Nr. 16 - December 2009

BEDR IJV IG IN MIL IEUZORGFEBEM focus

Milieubedrijven staan voor grote uitdagingen

•Degewestelijkemilieuministers•Afvalsectorinnieuwtijdperk•Bouw-ensloopafvalengeïntegreerdkwaliteitssysteem

•Samenwerkingpubliek-privé

ExESS Software staat vooreffi ciënt en eenvoudig

inventariserenrapporterenbeheren en beslissen

van al uw milieu-, gezondheids- en veiligheidsnoden (EH&S).

HEMMIS NV - Koning Leopold III-laan 2 - B-8500 Kortrijk - Tel +32 56 372637 - Fax +32 56 372324 - info@hemmis.be - www.hemmis.be

GEVAARLIJKE (AFVAL)STOFFEN: REACH EN GHSWERKPOST- EN RISICOANALYSE - ZORGSYSTEMEN

FACILITY MANAGEMENTINVENTARISATIE VAN ARBEIDSMIDDELEN EN PROCESSEN

FEBEMfocus-decem

ber2009

1

inhoud

• Afvalbeleidtreedtnieuwtijdperkin

• Dedriegewestelijkeleefmilieuministers

• NieuwbloedinFEBEM-bestuur

• AlgemeneVergaderingFEBEM

• Lidindekijker:4EnergyInvestzetinopduurzameenergie

• Partnerindekijker:RENTECRecyclingTechnology

• Sociaal:FEBEMalswerkgeversfederatie

• OVAMsteltnieuwstrategischplan2010-2015voor

• UVELIALuik

• Limburgtoontdeweg

• FEADmemorandumvoorhetnieuweEuropeseParlementendeCommissie

• FEAD-voorzitterwilmeervrijemarktindeEuropeseafvalsector

• EuropeseCommissiestelthaarlangetermijnvisieinzakeafvalvoor

• BelgiënogaltijdinEuropeeskoppeletonvoorhuishoudelijkafvalbeheer

• Kwaliteitindeketenvaninerteafvalstoffen

• Leidraadbeschikbaarvoordiscussiesbijexportvantweedehandstoestellenofafval

• Plaatsenvanbijkomendevergistingsstapopportuunbijcomposteringsinstallaties

• OphalingenverwerkinghuishoudelijkafvalVlaanderen

• Recyclagefrituurveten-olie

• PVCYCLEheefteenheldereambitie

• ArrestvanhetEuropeesHofvanJustitieinZaakC-254/08

• Selectiefingezameld

• Ledenlijst

2

4

7

9

12

14

16

18

20

22

24

25

27

28

30

34

36

40

44

46

49

50

52

FEBEMFocusishetperiodiekeledenbladvandeFederatievanBedrijvenvoorMilieubeheer.Adres:FEBEM-FederatievanBedrijvenvoorMilieubeheerPaviljoenstraat9-1030BrusselTel.027579170-Fax027579112E-mailinfo@febem-fege.beWebsitewww.febem-fege.beRedactie:WernerAnnaert,AnitaCosaert,CédricSlegers,BaudouinSkaenMireilleVerboven.Realisatie:2Mpact(www.2mpact.be)V.U.WernerAnnaertUkanuopdeFocusabonnerenviaonzewebsitewww.febem-fege.be.

Editionfrançaisesurdemande.DezeFEBEMFocuswordtgedruktop100%gerecycleerdenchloorvrijpapier.

december 2009BEDR IJV IG IN MIL IEUZORGFEBEM focus

Vlaamse kerktorenmentaliteit

Nu de bladeren zijn gevallen, de dagen kort zijnen de lange zomer al ver weg lijkt, is het terug“businessasusual”,oftochniet?Defederatieheeftdenodigecontactengelegdmetdenieuwepolitiekeverantwoordelijken, onze standpunten hebben wegeactualiseerd en gecommuniceerd en de eerstedossiershebbeneenbeslissingnodig. Enzozijn

erwelwat,misschienwelwatteveelentebelangrijkomover“businessasusual”tespreken.Hetisuitkijkennaardenieuweafvalheffingen(vooraldeberekeningvandeheffingopco-verbrandenhoudtons indeban),denieuwe afwijkingen op de stortverboden, de nieuweMBO inzake banden,de afstemming tussen VLAREA en VLAREBO, een oplossing voor deonduidelijkheidbijdeasbestcontroles,enz… HetverdervrijmakenvandeEuropesemarktvanbedrijfsafvalkomtookoponsafenmaaktnogalwatmensen zenuwachtig. In diemate zelfsdat er vanuit de koepel vanVlaamseafvalintercommunaleswildomzichheenwordtgeschoptenmenerblijkbaargeenprobleemmeeheeft indekrantendevolledigeVlaamseafvalverbrandingssectorte“verbranden”.FEBEMlaathetvoorlopignietaanhaarhartkomen,houdthethoofdkoelengaatverdermethaarinitiatieven.DitnajaarzettedefederatieinopeeninfoavondoverdeomzettingvandeEuropesekaderrichtlijnAfvalstoffen(metbegrippenzoalsEndofWasteenbijproducten),organiseerdenwesamenmetenkeleanderefederatiesonstweedeVlaamsebodemcongresenstakenwesamenmetdecollega’svande intercommunaleseen infoavond inelkaar inzakedebedrijfsbranden inonzesector.Defrequentievanhetaantalbrandenlijktimmerstestijgenofwordtergewoonmeerovergesprokenindepers?

In deze FEBEM-FOCUS alvast veel aandacht voor enkele actuele thema’szoalsonzeEuropesefederatieenhaareisen,denieuwegewestministers,het opzet van een integraal kwaliteitssysteem voor bouw- en sloopafval,de evolutie in de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval, hetvraagstuk over tweedehandsgoederen en afval, de toekomst van decomposteringsinstallaties en ook nog enkele Europese cijfers inzakeafvalstatistiek.Ondertussenwensenweueenprettigeindvanhetjaarenveelsuccesin2010.Watditjaarzalbrengentrachtenwetrouwensineenartikel naar voren tebrengen. Hierbij alvast eenwarmeoproepomookde komende jaren te blijven investeren in nieuwe verwerkingsinstallaties.Laat ons voor eens en altijd de Vlaamse kerktorenmentaliteit afwerpeneninternationaaldurvenkijkenenonzebedrijveneninstallatiesdenodigeinstrumenten geven om de internationale concurrentie aan te gaan.Investereninnieuweenbijkomendeafvalverbrandingsinstallatiesmethoogrendementisdanweleeneerstevoorwaarde.Ditvergtvisieoplangetermijn,politiekemoedeneengeïntegreerdeafvalbeheerspolitiek.Vlaanderenheeftbest wel genoeg beleidsinstrumenten om de recyclage van afvalstoffenteblijvenontwikkelenen tegelijkertijd tocheenoptimaal verwerkingsparkvoorbrandbareafvalstoffenteontwikkelen.TrouwensookvoordeVlaamsestortplaatsenisernogeenbelangrijketoekomstweggelegdvoordeopslagvan afvalstoffen waarvoor nu nog geen optimale verwerkingsmethodesbeschikbaarzijn.

Werner AnnaertAlgemeen Directeur FEBEM

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

2

Europa gaf ons vorig jaar een nieuwe Kaderrichtlijn Afval.Deze Afvalbijbel lijkt wel een Nieuw Testament want brengtenkelefundamenteleveranderingenmee.VlaanderenzalhetgewetenhebbenwantOVAMroeptallehensaandekomhetbeleidaftestemmenopdenieuweEuropeseregels.Eenvandeessentiëlevragenisofhetbeleidnog“Vlaams”zalzijnofeindelijkechteenEuropesedimensiekrijgt.

Delaatste20jaarkreeghethuishoudelijkafvalalleaandachtterwijlvoorbedrijfsafvalernunogaltijdzelfsgeenbetrouwbarecijfersbestaan.Verderhieldhetbeleidnietzoveelrekeningmetwateroverdegewestgrenzenheengebeurde.AfvalnuttigtoepassenbuitenVlaanderenwaswel mogelijkmaaronderstriktevoorwaarden.Eenanderezekerheidwasdatafvalaltijdafvalbleef,opdeprocedurevandesecundairegrondstoffenna.DeEuropeseCommissieschudtdekomendejarendezeaspectengrondigdoorelkaar.

Europawilmeeraandachtbestedenaanbedrijfsafvalstoffen.Nietevidentalsmengeengoedbeeldheeftopdehoeveelheden.Dit laatste isniet tebegrijpengezienelk jaarvelebedrijvenhunafvalgegevensbezorgenaandeoverheidviahetIntegraalMilieuJaarVerslag.Stellendaterteweinigofteveelinitiatievenzijn inzakebedrijfsafval isdanookpraatvoordevaakwantwaar baseert men zich op? Private afvalbedrijven zien delaatste jaren een mentaliteitswijziging bij hun klanten, metmeer selectieve inzameling als gevolg. Maar bijvoorbeelddeselectieveinzamelingvanPMD-afvalisvoorbedrijvennog

Afvalbeleid treedt nieuw tijdperk in

Werner Annaert, Algemeen Directeur FEBEM

Over “end of waste”, het openen van de grenzen en de noodzaak aan nieuwe ver-werkingscapaciteit

“ De selectieve inzameling bij KMO’s kan beter, maar zolang deze in sommige gemeenten hun afval met de gewone gemeentelijke afvalophaling zeer goedkoop blijven meegeven, is er slechts een beperkte stimulans tot het doorgedreven uitsorteren van hun bedrijfsafval. ”

FEBEMfocus-decem

ber2009

3

altijdeenmeerkost.Deselectieve inzamelingbijKMO’skanbeter, maar zolang deze in sommige gemeenten hun afvalmet degewonegemeentelijke afvalophaling zeer goedkoopblijvenmeegeven, is er slechts een beperkte stimulans tothet doorgedreven uitsorteren van hun bedrijfsafval. Deafvalbedrijvenwaarschuwenookvoordeopstartvannieuweselectieve inzamelingen zonder dat dit gepaard gaat metinitiatievenvoordeontwikkelingvaneenafzetmarktvoordeuiteindelijk gerecupereerde fracties. Het nieuwe Vlaamseregeerakkoord spreekt gelukkig expliciet over dit laatste.EnkelopdiemanierkanVlaanderendekringloopsluitenenhettijdperkbinnentredenvaneenduurzaammateriaalbeheer.

De afvalsector reageert positief op het begrip End ofWaste omdat deze sector steeds meer redeneert alsgrondstoffensector. EndofWastemoetervoorzorgendatafvalstromenhetafvalstatuutkunnenverliezen.Uiteraardpasalszedermategereinigdengecontroleerdzijndatbedrijvenzekunneninzettenineenproductieprocestervervangingvanprimairegrondstoffen. Gereinigdeglasschervendienendushunafvalstatuutteverliezenvanzodrazehetrecuperatiebedrijfverlatenenrichtingglasfabriekgaan.Opdiemanierisermeeradministratievegelijkheidtussenprimaireengerecupereerdegrondstoffen. Het is de bedoeling dat dit beperkt blijft totafvalstromen die in recyclagebedrijven terug in materialenworden verwerken. Afvalstromen die daarentegen

gebruikt worden voor de opwekking van energie verliezenhun afvalstatuut niet. Dit verhindert immers dat ze eenverwerkingkrijgen in installatiesdieminderstrengeemissie-eisen hebben dan dewaste-to-energy- (WTE)-installaties. ErmoetenechterookvoldoendeWTE-installaties inVlaanderenzijn.Ditbetekentdatwemoetenblijveninvestereninnieuweverbrandingscapaciteittervervangingvanoudereinstallaties.Zo blijven we een voortrekker in Europa én proberen wede doelstellingen inzake Groene Energie te halen. Denieuwe installaties moeten immers op een nog efficiënteremanier energie produceren uit de hernieuwbare afvalstoffen(biomassa).Tenslotteishetooknogvanbelangtemeldendatinhetdebattussenmateriaalrecyclageenenergieopwekking(wat heeft nu de voorkeur?) specifiek voor de hernieuwbareafvalstromendeenergie-éndemateriaaloplossingevenveelkansenmoetenkrijgen.

Netalsinanderesectoren,vervagenstilaandelandsgrenzeninhetafvalbeheer.Ditisooklogischwantbedrijvenzoekennaar optimalisaties en landsgrenzen passen meestal nietin die logica. Europa gaat ook duidelijk de weg op vanhet nogmeer open stellen van de grenzen voor het nuttigtoepassen van bedrijfsafval, zowel voor materiaalrecyclagealsvoorenergie-opwekking.Voorhuishoudelijkafvalblijvendegrenzen (voorlopig) eerder gesloten voor energieopwekking,niet voor materiaalrecyclage. De verwachting is dat vanaf2011bedrijvenminderrekeningzullenmoetenhoudenmetde

grenzenomoplossingentevindenvoorhetnuttigtoepassenvan het afval. Moet de overheid hierbij vrezen voor eco-dumping?Nietalsdezeoverheidsamenmetdeafvalsectorverderwerktaanhetverbeterenvandetraceerbaarheidvanafvalstromen.Deafvalbedrijvenzijnalvastzelfvragendepartijdat inspectiediensten meer gericht controleren op illegaleexportenmaardaarvooriseenoptimaleresamenwerkingnodigtussendeverschillendediensten.VoordeMilieu-Inspectieisdaareenbelangrijke taakweggelegdmaar voorlopiggevenzijdeprioriteitaandecontrolevanvergunningenenkomthetopsporenvanillegaleactiviteitenslechtsbeperktaanbod.Detijddringtechter.

Met het meer open stellen van de grenzen en hetuitbouwen van de WTE-centrales komen de bestaandeafvalverbrandingsinstallaties in een ander tijdperk terecht.Gemeenten die eigen verbrandingscapaciteit bezitten zijnongerust.DezeongerustheidistebegrijpenalswebijvoorbeeldnaarDuitslandkijkenwaarernualeengrotereconcurrentieis tussen de WTE-centrales onderling. Daar moeten degemeenten met eigen verbrandingsinstallaties hun prijzenlaten zakken voor het aantrekken van extern bedrijfsafval.Deze gemeenten hebben danminder inkomsten enmoetenin het slechtste geval mee opdraaien voor de verliezen.Gemeentendiehuninstallatiesnietvolledigzelfkunnenvullenmet het eigen afval, bezinnen zich dus best. Bij heel watprivate afvalbedrijven liggen plannen op tafel voor de bouw

vannieuweWTE-centrales.Voorhenzijndeeraanverbondenrisico’s aanvaardbaar. Ook in andere afvaldomeinen zoalsde ophaling en recuperatie is de concurrentie immers albikkelhard.

Dit artikel verscheen eerder in het oktobernummer van MilieuDirect, uitgegeven door KLUWER

“ Afvalstromen die daarentegen gebruikt worden voor de opwekking van energie verliezen hun afvalstatuut niet. ”

“ Net als in andere sectoren, vervagen stilaan de landsgrenzen in het afvalbeheer. ”

“ Met het meer openstellen van de grenzen en het uitbouwen van de WTE-centrales komen de bestaande afvalverbrandingsinstallaties in een ander tijdperk terecht. ”

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

4

Wij stellen u voor: De drie gewestelijke leefmilieuministers

Samenstelling van het kabinet: Kabinetschef is Sam DeSmedt. Patrick Verstuyft is woordvoerder van ministerSchauvliege. Hij wordt bijgestaan door Brigitte BorgmansenAntonMaertens.EvelienGhysels tot slotwaaktover hetprivésecretariaat van deminister en Geert De Roover overdebudgetten.DeLeefmilieu-enNatuurcelwordtgeleiddooradjunct-kabinetschef Jan Winters. Hij krijgt de steun vanMichiel Boodts (vergunningen en handhaving), Hugo Geerts(afval, bodem en delfstoffen), Iris Lauwaert (natuur), LievenTop(klimaatenlucht),PeterVanBossuyt(land,grondenmest),PhaedraVanKeymolen(leefmilieu)enMichielVanPeteghem(water,Europeesbeleid).

Politiekecarrière:

• 1994 Jongste gemeenteraadslid in Evergem voortoenmaligeCVP

• 1998Medewerker kabinetminister van justitie TonyVanParys

• 1999 Verkozen tot parlementslid in de Kamer vanVolksvertegenwoordigers

• 2004 Oost-Vlaamse lijsttrekker voor de Vlaamseverkiezingen

• 2007NagemeenteraadsverkiezingenschepeninEvergem

• 2008AangesteldtotnationaalondervoorzittervanCD&V

• 2009 Vlaamse verkiezingen 51.810 voorkeurstemmen(hoogstescorevanOost-Vlaanderen)

Diploma’s:

• 1993 : Licentiaat rechten (onderscheiding) optieadministratiefenpubliekrechtRijksuniversiteitGent

• 1995 : Getuigschrift postuniversitaire cyclus milieurechtenmilieusaneringsrechtRijksuniversiteitGent

Professioneleloopbaan:

• advocaatbalieGent(1993-2004)

• adjunct-juridisch adviseur ministerie van justitie (1995-1996)

• medewerkerkabinetministervan justitieTonyVanParys(1998-1999)

• lid van de kamer van volksvertegenwoordigers (1999-2003)

• Vlaamsparlementslid(2004-2009)enschepenteEvergem(2007-2009)

• VlaamsministervanLeefmilieu,NatuurenCultuur(13juli2009-...)

VLAANDEREN:

JOKESCHAUVLIEGE,CD&V

FEBEMfocus-decem

ber2009

5

Evelyne Huytebroeck was al minister voor het Brusselshoofdstedelijkgewestvanhetzelfdedepartementindevorigelegislatuur:Leefmilieu,Energie,Waterbeleid,StadsvernieuwingenBijstandaanpersonen.Geboren in 1958, moeder van drie tieners, journaliste tot1989, oprichtster van een plaatselijke radio en actief in desocialestadsproblematiek.ZijisooklidvanhetCollegevandeFranseGemeenschapscommissie(COCOF),belastmethetBeleidinzakeBijstandaanPersonenmeteenHandicap

HijisWaalsMinistervanMilieu,ruimtelijkeordening,mobiliteit,transportenverontreinigdesites.

PhilippeHenrywerdgeboren inCharleroi op23april 1971.Al tijdens zijn studies aan de universiteit van Luik was hijvoorzittervandestudentenraadvandeULG,daarnavandefederatievandeFranstaligestudentenin1994-1995.

Hij behaalde het diploma van burgerlijk ingenieur in 1995,alsookeenMasterinmanagementin1997.Ondertussenwashijookonderzoeker.

In 1997 sluit hij aan bij Ecolo, waar hij verkozen werd totregionaalkamerlidin1999,wathijbleeftot2004.Hijwerdin 2007 verkozen als federaal volksvertegenwoordiger, wathijcombineertmetGemeenteraadslidvanSprimont(Luik)enbeleidsdirecteurvanEcolo.

Studies:

• LicentiatejournalistiekaandeULB

Professioneleloopbaan:

• Freelancejournaliste voor tal van tijdschriften (1981 –1989)

• BrusselsKamerlid,fractieleiderEcolo(1989–2002)

• MedevoorzitsterEcolo(2002–2004)

• MinistervanhetBrusselsGewestvoorLeefmilieu,Energie,Toerisme,

• Socialezaken(2004–2009)

• MinistervanhetBrusselsGewestvoorLeefmilieu,Energie,StadsvernieuwingenBijstandaanpersonen–

• Minister van de Franse Gemeenschap voor Jeugd enJeugdbijstand(2009–)

Kabinetschef is Dominique Perrin voor milieuzaken,bijgestaandoordrieadjunct-kabinetschefs:

• Milieu:HubertBedoret• Ruimtelijkeordening:CoralieVial• Mobiliteit:DominiqueJunne

Laurence Lambert en Eric Van Poelvoorde (halftimeschepen van Gembloux) zijn verantwoordelijk voor dedossiersbetreffendepreventieencommunicatieoverafval.Voor de bodemdossiers is Benoit Laurent deverantwoordelijke.

BRUSSEL:

EVELYNEHUYTEBROECK,ECOLO

WALLONIË:

PHILIPPEHENRY,ECOLO

Interesse? Een demo op maat? Bel ons op 0800 30 144Interesse? Een demo op maat? Bel ons op 0800 30 144

www.senTRAL.be:dé website voorveiligheid, milieu enarbeidsgeneeskunde

Gemaakt in samenspraak met preventieadviseurs,milieucoördinatoren en arbeidsgeneesheren uit de praktijk.

senTRAL is de enige website in België met:

• wetgeving• commentaar op de wetgeving• commentaar op rechtspraak• de praktische uitvoering van de wetgeving• praktische en invulbare werkdocumenten

in Word en Excel formaat• de volledige NBN basisnormen• nieuws

voor de drie domeinen.

Met senTRAL hebt u alle info meteenbij de hand !

Kluwer • Ragheno Business Park • Motstraat 30 • 2800 Mechelen

ann_senTRAL.indd 1 26/10/09 15:38:45

FEBEMfocus-novem

ber2009

7

Om de 2 jaar krijgen de FEBEM-leden de mogelijkheid omaanpassingenaantebrengenindeRaadvanBestuur.OpdeAlgemeneVergadering2009wasditterugaandeordeenhetresultaatleverdeeenafgeslankteensterkverjongdeRaadvanBestuurop.Hetaantalvan15bestuurdersvielterugop13,maarbelangrijkerwasdatdeRaadafscheidnamvanenkelesterkhouders.ZotrokkenKamiel Janssens(Leysen)enMarc Devogele(SITA)zichterug.MarcDevogelewasmaarliefst18jaarbestuurdervandefederatie(enhaarvoorganger).BeidekregenzedanookterechteenwelgemeendafscheidswoordvanFEBEM-voorzitterDavidVanheede. Ellen Joncheere ,CEOSITABelgiëzalMarcvervangen.HiermeezijnerooktweevrouwenindeFEBEM-RaadvanBestuur(HélianeDeVlieghere-Haus werd als bestuurder herkozen), wat een verdubbelingbetekent!OokMarc De Baets(VanGansewinkel)enPhilippe Decaluwé (Van Gansewinkel) traden terug. Zij werdenvervangendoorYves Luca,CEOvanVanGansewinkelBelgië.YveskomtnaenkelejarenafwezigheidterugindeRaadvanBestuurvanFEBEMenonderstreepthiermeehetbelangdatVanGansewinkelaandefederatiehecht.

DeAlgemeneVergaderinggafvoordevolgendetweejaarhaarvertrouwenaanvoorzitterDavidVanheede(VanheedeGroep)en ondervoorzitter Mathieu Berthoud (Sita). BestuurderOlivierBarbery(GEOCYCLE)namhetpenningmeesterschapopzich.

WepeildenbijEllenJoncheere(CEOSita)enYvesLuca(CEOVanGansewinkel)naarhunverwachtingen.

1. YVES LUCA

Yves Luca zetelt in de raad vanbestuur van de Van GansewinkelGroep. Hij is verantwoordelijkvoor de internationale en dusook Belgische activiteitenvan het Nederlandse afval- enmilieuconcern. Luca is gelouterd,heeftdeevolutiesindeafvalsectorvan dichtbij meegemaakt. Nu doet

hijeenoproepnaardebeleidsbepalersinBrussel:“ZorgvooreenEuropeeslevelplayingfield.”

Het klinkt raar uit de mond van een bestuurder van eenafvaldienstverlener,maarvolgensLucabestaatafvalniet.“Wijzienafvalalswaardevollegrondstoffenengroeneenergie.DeVanGansewinkelGroepkrijgtjaarlijkszo’n11miljoentonafval

teverwerken. Ruimdriekwarthiervanwetenweterecyclenenzoomtezetten ingrondstoffen.Derestwordtverbranden daarmee omgezet in energie. We zoeken altijd naar demeest duurzame oplossing in onze afvalstromen. Waaromafval storten als het ook door verbranding kan wordenomgezetinenergie?Enwaaromverbrandenalserooknieuwegrondstoffenvankunnenwordengemaakt?”

In verschillende Europese landenwordt afval nog veelvuldiggestort. Luca: “Wij zouden dit afval kunnen omzetten ingrondstoffen en energie, maar dat wordt ons onmogelijkgemaakt. Er ontbreekt een Europees level playing field.Afval uitNederlandmagwel inDuitslandofBelgië verwerktworden, maar wij mogen geen afval uit België exporteren.

Datisoneerlijkeconcurrentie.Wehebbendekwestiedanookaangekaart bij de Europese Commissie.” De bestuurder isvanmeningdatdemogelijkhedeninEuropaomminderafvaltestortenonvoldoendewordenbenut.“EengrootdeelvanhetafvaldatnunogeldersinEuropawordtgestort,kanheelgoedwordenverwerktineenbestaandeafvalverbrandingsinstallatie.De verwerkingsinfrastructuur die in de afgelopen 40 jaar isopgebouwdindemeervooruitstrevendelandeneninsommigedelenvanEuropanognietbestaat,kandaarmeebijdragenaandeEuropeseambitiesophetgebiedvangroeneenergie.”

Luca ziet hierin een rol weggelegd voor FEBEM. “OnzefederatiekanhelpenregelingentevindenopEuropeesniveau,overdeindividuelelandsgrenzenheen.Afvalreiktnueenmaalnietenkeltotaandegrensvaneenland.HetlijktmegoedalsFEBEMeenbedrijfsfederatiewordtwaarinprivateénpubliekebedrijven vertegenwoordigd zijn. Een nationale organisatiemeteeninternationalebrilop.”

OverigenswildeVanGansewinkelGroepookinBelgiëdeheleafvalketenbeheersen.“Wehebbenhiereenbelangrijkepositiein inzameling en recycling, maar nog onvoldoende eigenverbrandingscapaciteit.Weparticiperenvoor15%indebouwvaneennieuweverbrandingsoveninLuik,maarziendaarnaastinteressante mogelijkheden rond de haven van Antwerpen.”Het concern heeft hetHavenbedrijf Antwerpen dan ook eenvoorstelgedaanvoorderealisatievaneenWaste toEnergy

Werner Annaert - FEBEM

Nieuw bloed bij FEBEMFEBEM-Raad van Bestuur telt enkele opvallende nieuwkomers

“ Zorg voor een Europees level playing field. “

Yves Luca

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

8

installatie(WTE)indeontwikkelingszonevanSaeftinghe,zolaatLucaweten.“Daarmeezoudenwehetvolledigehavengebiedvan alle soorten energie kunnen voorzien. En we vermijdende uitstoot van ongeveer 30.000 ton CO2, omdat fossielebrandstoffen nietmeer nodig zijn. Alsweer samenmetdegebiedbeheerdersinslagenhernieuwbareenergieindevorm

thermischeenelektrischeenergieteleveren,zoudatgeweldigzijnvoordeuitstralingvanhethavengebiedeninhetbijzonderdeOntwikkelingszoneSaeftinghe.”Ondertussenheeftookdeafvalsector in de huidige economische crisis temakenmetmoeilijkemarktomstandigheden:enormeprijsdrukalsgevolgvandeovercapaciteit opde verwerkingsmarkt inNederlandenDuitsland,dalendegrondstofprijzen,minderafval.TochzietLucadetoekomstmetveelvertrouwentegemoet.“Natuurlijkhebbenookwijingrijpendemaatregelenmoetennemen,maaruiteindelijkzaldeVanGansewinkelGroepsterkuitdezecrisiskomen.Wehebbenadequaatingespeeldopdeveranderendemarktomstandighedenenconformerenonsrelatiefgemakkelijkaandenieuwesituatie.Hettekortaannatuurlijkegrondstoffenbiedt ons als afvaldienstverlener en grondstoffenleverancierenormekansen.”

Yves Luca (1965) studeerde toegepaste economischewetenschappen aan de Rijksuniversiteit Gent. In 1995 tradhijalslogistiekmanagerindienstbijVanGansewinkelBelgië.Indedaaropvolgende jarenvervuldehijdiverseregionaleennationaledirectiefuncties.Sindsdezomervan2005zitLucainderaadvanbestuurvandeVanGansewinkelGroep.Hijisverantwoordelijk voor de (separate) recyclingbedrijven, alleinzamelactiviteitenbuitenNederlandencorporate inkoopenvastgoed.

2. ELLEN JONCHEERE

Ellen Joncheere is de nieuweAlgemeen directeur van SitaRecycling Services België. Wepeildenooknaarhaarverwachtingenals nieuwe bestuurder in de RaadvanBestuurvanFEBEM.

FEBEM: Wat is uw achtergrond, bedrijfservaring en wat sprak er

je aan in milieusector en SITA?

Ellen Joncheere: Na mijn opleiding aan de VUB te Brussel,volgdeikAdvancedManagementaandeVlerickManagementSchoolenbehaaldeeenMasterinEconomy&MarketingaandeVlekho.

Na een aantal jaren actief te zijn geweest in consultancyvervoegde ik SPE (energieproducent & -leverancier), als

ManagingDirectorvoorCityPowerennamiklaterdepositievanMarketing&SalesDirectoropvoordegroep.Vervolgenszette ik mijn carrière verder bij Essent als COO. Sinds 1aprilbenikAlgemeenDirecteurBelgiëenBestuurderbijSITARecyclingServices.

FEBEM: Wat zijn de eerste ervaringen en inschattingen van de sector?

EllenJoncheere:SITAiseenbedrijfvanmensenvoormensenmet ruim 2500 medewerkers in België. SITA heeft 45vestigingenverspreidoverBelgië&Luxemburg.In2008heeftde groep Suez Environment, waar SITA deel van uitmaakt,62,6 miljoen ton afval behandeld, waarvan 23 miljoen toninzamelingen39,6miljoentonverwerking.SITAisdanookdeabsolutemarktleider indeafvalsector. Wehebbendezepositietedankenaaneensteedsduurzamereafvalverwerking.Ookeenmaatschappelijkverantwoordebedrijfsvoeringheeftonszovergebracht. We leverenvoortdurend inspanningen

omhetafvalmanagementvanonzeklanten,deverwerkingenrecyclingvanafzonderlijkeafvalstromenteverbeteren.Enopbeleidsniveaudragenwe,metonzeknowhowalsspecialistinallegevaarlijkeenniet-gevaarlijkeafvalstromen,actiefbij totduurzaamheideninnovatie.BijSITAstaatduurzaamheidvoorfocusoppreventie,verantwoordhergebruik,zorgvuldige(eind)verwerkingenrespectenintegriteitvoormensenmilieu.

FEBEM: Waaraan moet nog gewerkt worden en hoe zie je de rol van FEBEM als bedrijfsfederatie daarin ?

EllenJoncheere:Uiteraardisernogveelwerkaandewinkel.Ik voorzie dat het afvallandschap in de komende jaren eengrondige wijziging zal ondergaan. De economische crisis ,

de Europese Kaderrichtlijn en het steeds schaarserwordenvan onze primaire grondstoffen liggen hier aan de basis enzullenonsdwingenomcreatieveren innovatiever tewordeninonzemarktbenaderingenbeleidsvoering.FEBEMzalnaarde buitenwereld een nog krachtigere communicatiemoetenvoeren. Het is overduidelijk dat de afvalbedrijven sterkgedupeerdwordendoordecrisisenwemoeteneronsvanbewust zijn dat het einde nog niet in zicht is. Innovatie enduurzaamheid moeten daarom de grote thema’s binnen enbuitenFEBEMzijn.

“ Ik voorzie dat het afvallandschap in de komende jaren een grondige wijziging zal ondergaan. “

Ellen Joncheere

“ Het is overduidelijk dat de afvalbedrijven sterk gedupeerd worden door de crisis en we moeten er ons van bewust zijn dat het einde nog niet in zicht is.“

Ellen Joncheere

“ Het lijkt me goed als FEBEM een bedrijfsfederatie wordt waarin private én publieke bedrijven vertegenwoordigd zijn. “

Yves Luca

Algemene Vergadering FEBEM

9

120 aanwezigen nemen in Huis van de Toekomst afscheid van Marc Devogele als FEBEM-bestuurder

Zo’n 120 aanwezigen op de Algemene Vergaderingvan FEBEM in hetmooie kader van “Living Tomorrow”in Vilvoorde,midden 2009. Na het formele gedeelte,volgde een presentatie door Yves Verschueren,gedelegeerdbestuurdervanEssensciaoverdegroenechemieende linken tussenFEBEMenEssenscia. Hetprogramma werd afgesloten met een debat tussenenkeleFEBEM-ledenoverdetoekomstvandesectorenderoldiedefederatiedaarinkanenmoetspelen.Naeen geleid bezoek aan het Huis slotenwe afmet eenzonnigebarbecueenreceptie.

Tijdenshet formeeldeelwerdende rekeningen2008endelidgelden voor 2010 goedgekeurd, en alle kandidaat-ledenwerdenaanvaard. HetFEBEM-jaarverslagwerdvoorgesteld,net als de prioriteiten van de federatie en de toekomstigeevenementen.OokdewijzigingvandesamenstellingvandeRaadvanBestuurwerdgoedgekeurd.DeRaadslankteafvan15 naar 13 bestuurders. Alle bestuurders bleven, behalvePhilippeDecaluwé,MarcDeBaets,KamielJanssensenMarcDevogele.Dezelaatstestoptena19jaarbestuurdertezijn

geweestenkreegopdeAlgemeneVergaderingeengepastafscheid.NieuwkomersindeRaadvanBestuurzijnYvesLuca(VanGansewinkel)enEllenJoncheere(Sita).DavidVanheede(Vanheede) en Mathieu Berthoud (Sita) werden herverkozenalsvoorzitterenondervoorzitterenOlivierBarbery(Geocycle)werddenieuwepenningmeester.Devergaderingkeurdeooknogeenwijziginginhethuishoudelijkreglementgoedwaarbijwordtgestelddatdefunctievanvoorzitter,ondervoorzitterenpenningmeesterslechts2maalkanverlengdworden.

David VanheedeFebem voorzitter

Yves Verschueren Essenscia

Marc DevogeleSita

Samen > Goed sorteren > Beter recycleren

België is wereldkampioen op het vlak van recyclage. In 2008 werd 678.896 ton huishoudelijke verpakkingengerecycleerd. Zo wordt 850.000 ton CO2-uitstoot vermeden. Dankzij wie ? Dankzij de duizenden bedrijven die een financiële bijdrage leveren aan Fost Plus en dankzij alle organisaties en burgers die betrokken zijn bij het sorteren en recycleren. Dank voor uw bijdrage aan een beter leefmilieu. Meer info: www.fostplus.be.

In België wordt 93% van de huis houdelijke verpakkingen gerecycleerd.Bedankt voor dat stukje heldere hemel.

a4.indd 2 20/08/09 16:40:28

FEBEMfocus-decem

ber2009

11Samen > Goed sorteren > Beter recycleren

België is wereldkampioen op het vlak van recyclage. In 2008 werd 678.896 ton huishoudelijke verpakkingengerecycleerd. Zo wordt 850.000 ton CO2-uitstoot vermeden. Dankzij wie ? Dankzij de duizenden bedrijven die een financiële bijdrage leveren aan Fost Plus en dankzij alle organisaties en burgers die betrokken zijn bij het sorteren en recycleren. Dank voor uw bijdrage aan een beter leefmilieu. Meer info: www.fostplus.be.

In België wordt 93% van de huis houdelijke verpakkingen gerecycleerd.Bedankt voor dat stukje heldere hemel.

a4.indd 2 20/08/09 16:40:28

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

12

Onze federatie wordt meer en meer een producent van nieuwe grond- en brandstoffen. Onze leden bouwen hun activiteiten steeds meer uit in functie van het scheppen van de net vermelde bronnen en sluiten hiermee verder de kringloop. Echter, ook nieuwe spelers komen op de markt en vervoegen onze rangen. Zo ook 4Biofuels dat tot de groep 4Energy Invest behoort. Deze laatste werd opgericht in 2005 met als doel een portefeuille te beheren van kleine tot middelgrote projecten, gericht op de terugwinning van energie uit niet-vervuilde houtachtige biomassa (op het einde van haar levenscyclus), hetzij rechtstreeks dankzij het cogeneratieproces, hetzij onrechtstreeks dankzij het roostproces.

4Energy Invest zet in op duurzame energieDochter 4BIOFUELS lid van FEBEM

InhaarexploitatiezetelinAmel(provincieLuik)produceert4EnergyInvesthernieuwbarewarmteenelektriciteitopbasisvanbiomassa.Bovendienis4EnergyInvestmomenteelbezigmethetontwikkelenvancogeneratieprojecteninHam(Lim-burg)eninPontrilas(Engeland).Dezeprojectenbevindenzichalineenvergevorderdontwikkelingsstadium.Deontwikkelingendeexploitatievandeeerstecogenera-tiesiteinAmel,geeft4EnergyInvestaldenodigeerkenning

vanwegedehernieuwbareenergiesectorendecommerciëlepartners.Devennootschapisondertussenookbekroondmeto.a.deGemeenschapsprijsvoorInnovatieenDuurzameOntwikkeling2007endeBusinessEnergyAwardinhetkadervandeBelgischeEnergie-enMilieuprijs2007.4EnergyInvestissindsjuni2008beursgenoteerdenwilhaaractiviteitenuitbreiden.Nogvóórheteindevan2009zalereengroteeenheidvoordeproductievangeroosterde

Werner Annaert en Cédric Slegers, FEBEM

LIDIN DE KIJKER

FEBEMfocus-decem

ber2009

13

houtpellets,BioCoal,operationeelzijnenongeveer40.000tonpelletsperjaarproduceren.DezegroteinstallatiebevindtzichopdesitevanAmel.Ditprojectzaleenwereldprimeurvormenomwillevandeproductiecapaciteit.HetproductBioCoalzaleveneensuniekzijnopdemarktvanvasteher-nieuwbarebrandstof,watnieuwemarktenzalcreërenvoor4EnergyInvest.Tegelijkertijdheeft4EnergyInvesteveneensveelaandachtvoordemogelijkhedendiezichzoudenkunnenaandienenopdeinternationale,Europeseennationalemark-tenvanhernieuwbareenergie.

ViahaarfilialengroepeertdeexpertisevandeGroep4EnergyInvestdebelangrijkstemethodenvoorhetterugwinnenvanenergieuitbiomassa:

• Renogen,eigenaarvandeinstallatiesvoorcogeneratiediezichbevindenindeexploitatiezetel inAmel, isbezigmetdebouwvanhetBioCoal-projectenwerktmomenteelaandeuitwerkingvanhetcogeneratieprojectinHam,datzichineenvergevorderdeontwikkelingsfasebevindt;

• 4BioFuels is een vennootschapdie gespecialiseerd is indeaankoopencommercialiseringvanbiomassaenindecommercialiseringvan«4BioCoal»;

• Amel Bio is een vennootschap die gespecialiseerd is inhetaankopenenpreparerenvanbiomassadiebestemdisvoordeinstallatiesvanAmel;

• Pontrilas Renewable Energy Limited is eenprojectmaatschappij aan wie de nodige vergunningenzijn toegekend voor het bouwen en exploiteren van hetcogeneratieprojectvanPontrilas,inhetVerenigdKoninkrijk.

4EnergyInvestrichtzichvoornamelijkopdekleineenmiddel-grotegedecentraliseerdeeenheden,diegebruikmakenvandelokalebiomassavoorradenomzodekostenendeimpactvanhettransportophetmilieutebeperken.Overigenszor-gendeplaatselijkebiomassa-installatiesvooreenaanzienlijkeverminderingvandeenergie-,transport-enverwijderingskos-tenvandeindustriëleklanten.

Naastdefinanciëlecrisis,zullendehuidigelageelektriciteits-prijzenendemoeilijkerebeschikbaarheidvanniet-vervuildebiomassadevolgendeuitdagingenzijnwaaraandevennoot-schaphethoofdzalmoetenbiedenomrendabelebiomassa-installatiesteontwikkelen.

4EnergyInvestNVPaepsemBusinessParkBoulevardPaepsemlaan20B-1070BRUSSELS

“ 4Energy Invest richt zich voornamelijk op de kleine en middelgrote gedecentraliseerde eenheden, die gebruik maken van de lokale biomassavoorraden om zo de kosten en de impact van het transport op het milieu te beperken ”

“ 4Energy Invest is sinds juni 2008 beursgenoteerd en wil haar activiteiten uitbreiden ”

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

14

GESCHIEDENIS

In1985werdden.v.RENTECopgericht.Voorzienvaneigenwerkplaatsen en interne engineeringsafdeling, ontwikkeldehetbedrijfzich inhetontwerpendebouwvanmachineseninstallatiesvoortweenichemarkten:• deverwerking en valorisatie van dierlijk afval

• deextractie van palmolie

LaterdifferentieerdeRENTECzichverderalsconstructeurvan

autoclaven,waarindemeestediverseprodukten,ookafval,onderdrukkunnengevulcaniseerdofgesteriliseerdworden.Vanaf1993ontplooideRENTEChaarvierdepeiler:RENTECRecycling Machinery. Eerst als importeur van recyclingmachines, en vanaf 1998 als constructeur-fabricant vanverkleiningsmachines voor vaste afvalproducten. Eind 2007gaf de directie de fakkel door aan de volgende generatie.NaeenMBOmetTomVerschuerealsbedrijfsleider,omringddoor enthousiaste en ervaren medewerkers, kiest RENTECvooronafhankelijkheidencontinuïteit. Innovatieveencontinugeoptimaliseerde producten, ondersteund door efficiënte encompetente service, direct vanuit RENTEC, garanderen eengezondegroeivandeactiviteiten.

ENGINEERED FOR PROFIS ONLY

DeRECYCLINGdivisiegroeideuittotRENTEC’shoofdactiviteit.DeRENTECDINOSAURUS,dedubbel rotorafvalshredder, isinmiddelseenbegripinderecyclingwereldenmagmetmeerdan 50 referenties in Europa tot de top van de verkleinersgerekendworden. Dezemachines vinden hun toepassing ino.a. industrieel afval, bouw&sloopafval, huisvuil, grof vuil,hout, gft, groen,… Hun uiterst robuuste en betrouwbarebouwwijze en hun ongeeven aarde aanpasbaarheid vormen

RENTEC Recycling Technology

Mireille Verboven - Adviseur FEBEM

Machineconstructeur RENTEC uit Pit-tem, West-Vlaanderen behoort tot één van de enige konstrukteurs van afvalver-kleiners in de Benelux. Haar machines worden dagelijks ingezet bij de meest vooraanstaande recycling bedrijven inBelgië en Nederland. Reden genoeg om eens een kijkje te nemen ter plaatse.

PARTNERIN DE KIJKER

hunbelangrijkstehandelskenmerken.Machinesmetmeerdan20.000bedrijfsurenvormengeenuitzondering.

SIZE TO OPTIMISE

Door de aanpasbaarheid van de modulaire DINOSAURUSverkleiningstafel, spreekt men bij RENTEC eerder over hetconditioneren (stukgrootte) vanafval voordenavolgendeproceslijn (manuele sortering, verbranding, automatischescheiding, compostering, hygiënisering, sterilisatie ofvergisting,…..). Belangrijk is ook hetdoserend vermogenvandenieuweDINOSAURUSshredders.Debeschikbaarheidenhetrendementvaneenproceslijnwordthierdoorinbelangrijkemate beïnvloed. Problemen achteraan de lijn moeten vaakvooraanaangepaktworden.

DIRECT SALES – DIRECT SERVICE

RENTEC houdt ook vast aan haar strategie : “direct sales– direct service”. Wij streven niet na een grote verkleiner-bouwertezijn.Wijwillenweldebestekeuzezijninuwregio.Onze klanten hebben een directe relatie met RENTEC alsconstructeur, wij willen hun wensen duidelijk begrijpen, hunklachtenuiteerstehandhoren.Onzeklantenwaarderenonzebetrouwbare praktijkervaring, onze scherpe verkoopprijzen,onze efficiënte service en de ondersteuning door onzeontwerpers,ookjarennalevering.

TOEKOMST

Na de overname hebben we veel tijd en energie besteedaan het uitbouwen van onze interne organisatie die onzetoekomstplannenindepraktijkzalbrengen.DaarnaastwordtdeDINOSAURUSproduktfamilieuitgebreidmettweenieuweuitvoeringsvarianten : de stationaire DINOSAURUS 1800 S met 1.800 mm rotorlengte wordt de kleinere broer vande bekende DINOSAURUS 2600 S. De robuuste modulairebouwwijzeenhetbekendemulti-functionaliteitblijvenbehouden.

Voorts zal RENTEC de DINOSAURUS 2600T introduceren.Dezemachine isgebouwdopeen3-assigeopleggerenzalbeteremogelijkhedenbiedeninhetsegmentvandemobieleverkleiningsmachines. Voor grote verwerkingscapaciteitenwordt binnenkort een energiezuinig en slijtage-armverkleiningssysteemopdemarktgebracht.

Tot slot introduceert RENTEC de revolutionaire hexagonaalschijvenzeef van ECOSTAR, bijzonder geschikt voor hetzeven van verkleind bedrijfsafval, grof vuil, huisvuil, GFT enbouw- en sloopafval. Dankzij een gepatenteerd systeemcombineert deze zeef alle voordelen van een sterrenzeef(hogecapaciteit,compactdesign)zonderdebekendenadelenvanwikkelingenmateriaalafzetting.

Voorinfo:www.rentec.be-Tel+3251467551

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

16

SindsdeoprichtingvanFEBEMin1991wasersprakevanhetomvormenvandefederatietoteenechtewerkgeversfederatie.Desocialedossierskwamenechterslechtssporadischaanbodenhetduurdetot2004eerFEBEMzichechtkandidaatsteldeominparitairecomitésalswerkgeversvertegenwoordigertezetelen.DeprioriteitvanFEBEMlagdusaldiejarenduidelijkopdeinhoudelijkeafval-enmilieudossiers.DitzorgdeervoordatFEBEMterzakeheelwatknowhowopbouwde,maardesocialedossiersbleventocheenleemte.In2004bleekdatdesamenstellingvanhetparitaircomité(PC)vanderecuperatie(142),waarvoorFEBEMhetmeest inaanmerkingkwamnetvoor 5 jaar was samengesteld. Gezien COBEREC, die alswerkgeversfederatie alleen in ditPCzatnietvanplanwasomeenvandezetelsaanFEBEMtegeven,moest de federatie tot 2009wachten….Duidelijkwerdalvastdat ook uit het Sociale overlegFrans Kafka inspiratie kon halen.In 2009 kon men er echter nietmeeromheendatvelebedrijvendiemethunarbeidersinhetPC142zatenenkelenalleenbijFEBEMwarenaangesloten.OndertussenrichtteFEBEMop10april2009haarwerkgroepSociaal op. De FEBEM-Raad vanBestuurwou hiermee aanalleledeneenforumgevenomteoverleggenoverdesociale

aspecten binnen de FEBEM-leden, informatie uit tewisselenen vooral ook omde intrede in het PC142 verder voor tebereiden.FEBEMslootmetCOBEREChetakkoordovereenzetelverdelingbinnenhetPC142endeviersubcomités(01metalen,02textiel,03papieren04diverse).Meerbepaaldhetsubcomité142.04zalvoorFEBEMbelangrijkworden.Nietalleenzullenwedaar5vande6werkgeverszetelsbekleden,wenemenerookhetsociaalfondsvanover.Hetishiervoornu enkel nog wachten op de administratieve molen om ditformeelgoedtekeuren,voorzieneind2009.

DeFEBEM-werkgroepzalzichechternietalleenbezighoudenmet het PC 142. De FEBEM-leden zitten voor hun arbeidersimmers nogal verspreid oververschillende PC’s, met naasthetPC142ookdeschoonmaak(121), de logistiek (140) en dechemie (116). Sommigen zittenzelfs in de bouw (124), al is dit

beperkt. Dit heeft temakenmet het feit dat er binnen demilieubedrijven een diversiteit aan activiteiten voorkomt dieallen een andere ontstaansgeschiedenis kennen. Sommigekomenuittransportbedrijven,anderenuitschoonmaakfirma’sof uit bedrijven actief in de chemiesector. Het is dan ook

Cédric Slegers, adjunct-directeur FEBEM

Duidelijk werd alvast dat ook Frans Kafka inspiratie kon halen uit het sociale overleg.

WERKGROEPIN DE KIJKER

SociaalFEBEM als werkgeversfederatie

FEBEMfocus-decem

ber2009

17

detaakvanFEBEMomhierineenheidtescheppenzodatergeenconcurrentievervalsing kan zijn. Een belangrijke staphiervoorwerdgezetin2007toenereenduidelijkeverdelingkwam tussen dePC’s 121 en140. Voor de arbeiders lijktermomenteel dan ook een vrij grote uniformiteit. Voor debediendenlooptdiediscussienog(waarbijhetvooralgaatoverhetPC218,waaro.a.deschoonmaak-enrecuperatiesectorinzitenhetPC226watvoordelogistiekisopgericht).

Een belangrijkmoment voor FEBEMwas haar aansluiting in2008bijhetVBO,hetVerbondvanBelgischeOndernemingen.Op die manier is de federatie immers direct erkend alswerkgeversfederatie en kan het in PC’s aanwezig zijn. Wehoeven dan ook nietmeer de procedure te doorlopen voor

eenerkenningdoordeNationaleArbeidsRaad(NAR)watbv.wel nog het geval is voor de collega’s van COBEREC, diegeen lid van het VBO zijn. Opmerkelijkwas echter dat hetlidmaatschapbijhetVBO,hoewelooksterkgevraagddoorhetVBOzelf,nietvaneenleiendakjeliepdoorbezwarenvanuitdeConfederatieBouw.HunvraagdatFEBEMzichzouonthoudenvanactiviteiteninzakebodemsaneringenbouw-ensloopafval- uiteraard onaanvaardbaar voor ons - werd in der minnegeregelddooreenakkoordwaarbijbeidenzichengageerdenter zake zoveelmogelijk samen te werken. Iets wat in depraktijk soms wel eens wordt vergeten door onze ‘groterebroer’vandeConfederatie.Maarsinds2008isFEBEMdusofficieeleenwerkgeversfederatie.

DankzijdemedewerkingdiewenuvanCOBERECkrijgen,zal

deoverganginhetPC142vlotkunnenverlopen.WehebbentrouwensditjaaralsamendebesprekingenkunnenvolgenensturenvoordenieuweCAO’s. Onzewerkgroepheeftdaarinalhaarnutbewezenensteedsgoedeadviezengeformuleerdnaar de onderhandelaars toe langs werkgeverskant. Devoorzitter van de werkgroep is Frank Vorsselmans (SitaRecyclingServices)endeondervoorzitterisGoedroenOsaer(VeoliaES).OnzevertegenwoordigersinhetPC142zullenpersonen zijn uit firma’s zoals Van Gansewinkel, Vanheede,Indaver,GRL,SITA…Weproberenhetwerkopdiemanierzogoedmogelijkteverdelen.Allebeslissingenwordencollegiaalgenomen.

De werkgroep Sociaal ziet zich alvast geplaatst voor eenvette kluif: de discussie over in welk PC de bedienden uitde afvalbedrijven moeten zitten. Dit is momenteel heelverschillend binnen de FEBEM-leden en wijzigingen terzake zijn uiteraard nooit evident om intern een bedrijf terealiseren (in welke richting ook). De werkgroep zet allevoor- en tegenargumenten op een rijtje, kijkt naar recenteadviezen van de overheid, edg… en zoekt op diemaniernaardemeestlogischeoplossing,zondercorporatisme,laatstaanopportunisme. Eenanderdossierbetreftdesociale

tewerkstelling waar we vaststellen dat ook in onze sectorregulierearbeidwordtverdrongendoorgesubsidieerdezonderdaterarbeidsplaatsenbijkomen.Ditistegekvoorwoordenen FEBEM verzet zich daar dan ook tegen. Maar blijkbaariserwelsprakevanenigopportunismebijdiegenendiedesocialearbeidinschakelenomzohunkostenzolaagmogelijk

tehouden.FEBEMisbinnenhetVBOeenvandevoortrekkersindit dossier. FEBEMverdedigt de sociale economiemaarditmagniet tenkostegaanvanreguliere tewerkstellingvanlaaggeschoolden. Verder boog de werkgroep zich al overthema’szoalsdeproblematiekvanalcoholismeophetwerk,desectoriëlehospitalisatieverzekeringenetc…

De FEBEM-werkgroep is op korte termijn al zeer actiefgeworden. Het is een bij uitstek technischewerkgroep diedekomendejarenzekereenvandeFEBEM-motorenzalzijn.

De FEBEM-leden zitten voor hun arbeiders nogal verspreid over verschillende PC’s

Sinds 2008 is FEBEM officieel een werkgeversfederatie.

Frank Vorsselmans

Goedroen Osaer

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

18

OVAM stelt nieuw strategisch plan 2010-2015 voor

Jan Verheyen, woordvoerder OVAM

Afvalstoffen zijn grondstoffen

Vlaanderenmoetdegrondstoffendiezeaanwendt,zoefficiëntmogelijkbenutten.Alsregiodievrijwelvolledigafhankelijk isvanbuitenlandsegrondstoffen,moetonsbeleideropgerichtzijneigenmaterialenmaximaalintezettentervervangingvandezegrondstoffenenzoefficiëntmogelijk teproducerenenconsumeren. Het ultieme doel is het sluiten en hertekenenvan materiaalkringlopen om van Vlaanderen een efficiëntdraaiende kringloopeconomie te maken met een zo laagmogelijkgrondstof-,energie-enmateriaalgebruik.

Omdit te realiserenmaaktdeOVAMwerk vaneenefficiëntafvalstoffenbeleid en de verruiming naar een duurzaammaterialenbeleid.Hetefficiëntsluiteneninnovatiefhertekenenvan materiaalkringlopen vormen de speerpunten van ditmaterialenbeleid.

Een innovatiefenstimulerendkaderwordtaangebodenvoorvoorlopers. Via verregaande cradle-to-cradle experimentenenketenbeheerkiezenzij samenmetdeoverheid vooreenambitieuze toekomstontwikkeling. We hebben een sterkeafvalsector en een aantal bedrijven die binnen belangrijkeindustriële sectoren tot dewereldtopbehoren.Die krachtenen kennis van zaken willen we bundelen in ketenprojecten,waardoormooie kansenontstaan voor innovatievebedrijvenuitdediversesectoren.

Een tweede spoor mikt op een stapsgewijze optimalisatievan de andere bedrijven. Eco-efficiënt produceren en betergebruikmakenvansecundairegrondstoffenmoetendenormworden.Desleutelhiervoor ligtbij eengoedontwerpenbijeenefficiënteproductie.DeOVAMwilerondermeerviahaarecodesignwerking en via eco-efficiëntie¬programma’s voorzorgendatdeVlaamseeconomiemeermilieuverantwoordeneconomischvoordeligproduceert.

Omonze behoefte naar grondstoffen zo veelmogelijk in tevullenmetsecundairegrondstoffen, ishetbelangrijkdatwe

Om duurzaam te kunnen produceren, consumeren en leven, moeten we verder durven gaan dan de loutere continuering van het afval- en bodemsaneringsbeleid van de laatste 20 jaar. Die basisgedachte vormt de krachtlijn voor het nieuwe strate-gisch plan 2010-2015 van de OVAM.

FEBEMfocus-decem

ber2009

19

onze afvalstoffen zo goed mogelijk ophalen en recycleren,zodat de kwaliteit van de secundaire grondstoffen dievan primaire grondstoffen kanevenaren. De focus van onsafvalbeleidzalhierbijvooralliggenop bedrijfsafval terwijl het beleidrond huishoudelijk afval wordtbestendigd.

Daarnaast wil de OVAMconsumenten stimuleren zoveel mogelijk milieuverantwoordaan te kopen. Consumentenzullen hiervoor meer enmakkelijker toegang krijgen totmilieuverantwoorde productenvia onder meer een intensievesamenwerkingmetdedistributiesector.

Een efficiëntermateriaalgebruik helpt bedrijven ookomhunkosten te verlagen, wat hun concurrentie¬positie versterkt.Eenefficiëntmateriaalgebruikreduceertdetotalehoeveelheidteverwerkenen transporterenmaterialen,waardoorookdeenergiebehoefte vermindert. Bovendien heeft internationaalonderzoekuitgewezendatrecyclagevrijwelsteedsveelminderenergievergtdandecombinatievanproductieuitgrondstoffenen energieherwinning uit afvalverbranding. Zo helpt eengroenekringloopeconomieookonzeklimaatdoelstellingenterealiseren.

Van bodem naar open ruimte

Netzoalsmaterialenschaarseenkostbaregrondstoffenzijnvoor Vlaanderen, zijn ook open ruimte en grondwater eenkostbaargegeven.Dedrukopopenruimteneemtimmersnogsteeds toeengrondwatermoet inbelangrijkemate inonzewaterbehoeftevoorzien.Daarom wil de OVAMvia haar bodembeleid,dat in 2008 werdvernieuwd, nog betereoplossingen aanbiedenomalingenomenruimtemaximaal te blijvengebruiken. Gelet op demoeilijke economischerealiteit, betekent dit dat binnen het huidig beleid nogmeer nadruk wordt gelegd op het optimaal faciliteren vanoverdrachtenvanverontreinigdegrondenenderealisatievanbouwprojectenerop.Daarnaastwerktzeeenprogrammauitterbeschermingvanwaterwinningentegenverontreinigingen.

DeOVAMzalnogmeeraandachtbestedenaaneenefficiënteenklantgerichtebehandelingvanoverdrachtsdossiers.Dezeaanpak zorgt ervoor dat vervuilde gronden na onderzoeken eventuele sanering toch te verkopen zijn, waardoor zenietverlorenzijnvoordemarkt.DeOVAMbiedteenactieveondersteuningvanbouwprojectenopverontreinigdegrondenenwilviaeenactievesaneringbijzeerernstigverontreinigdeindustriële sites mogelijkheden bieden om open ruimte te

vrijwaren.Verderzorgenweervoordatnieuweverontreinigingzo snel mogelijk wordt aangepakt, vooraleer de schade én

saneringskostentoenemen.Om vrijwillige bodemsaneringte stimuleren, onderzoektde OVAM verschillendesystemen die de saneringskostdraagbaarder kunnen makenvoor de saneringsplichtige:draagkrachtregelingdiemaximaalaansluitbijbestaanderegelingen,eenstookolietankfondsenanderebijkomende sectorfondsen infunctie van de behoefte vanspecifieke sectoren en eencofinancieringssysteem omonbillijkhedenwegtewerken.

Herontwikkeling van brownfields kan een belangrijkeeconomische stimulans betekenen voor de omgeving. Teruitvoeringvandebrownfieldconvenanten,zaldeOVAMsamenmet de ontwikkelaars oplossingen op maat uitwerken voorhet verontreinigingsprobleem. Een aantal brownfields zijnzo zwaar verontreinigd,datdemogelijke saneringskosteenontwikkelingblokkeert.BinnendebudgettairemogelijkhedenzaldeOVAMdergelijketerreinenaankopen,sanereninfunctievanherontwikkelingenopdemarktbrengen.

VoordesaneringvanhistorischverontreinigdegrondenzaldeOVAMprioriteitgevenaankwetsbaregebieden,grondenmethogerisico’senaanmaatschappelijkprioritairesectoren.Zozalzeonderzoeks-ensaneringsprogramma’suitbouwenvoorverontreinigingeninscholen,ziekenhuizenenrusthuizenenindebuurtvandrinkwatergebieden..

Geletopdegrotenoodaanhetbestrijdenvandeeconomischecrisis, zullen bovendienstimulansen uitgewerktworden vanuit hetbodembeleid.Zozaleentijdelijke, substantiëleverlaging doorgevoerdworden van financiëlezekerheden indien debodemsaneringen snelopgestart worden,

waardoor bedrijven meer kredietruimte krijgen. Bovendienbiedenweeengeïntegreerdeaanpakaanvoorverontreinigdegrondenmeteenbelangrijkeconomischontwikkelpotentieel,waarbij oplossingen op maat worden uitgewerkt insamenwerkingmetallebetrokkenactoren.

Door de verruiming van haar afvalstoffenbeleid naar eenduurzaammaterialenbeleidenviahaarvernieuwdbodembeleidwildeOVAMactiefmeewerkenaaneenduurzamesamenlevingwaarinzoweinigmogelijkgrondstoffenenopenruimtewordengebruikt én waarin kansen worden gecreëerd voor onzebedrijven.Zobelastenwehetmilieuzominmogelijkenhelpenweonzeeconomie.Enmakenwesamenmorgenmooier.

Het ultieme doel is het sluiten en hertekenen van materiaalkringlopen om van Vlaanderen een efficiënt draaiende kringloopeconomie te maken met een zo laag mogelijk grondstof-, energie- en materiaalgebruik.

Voor de sanering van historisch verontreinigde gronden zal de OVAM prioriteit geven aan kwetsbare gebieden, gronden met hoge risico’s en aan maatschappelijk prioritaire sectoren.Jan Verheyen, woordvoerder OVAM

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

20

De oude fabriek, waarvan de vergunning verviel op 21december 2009, verwerkte niet alle binnenkomende afval.Het fijnegedeelte dat bekomenwerd na het verbrijzelen enhet mechanisch sorteren van de afvalstoffen, werd immersovergebracht naar de stortplaats in Hallembaye. Enkel defractiemeteenhogeverbrandingswaardewerdgebruiktvoorde terugwinning van energie. In 2008 had de oude fabriekinHerstal slechts65.000MWhop het net gezet, hetzij hetverbruikvan19.000huishoudens.

Vanaf 1999 is Intradel in samenwerkingmet de Universiteitvan Luik studies begonnen met een onderzoek naar deverschillendemogelijkescenario’svoorduurzaamafvalbeheer:• Verbranding vandeorganischematerie na composteren

endrogenindetunnels,

• Verbrandingnathermischdrogen,

• Verbrandingineenwervelbedoven,

• Thermolyse,

• Biomethaniseringvanhet‘sorteerresidu’.

Devergelijkendestudieshebbengeleidtotdeconclusiedatdeterugwinningvanenergieuithuishoudelijkrestafval,gekoppeldaaneenselectievehuis-aan-huisophalingvanorganischafval,debesteecobalanslietnoteren.

UVELIA Luik partnership tussen de openbare en de privésector

Cédric Slegers, adjunct - directeur FEBEM

Op 16 oktober 2009 jongstleden vond de inhuldiging plaats van de nieuwe afvalverwerkingsfabriek van de intercommunale Intradel (Luik). Er werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om een nieuw partnership in de verf te zetten, aangezien de eenheid voor de terugwinning van energie in Herstal- en de stortplaats in Hallembaye voortaan beheerd zullen worden door een naamloze vennootschap, Uvélia, waarin ook de privésector (SITA en VAN GANSEWINKEL) aanwezig is.

FEBEMfocus-decem

ber2009

21

UVELIA is opgericht en is een volwaardige naamlozevennootschap waarin Intradel 70% van de aandelenbezit. De rest van de aandelen is in het bezit van SITA enVAN GANSEWINKEL, elk à rato van 15%. De taak van devennootschap ligt in het exploiteren van de eenheid voorterugwinningvanenergie inHerstalenvandestortplaats inHallembaye. Uvélia zal zich eveneens bezighouden met dereconstructievandeoudefabriekinHerstalendeontwikkelingvanwarmtekrachtkoppeling.

Intradel heeft 195 miljoen euro geïnvesteerd in de nieuweinstallatie(voor30%gesubsidieerddoorhetWaalseGewest–infeite45%vanhetdeelvandeinvesteringdatgebruiktwordtvoor huishoudelijk afval) voor de terugwinning van energieuit320.000tonafvalper jaar,waarvandeverbranding240miljoenkWhelektriciteit/jaarzalopleveren(hetzijhetequivalentvan het elektriciteitsverbruik van 54.000 huishoudens).

Deinstallatiezalwordeningevuldmet:• 170.000tonvanIntradel

• 70.000tonBEP(partnershipopenbaresector–openbaresector),deNaamseintercommunale

• 80.000tonindustrieelafval(partnershipopenbaresector-privésector)

Debat ter gelegenheid van de inhuldiging, met deaanwezigheidvan(vanlinksnaarrechts):

• Philippe LEROY, Directeur-generaalvanInovaFrance

• Ruud SONDAG, Bestuursvoorzitter-Directeur-generaalvandeVanGansewinkelGroep

• Christophe CROS, Bestuursvoorzitter-Directeur-generaalvanSita

• Renaud DEGUELDRE, Directeur-generaalvanhetBEP

• Roger CROUGHS, Directeur-generaalvanIntradel

• Frédéric DAERDEN, EuropeesAfgevaardigde–BurgemeestervandeStadHerstal

• Philippe HENRY, MinistervandeWaalseRegeringbevoegdvoorLeefmilieu,RuimtelijkeOrdeningenMobiliteit

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

22

HetwasevenopkijkentoenenkelejarenterugdeLimburgseafvalintercommunales duchtig werden hervormd. De drieintercommunales REGIONALEMILIEUZORG, IVVVA en INTER-COMPOST werden samengebracht. Enerzijds ontstond denieuweintercommunaleLIMBURG.NETdiealsopdrachtmee-kreegdecommunicatie rondhet afvalbeheerende inzame-lingvanafval ingoedebanen te leiden indeLimburgsege-meenten.Anderzijdsbrachtmenalleverwerkingsactiviteiten(composteringinstallaties, waste-to-energy-installatie)sameninéénnieuwevennootschap,BIONERGA.BIONERGA is geen intercommu-nale maar een privaatrechtelijkevennootschapdieaandezelfdeei-senisonderworpenalsprivateaf-valbedrijven. Deaandeelhoudersblevenweloverheid,nl.deafvalin-tercommunaleLIMBURG.NETvoor10%enNuhma,deholdingvandeLimburgsegemeenten,voor90%.BIONERGAtradalsprivaatrechtelijkafvalbedrijftoetotFEBEM.BIONERGAheeftdeambitieomvoordeheleprovincieLimburgdereferentietezijnalshetgaatoverdelinktussenafvalenenergie.MetderecenteovernamevanhetbiomassabedrijfRENOVIUStoonthetaandatdezeambitiegeenlozewoordenblijven.

Deze initiatievenzijn toe te juichenenmogenzelfs visionairwordengenoemd.Erisimmersduidelijkhetbesefaanwezigdat de afvalverwerking op de drempel staat van een nieuwtijdperk.Daarwaardelaatstedecenniadeafvalverbrandingvooraleenzaakwasvanafvalintercommunalesdieheteigenhuishoudelijkafvalverbrandden(hetbedrijfsafvalwerdvooralgestort),merkenwenudatdeverbrandingscapaciteitzowelmethuishoudelijkalsbedrijfsafvalwordtopgevuldenerook

enkele belangrijke privaatrechte-lijkegroepencapaciteitenontwik-keld hebben (bv. INDAVER, SITA,VEOLIA). Ook vanuit de energie-sector (bv. ELECTRAWINDS) enzelfs vanuit producerende bedrij-ven die zelf hun energie willenopwekken (bv. het papierbedrijfSTORA ENSO in Gent) zijn initia-tieven ontstaan om uit afvalstof-fenenergieoptewekkendiedannuttigwordt toegepastenopdie

manier een uitsparing van fossiele brandstoffen betekenen.Kortomdegemeentenenhunafvalintercommunaleshebbenop vrij korte termijn het gezelschap gekregen van heelwatandereafvalverwerkers.

Ook de grenzen binnen Europaworden steeds vager. Van-af 2011 is het zelfs te verwachten dat de grenzen volledig

Limburg toont de weg

Werner Annaert, Algemeen Directeur FEBEM

Limburgse gemeenten bouwen met privaatrechtelijk BIONERGA aan de toekomst

De missie van Bionerga is er voor te zorgen dat de Limburgers niet meer voor hun afvalverwerking hoeven te betalen dan pakweg een Antwerpenaar

FEBEMfocus-decem

ber2009

23

zullenverdwijnenvoorbedrijfsafvalstoffendiewordenverwerktinverwerkingsinstallatiesmethoogrendement(opwekkingvanenergie).Ditbetekentdatereengrotereconcurrentiezalko-menindeverwerkingvanafvalstoffenwatuiteraarddenodigerisico’szalinhoudenvoorintercommunalesdieeigenverwer-kingscapaciteitenhebben(zalhetbedrijfsafvaldatdaarnutoekomt, daar nog blijven toekomen?). Gemeenten staan dusvooreenbelangrijkekeuze:ofwelblijvenzeactiefindeverwer-kingengaanzedeconcurrentieaan,eventueelinpartnershipmetandere (privaatrechtelijke)bedrijven,ofwel tredenzeuitdeverwerkingengaanmethuneigenafvalzelf“shoppen”enzoekendaarbijdevoorhenfinancieelinteressantste.Inhetgevalzekiezenvoordeeerstepisteenactiefwillenblijvenindeverwerkingvanafvalstoffen,ishetduidelijkdatzeooknoodhebbenaaneenstructuurwaarmeezedeconcurrentiekun-nen aangaan. De privaatrechtelijke vennootschapsstructuurishiervooreenvormdieaangepast isaandenodenbinneneenconcurrentiëleomgeving.BTWopinvesteringenkandanwordenteruggevorderd,fusiesmetenovernamesvananderebedrijven ismogelijk,enz…Ditheeftmenenkele jarengele-deninLimburgalingezien.NetzoalsdevaststellingdatweinVlaanderenmoetenblijveninvestereninnieuweverwerkingsin-stallaties,meteennogbeterekostenstructuurenverbeterdeenergie-efficiëntiezodatweweldegelijkdeconcurrentiemetbuitenlandseinstallatieszullenaankunnen.

Ookdegewestelijkeoverheidzalzichmoetenaanpassenaan

dezeveranderdewereld.Devroegerterechtevisievanzelf-voorzieningeneentekrappecapaciteitsplanningisindetoe-komstnietmeerhoudbaarwantzouwellichtbetekenendatweineensneltreinvaarthetbedrijfsafvaluitons landzullenzienvertrekkennaarNederlandenDuitsland,waardeoverheidaandebedrijven juistweldemogelijkhedengeeftomte investe-renennieuwecapaciteitteontwikkelen.Stellendaternualgenoegcapaciteitisenergeennieuweinstallatiesmeermoe-tenkomen,isdanookeenstruisvogelpolitiekdiehetVlaamseafvalbeleidzalbombarderennaardelaagsteregionen,zoer-genswaaronzenationalevoetbalploegzichnubevindt…

Philip Peeters,AlgemeenDirecteurvanBIONERGAverwoordthetalsvolgt:”DemissievanBionergaisomervoortezor-gen dat de Limburgers niet meer voorhun afvalverwerking hoeven te betalendan pakweg een Antwerpenaar. Histo-risch gezien is de afvalverbranding inVlaanderenvooralinhetWestenvanhetland ingepland.Limburgwilechterookzijn verantwoordelijkheden opnemen en

hoewelDuitsland,NederlandendeLuikseregionietverzijn,wilBionergazorgdragenvoordeverwerkingvanhetLimburgshuishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval. Met onze struc-tuur staan we klaar om vanuit een bedrijfsvisie optimaal tewerkenvooronzegemeenten. Verdergeloof iksterk inhetverhaalvanbiomassa-afvalendaarzalBIONERGAdekomendejarenookverderopinzetten.Terzakezullenwijmarktgedre-venwerkenendieenergiebronnenproducerendiedemarktvraagt.”

Stellen dat er nu al genoeg capaciteit is en er geen nieuwe installaties meer moeten komen, is dan ook een struisvogelpolitiek die het Vlaamse afvalbeleid zal bombarderen naar de laagste regionen, zo ergens waar onze nationale voetbalploeg zich nu bevindt…

Philip Peeters

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

24

Onze Europese federatie heeft op 6 oktober 2009 haarmemorandumaandeEuropeseparlementsledenenEuropeseCommissievoorgesteld.Zeschuifthierbijduidelijkeenaantalhoofdthema’snaarvoor.

Recente wetteksten:

• FEADwensteenverhoogdecontrolevanhetinternationaalafvalverkeer en ondersteunt alle initiatieven voor deoprichtingvaneenEuropeesControleAgentschap.

• FEAD pleit voor duidelijke procedures voor derecyclagebedrijven, in toepassing van de VerordeningREACH.

Omzetting Wetteksten : kaderrichtlijn afval

• FEADdringtaanopeensnelledefinitievanEuropeseend-of-wastecriteria

• FEADvraagtEuropeestoezichtomnationaalmisbruikvanhetstatuutvanbijproducttevermijden.

• DeFederatieisvoorstaandervaneenminimaleherzieningvandeafvalstoffenlijst.

Wetteksten in ontwikkeling

• FEADondersteunthetontwerpvaneenspecifiekerichtlijnoverBioafval.

• VoordenieuweIPPC(IED)richtlijn,(1)vraagtdefederatiedevolledigeintegratievandeRichtlijnafvalverbranding,(2)geeftzedevoorkeuraaneenstatuutvanreferentiewaarde,

eerderdanéénvannormenvoordeBBT’s,endringtaanopoverlegmetdebetrokkensectorenbijdeopstelling/herziening.

• FeadisvanoordeeldatergeennoodisaaneenspecifiekerichtlijnoverdeConcessies.

Algemene thema’s

FEAD herhaalt haar grote bezorgdheid om een openmarktte ontwikkelen, met een correcte competitiviteit tussen deprivateenpubliekesectoren,meteendoorzichtigetoekenningvandeopdrachtenenmetgelijkeheffingen.Ook de veiligheid van het personeel actief in afvalbeheer iséénvandegrootsteprioriteitenvanFEAD.Zevraagtaanhaarledenomeenharmonieuzesocialeomgevingteontwikkelen,alsook programma’s in te voeren voor de reductie vanarbeidsongevallen,metEuropeseopvolging.

Devolledigetekstkanuvindenopwww.fead.be

FEAD memorandum voor het nieuwe Europese Parlement en de Commissie

Baudouin Ska, adjunct-directeur FEBEM

FEBEMfocus-decem

ber2009

25

FEAD-voorzitter wil meer vrije markt in de Europese afvalsectorNoto La Diega zet in op recyclage

Voor FEBEM heeft de werking van onze Europese Federatie FEAD een steeds groter belang. Voor iedereen is het immers duidelijk dat heel wat van onze regelgeving uiteindelijk al op het niveau van de EU vorm krijgt. De laatste jaren heeft FEBEM haar positie binnen FEAD dan ook merkelijk verstevigd, met een vertegenwoordiger in alle werkgroepen, in het management comité, het voorzitterschap van Commission 3 en 7, SUB-Com Reach en SUB-Com Climate Change en een actieve werking inzake End of Waste. We haalden dan ook ons beste Italiaans boven en gingen op de koffie (espresso) bij de nieuwe Italiaanse FEAD-voorzitter Noto La Diega. Ciao !

FEBEM : U volgt de Fransman Pierre Rellet op. Hij werkt voor VEOLIA, de nummer één van wereld inzake afvalbeheer. Een voordeel of een handicap voor u ?

NLD:Hetiszekereenvoordeelomverdertekunnenwerkenaan wat Pierre heeft opgestart. Hij heeft zeker voormeerprofessionalismegezorgdbijFEAD.Hetismijnbedoelingomzijnbeleidverdertezetten.IkwildaarbijhetFEAD-secretariaatverder versterken want zij zorgen voor een optimaleinformering van de leden en eengoede verdediging van debelangen.AlsEuropeseafvalindustriemoetenwedaarbijdebescherming van de volksgezondheid en van het leefmilieucentraal plaatsen, met aandacht voor de economische ensocialeaspecteninonzesector.

FEBEM : Die Europese afvalsector heeft echter, net als vele andere industriële sectoren, last van een serieuze recessie. Hoe kan FEAD haar leden en de bedrijven ondersteunen tijdens deze moeilijke periode ?

NLD:Hetmoetduidelijkzijndatdehuidigeindustriëlecrisisglobaalisenzekernietalleenonzesectortreft.Meerzelfs,het is omdat bepaalde industriële sectoren zwaar in deproblemen zitten dat er minder wordt geproduceerd en erminder afval is waardoor verschillende afvalbedrijven metovercapaciteitkampen.Ditoplossenisdusnietevidentenwekunnenenkeldeglobalesteunvanuitverschillendeoverhedenvoordeglobaleeconomieondersteunen. FEADwordtdoordeEuropeseCommissiewelaanzienalsdegesprekspartnervoor onze industrie en we hebben met de Commissie delaatste maanden ook al enkele gesprekken gehad om eenreeksmaatregelen te overlopen. De strategische nota vande Commissie rond de ondersteuning van de Europeserecyclegasectorisdaareenresultaatvan.

Wij denken daarbij dat de regels dezelfde moeten zijn voor publieke en privaatrechtelijke afvalbedrijven

u

FEBEM : Denkt u dat de huidige crisis remmend zal werken voor het huidig proces van het verbeteren van de Europese milieuwetgeving ?

NLD : Neen, integendeel. Het is juist de moment om watdiepgaander te kijken en te zorgen voor bv. een gezondemarktwerking in het afvalbeheer. Wij denkendaarbij datderegelsdezelfdemoetenzijnvoorpubliekeenprivaatrechtelijkeafvalbedrijven. Dit thema wordt bovendien ook steedsintenser besproken binnen FEAD en wij ondersteunen ookde organisatie E3PO (European Public Private PartnershipOrganisation) die streeft naar betere samenwerkingsvormentussenpubliekenprivé.

FEBEM : U bent niet alleen een afvalexpert maar ook voorzitter van de Italiaanse federatie FISE. In België hebben we ook allen kennis genomen van de vreselijke afvalsituatie in Napels. Hoe is dat mogelijk geweest en hoe zijn de zaken daar nu ?

StaarualstublieftnietblindopdesituatieinNapels.Gelukkigbeschikt Italië wel degelijk over een moderne afvalindustriemet verschillende recuperatiebedrijven, composterings- envergistingsinrichtingen,overslagbedrijvenetc… Italiëwil op

datvlakzelfeenvoorbeeldzijnvoordeandere landen ronddeMiddellandseZee. Italiaansetechnologiewordttrouwensook veelvuldig toegepast in andere landen, ook in België.Napels is dan ook een schandvlek voor Italiër en louter tewijtenaaneenkortzichtiglokaalbeleid.Depersisooknogalhevigtekeergegaan,desituatiewaszekernietzodramatischals voorgesteld. Maar toch, dit mag niet meer gebeuren.Momenteelzijnstructureleoplossingengevondenzodattegeneinddit jaardesituatiegenormaliseerdzalzijn.DanresternoghetherstelvanhetimagovaneenvandemooistestrekenvanItalië!

FEBEM : Welke prioriteit legt u tijdens uw komende FEAD-voorzitterschap ?

VoormijligtdeabsoluteprioriteitbijdeverdereontwikkelingvaneenrecyclagemarktinEuropa.FEADwileenvooraanstaanderolspelenbijdecreatievaneenrecyclagemaatschappijindeEU. Daarvoormoet de recyclagemarkt verder ondersteundworden en moet er ook een eerlijke concurrentie zijn. Deafvalsectorlevertdienstenvanalgemeeneconomischbelangendusmoetdemarktvrijzijn.Datiseenessentiëlevoorwaardevoordecreatievanonzedroom.

Midden november overleed Yves Debruyne na een

slepende ziekte. Hij was de oprichter van WATCO in

België.Hijwerd66.Hijvolgdedestudiesvanburgerlijk

ingenieur aan de KULeuven. Zijn carrière bouwde hij

voornamelijk uit in het studiebureau van Tractebel,waar

hij verantwoordelijk was voor de nucleaire divisie. Zo

werktehijmeeaandeuitbouwvandekerncentrales in

Doel.In1989heefthijhetmilieubedrijfWatcoopgericht.

Watcowas indertijd een dochter van Fabricom,waar hij

bestuurdervanwas.AlvrijsnelgroeideWatcouittoteen

grootbedrijf.Als“captainofIndustry”heefthijmeegewerkt

aan de oprichting van ondermeer FEBEM,IVAGO en tal

van andere bedrijven. ToenSUEZ aandeelhouderwerd

vanWatco,veranderdedenaam inSITAenheefthijde

laatstejarenvanzijnloopbaanSITAgestuurdvanuitParijs.

In2003ishijmetpensioengegaan.Methemverdwijnt

eenvandegrondleggersvandehedendaagseBelgische

afvalsector.Wewensenzijnfamilieveelsterkte.

Oprichter WATCO, Yves Debruyne, overleden

FEBEMfocus-decem

ber2009

27

Europese Commissie stelt haar langetermijnvisie inzake afval voor

Baudouin Ska, adjunct-directeur FEBEM

Elke lidstaat is op zichzelf bezig met de omzetting van deRichtlijn. Zo ijvert Duitsland om de artikels over het statuutvanbijproductenenendofwasteasaptevertaleninnationaalrecht. Frankrijk pakt het rustiger aan en combineert dezeomzettingmet aanpassingendie nodig zijn voor het nieuweFranse afvalbeleid. Tsjechië heeft zich gebaseerd op haarwetgeving van 2001 en haar afvalplan voor 2003 – 2013enheeft al inmaart2009eeneerste tekst uitgewerkt! DeTsjechenverwachtendattegenhetvoorjaarvan2010ereen

nieuwwetgeving isafgestemdopdeAfvalkaderrichtlijn. DeCommissie daarentegen wil vooral veel aandacht bestedenaandecorrecteomzettingvanderegels.VavandaagdedagsteltdeCommissienogteveelinbreukenvastbijdelidstatendiedeEuropeseregelsomzetten.

Inelkgevalishetduidelijkdatooknuweererweinigcoördinatieis op Europees niveau. Tijdens de FEBEM-infoavond leekhierookhet schoentje teknellenbinnenBelgië. DaarwaarVlaanderenalvrijvergevorderd ismetdeomzettingvandekaderrichtlijn,iserinBrusselalweleeneerstedenkoefeningachterderugmaarstaatmeninWalloniënognergens.FEBEMpleiteralvastvooromtoteenoptimaleafstemmingtekomentussendegewesten.Hetzoutegekzijnmochtbv.eenandereinvullingwordengegevenaanhetbegripEndofWastedaninWalloniëeneenstroominhetenegewestafvalzijneninhetandereniet.

Het zou te gek zijn mocht in Vlaanderen een andere invulling worden gegeven aan het begrip End of Waste dan in Wallonië en dus een stroom in het ene gewest afval zijn en in het andere niet.

Een colloquium georganiseerd door de Europese Academie voor Recht (ERA) samen met de Europese Commissie gaf recent meer zicht op de reële veranderingen die ons te wachten staan met de nieuwe Afvalkaderrichtlijn. Deze richtlijn zal in december 2010 een realiteit moeten zijn in de lidstaten van de EU. Eind oktober organiseerde FEBEM zelf een info-moment over End of Waste en de bijproducten. Meer dan 100 aanwezigen bogen zich over de mogelijke wijzigingen die de afvalsector serieus door elkaar kunnen schudden.

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

28

Grafiek 2: Verwerkingsmethode

België nog altijd in Europees koppeleton voor huishoudelijk afvalbeheer

Cédric Slegers, adjunct-directeur FEBEM

Eurostat presenteert elk jaar een reeks interessante cijfers over het afvalbeheer in de verschillende Europese landen. De cijfers zijn volgens FEBEM en ACR+ (de federatie van steden en regio’s inzake afvalbeheer) wel met een tikkeltje zout te nemen want we weten dat het vergelijken van derge-lijke nationale cijfers geen sinecure is (dekken alle termen dezelfde lading ?) maar wie betere cijfers heeft, mag zich altijd melden. Europa moet wel dringend meer werk maken van een betere standaardisering van begrippen en statistie-ken.

In termen van de productie van huishoudelijk afval bevinden de drie regio’s zich in de middengroep.

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Euro

pese

Uni

e (2

7 la

nden

)Eu

rope

se U

nie

(15

land

en)

Dui

tsla

nd

Ned

erla

ndZw

eden

Den

emar

ken

Belg

iëO

oste

nrijk

Luxe

mbu

rg (G

root

hert

ogdo

m)

Fran

krijk

Noo

rweg

enPo

rtug

alIta

liëFi

nlan

dSp

anje

Vere

nigd

Kon

inkr

ijkTs

jech

isch

e Re

publ

iek

Slov

akije

Ijsla

ndH

onga

rije

Letla

ndPo

len

Estla

ndBu

lgar

ijeIe

rland

Grie

kenl

and

Cypr

usLi

touw

enM

alta

Roem

enië

Slov

enië

Turk

ije

stortplaatsverbranding

FEBEMfocus-decem

ber2009

29

Grafiek 2: Verwerkingsmethode

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Euro

pese

Uni

e (2

7 la

nden

)Eu

rope

se U

nie

(15

land

en)

Dui

tsla

nd

Ned

erla

ndZw

eden

Den

emar

ken

Belg

iëO

oste

nrijk

Luxe

mbu

rg (G

root

hert

ogdo

m)

Fran

krijk

Noo

rweg

enPo

rtug

alIta

liëFi

nlan

dSp

anje

Vere

nigd

Kon

inkr

ijkTs

jech

isch

e Re

publ

iek

Slov

akije

Ijsla

ndH

onga

rije

Letla

ndPo

len

Estla

ndBu

lgar

ijeIe

rland

Grie

kenl

and

Cypr

usLi

touw

enM

alta

Roem

enië

Slov

enië

Turk

ije

stortplaatsverbranding

Uitdefiguur (boven)blijktalvastdatdetotaleproductievanhuishoudelijkafvalinVlaanderenietsgroterisdaninWalloniëmaarnietsubstantieel.WelisereenopmerkelijkverschilmetBrusselwaardetotaleproductieeenpaklagerligt.UiteraardgaathethierenkeloverafvalvandeburgersenishetKMO-enbedrijfsafvalnietmeegenomen.

Grafiek 1: Productie van huishoudelijk afval (eurostat 2007)

Wat de verwerking van dezelfde afval-stoffen betreft, valt volgende figuur(links)op.

Belgiëbevindtzichduidelijk inhetkop-peleton. Bovendien is er vanaf 2008geen enkele ton huishoudelijk afvalnogopeenstortplaatsbeland(behalveenkele beperkte stromen grofvuil inWallonië). Het blijkt nogmaals dat erbinnenEuropagroteverschillenzijnalshet gaat over de uitdagingen voor deverschillendelidstaten.

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

Euro

pes

e U

nie

(27

land

en)

Euro

pes

e U

nie

(15

land

en)

Tsje

chis

che

Rep

ublie

k

Slov

akije

Pole

n

Letl

and

Roem

enië

Lito

uwen

Turk

ije

Slov

enië

Grie

kenl

and

Hon

garij

e

Bulg

arije

Port

ugal

Brus

sel-H

oofd

stad

Finl

and

Zwed

en

Estl

and

Fran

krijk

Wal

loni

ë

Vlaa

nder

en

Ital

ië

Dui

tsla

nd (i

ncl.

de v

oorm

alig

e D

DR

vana

f 199

1)

Ijsla

nd

Vere

nigd

Kon

inkr

ijk

Span

je

Oos

tenr

ijk

Ned

erla

nd

Mal

ta

Luxe

mb

urg

(Gro

othe

rtog

dom

)

Zwits

erla

nd

Cyp

rus

Ierla

nd

Den

emar

ken

Noo

rweg

en

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

30

Actueel

Bouwen, renoveren en slopen zorgt jaarlijks voor ongeveerachtmiljoentonafval.Meerenmeervanditafvalwordtge-recupereerd en gebruikt als secundaire grondstof. In 1995wasdit slechts zo voor40%vandestroom,nu isdit cijferalgeklommentotbovende90%.Milieuverantwoordmateri-aalgebruikeisteengrondigekennisvandesamenstellingvanaangebodenenteverwerkenma-terialen.Eenketenbeheersysteemis de aangewezen methode omhierbij een gegarandeerde kwa-liteit te realiseren. Hét momentwaarop de productkwaliteit kangemeten worden, is net voor deafnemer zijn partij komt halen.De gebroken / afgezeefde par-tijenwordenafzonderlijkbewaarden bemonsterd om een kwaliteitslabel af te leveren. Onder-staandetekstiseendenkoefeningdieaanzetkanzijntothetvastleggenvanregelsdieleidentoteencertificeringvanhetafgeleverdeproduct.

Stroomschema

Inerteafvalstoffenzijnafvalstoffendiegeensignificante fysi-sche,chemischeofbiologischeveranderingenondergaan.Inpraktijkomvatinertafvalniet-verontreinigd(aldannietgewa-pend) betonpuin, steenpuin, keramiek, resten van natuurste-

nenofuiteenmengselvandezeafvalstoffen.Ooknietvervuildglasafvaliseeninerteafvalstof.

Inert puin moet bij voorkeur hergebruikt worden. Hiervoormoethetpuineerstgebrokenwordenineenpuinbreekinstal-latie.InertpuinvanafbraakwerkenmoetwordenverwerktineenpuinbrekermetCOPRO-ofgelijkwaardigekeuring.Deuit-batingvandepuinbrekermoettevensvoldoenaanhetmilieu-

vergunningsdecreet. Indien inertafvalnietkanwordenhergebruikt,mag het gestort worden op eenvergundestortplaats.Merkwelopdat het storten van afval slechtseen laatste oplossing is indiengeen hergebruik mogelijk blijkt(geeneconomischeafvoer)ofniettoegelatenis(vervuildpuin).Indienhet puin vervuild is, moet het bij

voorkeurgereinigdwordenineenvergundegrondreinigings-installatiezodathergebruiktochmogelijkwordt.IndienditnietkanmaghetpuineventueelgestortwordenopeencategorieIstortplaatsvoor(gevaarlijk)bedrijfsafval.

Inert puin kan onder voorwaarden als bouwstof hergebruiktworden in wegen- en andere werken. De term “gebruik alsbouwstof”isechterweleennauwkeurigomschrevenjuridischbegrip.Er isenkelsprakevanhetgebruikvanpuinalsof inbouwstof als aan volgende voorwaarden is voldaan: (1) hetgaatoverinertpuindatnietvervuildis,(2)hetpuinisgebro-

Kwaliteit in de keten van inerte afvalstoffen: op naar een integrale aanpak in Vlaanderen

Luc Verhelst, SGS en Werner Annaert, FEBEM

Een risico-evaluatie is noodzakelijk om te bepalen welke verontreinigingen waar vrij komen en in de keten belanden.

FEBEMfocus-decem

ber2009

31

Bouw- en sloopafval

Grote werven Containerpark Containers kleine verbouwingen

LabelSelectieve sloop/scheiding aan de bron

Ja

Sloopexpert

Zuiver puin

Nee Ja

Sorteercentrum

Breker al dan niet verbonden aansorteercentrum

Nee Geen acceptatie

Storten

Ja Nee

Mobiele breker op de werf

Afnemer

Ja Nee

kenineenvergundeinrichting,(3)hetpuinisCOPRO-ofgelijk-waardiggekeurdofhetbetreftniet-verontreinigdpuinverkre-genbijselectievebouw-ensloopactiviteitendoorparticulierenintoepassingenvanminderdan100ton;(4)hetpuinwordtineenbouwkundigwerkofgrondwerkgebruikt,hetvervultduseenbouwkundigefunctievb.bijdeaanlegvaneenwaterweg,eendijklichaamofeenwegenwerk.Ditbetekentookdatdelaagdikteinverhoudingstaattothetgebruik.Eennormalefun-deringvooreenwegisbijvoorbeeldnietveeldikkerdan0,25m.Hetstaatvastdatdepuingranulatendaadwerkelijkenbin-neneenredelijketermijnwordengebruikt.

Alleinertegranulatenenasfaltgranulatendiemenwensttela-tenhergebruikenmoetenovereenkomstighetVlareagekeurdwordendoordevzwCOPROofmoeteneengelijkwaardigekeu-ringhebbenondergaan.Copro-gekeurdegranulatenvoldoenaandevoorwaardenuithetstandaardbestek250(SB250,ziehieronder)endienendanookondermeereenspecifiekekor-relverdelingtehebben.VoorprivéwerkengeeftdevzwCOPROookeenkeuringvangranulatenwaarvandesamenstellingnietisbeschreveninhetSB250.Dezegranulatennoemtmende“niet-genormaliseerde”productenofookwel“huismengsels“.DeCoprokeuringwerddoordeoverheidverplichtgesteldomdekwaliteitvanpuingranulatentegaranderen.Zohooptmen,in overeenstemmingmet het afvalstoffenbeleid, het vertrou-wen inendusdeafzetvangerecycleerdepuingranulaten testimuleren.In2005warener120Copro-gekeurdeinstallatiesopeen vaste locatie (69 in2003) en22mobielegekeurde

u

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

32

installaties(1in2003).Tevenshadden25installatiesopeenvastelocatieen13mobieleinstallatiesdeintentieeenCopro-keuringtebekomen(formeleaanvraagingediendoftoelatings-periodeaangevat).GemiddeldproduceerteenCopro-gekeur-deinrichting51000ton/jaar.18%produceertmeerdan100000tongranulatenperjaar.36%produceertechterminderdan 20 000 ton/jaar. Ook eerder kleinschalige inrichtingenkunnenduseenCopro-keuringbekomen.

SindskortisookhetgelijkwaardigsysteemvanQUAREAwerk-zaam.

De toekomst: kwaliteitssysteem of hoe een integrale benadering aan te pakken

Bovenstaandeparagrafentonenaandathethuidigesysteemeenpijnlijke lacunevertoontnamelijk hetontbrekenvaneenkwaliteitssysteem dat zorgt voor een traceerbaarheid gedu-rendedevolledigecyclus.Deketenopzichisvrijeenvoudig:(1)Oorsprong(inertmateriaalwordtaangeleverddoorsloperszowel professionelen als particulieren en door ontgraverszowel professionelen als particulieren), (2) Verwerkers (inertmateriaalwordtverwerktdoorsorteercentra,brekers,centravoorgrondreiniging)en(3)Bestemming(afnemerszijnoverhe-den,betoncentrales,particulieren,werven)Verwerking van het inerte materiaal zorgt voor secundairegrondstoffennamelijkgranulaten(beton,baksteen,gemengd,breekzeefzand,sorteerzeefzand,gezeefdegrond).Mogelijkecontaminantentijdensditproceszijnasbest,nietinertmateri-aal,uitgegravenbodem.

Volgendeelementenmoeteninoverweginggenomenwordenbijdeopzetvaneenintegraalkwaliteitssysteem.

Tijdenshetslopenkaneen(nogbetere)scheiding,eventueelonder toezicht van een “sloopexpert” (cfr bodemsanerings-deskundige bij gronden) de verzekering bieden nodig voordeverderelevensloopvanhetinertmateriaal.Deexpertzou,naastzijncontroletaak,eenattestkunnenafleveren(cfr.codesuitgegravenbodem).Bijdeverwerkersisernoodaanaccep-tatiecriteria.Bovenvermeldattestkanzekerheidbiedenvoordeverwerkerdieopbasishiervaneencorrecteopvolgingkangaranderenbinnenzijnorganisatie.Opzijnbeurtkanhijeenattest krijgen na controle op zijn eindproduct.Met een der-gelijksysteemzijndeafnemersverzekerdvaneenkwalitatiefproductmetdenodigegaranties.Ookhijkrijgteenattest(cfrbodembeheerrapport).EencentralerolisdusweggelegdvooreenzogenaamdePuinbank. Dit iseenVZWdiedecentralesturingvervultinhetkwaliteitssysteemendenodigecontrolesdoet. Handhaving staat centraal. Los van het in te voerenkwaliteitssysteembestaatdenoodzaakdatdemilieu-inspectiedekomendejareninhetMilieu-InspectiePlanalsprioriteitmee-neemthetopsporenvandieactiviteiten indeketenvanhetbouw-ensloopafvaldienergenswordengemeldofgeregis-treerd.

De komendemaanden zal in Vlaanderen verder worden ge-werkt aan de creatie van een integraal kwaliteitssysteem,onder auspiciën van OVAM en met medewerking van VCB,FEBEM,QUAREAenCOPRO.

1

2

3

4

5

6

Een risico-evaluatie is noodzakelijk om te be-palenwelkeverontreinigingenwaarvrijkomenenindeketenbelanden.Bijzondereaandachtverdientdeasbestproblematiek.

Kritischepuntenzijndecontainerparkenendecontainersdiewordengebruiktbijkleinschaligerenovaties, verbouwingen en afbraken. Voordeze twee “toegangen” kunnen verschillendeinitiatievenwordenoverwogen.

Wat de containerparken betreft is een betereopvolgingvan(eeneventueeluitgebreide)codevangoedepraktijk(asbest)noodzakelijk.Con-tainerparken dienen een kwaliteitslabel te krij-genzonietmogenzijgeenbouw-ensloopafvalmeerontvangen.Ditlabelhoudtindatereeneffectief toezicht isopwater indecontainerbouw-ensloopafvalkomtendecontroleeropwordtuitgevoerddooreencentraalindeketentescheppenPuinbank.

Watdeafzetcontainersbetreftmerkenwedatin Vlaanderen heel wat bedrijven actief zijn inhetophalenvandecontainersbouw-ensloop-afval.Hierzoukunnengewerktwordenmetdeerkenningalsoverbrengerofregistratiealsver-voerder. De voorwaarde omdit te verkrijgenenbehoudenkanzijndathetbetrokkenbedrijfookeenkwaliteitslabelverkrijgt.Hetverkrijgenvandit labelwordtdangekoppeldaan internekwaliteitscontrolesensteekproefcontrolesdoordealvermeldePuinbank.

Sorteerdersenbrekersmogenenkelnogmate-riaalaanvaardenvandoorhetkwaliteitssysteemerkendecontainerparkenofcontainerbedrijven.

Aandeoorsprong isernoodaaneen inventa-riseringvande fysischeen/ofchemischever-vuilingsbronnen.Eenrisicoanalyseuittevoerenvoordeselectievesloopkanditopvangen.

Volgendeelementenmoeten inoverweginggenomenwor-denbijdeopzetvaneenintegraalkwaliteitssysteem.

FEBEMfocus-decem

ber2009

33

WHEN YOU NEED TO BE SUREwww.sgs.com

• LABORATORIA

• LUCHTMETINGEN

• REACH & SDS

• MILIEU-ADVIES

• VEILIGHEIDSSTUDIES

• GEOTECHNIEK

• GELUID & TRILLINGEN

be.environment@sgs.com

SGS IS THE WORLD’S LEADING INSPECTION, VERIFICATION, TESTING AND CERTIFICATION COMPANY

adv SGS-febem_3.indd 2 30/04/09 12:24

Belgium

TRUCKS

Veelzijdig in service en inzetbaarheid

Verhuur, in- en verkoop van:

• kraakperswagens voorzien vanalle typen beladingen

• alle typen containerwagens(portaal/haak/ketting/kabel)

• kolkenzuigers• veegmachines• kraankippers en open/gesloten

bakwagens met laadkraan c.q. laadlift

Met ruim 450 reinigingsvoertuigenzijn wij de grootste van Europa!

Kijk voor onze actuele handels-voorraad op: www.cleanmat.eu.

Polyvalent en service et utilisation

Location, achat et vente de:

• bennes à ordures, tous les types de chargement

• camions porte conteneurs avec crochet• aspirateur de puits• balayeuses• camions avec grue, camions avec

hayon

Avec plus de 450 véhicules denettoyage nous sommes le plus granden Europe!

Pour notre stock actuel veuillezcontroller notre page internet:www.cleanmat.eu.

WWW.CLEANMAT.EU +31 (0)488 712 600

Clean Mat Trucks Belgium NV Postbus 170 6660 AD ElstWageningsestraat 17 NL-6673 DB Andelst T +31 (0)488 712 600F +31 (0)488 712 601 E info@cleanmat.eu I www.cleanmat.eu

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

34

In februari 2009 toonde de VRT verschillende reportagesover de export van afgedankte elektrische en elektronischeapparatuur(AEEA)naarGhana.Hetgaatdanoverdeuitvoervan een stroom oude TV’s, monitoren, computers, hifi,koeltoestellen etc. via zeecontainers, oude busjes en/ofvrachtwagens. Deze toestellen worden onder de vlag vantweedehandsverscheept,eninverschillendeWest-Afrikaanselandensomsopnieuwgebruiktvoorhunoorspronkelijkdoel,maar dikwijls ook gedumpt,verbrand, gekannibaliseerd (deonderdelen worden herbruikt)of deels gerecycleerd. Dereportages lieten uitschijnen datde controles door de Belgischeautoriteiten ontoereikend zoudenzijn.

Naar aanleiding van dezeberichten organiseerde deCommissie Leefmilieu vanhet Vlaamse Parlement eenhoorzitting, en dienden enkeleparlementairen een ontwerpresolutie in. Tegelijkertijd namtoenmalig Milieuminister Hilde Crevits het initiatief om hetoude samenwerkingsakkoord dat de coördinatie regelt vanhetbeleidronddeEuropeseVerordeningvan1994inzakedegrensoverschrijdende overbrenging van afvalstoffen (EVOA)

te actualiseren. Dit akkoord beoogt een betere coördinatievan de handhaving, van inspectie tot vervolging. De vierBelgischemilieuadministraties,politie,douane,justitieenhetopenbaarministerie, hebben hun onderhandelingen hieroverondertussenafgerond.

Demedia-aandachtheeftondertussenophetterreingezorgdvoormeerinspectiesopdeAEEA-trafieknaarAfrika,doorde

Vlaamse en federale Leefmilieu-inspectie en douane. De vraagdie zich natuurlijk altijd opnieuwaandientbijdezecontrolesisofdeverscheepte toestellen werkelijktweedehandszijnofdathetgaatover afval (AEEA)? In het laatstegevalzijnzeonderworpenaandeverplichtingenenexportverbodenvan de EVOA. De vergaderingvan nationale correspondenten,een orgaan dat de EuropeseCommissieheeftgeïnstalleerdompraktischevraagstukkenm.b.t.de

EVOAtebesprekentussendelidstaten,presenteerdedaaromin2007eeneerste“correspondents’guidelineonshipmentsofwasteelectricalandelectronicequipment”.Ditdocumentgeeft onseenaantal criteriaomde toestellenals “afval” tebeschouwen. Indien een partij toestellen een aantal van de

Bart Palmans, LNE – Milieu-inspectie - Hoofdbestuur

De media-aandacht heeft ondertussen op het terrein gezorgd voor meer inspecties op de AEEA-trafiek naar Afrika, door de federale en Vlaamse Leefmilieu-inspectie en de douane

Leidraad beschikbaar voor discussies bij export van tweedehandstoestellen of afval

FEBEMfocus-decem

ber2009

35

beschreven kenmerken vertoont, dan wijst dit erop dat deexporteur ze behandelt als afval, eerder dan tweedehandsproducten.

De vermelde “ correspondents’ guideline”, of leidraadmoetgezienwordenalseenhulpmiddelvoorzowelinspecteurs,alsvooriedereendieindezetrafiekbetrokkenis.Decriteriaindeleidraadzijngeenwettelijk“normen”,hoewelzeondertussen

wel als bijlage zijn opgenomen in de huidige versie van deherzieneAEEA-richtlijn.

De leidraad is terug te vinden op http://ec.europa.eu/environment/waste/shipments/guidance.htm.Kort samengevat beschouwt het document toestellen alsafval indien ze niet volledig en/of fysiek beschadigd zijn,

waardoorwerkingenveiligheidingedrangkomen,versleten,beschadigd of verouderd zijn waardoor de verkoopbaarheidvermindert,bestemdzijnvoorverwijderingofkannibalisatie,…Bijzondereaandachtgaatnaardeverpakking,dievoldoendebeschermingmoetbiedentegenschadetijdenstransport,hetladenenhetuitladen.Exporteursdietegoedertrouwwerkenenweldegelijktweedehandstoestellenwensenteverschepen,doenergoedaanomeenvolledigelaadlijsttevoorzien,mettestresultatenvooralletoestellenindepartij.

Tijdens havencontroles gebruikt de Milieu-inspectie haarbevoegdheden uit het Handhavingsdecreet. Containers ofvoertuigen kunnen dus (op kosten van het gecontroleerdebedrijf)wordenopgehouden,vrijgezet,bemonsterd,uitgeladenof naar een andere locatie overgebracht. Alle betrokkenenkunnen gevraagdworden om informatiem.b.t. een partij teverschaffen.HavencontrolesopdeuitvoervanAEEAdureninde praktijk veel langer dan de controle op andere courantestromen zoals recycleerbarematerialen (kunststof,metalen,…) afkomstig van Vlaamse afvalverwerkers. Dit preciesomdat de communicatie rond laadlijsten, testresultaten etc.veelmoeizamerverloopt.

Containers of voertuigen kunnen dus (op kosten van het gecontroleerde bedrijf) worden opgehouden, vrijgezet, bemonsterd, uitgeladen of naar een andere locatie overgebracht.

Tijdens een workshop georganiseerd door de Antwerpsehaven bleek dat deze verveeld zit met de zaak en zekergeenreputatiewilkrijgenalsdoorvoerhavenvanafvalstoffen.Veel aandacht ging ook naar de discussie of het afval datwerdgeëxporteerd, vanuit Vlaanderen kwamof eerst in hetgewest was ingevoerd. FEBEM heeft erop gewezen datdezediscussienietechtrelevant is.Veelbelangrijker isdatalle partijen samenwerken om te vermijden dat afvalstoffenwordengeëxporteerdenvervolgensergenswordengedumptof onverantwoord verwerkt. FEBEM is ook vanmening datnu te veel de verantwoordelijkheid alleen bij de overheidwordtgelegd. Allebetrokkenen,binnenenbuitendehavenmoetenhunverantwoordelijkheidopnemen (deaanleverendebedrijven,stouwers,expediteurs,agenturen,dehavenzelfende verschillende overheidsdiensten). FEBEM hoopt dat eengezamenlijkewerkgroepterzakeverderestappenindegoederichtingkanzetten.

Reactie FEBEM

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

36

Gezien biomassa, waaronder gft- en groenafval, eenbelangrijke en schaarse grondstof is voor de invulling vanonze energie- én materiaalbehoeften wenste OVAM na tegaanhoeuitdezeafvalstroomnogmeerkanwordengehaald.Via een studie wou OVAM eeneconomische marktanalyseuitvoeren die de huidige gft-en groenafvalverwerking inVlaanderen in kaart bracht.Belangrijk daarbij was om hetbijkomend potentieel vast testellen voor een verhoogdecombinatievanmateriaalrecyclageen energetische valorisatie(vergisting/verbranding). De OVAM-studie werd uitgevoerddoorMIPLAN–KPMGenintensiefbegeleiddooreentaskforcemet een vertegenwoordiger van VVSG-Interafval, FEBEM,VLACO, OVAM en een aantal Vlaamse publieke en private

composteringsbedrijven.

I. Huidige situatie

MomenteelwordtinVlaanderenongeveer332.000tongft-afvalhoofdzakelijkinaerobecomposteringsinstallatiesverwerkttotVlaco-compost.Vergistingvangft-afvalmetnacompostering,waar zowel compost als energie wordt geproduceerd, isbeperkttot2installaties.Compostering van 500.000 ton groenafval, zijnde gras,bladeren,.. met structuurmateriaal, tot Vlaco-compost is in

Vlaanderensterkuitgebouwd.

II. Toekomstscenario’s

Om een beeld te krijgen van detechnische mogelijkheden enhun economische haalbaarheid,werden zes mogelijketoekomstscenario’s opgesteld,

resp. 3 voor de groencomposteersector, en 3 voor de gft-composteersector.

Plaatsen van bijkomende vergistingsstap opportuun bij composteringsinstallaties

Ann Braekevelt, OVAM

Nederland en Duitsland voeren al een gedifferentieerd beleid naar type van verwerking van biomassa tot hernieuwbare energie.

Resultaten bekend OVAM-studie “Economische marktanalyse van een duurzame verwerking van gft- en groenafval”

FEBEMfocus-decem

ber2009

37

Degft-vergistingsscenario’sVoordeintegratievaneenvergistinginstallatieineenaeroobcomposteringsproces,blijktgeenenkelevandevoorgesteldescenario’s, op basis van de gehanteerde aannames, eenbedrijfseconomisch verantwoorde investeringsbeslissing.Bijkomendesteunmaatregelenzijnnodigtenopzichtevandehuidigeomdeoverstapnaarvergistingterealiseren.

Descenario’svooroptimalisatiesbijgroencomposteringenUit de scenario-analyse blijkt dat vanaf dat ca. 15 % vanhet structuurmateriaal/opgeschoonde zeefoverloop naarenergetische valorisatie kan gaan ieder doorgerekendgroenafvalverwerkingsscenario een zo goed alsbedrijfseconomisch verantwoorde investeringsbeslissing.Hetmateriaalisimmersbiomassavoorhernieuwbareenergie,en er wordt gerekend met een gelijkblijvende gate fee enopbrengst voorbiomassa (11EUR/tonsnoeihoutchips,6.5EUR/tonzeefoverloop)-.

III. Even over de grens kijken

Nederland en Duitsland voeren al een gedifferentieerdbeleid naar type van verwerking van biomassa tothernieuwbare energie. Voor verbranding van biomassa ligtde exploitatievergoeding lager dan voor de vergisting vanbiomassa. In Duitsland is dit 2,5 à 6 eurocent/kWh voorverbranding ten opzichte van ca. 9,18 eurocent/kWh voorvergisting, in het VerenigdKoninkrijk is dit 3 eurocent/kWhtenopzichtevan12eurocent/kWhvoorvergisting.

De interactie en synergie tussen het grondstoffen- en hetenergiebeleidvertaaltzichbijvoorbeeldookindecriteriadie

(Biomassa)energiecentralemet rookgasreiniging

Vergistingsinstallatie

afvalhout

groenafval

energie

fijne fractie(gras, loof)

Structuurmateriaal(hout)

zeefoverloop

compost

energie

gft

maaisel

oba biogas

WKK

Composteringsinstallatie

Figuuri1.Blokschemageïntegreerdconceptu

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

38

vooropgesteld worden bij een openbare aanbesteding metbetrekking tot de verwerking van afval. In Nederland wordtsteeds vaker naast prijs ook duurzaamheid (tot 50%) alsevaluatiecriteriumgebruikt.

Voorbeeldenvangebruikteduurzaamheidscriteriazijn:• hernieuwbareenergie:waarondervergistingookalwordt

maareendeel vergist enwordtde rest (gft,groenafval)gecomposteerd;

• CO2-emissie:erkanwordenberekendwatdeCO2-reductieis van een verwerkingstechniek enwat de CO2-effectenzijn van transportwijzen, transportafstanden (lokaleaanvoer)envandeverwerkingvanderesiduen.Hierbijiskwalitatievecompostproductie (doornacompostering)bijvergistingbelangrijkinhetkadervandeCO2-reductie.

IV. Materiaalrecyclage versus energierecuperatie

Het beheer van biomassa(afval)stromen wordt benaderdvanuit zowel het energie- als materiaaloogpunt. Biomassaeenbelangrijkegrondstof isvoorgroeneenergie.Anderzijdslevert biomassa(-afval) eveneens belangrijke bijdragen

richting bodemstructuur en erosiebestrijding. Bovendien zijner belangrijke aanwijzingendatgrote hoeveelheden koolstofopgeslagen kunnen worden in de ondiepe bodem door hetgehalte aan organisch materiaal in de bodem van intensiefbewerktelandbouwgrondenteherstellen.Dezekoolstofopslagkan een belangrijke bijdrage leveren aan het realiseren van

klimaatdoelstellingen . Verder biedt materiaalrecyclage(vergisting en compostering) een oplossing voor een aantalstromen die niet energie-efficiënt verbrand kunnen wordenzoals bermmaaisel. Hierbij is het belangrijk dat voldoendestructuurmateriaal (houtige biomassafractie) beschikbaar isvoordenacompostering.

V. Conclusie

Energie uit hernieuwbare energiebronnen wordt best zogoedmogelijk gevaloriseerd, bij voorkeur via geïntegreerdeprojecten,viaopwekking(vergisting/verbranding)enbenuttingvan groene stroom en groene warmte. Het is namelijk vanbelangdatdeverwerkingvannattebiologischeafvalstromen(gras,..) niet technisch en economisch in het gedrang komtdoordeverbrandingvanhogercalorischestromen.VanuitdezeoptiekishetopportuundatVlaandereninvesteertin het plaatsen van een vergistingsstap bij bestaandecomposteringsinstallaties om zo bij te dragen tot deenergiedoelstellingen. Een combinatie van vergisting encompostering (zie figuur 1) heeft immers het voordeel datzoweldeenergiedoelstellingenwordengediendentegelijkertijdeenoplossinggebodenkanworden(viadenacompostering)voordeverwerkingvandenattefractiesendedigestaten,omerzoeenkwaliteitsvolproductvantemaken.Hiervoorzijnwelextrasteunmaatregelennodig.Opbasisvandestudiezijneenaantalbeleidsaanbevelingengeformuleerdomhetbovengenoemdemogelijktemaken.

Meer info hierover is terug te vinden in de studie opwww.ovam.be

“ Energie uit hernieuwbare energiebronnen wordt best zo goed mogelijk gevaloriseerd, bij voorkeur via geïntegreerde projecten, via opwekking (vergisting/verbranding) en benutting van groene stroom en groene warmte. “

Ann BraekeveltProjectleiderOVAM

Op wie rekent u voor een

proper milieu?

Afval ruimt zichzelf niet op. Een vervuilde bodem wordt niet vanzelf proper. Daarom

spant de OVAM zich al jaren in voor een efficiënt afval- en bodembeleid in Vlaanderen.

Maar om aan de Europese top te blijven, moeten we verder durven gaan. Daarom

moedigt de OVAM zowel bedrijven als consumenten aan om duurzaam te produceren

en te consumeren. Zo belasten we het milieu zo min mogelijk. En maken we samen

morgen mooier. Voor meer informatie kunt u surfen naar www.ovam.be.

FEBEMfocus-decem

ber2009

39

Op wie rekent u voor een

proper milieu?

Afval ruimt zichzelf niet op. Een vervuilde bodem wordt niet vanzelf proper. Daarom

spant de OVAM zich al jaren in voor een efficiënt afval- en bodembeleid in Vlaanderen.

Maar om aan de Europese top te blijven, moeten we verder durven gaan. Daarom

moedigt de OVAM zowel bedrijven als consumenten aan om duurzaam te produceren

en te consumeren. Zo belasten we het milieu zo min mogelijk. En maken we samen

morgen mooier. Voor meer informatie kunt u surfen naar www.ovam.be.

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

40

Ophaling en verwerking huishoudelijk afval Vlaanderen (2000-2007)

Wim Van Breuseghem, EMS consulting en Werner Annaert, FEBEM-FEGE

Zoalsblijktuittabel1bishetmarktaandeelvandeprivésectortussen 2000-2006 met 4 procentpunten toegenomen, wateencumulatievegroeivan9,5%betekent.Indeperiode2006-2007ishetmarktaandeelechterteruggevallen,waardoordecumulatieve groei over de periode 2000-2007 nog slechts

4,7%bedraagt.Hoewelhetmarktaandeelvandeprivésectorindeperiode2000-2007slechtsmet4,7% isgestegen, isdehoeveelheidafvaldiedeprivésectorheeftopgehaald,tochgestegen met 9,7%, omwille van de stijging van de totalehoeveelheidopgehaaldafvaldoorbeidesectorensamen.

Cumulatieve groei

sector 2000 2005 2006 2007 2000-2005 2000-2006 2000-2007

Privé 1.307.762 1.388.309 1.438.613 1.434.224 6,2% 10,0% 9,7%

Publiek 1.755.010 1.593.972 1.638.842 1.773.319 -9,2% -6,6% 1,0%

Totaal 3.062.772 2.982.281 3.077.456 3.207.543

Cumulatieve groei

sector 2000 2005 2006 2007 2000-2005 2000-2006 2000-2007

Privé 42,70% 46,55% 46,75% 44,71% 9,0% 9,5% 4,7%

Publiek 57,30% 53,45% 53,25% 55,29% -6,7% -7,1% -3,5%

Totaal 3.062.772 2.982.281 3.077.456 3.207.543

1. Ophaling: marktaandeel van de privé versus de publieke sector

Tabel 1 a Hoeveelheid opgehaald afval per sector (ton)

Tabel 1 b Marktaandeel van de afvalophaling per sector

FEBEMfocus-decem

ber2009

41

De publieke sector wint terrein tussen2000 en 2007 voor de klassen bouw-ensloopafval,huisvuil,glasenkunststoffen.Deprivésectorwintdanweerterreinvoordeklassensorteerresidus,papier&karton,KGA,grofhuisvuilenGFT.Belangrijkisverderdatde publieke sector haar positie inzake ophaling van huisvuilconsolideertenzelfslichtversterktvan58.6%tot60.5%overdeperiode2000-2007.

De belangrijkste verschuivingen in 2007 ten opzichte van2006zijn:

• De tabel2 toontdatvoor5afvalklassen (roodgemerkt)ereenabsolutedalingisvandeopgehaaldehoeveelheidopgehaaldafvaldoordeprivésector,terwijlvoor4vandie5klassendepubliekesectormeerafvalophaaltin2007danin2006.

• Voordrievandevijfklassenwaarvoordeprivésectoreenabsolutestijgingvandemassastroomkent(groengemerkt)isertocheenrelatieveachteruitgangtenopzichtevandepubliekesector.Slechtsvoor2klassenisdegroeivandeprivésectorhogerdandievandepubliekesector,namelijkgrofvuilenKGA.

• Opvallend is dat een reeks intercommunales een ergrelevantestijgingvandehoeveelheidbouw-ensloopafvalkennen,metalsuitschieter IOKmeteenstijgingvan15ktonof50%.Hetzijnvooraldezestijgingendieleidentotderelatieveachteruitgangvandeprivésector.

Afvalbedrijf

2000 2005 2006 2007

SITA 28,65% 24,21% 23,79% 24,66%

VANGANSEWINKEL 14,47% 16,48% 17,46% 17,27%

DEKEYSER 7,75% 5,95% 6,64% 6,80%

VEOLIA 5,92% 6,89% 5,37% 5,18%

SHANKS 5,49% 6,30% 4,00% 3,97%u

Sector

Afvalstroom (2007) Privé Publiek Totale groei

Bouw-ensloopafval 2,09% 19,47% 11,59%

Huisvuil -1,12% 2,15% 0,83%

GFT 6,17% 6,75% 6,50%

Glas -4,42% 10,13% 0,49%

Grofvuil 1,43% 0,85% 1,09%

KGA 8,63% -0,21% 7,54%

Kunststoffen -5,96% 38,32% 12,33%

Papierenkarton -6,87% 12,51% 2,02%

Sorteerresidus 4,14% 21,44% 10,45%

Verpakkingen -14,03% 23,59% -0,69%

• In een aantal gevallen is dan weer een absoluut verliesmerkbaar van de privé sector tegenover de publiekesector. Zo verliest binnen het intercommunale gebiedIMOGdeprivésector70%vandemassastroom,diedepubliekesectornagenoegvolledigrecupereert.

2. Ophaling: marktaandeel verschillende privé bedrijven

De Top 5 van bedrijven die in 2000 en 2005 de grootstehoeveelheden afval hebben opgehaald, vertegenwoordigtcirca60%vandetotalehoeveelheidafvaldiedeprivésectorophaalt.HetaandeelvandeTop5 isechter lichtgedaald in2006,enisverdergedaaldtot58%in2007.Erlijktzichdusmindermarktconcentratievoortedoen.DeTop5indalenderangorde is in de periode 2000-2007 weinig gewijzigd. Erheeft zich slecht één verschuiving voorgedaan: Dekeyserwasin2005devijfdei.p.v.dederde.Involgendetabelwordthet %marktaandeel van de totalemassastroom per bedrijfweergegeven:

Tabel 2: Procentuele groei massastroom per afvalklasse tussen 2007 en 2006

Tabel 3: top 5 ophaling

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

42

SITAenVanGansewinkelblijvenonveranderlijknummer1en2enzijnsamengoedvoor42%vandemarkt.Dedetailanalyseper afvalsoort toont onder meer aan dat voor de grotereafvalstromenzoalshuisvuilengemengdpapierdeTop5veelalingenomenwordtdoordezelfdebedrijvendiedeglobaleTop5uitmaken.

3. Verwerking: aandeel privé versus publieke sector

Zoalsblijktuitonderstaandetabel4ishetmarktaandeelvandeprivésectorgestegenmet7,5%in2007tegenover2000.Sinds 2005 is het marktaandeel echter ongeveer stabielgebleven.

Inzake de verwerking groeit de privé sector in 2007 inmassastroom voor elke afvalklasse, behalve glas. Voorde klassen bouw- en sloopafval, grofvuil, kunststoffen,verpakkingen en papier& karton is deze groei duidelijk tenkostevandepubliekesector.

Debelangrijkstevaststellingenbijdeanalyseperafvalstroomisdathetaandeelvandeprivésector indeverwerkingvanzowel grof- als huisvuil sterk is toegenomen tussen 2000-2005endittennadelevandepubliekesector,maardatdezestijgende trend is gestopt sinds 2006 voor huisvuil, terwijlde trend stijgend is gebleven voor grofvuil. Verder is ookhetsterkstijgendemarktaandeelvandeprivésector inzake

sorteerresidu’sduidelijk.Voordevolgendeafvalstromenishetaandeelvandepubliekesectorbijnateverwaarlozen:Bouw-en sloopafval, Glas, KGA, Kunststoffen, Papier en karton,Verpakkingen.Enkelvoorgrofvuilhebbenbeidesectoreneengelijkwaardigaandeel.

4. Marktaandeel van de privé bedrijven

DetabelhiernageefthetTop5marktaandeelweervoorelkrapportagejaar,voordeverwerkingbinnendeprivésectorperbedrijf.DezeTop5voor2006en2007istrouwensdezelfdebehoudensEurocompost dat vanplaats vijf naar plaats viergestegenisin2007.

In2000bedraagthetaandeelvandeTop5,30%.In2005isdataandeelgeklommentotcirca42%ensindsdienronddiewaarde gestabiliseerd. In tegenstelling tot de ophaling lijktdeverwerkingduswelmeeronderhevigaanschaalvergroting,althansindeperiode2000-2005.AlleTop5spelersgroeientrouwens sterk jaar na jaar behalve in 2007 SITA en VanGansewinkel.

Contact: EMS consulting, Emile Van Ermengemlaan127, 1090 Brussel, Tel. +32 (0) 473 36 10 46,e-mail:info@emsconsulting.be

% marktaandeel in de verwerking per sector Groei 2006-2007 Groei 2000-2007

sector 2000 2005 2006 2007 Absoluut (ton)Relatief (%

marktaandeel)Absoluut (ton)

Relatief (% martkaandeel)

onbekend 3,4% 0,3% 0,6% 0,0% -95.872 -95,3% -103.301 -99,2%

privé 54,3% 58,7% 55,6% 58,4% 84.989 0,8% 209.634 7,5%

publiek 42,3% 41,1% 43,5% 40,9% -69.608 -0,5% 18.752 -3,1%

Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

2000 2005 2006 2007

INDAVER 110.341 220.332 247.666 260.894

SITA 136.158 215.200 216.420 211.889

VLAR 157.431 164.875 147.367 162.542

EUROCOMPOSTGROENRECY-CLING

11.878 71.978 67.865 82.385

VANGANSE-WINKEL

60.065 74.035 77.082 66.241

2000 2005 2006 2007

INDAVER 6,63% 12,59% 13,88% 13,92%

SITA 8,18% 12,30% 12,13% 11,31%

VLAR 9,46% 9,42% 8,26% 8,67%

EUROCOMPOSTGROENRECY-CLING

0,71% 4,11% 3,80% 4,40%

VANGANSE-WINKEL

3,61% 4,23% 4,32% 3,53%

Tabel 4: marktaandeel verwerking Tabel 4: marktaandeel verwerking

Tabel 6 – Verwerkt door de Top 5 bedrijven (ton) Marktaandeel Top 5 bedrijven verwerking

FEBEMfocus-decem

ber2009

43

Sector

Afvalstroom Privé Publiek

Bouw- en sloopafval

2000 87,85% 12,15%

2005 97,09% 2,91%

2006 92,63% 7,37%

2007 93,67% 6,33%

Elektrisch en elektronisch afval

2007 100,00% 0,00%

Huisvuil

2000 14,05% 85,95%

2005 21,04% 78,96%

2006 22,65% 77,35%

2007 22,88% 77,12%

GFT

2000 55,37% 44,63%

2005 41,98% 58,02%

2006 42,42% 57,58%

2007 41,67% 58,33%

Glas

2000 99,77% 0,23%

2005 99,96% 0,04%

2006 99,72% 0,28%

2007 98,46% 1,54%

Grofvuil

2000 33,77% 66,23%

2005 29,79% 70,21%

2006 33,36% 66,64%

2007 46,08% 53,92%

KGA

2000 94,94% 5,06%

2005 98,08% 1,92%

2006 97,48% 2,52%

2007 97,42% 2,58%

Kunststoffen

2005 90,82% 9,18%

2006 88,72% 11,28%

2007 93,53% 6,47%

Overige

2007 100,00% 0,00%

Papier en karton

2000 95,35% 4,65%

2005 93,86% 6,14%

2006 85,56% 14,44%

2007 93,86% 6,14%

Sorteerresidus

2000 53,54% 46,46%

2005 91,73% 8,27%

2006 89,83% 10,17%

2007 88,73% 11,27%

Verpakkingen

2000 99,71% 0,29%

2005 91,50% 8,50%

2006 89,70% 10,30%

2007 93,55% 6,45%

Tabel 5 – Marktaandeel voor de verwerking per sector

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

44

Producenten, invoerders en verdelers van dierlijke enplantaardige oliën en vetten zijn door de aanvaardingsplichtverantwoordelijk voor de volledige levensloop van hunproducten, van verkoop tot recyclage. Een aantal van henheeft daarom in 2005 Valorfrit opgericht. De vzw streefternaar omalle stromen vangebruikte frituurvetten en -oliëninkaarttebrengenendecorrecteinzamelingenverwerkingervantestimuleren.

“De aanvaardingsplicht is ontstaan na de dioxinecrisis van1999”,verteltTomSmidts,managervanValorfrit.“Sindsdienmag gebruikt frituurvet niet meer worden verwerkt indierenvoeding. De nieuwe realiteit is echter een positiefverhaal,datpastinhetstrevennaareengroeneeconomie.Degebruiktevettenzijnzelfszeergegeerdopderecyclagemarkt

omdathetafvalproducthergebruiktkanworden.”Hetmerendeelvanhetingezameldefrituurvetwordtverwerkttot demilieuvriendelijkebrandstof biodiesel.Daarnaastgaatzeven procent naar verwerking in producten als pershout,

“ Het is onze opdracht om er voor te zorgen dat onze leden beantwoorden aan de regelgeving van de overheid over afvalverwerking. Daarom gingen we op zoek naar software die de opvolging van de afhaling zou verbeteren. ”

Tom Smidts, manager Valorfrit

Recyclage frituurvet en -olieValorfrit verbetert administratie van ophaling met Microsoft Dynamics NAV

Tom Smidts, Valorfrit

Valorfrit volgt voor de producenten van frituurvet en -olie op waar hun produc-ten na gebruik heen gaan. Het geken-de oliespook wordt sinds kort in het oog gehouden met behulp van Micro-soft Dynamics NAV en Enwis. De opha-lers werden uitgerust met een pda, die geïntegreerd is met Microsoft Dynamics NAV. Daardoor verlopen de administratie en de rapportering duide-lijker en makkelijker dan voorheen.

FEBEMfocus-decem

ber2009

45

plastiek, industriële zepen en smeermiddelen. Negentienprocentwordtverbrandvoorhetopwekkenvangroenestroom.

Recyclagestroom in kaart brengen

De gebruikte vetten van professionele gebruikers uit dehorecasector worden dus door een aantal gespecialiseerdebedrijven afgehaald en vervoerd naar de plaats waar zegerecycleerdworden.“Toenwevanstartgingenmetdiehelerecyclagestroom inkaart tebrengen,bleekdatallesbehalveeenvoudig”, zegt Tom Smidts. “De sector werkt namelijkniet bepaald gestructureerd. Bij de ophaling werden veeldocumenten onvolledig en met de hand ingevuld, zodat deinformatie achteraf moeilijk te verwerken was. Het is onzeopdrachtomervoortezorgendatonzeledenbeantwoordenaan de regelgeving van de overheid over afvalverwerking.Daaromgingenweopzoeknaar softwarediedeopvolgingvandeafhalingzouverbeteren.”

Valorfrit bekeek verschillendepotentiële partners voor hetsoftwareproject. De keuze vielopQurius,eenleveranciervanIT-oplossingen die al samenwerktemet FEBEM. “Hun concept sprakons het meest aan”, zegt TomSmidts.“ZebouwenopMicrosoftDynamics NAV – een bestaandesoftwaretoepassing, wat onsgaranties geeft op een goedeondersteuning in de toekomst. Bovendien kon Qurius hetsysteemzowelontwikkelenalshosten.Alskleineorganisatiemet slechts drie fulltime medewerkers was het voor onsbelangrijkdatweeengoede,efficiënteondersteuningkrijgenmet één aanspreekpunt voor de complete oplossing. Detechnologiedraaitnietbijons,zodatweonszelfgeenzorgenhoeventemakenoverhetonderhoudendebeschikbaarheid.”

Chauffeurs werken met handcomputers en mobiele printers

Deoplossing vanQurius omvat twee luiken: enerzijds pda’s(handcomputertjes) waarmee de chauffeurs afhaalbonnenkunnen maken, digitaal laten ondertekenen en meteenafdrukken met een draagbaar printertje, en anderzijdsplanningsoftwarevoordemensenopkantoor.Dechauffeurskunnen hun afhaalpunten op hun pda bekijken en wanneerdebonondertekendis,zitdeinformatieoverdeafgehaaldehoeveelheid samenmet de handtekeningmeteen ook in debackofficebijdeadministratievemedewerkers.

“SamenmetdeconsultantsvanQuriushebbenwedenieuweoplossingeerstuitgetestbijeengrootbedrijfdatfrituurvettenophaalt”, vertelt projectverantwoordelijke David Lagae vanValorfrit. “We werkten het systeem uit zodanig dat het ookzou werken voor een kleine, zelfstandige ophaler. Daarbijmoestenwehetvolledigeprocesvandeophalingendetakenindebackofficeinkaartbrengen.Erkwamheelwatmaatwerkbij kijken, zodatde softwareperfect zoubeantwoordenaan

de behoeften van alle gebruikers. Qurius paste MicrosoftDynamicsNAVaanwaarnodigenrusttedepda’suitmethunmobielesoftwareQ-toGO.”

Intussenisdeoplossingingebruikbijnegenbedrijvenmetintotaal25vrachtwagens.Dataantalbedrijvenmoettegeneinddecemberstijgentoteenvijftiental.Dedoelstellingisomhetsysteemuiteindelijkteimplementerenbijalleondernemingendie hoofdzakelijk actief zijn in de ophaling van gebruikteoliën en vetten bij de professionelen. “Uiteraard worden zedaarbijdoorValorfritintensiefbegeleidomdeoverschakelingzo vlot mogelijk te laten verlopen”, aldus Julien de Tiège,projectmedewerkervanValorfrit.

Voordelen voor iedereen

Valorfritisalvasttevreden.“Denieuwemaniervanwerkenbiedtvoordelen voor alle betrokkenpartijen”, zegt Tom Smidts. “Dehorecazaken waar de ophalerskomen,kunnennugemakkelijkeenrapport krijgen met bijvoorbeeldeenoverzichtvanalleophalingenvan het voorbije jaar. Valorfritgebruikt zelf de informatie overde afvalstromen om correct terapporterenaandeoverheid.Webeschikkennuoverveelmeerencorrecte gegevens – een mooivisitekaartje om bij de overheid

aan te tonen welke inspanningen we leveren. De ophalersvanhunkant,moetendegegevensslechtséénkeeringevenen kunnen zelf allerlei rapporten uit het systeem halen. Dierapportenkunnenzebijvoorbeeldgebruikenomhunwerkwijzeteevalueren,ofomnaardeoverheidennaarhunklantentesturen. Ze zijn nu perfect in ordemet hun administratie enze werken veel sneller en efficiënter omdat de ingevoerdeinformatieookmeteennaarhetboekhoudsysteemkangaan.ZogenietenzijmeevandeinvesteringinsoftwareontwikkelingdiedoorValorfritwerdgefinancierd.”

HetsoftwareprojectvanValorfritkreegbovendienalerkenninguitdehorecasector.“WezijnopHorecaExpoGent–degrootstehorecabeursinVlaanderen-genomineerdals‘Baanbreker’van2009.Over de toekenning van die nominatieswordt beslistdoormensen uit de horecasector zelf. Het is dan ook eenerkenningwaarweheelblijmeezijn”,besluitTomSmidts.

“ De nieuwe manier van werken heeft de administratie en de rapportering voor zowel Valorfrit als voor de ophalers en hun klanten sterk verbeterd. “

David Lagae, projectverantwoordelijke Valorfrit

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

46

PV CYCLE heeft een heldere ambitieMaking the photovoltaic industry DoubleGreen !

Jan Clyncke - directeur PV CYCLE

PV CYCLE i-vzw is in juli 2007 opgericht voor en door dephotovoltaïsche industrie. Momenteel vertegenwoordigt deorganisatie 85% van de producenten die zonnepanelen opdeEuropesemarkt plaatsen.Haarmissie is omalle end-of-life zonnepanelen in kaart te brengen en hun inzameling enrecyclage te stimuleren.De verantwoordelijkheidopnemen voor de vrijwilligeterugnameen recyclage vande afvalzonnepanelen in alle27EU-landenenZwitserland,Noorwegen, IJsland enLiechtenstein gebaseerdop een milieuovereenkomstmet de Europese Unieis de doelstelling van devanuit Brussel opererendeorganisatie.

Voor het uitvoeren van dezedoelstelling zal PV CYCLEin naam van en voor haarledendeinzamelingenderecyclageorganiseren.Daarnaastzal de uitwisseling van de gegevens van producenten enservice providers verlopen via een onafhankelijke black boxdieeveneensdeauditsopdeuitgewisseldecijfersvoorhaarrekeningneemt.

Samenwerken is sleutel tot succes

Door de vroegtijdige lancering van dit project vanproducentenverantwoordelijkheid in Europa verwacht PV

CYCLE één geharmoniseerdprogrammaterealiseren.Datis meerefficiëntdandaterop termijn 31 verschillendeuitgewerkte oplossingenvoorhandenzijn.

Toepassingsgebied Zonnepanelenzijnontworpenom duurzame energiete genereren gedurendevijfentwintig jaar. De eerstewat grotere installatieszijn geplaatst begin1990. Dit impliceert dat

recyclingactiviteitenopgroteschaalpasbinnen10jaaraandeordezullenzijn.Doornualteinvestereninrecyclingbehoeftenvandetoekomst,biedtdenogjongeindustrietakeenernstigeen duurzame oplossing aan voor haar producten. DaaromstaatPVCYCLEeenbeleidvoorvancradle-to-cradledoorhet

De verantwoordelijkheid opnemen voor de vrijwillige terugname en recyclage van de afvalzonnepanelen in alle 27 EU- landen en Zwitserland, Noorwegen, IJsland en Liechtenstein gebaseerd op een milieuovereenkomst met de Europese Unie is de doelstelling van de vanuit Brussel opererende organisatie.

FEBEMfocus-decem

ber2009

47

inrichten van een economisch haalbare en milieutechnischverantwoorde manier van inzameling en recyclage vanzonnepanelen. Hierbij staat PV CYCLE open voor elketechnologie (silicium, thin film, concentrator tot organischecellen).Totnaderordervaltthermischezonne-energiebuitenbereik.

Deelnemers & groei

Gestart met 19 producenten in oktober2007ishetaantalFullmembersverdubbeldtotmomenteel41.Hetmeestopvallendeisdat de huidige deelnemers alle continentenvertegenwoordigen actief op de Europesemarkt met producenten uit China, Taiwan,Japan, USA en alle belangrijke spelersuit Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italiëen Noorwegen. Daarnaast zijn er 8geassocieerdeledenzoalsonderzoekscentraenfederaties.

Ontwikkeling markt & streefcijfers

In december 2008 heeft PV CYCLE onder

hetFransvoorzitterschapmetdeEuropeseUnieenmetdesteunvandeEuropeseCommissieeenVerklaringondertekendwaarin PV CYCLE en haar leden zich engageren om devolgende benchmarks te gebruiken bij het bepalen van huntargets:65% inzamelingen85%recycling.Daarnaastheeftdeindustriezichverbondentoteenterugnamezonderkostenvoordeeindgberuiker.Deverwachting isdatde tonnagesafval vanzonnepanelenin de toekomst flink zal oplopen. In 2007ging het nogomongeveer2.000tonterwijl in2030zo’n130.000tonwordtvoorzien.DezestijgendelijnzetzichgestaagopbasisvandeschattingenvanzowelEPIAalsGreenpeacedathetpercentagevanenergieverbruikmetzonnepanelenalsbron,zalstijgenvan0.05%in2007tot10%in2030.

Planning & voortgang

MomenteelsluitPVCYCLEfaseéén(devoorbereiding)af.Deopleveringiseenwerkbaarbusinessmodelwaarbijspecifiekeinzameling-enrecyclingdoelstellingenzijngedefinieerd.Datistevenshetstartpuntvoorfasetwee(implementatieencontrole)met o.a. de opstart inDuitsland einde2009.Daarnawordthetsysteemuitgeroldin31Europeselanden.Tevenszalereenjaarlijkseaudituitgevoerdwordendiezichzaltoeleggenop naleving en voortgang van het PV CYCLE programma.Een Monitoring Committee met vertegenwoordigers vande Europese Commissie en het Parlement, milieu- enconsumentenbelangenorganisaties zullen de resultatenjaarlijksopvolgen.

Bezoekwww.pvcycle.orgvoormeerinformatie.

Jan ClynckeDirecteurPVCLYCLE

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

48

GZ-Zone 8, Oosterring 23, B-3600 Genk

Telefoon 089 - 623830 / Fax089 - 623829

E-mail: info@terbergmatec.bewww.terbergmachines.nl

FEBEMfocus-decem

ber2009

49

Arrest van het Europees Hof van Justitie in Zaak C-254/08

Afvalstoffenheffing op basis van ramingen is niet per definitie in strijd met het principe ‘de vervuiler betaalt’.

Tom Malfait, Advocaat LDR

InhetEuropeesPublicatiebladvan12september2009werdeen uittreksel gepubliceerd van het arrest van het Hof vanJustitievan16juli2009indeZaakC-254/08.

AanleidingvandezezaakwaseenprejudiciëlevraagvaneenItaliaanse rechtbank (het Tribunale amministrativo regionaledella Campania) aan het Hof in het kader van een geschiltusseneenaantalhotelsendegemeenteCasoria.

HetHofoordeeltindezezaakdatartikel15subavanRichtlijn2006/12(devoormaligeKaderrichtlijnAfvalstoffen)zomoetworden uitgelegd dat deze bepaling – in de huidige standvanhetgemeenschapsrecht–niet indewegstaat vaneennationale regeling die ter financiering van het beheer en deverwijderingvanstedelijkafvalvoorzietineenheffingdiewordtberekendopbasisvaneenramingvandedoordegebruikersvandiedienstgeproduceerdehoeveelheidafval (endusniet

op basis van de daadwerkelijk door hen geproduceerde enafgegevenhoeveelheidafval).

HetisvolgenshetHofwelaandenationalerechteromaandehandvandehemverstrektefeitelijkeenjuridischegegevensna te gaan, of de heffing voor de verwijdering van vaststedelijkafvalniettotgevolgheeftdatbepaalde‘houders’vanafvalstoffen(inditgevalhotels),kostendienentedragendiekennelijkonevenredigzijnaandehoeveelheidendeaardvandeafvalstoffendiezijkunnenproduceren.

Eenafvalstoffenheffingkanmetanderewoordenwelopbasisvan ramingen worden berekend, maar de nationale rechtermoeteroverwakendatdezeheffingnietonevenredigis.

TomMalfaitAdvocaatbijLDR(www.ldr.be–tom.malfait@ldr.be)

PraktijkassistentVakgroepPubliekRechtKULeuvenAfdelingKortrijk

WetenschappelijkmedewerkerCentrumvoorMilieurechtU.Gent

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

50

SELECTIEFINGEZAMELD

Nieuw rapport over het beheer van industrieel afval in Wallonië

HetinstituutvooradviesenstudieinzakeDuurzameOntwikke-ling–hetICEDD-heeftinopdrachtvandeWaalseadministra-tiehetluik«afvalstoffen»onderzochtvandevragenlijstbetref-fendedemilieugegevenswaarop281Waalseexploitatiezetelshebbengeantwoord.ViaeenextrapolatiehebbenzegetrachteengoedbeeldteschetsenvanhetbeheervandeindustriëleafvalstoffeninhetZuidelijklandsgedeelte.

Ditrapportvan156pagina’sbevatdeanalysevanalleresul-tatenvanelkeverwerkingssite,zijndeverwijdering(metinbe-gripvanverbranding),valorisatie(vanmateriaalofenergie)offysico-chemischeverwerking.Hetbeschrijftdevoornaamstebestemmingeningevalvanexportvandeafvalstoffen.Menkanereenveelheidvangegevensterugvinden.ZozoudehoeveelheidindustriëleafvalstoffeninWalloniëoplopentot6,4miljoenton,waarmendehoeveelheidafkomstigvandeKMO(weiniggekend-vermoedelijk2,3miljoenton),vanhuishoude-lijkeoorsprong(1,8miljoenton),vanaanvulgronden(6miljoenton)envandebouwsector(2,6miljoenton).

Eengrootdeel (44%)vandehoeveelheid industrieelafval isafkomstig van demetallurgie, gevolgd door de voedingsnij-verheid(22%)endechemischesector(17%).Meerdan90%vandeafvalstroomwordtbijdebedrijvenzelfgevaloriseerd,meestalonderhetmomvanbijproduct,watnochtansnietoffi-cieelerkendis.EengrootgedeeltewordtdusbinnenWalloniëbeheerd,maar10%wordtuitgevoerd,waarvanmeerdan4%naarVlaanderenofongeveer250.000ton.

Walloniëbeschiktovereenverwerkingscapaciteitvan2,9mil-joenton,maarhiervanwordtslechts65%ingevulddoorWaal-seafvalstoffen.Hetsaldowordtdusgeïmporteerd.Striktbe-schouwdisWalloniëeenafvalimporteur(exportvanongeveer650.000tonenimportvanongeveer1miljoenton),maareenuitvoerder van afval ten opzichte van Vlaanderen omdat hetZuidelijk landsgedeelte niet beschikt over een stortplaats ofverbrandingsovenvoorgevaarlijkeafvalstoffen (behalvevoorziekenhuisafval) en evenmin over een verwerkingscentrumvoordierlijkerestmaterialenenkadavers.

Ditrapportisbeschikbaaropwww.environnement.wallonie.be

NIEUW HANDHAVINGSDECREET IN VLAANDEREN: EEN INBREUK IS GEEN MISDRIJF

Hetnieuwehandhavingsdecreet:wordthetookweerwennenaanenkelenieuwebegrippenenregels? Zospreekthetde-creetovermisdrijveneninbreuken.Alleovertredingenvandemilieuwetgevingzijninprincipemilieumisdrijven.Datbetekentdathetparketdekeuzeheeftomhetdossierzelf tebehan-delen(bv.minnelijkeschikkingvoorstellenofnaarstrafrechterbrengen)danwelomhetdossierdoortegevenaandeVlaam-seadministratiezodatdezeeenVlaamseadministratievegeld-boetekanopleggen.

Sommige overtredingen worden specifiek vermeld om zezwaarder tekunnenstraffen;anderewordenvermeldomzelichtertestraffen.

Opdiestrafbaarheidalsalgemeneregelzijndrieuitzonderin-gen:

1) Sommige overtredingen zijn uitdrukkelijk niet straf-baar.Zozijnovertredingenvande regelsoverdemilieuhef-fingenenvandevergunningsprocedureuitgezonderd,omdatdaaralvoldoendespecifiekesanctiesvoorhandenzijn,bv.eenhogereheffingofhetafwijzenvandevergunningsaanvraag.2) “Kleinevormenvanopenbareoverlast”kaneenge-meente aanpakken met gemeentelijke administratieve sanc-ties(GAS)enzijnalleenstrafbaarindegemeentendiehieropgeenGAShebbeningesteld.3) Sommige overtredingen van louter administratieveverplichtingenwordenmilieu-inbreukgenoemd. Zezijnnietstrafbaar en kunnen alleen via een Vlaamse administratieveboete worden gestraft. Alle milieu-inbreuken worden opge-somdindebijlagenbijhetMilieuhandhavingsbesluit.Zovindje inbijlagen7en8bij hetMilieuhandhavingsbesluit de lijstmetartikelsuitVlaremIIenVlareawaarvandeovertredingeenmilieu-inbreukis.

Voorsommigeovertredingenhoefjedielijstenechternietnatekijken.Hetdecreetsomtenkelezakenopdieeenmisdrijfmoetenblijven:bv.wanneerdevergunnings-ofmeldingsplichtnietwerdnageleefdofwanneererinstrijdmetderegelseenhandelingmet afval of een verontreiniging (“emissie”) is ge-weest.

Zowel voormilieumisdrijvendiehetparketnietwenst tebe-handelen als voor milieu-inbreuken, worden de Vlaamse ad-ministratieveboetesopgelegddoorde (nieuwe) afdelingMi-lieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer (AMMC), metberoepsmogelijkheidbijhetMilieuhandhavingscollege.

(bron:vvsg-mail)

FEBEMfocus-decem

ber2009

51

Nieuwe Recyclagegids Kunststoffen uitge-bracht

Kunststofproducenten, Kunststofverwerkers, recyclagebedrij-venenerkendeorganismenvoordeinzamelingvanhuishoude-lijkenindustrieelafvalhebbeneenpermanentoverlegplatformvoordemechanischerecyclagevankunststofafvalinBelgiëop-gericht,onderdenaamvanPLAREMEC.OokFEBEMmaaktdeeluit vandit overleg. PLAREMEC is het overlegplatformzoweltussendeprivateactorenalstussendeprivéendeoverheid.Erwordtgestreefdnaareenpermanentenauwesamenwerkingmetde federaleengewestelijkeoverheden,alsmedemetmi-lieu-,consumenten–enindustriëleorganisaties.

Mechanische recyclage is eenbeproefde technologie die hetmogelijkmaaktafvalvankunststoffenzoalsPVC,PET,polyethy-leenenandere,totkwaliteitsvolrecylclaatteverwerken.Ditre-cyclaatkanonderdevormvanmaalgoed,poederofgranulaataangewendwordenalssecundairegrondstofvoornieuwepro-ductendieandersmetprimairegrondstofvervaardigdworden.Debelangrijkstetoepassingenzijnbuizen,bouwprofielen,vloe-ren,huisvuilzakken,pelletsengeluidswanden.Naarschattingwordt30%vanonsplasticafvalgerecycleerd,waarvan slechts één derde in eigen land. Het grootste deel

wordtgestortofverbrand,watgeenduurzameoplossingbiedt.Denoodaangemeenschappelijkeacties,overdeparticulierebelangenheen,werderkenddoordeorganisatiesvandebe-langrijkste sectoren–producentenen verwerkers, recyclage-bedrijveneninzamelaars–diedeassenvormenvandenieuweoverlegstructuur.

OpinitiatiefvanPLAREMECkomternualenkelejareneenre-cyclagegidsopdemarktvoordekunststofsector.Dezegidsgeefteenoverzichtvanallebedrijvendieactiefzijninderecy-clagevankunststoffenengeeftperbedrijfaanwelkesoortenkunststofmenbehandeltenwelkerecyclatenmenkanleveren.OpinitiatiefvanFEBEMkreegdegidseennieuwelook.DegidsisoptevragenbijFEBEMofoponzewebsitewww.febem-fege.be/kenniscentrum/relevantedocumenten(federaal).

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

52

LEDENLIJST

AFVALBEHEERMeerinfooponzewebsite!

4Biofuels(1070Brussel,www.4energyinvest.com)

A.B.R.(1850Grimbergen,www.demeuter.be)

Accurec(3980Tessenderlo)

Adams Massenhoven(2240Massenhoven,www.adams-

massenhoven.be)

Aerts Jan Containerdienst(2160Wommelgem,www.aerts-

containers.be)

Alfamet(9200Dendermonde,www.alfamet.be)

Amacro(1654Huizingen,www.amacro.be)

André Celis Containers & Recyclage(3210Lubbeek,www.celis.

be)

Antwerp Tank Cleaning ATC(2030Antwerpen,www.vanloon.be)

Anvas(8200Brugge,www.allvet.be)

Apparec(2830Tisselt-Willebroek,www.apparec.be)

Atravet(9200Dendermonde)

AVR België(2400Mol,www.avr-belgie.be)

Belgras(2235Hulshout,www.belgras.be)

Bionerga(3740Bilzen/3630Maasmechelen,www.bionerga.be)

BLC-group(9600Ronse,www.containerdienst-bert.be)

BOS(2030Antwerpen)

Broeckx Plastic Recycling(NL-5085ETEsbeek,www.broekcx.nl)

Bruco Containers(2030Antwerpen,www.bruco.containers.com)

BST(2830Willebroek,www.belgianscrap.com)

Buchen Industrial Services(7170Manage,www.buchen.net)

Campine Recycling(2340Beerse,www.campine.be)

CETB(7141Carnières,www.sita.be)

Cimenteries CBR(1170Brussel,www.cbr.be)

Cintras(2300Turnhout,www.leysen.org)

CNA Containers(9300Aalst,www.leysen.org)

Cogal(9100St.-Niklaas,www.cogal.beofwww.dehon.com)

Cogetrina(7522Marquain,www.dufour.be)

Comet Tyre Recycling(6200Chatelet,www.cometsambre.be)

Conelso(2840Reet,www.fransdevocht.be)

Corvers(3583Beringen,www.sita.be)

Despriet Gebroeders(8530Harelbeke,www.desprietgebroeders.

be)

De Bree Solutions(9990Maldegem,www.debree.be)

De Coninck(3020Veltem,www.de-coninck.be)

De Coster Dominique(3530Houthalen-Helchteren,www.

decosternv.be)

De Dijcker Recycling(2860Puurs,www.ddrecycling.be)

De Kock E.(3090Overijse,www.dekock.info)

Demets Containers(1120Brussel,www.sita.be)

De Meuter Containers(1000Brussel,www.sita.be)

De Neef Chemical Processing(2220Heist-op-den-Berg,www.

deneef.net)

Depovan(8800Roeselare,www.vanheede.com)

De Sutter(9900Eeklo,www.afvalbeheer-desutter.be)

Dilissen Transport(3900Overpelt,www.dilissen-transport.com)

Doopa(8800Roeselare,www.doopa.be)

Duferco Diversification(7100LaLouvière,www.duferco.be)

Ecomac(3990Linde-Peer,www.groupmachiels.com)

Ecosmart(2870Puurs,www.vangansewinkel.com)

Ekol(3530Houthalen-Helchteren,www.ekol.be)

Electrawinds(8400Oostende,www.electrawinds.be)

Essent Milieu(2800Mechelen)

Eurocompost(3530Houthalen,www.eurocompost.be)

Eurofat(8552Zwevegem-Moen)

Eurowaste(2000Antwerpen,www.eurowaste.be)

Fim P&R(2260Westerlo,

www.fim.be)

Foronex(8710Wielsbeke,www.foronex.com)

Frimpex(3370Boutersem)

Garwig(8650Houthulst,www.garwig.be)

Geldof(8560Wevelgem,www.geldof-recycling.be)

Gemini Corporation(2050Antwerpen,www.geminicorp.be)

General Plastics International(D-24558Henstedt-Ulzburg,

gpigmbh.blogspot.com)

Geocycle(7181Seneffe,www.geocycle.be)

Geo-Milieu(2480Dessel,www.geo-groep.com)

Gielen Container Service(3600Genk,www.gielen-recyclage.be)

Govaerts Recycling(3570Alken,www.govaplast.com)

GRL(3560Lummen,www.grl.be)

GRV(8800Roeselare,www.vanheede.com)

HCI(2950Kapellen,www.hci.be)

Henri Containerdienst(3300Tienen,www.henricontainerdienst.be)

Holcim Belgique(7034Obourg,www.holcim.be)

Hoslet(1325Chaumont-Gistoux,www.sita.be)

IEH Recycling(2310Rijkevorsel,www.iehrecyclingbelgium.com)

Inafzo(8980Zonnebeke)

Indaver(2800Mechelen,www.indaver.be)

Ivo Van den Bosch Containerdienst(2520Ranst,www.

ivovandenbosch.be)

Kargro Group(2920Kalmthout,www.tyreplan.be)

Kayak Maritime Services(2000Antwerpen)

Kempisch Recyclage Bedrijf(2340Beerse,www.krb-

glasscollecting.be)

Klerk’s Plastic Recycling (KPR) (2320Hoogstraten,www.hyplast.

be)

Lammertyn.net(9070Destelbergen,www.lammertyn.net)

Lavatra(8930Lauwe)Leysen(2300Turnhout,www.leysen.org)

Liekens(2030Antwerpen,www.liekens.be)

MAC(2030Antwerpen)

Machiels(3500Hasselt,www.groupmachiels.com)

Maltha(3920Lommel,www.maltha.nl)

Marpobel(2030Antwerpen)

Marpos(8380Dudzele)

Matco(8790Waregem,www.matco.be)

Matco Glas(8710Wielsbeke)

M.C.A. Recycling(1190Vorst,www.mca-recycling.com)

MCR(2627Schelle)

Milieu en Leven(2250Olen,www.milieuenleven.be)

Minérale(6042Lodelinsart)

Molok(3530Houthalen,www.molok.-benlux.com)

MTD Milieutechnieken(2270Herenthout,www.mtd-etec.com)

New Summit(3980Tessenderlo,www.new-summit.be)

New West Gypsum Recycling(9130Kallo,www.nwgypsum.com)

Norland(5300Andenne,www.sita.be)

OCS - ATM(2170Antwerpen,www.atmmoerdijk.nl)

FEBEMfocus-decem

ber2009

53

Oostvlaams Milieubeheer OVMB(9042Gent,www.ovmb.be)

Orinso(2800Mechelen,www.indaver.be)

Oriental Recycling(2230Oevel,www.orientalrecycling.com)

Out of Use(2840Putte,www.outofuse.com)

Pack2pack(8800Rumbeke,www.pack2pack.com)

Papnam(5060Auvelais)Pieck Containers(3290Tessenderlo,

www.sita.be)

Pirobouw(2900Schoten,www.pirobouw.com)

Plasticollect(F-59250Halluin,www.plasticollect.com)

Plastics Latinne-Neyens(3583Paal,www.pln-latinne.com)

Plastirec(2330Merksplas,www.plastirec.be)

Protelux(6880Bertrix)

Put Boudewijn & zoon(3582Beringen,www.putboudewijn.be)

Ravago Production(2370Arendonk,www.ravago.be)

RCMD(9870Zulte,www.rcmd.be)

R.D. Recycling(3530Houthalen,www.rdrecycling.be)

Recoval Belgium(6182Souvret,www.trcnv.be)

Recup-Oil(8770Ingelmunster)

Recyc-Oil(8710Wielsbeke,www.recyc-oil.be)

Recydel(4020Wandre,www.vangansewinkel.com)

Recyfin International(2980Halle-Zoersel)

Recyfood(3560Lummen,www.recyfood.be)

Recyfuel(4480Engis,www.recyfuel.be)

Recygom(4821Andrimont,www.sita.be)

Recyper(9100Sint-Niklaas,www.sita.be)

Remo Milieubeheer(3530Houthalen,www.groupmachiels.com)

REMONDIS(3210Lubbeek,www.remondis.be)

Rendac(9470Denderleeuw,www.rendac.com)

Re-Tyre(3920Lommel)

Revatech(4480Engis,www.revatech.be)

Rik’s Plastics(3600Genk,www.riksplastics.com)

Romarco(9240Zele,www.romarco.be)

Rulo(7742Hérinnes-lez-Pecq,www.rulo.be)

Rymoplast(3920Lommel,www.morssinkhofplastics.nl)

SAF Recyclage(9990Maldegem)

SGS Ewacs(9120Beveren-Melsele,www.be.sgs.com)

SHANKS sa(1435Mont-St-Guibert,www.shanks.be)

SHANKS Vlaanderen(8800Roeselare,www.shanks.be)

Silvamo(8800Roeselare)

SIMS Recycling Solutions(9100Sint-Niklaas,www.sims-group.

com)

SITA Recycling Services(2340Beerse,www.sita.be)

SITA Treatment(1180Brussel,www.sita.be)

SITA Wallonie(4460Grâce-Hollogne,www.sita.be)

Smet Jet(8400Oostende,www.edelweissnv.be)

Smurfit Kappa(2170Merksem,www.smurfitkappa.com)

Soborel(3550Heusden-Zolder,www.vangansewinkel.com)

Socaplast(1840Londerzeel,www.socaplast.be)

Sodecom(7040Quévy,www.vanheede.com)

Sodever(1420Brainel’Alleud)

Soraf(2840Rumst,www.ljanssens.be)

Soret(1560Hoeilaart)

SO.TRA.EX(4700Eupen,www.sotraex.com)

Spanin(8780Oostrozebeke,www.indaver.be)

Stallaert Recycling(1800Vilvoorde,www.stallaert.be)

Stevan(8860Lendelede,www.stevan.be)

Stok&Co(3530Houthalen-Helchteren,www.leysen.org)

Stora Enso Langerbrugge(9000Gent,www.storaenso.com)

Stuer Containerdienst(9150Kruibeke,www.stuercontainers.be)

SVK(9100Sint-Niklaas,www.svk.be)

Thenergo(2018Antwerpen,www.thenergo.be)

Track International(8790Waregem,www.track-international.com)

Transcoma(3600Genk,www.transcoma.be)

TWZ(9940Evergem,www.twz.be)

Umicore Recycling Solutions(2250Olen,www.umicore.com)

Umac Midwest(2660Hoboken,www.umac-midwest.com)

Vabarecyclage(9000Gent)

Vaco Containerdienst(2950Kapellen,www.leysen.org)

Valomac(1850Grimbergen,www.sita.be)

Vandewiele Recycling(8470Gistel,www.houtmolen.be)

Van Gansewinkel(2870Puurs,www.vangansewinkel.com)

Vanheede Environment Group(8940Wervik,www.vanheede.com)

Van Moer H & Zn(9120Melsele,www.vanmoerh.be)

Van Puijfelik(NL4815CDBreda,www.vanpuijfelik.nl)

Van Roy(9470Denderleeuw,www.van-roy.be)

Veolia ES(1800Vilvoorde,www.veolia-es.be)

Verpola(8000Brugge,www.verpola.be)

Vetboerke(8750Wingene)

Vosselaarse Oud Papier Centrale(2330Merksplas,www.vopc.

be)

Vulsteke & Verbeke(8970Poperinge,www.vulsteke-verbeke.be)

West Waste Treatment(8600Diksmuide,www.wwt.be)

WOS(3600Genk,www.wos-genk.be)

Wubben Aflaatolie(2910Essen)

Aclagro(9032Wondelgem,www.aclagro.be)

AWS(2860Sint-Katelijne-Waver,www.aws.eu)

Bioterra(3660Opglabbeek,www.bioterra.be)

Bosatec(3600Genk,www.groupmachiels.com)

Bremcon(2070Zwijndrecht,www.bremcon.be)

BSV(8530Harelbeke,www.bsv-nv.be)

De Bree Solutions(9990Maldegem,www.debree.be)

Envisan(9308Hofstade-Aalst,www.envisan.com)

GRC-Kallo(9130Kallo,www.decnv.com)

Grondrecyclage De Kempen(2280Grobbendonk,www.grdekem-

pen.be)

Grondreinigingscentrum Limburg(3560Lummen,www.carmans.

be)

GV & T Kruishoutem(9770Kruishoutem,www.gvtkruishoutem.be)

OCS - ATM(2170Antwerpen,www.atmmoerdijk.nl)

SHANKS Vlaanderen(9042Gent,www.shanks.be)

SITA Remediation(1850Grimbergen,www.sitaremediation.be)

Stadsbader-Flamand(8530Harelbeke,www.stadsbader.com)

CENTRA VOOR GRONDREINIGINGMeerinfooponzewebsite!

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

54 Plastic Omnium N.V., Ring Oost 14, B-9400 Ninove, tel: +32 (0)54 31 31 31, fax: +32 (0)54 31 31 30

Plastic Omnium B.V., Postbus 3988, 4800 DZ Breda, tel: (0800) 542 50 55, fax: (0800) 542 50 33 E-mail: poinfo@po-b-nl.comInternet: www.plasticomnium.nl

www.plasticomnium.be

Plastic Omnium wint nieuwe servicecontracten

Uithoorn kiest voor Ecosourcing Equalis

De gemeente Uithoorn heeft besloten de duobak te vervangen door een nieuwe container voor restafval, groente en fruit en een nieuwe container voor papier. Deze

beide containers worden voorzien van een chip. Plastic Omnium kwam met de beste aanbieding en kan daardoor de relatie met de gemeente Uithoorn voortzetten. In januari zal de implementatie plaatsvinden, waarna Plastic Omnium voor minimaal vijf jaar de volledige service rond de containers zal verzorgen. Tot deze service behoren ook de gratis informatielijn, het datamanagement inclusief het beheren van alle lediginggegevens en de servicewerkzaamheden aan de containers op straat.

Doetinchem kiest voor Ecosourcing Adaptis

Afgelopen zomer heeft de gemeente Doetinchem besloten containermanagement met adresstickers in te voeren. Plastic Omnium bleek de

meest complete en voordelige inschrijving te hebben gedaan. In september/oktober werd het systeem ingevoerd. Plastic Omnium heeft een nazorgcontract gekregen voor de gratis informatietelefoon, het bijbehorende datamanagement en het opmaken van rapportages over de voortgang. De gemeente Doetinchem blijft zelf het veldwerk uitvoeren. Op deze wijze zijn de continuïteit en de betrouwbaarheid van de data gewaarborgd, zonder dat investeringen in een softwarepakket nodig zijn.

Epe kiest eveneens voor Ecosourcing Adaptis

Na overleg met en voorlichting van Plastic Omnium heeft de gemeente Epe eveneens voor containermanagement met adresstickers

gekozen. De implementatie in Epe ging voorspoedig; maar liefst 1000 containers werden ingenomen. Tevens werden ruim 200 adressen gevonden, die nog geen reinigingsrecht betaalden. Plastic Omnium blijft na de implementatie de nazorg doen, inclusief alle werkzaamheden aan de containers in de gemeente zelf.

Mol (B) start pilot met service premier

De gemeente Mol en Plastic Omnium zijn samen een pilot gestart met Service Premier. Plastic Omnium heeft hiervoor alle afvalbakken in kaart gebracht en de gegevens

daarvan digitaal opgeslagen. Tevens zijn de afvalbakken voorzien van een chip, waarmee de ledigingsfrequentie en het volume van het afval kunnen worden geregistreerd. Via de chip kunnen we bovendien de service-interventies automatiseren. De dienstverlening Service Premier is inclusief een gratis 0800-nummer voor het melden van onregelmatigheden én het repareren en wassen van alle afvalbakken.

Adaptisdé oplossing voor containermanagement

Equalisdé oplossing voor afvalmanagent

Service Premierdé oplossing voor zwerfafval

Ecosourcing: sterke uitbreidingIn 2007 hebben we onze serviceactiviteiten in Nederland en België sterk kunnen uitbreiden. In Nederland zijn servicecontracten afgesloten met de gemeenten Doetinchem, Epe en Uithoorn en is de service met 43.000 aansluitpunten uitgebreid. In België hebben er uitbreidingen plaatsgevonden bij ILVA, IOK en IVLA, die in totaal 55.000 extra aansluitpunten opleverden.

Tot slot enkele kerncijfers over Ecosourcing per eind 2007:Aantal gemeenten waar Plastic Omnium met de dienstverlening actief is: 47Aantal huishoudens die dit betreft: 403.250Aantal containers onder contract: 596.000

24479_infopost 2007_WT.indd 1 18-02-2008 15:04:31

FEBEMfocus-decem

ber2009

55

DE LEDEN VAN FEBEM STAAN GARANT VOOR EEN KWALITEITSVOLLE EN CORRECTE DIENSTVERLENING DIE

MENS, MILIEU EN MAATSCHAPPIJ TEN GOEDE KOMT. FEBEM EN HAAR LEDEN ZIJN OVERTUIGD DAT HET SUCCES

VAN DE FEDERATIE EN HAAR LEDEN TE VERBINDEN IS MET HET VERTROUWEN DAT MEN KAN HEBBEN IN DE

FEDERATIE EN DE LEDEN.

VOOR FEBEM EN HAAR LEDEN STAAN VOOROP

· professionalisme: een professionele werking met aandacht voor kwaliteit en het resultaatsgericht organiseren van de

dienstverlening;

· partnerschap: een open werking waarbij discussies constructief en oplossingsgericht worden gevoerd met aandacht en

respect voor ieders mening;

· groepsgeest: FEBEM en haar leden vormen een team en komen als een groep naar buiten;

· waardeschepping: een toegevoegde waarde voor de sector in België, de klanten en het leefmilieu;

· respect voor het leefmilieu: de vrijwaring van het leefmilieu voor de toekomstige generaties, daar werken FEBEM en haar

leden dagdagelijks aan;

· wederzijds respect: meningsverschillen vormen de kleur van de democratie, andere meningen dienen

voldoende aandacht te krijgen en mogen niet leiden tot conflicten.

DE LEDEN VAN FEBEM STELLEN ZICH GARANT

· de wetgeving te allen tijde te respecteren;

· een eerlijke concurrentie te voeren waarbij re

spect voor de vrije marktwerking centraal staat;

· het imago van de sector te verbeteren;

· voortdurend te streven naar verbetering ten voordele van klanten, partners, maatschappij en leefmilieu;

· de volledige medewerking te verlenen aan de overheidsinstanties in zoverre FEBEM het eens is met de betrokken

overheidsstandpunten.

NAAR DE FEDERATIE TOE ZULLEN DE LEDEN

· zich neerleggen bij consensusbeslissingen van de federatie;

· collegiaal zijn met de federatie en de andere leden;

· in FEBEM-vertegenwoordigingen waarin men zetelt enkel het FEBEM-standpunt verkondigen;

· maximaal participeren aan de FEBEM-evenementen zoals studiedagen, Algemene Vergadering,

Ledenraden, Trefdagen, Werkgroepen en Task Forces;

· zich zoveel mogelijk eerst naar de federatie richten alvorens problemen van algemeen belang aan te kaarten bij overheden;

· een transparantie vertonen naar de federatie toe betreffende activiteiten, financiële resultaten en interne structuren

(organogram) waarbij de federatie zich borg stelt voor de nodige confidentialiteit.

Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer

“FEBEM, bedrijvig in milieuzorg”

ETHISCH EN DEONTOLOGISCH CHARTER VAN DE BEDRIJFS-

FEDERATIE FEBEM, DE FEDERATIE VAN DE MILIEUBEDRIJVEN

FEBEM vertegenwoordiger

FEBEM lid

IndieneenbedrijfvolwaardiglidwensttewordenvanFEBEM,moethetzichverbindendedeontologischecodevandeFede-ratieterespecteren.Dezecodebevatenkeleduidelijkeenga-gementennaarhetrespecterenvanwetgevingtoeenschrijftookeenbepaaldecollegialiteitvoor.VoorFEBEMzijnditbasis-verklaringen,waarelkregulierbedrijfzichmoetaanhouden.Er is dan ook een duidelijke procedure voorzien indien zouwordengesignaleerddateenvanonzeledendezedeontologieniet zou respecteren.Deze procedure is al enkelemalen inwerkinggezetmettelkenseenuitklaringvanenkeleonduide-lijkhedenalsgevolg.Decodezorgtdusookvooreenbeteresfeertussendebedrijvenenisookeenkapstokvoorverdereuitwerkingenbinnenenkelesectoren.Zo is inhetkadervandezecodedoordeFederatieeen“codevangoedepraktijk”uitgewerktvoordebehandelingvanasbestafvaléneencodevoor de aanvaarding van afvalstoffen op stortplaatsen. Een

codevoordeproblematiekvanhetmengenvanafvalstoffenisinontwerpfase,netalsenkelerichtlijnenvoorderecupera-tievanpapierenkarton.Het isdebedoelingdezecodestelatenomzetteninregelgevingmaarintussentijdmoetenonzeledendezecodeswelterespecteren.Deleden-grondreinigersvanFEBEMengagerenzichookomdemilieubeleidsovereen-komstvoorbodemsaneringsoperatiesterespecteren.FEBEMmeentdatopdezemanierdeFederatieeffectiefwerkmaaktvandeverdereprofessionaliseringvandesectorenzonder“windowdressing” ten velde zaken helpt verbeteren.Het FE-BEM-lidmaatschapisdusookduidelijkeenkwaliteitslabel,watuitwendiggemaaktwordtdooreeningekaderdeverklaringdiedevolwaardigeledenontvangen.

DEONTOLOGISCHE CODE

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

56

Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer vzwPaviljoenstraat9-1030BrusselTel.027579170-Fax027579112info@febem-fege.be-www.febem-fege.be

Memorandavoordenieuwegewestregeringen

DeimpactvanhetnieuweVLAREAopdemilieusectorendeVlaamseondernemingen

FEBEMJaarbericht2004-2005

AnalysevandenieuweacceptatiecriteriaopVlaamsestortplaatsen

FEBEMJaarbericht2005-2006

Memorandumaandenieuwegemeentebesturen

FEBEMJaarbericht2006-2007

MemorandumvoordeFederaleRegering

FEBEMJaarbericht2007-2008

Memorandumvoordegewestregeringen2009-2014(afval)

MemorandumvoordeVlaamseregering2009-2014(bodem,insamenwerkingmetOVB)

FEBEMJaarbericht2009-2010

Bezoekonzewebsite

www.febem-fege.be

Dossiers

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Mei 2004

November 2004

Mei 2005

Juni 2006

Juni 2006

Januarie 2007

Juni 2007

September 2007

Juni 2008

Maart 2009

Maart 2009

Juni 2009

David werkt voor het behoud van onze wereld én voor zijn eigen

leefomgeving, door het afval van zijn gemeente in te zamelen en te

recyclen. Daarvoor heeft hij een voertuig nodig dat gemaakt is voor

de stop-en-start-toepassingen van zijn dagelijkse ronde, en voor het

rijden door de drukke stad. Dus David’s beste vriend is z’n nieuwe 26 ton, 280 pk

Volvo FE, met zijn uitstekende manoeuvreerbaarheid, subliem zicht, laag brandstof-

verbruik en vermaarde betrouwbaarheid. Zijn op één na beste vriend is zijn

lokale Volvo concessiehouder, die er altijd is om David’s truck te

onderhouden. Want alleen Volvo weet hoe dat moet en staat

gerant voor de Total Performance van de truck, dag in dag uit,

jaar in jaar uit. Als u meer wilt weten over de nieuwe Volvo FE,

praat dan vandaag nog met uw Volvo concessiehouder.

DAVID’S NIEUWE

VOLVO FE

www.volvotrucks.be

VOLVO TRUCKS. DRIVING PROGRESS

TRUCKS AFTERSALES FINANCE TRANSPORT MANAGEMENT 11746-06/0

6

FE_David_A4_FEBEM_nl-11746 23/06/06 10:01 Page 1

FEBE

Mfo

cus

-dec

embe

r20

09

58