LUẬN VĂN:

Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng

Nông nghiệp và phát triển nông thôn - Chi

nhánh Nam Hà Nội, thực trạng và giải pháp

MỞ ĐẦu

1. Tính cấp thiết của đề tài

Cùng với sự tăng trưởng và phát triển không ngừng của nền kinh tế, nhu cầu vốn

đã trở nên vô cùng cấp thiết cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, đổi mới trang thiết bị cũng

như chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Hoạt động của các ngân hàng thương mại đã trở thành một

phần không thể thiếu trong quá trình phát triển đó. Kể từ khi chuyển từ hệ thống ngân hàng

một cấp sang hệ thống ngân hàng hai cấp, các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam đã

có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, loại hình, mạng lưới, quy mô hoạt động và

năng lực tài chính, góp phần tăng trưởng kinh tế, ổn định giá trị đồng tiền. Ngoài hệ thống

ngân hàng quốc doanh còn có các ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng liên doanh,…

Các nghiệp vụ cũng đổi mới và từng bước hiện đại hóa, tiếp cận với công nghệ và thông lệ

quốc tế. Với hoạt động tín dụng và các dịch vụ đa dạng, ngân hàng đã đáp ứng được phần

lớn nhu cầu của khách hàng, góp phần đáng kể vào sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước.

Ngày nay ngân hàng đã trở thành một mắt xích quan trọng cấu thành nên sự vận động nhịp

nhàng của nền kinh tế. Cùng với các ngành kinh tế khác ngân hàng có nhiệm vụ tham gia

bình ổn thị trường tiền tệ, kiềm chế và đẩy lùi lạm phát, tạo môi trường đầu tư thuận lợi,

tạo công ăn việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên trong bối cảnh môi trường kinh tế vĩ mô đang trong thời kỳ chưa ổn

định, môi trường pháp lý đang dần được hoàn thiện nên hoạt động kinh doanh của các

NHTM đang gặp rất nhiều khó khăn, nhất là chất lượng tín dụng chưa cao mà biểu hiện là

nợ quá hạn, nợ khó đòi còn lớn. Việc phân tích một cách chính xác, khoa học các nguyên

nhân phát sinh rủi ro tín dụng, để từ đó đề ra những giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao

chất lượng tín dụng vừa mang tính cấp bách vừa mang tính chiến lược lâu dài và được

nhiều người quan tâm tới. Nói như vậy bởi lẽ, trong điều kiện hiện nay hoạt động tín dụng

là hoạt động cơ bản nhất, chủ yếu nhất trong toàn bộ các hoạt động của NHTM. Hoạt động

đó đã tạo ra phần lớn tài sản trong tổng tài sản của các NHTM và là hoạt động tạo ra

nguồn thu nhập chính của mỗi NHTM dưới hình thức thu nhập từ lãi cho vay. Tuy nhiên

hoạt động này luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro, có thể gây tổn thất lớn, dẫn đến mất khả năng

thanh toán hay phá sản ngân hàng. Chính vì vậy mà "chất lượng tín dụng" luôn là vấn đề

"sống, còn" trong hoạt động kinh doanh mà bất cứ ngân hàng nào cũng phải đặc biệt quan

tâm trong suốt quá trình tồn tại và phát triển.

Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn (NHNo&PTNT) Việt Nam - Chi

nhánh Nam Hà Nội là chi nhánh được thành lập từ tháng 05 năm 2001. Là một chi

nhánh mới, lại hoạt động trên địa bàn Thủ đô - Trung tâm kinh tế chính trị của cả nước.

Đây vừa là một môi trường hấp dẫn, vừa là tiềm năng lớn trong kinh doanh nhưng đồng thời

cũng là một thách thức không nhỏ đối với chi nhánh. Hoạt động trên cùng một địa bàn với

nhiều NHTM lớn, sự cạnh tranh trong kinh doanh là không tránh khỏi. Song, kể từ khi thành

lập đến nay, Chi nhánh đã từng bước phấn đấu, ngày một hoàn thiện hơn và đạt được nhiều

thành tựu đáng kể, có tốc độ phát triển tương đối nhanh về mọi mặt, đã khẳng định được vị

trí trên thị trường. Tuy vậy trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội hiện nay hoạt động tín

dụng của chi nhánh cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới, tiềm ẩn rủi ro lớn

trong kinh doanh.

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác tín dụng, cùng với những kiến thức đã

học tập và nghiên cứu tại trường và quá trình làm việc thực tế, tôi quyết định chọn đề tài

"Nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn -

Chi nhánh Nam Hà Nội, thực trạng và giải pháp" để làm đề tài nghiên cứu cho luận văn

thạc sĩ của mình.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

- Nghiên cứu và làm rõ hơn cơ sở lý luận về tín dụng và chất lượng tín dụng của

các NHTM trong nền kinh tế thị trường.

- Khảo sát một cách toàn diện và có hệ thống về thực trạng chất lượng tín dụng của

Chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội trong thời gian qua và kinh nghiệm của một số

NHTM các nước trong việc nâng cao chẩt lượng tín dụng.

- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu để nâng cao chất lượng tín dụng tại Chi nhánh

NHNo&PTNT Nam Hà Nội trong thời gian tới.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu:

+ Các lý luận cơ bản về tín dụng và chất lượng tín dụng của NHTM trong nền kinh

tế thị trường.

+ Thực trạng chất lượng tín dụng cho vay của NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà

Nội.

- Phạm vi nghiên cứu: các hoạt động cho vay của NHNo&PTNT Nam Hà Nội

trong khoảng thời gian từ 2008 đến nay.

4. Phương pháp nghiên cứu

Vận dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các

phương pháp thống kê, thu thập tài liệu trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung

của luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Những vấn đề chung về tín dụng và chất lượng tín dụng ngân hàng

thương mại.

Chương 2: Thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát

triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Nam Hà Nội.

Chương 3: Giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng tại Ngân

hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Nam Hà Nội.

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG

VÀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1. NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG

1.1.1. Khái niệm

Trong nền kinh tế hàng hóa tiền tệ, do tính chất vận động của các nguồn vốn hàng

hóa, tiền tệ và sự độc lập tương đối của tiền tệ, nên tất yếu nảy sinh mâu thuẫn tạm thời

thừa và tạm thời thiếu vốn tiền tệ. Để giải quyết căn bản mâu thuẫn đó tín dụng đã xuất

hiện như là một hiện tượng tất yếu khách quan. Biểu hiện bên ngoài của quan hệ tín dụng

trước hết đó là sự chuyển giao quyền sử dụng vốn theo thời hạn giữa chủ thể sở hữu chúng

nhưng chưa có nhu cầu sử dụng với chủ thể đang có nhu cầu sử dụng nhưng chưa có đủ khả

năng tạo lập. Hay nói một cách cụ thể hơn tín dụng được biểu hiện trước hết là sự vay, mượn

tạm thời một số vốn tài sản hàng hóa hay tiền tệ mà qua đó người đi vay có thể có được quyền

sử dụng một lượng giá trị nhất định theo cam kết giữa các bên. Như vậy quan hệ tín dụng là

một quan hệ xã hội biểu hiện thông qua các liên hệ về kinh tế, trong đó yếu tố lòng tin được

xem như đặc trưng cơ bản nhất.

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và sự hoàn chỉnh của thị trường, từ thấp tới

cao quan hệ tín dụng cũng ngày càng phát triển dưới nhiều hình thức đa dạng và phong

phú. Trong nền kinh tế thị trường đã và đang tồn tại nhiều hình thức tín dụng như: tín dụng

nặng lãi, tín dụng thương mại, tín dụng nhà nước, tín dụng ngân hàng và các hình thức tín

dụng kết hợp khác... Tuy nhiên tín dụng ngân hàng với các đặc trưng riêng vẫn được coi là

hình thức tín dụng cơ bản và giữ vai trò quan trọng nhất trong hệ thống tín dụng.

Vậy có thể hiểu: Tín dụng ngân hàng là các quan hệ vay mượn vốn tiền tệ phát

sinh giữa các ngân hàng với các chủ thể kinh tế khác trong nền kinh tế theo nguyên tắc

hoàn trả theo thời hạn.

1.1.2. Hoạt động tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế thị trường

Hoạt động tín dụng luôn được coi là hoạt động cơ bản và bao trùm nhất trong toàn

bộ các hoạt động kinh doanh của các NHTM bởi nó là hoạt động tạo ra phần lớn các tài

sản của ngân hàng (dưới hình thức các khoản cho vay) và cũng là hoạt động đem lại thu

nhập chủ yếu của các NHTM. Tuy nhiên, kinh doanh tín dụng của NHTM trong nền kinh

tế thị trường phải đối mặt với nhiều áp lực như: sự cạnh tranh của thị trường, các yếu tố

kinh tế vĩ mô, mức độ hấp thụ vốn, chất lượng của nền kinh tế cùng với nhiều quan hệ xã

hội khác,… nên hoạt động tín dụng thường xuyên tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bởi mục tiêu cao

nhất của mọi chủ thể kinh doanh trong nền kinh tế thị trường đều là phải tối đa hóa lợi

nhuận, mà một trong các yêu cầu cơ bản nhất để thực hiện mục tiêu đó là phải thỏa mãn

nhu cầu vốn kinh doanh. Do đó vì mục tiêu lợi nhuận, các NHTM thường phải tối đa hóa

khả năng huy động vốn và cho vay, cũng vì lợi nhuận các khách hàng của NHTM cũng

cần thiết tối đa hóa khả năng tiếp cận các nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Tuy nhiên cả

NHTM và các khách hàng của NHTM đều bị chi phối bởi các yếu tố từ bên trong và các

yếu tố từ bên ngoài nền kinh tế, nên nhiều khi trong hoạt động nảy sinh mâu thuẫn trong sử

dụng vốn là điều tất yếu sẽ xảy ra. Với chức năng cơ bản là "trung gian tín dụng" của nền

kinh tế, các NHTM đã thực hiện giải quyết mâu thuẫn cơ bản đó bằng cách là thực hiện tập

trung các nguồn tiền tệ nhàn rỗi trong xã hội, và sử dụng chính các nguồn tiền tệ đó hình

thành nên quỹ cho vay để thỏa mãn các nhu cầu vốn tạm thời thiếu cho xã hội.

Như vậy, phương châm hoạt động cơ bản của NHTM trong nền kinh tế thị trường

là "đi vay để cho vay".

1.1.3. Đặc điểm chủ yếu của tín dụng ngân hàng

- Trong hoạt động tín dụng, các ngân hàng đóng vai trò là tổ chức trung gian tức

là: các ngân hàng vừa đóng vai trò là người đi vay, vừa đóng vai trò là người cho vay.

Khi huy động, các ngân hàng sử dụng các hình thức huy động khác nhau để thu hút

mọi nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi để tạo lập nguồn vốn kinh doanh, lúc này ngân hàng

đóng vai trò là người đi vay lớn nhất trong nền kinh tế.

Khi cho vay, các ngân hàng lại dùng chính nguồn vốn đã huy động được để cho

vay lại đối với nền kinh tế, lúc này ngân hàng lại đóng vai trò là người cho vay lớn nhất

trong nền kinh tế.

- Huy động vốn và cho vay của NHTM đều chủ yếu thực hiện dưới hình thức tiền tệ:

trong quan hệ tín dụng ngân hàng, các ngân hàng bằng cơ chế thích hợp, huy động các nguồn

tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong xã hội để tạo ra quỹ cho vay của ngân hàng. Như vậy, tiền ở

đây là công cụ thực hiện tín dụng, đó là loại tiền tín dụng hay còn gọi là công cụ lưu thông

tín dụng ngân hàng.

- Quá trình vận động và phát triển của tín dụng ngân hàng độc lập tương đối với sự

vận động và phát triển của quá trình tái sản xuất xã hội.

Vốn tín dụng là bộ phận không thể thiếu trong quá trình vận động của mọi hoạt

động xã hội nói chung và các hoạt động sản xuất kinh doanh nói riêng. Tuy nhiên, do tính

độc lập tương đối của tiền tệ trong mối quan hệ hàng hóa - tiền tệ, cho nên người ta thường

quan niệm vốn tín dụng ngân hàng có tính độc lập tương đối với quá trình tái sản xuất xã

hội. Bởi vì trong quá trình vận động, vốn tín dụng ngân hàng có thể tham gia vào bất cứ

một giai đoạn nào của chu kỳ vận động, song dường như đều dễ nhìn thấy đó là ở giai

đoạn đầu (dưới hình thức các nhu cầu chi phí bằng tiền) và giai đoạn kết thúc (dưới hình

thức các khoản thu nhập bằng tiền của quá trình tái sản xuất). Do đó khi nền kinh tế ở

trạng thái cân bằng (cân đối hàng hóa - tiền tệ) nguồn vốn tín dụng vận động theo sự vận

động của các nguồn vốn của quá trình tái sản xuất (T - H hoặc H - T). Nhưng khi nền kinh

tế phát triển đến một mức nhất định tất yếu nảy sinh mâu thuẫn trong quá trình chu chuyển

vốn là nhu cầu vốn bằng tiền không tương thích với nhu cầu hàng hóa trong trao đổi. Khi

đó với chức năng "trung gian tín dụng" và với các công cụ huy động vốn, cho vay, thanh

toán để góp phần đưa nền kinh tế về trạng thái cân bằng theo các mục tiêu cơ bản của nền

kinh tế trong từng giai đoạn. Do đó, có thể khẳng định sự vận động và phát triển của tín

dụng ngân hàng chịu sự tác động và phụ thuộc vào quá trình vận động của quá trình tái sản

xuất xã hội, nhưng có tính độc lập tương đối với quá trình đó. Cho nên trong thực tế tín

dụng ngân hàng thường được coi là một công cụ hữu hiệu để thúc đẩy tăng trưởng, hoặc

điều chỉnh, kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế.

- Phạm vi hoạt động của tín dụng ngân hàng là toàn bộ nền kinh tế. Trong nền kinh

tế thị trường hầu như mọi quan hệ trao đổi đều có thể "tiền tệ hóa ", do vậy với công cụ

thực hiện chủ yếu là "quyền sử dụng tiền tệ" nên tín dụng ngân hàng có thể tham gia vào

mọi quan hệ xã hội. Điều đó được biểu hiện ra bên ngoài là các NHTM có thể thực hiện

huy động vốn tiền tệ, cho vay vốn và cung ứng các dịch vụ ngân hàng cho hầu hết mọi chủ

thể trong xã hội. Có nghĩa là tín dụng ngân hàng có thể thỏa mãn nhu cầu sử dụng tiền cho

mọi đối tượng, mọi phạm vi, mọi khoảng thời gian của toàn xã hội. Tuy nhiên sự thỏa mãn

đó phải nằm trong sự điều chỉnh chung của nhà nước và sự ràng buộc của pháp luật trong

từng giai đoạn, tình hình cụ thể của nền kinh tế.

1.1.4. Phân loại tín dụng ngân hàng

Trong nền kinh tế hiện đại, các NHTM phân loại tín dụng theo các tiêu thức cơ

bản sau:

1.1.4.1. Theo mục đích sử dụng tiền vay

Căn cứ vào tiêu thức này người ta chia tín dụng ra thành hai loại:

- Tín dụng đối với sản xuất và lưu thông hàng hóa: là loại cấp tín dụng cho các

đơn vị kinh doanh để tiến hành sản xuất lưu thông hàng hóa.

- Tín dụng tiêu dùng: là loại tín dụng cho các cá nhân để đáp ứng nhu cầu tiêu

dùng như mua sắm nhà cửa, xe cộ, các loại hàng hóa lâu bền như máy giặt, điều hòa, tủ

lạnh,…

1.1.4.2. Theo thời hạn sử dụng tiền vay

Theo cách này tín dụng ngân hàng được phân làm ba loại:

- Tín dụng ngắn hạn: là khoản tín dụng dưới 1 năm và được sử dụng để bổ sung sự

thiếu hụt tạm thời vốn lưu động của doanh nghiệp. Nó có thể được vay cho những sinh

hoạt cá nhân.

- Tín dụng trung hạn: là khoản tín dụng có thời hạn từ 1 - 5 năm. Loại tín dụng

này thường được dùng để cung cấp, mua sắm tài sản cố định, cải tiến kỹ thuật công nghệ,

mở rộng và xây dựng công trình nhỏ có thời hạn thu hồi vốn nhanh.

- Tín dụng dài hạn: là khoản tín dụng có thời hạn từ 5 năm trở lên, loại tín dụng

này dùng để cung cấp vốn cho xây dựng cơ bản như đầu tư xây dựng các công trình mới,

các công trình thuộc cơ sở hạ tầng, cải tiến và mở rộng sản xuất có quy mô lớn.

Tín dụng trung và dài hạn được đầu tư để hình thành vốn cố định và một phần bổ

sung cho vốn lưu động thường xuyên

1.1.4.3. Theo hình thức đảm bảo tiền vay

Căn cứ vào tiêu thức này, tín dụng được chia thành hai loại:

- Đảm bảo bằng tài sản: là loại tín dụng được ngân hàng cung cấp với điều kiện

phải có tài sản đảm bảo như thế chấp, cầm cố, hoặc cần có bảo lãnh của người thứ ba. Đối

với khách hàng không có uy tín cao đối với ngân hàng khi vay vốn đòi hỏi phải có tài sản

đảm bảo, sự đảm bảo này là căn cứ kinh tế để ngân hàng có thêm một nguồn thu thứ hai,

bổ sung cho nguồn thu nợ thứ nhất thiếu chắc chắn nhằm bù đắp lại khoản tiền vay trong

trường hợp người vay không có khả năng trả nợ.

- Đảm bảo không bằng tài sản: là loại tín dụng không cần tài sản thế chấp, cầm cố,

hoặc không có sự bảo lãnh của người thứ ba. Việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân

khách hàng. Đối với những khách hàng tốt, trung thực trong kinh doanh, có khả năng tài chính

lành mạnh, quản trị có hiệu quả thì ngân hàng có thể cấp tín dụng mà không cần đòi hỏi

nguồn thu nợ bổ sung. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng trong việc truy đòi các khoản nợ

có vấn đề phát sinh.

1.1.4.4. Theo thành phần kinh tế

- Tín dụng đối với thành phần kinh tế nhà nước.

- Tín dụng đối với thành phần kinh tế ngoài nhà nước.

Ngoài ra tín dụng có thể phân theo: loại tiền, phạm vi quốc gia, cơ cấu vốn tín

dụng tham gia, đối tượng tạo lập của vốn vay.

1.1.5. Vai trò của tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế thị trường

Tín dụng là mối quan hệ kinh tế nên tín dụng có tác động nhất định đối với hoạt

động kinh tế. Tuy nhiên vai trò của tín dụng phụ thuộc chủ yếu vào nhận thức và vận dụng

quan hệ tín dụng vào xây dựng và quản lý kinh tế của con người.

Tín dụng ngân hàng ra đời xuất phát từ đặc điểm tuần hoàn vốn trong nền kinh tế

luôn làm phát sinh hiện tượng có những chủ thể tạm thời thừa vốn và những chủ thể khác

tạm thời thiếu vốn. Tín dụng ngân hàng đã giải quyết được mâu thuẫn giữa cung cầu về

vốn, là sự cần thiết khách quan phù hợp với sự vận động vốn tiền tệ trong nền kinh tế thị

trường. Khối lượng tín dụng ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn nhất trong nền kinh tế, ngày càng

giữ vị trí quan trọng đối với lĩnh vực sản xuất và lưu thông hàng hóa cũng như lưu thông

tiền tệ.

Tín dụng ngân hàng trong nền kinh tế thị trường được cụ thể hóa bằng các vai trò

sau đây.

1.1.5.1. Đối với bản thân ngân hàng

- Tín dụng là hoạt động chủ yếu mang lại nguồn thu nhập cho ngân hàng. Thu

nhập từ hoạt động tín dụng được hình thành chủ yếu bởi chênh lệch giữa lãi cho vay với lãi

suất huy động và một số các khoản phí khác theo quy định, khoản thu nhập này là phần thu

nhập đáng kể trong tổng thu nhập của các NHTM. Đặc biệt ở các nước chưa có thị trường

vốn phát triển thì hoạt động cho vay truyền thống vẫn được coi như hoạt động bao trùm

nhất trong kinh doanh của NHTM. Do đó thu nhập từ cho vay có thể được xem như khoản

thu nhập chính quyết định đến sự tồn tại và phát triển của ngân hàng, Tuy nhiên hoạt động

tín dụng lại là hoạt động tiềm ẩn rủi ro lớn nhất trong kinh doanh ngân hàng nên các

NHTM thường rất coi trọng và nâng cao chất lượng quản trị rủi ro tín dụng.

- Hoạt động tín dụng góp phần đa dạng hóa hoạt động kinh doanh của ngân hàng,

giúp ngân hàng mở rộng đối tượng và phạm vi đầu tư từ đó giảm thiểu rủi ro trong hoạt

động kinh doanh của ngân hàng.

Trước hết chúng ta thấy quan hệ tín dụng là quan hệ lớn nhất và quan trọng nhất

trong các quan hệ với khách hàng của ngân hàng. Mặt khác thông qua hoạt động tín dụng

các ngân hàng có thể tạo ra nhiều sản phẩm dịch vụ tiện ích cung ứng cho chính bản thân

họ. Thông qua hoạt động huy động vốn (nhất là hoạt động tiền gửi) ngân hàng có thể tạo ra

nhiều sản phẩm dịch vụ tiền tệ như: dịch vụ thanh toán, dịch vụ ngân quỹ, dịch vụ thu hộ,

chi hộ, dịch vụ ủy thác, dịch vụ két sắt,… và các dịch vụ tiền tệ khác có liên quan. Thông

qua hoạt động cho vay ngân hàng có thể tạo ra các dịch vụ liên quan như: dịch vụ tư vấn,

dịch vụ bảo lãnh, dịch vụ kinh doanh chứng khoán, kinh doanh ngoại tệ,… Nhất là trong

điều kiện nền kinh tế thị trường phát triển thì hầu hết các NHTM đều xây dựng chiến lược

phát triển các dịch vụ ngân hàng hiện đại để lần lượt thay thế cho các sản phẩm kinh doanh

truyền thống, và coi đây là chiến lược kinh doanh chủ yếu nhất trên thị trường.

1.1.5.2. Đối với khách hàng

- Tín dụng ngân hàng đáp ứng nhu cầu vốn để quá trình sản xuất được liên tục:

Trong nền kinh tế, có nhiều chủ thể kinh tế hoạt động trong nhiều ngành nghề khác nhau,

mỗi chủ thể, mỗi ngành kinh tế lại có chu kỳ sản xuất khác nhau, trong khi đó, quá trình tái

sản xuất xã hội lại diễn ra liên tục trên cơ sở phân công lao động và hợp tác trong toàn bộ

nền kinh tế. Vì vậy, tất yếu xảy ra tình trạng nơi tạm thời thừa vốn, nơi tạm thời thiếu vốn.

Với tư cách là trung gian tài chính, các ngân hàng tập trung các nguồn vốn tạm thời nhàn

rỗi trong nền kinh tế, và cho vay đối với các thành phần đang tạm thời thiếu vốn, tạo điều

kiện cho quá trình sản xuất được diễn ra liên tục. Điều này có nghĩa là tín dụng ngân hàng

là công cụ tích tụ và tập trung vốn rất quan trọng góp phần thúc đẩy nhanh tốc độ chu

chuyển vốn trong nền kinh tế thị trường. Hoạt động theo phương châm "đi vay để cho

vay", tín dụng ngân hàng không những đảm bảo cho quá trình sản xuất được diễn ra bình

thường, mà còn đẩy nhanh quá trình sản xuất, lưu thông hàng hóa, mở rộng sản xuất, cải

tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ sản xuất mới, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ.

- Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy phát triển các hoạt động sản xuất kinh

doanh thêm năng động và có hiệu quả hơn: Hoạt động trong môi trường cạnh tranh gay gắt

đòi hỏi các doanh nghiệp phải không ngừng vận động để phù hợp với những biến động của

thị trường. Trong quá trình sản xuất kinh doanh, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của mình

doanh nghiệp phải đi vay ngân hàng và phải hoàn trả cả gốc và lãi sau một thời gian nhất

định, do đó doanh nghiệp cần tìm hiểu và đầu tư vốn vào những ngành nghề có tỷ suất lợi

nhuận cao, qua đó vừa duy trì được hoạt động của mình, vừa hoàn trả được vốn vay ngân

hàng. Bên cạnh đó, tín dụng ngân hàng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển

vốn, góp phần thay đổi cơ cấu sản xuất kinh doanh. Tín dụng ngân hàng thực sự là công cụ

kinh tế quan trọng góp phần tạo ra các nguồn vốn hỗ trợ hữu hiệu, và các sản phẩm dịch

vụ tiện ích phục vụ đắc lực cho các hoạt động sản xuất kinh doanh, đồng thời nó cũng là

công cụ điều tiết có hiệu quả của nhà nước để tác động vào mọi hoạt động kinh doanh theo

các mục tiêu chung của nền kinh tế, từ đó làm cho các hoạt động kinh tế nói chung và các

doanh nghiệp nói riêng trở nên năng động và linh hoạt hơn.

1.1.5.3. Đối với nền kinh tế

Quá trình hình thành và phát triển của tín dụng cho thấy vai trò quan trọng của

hoạt động tín dụng trong nền kinh tế, đặc biệt là nền kinh tế hiện nay. Hoạt động tín dụng

tồn tại khách quan với tư cách là người mở đường, người tham gia quyết định mọi quá

trình sản xuất, tập trung nguồn vốn nhàn rỗi ngoài lưu thông dưới dạng tiết kiệm đem lại

đầu tư để phục vụ phát triển kinh tế.

- Hoạt động tín dụng ngân hàng là công cụ tài trợ có hiệu quả cho nền kinh tế:

Là trung gian điều hòa cung cầu về vốn cho nền kinh tế, hoạt động tín dụng là cầu

nối giữa các dòng vốn tạm thời thừa với các nhu cầu vốn tạm thời thiếu. Qua thực tế chúng

ta có thể nhận thấy khi các quan hệ hàng hóa - tiền tệ ngày càng phát triển thì các quan hệ về

tín dụng cũng ngày càng phát triển, ngược lại các quan hệ tín dụng phát triển ngày càng đa

dạng và phong phú là điều kiện hỗ trợ và kích thích các quan hệ hàng hóa - tiền tệ cũng

phát triển hơn.

Các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh không thể chỉ dựa vào nguồn vốn tự có.

Bởi lẽ trong một chu kỳ sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp có thể thừa vốn ở giai đoạn

này nhưng lại thiếu vốn ở giai đoạn khác. Trong quá trình chu chuyển vốn đó tình trạng

tạm thời thừa và thiếu vốn có thể xuất hiện trong nhiều khoảng thời gian dài, ngắn khác

nhau. Song xu thế chung cho ta thấy tình trạng thiếu vốn trong ngắn hạn và cả trong dài

hạn ở các doanh nghiệp là mang tính phổ biến.

Bởi hoạt động tín dụng ngân hàng có tính bao trùm cả xã hội do đó các NHTM có

thể "mua về" và "bán ra" với một khối lượng vốn lớn tương đương với cả tổng nguồn vốn

đầu tư trong xã hội theo quan hệ cung - cầu vốn tín dụng. Qua đó NHTM có thể tiếp nhận

được hầu hết mọi nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi trong xã hội và lại dùng chính nguồn vốn đó

để thỏa mãn các nhu cầu vốn tạm thời thiếu cho chính các chủ thể đó, khi có quan hệ vay vốn

với ngân hàng, vì vậy khả năng thỏa mãn các nhu cầu vốn qua kênh tín dụng lớn hơn nhiều so

với các kênh phân phối khác. Mặt khác thông qua sự vận dụng lãi suất linh hoạt (cả lãi suất

tiền gửi và lãi suất cho vay) và các công cụ khác, tín dụng ngân hàng còn góp phần định

hướng đầu tư, xác định hiệu quả kinh doanh một cách cụ thể, giúp cho các doanh nghiệp

nâng cao năng lực quản trị, và có thể lượng hóa rõ hơn các rủi ro có thể xảy ra trong sản

xuất kinh doanh.

Đồng thời cũng có thể thông qua tín dụng ngân hàng, nhà nước có thể vận dụng

nhiều biện pháp ưu đãi cho doanh nghiệp (hỗ trợ lãi suất, bảo lãnh, cho vay chỉ định,…) để

giải quyết các khó khăn về tài chính trong điều kiện nền kinh tế có những biến động lớn.

Tín dụng ngân hàng tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển thị trường vốn ngắn

hạn. Thông qua việc huy động vốn và cho vay tín dụng đã góp phần đẩy nhanh tốc độ chu

chuyển vốn xã hội thông qua việc điều tiết các vốn chậm sang chỗ có vòng chu chuyển

vốn nhanh hơn. Đồng thời thông qua hoạt động tín dụng ngân hàng có thể tạo ra nhiều

công cụ lưu thông (như kỳ phiếu ngân hàng) và nhiều dịch vụ tiện ích (chiết khấu, bao

thanh toán, bảo lãnh,…) phục vụ đắc lực cho quá trình vận động vốn của mọi chủ thể trên

thị trường. Đây là tiền đề quan trọng để phát triển mở rộng thị trường vốn ngắn hạn.

- Hoạt động tín dụng ngân hàng góp phần điều tiết khối lượng tiền trong lưu

thông, đáp ứng các nhu cầu trao đổi:

Ngân hàng trung ương (NHTW) thông qua quan hệ tín dụng để điều tiết khối

lượng cho vay tại các tổ chức tín dụng (TCTD). Với vai trò là người cho vay cuối cùng,

việc mở rộng hay thu hẹp cửa sổ chiết khấu sẽ ảnh hưởng đến quy mô tín dụng, từ đó sẽ

tác động đến khối lượng cho vay của các TCTD. Thông qua hoạt động tín dụng, NHTW có

thể sử dụng NHTM như là chiếc "cầu nối" giữa nhà nước với thị trường thông việc sử

dụng các công cụ của chính sách tiền tệ để từ đó có thể điều tiết được khối lượng tiền cung

ứng. Đồng thời thông qua hoạt động của NHTM, NHTW có thể thu nhận các dấu hiệu, các

thông tin thị trường để từ đó có biện pháp điều chỉnh kịp thời và phù hợp với thực tế về

cung - cầu tiền tệ trong nền kinh tế. Điều này có ý nghĩa đặc biệt trong nền kinh tế đang có

lạm phát hay bất ổn định. Như vậy, NHNN thông qua cửa sổ chiết khấu đã tác động tới

khối lượng cho vay của các TCTD, từ đó quản lý được lượng tiền mặt trong lưu thông

nhằm đạt được các mục tiêu như mong muốn.

Hoạt động điều tiết được thực hiện bởi việc thực thi chính sách tiền tệ thông qua

các công cụ như lãi suất, tái chiếu khấu, hoạt động thị trường mở, tỷ lệ dự trữ bắt buộc, dự trữ

thanh toán… Chính phủ có thể kiểm soát được lượng tiền trong lưu thông, kiềm chế lạm

phát và ổn định sức mua của đồng tiền.

- Tín dụng ngân hàng là góp phần thúc đẩy việc hình thành và chuyển dịch cơ cấu

kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Để có thể đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, máy móc thiết bị và khoa học công nghệ

thì cần phải có vốn. Việc đầu tư này ngoài nguồn vốn của ngân sách nhà nước (NSNN) thì

cũng có một phần vốn đóng góp không nhỏ của các TCTD. Thực tế cho thấy ở các nước

trên thế giới, đặc biệt là các nước đang phát triển như Việt Nam thì tín dụng ngân hàng là

một công cụ tài trợ đặc biệt quan trọng đối với việc hình thành và chuyển dịch cơ cấu kinh

tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- Tín dụng ngân hàng là công cụ thực hiện chính sách xã hội:

Các chính sách xã hội có thể được tài trợ bởi phương thức tài trợ không hoàn lại

NSNN. Tuy nhiên, phương thức này thường bị hạn chế về quy mô và thiếu hiệu quả và gây

lãng phí nguồn lực. Vì thế hiện nay phương thức tài trợ không hoàn lại đã bị thay thế dần

bởi phương thức tài trợ có hoàn lại. Thông qua phương thức này, các mục tiêu chính sách

được đáp ứng một cách chủ động và có hiệu quả hơn. Mặt khác thông qua việc sử dụng

các công cụ tín dụng như lãi suất, thời hạn, hạn mức tín dụng,… đã tác động mạnh vào các

đối tượng chính sách được tài trợ buộc phải quan tâm đến hiệu quả sử dụng vốn để đảm

bảo hoàn trả đúng thời hạn thì kỹ năng lao động của họ cũng được cải thiện từng bước.

Đây là sự đảm bảo chắc chắn cho sự ổn định tài chính của các đối tượng chính sách và

từng bước làm cho họ có thể tồn tại độc lập với các nguồn tài trợ.

- Hoạt động tín dụng ngân hàng thúc đẩy phát triển và mở rộng kinh tế đối ngoại:

Khi nền kinh tế ngày càng phát triển thì hoạt động sản xuất hàng hóa càng đa dạng

và phong phú. Các doanh nghiệp không chỉ bó hẹp quan hệ kinh doanh trong phạm vi một

quốc gia mà đã mở rộng quan hệ với các doanh nghiệp nước ngoài. Nhờ có hoạt động tín

dụng mà cụ thể hơn là bảo lãnh ngân hàng đã tạo cơ hội cho sự phát triển của các doanh

nghiệp, nâng cao vị thế của các doanh nghiệp trên thị trường quốc tế, từ đó mở rộng quan

hệ kinh tế đối ngoại. Đa số các NHTM hiện nay đều mở các ngân hàng đại lý bên nước

ngoài để phục vụ khách hàng quốc tế trong hoạt động thanh toán thẻ, cho vay cá nhân và

các tổ chức nước ngoài.

Tín dụng ngân hàng đã trở thành một trong những phương tiện để nối liền kinh tế

của các nước với nhau. Đặc biệt với các nước đang phát triển, tín dụng ngân hàng đóng vai

trò quan trọng trong việc mở rộng xuất khẩu hàng hóa đồng thời nhờ nguồn vốn tín dụng

bên ngoài để công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.

Tóm lại, trong điều kiện nền kinh tế thị trường phát triển tín dụng ngân hàng luôn

được coi là một trong các biện pháp cơ bản để điều hòa các dòng vốn trong xã hội và đáp

ứng các yêu cầu trong sử dụng vốn của nền kinh tế. Thực tế cho chúng ta thấy tín dụng

ngân hàng thực sự là cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, giữa tiêu dùng và sản xuất, giữa

trong nước và quốc tế,… Do vậy việc nâng cao chất lượng tín dụng nói chung, chất lượng

tín dụng ngân hàng nói riêng không chỉ là vấn đề quan tâm của các NHTM mà thực sự là

vấn đề lớn của cả nền kinh tế trong điều kiện hiện nay.

1.2. NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG NGÂN HÀNG

1.2.1. Quan niệm về chất lượng tín dụng ngân hàng

Chất lượng của hàng hóa là yếu tố cơ bản quyết định đến sự thành công hay thất

bại của các nhà sản xuất. Do vậy, để một sản phẩm hàng hóa được thị trường chấp nhận thì

sự hấp dẫn về hình thức của sản phẩm như tên gọi, bao bì, nhãn mác,… là điều luôn được

người tiêu dùng quan tâm, song điều quan trọng hơn cả đó là chất lượng của sản phẩm.

Bởi chất lượng sản phẩm mới thực sự là sự thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng và là cái

đích của nhà sản xuất, cung ứng vươn tới để đạt mục tiêu của hoạt động. Như vậy, có thể

quan niệm rằng chất lượng của sản phẩm hàng hóa là khả năng thỏa mãn nhu cầu của

người sử dụng đối với sản phẩm mà nhà sản xuất, cung ứng theo mục tiêu định sẵn và đáp

ứng được yêu cầu chung của thị trường.

Ngân hàng là doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ nên tất yếu cũng phải quan tâm đến

chất lượng sản phẩm của mình, đặc biệt là chất lượng tín dụng. Bởi vì tín dụng là một

trong các hoạt động chính của ngân hàng, đem lại phần lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng,

nên việc đảm bảo chất lượng tín dụng sẽ là vấn đề có tính quyết định đến hiệu quả kinh

doanh của ngân hàng.

Vậy, Chất lượng tín dụng là sự thỏa mãn các nhu cầu của các bên liên quan

(khách hàng, bản thân ngân hàng và nền kinh tế nói chung) đến hoạt động tín dụng của

NHTM.

Chất lượng tín dụng là một khái niệm vừa cụ thể (có thể đo lường qua các chỉ tiêu

định lượng như kết quả kinh doanh, nợ quá hạn,…), vừa trừu tượng (có thế được xem xét

thông qua những chỉ tiêu định tính như khả năng thu hút khách hàng, tác động đến nền

kinh tế,…).

Chất lượng tín dụng không tự nhiên mà có, nó là kết quả của cả một quá trình phối

kết hợp hoạt động của ngân hàng và các khách hàng vì một mục đích chung. Do đó để đạt

được chất lượng cần có sự quản lý khoa học và chặt chẽ. Đặc biệt là phải có chính sách tín

dụng đúng đắn, phù hợp với điều kiện của thị trường trong từng thời kỳ nhất định.

Do đó chúng ta có thể nhận thức về chất lượng tín dụng trên nhiều góc độ khác

nhau:

* Đối với ngân hàng:

Chất lượng tín dụng trước hết phải nói đến tính an toàn của khoản vay, việc đảm

bảo nguyên tắc hoàn trả đầy đủ và đúng hạn của khách hàng, sau đó là sự mang lại lợi

nhuận cho chính bản thân ngân hàng. Điều đó có nghĩa là chất lượng tín dụng phải được

thể hiện ở sự gia tăng lợi nhuận, sự tăng trưởng dư nợ, tỷ lệ nợ quá hạn đảm bảo đúng mức

quy định và ngày càng giảm, sự cân đối giữa nguồn vốn với dư nợ của ngân hàng, sự hợp lý

của cơ cấu tín dụng,…

* Đối với khách hàng:

Chất lượng tín dụng được hiểu là sự phù hợp của khoản tín dụng với nhu cầu vay

vốn của khách hàng tức là khách hàng được vay với lãi suất và kỳ hạn hợp lý. Ngoài ra,

thủ tục cho vay đơn giản, đảm bảo tiết kiệm thời gian và chi phí cho khách hàng nhưng

vẫn tuân thủ đúng các nguyên tắc và các quy định của pháp luật về tín dụng.

* Đối với nền kinh tế:

Chất lượng tín dụng thể hiện ở việc tạo ra hiệu quả kinh tế và cải thiện đời sống xã

hội. Cụ thể: chất lượng tín dụng được nâng cao phải góp phần thúc đẩy quá trình phát triển

kinh tế, qua đó tạo ra nhiều công ăn việc làm cho xã hội, tăng thu nhập cho dân cư, và tăng

nguồn thu cho NSNN.

Chất lượng tín dụng là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh mức độ thích nghi của ngân

hàng đối với sự thay đổi của thị trường, phản ánh sức mạnh của một ngân hàng trong quá

trình cạnh tranh để tồn tại và phát triển. Nâng cao chất lượng tín dụng đồng nghĩa với việc

giảm được rủi ro tín dụng, nguồn vốn được sử dụng có hiệu quả, an toàn và lành mạnh,

góp phần nâng cao uy tín của ngân hàng. Vì vậy, nâng cao chất lượng tín dụng là vô cùng

cần thiết.

Tóm lại, để có được chất lượng tín dụng tốt thì hoạt động tín dụng phải có hiệu

quả và quan hệ tín dụng phải được thiết lập trên cơ sở tin cậy và uy tín trong hoạt động.

Hay nói cách khác, chất lượng tín dụng tương quan tỷ lệ với hiệu quả và độ tin cậy. Hiểu

đúng bản chất về chất lượng tín dụng, phân tích đánh giá đúng chất lượng tín dụng hiện tại

cũng như xác định chính xác các nguyên nhân tồn tại về chất lượng sẽ giúp ngân hàng tìm

được những biện pháp quản lý thích hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động, đứng vững trong

nền kinh tế thị trường sôi động và cạnh tranh gay gắt như hiện nay.

1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng thương

mại

Ở bất cứ một lĩnh vực kinh doanh nào, một mức lợi nhuận hứa hẹn càng lớn thì rủi

ro tiềm ẩn càng cao, hoạt động trong lĩnh vực tài chính với những đối thủ riêng biệt buộc

các ngân hàng phải đối mặt với không ít rủi ro. Vì thế, các NHTM không còn cách nào

khác là phải kiểm soát chặt chẽ hiệu quả hoạt động của mình, đặc biệt là vấn đề chất lượng

tín dụng. Nâng cao chất lượng tín dụng không chỉ có ý nghĩa lớn lao đối với ngân hàng mà

còn đem lại những mặt tích cực cho khách hàng và cho toàn bộ nền kinh tế.

Ngân hàng thương mại cũng là một doanh nghiệp, vì thế mục tiêu hoạt động cũng

là lợi nhuận, lợi nhuận cao và bền vững luôn là cái đích mà các NHTM hướng tới. Tín

dụng là hoạt động đem lại nguồn thu chủ yếu cho ngân hàng, vì vậy muốn tăng trưởng thu

nhập, không thể không chú ý đến chất lượng tín dụng. Một chất lượng tín dụng tốt sẽ là cơ

sở để mở rộng quy mô tín dụng, tạo đà cho sự tăng trưởng ổn định của ngân hàng. Thêm

vào đó sẽ giải quyết tốt mối quan hệ giữa an toàn và sinh lời.

Khi nâng cao được chất lượng tín dụng đồng nghĩa với việc sản xuất kinh doanh phát

triển, từ đó nâng cao được đời sống vật chất của dân chúng và góp phần ổn định tiền tệ, ổn định

giá cả, kiềm chế và kiểm soát lạm phát. Ngoài ra nâng cao chất lượng tín dụng còn thúc đẩy

phát triển các mối quan hệ đối ngoại.

Tín dụng có mối quan hệ mật thiết với nền kinh tế xã hội. Để có chất lượng tín

dụng tốt ngoài sự nỗ lực của bản thân các NHTM thì đòi hỏi nền kinh tế phải ổn định với

các cơ chế chính sách phù hợp, sự phối hợp nhịp nhàng và có hiệu quả giữa các cấp, các

ngành tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động tín dụng.

1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng tín dụng của ngân hàng thương mại

1.2.3.1. Các chỉ tiêu định tính

- Để bảo đảm nguyên tắc cho vay, mỗi tổ chức kinh tế hoạt động đều dựa trên một

nguyên tắc nhất định. Ngân hàng là một tổ chức kinh tế đặc biệt, hoạt động của nó có ảnh

hưởng rất lớn đến tình hình kinh tế, xã hội của đất nước, do vậy các nguyên tắc hoạt động

của ngân hàng rất chặt chẽ. Với mỗi ngân hàng lại có những nguyên tắc khác nhau. Thực

tiễn nguyên tắc cho vay là một yêu cầu quan trọng đối với hoạt động cho vay, là căn cứ

pháp lý cơ bản để đảm bảo sự hoạt động vững chắc của mọi ngân hàng. Vì vậy để đánh giá

chất lượng một khoản vay điều đầu tiên phải xem xét là khoản cho vay đó có đảm bảo

nguyên tắc vay hay không.

Nguyên tắc cơ bản của cho vay là:

+ Sử dụng vốn vay đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.

Đây là nguyên tắc quan trọng hàng đầu vì đại bộ phận vốn kinh doanh của ngân

hàng là nguồn vốn huy động từ nền kinh tế. Nguyên tắc hoàn trả phản ánh đúng bản chất

quan hệ tín dụng, tính chất của tín dụng sẽ bị phá vỡ nếu nguyên tắc này không được thực

hiện đầy đủ. Nếu trong quá trình hoạt động kinh doanh, các khoản tín dụng mà ngân hàng

đã cung cấp không được hoàn trả đúng hạn nhất định sẽ ảnh hưởng tới khả năng thanh toán

của ngân hàng. Do đó, khách hàng khi vay vốn phải cam kết trả cả gốc và lãi trong một

thời hạn nhất định, cam kết này được ghi trong khế ước vay nợ.

Tín dụng đúng mục đích không những là nguyên tắc mà còn là phương châm hoạt

động của tín dụng. Quan hệ tín dụng phản ánh nhu cầu về vốn và lợi nhuận của doanh

nghiệp. Việc thực hiện đúng cam kết trong hợp đồng tín dụng là cơ sở để doanh nghiệp

tính toán các yếu tố hiệu quả của quá trình sản xuất kinh doanh, đồng thời nó cũng là một

trong những yếu tố đảm bảo khả năng trả nợ của ngân hàng.

Để thực hiện nguyên tắc này, ngân hàng yêu cầu khách hàng vay vốn phải sử dụng

tiền vay đúng mục đích như đã cam kết trong hợp đồng, bởi vì mục đích đó đã được ngân

hàng thẩm định. Nếu phát hiện khách hàng vi phạm ngân hàng được quyền thu hồi nợ

trước hạn, trường hợp khách hàng không có tiền thì chuyển nợ quá hạn.

+ Người đi vay phải hoàn trả nợ gốc và lãi tiền vay đúng hạn đã thỏa thuận trong

hợp đồng tín dụng. Một trong những yếu tố giúp cho việc thực hiện nguyên tắc này là triển

khai cho vay ngân hàng phải xác định chính xác thời hạn cho vay.

Thời hạn cho vay được xác định kể từ khi người vay nhận khoản vốn vay đầu tiên

cho đến khi người vay trả hết nợ gốc và lãi vốn vay đã được thỏa thuận trong hợp đồng tín

dụng giữa ngân hàng và khách hàng.

Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận cho vay căn cứ vào:

Chu kỳ sản xuất kinh doanh của người đi vay.

Thời hạn thu hồi vốn của dự án đầu tư.

Khả năng trả nợ của khách hàng.

Tính chất thời hạn nguồn vốn hiện có để cho vay của ngân hàng.

Thông qua đó sẽ quy định rõ thời hạn khách hàng trả tiền lãi, tiền gốc cho ngân

hàng. Việc xác định thời hạn cho vay sẽ gắn liền với trách nhiệm của người vay với khoản

vay, buộc họ phải sử dụng vốn vay kinh doanh có hiệu quả trong khoảng thời gian đó.

Việc xác định thời hạn cho vay rất quan trọng, nó thể hiện trình độ của cán bộ tín

dụng, nó quyết định đến khả năng thu hồi nợ của ngân hàng.

Nếu thời hạn cho vay nhỏ hơn chu kỳ sản xuất kinh doanh của khách hàng thì họ

không thể trả nợ đúng hạn vì chu kỳ sản xuất kinh doanh chưa kết thúc, họ chưa có nguồn

thu để trả nợ, điều này sẽ gây khó khăn cho khách hàng trong việc trả nợ ngân hàng.

Nếu thời hạn cho vay lớn hơn chu kỳ sản xuất kinh doanh thì cũng không tốt vì khi

đã hoàn thành một chu kỳ kinh doanh mà vẫn chưa trả nợ ngân hàng thì rất có thể họ sẽ sử

dụng vốn đó vào chu kỳ kinh doanh tiếp theo hoặc một lĩnh vực kinh doanh khác, điều này

sẽ gây khó khăn trong việc thu hồi nợ và ngân hàng sẽ bị đọng vốn.

Việc trả nợ đúng thời hạn của khách hàng giúp ngân hàng bảo toàn và phát triển

vốn, tăng cường hoạt động cho vay.

Tuy nhiên trong thực tế do nhiều nguyên nhân khác nhau và do tác động của các

hoạt động kinh tế - xã hội có thể dẫn đến việc khách hàng không trả nợ theo thời hạn thỏa

thuận. Việc trả nợ không đúng hạn có thể xảy ra hai trường hợp:

+ Trả trước hạn đã định: có thể do khách hàng kinh doanh tốt sớm thu hồi vốn trả

ngân hàng nhưng cũng có thể do khách hàng sau khi vay đã thay đổi ý định sản xuất kinh

doanh hoặc vay tiền được ở một nơi khách với lãi suất thấp hơn, cũng có thể do khách

hàng sử dụng vốn vay sai mục đích và bị buộc phải hoàn lại vốn vay.

+ Trả sau thời hạn đã định: khi gần đến kỳ hạn trả nợ, cán bộ tín dụng sẽ gửi giấy

báo nợ cho khách hàng. Trường hợp khách hàng gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh do

nguyên nhân khách quan đưa lại thì khách hàng sẽ được gân hàng gia hạn nợ sau khi cán bộ

tín dụng thẩm định lại những nguyên nhân và biện pháp mà khách hàng đưa ra có đúng với

thực tế không. Đối với các khoản vay ngắn hạn, thời gian gia hạn nợ không vượt quá một

chu kỳ sản xuất kinh doanh và tối đa là 12 tháng, còn các khoản vay trung và dài hạn tối đa

không quá 1/2 thời hạn cho vay đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.

Trường hợp khách hàng không trả được nợ do nguyên nhân chủ quan thì sẽ

chuyển sang nợ quá hạn và áp dụng lãi suất quá hạn. Như vậy cả hai trường hợp trả nợ

trước và sau đều thể hiện chất lượng tín dụng có vấn đề.

- Các điều kiện để cho vay:

+ Người đi vay phải có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu

trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật.

+ Khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời gian cam kết.

+ Mục đích sử dụng vốn vay hợp pháp, không vi phạm pháp luật, phù hợp với mục

tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

+ Có dự án đầu tư hoặc phương án sản xuất kinh doanh dịch vụ khả thi có hiệu

quả, hoặc có dự án đầu tư phương án phục vụ đời sống khả thi và phù hợp với quy định

của pháp luật.

+ Thực hiện các quy định để đảm bảo tiền vay theo quy định của Chính phủ và

hướng dẫn của NHNN Việt Nam.

- Quy trình tín dụng: quy trình tín dụng là tổng hợp các nguyên tắc, quy định của

ngân hàng trong việc cấp tín dụng. Quy trình bao gồm 5 bước là lập hồ sơ, phân tích tín

dụng, quyết định tín dụng, giải ngân và giám sát thanh lý nợ. Việc xây dựng quy trình tín

dụng chặt chẽ và hợp lý, tuân thủ các nguyên tắc cấp tín dụng sẽ góp phần nâng cao hiệu

quả hoạt động quản trị, giảm thiểu rủi ro, đảm bảo an toàn cho ngân hàng, nâng cao doanh

lợi cũng như đảm bảo chất lượng tín dụng.

- Khả năng thu hút khách hàng: ở đây chính là việc giữ được những khách hàng

truyền thống và thu hút được nhiều khách hàng mới đến vay vốn, đồng thời phát triển tốt

các quan hệ với khách hàng tiềm năng.

- Tính bền vững: mục tiêu cuối cùng của ngân hàng là mục tiêu lợi nhuận. Tuy

nhiên để đạt mục tiêu đó thì hoạt động tín dụng của ngân hàng phải được duy trì và triển

khai theo những chiến lược phát triển bền vững. Khi có hệ thống chiến lược phát triển bền

vững sẽ đảm bảo cho kinh doanh ổn định, tăng trưởng đều đặn, giữ được khách hàng

truyền thống, mở rộng tín dụng một cách vững chắc, nâng cao vị thế của mình, nhờ đó ổn

định doanh thu, giảm thiểu chi phí và rủi ro.

1.2.3.2. Các chỉ tiêu định lượng

- Tổng dư nợ:

Tổng dư nợ = Tổng doanh số cho vay - Tổng doanh số thu nợ

Chỉ tiêu này cho biết khối lượng tiền của ngân hàng cung ứng ra nền kinh tế tại

một thời điểm. Tổng dư nợ thấp chứng tỏ hoạt động tín dụng của ngân hàng còn kém hiệu

quả, chưa có khả năng mở rộng khách hàng. Tuy nhiên tổng dư nợ cao quá cũng chưa hẳn

tốt. Khối lượng tiền cung ứng ra lưu thông nhiều nhưng chất lượng các khoản vay không

tốt, nợ xấu gia tăng làm cho ngân hàng gặp rủi ro mất vốn, mặt khác, việc mở rộng quy mô

tín dụng quá mức có thể làm cho giá cả tăng, lạm phát cao, các ngân hàng bị thiệt do mất

giá của đồng tiền.

- Tỷ lệ nợ quá hạn:

Tỷ lệ nợ quá hạn = Số dư nợ quá hạn

x 100% Tổng dư nợ

Chỉ tiêu này cho biết trong tổng dư nợ thì có bao nhiêu phần trăm là nợ quá hạn.

Tỷ lệ càng cao thì khả năng ngân hàng gặp rủi ro càng lớn, chất lượng tín dụng càng giảm.

Nợ quá hạn cao, khả năng mất vốn ngân hàng gặp phải là rất lớn. Theo quy định của

NHNN Việt Nam thì các ngân hàng có tỷ lệ nợ quá hạn / tổng dư nợ lớn hơn 7% được xem

là ngân hàng yếu kém, nhỏ hơn 5% thì ngân hàng đó được đánh giá là ngân hàng có hoạt

động tín dụng tốt, chất lượng tín dụng cao. Nợ quá hạn là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến

chất lượng tín dụng, do đó ngân hàng nào kiểm soát được nợ quá hạn thì ngân hàng đó có

chất lượng tín dụng tương đối cao. Nói chung trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng

không có dư nợ quá hạn đã là một thành công lớn của ngân hàng.

Để xem xét chi tiết hơn khả năng không thu hồi được nợ quá hạn người ta sử dụng

chỉ tiêu tỷ nợ xấu.

- Tỷ lệ nợ xấu:

Tỷ lệ nợ xấu = Số dư nợ xấu

x 100% Tổng dư nợ

Chỉ tiêu này phản ánh trong tổng dư nợ thì có bao nhiêu phần trăm là nợ xấu (hay

trong tổng dư nợ thì có bao nhiêu phần trăm là bị rủi ro).

Nợ xấu tăng làm tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, giảm lợi nhuận của ngân

hàng. Ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu cao chứng tỏ chất lượng tín dụng của ngân hàng đó thấp,

năng lực tài chính, năng lực quản lý cũng như năng lực hoạt động của họ yếu kém và ngân

hàng cần phải xem xét lại hoạt động tín dụng của mình nếu không muốn rơi vào tình trạng

khó khăn.

- Hiệu suất sử dụng vốn:

Hiệu suất sử dụng vốn vay = Tổng dư nợ tín dụng

x 100% Tổng nguồn vốn huy động

Chỉ tiêu này thể hiện phần trăm vốn huy động được sử dụng cho hoạt động tín

dụng. Chỉ tiêu này thấp đồng nghĩa với việc ngân hàng huy động được nhưng lại không

cho vay được, gây ra tình trạng ứ đọng vốn, không đảm bảo khả năng sinh lời mà vẫn phải

tốn kém chi phí cho huy động. Tuy nhiên, chỉ tiêu này cao quá cũng chưa hẳn là tốt đối với

ngân hàng. Dư nợ tín dụng tăng quá nhanh có thể dẫn đến mức tăng trưởng quá nóng, tăng

rủi ro mất vốn và rủi ro thanh khoản, lợi tức thu về không đảm bảo như dự kiến.

- Vòng quay vốn tín dụng:

Vòng quay vốn tín dụng = Doanh số thu nợ

Dư nợ bình quân

Chỉ tiêu này dùng để đánh giá khả năng tổ chức quản lý vốn tín dụng và chất

lượng tín dụng trong việc đáp ứng nhu cầu vốn của khách hàng. Vòng quay vốn tín dụng

càng cao càng chứng tỏ nguồn vốn vay ngân hàng đã luân chuyển nhanh, tham gia vào

nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh và lưu thông hàng hóa. Như vậy, vòng quay vốn tín

dụng càng cao phản ánh tình hình tổ chức vốn tín dụng của ngân hàng càng tốt, chất lượng

tín dụng càng cao.

- Tỷ lệ lợi nhuận từ hoạt động tín dụng:

Tỷ lệ lợi nhuận

từ hoạt động =

Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng x 100%

Tổng thu nhập

Chỉ tiêu này phản ánh khả năng sinh lời của các khoản tín dụng, cứ một đồng vốn

đầu tư tín dụng thì thu được bao nhiêu đồng lợi nhuận. Sự phát triển và tồn tại của NHTM

được quyết định phần lớn bởi lợi nhuận được tạo ra từ hoạt động kinh doanh của mình,

trong đó hoạt động tín dụng giữ vai trò then chốt trong việc tạo ra lợi nhuận.

- Khả năng sinh lời của vốn vay:

Để xem xét hiệu quả sử dụng vốn vay của doanh nghiệp người ta thường đánh giá

qua các chỉ tiêu khả năng sinh lời của dự án, qua đó giúp ta nhìn nhận được chất lượng tín

dụng mà ngân hàng cung cấp.

Khi phân tích cần chú ý:

So sánh kỳ này với kỳ trước, thực tế với kế hoạch.

So sánh với chỉ tiêu chung cũng như chỉ tiêu riêng của từng ngành.

So sánh mức độ trung bình của các thông số giữa ngành này với ngành khác.

- Các chỉ tiêu thẩm định tài chính khi quyết định cho vay:

+ Chỉ tiêu giá trị hiện tại ròng (NPV):

Dùng để phản ánh lợi nhuận tuyệt đối của dự án:

n

0tt

11

)r1(

CFTNNPV

Trong đó:

TNt: Thu nhập của dự án năm thứ t

CFt: Chi phí của dự án năm thứ t

r: Lãi suất chiết khấu được lựa chọn

Nếu NPV < 0: thu nhập của dự án không bù đắp được chi phí bỏ ra.

Nếu NPV = 0: tùy thuộc vào tình hình cụ thể mà chấp nhận hay từ chối.

Nếu NPV > 0: dự án có hiệu quả, nếu NPV càng lớn thì hiệu quả tài chính càng

cao, dự án càng hấp dẫn.

+ Chỉ tiêu tỷ suất doanh lợi nội bộ (IRR):

Tỷ suất doanh lợi nội bộ IR hay lãi suất hoàn vốn nội bộ là tỷ suất chiết khấu với

mức lãi suất đó giá trị hiện tại các khoản thu trong tương lai do đầu tư mang lại bằng với

giá trị hiện tại của vốn đầu tư.

Để xác định IRR, người ta tìm một mức lãi suất sao cho NPV = 0

Khi đó ta có:

0

n

0tt

t CF)IRR1(

CF

IRR chính là tỷ suất thu hồi vốn mà tự bản thân dự án có thể được tạo ra.

Chỉ tiêu IRR không chỉ phụ thuộc vào ngành nghề, lĩnh vực đầu tư mà còn tùy

thuộc vào điều kiện cụ thể của từng dự án.

+ Chỉ tiêu phân tích độ nhạy cảm của dự án:

Khả năng thanh toán nợ DSCR (Debit Service Cover Ratio):

Khả năng thanh toán nợ của dự án được tính trên cơ sở so sánh giữa nguồn trả nợ

hàng năm từ dự án với nợ phải trả (gốc và lãi) theo kế hoạch trả nợ.

DSCR = LN ròng + KHCB + Mức lãi vay cố định năm thứ t

Nợ gốc phải trả (gốc và lãi)

+ DSCRt > 1 thì dự án đảm bảo khả năng hoàn trả nợ theo dự kiến.

+ DSCRt < 1 thì dự án không có khả năng hoàn trả nợ vay theo kế hoạch và thời

hạn trả nợ dự kiến.

Độ nhạy cảm của dự án đầu tư:

Khi phân tích độ nhạy cảm của dự án người ta thường tính toán sự thay đổi các chỉ

tiêu NPV, IRR hoặc lãi ròng khi giả định có một nhân tố nào đó thay đổi

Độ nhạy = Tỷ lệ thay đổi của chỉ tiêu hiệu quả (NPV, IRR,…)

Tỷ lệ thay đổi của chỉ tiêu nhân tố (giá, sản lượng tiêu thụ,…)

- Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu:

Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu = Vốn tự có

Tài sản có rủi ro quy đổi

Tỷ lệ này cho biết một đồng vốn tự có bảo vệ cho bao nhiêu đồng tài sản có rủi ro

của NHTM. Theo quy định của NHNN thì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu không được thấp hơn

8%.

- Lãi treo: là lãi tính trên nợ gốc và các khoản cho vay của ngân hàng nhưng chưa

thu hồi được. Tổng các khoản lãi treo trên các món nợ càng thấp càng tốt. Lãi treo càng

cao phản ánh rủi ro mất vốn của ngân hàng càng lớn và có khả năng mất cả vốn lẫn lãi. Từ

đó chất lượng tín dụng bị giảm và ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng.

Trên đây là các chỉ tiêu cơ bản để đánh giá chất lượng tín dụng. Dựa vào các chỉ

tiêu đó có thể nhận định được chất lượng tín dụng ngân hàng cao hay thấp. Trên giác độ

của các NHTM, đánh giá chất lượng tín dụng chủ yếu nhằm vào việc đảm bảo an toàn

trong hoạt động kinh doanh, khả năng sinh lời cao cũng như đảm bảo sự phát triển bền

vững của ngân hàng. Do vậy, khi đánh giá chất lượng tín dụng không chỉ căn cứ vào một

chỉ tiêu đơn lẻ, cụ thể nào mà phải xem xét, đánh giá mọi phương diện để đưa ra kết luận

một cách khách quan, trung thực và chính xác nhất.

1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng

1.2.4.1. Nhân tố khách quan

* Môi trường kinh tế:

Để ngân hàng có thể huy động được nhiều vốn, mở rộng hoạt động cho vay phục

vụ cho việc phát triển kinh tế thì phải có một nền kinh tế phát triển ổn định, tạo điều kiện

thuận lợi cho hoạt động tín dụng của ngân hàng. Về phương diện tổng thể, nền kinh tế ổn

định sẽ tạo điều kiện cho việc nâng cao chất lượng tín dụng.

Khi nền kinh tế phát triển ổn định, lạm phát vừa phải, không có khủng hoảng sẽ

tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Như vậy khả năng

vay mượn và trả nợ vay không bị biến động lớn. Ngân hàng không phải chịu những thiệt

hại do mất giá của đồng tiền, tránh được chất lượng tín dụng giảm, thấp.

Chu kỳ kinh tế có tác động không nhỏ đến hoạt động tín dụng, nếu thời kỳ kinh tế

hưng thịnh, sản xuất kinh doanh được mở rộng dẫn đến nhu cầu vốn tăng, hiệu quả tín

dụng cũng tăng lên, giảm bớt rủi ro tín dụng nhưng cũng không loại trừ trường hợp do

chạy đua trong sản xuất kinh doanh, nạn đầu cơ tích trữ làm cho nhu cầu tín dụng tăng lên

quá cao và có nhiều TCTD thực hiện. Những khoản này cũng có thể khó được hoàn trả nếu

sự phát triển sản xuất kinh doanh không có kế hoạch hoặc phát triển sản xuất kinh doanh

vượt quá quy mô của khách hàng cả về vốn cũng như khả năng quản lý. Mặt khác, trong

thời kỳ nền kinh tế suy thoái, sản xuất trì trệ, kinh doanh bị thua lỗ, nhu cầu vốn tín dụng

giảm và nếu vốn tín dụng được thực hiện thì cũng khó có thể sử dụng hiệu quả. Trong thời

kỳ này, tình trạng thiểu phát kéo dài sản phẩm sản xuất ra vượt quá nhu cầu của nền kinh

tế cũng như nguyên nhân dẫn đến đình trệ trong sản xuất kinh doanh do sản lượng sản

phẩm tồn kho khó tiêu thụ, hoạt động tín dụng gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa do cạnh tranh

trong lĩnh vực tiền tệ sẽ dẫn đến việc các ngân hàng nới lỏng các điều kiện cho vay để thu

hút khách hàng. Đây cũng là nguyên nhân ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng.

Hơn thế nữa, trong nền kinh tế thị trường lãi suất luôn biến động. Mức độ phù hợp

giữa lãi suất ngân hàng và lợi nhuận của các doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến chất lượng

tín dụng. Lợi tức ngân hàng thu được từ hoạt động tín dụng bị giới hạn bởi lợi nhuận của

doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sử dụng vốn vay.

* Môi trường xã hội:

Khách hàng và ngân hàng thực hiện quan hệ tín dụng dựa trên cơ sở tín nhiệm

giữa hai bên. Vì vậy, chất lượng tín dụng phụ thuộc vào ba nhân tố: khách hàng, khả năng

của ngân hàng và sự tin tưởng lẫn nhau. Tín nhiệm là cầu nối mối quan hệ giữa ngân hàng

và khách hàng, nó là tiền đề để tạo điều kiện không ngừng cải tiến chất lượng tín dụng.

Khách hàng với tư cách vừa là người cung vốn, vừa là người cầu về vốn. Khách

hàng mong muốn ở ngân hàng một mức lãi suất hợp lý, thủ tục đơn giản, nhanh gọn. Ngân

hàng vừa là người đại diện cho bên huy động vốn, vừa là người đại diện cho bên cung cấp

tín dụng. Mối quan hệ xã hội thể hiện cụ thể giữa ngân hàng và khách hàng là nhân tố

không kém phần quan trọng quyết định đến quy mô và hoạt động của ngân hàng.

Sự thành công hay thất bại của một ngân hàng phụ thuộc vào việc xây dựng chính

sách tín dụng. Một chính sách tín dụng đúng đắn sẽ thu hút được nhiều khách hàng, đảm

bảo khả năng sinh lời từ hoạt động tín dụng trên cơ sở phân tán rủi ro, tuân thủ pháp luật,

đường lối chính sách của Nhà nước và đảm bảo công bằng xã hội.

Ngoài những nhân tố trên, còn có những nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng tín

dụng như: đạo đức xã hội, trình độ dân trí có liên quan tới rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó sự

biến động của tình hình kinh tế, chính trị xã hội ở nước ngoài cũng có ảnh hưởng tới chất

lượng tín dụng.

* Môi trường pháp lý:

Pháp luật là bộ phận không thể thiếu của kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà

nước. Hành lang pháp lý không phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế thì mọi hoạt

động trong nền kinh tế đó không thể tiến hành trôi chảy được. Một môi trường pháp lý

hoàn chỉnh tạo điều kiện tốt cho hoạt động sản xuất kinh doanh thuận tiện và hiệu quả, và

tạo ra cơ sở pháp lý để giải quyết các vấn đề khiếu nại khi có tranh chấp.

Môi trường pháp lý bao gồm hệ thống luật pháp đầy đủ, các văn bản của Nhà nước

ban hành liên quan đến hoạt động tín dụng của ngân hàng. Nền kinh tế càng phát triển thì

hệ thống các văn bản này càng phải hoàn chỉnh để bắt kịp sự phát triển đó. Hệ thống các

văn bản pháp luật của hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng có

tác động hết sức mạnh mẽ tới sự rủi ro trong hoạt động tín dụng hay bảo toàn vốn mà ngân

hàng bỏ ra, trong điều kiện các chủ thể tham gia quan hệ tín dụng tuân thủ đúng các văn

bản pháp luật thì quan hệ tín dụng mới đem lại lợi ích cho các bên tham gia.

* Môi trường chính trị:

Một nền chính trị ổn định sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh doanh

của ngân hàng được diễn ra an toàn và đảm bảo. Môi trường chính trị lành mạnh và ổn

định tạo niềm tin cho các nhà kinh doanh an tâm mở rộng đầu tư sản xuất từ đó nguồn tín

dụng ngân hàng mới là nguồn tài trợ có hiệu quả. từ đó các ngân hàng cũng yên tâm giải

vốn cho nền kinh tế, không lo các rủi ro đạo đức có thể xảy ra. Nếu chính trị bất ổn, các

chính sách của Nhà nước thiếu sự nhất quán và nhiều xung đột sẽ gây bất lợi đối với sự

phát triển kinh tế và ảnh hưởng xấu đến hoạt động tín dụng của ngân hàng.

* Môi trường tự nhiên:

Đây là nhân tố gián tiếp ảnh hưởng tới chất lượng tín dụng của ngân hàng cũng

như chất lượng của nền kinh tế. Việt Nam là đất nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa, thiên

tai hỏa hoạn, bệnh dịch thường xuyên xảy ra. Điều kiện khí hậu có ảnh hưởng lớn đến một

số ngành, đặc biệt là những ngành có liên quan đến nông nghiệp, thủy sản, hàng hải,… Vì

thế, việc đầu tư vào những ngành có thể dẫn đến những rủi ro do môi trường tự nhiên gây

ra, làm ảnh hưởng xấu đến chất lượng tín dụng ngân hàng.

* Môi trường quốc tế:

So với các NHTM Việt Nam thì các Ngân hàng nước ngoài thể hiện sự hơn hẳn về

tiềm lực tài chính, trình độ quản lý và trình độ công nghệ. Muốn đứng vững trong môi

trường cạnh tranh đầy gay gắt thì các NHTM Việt Nam phải khẳng định vị thế của mình

trên "sân nhà". Cách nhanh nhất là nâng cao chất lượng tín dụng nhằm tạo ra đội ngũ

khách hàng đông đảo và trung thành.

1.2.4.2. Nhân tố chủ quan

* Từ phía ngân hàng:

- Chính sách tín dụng của ngân hàng:

Chính sách tín dụng của ngân hàng là một hệ thống các biện pháp liên quan đến

việc mở rộng hoặc hạn chế tín dụng nhằm đạt được các mục tiêu của ngân hàng trong từng

thời kỳ. Nếu chính sách tín dụng đúng đắn, phù hợp sẽ thu hút được khách hàng, mở rộng

quy mô cho vay, đảm bảo được khả năng sinh lời trên cơ sở tuân thủ pháp luật và có thể

phân tán được rủi ro.

- Công tác tổ chức của ngân hàng:

Công tác tổ chức là việc sắp xếp các phòng ban theo đúng chức năng, nhiệm vụ và

phù hợp với năng lực chuyên môn nhằm phát huy hiệu quả hoạt động cao nhất. Đồng thời

tổ chức tốt là việc giao cho đúng người, đúng việc sao cho mọi người phát huy hết khả

năng của mình và phải tự chịu trách nhiệm về phần công việc của mình.

- Quy trình tín dụng:

Đây là những quy định cần phải thực hiện trong quá trình cho vay, thu nợ nhằm

mục đích bảo toàn vốn.

Quy trình tín dụng được bắt đầu từ khi ngân hàng thẩm định cho vay đến khi giải

ngân, kiểm tra quá trình sử dụng vốn vay và thu hồi nợ. Trong đó thẩm định cho vay là

khâu quan trọng, quyết định đến chất lượng tín dụng và là định hướng rủi ro trong cho vay.

Việc thẩm định phải được tiến hành một cách kỹ lưỡng và phải tuân thủ chặt chẽ những

quy định, và đưa ra quyết định đúng đắn trong cho vay nhằm hạn chế thấp nhất những rủi

ro, đảm bảo tính ổn định của khoản vay.

Trong quá trình khách hàng sử dụng vốn vay thì ngân hàng phải thường xuyên

kiểm tra xem nguồn vốn của mình có được sử dụng đúng mục đích không, rà soát và kịp

thời phát hiện những sai phạm, có biện pháp xử lý kịp thời, hạn chế rủi ro, góp phần nâng

cao chất lượng tín dụng.

Thu nợ và khâu thanh lý nợ là khâu để ngân hàng tồn tại và phát triển được, đây là

kết quả cuối cùng của công tác cho vay, do đó cán bộ tín dụng phải tích cực trong công tác

thu hồi vốn và lãi tiền vay, hạn chế nợ quá hạn.

Việc ngân hàng làm tốt các bước của quy trình tín dụng sẽ tạo điều kiện cho ngân

hàng bảo toàn vốn, nâng cao được chất lượng tín dụng.

- Chất lượng nhân sự:

Con người là nhân tố trung tâm trong mọi hoạt động và trong hoạt động tín dụng

cũng không phải là ngoại lệ. Chất lượng nhân sự ở đây không chỉ là vấn đề về trình độ

chuyên môn nghiệp vụ, tác phong làm việc, tinh thần trách nhiệm, kỷ luật lao động mà còn

bao gồm cả lương tâm, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ ngân hàng,

- Thông tin tín dụng:

Thông tin tín dụng rất quan trọng đối với hoạt động ngân hàng nói chung và hoạt

động tín dụng nói riêng. Thông tin tín dụng là cơ sở, yếu tố cơ bảo trong quản lý tín dụng

để đưa ra các quyết định cho vay hay không của ngân hàng. Thông tin tín dụng giúp theo

dõi, quản lý các khoản tín dụng. Thông tin càng đầy đủ, chính xác, kịp thời thì khả năng

phòng ngừa rủi ro càng lớn, hạn chế những tổn thất cho ngân hàng.

- Kiểm soát nội bộ:

Kiểm soát nội bộ giúp cho các lãnh đạo có được các thông tin về tình hình cho vay

của các cán bộ tín dụng có phù hợp với chủ trương, đường lối, chính sách mà ngân hàng

đưa ra hay không. Hoạt động này gồm những việc như: kiểm tra các thủ tục về thẩm quyền

điều hành, quản lý, giám sát các khoản tiền vay, thủ tục, hồ sơ xin vay vốn,... nhằm mục

đích phát hiện ra các sai phạm trong quá trình cho vay, từ đó giúp ban lãnh đạo đưa ra các

quyết định để hạn chế rủi ro tín dụng. Hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động tốt sẽ tạo điều

kiện cho ngân hàng nâng cao chất lượng tín dụng của mình.

- Công nghệ ngân hàng:

Trong điều kiện nền kinh tế hội nhập, sự cạnh tranh ngày càng diễn ra gay gắt hơn.

Điều này càng thấy rõ hơn trong lĩnh vực Ngân hàng. Hàng loạt các ngân hàng mới ra đời

trong đó cần chú ý là sự gia nhập của các ngân hàng nước ngoài, các ngân hàng liên doanh

với quy mô và công nghệ hiện đại hơn thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao của khách hàng,

do đó đòi hỏi các ngân hàng thương mại phải không ngừng cải thiện công nghệ. Với các

trang thiết bị máy móc, phương tiện kĩ thuật hiện đại sẽ tạo điều kiện đơn giản hóa các thủ

tục, rút ngắn thời gian giao dịch, thông tin thu thập nhanh và chính xác hơn, tiết kiệm chi

phí,... giúp ngân hàng kịp thời nắm bắt những thông tin, diễn biến trên thị trường, dự báo

về khả năng phát triển kinh tế xã hội và hoạt động tín dụng nhằm đưa ra các quyết sách

phù hợp với tình hình thực tế và đem lại sự tiện ích cho khách hàng.

* Từ phía khách hàng

Bất kỳ một doanh nghiệp nào muốn vay được vốn ngân hàng thì đều phải đáp ứng

được các điều kiện, tiêu chuẩn tín dụng mà ngân hàng cho vay đưa ra nhằm đảm bảo an

toàn, ngăn ngừa và phòng tránh những rủi ro khi cho vay. Chỉ những khách hàng đáp ứng

đầy đủ những yêu cầu của ngân hàng thì sẽ được ngân hàng cho vay, như vậy khả năng

đáp ứng yêu cầu của khách hàng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng tín dụng.

Khả năng đáp ứng các điều kiện tín dụng mà ngân hàng đưa ra cho khách hàng

gồm:

- Năng lực thị trường của khách hàng:

Năng lực này thể hiện ở thị phần sản phẩm, chất lượng sản phẩm mà khách hàng

đang cung cấp trên thị trường, thương hiệu, tương lai về sản phẩm,... năng lực này càng

cao thì nhu cầu vốn đầu tư của khách hàng càng lớn và đây là một trong những cơ sở để

ngân hàng xem xét khi cho vay.

- Năng lực sản xuất của khách hàng:

Năng lực này thể hiện rõ ở toàn bộ giá trị tài sản mà khách hàng đưa ra để sản xuất

kinh doanh, biểu hiện cụ thể là các công nghệ mà khách hàng đưa vào sản xuất hiện đại

hay lạc hậu, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp có hiệu quả hay không. Năng lực sản xuất

là cơ sở để ngân hàng tính toán đến tính khả thi, nhu cầu vốn của dự án.

- Năng lực tài chính của khách hàng:

Năng lực này thể hiện ở cơ cấu vốn, khả năng tự tài trợ, các chỉ tiêu tài chính của

khách hàng. Nếu khách hàng vay vốn có tiềm lực tài chính mạnh, khả năng thanh toán cao,

các hoạt động sản xuất kinh doanh mang lại lợi nhuận cao và ổn định,... thì điều đó có

nghĩa là doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả và có khả năng trả nợ ngân hàng đủ và đúng

hạn, ngân hàng sẽ an tâm hơn trong việc cho khách hàng đó vay vốn. Mỗi khách hàng như

vậy sẽ làm cho chất lượng tín dụng của ngân hàng không ngừng được củng cố và tăng

cường.

- Năng lực quản lý của khách hàng:

Khách hàng vay vốn phải có năng lực quản lý tốt. Điều này thể hiện ở khả năng tổ

chức nhân sự, sắp xếp các phòng ban, tổ chức hệ thống hạch toán kế toán, quản lý tài chính

vừa đúng theo quy định của Nhà nước, lại đảm bảo tính hiệu quả của hệ thống mà khách

hàng đang quản lý. Sự hoạt động của hệ thống kế toán, tài chính, thống kê giúp cho ngân

hàng trong việc cung cấp thông tin về tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng, từ

đó làm cơ sở cho ngân hàng ra quyết định cho vay kịp thời và hiệu quả.

- Quyền sở hữu tài sản và khả năng đáp ứng các biện pháp bảo đảm:

Như chúng ta đều biết, hoạt động kinh doanh của khách hàng gắn liền với việc sở

hữu một khối lượng tài sản nhất định, quyền sở hữu tài sản biểu hiện ở khả năng pháp lý

của khách hàng được chiếm hữu, sử dụng và định đoạt khối tài sản đó. Giá trị, chất lượng

và cơ cấu tài sản mà khách hàng sở hữu quyết định hoạt động sản xuất kinh doanh, đo

lường năng lực tài chính và quyết định khối lượng tín dụng cần cung cấp. Quyền sở hữu tài

sản gắn liền với năng lực của khách hàng và khả năng sử dụng tài sản thuộc sở hữu của

mình để thực hiện biện pháp đảm bảo tín dụng.

- Tính khả thi của dự án / phương án:

Khi khách hàng đã xây dựng được phương án sản xuất kinh doanh khả thi thì bản

thân khách hàng cũng thấy được định hướng công việc của mình và nó sẽ càng đảm bảo an

toàn hơn cả cho khách hàng khi được ngân hàng đánh giá, tư vấn. Phương án sản xuất kinh

doanh khả thi là phương án phải mang tính thị trường, không trái pháp luật, có khả năng

được cung cấp đầu ra và đầu vào, có hiệu quả kinh tế. Phương án sản xuất kinh doanh hiệu

quả sẽ đảm bảo vững chắc nguồn trả nợ gốc và lãi cho ngân hàng.

- Tư cách đạo đức của người vay:

Chỉ tiêu này rất khó nắm bắt và thẩm định nhưng trước khi cho vay buộc ngân

hàng phải xem xét một cách kỹ lưỡng vì điều này liên quan tới việc khách hàng trả nợ sau

này. Khách hàng yếu về tư cách đạo đức sẽ dẫn đến chây ỳ trong việc trả nợ, rất khó và tốn

nhiều chi phí cho ngân hàng trong việc xử lý các khoản nợ.

1.3. NHỮNG KINH NGHIỆM VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG

Ở NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI MỘT SỐ NƯỚC VÀ BÀI HỌC RÚT RA ĐỂ VẬN

DỤNG Ở VIỆT NAM

1.3.1. Kinh nghiệm một số nước trên thế giới

1.3.1.1. Kinh nghiệm của Malayxia

Các NHTM đều có quỹ dự phòng chung ít nhất 1%/tổng dư nợ. Ngoài ra còn có

quỹ dự phòng đặc biệt cho các khoản nợ tổn thất và có nghi ngờ.

Nợ tổn thất là nợ không có khả năng thu hồi, số tiền này cần được xóa sổ hoặc bù

đắp bằng quỹ dự phòng.

Nợ nghi ngờ là nợ được coi như không có khả năng thu hồi vì khó đánh giá số tiền

mất nên đặt một tỷ lệ 50%.

Nợ kém tính chất: ngân hàng phải chú ý thu hồi bớt nợ, bổ sung thế chấp, nắm

thông tin thường xuyên để có giải pháp thích hợp.

1.3.1.2. Kinh nghiệm của Thái Lan

Xếp loại tài sản có thành 3 loại: tổn thất, có nghi ngờ, kém tiêu chuẩn. Quỹ dự

phòng được lập cho các khoản tín dụng bị xếp loại nghi ngờ ở mức tỷ lệ 50% và mất trắng

ở mức 100%. Nợ kém tiêu chuẩn ngân hàng được quyền xử lý. Ngoài ra chú ý tới các

khoản nợ cần lưu ý (những khoản nợ tốt hơn khoản nợ kém tiêu chuẩn) để sớm đưa ra giải

pháp xử lý, đưa các khoản nợ này trở thành những khoản nợ bình thường.

1.3.1.3. Kinh nghiệm của Nga

Chia các khoản cho vay thành 5 nhóm rủi ro là: đạt tiêu chuẩn, chưa đạt tiêu

chuẩn, nghi ngờ, nguy hiểm, khó đòi. Quỹ bù đắp rủi ro được tính từ chi phí và được ghi

vào "các chi phí khác". Quỹ này được điều chỉnh ít nhất một lần căn cứ vào số dư nợ thực

tế và nhóm rủi ro của các khoản vay.

1.3.2. Bài học rút ra vận dụng ở Việt Nam

- Vấn đề an toàn trong hoạt động tín dụng là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với

NHTM. Các NHTM trong hoạt động tín dụng phải chú trọng tăng cường công tác thu thập

thông tin, sàng lọc những thông tin tin cậy để có những quyết định cho vay đúng đắn, tránh

rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra.

- Trích lập quỹ dự phòng rủi ro theo đúng quy định.

- Nâng cao trình độ chuyên môn cũng như kiến thức xã hội cho cán bộ công nhân

viên.

- Áp dụng dần khoa học công nghệ kỹ thuật hiện đại vào dịch vụ ngân hàng, tăng

cường công tác kiểm tra, giám sát một cách chặt chẽ.

Tóm lại, tín dụng ngân hàng luôn có vai trò hết sức to lớn đối với sự phát triển của

một nền kinh tế, chính trị và xã hội. Việc củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng là điều

thực sự cần thiết và vô cùng quan trọng vì sự tồn tại và phát triển lâu dài của mỗi NHTM.

Nhưng thực tế cho thấy chất lượng tín dụng ngân hàng còn nhiều vấn đề cần giải quyết,

tháo gỡ.

Trong điều kiện hiện nay, để có thể hội nhập với nền kinh tế thế giới thì việc tham

khảo kinh nghiệm của ngân hàng các nước là sự cần thiết để nâng cao chất lượng tín dụng

cho các NHTM Việt Nam.

Chương 2

THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH

NAM HÀ NỘI

2.1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA

NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH

NAM HÀ NỘI

2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển

NHNo&PTNT Việt Nam là một NHTM có mạng lưới các chi nhánh lớn nhất trong

hệ thống các ngân hàng với khoảng 2200 Chi nhánh và trên 41000 cán bộ nhân viên.

Ngày 30/01/2011, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam đã có Quyết định số

214/QĐ-NHNN chuyển đổi NHNo&PTNT Việt Nam thành công ty trách nhiệm hữu hạn

một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu.

Về tên gọi, tên đầy đủ bằng tiếng Việt là NHNo&PTNT Việt Nam; Tên gọi tắt

bằng tiếng Việt là Ngân hàng Nông nghiệp; Tên giao dịch quốc tế bằng tiếng Anh:

Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development; Tên viết tắt bằng tiếng Anh:

Agribank.

Về hình thức pháp lý, NHNo&PTNT Việt Nam là một doanh nghiệp. Cơ cấu tổ

chức quản lý của NHNo&PTNT Việt Nam bao gồm Hội đồng thành viên, Ban kiểm soát,

Tổng Giám đốc. NHNo&PTNT Việt Nam có tư cách pháp nhân theo pháp luật Việt Nam;

có con dấu và tài khoản riêng; tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật Các TCTD,

các quy định của pháp luật có liên quan và Điều lệ tổ chức và hoạt động của NHNN Việt

Nam.

Tháng 5 năm 2001, Chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội chính thức bước chân

vào thị trường tài chính, tiền tệ Việt Nam. Là chi nhánh ra đời đầu tiên theo chủ trương mở

rộng mạng lưới hoạt động của Hội đồng quản trị.

Để đứng vững và khẳng định vị thế của một chi nhánh ra đời hoạt động kinh

doanh trên địa bàn thành phố tập trung các nhà đầu tư tài chính lớn trong nước và quốc tế

như Thủ đô Hà nội là một lợi thế lớn nhưng đồng thời là những thử thách trong cạnh tranh

gay gắt của Chi nhánh với những ngân hàng khác trong khu vực.

Với những suy tư trăn trở đó, Ban lãnh đạo chi nhánh đã tập trung sức mạnh trí tuệ

của tập thể đoàn kết, nhất trí định ra những hướng đi của riêng mình với mục tiêu "tăng

trưởng ổn định, bền vững, hiệu quả" và "vững bước cùng khách hàng trong cạnh tranh và

hội nhập".

Những năm qua chi nhánh đã từng bước khảng định năng lực tài chính của mình,

đưa tổng nguồn vốn huy động bình quân 8.000 tỷ đồng với cơ cấu nguồn vốn hợp lý, ổn

định, tập trung vào mở rộng màng lưới để tăng cường thu hút nguồn vốn từ tất cả các đối

tượng khách hàng tiềm năng như: sinh viên các trường Đại học (Trường Đại học Kinh tế

quốc dân, Học viện Ngân hàng, Đại học Thăng Long, Đại học Thuỷ lợi), các dự án do

nước ngoài tài trợ, nguồn tiền gửi dân cư và các tổ chức kinh tế..., không ngừng đẩy mạnh

công tác huy động vốn để chủ động đầu tư đáp ứng nhu cầu cấp thiết của nền kinh tế, đặc

biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Do có được hướng đi đúng từ khi thành lập đến nay hoạt động kinh doanh của chi

nhánh luôn đạt kết quả khả quan, tốc độ tăng trưởng ổn định luôn vượt xa kế hoạch được

giao. Là một trong những chi nhánh hàng đầu của NHNo&PTNT Việt Nam với tổng

nguồn vốn huy động thời điểm cao nhất lên tới 13 ngàn tỷ đồng. Tổng dư nợ cho vay thời

điểm cao nhất lên tới hơn 5 ngàn tỷ đồng. Nợ xấu chiếm tỷ lệ thấp, không chỉ như vậy, Chi

nhánh NHNo Nam Hà Nội luôn là điểm đến và là địa chỉ đáng tin cậy của khách hàng với

đội ngũ cán bộ giao dịch viên được đào tạo từ các trường đại học chuyên ngành lớn trong

nước, trẻ trung, năng động, nhiệt tình. Trụ sở giao dịch được xây dựng khang trang, hiện

đại, hệ thống an ninh bảo vệ an toàn tuyệt đối luôn đáp ứng yêu cầu phục vụ khách hàng

một cách tốt nhất.

2.1.2. Cơ cấu tổ chức

Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức

Giám đốc

Phó Giám đốc Phó Giám đốc Phó Giám đốc

2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh

2.1.3.1. Tình hình kinh tế - xã hội

Trong suốt 3 năm từ 2008 đến 2010, tình hình kinh tế trên thế giới và trong nước

có nhiều diễn biến phức tap, sự suy thoái và khủng hoảng của nền kinh tế thế giới đã tác

động lớn đến nền kinh tế Việt Nam, nhất là hoạt động tín dụng của hệ thống NHTM. Vì

vậy, nhằm giảm thiểu những tác động xấu đến nền kinh tế Việt Nam, Chính phủ, NHNN

đã đưa ra nhiều giải pháp điều hành chính sách tiền tệ nhằm kiềm chế lạm phát, ổn định

kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, chủ động hội nhập và

nâng cao hiệu quả hợp tác kinh tế quốc tế, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm yêu cầu

quốc phòng an ninh và bước đầu đã đạt được những kết quả khả quan đưa nền kinh tế Việt

Nam vượt qua được giai đoạn khó khăn.

Điểm lại thành tựu nước ta đạt được năm 2010:

Năm 2010, Việt Nam đã ngăn chặn được suy giảm, kinh tế phục hồi và tăng

trưởng khá cao. Mặc dù sau khủng hoảng, kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, nhưng kinh tế

nước ta đã sớm ra khỏi tình trạng suy giảm và có mức tăng trưởng khá cao, GDP cả năm

2010 tăng khoảng 6,7%. (tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 5 năm 2006 - 2010 đạt

khoảng 7%/năm).

Vốn đầu tư phát triển năm 2010 ước tăng 12,9% so với năm 2009 và bằng khoảng

41% GDP. Kết quả giải ngân vốn Nhà nước khá cao và có tiến bộ trong điều hành, đến hết

tháng 9, đạt khoảng 70% và dự kiến cả năm sẽ đạt kế hoạch; nhờ đó sớm hoàn thành nhiều

công trình kết cấu hạ tầng và tạo thêm cơ sở sản xuất mới, góp phần thúc đẩy chuyển dịch

cơ cấu kinh tế và phục hồi tăng trưởng.

Kinh tế vĩ mô có bước cải thiện, các cân đối lớn của nền kinh tế cơ bản được bảo

đảm. Tổng thu NSNN năm 2010 dự kiến vượt 12,7% so với dự toán và tăng 17,6% so với

năm 2009, bảo đảm được các nhiệm vụ chi và góp phần giảm bội chi xuống dưới 6%, thấp

hơn kế hoạch đề ra (6,2%). Đến hết năm 2010, dư nợ Chính phủ tương đương khoảng

44,5% GDP, dư nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 42,2% GDP và dư nợ công bằng

56,7% GDP, nằm trong giới hạn an toàn.

Chính sách tiền tệ đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, cơ bản

bảo đảm được các mục tiêu đã đề ra từ đầu năm: tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng

20%, dư nợ tín dụng tăng khoảng 25%.

Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2010 ước tăng 19,1%, gấp hơn 3 lần so với kế hoạch.

Nhập khẩu được kiểm soát chặt chẽ hơn, tổng kim ngạch nhập khẩu ước tăng 16,5%. Nhập

siêu cả năm khoảng 13,5 tỷ USD, dưới 20% tổng kim ngạch xuất khẩu, thấp hơn tỷ lệ nhập

siêu năm 2009 và đạt chỉ tiêu đề ra.

Sản xuất kinh doanh phát triển, cân đối cung cầu được bảo đảm, cùng với các biện

pháp tăng cường kiểm soát giá và chống đầu cơ, thị trường giá cả đã dần ổn định.

Cùng với những diễn biến phức tạp của nền kinh tế, trong năm 2010 hoạt động

ngân hàng đã phải đối mặt với nhiều khó khăn phát sinh từ những bất cập của nền kinh tế:

vốn tín dụng tăng cao do việc nới lỏng chính sách tiền tệ và thực hiện cơ chế hỗ trợ lãi suất

trong khi tốc độ tăng nguồn vốn huy động thấp hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng nên các

NHTM gặp rất nhiều khó hăng trong việc cân đối vốn, tỷ giá vàng, ngoại tệ liên tục biến

động cùng với áp lực giảm giá VND khiến cho tình hình cung cầu ngoại tệ căng thẳng.

Bám sát và triển khai kịp thời các chủ trương, giải pháp chỉ đạo của Chính phủ,

NHNN, năm 2010 NHNo&PTNT Việt Nam nói chung và NHo&PTNT chi nhánh Nam Hà

Nội nói riêng đã có những giải pháp để điều hành hoạt động tín dụng phù hợp với diễn

biến của nền kinh tế trong từng thời kỳ.

2.1.3.2. Về huy động vốn

Vốn là điều kiện để đảm bảo hoạt động và luôn là một vị trí quan trọng trong hoạt

động kinh doanh ngân hàng. Nhận thức rõ được vấn đề này, NHNo&PTNT Nam Hà Nội

luôn coi trọng công tác huy động vốn và coi đây là công tác chủ yếu nhằm mở rộng và

nâng cao hiệu quả hoạt động của mình. Từ quan điểm muốn mở rộng cho vay thì phải đảm

bảo đủ nguồn vốn mà chủ yếu là nguồn vốn huy động tại địa phương, bằng cách thức huy

động như: Thành lập các phòng giao dịch để mở rộng mạng lưới hơn nữa, đổi mới phong

cách làm việc, tạo uy tín và sự tin cậy của khách hàng.

Từ khi thành lập cho đến nay, nền kinh tế trên thế giới đang phải đối mặt với

khủng hoảng tài chính, các nền kinh tế lớn suy giảm kéo theo hoạt động xuất khẩu bị trì

trệ, giá nguyên vật liệu biến động khó lường, doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả,…

Mặc dù Chính phủ đã đưa ra gói kích cầu nhằm hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp nhưng

việc hấp thụ nguồn vốn đó cần có thời gian, mặt khác phụ thuộc rất nhiều vào nền kinh tế

toàn cầu. Trong bối cảnh đó, NHTM nói chung và NHNo&PTNT Nam Hà Nội nói riêng bị

ảnh hưởng không nhỏ.

Bảng 2.1: Tình hình huy động vốn

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Tổng nguồn vốn 6.994 6.243 5.606

Trong đó: - Huy động hộ trung

ương

2.207 2.187 2.187

- Huy động tại chi nhánh 4.787 4.508 3.419

1. Phân theo loại tiền

- Nội tệ 6.414 5.641 4.980

- Ngoại tệ 580 602 626

2. Phân theo thời gian

- Tiền gửi không kỳ hạn 889 830 666

- Tiền gửi có kỳ hạn < 12 tháng 1.880 1.757 1.606

- Tiền gửi có kỳ hạn 12 tháng 4.225 3.656 3.334

3. Phân theo thành phần kinh tế

- Tiền gửi, tiền vay các TCTD 353 508 37

- Tiền gửi các tổ chức kinh tế 3.126 2.307 2.163

- Tiền gửi dân cư 3.515 3.428 3.406

Nguồn: Báo cáo tổng kết hàng năm của chi nhánh từ 2008 - 2010.

Qua bảng số liệu trên ta thấy nguồn vốn huy động trong các năm qua của ngân

hàng giảm tương đối. Tổng nguồn vốn năm 2009 đạt 6.243 tỷ đồng, giảm 751 tỷ đồng so

với năm 2008, đạt 79% so với kế hoạch đề ra. Năm 2010, tổng nguồn vốn đạt 5.606 tỷ

đồng, giảm 637 tỷ đồng so với năm 2009. Nguyên nhân của sự giảm sút này là do năm

2008 đã xảy ra khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế ở nhiều nước trên thế giới và mức

lạm phát trong nước tăng cao đã làm cho sản xuất kinh doanh trên địa bàn gặp không ít

khó khăn. Hơn nữa sang năm 2009 và năm 2010, nền kinh tế đã vượt qua đáy suy giảm

nhưng tốc độ phục hồi còn chậm và đến năm 2010 Việt Nam đang chịu ảnh hưởng của

những biến động thị trường thế giới, giá vàng, giá USD tăng cao, sự biến động không

ngừng của lãi suất, đặc biệt là những tháng cuối năm đã ảnh hưởng đến tâm lý khách hàng

gửi tiền làm cho công tác huy động vốn gặp những khó khăn nhất định.

Xét theo thành phần kinh tế ta thấy: tiền gửi của các tổ chức kinh tế chiếm tỷ lệ

tương đối lớn trong tổng nguồn vốn huy động, tuy nhiên sự tăng giảm qua các năm lại

không đồng đều: năm 2008 chiếm 44.48%, năm 2009 chiếm 37% và năm 2010 là 38%.

Nguồn chiếm tỷ trọng lớn nhất là nguồn tiền gửi dân cư, đây là nguồn có tính chất ổn định

và không thể thiếu được. Nhưng do sự cạnh tranh về lãi suất trên thị trường, nguồn tiền gửi

này cũng giảm đi đáng kể do có xu hướng người dân rút tiền gửi từ Chi nhánh để sang

ngân hàng khác có lãi suất cao hơn. Năm 2008 nguồn tiền gửi dân cư là 3.515 tỷ đồng,

năm 2009 giảm 87 tỷ đồng và năm 2010 giảm 109 tỷ đồng so với năm 2008 còn 3.406 tỷ

đồng.

Xét theo loại tiền huy động thì huy động bằng nội tệ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng

nguồn vốn huy động: năm 2008 chiếm 92%, năm 2009 chiếm 90% và năm 2010 là 89%.

Bất cứ ngân hàng nào nhất là vào những thời điểm lãi suất biến động lớn, nguồn

vốn ngắn hạn luôn chiếm tỷ trọng cao trong nguồn vốn huy động để đảm bảo khả năng

thanh khoản cũng như hạn chế rủi ro có thể xảy ra. Căn cứ theo thời gian thì tiền gửi có kỳ

hạn ngắn chiếm tỷ trọng tương đối cao: năm 2008 là 40%, năm 2009 là 41%, năm 2010 là

41% và tất nhiên các khoản tiền gửi có kỳ hạn dài trên 12 tháng có xu hướng tăng, giảm

không ổn định: năm 2008 là 60%, năm 2009 là 59% và đến năm 2010 là 60%. Tính từ năm

2008 đến 2010, chúng ta được chứng kiến cuộc leo thang về lãi suất chưa từng có. Khách

hàng rút tiền gửi của mình để gửi kỳ hạn mới với lãi suất cao hơn. Chính vì tính chất bất

ổn của nền kinh tế đã làm cho tiền gửi ngắn hạn có xu hướng tăng cao trong những năm

qua. Nếu năm 2008, lãi suất tiền gửi ngắn hạn ở mức 8%/ năm, đến năm 2009 đã tăng lên

từ 9% - 10%/năm và đến năm 2010 tăng lên từ 11% - 12%/năm và đỉnh điểm vào những

tháng cuối năm là 13,5%/năm.

Mặc dù trong những năm qua, chi nhánh đã áp dụng nhiều biện pháp tích cực như

khuyến mại, tăng lãi suất huy động,… nhưng không cạnh tranh được với một số các ngân

hàng cổ phần trên thị trường. Thêm vào đó là do một số các đơn vị rút vốn theo chủ trương

hoặc đưa ra lãi suất đầu vào quá cao và các cá nhân không thật sự tích cực, chủ động trong

công tác huy động vốn. Đây là những nguyên nhân khiến nguồn vốn của chi nhánh trong 3

năm qua giảm. Vì vậy, để khắc phục tình trạng này, chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội

mà cụ thể ở đây là từng cán bộ hoặc bộ phận phụ trách cần chủ động hơn trong công tác

huy động vốn.

2.1.3.3. Về tình hình sử dụng vốn

Có thể nói, nghiệp vụ tạo vốn là bàn đạp còn sử dụng vốn là lực quyết định đến

hiệu quả kinh doanh của ngân hàng. Sự ổn định trong công tác huy động vốn đã phần nào

tạo nền tảng vững chắc đối với hoạt động tín dụng của chi nhánh.

Do bám sát định hướng phát triển kinh tế địa phương, định hướng kinh doanh của

ngân hàng, chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội đã đưa ra các chính sách hợp lý với

phương châm: chất lượng, hiệu quả và an toàn là trên hết, lấy hiệu quả của khách hàng là

mục tiêu kinh doanh của ngân hàng. Dưới sự chỉ đạo của NHNo&PTNT Việt Nam,

NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội đã tập trung nhiều sức, thời gian cho việc giải quyết

nợ quá hạn và đầu tư vốn nhằm tăng dư nợ để đáp ứng nhu cầu vốn trên địa bàn và góp

phần thúc đẩy kinh tế khu vực phát triển.

Chi nhánh được thành lập trong bối cảnh nền kinh tế nước ta đang trong giai đoạn

phát triển, các doanh nghiệp có nhu cầu lớn về vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh. Đây

là lợi thế đối với ngân hàng, tuy nhiên nền kinh tế cũng mới trong giai đoạn đầu của nền

kinh tế thị trường, nên có nhiều biến động, ngoài ra trên địa bàn có nhiều đối thủ cạnh

tranh đã thành lập trước đó. Nhưng Chi nhánh Nam Hà Nội đã nỗ lực trong việc thúc đẩy

hoạt động cho vay và đã đạt được những kết quả đáng kể.

Bảng 2.2: Tình hình sử dụng vốn

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Tổng dư nợ 2.350 3.128 4.178

A. Dư nợ hộ Trung ương 511 478 448

B. Dư nợ tại Chi nhánh 1.839 2.650 3.730

1. Phân theo loại tiền

- Nội tệ 1.421 2.044 2.612

- Ngoại tệ 418 606 1.118

2. Phân theo thời gian

- Ngắn hạn 1.104 1.136 2.183

- Trung - dài hạn 735 1.514 1.547

3. Nợ xấu 19,8 10,5 12,82

Nguồn: Báo cáo tổng kết hàng năm của chi nhánh từ 2008 - 2010.

Dư nợ qua các năm đều liên tục tăng trưởng. Tổng dư nợ cho vay nền kinh tế năm

2009 đạt 3.128 tỷ đồng, tăng 778 tỷ đồng so với năm 2008, trong đó: dư nợ tại Chi nhánh

là 2.650 tỷ đồng, dư nợ nội tệ đạt 2.044 tỷ đồng, đạt 97% kế hoạch năm 2009, dư nợ ngoại

tệ đạt 606 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch năm được giao, tăng 188 tỷ đồng so với năm 2008,

dư nợ cho vay hỗ trợ lãi suất đạt 439 tỷ đồng, dư nợ chủ yếu phục vụ cho các dự án giải

ngân đồng tài trợ, dự án dài hạn đi vào hoạt động để thu hồi vốn và phục vụ lĩnh vực thực

phẩm, phân bón,… Và tính đến 31/12/2010, tổng dư nợ đạt 4.178 tỷ đồng, tăng 1.050 tỷ

đồng so với năm 2009, trong đó: dư nợ tại Chi nhánh đạt 3.730 tỷ đồng, trong đó dư nợ nội

tệ đạt 2.612 tỷ đồng (dư nợ nội tệ trong kế hoạch đạt 2.211 tỷ đồng, bằng 96,5% kế hoạch

năm 2010, dư nợ nội tệ sử dụng vốn ngoài kế hoạch đạt 401 tỷ đồng/500 tỷ đồng Trung

ương giao và chiếm 62,51%/tổng dư nợ), dư nợ ngoại tệ USD đạt 26,898 triệu USD tương

đương 1.118 tỷ đồng chiếm 12,2%/tổng dư nợ (bằng 72,7% kế hoạch năm 2010 và tăng

512 tỷ đồng so với năm 2009); dư nợ hộ Trung ương đạt 448 tỷ đồng (chiếm 10,72%/tổng

dư nợ và giảm 30 tỷ đồng so với năm 2009).

Bên cạnh những thành tích đạt được, chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội vẫn còn

tồn tại một số hạn chế. Cụ thể là: năm 2008, theo quyết đinh 09/2008/NHNN ngày 10/04/2008

của thống đốc NHNN về việc "Cho vay bằng ngoại tệ của tổ chức tín dụng đối với khách hàng

vay là người cư trú" đã gây khó khăn cho ngân hàng trong việc mở rộng đối tượng cho vay

vốn ngoại tệ. Nợ xấu năm 2009 là 10,5 tỷ đồng (chiếm 0.4%/tổng dư nợ) giảm so với năm 2008

là 9,4 tỷ đồng (tỷ lệ nợ xấu năm 2008 ở mức 1,1%/tổng dư nợ). Tuy nhiên, đến 31/12/2010, nợ

xấu chiếm 0,3%/ dư nợ địa phương và chiếm 9,08%/tổng dư nợ (Bao gồm cả nợ xấu Trung

ương và địa phương). Nguyên nhân của việc gia tăng nợ xấu là một phần là do nền kinh tế bất

ổn khiến cho các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn trong kinh doanh, còn một phần là do việc

kiểm tra sau cho vay chưa tốt.

2.1.3.4. Các hoạt động khác

Nghiệp vụ thẻ ATM:

Nắm bắt được xu thế chung của xã hội là dần chuyển thanh toán tiền mặt sang thanh

toán không dung tiền mặt nên ngân hàng đã thúc đẩy mạnh mẽ việc phát hành thẻ ATM, tiến

hành làm thẻ liên kết cho các trường đại học, phát triển các dịch vụ đi kèm như SMS banking,

mobilebanking, Vntopup, nạp tiền cho ví điện tử,… Số thẻ ATM ngày càng tăng lên qua các

năm. Công tác quản lý các máy ATM tương đối tốt và an toàn đã nâng cao được uy tín của

ngân hàng đối với khách hàng. Năm 2008, tổng số thẻ phát hành ra là 8.076 thẻ, trong đó có

7.930 thẻ ATM, 136 thẻ Visa và 10 thẻ tín dụng quốc tế. Năm 2009 số thẻ ATM phát hành

ra là 18.000 thẻ. Đến năm 2010: số lượng thẻ tăng lên đến 22.000 thẻ, tăng 4.000 thẻ so

với năm 2009, đạt 135% kế hoạch; số dư tiền gửi không kỳ hạn trên tài khoản thẻ đạt 42,2

tỷ đồng, tăng 4 tỷ so với năm 2009, đạt 93,7% kế hoạch đề ra; thu phí dịch thẻ ATM đạt

389 triệu đồng (chưa bao gồm phí giao dịch qua Banknet chưa phân bổ); khách hàng sử

dụng mobile banking đạt 35%/tổng số khách hàng, tăng 10% so với năm 2009; cung cấp

dịch vụ internet banking cho 58 khách hàng là tổ chức và cá nhân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số tồn tại: phát hành thẻ

sinh viên với số lượng lớn nhưng chưa hiệu quả, chưa triển khai lắp đặt thiết bị chấp nhận

thẻ.

Nghiệp vụ thanh toán quốc tế:

Nằm trên địa bàn Hà Nội có nhiều doanh nghiệp hoạt động kinh doanh xuất nhập

khẩu nên chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội đã thúc đẩy hoạt động thanh toán quốc tế

và kinh doanh ngoại tệ nhằm thỏa mãn nhu cầu ngoại tệ hợp lý cho khách hàng hoạt động và

tăng thêm thu nhập cho Chi nhánh.

Bảng 2.3: Tình hình kinh doanh ngoại hối

Đơn vị: triệu USD

Nghiệp vụ Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

1. Kinh doanh ngoại tệ

Doanh số mua 162,7 81,9 151,2

Doanh số bán 159,9 80,8 99,8

2. Thanh toán quốc tế

Thanh toán L/C nhập 73,5 82,7 72,7

Thanh toán L/C xuất 112,3 44,2 11,2

Nguồn: Báo cáo hoạt động kinh doanh từ năm 2008 - 2010

Năm 2008, do chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội là đầu mối phục vụ giải

ngân 6 dự án: dự án hạ tầng cơ sở nông thôn dựa vào cộng đồng (102,78 triệu USD), ban

quản lý dự án PMU5 (70 triệu USD), dự án hỗ trợ nông dân nghèo qua sản xuất lụa (0,6

triệu USD), dự án phát triển đô thị vừa và nhỏ miền trung (2 triệu USD), và dự án cải tạo

tình trạng dinh dưỡng bổ sung vitamin A (1,2 triệu USD). Tổng số vốn của các dự án trên

là 176,58 triệu USD nên năm 2008 là năm kinh doanh ngoại tệ phát triển mạnh. Năm

2009, một số dự án đã hoàn thành nên việc kinh doanh ngoại tệ có giảm so với năm 2008.

Đặc biệt trong năm 2010, tình hình biến động về tỷ giá và nguồn cung ngoại tệ khó khăn

tác động lớn đến hoạt động thanh toán quốc tế và kinh doanh ngoại hối. Tuy nhiên chi

nhánh vẫn cân đối đảm bảo cung cấp đủ nguồn ngoại tệ cho các đơn vị thanh toán xuất

nhập khẩu cho chi nhánh và các nhu cầu khác như trả nợ, chuyển tiền cá nhân.

Nghiệp vụ kế toán thanh toán:

Với công nghệ hiện đại, chất lượng dịch vụ ngày càng hoàn thiện, mạng lưới liên

kết rộng khắp. Do đó, lượng khách hàng đến giao dịch tại ngân hàng ngày càng đông đã

góp phần tăng nguồn vốn huy động, dư nợ cho vay và tăng phí dịch vụ.

Tính đến 31/12/2010, nghiệp vụ kế toán thanh toán đã đạt được một số kết quả

sau:

- Doanh số chuyển tiền đi đạt 31,622 tỷ đồng.

- Doanh số chuyển tiền đến đạt 22,659 tỷ đồng.

- Doanh số thu, chi nội ngoại tệ đạt 26,6 tỷ đồng.

- Thu phí dịch vụ đạt 4,458 tỷ đồng.

2.1.3.5. Đánh giá kết quả kinh doanh của chi nhánh Ngân hàng Nông nghiệp và

Phát triển nông thôn Nam Hà Nội

- Công tác huy động vốn: Năm 2008, năm 2009 nguồn vốn ổn định, hoàn thành

vượt mức kế hoạch giao, chất lượng nguồn vốn được nâng lên, cơ cấu nguồn vốn hợp lý và

tăng hiệu quả sử dụng. Đến năm 2010, công tác huy động vốn gặp nhiều khó khăn, nguồn

của TCTD và tổ chức kinh tế giảm mạnh. Điều đó tác động lớn đến kết quả kinh doanh của

Chi nhánh.

- Công tác tín dụng: dư nợ tín dụng phù hợp với sự tăng trưởng nguồn vốn, đa

dạng hoá khách hàng các doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập trung vào các đối tượng khách

hàng sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn. Chất lượng tín dụng được

đặt lên hàng đầu. Tuy nhiên so với năm 2008, 2009, năm 2010 có khó khăn hơn về hoạt

động tín dụng do ảnh hưởng cả nguyên nhân khách quan và chủ quan.

- Công tác tài chính: quỹ thu nhập tăng trưởng vào những năm 2008,2009, năm

2010 quỹ thu nhập giảm do không thu được lãi (vì nợ quá hạn cao và phải trích dự phòng

rủi ro).

Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội được thể

hiện qua bảng số liệu sau:

Bảng 2.4: Kết quả kinh doanh của Chi nhánh

Đơn vị: triệu đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

1. Tổng thu 592.084 529.426 517.577

- Thu từ lãi 541.704 475.241 425.958

- Thu ngoài lãi 50.380 54.185 91.619

2. Tổng chi 475.619 424.044 503.076

- Chi trả lãi 399.815 348.024 363.482

- Chi ngoài lãi 75.804 76.020 139.594

Lợi nhuận trước thuế 116.465 105.382 14.501

Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh từ 2008 - 2010.

Biểu đồ 2.1: So sánh kết quả kinh doanh qua các năm

Nhìn vào bảng 2.4 biểu đồ 2.1 so sánh trên ta thấy kết quả kinh doanh trong ba

năm giảm dần từ năm 2008 đến 2010, lợi nhuận của năm 2010 giảm mạnh so với năm

2008: 101.964 triệu đồng và giảm so với năm 2009 là 90.881 triệu đồng. Lợi nhuận giảm

vì tiền thu từ lãi giảm dẫn đến tổng thu giảm: năm 2010 giảm so với 2009 là 11.489 triệu

đồng và so với năm 2008 là 74.507 triệu đồng. Trong khi đó tổng chi tăng do chi ngoài lãi

tăng (chi lãi tiền vay và chi dự phòng rủi ro).

Nguyên nhân:

- Năm 2009 đến năm 2010 tổng thu giảm do nguồn rẻ từ TCTD, tổ chức kinh tế giảm

mạnh (nguồn tiền gửi của công ty quản lý vốn SCIC của Chính phủ và tiền gửi của Bảo hiểm

xã hội Việt Nam) hoặc phải lấy lãi suất cao, nguồn dân cư cũng giảm và chỉ tập trung ở kỳ

hạn ngắn. Lãi suất liên tục biến động làm cho chênh lệch lãi suất đầu ra, đầu vào thu hẹp

dẫn tới việc chi trả lãi cao.

120.000

100.000

80.000

60.000

40.000

20.000

0

116.465 105.382

14.501

2008 2009 2010

Lợi nhuận trước thuế

Đơn vị: Triệu đồng

- Việc trích quỹ dự phòng rủi ro năm 2010 tăng cao so với năm 2009 tăng 50.772

triệu đồng và năm 2008 tăng 40.081 triệu đồng do năm 2010 nợ xấu tăng (từ dư nợ hộ

Trung ương của công ty cho thuê tài chính ALC1 là 366,38 tỷ đồng) làm cho tổng chi tăng.

Tóm lại, trong điều kiện khó khăn chung của toàn ngành, mặc dù lãi suất huy động

tăng cao, hạn mức dư nợ giảm nhưng Chi nhánh đã tích cực tận thu tới mức tối đa như thu

nợ đến hạn, xử lý rủi ro và tiết kiệm các khoản chi nên trong ba năm 2008 - 2010 quỹ thu

nhập của Chi nhánh vẫn đảm bảo đủ lương và thưởng, chăm lo đời sống, văn hoá tinh thần

cho cán bộ công nhân viên (trừ nợ quá hạn của Trung ương).

2.2. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH NAM

HÀ NỘI

2.2.1. Khung pháp lý hiện đang áp dụng tại chi nhánh

- Luật Ngân hàng Nhà nước năm 2010;

- Luật Các TCTD năm 2010;

- Quyết định số 666/QĐ-HĐQT-TDHo ngày 15/06/2010 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về quy định cho vay đối với khách hàng trong hệ thống

NHNo&PTNT Việt Nam.

- Quyết định số 528/QĐ-HĐQT-TDDN ngày 25/02/2010 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về phân cấp phán quyết tín dụng trong hệ thống NHNo&PTNT

Việt Nam.

- Quyết định số 1300/QĐ-HĐQT-TDHo ngày 03/12/2007 của Hội đồng quản trị

về quy định thực hiện các biện pháp bảo đảm tiền vay trong hệ thống NHNo&PTNT Việt

Nam.

- Quyết định số 398/QĐ-HĐQT-TD ngày 02/05/2007 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về quy định bảo lãnh ngân hàng trong hệ thống NHNo&PTNT

Việt Nam.

- Quyết định số 1406/NHNo-TD ngày 23/05/2007 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về tiêu chí phân loại khách hàng trong hệ thống NHNo&PTNT

Việt Nam.

- Quyết định số 636/QĐ-HĐQT-XLRR ngày 22/06/2007 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về quy định phân loại nợ, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro tín

dụng trong hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam.

- Quyết định số 1235/NHNo-TD ngày 17/05/2002 của Tổng giám đốc

NHNo&PTNT Việt Nam về hướng dẫn phương thức cho vay theo hạn mức tín dụng.

- Quyết định số 1289/QĐ-HĐQT-PC về ủy quyền thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn

của người đại diện theo pháp luật của Chủ tịch Hội đồng quản trị NHNo&PTNT Việt

Nam.

- Nghị quyết số 6535/HĐQT-NQ ngày 18/11/2010 và Nghị quyết số 1700/HĐQT-

NQ ngày 29/11/2010 của Hội đồng quản trị về việc cho vay mua tài sản đầu tư, tài sản cho

thuê của các Công ty cho thuê tài chính.

- Quyết định 2849/NHNo-TDDN ngày 14/06/2010 về cho vay để nhập khẩu hàng

hoá.

- Quyết định số 2864/NHNo-TDDN ngày 16/06/2010 về thực hiện quyền phán

quyết tín dụng đối với Chi nhánh có nợ xấu trên 5%.

- Quyết định 1801/QĐ-HĐQT-TDDN ngày 10/12/2010 về cho vay bằng ngoại tệ đối

với khách hàng là người trong hệ thống NHNo&PTNT Việt Nam.

- Quyết định số 5322/NHNo-TDHo ngày 12/10/2010 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về hướng dẫn cho vay thông qua tổ vay vốn.

- Quyết định số 1434/QĐ-HĐQT-TDDN ngày 22/10/2010 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về quy định cho vay đối với TCTD phi ngân hàng trong hệ thống

NHNo&PTNT Việt Nam.

- Quyết định số 6340/NHNo-TDHo của Hội đồng quản trị NHNo&PTNT Việt Nam

ngày 18/11/2010 về hướng dẫn cho vay cầm cố giấy tờ có giá.

- Quyết định số 1487/QĐ-HĐQT-PC ngày 03/11/2010 của Hội đồng quản trị

NHNo&PTNT Việt Nam về uỷ quyền ký kết hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo đảm tiền

vay.

- Các văn bản về xử lý đối với các khoản nợ của 2 công ty Cho thuê tài chính: Công

văn số 122/NHNo-TDDN ngày 11/01/2010, số 1987/NHNo-TDDN ngày 27/04/2010,

2197/NHNo-TDDN ngày 12/05/2010, số 6110/NHNo-TDDN ngày 10/11/2010, và quyết

định số 1788/HĐQT-TDDN ngày 08/12/2010.

- Quyết định số 909/NHN-TD ngày 05/07/2010 của Giám đốc NHNo&PTNT Nam

Hà Nội về phân cấp và uỷ quyền phán quyết tín dụng tại chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà

Nội.

2.2.2. Thực trạng chất lượng tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát

triển nông thôn Chi nhánh Nam Hà Nội

Khi nền kinh tế phát triển thì nhu cầu về vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh của các

doanh nghiệp ngoài quốc doanh ngày càng tăng, kinh tế cá thể cũng cần được đầu tư. Ngay từ

năm 2008, thực hiện chương trình hành động của chính phủ, của Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp

hành Trung ương khoá X và nghị quyết số 24/2008/NQ-CP về chính sách kích cầu chống suy

giảm kinh tế, duy trì tăng trưởng, đảm bảo an sinh xã hội, NHNo&PTNT và từng Chi nhánh

phải đặc biệt quan tâm đến nông nghiệp nông thôn, các doanh nghiệp vừa và nhỏ giữ vai trò

chủ đạo. Nằm trên địa bàn thành phố nên việc cho vay của Chi nhánh chủ yếu ở một số thành

phần kinh tế như doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Những thành

phần khác chiếm tỷ trọng nhỏ hoặc không có như hộ gia đình, hợp tác xã. Hơn nữa, đang

trong thời kỳ các doanh nghiệp nhà nước tiến hành cổ phần hoá nhiều, nhiều doanh nghiệp

nhà nước phải giải thể hoặc sát nhập. Khi đầu tư vào các doanh nghiệp nhà nước các NHTM

cũng phải nhắc, tính toán sao cho đồng vốn của mình sử dụng có hiệu quả nhất.

2.2.2.1. Cơ cấu dư nợ

Bảng 2.5: Cơ cấu tín dụng theo thành phần kinh tế

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010.

Tổng dư nợ 1.839 2.650 3.730

I. Doanh nghiệp lớn

- Số lượng (doanh nghiệp) 8 6 8

- Tổng dư nợ 715,318 570,459 707,769

Trong đó:

1. Doanh nghiệp nhà nước 715,318 570,459 410,120

2. Công ty cổ phần - - 297,649

3. Công ty hợp danh - - -

4. Công ty trách nhiệm hữu hạn - - -

5. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước

ngoài - - -

6. Doanh nghiệp tư nhân - - -

7. Pháp nhân khác - - -

8. Hợp tác xã - - -

II. Doanh nghiệp nhỏ và vừa

- Số lượng (doanh nghiệp) 57 97 78

- Tổng dư nợ 1.123,682 2.079,541 3.022,231

Trong đó:

1. Doanh nghiệp nhà nước 286,681 250,541 205,880

2. Công ty cổ phần 355,561 1.151,183 2.013,600

3. Công ty hợp danh - - -

4. Công ty trách nhiệm hữu hạn 109,729 161,893 492,217

5. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước

ngoài - - -

6. Doanh nghiệp tư nhân 250 300 -

7. Pháp nhân khác 121,711 215,924 310,534

8. Hợp tác xã - - -

Nguồn: Báo cáo cho vay doanh nghiệp vay theo thành phần kinh tế các năm 2008

- 2010.

Năm 2009, tổng dư nợ của các doanh nghiệp lớn đạt 570,459 tỷ đồng, giảm

144,859 tỷ đồng, nhưng đến năm 2010 tăng 137,310 tỷ đồng, tăng 19% so với năm 2009.

Thời kỳ này, có nhiều doanh nghiệp ngoài quốc doanh ra đời, cùng với nhiều

chính sách kích cầu của Chính phủ hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ vì thế dư nợ các

doanh nghiệp này tăng nhanh chóng. Năm 2009 tổng dư nợ của các doanh nghiệp vừa và

nhỏ đạt 2.079,541 tỷ đồng, tăng 955,859 tỷ đồng, tương đương với 45% so với năm 2008.

Năm 2010 tăng 942,690 tỷ đồng, tương đương với 31% so với năm 2009. Điều đó chứng

tỏ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh đã đa dạng được loại hình sản phẩm, từng bước

chuyển kịp với cơ chế thị trường. Vì thế nguồn vốn vay ngân hàng của doanh nghiệp ngoài

quốc doanh tăng và ngân hàng có thể mở rộng tín dụng. Việc cho vay đối với thành phần

kinh tế ngoài quốc doanh tuy đa dạng và phong phú nhưng cũng đầy tính phức tạp. Cho

vay đối với thành phần kinh tế này đòi hỏi phải có tài sản thế chấp làm đảm bảo tiền vay

nhưng giấy tờ pháp lý thế chấp không đầy đủ hoặc khi vay doanh nghiệp lại gặp sự cố thì

việc chuyển hoá tài sản thế chấp lại gặp khó khăn do thủ tục pháp lý.

Bảng 2.6: Cơ cấu phân theo kỳ hạn

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Tổng dư nợ 1.839 2.650 3.730

- Dư nợ ngắn hạn 980 1.136 1.981

- Dư nợ trung hạn 97 142 95

- Dư nợ dài hạn 762 1.372 1.654

Nguồn: Báo cáo hoạt động kinh doanh 2008-2010.

Trong tổng dư nợ tín dụng của Chi nhánh, cho vay ngắn hạn luôn chiếm tỷ trọng

lớn. Năm 2008, dư nợ ngắn hạn chiếm 46,2%/tổng dư nợ và đến năm 2010 đã lên đến

53,2%/tổng dư nợ. Nguyên nhân là do các doanh nghiêp vừa và nhỏ phát triển nhiều, Chi

nhánh đã tiền hành tư vấn sản phẩm dịch vụ của ngân hàng đồng thời không ngừng nâng

cao chất lượng dịch vụ để tạo uy tín đối với khách hàng. Kết quả là Chi nhánh đã thu hút

một lượng khá lớn các khách hàng vay vốn để thoả mãn nhu cầu ngắn hạn.

Bên cạnh cho vay ngắn hạn, cho vay trung và dài hạn cũng tăng lên. Doanh số cho

vay trung hạn năm 2009 đạt 142 tỷ đồng, tăng 45 tỷ đồng so với năm 2008 với tốc độ tăng

là 34,5%, và đến năm 2010 lại giảm đi 47 tỷ đồng. Doanh số cho vay dài hạn năm 2009 đạt

1.372 tỷ đồng, tăng 610 tỷ đồng tương đương với 42% so với năm 2008, năm 2010 tăng

282 tỷ đồng, tăng 17% so với năm 2009. Giải thích cho sự tăng trưởng của tín dụng trung

và dài hạn đó là các doanh nghiệp đang có nhu cầu vốn trung và dài hạn lớn để đầu tư vào

chiều sâu, đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh trước yêu

cầu hội nhập. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nên nhu

cầu vay trung và dài hạn vẫn chiếm tỷ trọng ít hơn cho vay ngắn hạn

Nhìn chung, hoạt động sử dụng vốn của Chi nhánh đạt hiệu quả tốt tuy nhiên nên

chú trọng đến công tác thu nợ để chất lượng tín dụng đạt hiệu quả cao hơn

2.2.2.2. Tỷ lệ nợ quá hạn

Nợ quá hạn là những khoản nợ mà một phần hoặc toàn bộ nợ gốc và lãi đã quá

hạn. Ngoài những nguyên nhân khách quan, nợ quá hạn còn tạo ra những hoài nghi về hoạt

động tín dụng của ngân hàng hay ít nhiều cũng là việc xác định không phù hợp các điều

kiện cho vay như thời hạn trả nợ, phương thức trả nợ. Một trong những chỉ tiêu quan trọng

được sử dụng trong đánh giá chất lượng tín dụng là tỷ lệ nợ quá hạn / tổng dư nợ. Nợ quá

hạn là vấn đề được quan tâm số một trong hoạt động kinh doanh tiền tệ. Nợ quá hạn là tồn

tại cơ bản nhất, nếu không nhanh chóng khắc phục sẽ đe doạ trực tiếp đến sự lành mạnh và

an toàn của ngân hàng cũng như nền kinh tế. Nợ quá hạn luôn là vấn đề nhức nhối đòi hỏi

phải có nhiều biện pháp tập trung công sức và thời gian để xử lý.

Bảng 2.7: Diễn biến nợ quá hạn

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Nợ quá hạn 445,4 384,56 724,34

Tổng dư nợ 1.839 2.650 3.730

Nợ quá hạn/Tổng dư nợ (%) 24 14 19

(Nguồn: Báo cáo kết quả kinh doanh 2008 - 2010)

Biểu đồ 2.2: So sánh nợ quá hạn và tổng dư nợ

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

Dựa vào bảng 2.7 và biểu đồ 2.2 ta thấy tỷ lệ nợ quá hạn các năm 2008 đến 2010 rất

cao cho thấy chất lượng tín dụng của Chi nhánh không đảm bảo. Năm 2008 tỷ lệ này ở mức

24%, sang năm 2009 giảm xuống còn 14% và năm 2010 là 19%. Lý giải cho sự thay đổi

không đồng đều qua các năm là do tình hình nền kinh tế qua các năm. Năm 2008, lạm phát

kinh tế cao cộng với sự ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế đã làm cho

hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn gặp không ít khó khăn khiến cho việc trả nợ của

khách hàng bị ảnh hưởng. Đến năm 2009, tỷ lệ này đã giảm đi nhưng vẫn còn ở mức cao do

Chi nhánh đã có những biện pháp kịp thời trong vấn đề nâng cao chất lượng tín dụng. Đến

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

1.839

445,40

2.650

384,56

3.730

724,34

Tổng dư nợ

Nợ quá hạn

2008 2009 2010

Đơn vị: tỷ đồng

năm 2010, ảnh hưởng của suy thoái kinh tế vẫn còn, sự quản lý lỏng lẻo của cán bộ tín dụng

đã khiến nợ quá hạn lại tăng cao.

Như vậy, hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội đang

chứa đựng rất nhiều rủi ro từ hoạt động cho vay mà đòi hỏi phải tính toán định lượng trước

những tổn thất trong kế hoạch kinh doanh của mình. Từ đó tìm ra những giải pháp để hạn

chế đến mức thấp nhất những tổn thất đó để hoạt động kinh doanh đem lại hiệu quả cao.

2.2.2.3. Tỷ lệ nợ xấu

Theo quyết định số 493/QĐ-NHNN thì nợ của ngân hàng được phân thành 5

nhóm, trong đó nợ xấu là các khoản nợ thuộc nhóm 3, 4, 5. Chỉ tiêu nợ xấu phản ánh chính

xác hơn về chất lượng tín dụng của ngân hàng vì nợ quá hạn chỉ phản ánh số tiền cho vay

của ngân hàng không thu hồi được nợ đúng hạn.

Bảng 2.8: Tình hình nợ xấu

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Nợ xấu 19,9 10,0 13,0

Tổng dư nợ 1.839 2.650 3.730

Nợ xấu / tổng dư nợ (%) 1,1 0,4 0,3

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

Biểu đồ 2.3: So sánh nợ xấu và tổng dư nợ

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

Từ năm 2008 - 2010, tình hình nền kinh tế rơi vào khủng hoảng kéo theo những

khó khăn trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng cả trong và ngoài nước: sự phá

sản của nhiều NHTM lớn trên thế giới, làm ăn thua lỗ, giá dầu, giá vàng và một số vật tư

thiết yếu biến động bất thường. Ở Việt Nam, ảnh hưởng này là rất lớn. NHNN sử dụng

chính sách tiền tệ thắt chặt để kiềm chế lạm phát đã tác động đến khả năng thanh khoản

của các NHTM, dẫn đến việc tăng lãi suất rất cao để huy động vốn, giành giật vốn giữa các

NHTM và nâng lãi suất cho vay đối với nền kinh tế đã khiến cho kết quả kinh doanh của

các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ giảm sút. Chi nhánh NHNo&PTNT

Nam Hà Nội cũng không nằm ngoài tình trạng đó. Khó khăn trong sản xuất kinh doanh đã

làm cho các khoản vay trở thành nợ xấu. Tuy nhiên, nhờ có hướng đi hợp lý, tỷ lệ nợ xấu

của Chi nhánh vẫn ở trong tầm kiểm soát. Cụ thể là: năm 2008, tỷ lệ nợ xấu chiếm

1,1%/tổng dư nợ và giảm đi còn 0,4% vào năm 2009 và 0,3% năm 2010. Đây là một biểu

hiện tốt mà ngân hàng cần phát huy và phát huy tốt hơn nữa.

2.2.2.4. Hiệu suất sử dụng vốn

1000

2000

3000

4000

1.839

19,867

2.650

10,495

3.730

12,820

Tổng dư nợ

Nợ xấu

2008 2009 2010

Đơn vị: tỷ đồng

Kinh doanh tín dụng là nghiệp vụ sinh lời chủ yếu của ngân hàng. Tuy nhiên lợi

nhuận luôn gắn với mạo hiểm và rủi ro. Hiệu quả sử dụng vốn của khách hàng luôn ảnh

hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn của ngân hàng. Với nguồn vốn huy động đã có,

sử dụng vốn sao cho hiệu quả cao nhất là công việc hết sức khó khăn. Dư nợ tín dụng quá

nhiều có thể dẫn đến tình trạng không thu hồi được hết nợ và làm giảm hiệu quả sinh lời

của vốn ngân hàng, dẫn đến cho ngân hàng có những khoản nợ không thu hồi được khi đến

hạn và sau khi đã gia hạn nợ phải chuyển sang nợ quá hạn.

Dựa vào hiệu suất sử dụng vốn ta có thể biết được tình hình sử dụng vốn của ngân

hàng vào hoạt động tín dụng, chỉ số này càng cao càng thể hiện ngân hàng đang tận dụng

tốt nguồn vốn vào hoạt động kinh doanh của mình.

Bảng 2.9: Hiệu suất sử dụng vốn của Chi nhánh

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Tổng dư nợ tín dụng 1.839 2.650 3.730

Tổng nguồn vốn huy động 4.787 4.056 3.419

Hiệu suất sử dụng vốn (%) 38 65 109

Nguồn: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh các năm 2008 - 2010.

Qua bảng trên ta thấy hiệu suất sử dụng vốn tại Chi nhánh liên tục tăng qua các

năm từ 2008 đến 2010. Năm 2008 là 38%, năm 2009 tăng lên 65% và đến năm 2010 lên

đến 109%. Năm 2010 chỉ tiêu cho vay vượt so với khả năng nguồn vốn huy động bởi do kế

hoạch điều chuyển vốn của NHNo&PTNT Việt Nam (khoảng hơn 500 tỷ đồng). Đây là

hoạt động của Chi nhánh nhằm đảm bảo kế hoạch cân đối toàn hệ thống. Như vậy, hiệu

suất sử dụng vốn của NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội ngày càng cao chứng tỏ hoạt

động kinh doanh của ngân hàng ngày càng có hiệu quả. Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng của

tổng dư nợ tín dụng lại cao hơn tốc độ tăng trưởng của nguồn vốn huy động. Đây chính là

vấn đề Chi nhánh cần xem xét rằng cần tích cực hơn trong việc sử dụng các biện pháp để

tăng nguồn vốn huy động như công tác tiếp thị, tuyên truyền quảng bá, đa dạng hoá các

sản phẩm huy động vốn nhằm đáp ứng nhu cầu tín dụng và chủ động trong kinh doanh.

Biểu đồ 2.4: So sánh hiệu suất sử dụng vốn qua các năm

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

2.2.2.5. Vòng quay vốn tín dụng

Về phía ngân hàng, vòng quay vốn tín dụng thể hiện khả năng tổ chức quản lý vốn

tín dụng, chất lượng tín dụng trong việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng, giải quyết hợp lý

giữa ba lợi ích: Nhà nước, khách hàng và ngân hàng.

Kỳ luân chuyển vốn tín dụng nhanh thể hiện chất lượng tín dụng tốt, tổng số dư nợ

trong thời kỳ lớn. Ngược lại thể hiện chất lượng tín dụng không tốt, thu nợ trong kỳ kém,

vốn tín dụng bị đóng băng. Kỳ luân chuyển vốn tín dụng phụ thuộc vào hai chỉ tiêu: doanh

số thu nợ trong kỳ càng cao thì kỳ luân chuyển càng nhanh và ngược lại dư nợ cho vay

bình quân càng nhỏ thì kỳ luân chuyển vốn càng nhanh. Tình hình vòng quay vốn tín dụng

của Chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà Nội được thể hiện qua bảng sau:

Bảng 2.10: Vòng quay vốn tín dụng

Đơn vị: tỷ đồng

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000 4.787

2008 2009

1.839

4.056

2.650

3.419 3.730

2010

Tổng nguồn vốn huy động

Đơn vị: tỷ đồng

Tổng dư nợ tín dụng

Chỉ tiêu Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Doanh số thu nợ 2.719,24 3.305,41 2.824,69

Dư nợ bình quân 1.749 2.673 3.784

Vòng quay vốn tín dụng (vòng) 1,55 1,32 0,74

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

Năm 2008 vòng quay vốn tín dụng là 1,55 vòng/năm, năm 2009 giảm 1,23

vòng/năm và đến 2010 chỉ còn 0,74 vòng/năm. Như vậy, vòng luân chuyển vốn tín dụng

giảm dần là do Chi nhánh chưa thực hiện tốt công tác quản lý và thu nợ của những khoản

vay trong năm, đặc biệt là những khoản vay của các doanh nghiệp lớn như của công ty vận

tải Biển Đông (245,5 tỷ đồng), công ty CP tập đoàn Thái Hoà (241,1 tỷ đồng), công ty CP

phát triển xây dựng Vinaland (31,4 tỷ đồng),… Mặt khác, sản xuất của khách hàng cũng

gặp khó khăn, sản phẩm không tiêu thụ được, vốn bị ứ đọng làm cho khách hàng không có

khả năng trả nợ cho ngân hàng.

2.2.2.6. Thu nhập từ hoạt động tín dụng

Bảng 11: Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng

Đơn vị: tỷ đồng

Chỉ tiêu \ năm Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010

Tổng thu nhập 592 529 517

Thu từ hoạt động tín dụng 541 475 425

Thu từ hoạt động tín dụng/tổng thu

nhập 91.4% 89.8% 82.2%

Nguồn: Báo cáo tài chính các năm 2008 - 2010.

Qua bảng số liệu cho thấy thu nhập của ngân hàng chủ yếu là từ hoạt động cho

vay, hoạt động đầu tư, kinh doanh khác chiếm phần rất nhỏ. Trong năm 2008, thu nhập từ

hoạt động tín dụng chiếm đến hơn 90% tổng thu nhập. Điều này chứng tỏ hoạt động kinh

doanh của Chi nhánh rất tốt. Tuy nhiên sang đến năm 2010, việc nới lỏng trong cho vay đã

làm cho tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu tăng cao. Vì vậy, trong thời gian tới Chi nhánh cần

phải cân nhắc kỹ lưỡng khi mở rộng quy mô tín dụng để có tỷ lệ nợ quá hạn hợp lý mà vẫn

đảm bảo khả năng sinh lời cho ngân hàng.

2.3. ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG

NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI

Đánh giá chất lượng tín dụng có vai trò quan trọng giúp ngân hàng nhận thức rõ

những kết quả đạt được và hạn chế còn tồn tại, thấy được nguyên nhân của những hạn chế

từ đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng và đề ra kế hoạch,

phương hướng hoạt động trong những năm tiếp theo của toàn Chi nhánh.

2.3.1. Những kết quả đạt được

Nhìn chung, trong ba năm qua NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội đã thực hiện

định hướng chỉ đạo của Hội đồng quản trị đề ra về mục tiêu tăng trưởng tín dụng phù hợp

với khả năng tăng trưởng ngồn vốn. Hoạt động tín dụng tập trung đầu tư vào những mục

tiêu trọng điểm của từng năm.

Thực hiện chuyển dịch cơ cấu đầu tư theo hướng có chọn lọc, hạn chế cho vay đầu

tư vào lĩnh vực bất động sản, đảm bảo phù hợp cơ cấu tỷ trọng cho vay trung, dài

hạn/Tổng dư nợ.

Đề xuất và thực hiện việc hoàn tất hồ sơ cơ cấu lại các khoản nợ của tập đoàn

Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam (Vinashin) và phương án mua tài sản đâu tư, tài sản cho

thuê của công ty Cho thuê tài chính.

Cụ thể những việc Chi nhánh dã làm được:

Thứ nhất, từ nhận thức huy động vốn là một nhiệm vụ quan trọng, là điều kiện để

có thể chủ động trong hoạt động kinh doanh, góp phần quyết định kết quả kinh doanh của

ngân hàng, Chi nhánh vẫn luôn quan tâm và coi trọng công tác huy động vốn bằng những

biện pháp cụ thể như sau: Quảng bá tuyên truyền đối với nhân dân về hình thức gửi tiết

kiệm, thực hiện đổi mới tác phong giao dịch, giảm nhẹ các thủ tục rườm rà, không cần

thiết, đa dạng hoá các hình thức huy động, sử dụng các đòn bẩy kích thích như lãi suất, tiết

kiệm dự thưởng,…

Thứ hai, quy mô tín dụng của Chi nhánh không ngừng mở rộng và tăng trưởng qua

các năm. Điều này chứng tỏ Chi nhánh đã đáp ứng được một phần lớn nhu cầu về vốn cho

nền kinh tế, đặc biệt tập trung vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Thứ ba, NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội luôn xác định chất lượng tín dụng là

mục tiêu quan trọng sống còn của ngân hàng, vì vậy ngân hàng đã không ngừng tìm mọi

biện pháp để có thể giảm thấp tỷ lệ nợ quá hạn, có thể thu hồi nợ quá hạn, nợ tồn đọng,

kiên quyết xử lý những "con nợ" chây ỳ.

Thứ tư, trong những năm gần đây, dịch vụ ngân hàng được chú trọng và phát triển

không ngừng. Được thực hiện qua việc ngân hàng triển khai dịch vụ SMSbanking nhằm

đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong thời đại số. Đầu năm 2008 đã triển khai chương

trình IPCAS giúp cho giao dịch một cửa được nhanh chóng và quản lý thông tin tín dụng

theo hệ thống, giúp giảm tải công việc cho nhân viên tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi với

giao dịch khách hàng một cách nhanh chóng.

Thứ năm, ngân hàng đã thường xuyên tổ chức cho các cán bộ nhân viên học tập

văn bản, chế độ và học tập để nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là đội ngũ các cán bộ

tín dụng.

Thứ sáu, Chi nhánh đã thành lập tổ xử lý nợ. Tổ đã hoạt động tích cực và đã việc

giao từng món nợ quá hạn, nợ xấu đến từng nhóm, từng cá nhân, từ đó có biện pháp thu

hồi hữu hiệu nhằm giảm đáng kể nợ quá hạn khó thu hồi, từng bước nâng cao chất lượng

dư nợ.

Để đạt được kết quả trên là nhờ có sự thống nhất đoàn kết một lòng từ Ban lãnh

đạo tới toàn thể cán bộ nhân viên. Sự kết hợp chặt chẽ giữa các cấp Đảng, Đoàn, Công đoàn

và chuyên môn trong Chi nhánh. Mặt khác, được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của các Ban,

Ngành từ Trung ương đến địa phương và sự giúp đỡ tận tình từ Thành phố đến Quận trên

địa bàn mà Chi nhánh hoạt động.

2.3.2. Những mặt còn hạn chế và nguyên nhân của nó

2.3.2.1. Những mặt còn hạn chế

Thứ nhất, nguồn vốn huy động có tăng nhưng nguồn vốn trung dài và dài hạn còn

thấp. Đây là nguồn vốn có tính ổn định cao tạo điều kiện tốt cho ngân hàng trong việc chủ

động hơn trong hoạt động kinh doanh và mở rộng quy mô tín dụng trung và dài hạn.

Thứ hai, chất lượng tín dụng ở một số Phòng giao dịch trong Chi nháng chưa đồng

đều dẫn đến ảnh hưởng đến công tác quản lý nợ. Hiện tượng nợ quá hạn, nợ xấu còn ở

mức cao, đặc biệt là trong năm 2010 do Chi nhánh đã quá chú trọng vào nâng cao dư nợ

tín dụng bằng cách cho vay với số lượng lớn nhưng lại không có biện pháp quản lý nợ hiệu

quả làm tăng nguy cơ rủi ro, chất lượng tín dụng giảm sút.

Thứ ba, thông tin tín dụng của Chi nhánh thu thập được chưa tốt. Các thông tin mà

cán bộ sử dụng chủ yếu vẫn là thông tin trong hồ sơ khách hàng và các thông tin lưu trữ tại

ngân hàng. Việc thẩm định thường dựa trên những thông tin chủ quan do khách hàng cung

cấp. Quá trình thẩm định dự án, các phương án kinh doanh của khách hàng chưa thực hiện

tốt theo quy định, nhiều dự án không thật sự hiệu quả vẫn được xét duyệt cho vay làm tăng

nguy cơ mất vốn của ngân hàng. Thêm vào đó, do trình độ thẩm định của cán bộ tín dụng

còn hạn chế nên đối với các dự án mang tính chất kỹ thuật hay chuyên ngành, cán bộ tín

dụng không đánh giá được tính khả thi thực sự của dự án, có thể đưa ra quyết định sai lầm.

Thứ tư, trong hoạt động tín dụng, cán bộ tín dụng chưa thực sự đi sâu bám sát

khách hàng để có thể tiếp cận và theo dõi tình hình biến động về tài chính, hoạt động kinh

doanh và tình trạng của các tài sản đảm bảo.

Cán bộ tín dụng chưa chủ động tìm kiếm khách hàng, chưa nhiệt tình với việc tư

vấn cho khách hàng về phương án kinh doanh và sử dụng vốn một cách hiệu quả. Ngân

hàng hầu như chưa có chính sách cũng như các sản phẩm để khuyến khích nhưng khách

hàng vay trả nợ đúng hạn nhằm mở rộng đầu tư và nâng cao chất lượng tín dụng.

Thứ năm, cơ chế bảo đảm tiền vay và việc định giá tài sản đảm bảo trong quá trình

thẩm định hồ sơ vay đóng vai trò quan trọng nhưng việc xem xét, đánh giá tài sản, quản lý

tài sản đảm bảo chưa thực hiện một cách nghiêm túc. Nhận thức của cán bộ tín dụng về

quyền lựa chọn tài sản đảm bảo còn chưa đầy đủ. Việc định giá đôi khi được thực hiện một

cách chiếu lệ và mang tính thủ tục. Một số cán bộ không căn cứ vào việc phân tích tình

hình tài chính của khách hàng mà dựa vào tài sản bảo đảm để vay.

2.3.2.2. Nguyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan tác động đến chất lượng tín

dụng cụ thể là nợ quá hạn. Sau đây là những nguyên nhân chủ yếu trực tiếp nhất.

* Nguyên nhân khách quan:

Một là, môi trường kinh tế chưa ổn định.

Nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn

cầu, từ đầu năm 2008 lạm phát gia tăng nguồn vốn của ngân hàng gặp nhiều khó khăn, lãi

suất trên thị trường tăng đột biến đã làm cho phần lớn các doanh nghiệp tài chính khó khăn

Cuối năm 2008 và đầu năm 2009 nền kinh tế đi vào suy thoái sản phẩm sản xuất

khó tiêu thụ thị trường xuất khẩu thu hẹp, một số mặt hang giảm giá lớn như sắt thép vật

liệu xây dựng, nông sản, nhu cầu và giá cước vân tải biển giảm sút nghiêm trọng, thị

trường bất động sản đóng băng khó tiêu thụ. Các doanh nghiệp Việt Nam đứng trước nhiều

thách thức hội nhập và khó khăn. Nhiều hộ gia đình, cá thể không thể bắt kịp những thay

đổi cũng như những đòi hỏi càng cao của thị trường nhất là về chất lượng, chủng loại, giá

cả sản phẩm hàng hoá. Đa số doanh nghiệp, hộ sản xuất bị hạn chế năng lực trình độ và

kinh nghiệm quản lý. Vốn tích luỹ ban đầu còn nhỏ nên trong điều kiện cạnh tranh gay gắt

của thị trường thì việc sản xuất cũng như tiêu thụ sản phẩm gặp không ít khó khăn và điều

đó gây ra nợ quá hạn cho ngân hàng.

Hai là, sự chỉ đạo, kết hợp của các Ban ngành, các cơ quan chức năng với Chi

nhánh còn một số bất cập.

Diễn biến phức tạp của thị trường tiền tệ, về lãi suất, tỷ giá vàng, ngoại tệ tăng;

Khả năng dự báo và sự phối hợp giữa trụ sở chính và Chi nhánh trong việc điều chỉnh kế

hoạch còn chưa kịp thời, chủ động. Chính quyền địa phương, các ngành chức năng còn

chậm trễ trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình đặc biệt là việc xây dựng và triển khai

thực hiện các kế hoạch chương trình kinh tế xét duyện dự án,… Việc cấp giấy chứng nhận

quyền sử dụng đất chưa kịp thời gây khó khăn cho việc xin vay của khách hàng, về phía

ngân hàng không mở rộng được vốn vay. Việc quản lý, cấp giấy chứng nhận quyền sử

dụng đất của cơ quan chức năng chưa chặt chẽ khiến cho có hộ gia đình có đến hai hồ sơ

chứng nhận hợp lý trên cùng một mảnh đất. Việc này có thể dẫn đến tình trạng một khách

hàng mang hồ sơ đi vay vốn tại nhiều ngân hàng với cùng một tài sản thế chấp nếu rủi ro

tín dụng xảy ra thì vấn đề tài sản thế chấp là rất khó giải quyết.

Các cơ quan chức năng tham gia vào việc xử lý tài sản thế chấp của người vay khi bị

ngân hàng phát mại tài sản còn nhiều thủ tục phiền hà, thời gian thường bị kéo dài điều

này gây khó khăn cho ngân hàng trong việc thu hồi nợ.

Ba là, sự tác động của các tiêu cực xã hội đến hoạt động ngân hàng.

Khủng hoảng kinh tế, lạm phát tăng cao. Tỷ lệ thất nghiệp tăng lên hàng ngày đã

kéo theo các tệ nạn xã hội như: cờ bạc, lô đề, rượu chè,… làm cho một số khách hàng

thiếu ý thức đã sử dụng đồng vốn vay vào tệ nạn làm ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng.

Mặt khác do sự biến động bất thường của các yếu tố tự nhiên (như thiên tai, khí

hậu,…) đã tác động mạnh đến các hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng cũng có ảnh

hưởng không ít đến chất lượng tín dụng của ngân hàng.

* Nguyên nhân chủ quan:

Trước hết, đó là trình độ cán bộ ngân hàng nói chung và trình độ cán bộ tín dụng nói

riêng còn nhiều hạn chế ảnh hưởng đến việc thẩm định cho vay.

Do địa bàn kinh doanh rộng vì vậy việc thực hiện quy trình tín dụng nhiều khi còn

tuỳ tiện, bỏ qua nhất là việc kiểm tra, kiểm soát, không nắm được thông tin về tình hình sử

dụng vốn của khách hàng. Những điều này đã làm tăng khả năng rủi ro tín dụng là điều

khó tránh khỏi.

Một số cán bộ tín dụng đôi khi chỉ chú ý coi trọng tài sản thế chấp, thấy tài sản thế

chấp có giá trị lớn là có thể cho vay mà không quan tâm đến phương án sản xuất kinh

doanh của khách hàng có hiệu quả hay không.

Một số cán bộ tín dụng chưa nhận thức được đầy đủ những thử thách khó khăn phía

trước, có tư tưởng ngại khó ngại khổ, sợ quy trách nhiệm, bảo thủ thoả mãn với thành tích,

không muốn tăng trưởng tín dụng. Bên cạnh đấy lại có một số cán bộ tín dụng chạy theo dư

nợ mở rộng tín dụng ồ ạt không có chất lượng.

Trên địa bàn có nhiều NHTM hoạt động, tuy nhiên một số cán bộ tín dụng còn có

thái độ thờ ơ, chưa tận tình niềm nở với khách hàng xin vay để cho khách hàng sang ngân

hàng khác. Điều này đã làm giảm việc mở rộng tínn dụng của NHNo&PTNT chi nhánh

Nam Hà Nội.

Thứ hai, công nghệ thông tin vẫn chưa đáp ứng được những yêu cầu, chưa hỗ trợ

phát triển thêm chức năng. tiện ích của sản phẩm. Hệ thống thông tin báo cáo chưa phục

vụ kịp thời cho hoạt động kinh doanh, các sản phẩm dịch vụ còn nghèo nàn chủ yếu là các

sản phẩm truyền thống.

Thứ ba, mặc dù ngân hàng đã tổ chức một bộ máy quản lý tách bạch giữa các bộ

phận, các phòng ban nhưng vẫn chưa có một bộ phận quản lý rủi ro chuyên biệt về tín

dụng để quản trị rủi ro, phân loại các khoản vay theo mức độ rủi ro, xây dựng giới hạn tín

dụng đối với từng khách hàng, nhóm khách hàng, ngành kinh tế, khu vực.

Thứ tư, chưa có hệ thống thông tin dể kiểm soát danh mục tín dụng khách hàng

phục vụ kiểm soát tăng trưởng tín dụng, chuyển dịch cơ cấu, cũng như thực hiện đánh giá

khách hàng để quyết định tín dụng. Hồ sơ vay vốn của doanh nghiệp thiếu thông tin từ các

báo cáo tài chính được kiểm toán một cách chính xác kịp thời, nhiều doanh nghiệp vẫn

chưa tiến hành kiểm toán, một số doanh nghiệp tiến hành kiểm toán nhưng chậm so với

thời gian mà ngân hàng cần có thông tin để có quá trình phân tích. Đối với khách hàng cá

nhân, thông tin về thu nhập cơ bản, thu thập khác kê khai không đầy đủ làm cho việc xác

định dòng tiền thực của người vay không chính xác.

Thứ năm, Hệ thống chấm điểm tín dụng chi nhánh đang áp dụng còn đơn giản

chưa đánh giá được tất cả các mặt của khách hàng, chỉ phân khách hàng ra làm 3 loại:

khách hàng loại A, loại B, loại C điều này đôi khi làm cho ngân hàng đánh giá chưa đầy đủ

về khách hàng và đưa ra quyết định cho vay không phù hợp. Hiện tại việc phân tích, đánh

giá khách hàng vẫn chủ yếu dựa trên phương pháp truyền thống là phương pháp tài chính,

ngân hàng chưa thực sự quan tâm đến việc xác định vòng đời của dự án trên cơ sở nghiên

cứu tình hình biến động của thị trường, khả năng thu hồi vốn, tiến bộ khoa học kỹ thuật

công nghệ... điều đó dẫn đến việc xác định thời hạn vay vốn cũng như thời gian thu hồi

vốn vay không phù hợp.

Thứ sáu, Chưa có hệ thống chấm điểm cho tài sản đảm bảo: không chỉ ở hệ thống

NHNo&PTNT mà thực trạng chung của các NHTM hiện nay là hầu hết các món cho vay đều

dựa trên tài sản đảm bảo nhưng lại chưa có hệ thống chấm điểm chuẩn mực cho những tài sản

đó. Vì vậy thời gian định giá tài sản bảo đảm kéo dài và tốn kém chi phí cho việc đánh giá.

Hiện nay NHNN Việt Nam cho phép các NHTM tự thoả thuận và tự chịu trách nhiệm xác

định giá trị tài sản thế chấp, cầm cố của khách hàng, do đó việc thẩm định giá trị theo giá trị

thị trường là một vấn đề khó khăn. Bên cạnh đó ngân hàng chỉ tiến hành định giá lại tài sản

khi phát hiện các khoản vay có vấn đề để tiến hành thủ tục thanh lý tài sản mà chưa quan tâm

đến việc định giá lại tài sản thế chấp, cầm cố theo định kỳ nên xuất hiện tình trạng giá trị

thanh lý thấp hơn so với giá trị thẩm định ban đầu khiến cho ngân hàng không thu hồi đủ

nợ và lãi vay từ khách hàng.

Cuối cùng, ngân hàng chưa quan tâm đúng mức đến công tác thanh tra, kiểm soát

nội bộ. Công tác thanh tra không thường xuyên nhất là kiểm tra sau khi cho vay dẫn đến

một số khách hàng sử dụng vốn sai mục đích mà không có biện pháp xử lý, thu hồi kịp

thời.

Tóm lại, qua đánh giá chất lượng tín dụng của Chi nhánh NHNo&PTNT Nam Hà

Nội trong những năm qua đã khẳng định được vai trò của hoạt động tín dụng góp phần vào

việc xây dựng và phát triển kinh tế. Chất lượng tín dụng là kết quả tổng hoà của nhiều

nhân tố trong đó nợ quá hạn là một nhân tố trực tiếp và cụ thể nhất. Tuy còn một số tồn tại

và hạn chế nhưng Chi nhánh Nam Hà Nội vẫn đảm bảo kinh doanh có lãi, góp phần vào

việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế đất nước theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá.

Những vấn đề tồn tại và hạn chế cần được xem xét nghiêm túc để có biện pháp giải quyết

hữu hiệu nhằm không ngừng củng cố và nâng cao hơn nữa chất lượng tín dụng, giúp cho

hoạt động kinh doanh của NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội ngày càng hiệu quả.

Chương 3

GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO

CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP

VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI

3.1. ĐỊNH HƯỚNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG

NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH NAM HÀ NỘI

3.1.1. Định hướng phát triển chung

Ngay từ những tháng đầu năm 2011 chi nhánh đã xác định rõ một số các quan

điểm phát triển cho toàn bộ các hoạt động kinh doanh nói chung và nhấn mạnh quan điểm

tăng cường phát triển và nâng cao chất lượng tín dụng nói riêng. Các quan điểm được xác

định dựa trên cơ sở các chủ trương, chính sách của Chính phủ, của NHNN cũng như của

Hội đồng quản trị NHNo&PTNT Việt Nam về xây dựng và điều hành chính sách tiền tệ,

chấn chỉnh và nâng cao chất lượng tín dụng phù hợp với tình hình phát triển kinh tế mới.

Quan điểm chung của Chi nhánh là: đảm bảo tốc độ tăng trưởng tín dụng phải tương ứng

với tốc độ tăng trưởng nguồn vốn, mở rộng quy mô tín dụng hợp lý đi đôi với việc nâng

cao chất lượng tín dụng. Đặc biệt cơ cấu tín dụng phải được điều chỉnh theo hướng ưu tiên

đầu tư vốn để phát triển nông nghiệp và nông thôn, phát triển sản xuất hàng xuất khẩu,

đảm bảo cung ứng vốn kịp thời và đầy đủ cho các dự án trọng điểm đã được ký kết.

Những quan điểm chính là:

Quan điểm thứ nhất: Linh hoạt trong huy động vốn cho phù hợp với sự phát triển

về quy mô yêu cầu sử dụng vốn, trong bất kỳ trường hợp nào cũng phải tuyệt đối đảm bảo

khả năng thanh toán trong cả hai loại vốn nội tệ và ngoại tệ.

Quan điểm thứ hai: điều chỉnh các hoạt động tín dụng thích nghi nhanh với cơ chế

thị trường, đa dạng hóa hoạt động tín dụng vì mục tiêu lợi nhuận trên cơ sở tiết kiệm chi

phí và giảm thiểu rủi ro trong khuôn khổ pháp luật quy định, góp phần kiềm chế lạm phát,

tăng trưởng kinh tế, ổn định tiền tệ, thực hiện tốt chính sách tín dụng.

Quan điểm thứ ba: Từng bước hiện đại hóa quá trình nghiệp vụ tín dụng, trên cơ

sở đổi mới công nghệ ngân hàng, tạo tiền đề đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế với chất

lượng tốt, góp phần đắc lực vào sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, từng

bước quốc tế hóa hoạt động Ngân hàng, hội nhập với cộng đồng và Tài chính tiền tệ Quốc

tế.

Quan điểm thứ tư: Từng bước hoàn thiện hệ thống tổ chức bộ máy và phương thức

điều hành, nâng cao trình độ nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ tín dụng và kiến thức chuyên

môn nghiệp vụ, pháp luật, trình độ tin học và ngoại ngữ, rèn luyện phẩm chất và phong

cách, đáp ứng đòi hỏi của hoạt động tín dụng trong thời kỳ mới. Cần giao trách nhiệm cụ

thể, rõ ràng xử phạt nghiêm minh nhưng cũng cần phải quan tâm hơn nữa đến quyền lợi

của cán bộ tín dụng một cách thỏa đáng. Đòi hỏi cán bộ cần phải có một kiến thức nhất

định để thẩm định, tái thẩm định dự án đầu tư thật kỹ, trước khi quyết định đầu tư phải

nhận thức đầy đủ về đối tượng đầu tư.

Quan điểm thứ năm: Tăng cường công tác thanh tra kiểm soát từ nhiều phía, kiểm

soát nội bộ, kiểm soát chồng chéo để từ đó có biện pháp khắc phục, sửa chữa sai lầm kịp

thời nhằm giảm rủi ro ở mức thấp nhất trong hoạt động kinh doanh của Chi nhánh. Đồng

thời nâng cao trình độ quản lý kinh doanh, đảm bảo hoạt động tín dụng theo đúng pháp

luật, an toàn và hiệu quả.

3.1.2. Định hướng hoạt động tín dụng tại Chi nhánh

Trên cơ sở các quan điểm phát triển nêu trên, những định hướng chủ yếu của chi

nhánh trong thời gian sắp tới là:

- Tăng cường công tác huy động vốn để đáp ứng đủ cho công tác tín dụng.

- Công tác chỉ đạo kế hoạch tín dụng bám sát mục tiêu kế hoạch được Hội đồng

quản trị phê duyệt, thực hiện cho vay trên cơ sở đã cân đối được nguồn vốn và theo danh

mục được đăng ký đầu năm. Tập trung vốn cho nông nghiệp nông thôn, cho vay xuất khẩu

tạo tính chủ động hơn trong cân đối vốn và góp phần ổn định tính thanh khoản.

- Tăng cường và mở rộng huy động vốn để đáp ứng tối đa các nhu cầu vay vốn,

đồng thời chú trọng xây dựng và hình thành một số sản phẩm huy động vốn mới để phù

hợp với cơ chế mới của NHNN.

- Hoạt động tín dụng cần phải bám sát mục tiêu kế hoạch đã được Hội đồng quản

trị phê duyệt, thực hiện cho vay trên cơ sở các cân đối về nguồn vốn và theo danh mục đã

được phê duyệt, chú trọng tập trung vốn cho nông nghiệp, nông thôn và sản xuất hàng xuất

khẩu.

- Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát các hoạt động tín dụng. xây dựng

phương án và các giải pháp xử lý các khoản nợ có vấn đề, chấn chỉnh và khắc phục các sai

sót, tồn tại sau kiểm tra, thanh tra.

- Tăng cường và mở rộng các quan hệ với các đối tác truyền thống nhất là các

khách hàng lớn (như Tập đoàn than khoáng sản Việt Nam, Hiệp hội cà phê Việt Nam, Tập

đoàn dầu khí Việt Nam,…) đảm bảo triển khai có hiệu quả các chương trình, dự án cho

vay đã cam kết với khách hàng (cho vay mua dự trữ cà phê, lương thực, cá da trơn xuất

khẩu,…) đồng thời chú trọng mở rộng phát triển thêm khách hàng tiềm năng mới.

- Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, quy chế, quy trình tín dụng để phù hợp với luật các

TCTD mới sửa đổi (có hiệu lực từ 01/01/2011). Đảm bảo tổ chức hoạt động ăn khớp, nhịp

nhàng giữa các bộ phận trong toàn Chi nhánh, nâng cao hiệu quả hoạt động.

Trên cơ sở định hướng đó Chi nhánh đã tập trung xây dựng các chỉ tiêu hoạt động

chủ yếu như sau:

- Về nguồn vốn: phấn đấu nguồn vốn huy động tại địa phương tăng 10% so với

năm 2010, tỷ trọng nguồn vốn dân cư đạt 50% tổng nguồn vốn huy động tại địa phương.

- Về dư nợ: tốc độ tăng trưởng từ 30 - 35% so với năm 2010, trong đó dư nợ cho

vay trung và dài hạn chiếm tỷ trọng 45 - 50%/tổng dư nợ.

- Tỷ lệ nợ xấu (từ nhóm 3 đến nhóm 5) giảm về số tuyệt đối và tương đối so với

năm 2010, dưới 3%.

- Phát triển đa dạng các sản phẩm dịch vụ, phấn đấu tỷ lệ thu dịch vụ trên tổng thu

nhập ròng đạt 20%

- Đảm bảo quỹ thu nhập để chi lương, thưởng cho cán bộ theo quy định của

NHNo&PTNT Việt Nam.

3.2. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG TẠI NGÂN

HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH NAM

HÀ NỘI

Trên cơ sở những đặc điểm, tồn tại của NHNo&PTNT chi nhánh Nam Hà Nội, sau

đây là một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tín dụng.

3.2.1. Nâng cao hiệu quả từng bước trong quy trình tín dụng

3.2.1.1. Nâng cao chất lượng công tác thẩm định, đánh giá khách hàng

Ngân hàng cần quan tâm hơn nữa các nội dung của thẩm định, cần xác định việc

thẩm định các dự án đầu tư, phương án sản xuất kinh doanh là một khâu quan trọng nhất

trước khi cho vay. Cán bộ thẩm định cần kiểm tra tư cách pháp nhân của người vay, mức

độ tín nhiệm trong quá trình giao dịch với ngân hàng, nếu khách hàng là hộ nông dân thì

cần được sự bảo lãnh của các tổ chức chính trị - xã hội, xem xét cơ sở khoa học của việc

lập dự án đầu tư, thời gian lập kinh doanh, mặt hàng, dịch vụ, giá thành, thị trường cung

ứng vật tư, hàng hóa, tiêu thụ sản phẩm, dự kiến thu nhập, lãi với thời gian hoàn vốn của

dự án,... Đối với các báo cáo tài chính, một căn cứ quan trọng để xem xét tình hình hoạt

động, kinh doanh, năng lực tài chính của khách hàng vay vốn là phải có xác nhận của kiểm

toán nhà nước hoặc các công ty kiểm toán độc lập. Vì thực trạng hiện nay, các báo cáo tài

chính của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân gửi cho ngân hàng thường

mang tính chất đối phó hơn là theo chuẩn mực kế toán của Bộ tài chính, thiếu nhiều thông

tin quan tọng phục vụ cho việc thẩm định hoặc các chỉ tiêu còn thiếu tính tin cậy,... Đặc

biệt là các dự án lớn cần một lượng vốn lớn do đó mà phải thẩm định đánh giá kỹ càng.

3.2.1.2. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng quản lý trong quá trình cho vay, theo

dõi đôn đốc trong quá trình thu nợ và thu lãi

Nếu thẩm định dự án là khâu đầu tiên quyết định để cho vay đối với một khách hàng

thì quá trình đưa vốn ra theo dõi đôn đốc thu nợ cũng là khâu không kém phần quan trọng.

Khi một khách hàng được cho vay theo mục đích, đúng lúc, đúng thời điểm số vốn ghi trong

hợp đồng tín dụng thì việc quản lý vốn vay ở đây là theo dõi kiểm tra khách hàng có sử dụng

đúng mục đích hay không. Những trường hợp nào sử dụng vốn sai mục đích thì phải xử lý

ngay theo chế độ tín dụng. Ngoài ra, phải theo dõi bám sát hoạt động kinh doanh của doanh

nghiệp để đánh giá chính xác những diễn biến trong mối quan hệ giữa doanh nghiệp và khách

hàng, phát hiện kịp thời khả năng có thể phát sinh nợ quá hạn, nợ khó đòi, từ đó có biện pháp

xử lý ngay. Việc đôn đốc thu nợ thu lãi đúng kỳ hạn và đủ là nghĩa vụ và trách nhiệm, là kỷ

luật đối với cán bộ tín dụng. Lịch trả nợ và lãi vay đã cam kết trong hợp đồng tín dụng phải

theo dõi hàng ngày.

3.2.1.3. Nâng cao kỹ năng thu thập thông tin

Đối với những khách hàng là cá nhân thì chất lượng thông tin khách hàng cung

cấp không cao và có nhiều nhân tố tác động, còn khách hàng doanh nghiệp thì cũng muốn

làm đẹp các báo cáo tài chính bằng cách làm cho các con số thật đẹp. Để tiếp cận được

khoản tín dụng tại chi nhánh thì có rất nhiều khách hàng đã không từ bất cứ thủ đoạn nào

trong khi đó nguồn thông tin lại có rất nhiều chiều, cán bộ tín dụng tại Chi nhánh phải luôn

cẩn thận trước một khoản vay nên họ thường xuyên kiểm tra rất cẩn thận những thông tin

khách hàng cung cấp trên cả văn bản và thực tế.

Việc phỏng vấn khách hàng là một việc làm quan trọng và đã được cán bộ tín

dụng làm khá tốt và khá thường xuyên tại chi nhánh. Việc phỏng vấn trực tiếp khách hàng

sẽ cho cán bộ khá nhiều thông tin quan trọng liên quan đến khoản vay mà không có trong

hồ sơ vay vốn. Trong thời gian sắp tới Chi nhánh cần làm việc này thường xuyên hơn vì nó

rất hiệu quả mà thông qua sự cảm nhận nhạy bén của mình, thái độ khách hàng khi tham

gia phỏng vấn sẽ biết được đôi điều về tính trung thực của những thông tin mà họ cung cấp

trong hồ sơ tín dụng. Để tăng cường lượng thông tin này cán bộ tín dụng phải có sự nghi

ngờ tương đối và kỹ năng đặt câu hỏi khá tốt làm sao có thể khai thác thông tin hiệu quả

mà vẫn duy trì được mối quan hệ tốt đẹp.

Để cho thông tin được hoàn toàn chính xác độ tin cậy cao thì chi nhánh không chỉ

đơn thuần thu thập thông tin từ một phía khách hàng mà cần phải thu thập thông tin từ

nguồn bên ngoài như trung tâm thông tin tín dụng, cơ quan hữu quan như thuế, trung tâm

đăng ký giao dịch bảo đảm, công chứng nhà nước, hải quan, quản lý thị trường, nhà đất,

địa chính; tổ chức, người thường xuyên có quan hệ với khách hàng như nhà cung cấp, chủ

nợ, người tiêu thụ; phương tiện thông tin đại chúng; thông tin lưu trữ tài chính ngân hàng.

Bên cạnh những thông tin về bản thân khách hàng, ngân hàng cần thu thập thông tin về

ngành kinh doanh của khách hàng để dự đoán được khuynh hướng phát triển, áp lực cạnh

tranh từ các đối thủ của khách hàng, trên cơ sở đó đánh giá vị thế, khả năng kinh doanh và

khả năng trả nợ của khách hàng. Tăng cường trao thông tin giữa các NHTM trên địa bàn

để tìm hiểu khách hàng trước khi cho vay nhằm giảm thiểu rủi ro.

Muốn vậy Chi nhánh phải thực hiện chế độ kiểm toán bắt buộc đối với chủ đầu tư

có thể là kiểm tra bất ngờ cũng có thể là báo trước, xây dựng trang web cung cấp thông tin

tín dụng trực tuyến cho toàn hệ thống, kết nối với hệ thống thông tin khác của NHNN, bộ

công thương…

3.2.2. Tổ chức bộ phận quản trị rủi ro chuyên biệt

Hiện nay NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà Nội không có bộ phận chuyên riêng

biệt kiểm tra giám sát tín dụng độc lập chi nhánh mà chỉ có bộ phận kiểm tra kiểm soát nội

bộ tại chi nhánh. Cán bộ phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ không có kỹ năng quản trị rủi ro

chuyên sâu mà chủ yếu chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát. Vì vậy, ngân hàng cần thành

lập bộ phận quản trị rủi ro riêng biệt về tín dụng để quản trị rủi to, phân loại các khoản vay

theo mức độ rủi ro, xây dựng giới hạn tín dụng đối với từng khách hàng, ngành kinh tế và

khu vực. Bộ phận quản lý rủi ro thực hiện phân loại nợ theo phương pháp định lượng hàng

quý để xác định đúng chất lượng tín dụng và làm cơ sở trích lập dự phòng để hạn chế rủi

ro tín dụng. Sau đó kết hợp áp dụng phương pháp định tính nhằm đánh giá chất lượng tín

dụng chính xác hơn. Bộ phận quản trị rủi ro tư vấn cho cán bộ tín dụng khi thực hiện tái

thẩm định những khoản vay lớn, phức tạp đồng thời còn có nhiệm vụ quản trị rủi ro đối

với những khoản vay của từng cán bộ tín dụng. Trực tiếp đề xuất sử dụng dự phòng để xử

lý rủi ro tín dụng các khoản nợ thuộc nhóm 5 và các trường hợp doanh nghiệp bị giải thể,

phá sản theo quy định của pháp luật hoặc cá nhân bị chết, mất tích.

3.2.3. Hoàn thiện công tác bảo đảm tiền vay

Bả0 đảm tiền vay được coi là nguồn trả nợ thứ hai của khách hàng, vì vậy để nâng

cao chất lượng tín dụng chi nhánh cần thiết phải thực hiện các biện pháp bảo đảm nghĩa vụ

trả nợ của khách hàng đi vay. Trong thực tế, thời gian qua chi nhánh đã thực hiện theo

đúng quyết định 1300/QĐ-HĐQT-TDHo ngày 03/12/2007 ban hành quy định việc thực

hiện các biện pháp bảo đảm tiền vay do đó mà chất lượng tín dụng phần nào được nâng

cao.

Mặc dù bảo đảm có ý nghĩa lớn trong việc hạn chế rủi ro tín dụng, nhưng tại Chi

nhánh một số bộ phận tín dụng đặt vai trò của bảo đảm không đúng chỗ, có bảo đảm là cơ

sở để quyết định cho vay, còn các yếu tố khác không chú trọng đúng mức, đây chính là

nguyên nhân làm giảm chất lượng tín dụng bởi bảo đảm chất lượng tín dụng chỉ là biện

pháp phòng vệ khi gặp các sự cố trong thực hiện hợp đồng tín dụng chứ không phải là cơ

sở để quyết định cho vay. Hiện nay chi nhánh thực hiện các biện pháp bảo đảm tiền vay

theo quyết định 1300/QĐ-HĐQT-TDHo ngày 03/12/2007. Nhưng để cho bảo đảm tiền vay

phát huy đúng nghĩa của nó thì ngân hàng phải:

3.2.3.1. Thường xuyên đánh giá lại giá trị của tài sản bảo đảm

Với tốc độ phát triển khoa học công nghệ như hiện nay, tài sản dễ hao mòn vô

hình nhanh chóng. Bên cạnh đó phần lớn tài sản đảm bảo tại chi nhánh là các máy móc

thiết bị xây dựng thường xuyên ở ngoài trời, cường độ sử dụng cao do đó tốc độ hao mòn

rất nhanh. Đối với tài sản đảm bảo là máy móc, thiết bị, nhà xưởng cán bộ tín dụng phải

thường xuyên kiểm tra trên hồ sơ đảm bảo tiền vay, và kiểm tra tài sản tại hiện trường để

kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh như: mất mát, hư hòng, giảm giá trị, có sự chuyển

nhượng người sở hữu, những biến động về giá trị thị trường của tài sản,… Do đó việc đánh

giá lại giá trị tài sản bảo đảm cần được tiến hành thường xuyên qua đó để có biện pháp hạn

chế rủi ro. Từ việc xem xét thực trạng tài sản và tham khảo thông tin trên thị trường như giá

cả, xu hướng phát triển, các mặt hàng thay thế. Đặc biệt là các tài sản bảo đảm là các chứng

khoán, giấy tờ có giá trên thị trường có sự biến động lớn, vì vậy phải thường xuyên theo dõi,

cập nhật và định giá.

3.2.3.2. Yêu cầu khách hàng mua bảo hiểm cho tài sản bảo đảm

Đối với những tài sản bảo đảm mà pháp luật quy định phải mua bảo hiểm, chi

nhánh nên yêu cầu khách hàng phải mua bảo hiểm, việc thẩm định tài sản đảm bảo lại càng

phải được thực hiện chặt chẽ, kỹ lưỡng. Kết quả thẩm định là cơ sở để khách hàng mua

bảo hiểm với mức phù hợp. Việc quản lý tài sản đảm bảo dù tốt đến đâu cũng khó tránh

khỏi những rủi ro bất ngờ xảy ra như lũ lụt, lốc, bão, và những nguyên nhân bất khả kháng

khác. Khi đó công ty bảo hiểm sẽ đứng ra thanh toán những tổn thất xảy ra đối với tài sản

bảo đảm. Việc mua bảo hiểm cho tài sản bảo đảm cũng là biện pháp nhằm hạn chế rủi ro

cho ngân hàng để đảm bảo thu nợ khi mua bảo hiểm cho chi nhánh cần phải thỏa thuận với

khách hàng vay, bên nhận được bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm là chi nhánh mình.

3.2.3.3. Tổ chức bộ phận chuyên trách định giá tài sản bảo đảm

Ngân hàng cần lập bộ phận chuyên trách thực hiện nghĩa vụ định giá, đăng ký giao

dịch bảo đảm và phát mại tài sản bảo đảm. Cán bộ thẩm định giá phải được đào tạo chuyên

ngành thẩm định giá. Bên cạnh đó muốn có được sự chuyên nghiệp, chính xác trong quá

trình định giá ngân hàng có thể ký hợp đồng với các doanh nghiệp thực hiện thẩm định giá

thay cho ngân hàng và gánh chịu toàn bộ trách nhiệm khi thẩm định giá thiếu chính xác.

3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đối với những khoản tín dụng

Để nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng thì chi nhánh thường xuyên tổ chức các

cuộc kiểm tra tại hội sở chi nhánh, các phòng giao dịch trực thuộc chi nhánh để kịp thời

khắc phục và ngăn ngừa những sai sót phát sinh, tránh những sai sót được lặp đi lặp lại

nhiều lần. Trong công tác kiểm tra, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thương mại được đặc

biệt quan tâm do đặc thù lĩnh vực này có nhiều biến động, đòi hỏi ngân hàng sau khi cho

vay phải theo sát, nắm vững tình hình trên cơ sở đó đưa ra những biện pháp quản lý phù

hợp. Đối tượng thường được quan tâm trong các cuộc kiểm tra không chỉ dừng lại ở mặt

hồ sơ mà còn kiểm tra thực tế tình hình kinh doanh của khách hàng, tình hình thực hiện

phương án kinh doanh, thực trạng tài sản bảo đảm…. Việc làm này có ý nghĩa quan trọng

trong công tác tín dụng.

Tuy nhiên một thực tế xảy ra tại chi nhánh là không được cung cấp đầy đủ và thường

xuyên thông tin từ phía khách hàng nhất là thông tin về kế toán tài chính, thị trường tiêu thụ

sản phẩm, do vậy cán bộ tín dụng phải tập trung triệt để những lần tiếp xúc khi họ đến ngân

hàng trả lãi, khi cán bộ tín dụng đến thăm trực tiếp cơ sở sản xuất kinh doanh của khách

hàng để biết được phương án xin vay với thực tế, chiều hướng tốt hay xấu, đánh giá khả

năng trả nợ của khách hàng như thế nào, giá trị thực tế của tài sản đảm bảo nợ vay ra sao.

Trong quá trình giám sát, nếu có phát hiện khách hàng sử dụng vốn vay sai mục

đích cán bộ giám sát có thể kiến nghị thu hồi nợ trước hạn hoặc chuyển nợ quá hạn. Như

vậy, kiểm tra giám sát tín dụng được thực hiện trước, trong và sau để xác định xem khách

hàng có khả năng trả nợ không, có thực hiện đúng theo hợp đồng tín dụng không, là cơ sở

để đánh giá chất lượng khoản vay, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro tín dụng. Sau khi

kiểm tra tín dụng (bao gồm kiểm tra của chi nhánh, của NHNo, NHNN và các cuộc kiểm

tra, thanh tra khác) chi nhánh tổ chức kiểm điểm lại những việc chưa làm được, những

việc sai sót từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời.

3.2.5. Không ngừng nâng cao trình độ cán bộ tín dụng

Một thực tế cho thấy tín dụng ngân hàng không chỉ là một khoa học mà còn là một

nghệ thuật, người cán bộ tín dụng cần phải vận dụng kiến thức tổng hợp về kinh tế vi mô,

kinh tế vĩ mô, hoạt động tài chính, hoạt động kinh tế cùng với những thực nghiệm để đưa

ra những quyết định tín dụng chính xác. Bởi họ chính là như thể đảm nhiệm mọi công việc

từ khâu tiếp xúc khách hàng đến khâu thẩm định, xét duyệt và thu nợ. Hơn nữa, đội ngũ

cán bộ tín dụng của chi nhánh còn tương đối trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm và kiến thức

thực tiễn. Do vậy để hạn chế rủi ro cho ngân hàng trình độ chuyên môn nghiệp vụ và phẩm

chất đạo đức cho cán bộ tín dụng tại chi nhánh là cần thiết. Mở rộng hơn các lớp tập huấn

nghiệp vụ và chuyên sâu về tín dụng, về pháp luật, thị trường và môi trường kinh doanh,

hàng tuần chi nhánh có thể tổ chức những cuộc họp để cùng nhau nghiên cứu văn bản pháp

luật, trao đổi kinh nghiệm nghiệp vụ. Chi nhánh có thể tự mở các lớp học nghiệp vụ cho

cán bộ mình,… nhằm giúp cho công tác tín dụng đạt kết quả tốt và mang lại hiệu quả cao

hơn, cử cán bộ đi đào tạo tại nước ngoài để đáp ứng yêu cầu mới khi ngân hàng hội nhập

kinh tế thế giới. Ngoài việc quan tâm nhiều hơn đến công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao

trình độ nhân viên, ngân hàng phải chú trọng nhiều hơn, đòi hỏi cao hơn, có thái độ rõ ràng

hơn đối với nhân viên của mình. Một là về năng lực công tác yêu cầu mỗi cán bộ tín dụng

không những phải thường xuyên nghiên cứu, học tập và thực hiện đúng các quy định hiện

hành mà còn phải nâng cao năng lực công tác, nhất là khả năng phát hiện, ngăn chặn

những thủ đoạn lợi dụng của khách hàng. Hai là về phẩm chất đạo đức, ý thức trách nhiệm

yêu cầu mỗi cán bộ ngân hàng phải luôn tự bồi dưỡng về phẩm chất đạo đức, nêu cao ý

thức trách nhiệm công việc.

Bên cạnh đó, chi nhánh cũng phải coi trọng công tác thi đua khen thưởng cho

những cán bộ tín dụng giỏi, và đồng thời phải có những biện pháp xử lý những cán bộ tín

dụng bị biến chất. Có như vậy mới có những cán bộ giỏi chuyên môn nghiệp vụ, nắm vững

quy trình cho vay, có đạo đức tốt, trung thực khách quan có ý thức cao trong công việc bởi

chỉ có thi đua khen thưởng thì họ mới tự trau dồi cho mình những kiến thức về kinh tế, xã

hội trong nước cũng như quốc tế, tìm hiểu các kiến thức về những ngành nghề lĩnh vực mà

minh cho khách hàng vay vốn.

3.2.6. Tăng cường công tác thu hồi nợ và chủ động giải quyết nợ có vấn đề

Vấn đề này sẽ không phải đặt ra nếu khoản tín dụng được hoàn trả đầy đủ và đúng

hạn. Không thu được vốn đúng hạn hoặc đầy đủ như cam kết ban đầu là điều không ai

mong muốn. Tại chi nhánh thì tổng nợ xấu năm sau luôn giảm hơn năm trước nhưng đến

năm 2010 thì lại tăng lên nhưng vẫn thấp hơn kế hoạch đặt ra. Sở dĩ chi nhánh đạt được kết

quả đó là do đã có một bộ phận chuyên phụ trách mạng xử lý nợ xấu, nợ có vấn đề, và điều

quan trọng là chi nhánh đã thực hiện phân loại nợ, trích lập dự phòng và xử lý rủi ro tín

dụng theo đúng quy định. Trong thời gian tới, nên tiếp tục phát huy khả năng này và cần

tiếp tục tăng cường hơn nữa chủ động giải quyết nợ có vấn đề.

Trước hết phải có biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn nợ quá hạn như chấn chỉnh lại

các thiết sót ở các khâu trong quá trình cho vay, thiết lập bổ sung đầy đủ hồ sơ pháp lý,

hạn chế đến mức tối đa những kẽ hở trong khâu nghiệp vụ để phòng lừa đảo, chiếm đoạt

vốn của ngân hàng.

Trong trường hợp phát hiện một khoản vay có vấn đề, việc đầu tiên mà cán bộ tín

dụng phải làm là xác định tính nghiêm trọng của vấn đề thông qua việc kiểm tra, phân tích

từ các nguồn thông tin khác nhau. Ngân hàng có thể dựa vào kết quả phân tích để đưa ra

các biện pháp xử lý thích hợp.

Đối với những khoản vay có vấn đề được xác định là có mức nghiêm trọng tương

đối thấp thì ngân hàng có thể sử dụng nhóm biện pháp khai thác như sau:

+ Tư vấn cho khách hàng nhằm khôi phục tình hình tài chính: thông qua hoạt động

này ngân hàng có thể tư vấn cho khách hàng nhằm thực hiện các biện pháp thích hợp để

khôi phục tình hình tài chính của khách hàng. Cụ thể là: cán bộ tín dụng có thể trực tiếp tư

vấn hoặc mời chuyên gia tư vấn cho khách hàng về một số chính sách kinh doanh như:

chính sách bán hàng, cách thức tổ chức hoạt động,… Đối với các doanh nghiệp gặp căng

thẳng về mặt tài chính do theo đuổi chính sách mở rộng hoạt động kinh doanh quá mức,

ngân hàng có thể tư vấn cho khách hàng nên tạm dừng kế hoạch này cho đến khi tình hình

tài chính được cải thiện.

Khuyến khích các doanh nghiệp thu hồi các khoản nợ chậm trả tức là giảm bớt

lượng vốn đang bị chiếm dụng.

+ Gia hạn nợ cho khách hàng: biện pháp này sẽ giúp khách hàng duy trì hoạt động

đồng thời giúp ngân hàng thu hồi đầy đủ khoản tín dụng sau này.

+ Cho vay thêm: trong trường hợp phương án đầu tư của khách hàng đang gặp khó

khăn, có thể ảnh hưởng đến việc thu nợ và nguyên nhân chủ yếu là do thiếu vốn và ngân

hàng xem xét thấy khả năng phương án đó có thể phát triển tốt nếu được đầu tư thêm vốn.

Trường hợp này cán bộ tín dụng phải tiền hành giám sát chặt chẽ phương án sản xuất kinh

doanh, từng khoản chi phí, điều phối cán bộ tín dụng trực tiếp cùng doanh nghiệp điều

hành phương án cho có hiệu quả và qua đó thu hồi nợ dần.

Trong trường hợp các biện pháp khác không mang lại hiệu quả, khách hàng cố ý

dây dưa, để nợ quá hạn kéo dài ngân hàng cần sử dụng những biện pháp cứng rắn, kết hợp

với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, cơ quan chức năng để phát mại tài sản thế chấp,

khởi kiện, cưỡng chế để thu hồi nợ.

3.2.7. Thực hiện tốt hoạt động marketing

Hoạt động marketing có vai trò vô cùng quan trọng đối với hoạt động kinh doanh

của ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng. Để tăng quy mô, tăng khả năng

cạnh tranh, thu hút được nhiều khách hàng thì ngân hàng cần phải tạo ra sự khác biệt so

với ngân hàng khác. Càng nhiều khách hàng đến với ngân hàng thì ngân hàng càng có

nhiều cơ hội để lựa chọn những khách hàng tốt, hoạt động đầu tư, cho vay của ngân hàng

ngày càng được mở rộng và phát triển, chất lượng tín dụng của ngân hàng sẽ ngày càng

được cải thiện. Trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh là quy luật tất yếu nên để tồn tại

các ngân hàng cần phải đưa ra được chiến lược marketing phù hợp. Thực tế trong năm

2008 tại chi nhánh phòng dịch vụ marketing đã được thành lập nhưng hoạt động này chưa

mang đúng ý nghĩa của nó mà mới chỉ dừng lại ở việc thực hiện một số chương trình

quảng cáo khuyến mại hay tiết kiệm dự thưởng. Còn bản chất của marketing là đi nghiên

cứu sâu nhu cầu của khách hàng, phân loại thị trường mục tiêu thì hầu như là không có và

đây là một hạn chế của chi nhánh. Trong bối cảnh như hiện nay, khi Việt Nam đã gia nhập

WTO tức là sẽ thực hiện đối xử bình đẳng, không phân biệt với các ngân hàng nước ngoài,

các ngân hàng nước ngoài được hoạt động như các NHTM trong nước, như vậy môi

trường hoạt động của ngân hàng ngày càng cạnh tranh gay gắt và khốc liệt. Do vậy trong

thời gian tới để nâng cao chất lượng tín dụng cần chú trọng hơn đến hoạt động marketing.

Cụ thể chi nhánh phải:

+ Chủ động tăng cường tìm kiếm khách hàng, cán bộ chi nhánh cần tăng cường

tìm hiểu về nhu cầu của khách hàng, tiến hành phân loại khách hàng, lựa chọn những

khách hàng mục tiêu. Từ đó chi nhánh sẽ có cơ sở để đưa ra những sản phẩm tín dụng đáp

ứng nhu cầu của khách hàng về thời gian, lãi suất,… tạo được sự khác biệt hơn so với đối

thủ cạnh tranh gay gắt như hiện nay.

+ Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá hình ảnh, uy tín của ngân hàng,

giới thiệu các sản phẩm mà ngân hàng cung cấp đến khách hàng tạo điều kiện cho khách

hàng tiếp cận các sản phẩm của ngân hàng.

+ Thực hiện chính sách giá cả hợp lý: chi nhánh nên thực hiện việc phân loại

khách hàng để từ đó có chính sách hợp lý với từng đối tượng. Đối với những khách hàng

truyền thống, uy tín chi nhánh nên có chính sách lãi suất phù hợp, nên áp dụng với mức lãi

cho vay thấp hơn các nhóm khách hàng khác.

+ Tạo ra sự khác biệt trong sản phẩm: Chi nhánh có thể tạo ra sự khác biệt trong

sản phẩm theo hướng thỏa mãn tối đa nhu cầu lợi ích của khách hàng. Ví dụ như tư vấn,

giúp đỡ khách hàng thực hiện các phương án kinh doanh, miễn phí các dịch vụ kèm

theo,…

+ Phân tích đánh giá các đối thủ cạnh tranh trên địa bàn: chi nhánh cần phải

nghiên cứu kỹ lưỡng các đối thủ cạnh tranh trên địa bàn để hiểu rõ đối thủ. Từ đó xây

dựng chiến lược cạnh tranh có hiệu quả.

Có như vậy chi nhánh sẽ có những giải pháp kịp thời, phù hợp để thỏa mãn nhu

cầu của khách hàng và kịp thời loại bỏ những món vay không hợp lý, những lĩnh vực đầu

tư nhiều rủi ro từ đó đưa ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao, những khoản tín dụng lành

mạnh.

3.2.8. Đa dạng hóa danh mục sản phẩm tín dụng của ngân hàng

Đặc thù riêng của ngành ngân hàng là có rủi ro cao hơn so với các ngành khác,

trong đó rủi ro tín dụng thường gây ra cho ngân hàng những tổn thất lớn, thường xuyên và

khó có thể tránh khỏi. Để phân tán rủi ro trong hoạt động tín dụng, việc đa dạng hóa danh

mục tín dụng là biện pháp tất yếu. Là NHTM nhà nước, NHNo&PTNT Nam Hà Nội có dư

nợ cho vay doanh nghiệp nhà nước quá cao, ngân hàng cần có chính sách phân tán danh

mục cho vay tránh tập trung quá cao vào một đối tượng khách hàng. Việc tài trợ cho nhiều

nhóm khách hàng sẽ ít rủi ro hơn việc tập trung cho vay với một nhóm khách hàng như chi

nhánh vẫn tiến hành hiện nay. Như vậy không có nghĩa là chính sách phải hương tới giảm

cho vay doanh nghiệp nhà nước mà cần xem xét kỹ có nên cho vay hay không cho vay căn

cứ vào điều kiện của doanh nghiệp, không nên giữ cách nhìn bao cấp cứ doanh nghiệp nhà

nước là cho vay, chính sách của ngân hàng cần nêu rõ chủ trương mở rộng thêm khách

hàng, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt tại chi nhánh có dư nợ cho vay tiêu

dùng còn thấp nên tập trung vào thị trường này bởi khi mà nhu cầu về hàng hóa lâu bền

như nhà ở, xe hơi, đồ gỗ cao cấp,… ngày càng tăng. Cùng với việc thị phần cho vay doanh

nghiệp bị giảm sút do môi trường cạnh tranh gay gắt, do việc các doanh nghiệp tự tài trợ

bằng cách phát hành cổ phiếu, trái phiếu thì việc mở rộng cho vay tiêu dùng là hoàn toàn

có cơ sở. Nhưng không phải lĩnh vực nào chi nhánh cũng thoải mái trong việc cho vay mà

chỉ chú trọng vào những ngành mũi nhọn của nền kinh tế, những ngành đang có tiềm năng

phát triển.

3.2.9. Đẩy mạnh công tác huy động vốn

Huy động vốn là hoạt động cung cấp nguồn cho hoạt động tín dụng. Sự ổn định về

nguồn vốn sẽ tạo tiền đề để hoạt động tín dụng hiệu quả. Chính vì vậy, đẩy mạnh công tác

huy động vốn góp phần nâng cao chất lượng tín dụng của ngân hàng. Trong những năm

qua, công tác huy động vốn của chi nhánh đều tương đối phát triển, song không vì thế mà

trong thời gian tới chi nhánh không cần để ý đến nó nữa mà cần phải quan tâm nhiều hơn

nữa. Có như vậy thì mới thu hút được khách hàng đến vay vốn bởi khách hàng là những

người marketing tuyệt vời nhất. Để cà nguồn tiền gửi phát triển ổn định và bền vững chi

nhánh cần:

- Tiếp tục cải tiến phong cách và phương thức cũng như kỹ thuật giao dịch để phục

vụ khách hàng ngày càng tốt hơn.

- Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại. áp dụng công nghệ tiên tiến

vào các sản phẩm thanh toán, tiền gửi, đẩy mạnh việc mở tài khoản tiền gửi cá nhân giúp

cho khách hàng tiết kiệm được thời gian và chi phí an toàn tiện lợi từ đó tạo niềm tin nơi

khách hàng, giúp cho ngân hàng dễ dàng hơn trong việc huy động vốn.

- Mở rộng mạng lưới huy động vốn đến các địa bàn mới, tăng cường công tác tiếp

thị quảng bá kết hợp với phong cách tận tình, lịch sự, chu đáo nhằm tạo phong cách riêng

cũng như hình ảnh của chi nhánh.

- Xây dựng kế hoạch chăm sóc khách hàng thường xuyên, chủ động tiếp xúc nắm

bắt thông tin doanh nghiệp trên địa bàn để chủ động đưa ra những sản phẩm dịch vụ doanh

nghiệp.

- Bên cạnh đó thì ngân hàng cũng phải có một chính sách lãi suất phù hợp, linh

hoạt để thu hút khối lượng vốn cần thiết.

3.2.10. Các biện pháp khác

- Chứng khoán hóa tài sản thế chấp:

Chứng khoán hóa tài sản là một quá trình tài chính cơ cấu, tại đó các tài sản thế

chấp khác nhau của những người đi vay được tập hợp và đóng gói rồi được dùng làm đảm

bảo để phát hành các trái phiếu (gọi chung là trái phiếu đảm bảo bằng tài sản). Tiền từ người

mua các chứng khoán này sẽ được chuyển đến các tôt chức tài chính cho vay thế chấp để các

tổ chức này cho người đem thế chấp tài sản vay tiền. Chứng khóa hóa chính là quá trình

dưa tài sản thế chấp sang thị trường thứ cấp nơi mà chúng có thể trao đi đổi lại. Nó đã biến

các tài sản kém thanh khoản thành những chứng khoán thanh khoản cao.

Có bốn loại chủ thể kinh tế chủ yếu liên quan đến quá trình chứng khoán hóa, đó

là: người thế chấp và đi vay; tổ chức tập hợp và đóng gói tài sản rồi phát hành chứng

khoán; nhà đầu tư mua bán chứng khoán; ngân hàng cho vay. Với bốn loại chủ thể kinh tế

thay vì hai loại là người thế chấp - đi vay và ngân hàng cho vay, rủi ro được chuyển từ tổ

chức tài chính sang nhà đầu tư trái phiếu đảm bảo bằng tài sản. Việc gộp nhiều loại tài sản

thế chấp khác nhau vào một tập hợp cũng là một hình thức phân tán rủi ro. Vì thế, đã có

cách gọi các trung gian tài chính tham gia vào chứng khoán hóa là những người tạo ra và

phân tán rủi ro. Chính vì thế chứng khoán hóa tạo thuận lợi cho việc vay và cho vay có thế

chấp. Do đó, trong tương lai, ngân hàng nên tính toán để áp dụng phương pháp này tuy nó

chưa phổ biến tại Việt Nam nhưng nếu chi nhánh vận dụng thì sẽ cho kết quả tốt.

- Thực hiện liên kết với công ty bảo hiểm:

Với việc liên kết với các công ty bảo hiểm đem lại cho ngân hàng rất nhiều tiện

ích:

Thứ nhất, việc chuyển một phần rủi ro mà nhà bảo hiểm đảm bảo độ tin cậy của

người vay cao hơn, tạo tiền đề giảm thiểu rủi ro tín dụng cho ngân hàng và nâng cao chất

lượng tín dụng cho ngân hàng. Ngân hàng có thể tập trung thời gian, nguồn lực vào việc

trực tiếp cung cấp dịch vụ ngân hàng, tạo khả năng hoạt động theo một cơ chế linh hoạt

hơn trong việc xác định cân đối lợi ích giữa rủi ro và thu nhập.

Thứ hai, các chuyên gia của công ty bảo hiểm có nhiều điều kiện hơn trong việc

chuyên môn hóa đánh giá khách quan rủi ro và xây dựng chiến lược quản trị rủi ro. Nhờ vậy,

tính bền vững, độ tin cậy của ngân hàng được tăng cường và tác động tích cực đến việc nâng

cao uy tín, thương hiệu của ngân hàng.

- Ngân hàng cần tiền hành liên doanh, liên kết với các ngân hàng hay các TCTD

khác đối với các món vay có giá trị lớn thông qua hình thức cho vay hợp vốn.

Hình thức này vẫn chưa được áp dụng phổ biến tại chi nhánh. Cho vay hợp vốn là

quá trình cho vay, bảo lãnh một nhóm ngân hàng cho một dự án, do một NHTM làm đầu

mối phối hợp với bên tài trợ để thực hiện, nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả trong hoạt

động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ngân hàng. Việc ngân hàng cho vay hợp

vốn là để cung cấp các khoản tín dụng lớn mà một ngân hàng khó có đủ khả năng cho vay,

khó xác định mức độ rủi ro, mạo hiểm hoặc có mức độ rủi ro, mạo hiểm cao nhằm san sẻ

rủi ro giữa các ngân hàng cùng tham gia tài trợ.

3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

Qua phân tích thực trạng hoạt động tín dụng tại NHNo&PTNT Chi nhánh Nam Hà

Nội trong những năm qua có thể thấy rằng hoạt động kinh doanh của Ngân hàng hiện nay

vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Một mặt, Chi nhánh phải giải quyết tốt vấn đề tăng khối

lượng tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho các doanh nghiệp để thực hiện mục tiêu

phát triển kinh tế. Mặt khác, phải có những biện pháp sử dụng vốn thích hợp, có hiệu quả

cao, tạo cơ cấu đầu tư vốn hợp lý, chất lượng tín dụng phải đảm bảo.

Như vậy, muốn nâng cao chất lượng tín dụng đòi hỏi phải có những biện pháp hữu

hiệu từ phía Nhà nước, NHNN, NHNo&PTNT Việt Nam, doanh nghiệp và các cơ quan có

liên quan.

3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước

Để tạo điều kiện cho hoạt động Ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng tại Chi

nhánh nói riêng, giúp Ngân hàng mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng, đề nghị Nhà

nước:

- Hoàn thiện và ổn định các chính sách kinh tế - xã hội, trên cơ sở đó tạo môi

trường thuận lợi cho hoạt động kinh doanh, hoạt động tín dụng.

Một trong những nguyên nhân gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh của doanh

nghiệp, giảm hiệu quả sử dụng vốn, dẫn đến khó khăn trong trả nợ Ngân hàng là môi

trường kinh tế không ổn định, các chính sách và cơ chế quản lý vĩ mô của Nhà nước thay

đổi, đang trong quá trình điều chỉnh, đổi mới và hoàn thiện. Các doanh nghiệp phải chuyển

hướng, điều chỉnh hoạt động, Nếu doanh nghiệp nào không thay đổi kịp sự thay đổi của cơ

chế chính sách sẽ dẫn tới kinh doanh thua lỗ, ứ đọng hàng hóa, mất khả năng thanh toán,

phát sinh nợ quá hạn.

Nhà nước cần có biện pháp tạo ra môi trường kinh doanh ổn định và thuận lợi, tạo

điều kiện cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, trong đó có các NHTM. Nhà nước

cần có chính sách ưu tiên đối với hoạt động Ngân hàng, thực sự coi Ngân hàng là đòn bẩy

của nền kinh tế. Nếu hoạt động Ngân hàng không tốt, không phát huy hiệu quả sẽ ảnh

hưởng không nhỏ đến tăng trưởng, phát triển kinh tế.

Trong quá trình điều chỉnh cơ chế, chính sách cần có những bước đệm hoặc biện

pháp tháo gỡ khó khăn xuất hiện do thay đổi cơ chế.

Trong lĩnh vực Ngân hàng hiện nay, luật NHNN và luật các TCTD, cùng các luật

khác đã được ban hành, tạo ra hành lang pháp lý rất quan trọng. Tuy nhiên, Nhà nước cần chỉ

đạo việc ban hành, triển khai thực hiện các nghị định, thông tư hướng dẫn một cách nhanh

chóng, đồng bộ giữa các cấp, các ngành, tránh gây ách tắc, không hình sự hóa, đảm bảo quyền

lợi chính đáng cho các NHTM.

Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ giữa chính quyền Nhà nước từ trung ương đến địa

phương, kết hợp lợi ích của Nhà nước, của Ngân hàng và của người lao động, tăng cường

cơ sở vật chất, nâng cao phúc lợi cho người lao động, gắn chặt nhiệm vụ phát triển kinh tế

của địa phương với hoạt động Ngân hàng. Chính phủ cần quy định rõ trách nhiệm của Ủy

ban nhân dân các cấp, các bộ ngành có liên quan tham gia thẩm định, phê duyệt dự án đầu

tư sản xuất kinh doanh và trách nhiệm của Ngân hàng khi đầu tư vốn, tránh tình trạng khi

có rủi ro xảy ra quy mọi trách nhiệm về phía Ngân hàng.

- Nhà nước cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động Ngân hàng, thường xuyên

phân tích, đánh giá chất lượng hoạt động của từng NHTM. Ngoài ra Chính phủ cần thiết

lập hệ thống cảnh báo sớm các nguy cơ có thể xảy ra và hoàn thiện các hệ thống giải pháp

giải quyết, tháo gỡ các vấn đề phát sinh trong hoạt động của các NHTM.

- Các cơ quan chức năng như tòa án, viện kiểm sát, thanh tra Nhà nước,… có sự

quan tâm hỗ trợ Ngân hàng trong việc xử lý thu hồi nợ, nhất là các khoản vay cố ý chây ỳ,

trốn tránh trách nhiệm trả nợ và lừa đảo.

- Có chính sách hỗ trợ toàn diện cho NHNo&PTNT Việt Nam. Để giúp Ngân hàng

có đủ thế lực nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ nặng nề trong phát triển nông nghiệp, nông

thôn, nâng cao chất lượng tín dụng. giảm thấp rủi ro, ổn định đời sống cán bộ,… Nhà nước

cần có chính sách hỗ trợ toàn diện về nguồn vốn kinh doanh, trang bị hoạt động, xử lý rủi

ro, hỗ trợ chi phí, có chính sách cán bộ phù hợp.

3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng nhà nước

Để giúp NHTM nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn chặn nợ quá hạn, đề nghị

NHNH Việt Nam:

- Tăng cường chỉ đạo các NHTM trong việc thực hiện các chính sách tiền tệ, chính

sách tín dụng, định hướng đầu tư trong từng thời kỳ. Đặc biệt là không ngừng bổ sung,

hoàn thiện chế độ, thể lệ cho vay đối với khách hàng.

- Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đối với hoạt động tín dụng của các

NHTM, từ đó phát hiện sớm các sai sót, xu hướng sai lệch, các vấn đề tồn tại,… để chỉ

đạo, ngăn chặn, khắc phục một cách triệt để.

- Đề xuất với Chính phủ sớm thành lập công ty mua bán nợ, công ty mua bán tài

sản đảm bảo nợ vay của NHNo&PTNT giúp Ngân hàng giải tỏa có hiệu quả các khoản nợ

quá hạn khê đọng, các tài sản đảm bảo khó phát mại hoặc chưa xử lý được, ngay từ đó lành

mạnh hóa chất lượng tín dụng, gỉải phóng nguồn vốn kinh doanh bị ứ đọng.

- Có hệ thống thông tin chất lượng cao, cung cấp kịp thời các thông tin cho NHTM

tránh rủi ro do thiếu thông tin.

3.3.3. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt

Nam

- Tăng cường công tác huấn luyện nghiệp vụ cho cán bộ, như tập huấn về quản trị

kinh doanh, kiến thức pháp luật, kỹ năng kỹ thuật thẩm định các dự án lớn,…

- Hỗ trợ nguồn vốn cho chi nhánh để đáp ứng nhu cầu vốn trên địa bàn.

- Hiện nay Nhà nước đang thực hiện sắp xếp lại doanh nghiệp nên một số doanh

nghiệp Nhà nước trở thành doanh nghiệp quốc doanh. Gần đây nhất theo Quyết định

528/QĐ-HĐQT-TDDN ngày 21/05/2010 của HĐQT NHNo&PTNT Việt Nam mức phân

quyền phán quyết được quy định trên cơ sở xếp loại doanh nghiệp A,B đối với các chi

nhánh và Sở giao dịch còn một số bất cập như: Hết một năm hoạt động, kinh doanh các

doanh nghiệp (ở đây là các Chi nhánh loại 1, 2 hạng 1, 2…và Sở Giao dịch) mới tổng kết

trình lên để xếp loại. Khi có quy định mức phán quyết mới ban hành thì được áp dụng cho

năm sau. Như vậy sẽ không phù hợp với những thời điểm cụ thể, hoặc mức phán quyết với

Chi nhánh loại 1 còn thấp. Đề nghị NHNo&PTNT Việt Nam nâng mức phán quyết cho các

Chi nhánh cấp một, và có những quy định cụ thể hơn sớm hơn đối với từng thời điểm, từng

khách hàng, dự án lớn để giải quyết cho vay được nhanh chóng.

3.3.4. Kiến nghị đối với thành phố Hà Nội

- Đẩy nhanh tiến trình sắp xếp và đổi mới các doanh nghiệp Nhà nước, tạo môi

trường ổn định cho hoạt động kinh doanh của các NHTM.

- Có biện pháp tích cực ngăn chặn các tệ nạn xã hội, đảm bảo cho môi trường tín

dụng phát huy hiệu quả cao.

- Tăng cường chỉ đạo các quận, huyện và các tổ chức đoàn thể tại cơ sở phối hợp,

giúp đỡ Ngân hàng thực hiện tốt các chương trình vay vốn của các hội viên trong các hiệp

hội, tổ chức xã hội trong quận huyện.

- Có biện pháp hỗ trợ về tiêu thụ sản phẩm trong nông nghiệp cho nông dân như:

chè, cây ăn quả,…

- Có biện pháp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhanh chóng, đồng thời

phải có biện pháp quản lý chặt chẽ, tránh trường hợp một người có đến hai giấy chứng

nhận hợp pháp.

- Chỉ đạo các cơ quan chức năng giúp đỡ Ngân hàng trong việc xử lý nợ quá hạn

và phát mại tài sản thế chấp.

KẾT LUẬN

Trong quá trình hình thành và phát triển của mỗi ngân hàng, chất lượng tín dụng luôn

là vấn đề mang tính thời sự, cấp thiết được quan tâm và đặt lên hàng đầu của các NHTM

nói chung và NHNo&PTNT Nam Hà Nội nói riêng.

Việc nghiên cứu đề xuất ra các giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng để phát huy

hiệu quả kinh doanh là hết sức cần thiết đối với hầu hết các NHTM hiện nay.

Qua nghiên cứu, luận văn đã hoàn thành được một số những nội dung cơ bản sau

đây:

1. Nêu được những vấn đề cơ bản về tín dụng và nâng cao chất lượng tín dụng

trong nền kinh tế thị trường về mặt lý luận.

2. Luận văn đã phân tích làm rõ được thực trạng chất lượng tín dụng tại

NHNo&PTNT Nam Hà Nội. Trên cơ sở đó rút ra được những kết quả, tồn tại và nguyên

nhân dẫn đến những tồn tại đó.

3. Trên cơ sở phân tích thực trạng để khắc phục những tồn tại, luận văn đã đưa ra

một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng tín dụng trong hoạt động kinh

doanh Ngân hàng.