4-Almanya ve Avusturya-Macaristanda 1848 Devrimleri.pdf

7/18/2019 4-Almanya ve Avusturya-Macaristanda 1848 Devrimleri.pdf

1/47

Avrupa Devrimleri ve Orta Avrupa

manya ve Avusturya-Macaristanda48 Devrimleri

al hayatn Avrupada monarilerin sreklilik ve istikrarna adam olan Avusturyakan Mettemich, 1840lann sonlarna doru, ben yal bir hekimim, ldrc bir geici bir hastalktan ayrt edebilirim, imdiki rahatszlk daha ok, birincisine

yor demiti. Bu gzlemi gene onun nl, Fransa haprd zaman Avrupa nezle olurtmesiyle birlikte ele alndnda Mettemichin Habsburg (Avusturya-Macaristan) venzoIIem (Prusya) monarileri bata olmak zere Almanca konuulan topraklar zerindem sren btn feodal gleri bekleyen devrimleri doru olarak kestirdii sylenebilir.

k, Mettemich bu gzlemlerinde hi de tek bana saylmazd. Marx da tpk Mettemichdaha 1844de Almanyay bir devrimin beklediini belirlemiti. Alman ayaklanmasnnGalya horozunun tyle ilan edilecektir, derken Avrupay saran elektrikli atmosferin

cisi olduu fmnalan hisseden birok kiinin onaklaa sezgisini dile getirmiti.

1848de Pariste patlak veren devrim her ikisinin de gelecee ilikin tahmihlerinde hem

dklann hem yanlmadklanm gsterdi. Gerekten de Fransa haprm, btn Avrupadevrim nbetlerine tutulmutu. Galya horozu tm. Alman ayaklanmas gnnnini anlamt. Ancak, Mettemichin ykmtlannn alanda kalmamak iin Avusturyadan monariler bu devrim nbetinden canlann kurtarmay becerebilmiler; Marxin katlmakol gstermek zere srgnden Almanyaya geri dnd devrimler ise, birbirinin pei sra

monarilere yenilmilerdi.

da Mettemich de temsil ettikleri glerin gelecei konusunda yanlmlard. Neriler tarihten silinecek kadar gten dm ne de ii snflan bir devrimin banaek kadar glenmilerdi. Tarihin ikisini de hakl kartmas iin daha btn bir dneminmlanmasnn gerektii ancak atma iinde renilecekti.

aka bak asndan belld, her ikisinin de kendi glerinin karlkl ilikisi konusundamadklan sylenebilir. Ne iilerin ve teki yoksullann ne de byk toprak sahibilann konumlan nceden kestirilemeyecek kadar bilinmez deildi. Her ikisi iin de

meyenin, aradan geen 60 yln burjuvalann tarihsel konumunda yaratt deiikliku 1848in aa vurduu en nemli gelime olacakt. Bu bakmdan, 1848 Devrimleri,vazinin 1789un devrimci ideallerini terk ediinin hikyesi olarak, zellikle Ona Avmpadanflan iin uygulamal bir tarih dersi idi.

imlerin Eitsiz Geliimi

Devrimleri, burjuvazi ile teki radikal glerin, siyasal g ve olgunluklannn eitsiz birme gsterdii eitli Alman devletlerinde farkl yollar izledi. En gze grnr farkllk,

urya-Macaristan mparatorluundaki devrimlerle Almanya ve Pmsyadakiler arasndayd.omik ve siyasal gelime dzeyi bakmndan ok geri olan ve ubat-Mart 1848 ncesindevazinin hibir toplumsal ve siyasal muhalefet birikimine sahip olmad Avusturyadam ok hzl bir ekilde trmand. Ancak devrimde yer alan monari ile uzlama yanlsvalarla, radikal kk burjuva unsurlar arasndaki ittifak temellerinin darl, onun

n de ok ksaltt. Meruluuna toplumsal bir zemin edinemeyen ittifak, devrimi sak bir somn haline indirgemeyi baaran Habsburg monarisinin kurmaylan tarafndan

nyada ise devrim, monarinin dayanma snrlann zorlayacak lde uzun soluklu birolarak yaand. Bunun en byk nedeni 1848 ncesinde Almanyada burjuvazinin ve

i snflann siyasal muhalefete dom ilk admlann atm olmalanyd.

manyada Voraaerz (Mart ncesi)

orasyon dneminin kta apnda yaratm olduu sessizlik, 1830 Temmuz Devrimi ilete gene Eransanrn haprmas ile bozulmu, Galya horozunun t ile Saksonya,nschweig, Hessen ve teki Alman devlederinde feodal ilikilere kar bakaldnlar

mt. Bunun sonucunda feodal ykmllklerin kaldnimasn salayan baz reformlaredilmiti. Bu reformlar bir sre sonra geriye gtrlmeye kalkldnda bujuvazininl otorite karsnda ilk kez sesini ykselttiine tank olundu.

noverde reform anayasas Kasm 1837de yrrlkten kaldnlnca GttingenU yedi profesrer, Albrecht, Ewald, Dahimann, Gervinius, Jacob ve Grimm grevlerinden ahnma pahasrnairiimi protesto ettiler.

Fransa, Belika, Polonya, talya ve Almanya 1830dakidevrimci dalgann etkisi altna girmiti. "1830 ylnn

zerinde dnlmeye deer gnlerini" canlandran ve12 resimden oluan bu "an tablosu"nda dnemin

eitli nemli olaylar ele alnyor. 1829 ylnda Kral X.Charles tarafndan bakanla atanan Polignac,

monarinin sarslm olan prestijini bir zaferledzeltmek amacndayd. Bu amala, Fransz ordular

14 Haziran da Cezayirde ktlar. (En stte, solda). 5Temmuz 1830'da tamamlanan kartmadan 20 gnsonra, 1830 ayaklanmasna yol aan nl "Drtl

Kara rname" yaynland. 1830 ayaklanmasnn ertesinde

tacn aday olan Orleans dk Louis Phillippe FransaGenel Naibi nvan ile 31 Temmuz'da Paris Belediyesi'ne geldi. (En stte, ortada). X. Charles 2Austosta tahb braktktan sonra byk bir ormannortasnda ve bir ato yaknnda olan Rambouilleti 3

Austos'ta terk etti (En stte, sada). Belika odnemde Avrupa ktasnn en nemli endstri

blgelerinden biriydi ve Hollanda ile olan birlii sadece ktisad alanda yrrlkteydi. Siyaset, din ve

dil alanlarnda ise Hollanda'nn egemenlii srmekteydi.Bunlar Belika milliyetiliini krklyordu, te

yandan, Brksel'in kuzey blgelerinde oturan veFelemenke konuan Katolik Flamanlarda, sanayisi

gelimi olan gney blgelerinde oturan ve Franszcakonuan Katolik Valonlar arasnda iyi ilikiler

geliiyordu. Parisi rnek alan ve 23-27 EylldeBrksel parkndaki savunmayla balayan ayaklanma

(stten ikinci sra, solda ve sada) Hollandaegemenliine kar idi. Ayaklananlarn nemli ksmn

dk cretlerden ve isizlikten ikayeti olan endstriiileri oluturuyordu. Eyll ay sonunda Hollandabirlikleri Brksel'den atld, bu arada, 27 Ekimde

Antwerpen denizden bombaland (En altta, solda).Orta snf nderlii ksa zamanda devrimci hareketi

denetimi altna ald ve 1830 Kasmnda toplanan veBelikann bamszln ilan eden Belika Ulusal

Kongresine arln koydu. Parisdeki TemmuzDevrimi (ortadaki byk tabto), Almanya'da da ksazamanda snen bir devrimci parlamaya yol at, 4Eyllde Leipzigde halk ayakland (stten nc

sra, solda). Eyllde Dresdendeki polis merkezi imha edildi (stten nc sra, sada) 8 Eyllde

Braunschweig Saray (Alttan ikinci sra, solda) ve 24Eyllde Hanau'daki bir baka devlet dairesi

ayaklananlarca ykld. (Alttan ikinci sra, sada)Kasm 1830'da, Polonya ordusu iindeki subaylararasnda gizli bir cemiyet Varova Ayaklanmasngerekletiriyordu. Hareketin nderliini PolonyalI

asiller yapyordu. Bu daha ok ulusal bamszlk iinbir mcadeleydi. (En altta, sada). 1830a genel birbak, sadece Fransa ve Belikadaki ayaklanmalarn

baarya ulatn gstermektedir.


2/47

M # " - *'-^ -'Z-t R i m 4 ? K r * v O r t w i ^ 0*LM;w* v Pw akr !^ .* taihVoi* i-W, j4 . ImM* rl i Bwafcwdlbt.*

\i

V( ;E I).\n iT X I.^ H T A F E .I

\ V r d w i i i 4 | u ^ i * ^ j p rf u i a t f t r u l . d m ia

au Mk i NiMnM'nft'll 11W J - -Mtt, Seen m S tT ~ j ia t t r s T ^ a f ^ i * m |iDM4sra 4.Lj

Bo ic tb^ r i i fn i ^ ts f v^un rp^ n. x r - A n / * l t i n d in. W ^ v r k a u lUt'


3/47

lm an Gm rk B M i i Zol lvere in)

k adm 1815de atldktan sonra, 1830lu yllardaunlaan Zollvereln{A\man Gmrk Birlii) balangPrusya monarisi ve burjuvazisi nin si yasal egemenlik rma amacyla dayatt, sonuta se Alman Ulusal rlIInIn ekonomik ve siyasal nkoullarn yaratan

platform olmutur.

815de Viyana Kongresi sonrasnda oluturulan venzca sembolik nemde esnek bir rgtlenme olan

man Konfederas yonu na bal 35 prens lik ve 4 bamehrin (Hanse ehirleri) herUrl, gmrk tarifelerini,

aret gzergahlarn, para-banka sistemini, zanaat l onarnn ileyiini ayr ayr dzenleme yetk isine sahipti.

onomik, gelimilik bakmndan ok farkl durumdaunan prensliklerin herblr i, mmkn olabild iince kenkendine yeten, bamsz bir ekonomik yapy gvenye alma gdsyle hareket ediyo rlard. Bundan do lazaman zaman, gmrk tarifeleri arasndaki rekabetdeniyle ve zellikle ticaret yollarnn gzerghlarnnptanmasyla ilgili atmalar kyor; i pazarn snrl u, gelimekte olan burjuvazinin hareket alann kyordu. Ren ve Saksonyadaki sanayi burjuvazisinin

nsra, sanayisi o kadar gelikin olmasa da Alman enslikleri inde en geni topraklara, en byk nfusa

dolaysyla da en byk pazara sahip olan Prusyarjuvazisi ve mail brok rasisi, bu 39 ayn Alman eko-misi nin birbirinden yaltlm olmasndan en ok ra-sz olan glerdi.

k gndeme gelen neri, btn prensliklerin ortakgmrk tarifesi belirlemesi oldu. Ancak bu ynde

mas iin Alman Konfederasyonuna yaplan arhavada kald. Devlet mliyesinin karlarn hesap

menin yansra, bir parlamento vaadiyle huzursuzlunu geici olarak gemledii burjuvazisine somut birrar salama gerei duyan Prusya brokrasisi, 1818decle svand: Yeni ve elverili gmrk tarifeleriptadn ilan ederek, btn Alman prensliklerini bufeyi benimsemeye davet etti. Ancak, baka prenslike yaplan ticaretin serbestletirilmesinin i ticareteekonomik yapya zarar verecei kukusu ar bast

on yl boyunca hibir prenslik Prusyann bu arsuymad. 1825-1830 arasndaki Prusya Maliye Bakantz, Prusyann bat komusu olan Kuzey Alman prens

erini kapsayan bir gmrk birlii kurabilmek in ok

ba harcadysa da, baarl olamad.

Bu konudaki ilk somut adm 1828de atld, Prusy annrsna on yl sonra cevap veren Hessen-Darmstadt

enslii, ilk gmrk birlii anlamasn mzalad. Bunn sonra, btn prenslikler harekettendi. Ayn yl gyde, Bavyera ve Wrttemberg arasnda bir gmrk lii anlamas mzaland. Bunu Hannover, Brauns

weig, Saksonya ve birka kk prenslii kapsayan

ta Alman Ticaret Birlii anlamas izledi. 1829 Ma- nda yaplan bir anlamayla Prusya, Bavyera-

Vrttemberg gmrk birliini, kendi ncs olduumrk birliine katt. Ayn yl, Maliye Bakan

otz, Meiningen le Coburg-Gotha'y , Prusya il e gneyki Bavyera ve VVrttembergI birbirine balayacak yol-

nn yapmna izin vermeleri iin kna etti. 1831de bur

va kamuoyunun basksyl a zat en kendi yksek gmk tarifelerini yrrikten kaldrmak zorunda kalan essen-Kassel de Prusyann kurduu gmrk birliinetld. Giderek yaylan ve glenen bu birilin etkinlii

rsnda dalan Orta Almanya Ticaret BIrliIne yean Saksonya ile baz kk devletler de 1833de Zoll-relna(Gmrk BIriii) katldlar. 1833de tazelenerek Ocak 1834de yrrie giren yeni Gmrk Birlii,k 18 devlette yaayan 23.5 mi lyon nfusu kapsayanrek bir ekonomik etkinlie sahip bulunuyordu. 1833

Alman milliyetiliin in krmz siyah-altm sansbayrann zerinde dalgalanaca topra, Zollverein

salad.

Anl amas na gre, ye 18 devle t Prusya gmr k tar ifesini uygulayacak, d lkelerie kuracaklar ekonomik ve ticari ilikilerde Prusya tarafndan temsil edilecekler

di. Gmrk tarifelerinde yaplabilecek deiiklikleri grmek zere, iki ylda bir, prenslik hk metlerinin temsilcilerinden oluan ve kararlarn oybirliiyle alan Genel Gmrk Konferans toplanacakt. Elde edilen gmrk gelirleri, Prusya mliyesi tarafndan her yl prensliklerarasnda nfuslaryla orantl ekilde paylatrlacakt.

1835-36 dneminde Baden, Nassau, Frankfurtun dakatlmasyla, Gmrk BirliiOrta Almanyaya iyice yerlemi oldu. Darda, yalnzca Kuzey Almanya kald.Kuzeyde Hannover, Braunschweig ve Oldenburg, yaklak yirmi sene yaatacaklar, Steuerverelt (Vergi Birlii)adnda baka bir ekonomik biriU kurarak Prusyannnclne Kar direnmeyi srdrdler. Gelimi birticari yaama sahip olan bamsz Hanse liman ehirieri Hamburg ve BremenIn Gmrk Blrlllne girmeyerek

bamsz kalmakta srar etmeleri, Prusyanm ve dierGmrk Birlii yesi lkelerin K uzey Denizine ulama

larn yllarca engelledi. Ancak Gmrk Birlii, Hanseehirleri. Vergi Birliive kendisinin dnda kalan di erdevletlerle ticari ilikilerini, baka lkelere gre dahadk vergllerie yrtmeyi salayan anlamalar yapt.

Prusya, 1834-1842 dneminde, Alman Gmrk Blrll-^Jni temsilen Belika, Hollanda ve Britanya mparatorluu i le ticaret anlamalar yaparak, birile ye devletlerin burjuv azisine yeni pazar ve ticaret olanaklar salad. Gmrk Blrllrn\n ekonomik gelimelerine sekte vu

raca korkusunu artk tamamen geride brakm bulunan Alman prenslikleri, 1842de anlamann sresi dolduu zaman, Gmrk BlrlIl'rAr mrn 12 yllnauzatan imzay gnl rahatlyla attlar. Yeni dnemde,

Braunschweig da Vergi Blrlll'ndlen ayrlarak GmrkBlrlllne katld.

1840lar, Gmrk Birii rnin altn yllan oldu. GmrkBIriii, Almanya ve Prusyada ekonominin ve ticaretin gelimesine ynelik nemli ve yapsal atlmlar, arik-

la bu dnemde gerekletirdi. Gmrk gelirlerinden el

de edilen toplam gelirin, 1834de 14.5 milyon Taler(1873e kadar kullanlan Prusya paras) ken 1845de27.4 milyon Talere ulamas, nemli bir canlln gstergesidir. Bu dnemde piyasadaki para miktarnn, ticari dolam hz karsnda yetersiz kalmas bunalmayol at. Bunun zerine 1846da 21 milyon Talerllk parabasan Prusya, kendi para birimini piyasada egemen

klma ynnde nemli bir adm atm oldu. Ulam ve

posta rgt de bu dnemde byk gelime gsterdi.1815de Almanyada 15 ayn pos ta rgt vard. GmrkBirliikanalyla zel posta letmelerin i kstlayan, kendiposta servisini Vestfalya ve Rene kadar yayan Prusya, 1848den itibaren posta rgtn btn Almanya apn

da merkeziletirmeye balad. Posta hizmetlerinde modernlemenin nderi, pheli mektuplara devlete elkonuiabilm esinl savunan Prusya Posta Bakan Nag-lerdi. Prusya brokrasisi, posta gibi demiryollan politikasnn da devlet eliyle ynlendirilmesinden yanayd.1842de btesindeki kaynaklan gelitiren Prusya, Gmrk Birliidahilindeki hemen btn zel demiryolu irketlerinin byk hisselerini alarak bu politikasna daivme kazandrd. 1846da GmrkB/ri/^ /nde, iletilmekte

olan 4.567 km., yapm halinde de 992 km. demiryolu bulunuyordu. Demiryolunun Almanya'ya ilk kez 1835de(Nrnberg-Frth), Prusyaya se 1838de (Berlln-Potsdam), 40-50er k m.llk g zerghlarla geldii d

nlrse, bu nemli bir gelimeydi.

1840larda bu ekonomik atlmn yansra, gene Gmrk Birlii erevesinde, korumac gmrklkhareketi ortaya kt. Ekonomi teorisinin odanda siyasetin ve ulus kavramnn bulunmas gerektiini sa

vunan milliyeti ekonomist Friedrich List, Gmrk Blrll- /nin tarifesini ok dk buluyor, ulusal ekonomiyi yabanc mallann rekabetinden korumak iin gmrklerin ykseltilmesini savunuyordu. Prusya mliyesininGmrk Birliipolitikasn yriltmekle grevli brokrasisi, Britanya kkenli serbest ticaret akmnn etkisinde

olduu iin, bun lara pek kulak asmad, i-lst ve yandala-nnn syledikleri, daha sonraki dnemlerde milliyeti akm erevesi iinde itibar kazandysa da. Alman bur

juvazisi t arafndan h ib ir zaman ciddi eki lde benimsen

medi.

1848 Devrimi, Gmrk Blrlll'n\ de siyasal tartmagndemine getirerek, Prusyann huzurunu kard.Frankfurt Pariamentosu erevesinde bir Alman-Avus-turya ort ak ktisat komisyonu kuran li beral burjuvazinintemsilcileri, Avus turyay da eren birleik (byk) Almanyann ekonomik adan salayaca yararian tartmaya balaynca, Prusya, Gmrk Birliirgtlenmesinin kendi inisiyatifi dna kaymasndan korkmaya ba

lad. Ekonomik gelime bakmndan olduka geri birdzeyde, tarm lkesi olarak kalan Avusturya, devrimin

bastrlmasndan sonra da Gmrk Blrlll'nden yararlanma arayn srdrerek, 1849 Eklmlnde ticaret bakan von Bruck araclyla, Habsburg Imparatorluu'nuda iererek 70 milyonluk dev bir pazar yaratacak yenigmrk birli i nerisini letti. Artk sorun, ekonomikreicabetln yansra. Gmrk Birliiaraclyla Alman Ulu

sal Birtiinin nderilinl stlenme dorultusundaki si

yasal rekabet boyutunu da kazanmt. Avusturyannnerisini reddeden Prusya, Avustury ay 1851den itibaren Gmrk Blrlll'nekatlmaya ikna ederek, durumunuglendirdi.

Bunun zerine Avusturya, 1852de Vlyana'daAvusturya-Alman Gmr k BIriii projesi ni grmek zere bir konferans toplad. Prusya konferansa katlmay reddetti. Konferansta, Gney Almanyadaki Bavyera,

Wrttemberg, Baden, Nassau, Hessen-Darmstadt,Hessen-Kassel ve Saksonya, Prusyann Gmrk Blrll- lnen aynlp Avusturya nderliinde yeni bir birilkkurmay kabullendiler. Ancak Prusyay ve ona baldevletleri dlayan bir bir liin yeterince etkin olamayacan dnen ve Vlyanada anlat devletlere ura-


4/47

ecekterl ekonomik kayplan tazmin edeceine livence veremeyen Avusturya, bu projeden vazBu kez uzlama yolunu s eerek, 1853d e Gmrk

i ile, karlkl gmrk ndirimi yapmay ngren lama imzalad. Ancak bu anlamann da, Avustur Prusyann ekonomik etkinliini kracak koullar

ayamad grld. Prusya, artk Alman BIriiinIn

s olma konumunun verdii davranla, Avusturn Gmrk Blrlilyie daha yakn bir liki inde

sn engelleyen bir politika gdyordu.

62'de imzalanan Prusya-Fransa Ticaret Anlamas,turya'nn durumunu yic e ktl eti rd i. Bu an lamare Fransa, Alman Gmrk BIrlII'ne bal lkelersnda gmrk tarifesini dryor ve anlama tarin sonra Fransann nc lkelere t anyaca b

mtiyazlarn dorudan Alman Gmrk Birlii iin

eerli olmasn hkme balyordu. Byiece Fransanndaki rekabet olanaklarn yitiren Avusturya bumaya byk tepki gstererek, Bavyera ve Wrt-erg gibi iyi ilikiler iinde olduu Alman prenslikle

rusya-Fransa Ticaret Aniamas'n tanmamaya aAncak 1862de Prusya anslyesi o lan Bismarck,aret anlamasn tanmayan prenslik lerin, 1865'de

enecek olan Gmrk Blrlll'ndlenkarlacan bilGmrk B lrllln\nsaladklarn yitirmeye hi niolmayan prensliklerin hepsi Bismarck'a uydular.Avusturya'nn ekonomik alanda Prusya karsnda

yenilgisinin belgelenmesi oldu.

Ocak 1866'da yeni Gmrk Birliianlamasnn ye girmesinden alt ay sonra. Alman Konfederasyo - bal devletlerin birouyla savaa giren Prusya,n topraklarna katt. Gmrk Birliide fiilen sona

oldu. Ksa sren sava srasnda bile, Prusyaesinin Gmrk Birliiyesi devletlere gmrk genden alacaklar paylar demeye devam etmesi ilr. Bismarck, bamsz ekonomik btnl olan

ydu Alman Birlii kurduktan sonra, gneydeki Aldevletlerini birarada tutup kontrol etmek in, salt yi kapsayan Kir Gmrk Birlii kurdu.

sm Alman tarihileri. Gmrk Blrlll'n\,Prusya'nnanyay birletirme misyonunun bir paras olae Prusya'nn bu birlemeyi salamak iin gtt i bir politika olarak betimlediler. Sosyalist Alman lerine gre se Gmrk Birlii, Alman ve Prusya

vazlierinln karlar dorultusunda bir politik olarak olumu monarik Prusya brokrasisinin

kas da yalnzca Prusya devletinin ekonomik ve

al karlannn erevesini izdii bir misyonun persne dayandrlmtr. Engels, 1878'de yazd Ta

Zorun Rol makalesinin drdnc blmnde,k Blrll ln\, Alman bur|uvazisinin Prusyann n-inl benimsemesindeki rolyle ele almtr: "Zoll-Prusya iin byk b ir baar di. Avusturya etkisir kazanlan bir zaferin belirtisi olmas, onun ensiz ynyd. En nemli yn, kk ve orta boy liklerin burjuvazisini Prusya'nn yanna geirmesi aksonya dnda, sanayinin, Prusya derecesindei hibir Alman devleti yoktu. Ve bu, yalnzcave tarihsel etkenlere deil, ayrca daha byk k blgelerinin ve daha byk b ir i pazarn vari-balyd. Zollvereln geniledike ve kk devletu pazara dahil ettike, bu devletlerin filiz halinburjuvazisi, iktisadi ve lerisi in siyasi liderleri k Prusyay benimsedi. (...) burjuvazi, Prusyayn iyisi olarak kabul ediyordu, (...) nk, Avusyla karlatrldnda, Prusya, yalnzca mail p oliyla bile olsa, belli bir burjuva nitelie sahip gr-

du.(...) Ksacas Alman burjuvazisi, Prusya nezaonusunda hi hayale kaplmyordu. Eer, 1840dan Prusya egemenlii dncesine eilim gsterdibunun tek nedeni, Prusya burjuvazisinin, daha

ktisadi geliimi sayesinde, bir btn olarak Al

burjuvazisinin iktisadi ve siyasal liderliini ele gesidir .

1837'de Hannover Kral olan Ernst August'un lke anayasasn geersiz ilan etmesi zerine, 18 KasmdaGottingen niversitesinin 7 retim yesi bir protesto aklamas yaptlar. Friedrich Christoph Dahimann,Wilhelm Grimm, Jacob Grimm, Wilhelm Eduard Weber, Georg Gottfried Gervinus, Heinrich Ewald ve Willhelm Eduard Albrecht bir krai kararnamesi ile devlet anayasasnn geersiz klnamayacan aklyorlard.Btn dnyada yazdklar ocuk masallan ile tannan Grimm Kardelerden Wilhelm Grimm protestolarn: ...Admmzn temelinde sadece din bir inan vard: eer vicdanmz temiz tutmak ve niversitenin erefinikorumak istiyorsak, byle davranmalydk." eklinde aklar. Dahimann, Jacob Grimm ve Gervinus gniinde lkeyi terk etmek zorunda kaldlar. Dier drd ise tamamen sessiz durmalan halinde Gttingen'de kalmaya devam edebilirlerdi, aksi taktirde niversiteyi ve lkeyi terketmeleri gerekiyordu. Liberal hareket bu protestonun ardndan yeni ivme kazand. Kral Ernst August ise "...En azndan ben bir aile babas olarak

olumu hibir zaman bylesi retmenlerin bulunduu bir niversiteye gndermezdim" diyordu.

Burjuva Muhalefetin Gelimesi

Gttingenli Yedilerin k Alman burjuvazisinin ve liberal aydnlarn o gne kadargsterebildikleri kayda deer ilk medeni cesaret rnei idi. Kral Friedrich Wilhelmin Prusyatahtna kmasndan sonra halk nne karak konumalar yapmaya balamas, burjuvazinincesaretini daha da artrd. Ayn yl, Ren blgesinin byk i adamlanndan David Hansemann,

yazd bir yazda, yksek ve varlkl zmrelerin siyasal etkisinin daha byk olmasgerektiini savunarak burjuvazinin oligarik ve uzlamac programn ortaya koymutu. ubat1841de avukat Johann Jacobynin yaynlad Vier Fragen-beantwortet von einem Ostpreussen(Drt Soru ve Bir Dou Prusyahnn Cevaplan) bujuvazi adna daha demokratik bir ereveileri sryordu. Ancak, bu yaz Kral Friedrich Wilhelmin sert yzn gstermesi iin de ilkvesileyi oluturdu, Johann Jacoby vatan hainlii ile suland.

Halk Arasndaki Kaynamalar

1840lann ortalannda, burjuvazinin bu saygn temsilcilerinin klan dnda, emekisnflar arasnda da kaynamalar gzlenmeye baland. Bu kaynamalarda, Almanyada henzgelimesinin balangcnda olan ehir proletaryas deil, proleterleme srecindeki zanaatkarkalfalan, kapitalist hukuki normlar altnda feodal bamlhklan fiilen sren kr emekileribalca rol oynuyordu. 1844teki Silezya Dokumaclan Ayaklanmas (bkz: 2; Marx/Engels) ilk

ve en nemli iaretti. 1845de Yukan Silezyada ve Gneybat Almanyada angarya sisteminekar kyl direnileri grld. Austos 1845de Leipzigde, Saksonya veliaht Prens Johannmzalim uygulamalanna kar ayaklanan halka askerlerin at ate zerine sekiz kii ld.Prensin saray yaklp ykld. 1846da bu kez Renin sanayi merkezi Klnde halkla ordu karkarya geldi. Bu arada Leipzigdeki ayaklanma sonrasnda burjuva demokratlann nclndebalayan yaygn dernekleme zerine 1845 yaznda Prusya hkmeti, toplanma ve rgtlenmezgrln kstlad. Bunun zerine, eitim, mzik, jimnastik, av demekleri demokratikmuhalefetin faaliyetlerinin merkezi haline gelmeye balad.


5/47

sal Pazann Olumas

an burjuvazisi, iktisadi lein bymesine bata Prusya devleti olmak zere, monariket aygulannu engel olduunu daha byk gle hissetmeye balamt. Geri Prusyannlyle getekletirilen Zollverein (Gmrk Birlii), iktisadi gelimenin nnde ba engel

paralanml ortadan kaldrma ynnde dev bir adm olmutu. Fakat btnleme veek ulusal pazar oluturma srecinde siyasal ynetimin, Prusyann ve prensler arasndaki

malann inisiyatifine kalm olmas, bujuvazinin karlann zedeliyordu. rnein,iryolu yapmnn gelimesine paralel olarak gelien hisse senedi ve tahvillasyonunun, Prusya devlet tahvilleri ve Junker ipoteklerinin deerinin dmesine yol

as zerine, Mays 1844de Zollvereinin patronu Prusya, bir borsa nizamnamesi kararakrli katlarn alnp satlma zgrln kaydara balad; bu burjuvaziye Zollvereinin

onluunu bizzat stlenmedike, gelimesini srdremeyeceini reten oklardan yalnzcadi. Nitekim David Hansemann, bir Eyalet Meclisi toplannsnda, konu para olunca, builie nza gsteremeyiz; para ilerinde bizi akl ynetmelidir" demiti.

n Huzursuzluklar

hasadnn kt sonulanmas, ktla yol anca temel gda maddeleri an pahalland.burjuvazinin ve emeki snflann tepkilerini hzlandnp, iddetlendirdi. Tekstil retiminin

mesi, demiryolu inaatlannn durmas ve bankacln gerilemesi, bujuvalann seslerinieltmesine yol at. Nisan ve Maysta Almanyann hemen her ehrinde halkn ayaklandld. Kalabalklar halinde kyleri gezerek Hristiyan kardelii akna yardm niyaz eden

nci eteleri tredi. 21 Nisanda Berlinde yoksul halk, patates tccarlannn depolannararak yamaya giriti ve Prusya svarisiyle att.

ikal Bujuvazinin Program

huzursuzluklan yattrma umuduyla Prusya Kral Friedrich Wilhelm, sekiz Prusyaetinin meclislerinden oluan Prusya Birleik Meclisini uzun sre sonra yeniden toplantyard. Ancak mecliste, burjuva delegelerin anayasa talebini geri evirdi. Vergiler ve eyaletlerineleri konusunda ortaya kan bir anlamazlktan tr, 26 Haziranda da Birleik Meclisumlanna son verdi. Birleik Meclisin toplanmasyla hibir somut sonu elde edilememi

da, Engelsin deyiiyle burjuvazi, btn lkeyi ayaa kaldrmay baarmt. Almanyannkesinde tamm alar alevlendi, toplantlar dzenlenm eye balad. 12 Eyll 184 7de,ndeki Offenburgda, 1848 Devrimlerinin iki nemli nderi Hecker ile Struvenin nclk

i radikal burjuva muhalefeti biraraya geldi; toplant sonunda yaynlanan bildiride ulusalin yansra, sz, basn, rgtlenme ve toplanma zgrlkleri savunuldu.

Devrimlerinin eiinde Almanyada bu canlanma yaanrken. Avusturyada yaprakldamyordu. Yalnzca 1846da, Alman kylleri gibi feodal ykmllklerinden bedelinierek kurtulma hakk bulunmayan yoksul 1ar emekileri, Yukan Avusturyann baz

lerinde ayaklanmlard. Ancak Fransadaki ubat Devriminin yanklan ilk nce Viyanadagetirecek ve devrim rm Habsburg mparatorluunun bakentinde patlak verecekti.

usturya-Macaristanda 1848 Devrimleri

sturya-Macaristan mparatorluu iin devrimin kvlcm, Paristeki ubat Devrimi oldu.aratorluun Innsbruck, Salzburg, Pressburg, Viyana gibi byk ehirleri ok gemeden

Viyana halk 14 Mart 1848'de, ehrin gbeindekiJoseph Meydannda, devrimin ilk kazammianndan biri

olan basndan sansrn kaldrlmasn kutluyor. Buarada halk bir polis merkezine ve cephanelie girerek

silahlanmt. Slahlan olmayanlarn elinde de duvarckeserleri vard. Coku dolu halk, Rus Bykeliliine

saldrrken, Fransz Bykelilii nnde ise sevgigsterileri yapt.

Uluslar mozaii niteli indeki Habsburg Monarisi, 1848

Devrimlerinde ulusal bileenlerine ayrlma tehdidiniaka hissetti. Ulusal ayaklanmalarn hepsininzerine, ordu gcyle giden Avusturya Monarisi,Macaristan Devrimini, kutsal mttefiki Rusyadandestek alarak bastrabildi. Macar ordusunun anagvdesi, 9 Austos 1849da Temevar'da Rus-

Avusturya ordularna yenildi. 13 A ustos'ta iseVilago'da silah brakarak, devrimin son kalesinindn belgeledi.


6/47

devrim sylentileriyle alkalanmaya balad. Fransadaki devrimin btn Avrupa devletlerindeyaratt huzursuzluk, zaten yllardr iflasn eiinde olan Avusturya mliyesini hzla kesrklemeye, gndelik yaam felce uratmaya balad. Burjuvazi ve kk bujuvazi ilinindeer yitirmesi ihtimaline kar kat paralan gm parayla deitirmek zere bankalarahcum etti.

Viyana Ayaklanmas

12 Martta Viyanada burjuvazinin, rencilerin ve iilerin katld byk bir gsteridzenlendi. mparatorluk birlikleri toplantya mdahale ettiler ve atmalar kt. 13 Martsabah Aa Avusturya Meclisi topland ve bir reform tasans zerinde tarnmaya balad.Ayn saatlerde binlerce niversite rencisi, polis basksndan, basn zerindeki younsansrden, ksacas Mettemichin kendisinden ve btn baskc yasalardan kurtulma isteinidile getiren sloganlar atarak toplantnn yapld saraya doru yrye getiler. Yryilerledike kalabalk byyordu. Saraya varlnca igal karan alnd ve toplant igal edildi.Oturum bakan denetimin elinden ktn grnce hkmet glerini yardma ard.galcilerin ve gstericilerin zerine svari birhkleri sevk edildi. Gstericiler Viyananm darsokaklanna daldlar. Svarilere ta atarak kar koymaya alan halktan birok kii ld.atmalar leden sonra da devam etti. Akama doru renci ve zanaatkarlara, iiler vekalfalar katlmaya balad. Hkmet gleri buna karlk ehir kaplann kapatnca ii vekalfalann bir ou ehir duvarlannn dnda kald. Ancak dardakiler ayaklanmalann

srdrdler. iler makineleri krd, yiyecek satan dkkanlan yamalad.

Mettemich Kayor

Olaylarn bu boyutlara ulamasndan tedirgin olan Viyana burjuvazisi, hkmet glerininehirden ekilmesi ve dzenin sivil muhafzlar tarafndan salanmasn istedi. Hkmet buistekleri kabul etti,. Ancak, Sivil Muhafzlar da, apk Paristeki Ulusal muhahzlar gibi

n :


7/47

mlardan yanayd ve Mettemichin ekilmesini art kouyordu. mparatorluk Konseyininden yana olmasna ramen, Mettemich, her trl tavize karyd. Ona gre, isyanclarnne daha fazla asker g gnderilmeliydi, Bohemya Prensi Von Windischgraetz demichin yannda yer ald, ancak konsey kararnda srar edince Habsburgatorluunun elli yllk hizmetkn Mettemich, gizlice Almanyaya oradan da ngiltereye

k zorunda kald. mparatorluk Konseyinin yerine de ou aristokratlardan oluan biratand. Ama kkl reformlar yapmak deil, halkn fkesini yattnp onlar datmakt.

art akam renciler asker silah depolann basarak binlerce silah halka datt:sizlii gidermek iin devriye kollan oluturuldu. Ynetim bir Ulusal Muhafz rgtnnmasna raz olduu gibi bunun yansra rencilerden oluan Akademik Lejyon adndasz bir birliin, olutumimasna da izin verdi. Viyana grnrde artk devrimcilerin

ydi.

vazinin ktidarszl

artta ynetim, daha kkl siyasal tavizler vermek zomnda kald. 17 Martta liberalvazinin temsilcilerinin de iinde yer ald yeni hkmet temel hak ve zgrlklerincana ve bir anayasa yaplacana sz verdi. Engels, devrimin bu evresini ylelamt:

na devrimi, burjuvaziyi teoride egemen snf durumuna getirdi. Yeni hkmetten yleer kopartilmt ki, bu dnler uygulamaya geirilir ve bir sre devam ettirilirse,lmaz olarak bujuvazinin stnln salayacaklard. Nitekim heyecan ok gemedenaya balad. mein, ilk gn Ulusal Muhafz Birliine Akademik Lejyonun dnda, 30ii yazlmken sonraki gnler katlanlann says dmeye balad. Sonulan yeterliyen radikaller ise, henz sokaktan ekilme zamannn gelmediini dnyorlard.

metin politikas, liberal burjuvazi, kk burjuvazi, ii ve rencilerden oluan genimci ittifak iinde ilk atlaklann belirmesine yol an. Viyana burjuvazisi, bu ittifaknanna ulamasna nderlik etmek iin her bakmdan yetersizdi. Engels, bu yetersizliidile getirmiti: Burjuvazi Mettemich tarafndan ylesine bir siyasal bilgisizlik iinde

mutu ki, anari, sosyahzm, terr ve kapitalisder ile emekiler arasnda mcadelenintn bildiren Paris haberlerinden hi ama hibir ey anlamyordu... ilerin snf olarakndklan, ya da zel snf karlann savunmak iin ayaklandklann hi grmemiti...i, anayasa, jri, basn zgrl vb. gibi tm noktalar zerinde kendisi ile anlama

de sanyordu. Bundan tr hi deilse Mart 1848de, btn varlyla hareketinydi; ve hareket de, kendi payna burjuvaziyi bir anda, hi deilse teoride, devletin

en snf katma ykseltti. Viyanah liberaller, anayasa vaadinden sonra yukandancek tavizleri bekledi. Kendi siyasal nderliklerini ortaya karmak iin bir ey yapmad.mci Ulusal Muhafz rgtne sahip kmad. te yandan devrimci mcadelenin srmesi,

gsz olan ticareti bsbtn durgunlatnyor, sanayi ve ticaret iflasn eiine geliyordu.k bujuvalar, ii ve rencilerin elindeki silahlann kendilerine kar kullanlabileceisunu tayorlard.

ncilerin Radikalizmi

k 5 bin silahl adamla renciler, Avusturyadaki en radikal siyasal gt. Balcaleri Dr. Adolf Fischhoff ve Dr. Johann Goldmark olan rencilerin byk ounluuva kkenli, bir ksm ise, dummlanm kommaya alan zanaatkar ailelerden geliyordu.rsiteler yalnzca teknik bilgi retimiyle programlanm bir akademik program uyguluyor,

msal ve siyasal konularla ilgilenmek renciler iin byk su saylyordu. Basn,

msal ve siyasal konularla ilgilenen yaynlar zerinde youn bir sansr vard. Ayncan genel toplumsal ve ekonomik geriliine karn, npk Pmsyadaki gibi an saydaki

rsite mezunlannm isizlii somnu bulunuyordu.

Snf ve renciler

ciler kendilerini destekleyen iilere yaknhk duyuyorlard. O dnemde Avusturyadaiden ok bankaclk ve borsann gelimi olmasndan tr imparatorlukta ii snfmsal bir g olacak lde gelimi deildi; devrimci gelenekten yoksundu. Siyasalerini kendiliinden dile getiremedii gibi, ideolojik temsilcilerden de yoksundu. ten Viyana dnda varolarda yaadklanndan siyasal hayatn uzanda kalmaya mahkmler.

iilerin iinde yaadklan maddi koullann ktl, yeni retime sokulan makinelere

nginlere duyduklan nefret, rencilerin anianna sempati ile bakmalanna yol ayordu.ciler iileri etkilerken iiler de rencilere g ve destek salyorlard. rencilerinarasnda alarak onlan kendi bamsz faaliyetlerini yrtme yolunda tevik etmeleriyle

urya mparatorluu tarihinde ilk ii rgtlenmesi olan Viyana i Birlii kumidu.cilerie iiler arasndaki ilikinin havas, Viyanah bir iinin u szlerinden anlalabilir:bizden biri lrse ok nemi yok ama zgrlmz borlu olduumuz bu gzel gen

ci beylerden biri lrse gerekten ok yazk olur.

KOSSUTH, LAJOS( 1 8 0 2 - 1 8 9 4 )

1848 Macar Devrimi'nin ve milliyeti hareketin nderi

Lajos Kossuth, soylu ama yoksul dm bir ailenin olu olarak, 19 eyll 1802de, Macaristann kuzeydousundaki Monokda dodu. Hukuk renimi grdkten sonra 1832de oturumlara k atlmayan bir soylunun yerine Pozsony (bugnk Bratislava) Meclisine girdi. Mec-listeki faaliyetleri srasnda. Kont Szechenynin reform

cu ve Macar milliyeti hareketini yaratmaya dnk atl-mn desteklerken, bu pol itikalann ancak Avusturya impa

ratorluunun boyunduruundan kurtulmakla mmknolabileceini savunmaya balad. 1837'de 1. Ferdinandn

Avustu rya tahtna kmasndan son ra, bir ok milli yeti ve reformcuy la birlik te tutuklanarak bebuuk yl hapiscezasna arptmid.

Kossuth, 1840da afla serbest kalnca, karmaya balad PestI Hrlap (Pete Gazetesi) gazetesiyle, Macarmilliyeti hareketinde etkili bir odak oluturdu. 1844dekurduu bir demekl e, Macar sanayisini korumak ve gelitirmek iin Avus turya mallarna boykot kampanyalarn rgtledi. 1847de Pete milletvekili olarak girdii Macar Mecllsl'nde milliyeti ve reformcu atlm trman

drmaya balad. Feodal ayrcalklarn kaldnimas, ky

llerin zgrletirilmesi, basn ve toplanma zgri,Anayasa ve u lusal bamszla dayal bir siyasal program savunuyordu. Bu dorultuda Mart 1848 bandayapt konumalaria yalnzca Macar deil, AvusturyaDevrimlnl de balatan kvlcm atelemi oldu.

O-

17 Martt a, Habsburglar tarafndan onaylanmak zorunda kalnan ilk geici Macar hkmetine Maliye Bakan olarak atand. Nisan 1848deki reform yasaiannn


8/47

u c v l i m c i

-Orta A II

Kar devrimci Avusturya ordusunun 12 Haziran'daPragda bir gsteri yapmalfta olan ek devrimcilerine

saldrmasyla, alt gn sren barikat sava balad.Engels, ek direniinin ek feodal beylerine ve

Avusturya askerlerine ayn lde kar olandemokratik bir hareket olduunu yazmt. Von

WindischgraetzVn toplarna yenik den Pragla birlikteek milliyeti hareketi de, Habsburg monarisine bal

olan Palacky'n/n eline geti.

karlmasnda etkiliydi. Bu arada milliyeti izgisineaylmac ve oven boyutl ar katarak, kar devrimin zel

kle Hrvatiar araclyla krkleyerek kullanabileceiir dizi gerilimin domasnda da pay vard. Eyll 1848de

Avusturyan n desteiy le Macari stan 'a giren Hrvat orusu karsnda, halk silahlandrma kampanyalar rtleyerek Savunma Komitesinin bana geti.

Aralk 1848de yeni Avustu rya imparatoru Franz Joeph, Macaristan'la tek bir devlet iinde birleecekleriniklayp, Ocak 1849'da Avusturya birlikleri Macar top-akianna girince, Kossuth, Debrecen'e ekildi ve 14

Nisan 1849'da tam bamszlk lan etti. Ancak yeniMacar devleti, kutsal mttefikine yardma gelen Rusrdularnn basks karsnda tutunamad ve Kossuth,andalaryla birlikte 11 Austos'ta kaarak OsmanlImparatorluuna snd.

Padiah AbdlmecitIn himaye ettii Kossuth, Mart850 sonundan itibaren birbuuk yl Trkiyede yaad,u srada bir Trke gramer hazrlad. 1851de gittii

ngilterede, milliyeti hareketi canland mak iin bir Ulual Komite kurdu. 1852de ksa bir sre Amerikayaittikten sonra dnd ngilterede 1859a kadar yaa

; sonraki yllarn ise Torinoda geirdi. Kossuth,867'deki Macaristan-Avusturya Uzlamasna iddetlear kt, ayn yl Pete'den aday gsterilmesine karn milletvekilliini ve lkesine dnmeyi reddetti.

Bundan sonraki yllarda siyasal etkinlii kalmayan Kos

uth, 20 Mart 1894de ld.

kili ktidar

Devrimci glerin abalannm yo|unlatg nisan sonlannda, mparator liberal bir anayasa iinsz verdi. Buna gre temel hak ve zg rlklerin alan' geniletildii gibi, iki meclisli birparlamento kurulacakt. st meclis aristokratlar ve din adamlanndan oluurken, alt meclisvergi deyen yurttalann oy kullanabilecekleri dlayh bir seimle oluturulacakt. Yaplandzenlemeler, liberal burjuvaziyi honut etmeye yetmi, ancak zellikle oy vereceklerinsnrlandmlmas rencileri fkelendirmiti. Protestolar sonucunda, hkmet ii vehizmetkrlar dnda btn yetikin erkek nfusa oy hakkn tanmaya raz oldu. Busnrlamay da honutsuzlukla karlayan renciler, byk bir gsteri dzenlediler. Hkmet,bir geri adm daha att ve genel oyu kabul etti. Bunun yansra iki meclisli parlamentoyerine tek meclisli bir parlamento oluturulacak ve Ulusal Muhafz istekte bulunmadkaViyanaya asker birlikler sevkedilmeyecekti. Sonunda mparator Ferdinand, basklardankurtulmak ve devrimle baa kmak iin soluk alabilmek zere 17 Maysta Innsbruckatand. Byiece bakentin denetimi btnyle devrimci komitelerin eline kald. Ancak byle

bir gelimeye tahamml olmayan bujuvazi, radikal unsurlara kar tavr ald. Devrimci glearasndaki bu ehkiyi gzleyen hkmet bundan yararlanmak iin niversiteleri kapatt veAkademik Lejyonu dattn bildirdi. Ynetimin bu tavn karsnda Viyana halk rencilerinyanna geti. Binlerce ii varolardan kp Viyanaya akmaya balad. Kentte ilk kezbarikatlar kuruldu. Bunun zerine hkmet geri ekildi. Dr. Alfred Fischoff nderliinde birYurttalar Komitesi kuruldu. Ulusal Muhafzlar eski konumunu srdrd. ktidar grnrdeHabsburg ynetiminde, gerekte ise devrimci glerdeydi. Ancak iktidan elinde fiilen tutamasa


9/47

imci gelimeler karsnda sinmi bile olsa Habsburg idare mekanizmas, henz elmemi olarak yerli yerinde duruyordu.

rimin Yitirdii Kyllk

taki ayaklanmalar sonucunda hkmetin almak zorunda kald bir karar, devrimin krsalme yaylmasn nlemek asndan nemli oldu. 20 Martta alnan kararla kyller

ndeki btn feodal ykmllkler kaldmimt. Uygulamaya nce Bohemya ve

vyadan baland. Daha sonra br blgelere yaygnlatrld. Feodal ykmllklerinrlmas ile birlikte hkmet, toprak sahiplerine tazminat demeyi kabul etti. Byiece

ler, zgrlklerini vergi deyerek elde etme zorunluluundan kurtulmu; bu yndenacak ajitasyonun n tkanm ve kylln devrimci ittifaka katlmas engellenmiordu. Toprak sahipleri de durumdan ikayeti olmad. nk, feodal ykmllklerinesi, kyller arasnda honutsuzluklan artrd gibi, bu tr iletmecilik artk ekonomikktan kmt. Bylelikle ekonomisi hl byk lde tanma dayal olan Habsburgratorluunda ordu iin bir asker deposu olan krsal kesimin kentle olan balantsna

ahale edilerek sadk insan gruplan da yaratld, demokratik devrimin kyllerininden yoksun kalmas bilinli bir biimde saland.

iyeti Ayaklanmalar

rdinand ve siyasal kurmaylan (kamarilla), Viyanadald g dengesini kollarken, bir yandan

mparatorluk topraklanndaki milliyeti ayaklanmalann gidiini lehlerine evirmeyeyorlard. talyada Milano, Plyemonte ve Sardunya Krall Habsburglara sava am,dik bamsz cumhuriyet ilan etmiti. Moravya, Galiya, Transilvanya ve Dalmaya

klik, Hrvatiar bamszlk taleplerini ykseltmilerdi. Milliyeti ayaklanmalann ardndan,ristan ve Bohemya bamszlk ilan etme aamasna gelmiti.

turya-Macaristanda 184 8 Devrimlerinin bir ayann liberalizme brnn iseyetilie dayanmas, bir uluslar mozaii olan Habsburg mparatorluunun bu zglndan kaynaklanyordu. Habsburg mparatorluunun ulusal bileimi 18 48de yle tahminordu: Almanlar Yzde 23, Macarlar yzde 14, ek ve S lovaklar yzde 19, Sloven lere 13, Hrvatiar ve Srplar yzde 7, Polonyallar yzde 8, Kk Ruslar yzde 8,enler yzde 8 ve talyanlar yzde 8. Bu uluslar kesin corafi alanlara da sahip deildi.in Macaristanda Slovak, Romen, Hrvat, Srp ve Alman aznlklar yayordu. Burada enalk ulus olan Macarlann toplam nfusa oran yzde 50nin altndayd.

acar Devrimi

rim ncesi Macaristan

koullarda Macar milliyetilerinin ilk adm, 1825te Kont Stephen Szechenyinin abalanylar Dil Akademisini kurmak olmutu. Bunu 1844de Macarcanm resmi dil olarak kabul


10/47

18 Mart 1848 leden sonra ikide, kalabalk-ve neeli bir halk topluluu. Kral Friedrich Wisaraynn nnde toplanmt. Umulan, Kral'n reformlar mjdelemesi ve ordunun ehirden ekileceiaklamasyd. Fakat bundan tek sz edilmeyince, kalabalk "Asker ekilsin! Ordu defolsun!" sesleriy

kaynamaya balad. Bunun zerine Kraln emriyle alana giren svariler, kllarn ekerek halkarasna daldlar. V iyanada olduu gibi Berlin'de de devrimin ateini halka saldran askerler krklemi

(Soldaki resimler) Marx 1848de yle yazmt: "Prusya burjuvazisinin ve genel olarak Alm burjuvazisinin marttan aralka kadarki tarihi, Almanyada saf bir burjuva devriminin ve bir Anayas

monar i grnm altnda burjuva egemenli inin kurulnfiasnn mmkn olmadn, mmkn olann tfeodal mutlakiyeti kar devrim veya bir toplumsal cumhuriyeti devrim olduunu gsteriyor." Marx'altn izdii anlamda bir devrimin olabilmesi, ii snfnn ve dier ezilen snflarn bamsz ve hal

saylr bir siyasal g haline gelebilmelerine balyd. Oysa Alman ii snf, bamsz siyasal eylemrgtlenme bilincine ancak 1848 Devrimi srec i iinde ulamaktayd. 1848de bir ii heyetini, fl

blgesindeki bir Belediye Meclisine dileke sunarken gsteren resim, bu durumu yanstyor. Mecli oluturan burjuvalar ii temsilcilerinin bavurularn cinlerken bir yandan skntdan ter dkyor, Iyandan ise iilerin bu "mnasebetsizlii"ne bir son vermek isteiyle, buna kalkrlarsa balar

gelecei kestirememenin teredddn yanstyorlar. iler ise, ak pencereden kent meydanntoplanm kalabal gstererek, talepleri kabul edilmedii takdirde olabilecekleri iaret ediyorl

Egemenlik mevkiinde bulunan burjuvalarn rkeklik ve tedirginlii ile "ynetilen" iilerin kararllkglerin in bilincinde oluu, 1848 Devrimi boyunca sren gerilimi yanstyor. Bu gerilim burjuvalar

kendilerini mutlakiyeti, kar devrimin kollarna atmasyla kopu noktasna varacakt.(st


11/47

Kossuth, nce Macar Meclisi'nde, ardndan Viyana'da yapt devrimci konumalarla, Macar milliyeti masnn yansra, Avusturya Devrim i'ni balatan kvlcm yakt. Temsil resimde, halk vatanlarn

mak iin gnll savamaya arrken grlen Kossuth, 14 Nisan 1849'da Macaristan'n bamszlnti: Macar ordular 24 Nisan'da Peteyi, 21 Maysta da Buda'y aldlar. Avusturya Hkmeti Rus anadan yardm istemek zorunda kald.

esi izledi. Lajas Kossuthun 1848de Macar zerklii bayran ykseltirken temelnaklardan biri, 1844 dil devrimi oldu.

umsal Yap

ristan 1848de, o sra lkeyi dolaan bir gezginin anlannda dile getirdiine gre, birpa lkesinden ok, bir Asya lkesini andryordu. Kyllk feodal ykmllkler altndakla birlikte Macar soyluluunun yaps, Bat Avrupadakinden farklyd. Sahip olduun bykl ne olursa olsun, her zgr insan soylu olarak smiilandnlrd. rneinturyada 353 kiiden biri Bohemyada 828 kiiden biri soylu iken Macaristanda ondrten biri soylu saylyordu. Bu soylular keyfi olarak tutuklanamaz, yol ve kpr vergisiezlerdi ve daha da nemlisi oy verme hakkna sahiplerdi. Ilml nder Kontenyinin 1848de Don zerinde ina ettirdii asma kpr yalnzca lke ticaretinindrmak bakmndan deil, getirdii sembolik kpr vergisi ile soylulann vergikln krarak yeni bir dnemi balatmt.

Kvlcm

nanm yansra Macaristan ve Bohemya, Habsburg mparatorluundaki bahca devrimezleri oldular. Kossuthun 3 Martta Macar Meclisinde yapt konuma, devrimin ilkm olmutu. Meclis 15 Martta yeni Macar devletinin anayasasn kabul ederek yerini

h sayda semenin oylanyla seilen yeni bir parlamentoya brakt. Hkmet gelenekselnt Budapeteye tand. mparatorluk ordusundan bamsz bir ordu kuruldu veristan kendi btesini yapma hakkn kazand. Artk bamsz olarak belirleyecei detini yrtmek zere Viyanaya bir tr eli atad. Transilvanya ve Hrvatistan daristan smrlan iine alnd.

ratorluk hkmeti uzun tartmalardan sonra yeni anayasay onaylad. Macaristanrdan bir devrimle danya kar da zerkliini resmen salam oldu. K ont Lois

yany babakanla atand. Parlamentoda soylular, hkmette ise bujuvazi ounluktayd.sonlanna doru yeni hkmet. Mart Yasalan olarak anlacak bir dizi yasa kard. Basn

ndeki sansr kaldnid, yarglamada jri esas getirildi. Katlabilmek iin mlk sahiplii

aranan Ulusal Muhafz rgt olutur uldu; din zgrl ve eitl ii tan nd . Martlan yalnzca temel hak ve zgrlklerle smrh kalmad. Serflik btnyle kaldmid gibi,lann vergi baklna da son verildi. Ancak bunlarla elien bir baka karar,ilerine toprak datlm olmayan kyllerin emek hizmeti sunmalan da zorunluordu. Byiece hukuki olarak son verilen serflik ilikileri gerek ihki olarak sryordu, bir yolun tutulmasnda temel gd, aadan gelecek bir devrimin nne gemekti.

nda ilk tepkiler grld. Topraklar igal edildi, soylulann mlkleri tahrip edildi.

A lm an s Sm hm n lk Ulusa l rgt : sa Karde l i i

Burjuvazi -sadece Fransa deil tm Avrupa burjuvazlsi-1789u hi unutmad. 1789, herkese burjuvazinin kendiegemenliini kurmak iin giritii bir devrimin bile, bur

juv azini n varl n tehd it edecek taleplerin domasna

yol aacan gstermiti. Bu yzden 1789 sonras dev-rimlerinde burjuvazi hareketin snfsal bir nitelik kazanmamas iin ok daha aba ve' zen gsterdi; srekli olarak snf temelli rgtlerin yerine konabilecek rgtlenme biimlerini aratrd. Snfn btnln, eski

den kalma alma rgtlerini modem koullara uyarlayarak paralama konusunda, zellikle Alman burjuvazi

sinin ve Prusya Devleti'nin baarl olduu sylenebilir.

1848 llkbahanndaki devrimci dalgann ykselii srasnda iler ve kalfalar, radikal kk burjuvalar veburjuva liberalleri le birlikte tavr almlard. Devrimin

lk gnlerinde ise iilere birtakm yurttalk haklannnverilmesi ve yaam koullarnn yiletirilmesi, burjuva

zinin talepler listesinde yer alabilmiti. Ancak zamangetike, iilerle lgili huk uki ve maddi taleplerin unutulduu grld. zellikle Pariste ii snf le burjuvazinin ayrmasn belirginletiren Haziran ayaklanmasndan sonra, Alman burjuvazisi iilere kar duyarszla

t; bunun da tesinde sertleti. cretliler iin yaamzorlatran yeni vergi dzenlemeleri getirildi, kitleselten karmalar balad, aylarca sz edilen cret arttan gerekletir ilmedi. Bu saldr karsnda iilerin eko

nomik ve siyasal ve ktisadi mcadelelerinin rgtlenme

sorunu gndeme gelmiti.

Oysa 1848de Almanyada i kitlesinin ve hareketinin ana kitlesini oluturan iiler ve ou gezginci olan

kalfalar, zanaat/manfaktr ile modern sanayi arasndasallantda bulunan ekonomik yapnn alma tarz ve

kltrne dayanan eski lonca tipi demekler erevesineskp kalmlard. Breslau, Dsseldorf, Hamburg, Frankfurt, Hanau, Koblenz, Marburg ve Nrnberg gibi sosya

listlerin etkili olabildii byke merkezler bir yana braklrsa, 1848 llkbahanndan sonra kurulan demeklerinou ii kimliinden ok meslek kimlie sahip kan,ii snfnn tmn kapsayan bir dayanma perspektifine sahip bulunmayan eski tip rgtlerdi. Bu rgtlerdeki iilerin ou -birok yerde tm yeleriyle birilktedernekler- ayn zamanda evredeki kk burjuva demokratik derneklere yeydiler.

Bu amaz mesleki dzeyde amaya ynelik iki giriim, 1848 Yaznda matbaa ve sigara iilerinden geldi,

ilk yayn organ olan TypographlayLeipzIg'de kartmaya balayan ve teden beri Alman ilerinin

sekinleri gzyle baklan matbaa iileri, HazirandaMainzda toplanarak Natlortale BuchdruckergehlHenver-

band'(Ulusal IMatbaac raklan Bl rili) k urdular. Ardndan Beriln, Dresden ve Potsdamda genel cret hakk

talebiyle grevler rgtlediler; g rev knclannn adlanndemeklerinin yayn organ Gutenberg'eakladlar. Burgtn grd ilgiden rahatsz olan matbaa sahipleriaustos sonunda ilerle verenleri ayn at altnda

biraraya getirmek amacyla Zentralvereln der deutschenBuchdrucker(Alman Matbaaclan Merkez Demei) kur-

dularsa da baarl olamadlar. Matbaa emekilerini n rneini zleyen sigara ileri de Berilnde bir kongre

toplayarak Relehsvereln dar Zlgarrenmaeher\(imparatoriuk Sigara Yapmclan Demei) kurdular.

Anc ak en neml i ve r ac gi ri imi, Beril nde Step

han Bom yrtyordu. 1848 Devrimlnln balamasylabirilkte, ii leri rgtlemek iin Marx'in talimatyla Ber

lin'e gelen Bom, iilerin Ulln dzeyinin dklnden hareketle ileri reformist talepler etrafnda topar


12/47

-Orta Avr

maya girimiti. Arkada, altm iisi Blsky le birliktesan ortasnda Zentralkomltee tr ArbelterI (i Mer

z Komitesi) kurdu. Komite adma, Oas Volk-ozlallsllsche Zeltschrlft (Halk- Sosyalist Dergi) adyla

dergi karmaya balad. Born bu dergide, loncac-esiekl alkanlklara ok fazla atmadan, bamsz

genel bir i rgt fikrini lemeye balad.

Bu arada Frankfurt'ta 14 Temmuz - 18 Austos aranda, 200 zanaatkar ustasnn katld bir Alman

anayi Kongresi topland. Modern hukuki ve toplumsal ullara ramen lonca yapsn srdrmekte direnentalar tarafndan kongreye katlmalarna izin verilmen kalfalarn oluturduu birok i dernei, 20 Tem- uzda, Kassel'll profesr Kari Georg Winkelbach nrliinde bir kar kongre rgtlediler. Bu ekimeninnlandrd tartma ortamn yi deerlendiren Born,ygn bir an yaparak, ileri ve kalfalar Berlinde

kongresinde biraraya gelmeye ard.

Bornun ars zerine 23 Austos-3 Eyll 1848 tarihinde Berlinde biraraya gelen, Leipzig, Chemnit z, Ber

, Hamburg gibi Kuzey Alman sanayi merkezlerindenkadar dernek. Alman i snfnn lk ulusal rgt

an Die Arbelterverbrd erungu(i Kardelii) kurdu.erkezi Leipzig olarak belirlenen demein merkez ko

tesine Bornun yansra terzi kalfas Georg Kuck ven iisi Franz Schwennlnger seildi. Dernein yayne Verbrdenng-Korrespondenzblatt alter eu tschenbe lter (Kardellk-Tm Alman ilerinin Haberleme

azetesi) 3 Eklmde yaynlanmaya baland.

Kardelii, Almanyann her yerinde iler taradan cokuyla karland ve yaklak iki ay inde 100dar i dernei bu ulusal rgte katld. Dernek ve e Verbriiderunggazetesi, devlet tarafndan destekle

n retim kooperatiflerine dayal bir ekonomik ve topmsal topyann propagandasn yapyor ve loncaclar retim kooperatifleri alternatifini yerletirmeye arken de kk apl zanaatkrlan rgtlemeye de

en gsteriyo rdu. Dernein : Toplum sal, demokratik kardee olan lan ve i Kardeliiad, snfsalyanmay esM zenaatkr ahlkyla badatrmaya elrili armlara sahipti. Bunun yansra. Alman siyal yaamnda nemli bir yenilik olan, kadn ilerin runlar da, dernekte ele alnd, kadn haklar savunusu Lulse Otto da sk sk Die Verbrderungayazlar

zd.

1848 sonlarna doru, iler arasnda bur|uvazlninve kk burjuvazinin kendilerine ihanet ettii dnce

si yaygnlamaya balad. Prusya Devrimi'nin bastrl

mas ve Frankfurt Ulusal Mecllslnln monariyle uzlama eilimleri iileri tedirgin ediyordu. Bu durum, iKardelii'n\n de radikallemesine ve siyasallamasnazemin hazrlad. LeipzIg'deki i KardeliiMerkez Komitesi, 1848 sonlannda byk bir Saksonya iileri Kong

resi toplayarak gvde gsterisi yapt. Die Verbrde-rungda da sk sk Marx'in gazetesi Neue RhelnIsche

Zellung'an(Yeni Ren Gazetesi) yazlar iktibas edilme

ye baland.

28-29 Ocak 1849'da Heldelbergde toplanan Gneybat (Wrttemberg, Baden, Hessen, Bavyera) Alman iiDernekleri Ko ngresi, gneyde ok gs z olan i Kar

deliiiin mthi b ir frsatt. Kongreyi dzenleyen iidemeklerinin amac, i Kardelii le, 1848 Temmu-zunda Frankfur tta loncac kalfalar tarahndan kurulmu bulunan Allgemelrte deu tsche Arbe lte rko ngres s'I (Genel Alman iiler Kongresi) biraraya getirmekti. Marxlayakn birlii iinde o lan, Neue Deutsche Zeltung(Yeni

Alman Gazetesi) redak tr Jos eph Weydemeyer' in dedesteini alan Born, stn rgt ve hatip yeteneiyle

bu ko ngrede loncaclan altederek, LeIpzIgde dzenlenecek bir kongreyle yeni bir birleik i rgt kurulmasn kabul ettirdi. Kurulacak yeni rgt n adAllge-melne deutsche Arbelterbund(Genel Alman ileri Birlii) olacakt. Born, ubafband a Klne giderek Marx'-la kurulacak bu yeni rgt zerine uzun uzun gr

alveriinde bulundu

Kardelii, ubat ve Mart 1849'da olduka etkiuyandran bir anayasa kampanyas yrtt. Frankfurt Ulusal Mecllsinin Anayasa Tasars, fabrika ilerini,zanaatkr kalfalarn, gndeliki ileri, hizmetileri,renberleri ve yoksulluk yardm alanlar kendi kendineyeterli olmayanlar diye tanmlayarak oy hakkndan mahrum brakyordu. i Kardelii, ilerle kalfalar, reit olmayanlarla, serserilerle ve haydutlarla hukukenbir tutan bu taslaa kar byk bir propaganda ve

mza kampanyas yrtt. ubat 1849da o zamanakadar pek dile getirmedikleri birok talebi bir program olarak ortaya koydu: alma sresinin ksaltlmas, imahkemeleri kurulmas, fabrika dzeninin demokratikletirilmesi, salk fonlarnda zynetimin kurulmas,genel cret hakk, 14 yandan kk ocuklarn alt-nlmamas ve sendikalama hakk gibi... Bo m'un 6 Martta

art 1849'da, Ren blgesindeki Lennep ili ii Dernekleri Birli, iilerin iinde bulunduu sefaleti Berlin 2.eclisi'ne hitaben anlatan bir bildiri kaleme almt: "Wuppertal iileri! Bizle bir olun, gidin ve siz de bizimptmz yapn! Eer bu ekilde davranamyorsanz, gelin birlikte radikal bir yol tutturalm. Birlikten kuvvet

oar!"

Leipzigde yapt konumada syledikleriyle, i Kardeliibtn bu taleplerin tesinde, iilerin mcadelesinin dorudan doruya siyasal nitelikli olduunu lk

kez aka ortaya koydu: iler, her eyden nce heralanda halkn egemenliini gerekletirmeye almaldr; iiler hereyden nce demokrat olmaldr.

En azndan Born zerindeki etkisiyle, i Kard elii-

nln bu siyasallamasnda byk pay bulunan Marx ve Neue RhelnIsche Zeltung evresindeki arkadalar dabu srada Ren blgesindeki ii derneklerini Alman i snfnn bu lk ulusal rgtndeki gelimeleri daha dahzlandracak bir odaa dntrmeye alyorlard. Buabada temel ara, Klner Arbeltervereln'l (Kln iDernei). Dernek, Marx Klne gelmeden ksa bir srence 13 Nisan 1848de kk burjuva radikalleri, Blan-qui, Weitling ve Blanc yanllarndan oluan 300 kiilik

bir i i ve aydn topluluu tarafndan kurulmutu. Ba

kanla getirilen yoksul dostu hekim Gottschalk, insansevgisine ve eitlikilik anlayna sahip, Blanc yanls

bir topyac sosyalist; Engelse gre ise tam bir kofbeyinli di. Temmuz 1848de Gottschalkn hapse girmesinden sonra dernein inisiyatifi Marx ve arkadalarna geti. 1848 sonunda hapisten ktnda iilerin

sefaletiyle, yoksullann alyla sadece bilimsel ve dok-triner ynden lgilendiini syleyen Gottschalkn

Marxa ynelttii saldn etkisiz kald. Neue RhelnIscheZeltung, radikal demokrat gazete Neue KlnIsche Zel-tung'un (Yeni Kln gazetesi) da desteini alarak, iderneklerini demokratik derneklerden aynlp i Kar-

delli'nekatlmaya ve kurulacak ii rgt iin almaya ardlar. Kln ii Dernei,Nisanda Marx'in cretli Emek ve Sermaye makalesini tartma toplantlandzenledi ve bu makaleyi oaltarak Ren blgesindeki ii d erneklerine datt. Die Verbriiderungda makaleyiyaynlad. 6 Mays 1849da Ren ve Vestfalya blgesindeki btn dernekleri, Kln i Demel'n\nanszerine Kln'd e toplandlar. Ancak Ren blgesinde birok yerde barikatlar kurulduu ve devrim son mcadelelerini verdii iin kongre birka saatte dalmak zorun

da kald. Zaten devrimin yenilgisi zerine varolan btntasanlar gerekleme imknlanndan yoksun braklmt.

Kar devrimin kesin zaferi, kurulmas kararlatnlan yeni ii rgtn de bir hayal haline getirdi. Genede Kardelii, Dresden'de ve Baden'de devrimcisaflarda savaan Bornun Almanyadan kamasna ramen faaliyetlerine son vermemekte direndi. Hatt ubat1850'de Leipzigde, toplam 15.404 iiyi ve kalfay temsil eden delegeleriyle 2. Genel Kurulunu toplanlay baard. Ancak bu rgte daha fazla tahamml edemeyen Prusya Devleti, 1850 Mays'nda nce Berlin, Breslau,Knigsberg rg tlerini, ksa bir sre sonra da Leipzlg-deki Ka rde lii Merkezini kapatt. Ulusal Matbaacraklar Birli iayn yl, mparatorluk Sigara YapmclarBirlii de ertesi yl kapatld.

Kapatlmadan az nce, Wrttemberg Prenslllnde kaleme alman bir polis raporu ii Kardelii'nl Kardelikad altnda Alman sosyalizmini gelitiren bir rgt olarak damgalamt. Oysa rgtn yayn Die Verbrde-rungda,kapatlmadan bir ay nce Stelngruber imzasyla yaynlanan bir makalede toplumsal devrim, anariyeve herkesin zarar grmesine yolaaca iin reddediliyor , btn partilerin uzlamasyla, zenginle yoksul arasndaki uurumu kapatacak toplumsal reformlannyaplm as savunul uyordu. Snflar aras dayanmayve uzlamay temel alan bu szler, i Kardelii'nlngerekten on yllar sonraki Alman sosyalizminin (sosyaldemokrasinin) ana kayna olarak yorumlanmasn dorular niteliktedir.

Alman i snf nn ulusal apt a ve lonca, meslekerevesini aan ilk rgt olan i Kardelii1850lerve 1860'lar in nemli bir kadro ve deneyim birikiminide miras olarak brakmtr.

TAI IL BORA

111


13/47

car Devriminin Amaz

arlar, ulusal bamszhklann kazanmlard ama kendileri, Macar olmayan uluslar zerindemenlik kurma yolunu tutuyorlard. Transilvanya ve Hrvatistan topraklanna kattktan sonrame hakk verdikleri toprak sahiplerine Macarca konuma zorunluluu getirdiler. Byiece

ar Devrimi, ii ve kylleri darda brakarak derinletirdii snfsal elikiye, Macarayan uluslan dlayarak ulusal elikiyi de eklemiti. Bu yanl politika etkisini abukerdi. 15 Manta Petede ounluunu niversite rencilerinin oluturduu kalabalk bir

p, radikal bir platform oluturmas isteiyle bakaldrd. Sivil bir milis gcyle birhkte

l bir devrimci komite kumidu. Bu komitenin nderi nl air Sandor Petf idi. Batupa zeUikle de Fransz cumhuriyeti geleneinin etkisi altndaki hareket, aristokratlardanet ediyor ve alt snflara sempati ile bakyordu. Petf ve yandalan harekederininsuthun dnceleri ile ayn dorultuda olduuna inanyorlard. Ancak bir grup niversitencisi, Kossuthu ziyaret ederek dncelerini atklannda, Kossuth onlara toplumun altlanndan, iilerden, kyllerden zanaatkarlardan uzak durmalanm tledi. Kossuth, rkerin ar bast Macar milliyetiliini de arkasna almak istiyordu. Oysa Petfierliindeki radikaller, Macar milliyetiliini benimsemekle birlikte, bu milliyetiliin etnikenlere dayandnimasna karydlar. Kald ki 15 Marttaki Budapete ayaklanmasnudiler, Slovenler, Romenler, Macarlar hep birlikte gerekletirmilerdi. Oysa bu uluslan

me ve seilme hakkndan yoksun brakan Kossuth ve parlamento asndan Macaristanek Macarlar anlamna geliyordu.

bsburglarn Oyunu

ar milliyetiliinin glenmesinden huzursuz olan Habsburglar, bu tehlikeye kar,aristandaki azmhklan desteklemeye balad. 23 Martta Hrvat milliyetileriyle iliki

deki Baron Josip Jelaac Hrvatistan genel valiliine getirildi. Hrvat memurlara Macarmetinin dzenlemelerine uymamay emreden Jelacic, Hrvatistan da askeri g toplamayaad. Hrvat direnii karsnda hayal knkhna urayan Kossuth da talyada srmekte olan

a iin Avusturya ordusuna fazla asker verme talebini geri evirdi. Bu gerilim srerkeniran banda, grevinden alman JelaCic, karara uymayarak Hrvatistanda sava hazrlklarn

drd. Temmuz banda taraflar aka kar karyayd. mparatorluk saldn iin uygunan kollarken Kossuth, Macar parlamentosundan lkenin tehlikede olduunu aklamasn200 bin kiiyi silah altna almasn istedi. Macar hkmetinin imparatorlukla yapmakdii btn pazarlklar sonusuz kald. Austos sonunda Macaristana zerklik salayan Mart

alan yrrlkten kaldnid. Eyllde de Jela3c, Macaristan igal etti. lml Macar nderlersuthu hkmet kurma fikrinden vazgeirdiler ama Macar devrimi ank ak bir savaa

m, devrim ve kar devrim arasndaki ilk asker cephe almt.

ohemya Devrimi

iyeti unsurlann ar bast bir baka devrim Bohemyada oldu. ou Alman olanemya soylulan, Habsburg mparatorluuna sadakade balydlar. Soylulann denetimindekiemya meclisi, Avusturya egemenliine kar bir direni gstermedi. Bohemyada 2 milyonana karlk 3 milyon Slav yayordu. ehirlerdeki ounluun Almanlardan olumasnalk krsal kesimde Slavlar ounluktayd. Ancak serflik boyunduruu altndaki kyllernda milliyeti zlemler henz gelimemiti.

sal bamszlk ynndeki ilk hareket Pragdan geldi. Marttaki gsteriler. Alman velerin katlmyla onaklaa dzenlenmiti. Gsterilerin amac, temel hak ve zgrlklerin

anmasyd. Ancak ek milliyetileri Mart Yasalan ile Macaristana tannan haklanndilerine de tanmmasn isteyince bu talepleri Almanlar deil, ek kk bujuvazisiekledi. Devrimciler, hem iileri, hem de kylleri kazanmak iin almann

rienmesini ve sertlie son verilmesini talepleri arasna aldlar. Ulusal bamszlkplerinde de birtakm yumuamalar yaptlar. Tarihi Frantisek Palacky ve gazeteci Karellidek nderliindeki ekler 22 Martta mparatorluk Meclisine bir dileke vererekemya, Moravya ve Avusturya Silezyasndan oluacak, Macar modelinde zerk bir ekletinde Alman ve ek dilleri arasnda eitlik salanmasn talep ettiler.

keye 8 Nisanda verilen karlkta, resm yazmalarda iki dil arasnda eidiin salanmasPragda ayn bir Bohemya ynetiminin kurulmas uygun grlyordu. Bohemyann dier

v blgeleri ile birlemesi konusunun ise temmuzda toplanacak mparatorluk Meclisine

klmas gerektii bildiriliyordu.

ikatlann Kuruluu

arada Almanyada, Frankfurt kentinde Alman birliinin salanmas hazrlklanm yrtmekulusal bir mechs toplanma. Ulusal Meclis tarafndan. Alman topraklan iinde sayldPalacky Bohemya temsilcisi olarak toplantya anid. ekler, Frankfurt Ulusal Meclisinin

emyay Alman sayan tutumundan tedirgin oldular. Bunu dengelemek iin Haziranda bir-Slav Kongresi dzenlediler. ek ve Slovaklarm ounlukta olduu kongreye Polonya,

A

Prusya'da ve dolaysyla Almanyada devrimin ennemli an, Berlin ayaklanmasnn olduu 18 Mart

1848 gecesiydi. Yaklak 14 bin askere karayaklanmaclar tahminlere gre 3-4 binden fazla

deildi. Ancak barikatlarn arkasndaki bu 3-4 bin kii,kendilerine yiyecek getiren, yaralann saran, silah,

sopa, ta yetitiriren binlerce insann desteinesahipti. 18 Mart gecesinin b ir tan yle yazmt:

Barikatlarda mcadele azmi ve cesareti grlmemiboyutlardayd ve denilebilir ki, her top atndan sonra

daha da byyordu. Barikata ynelik bir saldrolmad srece insan gruplar canl bir biimdesohbet edip ilenerek vakit geiriyorlard. Ordunun

yaklat grld anda, gruplar yldrm hzyladalyor, herkes grev yerine gidiyor, kimisi barikatta

ate edebilmek iin alm bir deliin arkasnageiyor, kimisi ta atabilmek iin damlara kyordu. Resimde, barikatlarn ardnda kurun dken ocuk ve

kadnlarn olduu bir grup grlyor.

i-


14/47

-Orta Avr

Rudvenya, Gney Slavlar ve mparatorluk dndaki Slavlardan da temsilciler arlmt.

Kongrenin canl gemesi Pragda byk umutlar yaratt. Kongrenin sona erdii gn, genradikaller, zellikle niversite rencileri bamsz bir ek cumhuriyeti kurmak iinayaklandlar. sizlikten ve pahallktan ikayeti olan iiler rencilere destek verdiler. Esnafve zanaatkarlar zaten marttan beri ek devrimcilerini destekliyordu. Bylece Pragda ilkbarikatlar kuruldu.

12 Haziranda Bohemya Valisi Prens Windischgra^tzin ei gsteriler srasnda bir kaza sonuculdrlnce zaten milliyeti ayaklanmalara iddetle kar kan vali, isyan bastrmak iinhazrlklara balad. Asker hazrlklan gren ii ve renciler gsterilerini younlatrdlar.Sokak barikatlan geniletildi. Valinin Saray yakld. atmalar balad. Askerler, darsokaklarda sren barikat savanda baanl olamadlar. Devrimcilerin kyllerin desteinikazanma abalar ise boa kt. Palacky gibi lml nderler araya girerek iddeti nlemeyealtlarsa da atmann nne gemek imknszd. 16 Haziranda birliklerini tamamen Pragndna eken Windischgraetz kenti youn top atma tuttu. Askerler Praga girdi. Kentteskynetim ilan edildi. Btn devrimci kurulular ortadan kaldrld, birok devrimcildrld ve yzlercesi tutukland.

ays 1849'da Baden Devrimi'ni korumak iin oluannll asker gler, devrimci enternasyonalizmin en

nl simgesi oldular. 6 bin kiilik bu g, tamamiylenaatkarlar, iiler ve Avrupa'nn her yerinden gelmi

evrimcilerden oluuyordu. PolonyalI bir gnll ylezmt: "Badende sz konusu olan sadece ortak

ava iin deil, ayn zamanda ortak dmana kar cadeleydi. nk Alman halkn ezenler aynmanda Polonyay ve dier btn uluslar daenlerdir."

Viyanada Devrimin Bunalm

Bu arada Viyanada koullar hzla ktleiyordu. Ekonomi tam bir durgunlua girmiti.zellikle esnafn ileri ok kt gidiyor, gnlerce birey satamadktan oluyordu. Dirlik ve

dzeni devrimci komitelerin salamas ise resm polis gcn huzursuz ediyordu. Baharaylannda, Dr. Fischhoff bakanlndaki Kamu Selameti Komitesi, Ulusal Muhafz ile ibirliinegirip ynetimi ele alncaya kadar sululuk oranlannda trmanma gzlendi. Tabii bu resmisululuk vakalar iinde, Kamu Selameti Komitesine ve Ulusal Muhafza kabul edilmeyen vekarlann kendi balarna koruyan iilerin tepkileri de oka yer ahyordu.


15/47

u Projeleri

ynetimin nndeki ilk ve balca sorunlardan biri isizliin azaltlmas idi. Bunun iin projeleri yrrle konuldu. Yeni yollann yapm, akarsulann temizlenmesi gibietlere giriildi. Ancak bu kamu projelerinin yrtlmesinde glklerle karlald. Krsal

mden byk bir ii akn oldu. ok gemeden 20 bin kii i iin kaydolmutu. Tpkadaki Uluslar Atlyelerde olduu gibi orta snflar, bu projelerde alan iilerin aslnda

mayp kendi dedikleri vergilerle beslenen asalaklar olduunu dnyorlard. mparatorluk

krasisi de orta snf muhalefetini destekliyordu. Bu arada imparatorluun talyadaki savailer arasndan asker toplama istei sonusuz kald. Bu sefer hkmet denen cretleri

rmek istedi; buna da Kamu Selameti Komitesi kar kt. Kamu projelerinin ynetimirsite rencilerinin elindeydi. Bunlarsa alma hakkndan sz etmekle birlikte pratikteapacaklann bilemiyorlard. Birok iiye cret dendii halde i verilemiyordu, bualk kk burjuvalann tepkisinin younlamasna yol ayordu.

Devrimin Ata

ustosta burjuva nderler mparatorun yenid en Viyanaya d nmesini istediler. Am alaneki devrimci glere Jcar bir dayanak salamakt. 18 Austosta mparatorlukun kamuyle ilgili bakan cretlerin drldn aklad. Komite bu karan protesto ettiyse de,harcama yetkisi komitede deil merkez hkmette olduu iin sonu elde edemedi.

lerin drlmesi karsnda iiler tepkilerini 21-23 Austos arasnda byk gsterilernleyerek ortaya koydular. Fakat ynetim bu kez taviz vermemekte kararlyd. Gsteri ventlar g kullanlarak bastnimaya alld. renciler ve Ulusal Muhahzlarm bir blmri destekledi. Direni ok kt rgtlenmiti. Aynca renciler ak bir i savatanuyorlard. Ulusal Muhafzn zellikle mlk sahiplerinden oluan kesimi, merkezi hkmetrinin yannda yer ald. Silahsz iilere ate ald ve en az 18 ii ldrld. renciiler ne yapacaklann bilemezken burjuvazi ve merkez hkmet kendilerini toparlyordu.rtam iinde Kamu Selameti Komitesi datld. Ulusal Muhahz merkez hkmetintas altna alnd.

Devrimm Baars

imde bir imparatorluk kararnamesi ile Macar Parlamentosu datld ve Jelaic yenidenristana vali olarak atand. Viyanadaki birliklerin Jelacfice katlmas emredildi. Karm, milliyeti Macar devrimiyle demokratik Viyana Devriminin zerine ayn andayordu. Bu manevra ustalkla tasarlanmt. Gl bir Alman mparatorluundan yana olan

Devriminin balamasyla birlikte, Almanyann birok blgesinde kyller onyiiardr ektikleri feodal milklere ve egemenlere kar hniann da vurmaya baladlar. Nisann ilk gnlerinde, krsal kesimde

ardna kyl ayaklanmalan gerekleti. En nemli olay, Saksonyadaki Waldenburg Saray basknyd.an'da feodal ykmllkleri protesto etmek iin toplanan 10 bine yakn kyl, Waldenburg Saray'nayrye geti. Prens von Schnburg-Waldenburg kaarak orduya snd. Saray korumaya gelen birbirlii, ta yamuru altnda geri kamak zorunda kald. Hkmet gleri iki gn sonra saray

sine yaklaabildiklerinde, bir yangn yeriyle karlatlar. Kyller, onyllann hncn karmd.

BLUM, ROBERT( 1 8 0 7 - 1 8 4 8 )

Alm any ada 1848' ln devr im ehidi " olarak simgelemi olan kk burjuva radikal nder Robert Blum,

yoksul bir memur ailesinin ocuu olarak 10 Kasm 1807'de Kln'de dodu. stn zekasyla okulda byk baar gstermesine ve daha 10 yandayken Kln papaz okulunda matematik retmenlii yapmaya balamasna ramen, ailesinin yoksulluu yznden 13 yanda eitimini yarda kesmek zorunda kald.

Bu yllarda Blumun gzleri de bozulmutu. 1840-47yllarnda Saksonyann bakenti LeipzIg'de tiyatrolardaktphanecilik, sahne hizmetleri gibi ilerde alarakve yazarlk yaparak y aamn kazanmaya alt. Yazlaryla, milliyeti ve liberal fikirleri savunan bir ajitatrolarak t:nnmaya balamt. mkn bulduu lde seyahat ederek, baka ehirlerde de bu fikirler etrafndabir r gtlenme oluturmaya alyordu. 1848'de bir yaynevi kurarak siyasal faaliyetlerini younlatrd. Budnemde, liberal ve demokrat fikirlerini Katolik inanlaryla badatrmaya alyordu. Gene 1847'de Polonyahalknn bamszlk iin Prusyaya kar verdii mcadeleyi destekleyen yazlar yazd iin, Saksonya Meclisi seimlerinde kazand milletvekillii, hkmet tarafndan onaylanmad.

Robert Blum, 1848 Devrimi'nde parlamenter solun en radikal ve tutarl nderiydi. Frankfurt Ulusal Mecllsi'-nin n hazrlklanm yapmak iin topl anan Vorparlamentin

(n-Parlamento) bakan vekilliini yapt. Frankfurt Ulusal Meclisi aldktan sonra, Medis't eki sol eilimli yeleri rgtleyip Deutsche Hotadk bir lokalde toplad

iin bu adla anlan sol fraksiyonun nderi oldu. Bu grubun yayn organ Deutsche ftelchszeltungunda redaktryd. Devrim sreci iinde Blum'un gr leri radikalleti ve kaytsz artsz halk egemenliine dayal cumhuriyeti izgiyi savundu. 1848 Yaz'nda, monarik gericiliin simgesi olan Rusya'ya kar verilecek devrimci bir savan, cumhuriyeti ulusal birlik cephesini glendireceini umut ediyordu. Ancak devrimin strate

jis i ve snfsal itt ifak lar zeri ne kafasnda bir aklk yoktu. iddete lke olarak karyd. Komnistler ve sosyalistler tarafndan naif , monariyle uzlamaya eilimli sa tarafndan ise kzl cumhuriyeti olarak deerlendirilmesi, nderlik rolnn organiklemesini, etkinlemesini engelledi.

Blum, 12 Ekim 1848'de, Frankfurt Ulusal Meclisi'nin,

direnen devrimle dayanma iin Viyana'ya gnderdii heyetin bakanyd. Direnen Vlyana'nn devrimci atmos

ferinden cokuya kaplarak, kar devrimci Wlndlschgra-

etz'in ordusuna kar mcadeleye katkl. Devrimci VI-yanann dmesinden sonr a, tutuklanarak 2 Kasm'dakurun a dizildi. Blum'u n ldrlmes i, Alman Ulusal Mec-llsindeki sol grubun iradesinin krlmasnda ve gerilemesinde etkili oldu.


16/47

lml Alman unsurlann Macaristann ayrlmasna kar kacaklan hesabna dayanan saldn,Viyanadaki Alman kk burjuvazisi ile Viyanal devrimciler arasndaki elikilerle oynayarakdevrimcileri yalnzla itmeyi amalyordu. Devrimciler kentin denetimini ellerinde tutmay

baardlarsa da bu, lmh unsurlann Ulusal Muhafz bir sre sonra btnyle terketmelerineyol at. Devrimciler yaltld.

Ayaklanma

Ekim banda mparatorluk Sava Bakan Kont Latour birliklerine Jelacice katlma emriniverdi. Ulusal Muhafzn baz yeleri Latoura emrini geri almas iin ricaclar gnderirken;Akademik Lejyon, Ulusal Muhafzm radikal unsurlan ve halk, birliklerin Viyanadanaynimasn engellemek iin demiryollann skmeye, kprleri tahrip etmeye balad.

6 Ekim gn ayaklanma balad. Latour, halk tarafndan yakalanp ldrld, cesedi bir fenerdireine asld. Akam devrimciler zaferi kazanm grnyorlard. Ancak yeni ve kanl birdevrimin balamasndan rken lml unsurlar devrimcilerin karsna geti. Mlk sahiplerinin

ou Viyanay terketti. 7 Ekimde, mparator da Viyanay ikinci defa terk etmek zorundakalarak Moravyaya tand. 11 Ekim e kadar bir uzlama umudu arand. Ancak, 11 Ekim egelindiinde herkes savan kanlmaz olduunu anlamt.

Bu arada, Macarlara yenilen Jelaic, birlikleriyle Viyana yamalannda kamp kurmutu.Viyanada g. Ulusal Muhafz da denetleyen Demokratik Demekler Merkez Komitesininelindeydi. Viyana Ulusal Muhafzna ise 18 bin kii kaytlyd. Halkn bir ksm dahaayaklanmann ilk gn asker silah depolann basarak silahlanmt. Bylece gerektiindesilahl adam saysnn 50 bin kiiye ulalabilecei tahmin ediliyordu. Aynca kk de olsabir topu birlii emir alandayd. Artk iilerin de kabul edilmeye baland UlusalMuhafzn komutanlna, radikal bir gazeteci ve eski asker olan Wenzel Messenhauser atand.niversite rencileri bir yandan savunma hazrlklann yrtyor, te yandan iilerlebalantlan glendirmeye alyorlard. Kadnlar barikat kurmaya yardmc oluyordu. Devrimciglere, Viyanay terketmi bulunan zenginlerin evine yanalmasn bile engelleyen tam birdisiplin hakimdi.

Viyana Devriminin Sonu

Macar bamszln desteklemi olan Viyanah devrimciler Macaristan ordusundan da yardmumuyorlard. Kossuth, bunun iin gerekten byk aba harcadysa da sonu baanl olamad.nemli blm aristokradardan gelen Macar komutanlann devrimcilere gveni yoktu ve

mparatora kar, devrimcilerin safnda savamak onlara ters geliyordu. Devrimcilerin yardmansnda bulunduu kurtulmu kyller, devrimin niin derinletirmek istendiini anlamadlar.Devrimcilerin onlara ynelik zgl bir programlan da olmadndan buradan yardmalnamad.

Kar Devrimci Katliam

23 Ekimde aa yukan 70 bin asker toplanm ve ehir kuatlma. Sava nce dmahallelerde balad. Bir ara atekes umudu doduysa da ok ksa srd. iler ve rencilerson ana kadar kahramanca savatlar. Ancak deneyimsizlik ve danklk egemendi.

Frankfurt Ulusal f^eclisi sol kanat milletvekillerindenRobert Blum, tehdit altndaki Viyana Devrimi'ne

destein ifadesi olarak, Avusturya bakentinegnderilmiti. Blum, Viyana'nn son direniini yle

da dkmt: "Viyana muhteem. Viyana harika!Yaammda grdm en sevgiye layk ehir!Diinden trnana kadar devrimci bir ehir!" ViyanaDevrimi bastrlnca yakalanan Blum, lme mahkm

edildi: mahkeme "aslarak ldrlme" cezasnuruna dizilerek lm"e evirdi. "Robert Blum gibildrlmek". Alman halknn diline sorgusuz-sualsiz

ldrlme anlamnda bir deyim olarak yerleti.

7 0 7


17/47

I f a j r i f ^ r ^ q F l f i e f ' ^ - : :

f l f I I I H r a a l t f i r ^ e | 9 r i i f f r t i f f f c i i R t f t

4 ^ t i r s s t % s , ^ fM IB I I I * Nw I N i t a x n M c w i M

Prusya'nn, Frankfurt Ulusal f^edisVnden tiabersizolarak mzalad Malm silah brakmasnonaylamas zerine 18 Eyll 1843'de Frankfurt sokaklarnda barikat savatan balad. Milletvekili AdolfRsler/n barikatn stnde, taraflar uzlamaya davetetmek iin beyaz bayrakla arabuluculua svanmasnnbir yarar olmamt. Baz milletvekilleri dnda, zatenparlamento halkn gznde anlam ve deerini yitirmibulunuyordu. 1848 Devrimleri'de her yerde olduugibi Frankfurtta da Eyll ayaklanmas srasnda,ayaklanmac iiler, zanaatkrlar ve kk burjuvalarcephanelie saldrdlar. O srada yalnzca jimnastikderneklerinden baz iilerde ve Frankfurt'u korumayadnk kk bir g olan ehir Muhafz'nda tfeklervard.

dischgraetz, 31 Ekimde, Viyananm da Prag gibi topa tutulmasm emretti.bardmandan sonra asl saldn balad. 3 bin Viyanah ldrld. Skynetim ilan edildi.al Muhafiz, Akademik Lejyon ve tm siyasal demekler kapatld. Basna sansr getirildi. 2400 devrimci tutukland. Bunlann 25i hemen idam edildi.

man Devrimi

Mart Viyana ayaklanmas Alman burjuvazisi iin iaret oldu. Mutlakiyetiliin mimantemich lkesinden kamak zomnda kalmt. Fransadaki ubat Devriminin etkisilyordu. Aydnlar, niversite profesrleri, yksek okul retmenleri, airler, gazeteciler,rlar, liberal burjuvazinin yannda yer almt. Mart boyunca, hemen hemen btn Almanederinde liberal reform talebiyle ayaklanmalar patlak verdi. Paris ayaklanmalannn haberiihe ulatnda kideler cumhuriyet talebiyle sokaklara dkld, barikatlar kumidu. Taviz

meye yanamayan I. Ludwig, Bavyera tahtn 20 Martta olu L MaximiUiana brakmaknda kald. Wrttemberg ve Hessendeki ayaklanmalarda da liberal talepler ne srld.nnde yarg lanma, basn zgrl, tem el hak ve zgr lklerin anay asada yer almasen her devlette ayaklananlann. ortak talepleriydi. Tek istisna Hannoverdeki devrimcilerin

pleri oldu. Hannoverde bu standart liberal zgrlklere ek olarak, evrensel zgr eitim,ma koullannn iyiletirilmesi, alma garantisi gibi toplumsal haklar istendi. Kuzeydekiederde bagsteren ayaklanmalar genellikle kansz sonuland. nk ileri srlen talepleri


18/47

-Orta Avr

BECKER, JOHANN PHILIPP 1 8 0 9 - 1 8 8 6 )

Engels'in deyiiyle Almanyann tek devrimci genei , enternasyonaiist devrimci Johann Philipp Becker,Mart 1809da Frankenthai da dodu . Yoksul luk nede

yle liseyi yarda b akarak fra yapmclnda alaya baiad. Monarist restorasy on dneminde, Fran-

nthalde cumhuriyeti bir gizii rgtlenme gerekledi. 1832'de', tutuklu ve hkml demokratlarn, cum

riyetilerin hapisten kurtarlmas iin oluturulmu baka gizii rgte girdi. Hambach festivaline katld. faaliyetler erevesinde, halkn silahlandrlmasnvunuyordu. Polisin hakknda kovuturmaya balama

zerine, 1838'de svire'ye kat.

Becker, 1848 Devrimi srasnda, Alman yaya m dahaedebilmek iin gnll silahl birlikler oluturdu ve

ellikle 1849 lkbaharndaki Baden devrimci ayaklanasnda etkin rol oynad. Engels onun iin yle demi Dzenli ordunun okulunda yetimi d ier subaylar,nll birliklerde kendileri iin anlalmaz, yabani birker malzemesiyle karlatlar: Becker se takti k, s tra ve rgtlenme sanatn svirede oluturduu milis

le renmiti ve bir halk ordus u, btn kstllklarylalikte, ona yabanc bir fikir deildi. Becker, stn usya ordusu karsnda devrimci kuvvetlerin uzun stutunmasn, sonra da byk oranda svireye gee

k kurtulmasn salad. Ayn yl, Sicilya devrimcileri de yardmna kotu.

849un sonlarnda ay sreyle, nce Revolutionevrim), sonra Evolution(Evrim) adyla bir dergi yaynyan Becker, sonraki yllarda ticaretle urat, zamanman yazarlk yapt. 1860ta, talyada Garibaldiye yarm ederek yeniden etMn siyasal faaliyete dnd. Ayn

Marxla tantktan sonra radikal cumhuriyeti izgii, vulger dzeyde de olsa sosyalizmle birletirmeye

lad. 1864te Londrada i. Entemasyonalin kurucu-n arasnda yer ald. lk seksiyonun Cenevrede kurulasn saladktan sonra, 1867den itibaren i. Enter-syonaiin Almanca konuulan lkeler s eksiyonunu y

tti. 1866-71 yllarnda Enternasyonalln yayn organr Vorbote'Y\ (nc) yaynlad. Bu arada Bakuninlelikte Sosyalist Demokrasi Biriiinin kuruluunu ger

kletirdi. Ancak 1869-70 Bakunln-Marx atmasndaarxtan yana tavr ald. I. Entemasyonal'In feshinden nra svire Sosyal Demokrat Partisinin, ardndan Fran

sviresinde i Partislnin kuruluu iin alt ve 77-81'de bu partin in yayn or gan Le Precurseurii(Harci) ynetti. Uluslararas sosyalist harekette emektarcker o larak anlan Johann Phil ipp Becker , 7 Aralk86da Cenevrede ld.

gerekletirecek liberal hkmetler sratle kuruldu. Ancak, zellikle Fransaya yakn, siyasalbakmdan gelimi blgelerde ayaklanmalar kanl olduu gibi ileri srlen telepler de daharadikaldi. Badendeki ayaklanmalarda toprak sahibi aristokrasiye kar ayaklanan kyller borkaytlarm yaktlar, aristokradar alacaklanndan vazgemeye zorland.

Baden Cumhuriyetilerinin Ayaklanmalan

27 ubatta Mannheimda Gustav Struve ve Friedrich Hecker nclnde teki

devletlerdekilerden farkl zellikler tayan bir ayaklanma balad. Badende bir cumhuriyetkurulmas, kilise ile devletin birbirinden ayrlmas, zenginlerin vergilendirilmesi, parlamentonuntm tutucu elerinden temizlenmesi gibi radikal talepler ileri srld. Badendekiayaklanmalar, tartlan taktik sorunlar asndan da farklyd. Fransz devrimci geleneininetkisi altnda aka Jakoben kulpleri ve Kamu Selameti Komitelerinin kurulmastartlyordu. ki gn sonra, 29 ubatta, Heidelbeg ve Karisruhede balayan ayaklanmalar,grandk baz talepleri kabul etmek zorunda brakt. Basn zgrl ve jri nndeyarglanma istei kabul edildi. Grandk, sivil bir milis gc kurulmasna bile raz oldu.

Ancak, teki taleplerinin kabul edilmemesi ve kabul edilenlerin gereklemesinin gecikmesi,radikalleri nderlii ele almaya yneltti. Nisan 18 48de radikaller, Struve ve Herweghnclnde Fransada kurulan Srgnler Birliinden yardm alma umuduyla, Konstanzyaknnda bir Baden Cumhuriyeti kurmaya giritiler . Bu cumhuriyetilik deneyinin mr ksaoldu. Cumhuriyetiler de Herweghin Srgnler Birlii de kltan geirildi. 21 Eyllde Struve,cumhuriyet iin nc kez bir ayaklanma rgtledi ama bunun kaderi de tekilerden farklolmad.

Kyl Ayaklanmalan

Nisandaki kent ayaklanmalan ve devrimcilerin ajitasyonu kyllerin yeniden ayaklanmalannayol an. Badenin birok yresinde, ar feodal ykmllklerin yansra, kyller tefecihkyoluyla borlandnimt. stelik, toprak zerinde fazla nfusun basks da vard. Bir anda1525den beri grlmeyen kyl isyanlan yaygnlat. Hessen, Nassau, Saksonya ve Ren kylayaklanmalanna tank oldu. Kyllerin dmanlan heryerde aynyd; toprak sahipleri vetefeciler. Topraklar igal edildi. Aristokratlann atolan atee verildi. Bor kaytlan yakld.Feodal ykmllklerin kaldmimas istendi. Ancak kent ve krdaki ayaklanmalar birbirlerindenyaltlm olarak kaldlar.

Makine Kincilii

Kyl ayaklanmalannn yansra, ehirlerde de kalfalar fabrika ve makinelere saldrdlar.Makinelere kar saldnlar zellikle Saksonya ve Rende younlat. rnein Solingenbaklan bu blgede bulunan bir demir fabrikasn yerle bir ettiler. siz gemiciler Rendegemilere saldrdlar. Nassauda iten kanlan demiryolu ahanlan yeni alan Taunusdemiryolu hattn sktler. Kyl ayaklanmalannda olduu gibi kentlerdeki zanaatkarayaklanmalan zerine de asker birlikler gnderildi. Ancak bastnlamayan ayaklanmalardevrimin belkemiini oluturdu.

Berlin Ayaklanmas

Mart 1848in en canahc gelimeleri, Berlin ayaklanmas erevesinde gerekleti. Berlinayaklanmasnn nemi, en gl ve yetidn feodal devlet aygtnn devrimin nne dikildii

Prusyann merkezinde cereyan etmesinin yansra, ayaklanmalann getirdii devrimcikazanmlann uzunca bir sre korunmasndan ileri geliyordu. Daha martn ilk gnlerindeBerlinde radikal ajitasyon balamt. Berlinde 40 bine yakn ii, sefalet ve tifs salgn ilebouuyordu. Patates fiyadan hl ok yksekti. ktisadi buna lmn etkisiyle birok iyeriyakapan yor ya da ii karma yolun a gidiyordu. Radikal gazeteler yaymlanmaya, iilerrgtlenme yollan aramaya balamt. Kk bujuva radikal aydnlar Paristekine benzeryemekli toplantlar sonucunda 11 Martta hkmete bir dileke vermilerdi. Bir grup ii

tarafndan imzalanan dilekede de kraldan alanlar arasndaki rahatszln bir an ncegiderilmesi ve geleceklerinin gvenceye alnmas isteniyordu. Dilekenin reddedilmesi, ehirdehuzursuzlua yolat. ehir Meclisi dzeni salamak iin zel bir polis gc oluturdu. Bunundourduu tepkiyle kitlesel gsteriler balad. Mdahele eden svari birliklerin e gstericiler tave sopalarla karlk verdiler. ki gn sonra, 1 3 Martta halk kraliyet saraynn nndetopland ve birliklerin Berlinden kanlmasn istedi. Polis ve ordu ile halk arasnda ilk ciddiatma meydana geldi. Berlinde ilk barikat o gn kuruldu, kurulur kurulmaz da askerler

tarafndan kaldnid. Silahsz halk askerlere ancak bo ie ve ta atarak karhk verebiliyordu.

Drt gn sren gsteriler boyunca gstericiler, her gn sarayn nnde toplanarak taleplerinidile getiriyorlard. Sonunda kral, son derece belirsiz bir ifadeyle, reformlar yapmaya ve nisan

sonunda meclisi toplamaya sz verdi. 18 Martta, kraliyet fermann dinlemek zere iilerden,zanaatkarlardan, bujuvaziden ve rencilerden oluan ve silahsz byk bir kalabalk saraynnnde topland. Ferman olduka lml liberal tavizler ieriyordu. Basn zerindeki sansr


19/47

8 4 8 /4 9 D e m m le r i'n d e A lm an y a'd a K u l p ler ,Dem ek le r , Pa r t i le r ,

raksiyonlar

1848 Mart Devrimi ncesinde Almanya ve Prusya'da,rrlkte olan kat rgtlenme yasaklanndan tr,

yasal nitelikli rgtler azd. Bunlar da ancak rtlr tarzda kurulabiilyodu. Siyasete ilgi duyan iiler

e daha ok da zanaatkar raklan, meslek demek lerine ve ii eitim demek leri' nde faaHyet gsterebilirlard. Aynca 1844'tekl Silezya dokumaclannn ayaknmasndan sonra, liberal ve radikal burjuvalar tarafn

an bir tr savunma gdsyle , eitim ve maddi-anevi yardm salamak zere ok sayda demek ku

lmutu. Liberal burjuva aydnlan ise bunun dndaaha ok mesleki ve edebl-sanatsai demekler erevende biraraya geliyorlard.

Mart 1848'de Prusyadaki demekleme yasa kalkna, bir rgtlenme patlamas oldu. Bunlann arasnda,iler ve ounlukla zanaatkr raktan tarafndan kulan ok sayda demek de vard. Ancak, ilk kurulan

emekler arlkla, mays banda Prusya ve Alman Ulual Meclisleri iin yaplan seimlerde belirli adayl an desklemek zere oluturulmu esnek rgtlenmelerdi.Mriler, aklamalar hazrlamak, tartma toplantlan

zenlemek dnda pek bi r faaHyetlert yok tu. Seimleretikten sonra, varolan demeklerin Ur blm yasalariklann korumakla birlikte etkinliklerini yitirdi. Baz-n ise glenerek partiye benzer yaplanmalar olutur

u. Bunlann yansra, Frankfurt Ulusal Mecllslnde de,k aylann danklndan sonra, gene olduka esnek gtlenmeler olmalanna karn parti zellii gstereneclis fraksiyonlan ortaya kt. Burjuva demokratik

oUa ve daha da belirgin Mlmde sosyalist kanatta,u meclis frakslyonlanyla parlamento d rgtlenmer arasnda likiler vard. Liberal ve muhafazakr saa ise, parlamentodaki ve parlamento dndaki gmplarasnda bir IlIM yokt u. Doal olarak dur um, bu gr upla-

n snfsal yaplanndan, konumlanndan ve tercihlerin

en kaynaklanyordu.

AIN PARLAMENTO DII PART LER

usya Muhafazakr Hareketi

Geri Frankfurt Parlamentosu nda da bir muhafazakranat vard, ama 1848 kar devriminin esas tayc c olan Prusya Monarlslnl ve bunun temellerini uturan Junkerlett asla temsil etmiyor du. Kar dev

min kfeotojlk ve maddi gOcOnD duyturan Prusya Mo-arlslnin sMI gOleri, halk radesini ve temslliyet-

l kavramsal dzeyde de reddetmelerinin ifaesi olarak, palamento dnda rgtlediler. Austos 848 banda, Prusyann, kurulacak bir Alman Impara-riuu inde erimesine kar kan Preuaaettvereln rusya Demei), k sa srede 6 bin e varan ye saysy, bu yaklamn lk rgtOyd. 1 Temmuzda, polltlka-ar, saray brokrasisi, Prusya ordusu ve top rak sahlM

unkerier arasnda organik ilikiyi pekitiren etkili Mrazete yaynlanmaya baland: Neue Preusalache Zelng(Yeni Prusya Gazetesi). Gazete, demi r hal amMe-inden tr , Knuzzattung (Hal Gazete) olarak tann . Gene 1848 Temmuzunda, byk toprak sahlM Gott

ed von BOkMv-Cummerow tarafndan, Prusya karevriminin esas temsilcisi olan pall ohturukh: Mlk

ahiplerinin karlarn Koruma ve B tn Snflann Re-tn Kollama Demei. Bu demek, ksa sre sonra,al Gazeteyeyn vermeye balad gibi, gene Prua- Demeiveya Vaterlandavereln (Anavatan Demei)

d altnda kurulan Mrok d emei f iilen y netmeye bad. 18-19 Austosta Berlinde dzenlenen bOyk kong

re, basnda ve kamuouyunda Junk er Parlamentosu olarak anM. Kongrenin oluturduu 50 kiilik daimi konsey, seimle gelen Prusya ve Alman ulusal meclislerinden ok daha etkili bir iktidar n sahibiydi.

Liberal Demekler

Ilml hukuk bilgini Eduard SImson etrafnda rgtle

nen Konstltutloneller Vereln(Anayasal Demek), 1849daPrusya muhafazakarlannn dmenstyu na girdi. 1848 n

cesinde yaygn otan iileri eitme ve aydnlatma misyonunu srdren burjuva demokratik aydnlannnDemokratlscher Klub(Demokratik Ku lp) ise, seimlerden bir sre sonra silindi.

Katolikler

Ulusal Mecliste M r fraksiyon o larak temsil edilmeyenKatolikler, 1848/49 dneminde son derece yaygn Mrrgtlenme gerekletirdiler. lk olarak, 14 Haziran 1848'te Joseph Maria von Radowitz tarafndan Katho-llscher Klub (Katolik Kulb) kuruMu. Amac, mstek-bel rejimin kilise zerindeki iktidann mmkn olduun

ca kstlamaya ynelen propaganda yapmakt. Ayn s ra

larda, yerel dzeyde KatoHk adaylan setir mek iir. Mrok demek kumimutu. Klnde kan Uelnlache Volk-shalle (Ren Halk Meclisi) gazetesi de Ren-Ruhr havzasnda etkiliydi.

1848 sonlanna doru, BOyk (Avusturyay ieren)Aim anya-K k (Avu sturya'y dl ayan) Alm anya tart

masnn o rtaya kmas, Protestan Prusyann egemenliinden rken Katolik hareketinin, kar devrimci oakrlaria arasna mesafe koymasn getldl. Katolik KulbO-nn kurucusu olan von Radowttz, kralla iyi ilikileri olan Mr Prusya askeri olarak, kar devrim cephesine geti. Bu kez, 1848 Sonbahannda saylan 400'e ulaanPlua-Verelne f r rellglae Frelhelt(Dinsel zgrik inPapa Plus Demekleri) inisi yatifi ele akh. 6 EMm 1848deFranz Joseph Buss t arafndan Papa Plua Demekleri 1.

Kongresi topland ve Kathollache Vereln Deutaehlands(Almanya KatoNk Demei) kuruMu. Toplumsal Sorun uvurgulayarak iilere eMnmesi gerektiini savunan iipiskoposu Katleler ve ReldeneprengerglM din adanlan bu hareketin nderiertydi. Aka Kk Almanyan olan bu parti dinsel zgriUeri savunmann yansra

Kk burjuva demokratlarnn yansra, ii snfnnuyank kesimlerinin de balangta yeralddemokratik demeklerin kongreleri ve halka aktoplantlar, devrimin ilk evresinde halkn kar devrimtehdidine kar uyarld ve devrimci heyecannayakta tutulduu platformlar oldular (solda).

Almanya'da 1848 ncesindeki basklar, liberalburjuvazinin bile bir dernek veya kip gelenei

yaratabilmesini engellemiti. Frankfurt UlusalMeclisi'nde siyasal nitelikli rgtlenmeler,milletvekillerinin birbirleriyle konumak, bir nergeyikaleme almak iin bulutuklan lokallerdeki siyasalahbaplklar erevesinde olutu ve buluma mekanolan lokallere gre adlandrld. Meclisin en gl fraksiyonu olan liberal sa, Casino kahvehanesindebiraraya geldii iin. Casino olarak anlyordu (sa da).

Pmsya kart bir izgi izledi, ancak pek etkili olamad.

Frankfurt Ulusal Mecllslnde Sa" Fraksiyonlar

Alman burj uvazi sin in s iyasal k lt r gelenei takmn-dan gerilii, Frankfurt Parlamentosunun alnda kendini belli etti. Mllletvekilleri uzun sre, kendilerindenbaka hibir eyi temsi l etmediler. Ancak 1848 Eylin-

deM Frankfurt ayaklanmasndan sonra, siyasal ortamn gerginlemesiyle fraks iyonlar olumaya balad. Fakatbunlaida da parti disiplini oMuka zayf ve saf deitirmeler o k skt. PartIlerin resmt adlan Mie yoktu;milletveklllerinin Mraraya gelip tarttktan, karariara va-np aklamalar kaleme aMMan Frankfurt kahvehanele

rinin, lokallerinin isimlerine g re (mein Cafe Mllani,Pariser Hof, Casino vb. giM) adlandnlyoriard.

MUHAFAZAKR SA

Cafe MllanI

n

Documents

4-Almanya ve Avusturya-Macaristanda 1848 Devrimleri.pdf