual da Qd en relacin variacin porcentual do P.

Clculo (signo negativo):

Tipos da Ed:- Demanda elstica: Ed > 1- Demanda inelstica: Ed < 1

- Demanda unitaria: Ed = 1- Demanda perfectamente elstica: Ed = #(A variacin porcentual do P tendente a 0)- Demanda perfectamente inelstica: Ed = 0 (A variacin porcentual do Qd tendente a 0)

Determinantes da Ed:- mercado de referencia- substituibilidade- complementariedade- grado necesidade- porcentaxe da renda empregada na sa compra

- tempo de resposta dos consumidores

Relacin entre elasticidade e prezo, influencia nos ingresos totais dos produtores

Ingreso mximo con prezos discriminados a consumidores segundo a sa elasticidade

Efectos da elasticidade nos ingresos totais

Prezo: 100 QD: 1000 Ingresos totais: 100000

Comportamento elstico



Comportamento inelstico



Comportamento unitario: 1



11


12/37

Outras elasticidades da demanda:

1. Elasticidade renda da demanda: mide como responde a Qd s variacins na renda dosdemandantes.

Bens normais (Er > 0) (se a renda baixa, a Qd tamn) e inferiores (Er < 0) (se a renda baixa, a Qdsube).Efecto substitucin e efecto renda

2. Elasticidade cruzada: Mide a relacin entre o P dun ben e a Qd doutro ben.

Bens substitutivos (Ea,b > 0) e bens complementarios (Ea,b < 0)

Elasticidade da oferta

Concepto: Mide a variacin porcentual da Qs en relacin variacin porcentual do PClculo:

Tipos da Es:- Oferta elstica: Es > 1- Oferta inelstica: Es < 1- Oferta unitaria: Es = 1- Oferta perfectamente elstica: Es = #- Oferta perfectamente inelstica: Es = 0

Determinantes da Es:- tempo de resposta dos produtores- pesenza de produtos substitutivos e complementarios na producin- mobilidade dos factores de producin- existencias dispoibles de factores e de produtos- facilidade e custo de almacenaxe

Elasticidade, decisin racional e intervencin do estado:Efectos na actividade pblica e privada

12


13/37

TEMA 4: TEORA DO CONSUMO

4.1 Soberana do consumidor, utilidade e curvas de indiferenza

Tipos de necesidades humanas (Maslow): bsicas (alimentacin, descanso, respiracin), deseguridade (empleo, vivenda, sade), afectivas e de integracin social (familia, amistade, amor),de estima (confianza, xito); de autorrealizacin (resolucin de problemas, aceptacin de feitos,moralidade).Satisfaccin de necesidades e ordenacin das preferencias individuais.

A soberana do consumidor como determinante do mercado: erros (v.gr. dar a capacidade dedecidir a outro)Expresin do descontento polo consumidor: lealdade (non facer nada ao adquirir algo que non cheagrada; un problema porque a empresa non pode saber o que fai mal), protesta (comunicar sealgo non che gusta), sada (deixar de consumir).

4.2. Funcin de utilidade

Utilidade (mide a satisfaccin, os beneficios que proporciona un ben) e a sa maximizacin.Utilidade total (utilidade que reporta o consumo de todo o conxunto de unidades) e utilidademarxinal (utilidade que reporta o consumo dunha unidade adicional)

Lei da utilidade marxinal decrecente: a medida que unha persoa adquire unidades adicionais dunben, a utilidade decrece (determinado pola escasez).

A lei da igualdade de utilidades marxinais e o equilibrio do consumidor

Paradoxo do valor ou paradoxo do diamante e a auga: o feito de que un diamante, que suprfluopara a utilidade, sexa moito mis caro que a auga, necesaria para vivir, dbese a que so se ten enconta a utilidade marxinal da ltima unidade que podes acceder, dicir, se ten en conta autilidade marxinal (produtividade do uso menos produtivo dun ben); como os diamantes son bens

moi escasos, a sa utilidade marxinal maior que a da auga, que moi abundante.

13

Unidadesconsumidas Utilidade marxinal Utilidade total Custo marxinal Custo total

1 20 20 5 5

2 10 30 5 10

3 5 35 5 15

4 -1 34 5 20

5 -10 24 5 25
http://v.gr/


14/37

Excedente do consumidor: diferenza entre o que o consumidor ten que pagar e o que estaradisposto a pagar. Reducir o excedente do consumidor significa discriminar os prezos segundo aelasticidade dos consumidores.

Efecto dominio no mercado: facer crer ao comprador que algo seu para que o valore mis (v.gr.cupns).

4.3. Curvas de indiferenza

As curvas de indiferenza (conxuntos de puntos no espacio de combinacins de bens para os quea satisfaccin do consumidor idntica; isotiles) e mapa de curvas de indiferenza (conxunto decurvas de indiferenza para un consumidor, asociadas a distintos niveles de utilidade).

A restricin orzamentaria ou lia de oportunidade do consumo ( indica as cantidades de A e de Bposibles que se poden ter. As combinacins posibles son as que se atopan baixo a lia vermella)

14
http://v.gr/


15/37

O equilibrio do consumidor: ptimo do consumo (situacin na que gasta todos os recursosobtendo a mxima utilidade posible)

Curvas de indiferenza especiais:- Complementarios perfectos (a utilidade depende de ter o mesmo nmero mis de utilidades de

A e de B)

- Preferencias por un s ben (a utilidade s depende dun ben)

- Preferencias negativas (s ests disposto a aceptar mis de A se che dan mis de B

15


16/37

TEMA 5: TEORA ECONMICA DA EMPRESA

5.1. A Empresa: natureza e funcins

A empresa: institucin que produce bens e servizos e pretende levalos ao mercado paraintercambialos por un prezo; institucin que agrupa factores de producin para desenvolver unhaactividade produtiva e levar bens ao mercado.

Obxectivo das empresas: eficiencia (producir mis cos mesmos recursos ou producir o mesmocon menos recursos) e competitividade (capacidade para competir)- Obter beneficios / cubrir gastos- Beneficios de explotacin (beneficios obtidos despois de pagar os factores) / rendas mixtas

(pago polos recursos achegados polo propio empresario).

Funcins das empresas:

- Fixar que bens / servizos producir e en que cantidades (buscar nichos econmicos)- Fixar que factores e tcnicas de producin empregar- Asignar factores de producin s actividades mis rendibles- Fixar a distribucin da renda e riqueza entre os propietarios dos factores

5.2. Organizacin empresarial

Empresario, empresa, economas de escala (beneficio que unha empresa obtn grazas expansin) e especializacin do traballo (proceso polo que un individuo se centra nunhaactividade concreta, dividindo o traballo).Especializacin, eficiencia e coordinacin da producin:- Coordinacin de mercado (o sistema de mercado): espontnea, descentralizada- Coordinacin empresarial (o empresario toma as decisins): organizada, centralizada

Direccin da empresa: como producir:- Integracin horizontal (un empresario contrata con outras empresas; contrata produtos):

contratacin (descentralizacin) provisin produtos. Custos de transaccin- Integracin vertical (unha empresa realiza todas as actividades de forma xerrquica; contrata

factores): xerarquizacin (centralizacin) provisin factores. Custos de organizacin

O teorema de Coase: asignacin de dereitos con intercambio libre sen custos disuasorios (se haiun conflicto e as empresas poden discutir sen custos disuarorios, se acadar a decisin miseficiente).Criterios de eficiencia en base ao mercado (incentivos: permiten motivar ao traballador para queaumente a sa eficiencia)

Problemas da organizacin empresarial xerarquizada:- O shirking (escaqueo): control e incentivos- A delegacin do control: o problema axente-principal ( un problema que xorde cuando unha

persoa, chamada axente, realiza unha tarea en representacin da outra, chamada principal; se

16


17/37

o principal non puede controlar perfectamente a conducta do axente, este tende a esforzarsemenos do que o principal considera desexable).

O empresario como xestor: risco do empresario (ao achegar capital) (vs. empregado)Organizacin empresarial: persoal (traballadores), finanzas (constitucin e funcionamento daempresa; presupostos), producin (custos, prezos, ingresos) e promocin (dar a coecer oproduto).

5.3. Tipoloxas de empresas

Criterios de clasificacin

Polo seu tamao (definicin UE 2005)- Gran empresa- Mediana empresa

* Holding: unha empresa monta outra da que propietaria ou copropietaria para organizar oproceso produtivo. Se son empresas vinculadas perden a calificacin de peme)

- Pequena empresa- Microempresa e empresario individual (autnomo)Empresas autnomas (


18/37

Pola sa forma xurdica

Empresas de propiedade individual (53%)- Sen personalidade xurdica propia.- O propietario: toma decisins, achega maiora factores, percibe tdolos beneficios, responde

persoalmente das perdas.

- Vantaxes: organizacin flexible e sinxela (poucos requisitos), une propiedade e control.- Inconvenientes: problemas de continuidade tras fundador, responsabilidade ilimitada,

financiamento persoal dificulta o crecemento.

Sociedades personalistas (< 1%)- 2 ou mis socios: comparten recursos, xestin, resultados e responsabilidade.- Vantaxes: suman recursos e habilidades, fcil creacin.- Inconvenientes: control compartido (custos negociacin), responsabilidade ilimitada e

subsidiaria dos seus membros, problemas continuidade (personalismo)

Sociedades capitalistasOs socios s responden coa achega realizada empresa (personalidade xurdica diferenciada)- Sociedades de responsabilidade limitada (34%): hbrido- Sociedades annimas (3%):

- Capital social en accins. Accionista propietario con dividendos (se hai)- Consello directivo: rgano administracin elixido na xunta de accionistas.- Vantaxes: axeitado en grandes empresas (acada financiamento), vocacin permanencia, non

personalistas, responsabilidade limitada.- Inconvenientes: complexa constitucin e control, separacin propiedade e control,

indefensin do pequeno accionista, custo fiscal (IS e IRPF)

Entidades sen fin de lucro (5%)- Asociacins e fundacins- Fins sociais, culturais, educativos- Reinvestimento dos beneficios na actividade- Lucro institucional pero non individual- Medidas de incentivacin fiscal e o seu control- F. patrimoniais / receptoras; familiares / corporativas; distributivas / operativas

- F. con carcter instrumental: f. promocionais, f. investidoras

18


19/37

TEMA 6: FINANCIAMENTO E CONTABILIDADE EMPRESARIAL

6.1. O financiamento das empresas

Financiamento (accin de aportar unha contribucin de dieiro que se require para concretar unproxecto ou actividade): capital financeiro (suma de dieiro, que non foi consumida polo seupropietario, e foi trasladada ao mercado financeiro co fin de obter unha renta ao capital).Financiamento e actividade produtiva.Financiamento e crise econmica

Autofinanciamento: recursos propios- Capital social: aportacins iniciais dos socios, dinerarias ou non, destinadas a que a sociedade

desenvolva os negocios que constiten o seu obxecto principal.- Ampliacins de capital: incremento do capital social dunha empresa; realzase mediante a

emisin de mis accins ou aumentando o valor nominal das xa existentes.

- Fondos de reservas (financiamento por enriquecemento)- Fondos de amortizacin (financiamento por mantemento)- Subvencins e axudas pblicas (a fondo perdido, dispoibilidade orzamentaria, retraso)

Vantaxes:- autonoma e liberdade de accin- sen gastos- vale para pequenas empresas (no externo compite coas grandes)

Inconvenientes:

- dimine rendas propietarios (indefensos en SA)- pode eludir pago impostos (xogando coas normas) e afecta valor da participacin- pode ter pouca eficiencia (e privar investimentos futuros)- as empresas grandes poden reforzar a sa posicin

Ampliacins de capital:recursos alleos convertidos en propios- Investimento sen dereito reembolso do capital- Anxos (inversores privados interesados en respaldar e participar a posta en marcha de novos

negocios, que proveen capital dos seus propios fondos a unha empresa, usualmente a cambio

de participacin accionaria; ademis de aportar os seus coecementos empresariais ouprofesionais) e capital risco (entidades financeitas que se dedican a invertir os seus propiosrecursos na financiacin temporal de pemes, xeralmente innovadoras; fra da Bolsa).

- Bolsa de valores: emisin de novas accins:- Factores no xito (prezo, volume, expectativas, publicidade)- Emisin par (emisin de ttulos polo seu valor nominal), sobre a par (o prezo de emisin

superior ao valor nominal) ou baixo a par (o prezo de emisin menor ao valor nominal).- Efectos accionistas vellos. Subscricin preferente. Liberacin total ou parcial.- Rixidez (hai moitos requisitos). Autocarteira como mecanismo financeiro (comprar e vender

accins propias)

19


20/37

Financiamento externo:recursos alleos con endebedamento. Sometido a reembolso.

Vantaxes:- en funcin do rendemento (facilita o investimento con alto rendemento)- apancamento financeiro (grao no que unha empresa depende da sa dbeda; medida de

relacin entre dbeda e rendabilidade).

- Sociedades de Garanta Recproca (entidades financeiras cuxo obxectivo facilitar o acceso aocrdito das pemes)

Inconvenientes:- rixidez- xera gastos financeiros- precisa existencia garanta sobre activos- perigo no refinanciamento da dbeda- riscos da morosidade

Vas de financiamento externo:- Dbedas a longo prazo:

- Emisin da dbeda. Bonos e obrigas- Prstamos e crditos a longo prazo (utilzanse para un gasto que vai xerar beneficios a longo

prazo; proveen o inmovilizado).- Proveedores de inmovilizado (o proveedor financia a compra)- Leasing e renting (alugar bens que pertencen a unha empresa)

- Dbedas a curto prazo:- Proveedores- Organismos oficiales- Acreedores financeiros- Prstamos e crditos a curto plazo (con proveedores, organismos oficiais ou acreedores;

utilzanse para atender s necesidades da tesourera).- Plizas de crdito (un banco, en funcin das necesidades, aporta dieiro)- Descubertos en conta corrente- Crdito comercial (desconto, factoring, confirming)

- Prstamos:- Fixa as condicins o acreedor (nico ou sindicado)- Dependen da solvencia e garantas da empresa- A curto prazo (necesidades tesourera)- A medio e longo prazo (investimentos)

- Obrigas:- Fixa as condicins o debedor- Importes elevados- Divisin en alcuotas (ttulos de obrigas)- Mltiples acreedores- Liquidez da obriga e prima de risco

20


21/37

Financiamento multitudinario:Busca de achegas de moitas persoas para acadar o financiamento necesario. A entidadefinanciada consegue financiamento no momento inicial do proxecto.Tipos:- Achega condicionada: fixa un mnimo que garanta a realizacin da actividade cultural.- Achega incondicionada: sen mnimo, comporta un maior risco.

- Sen contraprestacin: as achegas non teen ningunha contrapartida. Os demandantes actancomo mecenas.

- Con contraprestacin: as achegas dan lugar a algn tipo de contrapartida:- De consumo: os consumidores adiantan o pago. A cambio da achega percbese un produto

ou servizo relacionado co proxecto financiado.- De investimento: son investidores no proxecto. A cambio da achega comparten o risco da

actividade financiada, e no seu caso percibirn unha participacin nos posibles dividendos.

- De prstamo: son prestamistas. A achega ser retornada no prazo e cos xuros pactados, sencompartir o risco da atividade.

6.2. Nocins bsicas de contabilidade empresarial

Contablidade financeira: estados contables recollen o informe da situacin econmica financeira(real) da empresa.Proporciona informacin relevante e fiable fundamental para a toma de decisins na empresaDirixido a terceiros (dignos, investidores,...) e a copropietarios.Auditora e control da xestin presente e futura (favorece eficiencia).Excle informacin interna de funcionamento (encubre a realidade financeira; presntase un valorreal falso).Riscos da enxeera financeira.Contabilidade forense: anlise contable con fins de proba dun delito econmico que podeprepararse nos tribunais.

Partida: cada unha das cantidade ou concepto recollidas nunha conta.

Mtodo de partida dobre:

- Debe (pasivo) / Haber (activo)- Dobre apunte de cada feito contable- Equilibrio bsico (A=P)

Contas bsicas:- Balance de situacin- Conta de resultados

Balance de situacin

Documento contable que mostra como marcha a empresa:Valor do patrimonio da empresa nun momento dado (bens, dereitos e obrigas da empresa)

21


22/37

Estrutura econmico financeira da empresa (investimentos da empresa e a orixe do seufinanciamento).

Ordeamento do balance de situacin:Activo: de menor a maior liquidez (inmobles-lquido en caixa)Pasivo: de menor a maior esixibilidade (capital social provedores)

Activo: valor de bens e dereitos da empresa- Mostra onde estn os cartos da empresa (o investimento).- Perden valor (depreciacin e fondos de amortizacin- Activo fixo (inmobilizado / non corrente): permanece mis de 1 ano e suxeito a amortizacin

(como gasto do exercicio).- Inmobilizado inmaterial: dereitos intanxibles con valoracin econmica (patentes, marcas,

fondo clientes,)- Inmobilizado material: bens tanxibles duradeiros (maquinaria, edificios, vehculos,

ferramentas, mobiliario,...)- Activo circulante (corrente): permanece menos de un ano.

- Existencias: materias primas, produtos semielaborados e terminados (medios valoracin):Mercaderas, materias primas, produtos terminados, outros aprovisionamientos (envases eembalaxes, combustibles, repostos, )

- Realizable: dereitos de cobro a curto (clientes, efectos comerciais)- Dispoible: tesourera en caixa (efectivo) e bancos (contas bancarias a curto), ten a maior

liquidez

Pasivo (esixible):

- Mostra onde consigue financiamento externo a empresa.- Achegas de terceiros que poden esixirse no futuro.- Incle todas as obrigas e debedas que hai que pagar pola empresa (prestamos, facturas, letras

por pagar, dividendos repartidos e fondos amortizacin).- Tipos:

- Esixible a curto prazo (pasivo circulante / corrente): a devolver at nun ano.- Esixible a longo prazo (pasivo non corrente): a devolver en mis de un ano.

Capital neto (patrimonio neto / pasivo neto): valor da empresa

- Capital social desembolsado (achegas socios)- Reservas (beneficios non repartidos)- Resultados pendentes de aplicacin.- Axustes por cambio de valor.- Subvencins, doazns e legados concedidas por terceiros.

Pasivo fixo: esixible a longo prazo + pasivo netoPatrimonio: diferenza entre activo e recursos alleos

22


23/37

Anlise contable da empresa: situacin financeira da empresa.

- Patrimonio neto: bens + dereitos - obrigas- Fondo de manobra: activo circulante-pasivo circulante.

Balance equilibrado (activo = pasivo + capital neto).Balance desequilibrado:- Pasivo circulante > activo circulante: suspensin de pagos.

- Precisa:- converter en lquido parte do seu inmobilizado / pasivo neto- converter dbedas a corto en dbedas a longo.

- Pasivo > activo: creba tcnica.

Valor contable das accins: Capital Neto / valor nominal accins.Relacin entre valor contable e valor en bolsa

Conta de resultados

Resultados econmicos da actividade empresarial nun perodo de tempo.Exercicio contable.

Partidas:- Ingresos percibidos.

23


24/37

- Gastos realizados: gastos correntes + amortizacin investimentos.

Resultado de explotacin: ingresos de explotacin gastos de explotacin.Resultado financeiro: ingresos financeiros gastos financeirosResultado de actividades ordinarias: resultado explotacin + resultado financeiroResultado de actividades extraordinarias.

Beneficio (contable) da empresa (ingresos gastos).

- B > 0: rendemento da empresa, incrementa activo.- B < 0: perdas da empresa, dimine activo.Beneficio neto de explotacin (renda neta) (beneficios imposto sociedades)

24


25/37

TEMA 7: TEORA DA PRODUCIN

7.1. Funcin de producin e produtividade

Condicionantes da decisin empresarial: Producin e custos.Funcin de producin: Relacin entre a cantidade mxima que se pode producir e os factoresnecesarios para obtela. (sntoma nivel tecnolxico).Produtividade: Producin por unidade de factor nun perodo de tempo.Produtividade traballo: depende da cualificacin, tecnoloxa e intensificacin capital.Produtividade e eficiencia no mercado (aumentar la productividad supone alcanzar la eficiencia).

Tipos:- produto total: cantidad de bens producidos con todos os factores- produto marxinal: incremento da producin que se obtn de unha unidade adicional do factor- produto medio: cantidad promedio producida, por cada unidade dun determinado factor.

7.2. Rendementos empresariais, temporalidade e innovacin

Lei de rendementos decrecentes (vara s un factor): o beneficio producido por unha cantidadeextra dun factor dimine a medida que a cantidade do insumo se incrementa.

Alteracin de tdolos factores: os rendementos de escala (cambios na producin que resultan duncambio proporcional en todo os inputs)

- Rendementos constantes de escala (variacin proporcional).- Rendementos decrecentes de escala (variacin menos que proporcional).- Rendementos crecentes de escala (variacin mis que proporcional).Efectos nas empresas: produtividade.

O tempo e os factores de producin:- Factores variables: factores cuxa cantidade pode ser modificada a corto prazo para conseguir

as un incremento rpido da producin; utilizados en cantidades independentes do volume daproducin (v.gr. infraestruturas)

- Factores fixos: factores cuxa cantidade non pode ser modificada a corto prazo para conseguir

as un aumento case inmediato da producin; utilizados en cantidades que dependen daproducin que se quere obter (v.gr. materias primas)

Decisins inmediatas, a curto e a longo prazo.25

Unidades traballo Produto marxinal Produto total Produto medio

T1 2000 2000 2000

T2 1500 3500 1750

T3 1000 4500 1500

T4 750 5250 1312,5

T5 500 5750 1150

T6 250 6000 1000

T7 100 6100 871
http://v.gr/http://v.gr/


26/37

Empresa e innovacin (Schumpeter):- Inventos e innovacins. Empresario innovador (emprendedor): nunha situacin de equilibrio as

empresas remuneran todos os factores produtivos e obteen un beneficio normal derivado dasa actividade; os empresarios rompen este equilibrio gracias innovacn, que xera unhasrentas extraordinarias ata volver a unha situacin nova de equilibrio.

- Beneficios do emprendedor (principal promotor das empresas capitalistas)- Empresarios imitadores: aplican as innovacins ao seu produto, provocando que se vaia

volvendo a unha situacin de equilibrio.- Sobreexplotacin e perdas: depender do xito que tea no mercado a innovacin.

As innovacins tecnolxicas:- Efectos na funcin de producin: aumento da produtividade- Programas de Investigacin e Desenvolvemento.- Tendencias histricas a longo prazo: a solucin a Malthus. Segn aa teora de Malthus, un

economista britnico, a poboacin crece exponencialmente, mentres que a producin dealimentos crece de forma aritmtica. Sen embargo, Malthus non tivo en conta que grazas Revolucin Industrial e as innovacins introducidas no campo da producin, o crecemento daproducin de alimentos pasara a producirse exponencialmente, e de forma maior que apoboacin.

7.3. Custos na producin a curto e longo prazo

Os custos na producin:- Custos fixos (non se poden variar a curto prazo, non dependen da producin) e custos variables

(vara proporcionalmente cantidade producida).- Custos totais, marxinais (o que custa a ltima unidade producida) e medios (custo promedio de

cada unidade producida).- Rendas mixtas como custo de producin.

26

Q CF CV CT=CF+CV CM=CTq-CTq-1 CMe=CT/Q CFMe=CF/Q CVMe=CV/Q

0 55 0 55

1 55 30 85 30 85 55 30

2 55 55 110 25 55 27,5 27,53 55 75 130 20 43.3 18,3 25

4 55 105 160 30 40 13,75 26,25

5 55 155 210 50 42 11 31,4

6 55 225 280 70 46,8 9,2 37,6

7 55 315 370 90 52,85 7,85 45

8 55 435 480 110 60 6,9 53,1

9 55 555 610 130 67,7 6,1 61,7

10 55 705 760 150 76 5,2 70,5


27/37

Representacin grfica:- Puntos de especial interese:

- Prezo de equilibrio ou nivelacin (CM = CMe = P) (permite cubrir os custos totais daempresa)

- Prezos de peche (CM = CVMe) (permite cubrir os custos variables)

Equilibrio nos mercados competitivos a longo prazo:

A regra do custo mnimo: unha empresa minimiza o seu coste total de producin cando o produtomarxinal por unidade monetaria (IPM / CM) de factor sexa o mesmo para cada factor de

producin; debe comprar factores ata que os produtos marxinalas por unidade monetaria gastadaen cada factor de producin sexan iguales; decide as qu combinacin de factores utilizar paraproducir o mis barato posible.IPMa / CMa = IPMb / CMb = = IPMn / CMn

* IPM: ingreso produto marxinal (ingreso obtido polo produto que acadas ao utilizar a ltimaunidade dun factor)

Regra de substitucin entre factores (variacins prezo / custo / IPM): se baixa o prezo dun factor,mentres que os de todos os demais permanece constante, as empresas se beneficiarnsubstituindo estos factores polo que agora mis barato, ata que os produtos marxinales por

unidade monetaria de todos os factores sexan iguais (se alcance o custo mnimo debido aoaumento da oferta).

Reducin de custos como poltica empresarial: endxena (dependen do empresario) vs. esxenassobre ingresos.

Custos sociais da producin = custo monetario + custos externos + custos oportunidade

27


28/37

TEMA 8: A EMPRESA NOS DIVERSOS TIPOS DE MERCADOS

8.1. Mercados, incerteza e risco

A incerteza nos mercados: non se poden predecir os resultados.A probabilidade e a sa estimacin: probabilidades subxectivas (grado de creencia ouconfirmacin dun determinado suceso aleatorio, que se determina a partir da experiencia,intuicin)O risco e as decisins econmicas (toda decisin econmica supn un risco).O seguro e o reparto do risco: as primas de risco (rentabilidade adicional que toda inversin debeproporcionar ao inversor como consecuencia de ter que asumir certo nivel de risco; cantidade quedebe satisfacer o tomador do seguro aseguradora como contraprestacin pola cobertura derisco que esta lle da).O risco moral (moral hazard) (problema que xorde cando unha persona, chamada axente, estdesempeando unha tarea en nome de outra persoa, chamada principal. Se o principal non pode

monitorear perfectamente a conducta do axente, este tende a facer menos esforzo do que seconsidera desexable. O risco moral consiste no risco de unha conduccta inapropiada ou inmoraldo axente)Seleccin adversa dos asegurados (asimetra de informacin que consiste na incapacidade dosaseguradores para identificar perfectamente a clase de riscos que pertenecen os seusaseguradores. Esta incapacidade obrgaos a fixar primas mis ou enos en funcin do riscopromedio calculando o nivel de toda a poboacin. Cando as primas non reflexan aheteroxeneidade dos riscos dos asegurados, xrase un fenmeno de seleccin adversa. Os riscoaltos aseguraranse en maior proporcin que os riscos baixos, provocando que en moitos casos osseguros eleven as primas).

A informacin como custo:- Informacin imperfecta: falta de informacin (seleccin adversa, risco moral)

- Informacin asimtrica: algn dos axentes ten acceso a mis informacin que outros.- A ignorancia racional ( racional non gastar demasiados recursos en coecer toda a

infromacin, pois non necesario).

A informacin no mercado: prezos, incentivos e publicidadeIntervencin do Sector Pblico nos erros de informacin do mercado

8.2. Mercados de libre competencia

Os mercados e o modelo de mercado de competencia perfecta.

A competencia perfecta: Presupostos.- Produto homoxneo.- Nmero amplo de produtores e consumidores.- Ausencia de barreiras de entrada.- Determinacin prezo polo mercado.- Informacin perfecta (modelo ideal)

28


29/37

A regra do custo mnimo no mercado de competencia perfecta (Cme = CM)Anlise da eficiencia nos mercados competitivos:- Eficiencia na asignacin: a competencia provoca que se produza onde o CM igual ao IM

(prezo).- Eficiencia na producin: prodcese onde o CMe mnimo.

8.3. Monopolio e os seus custos

Monopolio: mercado onde hai unha nica empresa. Hai dous tipos de monopolio:- Monopolio absoluto: unha empresa que controla toda a producin e pon os bens no mercado,

que van ser vendidos ao mesmo prezo.- Monopolio discriminado: o monopolista leva todos os bens ao mercado e capaz de cobrar un

prezo distinto aos consumidores.

Presupostos:

- Produto nico- Un nico produtor- Barreiras de entrada- Prezo fixado polo produtor- Informacin asimtrica

Beneficios do monopolista.O punto de mximo beneficio (punto de Cournot):IM = CM (cando IM > CM, producir unha unidade mis proporciona mis beneficios)

Anlise da eficiencia do monopolio: debido a que o monopolio establece un P maior que o CM,non todos os consumidores que valoran o ben por encima do seu CM o compran (ineficiencia deabastecemento).

29


30/37

Beneficios do monopolio: eficiencia dinmica e innovacin (s cando hai economas crecentes deescala que agrupan a producin nunha nica empresa para maximizar os beneficios: monopoliosnaturais).Custos do monopolio:- Perda de benestar por desaparicin de parte do excedente do consumidor.- Perdas derivadas da busca de rendas no sector pblico.- Ineficiencia dinmica (non hai competencia que incentive a innovacin)- Efectos sobre a distribucin da renda.

Estratexias de intervencin:- Impostos sobre os monopolios- Controis de prezos (o monopolista incle os prezos nos custos de producin)

- Propiedade pblica (o Estado recibe todos os beneficios)- Regulamentacin conxunta da producin e os prezos- Lexislacin antimonopolio

8.4. Oligopolio e crtel

O oligopolio: estructura de mercado na cal poucos vendedores ofrecen produtos similares ouidnticos.Caractersticas:- Poucos produtores, produtos homoxneos ou diferenciados.- Interdependencia mtua entre os produtores (hai poucos produtores e os actos de un afectan

aos outros)- Barreiras de entrada (naturais e/ou artificiais), difcil entrada.- Prezo controlado (en gran parte) polas empresas produtoras.O modelo de oligopolio de empresa dominante(v.gr. gasolineiras, Repsol)Comparacin co monopolio. Anlise da sa eficiencia (a prdida de eficiencia pola existencia depoucos productores menor que no monopolio, xa que as empresas toman as decisins de formaindividual; polo tanto a producin sera maior que no monopolio e menor que nun mercado decompetencia perfecta; e o prezo menor que no monopolio e maior que nun mercado de

competencia perfecta)

30
http://v.gr/


31/37

O crtel (oligopolio colusorio): grupo de empresas que se poen de acordo entre elas pararepartirse o mercado e actan ao unsono. Tende a ser inestable.Crteis legais (v.gr. produtores de petrleo) e ilegais (v.gr. aerolneas que fixan os prezos; drogas)

Defeccin unilateral dos membros do crtel:- Dilema do prisioneiro (nun oligopolio o interese persoal non leva a un resultado eficiente)

- Execucin do acordo. Dilema do cumprimento do pacto (o que incumpra o pacto primeiro gaamis, hai un incentivo para incumprilo)

Condicins favorecedoras da estabilidade do crtel:- Poucos produtores.- Produto homoxneo.- Industrias en fase expansiva.- Poucos consumidores.- Poucos beneficios.

A proteccin do consumidor.

8.5. Competencia monopolstica

A competencia monopolstica. Caractersticas:- N amplo de produtores.- Diferenciacin do produto. Competencia con mecanismos distintos s prezos (calidade).- Non hai barreiras de entrada adicionais, ags o lanzamentodo produto.- Prezo controlado (en parte) polo produtor.- Informacin rumbada.

A Publicidade como elemento diferenciador do produto. Efectos: aumento da demanda, baixadados prezos.

31

DILEMA DO PRISIONEIROPrisioneiro A

Confesa Non confesa

Prisioneiro B

Confesa6 anos

(12 anos)6 anos

10 anos(11 anos)

1 ano

Non confesa1 ano

(11 anos)10 anos

2 anos(4 anos)

2 anos

DILEMA DO CUMPRIMENTO DOPACTO

Xogador B

Cumprir o pacto Incumprir o pacto

Xogador A

Cumprir o pactoUa (100)

Ut (200)Ub (100)

Ua (25)Ut (175)

Ub (150)

Incumprir o pactoUa (150)

Ut (175)Ub (25)

Ua (50)Ut (100)

Ub (50)
http://v.gr/http://v.gr/


32/37

Elementos para valora-la bondade da publicidade:- A publicidade como inductora do consumo vs. a publicidade como informacin.- A publicidade como encarecedor do produto vs. a publicidade como abaratadora do produto- A publicidade e os bens de consumo conxunto ou social (Galbraith) (dos bens pblicos non se

fai publicidade; ao publicitarse so os bens privados se consumen mis do que se debera)

A competencia monopolstica e a eficiencia: exceso de capacidade (producen a menos da saescala eficiente porque non producen onde o CMe se minimiza, e o prezo se atopa por enriba doCM; nun mercado de competencia perfecta se producira mis e non habra exceso decapacidade; neste mercado podera aumentarse a producin pero habera que baixar o prezo) eequilibrio a curto plazo (as empresas poden comprotarse como monopolios, inclundo o uso dopoder de mercado para aumentar os beneficios; sen embargo a largo prazo outras empresasentrarn no mercado e os beneficios desa suposta diferenciacin diminuirn, comportndosecomo un mercado de competencia perfecta, sendo o punto de equilibrio correspondente a unha

actividade inferior).

32


33/37

TEMA 9: TEORA DA DISTRIBUCIN

9.1. Rendas no mercado de factores

Os custos na asignacin de factores: a renda econmica (remuneracin superior normal paraatraer os servizos dun factor de producin) (sistema de mercado: os factores de producin son depropiedade privada; a demanda faina a empresa)Retribucin factores (prezo que pagan as empresas polos factores): teora da distribucin (omercado determina canto se paga aos propietarios dos factores; o Estado pode redistribuir ariqueza)Demanda de factores:- derivada: os factores permiten que a empresa produza e leve os bens ao mercado e cobrar por

eles (a demanda dos produtos directa); a demanda depende das consecuencias que ten nomercado e do prezo do produto final.

- interdependente: para producir a unha empresa non lle chega cun so factor

Prezo, produto marxinal e ingreso do produto marxinal

Oferta de factores:- Rendas econmicas puras: factores especializados (Es = 0). Diferencia entre o que se paga

realmente e os ingresos de transferencia.- Ingresos de transferencia: factores non especializados (Es = #). Mnimo que hai que pagar ao

propietario dos factores para que os poa a disposicin do mercado.

Nun principio canto mis se pague, maior o traballo realizado.

Chegado un momento, ainda que aumente o prezo do factor humano,

o traballo redcese (para dedicar tempo ao lecer).

33


34/37

9.2. Capital humano e determinacin dos salarios

Capital humano (salario: rendas que se cobran polo capital humano): acumulacin de inversinsnas personas, como educacin e capacitacin no traballo (coecemento, habilidades,experiencia).

Caractersticas:- intransferible: non se pode quitar ou traspasar a outra persoa.- temporal: vai aumentando co tempo grazas formacin (ata os 16 anos non pode haber rendas

do capital humano; coa xubilacin desaparecen); para adquirir os coecementos hai queinvestir no capital humano, para cobrar polo factor humano hai que investir tempo.

- rendible: os custos de inversin no capital humano realzanse coa esperanza de aumentar asrendas que se obtern del nun futuro.

Oferta de traballo e relacin de substitucin: traballo - lecer (para mellorar o capital humano haique sacrificar tempo de lecer)

Investimento en capital humano: permite mellorar o nivel de vida; parte non se paga porque oEstado o cubre ao ser considerado unha externalidade; o investimento ten que ser completado coesforzo para que de resultado.

Determinacin do salario:- En mercados competitivos

- Riqueza (cualificacin) e investimento: As empresas estn dispostas a pagar mis por untraballador cualificado; un traballador non cualificado estar disposto a cobrar menos que untraballador cualificado.

- Discriminacins: Hai mercados donde a demanda discriminatoria (discriminacin dexnero). Gary Becker foi o primeiro en estudar os mercados discriminatorios (discriminacinracial): se non houbera discriminacin se contratara ao que xenera maiores rendementos; aohaber discriminacin ao grupo discriminado negativamente se lle pagar menos e aodiscriminado positivamente mis (ao renunciar a contratar a parte dos oferentes, hai menosoferta e hai que pagar mis). Esta situacin rompe cando hai un empresario innovador quecontrata a traballadores do grupo discriminado para gaar mis.

- Mercados asimtricos: Se non hai posibilidade de negociar, os salarios son menores; namaiora dos mercados os traballadores teen menor capacidade de negociar porquenecesitan ingresos e estn dispostos a cobrar menos. A nica solucin que o sector pblico

intervea e favoreza condicins de igualdade nas negociacins para os traballadores.- En mercados non competitivos- Monopolio (un nico oferente): En EEUU obrigatorio estar afiliado aos sindicatos (en

Espaa servira o exemplo dos controladores areos, onde case todos estn afiliados). Nestecaso, como o sindicato controla a oferta (negocia os salarios e as condicins de traballo), ossalarios sern maiores e se garante o emprego.

- Monopsonio (un nico demandante): Controla o mercado o demandante, e pode fixar as sascondicins. O resultado un salario mis baixo e unha menor contratacin de factores.

- Monopolio bilateral (un demandante, un oferente): Nos mercados onde conflen un sindicatoque controla a oferta e unha nica empresa que controla a demanda, ten maior poder o quepresente unha maior resistencia.

34


35/37

9.3. Capital fsico, capital financeiro e beneficios empresariais

Rendemento do capital fsico (e inmaterial non humano): alugueres e outras rendas.Rendemento de capital financeiro:- Xuros e as sas funcins.- Condicionantes: risco, prazo, inflacin.

Beneficio empresarial (beneficios da empresa despois de descontar o pago de todos os factores)vs. rendas mixtas do empresario (o salario do propio empresario polos factores que aporta

empresa). Os beneficios empresariais poden producirse:- Por riscos / innovacin (v.gr. inversins nos primeiros ordenadores persoais)- A costa de consumidores (v.gr. compras en mercados monopolsticos, oligopolios, productores

mis competitivos)- A costa dos propietarios de factores (v.gr. pagando salarios menores)r

9.4. Aspectos normativos da distribucin

Desigualdade e eficiencia. Non se pode ter igualdade e eficiencia; hai que elexir entre ambas.

35
http://v.gr/http://v.gr/http://v.gr/


36/37

As causas da desigualdade:- Desigualdade por riqueza e por rendas: economas capitalizadas (o que importa quen o

propietario do capital; a riqueza arrastrada, non procedente do capital humano, ten moitaimportancia).

- Entre equidade e eficiencia: a falacia do reparto da tarta (un reparto equitativo supn unhamenor eficiencia; no caso do reparto da tarta, mellor que o produtor produza mis anda que oreparto non sexa equitativo, pois a cantidade correspondente ao porcentaxe de tarta ser maior.Se persigue que o mercado sexa mis eficiente. unha falacia, porque nas economascapitalizadas se paga con dieiro, e no reparto monetario a capacidade de compra depende doque teen todos os consumidores, polo que debera buscarse a equidade e non a eficiencia).

- Concentracin de capital como factor de desigualdade (o capital tende a concentrarse).- A herdanza como factor de desigualdade.- A educacin como factor de igualdade e mobilidade social.

Criterios de edicin da desigualdade na distribucin da renda:

- A desigualdade individual. Curva de Lorenz e ndice de Gini.

A Curva de Lorenz divide a poboacin e a renda en tramos e analiza o porcentaxe de renda que ten cada tramo de

poboacin. A mxima igualdade corresponde recta de igualdade, a mxima desigualdade corresponderase con unhalia coincidente co eixe de abscisas. Neste exemplo, a curva de maior desigualdade corresponde a Espaa no ltimo

ano da anlise.

Outro indicador da desigualdade o ndice de Gini: relaciona a rea A (zona de desigualdade, entre a recta de

igualdade e a curva de Lorenz) coa rea A+B (zona de igualdade); se o ndice de Gini 0, hai unha situacin de mxima

igualdade, se vale 1, hai unha situacin de mxima desigualdade.

- A desigualdade internacional. Evolucin recente.

Rendas e desigualdade:

Pobreza absoluta: aquel que ten menos de 2 dlares de renda diaria; este anlise supn unproblema porque, por exemplo en Nepal, pas no que moita xente non supera este ndice, a

36


37/37

maiora da poboacin feliz, xa que con 2 dlares ao da pode ter o necesario para vivir, podensatisfacer as sas necesidades sen comprar nada.Pobreza relativa: quen tea menos do 50% da RMP, desta forma o anlise mis fiable, pois porexemplo non o mesmo gaar 2000 eu en Luxemburgo que en Nepal.

Pases enriquecidos e pases empobrecidos: a maiora da poboacin pobre; habera queanalizar a pobreza e solucionar como sar da pobreza. Se fala de pases enriquecidos eempobrecidos porque non hai ricos sen pobres; a riqueza se basa na existencia da pobreza(Amartya Sen).

Principais polticas redistributivas:- O sistema impositivo- O gasto pblico- A intervencin pblica: a regulamentacin

Criterios da renda e xustiza social:Principais criterios utilizados polos economistas para orientala xustiza distributiva da accin doEstado.Clasificacin de Musgrave:- Basados na dotacin de factores- Utilitaristas- De equidade

Documents

0economia Politica Patatabrava