12 jaar Wetenschappelijk Comité : een terugblik en een ... · Blootstelling aan cefalosporine resistente E. coli via consumptie van kippenvlees • Cefalosporine: kritisch antibioticum

12 jaarWetenschappelijk Comité:Wetenschappelijk Comité:

een terugblik en een blik naar de toekomst

Raadgevend Comité: 25-01-2013

Belgian Federal Agency for the Safety of the Food Chain

L. Herman (ILVO-SciCom), C. Van Peteghem (UGent – SciCom),

T. van den Berg (CERVA - SciCom), E. Thiry (Ulg – SciCom), A.

Huyghebaert (UGent - SciCom), X. Van Huffel (FAVV)

Inhoud

• Dr. L. Herman

– Enkele algemene beschouwingen

– Microbiologische risico’s– Microbiologische risico’s

• Prof. C. Van Peteghem

– Chemische risico’s

• Dr. T. van den Berg / Prof. E. Thiry

– Santé animale

• Prof. A. Huyghebaert



– Uitdagingen

• Dr. X. Van Huffel

– Samenstelling nieuw SciCom

Ter eerbetuiging aan:

• A. Huyghebaert (voorzitter gedurende 12 jaar)

• L. Pussemier (ondervoorzitter gedurende 9 jaar)

• J. Decallonne † (ondervoorzitter gedurende 3 jaar)• J. Decallonne † (ondervoorzitter gedurende 3 jaar)


Met dank aan:

- Alle leden die deel hebben uitgemaakt van het SciCom tussen 2001 en 2012:

V. BAETEN L. DE ZUTTER J. DEWULF J.-J. LARSEN E. THIRYV. BAETEN L. DE ZUTTER J. DEWULF J.-J. LARSEN E. THIRY

G. BERBEN J. DEBEVERE K. DIERICK P. LHEUREUX P. TOBBACK

D. BERKVENS J. DECALLONNE R. DUCATELLE G. MAGHUIN-ROGISTER

O. TOUSSAINT

C. BRAGARD J.-M. DEGROODT

L. HERMAN P. MEEUS J. TYTGAT

J.-P. BUTS P. DELAHAUT A. L. PUSSEMIER M.


J.-P. BUTS P. DELAHAUT A. HUYGHEBAERT

L. PUSSEMIER M. UYTTENDAELE

P. DAENENS M.-P. DELCOUR-FIRQUET

H. IMBERECHTS K. RAES T. VAN DEN BERG

E. DAESELEIRE D. DEMEYER R. KROES C. SAEGERMAN J. VAN HOOF

G. DAUBE C. DEROANNE J. LAMMERTYN B. SCHIFFERS C. VAN PETEGHEM

S. DE HENAUW K. DEWETTINCK Y. LARONDELLE M.-L. SCIPPO G. VAN SANTW. STEVENS

Met dank aan:

- De Stafdirectie voor risicobeoordeling



• Risico-analyse: rode draad in de EU regelgeving i.v.m. voedselveiligheid en hygiëne

Wetenschappelijke input voor het op

risico-beoordeling gebaseerd beleid

i.v.m. voedselveiligheid en hygiëne

• Wetenschappelijk Comité baseert adviezen op principes van risico-beoordeling (2005; brochure

terminologie)

• Risico-analyse: risico-beoordeling , risico-management en risico-

communicatie

• Risico/baten analyse vb. Advies over risico’s en


• Risico/baten analyse vb. Advies over risico’s en baten van rauwe koemelk en van verhitting van

rauwe koemelk

Enkele cijfers:• Evolutie van het aantal adviezen

50

60

70

0

10

20

30

40

50

Advies over Wet, KB, MB

Advies over beleidsdocument

Advies over sectordocument of gids

Advies over problematiek + eigen initiatief


02001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

• 8 symposia en workshops; 9 brochures; 26 publicatie’s waaronder 16 in internationale tijdschriften; 22 voordrachten van leden van het comité en leden van de stafdirectie risicobeoordeling, 8 posters

Adviezen over controle en autocontrole

van de voedselveiligheid

– Autocontrolegidsen en sectorale bemonsterings-plannen (HACCP)

– De keuze van de matrix/parameter combinaties in het FAVV – De keuze van de matrix/parameter combinaties in het FAVV controleprogramma (statistische methode gebaseerd op principe van

risico-beoordeling) en voor het inspectie programma (rangschikking van risico activiteiten)

– Criteria en richtwaarden om maatregelen te nemen ter bescherming van

de volksgezondheid

• Voedselveiligheids criterium/richtwaarde

• Proceshygiëne criterium/richtwaarde


• Proceshygiëne criterium/richtwaarde

• Distributierichtwaarde (indicatie voor probleem houdbaarheid)

– Trendonderzoek

Gebruik data controleprogramma voor

trendonderzoek

• Trendonderzoek: kan gebruikt worden om controleprogramma bij te sturensturen

• Trendobservatie: het intuïtief opvolgen van data ter observatie van

mogelijke trends (EFSA, 2010)

• Trendanalyse: een statistische analyse en een epidemiologische interpretatie van data om relevante veranderingen in de tijd te

detecteren (EFSA, 2010)

• Trendanalyse pas geschikt bij vrij hoge prevalenties (>10% is meestal nodig), hoge staalnamegroottes, en gegevens over verschillende


nodig), hoge staalnamegroottes, en gegevens over verschillende

jaren (minimum 3 jaar is nodig)

Voorbeeld van trendobservatie en

trendanalyse • Analyse van gegevens 2000-2010: Salmonella en Campylobacter op

pluimveekarkassen en kippenfilets

Geschatte prevalentie van

Salmonella op pluimveekarkassen

Geschatte


Salmonella op kippenfilets

Geschatte



Campylobacter op pluimveekarkassen


Campylobacter op kippenfilets

Year: 2000 (0), 2002 (2), 2004 (4), 2006 (6), 2008 (8), 2010 (10)

Adviezen over processen in de voedselketen

Met betrekking tot watergebruik• Duurzaamheidsstandpunt (druk voor zuinig watergebruik) en

voedselveiligheidswaarborgen

• Verschillende soorten water afhankelijk van de bron• Verschillende soorten water afhankelijk van de bron– Oppervlakte-, grond-, leiding-., afval-, recyclage- of recuperatiewater

• Definities op basis van voedselveiligheid– Drinkbaar water, niet drinkbaar water

– Schoon water (niet drinkbaar water dat bruikbaar kan zijn in de productiekolom van levensmiddelen) (EG verordening 852/2004)

– Criteria voor schoon water moeten geval per geval beoordeeld worden in functie van het gebruik van het water en op basis van een risico-beoordeling:


• Voorbeeld: irrigatiewater in primaire plantaardige productie• ≤ 1000 kve E. coli /100 ml: voor de irrigatie van teelten die rauw worden

geconsumeerd

• ≤ 10.000 kve E. coli /100 ml: voor industriële (nog te verwerken) teelten en voederteelten

• > 10.000 kve E. coli /100 ml niet drinkbaar water – geen schoon water

Adviezen over microbiologische risico’s

• Kwantitatieve risico-beoordeling Listeria monocytogenes in gerookte zalm

• Preventie, detectie, tracering en beheersing van uitbraken van uitbraken van verotoxine producerende E. coliuitbraken van verotoxine producerende E. coli

• Antibioticum resistentie overdracht

– Voedselgebonden overdracht van dier naar mens

– Blootstelling aan cefalosporine resistente E. coli via consumptie van

kippenvlees

– Proces van overdracht van antibioticaresistentie bij de mens


Kwantitatieve risico-beoordeling Listeria monocytogenes in gerookte zalm

Bewaartijd als % van houdbaarheidstermijn

100% 75% 50% 25%

Listeriose gevallen/jaar 7,43 3,14 0,63 0,023

• Reductie van bewaartijd heeft grote invloed op listeriose risico

Listeriose gevallen/jaar

bij praktijk t°

7,43 3,14 0,63 0,023

Temperatuur distributie Temperatuur consument Listeriosis

gevallen/jaar

• Substantiële daling risico bij beheersing max t°, vooral bij

consument


Praktijk t° Praktijk t° 7,43

Max.4°C Max 7°C 1,15

Max 4°C Praktijk t° 5,48

Praktijk t° Max 7°C 2,86

Enterobacteriaceae

Preventie, detectie, tracering en beheersing van uitbraken van verotoxine producerende E. coli

Escherichia

E. coli

O157:H7 NSF

O157 SF, O26, O103,

O111, O145,…

O104:H4Andere

pathotypes

Niet-

pathogeen


EAHEC = Entero-Aggregatieve-hemorragische E.coli

AFF = aggregative adherent fimbriae

O145,…

O91, O121, O45,

Antibioticumresistente Salmonella Typhimurium-overdracht naar de mens via de voeding

= ABRP Varken 74,5% 94,1% 92,1%

= ABRP Kip 53,6% 90,7% 79%


= ABRP Kip 53,6% 90,7% 79%

ABRP=antibioticum resistentie profiel

Blootstelling aan cefalosporine resistente E. coli via consumptie

van kippenvlees

• Cefalosporine: kritisch antibioticum humane geneeskunde– Hoge frequentie van cefalosporine resistente E. coli bij braadkuikens in België

– In ongeveer 1,5% van de maaltijden met kippenvlees consumptie >1000 kvecefalosporine resistentie E. coli

– Blootstelling vnl. door kruiscontaminatie in keuken– Blootstelling vnl. door kruiscontaminatie in keuken

– Risico voor de mens door overdracht antibioticaresistentiegenen naar pathogene

kiemen in het spijsverteringsstelsel van de mens nog niet kwantificeerbaar

• Aanbeveling om – Verantwoord antibioticabeleid in primaire productie

– Goede hygiënepraktijken in slachthuis, uitsnijderij en keukens

35 – 40% E. coli


35 – 40% E. coli resistent aan cefalosporine;

60% van de braadkippen drager

Inhoud

• Dr. L. Herman






– Santé animale




– Uitdagingen



WETENSCHAPPELIJK COMITE VAN HET FEDERAAL AGENTSCHAP VOOR DE

VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN Brussel, WTC III Gebouw, Simon Bolivarlaan 30

Installatievergadering, 24 januari 2001


Adviezen 2001• 2001/6 bis: Acute risico’s van Aldicarb: het allereerste

advies mbt chemische gevaren

• 2001/14: PCB’s in dierenvoeding: advies over een onderzoeksproject : afgewezenonderzoeksproject : afgewezen

• 2001/19, 22, 33: Ontwerp KB’s

• 2001/46: Ontwerp KB over erkenning van laboratoria (Wet 15 juli 1985)

Adviezen 2002• 2002/05: Maatregelen bij een eventuële contaminatie met


PCB’s in de voedselketen

• 2002/29: Grenswaarden in mengvoeders voor residuen als gevolg van versleping (kruiscontaminatie)

• 2002/35: Dioxinen in eieren van scharrelkippen

Adviezen 2003

• 2003/18: Nitrofuranen in eipoeder

• 2003/10: KB betreffende autocontrole, meldingsplicht en

traceerbaarheid in de voedselketen

• 2003/07: Streptomycine residuen in honing door Fructocin• 2003/07: Streptomycine residuen in honing door Fructocin

op appelaars en perelaars

Adviezen 2004• 2004/09: Ontwerp KB over de monstername bij de officiële

controle op maximum gehalten aan mycotoxinenin bepaalde voedingsmiddelen


Adviezen 2005• 2005/16: Blootstelling aan Soedan I via Worcestersaus

• 2005/01: Zware metalen in de voedselketen in de omgeving van Umicore

Adviezen 2006

• 2006-38: Controle op voedingssupplementen in Belgïe

• 2006-37: Allergenen in levensmiddelen

• 2006-36: Samenstelling van levensmiddelen• 2006-36: Samenstelling van levensmiddelen

• 2006-35: Toxiciteit van rabarberbladeren na verhitting

• 2006-21: Benzeen in frisdrank

• 2006-16: Diclazuril in mestkippen, mestkalkoenen en opfokleghennen

• 2006-12: Dioxines in gelatine

• 2006-01: Ontwerp KB mbt gemedicineerde diervoeders


• 2006-01: Ontwerp KB mbt gemedicineerde diervoeders

Adviezen 2007

• 2007-35: Opkomende risico’s: opkomende mycotoxinen

• 2007-22: Malachietgroen in gekweekte vis

• 2007-21: Spoedadvies: Vermindering van de dioxine-• 2007-21: Spoedadvies: Vermindering van de dioxine-en PCB-concentraties in besmette runderen

• 2007-20: Spoedadvies: Bronnen van verontreiniging

met PCB’s en dioxines in rundveebedrijven in Stabroek en Hoevenen


Adviezen 2008

• 2008-28: Vergelijking van resultaten van CALUX en GC-

HRMS voor dioxinesanalyse

• 2008-26: Carcinogene en/of genotoxische risico’s in levensmiddelenlevensmiddelen

• 2008-25: Actielimieten voor acrylamide

• 2008-24: Formaldehyde in gekweekte champignons

• 2008-19: Methodologie voor meten van versleping in diervoeders

• 2008-18: Nieuwe TEFs voor dioxines


• 2008-09: Residuen van kiemgroeiremmende stoffen in spuitletsels en in vleesmonsters

• 2008-08: Chemische contaminanten in gekweekte vis

Adviezen 2009

• 2009-39: Antimooncontaminatie in suiker

• 2009-38: Prednisolone in mest

• 2009-36: Schatting van de blootstelling aan lood (ook 2011-07)

• 2009-35: Schatting van de inname aan cadmium• 2009-35: Schatting van de inname aan cadmium

• 2009-31: Meldingsplicht bij wetenschappelijk onderzoek

• 2009-29: Opkomende chemische risico’s: hormoonverstorende stoffen

• 2009-22: Cocaïne in Red Bull cola

• 2009-15: Aanvaardbare contaminatieniveau’s van farmacologisch actieve stoffen in diervoeders


farmacologisch actieve stoffen in diervoeders

• 2009-07: Lood en nikkel in koffie

• 2009-06: Melamine in melk voor (opvolg)zuigelingenvoeding

• 2009-05: Methylbenzofenon als migrant uit drukinkt

Adviezen 2010• 2010-32: HMF in voeding voor bijen

• 2010-09: Carcinogene en/of genotoxische stoffen in

levensmiddelen: procescontaminanten

• 2010-02: Blootstelling aan pesticidenresidu's via de

consumptie van groenten en fruit

Adviezen 2011• 2011-22: Ontwerp KB erkenning van laboratoria voor

analysen mbt voedselveiligheid

• 2011-17: Spoedadvies: Prednisolone in varkensurine

• 2011-12: Spoedadvies: Thiouracil in een runderurinestaal


• 2011-12: Spoedadvies: Thiouracil in een runderurinestaal

Adviezen 2012• 2012-05: Zoutreductie (met HGR)

• 2012-04: Nanotechnologie in de voedselketen

Inhoud

• Dr. L. Herman






– Santé animale




– Uitdagingen



12 ans de Comité Scientifique en Santé Animale:

vers l'évaluation des risques à l'interface entre

l’animal, l’homme et environnement

E. Thiry (ULg –SciCom) & T. van den Berg (CERVA - SciCom)

• Contexte de travail du Comité scientifique:

• Du principe de précaution à la mitigation des risques: incertitudes liées aux dangers


• Du principe de précaution à la mitigation des risques: incertitudes liées aux dangersnouveaux, nécessité de distinguer entre risques réels et risques perçus: BSE

• One World, One Health: Influenza & maladies bactériennes à impact zoonotique (fièvre Q)

• EU (DG SANCO, EFSA): « Prevention is better than cure » (2007-2012): Maladiesenzootiques (PRV, IBR, BVD): risques connus – mesures adaptées

• Emergences: Globalisation et changements climatiques: Arboviroses (WNV, BTV, SBV)

Encéphalopathies spongiformes transmissibles

• Du principe de précaution à la mitigation des risques

– Déclaration obligatoire

11 avis entre l’avis 2001/47 organisant la surveillance épidémiologique des EST et l’avis 2012/17 Evaluation d’une proposition de révision du programme de surveillance de l’ESB

– Déclaration obligatoire

– Elimination troupeau � animal

– Embargo sur les farines animales

– Élimination des matériels à risque spécifié des carcasses à l’abattoir

• Limite: Sensibilité des tests• Grâce à une évolution favorable de la maladie et

aux avis du SciCom, la Belgique a pu obtenir le statut de pays à risque négligeable avec des


statut de pays à risque négligeable avec des conséquences positives directes sur la politique de surveillance.

• Révision de la politique de surveillance– + : Réduction drastique de l’incidence des EST

– - : Observation d’EST atypiques

Infections virales zoonotiques: influenza“One World – One Health”

• Oiseaux aquatiques sauvages = hôtes naturels & réservoirs

• Nombre limité de lignées établies chez d’autres hôtes spécifiques

• Changements réguliers de paradigme

H5N1• Changements réguliers de paradigme

• Adaptation de la surveillance en fonction des risques

• A Strategic Framework for Reducing Risks of Infectious Diseases at the Animal–Human–Ecosystems Interface

pH1N1

Avis 06/2004: Evaluation du risque de transmission du virus AI à l’hommeH13


Avis 06/2004: Evaluation du risque de transmission du virus AI à l’homme

Avis 31/2006: Evaluation de la checklist « Analyse de risque Influenza aviaire -exploitations avicoles »

Avis 48/2006: Evaluation du risque d’introduction du virus influenza aviaire H5N1 en Belgique suite aux migrations d’oiseaux

Avis 24/2009: Evaluation de l’impact vétérinaire et du risque zoonotique des virus influenza porcins en général et du virus pandémique humain influenza A/H1N1 (2009) en particulier en Belgique

Avis 34/2009: Modalités de surveillance du virus pandémique influenza A/H1N1 (2009) et des virus influenza porcins chez le porc

H5-6-7-9

H1-2-3H1-3

H1 à 16H3-7

H3-4

Infections bactériennes zoonotiquesFièvre Q• Epizootie chez les chèvres aux Pays-Bas

• Contrôle de Coxiella burnetii

– Dépistage

– Grande résistance dans le milieu

– Vaccination

• Prévenir la contamination humaine

– Surtout par inhalation

– Risque faible à négligeable par le lait (sauf YOPI)

• Avis 01/2010: Recommandations relatives à la fièvre Q chez les petits ruminants en Belgique

• Avis 24/2010: Evaluation d'un programme de


• Avis 24/2010: Evaluation d'un programme de surveillance, de prévention et de lutte contre Coxiella

burnetii chez les petits ruminants

• Avis 25/2010: Surveillance, prévention et lutte contre Coxiella burnetii dans les exploitations bovines

• Avis 15/2011: Evaluation des risques et bénéfices de la consommation de lait cru de bovins, et de l’effet du traitement thermique du lait cru

Evaluation scientifique de la nouvelle politique sanitaire belge

Brucellose- Infection zoonotique

- Lutte basée sur le dépistage et la prévention

- Belgique indemne depuis 2003

Avis 26/2009: Evaluation de l’allègement de la surveillance de la brucellose et de la leucose bovines et propositions pour un nouveau programme de surveillance

- Belgique indemne depuis 2003

- Proposition d’une liste de maladies animales pertinentes, prévalentes et/ou (ré)émergentes, classées par ordre d’importance, pouvant faire l’objet d’un échantillonnage dans le cadre d’une nouvelle politique sanitaire belge.

- Modalités de l’échantillonnage (taille d’échantillon, matrice, catégorie d’âge...) en vue du screening hivernal organisé par les laboratoires régionaux.

d’autres maladies bovines (avis 05/2010, 10/2010 et 20/2012)


« Protocole avortement » depuis 2010

• Détection de nouveaux foyers, d’origines toujours non identifiées

– En novembre 2010

– En mars 2012

Infections virales enzootiques : « Prevention is better than cure »

IBR– Certification des troupeaux

– Vaccins marqueurs

BVD– Contrôle

– Amélioration des tests de

PRV (Aujeszky)– Utilisation de vaccins

marqueurs – Vaccins marqueurs

– Élimination de l’infection latente

– Eradication

– Surveillance

– Avis 33/2010, 28/2012

– Amélioration des tests de dépistage

– Détection et élimination des infectés persistants immunotolérants

– Avis 29/2007

marqueurs

– Non vaccination

– Statut indemne

– Eradication

– Surveillance

– Avis 12/2010 , 14/2012


«« earear--notchnotch testingtesting »»

Emergences: Arboviroses: Encéphalites équines, Bluetongue & Schmallenberg

Les facteurs climatiques influencent la distribution desarboviroses (cfr vecteurs) mais des vecteurs locaux peuvents’avérer compétents (changement de paradigme).

Différents facteurs humains contribuent à l’extension desarboviroses (globalisation du commerce et du transport…)

2011-2012

BTV8 SBV

Avis 05/2007: Evaluation de propositions de mesures de lutte contre la fièvre catarrhale ovine au moyen des insecticides

Avis 07/2007: Evaluation de la possibilité de réapparition de la fièvre catarrhale ovine au printemps 2007, évaluation de propositions de mesures préventives et de lutte contre cette maladie, notamment la vaccination, et détermination d’un niveau

arboviroses (globalisation du commerce et du transport…)

Il semble évident que plusieurs arboviroses vont continuer às’étendre et il faudra apprendre à vivre avec les arbovirosesdans des zones actuellement indemnes.


BTV8 SBV maladie, notamment la vaccination, et détermination d’un niveau de surveillance de la faune sauvage

Avis 13/2009: Projet d’arrêté royal relatif à la lutte contre l’anémie infectieuse des équidés et l’encéphalite virale des équidés

Avis 22/2010: Projet d’arrêté royal portant des mesures de police sanitaire relatives aux encéphalites virales des équidés et projet d’AR relatif à la lutte contre l’anémie infectieuse des équidés

Avis 22/2012: Risque de réintroduction/recirculation du virus Schmallenberg en Belgique en 2012

International Colloquium (2008): Emerging Animal Diseases: From Science to Policy + 2 brochures (vétérinaires et éleveurs)

Conclusions & perspectives en santé animale• La prévention répond à un risque identifiable (nature, gravité et probabilité).

• La précaution s’applique lorsque le risque est incertain.

• Le SciCom aide le décideur par une meilleure évaluation du risque basé sur les

connaissances et/ou les incertitudes scientifiques.

• Les paradigmes changent…. les questions restent !• Les paradigmes changent…. les questions restent !

• Il y a émergence de nouveaux types de risques (ex: arboviroses)

• En santé publique et animale, la vigilance sanitaire et la préparation à une réponse rapide (early warning systems) permettent d’anticiper les effets néfastes des crises.

• La prévention des nouveaux dangers repose sur une adaptation des dispositifs sanitaires au niveau global sur un mode harmonisé et coordonné.

• Perspectives: vers un monitoring accru des facteurs de risques


– Dossier 48/2006: Facteurs de risques des maladies animales émergentes

– Avis 20/2012: Inventaire des systèmes de surveillances en santé animale existants en B.

– Dossier 14/2012: Risques d’introduction des arboviroses chez les animaux de rente

– ….

UITDAGINGEN VOOR HET

WETENSCHAPPELIJK COMITE

Prof. A. Huyghebaert


SAMENSTELLING VAN HET

WETENSCHAPPELIJK COMITEDr. X. Van Huffel

Prof. Dirk BERKVENS Prof. A. LEGREVEProf. Dirk BERKVENS

Prof. Antoine CLINQUART

Prof. Georges DAUBE

Dr. Philippe DELAHAUT

Prof. Bruno DEMEULENAER

Prof. L. DE ZUTTER

Prof. J. DEWULF

Prof. A. LEGREVE

Prof. C. MATTHYS

Prof. C. SAEGERMAN

Prof. M.-L. SCIPPO

Prof. M. SINDIC

Prof. N. SPEYBROECK

Prof. W. STEURBAUT


Prof. P. GUSTIN

Dr. L. HERMAN

Prof. P. HOET

Dr. H. IMBERECHTS

Prof. E. THIRY

Prof. M. UYTTENDAELE

Dr. T. VAN DEN BERG

Prof. C. VAN PETEGHEM

Documents

12 jaar Wetenschappelijk Comité : een terugblik en een ... · Blootstelling aan cefalosporine resistente E. coli via consumptie van kippenvlees • Cefalosporine: kritisch antibioticum