11.bantlı konveyörler hesap esasları

8/7/2019 11.bantl konveyrler hesap esaslar

1/24

BLM 11.BANTLI KONVEYRLER HESAP ESASLARI

11.1. GR

Bugn endstride iletme ekonomisine en fazla etki eden faktrlerden biri malzemeiletimidir. Bantl konveyrle, srekli malzeme iletiminde bir ok uygulama alanlar iinde enelverili sistemi olutururlar. Eriilebilen yksek tama kapasitesi, uzun mesafelere yktama yetenei, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarm, hafif yap, gveniliriletme gibi zellikler bantl konveyrleri en ok kullanlan transport makinas durumunagetirmitir. Tanan malzemeler kuru veya slak, plverize hububatta olduu gibi tane veyakmrde olduu gibi para halinde olabilir.

Bantl konveyrler esas itibariyle iki kasnak arasnda gerilmi ve rulolarla mesnetlenmiusuz bir banttan ibarettir. Normal olarak bandn st yz malzemenin naklinde

kullan

lmakla beraber dn kolundan istifade edilen konveyrler de vard

r. Malzemeninyklemesi ve boaltlmas konveyr boyunca herhangi bir noktada yaplabilir. Daha ncebelirtildii gibi mesafeler uzun ve kapasite byk olursa bantl konveyr uygun malzemeninnaklinde en ekonomik zm salar.

Byk kapasitede yma malzemenin srekli olarak uzun mesafelere yatay veya az meyilleiletimi sz konusu olduu zaman, genellikle bantl konveyrler en uygun zm olmaktadr.Bu tip konveyrlerle kuru veya slak her trl malzeme tayabilmektedirler. Bantlkonveyrler gnmzde zellikle maden cevherleri, kmr, kum ve tahl gibi ymamalzemelerin iletiminde baarl bir uygulama alan bulmutur. letilecek malzeme bir veya

birka tambur tarafndan hareket ettirilen bant tarafndan tanr.

Bantl konveyrn malzeme naklindeki salad avantajlaru rnekle aklayabiliriz: M..2800 yllarnda ina edilen Gize Piramidinin inaatnda yaklak olarak 100.000 ii 30 ylalmtr. Bu piramidin hacmi kadar toprak (2.600.000 m3) bugn 3 m geniliinde bir

bantl konveyrle 130 saatte (20.000 t/h) tanabilirdi. Bantl konveyrlerin balca kullanmalanlar:

Maden ocaklar Cevher hazrlama tesisleri Dkmhanelerde kum hazrlama tesisleri Termik santraller Liman ykleme ve boaltma tesisleri Byk inaat antiyeleri Hafriyat ve beton hazrlama tesislerinde Kimya, kat, imento ve eker sanayinde Tahl silolarnda

Bir bantl konveyrn ana elamanlar genel olarakunlardr;

a) Malzemeyi nakleden bantb) Tayc ve dn makaralarc) Ba, kuyruk, gergi ve saptrma tamburlard) Tahrik dzenie) Gergi dzeni

Dr C Erdem MRAKDr smail GERDEMEL MAK419 - Transport Teknii


2/24

2

f) asig) Ykleme dzenih) Boaltma dzenii) Bant temizleme dzeni

j) Dier tehizat11.2. BANTLI KONVEYRLERN HESABI

11.2.1. Bant Genilii

Dkme ykler tandnda, band geniliini konveyrn kapasitesi ve nakledilenmalzemenin boyutu belirler. Para mal tanmas durumunda ise bu genilii paralarn saysve dtan da lleri belirler. Dz tayc rulolarla desteklenen bir band zerinde, serbestakl bir malzemenin bir ikizkenar gen biimini alaca kabul edilir. Band kenarlarndansalmay nlemek iin gen taban,B band genilii ve ise ykn statik sevk as olmakzere ve genin taban asBb 8.0= 35.01 alnr.

Eim bir konveyrde, ykn muhtemel salmalarn nlemek tanmlamak iin C1 dzeltmekatsays hesaba katlr. Bu katsay konveyr eimine baldr. Bir dz band zerindeki yknenine kesitinin alan:

( )

35.0tan16.02

tan4.08.0

21

21111 CB

CBBC

bhF =

== (11.1)

Bir oluklu tayc rulo takm tarafndan desteklenen bir band zerindeki ykn eninekesitininFalanF2genlerinin alanlarnn toplamna eittir. Yan rulolarn eim as 20

o ve

orta rulolarn uzunluu ise toplam alan:BP 4.00

( )0435.035.0tan16.00435.0tan16.0 122

112

21 +=++= CBBBCBFFF (11.2)

a) Dz tayc rulolarn desteklendii bant iin debi:

( 35.0tan5763600 12

1 VCBVFQd == )

)

[t/saat] (11.3)

ve bant genilii;

( 35.0tan576 1 VCQ

B dd = [m] (11.4)

(a) Tek Rulolu (b) Rulolu (c) Para Mal Tayan

ekil 11.1 Konveyrler



3/24

3

b) Oluklu bir tayc rulo takmnn destekledii band iin;

( )[

( )[ ]135.0tan6.3160

16035.0tan576

3600

1

2

12

+=

+=

=

]

CVB

CVB

FVQ

o

o

o

[t/saat] (11.5)

Bant genilii;

( )[ ]135.0tan6.3160 1 +=

CV

QB oo [m] (11.6)

Kaba bir yaklam iin ortalama 45o alnabilir. C1 katsaysnn deeri ise konveyrn eim asna gre;

Tablo 11.1C1 katsays

0 10o 10 15o 15 200 20o

C1 1 0.95 0.90 0.85

Bant hz tanan ykn cinsine, konveyr eimine, ara boaltmalar olup olmayacanabaldr. Pulluklar araclyla boaltmalarn yapld konveyrlerde band hz 1.25 ile 1.6m/syi gememelidir.

a parann boyutu olmak zere amax en byk para boyutu, amin en kk parann boyutu

olarak alndnda amax / amin oran 2,52dan bykse malzeme boyutlandrlmam malzeme.olarak adlandrlr. Eer bu oran 2.5den kkse malzeme boyutlandrlmtr denir.Boyutlandrlm malzemeler ortalama para bykl diye ifade edilen;

2minmax aaa

+= (11.7)

deeri ile nitelendirilir. Boyutlandrlmam malzemelerde a = amaxalnr. Yukarda bulunanbant genilikleri aadaki bantlara gre para boyutuyla irdelenmelidir.

Snflandrlmam malzemeler iin : 200+ aB [mm] (11.8)

Snflandrlm malzemeler iin : 2003.3 + aB [mm] (11.9)

olmaktadr. Son olarak seilen bant genilii hesaplanan geniliin stnde en yakn standartgenilie yuvarlatlmaldr.

Para mallar tamak zere tasarlanm bir bantta, bant genilii iletilecek ykn dtan dallerine ve band zerindeki konumuna baldr. Mallar bandn iki kenarndan 50-100 mmieride olacak biimde yklenmelidir.

Birim ykler tanan bandlarda hz; birim arlk, ykleme ve boaltma yntemi ve isteneniletim kapasitesi belirler.



4/24

4

ekil 11.2 Gergin ve gevek koldaki kuvvetler

Tamburda oluan moment,

( )2

21

DTTM = (11.10)

ve dier taraftan evresel kuvvet 21 TTP=

olarak yaz

ld

nda,

2

PDM= (11.11)

ve kasnan gc net ekme kuvvetiP [daN] ve bant hzv [m/s] olmak zere

N =75

Pv[BG] (11.12)

olacaktr.

Gergin ve gevek kollardaki ekme kuvvetlerinden ayr olarak banda gelen tesirler santrifjkuvvetten ve gene bandn kasnaa sarlmasndan yana eilme momentinden ibarettir. Bantlkonveyrlerde v hz dk olduundan santrifj kuvvetler ihmal edilebilecekmertebelerdedir.

T1 =1

751

=

e

e

v

NT ve

1

1752

=

ev

NT (11.13)

yazlr. Eimli olarak malzeme iletiminde kullanlan konveyrlerde band arlnn banddorultusundaki bileeninden dolay da bir germe kuvveti vardr. Tahrik kasnann stte

olmas halinde bant arlndan dolay gergin ve gevek kolda kuvvetler birbiri ile ayndr vebu germe kuvvetlerinin g iletimine etkisi yoktur. Ancak bandn mukavemet hesabnda vegerme kuvvetinin tayininde, arlktan dolay meydana gelen germe kuvveti dikkatealnmaldr. Konveyrlerde iki kasnak arasndaki luzunluundaki bandn arl ise bant

arlndan dolay ilave olarak meydana gelen germe kuvveti;

lWB

sinlWS BB = (11.14)

olacaktr.



5/24

5

11.2.2. Bant Tipi ve Tabaka Saysnn Tayini

Konveyrlerde bant tipi malzeme ve alma artlarna; tabaka says ise maksimum germekuvvetine gre hesaplanr. Tabaka saysnn imkan nispetinde az olmas bandn taycrulolar zerinde kolay form almasn salar. Bu bakmdan yksek kaliteli band malzemesine

ihtiya vardr. Banttaki maksimum germe kuvveti Smax ve malzeme iletim kapasitesine gregenitir. Bant genilii B ve tabaka bana dokunum mukavemeti KZ olmak zere banttakitabaka says

zBK

SZ max= (11.15)

bants ile bulunur.

11.2.3. Bandn Tahrik Gc

Band tahrik etmek iin gerekli gc aadaki bileenlere ayrabiliriz. Sistemi bota altrmak iin gerekli olan g Malzemeyi yatay nakletmek iin gerekli g Malzemeyi dey olarak nakletmek iin gerekli g

Sistem bota alrken sadece srtnme kayplar karlanr. Bu halde rulolardaki vetamburlardaki srtnme kayplarn tespit edebilmesi iin gerekir. Ancak ok sayda rulonunayn srtnme karakteristiklerini vermesi g olduu gibi mekanik montaj ve imalat hatalar,hesap sonularna bir hayli tesir edebilir. Hatta zamanla alma esnasnda rulo yataklarnnyal olup olmamas ve kasnt yapmas bile srtnme kayplarn deitirebilir. Dier taraftan

kaybn nemli bir ksmn tekil etmekle beraber hesaplanmayan u tesirler de vardr: Bandn rulo sralar arasnda tekil ettii erinin bant hareketi dolaysyla srekli

deimesinden meydana gelen kayp. Bu kayp, band hz rijitliine, rulolar arasndakimesafeye ve rulo sralar arasndaki bandn maruz kald ekme kuvvetine baldr.

Bandn formlu kesitindeki malzemenin rulolar zerinden geerken eklinindeimesinden meydana gelen kayp.

Bu kay p da banttaki ekme kuvvetine, rulo eksen alarna ve rulo sralar arasndakimesafeye baldr. u halde toplam srtnme kaybn bulmak iin btn hareketli paralarnsrtnme kayplarn toplamak ve yukardaki tesirleri gz nne almak lazmdr. Bu iseimkansz gibidir. Pratik olarak srtnme kaybn hesaplayabilmek iin gerek nakledilenmalzemenin gerekse konveyrn hareketli paralarnn toplam arl sisteme ait ortalama

bir srtnme katsays ile arplr. Tecrbeler ortalama alan bir ok konveyr tesisat iinortalama srtnme katsays 0.03 deerine esas alnabileceini gstermitir.

Bota almaya ait srtnme kaybnn bulunmas iin nce bant ve hareketli paralarn birim boyuna isabet eden arl tespit edilmeli ve bu deer konveyr uzunluu ile arplaraktoplam arl bulunmaldr. Toplam arln srtnme katsays ile arpm ise srtnmekuvvetini verir. Band ve hareketli paralarn birim boya isabet eden arl;

D

D

T

TB

L

W

L

WWW ++= 21 [kg/m] (11.16)

Edeer konveyr uzunluuL [m] olmak zere bo konveyr tahrik iin gerekli g;



6/24

6

N1=

751

LvWN ll

= [BG] (11.17)

olur.

Edeer konveyr uzunluu L tayin edilirken her iki utaki kasnaklarda meydana gelensrtnmeye tekabl etmek zere konveyr eksenleri arasndaki L0 mesafesine sabit biruzunluk eklenmektedir. Konveyr zerine yaplan tecrbeler bu uzunluun 15 ile 45 marasnda seilmesi gerektiini gstermektedir. Daha emniyetli olmas bakmndan 45 mseilirse;

450 += LL [m] (11.18)

Edeer boyla ilgili verilen bir bant da:

1507.1 0 += LL [m]. (11.19)

Bu durumda bo konveyr tahrik iin gerekli g;

( )75

451

vLWN oll

+= [BG] (11.20)

Benzerekilde saniyede q [kg] malzemeyi nakletmek iin gerekliN2 gc, srtnme katsays2 olmak zere;

( )75

4522

+= o

LqN [BG] (11.21)

veya konveyrn iletim kapasitesi Q [ton/saat] ise;

( )270

4522

+= o

LQN [BG] (11.22)

Bu denklemde 2 = 0.03 alnmaldr. Malzemeyi dey olarak nakletmek iin gerekliN3 gcdey mesafeHolmak kouluyla;

753

qHN = veya

2703

QHN = [BG] (11.23)

yazlabilir. Malzemenin yoku yukar naklideN3pozitif, yoku aa naklinde ise negatiftir.Bylece tahrik tamburunda gerekli g;

321 NNNN ++= (11.24)

Motor gc iin tahrik tambur gcn tahrik mekanizmasnn verimi ya blnmelidir.

Verim, tahrik mekanizmasnn konstrksiyonuna bal olarak deiir ve 0.8 ile 0.96 arasndaseilebilir.



7/24

7

11.3. BANTLI KONVEYRLERN KONSTRKSYONU

11.3.1. Bantl Konveyrn alma Prensibi

Konveyr bant sistemi, iki tambur arasnda bulunan sonsuz (usuz) banttan oluur. Tanacak

yk bir taraftan yklenir dier yerden boaltlr. ekil 11.3te grlen bantl konveyrelemanlar: Tahrik tamburu (tahrik nitesine bal), dn tamburu (germe dzenine bal),st ve alt makara, klavuz rulo, gergi sistemi, motor ve elik konstrksiyondan oluur.Hareketin salanmas iin bant sistemine bir n gerilme kuvvetinin uygulanmasarttr.

ekil 11.3 Bantl konveyr ve elemanlar

Bant tahrik yntemleri, konstrksiyona ve tanacak malzemenin zelliine bal olarak;batan tahrik, kuyruktan tahrik veya ift tahrik olarak batan ve kuyruktan olabilir. oktamburlu sistemlerde dk bant gerilmeleri meydana gelir ancak ilave motor ve dilisistemlerinden kaynaklanan ilave masraf yaratr. Banl konveyr konstrksiyonunda bant

hareket hz ve tahrik gc bulunmasna etkiyen tasarm parametreleri olarak, tamamalzemenin zellikleri ve younluu ile konveyr kapasitesi; bant zellikleri, tamauzunluu ve eimi bilinmesi gereken teknik deerlerdir.

Tayc makaralar tek paral ya da ok paral olarak elik konstrksiyon zerinde tespitedilmilerdir. Tayc makaralar, st ksmda banda dz veya oluk formunda, alt ksmda isedz olarak yaplr. Dz bantlar para mallarn iletiminde ve dk kapasitelerdekullanlabilirler. Dkme mallarn byk tama kapasitelerinde iletimi 2, 3 veya 5 paraltayc makaralarn yataklk ettii oluklu, geni bantlarla yaplr.

ekil 11.4 Tayc makaralar ve bantlarn olukekilleri

Konveyr bandnda kuvvet iletimi, tayc bant ile tahrik tamburu arasnda Eytelweinbantsna dayanr. Tambur evresindeki band gerilme kuvvetleri T1 ve T2 arasndaEytelwein bantsndan elde edilen logaritmik bir oran mevcuttur. letim deeri; e logaritmataban, bant srtnme katsays, sarm asolmak zere snr halinde,



8/24

8

eT

T=

2

1 (11.25)

Tahrik tamburu tarafndan kauuk banda iletilen evre kuvveti, bandn her iki ucundakikuvvetlerin farkdr.

Yatay pozisyonda alan bir konveyrde bant boyunca etkiyen kuvvetler ekil 11.5tegrlmektedir. Burada, T1 ve T2 kuvvetlerini salamak iin banda bir n gerilme verilmesigereklidir. Bu n gerilme, tahrik tamburunda gerekli olan minimum T2 kuvvetini teminedecek kadar olmaldr. ekil 11.5de tahrik tamburu zerinde oluan bant kuvvet dalmgsterilmitir. Hareket ynne gre kuvvetler azalmaktadr.

ekil 11.5 Tahrik tamburunda meydana gelen kuvvetler

5.3.2. Bant Tahrik Yntemleri

Yukar doru iletimde, iletilen maln ve bant arlnn hareket ynnde dik bileenisrtnmeyi artrmaktadr. Bir konveyr aa doru eimli bir pozisyonda alyorsa,yklerin bant dorultusundaki bileenleri de faydal etkide bulunur ve bant kollarndakigerme kuvvetlerinin daha az olmasn salar. Bu nedenlerle, uygun konstrksiyonlar yapldtakdirde, bant kollarndaki germe kuvvetleri byk deerler almamaktadr.

ekil 11.6da grlen bantl konveyr zerine etki eden kuvvetler ve tasarm parametrelerikullanlarak deiik tahrik tarzlar iin hesap esaslar aada srasyla verilmitir. Bandn stksmnda oluan kuvvetFO, diren katsaysC, makara yatak srtnme katsays, bant boyu

L, bant arlGG[kg/m], iletilen maln arlGB [kg/m], st ksm tayc makara arlGRO [kg/m] olmak zere

( ROBG GGGLCF ++= )0 (11.26)

ile ifade edilir.

Bandn alt ksmnda oluan kuvvetFU, alt ksm tayc makara arlGRU[kg/m] ile

( RUBU GGLCF += ) (11.27)

dir. st ve alt ksmda oluan kuvvetlerin toplam bant zerindeki evre kuvvetine eittir.



9/24

9

ekil 11.6 Eimli tahrik edilen bir bant zerinde etkiyen kuvvetler

Bant tahrik hesaplarnda eimsiz ve eimli tasarma gre, batan kuyruktan ve her iki yerdentahrik ayr ayr ele alnm ve bant germe kuvvetleri her biri iin hesaplanmtr.

UO FFP += (11.28)

11.3.2.1. Eimsiz alma durumu

Bandn dz sathta alt yatay pozisyonunu koruduu konstrksiyondur. ekil 11.7deeimsiz durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil 11.7.ada eimsiz batantahrik, ekil 11.7.bde eimsiz kuyruktan tahrik ve ekil 11.7.cde her iki utan tahrikyntemleri gsterilmitir. Her birekil zerinde tahrik tamburunun konumuna uygun olaraktambur dn ynleri ile oluan bant gergi kuvvetleri iaretlenmitir.

a) Eimsiz batan tahrik yntemi

ekil 11.7ada grlen eimsiz batan tahrik ynteminde, (11.28) eitliinde bulunan evrekuvveti ve srtnme katsays ile bant sarm as yardmyla T1 kuvveti,

+=

1

111 e

PT (11.29)

olarak bulunur. Dier bant gergi kuvvetleri ise (11.28) ve (11.29) eitliklerinden,

yazldnda, T3ve T4 kuvvetleri srasyla (11.27) ve (11.29) eitliklerinden bulunur.

PTT = 12

T3 =T2 +FU ve T4 = T3 (11.30)



10/24

10

ekil 11.7 Eimsiz tahrik yntemleri

b)Eimsiz kuyruktan tahrik yntemi

ekil 11.7de grlen eimsiz kuyruktan tahrik ynteminde, batan tahrik yntemindekullanlan (11.29) ve (11.30) eitlikleri srasyla T1 , T2 ve T4 ile bant gergi kuvvetleri ve(11.26) ve (11.27) eitlikleri yardmyla T3 gergi kuvveti OFTT += 23 olarak elde edilir.

c) Her iki yerden tahrik yntemiekil 11.7cde grlen eimsiz her iki ynden tahrik ynteminde, batan ve kuyruktanyaratlan tahrik iin evre kuvvetleri ayr ayr hesaplanr. Bunun iin ilk olarakPB evrekuvveti,PB1 vePB2 bileenlerinin hesaplanmasyla elde edilir.

111

= BBAA

BB

eeePB

(11.31)

12 +=BBeFPP UB

(11.32)

21 BBB PPP += (11.33)

Dier tamburda oluan PA evre kuvveti ise, BA PPP = olarak elde edilir. Bant gergi

kuvvetlerinin yerinin sras ve yerinin tespit edilmesi iin bir karlatrma ilemi yaplr vebunun iin (11.27) ve (11.33) eitliklerden faydalanlr.

UBA FePeP BBAA

+


11/24

11

UFTT = 32 ve (11.37)APTT += 31olur. Eitsizlik gereklemedii durumda ise, T1 bant gergi kuvveti, PA evre kuvvetikullanlarak,

+= 1

111 AAePT

A (11.38)

olarak elde edilir. Dier bant gergi kuvvetleri ise, PA evre kuvveti ve T1 bant gergikuvvetinden elde edilir.

APTT = 12 ; ;013 FTT = BPTT += 34 (11.39)

11.3.2.2. Eimli alma durumu

Konveyr bandnn yatayla a yaparak malzemeleri yukarya veya aaya doru tad

konstrksiyondur. Eimli alma durumunda tamburlar arasnda dey mesafe, ekil 11.8degsterilen eim as ve bant boyuna gre sinLH= ile elde edilir. Bu durumda eimasn etkisiyle (11.26) ile (11.27) eitlikleri sarasyla,

( )( ROBG GGGLCF ++= )cos0 (11.40)( RUBU GGLCF += ) cos (11.41)

olacaktr.

a) Yukarya doru tahrik yntemleri

ekil 11.8de yukarya eimli durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil 11.8adayukarya eimli batan tahrik, ekil 11.8bde yukarya eimli kuyruktan tahrik ve ekil11.8cde yukarya doru her iki utan tahrik yntemleri gsterilmitir. Her birekil zerindetahrik tamburunun konumuna uygun olarak tambur dn ynleri ile oluan bant gergikuvvetleri iaretlenmitir.

ekil 11.8 Yukarya doru tahrik yntemleri

(11.28) eitlii, tamburlar arasndaki dey mesafe ile yukarya tahrik yntemi iin elde edilir.



12/24

12

GUO GHFFP ++= (11.42)

a.1)Yukarya batan tahrik yntemi

ekil 11.8ada grlen bant gergi kuvvetlerinden T1 ve T2 (3.29) ifadesinde hesaplanr. T3gergi kuvveti ise (11.30) ve (11.41) eitliklerinden,

GU GHFTT += 23 (11.43)

T4 bant gergi kuvveti ise (11.30) eitliinde elde edilir.

a.2) Yukarya kuyruktan tahrik yntemi

ekil 11.8bde grlen bant gergi kuvvetlerinden T1 bant gergi kuvveti (11.29) eitliinden ve

ile elde edilir. T3 gergi kuvveti ise (11.30) ve (11.41) eitliklerinden,PTT = 12

UB FGHTT += 13 (11.44)

T4 bant gergi kuvveti ise (11.30) eitliinde elde edilir.

a.3) Yukarya her iki yerden tahrik yntemi

ekil 11.8cde grlen bant gergi kuvvetlerinin bulunmas iin, batan ve kuyruktan yaratlantahrikte evre kuvvetleri ayr ayr hesaplanr. Bunun iin ilk olarakPBevre kuvveti,PB1 ve

PB2bileenlerinin hesaplanmas ile elde edilir. PB1 kuvveti, (11.31) eitliinden, PB2 bileeniise:

( )1)(2 += BBeGHFPP BUB (11.45)

ile elde edilir. Dier tamburda oluanPA evre kuvveti ise, (11.33) eitliinden yazlr. Bantgergi kuvvetlerinin yerinin bulunmas iin her iki utaki evre kuvvetleri karlatrlr veuygun ekilde kuvvetler yerletirilir.

UBBA FHGe

Pe

PBBAA

+

+


13/24

13

BPTT += 43 (11.50)

b) Aa doru tahrik yntemleri

ekil 11.9da aa doru eimli durumda 3 deiik tahrik yntemi gsterilmitir. ekil

11.9ada aaya eimli batan tahrik, ekil 11.9bde aaya eimli kuyruktan tahrik ve ekil11.9cde aaya doru her iki utan tahrik yntemleri gsterilmitir.

ekil 11.9 Aaya doru tahrik yntemleri

(11.28) eitlii, tamburlar arasndaki dey mesafe ile yukarya tahrik yntemi iin elde edilir.

GU GHFFP += 0 (11.51)

b.1) Aa batan tahrik yntemi

ekil 11.9.bde grlen bant gergi kuvvetlerinden T1 bant gergi kuvveti (11.29) eitliindenve ile elde edilir ve T3 gergi kuvveti ise,PTT = 12

BU GHFTT ++= 23 (11.52)

ifadesinden ve T4 bant kuvvet gergi kuvveti ise (11.30) eitliinde elde edilir.

b.2) Aaya kuyruktan tahrik yntemi

ekil 11.9.bde grlen bant gergi kuvvetlerinden T1 bant gergi kuvveti (11.29) eitliinden

ve ile elde edilir ve T3 gergi kuvveti ise,PTT=

12

UB FGHTT = 13 (11.53)

ifadesinden ve T4 bant kuvvet gergi kuvveti ise (11.30) eitliinde elde edilir.

b.3) Aaya her iki yerden tahrik yntemi

ekil 11.9.cde grlen bant gergi kuvvetlerinin bulunmas iin, batan ve kuyruktan yaratlantahrikte evre kuvvetleri ayr ayr hesaplanr. Bunun iin ilk olarakPB evre kuvveti PB1 ve

PB2 bileenlerinin hesaplanmas ile elde edilir.PB1 kuvveti, (11.31) eitliinden,PB2bileeniise



14/24

14

( ) 12 ++= BBeGHFPP BUB (11.54)

ile elde edilir. Dier tamburda oluanPA evre kuvveti ise, (11.33) eitliinden yazlr.

Bant gergi kuvvetlerinin yerinin bulunmas iin her iki utaki evre kuvvetleri karlatrlr

ve uygun ekilde kuvvetler yerletirilir.

UBBA FHGe

Pe

PBBAA

+


15/24

15

Bir oluklu tayc makara takm tarafndan desteklenen bir kay zerindeki ykn (ekil11.1b) enine kesitinin F alan ise F2 yamuu ile F1 geninin alanlarnn toplamna eittir.Yan makaralarn eim as 20o ve orta makarann uzunluu Bl 4.00 = ise toplam alan:

211

221 0435.0tan16.0 BCBFFF ++= (11.59a)

dir. Gerekli dzenlemeler yapldnda toplam alan

( )[ 0435.035.0tan16.0 12 += CBF ] (11.59b)

olur ve bu durumda konveyrn kapasitesi

vFFvQ O36003600 == [t/saat] (11.60)

ile hesaplanr. Ykn hesaplanan bir enine kesit alan deerlerini (11.60) denkleminekonulursa, konveyrn kapasitesi, dz tayc makaralar iin d; oluklu tayc makaralar iino indisi kullanlarak,

( 35,0tan5763600 12

1 vCBvFQ dd == ) [t/saat] (11.61a)

( )[ ]16035,0tan5763600 12 +== CvBFvQ oo [t/saat] (11.61b)

olarak hesaplanr. Burada bant genilii

( ) 35,0tan576 1 vCQ

B dd = [m] (11.62a)

( )[ ]135,0tan6,3160 1 +=

Cv

QB oo [m] (11.62b)

olacaktr. Deiik ykler iin statik ev as ve yma arl [t/m3] deerleri Tablo1.3de verilmitir.

Kaba bir yaklam iin ortalama = 45 alnabilir ve C1 katsaysnn deerleri ise Tablo

11.1de verilmitir. Eer = 45 alndnda

11 1607,12

1

Cv

Q

Cv

QB ddd

[m] (11.63a)

11 32418

1

Cv

Q

Cv

QB ddo

[m] (11.63b)

deerleri bulunur. Bant hz; iletilen maln cinsine, bant geniliine, konveyr eimine ve araboaltmalar olup olmayacana baldr. nerilen bant hzlar Tablo 11.2de verilmitir.

Pulluklar araclyla ara boaltmalarn yapld konveyrlerde bant hz 1.25 1.6 m/sdeerini gememelidir.



16/24

16

(11.62a) ve (11.62b) denklemlerinden hesaplanan bant genilii,Snflandrlmam malzemeler iin : 2002 + aB [mm]Snflandrlm malzemeler iin : 2003.3 + aB [mm]

bantlara gre ykn para boyutuyla irdelenmelidir. Seilen bant genilii, en yakn

standart genilie yuvarlatlmaldr.

Para-mallar tamak zere tasarlanm bir bandn genilii, tanacak ykn dtan dallerine ve bant zerindeki konumuna baldr. Mallar, bandn iki kenarndan en az 50 -100 mm kadar ierde olacak biimde yklenmelidir (ekil 11.1c).

Birim ykler tayan konveyrlerde hz; birim arlk, ykleme ve boaltma yntemi veistenen iletim kapasitesi belirler.

Tablo 11.2 nerilen bant hzlar

Bant genilii,B [mm]

400 500-650 800-1000 1200-1600Dkme yk zellikleri Malzemeler

Bant hz, v [m/s]

Andrmaz ve andrcmalzemeler, krlm fakatsnflandrlmam

Kmr, tuz, kum,turba

1.0

1.6

1.25

2.0

2.0

4.0

2.0

4.0

Andrc, kk ve ortaparal (a< 160 mm)

akl, cevher,cruf, krma ta

1.01.25

1.01.6

1.62.0

2.03.0

Andrc, byk paral(a> 160 mm)

Kaya, cevher, ta 1.0

1.6

1.0

1.6

1.6

2.0

Krlgan ykler,snflandrlm malzeme

Kok, kmr, odunkmr

1.0

1.25

1.0

1.6

1.25

1.6

1.6

2.0

Plverize yk, tozluUn, imento,

fosforit0.8

1.0

Tahl avdar, buday 2.0 4.0

Bant hzlarnda genellikle, m/s arasnda alnmaktadr. Eer bir teknolojik sredorudan doruya bant zerinde gerekletiriliyorsa bant hz bu srecin istemlerine gre

belirlenir. Para-mallar tayan bir konveyrn kapasitesi,

8.05.0 L=v

a

vzGQ

=

6.3[t/saat] (11.64)

ifadesinden bulunur. Konveyrn eitli blmlerindeki harekete kar diren katsaysnn belirlenmesi gerekmektedir. Bant dorusal blmlerdeki (kesitlerde) tayc makaralarzerinde hareket ederken, diren kayplar bilyeli yataklardaki srtnmeden, taycmakaralar zerinden geen bandn yuvarlanmasndan ve bandn tayc makaralar zerindekieilmesinden doar. Eimli konveyrlerde dorusal blmlerdeki diren kuvvetleri,

( ) )wLHqqW yatod ++= (11.65a)



17/24

17

)wLHqW yatob += (11.65b)

olarak hesaplanr. Ykl erit iin:

( )

( )HqqwLqqqW

LqqwLqqqW

kyatdky

kdky

+

++=

+

++= sincos

(11.66)

olarak diren kuvvetleri hesaplanmaktadr. Bo (dn) eridi iin ise

HqwLqqW

LqwLqqW

kyatdkb

kdkb

+=

+= sincos

(11.67)

dir. Buradaq Ykn birim arlqk Bandn birim arlqd Ykl erit iin tayc makaralarn birim arlqd Boerit iin tayc makaralarn birim arl Konveyrn yatay dzlemle as [derece]L Dorusal blmn uzunluu [m]Lyat Dorusal blmn yatay izdm uzunluu [m]H Ykseklik [m]w Tayc makaralar ile kay arasndaki diren katsays

(11.66) ve (11.67) denklemlerinde art iaret kayn yukar doru hareketi iin; eksi iaret iseaaya doru hareket iin kullanlmaktadr. Bandn birim arlqkdeeri

( 211.1 ++= ik Bq ) [kg/m] (11.68)

ile hesaplanr. Tayc makaralarn dnen paralarnn arl bunlarn tasarm biimine veboyutlarna baldr. Burada

B Bant genilii [m]i Kat says Kalnl

1, 2 Kaplama kalnlklar [mm]

l ve l2, srasyla ykl ve bo eritlerde tayc makaralar arasndaki aklk olmak zeretayc makaralarn dnen ksmlarnn arlklar

l

Gq dd =

ve2l

Gq dd =

[kg/m] (11.69)

dr.

Bilyeli yatakl tayc makaralardaki w katsaysnn deerleri Tablo 11.3te verilmitir.Kaymal yatakl tayc makaralarda bu deer 3 ila 4 kat yksek alnr.



18/24

18

Tablo 11.3 Tayc makaralarla bant arasndaki diren katsays w

wkatsaysletmekoullar

zelliklerDz Oluklu

Uygun Temiz, kuru ortam, andrc toz yok 0.018 0.02Orta

Istlan bir ortam, snrl miktarda andrc toz,normal hava nemi

0.022 0.023

KtIstlmayan ortamda veya ak hava, byklde andrc toz, ar nem

0.035 0.04

Bandn ykl eridi, srtnme katsays1olan bir sabit kzak zerinde kayyorsa, eimli vedorusal bir blmdeki diren kuvveti,

( )( HLqqW eky += 1 ) (11.70)

dir Yatay blmde ise

( )( 1 )LqqW ky += (11.71)

olur. elik bir kzak zerinde kayan bandn srtnme katsays 6.035.01 L= ; lifleri boyunca planyalanm bir tahta kzak zerindeki bandn srtnme katsays ise

7.04.01 L= arasnda alnabilir. Alt deerler elverili, st deerler ise elverisiz iletmekoullarnda geerlidirler.

Saptrma tamburlarnn direnci, 180olik sarlma as iin 05.103.1L=K arasnda alnarak,

gergev SKS = (11.72)

olarak hesaplanr. Tahrik tamburundaki diren ise

( ) )gevgerev SSW += 05.003.0 L (11.73)

denkleminden elde edilir. Makara takmlarnn Wmtdirenci

( )1= wgere eSW (11.74)

denkleminden veya konveyrn yapt kk al dnler iin, bandn makaralardangetii yerdeki ekme kuvveti Sger [daN] ve Makara takmndaki toplam dn as [rad]alndnda

wSW gere = (11.75)

yaklak forml ile hesaplanr. Boaltma pulluunun direnci, tanan ykn bandnmetresine den q birim arlna veBbant geniliine bal olarak



19/24

19

BqWpl 7.2= [daN] (11.76)

ile hesaplanr. Bant gerginliinin, btn profili boyunca ayrntl bir hesab, bandn dndrmetamburundan zld noktadan balar ve bu tambura girdii noktada tamamlanr. Tamburzerinde bandn gergin tarafndaki Sger ekme kuvvetinin, gevek taraftaki Sgev ekme

kuvvetiyle ayrlma ve girme noktalan arasndaki btn blmlerin direnleri toplamna eitolduu bilinmektedir. Bandn gergin tarafndaki Sger ekme kuvveti, yerel direnleriniddetlerinin belirledii, kay gerginliine bal, saysal katsay K ve lineer direnlerigsteren bir saysal miktarA [daN] alnarak,

ASKS gevger += (11.77)

bulunur.

Kurulacak altrma biriminin tr kararlatrldktan ve buna bal olarak tambur zerindeki

kayn sarlma as ve kayla tambur arasndaki srtnme katsays belirlendikten sonra(Tablo 11.4e uygun olarak) e saysal deeri hesaplanr ve konveyrn ayr blmlerdekibtn direnler hesaplandktan sonra, Sgev teriminin saysal deeri bulunur. Bu ilk verilerle,bant profili boyunca her noktadaki gerginlik hesaplanabilir.

Tablo 11.4 Srtnme katsaysnn deerleri

Tambur tr ve koullarSrtnme

katsays,

Dkme demir veya elik tambur, ok nemli atmosfer, kirli 0.1

Aa veya lastik kaplanm tambur, ok nemli atmosfer, kirli 0.15

Dkme demir veya elik tambur, nemli atmosfer, kirli 0.2Dkme demir veya elik tambur, kuru atmosfer, tozlu 0.3

Aa kaplanm tambur, kuru atmosfer, tozlu 0.35

Lastik kaplanm tambur, kuru atmosfer, tozlu 0.4

Ykl eridin gerginliinin Syminminimum deerini ald iki tayc makara arasnda bantsarkmasnn meydana gelmedii kontrol edilmelidir. Kay bir bklebilir halat olarak kabuledilerek, tayc makaralar arasndaki maksimum sarkma (sehim):

( )min

2

8 yk

S

lqqf

+= (11.78)

olacaktr. Pratik olarak, dkme ykler iin ( ) lf 03.0025.0max L olmaldr. Buradan bantgerginlii iin minimum deerin aadaki banty salamas gerektii anlalr:

( )( ) lqqS ky + 45min L (11.79)

dir. Para mallarn tand durumlarda, bant arl dzgn yayl bir yk olarak alnrken,malzemeninki nokta yk kabul edilir. Tayc makaralar arasndaki blm yalnz bir birimlik

G ykn tayorsa, toplam kay sarkmas



20/24

20

minmin

2

48 yy

k

S

Gl

S

lqf += (11.80)

olacaktr. Eer iki tayc makara arasndaki blmde birok birim yk varsa kay sarkmas,

dzgn yay

l

yk varsay

m

na gre (11.78) denkleminden bulunur.Ykl eritteki minimum gerginlik, noktalara gelen kuvvetler toplanarak, hesaplanm ve(11.79) ve (11.80) denklemlerinden hesaplanan Symin ykl eridin gerginliinden daha kk

bulunmusa, hesap yeniden yaplmal ve ykl eritte ekme kuvvetinin minimum olduugerek nokta bulunarak bu noktann Symn deeri alnmaldr. Bu yeni hesaplamada bant

profili, bandn dndrme tamburuna sarlma ve zlme noktalarna kadar, iki ynde izlenirve bant sarkmalarn kabul edilebilir snrlar iinde tutan Sger ve Sgev deerleri bulunur. ,Gerekli kay katsaysnn belirlendii maksimum ekme kuvveti.

tKB

Ski max (11.81)

ile ifade edilir. BuradaKt 1 cm genilik iin kat bana kopma gerilmesi [kg/cm]k Emniyet katsays (Tablo 11.5)

Tablo 11.5 Bant kat saysna bal olarak emniyet katsaylar

Kay kat says 2 4 4 5 6 8 9 11 12 14

Emniyet katsays, k 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0

Sger ve Sgev deerleri belirlendikten sonra, Wo etkin ekme kuvveti bulunur. Kullanlacakmotorun gc genellikle hesaplanan bu deerden % 15 ila 20 daha yksek olarak alnr.Konveyrn ayr blmlerindeki gerginlikleri gsteren bir diyagram ekil 11.10daverilmitir.

1- dndrmetamburu

2- gerdirmetamburu

ekil 11.10 Bant gerginlii diyagram



21/24

21

11.4.1.rnekBantl Konveyrler Hesab

Bir n ileme atlyesinin stlan blmne kurulacak olan ve ekil 11.11de grlen biryatay bantl konveyr, saatte para mal,1600=Z 60=L m uzakla iletmektedir. Beslemedzgnszln katsays ve tanacak paralarn boyutlar mm,

mm ve ykseklik 100 mm olup, paralarn arlklar

25.1=K 220=b

1801 =b 10=G kg dr.

ekil 11.11 Yatay bantl konveyr

a) Konveyrn ana parametreleri

Dz konveyr kay, bilyal yatakl dz tayc makaralar zerinde dnmektedir ve butayc makaralar arasnda bir elik sa kzak bulunmaktadr. Minimum dtan da boyutlarve basit bir tasarm salamak amacyla; 01.0=X ve 600=L mm stroklu bir vidal gerdirmedzeni kullanlmaktadr. Bant genilii,

400180220902 =+=+= bB mm

dir. Para kay zerine, ekil 11.1de grld gibi yanlamasna konduu zaman, parannkay kenarndan uzakl kegenel olarak:

58)284400(5.0 = mm

olur. Bant hz Tablo 11.2den 0.5 m/s olarak ve ykl eritte tayc makaralar arasndakiaklk m ve bo eritte4.1=l 8.22 =l m kabul edilmektedir. Tanabilecek maksimum

para saysnda konveyrn maksimum teorik kapasitesi

200025.11600max === KZZ para/saat

ile bulunur. Kapasite ise

201000

200010

1000max =

=

=

ZGQ t/saat

dir. Maksimum ykte, ayr birim ykler arasndaki ortalama uzaklk (11.7) denklemindenelde edilir.

9.0

2000

5.036003600

max

=

=

=Z

va m



22/24

22

b) letilen metre bana ykler

Bandn her metresi bana yk, (3.5) denklemine gre

1.119.0

10===

a

Gq kg/m

dir. Banttaki kat says, ilk yaklamda (Tablo 11.6) 4=i ve kaplama kalnl, (Tablo 11.7)ykl tarafta 31 = mm, bo tarafta 5.12 = mm bulunur.

Tablo 11.6 nerilen bant katlar

Bant genilii[mm]

300 400 500 650 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

Kat says, i3

4

3

5

3

6

3

7

4

8

5

10

6

12

7

12

8

12

8

12

9

14

25.1= mm alarak, bandn birim arl (11.68) denklemine gre,( 2.45.13425.14.01.1 =++=kq ) kg/m bulunur.

Tablo 11.7 nerilen kaplama kalnlklarKaplama kalnl

[mm]Yk Malzeme

Ykltaraf

Botaraf

Dkme ykler

Taneli ve pudra, andrc deil Tahl, kmr tozu 1.5 1.0

nce taneli ve kk paral, andrc,orta veya ar (a< 60 mm; < 2 t/m3)

Kum, dkm kumu,imento, krma ta, kok

1.5 3.0 1.0

Orta taneli, hafif andrc, orta veya ar(a< 160 mm; < 2 t/m3)

Kmr, turba briketi 3.0 1.0

Orta taneli, andrc, orta veya ar

(a< 160 mm; < 2 t/m3)akl, ta, cevher, kaya tuzu 4.5 1.5

Byk paral, andrc, ar

(a> 160 mm; > 2 t/m3)Manganez cevheri, demircevheri

6.0 1.5

Birim ykler

Kat veya kuma ambalajda, hafif Paketler, kutular, kitaplar 1.0 1.0

Yumuak kaplardaki ykler antalar, balyalar 1.5 3.0 1.0

Sert kaplardaki ykler < 15 daN 1.5 3.0 1.0

Sert kaplardaki ykler > 15 daNKutular, variller, sepetler

1.5 4.5 1.0 - 1.5

Darasz yklerMakine paralar, seramikeya, yap elemanlar

1.5 6.0 1.0 - 1.5



23/24

23

Tayc makaralarn dnen paralarnn arl, 734.010310 =+=+= BGd kg olarak

bulunur. Ykl ve bo eritteki tayc makaralarn dnen paralarnn metre banaarlklar (11.69) denklemlerinden hesaplanr.

54.1

7

==

dq kg/m ve 5.28.2

7

==

dq kg/m

c) Harekete kar diren ve banttaki ekme kuvveti

Konveyr profilindeki direnler ayr blmlere ayrlmaldr. Ancak (ekil 11.11) a ve bsaptrma tamburlarnn direnleri ihmal edilebilir ve profil 1 den balayarak numaralandrlr.

Bandn dndrme tamburundan zld 1 noktasndaki T1 gerginlii Sgevolarak alnr. 2noktasndaki gerginlik, harekete kar bant diren katsays (Tablo 11.3) alnarak,022.0=w

( )9022.060)5.22.4( 11

12,112

+=++=++=+=

TTwLqqTWTT dk

olur. 3 noktasndaki gerginlik,

1007.1)9(07.1 1123 +=+== TTTKT daN

bulunur. Bandn ykl eridindeki harekete kar diren, tayc makaralarn direnleri ileelik sa kzan direnleri toplamna eittir. elik sa zerinde bandn srtnme katsays

4.0= deeri alnmaktadr.

4 noktasndaki gerginlik iki durum iin hesaplanmaldr. lk olarak, boaltma pulluu iletmedurumunda olarak (paralarn ara boaltmasndan dolay 4Tmeydana gelir) ve boaltma

pulluu kaldrlm olarak (boaltma yalnzca kuyruk tamburu zerinden meydana gelir).4T

Birinci durum iin:

( )[ ] ( ) ( )4.20907.1

7.25.05.05.05.0

1

1221113

4,334

+=

+++++++++=

++=

T

qBLqwLqqLqqwLqqqT

WWTT

kdkkdk

p

kinci durum iin:

( )[ ] ( )2.21007.1

5.05.0

1

1113

4,334

+=

+++++=

+=

T

LqqwLqqqT

WTT

kdk

(11.77) denklemindeki K katsaysn hesaplarda 1.07 ve A deerini birinci durumda 209.4ve ikinci durumda 210.2 gstermektedirler. Hesapta yk iin st deeri veren ikinci sonualnr.



24/24

24

Dndrme tamburundaki sarlma as = 210o ve srtnme katsays Tablo 11.4e gre eliktambur ve nemli ortam iin = 0.2 alnrsa,

bulunur. Son hesaplanan iki denkleme gre:

14 08.208.2 TSeSTS gevgevger ===

2.21007.108.2 11 + TT ve 2081 T

21792082 =+=T daN

6.2321020807.13 =+=T daN8.4322.21020807.14 =+=T daN

Bandn dolu ve boeritlerini paralel kabul ederek ve kzaklar zerinde hareket eden tamburiin gerekli kuvvet daN alndnda gerdirme arl15=TW

6.464156.23221732 =++=++= Tg WTTG kg dr.

d) Bant yapsnn hesab

Kauuk kaplamal ve katlar B-820 snfndan bir bant kullanld kabul edilirse, (11.81)denkleminden 87.1)5540/(8.4325.9 ==i bulunur. Gerdirme vidasnn ar yklemelerini

gz nne alarak alnr. nceki hesaplarda kay kat says3=i 4=i alnd iin, bant birimarlnda bir deiiklik olacaktr.

e) ekme kuvveti ve gerekli elektrik gc

Dndrme tamburundaki dire n (yataklardaki kayplar ihmal edilirse)

( )

( ) kg2.192088.43203.0

03.0 14

=+=

+=+= TTSSkW gevgerev

deere eittir. ekme kuvveti ise

kg2442.192088.432

140

=+=

+=+= evevgevger WTTWSSW

dir. ift dz aln dili takmndan meydana gelen bir g aktarma dzeni bulunduu, herdili iftinin verimi = 0,96 ve dndrme tamburunun kavramalar ile yataklarn toplamverimi = 0,95 olduu kabul edilirse

42.195.096,0102

5,02443

=

=N kW

olarak bulunur. Kullanlan motor gc 1.6 kW olacaktr.

f) Konveyrn toplam diren katsays

435.06020

42.1367367=

==

QL

Nw

bulunur. Band btn hareket yrngesi boyunca bir dolu kzak tarafndan desteklenen birkonveyrn toplam direnci, hesaplanan bu deerden daha da yksek olacaktr.

Documents

11.bantlı konveyörler hesap esasları