SÖZ SANATLARISÖZ SANATLARI

1.1. Teşbih(Benzetme)Teşbih(Benzetme)2.2. İstiare(iğretileme)İstiare(iğretileme)3.3. MecazMecaz--ı Mürsel(ad aktarması)ı Mürsel(ad aktarması)4.4. Teşhis(kişileştirme)Teşhis(kişileştirme)5.5. İntak(konuşturma)İntak(konuşturma)6.6. KinayeKinaye7.7. TevriyeTevriye8.8. HüsnHüsn--i Talili Talil9.9. TecahülTecahül--i Arif(Bilmezlikten Gelme)i Arif(Bilmezlikten Gelme)10.10. Mübalağa(Abartma)Mübalağa(Abartma)11.11. TarizTariz

http://egitimvaktim.com

11.11. TarizTariz12.12. TekrirTekrir13.13. TelmihTelmih14.14. TenasüpTenasüp15.15. Tezat(karşıtlık)Tezat(karşıtlık)16.16. CinasCinas17.17. Leff ü NeşrLeff ü Neşr18.18. AliterasyonAliterasyon19.19. SeciSeci20.20. SehlSehl--i Mümtenii Mümteni21.21. İrsalİrsal--ı Meselı Mesel22.22. AkisAkis

TEŞBİH(BENZETMETEŞBİH(BENZETME))

�� Bir sözün anlamını kuvvetlendirmek için aralarında benzerlik Bir sözün anlamını kuvvetlendirmek için aralarında benzerlik bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetilmesidir.bulunan iki şeyden zayıf olanı güçlü olana benzetilmesidir.

�� İhtiyar adam çocuk gibi hıçkıra hıçkıra ağlıyordu.İhtiyar adam çocuk gibi hıçkıra hıçkıra ağlıyordu.

Bu cümlede ihtiyar adam çocuğa benzetilmiştir.Bu cümlede ihtiyar adam çocuğa benzetilmiştir.Bu cümlede ihtiyar adam çocuğa benzetilmiştir.Bu cümlede ihtiyar adam çocuğa benzetilmiştir.

TEŞBİHİN UNSURLARITEŞBİHİN UNSURLARI

�� Benzeyen:Benzeyen:Birbirine benzetilen öğelerden nitelik bakımından Birbirine benzetilen öğelerden nitelik bakımından daha güçsüz olandır.daha güçsüz olandır.

�� Kendisine benzetilen:Kendisine benzetilen:Birbirine benzetilen öğelerden nitelik olarak daha Birbirine benzetilen öğelerden nitelik olarak daha güçlü ve üstün olandır.güçlü ve üstün olandır.

�� Benzetme yönü:Benzetme yönü:Birbirine benzetilen öğeler arasındaki ortak ilgi ve Birbirine benzetilen öğeler arasındaki ortak ilgi ve Birbirine benzetilen öğeler arasındaki ortak ilgi ve Birbirine benzetilen öğeler arasındaki ortak ilgi ve benzeyiştir. Benzerliğin şeklini bildirir.benzeyiştir. Benzerliğin şeklini bildirir.

�� Benzetme Edatı:Benzetme Edatı:Benzeyen varlıklar arasındaki benzerliği ortaya Benzeyen varlıklar arasındaki benzerliği ortaya koyan sözcüktür. Benzetmelerde genellikle; gibi, koyan sözcüktür. Benzetmelerde genellikle; gibi, kadar, sanki, güya, tıpkı sözcükleri kullanılır.kadar, sanki, güya, tıpkı sözcükleri kullanılır.

NOT:NOT: TEŞBİHTEŞBİH--İ BELİĞİ BELİĞ

�� Benzetme yapılırken her zaman Benzetme yapılırken her zaman dört öğenin bulunması dört öğenin bulunması gerekmez. Sadece gerekmez. Sadece benzeyenbenzeyen ve ve benzetilenlebenzetilenle de benzetme sanatı de benzetme sanatı yapılabilir. Benzetme yönü ve yapılabilir. Benzetme yönü ve yapılabilir. Benzetme yönü ve yapılabilir. Benzetme yönü ve benzetme edatı bulunmayan bu benzetme edatı bulunmayan bu tür benzetmelere tür benzetmelere teşbihteşbih--i beliği beliğdenir.denir.

İSTİAREİSTİARE

�� İstiare sözcüğünün sözlük anlamı, ödünç alma İstiare sözcüğünün sözlük anlamı, ödünç alma demektir. Bir şeyi anlatmak için, ona benzetilen demektir. Bir şeyi anlatmak için, ona benzetilen başka bir şeyin adını iğreti olarak geçici bir başka bir şeyin adını iğreti olarak geçici bir süreyle kullanmaktır.süreyle kullanmaktır.

�� Benzeyen ya da kendisine benzetilenden birinin Benzeyen ya da kendisine benzetilenden birinin kaldırıldığı teşbihe (benzetme), istiare denir.kaldırıldığı teşbihe (benzetme), istiare denir.

�� Kande olsan ey peri gönlüm senin yanındadır.Kande olsan ey peri gönlüm senin yanındadır.

FuzuliFuzuli

Bu dizede “sevgili” “peri”ye benzetilmiştir. Bu dizede “sevgili” “peri”ye benzetilmiştir. Fakat “sevgili” söylenmemiş, dolayısı ile istiare Fakat “sevgili” söylenmemiş, dolayısı ile istiare yapılmıştır.yapılmıştır.

Açık İstiareAçık İstiare

�� Benzetmenin öğelerinden Benzetmenin öğelerinden sadece sadece kendisine kendisine benzetileninbenzetilenin bulunduğu, bulunduğu, benzeyeninbenzeyenin bulunmadığı bulunmadığı istiaredir.istiaredir.

Kapalı İstiareKapalı İstiare

�� Benzetmenin öğelerinden sadece Benzetmenin öğelerinden sadece benzeyenle yapılan istiaredir. Kapalı benzeyenle yapılan istiaredir. Kapalı istiarede kendisine benzetilen yer almaz, istiarede kendisine benzetilen yer almaz, onun bir özelliği bulunur.onun bir özelliği bulunur.

�� Ay zeytin ağaçlarından yere Ay zeytin ağaçlarından yere damlıyordu.damlıyordu.

bu dizede ay benzeyendir.bu dizede ay benzeyendir.Dörtlükte “aslan”, “miyav” sözcüğü ile kediye; “fare” bu dizede ay benzeyendir.bu dizede ay benzeyendir.

Kendisine benzetilen deKendisine benzetilen de

“su”dur, ancak söylenmemiş,“su”dur, ancak söylenmemiş,

“damlıyordu” sözüyle“damlıyordu” sözüyle

hissettirilmiştir.hissettirilmiştir.

sözcüğü ile kediye; “fare” “kükredi” sözcüğüyle aslana; “kedi” “uçuverdi” sözcüğü ile kuşa benzetilmiştir. Ancak dörtlükte benzetilenlere yer verilmemiştir.

MECAZMECAZ--I MÜRSEL(AD AKTARMASI)I MÜRSEL(AD AKTARMASI)

�� Benzetme amacı gütmeden bir sözü başka bir söz yerine kullanma Benzetme amacı gütmeden bir sözü başka bir söz yerine kullanma sanatıdır.sanatıdır.

�� İstanbul soğuktan şikayetçiİstanbul soğuktan şikayetçiCümlede “İstanbul” sözcüğüyle İstanbul halkı anlatılmak istendiğinden mecazCümlede “İstanbul” sözcüğüyle İstanbul halkı anlatılmak istendiğinden mecaz--ı mürsele ı mürsele başvurulmuştur.başvurulmuştur.

�� Öğrenciler Ömer Seyfettin’ i okuyordu.Öğrenciler Ömer Seyfettin’ i okuyordu.Cümlede “Ömer Seyfettin” sözüyle anlatılmak istenen, yazarın yapıtlarıdır.Cümlede “Ömer Seyfettin” sözüyle anlatılmak istenen, yazarın yapıtlarıdır.

�� Halk, ekranlarda kültür programları seyretmek istiyor artık.Halk, ekranlarda kültür programları seyretmek istiyor artık.�� Halk, ekranlarda kültür programları seyretmek istiyor artık.Halk, ekranlarda kültür programları seyretmek istiyor artık.Cümlede “ekran” sözcüğüyle televizyon anlatılmak istenmiştir.Cümlede “ekran” sözcüğüyle televizyon anlatılmak istenmiştir.

�� Bir çift göz bakıyorduBir çift göz bakıyorduZeytin ağaşlarının arkasındanZeytin ağaşlarının arkasındanBu dizelerde “göz” sözcüğü insan yerine kullanılmıştır.Bu dizelerde “göz” sözcüğü insan yerine kullanılmıştır.

� Çankaya, bu konudaki kararını bildirdi.

Bu cümlede “Çankaya” sözcüğü, Cumhurbaşkanlığı makamı yerine kullanılmıştır.

TEŞHİS (KİŞİLEŞTİRME)

�� Teşhis, insan dışındaki canlı ve cansız varlıkları; düşünen, duyan ve hareket eden bir Teşhis, insan dışındaki canlı ve cansız varlıkları; düşünen, duyan ve hareket eden bir insan kişiliğinde göstermek demektir.insan kişiliğinde göstermek demektir.

� İçmiş gibi geceyi bir yudumda Göğün mağrur bakışlı bulutlarıBu dizelerde “mağrur bakışlı” ve “içmiş” sözleriyle bulutlara insan özellikleri yüklenerek kişileştirme (teşhis) yapılmıştır.

� Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilalKahraman ırkıma bir gül ne bu şiddet bu celalKahraman ırkıma bir gül ne bu şiddet bu celalBu dizelerde, “çehreni çatma, kahraman ırkıma gül” gibi sözlerle, “hilal” diye seslenilen “bayrağa” insana özgü nitelikler yüklenmiştir.

� Gel bahar erit bu yolun karınıGeçen seneleri anmayalım hiçDinle bülbüllerin şarkılarınıGüllerin kıpkızıl şarabını iç.Bu dizelerde “bülbüllerin şarkılarını dinle, güllerin şarabını iç” sözleriylebahara, insana özgü nitelikler yüklenerek kişileştirme yapılmıştır.

İNTAK(KONUŞTURMAİNTAK(KONUŞTURMA))

�� insan kişiliğinde insan kişiliğinde canlandırılan varlıkların canlandırılan varlıkların konuşturulmasıdır.konuşturulmasıdır.

KİNAYEKİNAYE

�� Bir sözün, hem Bir sözün, hem gerçekgerçek hem de hem de mecazmecaz anlamda anlaşılacak anlamda anlaşılacak biçimde kullanılmasıdır. Ancak biçimde kullanılmasıdır. Ancak asıl anlatılmak istenen, sözün asıl anlatılmak istenen, sözün mecazmecaz anlamıdır.anlamıdır.

�� Dedem eli açık bir insandır.Dedem eli açık bir insandır.Bu cümlede söz konusu kişinin Bu cümlede söz konusu kişinin gerçek anlamda “elinin açık gerçek anlamda “elinin açık olduğu” değil, mecaz anlamda olduğu” değil, mecaz anlamda ‘cömert’ olduğu anlatılmak ‘cömert’ olduğu anlatılmak istenmiştir.istenmiştir.

TEVRİYETEVRİYE

�� Nükte yapmak amacıyla iki anlamı bulunan bir sözcüğün uzak anlamını kastederek kullanma Nükte yapmak amacıyla iki anlamı bulunan bir sözcüğün uzak anlamını kastederek kullanma sanatıdır. Kullanılan sözün sanatıdır. Kullanılan sözün iki ayrıiki ayrı anlamda da anlaşılması mümkündür.anlamda da anlaşılması mümkündür.

�� Bu kadar letafet çünkü sende varBu kadar letafet çünkü sende varBeyaz gerdanında bir de ben gerekBeyaz gerdanında bir de ben gerekBu dizelerde ben sözcüğüyle hem “tendeki koyu renkli leke” hem de “1. tekil kişi” anlatılmak Bu dizelerde ben sözcüğüyle hem “tendeki koyu renkli leke” hem de “1. tekil kişi” anlatılmak istendiğinden sözcük iki anlamı da anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.istendiğinden sözcük iki anlamı da anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.

�� Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm Bir nim tebessümle o afet gülü verdi.Bir nim tebessümle o afet gülü verdi.Bu dizelerde “gölü verdi” sözüyle hem “çiçek olan gül”, hem de “gülmek eylemi” anlatılmak Bu dizelerde “gölü verdi” sözüyle hem “çiçek olan gül”, hem de “gülmek eylemi” anlatılmak istenmiştir. Dolayısıyla sözcük her iki anlamda anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.istenmiştir. Dolayısıyla sözcük her iki anlamda anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.istenmiştir. Dolayısıyla sözcük her iki anlamda anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.istenmiştir. Dolayısıyla sözcük her iki anlamda anlaşılacak biçimde kullanılmıştır.

�� Gül yağını eller sürünün çatlasa bülbülGül yağını eller sürünün çatlasa bülbülBu dizede “el” sözcüğü hem “orgaıl” anlamında hem de “yabancı” anlamında kullanılmıştır.Bu dizede “el” sözcüğü hem “orgaıl” anlamında hem de “yabancı” anlamında kullanılmıştır.

HÜSNHÜSN--İ TALİL(GÜZEL NEDENE BAĞLAMA)İ TALİL(GÜZEL NEDENE BAĞLAMA)� Herhangi bir olayı gerçek nedeninin dışında bir başka nedene bağlama sanatıdır. Gösterilen neden

gerçek olmamalı; fakat güzel olmalıdır.

�� HakHak--i payine yetem der ömrlerdir muttasıli payine yetem der ömrlerdir muttasılBaşını taştan taşa urup gezer avare suBaşını taştan taşa urup gezer avare suDizelerde, sevgilinin ayağının toprağına yetişmek için asırlardan beri “suyun, başını taştan taşa vurup gezdiği” anlatılmaktadır. Gerçekte suyun akmasının nedeni sevgilinin ayağına ulaşma arzusu değildir. Ancak şair, suyun akmasını bu arzuya bağlayıp hüsn-i talil yapmıştır.

�� Sen gittin, yaslara büründü cihanSen gittin, yaslara büründü cihanSoluyor dallarda gül denli dertliSoluyor dallarda gül denli dertliSoluyor dallarda gül denli dertliSoluyor dallarda gül denli dertliGülün solup dünyanın yaslara bürünmesinin nedeni sonbaharın gelmesidir. Ancak dizelerde şair bu durumu “sen gittin” diyerek gerçek nedeninin dışında güzel bir nedene -sevgilisinin gidişine- bağlamaktadır.

�� Yeni bir ülkede yem vermek için atlarınaYeni bir ülkede yem vermek için atlarınaNice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgarınaNice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgarına

Askerlerin fetih rüzgarına kapılması yeni yerler fethetmekle açıklanabilir. Ancak dizelerde şair bu olayı, askerlerin, atlarına yeni bir ülkede yem vermek istemesine bağlamaktadır.

TECAHÜLTECAHÜL--İ ARİF(BİLMEZLİKTEN GELME)İ ARİF(BİLMEZLİKTEN GELME)

�� Bir nükte yapmak amacıyla, bilinen bir şeyi bilmez görünmektir.Bir nükte yapmak amacıyla, bilinen bir şeyi bilmez görünmektir.

�� Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?Dizelerde şair, saçlarına ak düştüğünü ve yaşlandığından dolayı yüzünde kırışıklıklar Dizelerde şair, saçlarına ak düştüğünü ve yaşlandığından dolayı yüzünde kırışıklıklar olduğunu bildiği halde, “ne var” ve “benim mi” sözleriyle, bunları bilmiyormuş gibi bir olduğunu bildiği halde, “ne var” ve “benim mi” sözleriyle, bunları bilmiyormuş gibi bir tavır takınmıştır.tavır takınmıştır.

�� Göz gördü, gönül sevdi seni yüzü mahım Göz gördü, gönül sevdi seni yüzü mahım Kurbanın olam var mı benim bunda günahım?Kurbanın olam var mı benim bunda günahım?

�� Neden böyle düşman görünürsünüz, Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

MÜBALAĞA(ABARTMAMÜBALAĞA(ABARTMA))

�� Sözün etkisini artırmak için bir olayı ya da durumu olduğundan çok ya da az göstermektir.Sözün etkisini artırmak için bir olayı ya da durumu olduğundan çok ya da az göstermektir.

�� Ölüm indirme de gökler, ölü püskürmede yer Ölüm indirme de gökler, ölü püskürmede yer O ne müthiş tipidir, savrulur enkazO ne müthiş tipidir, savrulur enkaz--ı beşerı beşer

enkaz:enkaz: yıkıntı, döküntüyıkıntı, döküntübeşer:beşer: insaninsanBu dizelerde ölüm, abartılarak anlatılmıştır.Bu dizelerde ölüm, abartılarak anlatılmıştır.

�� Biraz bakıver kendineBiraz bakıver kendineBir deri bir kemik kalmışsınBir deri bir kemik kalmışsınBir deri bir kemik kalmışsınBir deri bir kemik kalmışsın

�� Bir ah çeksem dağı taşı eritirBir ah çeksem dağı taşı eritirGözüm yaşı değirmeni yürütürGözüm yaşı değirmeni yürütürBu hasretlik beni dahi çürütürBu hasretlik beni dahi çürütürBana sıla da bir gurbet il de birBana sıla da bir gurbet il de bir

�� MerkezMerkez--i hake atsalar da bizii hake atsalar da biziKürreKürre--i arzı patlatır çıkarızi arzı patlatır çıkarız

merkezmerkez--i hak:i hak: yerin merkezi, mağmayerin merkezi, mağmakürrekürre--i arz:i arz: yerküreyerküre

TARİZTARİZ

�� Birisini küçük düşürmek ve onunla alay etmek amacıyla sözün ya da Birisini küçük düşürmek ve onunla alay etmek amacıyla sözün ya da kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında büsbütün tersini kastetmektir.kavramın gerçek ve mecaz anlamı dışında büsbütün tersini kastetmektir.

�� Cimri birisine: “Cimri birisine: “Ne kadar cömert davranıyorsunuz”Ne kadar cömert davranıyorsunuz” demek tarizdir.demek tarizdir.

�� Bu ne kudret ki elif bBu ne kudret ki elif baa’yı okur ezberden.’yı okur ezberden.

Gerçekte “elifbayı ezberden okumak” basit bir iş olduğu halde “bu ne kudret’ Gerçekte “elifbayı ezberden okumak” basit bir iş olduğu halde “bu ne kudret’ Gerçekte “elifbayı ezberden okumak” basit bir iş olduğu halde “bu ne kudret’ Gerçekte “elifbayı ezberden okumak” basit bir iş olduğu halde “bu ne kudret’ sözüyle üstün bir iş gibi gösterilip tersi anlatılmak istenmiştir.sözüyle üstün bir iş gibi gösterilip tersi anlatılmak istenmiştir.

�� Bize kafir demiş müfti efendiBize kafir demiş müfti efendi

Tutalım ben ona diyem müselmanTutalım ben ona diyem müselman

Varıldıkta yarın rüzVarıldıkta yarın rüz--ı mahşereı mahşere

İkimiz de çıkarız anda yalanİkimiz de çıkarız anda yalanBu dörtlükte şair, kendisine kafir diyen müftüye müslüman dediğini varsaydıktan Bu dörtlükte şair, kendisine kafir diyen müftüye müslüman dediğini varsaydıktan sonra, kıyamet günü yalancı çıkarız diyerek tam tersini sonra, kıyamet günü yalancı çıkarız diyerek tam tersini --müftünün kafir olduğunumüftünün kafir olduğunu--anlatmak istemiştir.anlatmak istemiştir.

TARTARTARTARTARTARTARTARİİZZZZZZZZ

TEKRİRTEKRİR

�� Sözün etkisini artırmak için bir veya birkaç sözcüğün tekrarlanmasıdır.Sözün etkisini artırmak için bir veya birkaç sözcüğün tekrarlanmasıdır.

�� Bir Bir kimsekimse olmaz herkesin var olmaz herkesin var kimsekimsesisiKimseKimsesiz kaldım cihanda medet ey siz kaldım cihanda medet ey kimsekimsesizler sizler kimsekimsesisi

TELMİHTELMİH

�� Söz arasında herkesçe bilinen geçmişteki bir olaya, bir kişiye, bir inanca ya da yaygın bir Söz arasında herkesçe bilinen geçmişteki bir olaya, bir kişiye, bir inanca ya da yaygın bir atasözüne işaret etmek, onu hatırlatmaktır.atasözüne işaret etmek, onu hatırlatmaktır.

�� Ufuk ki ne Mecnun varabildi ne Ferhâd Ufuk ki ne Mecnun varabildi ne Ferhâd Bir ufuk ki ilahi sırrı bekleyen serhâdBir ufuk ki ilahi sırrı bekleyen serhâdDizelerde sevgililerine ulaşamayan meşhur aşıklar Dizelerde sevgililerine ulaşamayan meşhur aşıklar --Mecnun, FerhadMecnun, Ferhad--hatırlatılmaktadır.hatırlatılmaktadır.

�� Gökyüzünde İsa ileGökyüzünde İsa ileTur Dağı’nda Musa ileTur Dağı’nda Musa ileElindeki asa ileElindeki asa ileÇağırayım Mevlam seniÇağırayım Mevlam seniÇağırayım Mevlam seniÇağırayım Mevlam seniBu dizelerde Hz. isa’nın gökyüzüne yükselişi ve Hz. Musa’nın Tur Dağı’nda yaşadığı olağanüstü Bu dizelerde Hz. isa’nın gökyüzüne yükselişi ve Hz. Musa’nın Tur Dağı’nda yaşadığı olağanüstü olaylara ve asasıyla gösterdiği mucizelere işaret edilmektedir.olaylara ve asasıyla gösterdiği mucizelere işaret edilmektedir.

�� Ne büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidiNe büyüksün ki kanın kurtarıyor tevhidiBedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idiBedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idiBu dizelerde “Bedri’n aslanları” sözüyle Bedir Savaşındaki askerlere işaret ediliyor.Bu dizelerde “Bedri’n aslanları” sözüyle Bedir Savaşındaki askerlere işaret ediliyor.

�� Avazeyi bu âleme Davut gibi salAvazeyi bu âleme Davut gibi salBaki kalan bu kubbede bir hoş sada imişBaki kalan bu kubbede bir hoş sada imişBu dizelerde Hz. Davut’un gür ve güzel sesine işaret ediliyor.Bu dizelerde Hz. Davut’un gür ve güzel sesine işaret ediliyor.

TENASÜPTENASÜP

�� Bir konu üzerinde, aralarında türlü ilgiler bulunan en az iki sözcük, terim ve deyimi Bir konu üzerinde, aralarında türlü ilgiler bulunan en az iki sözcük, terim ve deyimi ikinci bir anlam kastetmeksizin bir dize ya da beyit içinde kullanmaktır.ikinci bir anlam kastetmeksizin bir dize ya da beyit içinde kullanmaktır.

�� Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabip Aşk derdiyle hoşem el çek ilacımdan tabip Kılma derman kim helakim zehrKılma derman kim helakim zehr--i dermanındadır.i dermanındadır.

Bu Bu dizelerdeki ”dert, ilaç, tabip, dermandizelerdeki ”dert, ilaç, tabip, derman” birbirleriyle ilgili kavramlar olarak ” birbirleriyle ilgili kavramlar olarak kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

�� Yine bahar geldi, bülbül sesindenYine bahar geldi, bülbül sesindenSeda verip seslendin mi yaylalarSeda verip seslendin mi yaylalarÇevre yanıtı lale sümbül bürümüş Çevre yanıtı lale sümbül bürümüş Gelin olup süslendin mi yaylalar?Gelin olup süslendin mi yaylalar?

Bu dizelerde “Bu dizelerde “bahar, bülbül sesi, seda, yayla, lale, sümbülbahar, bülbül sesi, seda, yayla, lale, sümbül” birbiriyle ilgili ” birbiriyle ilgili kavramlar olarak kullanılmıştır.kavramlar olarak kullanılmıştır.

TEZAT(KARŞITLIK)TEZAT(KARŞITLIK)

�� Karşıt kavramların ya da özelliklerin bir arada kullanılmasıdır.Karşıt kavramların ya da özelliklerin bir arada kullanılmasıdır.

�� AğlarımAğlarım hatıra geldikçe hatıra geldikçe gülüştüklerimizgülüştüklerimiz

�� ÇeşmÇeşm--i aşıkta imtizaç etmiş i aşıkta imtizaç etmiş AbAb ü ü ateşateş olup beraber dostolup beraber dost

�� Karlar etrafı Karlar etrafı beyazbeyaz bir bir karanlığakaranlığa gömdü.gömdü.Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü.Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü.

�� BaharıBaharı görmeden ömrüm görmeden ömrüm kışkış olduolduGözümde her zaman biraz yaş olduGözümde her zaman biraz yaş oldu

CİNASCİNAS

�� Yazılışı ve okunuşu aynı, anlamları farklı olan sözcülerin bir arada kullanılmasıdır. Yazılışı ve okunuşu aynı, anlamları farklı olan sözcülerin bir arada kullanılmasıdır. Özellikle Halk edebiyatında manilerde cinasa sık rastlanır.Özellikle Halk edebiyatında manilerde cinasa sık rastlanır.

LEFF Ü NEŞRLEFF Ü NEŞR

�� Genellikle birinci dizede en az iki şey söyleyip ikinci Genellikle birinci dizede en az iki şey söyleyip ikinci dizede bunlarla ilgili kavramların kullanılmasıdır.dizede bunlarla ilgili kavramların kullanılmasıdır.

ALİTERASYONALİTERASYON

�� Bir ahenk meydana getirmek amacıyla bir dizede ya da beyitte aynı seslerin ya da hecelerin tekrar Bir ahenk meydana getirmek amacıyla bir dizede ya da beyitte aynı seslerin ya da hecelerin tekrar edilmesidir.edilmesidir.

�� VestVest--büsi arzusuyla eger ölürsem dostlarbüsi arzusuyla eger ölürsem dostlarKüze eylen toprağım sunun önınla yöre suKüze eylen toprağım sunun önınla yöre suBu dizelerde “s’ seslerinin bir ahenk oluşturduğu görülüyor.Bu dizelerde “s’ seslerinin bir ahenk oluşturduğu görülüyor.

�� Eylülde melül oldu gönül soldu da laleEylülde melül oldu gönül soldu da laleBir küküle meyletli gönül geldi bu hale.Bir küküle meyletli gönül geldi bu hale.Bu dizelerde “l” seslerinin bir ahenk oluşturduğuBu dizelerde “l” seslerinin bir ahenk oluşturduğugörülüyor.görülüyor.görülüyor.görülüyor.

�� Bir büyük boşlukta bozuldu büyüBir büyük boşlukta bozuldu büyüBu dizelerde “b” seslerinin bir ahenk oluşturduğuBu dizelerde “b” seslerinin bir ahenk oluşturduğugörülüyorgörülüyor..

�� Lale hadler yine gülşende neler etmedilerLale hadler yine gülşende neler etmedilerSelviyi yürütmediler gonceyi söyletmedilerSelviyi yürütmediler gonceyi söyletmedilerBu dizelerde “l, y” seslerinin bir ses uyumu meydana getirdiği görülüyor.Bu dizelerde “l, y” seslerinin bir ses uyumu meydana getirdiği görülüyor.

SECİSECİ

�� Düzyazıda, sözcüklerin uyaklı olacak biçimde sıralanmasıdır.Düzyazıda, sözcüklerin uyaklı olacak biçimde sıralanmasıdır.

SEHLSEHL--İ MÜMTENİİ MÜMTENİ

�� Yazılması veya söylenmesi çok kolay gibi göründüğü halde, benzeri yazılmak Yazılması veya söylenmesi çok kolay gibi göründüğü halde, benzeri yazılmak istendiğinde zorluğu anlaşılan dizeler için kullanılır.istendiğinde zorluğu anlaşılan dizeler için kullanılır.

�� Yapılması çok zor olan sanatlardan biridir. Çünkü meydana getirilen yapıtın sade, Yapılması çok zor olan sanatlardan biridir. Çünkü meydana getirilen yapıtın sade, anlaşılır ve açık bir dille söylenmesi, herkese hitap edecek bir özellik taşıması anlaşılır ve açık bir dille söylenmesi, herkese hitap edecek bir özellik taşıması gerekir.gerekir.

İRSALİRSAL--İ MESELİ MESEL

�� Bir düşünceyi, konuyla ilgili bir atasözü veya tanınmış bir söz ile Bir düşünceyi, konuyla ilgili bir atasözü veya tanınmış bir söz ile desteklemektir.desteklemektir.

AKİSAKİS

�� Söylenen bir sözü aynı manayı verecek şekilde tersten söylemektir.Söylenen bir sözü aynı manayı verecek şekilde tersten söylemektir.

ÖSYM’DE SÖZ SANATLARIÖSYM’DE SÖZ SANATLARI

ÖSYS’DE SÖZ SANATLARIÖSYS’DE SÖZ SANATLARI

ÖSYS’DE SÖZ SANATLARIÖSYS’DE SÖZ SANATLARI