41323 กฎหมายพาณชย 3: ประกนดวยบคคลและทรพย ตวเงน

Commercial Law 3: Surety ship, Mortgage and Bill

หนวยท 1 ลกษณะทวไปของสญญาคำ�าประกน

1.สญญาคำ!าประกนเปนการประกนหน!ดวยบคคล ในลกษณะทบคคลภายนอกเขามาผกพนตนกบเจาหน!วาจะชำาระหน!ใหในเมอลกหน!ไมชำาระ หน!ตามสญญาคำ!าประกนเปนหน!อปกรณซงตองอาศยหน!ประธาน คอหน!ระหวางเจาหน!กบลกหน!เปนสำาคญ

2.ตามหลกทวไปผคำ!าประกนมความรบผดไมเกนความรบผดของลกหน!โดยอาจจำากดหรอไมจำากดความรบผดกได และลกหน!ยงมความผกพนตองรบผดในหน!อย หากเจาหน!บงคบชำาระหน!เอาจากผคำ!าประกนไมเพยงพอทจะชำาระหน!ของลกหน!ไดท!งหมด

1.1 สาระสำาคญของสญญาคำ!าประกน1. สญญาคำ!าประกนเปนสญญาซงบคคลภายนอกเรยกวาผค ำ!าประกน

ผกพนตนเองตอเจาหน!วาจะชำาระหน!ใหแกเจาหน!ในเมอลกหน!ไมชำาระหน!น!น2. สญญาคำ!าประกนเปนสญญาทไมตองทำาตามแบบแตอยางใด เพยงแต

หากจะมการฟองรองบงคบคดเอาแกผคำ!าประกนตามสญญาคำ!าประกนแลว จะตองมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงอนมขอความแสดงวามการคำ!าประกนจรงโดยมลายมอชอของผคำ!าประกนลงไวเปนสำาคญดวย

3. หน!ตามสญญาคำ!าประกนเปนหน!อปกรณซงตองอาศยหน!ประธาน คอหน!ระหวางเจาหน!กบลกหน!เปนสำาคญ หน!ประธานตองเปนหน!ทสมบรณ ซงอาจเปนหน!ในอนาคตหรอหน!มเงอนไขกได หากไมมหน!ประธานหรอหน!ประธานไมสมบรณแลวสญญาคำ!าประกนกมข!นไมได

4. หน!ทลกหน!กระทำาดวยเหตสำาคญผดในคณสมบตของบคคลหรอทรพย หรอเพราะเหตไรความสามารถ กอาจมการคำ!าประกนอยางสมบรณได หากผคำ!าประกนไดรถงเหตบกพรองดงกลาวในขณะเขาทำาสญญาผกพนตน

1.1.1 ความหมายของสญญาคำ!าประกน

สญญาคำ!าประกนคออะไร ในการทำาสญญาคำ!าประกนน!นจะตองใหลกหน!รเหนยนยอมดวยหรอไม

สญญาคำ!าประกนเปนสญญาซงบคคลภายนอกผกพนตนตอเจาหน!ในการทจะชำาระหน!ในเมอลกหน!ไมชำาระเปนเร องทมหน!ผกพนกนอยในระหวางเจาหน!และลกหน!อยช !นหนงแลวเปนหน!ประธานแลวจงมหน!ระหวางผค ำ!าประกนกบเจาหน!อกช!นหนงเปนหน!อปกรณ ความรบผดของผคำ!าประกนเปนความรบผดโดยตรงตอเจาหน!ทจะชำาระหน!เมอลกหน!ไมชำาระ และในฐานะทเปนผเปนผมสวนไดเสยในการทจะตองรบผดเพอลกหน!จงอาจชำาระหน!โดยขนใจลกหน!ไดตามหลกในมาตรา 314 อยแลว การทำาสญญาคำ!าประกนจงไมตองอาศยความรเหนยนยอมของลกหน!เลย และเมอผคำ!าประกนชำาระหน!ใหเจาหน!ไปแลว กยอมรบชวงสทธของเจาหน!ไลเบ!ยเอาจากลกหน!ไดดวยอำานาจของกฎหมายซงบญญตรบรองไวโดยไมตองไดรบความยนยอมจากลกหน!

1.1.2 สญญาคำ!าประกนตองมหลกฐานเปนหนงสอทวา สญญาคำ!าประกนตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผคำ!า“

ประกน จงจะฟองรองบงคบคดใหผคำ!าประกนรบผดได” น!นหมายความวาคำากลาวน!นหมายความวา สญญาคำ!าประกนเปนสญญาทกฎหมายไม

ไดบงคบวาตองทำาตามแบบ ดงน! แมคสญญาอาจจะตกลงกนดวยวาจากมผลทำาใหสญญาคำ!าประกนสมบรณแลว เพยงแตหากวาจะมการฟองรองบงคบคดใหผค ำ!าประกนรบผด จะตองมหลกฐานแหงการคำ!าประกนเปนหนงสอลงลายมอชอผคำ!าประกนไวเปนสำาคญ หากไมมหลกฐานดงกลาวกจะฟองรองบงคบเอาแกผคำ!าประกนไมได หลกฐานเปนหนงสอน !นผคำ!าประกนจะทำาไวอยางไรกไดและจะมรปลกษณเปนหนงสอ จดหมาย บนทก หรออะไรกได เพยงแตใหมขอความแสดงวามการคำ!าประกน และมลายมอชอผคำ!าประกนกเปนการเพยงพอแลว

นายดำาทำาสญญากเงนจากนางแดง โดยมนายขาวเขยนบนทกลงลายชอตนเองถงสามของนางแดงมขอความวาตนยอมรบจะชดใชหน !ทนายดำากเงนไปจากนางแดงให หากนายดำาไมยอมชำาระ ตอมานายดำาไมยอมชำาระหน!เงนกใหนางแดง นางแดงจงฟองใหนายขาวชำาระหน!ในฐานะทเปนผคำ!าประกน

2

นายขาวเถยงวาตนไมใชผคำ!าประกนเพราะบนทกทตนเขยนน !นเขยนไปถงสามของนางแดงกไมใชเจาหน!ของนายดำา นายขาวจงไมมความผกพนจะตองชำาระหน!ใหนางแดงแตอยางใด

ใหวน จฉย นายขาวปฏเสธความรบผดตามคำากลาวอางไดหรอไม เพราะเหตใด

นายขาวปฏเสธความรบผดไมได เพราะหลกฐานแหงการคำ!าประกนน!น ผคำ!าประกนไมจำาตองทำาตอหนาเจาหน!โดยตรง แมจะทำากบลกหน!หรอบคคลอนใด หากมขอความแสดงการคำ!าประกนหน!และมลายมอชอผคำ!าประกนแลวกใชเปนหลกฐานฟองรองบงคบผคำ!าประกนได ดงน!น แมนายขาวจะทำาบนทกแสดงการคำ!าประกนดงกลาวไวกบสามของนางแดงซงเปนเจาหน! มไดทำากบนางแดงโดยตรง นางแดงกนำาบนทกน!นมาเปนหลกฐานฟองรองใหนายขาวรบผดในฐานะเปนผคำ!าประกนไดแลว ตามนยแหง ฎ 887/2476

1.1.3 หน!ประธานตองเปนหน!ทสมบรณ“การคำ!าประกนจะมไดเฉพาะแตเพอหน!อนสมบรณ” หมายความวา

อยางไรหน!ตามสญญาหน!คำ!าประกนเปนหน!อปกรณซงตองอาศยหน! ระหวาง

เจาหน!กบลกหน!อนเปนหน!ประธาน ดงน!นหน!ประธานจงตองเปนหน!ทสมบรณมผลบงคบผกพนกนไดตามกฎหมาย สญญาคำ!าประกนอนเปนหน!อปกรณจงจะมผลบงคบตามไปดวย หากหน!ประธานไมมหรอไมสมบรณดวยเหตอนตามบทบญญตของกฎหมาย การคำ!าประกนกจะเกดข!นไมได

เหตใดจงมการคำ!าประกนหน!ในอนาคตหรอหน!มเงอนไขไดบทบญญตของกฎหมายวางหลกทวไปไววา การคำ!าประกนจะมไดแต

เฉพาะเพอหน!อนสมบรณ แตท!งน!มไดหมายความวาหน!ทจะคำ!าประกนไดและเปนหน!สมบรณน !น จะตองเปนหน!ทมอยแลวหรอเกดข!นพรอมกบการคำ!าประกนหน!ในอนาคตหรอหน!มเงอนไขซงในขณะทำาสญญาคำ!าประกน แมหน!จะยงไมเกด และจะเกดหรอไมกอาศยเหตการณในอนาคตอนไมแนนอนกตาม แตถาหากจะเกดในอนาคตหรอเมอเงอนไขสำาเรจแลวจะเปนหน!ทสมบรณ ก อาจมการคำ!าประกนได การใหมการคำ!าประกนหน!ในอนาคตหรอหน!มเงอนไขได

3

กเพอเปนการรกษาประโยชนและปองกนความเสยหายทอาจเกดแกเจาหน !ในกจการทลกหน!ไดกอข!นหรอจะไดกอข!นในอนาคตนนเอง

1.2 ความรบผดของผรบประกน1.ผคำ!าประกนมความรบผดทจะตองชำาระหน!ในเมอลกหน!ไมชำาระ โดยผคำ!า

ประกนอาจจำากดหรอไมจำากดความรบผดไวกได2.หากมไดมการตกลงกนไวเปนอยางอน โดยปกตลกหน!มความรบผด

ตามมลหน!ประธานอยอยางไร ผคำ!าประกนยอมไมตองรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน!น!น

3.ในหน!รายเดยวกน อาจมผคำ!าประกนหลายคนกได และผคำ!าประกนเหลาน!นตองรบผดตอเจาหน!อยางลกหน!รวมกน แมวาจะมไดเขาคำ!าประกนหน!รายน!นในเวลาเดยวกนกตาม

4.หน!รายหนงๆ อาจมผคำ!าประกนของผคำ!าประกนอกช!นหนงกได เรยกวาผรบเรอน

5.เมอเจาหน!บงคบชำาระหน!เอาจากผคำ!าประกนไมเพยงพอทจะชำาระหน!ของลกหน!ไดท!งหมด ลกหน!ยงคงตองรบผดในสวนทเหลอน!น

1.2.1 หลกทวไปเกยวกบความรบผดของผคำ!าประกนโดยลกษณะของสญญาคำ!าประกน มหลกเกณฑทวไปเกยวกบความรบ

ผดของผคำ!าประกนไวอยางไรหลกทวไปเกยวกบความรบผดของผคำ!าประกนตามสญญาคำ!าประกน

คอผคำ!าประกนมหน!ทจะตองชำาระหน!ใหแกเจาหน!ในเมอลกหน!ไมชำาระหน!

น !น เมอหน!ถงกำาหนดชำาระแลวลกหน!ไมชำาระหน! ลกหน!ยอมตกเปนผผดนดซงมผลใหเจาหน!มสทธเรยกรองใหผคำ!าประกนชำาระหน!ไดต !งแตเวลาทลกหน!ผดนดน!น สวนในเรองความรบผดชอบของผคำ!าประกนจะมมากนอยเพยงใดน!นกตองเปนไปตามทตกลงกนไวในสญญาคำ!าประกน ท!งน!เพราะประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยเราน !น มไดมบทบญญตจำากดความรบผดของผคำ!าประกนไวแนนอน โดยปกตหากมไดมการตกลงกนไวเปนอยางอนตามหลกของสญญาคำ!าประกนซงผคำ!าประกน เปนผตองเสยในมลหน!อยแลว

4

ผคำ!าประกนจงไมตองรบผดเกนไปกวาความรบผดของลกหน! อยางไรกตามผคำ!าประกนอาจตกลงจำากดความรบผดของตนเองไวมากนอยเพยงใดกได คออาจจำากดขอบเขตความรบผดไวนอยกวาความรบผดของลกหน!กได ท!งน!ไมวาจะเปนเร องกำาหนดเวลา หรอในเร องกำาหนดขอบเขตของความเสยหายทเจาหน!ไดรบกได หรออาจตกลงยอมรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน!กได ไมตองหามตามมาตรา 150 อยางไรกตามหากสญญาคำ!าประกนน!นมขอความไมแจงชดวา ผคำ!าประกนจะตองรบผดเพยงใด เมอมกรณตองตความ กตองตความโดยเครงครดเพอมใหผคำ!าประกนตองรบผดชอบเกดไปกวาทเขามเจตนาจะรบรองไว

1.2.2 ขอบเขตความรบผดของผคำ!าประกนการคำ!าประกนอยางจำากดหรอไมจำากดความรบผด ทำาใหขอบเขตความ

รบผดของผคำ!าประกนตางกนอยางไรการคำ!าประกนอยางจำากดความรบผด ทำาใหผคำ!าประกนตองรบผดแต

เพยงในขอบเขตทตนจำากดความรบผดไวเทาน !น โดยอาจจะเปนการจำากดจำานวนหน!ทรบผด จำากดเวลาทรบผด หรอจำากดเงอนไขในการรบผดอยางไรกได แตการจำากดความรบผดน!จะตองตกลงแสดงไวอยางแจงชดในสญญาคำ!าประกน เพราะหากไมระบไวชด อาจตองรบผดโดยไมจำากดได การคำ!าประกนโดยไมจำากดความรบผดอาจเปนเร องทผคำ!าประกนตกลงรบผดโดยไมจำากดเอง หรออาจเปนกรณทสญญาคำ!าประกนไมปรากฏชดวารบผดจำากดอยางไรกได การคำ!าประกนโดยไมจำากดความรบผด ทำาใหผคำ!าประกนตองรบผดในหน!ทกอยางทลกหน!จะตองใชคอนอกจากเงนตนของหน!แลว ยงรวมถงดอกเบ!ย และคาสนไหมทดแทนอนเกดจากการไมชำาระหน!ซงลกหน!คางชำาระ ตลอดจนคาภาระตดพนอนเปนอปกรณแหงหน!ดวย

แตไมวาจะเปนการคำ!าประกนจำากดหรอไมจำากดความรบผดกตามผลทสดผคำ!าประกนกไมตองรบผดเกนความรบผดของลกหน!ท!งส!น เวนแตจะมการตกลงพเศษยอมรบผดเกนกวาทลกหน!จะตองรบซ งเปนเร องทผค ำ!าประกนยอมตกลงชดใชเกนไปเอง

5

และไมวาจะเปนการคำ!าประกนจำากดหรอไมจ ำากดความรบผด ผคำ!าประกนกยงคงตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมความซงลกหน!จะตองใชใหแกเจาหน!ดวย เวนแตเจาหน!จะฟองคดโดยมไดเรยกใหผคำ!าประกนชำาระหน!กอน

แบบประเมนผลหนวยท 11. สญญาคำ!าประกนคอ สญญาทบคคลภายนอกตกลงกบเจาหน!วาจะใชหน!เมอลก

หน!ไมใช2. สญญาคำ!าประกน ตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผคำ!าประกนจงจะฟอง

รองใหบงคบคดกนได3. หน!ทไมอาจมการคำ!าประกนไดคอ หน!ทลกหน!กระทำาโดยสำาคญผดในสาระสำาคญ

ของนตกรรม4. หลกการทวไปเกยวกบความรบผดชอบของผคำ!าประกนมดงน! (ก) ผคำ!าประกน

ตองชำาระหน!แกเจาหน!เมอลกหน!ไมชำาระ (ข) ผคำ!าประกนรบผดไมเกนความรบผดของลกหน! (ค) การตความเกยวกบความรบผดของผคำ!าประกนตองตความโดยเครงครด

5. การคำ!าประกนอยางไมจำากดความรบผดครอบคลมถงหน! เงนตน ดอกเบ!ย คา ขนสง เบ!ยปรบ คาฤชาธรรมเนยมความ ของลกหน!

6. การคำ!าประกนอยางจำากดความรบผดไดแก คำ!าประกนโดยจำากดเวลาหรอจำานวนหน!ไวนอยกวาหรอมากกวาความรบผดของลกหน!หรอโดยมเงอนไขอยางไรกได

7. ผรบเรอนคอ ผคำ!าประกนของผคำ!าประกน8. ผคำ!าประกนหลายคนในหน!รายเดยวกนตองรบผดตอเจาหน! รบผดอยางลกหน!

รวม9. การทเจาหน!บงคบชำาระหน!เอาจากผคำ!าประกนไมเพยงพอทจะชำาระหน!ของลกหน!

ไดท!งหมด จะมผลทางกฎหมายคอ ลกหน!ยงคงตองรบผดในหน!สวนทเหลอท!งหมด10. หนงสอสญญากยมเงน ซงลงลายมอชอผคำ!าประกนในชองผคำ!าประกนโดยไมม

ขอความแสดงการคำ!าประกน กเพยงพอทจะใชเปนหลกฐานฟองรองใหผคำ!าประกนรบผด แลว

หนวยท 2 ผลและความระงบส�นไปแหงสญญาคำ�าประกน

1.เมอลกหน!ผดนดไมชำาระหน! เจาหน!ยอมมสทธทวงถามใหผคำ!าประกนรบผดตามสญญาคำ!าประกน ทนท แตผคำ!าประกนอาจใชสทธยกขอตอสหรอเบยงบายใหเจาหน!ไปบงคบชำาระหน!เอาจากลกหน!กอนได

6

2.ผคำ!าประกนซงไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลวยอมมสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน! และรบชวงสทธของเจาหน!ในมลหน!น !นไดตลอดถงประกนแหงหน! แตมบางกรณทผคำ!าประกนอาจเสยสทธไลเบ!ยลกหน!หรอไมอาจเขารบชวงสทธของเจาหน!ไดเชนกน

3.สญญาคำ!าประกนยอมระงบไปเชนเดยวกบการระงบของสญญาธรรมดาทวๆไป หรอเมอหน!ของลกหน!ระงบลงไมวาดวยเหตใดๆ ในบางกรณผคำ!าประกนอาจหลดพนความรบผดเพราะเหตสำาคญอนเกดจากการกระทำาของเจาหน!ได

2.1 ผลของสญญาคำ!าประกนกอนชำาระหน!1.ความรบผดของผคำ!าประกนตามสญญาคำ!าประกนเกดข!นทนททลกหน!

ผดนดไมชำาระหน!2.ถาลกหน!มไดผดนด ผคำ!าประกนกยงไมมความรบผดทจะตองชำาระหน!

แกเจาหน! แมตวลกหน!เองอาจตองชำาระหน!กอนถงเวลากำาหนดเพราะไมอาจถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาได

3.เมอถกเจาหน!ทวงถามใหชำาระหน! ผคำ!าประกนอาจใชสทธเบยงเบนใหเจาหน!ไปบงคบชำาระหน!เอาจากลกหน!กอนได เวนแตในกรณทมขอตกลงใหผคำ!าประกนตองรบผดรวมกนกบลกหน!

4.เมอลกหน!รบสภาพหน!หรอเมอเจาหน!ฟองคดหรอทำาการอยางอนอนมผลอยางเดยวกน เปนเหตใหอายความฟองคดสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหน! การน!นยอมตกเปนโทษแกผคำ!าประกนดวย

2.1.1 กำาหนดเวลาชำาระหน!ตามสญญาคำ!าประกนดำากเงนจากแดง โดยสญญาจะใชใหภายในกำาหนด 1 ป มขาวเปนผคำ!า

ประกน คร!นเมอใกลจะครบกำาหนด มกฎหมายใหมออกมายกเลกระบบเงนตราทใชอยในขณะน!น โดยใหใชธนบตรชนดใหม ซงทางการยงพมพออกมาใหใชกนไดไมทวถง ดำาจงไมสามารถนำาเงนไปใชหน!ใหแดงไดครบถวนตามเวลาทกำาหนด แดงจงมาฟองเรยกรองเอาจากขาวในฐานะผคำ!าประกน ใหวนจฉยวาแดงจะเรยกรองเอาเชนน!นไดหรอไม

7

ตามหลกมาตรา 686 ผคำ!าประกนจะตองรบผดตามสญญาคำ!าประกนเมอลกหน!ผดนด กรณตามปญหามพฤตการณทดำายงไมสามารถชำาระหน!ไดครบถวน โดยดำาไมตองรบผด เปนเหตยกเวนตามมาตรา 205 ดำายงไมไดชอวาผดนด แดงจงจะมาเรยกรองเอาแกขาวผคำ!าประกนไมได

มาตรา 686 ลกหน!ผดนดลงเมอใด ทานวาเจาหน!ชอบทจะเรยก ใหผคำ!าประกนชำาระหน!ไดแตน!น

มาตรา 205 ตราบใดการชำาระหน!น !นยงมไดกระทำาลงเพราะพฤตการณอนใดอนหนง ซงลกหน!ไมตองรบผดชอบ ตราบน!นลกหน! ยงหาไดชอวาผดนดไม

2.1.2 กรณทลกหน!ไมอาจถอประโยชนแหงเงอนเวลาการทผคำ!าประกนไมจำาตองชำาระหน!กอนถงกำาหนดชำาระ แมวาลกหน!จะ

ไมอาจถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาไดแลวกตาม มเหตผลอยางไรประโยชนแหงเงอนเวลาน !นปกตกำาหนดไวเพอประโยชนของลกหน!

เพอใหลกหน!มเวลาสำาหรบเตรยมการชำาระหน!แกเจาหน!ได ดงน!น การทหน!มกำาหนดเวลาชำาระจงจงไดประโยชนไปถงผคำ!าประกนดวยในฐานะเปนลกหน!ช !นทสอง ซงความรบผดโดยตรงในการชำาระหน!เปนของลกหน! ไมใชของผคำ!าประกน ผคำ!าประกนจะมความผดกตอเมอลกหน!ผดนดไมชำาระหน!เทาน !น หากไมใชกรณทลกหน!ผดนดแลว เจาหน!ไมอาจใชสทธเรยกรองใหผคำ!าประกนรบผดกอนหน!ถงกำาหนดได แมตวลกหน!เองอาจถกฟองบงคบใหตองชำาระหน!กอนถงกำาหนดเพราะเหตทตนไมอาจถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาตามกรณใน มาตรา 193 กตาม

มาตรา 193 ในกรณดงตอไปน!ฝายลกหน!จะถอเอาประโยชนแหงเงอนเวลาเร มตนหรอเงอนเวลาส!นสดมได

(1) ลกหน!ถกศาลสงพทกษทรพยเดดขาดตามกฎหมายวาดวย ลมละลาย(2) ลกหน!ไมใหประกนในเมอจำาตองให(3) ลกหน!ไดทำาลาย หรอทำาใหลดนอยถอยลงซงประกนอนไดใหไว(4) ลกหน!นำาทรพยสนของบคคลอนมาใหเปนประกนโดยเจาของ ทรพยสนน!น

มไดยนยอมดวย

2.1.3 สทธเบยงบายของผคำ!าประกนในฐานะทผคำ!าประกนมความรบผดเปนลกหน!ช !นท 2 เมอถกเจาหน!

ทวงถามใหชำาระหน! ผคำ!าประกนมสทธเบยงบายอยางไรบาง

8

ผคำ!าประกนมสทธดงน!คอ1. มสทธขอใหเจาหน!เรยกใหลกหน!ชำาระหน!กอน เวนแตลกหน!จะถก

ศาลพพากษาใหเปนคนลมละลายหรอไมปรากฏวาลกหน!ไปอยแหงใดในราชอาณาจกร (มาตรา 688)

2. มสทธใหเจาหน!บงคบชำาระหน!เอาจากทรพยสนของลกหน!กอนหากผคำ!าประกนพสจนไดวาลกหน!มทางทจะชำาระหน!ไดและการทจะบงคบเอาจากลกหน!น!นไมเปนการยาก (มาตรา 689)

3. มใหเจาหน!เอาชำาระหน!จากทรพยของลกหน!ทเจาหน!ยดถอไวเปนประกนกอน (มาตรา 690)

อยางไรกตาม หากผคำ!าประกนมไดเขาคำ!าประกนอยางธรรมดา แตไดยนยอมตกลงรบผดรวมกบลกหน! ผคำ!าประกนยอมไมอาจใชสทธตางๆ ดงกลาวขางตนมาเกยงงอนเจาหน!ได

มาตรา 688 เมอเจาหน!ทวงใหผคำ!าประกนชำาระหน! ผคำ!าประกน จะขอใหเรยกลกหน!ชำาระกอนกได เวนแตลกหน!จะถกศาลพพากษา ใหเปนคนลมละลายเสยแลว หรอไมปรากฏวาลกหน!ไปอยแหงใดใน พระราชอาณาเขต

มาตรา 689 ถงแมจะไดเรยกใหลกหน!ชำาระหน!ดงกลาวมาใน มาตรา กอนน!นแลวกตาม ถาผคำ!าประกนพสจนไดวาลกหน!น !นมทาง ทจะชำาระหน!ไดและการทจะบงคบใหลกหน!ชำาระหน!น !นจะไมเปนการ ยากไซร ทานวาเจาหน!จะตองบงคบการชำาระหน!รายน!นเอาจาก ทรพยสนของลกหน!กอน

มาตรา 690 ถาเจาหน!มทรพยของลกหน!ยดไวเปนประกนไซร เมอผคำ!าประกนรองขอ ทานวาเจาหน!จะตองใหชำาระหน!เอาจาก ทรพยซงเปนประกนน!นกอน

2.1.4 อายความสะดดหยดลงเปนโทษแกผคำ!าประกนเหตในกฎหมายจงบญญตใหอายความสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหน!

เปนโทษแกผคำ!าประกนดวยสญญาคำ!าประกนเป นสญญาอปกรณ ซ งตองข !นอยก บสญญา

ประธาน เมอมพฤตการณทเปนคณแกลกหน!ในสญญาประธาน ผคำ!าประกนในสญญาอปกรณยอมไดรบประโยชนดวย ในกรณทหน!ของลกหน!ระงบส!นไปไมวาดวยเหตใดๆ ผคำ!าประกนยอมหลดพนความผดไปดวย เชน ถาเจาหน!ละเลยไมฟองรองใหลกหน!ชำาระหน!ตามมลหน!ภายในกำาหนดอายความ ลกหน!ยอมไดรบประโยชนจากการทสทธเรยกรองของเจาหน!ขาดอายความ คอไมตองชำาระ

9

หน!ใหเจาหน!อกตอไป หากเจาหน!นำาคดมาฟองรอง ลกหน!กยกเร องขาดอายความข!นตอสได และผคำ!าประกนกยอมไดรบประโยชนในการหลดพนความผดและตอสเจาหน!ไดไดเชนเดยวกบลกหน! แตในทางกลบกน เมอมเหตทำาใหอายความสะดดหยดลงเปนโทษแกลกหน! ตามเหตผลและความยตธรรม เมอลกหน!ในหน!ประธานยงตองถกผกพนไดรบโทษจากการทอายความสะดดหยดลง ผคำ!าประกนกควรตองไดรบโทษเชนเดยวกนน !นดวย เวนแตจะจำากดความรบผดในการเขาคำ!าประกนไวไมใหการทอายความสะดดหยดลง อนเปนโทษแกลกหน!น!นเปนโทษแกตนดวย

2.2 ผลของสญญาคำ!าประกนภายหลงชำาระหน!1.เมอเจาหน!เรยกรองใหผคำ!าประกนชำาระหน! ผคำ!าประกนมสทธยกขอตอส

เจาหน!ได ท!งทเปนขอตอสของตนเองและทเปนขอตอสของลกหน!2.โดยปกตผคำ!าประกนซงไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลว ยอมมสทธไลเบ!ย

เอาจากลกหน!และเขารบชวงสทธของเจาหน!ในมลหน!น !นไดตลอดถงประกนแหงหน!ในนามของตนเอง

3.ในบางกรณผคำ!าประกนซงไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!แลวอาจเสยสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน!ได เพราะผคำ!าประกนละเลยไมยกขอตอสของลกหน!ข!นตอสเจาหน! หรอเพราะชำาระหน!ไปโดยไมบอกกลาวลกหน! ลกหน!ไมรจงไปชำาระหน!ซำ!าอก หรอเพราะมขอตกลงพเศษรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน!

4.หากเจาหน!เปนตนเหตใหผคำ!าประกนไมอาจเขารบชวงสทธของเจาหน!ในสทธจำานอง จำานำาหรอบรมสทธซ งลกหน!ใหไวแกเจาหน!กอนหรอในขณะทำาสญญาคำ!าประกนได ผคำ!าประกนยอมหลดพนความรบผดตอเจาหน!เทาทตนตองเสยหายไป

2.2.1 สทธของผคำ!าประกนทจะยกขอตอสเจาหน!เหตใดกฎหมายจงบญญตใหผคำ!าประกนยกขอตอสของลกหน!ข!นตอส

ผคำ!าประกนไดตามหลกของสญญาคำ!าประกน ผคำ!าประกนไมใชลกหน!ช!นตน แตเปน

บคคลภายนอกทเขามาคำ!าประกนลกหน!อกทหนง เปนความรบผดในฐานะลกหน!ช!นท 2 เมอมพฤตการณใดทเปนคณและโทษแกลกหน! ยอมตกเปนคณ

10

และโทษแกลกหน! ยอมตกเปนคณและโทษแกผค ำ!าประกนดวย ดงน!น ในระหวางเจาหน!และลกหน!ในมลหน! ลกหน!มขอตอสเจาหน!อยอยางไรทจะยกข!นตอสได ผคำ!าประกนกชอบทจะยกขอตอสน !นข!นตอสเจาหน!ไดดวยหากลกหน!เองไมยกข!นตอสหรอไมอาจยกขอตอสได เชน ลกหน!ตาย เปนตน เพราะแมเปนกรณทผคำ!าประกนมไดยกขอตอสของลกหน!ข!นตอสเจาหน! แตลกหน!เองเปนผยกข!นตอสกยอมเปนประโยชนแกผคำ!าประกนดวยอยแลว

2.2.2 สทธไลเบ!ยและรบชวงสทธผคำ!าประกนซงไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลว มสทธไลเบ!ยเอาจากใคร

ไดบางผคำ!าประกนมสทธไลเบ!ยดงน!ก) ไลเบ!ยเอาจากลกหน!ในตนเงนกบดอกเบ!ย ตลอดจนความเสยหาย

อยางใดทเกดข!นเนองจากการคำ!าประกนน!น และไดรบชวงสทธจากเจาหน! บรรดามเหนอลกหน!ดวย

ข) ในกรณทมผคำ!าประกนหลายคนในหน!รายเดยวกน ผคำ!าประกนคนหนงซงไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลวยงมสทธไลเบ!ยเอาจากผคำ!าประกนคนอนๆ ไดอกตามบทบญญตในมาตรา 682 วรรคสอง ประกอบมาตรา 229 (3) และมาตรา 296

มาตรา 682 ทานวาบคคลจะยอมเขาเปนผรบเรอน คอเปนประกน ของผคำ!าประกนอกช!นหนง กเปนได

ถาบคคลหลายคนยอมตนเขาเปนผคำ!าประกนในหน!รายเดยวกนไซรทานวาผคำ!าประกนเหลาน!น มความรบผดอยางลกหน!รวมกน แมถงวามไดเขารบคำ!าประกนรวมกน

มาตรา 229 การรบชวงสทธยอมมข!นดวยอำานาจกฎหมาย และ ยอมสำาเรจเปนประโยชนแกบคคลดงจะกลาวตอไปน! คอ

(1) บคคลซงเปนเจาหน!อยเอง และมาใชหน!ใหแกเจาหน!อก คนหนงผมสทธจะไดรบใชหน!กอนตน เพราะเขามบรมสทธ หรอม สทธจำานำา จำานอง

(2) บคคลผไดไปซงอสงหารมทรพยใด และเอาเงนราคาคาช!อใชใหแกผรบจำานองทรพยน!นเสรจไป

(3) บคคลผมความผกพนรวมกบผอน หรอเพอผอนในอนจะตอง ใชหน! มสวนไดเสยดวยในการใชหน!น!น และเขาใชหน!น !น

มาตรา 296 ในระหวางลกหน!รวมกนท!งหลายน!น ทานวาตางคน ตางตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดกำาหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหน!รวมกนคนใด

11

คนหนงจะพงชำาระน!น เปนอนจะเรยก เอาจากคนน!นไมไดไซร ยงขาดจำานวนอยเทาไร ลกหน!คนอน ๆ ซงจำาตองออกสวนดวยน!นกตองรบใช แตถาลกหน!รวมกนคนใด เจาหน!ไดปลดใหหลดพนจากหน!อนรวมกนน!นแลว สวนทลกหน! คนน!นจะพงตองชำาระหน!กตกเปนพบแกเจาหน!ไป

2.2.3 การเสยสทธไลเบ!ยของผคำ!าประกนผคำ!าประกนจะเสยสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน!ในกรณใดบางผคำ!าประกนอาจตองเสยสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน!ไดในกรณตอไปน!1) เมอผคำ!าประกนละเลยไมยกขอตอสของลกหน!ข!นตอสเจาหน! ผคำ!า

ประกนยอมไมมสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน!เทาทไมยกข!นเปนขอตอส เวนแตจะพสจนไดวาตนไมรวามขอตอสเชนน !น และการทไมรน !น ไมใชเพราะความผดของตน

2) เมอผคำ!าประกนชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปโดยไมบอกกลาวใหลกหน!ทราบและลกหน!ไมรความเชนน!น จงไปชำาระหน!อก

3) เมอผคำ!าประกนยอมผกพนตนรบผดโดยสละขอตอสของลกหน!หรอตกลงพเศษยอมรบผดเกนกวาความรบผดของลกหน!

2.2.4 เจาหน!ทำาใหผคำ!าประกนไมอาจเขารบชวงสทธผคำ!าประกนหลดพน

เหตใดกฎหมายในมาตรา 697 จงบญญตใหผคำ!าประกนทไมอาจเขารบชวงสทธจากเจาหน!ไดเพราะการกระทำาของเจาหน! หลดพนจากความรบผดตอเจาหน!ไปเทาทตนตองเสยหาย

เนองจากความผดของผคำ!าประกนเปนความผดอยางลกหน!ช !นทสอง เมอไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลว กฎหมายยงใหสทธทจะรบชวงสทธของเจาหน!ไลเบ!ยเอาจากลกหน!ไดตามมาตรา 693 ดงน!น ถามเหตใหผคำ!าประกนเขารบชวงสทธไมไดเพราะเจาหน!เปนตนเหตยอมทำาใหผคำ!าประกนเสยหาย โดยเหตผลของหลกกฎหมายและความเปนธรรม ผคำ!าประกนจงควรหลดพนความรบผดตอเจาหน!ไปเทาทตนตองเสยหายไปน !น กฎหมายจงบญญตทางออกใหแกผคำ!าประกนไวดงกลาว

มาตรา 697 ถาเพราะการกระทำาอยางใดอยางหนงของเจาหน! เองเปนเหตใหผคำ!าประกน ไมอาจเขารบชวงไดท !งหมดหรอแตบางสวน ในสทธกดจำานองกด จำานำากด

12

และบรมสทธอนไดใหไวแกเจาหน! แตกอนหรอในขณะทำาสญญาคำ!าประกนเพอชำาระหน!น !น ทานวาผคำ!าประกนยอมหลดพนจากความรบผดเพยงเทาทตนตองเสยหาย เพราะการน!น

2.3 ความระงบส!นไปแหงสญญาคำ!าประกน1.หน!ตามสญญาผคำ!าประกนเปนเพยงหน!อปกรณ ตองอาศยหน!ของลก

หน!ซงเปนหน!ประธานเปนหลก ดงน!น เมอมกรณททำาใหหน!ประธานระงบส!นไป ไมวาดวยเหตใดๆ ยอมมผลทำาใหความผกพนตามสญญาคำ!าประกนระงบส!นไปดวย

2.การคำ!าประกน เพอกจการตอเนองกนไปหลายคราวไมจำากดเวลาน!น ผ คำ!าประกนอาจบอกเลกสำาหรบคราวอนาคตได ซงมผลใหผคำ!าประกนไมตองรบผดในกจการทลกหน!กระทำาลงภายหลงการบอกเลกน!น

3.ในหน!ทมกำาหนดเวลาชำาระแนนอน ถาเจาหน!ผอนเวลาชำาระใหแกลกหนโดยมไดรบความตกลงยนยอมจากผคำ!าประกน ผคำ!าประกนยอมหลดพนจากความรบผด

4.ผคำ!าประกนยอมหลดพนจากความรบผด หากไดขอชำาระหน!แกเจาหน!แลวต!งแตเมอหน!ถงกำาหนดชำาระ และเจาหน!ไมยอมรบชำาระหน!โดยไมมเหตอนสมควร

5.สญญาคำ!าประกนอาจระงบลงดวยเหตประการอนอกนอกจากเหตทเกยวกบหน!ของลกหน!เปนสำาคญ เชน เมอหน!ระหวางเจาหน!กบผคำ!าประกนระงบส!นไป หรอเมอผค ำ!าประกนไมอาจรบชวงสทธ จากเจาหน!ไดท!งหมด เปนตน

2.3.1 หน!ประธานระงบส!นไปเหตใดสญญาคำ!าประกนจงระงบไปเมอหน!ตามสญญาประธานระงบ

และระงบไปไดในกรณใดบางสญญาคำ!าประกนเปนแตเพยงสญญาอปกรณ ซงตองอาศยสญญา

ประธาน เมอหน!ระหวางเจาหน! และลกหน!อนเปนหน!ประธานระงบหน!ตามสญญาคำ!าประกนกตองระงบตามไปดวย เหตททำาใหหน!ประธานระงบมหลายสาเหตดวยกน ท!งเหตทกฎหมายบญญตไว ป.พ.พ. บรรพ 2 คอ การชำาระหน! ปลดหน! หกกลบลบหน! แปลงหน!ใหม และหน!เกลอนกลนกน และยงมสาเหตในประการอนทเกยวกบหน!ประธานน!นเอง ททำาใหลกหน!ไมตองรบผดในหน!อก

13

ตอไป ซงทำาใหผคำ!าประกนหลดพนไปดวย เชนหน!ทขาดอายความ เหตตามกฎหมายลมละลายในเรองการยกเลกการประนอมหน!ทมผคำ!าประกน และหน!ทลกหน!ไมตองรบผดในสาเหตตางๆ

2.3.2 ผคำ!าประกนบอกเลกคำ!าประกนตามมาตรา 699 ผคำ!าประกนอาจบอกเลกสญญาคำ!าประกนไดในกรณผคำ!าประกนอาจบอกเลกสญญาคำ!าประกนได สำาหรบการคำ!าประกน

กจการทตอเนองไปหลายคร !งหลายคราวโดยไมมเวลาจำากด โดยบอกเลกการคำ!าประกนสำาหรบกจการหรอหน!ในอนาคตทยงไมเกด สวนหน!ทเกดข!นแลวกอนการบอกเลกกยงตองรบผดอย กรณดงกลาวน!ไมใชเร องการคำ!าประกนหน!โดยผคำ!าประกนจำากดขอบเขตของความรบผดในเร องสญญาคำ!าประกน และไมใชกรณการคำ!าประกนหน!ทมกำาหนดระยะเวลาชำาระดวย ซงตามกรณทกลาวมา ไมใชกรณทจะปรบเขาตามหลกกฎหมายมาตรา 699

มาตรา 699 การคำ!าประกนเพอกจการเนองกนไปหลายคราวไมม จำากดเวลาเปนคณแกเจาหน!น !น ทานวาผคำ!าประกนอาจเลกเสยเพอ คราวอนเปนอนาคตได โดยบอกกลาวความประสงคน !นแกเจาหน!

ในกรณเชนน! ทานวาผคำ!าประกนไมตองรบผดในกจการทลกหน! กระทำาลงภายห ล ง ค ำา บ อ ก ก ล า ว น !น ไ ด ไ ป ถ ง เ จ า ห น !

2.3.3 เจาหน!ผอนเวลาชำาระหน!ใหแกลกหน!เหตใดการทเจาหน!ผอนเวลาชำาระหน!ใหแกลกหน! ในหน!ทมกำาหนดเวลา

ชำาระโดยผคำ!าประกนมไดตกลงยนยอมดวย จงทำาใหผคำ!าประกนหลดพนความรบผด

ผคำ!าประกนมความรบผดทจะตองชำาระหน!เมอลกหน!ไมชำาระ การทเขาเขาคำ!าประกนหน!ใหใคร เขายอมทราบดวาจะตองผกพนใหมความรบผดเมอใด และจะพนความผกพนไปเมอใด การทยอมเขาคำ!าประกนกเพอทวาหากตองชำาระหน!ใหเจาหน!แทนลกหน!ไปแลว ตนจะไดใชสทธไลเบ!ยไดในเวลาทคาดหมายไดวาลกหน!ยงคงมหลกฐานดมทรพยสนเพยงพอทจะช ำาระหน!ได หากเจาหน!ผอนเวลาชำาระหน!ใหแกลกหน! ผคำ!าประกนอาจตองเสยหายเพราะตองมความรบผดยดเย!อเนนนานออกไปอก ซงถาลกหน!ยากจนลงในเวลาตอมาน!นจะไมมทรพยสนเพยงพอทจะชำาระหน! ผคำ!าประกนทตองใชหน!ใหแกเจาหน!แทน

14

ไป อาจไลเบ!ยเอาอะไรจากลกหน!อกไมได เพราะเหตทเจาหน!ผอนเวลาใหเนนนานออกไปน!น กฎหมายจงตองบญญตทางออกใหผคำ!าประกนหลดพนความรบผดหากเจาหน!ผอนเวลาใหลกหน! โดยผคำ!าประกนมไดตกลงยนยอมดวยในหน!ทมกำาหนดชำาระเวลาแนนอน

การผอนเวลาตองมลกษณะอยางไรการผอนเวลา ตองเปนกรณทเจาหน!ตกลงยนยอมผกมดตวเองวาใน

ระหวางเวลาทยดออกไปน!น เจาหน!จะใชสทธเรยกรองหรอฟองรองเอาจากลกหน!ไมได

2.3.4 เจาหน!ไมยอมรบชำาระหน!จากผคำ!าประกนเหตใดกฎหมายจงบญญตใหผค ำ!าประกนซงขอชำาระหน!เมอหน!ถง

กำาหนดแลว และเจาหน!ไมยอมรบชำาระโดยไมมเหตผลสมควร หลดพนจากความรบผดตามสญญาคำ!าประกนไป

ผคำ!าประกนเปนแตเพยงบคคลภายนอกทเขามาคำ!าจนหน!ของลกหน! ไมมความรบผดโดยตรงทจะตองชำาระหน!แกเจาหน!เหมอนอยางลกหน!ช !นตน เมอหน!ถงกำาหนดชำาระผคำ!าประกนอาจพจารณาเหนวา หากหน!ถงกำาหนดชำาระแลวลกหน!ไมชำาระ ผคำ!าประกนกตองรบผดชำาระหน!ใหเจาหน!อยแลว ซงหากปลอยระยะเวลาใหเนนนานออกไป ในทสดภาระในหน!สนซงอาจเปนดอกเบ!ยหรอคาใชจายอยางอนอาจตองตกหนกแกผคำ!าประกนในทสด ดงน!นถาตนชำาระหน!แทนลกหน!ไปเสยแตตน กจะไดหลดพนความรบผดชอบไปโดยตนไปไลเบ!ยเอาจากลกหน!ไดภายหลง กฎหมายจงบญญตใหสทธผคำ!าประกนขอชำาระหน!แกเจาหน!ไดต!งแตเวลาทหน!ถงกำาหนดทเดยว แลวเจาหน!จะไมยอมรบชำาระหน!โดยไมมเหตอนควรไมได ในกรณเชนน! ผคำ!าประกนจงหลดพนจากความรบผดไปเลยทเดยว เปนทางออกทกฎหมายบญญตเพอคมครองใหความเปนธรรมแกผคำ!าประกนซงอยในฐานะเน!อไมไดกน หนงไมไดรองนง ซงจะไมตองผกพนอกตอไปเหมอนอยางลกหน!ช!นตน

2.3.5 เหตอนๆ ททำาใหสญญาคำ!าประกนระงบส!นไปสญญาคำ!าประกนอาจระงบลงไดดวยเหตอนอนนอกจากเหตทเกยวหน!

ของลกหน!ในกรณใดไดบาง

15

สญญาคำ!าประกนอาจระงบลงไดในเหตประการอนนอกจากทเกยวกบหน!ของลกหน!ดงตอไปน!

1. เมอหน!ระหวางเจาหน!กบผคำ!าประกนระงบ2. เมอผคำ!าประกนไมอาจเขารบชวงสทธของเจาหน!ไดท!งหมด3. เมอผคำ!าประกนตายในขณะทหน!ของลกหน!ยงไมเกดข!น

แบบประเมนผลหนวยท 21. ความรบผดของผคำ!าประกนตามสญญาคำ!าประกนเกดข!นเมอ ลกหน!ผดนดไมชำาระ

หน!2. เมอถกเจาหน!ทวงถามใหชำาระหน! ผคำ!าประกนมสทธคอ (1) มสทธขอใหเจาหน!ไป

เรยกใหลกหน!ชำาระหน!กอน (2) มสทธจกขอตอสของลกหน!ข!นตอสเจาหน! (3) มสทธขอใหเจาหน!ไปบงคบชำาระหน!เอาจากทรพยสนของลกหน!ทเจาหน!ยดถอไวเปนประกนกอน (4) มสทธยกขอตอสของตนเองข!นตอสเจาหน!ได

3. เมอลกหน!รบสภาพหน! ทำาใหอายความของหน!ประธานสะดดหยดลงเปนโทษแกผคำ!าประกน

4. โดยหลกแลวผคำ!าประกนเมอไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลว มสทธ (1) มสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน! (2) มสทธรบชวงสทธจากเจาหน! (3) มสทธไลเบ!ยเอาจากผคำ!าประกนรายอนทเขาคำ!าประกนหน!รายเดยวกนแลวไลเบ!ยจากลกหน!ไมได หรอไดไมครบ

5. ผคำ!าประกนอาจเสยสทธไลเบ!ยในกรณ เมอผคำ!าประกนชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปโดยไมบอกกลาวลกหน! ลกหน!ไมรจงไปชำาระซำ!าอก

6. ผคำ!าประกนอาจหลดพนความรบผดตามสญญาคำ!าประกนไปโดยส!นเชงในกรณ เมอผคำ!าประกนของชำาระหน!ใหแกเจาหน!เมอหน!ถงกำาหนดชำาระ แตเจาหน!ไมยอมรบชำาระ โดยไมมเหตอนสมควร

7. กรณทถอวาเปนการทเจาหน!ผอนเวลาชำาระหน!ใหแกลกหน!คอ เจาหน!ตกลงยดเวลาชำาระหน!ใหแกลกหน!ในหน!ทมกำาหนดเวลาชำาระแนนอนโดยจะยงใชสทธเรยกรองตอลกหน!ในระหวางเวลาทยดออกไปไมได

8. ผคำ!าประกนอาจไมมสทธเบยงบายใหเจาหน!ไปบงคบชำาระหน!เอาจากลกหน!กอนเมอถกเจาหน!ทวงถามใหชำาระหน! ในกรณ เมอผคำ!าประกนตองรวมรบผดกบลกหน!

9. กรณททำาใหสญญาคำ!าประกนระงบส!นไปคอ เมอหน!ในระหวางเจาหน!กบผคำ!าประกนเกลอนกลนกน

10. ผคำ!าประกนมสทธไลเบ!ยจากลกหน! เมอไดชำาระหน!ใหแกเจาหน!ไปแลว ไดแก (1) เงนตนและดอกเบ!ย (2) ดอกเบ!ยเงนกซงผคำ!าประกนตองกมาชำาระหน!แทนลก หน! (3) คาจางทนายซงผคำ!าประกนจางมาตอสคดทเจาหน!ฟองใหชำาระหน!น !น

16

หนวยท 3 ลกษณะทวไปของสญญาจำานอง

1. สญญาจำานองเปนสญญาซงผจำานองเอาทรพยสนตราไวใหแกบคคลอกคนหนง คอผรบจำานองเพอเปนประกนการชำาระหน! โดยไมตองสงมอบทรพยสนน !นใหแกผรบจำานอง และผรบจำานองมสทธทจะไดรบชำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอนเจาหน!สามญเมอลกหน!ไมชำาระหน! โดยไมตองคำานงวากรรมสทธในทรพยสนทนำามาประกนการชำาระหน!น !นจะไดโอนไปยงผใด และสญญาจำานองตองทำาตามแบบ คอ ตองทำาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

2. สทธจ ำานองครอบไปถงทรพยสน ซงจำานองหมดทกสงและทกสวนตลอดจนครอบไปถงทรพยอนตดอยกบทรพยสนทจำานอง

3.1 สาระสำาคญของสญญาจำานอง1. สญญาจำานองเปนการประกนการชำาระหน!ดวยทรพย โดยผจำานองเอา

ทรพยสนตราไวใหแกผรบจำานอง เพอประกนการชำาระหน! โดยไมตองสงมอบทรพยสนน !นแกผรบจ ำานอง และผรบจ ำานองชอบทจะไดรบช ำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอนเจาหน!สามญ โดยไมคำานงวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอนไปยงบคคลภายนอกแลวหรอไม

2. สญญาจำานองตองทำาตามแบบโดยทำาเปนหนงสอ และจดทะเบยนแกพนกงานเจาหนาทมฉะน!นยอมตกเปนโมฆะ

3. อสงหารมทรพยทกประเภท สงหารมทรพยชนดพเศษ ทกฎหมายบญญตใหตองจดทะเบยนเปนทรพยสนทจำานองได

4. ผจำานองทรพยสนน!น ตองเปนบคคลผเปนเจาของทรพยในขณะจำานอง บคคลอนจำานองไมได

5. ขอความในสญญาจำานอง ตองระบทรพยสนทจ ำานองและระบจำานวนเงนเปนเงนไทย เป นจ ำานวนแนนอนตรงตว หรอจ ำานวนสงสดทได เอาทรพยสน จำานองน!นตราเปนประกนกอนหน!ถงกำาหนดชำาระ หากมขอความไดตกลงกนไววา ถาไมชำาระหน!แลวผรบจำานองเขาเปนเจาของทรพยสนทจำานอง

17

หรอจดการแกทรพยสนน !นเปนอยางอน นอกจากบทบญญตท !งหลายอนวาดวยจำานองแลว ขอตกลงน!นไมสมบรณ

6. ผจำานองสามารถจำานองทรพยสนภายในบงคบแหงเงอนไข หรอจำานองทรพยหลายสงประกนหน!รายเดยวได

3.1.1 ความหมายและแบบของสญญาจำานองสญญาจำานองคออะไรเปนสญญาซงบคคลสญญากบเจาหน! เอาทรพยสนตราไวเปนประกน

การชำาระหน!โดยไมตองสงมอบทรพยสน และผรบจำานองมสทธไดรบชำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอนเจาหน!สามญ (มาตรา 702)

ดำาและแดงทำาสญญาซ!อขายอาวธสงคราม โดยมขาวจำานองทดนของตนแปลงหนงเพอเปนประกนการชำาระราคาของดำา ตอมาแดงไดสงมอบอาวธใหดำาครบตามจำานวนทตกลงกน แตดำาปฏเสธไมยอมชำาระราคา แดงจะฟองศาลบงคบจำานองทดนทขาวนำามาจำานองแกตนตนไดหรอไม

สญญาจำานองจะมไดกแตเฉพาะเพอหน!ทสมบรณ เมอหน!ตามสญญาจำานองเปนหนอปกรณซงตองอาศยความสมบรณของหน!ประธาน ในกรณหน!ประธานคอสญญาซ!อขายโมฆะตามมาตรา 150 เพราะมวตถทประสงคเปนการตองหามตามกฎหมายสญญาจำานองซงเปนหน!อปกรณจงมข!นไมได ดงน!แดงจะฟองศาลบงคบจำานองทดนของขาวซงนำามาจำานองไวแกตนไมได

มาตรา 702 อนวาจำานองน!น คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา ผจำานองเอาทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจำานอง เปนประกนการชำาระหน! โดยไมสงมอบทรพยสนน!นใหแกผรบจำานอง

ผรบจำานองชอบทจะไดรบชำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอน เจาหน!สามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอน ไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม

มาตรา 150 การใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดย กฎหมายเปนการพนวสยหรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน การน!นเปนโมฆะ

ก. ทำาสญญากเงนจาก ข. ไป 20,000 บาท โดยมอบโฉนดให ข. ยดถอไว ตอมา ก. ไมชำาระหน!เงนก ข. จะมสทธบงคบชำาระหน!จาก ก. ไดอยางไรหรอไม

18

ข. บงคบชำาระหน!เงนกจาก ก. ไดอยางเจาหน!สามญเทาน !นเพราะหน!ประธานสมบรณ สวนสญญาจำานองตกเปนโมฆะเนองจากมไดทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาท (มาตรา 714) จงบงคบจำานองไมไดเพราะไมมสญญาจำานองตอกน แมหน!อปกรณจะไมสมบรณ หน!ประธานซงสมบรณอยกใชบงคบไดตามหน!ประธาน อยางไรกด ข. มสทธยดหนวงโฉนดน!นไวไดจนกวาจะไดรบชำาระหน!

มาตรา 714 อนสญญาจำานองน!น ทานวาตองเปนหนงสอและ จดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

3.1.2 ทรพยสนทจำานองไดก. มทดนมอเปลาอยแปลงหนง ไดมาขอทำาสญญาจำานองทดนแปลงน!

แก ข. ข. มาปรกษาทานจะรบจำานองทดนแปลงน!ไดหรอไม ใหอธบายและใหเหตผลวา ข. จะรบจำานองไดหรอไม เพราะเหตใด

กรณน!ตองพจารณาวาทดนมอเปลาน!เปนทดนมอเปลาทม น.ส.3 หรอไม ข. รบจำานองทดนแปลงน!ไมไดถาเปนทดนมอเปลาทไมม น.ส. 3 เพราะทดนตามมาตรา 703 เปนอสงหารมทรพยกจรง แตตองเปนทดนมอเปลาทม น.ส. 3 จงจะจำานองได

ข. รบจำานองทดนแปลงน!ไดถาเปนทดนมอเปลาซงม น.ส. 3 (มาตรา 703 ประกอบกบ พ.ร.บ. ใหใชประมวลกฎหมายทดนมาตรา 9)

มาตรา 703 อนอสงหารมทรพยน !นอาจจำานองไดไมวาประเภท ใด ๆ สงหารมทรพยอนจะกลาวตอไปน!กอาจจำานองไดดจกน หากวาไดจดทะเบยนไว

แลวตามกฎหมายคอ (1) เรอกำาปนหรอเรอมระวางต !งแตหกตนข!นไปเรอกลไฟหรอเรอยนตมระวาง

ต!งแตหาตนข!นไป (2) แพ (3) สตวพาหนะ (4) สงหารมทรพยอน ๆ ซงกฎหมายหากบญญตไวใหจดทะเบยน เฉพาะการ

3.1.3 ผจำานองตองเปนเจาของทรพยทกลาววาผจำานองตองเปนเจาของทรพย ทานเขาใจวาอยางไรมาตรา 705 บญญตวา การจำานองทรพยสนน!น“ นอกจากผเปนเจาของ

ในขณะน!นแลว ทานวาใครอนจะจำานองหาไดไม” ดงน!น ผทจะจำานองไดตอง

19

เปนเจาของทรพยสนในขณะจำานอง ถาเปนบคคลอนเอาทรพยสนไปจำานอง สญญาจำานองไมผกพนเจาของทรพย คำาวาเจาของน!นหมายรวมถง เจาของรวมตามมาตรา 1361 และตวแทนผไดรบมอบอำานาจตามมาตรา 798 ดวย แตกมบางกรณแมวาผจ ำานองไมใชเจาของทรพยสนทจ ำานองกตาม สญญาจำานองกมผลผกพนทรพยสนของผเปนเจาของดงกรณตอไปน! เจาของทรพยประมาทเลนเลอ เจาของทรพยสนมสวนรเหนยนยอมในการจำานอง หรอตวแทนของผรบจำานองทำาเกนขอบอำานาจ

ดำาเปนผครอบครองทดนมอเปลาทม น.ส. 3 โดยมชอดำาเปนผครอบครอง แดงซงเปนบตรของดำาไดทำามาหากนในทดนดงกลาวเกน 10 ป แดงมสทธจะจำานองทดนแปลงน!ไดหรอไมเพราะเหตใด

แดงไมมสทธจ ำานองทดนเพราะดำาเปนผครอบครองทดนมอเปลาม น .ส .3 ผท ครองครองทด นประเภทน!ม เพยงสทธครอบครองและไมม กรรมสทธ (พรบ. ใหใชประมวลกฎหมายทดน) แดงแมจะครองครองทดนน !นมาเกน 10 ป กไมไดกรรมสทธ เมอแดงมไดเปนเจาของทรพยตามมาตรา 705 แดงไมมสทธจำานองทดนแปลงน!

มาตรา 705 การจำานองทรพยสนน !น นอกจากผเปนเจาของใน ขณะน!นแลว ทานวาใครอนจะจำานองหาไดไม

3.1.4 ขอความในสญญาจำานอง“สญญาจำานองตองระบจำานวนเงนไทยแนนอน” ทานเขาใจวาอยางไรสญญาจำานองตองระบจำานวนเงนไทยแนนอน เปนขอความในสญญา

จำานองซงกฎหมายตามมาตรา 708 กำาหนดใหตองระบจ ำานวนแนนอนในสญญาจำานอง มปญหาวาเมอระบจำานวนเงนแนนอนแลว ตองระบไวเปนเงนสกลไทยหรออาจระบเปนเงนสกลอนกไดในกรณน!นกกฎหมายพวกหนงเหนวาตองเปนสกลไทยเทาน !น ถาระบเงนสกลอนสญญาจำานองตกเปนโมฆะ อกความเหนหนงเหนวาอาจระบเปนเงนสกลอนกได

มาตรา 708 สญญาจำานองน!นตองมจำานวนเงนระบไวเปนเรอน เงนไทยเปนจำานวนแนตรงตว หรอจำานวนข!นสงสดทไดเอาทรพยสน จำานองน!นเปนตราไวเปนประกน

3.1.5 ลกษณะของการจำานอง

20

นายบญกเงนนายช 500,000 บาท โดยมนายสมเอาทด นมาจำานองประกนหน!เงนก 300,000 บาท นายจตเอาบานมาจ ำานองเปนประกนหน! 200,000 บาท การตกลงกนจำานองเชนน!มผลบงคบหรอไม

ตามมาตรา 710 ทรพยหลายสงของเจาของหลายคนสามารถจำานองเปนประกนหน!รายเดยวได และอาจตกลงใหทรพยแตละสงเปนประกนหน!เฉพาะสวนหนงสวนใดทระบไวกได ฉะน!น การทนายสมและนายจต เอาทดนกบบานของตนเองมาจำานองประกนหน!ของนายบญ โดยตกลงใหทดนเปนประกนหน! 300,000 บาท และบานเปนประกนหน! 200,000 บาท ยอมมผลบงคบไดตามกฎหมาย

มาตรา 710 ทรพยสนหลายสงมเจาของคนเดยวหรอหลายคนจะ จำานองเพอประกนการชำาระหน!แตรายหนงรายเดยว ทานกใหทำาได และในการน!คสญญาจะตกลงกนดงตอไปน!กได คอวา

(1) ใหผรบจำานองใชสทธบงคบเอาแกทรพยสน ซงจำานองตาม ลำาดบอนระบไว

(2) ใหถอเอาทรพยสนแตละสงเปนประกนหน! เฉพาะแตสวนหนง สวนใดทระบไว

3.2 ขอบเขตของสทธจำานอง1. ทรพยสนซงจำานองยอมเปนประกนชำาระหน!ประธานกบท!งคาอปกรณ

อนไดแก ดอกเบ!ย คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน!และคาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานอง

2. จ ำานองครอบไปถงทรพยสนท จ ำานองหมดหมดทกส งและแมวาทรพยสนทจำานองจะแบงออกเปนหลายสวนจำานองกครอบไปทกสวน แตถาหากผรบจำานองยนยอมดวย การโอนทรพยสนสวนหนงสวนใดไปโดยปลอดจากการจำานองกทำาได แตความยนยอมน!นตองไดจดทะเบยนจงจะยกเปนขอตอสบคคล ภายนอกได

3. สทธจำานองครอบถงทรพยท !งปวงอนตดอยกบทรพยทจำานอง เวนแตกรณดงตอไปน!คอ โรงเรอนซงปลกสรางในทดนจำานองภายหลงจำานอง จำานองโรงเรอนซงอยบนทดนของผอนหรอจำานองทดนแตมโรงเรอนคนอนปลกอยและดอกผลของทรพยสนทจำานอง

21

3.2.1 ทรพยสนซงจำานองยอมเปนประกนหน!ประธานและคาอปกรณ

ทรพยสนทจำานองประกนหน!อะไรบางทรพยสนซ งจำานองยอมเปนประกนหน!ประธานและคาอปกรณ หน!

ประธานกแลวแตวาเปนหน!อะไร เชนหน!กยม หน!ละเมด หน!สญญาบญชเดนสะพด จำานองยอมเปนประกนหน!ประธานท!งหมดและยงรวมถงคาอปกรณในหน!ประธานน!นดวย ซงกฎหมายกำาหนดไว 3 ประการคอ ดอกเบ!ย คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน!และคาฤชาธรรมเนยมในการบงคบชำาระหน! เร องดอกเบ!ยจะมหรอไมแลวแตจะกำาหนดกนแตตองไมเกนอตราทกฎหมายกำาหนด คาสนไหมทดแทนตองเปนเรองคาเสยหายทเกดข!นโดยปกตหรอโดยพฤตการณพเศษจากการไมชำาระหน!ของลกหน! สวนคาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานองคอคาธรรมเนยมศาลและคาธรรมเนยมช!นบงคบคดดวย

3.2.2 สทธจำานองครอบทรพยทกสงและทกสวนทจำานองก. จำานองทดนมโฉนดจำานวน 5 ไร เพอประกนการชำาระหน!เงนกจำานวน

20,000 บาท ตอมาแบงแยกโฉนดออกเปนแปลงยอย 5 แปลงแตละแปลงมราคา 10,000 บาท สทธจำานองครอบทดนแปลงน!เพยงใด

ทดนมโฉนดจำานวน 5 ไร เปนทรพยสนจำานองแบงแยกเปนหลายสวน แมตอมาจะแบงแยกออกเปนสวนๆ กมใชเปนเรองจำานองทรพยสนหลายสง แมวาทดนขอแบงแยกในภายหลงเพยง 2 แปลงจะมราคาเทากบหน!ทมอยกตาม การจำานองกครอบไปท!งหมดในทดน 5 ไร ซงถา ก. ลกหน!ชำาระหน!ผรบจำานองคอ ข. ยงไมครบจำานวนจะมาขอปลดทรพยบางสวนออกจากการจำานองไมไดถา ข. ไมยนยอม

3.2.3 สทธจำานองครอบถงทรพยท !งปวงอนตดอยกบทรพยทจำานอง

สทธจำานองยอมครอบคลมไปถงทรพยทตดพนอยกบทรพยจ ำานองทานเขาใจวาอยางไร

ตามมาตรา 718 น!นหมายความวาเมอจำานองทรพยสนใด สทธจำานองยอมครอบไปทกสวนของทรพยทจำานองและครอบไปถงทรพยทตดพนอยกบ

22

ทรพยทจำานองดวย ทรพยทตดพนกบทรพยทจำานองน!นตองพจารณาเปนเร องๆ ไปวาอะไรเปนอะไรไมเปน ถาหากสงใดเปนสวนควบกเปนทรพยทตดพนกบทรพยจำานอง จำานองยอมครอบไปท!งหมดแตกฎหมายกำาหนดขอยกเวนไว 3 กรณ ซงแมทรพยน !นตดพนกบทรพยสนทจำานอง สทธจำานองกไมครอบไปถง

มาตรา 718 จำานองยอมครอบไปถงทรพยท !งปวงอนตดพนอยกบทรพยสนซงจำานอง แตตองอยภายในบงคบซงทานจำากดไวใน สาม มาตรา ตอไปน!

มาตรา 719 จำานองทดนไมครอบไปถงเรอนโรงอนผจ ำานอง ปลกสรางลงในทดนภายหลงวนจำานอง เวนแตจะมขอความกลาวไว โดยเฉพาะในสญญาวาใหครอบไปถง

แตกระน!นกด ผรบจำานองจะใหขายเรอนโรงน !นรวมไปกบทดนดวยกไดแตผรบจำานองอาจใชบรมสทธของตนไดเพยงแกราคาทดน เทาน!น

มาตรา 720 จำานองเรอนโรงหรอสงปลกสรางอยางอนซงไดทำา ข!นไวบนดนหรอใตดน ในทดนอนเปนของคนอนเขาน !นยอมไมครอบ ไปถงทดนน!นดวยฉนใดกลบกนกฉนน!น

มาตรา 721 จำานองไมครอบไปถงดอกผลแหงทรพยสนซงจำานอง เวนแตในเมอผรบจำานองไดบอกกลาวแกผจำานองหรอผรบโอนแลววาตนจำานงจะบงคบจำานอง

ดำาจำานองทดนกบแดงเพอประกนหน!เงนก ตอมาขาวมาเชาทจำานองปลกสรางโรงงาน ตอมา ข บงคบจำานองโดนขายทอดตลาดท!งทดนและโรงงานเพราะราคาทดนตกตำา บงคบจำานองทดนไดเงนไมพอชำาระหน!แดงจะทำาไดหรอไมเพราะเหตใด

แดงทำาไดแตเพยงขายทอดตลาดทดนบงคบชำาระหน!เทาน!น โรงงานเปนของขาว ซงแมจะปลกสรางในทดนจำานองกไมตกเปนสวนควบของทดนจำานองตามหลกมาตรา 720 สทธจำานองไมครอบไปถงโรงงานของขาว แดงบงคบจำานองโรงงานดวยไมได

มาตรา 720 จำานองเรอนโรงหรอสงปลกสรางอยางอนซงไดทำา ข!นไวบนดนหรอใตดน ในทดนอนเปนของคนอนเขาน !นยอมไมครอบ ไปถงทดนน!นดวยฉนใดกลบกนกฉนน!น

แบบประเมนผลหนวยท 31. สญญาจำานองคอ การประกนการชำาระหน!ดวยทรพย โดยผจำานองเอาทรพยสน

ตราไวใหแกผรบจำานองเพอเปนการประกนการชำาระหน!

23

2. ทรพยสนท จ ำานองได ค อทรพยสน (1) อสงหารมทรพยทกประเภท (2) สงหารมทรพยทกประเภท (3) สงหารมทรพยชนดพเศษทตองจดทะเบยน

3. บคคลตอไปน!สามารถจำานองทรพยสนได คอ (1) ผเปนเจาของทรพยสนในขณะจำานอง (2) ผเปนเจาของรวมของทรพยสนในขณะจำานอง (3) ตวแทนเจาของทรพยสนในขณะจำานอง (4) ตวแทนผรบมอบอำานาจโดยชอบของเจาของทรพยสนในขณะจำานอง

4. สญญาจำานอง ตองทำาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท5. สญญาจำานองซงมลายมอชอผจำานองแตเพยงฝายเดยวมผล สญญาเปนโมฆะ6. ขอความทตองระบไวในสญญาจำานองไดแก (1) ลายมอชอผจ ำานองและผรบ

จำานอง (2) ทรพยสนทจำานอง (3) จำานวนเงนแนนอนหรอจำานวนสงสด (4) เงนตราเปนเงนไทย

7. ทรพยสนทจำานองยอมเปนประกน หน!ประธานและหน!อปกรณ8. จำานองชาง 4 เชอก ไวกบเจาหน!เพอประกนเงนกจำานวนสหมนบาท โดยผอนชำาระ

แลวสองหมอนบาทเหลอหน!อกสองหมนบาท โดยไมไดตกลงลางจำานองเปนงวด ๆ หรอปลดจำานอง จำานองยอมจะครอบไปถงทรพย ชางท!ง 4 เชอก

9. ก. กเงน ข. ไปเพอซ!อรถซงถกขโมยมา โดย ก. เอาโฉนดทดนแปลงหนงมาเปนประกนการชำาระหน!เงนก และไดทำาสญญาจำานองเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ผลทางกฎหมายคอ เปนโมฆะท!งสญญากยมและสญญาจำานอง

10. ทงอกออกไปจากทดนจำานอง โดยผจำานองมไดสงวนสทธในทงอกไว จงเปนทรพยท สทธจำานองครอบไปถง

หนวยท 4 สทธและหนาทของผจำานอง ผรบจำานอง และผรบโอนทรพยสนซงจำานอง

1.เนองจากจำานองไมมการโอนกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทรพยซ งจำานอง ฉะน!นผจ ำานองจงมสทธโอนหรอจำานองทรพยน !นอกได ท!งจะไถถอนจำานองหรอยอมใหบงคบจำานอง แลวเรยกรองเอาเงนทเหลอจากการบงคบจำานอง กชอบทจะทำาไดและในกรณจำานองเปนประกนหน!ของผอน ผ จำานองมสทธชำาระหน!แทนลกหน!แลวไลเบ!ยเอากบลกหน!ได นอกจากน!นกยงอาจหลดพนจากความรบผดเพราะการกระทำาของเจาหน!ในบางกรณได

2.เพราะเหตทจำานองยงมกรรทสทธและครอบครองทรพยซงจำานองอย ผจำานองกสามารถโอนหรอจำานองตอทรพยน!น หรอจดทะเบยนทรพยสทธอนๆ เหนอทรพยน !นภายหลงอกได กฎหมายจงตองใหหลกประกนแกผรบจำานอง

24

ในอนทจะไดรบชำาระหน!กอนเจาหน!สามญ ท!งสามารถตดตามบงคบจำานองจากทรพยน !นเสมอ ตลอดจนมสทธขอใหลบทรพยสทธอนจดทะเบยนภายหลงการจำานองได

3.ผรบโอนทรพยสนซงจำานองเปนบคคลภายนอก มไดมสวนเกยวของกบหน!จำานองแตประการใด จงไมมความผกพนจะตองชำาระหน!น !น ดวยเหตน!กฎหมายจงใหสทธแกผรบโอนทรพยสนซงจำานองทจะไถถอนทรพยจำานองน!นเมอใดกได โดยการเสนอชดใชเงนตามราคาทรพย ไมตองชดใชหน!ท!งหมดอนทรพยน!นเปนประกนอย แตผรบโอนกมหนาทตองดแลรกษาทรพยน!นมใหเสยหาย มฉะน!นผรบโอนอาจตองรบผดถาทำาใหทรพยน!นเสยหาย

4.1 สทธของผจำานอง1.จำานองไมมการโอนครอบครองและกรรมสทธในทรพยซงจำานอง ท!ง

กฎหมายทประสงคทจะใหเจาของแหงทรพยของตนไดเตมท จงใหสทธแกผจำานองในอนทจะเอาทรพยซงจำานองไวไปจำาหนายจายโอนหรอจำานองตอได และใหสทธทจะผอนชำาระหน!จำานองเปนงวดๆได เพอลกภาระจำานองของตวทรพย อนจะทำาใหผจำานองสามารถจำาหนายหรอจำานองตอไดสะดวกข!น

2.ในเรองจำานองกฎหมายเปดโอกาสใหผจำานองสงวนทรพยซงจำานองไวไดเสมอ จงใหสทธแกผจำานองทจะไถถอนจำานอง หรอเขาชำาระหน!แทนลกหน!แลวไลเบ!ยเอากบลกหน! และหากจำาเปนตองมการบงคบจำานองขายทอดตลาดทรพยซงจำานองถามเงนเหลอจากการบงคบจำานองกชอบทจะตกเปนของผจำานองซงเปนเจาของทรพย

3.การทผจำานองหลายคนตางคนตางจำานองทรพยเปนประกนหน!รายเดยวกน ไมวาจะระบลำาดบจำานองไวหรอไม ผจำานองเหลาน !นมใชลกหน!รวม จงไมมสทธไลเบ!ยแกกน คงมสทธไลเบ!ยลกหน!เทาน!น

4.การจำานองหลายรายซงตางจำานองน!น หากไดระบลำาดบการจำานองไว ถาเจาหน!ปลดจำานองใหผจำานองคนหนง ผจำานองคนหลงยอมมสทธหลดพนความรบผดเทาทตองเสยหาย

5.ในกรณบคคลเดยวจำานองทรพยเปนประกนหน!ของผอน ผจำานองน!นมฐานะคลายผคำ!าประกน กฎหมายจงใหผจำานองมสทธเหมอนผคำ!าประกนในกรณตอไปน!คอ สทธทจะหลดพนความรบผดเทาทเสยหาย เพราะไมอาจเขา

25

รบชวงสทธ สทธทจะหลดพน ความรบผด เมอเจาหน!ผอนเวลาใหลกหน!และสทธทจะหลดพนความรบผดเมอเจาหน!ไมยอมชำาระหน! นอกเหนอจากน!แลวผจำานองไมมสทธเหมอนผคำ!าประกนอก

4.1.1 สทธจะเอาทรพยสนซงจำานองไวไปโอนตอหรอจำานองตอก. กเงน ข. 100,000 บาท มกำาหนดชำาระคนใน 1 ป โดย ค. จำานองทดน

เปนประกนหน!รายน!ใหแก ข. ระหวางอายสญญาจำานอง ค. ตองการเงนไปลงทนทำาธรกจ จงเอาทดนทจำานอง ข. ไวน!นไปทำาอยางใดอยางหนงดงตอไปน!

1. ขายฝากแก ง. เปนเงน 200,000 บาท หรอ2. จำานองแก ง. เพอประกนการท ค. กเงน ง. มา 200,000 บาทท!งสองกรณน! เจาหน!จำานองจะคดคานไดหรอไมท!งสองกรณเปนสทธของผจำานอง คอ กรณแรกเปนสทธตามมาตรา

702 วรรคสอง ทผจำานองจะโอนทรพยซงจำานองใหแกผใดกได สวนกรณทสอง เปนสทธตามมาตรา 712 ซงผจ ำานองจะนำาทรพยสนซ งจำานองไวไปจำานองตอ ฉะน!นเจาหน!จำานองยอมไมมสทธคดคานการกระทำาของผจำานองท!งสองกรณ

มาตรา 702 อนวาจำานองน!น คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา ผจำานองเอาทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจำานอง เปนประกนการชำาระหน! โดยไมสงมอบทรพยสนน!นใหแกผรบจำานอง

ผรบจำานองชอบทจะไดรบชำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอน เจาหน!สามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอน ไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม

มาตรา 712 แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซง จำานองไวแกบคคลคนหนงน !น ทานวาจะเอาไปจำานองแกบคคลอก คนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได

4.1.2 สทธชำาระหน!ลางจำานองเปนงวดๆการชำาระหน!ลางหน!จำานอง ตางจากการชำาระหน!ทวไปอยางไรปกตการชำาระหน!ทวๆไปน!น ตองชำาระคราวเดยวใหเสรจส!นเวนแตเจา

หนจะยนยอมใหผอนชำาระ แตการชำาระหน!จำานองน!น ลกหน!มสทธชำาระลางหน!จำานองเปนงวดๆ ได ไมตองชำาระใหเสรจส!นในงวดเดยว เวนแตสญญาจำานอง

26

จะกำาหนดวาตองชำาระใหเสรจส!นในงวดเดยวกตองบงคบกนตามสญญา ผ จำานองไมมสทธผอนชำาระหน!จำานองได

4.1.3 สทธไถถอนจำานองอธบายสทธไถถอนจำานองของผจำานองสญญาจำานองเปนสญญาทผจำานองเอาทรพยสนไปตราไวเปนประกน

การชำาระหน! แกผรบจำานองโดยไมตองสงมอบทรพยสนและไมตองโอนกรรมสทธ (มาตรา 702) ผจำานองจงยงมสทธจำาหนายจายโอนทรพยสนของตนเพอหาประโยชนจากทรพยน !น เชน ใหเชา ขาย ขายฝาก หรอจำานองตอ ดงน! สญญาจำานองจงเปนเพยงการทผจ ำานองใหสญญาตอเจาหน!วา หากไมมการชำาระหน!กยอมใหบงคบจำานองเอาเงนชำาระหน!ได และกฎหมายกใหสทธแกผจ ำานองทจะเขาชำาระหน!แทนลกหน! เพอมใหทรพยสนของตนถกบงคบจำานอง (มาตรา 724) หากเจาหน!ไมยอมรบผจำานองกอาจหลดพนความรบผดไปเลย ซงแสดงใหเหนวากฎหมายมงทจะใหผจ ำานองมสทธสงวนทรพยสนของตนไวไดเสมอหากประสงคเชนน !น ดวยเหตน!ผจำานองจะไถถอนจำานองโดยชำาระหน!ทคางอยใหแกผรบจำานองส!นเชง (ฎ. 1298/2512) เพอภาระจำานองจากทรพยสนของตนกยอมเปนสทธของผจ ำานองทจะทำาได นอกจากน!มาตรา 736 ผรบโอนมสทธไถถอนจำานองได ผจำานองยอมมสทธไถถอนจำานองได เพราะผรบเงนยอมไมมสทธดกวาผโอน และมาตรา 711 หามตกลงกนไวกอนเวลาหน!ถงกำาหนดชำาระวาถาไมชำาระหน! ใหผรบจำานองเขาเปนเจาของทรพยสนซงจำานองหรอใหจดการแกทรพยสนน !นเปนประการอนนอกจากการบงคบจำานองโดยการขายทอดตลาดเมอหน!ถงกำาหนดชำาระ ผ จำานองมสทธไถถอนจำานองจนวาระสดทายกอนททรพยจำานองจะถกขายทอดตลาดโดยเจาพนกงานคะไมใหแกผสราคาสงสด ถาผจำานองหาเงนมาวางตอศาล หรอจ าพนกงานบงคบคดใหครบตามจำานวนหน! คาธรรมเนยมศาลและคาธรรมเนยมบงคบคดกอนเคาะไม เจาพนกงานกจะถอนการบงคบคดทนท

อยางไรกด ม.ร.ว. เสนย ปราโมช เหนวาผจำานองไมวาจำานองเปนประกนหน!ของตวเองหรอหน!ทผอนตองชำาระกตาม ไมมสทธไถถอนจำานอง เพราะสญญาจำานองผกพนอยในตววา ถาไมชำาระหน!ผรบจำานองบงคบจำานองขาย

27

ทอดตลาดเอาเงนชำาระหน!ไดเตมจำานวน และมาตรา 724 บญญตใหผจำานองชำาระหน!ไดถาประสงคจะมใหมการบงคบจำานองแกทรพยของตน

มาตรา 711 การทจะตกลงกนไวเสยแตกอนเวลาหน!ถ งกำาหนด ชำาระเปนขอความอยางใดอยางหนงวา ถาไมชำาระหน! ใหผรบจำานอง เขาเปนเจาของทรพยสนซงจำานอง หรอวาใหจดการแกทรพยสนน !น เปนประการอนอยางใดนอกจากตามบทบญญตท!งหลายวาดวยการ บงคบจำานองน!นไซร ขอตกลงเชนน!นทานวาไมสมบรณ

มาตรา 724 ผจำานองใดไดจำานองทรพยสนของตนไวเพอประกน หน!อนบคคลอนจะตองชำาระแลว และเขาชำาระหน!เสยเองแทนลกหน! เพอจะปดปองมใหตองบงคบจำานอง ทานวาผจำานองน!นชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหน!ตามจำานวนทตนไดชำาระไป

ถาวาตองบงคบจำานอง ทานวาผจำานองชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหน!ตามจำานวนซงผรบจำานองจะไดรบใชหน!จากการบงคบ จำานองน!น

มาตรา 736 ผรบโอนทรพยสนซงจำานองจะไถถอนจำานองกได ถา หากมไดเปนตวลกหน!หรอผคำ!าประกน หรอเปนทายาทของลกหน! หรอผคำ!าประกน

4.1.4 สทธไลเบ!ยลกหน!แดงกเงนดำา 1,000,000 บาท มขาวและเขยวตางจำานองทดนของตน

เปนประกนหน!ของแดง โดยระบลำาดบความรบผดวา ทดนของขาวตองรบผดเปนลำาดบแรก สวนทดนของเขยวรบผดเปนลำาดบทสอง แดงไมชำาระหน!ใหดำา ขาวไมตองการใหทดนของตนถกบงคบจำานอง จงชำาระหน!ใหดำาครบจำานวน ขาวจะมสทธตอแดงและตอเขยวอยางไร

มาตรา 724 วรรคแรก วางหลกไววา เมอผจำานองไดจำานองทรพยสนของตนไวเพอประกนหน!อนบคคลอนจะตองชำาระแลว และเขาชำาระหน!เสยเองแทนลกหน!เพอปดปองมใหตองบงคบจำานอง ผจำานองชอบทจะไดรบเงนใชคนจากลกหน!ตามจำานวนทตนชำาระไป

มาตรา 725 วางหลกไววา เมอบคคลสองคนหรอกวาน !นไดจ ำานองทรพยสนของตนเพอประกนหน!อนบคคลอนตองชำาระ และมไดระบลำาดบไว ผ จำานองซงไดเปนผชำาระหน! หรอเปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจำานองน!นไมมสทธไลเบ!ยเอาแกผจำานองอนๆ ตอไป

ตามปญหา ขาวจำานองทดนของตนเปนเปนประกนหน!แดง แลวแดงไมชำาระ ขาวผจำานองไดเขาชำาระหน!ใหดำาจนครบเสยเองแทนแดงลกหน!เพอไมให

28

ทดนของขาวถกบงคบจำานอง ขาวจงมสทธไลเบ!ยแดงใหชำาระเงนตามทตนไดชำาระแกดำาไปแลวเทาน!น ตามมาตรา 24 วรรคแรก

แตขาวซงจำานองทรพยสนของตนเปนประกนหน!แดงเชนกนแมจะระบลำาดบไว ผจำานองดวยกนท!งขาวและเขยวกไมมสทธไลเบ!ยซงกนและกน เมอขาวชำาระหน!แทนแดงแลวกไมมสทธไลเบ!ยเอากบเขยวผจำานองอกคนได ตามมาตรา 725

มาตรา 725 เมอบคคลสองคนหรอกวาน !นตางไดจำานองทรพยสน แหงตนเพอประกนหน! แตรายหนงรายเดยวอนบคคลอนจะตองชำาระ และมไดระบลำาดบไวไซร ทานวาผจำานองซงไดเปนผชำาระหน! หรอ เปนเจาของทรพยสนซงตองบงคบจำานองน!นหามสทธจะไลเบ!ยเอา แกผจำานองอน ๆ ตอไปไดไม

4.1.5 สทธทจะไดรบเงนทเหลอจากการบงคบจำานองมวงกเงนแสด 200,000 บาท โดยจำานองเรอยนตเปนประกน มวงไม

ชำาระหน!และคางดอกเบ!ยอก 50,000 บาท จงถกแสดบงคบจำานอง ขายทอดตลาดเรอยนตไดเงนสทธ 300,000 บาท มวงและแสดจะไดรบเงนจากคาขายทอดตลาดทรพยคนละเทาใด

ขายทอดตลาดเรอยนตไดเงนสทธ 300,000 บาท เอาชำาระหน!เงนตนและดอกเบ!ยใหแสดกอนแสดจะไดรบเงนไป 250,000 บาท เหลออก 50,000 บาท เปนสทธของมวงผจำานองทจะไดรบตามมาตรา 732

มาตรา 732 ทรพยสนซงจำานองขายทอดตลาดไดเงนเปนจำานวน สทธเทาใด ทานใหจดใชแกผรบจำานองเรยงตามลำาดบ และถายงม เงนเหลออยอก กใหสงมอบแกผจำานอง

4.1.6 สทธทจะหลดพนจากความรบผดเลกกเงนใหญ 200,000 บาท กำาหนดชำาระคนภายใน 2 ป โดยมอวนและ

ผอมตางจำานองทดนเปนประกนและระบลำาดบไววา ทดนของอวนรบผดในลำาดบแรก ทดนของผอมรบผดในลำาดบทสอง ตอมาอก 1 ปใหญปลดจำานองใหอวน เพราะเหนวาทดนของอวนมราคานอยเพยง 20,000 บาท คร!นหนถงกำาหนดชำาระ เลกไมชำาระหน! ผอมเกรงวาทดนของตนจะถกบงคบจำานองจงนำาเงน 180,000 บาท ไปชำาระแทนเลก แตใหญปฏเสธไมยอมรบชำาระหน!อางวา

29

ผอมตองนำาเงนมาชำาระใหครบ 200,000 บาท จงจะยอมรบ ผอมมาปรกษาทาน ทานจะใหคำาแนะนำาแกผอมอยางไร

การทใหญปลดจำานองใหอวน ยอมทำาใหผอมมสทธหลดพนความรบผดเทาทตองเสยหาย คอเทาราคาทดนของใหญ 20,000 บาท ตามมาตรา 726 ผอมจงเอาความเสยหายน!ไปหกหน!กบใหญได คงเหลอหน!ทผอมตองรบผดอยอก 180,000 บาท

เมอหน!ถงกำาหนดชำาระ ผอมนำาเงน 180,000 บาท ไปชำาระแทนเลก แตใหญไมยอมรบ กหาทำาใหผอมหลดพนจากความรบผดไป เพราะกรณไมตองตามมาตรา 727 และ 701 เนองจากหน!รายน!มผจำานองสองคน มใชผจำานองคนเดยว ฉะน!นผอมจงตองรบผดตอใหญอย 180,000 บาท การทใหญยนยนจะใหผอมชำาระหน!ใหตน 200,000 บาท กไมถกตอง

มาตรา 701 ผคำ!าประกนจะขอชำาระหน!แกเจาหน!ต!งแตเมอถง กำาหนดชำาระกไดถาเจาหน!ไมยอมรบชำาระหน! ผคำ!าประกนกเปนอนหลดพนจาก ความรบผดมาตรา 726 เมอบคคลหลายคนตางไดจำานองทรพยสนแหงตนเพอประกนหน!

แตรายหนงรายเดยว อนบคคลอนจะตองชำาระและไดระบลำาดบไวดวยไซรทานวาการทผรบจำานองยอมปลดหน!ใหแกผจำานองคนหนงน!นยอมทำาใหผจำานองคนหลงๆไดหลดพนดวย เพยงขนาดทเขาตองรบความเสยหายแตการน !น

มาตรา 727 ถาบคคลคนเดยวจำานองทรพยสนแหงตนเพอ ประกนหน!อนบคคลอนจะตองชำาระ ทานใหใชบทบญญต มาตรา 697 , 700 และ 701 วาดวยคำ!าประกนน!นบงคบอนโลมตามควร

4.2 สทธของผรบจำานอง1. เนองจากผจำานองสามารถทจะโอนหรอเอาทรพยซงจำานองไวไปจำานอง

ตออกได กฎหมายจงตองใหหลกประกนทมนคงแกผรบจำานอง โดยใหผรบจำานองมสทธบงคบชำาระหน!จากทรพยซงจำานองไดกอนเจาหน!สามญ ท!งมสทธทจะตดตามบงคบจำานองจากทรพยไดเสมอไมวาจะโอนไปกทอด และในระหวางผรบจำานองดวยกนกฎหมายกใหผรบจำานองกอนมสทธดกวาผรบจำานองทหลง

2. ทรพยซงจำานองน!นยอมเปนหลกประกนในการชำาระหน!ของผรบจำานอง ฉะน!นหากภายหลงจดทะเบยนจำานองแลว ผจำานองไปจดทะเบยนทรพยสทธ

30

อนอกเหนอทรพยน !น อนยงผลใหทรพยซงจำานองไวเสอมราคา ผรบจำานองสามารถขอใหลบทรพยสทธอนจดทะเบยนภายหลงน!นได

3. จำานองเปนการใหสญญาวา ถาลกหน!ไมชำาระหน! กยอมใหผรบจำานองบงคบจำานองได ผรบจำานองจงมสทธบงคบจำานองตอเมอลกหน!ผดนดไมชำาระหน! นอกจากน!นในกรณทผจำานองทำาใหทรพยซงจำานองบบสลายหรอสญหายจนไมพอเปนประกน ผรบจำานองกสามารถบงคบจำานองไดทนท โดยไมตองรอใหหน!ถงกำาหนดชำาระ

4.2.1 สทธทจะไดรบชำาระหน!กอนก. กเงน ข. 100,000 บาท โดยไมมประกน แลวไปกเงน ค. อก 100,000

บาท โดยจำานองทดนเปนประกนจากน !นกเอาทดนไปจำานองเปนประกน ง. 50,000 บาท และสดทายจำานองเปนประกน แก จ. 30,000 บาท ก. ไมชำาระหน! ข. เจาหน!สามญฟองบงคบคด และยดทดนแปลงน!นขายทอดตลาดไดเงนสทธ 300,000 บาท ค. ง. จ. ผรบจำานองขอใหเอาเงนชำาระหน!แกตนดวย ดงน!นจะตองจดสรรเงนชำาระหน!กนอยางไร

ตองเอาชำาระหน!ผรบจำานองกอนตามลำาดบจดทะเบยนกอนหลง คอ ช ำาระให ค. 100,000 บาท ให ง. 50,000 บาท และให จ. 30,000 บาท รวม 180,000 บาท

สวนทเหลออก 120,000 บาท เอาชำาระให ข. เจาหน!สามญเสย 100,000 บาท สวนอก 20,000 บาท ตองคนให ก. ลกหน!

4.2.2 สทธทจะขอใหลบทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลงก. สทธของผรบจำานองทจะขอใหลบทรพยสทธซงจดทะเบยนภายหลง

การจดทะเบยนจำานองน!น มขอบเขตเพยงใดการลบสทธจากทะเบยน กฎหมายใหลบไดเฉพาะ ภารจำายอมหรอทรพย

สทธอยางอนเทาน!น ภารจำายอมกเปนทรพยสทธอยางหนง ถาเปนบคคลสทธแลวกจะขอลบไมได กฎหมายใหสทธแกผรบจำานองทจะขอใหลบทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลงได

ข. แดงจำานองทดนไวกบดำา แลวเอาไปจำานองซอนใหขาวอก ตอมาแดงเอาทดนแปลงน!นใหเขยวเชาปลกตกแถว มกำาหนด 20 ป และจดทะเบยนการ

31

เชาดวย ดำามสทธขอใหลบสทธของขาวและของเขยวออกจากทะเบยนไดหรอไม

ดำาไมมสทธขอใหลบจำานองของขาว จากทะเบยนได เพราะมาตรา 712 ใหผจำานองเอาทรพยทจำานองไวแลวไปจำานองซอนได

สวนสทธในการเชาของเขยวซงไดจดทะเบยนไวน !น เปนเพยงบคคลสทธมใชทรพยสทธ ผรบจำานองไมมสทธขอใหลบทะเบยนเชนกน

มาตรา 712 แมถงวามขอสญญาเปนอยางอนกตาม ทรพยสนซง จำานองไวแกบคคลคนหนงน !น ทานวาจะเอาไปจำานองแกบคคลอก คนหนงในระหวางเวลาทสญญากอนยงมอายอยกได

4.2.3 สทธในการบงคบจำานองผรบจำานองมสทธบงคบจำานองไดเมอใดมสทธบงคบจำานองได 2 กรณคอ1. กรณทวไป เมอหน!ถงกำาหนดและลกหน!ไมชำาระหน!2. กรณตามมาตรา 723มาตรา 723 ถาทรพยสนซงจำานองบบสลาย หรอถาทรพยสนซง จำานองแตสง

ใดหนงสญหายหรอบบสลาย เปนเหตใหไมเพยงพอแก การประกนไซร ทานวาผรบจำานองจะบงคบจำานองเสยในทนทกได เวนแตเมอน !นมไดเปนเพราะความผดของผจำานอง และผจำานองก เสนอจะจำานองทรพยสนอนแทนใหมราคาเพยงพอ หรอเสนอจะรบ ซอมแซมแกไขความบบสลายน!นภายในเวลาอนสมควรแกเหต

4.3 สทธและหนาทของผรบโอนทรพยสนซงจำานอง1. ผรบโอน ทรพยสนซงจำานองเปนบคคลภายนอกมไดเปนลกหน!หรอผ

จำานองทรพยน !น กฎหมายจงใหผรบโอนสามารถไถถอนจำานองไดโดยเสนอชดใชเงนตามจำานวนอนสมควร ของราคาทรพยซงจำานอง ไมตอขอชำาระหน!ท!งหมด

2. การทผรบโอนตองสญเสยกรรมสทธในทรพยซ งจำานองเพราะการบงคบจำานองหรอไถถอนจำานองกตาม หามผลกระทบกระเทอนตอสทธของเจาหน!จำานองหรอเจาหน!บรมสทธอนมอยเหนอทรพยน !นไม และสทธดงกลาวรายใดหากไดระงบเพราะเกลอนกลนกนกจะกลบคนมาอก

32

3. ผรบโอนจะตองรบผดชดใชคาเสยหาย หากทำาใหทรพยซงจำานองเสอมราคาลง แตในทางตรงกนขาม ถาผรบโอนทำาใหทรพยน !นราคาสงข!น กเรยกใหชดใชไดแตเพยงเทาราคาทสงข!นเมอขายทอดตลาดเทาน!น

4.3.1 สทธทจะไถถอนจำานองผรบโอนทรพยสนซงจำานองมสทธไถถอนจำานวนไดอยางไรผรบโอนทรพยสนทไมไดเปนตวลกหน! ผคำ!าประกน หรอเปนทายาทของ

ลกหน!หรอคำ!าประกนมสทธไถถอนจำานอง (มาตรา 736) ผรบโอนจะไถถอนจำานองเมอไรกได แตถาผรบจำานองไดบอกกลาววามการบงคบจำานอง ผรบโอนตองไถถอนจำานองภายใน 1 เดอน นบแตวนรบคำาบอกกลาว (มาตรา 737) โดยเสนอชดใชเงนตามราคาทรพยสน ซงจำานอง (มาตรา 738)

ก. กเงน ข. 100,000 บาท โดยม ค. จำานองทดนเปนประกนตอมา ค. ถงแกกรรมทดนดงกลาวตกเปนมรดกของ ช. บตร ค. ช. ประสงคจะไถถอนจำานองในฐานะผรบโอน จงเสนอใชเงน 50,000 บาท ตามราคาทดนในขณะน !น ช. มสทธทำาไดหรอไม

ช. ผรบโอนทรพยซ งจำานองเปนทายาทของ ค. ผจำานองเดม จงไมมสทธไถถอนจำานอง โดยวธเสนอใชเงนตามราคาทรพยได (มาตรา 736)

มาตรา 736 ผรบโอนทรพยสนซงจำานองจะไถถอนจำานองกได ถาหากมไดเปนตวลกหน!หรอผคำ!าประกน หรอเปนทายาทของลกหน! หรอผคำ!าประกน

มาตรา 737 ผรบโอนจะไถถอนจำานองเมอใดกได แตถาผรบจำานอง ไดบอกกลาววามจำานงจะบงคบจำานองไซร ผรบโอนตองไถถอนจำานอง ภายในเดอนหนงนบแตวนรบคำาบอกกลาว

มาตรา 738 ผรบโอนซงประสงคจะไถถอนจำานองตองบอกกลาวความประสงคน !นแกผเปนลกหน!ช !นตน และตองสงคำาเสนอไปยง บรรดาเจาหน!ทไดจดทะเบยน ไมวาในทางจำานองหรอประการอนวาจะรบใชเงนใหเปนจำานวนอนสมควรกบราคาทรพยสนน !นคำาเสนอน!นใหแจงขอความท!งหลายตอไปน! คอ

(1) ตำาแหนงแหลงทและลกษณะแหงทรพยสนซงจำานอง (2) วนซงโอนกรรมสทธ (3) ชอเจาของเดม (4) ชอและภมลำาเนาของผรบโอน (5) จำานวนเงนทเสนอวาจะใช

33

(6) คำานวณยอดจำานวนเงนทคางชำาระแกเจาหน!คนหนง ๆ รวมท!งอปกรณและจำานวนเงนทจะจดเปนสวนใชแกบรรดาเจาหน!ตาม ลำาดบกน

อนง ใหคดสำาเนารายงานจดทะเบยนของเจาพนกงานในเร อง ทรพยสนซ งจำานองน!น อนเจาพนกงานรบรองวาเปนสำาเนาถกถวน สอดสงไปดวย

4.3.2 สทธของผรบโอนในกรณทรพยซงจำานองหลดมอไปก. จำานองทดนเปนประกนเงนกแก ข. ค. ง. รายละ 200,000 บาท ตาม

ลำาดบ ตอมา ก. ขายทดนแกลงน!นใหเหลอง เหลองจางดำาปลกบานราคา 100,000 บา ยงไมไดชำาระคาจาง จงจดทะเบยนบรมสทธไว เหลองเอาทดนไปขายฝาก ค. แลวไมไถคน ทดนจงตกเปนกรรมสทธของ ค. ในทสด ค. ขอไถถอนจำานองจาก ข. และ ง. โดยเสนอใชเงน 300,000 บาท ตามราคาทดน ข. ปฏเสธ และฟองศาลขายทอดตลาดทดนไดเงน 400,000 บาท หกคาฤชาธรรมเนยมและคาใชจายในการขายทอดตลาดแลวเหลอเงนสทธ 390,000 บาท ใหทานจดสรรเงนจำานวนน!ชำาระหน!รายตางๆ

ตามมาตรา 742 วรรคแรก การททรพยหลดมอไปจากผรบโอนไมมผลกระทบกระเทอนสทธของเจาหน!บรมสทธหรอเจาหน!จำานองอนมอยเหนอทรพยน!น และมาตรา 742 วรรคสองบญญตใหหน!ของผรบโอนซงเกลอนกลนไปแลวขณะไดทรพยน !นมากลบคนข!นมาอก ในเมอทรพยน !นหลดมอไปจากผรบโอน ฉะน!นแมสทธจำานองของ ค. ยอมกลบคนมาอก เงน 390,000 บาท จงตองจดสรรชำาระดงน! ชำาระใหดำาเจาหน!บรมสทธกอน 100,000 บาท ชำาระให ข. ผรบจำานองรายแรก 200,000 บาท และชำาระให ค. ผรบจำานองรายทสอง 90,000 บาท สวน ง.ไมไดรบชำาระหน!จากเงนทขายทอดตลาด

มาตรา 742 ถาการบงคบจำานองกด ถอนจำานองกด เปนเหตให ทรพยสนซงจำานอง หลดมอไปจากบคคลผไดทรพยสนน !นไวแตกอน ไซร ทานวาการททรพยสนหลดมอไปเชนน!นหามผลยอนหลงไม และ บรมสทธท!งหลายของเจาหน!แหงผททรพยหลดมอไป อนมอยเหนอ ทรพยสนและไดจดทะเบยนไวน !นกยอมเขาอยในลำาดบหลง บรมสทธ อนเจาหน!ของผจำานอง หรอเจาของคนกอนไดจดทะเบยนไว

ในกรณเชนน! ถาสทธใด ๆ อนมอยเหนอทรพยสนซงจำานองเปน คณหรอเปนโทษแกบคคลผไดทรพยสน ซงจำานองไวแตกอนไดระงบไปแลวดวยเกลอนกลนกนในขณะทไดทรพยสนน !นมาไซร สทธน !นทานใหกลบคนมาเปนคณหรอเปนโทษแกบคคลน !นไดอก ในเมอทรพยสน ซงจำานองกลบหลดมอไป

34

4.3.3 หนาทของผรบโอนในการดแลรกษาทรพยสนซงจำานองในกรณทผรบโอนทรพยสนซงจำานองทำาใหทรพยน!นเสยหาย หรอใน

ทางตรงกนขามทำาใหทรพยน!นมราคาสงข!นผรบโอนจะไดรบผลกระทบใดมผลกระทบตามมาตรา 743 คอ1. ถาทำาใหทรพยซงจำานองเสยหายกตองชดใชความเสยหาย2. ถาทำาใหทรพยซงจำานองมราคาเพมข!นกมสทธเรยกใหชดใชเพยงเทา

ราคาทเพมข!นเมอขายทอดตลาดมาตรา 743 ถาผรบโอนไดทำาใหทรพยสนซงจำานองเสอมราคาลงเพราะการกระ

ทำาหรอความประมาทเลนเลอแหงตน เปนเหตใหเจาหน!ท !งหลายผมสทธจำานอง หรอบรมสทธเหนอทรพยสนน !นตอง เสยหายไซร ทานวาผรบโอนจะตองรบผดเพอความเสยหายน!น อยางไรกด อนผรบโอนจะเรยกเอาเงนจำานวนใด ๆ ซงตนไดออกไป หรอเรยกใหชดใชคาใชจายทตนไดทำาใหทรพยสนดข!นน!น ทานวาหาอาจจะเรยกไดไม เวนแตทเปนการทำาใหทรพยสนน!นงอกราคาข!น และจะเรยกไดเพยงเทาจำานวนราคาทงอกข!นเมอขายทอดตลาดเทาน !น

แบบประเมนผลหนวยท 41. ทรพยทจำานองเปนประกนหน!ไวแลว ถาเจาของทรพยเอาไปโอนขายใหผอนใน

ระหวางสญญาจำานองยงมผลบงคบอย สญญาน!นยงคงมผลสมบรณ2. สทธของผจำานองทจะทำาสญญาตกลงกนเปนอยางอนไมไดคอ สทธการเอา

ทรพยสนไปจำานองตอ3. ผจำานองเขาชำาระหน!แทนลกหน! ผจำานองมสทธไลเบ!ยเอาจากลกหน! ไดเทาจำานวน

ทชำาระไป4. แดง ดำาและ ขาว ตางจำานองทรพยเปนประกนหน!ของเขยวแลวเขยวผดนด ดำาจง

เขาชำาระหน!แทน ดงน! ดำามสทธ ไลเบ!ยไดเฉพาะกบเขยวลกหน!เทาน!น 5. มวง แสด ฟา ตางจำานองทรพยเปนประกนหน!ของครามโดยไมระบลำาดบจำานอง

ตอมาเจาหน!ปลดหน!ให แสด ผลตามกฎหมายคอ ผจำานองทกคนไมมใครหลดพนความผด

6. ถามการโอนทรพยสนซงจำานองใหแกบคคลอน จะมผลกบผรบจำานองคอ ผรบ จำานองตดตามบงคบชำาระหน!ไดและมฐานะดกวาเจาหน!สามญ

7. ในระหวางผรบจำานองซงจดทะเบยนกอน กบผรบจำานองซงจดทะเบยนภายหลง สทธระหวางกนคอ ผรบจำานองกอนมสทธไดรบชำาระหน!กอน

8. ภายหลงจดทะเบยนจำานองแลว ถาผจำานองจดทะเบยนทรพยสทธอนเหนอทรพยน!นอก ผรบจำานองมสทธขอใหลบทะเบยนทรพยสทธทจดทะเบยนภายหลงได

35

9. ผรบโอนทรพยจำานองสามารถไถถอนจำานองไดเมอ เมอใดกได10. ผรบโอนทรพยจำานองตองไถถอนจำานองเปนจำานวนเงน เทาราคาทรพยสน

ซงจำานอง11. ทรพยทจำานองเปนประกนหน!ไวแลว ในระหวางสญญาจำานองมผลบงคบ

อย เจาของทรพยขายทรพยน !นใหผอน มสทธทำาไดโดยเดดขาด12. ในกรณสญญาจำานองมขอตกลงไวชดวา ระหวางสญญาจำานองมผลบงคบ

อยหามผจำานองเอาทรพยไปจำานองตอ ขอตกลงน! ไมมผลใดๆ เลย 13. ถาลกหน!ผดนดไมช ำาระหน! ผจำานองซงเขาชำาระหน!แทนลกหน!ดงหน! ผ

จำานองมสทธตอลกหน!คอ มสทธไลเบ!ยลกหน!ไดเทาจำานวนทชำาระหน!แทนไป14. ชด ชย ชอบ ตางจำานองทรพยเปนประกนหน!ของชาญ โดยระบลำาดบ

จำานองวา ชดอยลำาดบแรก ชยอยลำาดบสอง และชอบอยลำาดบสาม ชาญผดนดชดจงชำาระหน!แทน ดงน! ชดไมมสทธไลเบ!ยเอากบ ชยและชอบ

15. แดง ดำา ฟา ขาว ตางจำานองทรพยเปนประกนหน!ของเขยว โยระบลำาดบจำานองวา แดงลำาดบแรก ดำาลำาดบทสอง ฟาลำาดบทสาม และขาวลำาดบทส ตอมาเจาหน!ปลดจำานองใหฟาผจำานองทมสทธหลดพนความผดไดแก ขาว เพยงผเดยว

16. ทรพยซงจำานองไวแลว ถาผจำานองโอนใหผอนไปในภายหลง ผรบจำานองมสทธคอ ตดตามบงคบชำาระหน!จากทรพยน !นไดเสมอ

17. ผรบจำานองกอนกบผรบจำานองทหลง มสทธระหวางกนคอ ผรบจำานองกอนมสทธดกวา

18. ดำาจำานองทดนใหแดง ตอมาดำาจดทะเบยนภารจำายอมใหขาวเดนผานทน !นได ดงน! แดงมสทธขอใหลบทะเบยนภารจำายอมได

19. การไถถอนจำานอง ผรบโอนตองขอไถถอนจำานองเปนจำานวน ราคาอนสมควรของทรพยซงจำานอง

หนวยท 5 การบงคบจำานอง และความระงบส!นไปแหงสญญาจำานอง

1. การบงคบจำานองทำาได 2 วธคอ การขายทอดตลาดทรพยจำานองและการเอาทรพยจำานองหลด ซงไมวาจะบงคบโดยวธใดจะตองฟองคดตอศาล ผ จำานองจะไปยดทรพยมาโดยพลการไมได อยางไรกตาม กฎหมายมไดบงคบวา ผรบจำานองจะตองฟองบงคบจำานองเสมอไป อาจฟองในฐานะเจาหน!สามญกได

36

2. จำานองระงบได 2 ทาง คอ ทางหนง ทำาใหหน!ประธานระงบไป เชนชำาระหน! อกทาง ทำาใหตวสญญาจำานองระงบ เชนปลดจำานอง เมอจำานองระงบตองนำาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มฉะน!นจะยกข!นตอสบคคลภายนอกไมได

5.1 การบงคบจำานอง1. การบงคบจำานองไมวาจะทำาโดยวธขายทอดตลาดหรอเอาทรพยจำานอง

หลดกตาม จะตองมการบอกกลาวดวยหนงสอใหผจำานองชำาระหน!ภายในเวลาสมควร เมอผจำานองไมชำาระหน!จงจะฟองคดตอศาลบงคบจำานองได

2. ในกรณขายทอดตลาดทรพยสน เงนทไดจากการขายทอดตลาดจะตองนำามาชำาระหน!แกผรบจำานองตามลำาดบกอนหลง ผรบจำานองกอนยอมมสทธไดรบชำาระหน!กอน

3. หากบงคบจำานองไดเงนตำากวาจำานวนหน!ทคางชำาระ ลกหนกไมตองรบผดในเงนทขาดอย เวนแตจะไดตกลงกนเปนอยางอนในสญญาจำานอง

4. หน!รายเดยวทมการจำานองทรพยหลายสงเปนประกน โดยไมระบลำาดบและจำานวนเงนททรพยแตละสงจำานองเปนประกน ผรบจำานองอาจบงคบจำานองแกทรพยเพยงบางสง หรอแกทรพยทกสงพรอมกนกได แตในกรณหลงตองเฉลยภาระแหงหน!ไปตามสวนราคาทรพยจำานอง

5.1.1 วธบงคบจำานองการบงคบจำานองทำาไดกวธ อธบายการบงคบจำานองทำาได 2 วธ คอ1) ตามมาตรา 728 คอ ฟองบงคบจำานองใหขายทอดตลาดทรพย

จำานอง โดยผรบจำานองตองมจดหมายบอกกลาวไปยงลกหน!กอนวาใชชำาระหน!ภายในเวลาอนสมควร ซงกำาหนดไวในคำาบอกกลาว และถาลกหน!ไมปฏบตตามคำาบอกกลาว ผรบจำานองจะฟองคดตอศาลใหพพากษาสงใหยดทรพยสนซงจำานองขายทอดตลาด

2) ตามมาตรา 729 คอ ผรบจำานองเอาทรพยจำานองหลดเปนสทธ จะตองอยภายในบงคบของเงอนไขดงน! คอ

ก. ลกหน!ไดขาดสงดอกเบ!ยมาเปนเวลาถง 5 ป

37

ข. ผจำานองมไดแสดงใหศาลพอใจวาราคาทรพยสนทจ ำานองน!นทวมจำานวนเงนทคางชำาระ และ

ค. ไมมการจำานองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไวเหนอทรพยสนอนเดยวกนน!น

การบงคบจำานองโดยวธเอาทรพยจำานองหลดเปนสทธน !นจะตองเขาเงอนไขท!งสามขอตามมาตรา 729 และอยางไรกตามตองมการบอกกลาวลกหน!ใหช ำาระหน!ตามมาตรา 728 กอนและฟองบงคบจำานองเพอเอาหลดเปนสทธอกดวย มใชยดทรพยจำานองมาเปนของตนโดยพลการ

แดงกเงนดำา โดยขาวจำานองทดนเปนประกนหน!แนะนำาใหฟองบงคบจำานองโดยขายทอดตลาดทดนตามมาตรา 728 จะ

เอาทรพยจำานองหลดเปนสทธไมได เพราะเปนกรณทบคคลอนจำานองนองทรพยเปนกระกนหน!ของลกหน! และผขาดสงดอกเบ!ยคอตวลกหน!ไมใชผจำานอง

มาตรา 728 เมอจะบงคบจำานองน!น ผรบจำานองตองมจดหมาย บอกกลาวไปยงลกหน!กอนวาใหชำาระหน!ภายในเวลาอนสมควร ซง กำาหนดใหในคำาบอกกลาวน!น ถาและลกหน!ละเลยเสยไมปฏบตตาม คำาบอกกลาวผรบจำานองจะฟองคดตอศาล เพอใหพพากษาสงให ยดทรพยสนซงจำานองและใหขายทอดตลาดกได

มาตรา 729 นอกจากทางแกดงบญญตไวใน มาตรา กอนน!น ผรบ จำานองยงชอบทจะเรยกเอาทรพยจำานองหลดไดภายในบงคบแหง เงอนไข ดงจะกลาวตอไปน!

(1) ลกหน!ไดขาดสงดอกเบ!ยมาแลวเปนเวลาถงหาป(2) ผจำานองมไดแสดงใหเปนทพอใจแกศาล วาราคาทรพยสน น!นทวมจำานวน

เงนอนคางชำาระ และ(3) ไมมการจำานองรายอน หรอบรมสทธอนไดจดทะเบยนไว เหนอทรพยสนอน

เดยวกนน!เอง

5.1.2 ลำาดบในการชำาระหน!ทรพยสนอนเดยวกนทมจำานองหลายราย เมอมการบงคบจำานองโดย

ขายทอดตลาดจะตองนำาเงนมาชำาระหน!แกผรบจำานองอยางไรทรพยสนอนเดยวกนไดจำานองแกผรบจำานองหลายคนดวยกน ตอง

เอาชำาระหน!แกผรบจำานองเรยงตามลำาดบกอนหลงตามวนเวลาทจดทะเบยน และผรบจำานองคนกอนจะไดรบใชหน!กอนตามมาตรา 730 และทรพยสนทขาย

38

ทอดตลาดใหจดใชแกผรบจำานองเรยงตามลำาดบ และหากยงมเงนเหลอจากการขายทอดตลาด ใหมอบแกผจำานองตามมาตรา 732

เหลกกเงนทอง 200,000 บาท โดยจำานองทดนเปนประกน ตอมากเอาทดนแปลงเดมไปจำานองไวแกเพชรอก 100,000 บาท และสดทายจำานองกบนล 50,000 บาท เมอหน!ของทองถงกำาหนดเหลกไมช ำาระหน! ทองจงฟองบงคบจำานอง ยดทดนขายทอดตลาดไดเงนสทธ 300,000 บาท ใหทานจดสรรเงนจำานวนน!ชำาระหน!แกผรบจำานอง

ชำาระใหทอง 200,000 บาท ใหเพชร 100,000 บาท ตามมาตรา 730, 732 สวนนลไมไดรบช ำาระหน!จากการขายทอดตลาด และนลจะตดตามไปบงคบจำานองแกผซ!อทดนน!นไมไดอก เพราะจำานองไดระงบส!นไปตามมาตรา 744(5) คอมการขายทอดตลาดทรพยสนซงจำานองตามคำาสงศาล อนเนองมาจกการบงคบจำานอง

มาตรา 730 เมอทรพยสนอนหนงอนเดยวไดจ ำานองแกผรบจำานอง หลายคนดวยกน ทานใหถอลำาดบผรบจำานองเรยงตามวนและเวลา จดทะเบยน และผรบจำานองคนกอนจกไดรบใชหน!กอนผรบจำานองคนหลง

มาตรา 732 ทรพยสนซงจำานองขายทอดตลาดไดเงนเปนจำานวน สทธเทาใด ทานใหจดใชแกผรบจำานองเรยงตามลำาดบ และถายงม เงนเหลออยอก กใหสงมอบแกผจำานอง

มาตรา 744 อนจำานองยอมระงบส!นไป (1) เมอหน!ทประกนระงบส!นไป ดวยเหตประการอนใดมใชเหต อายความ (2) เมอปลดจำานองใหแกผจำานองดวยหนงสอเปนสำาคญ (3) เมอผจำานองหลดพน (4) เมอถอนจำานอง (5) เมอขายทอดตลาดทรพยสนซงจำานองตามคำาสงศาล อนเนอง มาแตการบงคบจำานองหรอถอนจำานอง (6) เมอเอาทรพยสนซงจำานองน!นหลด

5.1.3 ลกหน!ไมตองรบผดในจำานวนเงนทขาดก. กเงน ข. 500,000 บาท โดย ค. จำานองทดนเปนประกน และมขอ

ตกลงในสญญาจำานองระบวา ถา ข. บงคบจำานองขายทอดตลาดทดนไดเงนไมพอชำาระหน! ก. และ ค. ยนยอมให ข. บงคบชำาระหน!จากทรพยอนของ ก. และ ค. ได ใหวนจฉยวา ขอตกลงน!ขดตอกฎหมายหรอไม

ตามมาตรา 733 วางหลกไวในกรณเอาทรพยสนซงจำานองขายทอดตลาดใชหน! หากไดเงนสทธนอยกวาจำานวนเงนทคางชำาระกนอย เงนขาดจำานวนอยเทาใด ลกหน!ไมตองรบผดในเงนน !น ซงหากคกรณไมไดตกลงไว

39

วาเงนขาดเทาใด ลกหน!ตองรบผดแลวหรอตกลงกนใหเจาหน!บงคบชำาระหน!จากทรพยสนอนของลกหน!ได ขอตกลงน!ใชบงคบกนไดไมขดตอกฎหมาย

มาตรา 733 ถาเอาทรพยจำานองหลด และราคาทรพยสนน !นม ประมาณตำากวาจำานวนเงนทคางชำาระกนอยกด หรอถาเอาทรพยสน ซงจำานองออกขายทอดตลาดใชหน! ไดเงนจำานวนสทธนอยกวาจำานวน เงนทคางชำาระกนอยน !นกดเงนยงขาดจำานวนอยเทาใดลกหน!ไมตอง รบผดในเงนน!น

5.1.4 การจำานองทรพยหลายสงเปนประกนหน!รายเดยวแดงกเงนดำา 200,000 บาท โดยจำานองทดน 1 แปลง เรอยนต 1 ลำา

และเรอกลไฟ 1 ลำา เปนประกนไมไดระบลำาดบจำานองและจำานวนเงนททรพยแตละสงจำานองเปนประกน แดงผดนดไมชำาระหน! ดำาจงบงคบจำานองแกทรพยจำานองท!งสามสง พรอมกน ขายทอดตลาดทดนไดเงน 200,000 บาท เรอยนต 120,000 บาท เรอกลไฟ 80,000 บาท จะจดสรรชำาระหน!เงนกใหแกดำาอยางไร

ตามมาตรา 734 วรรคสองบญญตวา ถาผรบจำานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนท!งหมดพรอมกนทานใหแบงภาระแหงหน!น !นกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสนน !นๆ เวนแตกรณทไดระบจำานวนเงนจำานองไวเฉพาะทรพยสนแตละสง เปนจำานวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตามลำาดบจำานวนเงนจำานองทระบไวเฉพาะทรพยสนสงน !นๆ ตามปญหาจงตองแบงภาระแหงน!กระจายไปตามสวนแหงราคาทรพยจำานอง จงตองจดสรรเงนใชหน!ดงน! ทดน 100,000 บาท เรอยนต 60,000 บาท เรอกลไฟ 40,000 บาท

มาตรา 734 ถาจำานองทรพยสนหลายสงเพอประกนหน!แต รายหนงรายเดยวและมไดระบลำาดบไวไซร ทานวาผรบจำานองจะ ใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนน !นๆท!งหมด หรอแตเพยงบางสง กได แตทานหามมใหทำาเชนน!นแกทรพยสนมากสงกวาทจำาเปน เพอใชหน!ตามสทธแหงตน

ถาผรบจำานองใชสทธของตนบงคบแกทรพยสนท !งหมดพรอมกน ทานใหแบงภาระแหงหน!น !นกระจายไปตามสวนราคาแหงทรพยสน น!นๆ เวนแตในกรณทไดระบจำานวนเงนจำานองไว เฉพาะทรพยสน แตละสง ๆ เปนจำานวนเทาใด ทานใหแบงกระจายไปตามจำานวนเงน จำานองทระบไวเฉพาะทรพยสงน!นๆ

แตถาผรบจำานองใชสทธของตน บงคบแกทรพยสนอนใดอนหนง แตเพยงสงเดยวไซร ผรบจำานองจะใหชำาระหน!อนเปนสวนของตน ท!งหมดจากทรพยสนอนน !นกได ในกรณเชนน !น ทานใหถอวาผรบ จำานองคนถดไปโดยลำาดบยอมเขารบชวงสทธของผรบจำานองคนกอน และจะเขาบงคบจำานองแทนทคนกอนกไดแตเพยงเทาจำานวน ซงผรบ

40

จำานองคนกอนจะพงไดรบจากทรพยสนอน ๆ ตามบทบญญตดงกลาว มาในวรรคกอนน!น

5.2 ความระงบส�นไปแหงสญญาจำานอง1. สญญาจำานองระงบดวยสาเหตใหญ 2 ประการคอ เมอทำาใหหน!ประธาน

ระงบไปประการหนงและอกประการหนงคอทำาใหตวสญญาจำานองระงบ เชน ปลดจำานอง ไถจำานอง บงคบจำานอง เปนตน

2. จำานองเปนทรพยสทธทตกตดไปกบทรพยจำานองจนกวาผรบจำานองจะไดชำาระหน! การทหน!ประธานขาดอายความจงไมทำาใหจำานองระงบ

3. เมอสญญาจำานองระงบ ตองนำาความไปจดทะเบยน มฉะน!นจะยกข!นตอสบคคลภายนอกไมได หลกน!ใชบงคบตลอดถงการผอนชำาระหน!จำานอง การแกไขเปลยนแปลงสญญาจำานองหรอหน!อนจำานองเปนประกนดวย

5.2.1 สาเหตททำาใหสญญาจำานองระงบการจำานองระงบดวยเหตประการใดบางจำานองระงบดวยเหตมาตรา 744 ดงน!1)หน!ทประกนระงบส!นไป ยกเวนหน!ประธานขาดอายความไมทำาให

จำานองระงบ2) เมอปลดหน!จำานองใหแกผจำานองดวยหนงสอเปนสำาคญ3) เมอผจำานองหลดพน4) เมอถอนจำานอง5) เมอขายทอดตลาดทรพยสน ซงจำานองตามคำาสงศาลอนเนองมา

จากการบงคบจำานองหรอถอนจำานอง6) เมอเอาทรพยสนซงจำานองน!นหลดเปนสทธ

แดงกเงนดำา 300,000 บาท โดยเขยวจำานองทดนเปนประกน แดงไมชำาระหน! ดำาจงฟองบงคบคดจำานองยดทดนของเขยวขายทอดตลาดแตเขยวยอมชดใชเงนใหดำา 150,000 บาท สวนอก 150,000 บาท แดงรบชำาระใหดำา จงไมมการขายทอดตลาดทดนตอมาเขยวขายทดนใหเหลองและไมใชหน !ใหดำาตามทตกลงกนไว ดำาจงฟองบงคบจำานองเทาทดนซงเหลองรบโอน เพอชำาระหน!อก 150,000 บาท ดำาจะมสทธบงคบจำานองเอากบเหลองไดหรอไม

41

การบงคบจำานองโดยขายทอดตลาดทรพยจำานองอนจะทำาใหจำานองระงบตามมาตรา 744 (5) น!น ตองมการขายทอดตลาดกนจรง แมดำาจะฟองบงคบจำานองกตาม แตเมอไมมการขายทอดตลาดทดนจำานอง จำานองยอมไมระงบไป เหลองผรบโอนทดนจำานองตองรบภาระจำานองมาดวย แดงจงมสทธบงคบจำานองเอากบทดนทเหลองรบโอนมาได

5.2.2 สญญาจำานองไมระงบเพราะอายความทวา “จำานองไมระงบเพราะอายความ น!นหมายความวาอยางไร”สญญาจำานองยอมระงบส!นไปตามมาตรา 744(1) คอเมอหน!ประธาน

ระงบไปดวยเหตใดๆ เชน มการชำาระหน!เงนกยมทเปนหน!ประธาน หน!จำานองซงเปนอปกรณยอมระงบส!นไปดวย แตกรณทหน!ประธานขาดอายความไมใหจำานองระงบ เพราะการทหน!ขาดอายความน!นกฎหมายหามมใหฟองรองบงคบคดกนตามมาตรา 193/9 เทาน!น หน!มไดระงบไปดวยและสทธจำานองเปนทรพยสทธซงตกตดตามไปกบทรพยทจำานองจนกวาผรบจำานองจะไดรบชำาระหน! (มาตรา 702 วรรค 2) ฉะน!นการทหน!ประธานขาดอายความจงไมกระทบกระเทอนถงสทธจำานอง

มาตรา 193/9 สทธเรยกรองใด ๆ ถามไดใชบงคบภายในระยะเวลา ทกฎหมายกำาหนด สทธเรยกรองน!นเปนอนขาดอายความ

มาตรา 702 อนวาจำานองน!น คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา ผจำานองเอาทรพยสนตราไวแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบจำานอง เปนประกนการชำาระหน! โดยไมสงมอบทรพยสนน!นใหแกผรบจำานอง

ผรบจำานองชอบทจะไดรบชำาระหน!จากทรพยสนทจำานองกอน เจาหน!สามญมพกตองพเคราะหวากรรมสทธในทรพยสนจะไดโอน ไปยงบคคลภายนอกแลวหรอหาไม

5.2.3 สญญาจำานองระงบตองนำาความไปจดทะเบยนนกกเงนหน 300,000 บาท โดยมไกจำานองทดนเปนประกน คร!งหน!

ครบกำาหนดนกไมช ำาระหน! ไกจงเขาชำาระหน!แทนส!นเชง เพอมใหหนบงคบจำานอง แตหนขอผลดไปไปจดทะเบยนระงบจำานองภายหลง ตอมาหนถกแมวเจาหน!ฟองเรยกหน!จำานวน 500,000 บาท แมวชนะคดจงยดทดนของไกเพอบงคบชำาระหน! ไกจะตอสแมวไดหรอไมวา จำานองระงบแลวจะยดทดนขายทอดตลาดไมได

42

เมอมการเปลยนแปลงสทธในการจำานองตองนำาไปจดทะเบยนตามหลกมาตรา 746 ทบญญตวา การชำาระหน!ไมวาคร !งใดๆ“ ส!นเชงหรอแตบางสวนกด การระงบหน!อยางใดๆ กด การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจำานองหรอหน!อนจำานองเปนประกนน !นเปนประการใดกด ทานวาตองนำาความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในเมอมคำาขอรองของผมสวนไดเสย มฉะน!นทานหามมใหยกข!นเปนขอตอสบคคลภายนอก”

ดงน!น ไกจะตอสแมววาจำานองระงบส!นไปแลว แมวจะยดทดนขายทอดตลาดน!น ไกตอสไมได เพราะไกชำาระหน!แลวไกไมไดนำาไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทจงใชตอสแมว บคคลภายนอกไมได เนองจากในทะเบยนยงมรายการวาไกเปนผจำานองทดนเปนประกนหน!เงนกหนผรบจำานองอย

มาตรา 746 การชำาระหน!ไมวาคร !งใด ๆ ส!นเชงหรอแตบางสวน กด การระงบหน!อยางใด ๆ กด การตกลงกนแกไขเปลยนแปลงจำานอง หรอหน!อนจำานองเปนประกนน !นเปนประการใดกด ทานวาตองนำา ความไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในเมอมคำาขอรองของ ผมสวนไดเสย มฉะน!นทานหามมใหยกข!นเปนขอตอสบคคลภายนอก

แบบประเมนผลหนวยท 51. การบงคบจำานองสามารถกระทำาไดโดยวธ ฟองศาลใหเอาทรพยทจำานองขายทอด

ตลาด หรอฟองศาลใหเอาทรพยจำานองหลดเปนสทธ 2. เงอนไขในการบงคบจำานองมดงน! ตองมหนงสอบอกกลาวไปยงลกหน!และตอง

ฟองคดตอศาล3. หนงสอบอกกลาวบงคบจำานองตองมสาระสำาคญคอ บอกใหลกหน!ชำาระหน!และ

กำาหนดเวลาอนสมควรใหชำาระหน!4. ถาจะบงคบจำานองแกผรบโอนทรพยสนจำานองกฎหมายบงคบวาตองบอกกลาว

ผรบโอน ลวงหนานานกำาหนด 1 เดอน 5. ในกรณบงคบจำานองโดยการขายทอดตลาดทรพยซงตดจำานองหลายราย เงน

สทธทไดจากการขายทอดตลาดทรพยจำานอง ตองชำาระใหผรบจำานองคอ เอาชำาระหน!ใหผรบจำานองเรยงตามลำาดบการจดทะเบยนจำานอง ผรบจำานองกอนไดรบชำาระหน!กอน

6. ถาบงคบจำานองขายทอดตลาดทรพยจำานองไดเงนสทธตำากวาจำานวนเงนทคางชำาระ เงนทยงขาดอย ลกหน! ไมตองรบผด

7. สญญาจำานองมขอตกลงระบวา ถาผรบจำานองบงคบจำานองไดเงนไมพอชำาระหน! ลกหน!ยนยอมใหผรบจำานองบงคบชำาระหน!แกทรพยสนอนไดจนครบจำานวนหน! ขอตกลงน! มผลใชบงคบไดโดยสมบรณ

8. กรณททำาใหสญญาจำานองระงบไดแก กรณผรบจำานองปลดหน!ใหลกหน!

43

9. เมอหน!ทประกนขาดอายความ ไมมผลทำาใหจำานองระงบ10. เมอสญญาจำานองระงบแลว ตองปฏบตคอ นำาความไปจดทะเบยน11. การทหน!ประธานขาดอายความ ไมมผลตอหน!จำานอง (จำานองไมระงบ)12. การไมจดทะเบยนเมอจำานองระงบมผลคอ ยกข!นตอสบคคลภายนอกไมได13. กรณเจาหน!ตาย ไมมผลทำาใหสญญาจำานองระงบ

หนวยท 6 สญญาจำานำา1. ทรพยทจำานำานอกจากจะตองเปนสงหารมทรพยแลว สทธทมตราสารก

อาจนำามาจำานำาไดโดยวธการทกฎหมายกำาหนด สญญาจำานำาครอบคลมท!งหน!ตนเงนและคาอปกรณ ขอตกลงบางประการทคสญญาตกลงกนกอนเวลาหน!ถงกำาหนดชำาระ กฎหมายไดกำาหนดใหขอตกลงน!นไมสมบรณ อนงบทบญญตท!งหลายในเร องจำานำาใหใชกบโรงรบจำานำาเพยงเทาทไมขดกบกฎหมาย หรอกฎขอบงคบของโรงรบจำานำา

2. ผรบจำานำามสทธยดทรพยทจำานำาจนกวาจะไดรบชำาระหน!และคาอปกรณครบถวน และมหนาทรกษาและสงวนทรพยสนทจำานำา ตลอดจนตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายของทรพยทจำานำา สวนคาใชจายในการบำารงรกษาทรพยสนทจำานำาน!น ผจำานำามหนาทชดใชใหแกผรบจำานำา

6.1 สาระสำาคญของสญญาจำานำา1.สญญาจำานำา เปนการทผจำานำาสงมอบสงหารมทรพยใหแกผรบจำานำา

เพอเปนการประกนการชำาระหน!2.สญญาจำานำายอมครอบคลมถงหน!ตนเงนและคาอปกรณตางๆ ไดแก

ดอกเบ!ย คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน! คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานำา คาใชจายเพอรกษาทรพยสนทจำานำา และคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย อนเกดแตความชำารดบกพรองของทรพยสนจำานำาซงไมเหนประจกษ

3.สทธทมตราสารจำานำาไดโดยวธสงมอบและแจงการจำานำาเปนหนงสอแกลกหน!แหงสทธ ถาสทธซงจำานำาถงกำาหนดชำาระกอนหน!ซงประกนไว ลกหน!แหงสทธต องสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสทธใหผ รบจ ำาน ำา และทรพยสนน !นกลายเปนของจำานำาแทนสทธ ถาสทธน !นมวตถแหงสทธเปนเงน ลกหน!แหงสทธตองใชเงนใหแกผรบจำานำาและผจำานำารวมกน และผจำานำาหรอ

44

ลกหน!แหงสทธจะทำาใหสทธน !นส!นไป หรอแกไขสทธน !นใหเสยหายแกผรบจำานำาโดยผรบจำานำาไมยนยอมไมได

4.บทบญญตท !งหลายในเร องจำานำาน! ใชกบสญญาจำานำาททำากบผต !งโรงรบจำานำา โดยไดรบอนญาตจากรฐบาลไดเทาทไมขดกบพระราชบญญตโรงรบจำานำา

6.1.1 ความหมายของสญญาจำานำาเดนกเงนเดอ 10,000 บาท โดยเดนนำาตเยนของตนราคา 15,000 บาท

มาใหเดอยดไวเปนประกน แตเนองจากบานเดอแคบ จงตกลงกนใหจมจมเพอนบานเดอเปนผเกบรกษาแทน สญญาดงกลาวน!ใหวนจฉยวาเปนสญญาจำานำาหรอไม

สญญาดงกลาวเปนสญญาจำานำา เพราะลกษณะของสญญาจำานำาคอ1)ทรพยทจำานำาตองเปนสงหารมทรพย ในทน!คอตเยน2) ผจำานำาตองเปนเจาของทรพย ตเยนเปนทรพยของเดนผจำานำา3)ตองมการสงมอบทรพยทจ ำานำา หรอคสญญาอาจตกลงใหบคคล

ภายนอกเปนผเกบรกษาทรพยแทนผรบจำานำา ซงในทน!เดนและเดอตกลงกนใหนายจมจมรกษาตเยนแทนเดน

6.1.2 ขอบเขตของสญญาจำานำาดำากเงนแดง 10,000 บาท โดยนำามาแขงมาจำานำาไวกบแดง ระหวางทมา

อยกบแดง แดงเสยคาดแลเล!ยงมาวนละ 100 บาท เปนเวลา 10 วน ดำานำาเงนมาชำาระแดง 10,000 บาท แตแดงไมยอมคนมาใหดำาเพราะดำายงไมชำาระคาเล!ยงมาอก 1,000 บาท ปญหาวาแดงมสทธยดมาหรอไม

ทรพยสนทจ ำานำายอมเปนประกนหน!เงนตนและหน!อปกรณดวยตามมาตรา 748 ในกรณน!คาใชจายการดแลรกษามา 1,000 บาท เปนหน!อปกรณ ดงน!น แดงมสทธยดมาไวจนกวาดำาจะชำาระเงน 1,000 บาท

มาตรา 748 การจำานำาน!นยอมเปนประกนเพอการชำาระหน! กบ ท!งคาอปกรณตอไปน!ดวย คอ

(1) ดอกเบ!ย (2) คาสนไหมทดแทนในการไมชำาระหน! (3) คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานำา

45

(4) คาใชจายเพอรกษาทรพยสนซงจำานำา (5) คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตความชำารดบกพรองแหง

ท ร พ ย ส น จ ำา น ำา ซ ง ไ ม เ ห น ป ร ะ จ ก ษ

6.1.3 การจำานำาสทธทมตราสารอธบายวธการจำานำาสทธทมตราสารทวไปวธจำานำาสทธทมตราสารทวไป มบญญตในมาตรา 750 กลาวคอ1) ตองสงมอบตราสารน!นใหแกผรบจำานำาและ2)ตองบอกกลาวเปนหนงสอแจงการจำานำาแกลกหน!แหงสทธ มฉะน!น

การจำานำาเปนโมฆะมาตรา 750 ถาทรพยสนทจำานำาเปนสทธซงมตราสาร และมได สงมอบตราสาร

น!นใหแกผรบจำานำา ท!งมไดบอกกลาวเปนหนงสอแจง การจำานำาแกลกหน!แหงสทธน !นดวยไซร ทานวาการจำานำายอมเปนโมฆะ

ถาสทธซงจำานำาถงกำาหนดชำาระกอนหน!ซงเปนประกน ลกหน!แหงสทธตองชำาระหน!แกใคร

ถาสทธซงจำานำาถงกำาหนดชำาระกอนหน!ซงเปนประกน กฎหมายกำาหนดหลกเกณฑ ดงน!

1)ถาวตถแหงสทธเปนทรพยสน ลกหน!แหงสทธตองสงมอบทรพยน !นใหแกผรบจำานำาและทรพยน !นกกลายเปนของจำานำาแทนสทธซงจำานำา

2)ถาวตถแหงสทธเปนเงน ลกหน!แหงสทธตองชำาระเงนใหแกผรบจำานำา และผจำานำารวมกน ถาท!งสองตกลงกนไมได ใหวางเงนไว ณ สำานกงานฝากทรพย

6.1.4 การใชกฎหมายลกษณะจำานำาแกโรงรบจำานำาบทบญญตเรองจำานำาใน ปพพ. จะนำามาใชกบสญญาจำานำาททำากบผต!ง

โรงรบจำานำาไดหรอไมบทบญญตเรองจำานำาใน ปพพ. นำาไปใชกบสญญาจำานำาททำากบผต!งโรง

รบจำานำาไดแตเทาไมขดกบพระราชบญญตโรงรบจำานำา

6.2 สทธและหนาทของผรบจำานำาและผจำานำา

46

1.ผรบจำานำามสทธยดทรพยทจำานำาไวไดท!งหมดจนกวาจะไดรบชำาระหน! และคาอปกรณครบถวน และมสทธในการนำาดอกผลนตนยทงอกจากทรพยจำานำามาจดสรรใชเปนคาดอกเบ!ยทคางชำาระ ถาไมมดอกเบ!ยคางชำาระให จดสรรใชหน!เงนตน

2.ผรบจำานำามหนาทตองรกษาและสงวนทรพยสนจำานำาไว เชนวญญชนจะพงสงวนทรพยสนสดของตนและตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายของทรพยทจำานำาแมจะเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะพสจนไดวาถงอยางไร กคงตองสญหายหรอบบสลายอยนนเอง

3.ผจำานำามสทธไถถอนทรพยจำานำาไดเสมอตราบทยงไมมการบงคบจำานำา และมหนาทชดใชคาใช จายอนควรแกการบำารงรกษาทรพยสนทจำานำาซงผรบจำานำาไดจายไป

4.อายความฟองรองเรยกคาสนไหมทดแทน เพอความบบสลายซงผรบจำานำากอใหเกดแกทรพยสนจำานำา ฟองเรยกคาชดใชคาใชจายเพอการบำารงรกษาทรพยหรอฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายทผรบจำานำาไดรบ เพราะความชำารดบกพรองในทรพยสนจำานำาซงไมเหนประจกษ ใหฟองภายใน 6 เดอน นบแตวนสงคน หรอขายทอดตลาดทรพยสนจำานำา

6.2.1 สทธและหนาทของผรบจำานำาสายกเยนเยน 10,000 บาท โดยนำาแหวนเพชรราคา 8,000 บาท และ

สรอยคอราคา 6,000 บาท มาจำานำา ตอมาสายนำาเงน 5,000 บาท มาชำาระหน!เยน แลขอสรอยคอคนจากเยน เยนไมให ถามวาเยนมสทธอยางไร

เยนมสทธยดทรพยทจำานำาไวไดท!งหมดจนกวาจะไดรบชำาระหน!ครบตามมาตรา 758

ผอมนำารถยนตมาจำานำาอวนเปนประกนหน! โดยเกบไวในโรงรถบานอวน ตอมาอวนทำาการซอมโรงรถใหมจงนำารถไปฝากไวในโรงรถของกลางเพอนบาน เผอญเกดไฟไหมบานละแวกน !น รวมท!งบานอวนและกลางดวย ดงน! อวนตองรบผดหรอไมเพยงใด

โดยหลกผจ ำานำาไมยนยอม ผรบจำานำาคอ อวนจะเอารถยนตใหบคคลภายนอกใชสอย หรอเกบรกษาไมได การทอวนเอารถไปฝากกลาง หากเกด

47

ความเสยหาย มาตรา 760 อวนตองรบผดชอบ แตในกรณตามขอเทจจรง อวนสามารถพสจนไดวาถงอยางไรกเสยหายอยด กลาวคอ แมรถจะจอดทบานอวนกตองถกไฟไหมเชนกน อวนจงไมตองรบผด

มาตรา 758 ผรบจำานำาชอบทจะยดของจำานำาไวไดท!งหมดจนกวา จะไดรบชำาระหน!และคาอปกรณครบถวน

มาตรา 760 ถาผรบจำานำาเอาทรพยสนซงจำานำาออกใชเอง หรอ เอาไปใหบคคลภายนอกใชสอย หรอเกบรกษาโดยผจำานำามไดยนยอม ดวยไซร ทานวาผรบจำานำาจะตองรบผดเพอทรพยสนจ ำานำาน!นสญหาย หรอบบสลายไปอยางใด ๆ แมท !งเปนเพราะเหตสดวสย เวนแตจะ พสจนไดวาถงอยางไร ๆ กคงจะตองสญหาย หรอบบสลายอยนนเอง

6.2.2 สทธและหนาทของผจำานำาผจำานำามสทธและหนาทอยางไรผรบจำานำามสทธคอ1) ใหผรบจำานำาสงวนและรกษาทรพยทจำานำา ตามมาตรา 7592) ไดรบคาสนไหมทดแทนกรณทรพยทจ ำานำาสญหาย หรอบบสลาย

ตามมาตรา 7603)สทธไถถอนทรพยทจำานำาผจำานำามหนาทคอ ชดใชคาใชจายอนควรแกการบำารงรกษาทรพยสนทจำานำา ตามมาตรา 762มาตรา 759 ผรบจำานำาจำาตองรกษาทรพยสนจำานำาไวใหปลอดภย และตองสงวน

ทรพยสนจำานำาน!นเชนอยางวญญชนจะพงสงวนทรพยสน ของตนเองมาตรา 762 คาใชจายใด ๆ อนควรแกการบำารงรกษาทรพยสน จำานำาน!น ผจำานำา

จำาตองชดใชใหแกผรบจำานำา เวนแตจะไดกำาหนดไว เปนอยางอนในสญญา

6.2.3 อายความเรยกคาสนไหมทดแทนและคาใชจายดำากเงนแดง 10,000 บาท โดยนำารถยนตมาจำานำาเปนประกนการขำาระ

หน!กบแดง และตกลงยนยอมใหแดงใชรถยนตดงกลาวได เมอแดงนำารถยนตออกใชปรากฏวารถเบรกไมด ทำาใหชนรถคนอนเสยหาย แดงตองเสยเงนคาสนไหมทดแทนไป 2,000 บาท เมอถงกำาหนดชำาระหน!ดำานำาเงนมาชำาระ 10,000 บาท ดวยความพล!งเผลอ แดงสงมอบรถคนดำาไปโดยไมไดเรยกใหดำา

48

ชำาระอก 2,000 บาท เชนน!ถาดำาไมยอมชำาระ 2,000 บาท แดงสามารถเรยกรองไดอยางไรหรอไม

กฎหมายกำาหนดให ผรบจำานำาตองรบผดเพอความเสยหายทเกดแกทรพยทจำานำา เพราะความชำารดบกพรองในทรพยสนจำานำาซงไมเหนประจกษ และกำาหนดอายความฟองเรยกคาสนไหมทดแทน 6 เดอน นบแตวนสงคนสนคาหรอขายทอดตลาดทรพยสนจำานำา ดงน!น แดงฟองเรยกคาเสยหายทจายไป 2,000 บาท จากดำาได ภายใน 6 เดอน นบแตวนสงมอบรถยนตคน

แบบประเมนผลหนวยท 61. ตวอยางของการจำานำาไดแกกรณ มวงกเงนจากสม โดยเอาแหวนเพชรมาประกน

การชำาระหน!2. ดำาทำาสญญากเงนแดง 50,000 บาท และนำามามาจำานำาเปนประกนชำาระหน! 1 เดอน

ตอมาดำานำาเงนมาชำาระหน! ซงแดงตองเสยคาเล!ยงดมาตลอด 1 เดอน เปนเงน 2,000 บาท แดงสามารถเรยกเล!ยงมาจากดำาได เพราะกฎหมายกำาหนดใหผจำานำาเปนผออกคาใช จาย

3. จากปญหาขางตน ระหวางทมาอยกบแดง มาเกดตกลกออกมา 2 ตว ลกมาจะตองตกเปนของเจาของมาคอดำา

4. สทธซงมตราสารหมายถง ตราสารซงใชแทนสทธ5. สมกเงนองน 20,000 บาท โดยนำาแหวนเพชรราคา 15,000 บาท และทวสราคา

9,000 บาท มาประกนชำาระหน! ตอมาสมไดนำาเงนเพยง 15,000 บาท มาชำาระ และขอใหองนคนทวสใหตน องนไมตองคน เพราะผรบจำานำามสทธยดทรพยทจำานำาไวท !งหมด จนกวาจะไดรบชำาระหน!ครบจำานวน

6. คดฟองเรยกคาสนไหมทดแทน เพอความบบสลายอนผรบจ ำานำากอใหเกดแกทรพยสนจำานำาน!น กฎหมายกำาหนดใหฟองภายใน ระยะเวลา 6 เดอน นบแตวนสงคน

7. แดงไดเชคผถอมาเปนเชคลงวนทลวงหนา เมอยงไมถงกำาหนดข!นเงน จงเอาเชคไปจำานำาขาว กฎหมายกำาหนดวธจำานำาเชคโดย การสงมอบเชค และสลกหลงเชคใหปรากฏ การจำานำา

8. สญญาจำานำาทมการตกลงกนกอนเวลาหน!ถงกำาหนดชำาระ เปนขอความวาถาไมชำาระหน!ใหทรพยจำานำาเปนของผรบจำานำา ขอตกลงเชนน!ไมสมบรณ

9. การจำานำายอมเปนประกนเพอการชำาระหน!กบท!งคาอปกรณ คาอปกรณไดแก คาฤชาธรรมเนยมในการบงคบจำานำา

10. จำานำาเปนการประกนการชำาระหน!ดวย สงหารมทรพย

49

11. แสดกเงนชมพ โดยเอาตกแถวทาเปนประกนการชำาระหน! ไมใชเปนการจำานำา

12. คดฟองเรยกคาใชจายเพอการบำารงรกษาทรพยสนจำานำา ใหฟองภายในอายความ 6 เดอน นบแตวนขายทอดตลาดทรพยสนจำานำา

13. ดำากเงนแดง โดยนำารถยนตมาประกนการชำาระหน!และคสญญาตกลงกนใหแดงนำารถยนตไปใหบคคลภาย นอกเชาได แดงใหเชาไดเงนมา 2,000 บาท เงนคาเชาน! ใหแดงนำาคาเชาน!ไปจดสรรใชดอกเบ!ยทคางชำาระกอน

14. จากขอมลขางตน แดงเหนวารถยนตคนดงกลาวเกามากและผ จงนำาไปใหชางทาสรถใหม ส!นเงนไป 15,000 บาท ดงน!นแดงจะมาขอเรยกเกบเงนคาทำาสจากดำาตามสญญาจำานำา ไมได เพราะไมใชคาใชจายอนควรแกการบำารงรกษาซงผจำานำาจะตองจาย

15. การจำานำาใบหนชนดระบชอตองปฏบตโดย การจดทะเบยนการจำานำาไวในสมดของบรษทเพอยนบรษทหรอบคคลภายนอก

16. สญญาก ไมใชตราสารทจำานำากนได17. เมอหน!ทเอาทรพยไปจำานำาประกนไวถงกำาหนดชำาระแลว คสญญาจง

ตกลงกนยอมใหทรพยน !นตกเปนของผรบจำานำา ขอตกลงน!มผล ใชได 18. การจำานำายอมเปนประกนเพอการชำาระหน!กบท!งคาอปกรณ สวนเรอง

คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากการใหบคคลภายนอกใชทรพยสนจ ำานำา ไมถอวาเปนคาอปกรณ

หนวยท 7 การบงคบจำานำาและสญญาบญชเดนสะพด

1. การบงคบจำานำาทำาไดวธเดยวคอ ขายทอดตลาดทรพยจำานำาเทาน!น จะเอาทรพยจำานำาหลดเปนสทธไมได ยกเวนการจำานำาททำากบโรงจำานำา กฎหมายจงบงคบใหจำานำาโดยเอาทรพยหลดเปนสทธได

2. จำานำายอมระงบส!นไปเมอหน!ประธานระงบส!นไปไมวาดวยเหตใดๆ และถาผรบจำานำายนยอมใหทรพยจำานำากลบไปอยในความครอบครองของผจ ำานำาแลว จำานำาระงบส!นไปเหมอนกน

3. สญญาบญชเดนสะพด เปนสญญาทบคคลสองคนตกลงใหหกทอนบญชหน!สนระหวางเขาท!งสองเปนระยะไป และเปนสญญาทสมบรณบงคบกนไดโดยอาศยลำาพงการตกลง

50

7.1 การบงคบจำานำา1. การบงคบจำานำาทำาไดดวยการเอาทรพยจำานำาออกขายทอดตลาด โดยไม

ฟองคดตอศาล แตตองบอกกลาวเปนหนงสอใหใหผจำานำาชำาระหน!ภายในเวลาอนสมควรกอน และตองบอกใหรถงวนเวลาสถานททขายทอดตลาดดวย

2. เมอบงคบจำานำาแลว เงนทไดจากการขายทอดตลาดตองเอามาจดสรรชำาระหน!และอปกรณแหงหน! หากมเงนเหลอแกผจำานำา แตถาขายทอดตลาดไมพอชำาระหน! ตวลกหน!ตองรบผดชดใชเงนทขาดอย

3. จำานำายอมระงบส!นไปเมอหน!ประธานระงบ หรอเมอผรบจำานำายอมใหทรพยจำานำากลบไปอยในความครอบครองของผจำานำา หรอเมอบงคบจำานำา

7.1.1 วธบงคบจำานำาเขมกเงนขน 10,000 บาท กำาหนดชำาระคนภายใน 2 เดอน โดยไมไดทำา

สญญากกน แตเขมจำานำาเขมขดทองคำาหนก 10 บาท เปนประกนหน!ใหขน คร !นหน!ครบกำาหนดเขมผดนด ขนมาขอคำาแนะนำาวา ถาจะเรยกรองใหเขมชำาระหน!จะตองทำาอยางไร

เนองจากหน!เงนกรายน!ไมไดทำาสญญากไว จงฟองบงคบอยางหน!สามญไมได แนะนำาใหขนใชสทธบงคบจำานำาเพอเอาเงนชำาระหน! โดยใหขนมหนงสอเตอนเขมกอนตามมาตรา 764 ถาเขมยงไมเอาเงนมาชำาระตามทเตอนกมหนงสอบอกเขมวาจะเอาเขมขดทองคำาออกขายทอดตลาดโดยแจงสถานทและเวลาขายทอดตลาดไปดวย แลวเอาเขมขดออกขายทอดตลาดตอไป

การบงคบจำานำากรณใดทไมตองขายทอดตลาดมได 2 กรณคอ 1)กรณจำานำาตวเงน ถาตวเงนถงกำาหนดใชเงนกอนหน!ทประกนหรอถง

กำาหนดใชเงนในเวลาเดยวกนกบหรอกระช !นชดกบหน!ทประกน ผรบจำานำากเอาตวเงนน!นไปเรยกเกบเงนไดเลย

2)กรณจำานำากบโรงรบจำานำา กฎหมายใหผรบจำานำาบงคบจำานำาโดยเอาทรพยจำานำาหลดเปนสทธ

มาตรา 864 เมอคสญญาประกนภยยกเอาภยใดโดยเฉพาะข!น เปนขอพจารณาในการวางกำาหนดจำานวนเบ!ยประกนภย และภยเชนน!นส!นไปหามไมแลวทานวาภายหนาแตน!นไปผเอาประกนภยชอบทจะไดลดเบ!ยประกนภยตามสวน

51

7.1.2 ผลของการบงคบจำานำาแสงกเงนส 20,000 บาท ไมไดทำาสญญากกน โดยเสยงจำานำาเปยโนเปน

ประกนหน! เมอหน!ครบกำาหนดชำาระคน แสงไมมเงนมาชำาระสจงบงคบจำานำาขายทอดตลาดเปยโนไดเงน 16,000 บาท หน!ยงอยอก 4,000 บาท สจะฟองใหแสงหรอเสยงชำาระเงนทขาดอยไดหรอไม

ฟองไมได เพราะการกเงนน!ไมมหลกฐานเปนหนงสอ จงเรยกรองใหสลกหน!ชดใชเงนทขาดไมได สำาหรบเสยงซงเปนผจำานำากมไดตกลงวา ยอมชดใชเงนทขาด ฉะน!นเสยงจงไมตองรบผดในเงนทขาดอย

7.1.3 ความระงบส!นไปแหงสญญาจำานำาพาลกเงนสครพ 5,000 บาท เมอวนท 1 กรกฎาคม 2524 ไมมกำาหนด

ชำาระคน โดยในสญญากทท ำาน!นมขอความระบวาหนมาณจำานำากระบเปนประกน และมขอตกลงพเศษดวยวา ถาขายทรพยทจำานำาไดเงนสทธตำากวาจำานวนหน!ทคางแลวหนมาณยอมชดใชเงนทขาดใหจนครบ ตอมาสครพคนกระบแกหนมาณไปเพอใชปองกนตวนบแตกเงนกนแลว พาลไมเคยชำาระเงนตนคนเลย จนถงเดอนสงหาคม 2536 สครพจงทวงเงน พาลปฏเสธสครพจะบงคบชำาระหน!เอาจากใครไดบาง

ไมสามารถบงคบชำาระหน!จากใครได กลาวคอ จะบงคบจำานำาเอากบหนมาณกไมไดเพราะคนกระบใหไปแลว จำานำาจงระงบส!นไป และจะฟองพาลกไมไดอก เพราะหน!เงนกลวงเลยมากวา 10 ป ขาดอายความฟองรอง

7.2 สญญาบญชเดนสะพด1. สญญาบญชเดนสะพดเปนสญญาระหวางบคคลสองคนใหหกทอน

บญชหน!สนระหวางกนเปนระยะ ตามทตกลงกน2. หน!ทเกดจากหกทอนสญญาบญชเดนสะพด หากผเปนลกหน!ไมชำาระจะ

ตองเสยดอกเบ!ยน!น แมคสญญาจะมไดตกลงใหตองเสยดอกเบ!ยกตาม3. สญญาบญชเดนสะพดระงบไปดวยเหตตางๆ คอ เมอครบกำาหนดอาย

สญญาเมอมการบอกเลกสญญา หรอเมอคสญญาฝายใดตาย

7.2.1 ความหมายของสญญาบญชเดนสะพดบญชเดนสะพดมลกษณะอยางไร อธบาย

52

บญชเดนสะพดมลกษณะ คอ1) เปนสญญาระหวางบคคลสองคน และสมบรณโดยอาศยเพยงการ

ตกลง2) เปนสญญาทตองมการตกลงใหหกทอนบญชหน!ระหวางกน3) เปนสญญาทมกำาหนดอายหรอไมกได

7.2.2 การหกทอนบญชเดนสะพดแดงกบดำามบญชเดนสะพดตอกนมกำาหนด 3 ป ตกลงหกทอนบญชกน

ทกๆ 3 เดอน เมอหกทอนบญชกนคร !งท 5 แลว ปรากฏวาแดงเปนลกหน!ดำาอย 5,000 บาท ดำาเรยกใหแดงชำาระเงนสด 5,000 บาท แดงไมยอมชำาระ ขอใหลงบญชไวแลวไปหกทอนกนในงวดหนา ดงน! ดำาจะฟองใหแดงชำาระเงน 5,000 บาท น!ไดหรอไม

ดำามสทธทจะฟองแดงใหช ำาระเงน 5,000 บาท ใหแกตนไดเพราะเงน 5,000 บาท น!เปนเงนทเหลอจากการหกทอนบญชกนแลว ซงฝายทเปนลกหน!ตองชำาระหน!ใหแกฝายทเปนเจาหน! ฉะน!น แดงจงตองชำาระใหดำา ถาหากแดงไมชำาระ ดำากมสทธฟองเรยกใหช ำาระได ตามมาตรา 865 ตอนทายทวา คง“ชำาระสวนทเปนจำานวนคงเหลอโดยดลยภาค”

และยงกวาน !น ถาหากแดงไมช ำาระเงน 5,000 บาท แดงตองเสยดอกเบ!ยในจำานวนเงน 5,000 บาทน!ดวยและแดงจะเกยงวา ขอใหนำาเงน 5,000 บาท จดลงบญชไวแลวไปหกทอนกนในงวดหนาตอไปน!นไมไดเชนกน

มาตรา 865 ถาในเวลาทำาสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกด หรอในกรณประกนชวต บคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพ หรอมรณะของเขาน !นกด รอยแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซ งอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบ!ยประกนภยสงข!นอก หรอ ใหบอกปดไมยอมทำาสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความน !นเปน ความเทจไซรทานวาสญญาน!นเปนโมฆยะ

ถามไดใชสทธบอกลางภายในกำาหนดเดอนหนงนบแตวนทผรบ ประกนภยทราบมลอนจะบอกลางไดกดหรอมไดใชสทธน !นภายในกำาหนดหาปนบแตวนทำาสญญากด ทานวาสทธน !นเปนอนระงบส!นไป

แดง ดำา พอคา ตางสงของขายใหแกกน โดยมขอตกลงใหจดบญชราคาของทไดสงขายกนไวเพอหกทอนกนทกสามเดอน คร!นครบกำาหนดสามเดอน

53

ในวนท 30 กนยายน ปรากฏวายอดเงนตามบญชวาแดงเปนเจาหน!ดำาอย 3,000 บาท แตแดงเพงคดบญชเสรจและบอกไปยงดำาใหชำาระหน!จำานวนน!กตอเมอเวลาไดผานพนไปจนถงวนท 15 ตลาคม ดำาจงไดรบแจงยอดเงนจำานวนน!จากแดง ตอมาวนท 31 ตลาคม ดำาจงสงเงนจำานวนน!ไปชำาระหน!แกแดง ดงน! ดำาจะตองเสยดอกเบ!ยในเงน 3,000 บาท น!นหรอไม ถาเสยตองเสยเทาไร

ขอตกลงระหวางแดงกบดำาพอคามวา ใหจดบญชราคาของทไดสงขายใหแกกนไวเพอนำาไปหกทอนกนทก 3 เดอน ขอตกลงดงกลาวน!เปนขอตกลงใหมสญญาบญชเดนสะพดตอกน ซงกอใหเกดผลตามกฎหมายตอไปวาคสญญาจะตองทำาการหกทอนบญชกนทก 3 เดอน (มาตรา 856 และ 858) และภายหลงจากการหกทอนบญชแลวหากปรากฏวาฝายใดเปนลกหน! ฝายทเปนลกหน!จะตองชำาระหน!ในสวนทเปนจำานวนคงเหลอใหแกเจาหน!ในการหกทอนไป นอกจากน! มาตรา 860 ยงไดบญญตตอไปอกดวยวาเงนทยงผดกนอยน !น ถายงมไดชำาระใหคดดอกเบ!ยนบแตวนหกทอนบญชเสรจตามความในมาตรา 860 หมายความถงวนทกำาหนดไวเพอการหกทอน มไดหมายถงวนทคดบญชเสรจกนตามความเปนจรง

ขอเทจจรงฟงเปนทยตวา ภายหลงจากครบกำาหนดการหกทอนกนในวนท 30 กนยายน แลว ปรากฏยอดเงนตามบญชวาแดงเปนเจาหน!ดำา 3,000 บาท ดงน!ดำาจงตองเสยดอกเบ!ยในวงเงน 3,000 บาท ใหแกแดงต!งแตวนท 30 กนยายน โดยเร มคดคำานวณดอกเบ!ยต!งแตวนถดไป คอ 1 ตลาคม ถงแมวาการหกทอนบญชจะกระทำากนเสรจจรงและรยอดเงนเหลอมลำ!ากนอยในวนท 15 ตลาคมกตาม

อนง เนองจากมาตรา 860 ไมไดกำาหนดอตราดอกเบ!ยทจะตองเสยใหแกกนไวและคกรณไมไดทำาความตกลงกนไว จะตองเสยดอกเบ!ยใหแกกนในอตราอยางไร จงตองคดดอกเบ!ยในอตรารอยละ 7 ครงตอป ตามมาตรา 7

มาตรา 856 อนวาสญญาบญชเดนสะพดน !น คอสญญาซงบคคล สองคนตกลงกนวาสบแตน !นไป หรอในชวเวลากำาหนดอนใดอนหนง ใหตดทอนบญชหน!ท !งหมดหรอแตบางสวนอนเกดข!นแตกจการใน ระหวางเขาท !งสองน!นหกกลบลบกน และคงชำาระแตสวนทเปน จำานวนคงเหลอโดยดลภาค

54

มาตรา 858 ถาคสญญามไดกำาหนดกนไววาใหหกทอนบญชโดย ระยะเวลาอ ย า ง ไ ร ไ ซ ร ท า น ใ ห ถ อ เ อ า เ ป น ก ำา ห น ด ห ก เ ด อ น

7.2.3 ความระงบส!นไปแหงบญชเดนสะพดแดงกบดำา มสญญาบญชเดนสะพดตอกนโดยกำาหนดเวลาหกทอน

บญชกนทกเดอนมถนายนและธนวาคม ดงน! แดงจะบอกเลกสญญาน! ในกลางเดอนเมษายน แลวเรยกใหชำาระหน!กนเสยใหเสรจส!นโดยดำา ไมยนยอมดวยไดหรอไม

สญญาบญชเดนสะพดระหวางแดงกบดำา เปนสญญาบญชเดนสะพดทไมมกำาหนดระยะเวลาส!นสดลงเมอใด เพราะตามปญหาไมปรากฏวาคสญญาไดกำาหนดอายความของสญญาบญชเดนสะพดไว เปนเพยงแตไดกำาหนดระยะเวลาหกทอนบญชไวเทาน !น คอ ทกเดอนมถนายนและธนวาคม ฉะน!นเมอเปนสญญาบญชเดนสะพดทไมมกำาหนดเวลาจงตองปรบเขากบมาตรา 859 ท บญญตวา คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและใหหกทอน“บญชกนเสยในเวลาใดๆกได ถาไมมอะไรปรากฏเปนขอขดกบทกลาวมาน!” ซงการบอกเลกสญญาตามมาตรา 859 น! แดงมสทธทจะแสดงเจตนาฝายเดยวบอกเลกได แมวาดำาจะไมยนยอมกตามและการบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดทไมมกำาหนดระยะเวลาน! แดงไมจำาเปนทจะตองบอกเลกใหตรงกบวนทหกทอนบญชเลย ฉะน!น การทแดงบอกเลกสญญาในวนกลางเดอนเมษายน จงใชไดไมจำาตองรอใหถงเดอนมถนายนหรอเดอนธนวาคมซงเปนกำาหนดเวลาหกทอนบญชและเมอแดงบอกเลกสญญาแลว กจะมการหกทอนบญชกนในระหวางแดงกบดำาน!น ถาใครเปนเจาหน!ลกหน!กนเทาใด ฝายทเปนเจาหน!มสทธเรยกใหชำาระหน!ได

มาตรา 859 คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและ ใหหกทอนบญชกนเสยในเวลาใด ๆ กได ถาไมมอะไรปรากฏเปน ขอขดกบทกลาวมาน!

มาตรา 860 เงนสวนทผดกนอยน!นถายงมไดชำาระ ทานใหคด ดอกเบ!ยนบแตวนทหกทอนบญชเสรจเปนตนไป

ธนาคารไดทำาสญญาใหกบ ก. กเงนในวงเงน 50,000 บาท โดยวธบญชเดนสะพดซงกำาหนดวา ก. จะตองผอนชำาระหน!ใหลดนอยลงไปเรอยๆ และจะ

55

ตองชำาระหน!ใหหมดส!นภายในวนท 2 มกราคม 2536 ดงน! ธนาคารจะเลกสญญาน!กอนวนท 1 มกราคม 2536 โดย ก. ไมยนยอมดวยจะไดหรอไม

มาตรา 859 บญญตวางหลกไววา คสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาบญชเดนสะพดและใหหกทอนบญชหน!กนเสยในเวลาใดกได ถาไมมอะไรปรากฏเปนขอขดกบทกลาวมาน!

จากบทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวา คสญญาในสญญาบญชเดนสะพดมสทธบอกเลกสญญาไดเสมอถาไมมอะไรแสดงไว ใหเหนวาการบอกเลกสญญาจะเปนการขดตอเจตนาของคสญญา กรณตามปญหา ก. ทำาสญญาบญชเดนสะพดกบธนาคารโดยมขอตกลงอกดวยวา ก. จะตองผอนช ำาระหน!ใหลดนอยลงไปเร อยๆ และตองช ำาระใหเสรจส !นภายในวนท 1 มกราคม 2536 ขอทจะตองพจารณาคอ ขอตกลงดงกลาวมลกษณะอยางใดอยางหนงทแสดงใหเหนวาคสญญาจะตองผกพนจนกวาจะส !นระยะเวลาใดเวลาหนงหรอไม

ในเบ!องตนเหนวาสญญาระหวางธนาคารกบ ก. เปนสญญาทไมม กำาหนดเวลา ดงน!น ธนาคารจงชอบทจะบอกเลกสญญาเมอใดกได เพราะไมมอะไรเปนขอขดตามมาตรา 859 สวนขอตกลงวาจะตองชำาระหน!ใหเสรจส!นภายในวนท 1 มกราคม 2536 น!นเปนเพยงขอกำาหนดยอมลดละใหลกหน!ผอนชำาระหน!อนเกดจากการหกทอนบญชเทาน!น

สวนการหกทอนบญชหน!จะมข!นเมอใดน!นเปนอกเรองหนง อยางกรณตามปญหาน!ถาธนาคารใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 859 การหกทอนบญชหน!กจะเปนผลทตามมา ดงน!น ธนาคารจงชอบทจะบอกเลกสญญาไดเลยทนท และถาปรากฏวาภายหลงจากการหกบญชแลว ก. เปนลกหน!เทาใด ก. มสทธทจะผอนชำาระหน!ไดและจะตองชำาระใหเสรจภายในวนท 1 มกราคม 2536 ตามขอตกลงในสญญา

แบบประเมนผลหนวยท 71. การบงคบจำานำาโดยทวไปทำาไดโดย ขายทอดตลาดทรพยจำานำา2. การบงคบจำานำากฎหมายบงคบวาตองมจดหมายบอกกลาวลกหน!กอน จดหมาย

บอกกลาวตองมสาระคอ บอกใหชำาระหน!ภายในระยะเวลาอนสมควร3. การบงคบจำานำาไดโดยไมตองบอกกลาวกอนในกรณ เมอไมสามารถบอกกลาวได

และหน!คางชำาระเกน 1 เดอน

56

4. ในกรณจำานำาตวเงน และตวเงนถงกำาหนดชำาระกอนหน!ประกน ผรบจำานำาตองปฏบตคอ เรยกเกบเงนตามตวเงนน!นทนท

5. ขอตกลงทผจ ำานำาตกลงใหผรบจำานำาเอาทรพยจำานำาหลดเปนสทธ กอนหน!ถงกำาหนดชำาระ ขอตกลงในสญญาจำานำาน!ไมมผลบงคบ หรอใชบงคบไมได

6. บญชเดนสะพดหมายถง ขอตกลงหกทอนบญชหน!สนระหวางกน7. คสญญาในบญชเดนสะพดมได เพยง 2 คน 8. ถาคสญญาไมไดตกลงกนกำาหนดระยะเวลาหกทอนบญชเดนสะพด กฎหมาย

บงคบใหหกทอนในระยะเวลา ทกหกเดอน9. หน!ทเกดจากการหกทอนบญชเดนสะพด ถาคสญญามไดตกลงกนวาตองเสยด

อกเบ!ย ผเปนลกหน!จะตองเสยดอกเบ!ยในอตรา ดอกเบ!ยรอยละเจดครงตอป10. เหตททำาใหบญชเดนสะพดระงบส!นไปคอ (1) ครบกำาหนดอายสญญา

บญชเดนสะพด (2) คสญญาฝายใดฝายหนงตาย (3) คสญญาฝายใดฝายหนงบอกเลกในกรณบญชเดนสะพดไมมกำาหนดอายสญญา (4) คสญญาฝายใดฝายหนงตกเปนคนลมละลาย

หนวยท 8 ลกษณะทวไปของสญญาตวเงน

1.ตวเงนเปนชอของเอกเทศสญญาลกษณะหนงทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บญญตข!นเพอคมครองหนงสอตราสารทเปนหลกฐานแหงหน! ซงบคคลผลงลายมอชอในตราสารตองรบผดใชเงน และโอนกนไดดวยการสงมอบทผรบโอนอาจมสทธบรบรณ โดยไมตองคำานงถงขอบกพรองของผโอน ตวเงนทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมงคมครองม 3 ประเภท ไดแก ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค

2.ตวเงนท!งสามประเภท คอตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค ม บทบญญตทวไปทใชบงคบรวมกนคอ การเขยนขอความอนลงในตวเงน ความรบผดของผลงชอในตวเงน การผอนวนใชเงน ผทรงตวเงน ผเปนคสญญาในตวเงนและใบประจำาตอ

8.1 ความรเบ�องตนเกยวกบตวเงน1. ประวตของตวเงนน!นเกดจากการชำาระหน!การคาระหวางผอยตางถนกน

ทจะไมตองสงเงนตราไปเพยงแตเขยนคำาสงใหลกหน!ของตนจายเงนแกผ

57

ขายแทนตน ดงน!ตวเงนจงเปนประโยชนในการชำาระหน! การใชสนเชอระยะส !น การโอนหน!และขนสงเงน

2. ตวเงนตามความหมายของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยม 3 ประเภทคอ ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน และเชค

8.1.1 ประวตและประโยชนของตวเงนประโยชนของตวเงนทสำาคญมอยางไรบางประโยชนของตวเงนทสำาคญมอย 3 ประการคอ(1) เปนเครองมอในการชำาระหน! เชน เราเปนหน!ใครคนหนงแทนทจะ

ตองเสยเวลานบเงนจำานวนมาก เราอาจออกเชคฉบบหนงระบจำานวนเงนทตองการสงธนาคารใหจายเงนจำานวนน!นแกเจาหน!ของเรา ดงน!เปนตน และในกรณทมหน!สนระหวางบคคลหลายคนทเกยวของกน เราอาจตกลงกนออกตวแลกเงนคร!งเดยว ระงบหน!น!นกไดเชนเราเปนหน! ข. 5,000 บาท ขณะเดยวกน ค.เปนหน!เรา 5,000 บาท ดวย เราอาจออกตวแลกเงนสง ค. ใหช ำาระเงน 5,000 บาทแก ข. เพอระงบหน!ท!งสองรายน!โดย ค. ไมตองใชเงนแกเรา และเราไมตองใชเงนแก ข. ตามหน!แตละราย

(2) เปนเครองมอในการใหสนเชอระยะส !น หรอเปนการผอนเวลาทลกหน!จะตองชำาระหน!เปนเงนสดขณะเดยวกนเจาหน!อาจนำาตวเงนออกขายโดยเสยสวนลดในระหวางเวลากอนตวถงกำาหนด เชน ก. ขายสนคาเชอ แก ข. ข. อาจออกเชคลงวนทลวงหนาชำาระคาสนคาแก ก. เปนประโยชนแก ข. ทจะไมตองชำาระเงนสดทนท สวน ก. กอาจนำาเชคไปขายลดไดเปนตน

(3) เปนเครองมอในการโอนหน!และการสงเงน หมายความวาตวเงนเปนเอกสารเปลยนมอทเพยงแตสงมอบตวแกกน กโอนกรรมสทธแหงตวเงนและหน!ในตวเงนไปยงผรบโอน เชน ข. ออกเชคลงวนทลวงหนาชำาระคาสนคาแก ก. ก.อาจสลกหลงโอนสงมอบเชคแก ค. เปนการชำาระหน!ตอไปโดยไมตองชำาระเงนสดกได ดงน!เปนตน นอกจากน!ตวเงนประเทศตวแลกเงนอาจเปนเครองมอสงเงนจากสถานทแหงหนงไปยงอกแหงหนงดวย เชน ก. อยทกรงเทพขายสนคาใหแก ข. ทอยจงหวดเชยงใหม ข. อาจนำาเอาเงนจำานวนเทาคาสนคาไปซ!อตวแลกเงน จากธนาคารกรงเทพจำากด สาขาเชยงใหม ธนาคารกรงเทพจำากด สาขาเชยงใหมกจะออก ตวแลกเงน“ ” สงธนาคารกรงเทพ

58

จำากด สำานกงานใหญทกรงเทพ จายเงนจำานวนเทาคาสนคาแก ก. ทกรงเทพ ดงน!ตวแลกเงนจงเปนประโยชนทมการสงเงนจากจงหวดเชยงใหมมากรงเทพ โดยมตองมการขนยายเงนโดยแทจรง ซงจะตองเสยคาใชจายในการขนสงเงนและเสยงภยดวย

8.1.2 ประเภทของตวเงนขอแตกตางระหวางตวแลกเงน กบตวสญญาใชเงน

ขอแตกตาง ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน1 คสญญา 3 ฝายค อ ผส งจ าย ผจ าย

หรอผรบเงน2 ฝายค อ ผออกตวและผรบเงน

2 ผรบเงน อาจเปนตวระบช อผรบเงนหรอผถอตว

ตองเปนตวระบชอผรบเงนเทาน!นจะออกตวผถอไมได

3 ขอสญญา “ผส งจาย” สงให “ผจาย” จายเงน

“ผ อ อ ก ต ว ” ใ ห ค ำา ม นสญญาจะจายเงนเอง

4 ฐ า น ะ ข อ ง ผ สงจายหรอผออกตว

ผ ส งจายอยในฐานะลกหน !ของผรบเงนตอเมอผจายไมใชเงนหรอไมรบรอง

ผออกตว อยในฐานะลกหน!ของผรบเงนเสมอ

8.2 บทเบดเสรจทวไปของตวเงน1. ตวเงนเปนตราสารทเกดจากความเชอถอกนในทางการเงน กฎหมายจง

วางบทบญญตไวเครงครดและมลกษณะพเศษของตวเงน แตกตางจากสญญาอนหลายประการคอ (1) การเขยนขอความอนทมไดบญญตไวในลกษณะตวเงน ไมมผลแกตวเงน (2) บคคลผลงลายมอชอในตวเงนตองรบผด ยกเวนเขยนแถลงวาการทำาแทนบคคลอกคนหนงและความสามารถของค สญญาแหงตว เง นไมมผลถ งความรบผ ดของบคคลอน ท!งการลงเครองหมายหาใหเปนผลลงลายมอชอในตวเงนไม (3) ในการใชเงนตามตวเงนกฎหมายบญญตมใหผอนวนใชเงน

2. ตวเงนเปนสญญาทอาจโอนหน!ใหแกกนไดโดยไมจำากด คสญญาผเปนฝายเจาหน!ในตวเงนเรยกวาผทรง สวนลกหน!ในตวเงนเรยกชอตางๆ กนตาม

59

ทไดลงลายมอชอในตวเงนคอ ผรบรอง ผสงจายหรอผออกตว ผสลกหลง ผ รบอาวล และผสอดเขาแกหนา

3. การโอนดวยการสลกหลงเปนทอดๆ อาจจะไมมทในตวเงนจะสลกหลงไดตอไป กฎหมายจงอนญาตใหเอากระดาษแผนหนงผนกตอเขากบตวเงนฉบบเดมเรยกวาใบประจำาตอ

8.2.1 การเขยนขอความอนลงในตวเงนก. สงธนาคาร ข. ใหจายเงนเงนตามเชคแก ค. จำานวนเงน หนงแสน“

บาทกบดอกเบ!ยรอยละหาตอป” ลงวนทสงจาย 1 มกราคม 2536 ดงน! เมอเชคถงกำาหนดธนาคาร ข. จะตองจายเงนแก ค. เปนจำานวนเทาใด

เชคไมมบทบญญตให ก. ผสงจายเขยนขอความกำาหนดใหคดดอกเบ!ยไวในเชค (มาตรา 989 ไมโยงมาตรา 911 มาบงคบในเร องเชค) ดงน!นการเขยนขอความสงจายดอกเบ!ยรอยละหาตอปลงในเชคตามปญหา จงหาเปนผลแกเชคไม (มาตรา 899) และสำาหรบเชคน!น วนท 1 มกราคม 2536 ซงลงในเชคเปนวนใหใชเงน (มาตรา 987 เชคเปนคำาสงธนาคารใหใชเงนเมอทวงถาม) จงไมมชวงเวลาใหคดดอกเบ!ยดวย ดงน!นธนาคาร ข. จงเพยงแตจายเงนหนงแสนบาทใหแก ค. ไมตองจายดอกเบ!ยแก ค. ดวย

มาตรา 899 ขอความอนใดซงมไดมบญญตไวในประมวลกฎหมาย ลกษณะน! ถาเขยนลงในตวเงน ทานวาขอความอนน!นหาเปนผล อยางหนงอยางใดแกตวเงนน!นไม

มาตรา 911 ผสงจายจะเขยนขอความกำาหนดลงไววาจำานวนเงนอนจะ พงใชน !นใหคดดอกเบ!ยดวยกได และในกรณเชนน !น ถามไดกลาวลงไวเปน อยางอน ทานวาดอกเบ!ยยอมคดแตวนทลงในตวเงน

มาตรา 987 อนวาเชคน!น คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามใหแก บคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคำาสงของบคคลอกคนหนงอนเรยกวา ผรบเงน

มาตรา 989 บทบญญตท !งหลายในหมวด 2 อนวาดวยตวแลกเงน ดงจะกลาวตอไปน! ทานใหยกมาบงคบในเรองเชคเพยงเทาทไมขดกบ สภาพแหงตราสารชนดน! คอบท มาตรา 910 , 914 ถง 923 , 925 , 926 , 938 ถง 940 , 945 , 946 , 959 , 967 , 971

8.2.2 ความรบผดของผลงลายมอชอในตวเงน

60

นายสโขทย ปลอมลายมอชอนายธรรมา สงจายเชคหนงลานบาทใหแก นายธราช เมอเชคถงกำาหนด นายธราชนำาเชคไปข!นเงน แตธนาคารปฏเสธการจายเงนอางวา บญชของนายธรรมาไมพอจาย ดงน! นายธราชจะฟองใครใหรบผดตามกฎหมายลกษณะเชคไดบาง

นายธราชฟองนายธรรมาใหรบผดตามเชคไมไดเพราะนายธรรมาไมไดลงลายมอชอในเชคน !นโดยลายมอชอของนายธรรมาทสงจายเปนลายมอชอปลอม แตนายธราชฟองนายสโขทยใหรบผดตามกฎหมายลกษณะเชคได เพราะนายสโขทยเปนผลงลายมอชอ เปนผสงจายเชคฉบบน! แมจะลงเปนชอนายธรรมา ซงไมใชชอของนายธรรมาเองกตาม ตามมาตรา 900

มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะไดรบ ผดตามเน!อความในตวเงนน!น

ถาลงเพยงแตเครองหมายแตอยางหนงอยางใด เชน แกงได หรอ ลายพมพน!วมอ อางเอาเปนลายมอชอในตวเงนไซร แมถงวาจะม พยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงน น!นไม

8.2.3 การผอนวนใชเงนนาย เอ ออกตวแลกเงน สงใหนายบ จายเงนแกนาย ซ ในวนทท 5

ธนวาคม 2536 กอนตวถงกำาหนด นาย ซ สลกหลงตวโอนใหแกนาย ด สลกหลงโอนใหแกนาย อ คร!นถงวนท 5 ธนวาคม 2536 นาย อ ตกลงใหนาย บ รบรองตววาจะใชเงนใหในวนท 10 ธนวาคม 2536 ดงน!การกระทำาของนาย อ เปนการผอนวนใชเงนหรอไม เพราะเหตใด

ตวแลกเงนฉบบน!กำาหนดใชเงนวนท 5 ธนวาคม 2536 การทนาย อ ผทรงตวแลกเงนตกลงยนยอมเลอนกำาหนดเวลาใชเงนเปนวนท 10 ธนวาคม 2536 ถอวานาย อ ผานวนใชเงนแลวเพราะนาย อ ไดแสดงเจตนาใหมผลผกพนนาย อ มใหเรยกรองใชเงนตามตวแลกเงนกอนวนท 10 ธนวาคม 2536

8.2.4 ผทรงตวเงนนายมกราสงจายเชคแกนายกมภา ระบชอนายกมภาเปนผรบเงน นาย

กมภาสลกหลงลอยใหนายมนา นายมนาข!นรถโดยสารประจำาทาง คนรายลวงกระเปาเอาเชคไป ตอมานายเมษาเอาเชคฉบบน!สลกหลงโอนใหแกนาย

61

พฤษภาเพอชำาหน!เงนก ดงน! ทานจะใหคำาปรกษาแกนายมนาเพอเรยกรองเชคฉบบน!คนจากนายพฤษภาไดอยางไรหรอไม

ขาพเจาจะใหคำาปรกษาดงน! คอ เชคฉบบน!มการสลกหลงลอยใหแกนายมนาเปนรายทสด เชคยอมโอนใหแกกนไดดวยการสงมอบโดยไมตองสลกหลงตามมาตรา 920 (3) และ 989 เมอนายพฤษภาเปนผทรงโดยรบสลกหลงโอนจากนายเมษาในการชำาระหน!เงนก ซงไมใชไดมาโดยทจรตหรอดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง นายพฤษภาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมายตามมาตรา 905 วรรคสอง นายมนาเรยกรองเชคฉบบน!คนจากนายพฤษภาไมได

มาตรา 905 ภายในบงคบแหงบทบญญต มาตรา 1008 บคคลผ ไดตวเงนไวในครอบครอง ถาแสดงใหปรากฏสทธดวยการสลกหลง ไมขาดสาย แมถงวาการสลกหลงรายทสดจะเปนสลกหลงลอยกตาม ทานใหถอวาเปนผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย เมอใดรายการสลกหลง ลอยมสลกหลงรายอนตามหลง ไปอกทานใหถอวาบคคลผทลงลายชอ ในการสลกหลงรายทสดน !นเปนผไดซงตวเงนดวยการสลกหลงลอย อนง คำาสลกหลง เมอขดฆาเสยแลว ทานใหถอวาเสมอนวามไดมเลย

ถาบคคลผหนงผใดปราศจากตวเงนไปจากครอบครอง ทานวาผ ทรงซงแสดงใหปรากฏสทธของตนในตวตามวธการดงกลาวมาใน วรรคกอนน!น หาจำาตองสลกตวเงนไม เวนแตจะไดมาโดยทจรต หรอไดมาดวยความประมาทเลนเลออยางรายแรง

อนง ขอความในวรรคกอนน! ใหใชบงคบตลอดถงผทรงตวเงนสง จายใหแกผถอดวย

มาตรา 920 อนการสลกหลงยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแต ตวแลกเงนถาสลกหลงลอย ผทรงจะปฏบตดงกลาวตอไปน!ประการหนง ประการใดก ได คอ

(1) กรอกความลงในทวางดวยเขยนชอของตนเอง หรอชอบคคลอน ผใดผหนง

(2) สลกหลงตวเงนตอไปอกเปนสลกหลงลอย หรอสลกหลงให แกบคคลอนผใดผหนง

(3) โอนตวเงนน!นใหไปแกบคคลภายนอก โดยไมกรอกความลง ในทวาง และไ ม ส ล ก ห ล ง อ ย า ง ห น ง อ ย า ง ใ ด

8.2.5 ผเปนคสญญาในตวเงนเอกเปนผจดการมรดกตามคำาสงศาลของโทฟองตรวา ตรออกเชคสง

จายเงน 100,000 บาท ลงวนท 1 ธนวาคม 2536 แกโทเพอชำาระคาสนคาทตร

62

สงจากโท วนท 1 กนยายน 2536 โทถงแกกรรม คร!นเชคถงกำาหนด เอกนำาเชคไปข!นเงน ธนาคารปฏเสธการจายวาคนผสงจาย เอกจงมหนงสอทวงถามใหตรชำาระเงนตามเชค ตรตอบจดหมายวาทไดสงงดจายเชคฉบบดงกลาวเปนความรอบครอบในกจการ ขอใหนำาหลกฐานผมสทธโดยชอบดวยกฎหมายไปแสดงตรยนดจะจายเงนให แตเมอเอกนำาคำาสงศาลในเร องต !งเอกเปนผจดการมรดกของโทไปแสดง ตรกไมจายเงนให จงขอใหศาลบงคบ ตรตอสคดวา เชคลงวนทลวงหนาไมเปนตวเงนเมอโทถงแกกรรมไปกอนถงวนทลงในเชค สทธตามเชคเปนอนสญส!นไปแลว ดงน!เอกมสทธฟองตรใหรบผดตามเชคหรอไม เพราะเหตใด

เชคทตรลงวนทลวงหนาน !นยอมสมบรณเปนเชค (มาตรา 987, 988 (6)) เมอตรลงลายมอชอเปนผสงจายเทากบตรสญญาวาจะรบผดตามเน!อความแหงตวน !นเมอถงวนทลงไว (มาตรา 900) โทซงเปนผทรงตวน !นโดยชอบ ยอมมสทธเปนเจาหนตามตวน !น แมหน!น !นจะยงไมถงกำาหนด เมอโทถงแกกรรมกอนถงวนทลงในเชค เอกซงเปนผจดการมรดกของโทจงเขาสรวมสทธของโทไดตามทโทมอยเปนการโอนโดยผลของกฎหมาย (มาตรา 1599, 1600) ดงน!นเอกในฐานะผจดการมาดกของโทจงเปนเจาหน!ในตวเงนมสทธฟองตรใหรบผดตามเชคได

มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะไดรบ ผดตามเน!อความในตวเงนน!น

ถาลงเพยงแตเครองหมายแตอยางหนงอยางใด เชน แกงได หรอ ลายพมพน!วมอ อางเอาเปนลายมอชอในตวเงนไซร แมถงวาจะม พยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงน น!นไม

มาตรา 987 อนวาเชคน!น คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามใหแก บคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคำาสงของบคคลอกคนหนงอนเรยกวา ผรบเงน

มาตรา 988 อนเชคน!น ตองมรายการดงกลาวตอไปน! คอ (1) คำาบอกชอวาเปนเชค (2) คำาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนเปนจำานวนแนนอน (3) ชอ หรอยหอและสำานกของธนาคาร (4) ชอ หรอยหอของผรบเงน หรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ (5) สถานทใชเงน

63

(6) วนและสถานทออกเชค (7) ลายมอชอผสงจาย

8.2.6 ใบประจำาตอนายมกราสงจายตวแลกเงนฉบบหนงหนงให ก. จายเงนแกนายกมภา

กอนตวแลกเงนถงกำาหนดนายกมภาสลกหลงโอนใหแกนายมนา และมการสลกหลงโอนตอๆ กนมาจนตวแลกเงนตกแกนายธนวา แตปรากฏวาดานหลงตวแลกเงนหมดเน!อททจะสลกหลงตอไป นายธนวาจงเอากระดาษแผนหนงมาตอเขากบตวแลกเงนเดม แลวเขยนสลกหลงลงบนกระดาษแผนทตอใหมใหแกนายอาทตย นายอาทตยสลกหลงคาบบนตวแลกเงนเดมกบบนกระดาษแผนใหมใหแกนายจนทร นายจนทรสลกหลงลงบนกระดาษแผนทตอใหแกนายองคาร ดงน! การกระทำาของนายธนวา นายอาทตย และนายจนทร เปนการสลกหลงลงในใบประจำาตอหรอไม

นายธนวาผสลกหลงในใบประจำาตอคร!งแรก ไมเขยนคาบบนตวแลกเงนเดมบางบนใบประจำาตอบาง จงไมมผลเปนการสลกหลงลงในใบประจำาตอไมมสวนหนงของตวแลกเงนทำาใหการสลกหลงของนายอาทตยและนายจนทร ไมมผลเปนการสลกหลงลงในใบประจำาตอดวย

แบบประเมนผลหนวยท 81. คำาวาตวเงนตามกฎหมาย หมายความถง สญญาททำาเปนหนงสอตราสารซ ง

บคคลผลงลายมอชอในตราสารตองรบผดใชเงนและโอนเงนกนไดดวยการสงมอบ2. ความหมายของ ตวเงน“ ” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยม 3 ประเภทคอ

ตวสญญาใชเงน เชค และตวแลกเงน 3. หนงออกตวแลกเงนสงสองใหใชเงน 50,000 บาท แกสามและลงชอผสงจายวา

หนงผจดการมรดกนายอาทตย“ ” ในกรณแรก หรอ หนงกรรมการผจดการ“ ” และประทบตราของบรษทอาทตยจำากดในกรณทสอง ดงน! ถาสองไมใชเงน หนงตองรบผดใชเงนแกสามเฉพาะในกรณแรกทไมระบวากระทำาการแทนผใด

4. สวยออกตวเงนสงใหสดจายเงน 30,000 บาท แกโสด โสดสลกหลงตวแลกเงนชำาระหน!เงนยมโดยระบสาว เปนผรบสลกหลงแลวเกบตวแลกเงนไวในกระเปาถอ ยงไมไดสงมอบตวน!นใหแกสาว สายคนใชของโสดลกตวน!นไปแลวปลอมลายมอชอสาวสลกหลงลอยใหแกสาก เปนการชำาระสนคา ดงน! ผทรงตวแลกเงนฉบบน!ไดแก โสด

5. นายเอ ออกตวแลกเงนสงนายบใหจายเงนแกนายซ นายซสลกหลงโอนใหแกนายด นายด สลกหลงลอย ใหแกนายอ นายอโอนสงมอบตวใหแกนายเอฟ นายเอฟสลก

64

หลงโอนใหแกนายจ นายจสลกหลงโอนใหแกนายเอช ดงน!น ผทลงลายมอชอสลกหลงรายลาสด ซงไดตวแลกเงนโดยการสลกหลงลอยไดแก นายเอฟ

6. นายอาทตยออกตวแลกเงนสงนายจนทรใหใชเงนแกนายองคาร นายองคารสลกหลงโอนแกนายพธ โดยไมรวานายพธเปนผเยาว นายพธสลกหลงโอนใหแกนายพฤหส โดยนายพฤหสไมรวานายพธเปนผเยาวอกเหมอนกน ดงน!นายอาทตย นายองคาร และนายพธ จะยกขอตอสวานายพธเปนผเยาวจงขอบอกลางสญญา ไมตองรบผดตอนายพฤหส ดงน! นายพธยกขอตอสไดแตนายอาทตยและนายองคารยกขอตอสไมได

7. นายชวดออกตวแลกเงนสงนายฉลใหจายเงนแกนายขาล นายขาลสลกหลงโอนแกนายเถาะ นายเถาะสลกหลงลอยโอนใหแกนายมะโรง นายมะเสงลกตวแลกเงนจากนายมะโรงแลวนำาไปซ !อสนคาจากนายมะเมย ดงน!นผทไมตองรบผดตามกฎหมายลกษณะตวแลกเงนตอนายมะเมยคอ นายมะเสง

8. ใบประจำาตอหมายถง กระดาษแผนหนงทผนกตอเขากบตวเงนเดมเมอไมมทในตวเงนซงสลกหลงไดตอไป

9. นายขาวออกตวแลกเงนสงใหนายเขยวใชเงน 100,000 บาท เมอไดเหนแกนายดำา นายดำาสลกหลงโอนแกนายแดง นางแดงสลกหลงโอนแกนายทอง นายทองยนตวแกนายเขยวรบรองตวแลกเงนวาจะจายเงนใหในอก 3 วน ดงน! นายทองฟอง นายขาว นายเขยว นายดำา และนายแดงใหรบผดใชเงน โดยนายทองจะฟองเขยวผจายไดคนเดยวเทาน!น

10. คำาวา คสญญาคนกอนๆ“ ” ในตวเงน หมายถง ผสงจายเชคผถอ11. นายจนทรเปนผรบเงนตามตวแลกเงนทนายอาทตยสงจายใหฉบบหนง

นายจนทร สลกหลงลอย ใหแกนายองคาร นายองคารสงมอบตวแลกเงนแกนายพธ นายพธโอนสงมอบตวแกนายพฤหส นายพฤหสสลกหลงโอนใหแกนายศกร นายศกร สลกหลงโอนใหแกนายเสาร ผทลงลายมอชอในการสลกหลงรายทสด ซงไดตวแลกเงนดวยการสลกหลงลอย มสทธโอนตวแลกเงนตอไปคอ นายพฤหส

12. บคคลทเปนคสญญาคนกอนๆ ตามตวเงน คอ ผออกตวสญญาใชเงน13. นายสบออกตวแลกเงนสงนายยสบผจายเงน 2,000 บาท แกนาย

สามสบ นายสามสบสลกหลงโอนแกนายสสบ นายสสบ สลกหลงลอย โอนใหแกนายหาสบ นายหาสบทำาตวแลกเงนหาย นายหกสบเกบไดแลวนำาไปซ!อสรอยคอทองคำาจากนายเจดสบ ผทรบตองรบผดตามกฎหมายลกษณะตวแลกเงนไดแก นายสบและนายสสบ

14. นายมกราสงจายเชคเงน 10,000 บาทใหแกนายกมภา นายกมภาสลกหลงโอนใหแกนายมนา นายมนาสลกหลงโอนใหแกนายเมษา นายเมษาทำาเชคหาย มผเกบไดแลวปลอมลายมอชอนายเมษา สลกหลงลอย ใหแกนายพฤษภา ดงน! ผททรงตวโดยชอบดวยกฎหมายคอ นายเมษา

65

15. นายเขยวเปนคนวกลจรตทศาลยงไมไดสงวาเปนคนไรความสามารถสงจายเชคใหแกนายทองโดยนายทองรวาขณะรบโอนนายเขยววกลจรต นายทองสลกหลงโอนเชคแกนายดำาโดยนายดำารขณะรบโอนวานายเขยวเปนคนวกลจรตอกเหมอนกน ตอมานายดำานำาเชคไปซ!อสนคาจากนายขาวซงเปนพอคา ดงน! นายเขยวสามารถยกขอตอสตอนายทองและนายดำาได แตยกขอตอสตอนายขาวไมได

16. นายมกราออกตวแลกเงนสงนายกมภาใหใชเงน 100,000 บาท แกนายมนาผรบเงน นายมนาสลกหลงลอยมอบตวแกนายเมษา นายเมษาลงลายมอชอสลกหลงตววา นายเมษาตวแทน“ ” อยางหนง หรอ นายเมษาผจดการทวไปของบรษท“ ก.” อกอยางหนง ดงน! นายเมษาจะตองรบผดตามตวท!งสองกรณเพราะสลกหลงไมระบวากระทำาการแทนผใด

17. นายหนงออกตวแลกเงนสงนายสองใหใชเงนแกนายสามกำาหนดสามเดอนนบแตไดเหนตว นายสามจงนำาตวไปยนแกนายสองใหรบรองแตกอนตวถงกำาหนด นายสามไดสลกหลงโอนตวใหแกนายส นายสสลกหลงโอนใหแกนายหา นายหาสลกหลงโอนใหแกนายหก คร!นตวถงกำาหนดนายหกนำาตวไปยนใหนายสองรบรองวาจะใชเงนใหอยางแนนอนในกำาหนดสามเดอน ดงน! นายหกฟองนายสองผจายได แตฟองนายหนง นายสาม นายส นายหาไมได

หนวยท 9 การออกการโอน และการสลกหลงตวแลกเงน

1.ตวแลกเงนตองมรายการตามทกฎหมายกำาหนด การออกตวแลกเงนขาดรายการทกฎหมายตองการยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน ไมกอใหเกดสทธและความรบผดตามกฎหมายลกษณะตวเงน

2.ตวแลกเงนยอมโอนกนไดเสมอ เวนแตมขอความหามโอน สวนการสลกหลงเปนวธการทผทรงลงชอในตวแลกเงนเพอเจตนาโอนตวอยางหนง เวนแตมขอหามสลกหลงตอไป

3.การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทนกด การสลกหลงจำานำาตวแลกเงนกด ยอมทำาใหผทรงทรบสลกหลงมสทธเรยกเกบเงนตามตวได แตจะสลกหลงตอไปอกไดในฐานะเปนตวแทนเทาน!น

9.1 การออกตวแลกเงน1. ตวแลกเงนตองมรายการไดแก (1) คำาบอกชอวาเปนตวแลกเงน (2) คำา

สงอนปราศจากเงอนไขใหจายเงนเปนจำานวนแนนอน (3) ชอหรอยหอผจาย (4)

66

ชอหรอยหอผรบเงนหรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอและ (5) ลายมอชอผสงจายหากรายการดงกลาวขาดตกบกพรองไปยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน

2. วนถงกำาหนดของตวแลกเงน กคอ วนถงกำาหนดใชเงนตามตว ซงแยกไดเปน 2 ชนด ไดแก (1) ตวแลกเงนทสงใหใชเงนเมอทวงถามหรอเมอไดเหน (2) ตวแลกเงนทกำาหนดเวลาใหใชเงน

3. ความรบผดของผสงจายหรอผสลกหลงตวแลกเงนเกดข!นโดยเงอนไขวาผทรงตองยนตวตอผจายกอน ถาผจายไมรบรองหรอไมจายเงนและผทรงจดใหทำาคำาคดคานแลวผสงจายหรอผสลกหลงจะใชเงนแกผทรง

4. ขอกำาหนดลบลางหรอจำากดความรบผดและขอกำาหนดลดหนาทของผสงจายและผสลกหลงตวแลกเงนแยกได 2 ประการ ไดแก (1) ขอกำาหนดลบลางหรอจำากดความรบผดของผสงจายและผสลกหลงทมตอผทรง (2) ขอกำาหนดลดหนาทของผทรงทมตอผสงจายและผสลกหลง

9.1.1 รายการในตวแลกเงนการเขยนตวแลกเงนทมรายการตามตามทกฎหมายตองการการเขยนตวแลกเงน ดงขอความตอไปน! แลวผสงจายลงลายมอชอ

ตวแลกเงนวนท 1 มกราคม 2536

ถงนางมณฑาโปรดสงจายเงนจำานวน หนงลานบาท ใหแกนายสงขทอง หรอตามคำาสง

.....................................................(ลามอชอทาวสามลผสงจาย)

9.1.2 วนถงกำาหนดของตวแลกเงนทาวสามลออกตวแลกเงนลงวนท 1 กนยายน 2536 สงนางมณฑาใหใช

เงนจำานวน หนงลานบาทใหแกนายสงขทองกำาหนดสองเดอนนบแตไดเหน วนท 30 ธนวาคม 2536 นางมณฑาไดเหนและรบรองตวแลกเงนฉบบน! ดงน! นายสงขทองตองนำาตวแลกเงนไปยนใหนางมณฑาใชเงนเมอใด

67

วนถงกำาหนดตวแลกเงนฉบบน! คอสองเดอนนบแตไดเหน นางมณฑาผสงจายไดเหนตวเมอวนท 30 ธนวาคม 2535 ครบกำาหนดสองเดอน ในวนท 30 กมภาพนธ แตเดอนกมภาพนธไมมวนตรงกนในเดอนสดทาย วนสดทายแหงเดอนกมภาพนธ คอวนท 28 กมภาพนธ 2536 จงเปนวนสดทายอนเปนวนส!นระยะเวลาตามมาตรา 193/5 วรรคสอง วนถงกำาหนดของตวแลกเงนฉบบน!ทนายสงขทองตองนำาตวแลกเงนไปยนใหนางมณฑาใชเงน คอวนท 28 กมภาพนธ 2536

9.1.3 ความรบผดของผสงจายหรอผสลกหลงตวแลกเงนทาวสามลออกเชคลงวนทลวงหนาสงใหธนาคารมณฑาจำากด จายเงนให

แกนายสงขทองหนงลานบาท กอนเชคถงกำาหนด นายสงขทองสลกหลงโอนเชคใหแกเขยทหนง เขยทหนงสลกหลงโอนแกเขยทสอง แลวมการโอนแกเขยทสาม เขยทส เขยทหาจนถงเขยทหก ตามลำาดบ คร!นเชคถงกำาหนด เขยทหกนำาเชคไปยนแกธนาคารมณฑาจำากด เพอใชเงน แตธนาคารมณฑาจำากด ปฏเสธการใชเงน เขยทสามไดเขาใชเงนแกเขยทหก และรบเชคมาแลวดงน! เขยทสามจะเรยกรองตอใครใหรบผดใชเงนตามเชคไดบาง

เขยทสามซงเปนผสลกหลงหลงคนทถกบงคบใหใชเงนตามเชค ยอมเรยกรองใหทาวสามลผสงจายนายสงขทอง เขยทหนงและเขยทสอง ใหรบผดใชเงนตามเชคได ตามมาตรา 914 967 971 และ 989

มาตรา 914 บคคลผสงจายหรอสลกหลงตวแลกเงนยอมเปนอน สญญาวาเมอตวน!นไดนำายนโดยชอบแลวจะมผรบรอง และใชเงนตาม เน!อความแหงตวถาและตวแลกเงนน!นเขาไมเชอถอโดยไมยอมรบรอง กดหรอไมยอมจายเงนกด ผสงจายหรอผสลกหลงกจะใชเงนแกผทรง หรอแกผสลกหลงคนหลงซงตองถกบงคบใหใชเงนตามตวน!น ถา หากวาไดทำาถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนน !นแลว

มาตรา 967 ในเร องตวแลกเงนน!น บรรดาบคคลผสงจายกดรบรอง กดสลกหลงกด หรอรบประกนดวยอาวลกด ยอมตองรวมกนรบผดตอ ผทรง

ผทรงยอมมสทธวากลาวเอาความแกบรรดาบคคลเหลาน !เรยงตว หรอรวมกนกได โดยมพกตองดำาเนนตามลำาดบทคนเหลาน!นมาตอง ผกพน

สทธเชนเดยวกนน! ยอมมแกบคคลทกคนซงไดลงลายมอชอในตวเงน และเขาถอเอาตวเงนน!น ในการทจะใชบงคบเอาแกผทมความผกพนอย แลวกอนตน

68

การวากลาวเอาความแกคสญญาคนหนง ซงตองรบผดยอมไมตดหน ทางทจะวากลาวเอาความแกคสญญาคนอน ๆ แมท!งจะเปนฝายอยใน ลำาดบภายหลงบคคลทไดวากลาวเอาความมากอน

มาตรา 971 ผสงจายกด ผรบรองกด ผสลกหลงคนกอนกดซงเขา สลกหลงหรอโอนตวแลกเงนใหอกทอดหนงน!น หามสทธจะไลเบ!ยเอา แกคสญญาฝาย ซงตนยอมตองรบผดตอเขาอยกนกอนแลวตามตว เงนน!นไดไม

มาตรา 989 บทบญญตท !งหลายในหมวด 2 อนวาดวยตวแลกเงน ดงจะกลาวตอไปน! ทานใหยกมาบงคบในเรองเชคเพยงเทาทไมขดกบ สภาพแหงตราสารชนดน! คอบท มาตรา 910 , 914 ถง 923 , 925 , 926 , 938 ถง 940 , 945 , 946 , 959 , 967 , 971

ถาเปนเชคทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนำาบทบญญตดงตอไปน! มาใชบงคบดวย คอบท มาตรา 924 , 960 ถง 964 , 973 ถง 977 , 980

9.1.4 ขอกำาหนดลบลางหรอจำากดความรบผดและขอกำาหนดลดหนาทตามตวแลกเงน

นายอาทตยออกตวแลกเงนสงนายจนทร ใหจายเงนเมอครบสามเดอนนบแตไดเหนเปนจำานวนเงน 50,000 บาท แกนายองคาร และนายอาทตยระบไวในตววา นายอาทตยรบผดตามตวน!เพยง“ 10,000 บาท” นายองคารรบตวแลงลงชอสลกหลงโอนแกนายพธและนายองคารระบไวในตววา ใหยนตวน!“พรอมรบรองภายในเจดวนนบจากวนสลกหลงน!” ดงน! อธบายความรบผดของนายอาทตยและนายองคารทมตอนายพธ

ขอความทนายอาทตยผสงจายจดลงไวในตวแลกเงน เปนขอกำาหนดจำากดความรบผดของนายอาทตยทมตอนายพธผทรงวา จะรบผดชดใชเงนตามตวเพยง 10,000 บาท ไมใช 50,000 บาท ตามจำานวนเงนในตว สวนขอความทนายองคารผสลกหลงจดลงไวในตวแลกเงนเปนขอกำาหนดจำากดเวลายนตวแลกเงนใหนายจนทรผจายรบรอง ซงเปนขอกำาหนดจำากดความรบผดอยางหนงทผสลกหลงมตอผทรง ดงน!ขอกำาหนดท!งสองขอดงกลาวยอมใชบงคบได นายอาทตยและนายองคารจงมความรบผดจำากดตามขอกำาหนดทระบไวในตวแลกเงนน!น

9.2 การโอนและการสลกหลงตวแลกเงน

69

1. ตวแลกเงนยอมโอนใหแกกนดวยสลกหลงและสงมอบ เวนแตตวผถอยอมโอนกนไดเพยงแตสงมอบตวใหแกผรบโอนเทาน !น แตตวแลกเงนเปนสญลกษณอยางหนงผสงจายหรอผสลกหลงยอมระบขอความหามโอนไดเสมอ

2. สทธของผรบโอนตวแลกเงนมผรบโอนอาจมสทธดกวาผโอน3. วธโอนตวแลกเงนยอมเปนไปตามประเภทของตวแลกเงน หรอตวผถอ

และตวระบชอ4. ผสลกหลงระบขอหามสลกหลงไปในตวแลกเงนได การสลกหลงตอง

ไมมเงอนไขและสลกหลงบางสวนไมได การสลกหลงเมอส!นเวลาคดคาน การไมรบรองหรอไมใชเงน ผทรงไลเบ!ยเอาจากผรบรองและคสญญาทสลกหลงภายหลงกำาหนดเวลาทำาคำาคดคานไดสวนเมอมคำาคดคาน การไมรบรองหรอไมใชเงนแลวจงสลกหลง ผทรงไลเบ!ยเอาจากผรบรองและผสงจายหรอผสลกหลงกอนเวลาทำาคำาคดคานไดเทาน!น

5. การสลกหลงตวแลกเงนระบชอ ยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแกตวแลกเงน ไดแกสทธทจะสลกหลงโอนตวตอไป สทธทจะบงคบเอาเงนตามตวและสทธทจะแสวงคนการครอบครองตว สวนการสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอ ไมทำาใหผสลกหลงรบผดอยางผสลกหลงแตมผลใหรบผดอยางผรบอาวลผสงจาย

6. การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทนเพอเรยกเกบเงนหรอใหจดการแกตวแทนตนน!น ตวการทสลกหลงไมไดโอนสทธอยางการสลกหลงตามปกต ผทรงทสลกหลงมอำานาจกระทำาการเพอใหไดสทธอนเกดแกตวน !นแทนตวการทสลกหลง และผทรงทรบสลกหลงจะสลกหลงตวแลกเงนน !นตอไปไดในฐานะเปนตวแทนเทาน!น

7. การสลกหลงจำานำาตวแลกเงน ทำาใหผทรงทรบจำานำามสทธเรยกเกบเงนตามตวในวนถงกำาหนด แตเมอจดสรรชำาระหน!และอปกรณแลวมเงนเหลอตองสงคนใหแกผสลกหลงทจำานำา และผทรงทรบจำานำาและสลกหลงตวแลกเงนน!นตอไปไดในฐานเปนตวแทนเทาน!น

9.2.1 การโอนตวแลกเงน

70

ก. ออกตวสญญาใชเงน 100,000 บาท แก ข. ข. ประสงคจะโอนตวสญญาใชเงนฉบบน!เพอใชหน!แก ค. ดงน! ทานจะใหคำาแนะนำาแก ข. วาจะทำาอยางไรจงจะมผลการโอนตามกฎหมายลกษณะตวเงน

ใหคำาแนะนำาแก ข. ดงน!คอ ตามบทบญญตในมาตรา 917 วรรคแรก ประกอบดวยมาตรา 985 ตวสญญาใชเงนยอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ ดงน! ข. จงตองลงลายมอชอสลกหลงระบ ค. เปนผรบประโยชน ท ดานหนาหรอดานหลงของตวกไดทเรยกวาเปนการสลกหลงเฉพาะ หรอ ข. เพยงแตลงลายมอชอของตนทดานหลงของตวทเรยกวาสลกหลงลอย กได แตไมวา ข. จะสลกหลงเฉพาะหรอสลกหลงลอยกตาม ข. ตองสงมอบตวสญญาฉบบน!ใหแก ค. ไปดวยจงจะมผลสมบรณเปนการโอนตวสญญาใชเงนตามกฎหมาย

อนง ตวสญญาใชเงน ไมมตวผถอ การโอนตวสญญาใชเงนจงตองสลกหลงและสงมอบเทาน!นจะโอนตวใหกนดวยวธสงมอบอยางเดยวไมได

มาตรา 917 อนตวแลกเงนทกฉบบ ถงแมวาจะมใชสงจายใหแก บคคลเพอเขาสงกตาม ทานวายอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ

เมอผสงจายเขยนลงในดานหนาแหงตวแลกเงนวา "เปลยนมอไมได" ดงน!กด หรอเขยนคำาอนอนไดความเปนทำานองเชนเดยวกนน!นกด ทานวาตวเงนน!นยอมจะโอนใหกนไดแตโดยรปการและดวยผลอยางการ โอนสามญ

อนง ตวเงนจะสลกหลงใหแกผจายกได ไมวาผจายจะไดรบรองตว น!นหรอไม หรอจะสลกหลงใหแกผสงจาย หรอใหแกคสญญาฝายใด แหงตวเงนน!นกได สวนบคคลท!งหลายเหลาน!กยอมจะสลกหลงตวเงน น!นตอไปอกได

มาตรา 985 บทบญญตท !งหลายในหมวด 2 วาดวยตวแลกเงน ดงจะกลาวตอไปน! ทานใหยกมาบงคบในเร องตวสญญาใชเงนเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน! คอบท มาตรา 911 , 913 , 916 , 917 , 919 , 920 , 922 ถง 926 , 938 ถง 947 , 949 , 950 , 954 ถง 959 , 967 ถง 971

ถาเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนำาบท บญญตตอไปน!มาใชบงคบดวย คอบท มาตรา 960 ถง 964 , 973 , 974

9.2.2 สทธของผรบโอนตวแลกเงนนายมะไฟหลอกนายมะเฟองใหออกเชคสงจายเงน 500,000 บาท แกตน

เมอนำาไปอวดนางสาวมะกรดสก 2-3 วน แลวจะคนให นายมะเฟองเหนแกเพอนจงออกเชคให นายมะเฟองไดรบเชคแลวสลกหลงโอนตอนายมะนาว

71

เพอชำาระคาซ!อรถยนต ตอมานายมะไฟไมคนเชคให นายมะเฟองจงอายดเชคตอธนาคารไมใหจายเงนนายมะนาวนำาเชคไปข!นเงนจากธนาคารไมได จงฟองคดใหนายมะเฟองรบผดตามเชค ดงน! นายมะเฟองจะยกขอตอสวา มขอตกลงระหวางตนกบนายมะไฟไดหรอไมเพราะเหตใด

ตามบทบญญตในกฎหมายลกษณะตวเงน มาตรา 916 ซงอนโลมใชบงคบในเร อเชคดวยมใจความวาบคคลหลงหลายผถกฟองในมลตวเงน หาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยว พนกนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอนๆ น!นไดไม เวนแตการโอนจะไดมข!นดวยคบคดกนฉอฉล

ตามอทาหรณ นายมะเฟองซงเปนผถกฟองในมลเชค จงหาอาจจะตอสนายมะนาวผทรงเชคทรบสลกหลงโอนมาโดยสจรตไมรขอตกลงระหวางนายมะเฟองกบนายมะไฟผทรงคนกอนน !นไม ดงน!นนายมะเฟองผสงจายเชคจงตองรบผดใชเงนตามเชค

มาตรา 916 บคคลท!งหลายผถกฟองในมลตวแลกเงนหาอาจจะ ตอสผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกน เฉพาะบคคลระหวาง ตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอน ๆ น!นไดไม เวนแตการโอนจะ ไดมข!นดวยคบคดกนฉอฉล

9.2.3 วธโอนตวแลกเงนการสลกหลงตวเงนมกประเภทอะไรบาง อธบายการสลกหลงตวเงนม 2 ประเภทคอ คอ(1) สลกหลงเฉพาะ ไดแก สลกหลงโดยระบชอผรบประโยชนไวดวย

กลาวคอ ตองเขยนคำาสลกหลงไวในตวเงนหรอใบประจำาตอทดานหนาหรอดานหลงของตวเงนหรอใบประจำาตอและตองลงลายมอชอผสลกหลงไวดวย เชน เขยนวา จายนายสโขทยหรอตามสง“ ” และลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหนาหรอดานหลงของตวเงนหรอใบประจำาตอ

(2) สลกหลงลอย ไดแก สลกหลงโดยมไดระบช อผรบประโยชนไว เพยงแตลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหลงตวเงน หรอใบประจำาตอ เชน ลงลายมอชอผสลกหลงไวทดานหลงตวเงน หรอใบประจำาตอโดยไมมขอความใดเลย

9.2.4 หลกเกณฑของการสลกหลงตวแลกเงน

72

ทกลาววา การสลกหลงตวแลกเงนจะมเงอนไขไมได“ ” น!น หมายความวาอยางไร

ทกลาววา การสลกหลงตวแลกเงนจะมเงอนไขไมได“ ” น!น หมายความวา ตามปกตการสลกหลงโอนไปซงสทธอนเกดแตตวแลกเงน ดงน!น การทผสลกหลงกำาหนดขอความใหการโอนมผลหรอส!นผลเมอมเหตการณอนใดอนหนงข!นในอนาคตและไมแนนอน จงทำาไมได ถาคำาสลกหลงมเงอนไขดงกลาวกฎหมายถอวา การสลกหลงน!นสมบรณโดยไมมเงอนไขเลย

9.2.5 ผลของการสลกหลงตวแลกเงนผลของการสลกหลงตวแลกเงนระบชอกบตวผถอตางกนอยางไรตวแลกเงนระบชอ ยอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ (มาตรา

917 วรรคแรก) การสลกหลงอาจเปนสลกหลงเฉพาะหรอสลกหลงลอยกได เมอสลกหลงโดยชอบแลว ยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแกตวแลกเงน (มาตรา 920) กลาวคอ สทธทจะสลกหลงหรอโอนตวน !นตอไปอกสทธทจะไลเบ!ยบงคบเอาเงนตามตว และสทธทจะแสวงคนครองตวเมอแสดงใหปรากฏสทธดวยการสลกหลงไมขาดสาย

สวนตวผถอ ยอมโอนใหแกกนเพยงดวยสงมอบ (มาตรา 918) การสลกหลงตวผถอ จงไมจำาเปนและไมเปนเหตใหผสลกหลงรบผดในฐานะผสลกหลง แตกฎหมายใหมผลวา การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอยอมเปนประกน (อาวล) สำาหรบผสงจาย (มาตรา 921)

มาตรา 918 ตวแลกเงนอนสงใหใชเงนแกผถอน !น ทานวายอม โอนไปเพยงดวยสงมอบใหกน

มาตรา 920 อนการสลกหลงยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแต ตวแลกเงนถาสลกหลงลอย ผทรงจะปฏบตดงกลาวตอไปน!ประการหนง ประการใดก ได คอ

(1) กรอกความลงในทวางดวยเขยนชอของตนเอง หรอชอบคคลอน ผใดผหนง

(2) สลกหลงตวเงนตอไปอกเปนสลกหลงลอย หรอสลกหลงให แกบคคลอนผใดผหนง

(3) โอนตวเงนน!นใหไปแกบคคลภายนอก โดยไมกรอกความลง ในทวาง และไมสลกหลงอยางหนงอยางใด

73

มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอน !นยอม เปนเพยงป ร ะ ก น (อ า ว ล ) ส ำา ห ร บ ผ ส ง จ า ย

9.2.6 การสลกหลงตวแลกเงนแกตวแทนเอกออกตวแลกเงนสงใหโทใหจายเงนแกตร ตรอยจงหวดสงขลาไม

สะดวกทจะยนตวแกโททจงหวดเชยงรายเพอใชเงน ตรมาปรกษาขอคำาแนะนำาวาจะมอบตวแลกเงนใหแกจตวาคนรจกกนใหทำาการแทนไดอยางไรจงจะมผลตามกฎหมาย และไมเกดความเสยหายแกตนดงน! ขอใหคำาปรกษาแนะนำาตรในปญหาดงกลาว

ตองแนะนำาตรตามบทบญญตมาตรา 925 คอใหตรลงลายมอชอสลกหลงตวแลกเงนฉบบน!แกจตวา และเขยนขอความเหนอลายมอชอตรทสลกหลงมขอความวา ราคาทเรยกเกบ“ ” หรอ เพอเรยกเกบ“ ” หรอ ในฐาน“จดการแทน” หรอความสำานวนอนใดอนเปนปรยายวาตวแทน เชน จายจตวา“ตวแทน” หรอ มอบใหจตวาทำาการแทน“ ” เปนตน กงน!กมผลตามกฎหมายวาจตวาเปนผทรงในฐานเปนตวแทนตร มสทธท!งปวงอนเกดแตตวแลกเงนฉบบน!ในการจดการใหไดเงนจากโท แลวนำามามอบใหแกตร จตวาจะสลกหลงตวแลกเงนตอไปไดกเพยงในฐานเปนตวแทนตรเทาน !น ไมกอใหเกดความเสยหายแกตรข!นมาได

มาตรา 925 เมอใดความทสลกหลงมขอกำาหนดวา "ราคาอยทเรยก เกบ" กด "เพอเรยกเกบ" กด "ในฐานจดการแทน" กด หรอความสำานวน อนใดอนเปนปรยายวาตวแทนไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธ ท!งปวงอนเกดแตตวน!นกยอมไดท !งส!น แตวาจะสลกหลงไดเพยงในฐาน เปนตวแทน

ในกรณเชนน! คสญญาท!งหลายซงตองรบผดอาจจะตอสผทรงได แตเพยงดวยข อ ต อ ส อ น จ ะ พ ง ใ ช ไ ด ต อ ผ ส ล ก ห ล ง เ ท า น !น

9.2.7 การสลกหลงจำานำาตวแลกเงนนายมกราออกตวแลกเงนสงนายกมภาใหใชเงน 400,000 บาท แกนาย

มนา นายมนาประสงคจะซ!อรถยนตราคา 250,000 บาท จากนายเมษา แตนายเมษาตองการใหนายมนาจำานำาตวแลกเงนซงยงไมถงกำาหนดทนายมกราออกใหเปนประกน นายมนาจงมาปรกษาทานใหแนะนำาวาจะมอบตวแลกเงนฉบบจำานวนเงน 400,000 บาท แกนายเมษาเปนประกนหน!ไดอยางไร จงจะมผล

74

ตามกฎหมายและไมเกดความเสยหารแกตน ดงน!ใหทานแนะนำานายมนาในปญหาขางตน

จะตองแนะนำานายมนาตามบทบญญตมาตรา 926 คอ ใหนายมนาลงลายมอชอสลกหลงตวแลกเงนฉบบน!ใหแกนายเมษา และเขยนขอความเหนอลายมอชอนายมนาทสลกหลงมขอความวา ราคาเปนประกน“ ” หรอ ราคา“เปนจำานำา” หรอขอกำาหนดอยางอนใดอนเปนปรยายวาจำานำา เชน จายนาย“เมษาเปนการจำานำา” หรอ มอบใหนายเมษาเพอประกนหน!คาซ!อรถยนต“ ” เปนตน ดงน! กจะมผลตามกฎหมายวานายเมษาเปนผทรงในฐานเปนผรบจำานำา เมอตวแลกเงนถงกำาหนดใชเงนตามตวเพอเอามาชำาระคารถยนตเปนเงน 250,000 บาท เงนทเหลอ 150,000 บาท นายเมษาตองคนใหแกนายมนา และนายเมษาจะโอนสลกหลงตวแลกเงนฉบบน!ชำาระหน!ของตนไมได เวนแตนายมนาจะมคำาสงดงน! ยอมจะไมกอใหเกดแกนายมนาข!นมาได

มาตรา 926 เมอใดความทสลกหลงมขอกำาหนดวา "ราคาเปนประกน" กด "ราคาเปนจำานำา" กด หรอขอกำาหนดอยางอนใดอนเปนปรยายวา จำานำาไซร ทานวาผทรงตวแลกเงนจะใชสทธท !งปวงอนเกดแตตวน!น กยอมไดท!งส!น แตถาผทรงสลกหลงตวน!น ทานวาการสลกหลงยอม ใชไดเพยงในฐานเปนคำาสลกหลงของตวแทน

คสญญาท!งหลายซงตองรบผดหาอาจจะตอสผทรงดวยขอตอส อนอาศยความเกยวพนเฉพาะบคคลระหวางตนกบผสลกหลงน !นไดไม เวนแตการสลกหลงจะไดมข!นดวยคบคดกนฉอฉล

แบบประเมนผลหนวยท 91. ดำาออกตวแลกเงนสงแดงผจายวา ใหจายเงน“ 10,000 บาท ของบรษทสยาม

จำากดซงอยททาน เมอขาวยนตว” ลงชอดำาผจาย กรณน! ไมใชตวแลกเงนตามกฎหมาย เพราะมเงอนไขในคำาสงใหจายเงน

2. วนถงกำาหนดของตวแลกเงนคอ เมอส!นระยะเวลาอนกำาหนดนบแตวนทลงในตวน!น

3. นายมกราออกเชคสงจายเงน 200,000 บาทแกนายกมภา นายกมภาสลกหลงโอนแกนายมนา นายมนาเหนชอนายมกราเปนผสงจายมความแคนเปนสวนตวอยแลวจงฟองนายมกราใหรบผดตามฟอง ดงน! นายมกราไมตองรบผด เพราะนายมนายงไมไดนำา เชคไปยนและธนาคารปฏเสธไมใชเงน

4. ความหมายของ สลกหลง“ ” คอ ลงลายมอชอผทรงทดานหลงตวระบชอเพอโอนตวเงน

75

5. ทาวสามลออกตวแลกเงนสงมณฑาใหจายเงนแกสงขทอง สงขทองสลกหลงโอนแกรจนา รจนาใหมณฑารบรองตวแลวสลกหลงโอนไปใหเขย 1 เขย หนง สลกหลงใหแกเขย 2 เขย 2 นำาตวไปใหมณฑาใชเงนเมอถงกำาหนดแตมณฑาโกรธเขย 2 จงไมใชเงนให เขย 2 ไมทำาคำาคดคานจนพนกำาหนดแลวจงสลกหลงโอนใหแกเขย 3 เขย 3 สลกหลงโอนใหเขย 4 เขย 4 สลกหลงโอนใหเขย 5 เขย 5 สลกหลงโอนใหเขย 6 ดงน! เขย 6 สามารถไล เบ!ยเอาจากเขย 2 ถงเขย 5 ใหรบผดไดเทาน!น

6. ผมสทธโอนตวแลกเงนไดแก ผจดการมรดกของผทรง7. นายหนงสงจายเชคเงน 100,000 บาท แกนายสองโดยไมไดลงวนทสงจายไว ตอ

มานายหนงตายไป นายสองรบกรอกวน เดอน ป ลงในเชคแลวนำาไปข!นเงน ธนาคารไมยอมจายเงน นายสองจงฟองนายสามทายาทของนายหนง ดงน! นายสามตอสวาเชคไมไดลงวนทสงจาย จงไมตองรบผด ตามกฎหมายแลวนายสามตอสไมได เพราะนายสอง กระทำาการโดยสจรต กรอกวนตามทถกตองแทจรงได

8. เอ ออกตวแลกเงนสง บ ใหจายเงนแก ช นำาตวเงนไปยนให บ รบรองให ช จงสลกหลงโอนให ด ด สลกหลงโอนให อ เมอตวถงกำาหนดใชเงน อ นำาตวไปยนให บ ใหจายเงน แต บ ปฏเสธ อ จงทำาคำาคดคานการไมใชเงน แลว อ สลกหลงโอนตวใหแก เอฟ ดงน! เอฟ สามารถเรยกรองให เอ บ ซ ด รบผดไดเทาน!น

9. นายชวด ออกตวแลกเงนสงนายฉลใหใชเงนแก นายขาล นายขาล สลกหลงโอนแก นายเถาะ ใหจดการแทน นายเถาะ ยนตวแลกเงนตอ นายฉล เพอใหรบรองแต นายฉล ไมยอมรบรอง ดงน! นายขาล มสทธฟองนายชวดใหรบผดได เพราะนายขาลเปน ตวการ

10. หนงออกตวสญญาใชเงน 200,000 บาท แกสอง กอนตวถงกำาหนด สองจงยมเงนสามและสลกหลงตวสญญาใชเงนฉบบน!จำานำาแกสาม เมอถงกำาหนดสามนำาตวสญญาใชเงนไปยนแกหนง แตหนงไมยอมใชเงน ดงน! หนงจะยกขอตอสของหนงทมตอสองข!นตอสสามไมได เพราะสามเปนผทรงทรบจำานำา

11. จนทรออกตวแลกเงนสงองคารใหจายเงนแกพธ 100,000 บาท โดยพธรบรองตวน!แลว องคารไดสลกหลงโอนใหพฤหส เมอตวถงกำาหนดใชเงน พฤหสนำาตวไปยนใหพธจายเงน แตพธเลนการพนนเสย ไมมเงนจายให ขอผลดไป 7 วน พฤหสจงทำาคำาคดคานการไมใชเงนแลวรบสลกหลงโอนตวไปใหศกร ศกรสลกหลงตอไปยงเสาร เสารสลกหลงตอไปยงอาทตย ดงน! อาทตยมสทธไลเบ!ย แกจนทร องคาร และพธ ไดน!น

12. หนงออกตวแลกเงนสงสองใหจายเงน 500,000 บาทแกสาม สาม สลกหลงโอนแก ส ส สลกหลงโอนแก หา หาใหสองรบรองตวแลวสลกหลงโอนใหแก หก หกนำาตวไปยนแกสองแตสองไมยอมใชเงนให หกไมทำาคำาคดคานจนพนกำาหนดแลวจงสลกหลงโอนใหแกเจด เจดสลกหลงโอนใหแกแปด แปดสลกหลงโอนใหแกเกา เกาสลกหลงโอนแกสบ ดงน! สบจะเรยกรองเงน 500,000 บาท จากสอง เจด แปดและ เกา เทาน!น

76

13. สามลออกตวแลกเงนสงมณฑาใหจายเงน 1 ลานบาทแกสงขทอง สงขทองสลกหลงโอนใหแกรจนาโดยขอความวา ราคาอยทเรยกเกบ“ ” รจนายนตวตอใหมณฑารบรอง แตมณฑาโกรธจงไมยอมรบรอง สงขทองฟองสามลใหรบผดไดเพราะสงขทองเปนตวการ

14. เอกออกตวแลกเงนสงใหโท จายเงน 550,000 บาทแกตร ตรยมเงนจตวาและสลกหลงตวจำานำาแก จตวา เมอตวถงกำาหนด จตวานำาตวไปยนแกโท แตโทไมยอมจายเงน โทจะยกขอตอสมาตอสจตวา ดงน! โทยกขอตอสของโททมตอตรข!นตอสจตวาไมได เพราะจตวาเปนผทรงทรบจำานำา

15. นายมกราสงจายเชคเงน 80,000 บาทแกนายกมภาโดยลมลงวนทสงจาย ตอมาอกสามเดอนนายภมภาสลกหลงโอนแกนายมนา อก 7 วนนายมกราตาย นายมนาทราบขาวจงกรอกวนทสงจายลงในเชคและนำาไปข!นเงนตอธนาคาร แตธนาคารปฏเสธการจายเงนโดยอางวานายมกราตายแลว นายมนาจงฟองนายเมษาบตรของนายมกราใหรบผดใชเงนตามเชค นายเมษาตอสวาไมตองรบผดเนองจากเชคไมลงวนทสงจาย ขอตอสฟงไมข!น เพราะนายมนากระทำาการโดยสจรตกรอกวนตามทถกตองแทจรง

หนวยท 10 การรบรอง อาวลและการใชเงนตามตวแลกเงน

1. เนองจากผจายเปนบคคลทจะตองใชเงนเมอตวแลกเงนถงกำาหนดดงน!นเพอใหผทรงมความมน ใจวาตนจะไดรบเงน กฎหมายจงใหผทรงมสทธนำาตวแลกเงนไปใหผจายรบรองกอนถงกำาหนดใชเงนได

2. การอาวลเปนการคำ!าประกนบคคลทเปนลกหน!ตามตวแลกเงนแตกฎหมายไดบญญตหลกเกณฑเปนพเศษแตกตางจากสญญาคำ!าประกนหน!ทวไป

3. ตวแลกเงนเปนมลหน!ทเจาหน!จะตองเปนฝายไปขอใหลกหน!ปฏบตการชำาระหน! ซงทำาไดโดยการเอาตวแลกเงนไปยนในวนทตวถงกำาหนด

10.1 การรบรองตวแลกเงน1. การรบรองตว แลกเงนเปนการทผทรงนำาตวแลกเงนไปใหผจายรบรอง

วาจะจายเงนใหผทรง เมอตวถงกำาหนด2. ผทรงมสทธจะนำาตวแลกเงนไปใหผจายรบรองหรอไมกได3. การรบรองกระทำาโดยการลงลายมอชอทดานหนาของตวแลกเงน

77

4. การรบรองตวแลกเงนม 2 ประเภทคอ รบรองตลอดไป และรบรองเบยงบาย

5. ถาผจายรบรองตวแลกเงนเพยงใด ผจายตองผกพนรบผดตามทตนรบรอง

10.1.1 ความหมายของการรบรองตวแลกเงนการรบรองตวแลกเงนคออะไรการรบรองตวแลกเงนคอ การทผทรงตวแลกเงนไปใหผจายลง

ลายมอชอทดานหนาของตว เพอรบรองวาเมอตวถงกำาหนดกจะใชเงนให

10.1.2 หลกเกณฑในการนำาตวแลกเงนไปใหรบรองแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหเหลอง 10,000 บาท ในวนท 1

พฤษภาคม 2536 โดยเขยนขอกำาหนดไวความวา หามนำาตวไปยนใหรบรองกอนวนท 15 เมษายน 2536 ตอมาเหลองนำาตวไปยนใหดำารบรองเมอวนท 12 เมษายน 2536 ดำาไมยอมรบรอง ดงน! เหลองจะทำาคำาคดคานเพอใชสทธไลเบ!ยไดหรอไม

เหลองจะทำาคำาคดคานและใชสทธไลเบ!ยไมไดเนองจากแดงผสงจายวางขอกำาหนดหามนำาตวไป ยนใหรบรองกอนวนท 15 เมษายน ดงน!น เหลองจะนำาตวไปยนกอนกำาหนดได (มาตรา 927 วรรค 3)

มาตรา 927 อนตวแลกเงนน!นจะนำาไปยนแกผจาย ณ ทอยของผจาย เพอใหรบรองเมอไร ๆ กได จนกวาจะถงเวลากำาหนดใชเงน และผทรงจะ เปนผยน หรอเพยงแตผทไดตวน!นไวในครอบครองจะเปนผนำาไปยนกได

ในตวแลกเงนน!น ผสงจายจะลงขอกำาหนดไววาใหนำายนเพอรบรองโดย กำาหนดเวลาจำากดไวใหยน หรอไมกำาหนดเวลากได

ผสงจายจะหามการนำาตวแลกเงนยนเพอรบรองกได เวนแตในกรณทเปนตวเงนอนไดออกสงใหใชเงนเฉพาะ ณ สถานทอนใดอนมใชภมลำาเนาของ ผจาย หรอไดออกสงใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนง นบแตไดเหน

อนง ผสงจายจะลงขอกำาหนดไววายงมใหนำาตวยนเพอใหรบรองกอน ถงกำาหนดวนใดวนหนงกได

ผสลกหลงทกคนจะลงขอกำาหนดไววา ใหนำาตวเงนยนเพอรบรองโดย กำาหนดเวลาจำากดไวใหยน หรอไมกำาหนดเวลากได เวนแตผสงจายจะได หามการรบรอง

10.1.3 วธรบรองตวแลกเงน

78

แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท กำาหนดใชเงนวนท 10 เมษายน 2536 ตอมาวนท 1 มนาคม 2536 ขาวเอาตวไปใหดำารบรอง ดำาเขยนลงดานหลงตวเปนขอความวา รบรองแลว และลงลายมอชอไว ตอมาวนท 10 เมษายน 2536 ขาวเอาตวไปยนใหดำาใชเงน ดำาไมยอมใช ดงน! ขาวจะฟองดำาใหรบผดตามตวเงนไดหรอไม

ดำาลงชอเพอรบรองตวแตทำาผดแบบเพราะไปเขยนไวดานหลงยอมไมมผลเปนการรบรอง และ จะถอวาเปนการสลกหลง หรออาวล หรออนๆ ก ไมได เพราะขอความเขยนไวชดวารบรอง ลายมอชอดำาเปนอนเสยเปลาไมกอความรบผดใดๆ ดงน!น ขาวจะฟองดำาใหรบผดตามตวเงนไมได (มาตรา 931)

มาตรา 931 การรบรองน!นพงกระทำาดวยเขยนลงไวในดานหนา แหงตวแลกเงนเปนถอยคำาสำานวนวา "รบรองแลว" หรอความอยาง อนทำานองเชนเดยวกนน !น และลงลายมอชอของผจาย อนงแตเพยง ลายมอชอของผจายลงไวในดานหนาแหงตวแลกเงน ทานกจดวาเปน คำารบรองแลว

10.1.4 ประเภทของการรบรองตวแลกเงนแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนำาตวไป

ยนใหดำารบรอง ดำาเขยนขอความดานหนาตววา รบรอง 4,000 บาท และลงชอไว เชนน!ขาวจะบอกปดไมยอมรบการรบรองและใชสทธไลเบ !ยตอแดงไดเลยหรอไม

กรณดำารบรองแตเพยงบางสวน ซงถอเปนการรบรองเบยงบายขาวผทรงยอมบอกปดและใชสทธไลเบ!ยได ตามมาตรา 936

มาตรา 936 คำารบรองเบยงบายน !น ผทรงตวแลกเงนจะบอกปดเสย กได และถาไมไดคำารบรองอนไมเบยงบาย จะถอเอาตวเงนน!นเปนอนขาด ความเชอถอรบรองกได

ถาผทรงรบเอาคำารบรองเบยงบาย และผสงจายหรอผสลกหลงมไดให อำานาจแกผทรงโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายใหรบเอาคำารบรองเบยง บายเชนน!นกดหรอไมยนยอมดวยในภายหลงกด ทานวาผสงจายหรอ ผสลกหลงน !นๆยอมหลดพนจากความรบผดตามตวเงนน!น แตบท บญญตท !งน!ทานมใหใชไปถงการรบรองแตบางสวน ซงไดบอกกลาว กอนแลวโดยชอบ

ถาผสงจายหรอผสลกหลงตวเงนรบคำาบอกกลาวการรบรองเบยงบาย แลวไมโตแยงไปยงผทรงภายในเวลาอนสมควรทานใหถอวาผสงจายหรอผสลกหลงน !นเปนอนไดยนยอมดวยกบการน!นแลว

79

10.1.5 ผลของการรบรองตวแลกเงนแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนำาตวไป

ใหดำารบรอง ดำารบรองเพยง 5,000 บาท ตอมาถงวนครบกำาหนด ขาวนำาตวเงนไปยนใหใชเงน ดำาไมยอมใช ดงน!ขาวจะใหสทธไลเบ!ยดำาไดเพยงใด

ขาวไลเบ!ยดำาไดเพยง 5,000 บาท เพราะดำาตองรบผดตามเน!อความทตนรบรอง (มาตรา 937)

มาตรา 937 ผจายไดทำาการรบรองตวแลกเงนแลวยอมตองผกพน ในอนจะจายเงนจำานวนทรบรองตามเน!อความแหงคำารบรองของตน

10.2 การอาวลตวแลกเงน1. การอาวลเปนการคำ!าลกหน!คนใดคนหนงตามตวแลกเงน2. การอาวลทำาไดโดยเขยนขอความอาวลและลงชอไวดานหนาของตวแลก

เงน3. การอาวลทำาใหผรบอาวลตองรบผดเชนเดยวกบบคคลทตนรบอาวล

10.2.1 ความหมายของการอาวลแดงออกตวแลกเงนสงดำาใหจายเงนใหขาว 10,000 บาท เขยวและ

ชมพเขารบอาวลแดง ตอมาเมอตวถงกำาหนด ดำาไมยอมใชเงน ขาวไลเบ!ยเอาจากชมพแลว ดงน! ชมพจะไลเบ!ย เขยวใหรบผด 5,000 บาท ไดหรอไม

ชมพไลเบ!ยเขยวไมได เพราะกรณน!ไมนำาหลกเรองผคำ!าประกนรวมตามมาตรา 682 มาใชตองบงคบตามเรองอาวลเนองจากเขยวไมใชคนทผกพนรบผดอยกอนแดง ชมพจงไลเบ!ยไมได

10.2.2 วธอาวลแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหผถอ 10,000 บาท แลว มอบ

ตวใหขาว ขาวสลกหลงลอยโอนตวใหเขยวดงน! ขาวจะตองรบผดในฐานะใดการสลกหลงตวแลกเงนทออกแกผถอมผลเปนการอาวลผสงจาย

ขาวจงตองรบผดฐานะผรบอาวลแดง (มาตรา 921)มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอน !นยอมเปนเพยง

ป ร ะ ก น (อ า ว ล ) ส ำา ห ร บ ผ ส ง จ า ย

80

10.2.3 ผลของการอาวลแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลง

ใหเขยว ชมพอาวลเขยว เขยวสลกหลงใหเหลอง เหลองสลกหลงใหมวง และดำาไดรบรองตวน! ตอมามวงนำาตวไปยนในวนครบกำาหนด ดำาไมยอมใชเงน มวงจงใชสทธไลเบ!ยชมพ ชมพยอมจายท!งหมด ดงน! ชมพจะไลเบ!ยใคร ไดบาง

ชมพไลเบ!ยเขยวไดเพราะตนรบอาวลเขยว และไลเบ!ยดำา แดง และขาว ไดเพราะเปนบคคลทผกพนรบผดแทนเขยว (มาตรา 940)

มาตรา 940 ผรบอาวลยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบบคคล ซงตนประกนแมถงวาความรบผดใชเงนอนผรบอาวลไดประกนอยน !น จะตกเปน ใชไมไดดวยเหตใด ๆ นอกจากเพราะทำาผดแบบระเบยบ ทานวาขอ ทสญญารบอาวลน !นกยงคงสมบรณ

เมอผรบอาวลไดใชเงนไปตามตวแลกเงนแลว ยอมไดสทธในอน จะไลเบ!ยเอาแกบคคลซงตนไดประกนไว กบท!งบคคลท!งหลายผรบ ผดแทนตวผน !น

10.3 การใชเงนตามตวแลกเงน1. ผทรงจะตองนำาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนเมอตวถงกำาหนด2. ผทรงตองนำาตวแลกเงนไปยนตอผจายหรอรบรองเพอใหเขาใชเงน3. การยนตวแลกเงนตามกำาหนดยอมทำาใหผทรงไดรบการใชเงน หรอถาผ

จาย หรอผรบรองไมยอมใชเงน ผทรงกสามารถไลเบ!ยเอาจากคสญญาคนอนๆได

4. ถาผทรงไมนำาตวแลกเงนไปยนตามกำาหนด ผทรงยอมเสยสทธทไลเบ!ยคสญญาคนอนๆ เวนแตผรบรอง

10.3.1 กำาหนดเวลานำาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนแดงออกตวแลกเงนลงวนท 1 พฤษภาคม 2536 สงใหดำาจายเงนให

ขาว 10,000 บาท ดงน! ขาวจะตองนำาตวไปยนใหดำาใชเงนอยางชาเมอใดขาวตองนำาตวไปยนภายใน 6 เดอนนบแตวนทลงในตว จงตองยนตว

ภายในวนท 1 พฤษภาคม 2536 (ตามมาตรา 944)มาตรา 944 อนตวแลกเงนซงใหใชเงนเมอไดเหนน !น ทานวายอม จะพงใชเงน

ในวนเมอยนตว ท!งน!ตองยนใหใชเงนภายในกำาหนดเวลา ซงบงคบไว เพอการยนใหรบรองตวเงนชนดใหใชเงนในเวลาใดเวลาหนง ภายหลงไดเหนน!น

81

10.3.2 วธการนำาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลง

โอนตวใหเหลองตอมาดำารบรองตวเมอถงกำาหนดใชเงน เหลองยอมผอนเวลาใหดำา 1 เดอน ดงน! เมอครบกำาหนดเหลองจะฟองรองใหผใดรบผดไดบาง

เหลองยอมผอนเวลาใหผจายโดยคสญญาอนไมยนยอม คสญญาอนจงหลดพนความรบผด เหลองฟองใหดำารบผดไดคนเดยว (ตามมาตรา 948)

มาตรา 948 ถาผทรงตวแลกเงนยอมผอนเวลาใหแกผจายไซรทานวา ผทรงส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกผเปนคสญญาคนกอน ๆ ซงมไดตกลงใน การผอนเวลาน!น

10.3.3 ผลของการนำาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกผถอ 10,000 บาท แลวมอบ

ตวใหขาว ขาวทำาตวตกหาย เหลองเกบได คร!นถงวนกำาหนดใชเงน เหลองเอาตวไปยนใหดำาใชเงน ดำาใชเงนไปโดยสจรต ดงน! ภายหลงขาวจะฟองเรยกตวคนและบงคบใหดำาใชเงนซำ!าไดหรอไม

ดำาไมตองใชเงนซำ!า เพราะดำาใชเงนไปโดยสจรตในวนทตวถงกำาหนด จงหลดพนจากความรบผด ตามมาตรา 949

มาตรา 949 ภายในบงคบแหงบทบญญต มาตรา 1009 บคคล ผใชเงนในเวลาถงกำาหนดยอมเปนอนหลดพนจากความรบผด เวนแตตนจะไดทำาการฉอฉลหรอมความประมาทเลนเลออยาง รายแรง

อนง บคคลซงกลาวน!จำาตองพสจนใหเหนจรงวาไดมการ สลกหลงตดตอกนเรยบรอยไมขาดสาย แตไมจำาตองพสจนลายมอ ชอของเหลาผสลกหลง

10.3.4 ผลของการไมนำาตวแลกเงนไปยนใหใชเงนแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดำายอมรบ

รองตวเงนน! และขาวสลกหลงโอนใหเขยว คร!นถงวนครบกำาหนดเขยวไมนำาตวไปยนตอดำา ดงน! ใครจะหลดพนจากความรบผดตามตวไดบาง

บรรดาผสงจายและผสลกหลงคอ แดง และขาวหลดพน แตดำาซงเปนผรบรองไมหลดพน มาตรา 973

มาตรา 973 เมอกำาหนดเวลาจำากดซงจะกลาวตอไปน!ไดลวงพนไป แลวคอ

82

(1) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวแลกเงนชนดใหใชเงนเมอไดเหน หรอ ในระยะเวลาอยางใดอยางหนงภายหลงไดเหน

(2) กำาหนดเวลาสำาหรบทำาคำาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงน(3) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวเพอใหใชเงน ในกรณทมขอกำาหนดวา "ไมจำา

ตองมคำาคดคาน" ทานวาผทรงยอมส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกเหลาผสลกหลง ผสงจาย และคสญญาอน ๆ ผตองรบผด เวนแตผรบรอง

อนง ถาไมยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองภายในเวลาจ ำากดดงผสง จายไดกำาหนดไว ทานวาผทรงยอมเสยสทธทจะไลเบ!ยท!งเพอการทเขา ไมใชเงน และเพอการทเขาไมรบรอง เวนแตจะปรากฏจากขอกำาหนดวาผ สงจายหมายเพยงแตจะปลดตนเองใหพนจากประกนการรบรอง

ถาขอกำาหนดจำากดเวลายนตวแลกเงนน!นมอยทคำาสลกหลงทานวา เฉพาะแตผส ล ก ห ล ง เ ท า น !น จ ะ อ า จ เ อ า ป ร ะ โ ย ช น ใ น ข อ ก ำา ห น ด น !น ไ ด

แบบทดสอบหนวยท 101. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท การกระทำาตอไปน!ทถอวา

เปนการรบรองคอ ดำาลงลายมอชอทดานหนาของตวแลกเงน2. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 3 เดอนนบแตได

เหน ดงน!ขาวจะตองดำาเนนการ ขาวจะตองนำาตวไปใหดำารบรอง3. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนำาตวไปใหดำารบรอง

ดำารบรองเพยง 5,000 บาท ดงน! ดำาตองรบผดตามตวแลกเงนเพยง 5,000 บาท 4. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกผถอแลวมอบตวใหขาว ขาวสลกหลงโอน

ใหเขยว เขยวลงชอทดานหนาแลวสงมอบใหเหลอง ดงน! ผรบอาวลแดงคอ ขาวและเขยว 5. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนใหเขยว

ชมพรบอาวลเขยว เขยวสลดหลงตวโอนใหเหลอง เหลองสลกหลงใหมวง คร!นตวถงกำาหนด ดำาไมยอมใชเงนชมพจงช ำาระเงนใหมวงไป 10,000 บาท ดงน! ชมพจะไลเบ!ยจากแดงได

6. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 3 เดอนนบแตไดเหน ดงน!ถาขาวนำาตวไปใหดำารบรอง และดำาลงชอรบรองและลงวนท 30 เมษายน 2535 ดงน!ขาวจะตองนำาตวไปยนใหใชเงน ภายใน 31 กรกฎาคม 2535

7. กรณตอไปน!ถอวา ผทรงผอนเวลาใหผจายคอ กอนวนครบกำาหนด ผจายมาขอ ผลดการชำาระหน! ผทรงยอมใหเวลาอก 7 วน นบจากวนทตวครบกำาหนด โดยจะยงไม เรยกรองจากผจายในระหวางน!

8. ถาผทรงไมนำาตวไปยนตอผรบรองใหใชเงนในวนทตวครบกำาหนด ผทจะหลดพนจากความรบผดคอ ผสงจายและผรบอาวลรบรอง

83

9. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกขาว 10,000 บาท กรณทถอวาเปนการอาวลไดแก ชมพลงลายมอชอทดานหนาของตว

10. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว ชมพและมวงลงลายมอชอทดานหนาของตว ตอมาชมพใชเงนใหเขยวไป 10,000 บาท ดงน! ชมพจะไลเบ!ยจากแดงได 10,000 บาท

11. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดำาลงลายมอชอของตนไวทดานหลงของตวดงน! ดำาจะตองรบผดในฐานะ ผสลกหลง

12. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหแกผถอ 10,000 บาท แลวสงมอบตอใหขาว ในกรณทถอวาเปนการอาวลคอ ดำาลงลายมอชอทดานหลงของตว

13. กรณท แดงออกตวสงใหดำาจายเงนใหขาวเมอไดเหน ขาวจะนำาเอาตวแลกเงนไปใหดำารบรองไมได

14. แดงออกตวแรกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวนำาตวไปใหดำารบรอง ดำารบรองโดยมเงอนไขวาจะใชเงนตอเมอสนคาซงดำาซ!อจากแดงไดสงมอบเรยบรอย ขาวกยอมรบ ดงน!ผรบผดตามตวคอ ดำาตองรบผดตามตว ถาเงอนไขสำาเรจ

15. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว ชมพรบอาวลเขยว เขยวสลกหลงโอนตวใหมวง เมอครบกำาหนดดำาไมยอมใชเงนเขยวจงใชเงนมวงไป 10,000 บาท ดงน! เขยวสามารถไลเบ!ยแดงได 10,000 บาท

16. แดงออกตวแลกเงนเมอ 1 มกราคม 2535 สงใหด ำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท เมอครบกำาหนด 1 เดอน นบแตไดเหน ขาวนำาตวไปใหดำารบรอง ดำายอมรบรองแตไมไดลงวนทรบรองไว ดงน! ขาวจะตองนำาตวไปยนใหใชเงนไดเมอ วนท 1 ตลาคม 2535

17. ถาผทรงผอนเวลาใหผรบรอง บคคลทจะหลดพนความรบผดคอ ผสงจายและผรบอาวลผรบรอง

18. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกขาวในวนท 10 เมษายน 2535 จำานวน 10,000 บาท ดำาไดลงชอรบรองในตว ตอมาขาวมไดนำาตวไปยนใหดำาใชเงนตามกำาหนด ดงน! ผลคอ ดำาจะหลดพนความรบผดตอเมอดำาวางเงน 10,000 บาท

19. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหแกผถอ 10,000 บาท แลวมอบใหขาว ขาวสลกหลงใหเขยว เขยวสลกหลงใหมวง มวงสลกหลงตวใหเหลอง เมอตวครบกำาหนดดำายงไมยอมใชเงน เหลองจงเรยกเงนจากมวง มวงยอมชำาระเงนไป 10,000 บาท ดงน! มวงจะไลเบ!ยเอาจากแดง

20. แดงออกตวแลกเงนสงใหด ำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ในวนท 1 เมษายน 2535 ขาวสลกหลงตวใหเขยว ดำาลงชอรบรองในตว คร!งถงวนท 30 มนาคม 2536 เขยวปวยเปนไสตงอกเสบตองเขาผาตดและพกรกษาตวอยในโรงพยาบาล 10 วน

84

พอออกจากโรงพยาบาลเขยวกรบนำาตวไปยนใหดำาใชเงน ดำาไมยอมใชเงน เขยวจงใชสทธไลเบ!ยกบ ดำา แดง และขาว

“อาวล”มาตรา 938 ตวแลกเงนจะมผคำ!าประกน รบประกนการใชเงนท!งจำานวน หรอแต

บางสวนกได ซงทานเรยกวา "อาวล"อนอาวลน!นบคคลภายนอกคนใดคนหนงจะเปนผรบ หรอแมคสญญา แหงตว

เงนน!นฝายใดฝายหนงจะเปนผรบกไดมาตรา 939 อนการรบอาวลยอมทำาใหกนดวยเขยนลงในตวแลก เงนน!นเอง

หรอทใบประจำาตอในการน!พงใชถอยคำาสำานวนวา "ใชไดเปนอาวล" หรอสำานวนอนใด ทำานอง

เดยวกนน!น และลงลายมอชอผรบอาวลอนง เพยงแตลงลายมอชอของผรบอาวลในดานหนาแหงตวเงนทาน กจดวา

เปนคำารบอาวลแลว เวนแตในกรณทเปนลายมอชอของผจาย หรอผสงจายในคำารบอาวลตองระบวารบประกนผใด หากมไดระบ ทานใหถอ วารบประกนผสง

จาย มาตรา 940 ผรบอาวลยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบบคคล ซงตน

ประกน แมถงวาความรบผดใชเงนอนผรบอาวลไดประกนอยน !น จะตกเปน ใชไมไดดวยเหตใด ๆ นอกจากเพราะทำาผดแบบระเบยบ ทานวาขอ ทสญญารบอาวลน !นกยงคงสมบรณ

เมอผรบอาวลไดใชเงนไปตามตวแลกเงนแลว ยอมไดสทธในอน จะไลเบ!ยเอาแกบคคลซงตนไดประกนไว กบท!งบคคลท!งหลายผรบ ผดแทนตวผน !น

หนวยท 11 การสอดเขาแกหนา สทธไลเบ�ย และตวแลกเงนเปนสำารบ

1. เมอตวแลกเงนขาดความเชอถอเพราะผจายไมยอมรบรอง หรอไมยอมใชเงนอาจมบคคล ภายนอก สอดเขามารบรองหรอใชเงนแทน เพอรกษาหนาของคสญญาคนหนงคนใดในตวแลกเงน

2. เมอผทรงยนตวแลกเงนใหผจายรบรองหรอใชเงนโดยชอบแลว แตผจายกลบปฏเสธไมยอมรบรองหรอไมยอมใชเงน ดงน!ผทรงยอมจะเกดสทธไลเบ!ยใหคสญญาคนอนๆ ในตวแลกเงนรบผดได

85

3. ตวแลกเงนเปนสำารบเปนตวแลกเงนทมตนฉบบต !งแตสองฉบบข!นไป โดยมขอความเหมอนกนทกประการ ในกรณเชนน! ตนฉบบทกฉบบจะมผลสมบรณเปนตวแลกเงน

11.1 การสอดเขาแกหนา1. การสอดเขาแกหนา เปนวธการแกไขการขาดความเชอถอของตวแลก

เงนโดยใหบคคลใดๆบคคลหนงเขามารบรองหรอใชเงนแทน2. การรบรองเพอแกหนา เปนการสอดเขาแกหนาอยางหนง ซงใชเมอตว

ขาดความเชอถอกอนถงกำาหนดใชเงน3. การใชเงนเพอแกหนา เปนการสอดเขาแกหนาอกอยางหนง ซงใชเมอ

ตวขาดความเชอถอกอนถงหรอเมอถงกำาหนดใชเงน

11.1.1 ความหมายของการสอดเขาแกหนาคสญญาในตวแลกเงนซงมฐานะเปนลกหน!คนใดบาง ทไมอาจสอด

เขาแกหนาไดผรบรอง ตามมาตรา 950 วรรคสามมาตรา 950 ผสงจายหรอผสลกหลงจะระบบคคลผหนงผใดกไว กไดเปนผจะ

รบรอง หรอใชเงนยามประสงค ณ สถานทใชเงนภายในเงอนบงคบดงจะกลาวตอไปขางหนา บคคลผหนงผใดจะรบ รองหรอใช

เงนตามตวแลกเงน ในฐานเปนผสอดเขาแกหนาบคคลใด ผลงลายมอชอในตวน!นกไดผสอดเขาแกหนาน !นจะเปนบคคลภายนอกกได แมจะเปนผจาย หรอบคคลซง

ตองรบผดโดยตวเงนน!นอยแลวกได หามแตผรบรอง เทาน!นผสอดเขาแกหนาจำาตองใหคำาบอกกลาวโดยไมชกชา เพอให คสญญาฝายซงตน

เขาแกหนาน!นทราบการทตนเขาแกหนา

11.1.2 การรบรองเพอแกหนาแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวสลกหลง

ตวใหเขยว โดยทชมพอาวลขาว เขยวสลกหลงตวใหมวง โดยมแสดรบอาวลเขยว ตอมาดำาบอกปดไมยอมรบรอง เหลองจงสอดเขาแกหนาใหขาว และฟาสอดเขาแกหนาใหเขยว ดงน!เหลองจะตองมความรบผดอยางไรบาง

เหลองตองรบผดตอมวง เขยว แสด และฟา ตามมาตรา 953

86

มาตรา 953 ผรบรองดวยสอดเขาแกหนายอมตองรบผดตอผทรง ตวเงนน!น และรบผดตอผสลกหลงท !งหลายภายหลงคสญญาฝายซง ตนเขาแกหนาอยางเดยวกนกบทคสญญาฝายน!นตองรบผดอยเอง

11.1.3 การใชเงนเพอแกหนาแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวโอนตวให

เขยว เขยวโอนตวใหมวง มวงโอนตวใหแสด เมอครบกำาหนดดำาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงน แกแสดแทนเขยว ดงน!เหลองจะมสอทธไลเบ!ยใครบาง

เหลองมสทธไลเบ!ยเขยว ขาว และ แดง ตามมาตรา 958มาตรา 958 บคคลผใชเงนเพอแกหนายอมรบชวงสทธท !งปวงของ ผทรงอนม

ตอคสญญาฝายซงตนไดใชเงนแทนไป และตอคสญญาท!งหลายผตองรบผดตอคสญญาฝายน!น แตหาอาจจะสลกหลงตว แลกเงนน!นอกตอไปไดไม

อนง บรรดาผซงสลกหลงภายหลงคสญญาฝายซงเขาไดใชเงนแทน ไปน!น ยอมหลดพนจากความรบผด

ในกรณแขงกนเขาใชเงนเพอแกหนา ทานวาการใชเงนรายใดจะ ใหผลปลดหน!มากรายทสด พงนยมเอารายน!นเปนดยง

ถาไมดำาเนนตามวธดงกลาวน! ทานวาผใชเงนท !งทรเชนน !นยอม เสยสทธในอนทจะไลเบ!ยเอาแกบคคลท!งหลาย ซงพอทจะไดหลดพน จากความรบผด

11.2 สทธไลเบ�ย1. สทธไลเบ!ยเปนสทธทผทรงใชเรยกรองใหคสญญาท!งหลายตามตวแลก

เงนใชเงนเมอตวแลกเงนขาดความเชอถอ2. กอนทผทรงจะใชสทธไลเบ!ยได ผทรงจะตองทำาคำาคดคาน เพอใหการ

ขาดความเชอถอของตวแลกเงนเปนทเปดเผย3. การทำาคำาบอกเลาเปนการทผทรงแจงใหผสลกหลงซงเขารบโอนตวมาท

ราบวา ตวขาดความเชอถอแลว เพอวาผสลกหลงน !นจะไดเตรยมตวหาเงนไวชดใช

4. ผทรงมสทธไลเบ!ยเอาจากคสญญาตามตวแลกเงนทกคนอยางเปนลกหน!รวมกน

11.2.1 ความหมายของสทธไลเบ!ยแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ในวนท 1

มนาคม 2536 ขาวโอนตวใหมวง ตอมาแดงถกเขยวฟองใหชำาระหน! แดงแพ

87

คดและถกศาลออกหมายบงคบคดยดทรพยเมอวนท 1 ธนวาคม 2535 แตปรากฏวาแดงไมมทรพยสนจะใหยดทรพยได ดงน!มวงจะใชสทธไลเบ!ยตอขาวทนทโดยไมรอใหตวถงกำาหนดไดหรอไม

มวงจะใชสทธไลเบ!ยยง ไมได เพราะไมใชกรณตามมาตรา 959 ข. และยงไมปรากฏวามเหตอะไรทดำาจะไมยอมใชเงนเมอถงกำาหนด

มาตรา 959 ผทรงตวแลกเงนจะใชสทธไลเบ!ยเอาแกบรรดาผสลกหลง ผสงจาย และบคคลอน ๆ ซงตองรบผดตามตวเงนน!นกไดคอ

(ก) ไลเบ!ยไดเมอตวเงนถงกำาหนดในกรณไมใชเงน (ข) ไลเบ!ยไดแมท!งตวเงนยงไมถงกำาหนดในกรณดงจะกลาวตอไปน! คอ

(1) ถาเขาบอกปดไมรบรองตวเงน(2) ถาผจายหากจะไดรบรองหรอไมกตาม ตกเปนคนลมละลาย หรอไดงดเวน

การใชหน! แมการงดเวนใชหน!น !นจะมไดมคำาพพากษา เปนหลกฐานกตาม หรอถาผจายถกยดทรพยและการยดทรพยน !นไรผล

11.2.2 การทำาคำาคดคานแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงน 10,000 บาท แกขาว ขาวโอนตว

ใหเขยว พอตวครบกำาหนดเขยวนำาตวไปยนตอดำาใหใชเงน ดำาปฏเสธไมยอมใชเงน เขยวมไดรองขอทำาคำาคดคานจนเวลาลวงเลยไปแลว 5 วน ดงน!เขยวจะใชสทธไลเบ!ยจากใครไดบาง

เขยวไมทำาคำาคดคานภายในกำาหนดเวลา 3 วนนบจากวนยนตวยอมส!นสทธไลเบ!ยแดงซงเปนผสงจาย และขาวซงเปนผสลกหลง สวนดำาน!นมไดลงชอรบรองจงไมตองรบผด เขยวไมอาจใชสทธไลเบ!ยใครไดเลย มาตรา 973

มาตรา 973 เมอกำาหนดเวลาจำากดซงจะกลาวตอไปน!ไดลวงพนไป แลวคอ (1) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวแลกเงนชนดใหใชเงนเมอไดเหน หรอ ในระยะ

เวลาอยางใดอยางหนงภายหลงไดเหน (2) กำาหนดเวลาสำาหรบทำาคำาคดคานการไมรบรองหรอการไมใชเงน (3) กำาหนดเวลาสำาหรบยนตวเพอใหใชเงน ในกรณทมขอกำาหนดวา "ไมจำาตอง

มคำาคดคาน" ทานวาผทรงยอมส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกเหลาผสลกหลง ผสงจาย และคสญญาอน ๆ ผตองรบผด เวนแตผรบรอง

อนง ถาไมยนตวแลกเงนเพอใหเขารบรองภายในเวลาจ ำากดดงผสง จายไดกำาหนดไว ทานวาผทรงยอมเสยสทธทจะไลเบ!ยท!งเพอการทเขา ไมใชเงน และเพอการท

88

เขาไมรบรอง เวนแตจะปรากฏจากขอกำาหนดวาผ สงจายหมายเพยงแตจะปลดตนเองใหพนจากประกนการรบรอง

ถาขอกำาหนดจำากดเวลายนตวแลกเงนน!นมอยทคำาสลกหลงทานวา เฉพาะแตผสลกหลงเทาน!นจะอาจเอาประโยชนในขอกำาหนดน!นได

11.2.3 การทำาคำาบอกกลาวแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ขาวโอนตว

เงนใหเขยว เขยวโอนใหมวง มวงโอนใหฟา ถงกำาหนดดำาไมใชเงน มวงจงทำาคำาคดคานแตไมไดสงคำาบอกกลาวการทดำาไมใชเงนใหมวง ดงน!นฟาจะใชสทธไลเบ!ยตอมวงไดหรอไม

ฟามสทธไลเบ!ยมวงได เพราะการไมทำาคำาบอกกลาวไมทำาใหเสยสทธไลเบ!ย มาตรา 963 วรรคทาย

 มาตรา 963 ผทรงตองใหคำาบอกกลาวการทเขาไมรบรองตวแลกเงน หรอไมใชเงนน!นไปยงผสลกหลงถดตนข!นไปกบท!งผสงจายดวยภายในเวลา สวนตอจากวนคดคาน หรอตอจากวนยนตวในกรณทมขอกำาหนดวา "ไม จำาตองมคำาคดคาน"

ผสลกหลงทก ๆ คนตองใหคำาบอกกลาวไปยงผสลกหลงถดตนข!นไป ภายในสองวน ใหทราบคำาบอกกลาวอนตนไดรบ จดแจงใหทราบชอและสำานกของผทไดใหคำาบอกกลาวมากอน ๆ น!นดวย ทำาเชนน!ตดตอกน ไปโดยลำาดบจนกระทงถงผสงจาย อนงจำากดเวลาซงกลาวมาน!น ทาน นบแตเมอคนหนง ๆ ไดรบคำาบอกกลาวแตคนกอน

ถาผสลกหลงคนหนงคนใดมไดระบสำานกของตนไวกด หรอไดระบแตอานไมไดความกด ทานวาสดแตคำาบอกกลาวไดสงไปยงผสลกหลง คนกอนกเปนอนพอแลว

บคคลผจะตองใหคำาบอกกลาว จะทำาคำาบอกกลาวเปนรปอยางใด กไดท !งส!น แมเพยงแตดวยสงตวแลกเงนคนกใชได อนงตองพสจนไดวา ไดสงคำาบอกกลาวภายในเวลากำาหนด

ถาสงคำาบอกกลาวเปนหนงสอจดทะเบยนไปรษณย หากวาหนงสอ น!นไดสงไปรษณยภายในเวลากำาหนดดงกลาวมาน!นไซร ทานใหถอวา คำาบอกกลาวเปนอนไดสงภายในจำากดเวลาบงคบแลว

บคคลซงมไดใหคำาบอกกลาวภายในจำากดเวลาดงไดวามาน!นหาเสยสทธไลเบ!ยไม แตจะตองรบผดเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตความประมาทเลนเลอของตน แตทานมใหคดคาสนไหมทดแทนเกนกวาจำานวนในตวแลกเงน

11.2.4 การใชสทธไลเบ!ยของผทรง

89

แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนแกขาว 12,000 บาท ในวนท 1 กมภาพนธ 2536 ขาวโอนตวเงนใหเขยว เมอครบกำาหนดดำาไมยอมใชเงนเขยวจงทำาคำาคดคาน เสยคาใชจายในการทำาคำาคดคานและคาใชจายอนรวม 100 บาท เขยวใชสทธไลเบ!ยตอขาวในวนท 1 มนาคม 2536 ดงน! เขยวจะไลเบ!ยไดจำานวนเทาใด ถาขาวจะจายเงนในวนเดยวกนน!น

เขยวซงเปนผทรงมสทธไลเบ!ยในจำานวนเงนดงตอไปน!1. จำานวนเงนตามตวโดยไมคดดอกเบ!ย 12,000

บาท2. ดอกเบ!ย 5% ต!งแตวนถงกำาหนดจนถงวนทขาวใชเงนรวม 1 เดอน

50 บาท3. คาใชจายในการทำาคำาคดคาน และคาใชจายอน

100 บาท4. คาชกสวนลดรอยละ 1/6 ของ 12,000 บาท 20

บาทรวม 12,170 บาท

11.3 ตวแลกเงนเปนสำารบ1. ตวแลกเงนเปนสำารบ เปนตวแลกเงนทมตนฉบบขอความเหมอนกน

ต!งแตสองฉบบข!นไป2. ในการออกตวแลกเงนเปนสำารบ ผสงจายจะตองลงหมายเลขลำาดบไวใน

ตวแลกเงนแตละฉบบ3. เนองจากตวแลกเงนเปนสำารบมคฉกหลายฉบบ แตประสงคจะใหมการ

ใชเงนเพยงฉบบเดยว ดงน!นการสลกหลง การรบรองหรอการใชเงนจะตองทำาดวยความระมดระวงตามทกฎหมายบญญต

11.3.1 ความหมายของตวแลกเงนเปนสำารบเหตใดจงตองมการออกตวและเงนเปนสำารบเพราะในสมยกอนการไปรษณยยงไมสะดวกและมประสทธภาพเหมอน

ปจจบน การสงตวแลกเงนไปใชหน!ตางเมองทางไปรษณยถาสงไปใบเดยว

90

อาจสญหาย จงตองทำาเปนสำารบหลายๆ ใบ แลวทยอยสงไปทละใบ เพอใหแนใจวาเจาหน!จะไดรบตวแลกเงนน!นอยางนอยกฉบบหนง

11.3.2 การออกตวแลกเงนเปนสำารบแดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงน 20,000 บาท ใหขาวหรอผถอ

ขาวโอนใหเขยว ดงน! เขยวจะเรยกรองใหแดงออกตวเปนสำารบใหไดหรอไมตวแลกเงนแบบน!มผลเปนตวทออกใหผถอ จงทำาเปนสำารบไมได ดง

น!น เขยวไมมสทธเรยกรองใหแดงทำาตวน!เปนสำารบ มาตรา 975 วรรคแรกมาตรา 975 อนตวแลกเงนน!น นอกจากชนดทสงจายแกผถอแลว จะออกไป

เปนคฉกความตองกนสองฉบบ หรอกวาน!นกอาจจะออกไดคฉกเหลาน!ตองมหมายลำาดบลงไวในตวตราสารน !นเอง มฉะน!นคฉก แตละฉบบ

ยอมใชไดเปนตวแลกเงนฉบบหนง ๆ แยกเปนตวเงนตาง ฉบบกนบคคลทกคนซงเปนผทรงตวเงนอนมไดระบวาไดออกเปนตวเดยว น!น จะเรยก

ใหสงมอบคฉกสองฉบบหรอกวาน !นแกตนกได โดยยอมให คดคาใชจายเอาแกตน ในการน!ผทรงตองวากลาวไปยงผสลกหลงคน ถดตนข!นไป และผสลกหลงคนน!นกจำาตองชวยผทรงวากลาวไปยงผท สลกหลงใหแกตนตอไปอก สบเนองกนไปเชนน!ตลอดสายจนกระทง ถงผสงจาย อนงผสลกหลงท !งหลายจำาตองเขยนคำาสลกหลงของ ตนเปนความเดยวกนลงในฉบบคฉกใหมแหงตวสำารบน!นอกดวย

11.3.3 ผลของการออกตวแลกเงนเปนสำารบแดงออกตวแลกเงนเปนสำารบมคฉกสองฉบบ หมายเลข 1 และ 2 สง

ใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดำาลงชอรบรองในคฉกหมายเลข 1 ตอมาขาวโอนคฉกหมายเลข 1 ใหมวง และโอนคฉกหมายเลข 2 ใหเขยว เขยวนำาตวมายนตอดำาเมอครบกำาหนด ดำาใชเงนใหเขยวไป ตอมามวงนำาตวหมายเลข 1 มายนตอดำา ดงน!ดำาจะตองรบผดตอมวงหรอไม

ดำาผรบรองใชเงนไปโดยไมเรยกเอาคฉกทตนลงชอไวคนมา เมอมวงผทรงโดยชอบมาใชสทธเรยกรอง ดำาตองรบผดตอมวง มาตรา 979

มาตรา 979 ถาผรบรองตวเงนซงออกเปนสำารบใชเงนไปโดยมได เรยกใหสงมอบคฉกฉบบซงมคำารบรองของตนน!นใหแกตน และในเวลา ตวเงนถงกำาหนด คฉกฉบบน!นไปตกอยในมอผทรงโดยชอบดวย กฎหมายคนใดคนหนงไซร ทานวาผรบรองจะตองรบผดตอผทรงคฉก ฉบบน!น

แบบประเมนผลหนวยท 11

91

1. คสญญาตามตวแลกเงน ผรบรอง ไมอาจเขาสอดเพอแกหนาได2. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท กรณททำาใหขาวมสทธไล

เบ!ยแดงไดกอนตวถงกำาหนดคอ ดำาถกยดทรพย และการยดทรพยไมเปนผล 3. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ชมพและฟารบอาวล ตอ

มาขาวโอนตวใหเขยว เขยวเอาตวไปยนใหดำารบรอง ดำาบอกปดไมรบรอง เหลองสอดเขาแกหนารบรองแทนแดง ตอมาเมอตวถงกำาหนด ดำาและเหลองไมยอมใชเงน เขยวไลเบ!ยชมพ ชมพใชเงนไปแลว ดงน! ชมพจะไลเบ!ยเอาจากแดง

4. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาวโดยมฟารบอาวลแดง ขาวสลกหลงใหเขยว โดยชมพรบอาวลขาว เมอตวครบกำาหนด ดำาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงนแกหนาใหขาว ดงน! เหลองจะไลเบ!ยไดจาก ฟาและขาว

5. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาวโดยดำาลงชอรบรองโดยมฟาอาวลแดง ขาวสลกหลงใหเขยว โดยชมพรบอาวลขาว เมอตวครบกำาหนด ดำาไมยอมใชเงน เหลองจงเขามาใชเงนแกหนาใหแดง เขยวไมยอมรบการใชเงน ดงน! ผทหลดพนจากการรบผดคอ ขาว

6. เมอผทรงเคยทำาคำาคดคานการไมรบรองคร!งหนงแลว ผทรงไมตองทำาคำาคดคานการไมใชเงน

7. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงน 10,000 บาท ใหขาว ขาวโอนตวเงนใหเขยว คร!นตวครบกำาหนดดำาไมยอมใชเงน เมอเขยวทำาคำาคดคานแลว เขยวจะตองทำาคำาบอกกลาวการไมใชเงนไปยง แดงและขาว

8. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดำาลงชอรบรอง ตอมาขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว เขยวโอนตวใหแดง เมอตวครบกำาหนด แดงนำาตวไปยนใหดำาใชเงน ดำาไมยอมใชดงน! แดงจะไลเบ!ยเอากบดำา

9. เมอผทรงนำาตวแลกเงนไปยนแลวผจายไมยอมใชเงน ผทรงจะตองยนคำารองเพอทำาคำาคดคานกบนายอำาเภอ

10. แดงออกตวแลกเงนเปนสำารบ มคฉก 2 ฉบบ คอหมายเลข 1 และหมายเลข 2 สงใหดำาจายเงนใหขาว ขาวโอนตวหมายเลข 1 ใหเขยว ตอมาโอนตวหมายเลข 2 ใหฟา ดงน!นเมอตวครบกำาหนด แดงจะตองรบผดตอฟา

11. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ภายใน 1 เดอน นบแตไดเหน ขาวโอนตวใหเขยว กรณทเขยวมสทธไลเบ!ยแดงไดกอนตวถงกำาหนดคอ ดำาตกเปนคนลมละลาย

12. บคคลซงผสงจายระบชอไวในตวแลกเงนวาจะเปนผใชเงนเมอตวขาดความเชอถอมชอเรยกวา ผจะใชเงนยามประสงค

13. ผทรงไมตองทำาคำาคดคานการไมใชเงน เมอเปนตวแลกเงนในประเทศ และ ผจายบนทกการไมใชเงนไวในตวแลกเงนน!น

92

14. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงน 10,000 บาท ใหขาว ขาวโอนตวใหเขยว คร!นตวครบกำาหนดดำาไมยอมใชเงน เขยวทำาคำาคดคานแลว แตไมไดทำาคำาบอกกลาวการไมใชเงน ดงน!จะทำาใหผใดหลดพนความรบผด ไมมผใดหลดพน

15. แดงออกตวแลกเงนสงใหดำาจายเงนใหขาว 10,000 บาท ดำาลงชอรบรอง ตอมาขาวสลกหลงโอนตวใหเขยว เมอครบกำาหนด เขยวนำาตวไปยน ดำาไมยอมใชเงน ดงน!เขยวจะไลเบ!ยจากใครกอนกได

หนวยท 12 เชค

1. เชคเปนตราสารเปลยนมอทมการใชมากทสดในตวเงน 3 ประเภท โดยเชคมลกษณะเปนคำาสงของผสงจายสงธนาคารใหใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงน หรอตามคำาสงของผรบเงนหรอผถอ เชคจะตองมรายการตามทกฎหมายกำาหนดไว และกฎหมายใหนำาบทบญญตในบางเร องของตวแลกเงนมาใชกบเชคดวย สวนการยนเชคเพอใหธนาคารใชเงนน !นจะตองยนภายในกำาหนดเวลาทกฎหมายกำาหนดไว มฉะน!น ผทรงอาจส!นสทธไลเบ!ยเอาแกผสลกหลงและส!นสทธบางประการอนมตอผสงจาย

2. เมอมการยนเชคตอธนาคารเพอใหใชเงน โดยปกตแลวธนาคารมหนาทใชเงนตามเชคน !น เวนแตเขาขอยกเวนของกฎหมายทวาธนาคารมสทธไมใชเงนตามเชค หรอธนาคารส!นอำานาจหนาทในการใชเงนตามเชค ความรบผดหรอหนาทของธนาคารทจะตองใชเงนตามเชคน !นตองพจารณาลกษณะของเชคและละฉบบดวยวาเปนกรณเชคทวไป เชคทธนาคารรบรอง หรอเชคขดครอม

12.1 บทบญญตทวไปเกยวกบเชค1. เชคเปนตราสารเปลยนมอทมบคคลเกยวของดวย 3 ฝาย คอผสงจาย

ธนาคาร และผรบเงนหรอผถอ โดยผสงจายออกตราสารทเรยกวาเชค เปนคำาสงใหธนาคารใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงนหรอตามคำาสงของผรบเงนหรอผถอ

2. กฎหมายกำาหนดรายการทตองมในเชค โดยมรายการทสำาคญซงจะขาดเสยมได 5 รายการ หากขาดไปยอมมผลทำาใหตราสารน !นไมสมบรณเปนเชคคอ (1) คำาบอกชอวาเปนเชค (2) คำาสงอนปราศจากเงอนไขใหใชเงนจำานวน

93

แนนอน (3) ชอยหอและสำานกงานของธนาคาร (4) ชอยหอของผรบเงน หรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ และ (5) ลายมอชอผสงจาย

3. เนองจากเชคมลกษณะคลายกบตวเงน คงแตกตางกนในสาระสำาคญทวาผจายเงนตามเชคไดแก ธนาคาร สวนผจายเงนตามตวแลกเงนอาจเปนบคคลใดกได ดงน!น กฎหมายจงใหนำาบทบญญตวาดวยตวแลกเงนบางเรองมาใชบงคบกบเชคเพยงเทาทไมขดกบสภาพของเชคดวย

4. ผทรงเชคซงใหธนาคารในเมองเดยวกนกบทออกเชคใชเงนตองยนเชคแกธนาคาร เพอใหใชเงนภายในหนงเดอนนบแตวนออกเชค ถาเปนเชคใหใชเงนทอน ตองยนภายในสามเดอนมฉะน !นผทรงส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกผสลกหลง และเสยสทธทมตอผสงจายเทาทจะเกดความเสยหาย แกผสงจาย เพราะการทละเลยไมยนเชคน!นภายในกำาหนด

12.1.1 ความหมายของเชคอธบายความหมายของเชคเชคเปนตราสารเปลยนมอทมบคคลเกยวของดวยกน 3 ฝาย คอ ผสง

จาย ธนาคาร และผรบเงนหรอผถอ โดยผสงจายออกตราสารทเรยกวาเชคเปนคำาสงใหธนาคารใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามแกผรบเงนหรอตามคำาสงของผรบเงนหรอผถอ มาตรา 987

อธบายวาเชคแจกจางจาก ตวแลกเงนและตวสญญาใชเงนอยางไรเชคแตกตางจากตวแลกเงนในประการทวา ผรบคำาสงใหจายเงนตาม

เชคจะตองเปนธนาคารเทาน !น สวนผรบคำาสงใหใชเงนตามตวแลกเงนจะเปนบคคลใดกได นอกจากน!นเชคยงมลกษณะเปนคำาสงใหใชเงนเมอทวงถาม สวนตวแลกเงนอาจมการกำาหนดเวลาใชเงนตามตวได

เชคมลกษณะแตกตางจากตวสญญาใชเงนในประการทวาเชคตองมบคคลทเกยวของ 3 ฝาย คอ ผสงจาย ธนาคาร และผรบเงน กบเชคเปนคำาสงใหจายเงนเมอทวงถาม สวนตวสญญาใชเงนมบคคลเกยวของเพยง 2 ฝาย คอผออกตวซ งเปนบคคลใดๆกได กบผรบเงน และมลกษณะเปนคำามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจำานวนแนนอนเมอถงวนกำาหนดใชเงน มาตรา 982 และ มาตรา 987

94

มาตรา 982 อนวาตวสญญาใชเงนน !น คอหนงสอตราสารซง บคคลคนหนง เรยกวาผออกตว ใหคำามนสญญาวาจะใชเงนจำานวน หนงใหแกบคคลอกคนหนง หรอใชใหตามคำาสงของบคคลอกคนหนง เรยกวาผรบเงน

มาตรา 987 อนวาเชคน!น คอหนงสอตราสารซงบคคลคนหนง เรยกวาผสงจาย สงธนาคารใหใชเงนจำานวนหนงเมอทวงถามใหแก บคคลอกคนหนงหรอใหใชตามคำาสงของบคคลอกคนหนงอนเรยกวา ผรบเงน

12.1.2 รายการในเชคใหเขยนเชคทออกชำาระชำาระหน!ใหแกนายแดงจำานวนหนงพนบาท โดย

สมมตรายการตาง ๆ ใหครบถวนตามกฎหมายกำาหนด

เชคธนาคารสยามพาณชย จำากด

สำานกงานใหญ ถนนราชดำาเนน กรงเทพฯ

จาย ……นายแดง…………………………………………

จำานวนเงน…………..1000.00…………………………....บาท

ลงชอ นายประชม…… อนทรโชต…

12 เมษายน 2536

หรอ ผถอ

(หนงพนบาท)

เชคตอไปน!มผลสมบรณตามกฎหมายหรอไม1) เชคลงวนทสงจายลวงหนา2) เชคไมไดลงวนทสงจาย3) เชคทไมไดลงลายมอชอเชคลงวนทสงจายลวงหนามผลสมสมบรณตามกฎหมายโดยถอวาวนทสงจายเปนวนออกเชคเชคไมลงวนททสงจายมผลสมบรณตามกฎหมาย ผทรงชอบดวย

กฎหมายคนหนงคนใดทำาการโดยสจรตจะจดวนตามทถกตองแทจรงลงกได โดยผลของมาตรา 910 ประกอบมาตรา 989

95

มาตรา 910 ตราสารอนมรายการขาดตกบกพรองไปจากททานระบ บงคบไวใน มาตรา กอนน! ยอมไมสมบรณเปนตวแลกเงน เวนแตกรณดงจะกลาว ดงตอไปน! คอ

ตวแลกเงนซงไมระบเวลาใชเงน ทานใหถอวาพงใชเงนเมอไดเหนถาสถานทใชเงนมไดแถลงไวในตวแลกเงน ทานใหถอเอาภมลำาเนาของ ผจาย

เปนสถานทใชเงนถาตวแลกเงนไมแสดงใหปรากฏสถานทออกตว ทานใหถอวาตวเงนน!นไดออก

ณ ภมลำาเนาของผสงจายถามไดลงวนออกตว ทานวาผทรงโดยชอบดวยกฎหมาย คนหนงคนใดทำา การ

โดยสจรต จะจดวนทถกตองแทจรงลงกได

12.1.3 บทบญญตวาดวยตวแลกเงนทนำามาใชกบเชคอธบายวธการโอน (1) เชคระบชอผรบ (2) เชคผถอ(1) การโอนเชคทระบชอผรบเงนยอมโอนกนไดโดยวธการสลก

หลงและสงมอบ ท!งน! โดยผลของมาตรา 989 ทใหนำาวธการโนตวแลกเงนตามมาตรา 917 ถงมาตรา 923 มาใชกบเชค การสลกหลงม 2 ประเภท คอ การสลกหลงลอย ซงไดแก การลงลายมอชอผสลกหลงทดานหลงเชคโดยไมระบชอผรบประโยชน และการสลกหลงทระบชอผรบโอน ซงไดแก การเขยนระบชอผรบประโยชนและลงลายมอชอสลกหลงไวดานหลงเชค

(2) การโอนเชคผถอยอมโอนไปเพยงดวยการสงมอบใหกนโดยไมจำาเปนตองมการสลกหลง ท!งน! โดยผลของมาตรา 918 ประกอบมาตรา 989 การสลกหลงเชคซงสงใหใชแกผถอ ยอมมผลเปนการประกน (อาวล) สำาหรบผสงจาย โดยผลของมาตรา 921 ประกอบมาตรา 989

นายซอถกนายคดใชอาวธขใหลงชอสงจายเชคเงนหาพนบาทใหตน นายซอมความกลวจงยอมลงลายมอชอในเชคให แตเพราะมไหวพรบด จงแกลงลงลายมอชอใหผดไปจากลายมอชอทมอบไวเปนตวอยางแกธนาคาร นายคดนำาเชคไปโอนใชหน!ใหบรษทบรโภค ผรบเชคน !นไวโดยสจรต บรษทนำาเชคน!นไปข!นเงนทธนาคาร ธนาคารไมยอมจายเพราะลายมอชอแตกตางกบทใชตวอยางไว ดงน! บรษทจะฟองนายซอใหรบผดใชเงนตามเชคไดหรอไม

บรษทฟองนายซอไดใหรบใชเงนตามเชคไดเพราะนายซอเปนผลงลายมอชอสงจายเชค ท!งน! โดยผลของมาตรา 900 มาตรา 914 ประกอบมาตรา 989

96

นายซอผถกฟองในมลเชคหาอาจตอสบรษทผทรงโดยชอบดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกบเฉพาะบคคลระหวางตนกบนายคดผทรงคนกอนน!นไดไม เพราะบรษทผทรงรบโอนเชคจากนายคดไวโดยสจรต การโอนมไดมข!นดวยคบคดกนฉอฉล มาตรา 916 มาตรา 989

มาตรา 900 บคคลผลงลายมอชอของตนในตวเงนยอมจะไดรบ ผดตามเน!อความในตวเงนน!น

ถาลงเพยงแตเครองหมายแตอยางหนงอยางใด เชน แกงได หรอ ลายพมพน!วมอ อางเอาเปนลายมอชอในตวเงนไซร แมถงวาจะม พยานลงชอรบรองกตาม ทานวาหาใหผลเปนลงลายมอชอในตวเงน น!นไม

มาตรา 914 บคคลผสงจายหรอสลกหลงตวแลกเงนยอมเปนอน สญญาวาเมอตวน!นไดนำายนโดยชอบแลวจะมผรบรอง และใชเงนตาม เน!อความแหงตวถาและตวแลกเงนน!นเขาไมเชอถอโดยไมยอมรบรอง กดหรอไมยอมจายเงนกด ผสงจายหรอผสลกหลงกจะใชเงนแกผทรง หรอแกผสลกหลงคนหลงซงตองถกบงคบใหใชเงนตามตวน!น ถา หากวาไดทำาถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนน !นแลว

มาตรา 916 บคคลท!งหลายผถกฟองในมลตวแลกเงนหาอาจจะตอส ผทรงดวยขอตอสอนอาศยความเกยวพนกน เฉพาะบคคลระหวาง ตนกบผสงจายหรอกบผทรงคนกอน ๆ น!นไดไม เวนแตการโอนจะ ไดมข!นดวยคบคดกนฉอฉล

มาตรา 917 อนตวแลกเงนทกฉบบ ถงแมวาจะมใชสงจายใหแก บคคลเพอเขาสงกตาม ทานวายอมโอนใหกนไดดวยสลกหลงและสงมอบ

เมอผสงจายเขยนลงในดานหนาแหงตวแลกเงนวา "เปลยนมอไมได" ดงน!กด หรอเขยนคำาอนอนไดความเปนทำานองเชนเดยวกนน!นกด ทานวาตวเงนน!นยอมจะโอนใหกนไดแตโดยรปการและดวยผลอยางการ โอนสามญ

อนง ตวเงนจะสลกหลงใหแกผจายกได ไมวาผจายจะไดรบรองตว น!นหรอไม หรอจะสลกหลงใหแกผสงจาย หรอใหแกคสญญาฝายใด แหงตวเงนน!นกได สวนบคคลท!งหลายเหลาน!กยอมจะสลกหลงตวเงน น!นตอไปอกได

มาตรา 918 ตวแลกเงนอนสงใหใชเงนแกผถอน !น ทานวายอม โอนไปเพยงดวยสงมอบใหกน

มาตรา 919 คำาสลกหลงน!นตองเขยนลงในตวแลกเงนหรอใบประจำา ตอ และต อ ง ล ง ล า ย ม อ ช อ ผ ส ล ก ห ล ง

การสลกหลงยอมสมบรณแมท !งมไดระบชอผรบประโยชนไวดวย หรอแมผสลกหลงจะมไดกระทำาอะไร ยงไปกวาลงลายมอชอของตนท ดานหลงตวแลกเงนหรอทในประจำาตอ กยอมฟงเปนสมบรณดจกนการ สลกหลงเชนน!ทานเรยกวา "สลกหลงลอย"

มาตรา 920 อนการสลกหลงยอมโอนไปซงบรรดาสทธอนเกดแต ตวแลกเงน

97

ถาสลกหลงลอย ผทรงจะปฏบตดงกลาวตอไปน!ประการหนง ประการใดก ได คอ (1) กรอกความลงในทวางดวยเขยนชอของตนเอง หรอชอบคคลอน ผใดผ

หนง (2) สลกหลงตวเงนตอไปอกเปนสลกหลงลอย หรอสลกหลงให แกบคคลอน

ผใดผหนง (3) โอนตวเงนน!นใหไปแกบคคลภายนอก โดยไมกรอกความลงในทวาง และ

ไมสลกหลงอยางหนงอยางใด มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอน !นยอม เปนเพยง

ประกน (อาวล) สำาหรบผสงจาย

12.1.4 การยนเชคเพอใหใชเงนกฎหมายกำาหนดเวลาทผทรงจะตองยนเชคแกธนาคารเพอใหใชเงนไว

อยางไร หากผทรงไมยนเชคภายในกำาหนดเวลาดงกลาวจะมผลอยางไรกฎหมายกำาหนดเวลาทผทรงจะตองยนเชคใหตอธนาคารเพอใหใชเงน

ไว ดงน!1) ภายใน 1 เดอนนบแตวนออกเชคถาเปนเชคทใหใชเงนใน

เมองเดยวกนกบทออกเชค2) ภายใน 3 เดอนนบแตวนออกเชคทใชใชเงนทอน

ผลของการทผทรงไมยนเชคภายในกำาหนดดงกลาวทำาใหผทรงส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกผสลกหลง และเสยสทธทมตอผสงจายเพยงเทาทจะเกดความเสยหายแกผสงจายเพราะหารทละเลยไมยนเชคน !นภายในกำาหนด มาตรา 990

เคมออกเชคสงใหธนาคารในเมองเดยวกนทเคมออกเชคสงจายเงนจำานวนหนงพนบาท ลงวนทสงจาย 1 พฤษภาคม 2536 โดยระบในเชควา

จาย“ จด หรอผถอ” จดสลกหลงเชคโอนใหแกเปร!ยว เปร!ยวไดยนเชคน !นใหธนาคารใชเงนเมอวนท 10 มถนายน 2536 ธนาคารปฏเสธการใชเงนเพราะเงนในบญชเคมไมพอจาย ใหวนจฉยวาเปร!ยวมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมและจดหรอไม

เชคทระบวาจายให จด“ หรอ ผถอ” ถอวาเปนเชคทจายใหแกผถอจดสลกหลงเชคระบใหจายแกผถอดงกลาวโอนใหแกเปร !ยว ยอมเปน

การอาวลผสงจายตามมาตรา 921 มาตรา 989

98

ถงแมวาเปร!ยวจะนำาเชคไปยนตอธนาคารใหใชเงนเกนกำาหนด 1 เดอน ตามทกำาหนดไวในมาตรา 990 อนจะเปนเหตใหเปร!ยวส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแกผสลกหลงกตาม แตในกรณจดมฐานะเปนผอาวลสำาหรบผสงจายดวย เปร!ยวจงมสทธเรยกรองจากจด

เปร!ยวมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมผสงจายตามมาตรา 990 มาตรา 914 ประกอบมาตรา 989

มาตรา 914 บคคลผสงจายหรอสลกหลงตวแลกเงนยอมเปนอน สญญาวาเมอตวน!นไดนำายนโดยชอบแลวจะมผรบรอง และใชเงนตาม เน!อความแหงตวถาและตวแลกเงนน!นเขาไมเชอถอโดยไมยอมรบรอง กดหรอไมยอมจายเงนกด ผสงจายหรอผสลกหลงกจะใชเงนแกผทรง หรอแกผสลกหลงคนหลงซงตองถกบงคบใหใชเงนตามตวน!น ถา หากวาไดทำาถกตองตามวธการในขอไมรบรองหรอไมจายเงนน !นแลว

มาตรา 921 การสลกหลงตวแลกเงนซงสงใหใชเงนแกผถอน !นยอมเปนเพยงประกน (อาวล) สำาหรบผสงจาย

มาตรา 938 ตวแลกเงนจะมผคำ!าประกน รบประกนการใชเงนท!งจำานวน หรอแตบางสวนกได ซงทานเรยกวา "อาวล"

มาตรา 989 บทบญญตท !งหลายในหมวด 2 อนวาดวยตวแลกเงน ดงจะกลาวตอไปน! ทานใหยกมาบงคบในเรองเชคเพยงเทาทไมขดกบ สภาพแหงตราสารชนดน! คอบท มาตรา 910 , 914 ถง 923 , 925 , 926 , 938 ถง 940 , 945 , 946 , 959 , 967 , 971

ถาเปนเชคทออกมาแตตางประเทศ ทานใหนำาบทบญญตดงตอไปน! มาใชบงคบดวย คอบท มาตรา 924 , 960 ถง 964 , 973 ถง 977 , 980

มาตรา 990 ผทรงเชคตองยนเชคแกธนาคารเพอใหใชเงน คอวา ถาเปนเชคใหใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชค ตองยนภายใน เดอนหนงนบแตวนออกเชคน !น ถาเปนเชคใหใชเงนทอนตองยน ภายในสามเดอน ถามฉะน!น ทานวาผทรงส!นสทธทจะไลเบ!ยเอาแก ผสลกหลงท!งปวง ท!งเสยสทธอนมตอผสงจายดวยเพยงเทาทจะ เกดความเสยหายอยางหนงอยางใดแกผสงจายเพราะการทละเลย เสยไมยนเชคน!น

อนง ผทรงเชคซงผสงจายหลดพนจากความรบผดไปแลวน !น ทานใหรบชวงส ท ธ ข อ ง ผ ส ง จ า ย ค น น !น อ น ม ต อ ธ น า ค า ร

12.2 ความรบผดของธนาคาร1. ปกตธนาคารมหนาทตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออก

เบกเงนแกตน เวนแตในกรณท (1) ไมมเงนในบญชของผเคยคาพอจะจาย

99

ตามเชค หรอ (2) เชคน!นยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชค หรอ (3) ไดมคำาบอกกลาววาเชคน!นหายหรอถกลกไป

2. หนาทและอำานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคส!นสดลงเมอมกรณหนงกรณใด เกดข!นใน 3 กรณดงน! คอ (1) มคำาบอกหามการใชเงน (2) ธนาคารผรวาผสงจายตาย (3) ธนาคารรวาไดมคำาสงพทกษทรพยหรอคำาสงใหผสงจายเปนบคคลลมละลาย หรอไดมประกาศโฆษณาคำาสงเชนวาน!น

3. การทธนาคารรบรองเชคดวยการเขยนขอความลงลายมอชอบนเชค เชน คำาวา ใชได“ ” หรอ ใชเงนได“ ” ธนาคารตองผกพนในฐานเปนลกหน!ช!นตนในอนจะตองใชเงนแกผทรงตามเชคและมผลใหผสงจายและสลกหลงหลดพนความผดตามเชคน !น เวนแตธนาคารจะไดลงคำารบรองดงกลาวโดยคำาขอรองของผสงจาย

4. กฎหมายกำาหนดวธการขดครอมเชคและบคคลผมอำานาจขดครอมเชคไว และเมอขดครอมเชคแลว การขดครอมน!นยอมเปนสวนสำาคญของเชค โดยจะลบลางไมได ซงกอใหเกดผลวาการเรยกเกบเงนตามเชคขดครอมยอมกระทำาได แตโดยวธการใหธนาคารเปนตวแทนเรยกเกบ กฎหมายจงกำาหนดหลกเกณฑในเร องความรบผด หนาท ของคสญญาในเชคและของธนาคาร ตลอดจนใหความคมครองธนาคารทจายเงนกบธนาคารทรบเงนตามเชคขดครอมไวโดยเฉพาะ

12.2.1 หนาทใชเงนตามเชคปกตธนาคารมหนาทใชเงนตามเชคซงผเคยคาไดออกเบกเงนแกตน

เวนแตกรณตอไปน!ทธนาคารมสทธปฏเสธการใชเงนตามเชคคอ1.) ไมมเงนในบญชของผเคยคาน!นเปนเจาหน!พอจะจายตามเชค2.) เชคน!นยนใหใชเงนเมอพนเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชค3.) ไดมคำาบอกกลาววาเชคน!นหายหรอถกลกไป

ธนาคารไมจำาเปนตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตนใน 3 กรณตอไปน!

1.) มคำาบอกหามการใชเงน2.) รวาผสงจายตาย

100

3.) รวาศาลไดมคำาสงพทกษทรพยชวคราว หรอคำาสงใหผสงจายเปนคนลมละลายหรอไดมประกาศโฆษณาคำาสงเชนวาน!น

พเศษออกเชคสงธนาคารสยามพาณชยใหจายเงนจำานวนหนงพนบาทแกเอก ลงวนทสงจาย 1 มกราคม 2535 เอกเกบเชคไวในโตะทำางานลมไปจนกระทง วนท 1 สงหาคม 2535 จงไดนำาเชคไปยนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารจายเงนหนงพนบาทใหแกเอกไป ใหวนจฉยวาธนาคารมสทธหกเงนจำานวนหนงพนบาทจากบญชของพเศษหรอไม

ถงแมวาธนาคารจายเงนตามเชคใหแกเอกไปโดยเอกนำาเชคน!นมายนตอธนาคารเพอใหใชเงนเมอพนกำาหนดเวลา 6 เดอนแลวกตาม แตธนาคารกมสทธหกเงนจำานวนหนงพนบาททจายใหแกเอกไปจากบญชพเศษไดเพราะมาตรา 991(2) เปนเพยงบทบญญตใหสทธธนาคารทจะไมจายเงนตามเชค เมอเชคน!นไดยนใหใชเงนเมอเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชคเทาน!น

มาตรา 991 ธนาคารจำาตองใชเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคาร ไดออกเบกเงนแกตน เวนแตในกรณดงกลาวตอไปน! คอ

(1) ไมมเงนในบญชของผเคยคาคนน!นเปนเจาหน!พอจะจายตาม เชคน!นหรอ (2) เชคน!นยนเพอใหใชเงนเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนออกเชค หรอ (3) ไดมคำาบอกกลาววาเชคน !นหายหรอถกลกไป

ดำาออกเชคสงธนาคารเหลองใหจายเงนจำานวนหนงพนบาทแกแดง โดยระบใหจายเงนแกผถอ แดงทำาเชคหายและไดประกาศหนงสอพมพใหผเกบเชคไดสงคน หาวนตอมาเขยวเกบเชคไดจงนำาไปยนตอธนาคารเหลองเพอใหใชเงน หลงจากธนาคารเหลองไดจายเงนตามเชคใหแกเขยวไปเพยง 5 นาท บรษไปรษณยนำาโทรเลขของดำา ซงมขอความเปนสำาคญใหธนาคารระงบการจายเงนตามเชคมาถงธนาคาร ใหวนจฉยวาธนาคารมสทธหกเงนจำานวนหนงพนบาทจากบรษทของดำาหรอไม

มาตรา 992 (1) บญญตใหอำานาจหนาทของธนาคารส!นสดลง เมอมคำาบอกหามการใชเงนซงยอมหมายความวาคำาบอกหามน!นจะตองไปถงธนาคารแลว กรณตามปญหาเนองจากธนาคารไดรบคำาบอกหามของผสงจายภายหลงจากทไดจายเงนแกเขยวไปแลวเชนน!จะถอวาอำานาจหนาทของธนาคาร ใน

101

การใชเงนตามเชคส!นสดลงตามมาตรา 992 (1) หาไดไม ธนาคารมสทธหกบญชของดำาสงจายให

มาตรา 992 หนาทและอำานาจของธนาคารซงจะใชเงนตามเชคอนเบก แกตนน!น ทานวาเปนอนสดส!นไปเมอกรณเปนดงจะกลาวตอไปน! คอ

(1) มคำาบอกหามการใชเงน (2) รวาผสงจายตาย (3) รวาศาลไดมคำาสงรกษาทรพยชวคราว หรอคำาสงใหผสงจายเปน คนลม

ล ะ ล า ย ห ร อ ไ ด ม ป ร ะ ก า ศ โ ฆ ษ ณ า ค ำา ส ง เ ช น น !น

12.2.2 เชคทธนาคารรบรองอธบายผลของกฎหมายในกรณทธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอ

บนเชควา ใชเงนได“ ”ในกรณทธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา ใชได“ ” มผล

ทำาใหธนาคารตองผกพนตนในฐานเปนลกหน!ช!นตนในอนทจะตองใชเงนแกผทรงเชคน !น กลาวคอผทรงเชคใชสทธเรยกรองในหน!ตามมลเชคจากธนาคารไดโดยตรง ตามมาตรา 993

มะลออกเชคสงใหธนาคารมะปรางจายเงนจ ำานวนหนงแกมะมวง มะมวงนำาเชคไปใหธนาคารรบรอง ธนาคารมะปรางไดรบรองโดยเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา ใชได“ ” ตอมาธนาคารมะปรางลมละลายโดยยงไมทนไดจายเงนตามเชคใหแกมะมวง เชนน!ใหวนจฉยวามะมวงจะฟองเรยกเงนตามเชคจากมะลไดหรอไม

การทธนาคารมะปรางไดรบรองโดยเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา ใชได“ ” โดยคำาขอรองของมะมวงซงเปนผทรงเชค ยอมมผลใหผสงจายและผสลกหลงหลดพนความรบผดตามเชคน !นทนทตามมาตรา 993 ดงน!นมะมวงจงไมมสทธฟองเรยกเงนตามเชคจากมะลซงเปนผสงจาย ตามมาตรา 993 วรรค 2

มาตรา 993 ถาธนาคารเขยนขอความลงลายมอชอบนเชค เชนคำาวา "ใชได" หรอ "ใชเงนได" หรอคำาใด ๆ อนแสดงผลอยางเดยวกน ทานวาธนาคารตองผกพนในฐานเปนลกหน!ช !นตนในอนจะตองใชเงน แกผทรงตามเชคน!น

102

ถาผทรงเชคเปนผจดการใหธนาคารลงขอความรบรองดงวาน!น ทานวาผสงจายและผสลกหลงท!งปวงเปนอนหลดพนจากความรบผด ตามเชคน!น

ถาธนาคารลงขอความรบรองดงน!นโดยคำาขอรองของผสงจาย ทานวาผสงจายแ ล ะ ป ว ง ผ ส ล ก ห ล ง ก ห า ห ล ด พ น ไ ป ไ ม

12.2.3 เชคขดครอมอธบายวาการขดครอมคออะไรการขดครอมคอ การขดเสนขนานควางไวดานหนากบมหรอไมมค ำา

อยางใดๆวา บรษท“ ” หรอคำายออยางใดๆ ในความหมายน!อยในระหวางเสนขนานท!งสอง การขดครอมมผลทำาใหเชคน !นจะใชเงนตามเชคไดแตเฉพาะใหแกธนาคารเทาน!น

การขดครอมทวไปคอการขดเสนขนานค โดยไมระบชอธนาคารหนงธนาคารใดไวโดยเฉพาะหากมการระบชอธนาคารหนงธนาคารใดไวโดยเฉพาะยอมทำาใหเชคน !นเปนเชคขดครอมเฉพาะ และจะใชเงนตามเชคน !นไดเฉพาะใหแกธนาคารทระบไวโดยเฉพาะเทาน!น

ผทจะทำาการขดครอมเชคมดงตอไปน!1.) เชคไมมขดครอม ผสงจายหรอผทรงคนใดคนหนงจะขด

ครอมเสยกได และจะทำาเปนขดครอมทวไปหรอขดครอมเฉพาะกได2.) เชคขดครอมทวไปผทรงจะทำาใหเปนขดครอมเฉพาะเสย

กได3.) เชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะกด ผทรงจะเตมคำา

ลงไปวา หามเปลยนมอ“ ” กได4.) เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคาร ธนาคารน!นจะซำ!าขดครอม

เฉพาะใหแกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได5.) เชคไมมขดครอมกด เชคขดครอมทวไปกด สงไปยง

ธนาคารใดเพอเรยกเกบเงน ธนาคารน!นจะลงขดครอมเฉพาะใหตนเองกได มาตรา 994 และมาตรา 995

มาตรา 994 ถาในเชคมเสนขนานคขดขวางไวขางดานหนา กบม หรอไมมคำาวา "และบรษท" หรอคำายออยางใด ๆ แหงของความน!อย ในระหวางเสนท !งสองน!นไซร เชคน!นชอวาเปนเชคขดครอมทวไป และจะใชเงนตามเชคน!นไดแตเฉพาะใหแกธนาคารเทาน !น

103

ถาในระหวางเสนท !งสองน!น กรอกชอธนาคารอนหนงอนใดลงไว โดยเฉพาะ เชคเชนน!นชอวาเปนเชคขดครอมเฉพาะ และจะใชเงน ตามเชคน!นไดเฉพาะใหแกธนาคารอนน!น

มาตรา 995 (1) เชคไมมขดครอม ผสงจายหรอผทรงคนใดคนหนง จะเรยกขดครอมเสย

กได และจะทำาเปนขดครอมทวไปหรอขดครอม เฉพาะกได (2) เชคขดครอมทวไป ผทรงจะทำาใหเปนขดครอมเฉพาะเสยกได (3) เชคขดครอมทวไปกด ขดครอมเฉพาะกด ผทรงจะเตมคำาลงวา"หาม

เปลยนมอ" กได (4) เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารใด ธนาคารน!นจะซำ!าขดครอม เฉพาะใหไป

แกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได (5) เชคไมมขดครอมกด เชคขดครอมทวไปกด สงไปยงธนาคารใด เพอให

เ ร ย ก เ ก บ เ ง น ธ น า ค า ร น !น จ ะ ล ง ข ด ค ร อ ม เ ฉ พ า ะ ใ ห แ ก ต น เ อ ง ก ไ ด

อธบายหลกกฎหมายในเรองหนาทและความรบผดของธนาคารในการจายเงนตามเชคขดครอม

ถามผนำาเชคขดครอมมายนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารจะจายเงนสดแกผมาข!นเงนไมได แตตองจายใหแกธนาคารดวยกน โดยถาเชคขดครอมทวไป ธนาคารตามเชคจะจายเงนใหแกธนาคารใดทเรยกเกบเงนมากได แตถาเปนเชคขดครอมเฉาะ ธนาคารตามเชคจะจายเงนใหไดกแตเฉพาะธนาคารทเขาระบเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะเทาน !น หากธนาคารปฏบตผดไปจากทกลาวมาธนาคารจะตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคน !น ในการทเขาตองเสยหายอยางใดๆ เพราะการทธนาคารใชเงนไปตามเชคน !น ตามมาตรา 997

มาตรา 997 เชคขดครอมเฉพาะใหแกธนาคารกวาธนาคารหนงข!นไป เมอนำาเบกเอาแกธนาคารใด ทานใหธนาคารน!นบอกปดเสยอยาใชเงนให เวนแตทขดครอมใหแกธนาคารในฐานเปนตวแทนเรยกเกบเงน

ธนาคารใดซงเขานำาเชคเบกขนใชเงนไปตามเชคทขดครอมอยางวามา น!นกด ใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมทวไปเปนประการอนนอกจากใชให แกธนาคารอนใดอนหนงกด ใชเงนตามเชคอนเขาขดครอมเฉพาะเปน ประการอนนอกจากใชใหแกธนาคาร ซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดย เฉพาะหรอแกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารน !นกด

104

ทานวา ธนาคารซงใชเงนไปดงกลาวน! จะตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรง แหงเชคน!นในการทเขาตองเสยหายอยางใด ๆ เพราะการทตนใชเงนไป ตามเชคดงน!น

แตหากเชคใดเขานำายนเพอใหใชเงน และเมอยนไมปรากฏวาเปนเชค ขดครอมกด หรอไมปรากฏวามรอยขดครอมอนไดลบลางหรอแกไข เปลยนแปลงเพมเตมเปนประการอนนอกจากทอนญาตไวโดยกฎหมาย กด เชคเชนน!ถาธนาคารใดใชเงนไปโดยสจรตและปราศจากประมาท เลนเลอ ทานวาธนาคารน !นไมตองรบผดหรอตองมหนาทรบใชเงน อยางใด ๆ

อธบายหลกกฎหมายในเร องการคมครองธนาคารรบเงนตามเชคขดครอม

ธนาคารทรบเงนตามเชคขดครอมจะไดรบความคมครอง ไมตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคในการทธนาคารรบเงนไวเพอผเคยคาของตน หากปรากฏตอมาวาผเคยคาน !นไมมสทธหรอสทธบกพรอง แตจะตองประกอบดวยหลกเกณฑดงน! (มาตรา 998)

1.) ธนาคารตองกระทำาโดยสจรตและไมประมาทเลนเลอ2.) ธนาคารทรบเงนตองไดรบเชคทมการขดครอมแลว3.) การเรยกเกบเงนของธนาคารตามเชคขดครอมน !นเปนการเรยก

เกบเพอประโยชนของผเคยคามาตรา 998 ธนาคารใดซงเขานำาเชคขดครอมเบกเงนใชเงนไปตาม เชคน!นโดย

สจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ กลาวคอวาถาเปนเชค ขดครอมทวไปกใชเงนใหแกธนาคารอนใดอนหนง ถาเปนเชคขดครอม เฉพาะกใชใหแกธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะหรอใชให แกธนาคารตวแทนเรยกเกบเงนของธนาคารน !นไซร ทานวาธนาคารซง ใชเงนไปตามเชคน !นฝายหนง กบถาเชคตกไปถงมอผรบเงนแลว ผสง จายอกฝายหนง ตางมสทธเปนอยางเดยวกน และเขาอยในฐานอน เดยวกนเสมอนดงวาเชคน!นไดใชเงนใหแกผเปนเจาของอนแทจรงแลว

พเศษออกเชคสงใหธนาคารบางกอกจายเงนจำานวนหนงพนบาทแกเอก โดยไดขดครอมเชคน !นไวดวย โทขโมยเชคน !นไปจากเอก แลวปลอมบตรประจำาตวขาราชการเปนชอเอก นำาเชคและบตรประจำาตวปลอมน!นไปยนตอธนาคารบางกอกเพอใหใชเงน ธนาคารบางกอกไดใชความระมดระวงแลวไมพบรองรอยการปลอมบตรประจำาตวจงเขาใจวาโทคอเอก และไดจายเงนสดให

105

โอไทหนงพนบาทโดยสจรต เชนน!ธนาคารบางกอกจะตองรบผดตอเอกหรอไม

เชคฉบบน!เปนเชคทมการขดครอม ดงน!น ธนาคารบางกอกซงเปนธนาคารทมหนาทใชเงนตามเชคน !นจะจายเปนเงนสดตามเชคใหแกผนำาเชคน!นมายนตอธนาคารไมได ธนาคารบางกอกมหนาททจะตองใชเงนตามเชคใหแกธนาคารหนงธนาคารใดทเรยกเกบเงนมาเทาน !น ถงแมธนาคารบางกอกจะไดกระทำาการโดยสจรตและไมประมาทเลนเลอกตาม แตกระทำาผดวธการใชเงนตามเชคขดครอมทกฎหมายกำาหนดไว ธนาคารจงยงตองรบผดตอเอกผเปนเจาของเชคทแทจรง ตามมาตรา 997 และมาตรา 1000

มาตรา 1000 ธนาคารใดไดรบเงนไวเพอผเคยคาของตนโดยสจรต และปราศจากประมาทเลนเลอ อนเปนเงนเขาใชใหตามเชคขดครอม ทวไปกด ขดครอมเฉพาะใหแกตนกด หากปรากฏวาผเคยคาน !น ไมมสทธหรอมสทธเพยงอยางบกพรองในเชคน !นไซร ทานวาเพยงแต เหตทไดรบเงนไวหาทำาใหธนาคารน!นตองรบผดตอผเปนเจาของอน แทจรงแหงเชคน!นแตอยางหนงอยางใดไม

แบบประเมนผลหนวยท 121. วนทออกเชค ไมมผลกระทบถงความสมบรณของเชค2. จดออกเชคชำาระหน!ใหแกเคม โดยเตมรายการในแบบพมพเชคซงมขอความวา

จาย“ .เคม หรอผถอ… ” โดยไมไดขดฆาคำาวา หรอผถอ“ .” ออก เชคฉบบน!มผลทางกฎหมายคอ ถอวาเปนเชคจายใหแกผถอ

3. จดใชปนขมขใหเคมสงจายเชคใหแกตน เคมกลวตายจงลงลายมอชอสงจายเชคใหแกจดไป จดนำาเชคน!นไปสลกหลงโอนชำาระหน!คาเชาซ!อรถยนตใหแกบรษทไทยซอตรงจำากด บรษทไทยซอตรงไมรเร องเกยวกบทจดใชปนขมขเคม จงไดรบเชคไว แลวนำาเชคไปยนแกธนาคารเพอใหใชเงน แตธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชค เชนน! บรษทไทยซอตรงมสทธเรยกรองเงนตามเชคจากเคมและจด

4. กฎหมายกำาหนดเวลาใหยนเชคแกธนาคารเพอใชเงนภายในกำาหนดเวลา ภายใน 1 ป นบแตวนออกเชค

5. เชคน!นยนใหใชเงนเมอพนเวลาสามเดอนนบแตวนออกเชค ไมเปนเหตทธนาคารจะปฏเสธการจายเงนตามเชคซงผเคยคากบธนาคารไดออกเบกเงนแกตน

6. ถาธนาคารตามเชคเขยนขอความลงลายมอชอบนเชควา ใชได“ ” จะทำาใหธนาคารมสถานะ ผกพนในฐานเปนลกหน!ช !นตนตอผทรง

7. การทธนาคารซงใชเงนตามเชคขดครอมเฉพาะโดยใชเงนไปตามเชคโดยสจรตปราศจากประมาทเลนเลอแกธนาคารซงเขาเจาะจงขดครอมใหโดยเฉพาะแลว หากปรากฏ

106

ภายหลงวาผทรงเชคซงเรยกเกบเงนแตแรกน !นมใชเปนผมสทธอนแทจรงในเชคน !นจะมผลทางกฎหมายคอ ถอวาเชคน!นไดใชเงนใหแกผเปนเจาของทแทจรงแลว

8. หลกเกณฑสำาคญทจะทำาใหธนาคารทไดรบเงนไวเพอลกคาของตน อนเปนเงนทธนาคารอนใชใหตามเชคขดครอม ไมตองรบผดตอผเปนเจาของอนแทจรงแหงเชคน !น หากปรากฏตอมาวาลกคาของตนทน ำาเชคมาเขาบญชน !นไมมสทธในเชคน !นคอ หลกการกระทำาโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ

9. เหตทแบบพมพเชคของธนาคาร จงมขอความไวใหเตมรายการวา จาย“ ….หรอผถอ” เพราะ รายการในเชคทสำาคญตองมชอหรอยหอของผรบเงนหรอคำาจดแจงวาใหใชเงนแกผถอ

10. หากมการยนเชคเพอใหธนาคารใชเงนเมอพนเวลา 6 เดอนนบแตวนออกเชคผลคอ ธนาคารมสทธทจะไมจายเงนตามเชค

11. กำาหนดเวลาใหยนเชคภายใน 1 เดอนนบแตวนออกเชคใชกบ เชคทใชเงนในเมองเดยวกนกบทออกเชค

12. เชคทมการขดครอมเฉพาะใหแก 2 ธนาคารมผลทางกฎหมายคอ ธนาคารตามเชคบอกปดไมใชเงนไดเวนแตเปนการขดครอมใหแกธนาคารในฐานเปนตวแทนเรยกเกบ

13. กรณเชคไมไดลงวนทออกเชคไว ผทรงทำาการโดยสจรตจดวนตามทถกตองแทจรงลงได

14. ธนาคารทระบไวในการขดครอมเฉพาะ จะทำาการขดครอมเฉาะซำ!าอกอนหนงใหแกธนาคารอนเพอเรยกเกบเงนกได

15. พเศษถกเอกฉอฉลใหออกเชคสงจายเงนจำานวนหนงแกเอก เอกไมกลานำาเชคน!นไปข!นเงนกบธนาคาร จงไดนำาเชคน!นสลกหลงโอนชำาระหน!ใหบรษทสจรตจำากด ท!งๆ ทบรษทสจรตจำากดรอยแลววาพเศษถกเอกฉอฉลใหออกเชคฉบบน !นแตกยงรบเชคไว บรษทสจรตจำากด นำาเชคเขาบญชในธนาคารเพอเรยกเกบ ธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค บรษทสจรต จำากด มสทธเรยกรองจาก เอก ใหชำาระหน!ตามเชค

หนวยท 13 ตวสญญาใชเงน อายความ ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย

1. ตวสญญาใชเงนเปนตราสารซงผออกตวใหคำามนสญญาวา จะใชเงนจำานวนหนงใหแกผรบเงนหรอตามคำาสงของผรบเงน ซงจะตองมรายการ

107

ตามทกฎหมายกำาหนดไว โดยกฎหมายใหนบบทบญญตในบางเร องของตวแลกเงนมาใชกบตวสญญาใชเงนดวย

2. มลหน!ตามตวเง นจะตองด ำาเน นการเรยกรองภายในอายความทกฎหมายกำาหนดไวเปนพเศษซงม 3 กรณคออายความฟองผรบรองตวแลกเงนและผออกตวสญญาใชเงน อายความฟองผสงจายและผสลกหลง และอายความผสลกหลงฟองไลเบ!ย นอกจากน!นกฎหมายยงกำาหนดผลของการทอายความสะดดหยดลงและผลของหน!เดมเกยวกบอายความตวเงน

3. ตวเงนปลอม หมายถงตวเงนน!นไดมการกระทำาใหผดแปลกไปจากตวเงนทแทจรง อาจจะเปนการปลอมท!งฉบบ หรอบางสวน

4. เมอตวเงนหาย หรอถกลก ผทรงตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจาย ผสมอางยามประสงค ผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวเงนน!น และอาจรองขอไปยงผสงจายใหออกตวเงนเปนเน!อความเดยวกนแกตนใหมฉบบหนงกได

13.1 ตวสญญาใชเงน1. ตวสญญาใชเงนเปนตวเงนประเภทหนงทผออกตวใหคำามนวาจะใชเงน

จำานวนหนงใหแกผรบเงนหรอตามคำาสงของผรบเงน2. กฎหมายกำาหนดรายการทจะตองในตวสญญาใชเงนไว ซงจะตองมราย

ทขาดเสยมไดรวม 4 รายการคอ (1) คำาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน (2) คำามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจำานวนแนนอน (3) ชอหรอยหอของผรบเงน และ (4) ลายมอชอผออกตว

3. กฎหมายกำาหนดใหนำาบทบญญตในบางเร องของตวแลกเงนมาใชกบตวสญญาใชเงนเพยงเทาทไมขดกบสภาพแหงตราสารชนดน!ดวย

4. ผออกตวสญญาใชเงนยอมตองผกพนเปนอยางเดยวกนกบผรบรองตวแลกเงน

13.1.1 ความหมายของตวสญญาใชเงนตวสญญาใชเงนคออะไรตวสญญาใชเงนคอหนงสอตราสารซงบคคลหนงเรยกวา ผออกตว ให

คำามนสญญาวาจะใชเงนจำานวนหนงแกบคคลอกคนหนง หรอใหใชตามคำาสงของบคคลอกคนหนงเรยกวาผรบเงน

108

13.1.2 รายการในตวสญญาใชเงนเคมสงซ!อสนคาจากหวานเมอวนท 1 มถนายน 2536 เปนราคาสนคา

ท!งส!น 10,000 บาท เคมยงไมมเงนจายคาสนคาดงกลาวแกหวาน หวานตกลงใหเคมออกตวสญญาใชเงนจำานวนเงนดงกลาวและดอกเบ!ยในอตรารอยละ 12 ตอป กำาหนดใชเงนในวนท 1 ธนวาคม 2536

ใหเขยนตวสญญาใชเงนดงกลาวใหมรายการครบถวนตามทกฎหมายกำาหนดไว

ตวสญญาใชเงนออกทบานเลขท 123 ถนน 86แขวงบางมด เขตบางเขน กรงเทพฯวนท 1 มถนายน 2536

ขาพเจานายเคมสญญาวาจะใชเงนใหเปนจำานวน 10,000 บาท พรอมกบดอกเบ!ยในอตรารอยละ 12 ตอปของจำานวนเงนดงกลาวแกนายหวาย ในวนท 1 ธนวาคม 2536 ณ ภมลำาเนาของขาพเจาขางตน

ลงชอ เคม

13.1.3 บทบญญตวาดวยตวแลกเงนทนำามาใชกบตวสญญาใชเงนเมอวนท 1 มถนายน 2536 มะพราวยมเงนมะนาว 10,000 บาท กำาหนด

ใชคนภายใน 3 เดอน มะนาวตกลงใหยมแตขอคดดอกเบ!ยในอตรารอยละ 10 ตอเดอน คดเปนคาดอกเบ!ย 3,000 บาท ขอหกคาดอกเบ!ยลวงหนาคงจายเงนสดไป 7,000 บาท และใหมะพราวออกตวสญญาใชเงนลงวนท 1 มถนายน 2536 สญญาจะใชเงนจำานวน 10,000 บาท แกมะนาว ตอมามะนาวสลกหลงโอนตวสญญาใชเงนใหแกมะปรางเปนการชำาระหน!คาซ!อสนคา โดยมะปรางไมร ถ งการคดดอกเบ!ยดงกลาว เม อตวสญญาใชเงนถงก ำาหนดใชเงน มะปรางยนตวเพอใหมะพราวใชเงนมะพราวไมยอมใชอางวาเปนหน!ทเกดข!นจากการกยมทคดดอกเบ!ยเกนกวาอตราทกฎหมายกำาหนด จงวนจฉยวามะปรางมมสทธเรยกรองจากมะพราวไดหรอไม เพยงใด

กรณเปนเร องทมะปรางทรงตวสญญาใชเงนฟองมะพราว ผออกตวสญญาใชเงนใหช ำาระหน!ตามตวน!น เชนน!มะพราวไมอาจยกขอตอสในเร องการคดดอกเบ!ยเกนอตราข!นเปนขอตอสทมะพราวมตอมะนาวผทรงคนกอน

109

มาใชกบมะปรางได ท!งน!เพราะการอนตวสญญาใชเงนระหวางมะนาวกบมะปรางมไดมข!นดวยการคบคดกนฉอฉล กรณตองบงคบตามมาตรา 916 ซงมาตรา 985 ใหนำามาใชกบตวสญญาใชเงนดวย มะพราวตองรบผดใชเงนดวย มะพราวตองรบผดใชเงนเตมจำานวนในตวสญญาใชเงนแกมะปราง

13.1.4 ความรบผดของผออกตวสญญาใชเงนอธบายวากฎหมายกำาหนดความรบผดของผออกตวสญญาใชเงนไว

อยางไรมาตรา 986 กำาหนดความรบผดของผออกตวสญญาใชเงนเสมอนกบ

ความรบผดของผรบรองตวแลกเงน กลาวคอผออกตวสญญาใชเงนยอมไดลงลายมอชอของตนในฐานะผออกตวซ งมขอความเปนคำามนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนจำานวนแนนอนใหแกผรบเงน ยอมเปนอนสญญาวาจะใชเงนตามตวน!นแกผทรงเมอตวถงกำาหนดใชเงน ในกรณของตวแลกเงนความรบผดของผจายเกดข!นเมอผจายไดลงลายมอชอรบรองตวแลกเงน ในกรณของตวสญญาใชเงนเมอมาตรา 986 กำาหนดใหผออกตวรบผดอยางเดยวกบผรบรองตวแลกเงนแลว จงไมมความจำาเปนทจะตองมวธการรบรองตวสญญาใชเงนดงเชนกรณของตวแลกเงนเวนแตเปนตวสญญาใชเงนทออกมาแตตางประเทศ

13.2 อายความตวเงน1. อายความตามลกหน!เดม และอายความตามตวเงน กฎหมายกำาหนดไว

แตกตางดนโดยอายความตวเงนกำาหนดไวส !นกวาอายความตามมลหน!เดม2. กฎหมายกำาหนดอายความตวเงนไวเปนพเศษ ในกรณฟองผรบรองตว

แลกเงนหรอผออกตวสญญาใชเงน หามมใหฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวน!นถงกำาหนดใชเงน

3. ในกรณผทรงตวเงนฟองผสลกหลงและผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหนงปนบแตวนทไดลงในคำาคดคาน หรอนบแตวนตวเงนถงกำาหนดในกรณทมขอกำาหนดไววาไมจำาตองมคำาคดคาน

110

4. ในกรณผสลกหลงฟองไลเบ!ยกนเองและไลเบ!ยเอาแกผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงน หรอนบแตวนทผสลกหลงน!นเองถกฟอง

5. เมออายความสะดดหยดลงแกคสญญาแหงตวเงนฝายใดฝายหนง ยอมมผลสะดดหยดลงเพยงแกแกคสญญาฝายน!นเทาน!น

6. ถาตวเงนไดทำาข!นหรอไดโอนหรอสลกหลงไปแลวในมลหน!อนใด และสทธตามตวเงนสญส!นไปเพราะอายความ หน!เดมน!นกยงคงมอยเทาทลกหน!มตองเสยหายแตการน!น เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน

13.2.1 อายความตามมลหน!เดม และอายความตามตวเงนก. สงจายเชคฉบบหนงแก ข. ตอมา ข. เอาเชคน!นไปทำาสญญาขายลด

ใหแกธนาคาร เมอถงกำาหนดธนาคารตามเชคปฏเสธการจายเงน หลงจากน!น 1 ป ธนาคารทรบซ!อลดเชคไดนำาเชคน!นไปฟองให ก. และ ข. รบผดใชเงนคน ก. และ ข. สคดวาขาดอายความแลว ใหวนจฉยวาขอตอสของ ก. และ ข. ฟงไดหรอไมพยงใด

กรณเปนเรองธนาคารฟอง ก. ใหรบผดในฐานะผทรงเชคตามมาตรา 1002 เมอเกน 1 ป นบแตวนออกเชคคดจงขาดอายความ สวนธนาคารฟอง ข. น!นเปนการฟองใหรบผดตามสญญาขายลดเชคมอายความ 10 ป คดไมขาดอายความ ดงน!น ขอตอสของ ก. ฟงข!น สวนขอตอสของ ข. ฟงไมได

13.2.2 อายความฟองผรบรองตวแลกเงนและผออกตวสญญาใชเงน

จนทรออกตวสญญาใชเงนลงวนท 1 มนาคม 2532 สญญาจะใชเงนจำานวนหนงแกองคารผรบเงน เมอผรบเงนเรยกรองทวงถาม ตอมาวนท 1 มนาคม 2536 องคารใหทนายความทวงถามจนทรใหใชเงนตามตว และตอมาเมอวนท 1 พฤษภาคม 2536 องคารไดยนฟองจนทรใหรบผดตามตว ให วนจฉยวาคดขององคารขาดอายความฟองรองแลวหรอไม

กรณเปนตวสญญาใชเงนเมอทวงถาม ผออกตวใหใชเงนตามตวเปนวนเรมตนถงกำาหนดใชเงน ดงน!นจงตองถอเอาวนท 1 มนาคม 2536 เปนวน

111

เรมนบอายความ เมอองคารฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนถงกำาหนดใชเงนดงกลาว คดขององคารจงไมขาดอายความ

13.2.3 อายความฟองผสงจายและผสลกหลงมะลออกเชคสงใหธนาคารชาวนาไทยจายเงนจ ำานวนหาพนบาทแก

กหลาบลงวนทส งจาย 1 มกราคม 2536 ตอมาวนท 15 มกราคม 2536 กหลาบนำาเชคดงกลาวยนตอธนาคารชาวนาไทยเพอใหใชเงน ธนาคารชาวนาไทยปฏเสธการจายเงนตามเชคอางวาเงนในบญชมะลไมพอจาย กหลาบทวงถามเงนตามเชคจากมะลแตมะลผดผอนเร อยมาจนกระทงวนท 10 มกราคม 2537 กหลาบจงไดยนฟองมะลตอศาลขอใหบงคบใชเงนตามเชค มะลตอสวาคดขาดอายความแลว ใหวนจฉยวาขอตอสของมะลดงกลาวฟงข!นหรอไม

กรณเปนเร องทกหลาบในฐานะผทรงเชคฟองมะลผสงจายเชคใหรบผดตามความในเชค จงอยในบงคบของอายความตามมาตรา 1002 กหลาบจะตองฟองมะลกอนพนเวลา 1 ปนบแตวนเชคถงกำาหนด ซงในกรณน!วนทเชคถงกำาหนดคอวนทลงในเชค 1 มกราคม 2536 เมอกหลาบฟองคดในวนท 10 มกราคม 2537 จงพนเวลา 1 ป คดขาดอายความฟองรอง ขอตอสของมะลฟงข!น

13.2.4 อายความฟองผสลกหลงฟองไลเบ!ยกนเองและผสงจายกฎหมายกำาหนดอายความในคดทผสลกหลงฟองไลเบ!ยกนเองและไล

เบ!ยเอาแกผสงจายแหงตวเงนไวอยางไรมาตรา 1003 บญญตใหมผลวาในคดทผสลกหลงฟองไลเบ!ยกนเอง

และไลเบ!ยเอาแกผสงจาย หามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงน หรอนบแตวนทผสลกหลงน !นเองถกฟอง

มาตรา 1003 ในคดผสลกหลงท !งหลายฟองไลเบ!ยกนเอง และไลเบ!ยเอาแกผสงจายแหงตวเงน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาหกเดอนนบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงนหรอนบแตวนทผสลกหลงน !นเองถกฟอง

13.2.5 อายความสะดดหยดลง

112

ดำาเปนผสงจายตวแลกเงน เขยวเปนผรบรอง เหลองและแดงเปนผสลกหลง ตวขาดความเชอถอ พเศษซงเปนผทรงตวแลกเงนทำาคำาคดคานแลวใชสทธไลเบ!ยฟองแดงผสลกหลงใหรบผดแตเพยงผเดยว เวลาผานไปกวา 3 ป คดทพเศษฟองแดงยงอยในระหวางการพจารณาของศาลอทธรณ พเศษจงไดมาฟองดำา เขยว และเหลองใหรบผด ดำา เขยว และเหลองยกอายความข!นตอส ใหวนจฉยวาคดทพเศษฟองดำา เขยว และเหลองใหรบผดดงกลาวขาดอายความหรอไม

กรณของดำาและเหลอง เปนการฟองผสงจายและผสลกหลง ซงตามมาตรา 1002 หามมใหฟองเมอพนเวลาหนงปนบแตวนทไดลงในคำาคดคาน และกรณของเขยวเปนการฟองผรบรองตวแลกเงน ซงมาตรา 1001 หามมใหฟองเมอพนเวลาสามป นบแตวนตวถงกำาหนด การทพเศษฟองแดงผสลกหลงคนหนง หาทำาใหอายความสะดดหยดลงแกดำา เขยว และเหลองไม ท!งน!โดยผลของมาตรา 1004 คดของพเศษจงขาดอายความ

มาตรา 1001 ในคดฟองผรบรองตวแลกเงนกด ผออกตวสญญาใชเงน กด ทานหามมใหฟองเมอพนเวลาสามปนบแตวนตวน!น ๆ ถงกำาหนดใชเงน

มาตรา 1002 ในคดทผทรงตวเงนฟองผสลกหลงและผสงจาย ทาน หามมใหฟองเมอพนเวลาปหนงนบแตวนทไดลงในคำาคดคานซงไดทำาข!น ภายในเวลาอนถกตองตามกำาหนด หรอนบแตวนตวเงนถงกำาหนด ใน กรณทมขอกำาหนดไววา "ไมจำาตองมคำาคดคาน"

มาตรา 1004 เมออายความสะดดหยดลงเพราะการอนหนงอนใด ซงกระทำาแกคสญญาแหงตวเงนฝายใดฝายหนง ทานวายอมมผลสะดด หยดลงเพยงแตแกคสญญาฝายน!น

13.2.6 ผลของหน!เดมเกยวกบอายความตวเงนเคมสงจายเชคจำานวนหนงพนบาทนำาไปแลกเงนสดจากจดซงเปนเพอ

กน จดลมเชคไวในโตะทำางานจนเวลาลวงพนไปกวาหนงปนบแตวนสงจายเชคแลว จงไดนำาเชคไปยนตอธนาคารเพอใหใชเงน ธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชคจดทวงเงนตามเชคจากเคม แตเคมปฏเสธไมยอมใชให จงใหคำาแนะนำาแกจดวามทางทจะไดรบชำาระหน!จำานวนหนงพนบาทน!หรอไม

สทธเรยกรองในมลหน!ตามเชคซงจดในฐานะผทรงมตอเคมผจายน !น กฎหมายกำาหนดอายความไวเพยงหนงปเตม มาตรา 1002 ดงน!น จงไมอาจใช

113

สทธฟองบงคบใหเคมชำาระหน!ตามเชคเพราะถาเคมตอสวาคดขาดอายความฟองรองแลวศาลกตองพพากษายกฟอง และกรณน!เปนเรองการสงจายเชคแลกเงนสด จงไมมมลหน!เดมทจะบงคบกนไดอก

13.3 ตวเงนปลอม ตวเงนถกลก ตวเงนหาย1. ตวเงนปลอมหมายถง ตวเงนทมการกระทำาใหผดแปลกไปจากตวเงน

ทแทจรง ไดแก ตวเงนทมลายมอชอปลอมหรอมการเปลยนแปลงแกไขในขอสำาคญแหงตวเงน

2. การทลายมออนหนงในตวเงนปลอมยอมไมกระทบถงความสมบรณของลายมอชออนๆ ในตวเงน แตผลทมตอลายมอชอปลอมหรอลายมอชอลงโดยปราศจากอำานาจน!น กฎหมายกำาหนดวาเปนอนใชไมไดเลย

3. ถาขอความในตวเงนใดมการเปลยนแปลงในขอสำาคญ ตวเงนน!นเปนอนเสยไป เวนแตยงคงใชไดตอคสญญาซงเปนผทำาการแกไขเปลยนแปลงน!น หรอไดยนยอมกบการแกไขเปลยนแปลงน!น กบผสลกหลงในภายหลง

4. เมอตวเงนถกลกหรอตวเงนหาย ผทรงตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจายผสมอางยามประสงค ผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวลตามแตม เพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวน!น

13.3.1 ตวเงนปลอมดำาลงลายมอชอในเชคสงธนาคารสยามพาณชยใหจายเงนจำานวน

1,000 บาทแกแดง ตอมาแดงทำาเชคหายมคนเกบไดแลวปลอมลายมอชอแดงสลกหลงโอนใหขาวผรบโอนไวโดยสจรต ขาวสลกหลงเชคโอนใชหน!คาซ!อสนคาแกบรษทมะมวงจำากด

(ก) หากบรษทมะมวงจำากด นำาเชคไปยนตอธนาคารสยามพาณชย แตธนาคารสยามพาณชยปฏเสธการใชเงนบรษทมะมวงจำากดจะเรยกรองเงนตามเชคจากใครไดบางหรอไม

(ข) หากธนาคารสยามพาณชยจำากดไดจายเงนตามเชคใหแกบรษทมะมวงจำากดไปโดยไมทราบวาลายมอช อของแดงเปนลายมอช อปลอม ธนาคารสยามพาณชยจำากดจะหกเงนทจายไปจากบญชเงนฝากของดำาไดหรอไม

114

(ก) บรษทมะมวงจำากด เรยกเงนตามเชคไดจากขาวผสลกหลง แตไมมสทธเรยกรองจากแดงเพราะลายมอชอแดงเปนลายมอชอปลอม และไมมสทธเรยกรองจากดำาผสงจายเพราะการสลกหลงขาดสาย

(ข) ธนาคารหกบญชเงนฝากของดำาไดเพราะธนาคารไดใชเงนตามเชคไปตามทางการคาปกต โดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอ ถงแมลายมอชอของแดงจะปลอมแตกเปนลายมอชอผสลกหลงไมใชลายมอชอผสงจาย ธนาคารยอมไดรบการคมครองตามมาตรา 1009

มาตรา 1009 ถามผนำาตวเงนชนดจะพงใชเงนตามเขาสงเมอทวงถาม มาเบกตอธนาคารใด และธนาคารน!นไดใชเงนใหไปตามทางคาปกตโดย สจรตและปราศจากประมาทเลนเลอไซร ทานวาธนาคารไมมหนาทจะ ตองนำาสบวาการสลกหลงของผรบเงน หรอการสลกหลงในภายหลงราย ใด ๆ ไดทำาไปดวยอาศยรบมอบอำานาจแตบคคลซงอางเอาเปนเจาของ คำาสลกหลงน!นและถงแมวารายการสลกหลงน !นจะเปนสลกหลงปลอม หรอปราศจากอำานาจกตาม ทานใหถอวาธนาคารไดใชเงนไปถกระเบยบ

13.3.2 ตวเงนถกลก ตวเงนหายเมอตวเงนหายไปจากการครอบครองของผทรง กฎหมายกำาหนด

หนาทของผทรงไวอยางไรผทรงมหนาทบอกกลาวเปนหนงสอแจงไปยงคสญญาทกฝายในตว

เงนเพอใหบอกปดไมใชเงนตามตว มาตรา 1010มาตรา 1010 เมอผทรงตวเงนซงหายหรอถกลกทราบเหตแลวในทนใดน !น

ตองบอกกลาวเปนหนงสอไปยงผออกตวเงน ผจาย ผสมอางยามประสงค ผรบรองเพอแกหนาและผรบอาวล ตามแตมเพอใหบอกปดไมใชเงนตามตว เงนน!น

แบบประเมนผลหนวยท 131. ผมหนาทใชเงนตามตวสญญาใชเงนคอ ผออกตว2. คำาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน เปนรายการสำาคญซงจะขาดเสยมไดในตว

สญญาใชเงน3. การกำาหนดอตราดอกเบ!ยในตวสญญาใชเงน ถาตวสญญาใชเงนไมไดกำาหนด

ดอกเบ!ยไว ผทรงเรยกดอกเบ!ยไมได4. ในคดฟองผรบรองตวแลกเงนหรอผออกตวสญญาใชเงน กฎหมายหามมใหฟอง

เพอพนเวลา 3 ป นบแตวนทตวน!นถงกำาหนดใชเงน 5. ในคดผทรงเชคฟองผสงจายใหรบผดตามตวเงน กฎหมายหามมใหฟองคด เมอ

พนกำาหนด 1 ป นบแตวนทลงในเชค

115

6. ในคดทผสลกหลงฟองไลเบ!ยกนเองและไลเบ!ยเอาแกผสงจาย กฎหมายหามมใหฟองคด เมอพนเวลา 6 เดอน นบแตวนทผสลกหลงเขาถอเอาตวเงนและใชเงนหรอนบ แตวนทผสลกหลงน!นเองถกฟอง

7. การทลายมอชออนหนงในตวเงนปลอมน!น ยอมไมกระทบถงความสมบรณแหงลายมอชออนๆ ในตวเงนน!น

8. การลงลายมอชอในกรณทถอวาเปนการลงลายมอชอปลอม เชน ดำาลงชอวา แดง“ ” โดยเจตนาใหคนอนเขาใจวาเปนลายมอชอของแดง

9. ธนาคารซงไมจายเงนตามเชคใหแกผทรงตามทางคาโดยสจรตและปราศจากประมาทเลนเลอจะหกเงนทไดจายไปน !นจากบญชลกคาไมไดในกรณ ลายมอชอผสงจายปลอม

10. ตวเงนหายหรอถกลก ผทรงมหนาทคอ บอกกลาวเปนหนงสอเปนลายลกษณอกษร ไปยงคสญญาทกฝายแหงตวเงนเพอใหบอกปดไมใชเงนตามตวน!น

11. ผทเปนคสญญาในตวสญญาใชเงนคอ ผออกตว ผรบเงน 12. อายความ 3 ป นบแตวนทตวถงกำาหนดใชเงนใชสำาหรบกรณ ผสลก

หลงฟองผสงจาย13. ดำาออกเชคสงจายธนาคารใหธนาคารจายเงนจำานวนหนงแกแดง แต

ธนาคารปฏเสธการใชเงนตามเชค ถาแดงจะฟองเรยกเงนตามเชคจากดำา จะฟองเสยภายในกำาหนดเวลา ภายใน 1 ป นบแตวนททลงในเชค

14. เคมออกเชคสงใหธนาคารจายเงนจำานวนหนงแกใหจด จดสลกหลงโอนใหหวานเปนการชำาระหน!หวานสลกหลงโอนใหเปร!ยว เปร!ยวยนเชคตอธนาคารเพอใหใชเงนแตธนาคารปฏเสธการจายเงน เปร!ยวเรยกรองเงนตามเชคจากหวานและไดเงนตามเชคไปแลว เปร!ยวคนเชคใหหวาน เชนน! หากหวานประสงคจะฟองไลเบ!ยจากจด จะตองฟองภายในอายความ ภายใน 6 เดอนนบแตวนทหวานใชเงนตามเชคใหแกเปร!ยวไป

15. ดำาลงชอวาแดง โดยต!งใจลงชอแทนแดง แตความจรงแดงหาไดมอบอำานาจใหดำาลงชอแทนไม เชนน! ลายมอชอลงโดยปราศจากอำานาจของแดง ซงแดงอาจ ใหสตยาบนในภายหลงได

16. ธนาคารซงไดใชเงนไปตามเชคซงมรายการสลกหลงปลอม จะถอวาไดใชเงนไปถกระเบยบเมอ ไดใชเงนโดยตรวจลายมอคสญญาในตวถกตอง

หนวยท 14 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวเงนและการประกนดวยบคคลและทรพย

116

1.ตวแลกเงนเปนเคร องมอทางธรกจการคาท ำาใหดำาเนนการไปอยางสะดวกประหยดและปลอดภย

2.แนวปฏบตทางธรกจ การประกน เปนเครองมออกชนดหนงทสงเสรมใหธรกจดำาเนนไปอยางมประสทธภาพ ระหวางผรวมคาดวย

14.1 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตว1. ตวแลกเงนมความสำาคญตอธรกจการคาอยางมาก เปนตราสารทเจา

หน!สงใหลกหน!จายเงนและสามารถทำาตราสารอนน!เพอ(ก) เปนเครองมอในการชำาระหน!(ข) เปนเครองมอหรอหลกประกนในการขอกยมเงน(ค) เปนเครองมอในการโอน หรอขนสงเงน

2. ตวสญญาใชเงน เปนเครองมอเครดต ทมความสำาคญตอธรกจการคาเชนเดยวกบตวแลกเงน เปนตราสารทลกหน!ออกใหเจาหน! โดยใหคำามนสญญาวาจะใชเงนจำานวนหนงแกบคคลหนง

3. เชค เปนเครองมอทใชเพอชำาระหน! เปนตราสารทผสงจายสงใหธนาคารจายเงนแกผรบ ซงมความสำาคญตอธรกจการคามาก ผทรงสามารถนำาตราสารน!เพอ

(ก) ชำาระหน!(ข) เปนหลกประกนเพอกยมเงน

14.1.1 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวแลกเงนตวแลกเงนมความสำาคญตอธรกจอยางไรตวแลกเงนมความสำาคญตอธรกจอยางมาก สามารถนำาตราสารอนน!

เพอเปนประโยชน ดงน!(1) เครองมอในการชำาระหน!(2) หลกประกนในการขอกเงน(3) เปนเครองมอในการโอนหรอขนสงเงน

14.1.2 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบตวสญญาใชเงนนาย ก. เปนตวแทนจำาหนายนำ!ามนปโตรเลยม การซ!อขายแตละคร !ง

การปโตรเลยมจะใหเครดต 30 วน โดยจะยอมรบตวสญญาใชเงนทธนาคาร

117

อาวลจากผซ!อ เพอใหมการซ!อขายเปนไปตามแนวปฏบตของการปโตรเลยม นาย ก. จะปฏบตอยางไร

นาย ก. ออกตวสญญาใชเงน โดยระบขอความครบถวนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 983 แลวนำาไปใหธนาคารอาวล จงสงมอบใหแกการปโตรเลยมเพอรบนำ!ามน

มาตรา 983 ตวสญญาใชเงนน!น ตองมรายการดงจะกลาวตอไปน! คอ(1) คำาบอกชอวาเปนตวสญญาใชเงน(2) คำามนสญญาอนปราศจากเงอนไขวาจะใชเงนเปนจำานวนแนนอน(3) วนถงกำาหนดใชเงน(4) สถานทใชเงน(5) ชอ หรอยหอของผรบเงน(6) วนและสถานทออกตวสญญาใชเงน(7) ลายมอชอผออกตว

14.1.3 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบเชคทานมวธสงจายเชคอยางไร จงจะเปนวธการทรดกมและปลอดภย

อธบายการสงจายเชควธทรดกมและปลอดภยทสด ควรระบชอผรบเงน ขด

ฆา หรอผถอ“ ” ออกและขดครอมเชคในกรณทจำาเปนเทาน !นจงจะสงจายเชคเงนสด หรอเชคผถอ

14.2 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยบคลและทรพย1. การประกนดวยบคคล เปนกรณทมบคคลภายนอกเขามาทำาสญญาคำ!า

ประกนจะชำาระหน!แทนลกหน!ตอเจาหน! ในเมอลกหน!ไมชำาระ การประกนดวยบคคลมบทบาทตอธรกจการคาอยางมาก

2. การคำ!าประกนดวยบคคล เจาหน!จะพจารณาถงความสามารถในการชำาระหน!ของลกหน!และของผคำ!าประกน

3. การประกนดวยทรพย เปนการทผประกนเอาทรพยเขาเปนหลกประกนในหน!ของลกหน!คอ การจำานอง และจำานำา

4. การประกนดวยทรพย มบทบาทตอธรกจการคามากเชนกน ตามปกตธนาคารจะพจารณาถงวตถประสงคของการก และความสามารถในการชำาระหน!คนของผกเปนอนดบแรก สวนหลกประกนจะพจารณาอนดบสอง ท!งน!

118

เนองจากวตถประสงคของการใหก ธนาคารหวงจะใหผกชำาระคนดวยเงนไมใชหลกทรพยทนำามาเปนประกน

14.2.1 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยบคคลแนวปฏบตทางธรกจ บคคลประเภทไหนสามารถเปนผคำ!าประกนหน!

ของธนาคารไดและหน!น !นหากแยกออกตามประเภทของสนเชอสามารถแยกออกไดมอะไรบาง

แนวทางปฏบตทางธรกจ บคคลทธนาคารยนยอมใหเปนผคำ!าประกนหน!ไดน !น จะตองเปนบคคลทธนาคารเชอถอและไวใจได นอกจากน!นจะตองมทรพยสนพอทจะชำาระหน!แกธนาคารไดหากลกหน!ไมยอมชำาระ สวนหน!ทคำ!าประกนไดดวยบคคล สามารถแยกออกไดดงน!

(1) เงนกทวไป(2) เงนกเบกเกนบญช(3) การซ!อลดตวเงน(4) การคำ!าประกน(5) การรบรองและอาวลตวเงน

14.2.2 แนวปฏบตทางธรกจเกยวกบการประกนดวยทรพยทรพยอะไรบางทธนาคารนยมรบเปนหลกประกนเงนกทรพยทธนาคารนยมรบประกนเงนกม 2 ประเภทคอ(ก) อสงหารมทรพย ไดแกทดนและสงปลกสรางบนดน(ข) สงหารมทรพย 7 ชนด ไดแก

- เงนฝากธนาคาร- พนธบตร- ตวสญญาใชเงนของบรษทการเงนทเชอถอได- สนคา- เครองจกร- เรอ- ใบหน

แบบประเมนผลหนวยท 14

119

1. ตวเงนมประโยชนคอ ชวยใหธรกจการคาดำาเนนไปอยางสะดวก ปลอดภยและ ประหยด

2. ตวสญญาใชเงนประเภททมเครดตทสด คอตวสญญาใชเงนทธนาคารรบอาวล3. ตวแลกเงนมประโยชนสำาหรบผทรงตวหรอผรบเงนตามตวคอ ผทรงหรอผรบเงน

ตามตวสามารถนำาตวเงนน!ไปขายลดแกธนาคารกอนทจะถงกำาหนดจายเงนตามตว4. นาย ก. อยจงหวดเชยงใหม มความประสงคจะมาเทยวกรงเทพฯ เพอฉลองวนข!น

ปใหม นาย ก. มความประสงคจะนำาเงนมาใชจำานวน 10,000 บาท ทานเปนนาย ก. จะนำาเงน 10,000 บาท ลงมากรงเทพฯ ดวยวธการทสะดวกและปลอดภยคอ ซ!อดราฟทสงจายเงนทกรงเทพฯ

5. ตวสญญาใชเงน มประโยชนแกลกหน!คอ ชวยผอนผนระยะเวลาการชำาระหน!แกลกหน!

6. การใชเชคเบกเงนจากธนาคารน!นลกคาจะตองใชเชคชนดท ไดมาจาธนาคาร7. การประกนชนดทธนาคารมความเสยงมากทสดคอ คำ!าประกน8. ธนาคารจะเขาไปคำ!าประกนหน!ของลกหน!โดยออกหนงสอคำ!าประกนใหไดแก (1) คำ!า

ประกนซองประกวดราคา (2) คำ!าประกนสญญา (3) คำ!าประกนซ!อเชอ (4) คำ!าประกนการชำาระภาษอากร

9. การประเมนราคาทดนและบาน เพอประกนหน!เงนก ปกตธนาคารจะอนมตใหกไดในอตรา รอยละ 50-60

10. สงหารมทรพยทธนาคารจะรบจำานำาไดแก พนธบตรรฐบาล กบตวสญญาใช เงนทเชอถอได

11. แคชเชยรเชคหมายถง เชคทธนาคารเปนผสงจาย12. ตวเงนมประโยชนตอธรกจ การคาภายในประเทศและระหวางประเทศ13. ดราฟทมประโยชนตอธรกจการคาคอ เปนเครองมอโอนเงนไปตางจงหวด

หรอจากตางจงหวดเขากรงเทพฯ หรอระหวางประเทศ 14. นาย ก. ขายสนคาใหนาย ข. นาย ข. ผซ!อสนคาไดสงจายเชคขดครอมใหแก

นาย ก. เพอชำาระคาสนคา นาย ก. ไมมความประสงคทจะไดรบเชคของนาย ข. เพอเปนการชำาระคาสนคาเนองจากไมมความมนใจวาเงนในบญชจะมพอจายหรอไม ทานเปนนาย ก. จะแกไขปญหาโดย นำาเชคน!นไปใหธนาคารรบรอง

15. วธการใชเชคทถกตองทสดคอ ควรระบชอผรบเงน พรอมท!งขดฆา หรอผ“ ถอ” ออก และขดครอมเชคเชคในกรณทจำาเปนเทาน!น จงจะจายเชคเงนสด หรอผถอ

16. การกเงนธนาคารโดยบคคลคำ!าประกนมหลกเกณฑอยางไร ในการเลอกผกและผคำ!าประกนคอ ตองมทรพยและเชอถอได

17. นาย ก. เปนพอคาในกรงเทพฯมความประสงคขอกเงนธนาคารเพอหมนเวยนในธรกจการคาโดยเสนออสงหารมทรพย จดทะเบยนจำานองเปนประกน

120

ธนาคารจะพจารณาหลกเกณฑทจะอนมตเงนกรายน!คอ วตถประสงคในการกอยในหลกการทจะลงทน ลงทนในสนคาทตองใชเปนประจำาวนของผบรโภค และกำาลงอยในความ นยม สวนหลกทรพยมราคา 2 : 1 ของจำานวนเงนก ผขอกเปนคนดและเชอถอได

18. สงหารมทรพยทธนาคารไมรบจำานำาไดแก แหวนเพชร19. หากพอคา มความประสงคจะไดเงนทนเพอหมนเวยนในธรกจ จะมวธการท

จะใหไดเงนทนน !นมา เชน (ก) ขอกธนาคาร โดยเสนอสงหารมทรพยจำานองเปนประกน (ข) ขอกธนาคาร โดยเสนออสงหารมทรพยจำานำาเปนประกน (ค) ขอกโดยมบคคลคำ!า ประกน (ง) นำาสนคามนคลงไปจำานำากบธนาคาร

20. ตวสญญาใชเงน และตวแลกเงน มประโยชนแกผทรงคอ นำาตวไปขายลด กอนทตวจะถงกำาหนดชำาระตามวนทในตวได

หนวยท 15 ความผดทางอาญาเกยวกบการใชเชค1.พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534 เปนกฎหมายท

บญญตความผดทางอาญาของผออกเชคเพมข!นเปนอกสวนหนงตางหากจากความรบผดทางแพง อนเปนมาตรการทางอาญาเพอคมครองสทธและปองกนความเสยหายจากผเกยวของทกฝายในการใชเชค

2.ลกษณะของการกระทำาอนเปนความผดเกยวกบการใชเชค จะตองเขาลกษณะอนมาตราในอนมาตราหนงในมาตรา 4 แหงพรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค ซงแตละลกษณะความผดยอมเปนความผดแยกตางหากจากกน

3.ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค เปนความผดอนยอมความได ซงผเสยหายจะตองรองทกขตอเจาพนกงานหรอฟองคดตอศาลภายในกำาหนด 3 เดอน นบแตวนทรเร องความผดและรตวผกระทำาความผด

15.1 สาระสำาคญของกฎหมายวาดวยความผดเกยวกบการใชเชค1. พรบ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคบญญตข!น เพอเปนเครอง

คมครองปองกนความเสยหายจากการใชเชค

121

2. เชคทจะเปนมลฐานความผดทางอาญา จะตองอาศยหลกกฎหมายเบ!องตนอนเกยวกบเชค ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยเปนหลกประกอบการพจารณา รวมท!งเชคน!นจะตองเปนเชคทออกเพอชำาระหน!โดยชอบดวยกฎหมายกอใหเกดความผกพนแกคกรณ

15.1.1 ความเปนมาของกฎหมายพรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคประกอบดวยความผด

อยางไรบางพรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคไดกำาหนดลกษณะความ

ผดไว 5 ประการ ดงทบญญตไวในมาตรา 4 วา ผใดออกเชคเพอชำาระหน!ทมอยจรงและบงคบไดตามกฎหมายโดยมลกษณะหรอมการกระทำาออยางใดอยางหนงดงตอไปน!

(1) ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคน!น(2) ออกเชคโดยในขณะทออกไมมเงนอยในบญชอนจะพงใหใชเงน

ได(3) ออกเชคใหใชเงนมจำานวนสงกวาทมอยในบญชอนจะพงใหใช

เงนไดในขณะทออกเชคน!น(4) ถอนเงนท!งหมด หรอแตบางสวนนอกจากบญชอนจะพงใหใช

เงนตามเชคจนจำานวนเงนไมเพยงพอทจะใหใชเงนตามเชคน !นได(5) หามธนาคารมใหใชเงนตามเชคน!นโดยเจตนาทจรต

15.1.2 ลกษณะของเชคทจะเปนมลฐานแหงความผดอวน สงจายเชคใหผอมไวเปนประกนคาซ!อเครองรบโทรทศนทผอมได

ขายใหแกอวน โดยมขอตกลงกนวาผอมจะตองนำาเชคมาแลกเงนจากอวนกอน แตผอมกบนำาเชคไปเบกเงนจากธนาคาร โดยไมนำามาแลกเงนจากอวนตามขอตกลง เมอธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค อวนจะมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคหรอไม

อวนไมมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค เพราะผอมนำาเชคไปเบกเงนจากธนาคารฝาฝนขอตกลง ถอไดวาผอมยงไมมอำานาจทำาได (มาตรา 4 พรบ. ความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534)

15.2 ลกษณะของการกระทำาอนเปนความผด

122

1. การออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคเปนเร องทผออกเชคมบญชหรอไมมบญชอยทธนาคาร แตมเจตนาทจรตในการเขยนเชคเพอมใหธนาคารจายเงน

2. การออกเชคโดยในขณะทออกเชคน !นไมมเงนในบญชอนจะพงใหใชเงนได เปนเร องทผออกเชคมบญชอยในธนาคาร แตพอถงวนทเชคถงกำาหนดชำาระเงนอยผออกเชคไมมเงนอยในบญชเลย

3. การออกเชคใหใชเงนมจำานวนสงกวาจำานวนเงนทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได ในขณะทออกเชค เปนเรองทผทเคยคากบธนาคารไดออกเชคสงจายเงน พอถงวนทเชคถงกำาหนดใชเงน ปรากฏวาเงนในบญชไมพอจายตามเชค

4. การออกเชคแลวถอนเงนท !งหมดหรอบางสวนจากบญชจนมเงนเหลอไมพอจายตามเชค เปนกรณทผสงจายเชคมเงนอยในบญชพอทจะจายตามเชคไดในขณะออกเชค แตตอมาไดถอนเงนท !งหมดหรอบางสวนจนไมพอจายตามเชคได

5. การหามธนาคารมใหใชเงนตามเชคโดยเจตนาทจรต เปนเร องทผสงจายเชคกระทำาเพอแสวงหาประโยชนทมควรได โดยชอบดวยกฎหมายสำาหรบตนเองและผอน โดยมงหมายจะไมใหผทรงโดยชอบดวยกฎหมายไดรบเงนจากธนาคาร

15.2.1 การออกเชคโดยเจตนาทไมใหมการใชเงนตามเชคน!นเรองมเงนในบญชกระแสรายวนจำานวน 100,000 บาท ไดเขยนเชคสง

จายเงนชำาระหน!บว 80,000 บาท เชคลงวนท 1 เมษายน 2536 และวนเดยวกนน!นเอง กไดเขยนเชคสงจายเงนเพอช ำาระคาซ !อโทรทศนจากแมวจำานวน 25,000 บาท เมอแมวไปเบกเงนจากธนาคาร ธนาคารปฏเสธการจายเงน เนองจากเงนในบญชของเรองไมพอจาย เพราะบวไมไดเบกเงน 80,000 บาท กอนหนาน !น ดงน!ใหวนจฉยวา เรองมความผดจาก พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคหรอไม เพราะเหตใด

กรณน!เรองมความผดตาม พรบ. วาดวยความผดเกดจากการใชเชค เพราะวา การทเรองออกเชคชำาระหน!บวไปแลวจำานวน 80,000 บาท เหลอเงนในบญชเพยง 20,000 บาท เรองยงไดเขยนเชคชำาระหน!คาสนคาใหแกแมวอก

123

25,000 บาท การกระทำาของเรองเปนการออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนแกแมวตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคมาตรา 4(1)

15.2.2 การออกเชคโดยในขณะทออกเชคน!นไมมเงนในบญชอนจะพงใหใชเงนได

การออกเชคโดยในขณะทออกน !นไมมเงนอยในบญชอนจะพงใหใชเงนได หมายความวาอยางไร

หมายความวาในวนทออกเชค (วนทลงในเชค) อนเปนวนทเชคถงกำาหนดชำาระหน! ผทรงนำาเชคไปข!นเงนจากธนาคาร แตบญชเงนฝากของผสงจายไมมเงนเหลออยเลย

15.2.3 การออกเชคใหใชเงนมจำานวนสงกวาจำานวนเงนทมอยในบญชอนจะพงใหใชเงนไดในขณะทออกเชคน!น

การออกเชคใหใชเงนมจำานวน สงกวาจำานวนเงนทมอยในบญช อนจะพงใหใชเงนไดในขณะทออกเชคน!นหมายความวาอยางไร

หมายความวา ออกเชคมยอดจำานวนเงนสงกวาจำานวนเงนทมอยในบญชเงนฝากในวนทเชคถงกำาหนดชำาระเงนจงมเงนไมพอจายตามเชคได

15.2.4 การออกเชคแลวถอนเงนท!งหมดหรอบางสวนออกจากบญช อนจะพงใหใชเงนตามเชคจนจำานวนเงนเหลอไมเพยงพอทจะใชเงนตามเชคน!นได

การออกเชคแลวถอนเงนท!งหมดหรอบางสวนออกจากบญชอน จะพงใหใชเงนตามเชคจนจำานวนเงนทเหลอไมเพยงพอทจะใชเงนตามเชคไดน !น หมายความวาอยางไร

ผสงจายออกเชคไดใหผอนไปแลวโดยมจำานวนพอจายตามเชคให แตตอมากอนวนทถงกำาหนดในเชคผออกเชคถอนเงนท !งหมดหรอบางสวนออกจากบญชจนทำาใหมเงนในบญชไมพอจายตามเชค

15.2.5 หามธนาคารมใหใชเงนตามเชคน!นโดยเจตนาทจรตมนสงซ!อสนคาจากแมน มนจายเชคชำาระหน!คาซ!อสนคาใหแมนไวกอน

ทแมนจะสงมอบสนคาใหมน เมอถงกำาหนดสงมอบสนคาแลว แมนไมสงมอบ

124

สนคาใหมนตามกำาหนด มนจงแจงอายดเชคกบธนาคารหามจายเงนตามเชค ดงน! มนจะมความผดหรอไม

มน ยอมไมมความผด เพราะการกระทำาของมนไมมเจตนาทจรตในการสงหามธนาคารมใหจายเงนตามเชค (มาตรา 4 พรบ. ความผดอนเกดจากการใชเชค พ.ศ. 2534)

15.3 การดำาเนนคด1.ผเสยหายในคดความผดทางอาญาเกยวกบการใชเชค ไดแก ผทไดรบ

ความเสยหาย เมอธนาคารปฏเสธการจายเงน เชนผทรงเชค2.ผกระทำาความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค

นอกจากผสงจายเชคแลวบางกรณผรวมกระทำาผดซงอาจเปนตวการหรอผสนบสนนการกระทำาความผด

3.ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนความผดอนยอมความได ผเสยหายตองรองทกขภายใน 3 เดอน นบแตวนทรเร องความผดและรตวผกระทำาความผด มฉะน!นคดเปนอนขาดอายความ

4.การควบคมหรอขงผตองหา หรอจำาเลย ตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนไปตาม พรบ. จดต!งศาลแขวงและวธพจารณาความอาญาในศาลแขวง พ.ศ. 2499 สวนการปลอยชวคราวใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลสงปลอยชวคราวโดยมประกน แตไมมหลกประกน หรอมประกนและหลกประกนไมเกนหนงในสามของจำานวนเงนตามเชค

5.เนองจากความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคเปนความผดอนยอมความไดเมอผเสยหายถอนคำารองทกข ถอนฟอง ยอมความ และคดเลกกน สทธนำาคดอาญามาฟองตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ ยอมระงบไป

15.3.1 ผเสยหายแดงออกเชคใชเงนใหขาว และขาวสลกหลงใชหน!ใหเหลอง เหลองลง

ลายมอชอดานหลงเชคและสงมอบเชคใหชมพนำาไปเขาบญชของชมพ แตธนาคารตามเชคปฏเสธการจายเงน ตอมาเชคไดกลบมาอยทฟา ดงน! ฟาจะมสทธรองทกขและฟองคดตอศาลไดหรอไม

125

ฟาไมใชผทรงเชคในวนทธนาคารปฏเสธการจายเงน อนเปนวนเกดเหตจงไมใชผเสยหายทจะมสทธรองทกขและไมมอำานาจนำาเชคมาฟอง

15.3.2 ผกระทำาความผดแดงกบดำาเปนหน!ขาว แดงเขยนกรอกขอความลงในเชค ใหดำาเซนชอ

เปนผสงจายนำาเชคไปชำาระหน!ขาว ตอมาธนาคารปฏเสธการจายเงนตามเชค ขาวจงรองทกขและฟองคดหาวาแดง และดำา รวมกนออกเชคโดยไมมเงนอนเปนความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ แดงจะอางวาตนมไดเปนผสงจายไมตองรบผด ไดหรอไม

การกระทำาของแดงทเขยนกรอกขอความในเชคซงธนาคารปฏเสธการจายเงนดงกลาวยอมมความผดฐานเปนตวการรวมกระทำาความผดฐานออกเชคไมมเงน

15.3.3 การรองทกข อายความรองทกข การฟองคด การควบคม ขง ปลอยชวคราว

แดงไดรองทกขตอพนกงานสอบสวนไดดำาเนนคดแกดำาในความผดฐานออกเชคไมมเงน ในหนงสอรองทกขมขอความใหเจาพนกงานดำาเนนคดจนถงทสด ผเสยหายบอกกบตำารวจวาตองการใหไดเงนตามเชคคนเทาน!น ไมอยากเอาโทษ ตำารวจจงยงไมสอบสวนดำาเนนคด ตอมาเมอดำาไมใชเงน แดงจงมาแจงตำารวจจบดำา ดงน!พนกงานสอบสวนจะดำาเนนคดไดหรอไม

พนกงานสอบสวนยอมมอำานาจทำาการสอบสวนดำาเนนคดได เพราะไดมการรองทกขทชอบดวยกฎหมายแตแรกแลว สวนกรณทแดงบอกกบตำารวจวาตองการไดเงนคน ไมอยากเอาโทษน!นมใชเปนการแสดงเจตนาวาไมตดใจดำาเนนคดดำาแตอยางไรหรอไม

15.3.4 การถอนคำารองถอนฟอง ยอมความและคดเลกกนแดงผเสยหายไดรองทกขในคดความผดอนเกยวกบการใชเชค กลาว

หาขาวตอ ร.ต.ต. เหลอง ซงเปนพนกงานสอบสวนไวแลว ตอมาแดงไดขอถอนคำารองทกขตอ ร.ต.ต. เหลอง ดงน! แดงจะฟองคดน!ตอศาลอกไดหรอไม

แดงยอมนำาคดไปฟองตอศาลไมได เพราะการถอนคำารองทกขทำาใหสทธนำาคดอาญามาฟองเปนอนระงบไป ตาม ปวอ. มาตรา 39 (2)

126

แบบประเมนผลหนวยท 151. กรณทถอวาเปนการออกเชคเพอกอใหเกดความผกพนในการช ำาระหน! อนเปน

ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคไดแก การออกเชคลวงหนาเพอชำาระหน!

2. การออกเชคโดยการแกลงเขยนตวเลขกบตวอกษรแสงดจำานวนเงนตางกน เมอผ ทรงนำาเชคข!นเงนทธนาคารๆ ปฏเสธการจายเงน การกระทำาของผสงจายเขาลกษณะความผด ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชคน !น

3. ก. ออกเชคโดยไมลงวนทให ข. ข. นำาเชคไปยนใหธนาคารใชเงน ธนาคารปฏเสธการจายเงนดงน! ไมมความผด เพราะไมมวนททกระทำาความผด

4. การออกเชคโดยในขณะทออกไมมเงนในบญชอนจะพงใชเงนได หมายถง ผสงจายเชคไมมเงนอยในบญชในวนทในวนทลงในเชค

5. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ เกดข!นเมอ ธนาคารปฏเสธการใชเงน

6. แดง ออกเชคชำาระหน!ใหดำา ดำาสลกหลงสงมอบเชคชำาระหน!เขยว เขยวนำาเชคไปยนเขาบญชทธนาคาร ธนาคารปฏเสธการจายเงน เขยวสงมอบเชคชำาระหน!ใหเหลอง ดงน! ผเสยหายในการรองทกขดำาเนนคดคอ เขยว

7. แดงเปนลกหน!ดำา 5,000 บาท ถกดำาทวงหน!จงไปหาขาวกบเหลอง ใหออกเชคใช แลวแดงนำาเชคมาสลกหลงใหดำาเปนการชำาระหน! ซงแดง ขาว เหลอง รวาเงนในบญชของขาวและเหลองทธนาคารไมพอจาย ดงน!บคคลทถอวาเปนผกระทำาผดคอ แดง เหลอง และขาว

8. ธนาคารไดปฏเสธการจายเงนตามเชคเมอวนท 10 มกราคม 2536 ผเสยหายรถงการกระทำาผดและรตวผกระทำาผดในวนทธนาคารปฏเสธการจายเงน ผเสยหายจะตองรองทกขตอพนกงานสอบสวนหรอยนฟองตอศาลภายในวนท 10 เมษายน 2536

9. แดงผเสยหายไดรองทกขภายในเวลาทกฎหมายกำาหนดแลว แดงจะตองฟองคดภายในกำาหนดเวลาพรอมกบไดตวผกระทำาผดมาดวยอยางชาทสด ภายใน 5 ป คดจงจะ ไมขาดอายความ

10. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ เลกกน เมอผกระทำาความผดนำาเงนตามเชคฯไปชำาระแกผทรงเชค ภายในกำาหนด 30 วน นบแตวนทผออกเชคไดรบหนงสอบอกกลาวจากผทรงเชควาธนาคารไมใชเงนตามเชค

11. กรณ การออกเชคใหมแทนฉบบเกา เพอชำาระหน!เดม ถอวาเปนการออกเชคเพอกอใหเกดความผกพนในการชำาระหน!อนเปนความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชค

127

12. นายชมออกเชคสงจายเงนใหนายชนจำานวน 1,000 บาท แตนายชมไมตองการใหนายชนไดรบเงน จงแกลงเขยนตวหนงสอเปนหนงรอยบาทถวน เมอผทรงนำาเชคไปข!นเงนจากธนาคาร ๆ ปฏเสธการจายเงน ดงน!ผสงจายเชคมความผดฐาน ออกเชคโดยเจตนาทจะไมใหมการใชเงนตามเชค

13. แดงออกเชคสงจายโดยระบชอดำาเปนผรบเงนและขดฆาคำาวา หรอผ“ถอ” ออก เนองจากแดงไมมเงนในบญชทจะจายใหดำา การกระทำาของแดงเขาลกษณะ ออกเชคในขณะททออกไมมเงนในบญชจะพงใชเงนได

14. นายสเขยนเชคในวนท 1 กนยายน 2535 สงเงนจายเงนใหนายสม 50,000 บาท โดยลงวนทในเชควนท 10 กนยายน 2535 ตอมาวนท 11 กนยายน 2535 นายสมนำาเชคไปยนตอธนาคาร แตธนาคารปฏเสธการจายเงน ดงน!ความผดเกดข!นเมอ วนท 11 กนยายน 2535

15. กรณความผดอนเกดจากการใชเชคเกดข!นแลว ผเสยหายในการรองทกขไดแก ผทรงเชค

16. ความผดตาม พรบ. วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคฯ ผเสยหายตองรองทกขภายในระยะเวลา 3 เดอน นบต!งแตวนทรถงการกระทำาความผดและรตวผกระทำาความผด

17. ผเสยหายไดรองทกขภายในกำาหนดเวลาแลวตองฟองคดภายใน กำาหนดเวลา 5 ป

******************************

128