Organska proizvodnja u ovarstvu i kozarstvuUniverzitet u Nom SaduPoljoprivredni fakultetDepartman za stoarstvo

Ovce i koze ulaze u grupu domaih ivotinja koje nazivamo mali preivari

Broj ovaca

GrlaProcentualno uee broja ovaca

GodinaSvetEvropaSrbija20091,105,423,607137,116,298 1,609,23920101,112,520,621135,643,4771,555,864

GodinaEvropaSrbija u odnosu na svetSrbija u odnosu na Evropu200912,400,1461,17201012,190,141,15

Broj kozagrlaProcentualno uee broja koza

GodinaSvetEvropaSrbija2009849,983,84217,985,964 138,6042010850,219,92518,147,782 162,000

GodinaEvropa Srbija u odnosu na svetSrbija u odnosu na Evropu20092,120,0160,7720102,130,0190,89

POREKLO OVACA (Ovis aries)rodonaelnici svih domaih ovaca muflonargali

Muflon

Postoje tri vrste: a) evropski (Ovis musimon), b) maloazijski (Ovis orientalis) c) avganistansko-indijski (Ovis vignei), stepska ovca, arkar

Evropski muflon (Ovis musimon) - srednje razvijena, spretna, ivahna i oprezna ivotinja- jedini ivi izvorni oblik domaih ovaca - nastanjen je na ostrvima Sardiniji i Korzici ima ga u Frukoj Gori - ivi u manjim stadima od po 10-30 enki i jedan mujak- visina grebena oko 70 cm- telesna masa 40-50 kg

- obrastao je masnom, kratkom i grubom dlakom, a zimi i finim puhom - mujaci su crvenkasto mrke boje, po trbuhu, unutranjim delovima nogu, bokovima i gubici skoro bele boje -zimi je boja dlake neto zatvorenija nego leti, a po leima je skoro crna - enke i mladunad imaju ujednaeniju boju dlake, koja je zimi zatvorenomrka, a leti otvorenomrkadobro razvijeni rogovi povijeni u vidu polukruga- rogovi poinju da rastu u etvrtom mesecu, a porast zavravaju u 12 godini ivota- rogovi mogu dostii duinu do 80 cm, a teinu od 4-5 kg- enke imaju manje i lake rogove- rep je kratak, svega 10cm- od njega vode poreklo nai kratkorepi sojevi pramenkeparen sa mnogobrojnim rasama domaih ovaca davao neogranieno plodno potomstvo- estrus se javlja u jesen kada dolazi do parenja a bremenitost traje 150 dana- najee majke raaju jedno mladune- stasavanje za priplod sa 18 meseci- hrani se raznim vrstama korova, irom, umskim plodovima, travom a zimi i korom drveta.

Maloazijski muflon (Ovis orientalis)

- ivi uglavnom po umama Male Azije - jako je slian muflonu, razlikuje se samo po rogovima, a donekle i po boji- od njega vode poreklo kratkorepe azijske ovce

Avganistansko-indijski muflon (Ovis vignei)

- naziva se i stepska ovca- ivi na visokim planinama Avganistana, Turkestana, Beludistana, pa sve do Persije, i u nizijskim stepama- najpoznatiji varijetet je arkar ovca (Ovis vignei arkar)- krupna ivotinja teka do 200 kg

- boja dlake od svetle do tamne braon- na donjem delu vrata, u toku zime, mujaci imaju duge dlake koje u prolee opadaju- ima snane podignute rogove, dobro razvijen i dugaak rep- od njega potiu dugorepe i masnorepe ovce

Argali (Ovis argali-Ovis Ammon)

- najkrupnija divlja ovca - visina grebena do 125cm - masa tela do 240 kg- rasprostire se po centralnoj Aziji od Nepala, Buhare preko Tibeta do Mongolije- dlaka gruba i gusta tamno sive do braon boje, donji delovi tela, zadnji deo sapi i gubica su obrasli dlakom bele boje

- dobro razvijeni rogovi, uvrnuti u spirale, teine 10-15 kg- rep je kratak svega desetak santimetara- rodonaelnik je masnotrtinih ovaca, koje loj nagomilavaju u predelu sednjainih kvrga- ivi u malim oporima, jedan mujak i 10-15 enki- paren sa domaim ovcama daje neogranieno plodno potomstvo

POREKLO KOZASve domae koze vode poreklo od tri izvorna oblika i to:Bezoar koza (Capra aegagrus)- ivi na Kritu i u planinama Male Azije i Kavkaza - ima sabljaste rogove, od nje potie domaa koza sa sabljastim rogovima

Falkoneri (Capra falconeri)

- ivi u severozapadnom delu Indijeima izrazito spiralno uvijene rogove izvorni je oblik domaih koza sa spiralnim rogovima

Priska (Capra prisca Adametz)

- izumrla divlja forma- Adamec smatra da je ona postojala i da od nje potiu balkanske domae koze

Promene kod ovaca nastale domestikacijom

- Promena dlake u vunsko vlakno je- Boja utost Naboranost koe- Nagomilavanje loja na pojedinim delovima tela Poveanje broja repnih prljenova Vreme stasavanja Poveanje plodnosti- Poveanje mlenosti Ubleen temperament Smanjena inteligencija

Promene koza nastale domestikacijom Dlaka divljih predaka je grublja, a neke rase proizvode i specijalnu vrstu vune Boja dlake utost Poveana plodnostVreme stasavanjaPoveana proizvodnja mlekaUblaen temperamentPoveana inteligencija