စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

1

စးျမင႔(ေမ႔ေဆး)

အာဖရက ေရာက ျမနမာ တစေယာက

ဆရာ စးျမင ႔ေမ႔ေဆး ရ႔ပ ျဖစပါတယ။(ဆရာရ ႔ blog မ ကးယေဖာျပပါတယ)

ကၽ ႊနေတာ က ဆရာရ ႔စာဖတပရတသတ တစေယာကပါ။ အရငမေဟသမာ ကတညးက တစစကမတမတဖတခ႔တ႔သ တစေယာကပါ။အခ ဆရာစာေတြက blog မာ ျပနေတြ႔ရလ႔ စစညးျပး

တငျပထားတာပါ။

မရငးက ဖတခငရင ဆရာ website: www.soemyint.com က သြားေ၇ာကလညပတႏငပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

2

ေမ႔ေဆးလေသမႈတ႔လား

ေမေနေသာ လနာႏင ဆရာဝနဆရာမမား

၁၉၉၆ ခနစ မတလ ၂၇ ရကေန႔က နမးဘးယား Namibia ႏငငတြင တာ၀န ထမးေဆာငလက ရတ UNDP ၀နထမးေပါငးစ နးေႏာဖလယပြ တစခ ျမ႕ေတာ ၀ငးတြကWindhoek တြင ကငးပျဖစခပါတယ။ အမနေတာ

ႏးေႏာပြထက တစဥးန႔ တစဥး ေတြ႕ဆ ရငးႏးခြင ရေစရန ရညရြယတ ပြဆရင ပမနပါလမမယ။

အဒေန႔က Windhoek ျမ႕ျပင တစေနရာမာ ရတ Airport Lodge အနားယစခနးမာ စစညးမၾကတ နငငတစ၀မး ကလ၀နထမးေပါငးမာ စစေပါငး ၁၅၀ ေလာကရပါတယ။ ကမၻာအေရ႕ န႔ အေနာကဘကျခမး လမးေပါငးစန႕

ေတြ႔ဆ စားေသာက ေျပာဆႀကရတာမ႔ အလြနကပ ေပာစရာေကာငးလပါတယ။ အဒ အစညးအေ၀း ခနးမမာလစေတာ တစဥးခငး မမရ႕အမည၊ နငင၊ အလပအကင စတာေတြက ေျပာႀကားျပး

မတဆကႀကရပါတယ။

ဒါန႕မမတ႔အလည႔ေရာကေတာ ကၽြနေတာက စလ႔ " ကၽြနေတာ Dr စးျမင၊ ျမနမာႏငငသား ေမေဆး အထးဆရာ၀န အရာခါတေဆးရ " ေနာက Dr လြငေအာင က" အငဂလာ ေဆးရ၊" ထ႔ေနာက Dr ေဇာသနး က

"ကရကပစ ေဆးရ" စသျဖင ထထ ေျပာၾကရာ ေဘးမာ ၾကားရတလမား နညးနညး အဩသြားႀကတယ (ထငပါတယ)။ ဒနငငမာ ရတာမာ ရတာမ ေပါငး UNV ဆရာ၀န သးဥး၊ အားလး ျမနမာေတြ ခညး ပါလား ဆတ

သေဘာေပါ။ မမတ႔မာေတာ မမတ႔ႏငငအမညက ထတေျပာ (ႀကြား) လကႏငတာကပ မမတ႔ဘာသာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

3

ေကနပေနမ ပါေတာတယ။ အဒပြမာပ သရနငငသား စာရငးကင ပညာရငႏစဥးန႔ သကၽြမး ခငမင ခရပါတယ။ အာရသားခငးမ႔ ထငပါတယ။ ဒါေပမယ ဥးစးျမငတစေယာက ေမေဆးဆရာ၀န တစေယာက အျဖစ

အရာခါတမာ မညမေလာက ဥးေႏာကစား ေနရတာ ကေတာ အဒေန႔က ဘယသမသလကႀကမယ မထငမပါ။

တကယေတာ ေမေဆးဆရာ၀န ဆသညမာလညး စပယရယလစ တစေယာကပါ။ သ႔ေသာ လသ အနညးဆး (အခ႕ ရမနးပင မသပါ)။ ႀကႀကကလ႔ ေျပာရရင လြနခတ ၁၆ ႏစေလာကက ထငပါတယ၊ ကၽြနေတာလညး

ေမေဆးအျဖစ ေအာငကာစ၊ သတငးစာန႔ မဂၢဇငး အခ႕မာ ဟစစ ဒစစ ေဆာငးပါးေလး ေတြ ေရးကာစ၊ တစေန႔မာ (၀ါရင) စာေရးဆရာႀကး တစဥးန႔ သကၽြမး စကား လကဆ ကမပါတယ။ ကၽြနေတာက

ဆရာ၀နတစဥးအျဖစ သလကသညတြင သတစခါကအခြစပ ခခဖးေႀကာငး၊ အစာအမမ ေသြးယလ႔ ျဖစေႀကာငး ေသြးတ႔၊ ဂလးက(စ)တ႔ ပလငး အေတာသြငးျပး အသက လခ႔ရေႀကာငး၊ သ႔အား အသကကယေပးလကတ႔ ခြစပဆရာ၀နႀကးမာ မညသမည၀ါ ျဖစျပး သ႔အား ယေန႔တငမေမနငပ ေကးဇးေတြ တငေနရတ႔ အေႀကာငး

စာေရးဆရာပပ စကာပတကးေျပာျပပါတယ။

သ႔စကားဆးေတာ ကၽြနေတာကလညး (ကယတင လညး ေမေဆးဆရာ၀နမ႔) စတထ ရတအတငး သ႔က ျပနေမးလက မပါတယ။ "သတစထးရ႕ ေကးဇးက သတတတာ မဂၤလာတစပါး ပါပလ႔၊ ဒါန႔ အဒတနးက ဆရာက

ေမေဆးေပးခ ဆရာ၀နက ဘယသပါလ"လ႔။ သ႐တတရက ျပနမေျဖႏင အမးသြားျပး " ေအးဗာ ကၽြနေတာလညး ေမေဆးဆရာ၀န ဆတာ စဥးေတာင မစဥးစားခမလ႔ မေမးခမဘး " တ။ သလ ဗဟသတ

ျပည႕စတ႔ စာေရးဆရာႀကး တစေယာကပင ေမေဆးဆရာ၀န ဆတာ မစဥးစားမခဘး ဆေတာ သာမန လေတြမသဟဆလင လြနအမထငပါ။

ကၽြနေတာကပ ဆကျပးေတာ "ဆရာ ခြစပခနးထ ၀ငသြားျပး ခလ အသကရငလက ျပနထြက လာနငေအာင တာ၀နယရတ ပဂၢလက ေမေဆးဆရာ၀န ျဖစတ အေႀကာငး ခြေနစဥလအပတ ဂလးက(စ)တ႔၊ ဆားရညတ႔၊

ေသြး တ႔ စတာေတြက လအပသလ တြကခကျပး သြငးေပးရသမာ သပင ျဖစေႀကာငး။" ခြစပျပးေနာက ၂၄နာရအတြငး ဒလနာရ႕ျပနာ အ၀၀တြကလညး သ႔မာ တာ၀နရေႀကာငး" စတာေတြက သနားလညေအာင

ေျပာျပ လကမပါေတာတယ။

ဒေတာ႔ ဆရာက " ဟ၊ ဒါဆ ဆရာတ႔ ေမေဆး ဆရာ၀နေတြက ေနာကကြယက ဇာတညႊနးေရးဆရာ ေတြန႔ တေနတာေပါ။ ခငဗားတ႔ ပညာေပး ေဆာငးပါးေတြ ေရးမလေတြ သမာမ႔ ေရးျဖစေအာငေရး စမးပါ " ျပနတကတြနး သြားပါေတာတယ။ ကၽြနေတာကလညး " ကယငါးခဥ ကယခဥတယ" ျဖစေနမာမ႔

ခေတာ မေရးေသးဘး၊ ေနာငတစခနမာ ကၽြနေတာ ႏငငျခား မေရာကဘး လ႔မေျပာနင။ အဒေတာမ ဟကေန ေရးျပး ပ႔လကမယ " လ႔ ျပနေျပာခမပါတယ။

ထစဥက ဘာရယလ႔ မဟတ ခပေနာကေနာက သေဘာ ေျပာခတ စကားပါ၊ ခေတာ နမတဖတ ခသလ

ျဖစေနသည။ ခ UNV ေကးဇးန႔ အာဖရကက ေရာကေနရပါျပ၊ မေဟသရ႕ ေကးဇးန႔ စာေတြ ျပနေရးနငပါျပ မ႔ ကၽြနေတာ ကတအတငး ပညာေပးအျဖစေရးလကတာပါ။ " ငါးခဥကစၥ" န႔ေတာမဆငပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

4

ကၽြနေတာ ခနက ေျပာခတ ဥးေႏာကစားရတ ကစၥ ျပနဆကရရင ကၽြနေတာ ဒက ေရာကျပး တစလမ မႀကာမမာပ အစရငခစာ တစေစာငေရးရဖ႔ ၾကလာပါတယ။ အဒါက " ေမေဆး လေသမႈ " Anaesthetic Death

တ၊ (နာမညၾကားရရန႔ပင ေကာခမးစရာပါ။)

ဒမာက ခြခနးထမာ၊ ဒါမမဟတ ခြစပလ႕အျပး ၂၄နာရအတြငး လနာ ေသဆးလင ေမေဆး လေသမႈ လ႔ သတမတပါတယ၊ ဒအမႈ ေပၚျပဆရငေတာ မလြယပါ၊ ရက ခကခငး အေႀကာငးႀကား၊ အမႈဖြငန႔ ရအမႈ Police case ျဖစသြားျပ၊ ေနာကအေလာငးက ရလကအပ သတ႔ကားန႔ သတ႔လာယျပး သတ႔ ေရခတက ပ႔ပါတယ။

ေဆးရန႔ မဆငေတာ။ သတ႔ ရမႈခငး ဆရာ၀နန႔ ဆကလပပါတယ။

ကၽြနေတာတ႔ အပငးမာေတာ၊ ခြစပမႈမာ ပါ၀ငတ ခြစပန႔ ေမေဆးဆရာ၀နေတြ၊ အကဆရာ၀နေတြ၊ နာ(စ) န႔ နာ(စ)အကေတြ၊ အားလး ကယရႈေထာင အသးသး ကေန အစရင ခစာေတြ statement ေတြ ေရးရပါတယ၊

ဒါေတြကလညး ရစခနးက သးသန႔ပစေတြပါ၊ အေတာက စတခမးသာစရာ မေကာငးတ ကစၥပါ။ ေခါငးစဥကက "ေမေဆး လေသမႈ" ဆေတာ စကတညးကက ကၽြနေတာတ႔ အဖ႔ တရားခဘ၀ ေရာကရေတာမယပ။

ဒေ၀ါဟာရက ဘယပညာရငေတြ ကမား စျပး ထြငခတယ မသပါ။ ေမေဆး ဆရာ၀နေတြက လသမားေစခငလ႔ ဟတမယ မထငပါ။ (ေခာကခခငတာ ပမားပါလမမယ။)

အမနေတာ ဒေ၀ါဟာရ ေပၚစဥက ေမေဆးဆရာ၀န ရယလ႔ပင သးသန႔ မေပၚေသးပါ။ ေမေဆးပညာ ဆတာက

ခြစပပညာရ႕ေနာကအေတာႀကာမ ထြနးကား လာတာပါ။ ဒအရငကေတာ လနာက အရက အလြနအကၽြ မးေအာငတက ၀ငးဖမးခပ ျပးမခြစပ ျဖတေတာကရတာပါ။ ဆေတာ ေမေဆးေပၚကာစက

လနာေမသြားတာကသာ သတာပါ၊ ေဆးရ႕သေဘာ သဘာ၀ကလညး အေသအခာမသ၊ လနာေပၚမာ ဘာေဘးထြက ဆးကးေတြ ရမနးလညးမသ၊ သးသန႔(ေမေဆး) ဆရာ၀န ဟလညးမရ၊ ကရာလက ေမေအာင ၀ငလပႀကရတာပါ။ ေမေဆးရယလ႔လညး မားမားစားစားမရ တစမးေကာငး တစမယေကာငး (ကလရေဖါငး Chloroform ေနာကပငး မာေတာ အသာ Ether စတာ) ေလာကပ ရခတာပါ။ ဒေတာ လး၀ စတမခရပါ၊ လနာ

အေသအေပာကလညး မားခပါတယ။ ခြစပျပးလ႔ လနာတမးပါးသြားလင ေမေဆးေႀကာငပ ျဖစတတတာမ႔ ဒေ၀ါဟာရ ေပၚလာရတာ ျဖစပါလမမယ၊ (သ႔) ခြစပဆရာ၀နေတြ ေခါငးေရာငခငလ႔၊ တမငထြငခတာလညး ျဖစႏငပါတယ။ Operation was successful but the patient died (ခြစပမႈကေတာ ေအာငျမငပါတယ။

ဒါေပမယ လနာေတာ ဆးသြားတယ) ဆတစကားဟာ ေမေဆးေပၚ ပခထားပရပါတယ။

ဒေနရာမာ ႀကႀကကလ႔ နညးနညး ကြန႔ခငတာေလး တစခရပါတယ။ ဗဒၶေခတက သမားေတာႀကး ဆရာဇ၀က ရခတယဆတာ ကၽြနေတာတ႔ (အထးသျဖင ဗဒၶဘာသာ၀ငေတြ) အသဆးပါ၊ ဇ၀ကဟာ ေဆး၀ါးန႔ ကသမႈေတြ

ရခသလ ခြစပကသမႈေတြ လညး လပခပါတယ။ ၀မးဗကထတြငမက၊ ဥးေခါငးခြထ ထပါ၀ငခြ ခ႔တယလ႔ ဖတရဘးပါတယ။ ဥပမာ ျပရရင အေခါကတာေတြ၊ ဥးေႏာကထက ကမာအလး စတာေတြပါ၊ အႀကးစား Major

surgery ေတြေပါ၊ ဆေတာကာ ေတာရေမေဆးန႔ မျဖစႏငပါ။ အဒတနးက အေနာကတငးက လေတြ ဘာမမလပတတခင ဘယေမေဆးသမားေတာက ဘယလေမေဆးမား ေပးခတယဆတာ ဘာမတတမးမ

မကနရစခတာ ၀မးနညးစရာ အေတာေကာငးပါတယ။ (စကါးခပပါ)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

5

ခခနမာေတာ အစစတးတကေနပါျပ။ ႀကရာလ ေမေဆး၀ငေပးတ ေခတမရေတာပါ၊ ေမေဆး စပယရယလစေတြ ရေနပါျပ၊ သးတ ေမေဆးေတြ ကရယာေတြလညး ဆနးၾကယေနပါျပ။ လနာက လအပသလ တတကက အခနပငး အတြငး ေမသြားေအာင လပႏငသလ ျပနႏးလာေအာငလညး လပေပးနငေနပါျပ။ ဒထကပလ႔

အေရးႀကးတာက လနာေမေနစဥမာ သ႔ရ႕အေျခေနအရပရပ ဥပမာ ေသြးေပါငခန၊ ေသြးခနႏႈး၊ ႏလးအလပလပေနပ ECG၊ ေသြးထမာ ေအာငစဂင လညပတေနပ စတာေတြက TV ဖနသားျပငေပၚမာ

အခနျပည ႀကညေနႏငျပး လရငလသလ ေမေဆးဆရာ၀နက အေျခေနက ထနးေပးေနႏငျပမ႕ အရငကလ ေမေဆးလြနသြားတာတ႔ မားသြားတာတ႔ စတ အႏရာယေတြ ေလာနညးသြားပါျပ။ ေျပာရရင

"ေမေဆးလေသမႈေခတ" မဟတေတာပါ။

ဒါေႀကာငမ႔ ခေနာကပငး မေတာ Anaesthetic death အစား Perioperative death (ခြစပမႈ ျပေနစဥ အေတာအတြငး လေသမႈ) လ႕ပအသးမား လာပါတယ။ ကၽြနေတာအေနန႕ ဒအသးနႈနးက ပသေဘာကပါတယ။

ေမေဆးဘကက လကေျပာတာမဟတပါ၊ မနရာကေျပာတာပါ၊ ခြစပရမယ လနာဆကတညးကက သ႔မာ ေရာဂါရ႕ဒဏက အနညးန႔ အမားဆသလ ခစားေနရျပးသားပါ၊ ဒေပၚမာ ခြစပမႈဒဏ၊ ေမေဆးရဒဏ၊ ေရာဂါတြက

ေပးထားရတ ေဆးေတြရ႕ဒဏ စတာေတြေပါငးလကေတာ၊ ေသႏငစရာ အမညေပါငး မနညးပါ၊ ဒါကမ ေမေဆး တစခထေပၚ ပခတာကေတာ နညးလမးမကဘး

ထငပါတယ။ (ဒထမာ ခြစပဆရာ၀နကလညး အတြကအခက မားနငပါေသးတယ။)

သ႔စငလက ကေန႕ထကတင ဥပေဒ ႐ႈေထာငမာေတာ Anaesthetic Death ဆတာက ရေနျမ၊ ေမေဆးေပၚမာ တာ၀နရေနဆပါ။ သ႔နငငမာ ဆေတာ သ႔ဥပေဒက လကနာရမာေပါ၊ လႊေရာင၍ မရ၊ ဒါေပမ ဒ statement

(အစရငခစာ) က လကေတြ႔ခေရးတ အခါမာေတာ ေပါေပါတနတန သေဘာ မထားရပါ၊ ႏႈတတစရာ စာတစလး လ႔ ဆထားသည မဟတပါလား၊ ေနာငတစခနမ တရားရးမ ဆငေခၚခသည ရေသာ ဆတာက အျမစဥးစား ထားရသည၊ ပြငပြငလငးလငး ေျပာရရငေတာ အနညးဆး ကယ႔ေပၚမာ ဟာကြကမရရေအာင အျပစမက

ရေအာင ေရးရဖ႕ေပါ။ (တစခနတညး မာပ သတစဖကသား ေပၚခညး ပခေရးလ႕လညး မျဖစ။)

ဒါဆ ကယေပၚအျပစမကရေအာင ေသေလာကမယ လနာေတြက (ငါေမေဆး မေပးႏငဘး) လ႔ တစခနလး ျငငးလႊတေနလ႔ ရမလား ေမးစရာရပါတယ။ ေမေဆးမာ လတငးက ေမေဆး မေပးႏငပါဘး။ အကန႔အသတ

ရပါတယ၊ (ေမေဆး ေပးရန မသင unfit for anaesthesia) လ႔ ေမေဆးက မတခက ေရးလကလၽင မညသမ ခြခြငမရပါ။ လနာ ေသြးေပါင ကေနလ႔ (သ႔) တကေနလ႔၊ ပနးနာေရာဂါ (သ႔) ႏလးေရာဂါ ထေနလ႔ စသျဖင အေႀကာငးျပခက တစမ းမးန႔ ပယႏငပါတယ။ ဒါေပမယ အေရးေပၚ ခြစပရမယကစၥမး၊ ဥပမာ ေရႊမငးသၼး

ဒငယာနာ ဟတယမာ တ၀စားေသာကျပး ကားအက(စ)စးဒင ျဖစလ႔ ေဆးရ ေရာကလာတာက ဗကျပည႔ေနလ႔ (အနမာစးလ႔) ေမေဆး မေပးႏငေသးဘး ဆျပးျငငးလႊတမလား၊ အစာအမေပါကျပး ေသြးလြနေနတ လနာက

ပနးနာေရာဂါထေနလ႔ ဆျပး ေနေကာငးတထ ေစာငခငး မလား၊ တပေကြးေႀကာင အားအလြနနညးေနတ လနာ အအတက ေပါကတာက အားျပနျပည႔မ ျပနလာပါလ႔ ဆမလား။

မရပါ၊ ရငးေနပါတယ ခြမယဆရာ၀နကေတာ ခြစရာရတာက ခြမာပါ၊ ဒါကကၽြနေတာတ႔က ျငငးဆနေနလင ေမေဆးဆရာ၀နက ေမေဆးမေပးလ႔ မခြနငတာပါဆျပး ကၽြနေတာတ႔ေပၚျပနပခလာ ဥးမာပါ၊ ကၽြနေတာတ႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

6

တာ၀နယရမာပါ၊ ေသမသာ ေသေပါ၊ ေနာင ျပနာတကမသာ တကေတာ ကၽြနေတာတ႔ စြန႔စား ရပါတယ၊ တကယတမး ျဖစလာရင လနာရ႕ေသြးအေျဖေတြ၊ ဓါတမနေတြ၊ မေစာငအားပါ၊ ေသြးရမ ေမေဆး

ေပးႏငမယလ႕မေျပာနငပါ။ ဒါေတြက ကၽြနေတာတ႕ေန႕စဥလ ႀကေတြ႕ေနကပါ။ ေမေဆး ဆရာေတြအဖ႔ စတဖစးမႈ Stress အေတာမားပါတယ။ ဒါေတြက လေတြမသတ႔ ကန႔လန႔ကာ ေနာကကြယက ဇာတလမး ေတြပါ၊ ဒါေႀကာင ေမေဆး ဆရာ၀နေတြက လမသ သမသ ဟးရးမား Forgotten Heroes လ႔ တငစား

ေခၚေ၀ၚတာေတြ ရပါတယ၊ (အေနာက ႏငငေတြမာပါ) ကၽြနေတာတ႔ ဒမာ တစခ ကေကာငး တာက ျပနာျဖစလာရင ေဆးေကာငစတ႕ တရားရးတ႕မာ ထေျခႏငခြင ရပါတယ။ လနာက

နစနာလ႕တငတငးလညး အျပစ မယႏငပါ၊ လနာ ကယတင သေဘာတ လကမတထး ေပးျပးမ ကၽြနေတာတ႕ကငရတာပါ။ တာ၀နရတာန႔ အျပစရတာက တစက႑စပါ။

ဒေနရာမာ ျဖစရပတစခတညးေပၚ လ ၄-၅ ဥး၊၀ငး ေရးရတာမ႕ အနညးဆးေတာ တစေယာက တစေပါက

မျဖစရေအာင အခငးခငး ညဖ႔လျပေပါ၊ ဒတငျပနာက စပါေတာတယ၊ ခြခနးနာ(စ) ေတြကေတာ ကၽြနေတာတ႔န႔ လကပြနးတသး ေနၾကတာမ႔ ဘယလ ေရးရင ေကာငးမယ ဘယလ ညႀကရေအာင

စသျဖငေျပာလ႔ရပါတယ၊ အဂၤလပလလညး ကၽြမးၾက ပါတယ၊ ဒါေပမယ ဆရာ၀န ေတြ အပငးမာေတာ ထငသေလာက မလြယပါ၊ ႏငငအမးမး လမးအဖဖ ေဆးပညာ ေနာကခခငးလညး မတၾက၊ ဒမာက

ဆရာ၀နအမားစက ကဘား လမး စပနဘာသာ သာကၽြမးျပး အဂၤလပလ မေရး၊ မေျပာနငၾက။ ရရားက လေတြလညး ထနညးလညးေကာငးပါပ၊ ဘာသာစကား အတားအဆး Language barrier ပါ၊ ၀ငလာေတာ၊

ဒလစာမး (သာမန အဂၤလပစာ ထကမက ေဆးပညာအသးအႏႈနးန႔) ေရးရတာ ဥးေႏာက ေတာေတာ စားရတယ ဆတာ စာရႈသမား ေကာငးစြာ သေဘာေပါကႏငပါလမမယ။ (ႏစမားစြာ မႀကာေသးမကပ ဒနငငမာ

ေမေဆးဆရာ၀န ႏစေယာက တရားရးမာအမႈရင ဆငခရဘးတာရပါတယ။)

စးျမင - ေမေဆး ေခတ အရာခါတ Namibia

၁၉၉၇ မေဟသမဂၢဇငး ေပၚအေျခခ၍ျပနေရးပါသည

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

7

အခြစပခလနာရ႕သေဘာတညခက

လကရ Queen Elizabeth 2nd Hospital, Maseru ခြစပခနး မာ

ကၽြနေတာရ. “ကဆတာေစတနာကေခၚပါတယ” ဆတေဆာငးပါး ပါလာျပးတ ေနာကမာ လနာရ သ ေဘာ တညခက consent န႔ ပတသကျပး စတဝငစားလာသ အခ႕ ေမးျမနးလာမႈေတြ ရလာတာမ႔ ခေဆာငးပါးက

ဆကလက ေရးသား ဖ႔ ျဖစလာတာပါ။

ကၽြနေတာ ျပညပက မထြကခြါလာမ ၁၉၉၀ ခနစ မတငမတနးက ဆလင ရနကနမာ ျပငပခြစပခနး မားမား စားစား မရေသးပါ။ မတမတရရဆလ႔၊ ျမရတနာ၊ ပါရဂ၊ ထပတနး တ႔လေဆးခနးႀကး အခ ႕န႔ ၊ မဂလမးန႔

သမႀကးေစးေအာကလမးတ႔ မာ ခြခနးအငယစား နညးနညးပါးပါး ႐ခတာပါ။ SSC တ႔၊ အကယဒမတ႔လ ေခတမ ေဆးရႀကးေတြ ဆတာေဝလာေဝးပါ။ (ကၽြနေတာကင လညခ႔ဘးသေလာက ေျပာရတာပါ။)

အဒခနတနးက consent ဆတာ ခန႔လားလ႔ ေမး ယရမယ ထငပါတယ၊ သးသန႔ပစလမရ “ မညသည႔ ေမ႕ေဆး ထေဆး န႔မဆ ခြစပကသရန သေဘာတပါသည” ဆတ႔ စာတမးေလးပါတ ရာဘာ တဆပတး ေလးက လနာရ႕ စာရြက စာတမးေပၚမာထ။ တစခ႕လနာမားဆ ခြခနးဝငခါ နးမကပျပး “ေဟာဒမာထး ”ဆလ႔သာ လကမတထး

လကရတာ ရပါတယ။ ဘယဆရာဝနကမ ဘာမရညရည ေဝးေဝး ရငးျပတာမရ၊ (ကၽြနေတာ အပါဝငပါ၊) ဘာသကေသမလညးမလ၊ အေတာလြယတအလပပါ။ အမနေတာမကကနးတေစၦ မေႀကာကတာပါ။

ခခနမာ ဒါေတြျပနေတြးမေတာ႔ အေတာေလး႐ကမတယ။ ဥပေဒ႐ႈေထာငက ၾကည႕မယဆရင ဘယလမတရား

မဝငပါ၊ တးတကတ႔ အေနာကနငင ေတြမာ ထားေတာ ဒအာဖရကနငင ေတြမာပင ဒလ လပလ႔မရပါ။ ခြခနးဝငလာတ လနာ က ဥးဆးစစေဆးတာက အဒ consent ပစပါ။ မပါလ႔ကေတာ႔ ေနာကမ ဆတာမရပါ။

အမနေတာ႔ ဒစာရြကေလး ဟာ ေပါ ေပါ ေသးေသးမဟတပါ။ လနာန႕ဆရာဝနအၾကား တရားဝငစာခပ Legal binding ပါ။

ဒမာလကမတမထးခင ခြစပ န႔ ေမေဆးဆရာဝန အသးသးက လနာကရငးျပရမ တာဝနေတြရပါတယ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

8

ဘာေတြလ ဆေတာ ခြစပမႈ န႔ ေမေဆးရ႕သေဘာသဘာဝေတြ ျဖစလာနငတ ဆးကးေတြ၊ မခြရငေကာ မရဘးလား၊ အျခား ေရြးစရာနညးလမး ရမရ၊ နားလညေအာင ရငးျပရျပး လနာကလညး လြတလပတဆႏၵန႔ သေဘာတရတာပါ၊ သကေသ တစေယာကလညး လပါတယ။ ခၽြငးခကအေနန႔ ကေတာ ဘယလမ ရငးျပ လ႔မျဖစနငတ႔ ဥပမာ သတေမေနတ လနာမးမာ သ႔အသကလဖ႔ ခြစပရာမာ consent မလပါ။ (ဒကစၥမးမာ

ေဆးရအပ ကခြငေတာငးရပါတယ)။ အားလးသျပးတ အတငးအသက ၁၈ နစေအာက (အခ႕ နငငမာ ၁၆ ႏစ ) လနာ တြကေတာ မဘ၊ အပထမးသ သေဘာတဖ႔ လပါတယ။ (ဒေနရာမာ လတစခ႕ထငသလ အသကျပညျပး

စတမနသ။ လၾကးတေယာက ကယစား ေဆြမး ထက တစေယာကေယာက ထးခြငမရပါ) လနာကလညး ေ႐ြးခယပငခြင ရပါတယ။ ဥပမာ ထေဆးမၾကကဘး၊ ေမေဆး မဆရငလညး ဆရာဝနက ျငငးလ႔မရပါ၊

ဒါေတြအားလးက စာန႔မတတမး တငထားရပါတယ။

ကၽြနေတာခ Lesotho နငင ေရာကေတာလညး ဒဥပေဒပါပ၊ မတေလာက သားေလာကစရာ အျဖစေလး တစခ ေရးျပ ခငပါေသးတယ။ ဒမာက ဆရာဝနေတြထမာ တရပ၊ ကလား (India, Pakistan, Bangladesh) ေရႊ စတ

အေရ႕ ကလ ေတြ အျပင UK, Cuba စတ အေနာကက လေတြ စလသမ႔၊ မမဆငရာ ေနာကခ ခယခက background ေတြလညးမတ ၾကတာ မဆနး ပါဘး။ ကၽြနေတာ႔ ေမေဆး႒ာနမာကပ တရပဆရာဝန နစေယာက၊ UK ဆရာဝန ႏစေယာက။ သတ႔လမး ဆရာဝန တစေယာက။ ကၽြနေတာ ေရႊကတစေယာက အျပင သတ႔လမး

ေမေဆး နာစ (ေမ႔ေဆး အရာရ Anaesthetist Officer ေခၚမ ၾကကတသေတြ) ရစေယာက။ ကြနဂ တစေယာက။ ေပါငး ၁၄ ေယာကပါ။

Dr Tuppin ႏင ကၽြနေတာ ဧည႔ခပြတစခမာ

တစေန႔ ေတာ ခြစပလနာစာရငးမာ ေပါငက ခါးအဆစမေန ျဖတပစရမယ လနာတစေယာက ပါလာပါတယ၊

(ဧရာမ ခြစပမႈၾကးပါ ) ကၽြနေတာရ႕ UK က ေမေဆး ဆရာဝနၾကး Dr Tuppin က ဝဒထမာ လနာက သသြားစစလတယ ဆလ႔ လႊတလကပါတယ။ သျပနလာေတာ ေရာဂါမာ Gas Gangrene ၊ အေျခအေန

အေတာဆးတာမ႔၊ လနာက သရငးျပေတာ လနာက မခြလေတာဘး consent မေပး ေတာဘးဆလ႔ ကစၥျပတသြားျပ ဆရမာပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

9

ဒါေပမယ မျပတခပါ၊ ေနာကေန႔ခြခနးမာ ခြစပ႒ာနမး ဆရာဝနၾကးျဖစသ Dr Seddeque (Pakistan မပါ) က ကၽြနေတာက ေမေဆး႒ာနမး အေနန႔ လာတငပါေတာတယ၊ Dr Tupin (တပပင) လပတာ ေကာငးသလားတ၊

လနာက သဘာေျပာခ သလ ဆေတာ လနာက “မငးအေျခေနက အရမးဆးေနျပမ႔ မထးေတာ႔ဘး ခြခြမခြခြ ရငစရာ သပမျမငဘး” တ (အေနာကတငး၊ အားမနာတမး အေျပာေပါ)။ သ ဒလမေျပာ သငဘးေပါ၊ (

အေရ႕တငးက လေတြအျမငမာ- ျခမးေျခာကရာ ကတယေပါ ) တပပငက သေျပာသလလညး ခေရးထားပါတယ။

ဒေနရာမာ တပပင ဆတာကလညး ေခသမဟတ။ ဆရာဝနလပသက နစ ၄၀ ေကာ၊ ေမေဆး ၁ဝ ႏစ လပ

သက န႔ ကမၻာ ပတလာသပါ၊ သ႕ေဆးပညာဘြ႕ေတြက ပငမနညးပါ၊ ႏငငေပါငး တစဒါဇင ေကာမာ လပခဖးျပး ဘာသာ စကား ၈မးေကာငးေကာငး ေျပာနငသပါ။ ဒါေတြေျပာရတာက သ႔ဆးျဖတခက က ေလၽာတြကလ႔ မရ

ဘးလ႔ ဆခငတာပါ။

ခြစပဆရာၾကး ကလညး မညပါ။ သလညး လပသက နစ ၄၀ ေကာန႔ ဒေဆးရမာ အသကအၾကးဆးပါ၊ သက ဒလနာ ကခြခငပါတယ၊ (ဒါကလညး ရငလရငျငားပါ၊ ေငြရစရာ၊ နာမညၾကးစရာ လးဝမရပါ) ကၽြနေတာန႔ Dr

Bad ၾကးတနးက အေျခေနမးန႔ မတပါ။ မဆး ျဖတတတေအာင ျဖစသြားရပါတယ။

ဒါန႔ ခေရာဂါ Gas gangrene ဆတာက လညး ရငးျပမ စာရႈသေတြ ပသေဘာေပါကမာပါ။ ဒေရာဂါက ေျခလက ကၾကြကသားေတြ ပပပပ လကလာတာပါ။ ေမးခငေရာဂါပး Tetanus လ ပးမ း ဝငရာက ျဖစတာပါ။

အဆပလညး ျပငးတာမ႔ ေျခ လကေတြ အထကမ ၾက ျဖတပစရမ အပ ကစရာေဆးမရပါ။ ခလနာမာေတာ ေပါငထေတာင ေရာကေနမ ေတာ ေပါငရငးကေန အဆစျဖတျပစဖ႔ပ ကနပါေတာတယ။ ေရာဂါ ကၽြမးေနပါျပ၊

ေသြးဆပတကေနလ႔ အဖားပ ၁၀၄ ေကာေနပါျပ။ တပပင ေျပာတာမလြနပါ။

ဒါေပမယ အခနတနေတာလညး ကစၥအဝဝ ျပတသြားပါတယ၊ ဒကလားဆရာဝနၾကး ဘယလမား သြား စညးရးလက တယမသ၊ ညေန ပငးကေတာ႔ လနာက ခြခငတယ ျဖစလာျပနေရာ။ ကၽြနေတာလညး (ဒါးခတရာ

လကဝငမလ ေတာပါ။ ခြေပါ) ဘယသမ ကငခင (ကငရ) တ လနာမဟတေတာ ကၽြနေတာပ ေမေဆး ေပးရတာေပါ။ နစနာရ ေကာၾကာေအာင ခြစပ ျပးတ႔ ေနာက အသကရငလကန႔ လနာက ဝဒထ

ျပနပ႔လကနငပါတယ။ (Operation was successful ေပါ) ဒါေပမယ ေနာကေန႔၊ ခြျပး ၂၄ နာရ မတငမမာပ လနာဆးသြားရာပါတယ။ (but the patient died ေပါ)

အျဖစ(မန) ေလးကဒါပါပ။ Consent န႔ ဆကစပျပး ေျပာရရင ဥပေဒရႈေဒါင႔အရ ဘယသ႔မာ တာဝနရသလ လ႔

ေမးစရာ ရလာပါတယ။ စာရႈသမား ဘယလ ျမငပါသလ။ ခြစပ ကတငေပၚမာ ဆးတာမဟတလ႔ ခြစပဆရာဝနမာ တာဝနမရဘးလ႔ ဆေလ မလား၊ ၂၄ နာရအတြငး ဆးသြားလ႔ ေမေဆး ကၽြနေတာေပၚ ပခမလား။

ျခေျပာရရင ခြစပဆရာဝနေပၚမာ အစအဆး တာဝနရပါတယ။ ဒါသ႔ လနာပါ။ လနာေဆးရ တကက တညးက

စလ႔ ေရာဂါရာေဖြမႈ၊ စမးသပစစေဆးမႈ၊ ခြဖ႔ဆးျဖတမႈ၊ ခြစပျပးေနာက ကသမႈ၊ စတာေတြအားလး သ႔လကထမာပါ။ ဒေတာ လနာဘယခနမာ ဆးဆး ေပါဆမႈ negligence ပါလာရင ဘယေလာက ၾကာၾကာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

10

ခြစပဆရာဝန ေျပးမလြတပါ။

ခြခနးထမာဆးလင၊ (ခြစပကတငေပၚမာ လနာရ႕အသကက ေမေဆးလကထမာပါ) ဒါမမဟတ ခြျပးေနာက ၂၄ နာရအတြငး ဝဒထမာ ဆးလငေတာ႔ ေမေဆးမာ တာဝနရပါတယ။ ဒါက “ေမေဆး လေသမႈ” Anaesthetic Death လ႔ ေ႐းကတညးက ေခၚပါတယ ။ ဒအေၾကာငး ကေနာ ေရးဖးျပးပါျပ။ ဒါဆ လေသမာ ေၾကာက လ႔

ေမ႔ေဆးမေပးနငဘးလ႔ ျငငးေနရမာလား။ တာဝနရတာန႕အျပစရတာက တစပငးစပါ။

ခြစပဆရာဝနဟာလညး လပမ႔ အတြက အခကမား တတပါတယ၊ ဒအတြကသ႔မာ လနာ အကးအတြက လပတာဆ အျပစ မယနငပါ။ ခြစပဆရာဝနရ႕ မားယြငးမႈေပၚ ေမေဆးက တာဝန မရပါ။ သ႔တာဝနန႔သပါ၊ သ႔က

ဘယလ ခြပါ စပပါ လ႔ေျပာခြင႔ ကၽြနေတာတ႔ မာမရပါ။ (သ႔လနာေမဒဏေဆးခနင မခနငဆတာက သာကေနာတ႔ ဆးျဖတရတာပါ၊) တစခေတာရပါတယ၊ လကသငဆရာဝနတစေယာကက မတနမရာ ခြစပမႈၾကး

လာလပရငေတာ႔၊ “ မငး ဆရာၾကးသြားေခၚေခ” လ႔ေျပာလႊတနငပါတယ။ (လပလညး လပပါတယ။)

ကရယာေတြ ဘယေလာကစစ ဒါေတြက အေထာက ကပစၥညး ေတြပါ။ စကေပၚပခလ႔မရပါ။ တခ ႕ အေျဖေတြ က ခကခငးမထြကပါ။ ဒါေတြရမ ေမေဆးေပးမယ ဆရင၊ အေရးေပၚကစၥေတြ ဘယလ ရငးမလ။

ဆရာဝနဆးျဖတခကကအဓကပါ။

ပငစငနားသြားျပ ျဖစတ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ေမေဆး ပါေမာကၡ ဆရာဝနၾကး ဥးတငထြနး ရ႕ စကား အရဆ ရရငေတာ “လဆတာ အားလး အခနမေရြး ေသႏငတာခညးပ။” ေၾကာကေနလ႔ ေမေဆးမေပးရင မငးတ႔

တာဝနပတ။ မနပါတယ။ ဘယလမ ရငလာနငမယ မထငပ ျပနရငသြားတာေတြ အမား ၾကး ေတြ႔ဘး ပါတယ။ ထနညး လညးေကာငးပ ေဒါငေဒါင ျမညေအာင မာေနတ လနာေတြ လညးခြျပးမ မထငမတပ

ဆးသြားတာမးေတြ တစပၾကးပါ။ (ေကြးေသာလက ျပနမဆန႔ မေပါ႔။)

ဒါေၾကာငမ႔လညး ေနာကဆးမာ ဒ consent ဆတာက လနာကသ႕ရ႕ အခြငအေရး ေတြ ေပးထားတာ ျဖစသလ ဒါန႔ပ သ႕က ျပနခညထားတာ ေနမာ ထငပါတယ၊ လနာက သေဘာတ ျပးတာမ႕လပခငရာ လပႏငျပလ႔

မဆပါ။ ကနကန ေျပာရရင အေရးေပၚ ျဖစလာရင လနာအသကလဖ႕ အတြက ဘာ consent မပင မလပါ။ ကၽြနေတာတ႔မာ လပပငခြင႕ရပါတယ။ ( Oxford Hand Book Of Anaesthesia ကရည ညႊနးပါတယ။ )

ကၽြနေတာကလညး ကယ႔ဖကကကယ ကာဗာယျပးသားပါ။ ကၽြနေတာတ႔ေမ႔ေဆးမာ လနာရ႕ အေျခ အေနန႔ ပတသက လာရင အဆင႔ငါးဆင႔ ခြထားပါတယ၊ အဆင႔ (တစ) က ပမနနးနး ေကာငးတ လနာ န႔၊ အဆင႔(၅)

ကေတာ Moribund state ရငရန အခြငလမးအလြနနညးသပါ (သ႔) ခြခြ မခြခြ ေသမယသပါ။ ခလနာက အဆင (၅) (အေရးေပၚ) လ႔ ေၾကညာ ျပးသားမ႔။... Dr.တပပင ေျပာခတာန႔ အဓပၸါယ အတ တပါပ။

စးျမင႔ - ေမ႔ေဆး

ေခတ Maseru လဆသ ဘရင နငင၊ ေတာငအာဖရက ဒဇငဘာ ၅ ရက။၂၀၀၉

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

11

ကဆတာေစတနာကေခၚပါတယ

အဒတနးက ကၽြနေတာ ရလပေဖၚကငဖက သနာျပေတြပါ

တစခေသာ နနကေစာေစာစးစး အခန မးေအးေအးန႔ ေကြးေကာငးဆ ကြၽနေတာဆ ဖနးဝငလာ ပါတယ။

ျပညနယ ဆ႐ာဝနၾကး ေဒါကတာဟမားတား Hamata ဆမပါ၊ ႐ား႐ား ပါးပါး ခြစတေမြး႐မယ လနာတစေယာက႐လ႔ ခခြခနးကလာဖ႔ အေၾကာငးပါ၊ (ဆရာ ၾကးေခၚေတာ႔ လညးသြားရတာေပါ႔၊) ဒါန႔ ခြခနးေရာကေတာ သက ခလနာမာ သကယတင တစခနက စတ႐ညလက႐ညန႔ သားအမမ အလးက

ထတထားေပး႐တ႔ လနာျဖစျပး ခမကေလး႐ လာတ႔တြက သဝမးသာတ႔အေၾကာငး န႔ အေ႐းေပၚ လနာမဟတပ ခလ ေစာေစာေခၚ႐တာ ခြင႔လႊတဖ႔ အေၾကာငး ေျပာပါတယ၊ (ေဆးပညာမာ Myoma uterus လ႔

ေခၚတ႔သားအမမာ အလး႐တ႔ ေ႐ာဂါသည အမးသမး တစေယာကအဖ႔ ကေလး႐ဖ႔ မလြယပါ။ ခြထတလကလင ေတာ႔ တခ႔.လညး ကေကာငးရင ႐တတပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ လညး သေပာေနတာပါ၊) ဒါန႔ ကြၽနေတာကလညး

ဆရာၾကးရ ေအာငျမငမႈတြက ဂဏယပါ ေၾကာငး အလကသင႔ပျပန ေျပာလကပါတယ။

ကြၽနေတာတ႔ ခြစတ မႈက စလကၾကပါတယ၊ အဒခြစတမမာ ပါဝငတ႔ Katerina ဆတ႔ ဆ႐ာမ၊က အေတာေလးလညလည ဝယဝယ ရသပါ၊ သမက လပကငရငးန႔ ကြၽနေတာက လမးေမးပါတယ၊ “တာေတစး”

ဒလနာက မမတမဘးလား ကြၽနေတာ သ႔က ေကာငးေကာငး သခ႔ပါတယတ႔၊ ကြၽနေတာဆတ႔ လကလညး မတမဖ႔ ေနေနသာ အားလးက မညးမညးခညးပ ျမငေန တာမ႔ (နး) လ႔၊ “လနာ႐႔မတတမး ထမာလညး

ကြၽနေတာန႔ ပတသကတာ ဘာမလညး မေတြ႔႐ ပါလား ဘာမား ထးထးျခားျခား႐လ႔လ” လ႔ ျပနေမးလကပါတယ၊ သမက၊ “ဒါဆလျပန စဥးပါအး မနစတနးက ေဒါကတာ 'ဘက' ၾကးန႔ စကားမားခ႔တာေတာ

ေမ႔ဥးမယ မထငပါဘး အ႔ဒတနးက လနာ ေကာငမေလးက သပေလတ႔၊”

သမ႐႔ စကားၾကား႐ေတာ ကြၽနေတာ႐႔ စတေတြ အပခငမးျဖစေန႐ာ က ျပနနးၾကားလာျပး အတတဆက ျပန ေ႐ာကလ႔ သြားပါေတာတယ၊ ဒဇာတလမးေလးက ကြၽနေတာ တစသက ဘယေမနငပါမလ၊ လြနခ႔တ႔ တစနစေကာ ေလာကက ကြၽနေတာတ႔ဆမာ ေဒါကတာ Badlidine ဘကဒလဒငး ( အတေကာက၊ သ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

12

န႔လကဖကတ နာမည Dr Bad လ႔ပ ေခၚပါတယ) ဆတ႔ မးယပသားဖြား ဆ႐ာဝန တစေယာက ႐ခ႔ဖးပါတယ၊ ေထာငေထာင ေမာငးေမာငးန႔၊ အဂစက လာတာပါ၊ လနဒန ေတာဝငသမားေတာ ဘြ႔ၾကး MRCOG ဘ႔ြ

႐ထားသပါ၊ ခလဘြ႔ၾကးမ း ပငတာ ဒနငငမာ ေတာေတာ႐ားပါတယ၊ သန႔ ျမ.ေတာမာ ေနာကတစ ေယာက ဒနစေယာကပ ႐မယထငပါတယ၊ ဒါေၾကာင မ႔လ ေတာေတာ ဘဝငျမင႔ေနသပါ၊ အဂစလညး ျဖစျပနေတာ႔

ပဆးေတာ႔တာေပါ႔၊ သစတတငး ကတ႔လ၊ သန႔ ျပနာ မျဖစဖးတ႔လ ခပ႐ား႐ားပါ၊ ျပသာနာကမး ခြကထြနး႐ာတတတ႔ လစားမးပါ၊ အဒေန႔က သန႔အတ ကြၽနေတာ ေမ႔ေဆး တာဝနကပါတယ၊ လနာလညး

မမားလပါ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ သပထမ လနာခြျပးတ႔ေနာက ဒတယ လနာက ေမေဆးမေပးမ စပၾကားမာ သ႔႐႔လနာမတတမးက ေအးေအးေဆးေဆး ဖတၾကည႔ေနမပါတယ (အမနေတာ ခြလနာတငးက

တစ႐ကအလမာ ေမေဆးေပးဖ သငမသငၾကစစျပးသားပါ၊ ခဟာက အခန႐လ႔ သ႔႐ာဇဝငက သကသက စပစေနမတာပါ။ ဒါဟာပ ျပနာရ အစ ျဖစသြားလားမသ) ခြ႐မာက သားအမထတပစဖ႔ပါ။ ေ႐ာဂါက

သားအမမာ အလးတညတာပါ (Myoma ေပါ) အသကက စစလကေတာ ၂ဝ ပ ႐ေသးတာမ႔ အေတာေလး စတဝငစားစ႐ာ ေကာငးေနပါတယ၊ သနားစ႐ာ ေကာငးေနတာပါ၊ ခလ အပ႐ြယ မနးကေလးတစေယာကဖ႔

သားအမမ႐ ေတာတာဟာ ဘဝေသသြားတာ န႔ ဘာထးေတာမာလ၊ အာဖရကမာ ပဆးတာက ေယာကားေတြက မနးမထက သားသမးေတြက ပဥးစားေပးတာပါ။ ကေလးမရတ မနးမအဖ႔ အမေထာငျမဖ႔ မလြယပါ။ ဒါန႔

သ႔ဓါတမနေတြ အသလငးန႔ ေရာဂါ႐ာတ႔ Ultrasound ေတြက ဆက လကေလ႔လာ ၾကည႔ေတာ႔ အသားလးက ကြၽနေတာ အေတြ႔အၾကအ႐ သားအမ ထတပစ႐ ေလာကေအာင မၾကးလပါ။ အလးသကသက ပ

ထတမယဆ႐င ျဖစနငေလာကပါတယ။ ခခြစပေနတ႔၊ အဒတနးက ေဆး႐ အပၾကး လပေနတ႔ ေဒါကတာဟမားတားက ဒလေ႐ာဂါမးက အလးတင ခြထတတာ ကြၽမးပါတယ ဒေဆးရႀကးမာ သတစေယာကပ

ခလ စတ႐ညလက႐ည နာရေပါငးမားစြာ ႀကာေအာင ခြေလ႔႐တာပါ။

အဒတနးက အတက ေနတ႔ဆ႐ာမ ကလညး ခ ကၽြနေတာန႔ ေျပာေနတ နာ႔စ ကကသ႐းနား ပါပ၊ သမက အျခားသ ေတြန႔မတ ရညရညမြနမြန သြကသြကလကလက ႐တာမ႔ ကြၽနေတာန႔လညး အေတာေလး ေလေပးေျဖာငပါတယ၊ လနာကလညး အဂၤလပစကား တတသမဟတေလေတာ႔ ကကသ႐းနားကပ

စကားျပနလပခငးျပး လနာက ေမးျမနး႐ပါတယ သမ႐႔အမေထာငေ႐း အစအစဥ ကေလး လခင မလခင စသျဖင႔ေပါ ဒေတာ႔ မ သမက ခနစကနလင သအမေထာင ျပ ဖ႔စစဥထားတ႔ အေၾကာငး န႔

ကေလးလခငတ႔အေၾကာငး ျပနေျပာပါတယ၊ သမ႐႔အေျဖ ကၾကား႐ေတာ႔ ကြၽနေတာ အေတာ႔က ဖားသြားမပါတယ၊ ဒါဆခခြစပမာက မငး႐. သားအမက ထတပစမာေနာ သားအမ မ႐ေတာ႔႐င ကေလး

မ႐နငေတာ႔ဘး ဆတာ မငးနားလညလား သေဘာေပါကလား လ႔ ျပနေမးလကေတာ၊ သမက ဟငအငး၊ သသ တာက သ႔ဗကထက အလးက ထတေပးဖ႔ပတ႔၊ ခလညး သ႔ဗကထက အလးပျဖစ ေအာငထတေပးပါ

ကေလးလညး လခငပါတယတ႔ (ဘာမ မသ နားမလည တ႔အ႐းခေလးပါ) ဘာမ နားမ လညပ န႔ အဂၤလပလေရးထားတ႔ ခြစပမ သေဘာတညခက (Consent) ထမာေတာ႔ 'သားအမ ကထတပစ႐န

သေဘာတပါတယ' ဆျပး သမက လကမတထးထားပါ ေသးတယ။ တစခခ ေတာ႔ လြေနတာ ေသခာပါျပ။

ဒါန႔၊ သမက ခြစပမယ ေဒါကတာဘက ကပ သြားျပး အကး အေၾကာငးေမး႐ပါတယ၊ ဒလပ ေကာငမေလး ကေျပာ ေနတ႔ အေၾကာငး သားအမတစခလး မဟတပ အလးတင ထတေပးလ႔ ျဖစနင မျဖစနင ေတာၾကာ အမေထာငျပျပး မ ကေလး ႐မလာ႐င သ႔ေ႐႔ေ႐းအတြက သနားစ႐ာ ေကာငးပါတယလ႔၊ ခခ သာသာပ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

13

ကြၽနေတာ သ႔႐ငးျပပါတယ၊ သ႔အေျဖက၊ (နး)တ႔၊ အလး ကအၾကးၾကး ပ၊ လနာက သေျပာ ျပးသားပ၊ သပ သေဘာတလ႔ လကမက ထးျပးသားပတ႔၊ ဒေတာ ကြၽနေတာက ဒါဆ သကယတင မလပခင ေတာငမ ေဒါကတာဟမားတား ဆ ပ႔ေပးလကပါလား ေကာငမေလးက ငယငယ ႐ပါေသးတယ ဒအခြင႔ေ႐းေလး

တစခေတာ႔ ေပးသင႔ပါတယလ႔၊ ဒါက သက စတမ႐ညေတာ႔တ႔ပစန႔ သမမခြနင႐င ဘယသမတတ နငမာ မဟတဘးတ႔၊ မပ႔ေပးနငဘး လ႔ ျပနေျပာပါတယ၊(သ႔႐႔မာနမာန အတေတြေပါ႔)။

ဒေတာ႔ကာ ကြၽနေတာတ႔ နစေယာကသား ေကာငမေလးဆ ျပနသြားၾက႐ျပနတယ၊ သမေျပာတ႔ခြစတ မႈမး လခင႐င ကေန႔ေတာ႔ မျဖစနငဘးလ႔၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ မငး႐႕ ဆ႐ာက မခြခငေတာ႔ဘးလ႔ ျပနေျပာျပး ေဆး႐က

ဆငးသြား ေနာကတစပတ ေနမျပနလာျပး တျခား ဆ႐ာဝနတစေယာကန႔ လာျပနျပလ႔၊ အဒ ဆ႐ာဝန နာမညန႔ ႐ကခနးက ငါတ႔ ေပးလကမယလ႔ ႐ငးျပပါတယ၊ ဒါေပမယ ေကာငမေလး က သေနတ႔ ႐ြာက ေဝးတယ Angola နယစပက ေကာလာ႐တာ လယ(ေျပာငးခငး) အလပကလညး ခမပ အားတာမ႔ ဒေန႔ပ ႐ေအာင ခြပါဆျပး ဒါကပ

တတြငတြငေတာငးဆ ေနလ႔ ကြၽနေတာတ႔ အခကေတြ႔႐ျပန တယ၊ ကြၽနေတာတ႔႐႔ ျငမးခမးေ႐း ၾကးပမးခက က မေအာငျမငပါ၊ မနငးေကာငး နငးေကာငးေျပာရရငေတာ “ဘနးၾကး႐းန႔ေလလး” ပစမးျဖစေနပါျပ၊

တစဖကကလညး ဘာမမသ နားမလည ႐ာတ႔ အ႐းခေလး၊ ဆ႐ာဝနက သျဖစခငတာ အားလး လပေပးနငမယ ထငေနသ၊ ကနတစဖကမာေတာ႔ လတဖကသား အေ႐း က ဘာမမစဥးစား ခတမယ ထစမယဆ တ႔ ဓါးသမာ း၊

ဆ႐ာဝန မဆနလြနးတ႔ ဆ႐ာဝန တစေယာက၊ ဒၾကားထမာက ကြၽနေတာ တစခခေတာ႔ အျပတျဖတမ ျဖစေတာ႔မယ။

ေဆးေကာငးသား ဘဝတနးက ကြယလြနသြားရာျပ ျဖစတ ခြစပပါေမာကၡ ဆ႐ာဝနၾကး ဥးေကာေမာင

ေပးခ႔တ႔သငခနးစာ ေလးတစခကေတာ႔ ခထကြၽနေတာ မေမ႔ေသးပါ၊ ကြၽနေတာတ႔ ေဆးေကာငး ေနာကဆးနစမာ တနးကပါ၊ တစေန႔ ကြၽနေတာတ႔အပစက ခြခနးမာ စာသငေနယငး ဆ႐ာၾကးက ေမးခြနးတစခ

ေကာကေမးပါတယ၊ “ ခြခနးတစခမာ ကြာတ႔ လနာတစေယာကက ခြ႐ာမာ ေမ႔ေဆး ဆ႐ာဝန ပါမယ၊ ဆ႐ာမေတြပါမယ၊ ခြစတဆ႐ာဝန ပါမယ၊ အဒထမာ ဘယသအေ႐းၾကးဆးလ”တ႔၊ ေကာငးသားတစခ ႔က ခြစတ

ဆ႐ာဝန၊ တစခ႔က ေမ႔ေဆးဆ႐ာဝနဆျပး အမ းမး ေျဖၾကပါတယ၊ ဒေတာ ဆ႐ာၾကးက “မငးတ႔ အားလးမားတယ၊ မငးတ႔ ခြေန တာက လနာေလ လနာက နပါတတစ အေ႐းၾကးဆး ျဖစ႐မာေပါ႔ ”တ႔

လနာျပး႐င ေမ႔ေဆး ဆ႐ာဝနက ဒတယ အေ႐းၾကးဆးပ တ႔ လနာ႔အသကက သ႔လကထမာ ႐တာတ႔၊ မငးတ႔ ထမာလညး တစေန႔က ခြစပဆ႐ာဝနၾကးေတြ ျဖစမယသ ပါမာပတ႔၊ အဒ က႐င ငါဓါးကင႐တယ ဆျပး ဘဝငမျမင႔ၾကန႔၊ လနာက အေလးထား႐မယ၊ လလ ဆကဆ႐မယ၊ မငးတ႔ ခြ ေနတာသစတး ေတြလ႔

မထငေနန႔တ႔၊ ေမ႔ေဆးဆ႐ာဝန ကလညး ေန႐ာေပး႐မယတ႔၊ ဆရာၾကးရ႔ ၾသဝါဒန႔ ခအျဖစက ကြကတပါပ၊

အမနေတာ႔ ဒလန႔ ကြၽနေတာ ထပတက မေတြ႔ခငပါဘး၊ သက ျပနာရမ စားဝင အပေပာတ႔ လစားမး၊ ဘာမ ျပနာမရလငပင ဆရာဝနခနးထ ေဆးလပ ထငေသာက ျပး လာတားတ႔ သက ရနေတြ႔ တတတ႔သပါ၊

ဒါေၾကာင႔မ႔ တ႔ဗမာစကားန႔ ေျပာရရင ျပနာက မးခြကထြနးရာေနတ႔ လစားမ းလ႔ ကြၽနေတာက ေျပာျပေတာ႔ ဒက လေတြက နညးေသးတယ၊ မးခြကမဟတဘး ဓါတမးန႔ ထးရာေနတာတ႔၊ ဒလ ေတာတ႔လပါ၊ ဒါေပမယ

ကယ ကလညး စ ထားျပ လကစန႔မ႔၊ ေလၽာလ႔ မျဖစေတာ ကြၽနေတာ သ႔ကအျပတပ ေျပာလကပါတယ၊ “ဒလနာက ပယတယ (postponed ေပါ) ကပေမ႔ေဆး မေပးနငဘးလ႔၊” ဒေတာ သက ေဒါသ တၾကးပခ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

14

လနာမာ ေမ႔ေဆးမေပး နငစရာ ဘာေရာဂါမား႐လ႔လ consent (ခြစပမသေဘာတညခက) မာလညး လကမတ ထးျပးသားပ၊ သ႔အသကလညး ျပည႔ျပးသားမ႔ ဘာလေသးလတ႔၊ ကြၽနေတာက လညး ျပနေျပာလကပါတယ

“consent က သနားမလညပ ထးထားတာမ႔ ဒါက ကပလကမခ နငဘး ”လ႔၊ ဒါကသက ကြၽနေတာ႔ရ႔ အလပက ေမ႔ေဆး ေပးဖ႔ပ၊ ဒါ ကြၽနေတာ႔အလပ မဟတ ဘးတ႔၊ ေမ႔ေဆးေပး စရာရ ေပးပါတ႔ အထကစး ေလသန႔

ေျပာလာေနတာမ႔ ကြၽနေတာက ျပနခပစ လကမပါတယ ခြစပမ ဆတာ team work ပ၊ သတစ ေယာကတညး ဇါတလကလပလ႔ မရဘး၊ ကြၽနေတာလညး သ႔လပ စပါယလစ တစေယာကပ၊ သ႔လကေအာက ခမဟတဘး လ႔

ကြၽနေတာ႔မာ အေၾကာငး ျပခကခငလရင ဘယလနာမဆ ပယခခြင႔ရ တယလ႔၊ နမးဘးယားက ဒမကေရစနငငပ သလ မေကနပတာရ ကြၽနေတာ႔လ စာန႔ခေရး ပါးစပန႔ ေျပာမေနန႔လ႔ ျပးရင ေဆးရအပၾကး

ဆမာသြားရငးၾကမယလ႔၊ (ကြၽနေတာရ႕ စာမာ “လနာသည ခြစပ မ၏ သေဘာ သဘာဝက နားလည သမဟတ၍ သ၏ သေဘာ တည ခကသည တရားမဝငပါ” ေရးထားတာပါ၊) အဂစၾကးလ ကြၽနေတာ မသာ

ေမ႔ေဆး မေပးရင ဘာမလပတတတာ မဟတေတာ ေနာကဆးမာ နရတ႔မကလး ၾကးေတြ အႀကညန႔ ထြကသြားပါေတာတယ။

သန႔ ကစၥျပတေတာ႔၊ လနာေကာငမေလးက ကေန႔ ခြစပလ႔မျဖစနငေတာတ႔ အေၾကာငး ေျပာျပျပး ျပန

လႊတလကပါတယ ကြၽနေတာတ႔စစဥ ထားတ႔အတငးသဘာ ဆကလပဖ႔က ဝဒထက ဆရာမက ရငးျပလက ပါတယ၊ သေလးကလညး ငမမမကနာေလးန႔ ျပနသြားရ ရာပါ တယ။ အဒေန႔က အျဖစကေတာ႔ ကြၽနေတာ႔ အဖ႔

ဘယဖကကမ မကနာေကာငး မရခ ႔တ႔အ ျဖစပါ၊ ခြစပ ဆရာဝနက မၾကညတာထားေတာ႔ လနာကလညး မၾကမဆေနရင ပ က ေကာငးလျပလ႔ ေျပာရပါလမ႔မယ ထငပါတယ၊ ကကသရးနား တစေယာကကေတာ႔ အား ေပးေဖၚရပါတယ 'စး' စတမပကပါန႔တ႔ ဘရားသခငက အားလး ကနားလည ပါတယ ကြၽနေတာ႔က ေကာငးခး ေပးပါလမ႔မယတ႔၊ ကြၽနေတာလညး ဘယလမဝမးမနညးခ႔ပါ၊ ကယ႔ရ႔ေစတနာ ကယအသဆး မဟတပါလား

ကြၽနေတာ႔ရ႔ လပရပက လနာအကးတြက သကသကပါ။

ဆရာၾကးက မကႏာရေအာင လပတယေျပာရေအာငလညး သန႔စကားပင မစပခ႔မပါ၊ ဟ “ငပြၾကး” ကလညး လပါးပင၊ တငလား ေတာလား ဘာမမလပခ႔ပါ၊ ကြၽနေတာလညး လနာန႔ လးဝထပမေတြ႔ျဖစပါ၊

ေတြ႔စရာအေႀကာငး မမရတာ၊ ခမပ တကတကဆငဆင ျပနဆျဖစၾကတာပါ၊ ဒါေတာင ဟဆရာမ ေလး သာမေျပာရင ခလညး သမာမဟတပါ။

ကြၽနေတာလညး ဘယေလာကၾကာေအာင ေတြးေနမလညး မသဆရာမက'စး' အပေပာေနလား “ကေလးထြက

သြားျပ၊ ေဆးထးစရာရ ထးေတာ႔ေလ” လ႔ သတေပးေတာ႔မ ျပနသတရ လာပါေတာ႔တယ၊ ကြၽနေတာန႔ ကကသရးနား တ႔ ေျပာေန ဆေနၾကတာေတြက ခြစပေနတ႔ ေဒါကတာ ဟာမတား ၾကားေတာ႔မ ဒဇာတလမးက

သသသြားပါတယ၊ ဆရာၾကးက အစက သဒအေၾကာငးေတြ ဘာမမသပါလား တ႔၊ ဒါဆရင ခကေလးရတာ အတြကေဒါကတာ “ျမင႔” က ေကးဇးတငရမာတ႔ ကြၽနေတာအတြက သဂဏယပါတယတ႔၊ (ဒမာ အမားစက

ကၽြနေတာ စး လ႔ပ အေခၚမားပါတယ၊ သတစေယာကပ ျမင လ႔ ေခၚတတတာပါ။) ဘရားသခငကလညး ကြၽနေတာ က ေကာငးခးေပးမာပါတ႔။

'ဘရားးသခငက ေကာငးခးေပးမာပါ' တ႔၊ ဒစကားမ း ကြၽနေတာ လာေျပာသေပါငး မားလ ပါျပ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

15

ဆရာၾကးထြကသြားးေတာ႔ ကြၽနေတာက သတ႔က ေျပာမနာ ဆမနာေတြမ႔ ခပေနာက ေနာကပ ျပနေမးလက ပါတယ “ခကတာပလ႔ ငါကလညး ဘရားသခငက ယတာမဟတေတာ သကလညး ငါ႔သမာ မဟတလ႔

ဘယလျဖစနငမာလလ႔၊” သတ႔ကလညး ျပနေမးပါတယ၊

ကၽြနေတာက ဘ႐ားသခငကလညး မယဘးတ႔ ဘရားက မယရင ဘာယၾကညခကမား န႔ခလ ေကာငးတာေတြ အမကချပး လပေနရတာာလ တ႔၊ ကြၽနေတာက ျပနေျဖလကပါတယ ေလာကႀကးမာ ဘာအလပပ လပလပ

စတထား(ေစတနာေပါ႔) ေကာငးဖ႔ အေရးၾကးဆးပ လ႔၊ ကယ႔ရ႔ေစတနာေတြ ေကာငးေနသ၍ ကေတြ ေကာငးေနမာပလ႔၊ ကယ႔ကေတြ ဆးလာ ျပဆရငေတာ႔ ကယ႔ေစတနာ ေတြည႔လာလ႔ပ လ႔၊ မတပါလ႔၊

သတ႔နားလညေအာင ဥပမာ လေတြက ေျပာၾကထယလ႔ ဆရာဝနအလပဟာ ကသလလညးရ ဝမးလညးဝတယတ႔၊ မနပါတယလ႔ ဒါဟာ ေကာငးတ႔အသက ေမြးဝမး ေၾကာငးပါလ႔၊ ဒါေပမယ အသျပာတ႔

လကေဆာငတ႔ က ေမာမနးေနတ႔ ဆရာဝနေတြ စာနာ မေခါငးပါးတ႔ ဆရာဝနေတြရ႕ကဟာ မေကာငးနငဘးလ႔၊ " One makes one's good luck, One makes one bad luck " ဒါဟာ ငါစကား မဟတဘး ဒ႔ ဗဒၶ

ရအဆးအမပါလ႔။ (သတက Bible ကလြရင ဘာမသမာမဟတလ႔ ရညရညေဝးေဝး ေျပာမေနေတာပါ။)

မေကပြ။ ဒလနာက Dr Bad ႀကးသာ ရရင ေခၚျပခငပါေသးတယ၊ ဒါေပမယ သမရေတာ႔ပါ၊ အဂစ ျပနသြားပါျပ၊ သလညးပ ေဗာလတယာ ဆ႐ာဝနတစေယာကပါ သ႔ ကြနထ႐ကသက တမး ကနေတာ ကၽြနေတာလပ

ဆကလပဖ႔ ေလာကပါတယ၊ ကြၽနေတာရေပမယ သမရခ႔ပါ၊ ကြၽနေတာ ကေကာငးတယ သကဆးတယ လ႔ ပေျပာရမလား။ ဒါမမဟတ ကြၽနေတာ ဒမာ ဝ႗ေကြ း မကနေသးလ႔ပလား။

(စးျမင႔ - ေမ႔ေဆး) ေခတ အရာခါတ

မေဟသမဂၢဇငး ၂၀၀၀ ခ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

16

သတ႔ဆက ယာဥအႏရာယ

ကၽြနေတာ အတးရား လညခ႔စဥ

အာဖရကမာ နမးဘးယား ေလာကလမးပမးဆကသြယေရး ေကာငးတ႔နငငမး အေတာရားပါတယ၊ ကြၽနေတာ

တစခါက ေရးခ႔ဘးတ႔အတငးပါပ အေဝးေျပးလမးမ ေတြဆ တာက မဥးေျဖာင႔တစေၾကာငး စကေပၚခဆြထားသလ ေျဖာငတနးေနျပး ကယလ ကယ၊ ခငးထားတ႔ ႏငလြနကတရာကလညး

ေခာမြတေနေလေတာ ကါးေမာငးရတာ အေတာေလး ေကါငးပါတယ၊ နမးဘးယားဆတာကလညး နငငက အကယၾကး (စတရနးမငသးသနးေကာမ႔ ကြၽနေတာတ႔ နငငထကပင ကယ ပါေသးတယ)

ဒါေပမ႔ လဥးေရက စစေပါငးမ တစသနးခြသာသာ ရတာမ႔ ျမ. ရြာေတြက တစခန႔တစခ အေတာ လမးၾကပါတယ၊ တစခါတစခါ မင ၁ဝဝ၊ ၂ဝဝ ေမာငးသြားလ႔မ ျမ ႔တစျမ ႔ ေတြ႔ခငမ ေတြ႔ရတတတာပါ၊

တစခါတစေလမား ကား အဆကျပတေနရင ကယေမာငးေနတာ လမရတ႔ ျဂဟတစခခေပၚမာ မားလားလ႔ပင ထငရေလာကေအာင ေျခာကကပကပ ႏငလ၊ ရငးလြနးလပါတယ။

ဒါေၾကာင႔မ႔လညး ဒကလေတြကါးေမာငးတာ ျမငရတာေၾကာကစရာေကါငးေလာက ေအာငၾကမးၾကပါတယ၊ သတ႔ရ႔အေဝး ေျပးလမးမမာ ကန႔သတခကက တစနာရ ၁၂ဝ ကလမတာနး(ရ၅ မငနး) ပါ၊ ဒါေပမ႔ သတ႔တကယေမာငးေနၾကတာက ၁၅ဝ၊ ၁၆ဝ ႏႈနးးထက ဘယသမမေလာ႔ၾကပါဘး၊ (မငအားျဖင႔

၁ဝဝႏႈနးဝနးကငပါ၊ ၁၈ဝ ထေမာငးတ႔လေတြလ မနပါဘး၊ဒါဆ ၁၁၂ မငနးေကာေနပါျပ)၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ “၁၂ဝ ကလဟာမငးတ႔ရ႔အနမ႔ဆးႏႈနးလား ” လ႔ေမးယရေလာက ေအာငေမာငးၾကတာပါ၊

ခလေမာငးနငၾကတာကါးေတြကလညးေကါငးလ႔ပါ၊ ဒနငငမာက လေတြကကါးဝယရင အငဂင ပါဝါၾကးၾကးက အျပငဝယၾကတာပါ၊ ဆစါးတာ နညးတာ၊ မားတာ သပမစဥးစားၾကပါဘး၊ ျမနဖ႔က အဓကပါ၊ ခလ

ကါးေတြကလညးေကါငး၊ လမးေတြကလညး ေကါငးေလေတာ႔၊ ရနကနန႔မႏေလးလ ေဝးတ႔ ကြၽနေတာတ႔ အရာခါတ န႔ျမ႔ေတာဝငးဟတ မင၅ဝဝခန႔ ေဝးတ႔ခရးဟာပမနအားျဖင႔ ငါးနာရ၊ေျခာကနာရ ေလာကပ

ၾကာတတပါတယ၊ ကါးဝယရ တာလဒမာအေတာလြယပါတယ၊ ဂပနကါး၊ အေမရကနကါး၊ အတလကါး၊ အဂလပကါး၊ ဘါကါးၾကကလ၊ အသစတတနငလါး၊ အေဟာငးပဝယခငလါး၊ ကါးျပခနးေတြ ကျမ႔အႏ႔

မာရပါတယ၊ အျပငအဆငေရာငးေနၾက တာပါ၊ မမမာေငြလကငငး ရဖ႔မလ၊ လကရ အလပျပနငရင ေတာျပ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

17

အရစကအေၾကြးန႔ဝယနငပါတယ။

ေနာကျပး၊ ကါးေစးန႔ ဝနထမးတစဥးရလစာကလညး ၆လ၊တစနစ ဆရင ပ ကယန႔တနရာ ကါးတစစး ေကါငးေကါငး ဝယနငတာမ႔၊ ကါးေလးတစစး မမရရင လဘယမမေရာကနငတာမဟတလ႔၊ ဝယလညး

ဝယစးၾကပါတယ၊ နငငတစခအေနန႔ ခလ လမးပနးဆကသြယေရးေကါငးမြနေခာမြတတာ ဟာအေတာက အားက စရာေကါငးပါတယ။

နငငတစခရ႔ စးပြါးတးတကမမာ လမးပနးဆကသြယမက အဓက အေျခခအေဆာကအဥး (Infrastructure) ပ

မဟတပါလား၊ ဒါေပမ႔ ဒတးတကမန႔အတဒြနတြပါလာတ႔ ယဥအႏရာယ ကလဒမာေၾကာကခမနးလလပါ၊ လဥးေရန႔မလက ေအာငလ မားလပါတယ၊ ေန႔စဥတဗြန႔ သတငးစါေတြထမာ ေတြ႔ရပါလမ႔မယ။

ယဥမေတာတဆမန႔ ေသဆး ဒဏရာရမ ေတြ၊ ျဖစလက ရငလ မသကသာလပါ ကါးေတြဆတာ စကက လးေခထားသလ၊ သး၊ေလး၊ငါးေလာငးျပင ဆတာလမဆနး၊ ရကရည ရးပတရကေတြဆပဆးပါတယ၊ အထးသျဖင႔ ခရစစမတန႔ နစသစကးကါလအတြငးမာ ဆ အေနာကနငငေတြ အတငးပါပ ယဥမေတာ

တဆမန႔ေသဆးထခကဒဏရာရမေတြက ရာန႔ချပး နစစဥ ရတတပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ ကြၽနေတာတ႔ ကနးမာ ေရးဝနထမးေတြအဖ႔ ခလယဥမေတာတဆ မေတြေၾကာင႔ အစဥအလပရပရပါတယ၊ အထးသျဖင႔မေသမရင

န႔ေရာကလာတ႔ လနာေတြဆ ကြၽနေတာတ႔ ေမ႔ေဆးဆရာဝနေတြ ပလ႔ အလပရပရပါတယ၊ အေၾကာငးကေတာ႔ ဒလ မေသမရငျဖစေနတ႔ လနာမးဆ အေရးေပၚဌာနမာ ကတ႔ဆရာဝနက(လနာ)အသကလ

ဖ႔တြကဥးဆးသတရေလ႔ရတာက ေမ႔ေဆးဆရာဝန ေတြမ႔ပါ၊ (ဒါကလကြၽနေတာတ႔ ေမ႔ေဆး ဆရာဝနေတြက ဒေနရာမာ အျခားသေတြထက ပျပးကြၽမးလ႔ပါ)

ပကြၽမးတယဆတာကဒလပါ ယဥမေတာမဆျဖစမေၾကာင႔ ဥးေခါငး၊မကနာ၊ ဒါမမဟတရငပတပငးမာဒဏရာရ

တ႔လနာေတြဆအဓကျပနာက အသကမရနင ေတာ႔တာ၊ သ႔မဟတ ေလျပြနပတတာပါ၊ ဒေနရာမာကြၽနေတာတ႔ ေမ႔ေဆး ဆရာဝနအေနန႔ အဆပ ေလျပြနဝထေရာကေအာင Endotracheal tube

(ေလရပက) ကထးသြငးေပးျပး အသက ျပနဆကေပးရတာပါ၊ ဒါကကြၽနေတာတ႔လပေနကအလပပါ၊ ေလေကါငးေကါငး မ ရနငေတာ႔ရင ဒလနာၾကာၾကာခေတာ႔ မာမဟတလ႔ ကြၽနေတာတ႔ဖ႔ အေျပးအလႊား

သြားနငမေတာရကတာပါ၊ ဒလလနာမးးကလပကငေပးရတာ ကြၽနေတာ႔ဖ႔ စတၾကက မေတြ႔ဆးပါ၊ ကြၽနေတာ႔အျမငမာဒလေတြမဆငမခငေမာငးၾကတာေတြ၊ ေသာက ေသာကစါးစါးန႔ေမာငးေနၾကတာေတြက

မားမားန႔မ႔ပါ၊ ေနာကတစခကကလညး ကြၽနေတာတ႔ ကသာ ပငပနးတစ ၾကး လပကငေပးရေပမ႔ ရငတ႔လနာက ခပရားရားမ႔ပါ။

ဒမာကြၽနေတာတ႔ေျပာေလ႔ရတ႔စကါးတစခရပါတယ၊ ဥပမာလတစေယာက ဆးသြား တယ၊

နာေရးကစၥတစချဖစတယဆပါစ႔၊ ဥးဆးေမးေလ႔ ရတ႔ေမးခြနးက ယဥမေတာတဆ မလား၊ မဟတပါဘး၊၊ နာေနတာၾကာပါျပဆရင၊ ဒါဆ AIDSေၾကာင႔ပျဖစရမယလ႔ျပနေျပာ ေလ႔ရပါတယ၊

ဒအေျဖနစခစလးကလြခပါတယ၊ ဘာလ႔လ ဆေတာ႔ AIDS ေရာဂါက သဘာဝအေလာကလေသမႈ မာနပါတတစလသတ တရားခ အျဖစေရ႔ကဥးေဆာငေနသလ သဘာဝမဟတတလေသမႈ မာေတာ ဥးေဆာင

ေနတာက ယာဥအႏရာယပါ။ ဒါဆ သေဘာ ေပါကေလာကပါျပ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

18

ကၽြနေတာကယတငလညး ကားေမာငးပါတယ။ ဒါေပမယ ေဆးရမာကါးအကစးဒင႔န႔ ေရာကေရာကလာတ႔ လနာ

ေတြကျမငေနကမ႔၊ ကြၽနေတာ႔ အဖ႔မၾကမးဝပါ၊ အေဝးေျပးလမးမေပၚကြၽနေတာေမာငးေနကနးက ကလ ၁၁ဝ၊န႔၁၂ဝ ၾကားမာပါပ၊ ဘယေတာ႔မ ၁၂ဝ မေကာပါ၊ (၁၂ဝ ဆတာကသမားေတြ ဖ႔အနမ႔ဆးနးပါ) ဒါေၾကာင႔မ႔သမားေတြ ျမ႔ေတာက ၅ နာရ ၆ နာရေမာငးေနကခရးဟာကြၽနေတာ႔ဖ႔ ၈ နာရ ၉ နာရ

ၾကာတတပါတယ၊ နနက ၇ နာရကထြကရင ညေန ၅ နာရ ေလာကမ ဟကေရာကတာပါ၊(လမးမာလနားနားေနေနပါပ) ဒါေၾကာငမ႔အေပါငးသငး ေတြကကြၽနေတာ႔

ကေနာကၾကပါတယ၊ နမးဘးယားကအကယၾကးမ႔လပလသြားေနလ႔ရင လမးမာအပေပာ သြားလမ႔မယတ႔ ကြၽနေတာဂရမစကပါ၊ အႏရာယကငးဖ႔က လရငး ပမဟတပါလား၊ ကယ႔

အေၾကာငးကယအသဆးပါ၊(ကယနငငမာ တနးကဟကေဝးဆလ႔ ရနကနန႔သထ မငေလး ၁၅ဝထကေကာေအာငေတာငေမာငးခ႔ဖးတာမဟတ) အဆးဆးကတသကလး ေမာငးလာ

တာကလကယာေမာငး ဒကမလကဝ ေမာငးေမာငးရတာပါ သပမလြယလပါ၊ (ေၾကာငျပးလမးမားဝငသြားတတပါတယ) ဒါေၾကာင႔ ျဖစနငရင ကလ ၁ဝဝနးထက ေတာငမေကာခငပါ၊ အမနေတာ႔ကလ ၁၂ဝ နးေကာလာျပဆရငကပ စတယာရင ဘးက နနမအတမးအေစာငးမခေတာ႔ပါ၊

ေနာကတခကကလ ဒကအေဝးေျပးလမးေတြက အသြား အျပနယဥေၾကာတစခစ သာရတာပါ၊ ဧရာမကနကါးၾကး ၂ စးေကါငးေကါငးလြတေအာင ေတာကယပါတယ၊

ဒါေပမ႔သတ႔ေမာငးေနတ႔နးန႔ဆကယတယ လ႔မဆနငပါ၊ လကကင ဘးတစခကနနေလးလပသြားရန႔ တစဖကယဥေၾကာ ဒါမမဟတ လမးေဘးဆငး သြားနငတာပါ၊ ဒါေၾကာင႔ျမနျမနေမာငးေလ စတပငပနးေလပါ၊

အသြားအျပန ယဥေၾကာနစခ ဆတာကလညး အလယမာမဥးျဖတစေၾကာငးသာ ျခားထားတာမ႔ ဒလနးၾကးန႔ေမာငးေန ၾကတာေတြးၾကည႔ရင အေတာ႔ကအသယားစရာပါ၊ လမးကဥးလ႔ကါးရငးတယ

ဆျပးေတာ႔လ မဥးျဖကခြျပးလမးလယမာေမာငးလ႔မျဖစပါ၊ ဘာလ႔လဆေတာ႔ ကါးေတြကျမနလြနးေတာ႔ အေဝးၾကးမးကပစကဝနးေလာကမာ အစကေလးတစစက ေလာကန႔စေတြ႔ရတ႔

ဆန႔ကငဘကကလာတ႔ကါးတစစးဟာ ခကခငးဆသလ ကယ႔ေရ႔ကေရာကလာနငလ႔ပါ၊ (ဒါဆေရာငဖ႔မလြယေတာ႔ပါ) ေနာကတစခကကလ ဟကေဝးမာ အေကြ႔အ ေကါကလးဝ မရသေလာက

ျဖစေနေလ ေတာ႔ကါးေမာငးရတာ တခနလး လကကငကသာျငမျငမကင ထားေနရျပး ဘာမလပစရာမရန႔မ႔ၾကာလာေတာ႔ အေတာ႔ကပငးစရာ၊ အပငကခငစရာ ေကါငးလာတတပါတယ၊ ရႈခငးကလ ေျခာကကပကပ Savanah ဆဘားနားျမကခငးလြငျပင၊ ဆးပငပေတြန႔မကခငးျပင ဘာမမဆနး၊ အထးသျဖင႔

အေဖၚ မပါတစကယတညး ခရးေဝး ေမာငးရတာမလြယပါ။

ယာဥမေတာတဆမျဖစရတ႔အေၾကာငးရငးေတြကေလ႔လါၾကည႔မယဆရင မမးဘးဆ ရင Overspeed (သတမတနး ထကပ ေမာငးနငမႈ၊) Overtake (ယာဥခငးေကာတကမ၊) Overload (မတနတဆဝနပတငမ၊)

စတ႔မဆနးလ တ႔အဓက အေၾကာငး ရငးေတြကေတြ႔ရမာပါ။ ဒါေပမ႔ဒမာတခဆနးတာကဒနငငမာျဖစတ႔ ယဥမေတာ တဆမႈရ. ရာနးအေတာ မားမားဟာ ကါးေမာငးယငး ယဥေမာငးသအပေပာသြားလ႔ ျဖစရတာပါ

လ႔ဆထားတာမ႔ နနေတာ႔နားလညရ ခကေနပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ တဗြကပညာေပး အစစဥမာကါးေမာငးေနယငးအပငကလာရင ဆကမေမာငးပ ကါးကလမးေဘးခဏ ေလာက ထးရပ၊တေမးေလာကနားျပးမ ခရးဆကဖ႔ ျပသေလ႔ရပါတယ။ ကြၽနေတာေျပာခ႔သလေပါ႔၊ ခလ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

19

ေျခာကကပကပခရး႐ညၾကးမာ ေမာငးရတာျငး ေငြ႔စရာေကါငးေပမ႔၊ခလ အပေပာသြားရ ေလာကေအာင ျဖစလမ႔မယလ႔ မထငမခ႔တာ အမနပါ။ ဒါေပမ႔ ကြၽနေတာကယတငၾကဘး လကမပ တသကမာမေမ႔နငစရာ

သငခနးျဖစသြားပါတယ။

အဒေန႔ကေတာ႔ ၁၉၉၉ မတလ ၁၁ ရက ၾကာသာပေတးေန႔ပါ၊ ညေန ၄ နာရခြခန႔မာ ကြၽနေတာ တစေယာကတညး ကြၽနေတာတ႔ျမ. အရာခါတ Oshakati မေနကါးေမာငးထြကခ႔ပါတယ၊ ျမ.ေတာဝငးဟြတ

မာေကာငးတကေနတ႔သားၾကးက ေတြ႔ရေအာငလ႔ပါ၊ ခရးအားျဖင႔ ကလ ရ၅ဝ ေကာ (မင ၄ရဝ ခန႔) ေဝးပါတယ၊ ဒခရးကကြၽနေတာတခါကေရးခ႔ဘးး သလေပါ႔၊ လမးမာ Tsumeb (ဆးမက) Otjiwarango (အခဝရမဂ) န႔

Okahanja (အကါဟငဂာ) ဆတ႔ျမ. ေလး ၃ ျမ.ကလြရင ဘာျမ.ရြာမ မရပါ၊ ဒလေျခာကကပတာပါ။ ဆးမကျမ.က၊ ကလ ၂၈ဝ ေဝးတာမ႔ အၾကမးအားျဖင႔ ခရးရ႔ သးပတပေပါ႔၊ ကြၽနေတာ႔အစအစဥအရ

အဒျမ.ေဆးရေလးမာညအပျပး ေနာကေန႔နနကေစါေစါထ ခရးဆကဖ႔ပါ၊ ဒါဆ၊ေနာကေန႔ ေသာၾကာေန႔ နနကပငးမာ ျမ. ေတာက ေရာကပါတယ၊ ရးကစၥေလးေတြလညး လပနငေအာငပါ၊

ေသာၾကာေန႔တစရကထခြင႔ယထားတာမ႔ ၾကာသာပေတး ေန႔ ညေနပငး ဂတအျပးမာ ထြကခ႔ရတာပါ၊ ဒလပအရငတေခါကကသြားဖးပါတယ။ ဒျမ.မာ ေဆးရအပျဖစေနတ႔ Dr Shimmy ဆတ႔

နမးဘးယားဆရာဝနမက ကြၽနေတာတ႔ ေဆးရက ေျပာငးသြားတာပါ၊ ကြၽနေတာ႔တပည႔လညး ျဖစဖးတာမ႔ သရလ႔ အဆင ေျပတာပါ၊ ဒျမ.က ေၾကးနသတတြငးျမ႔ငယေလးပါ၊ သမကလြရငလ ဘယသ႔မ

ကြၽနေတာအသမရပါ။

အမနေတာ႔အဒေန႔ကဒထကေစါေစါထြကဖ႔ပါပ မေမာလင႔ပ သညးသညးမညးမညး ရြာခလာတ႔မး ေၾကာင႔ ခဏေစါင႔လကရတာပါ၊ ဒခရးက ၃ နာရခန႔ ေမာငးရမာမ႔ ေနမဝငမေရာကဖ႔ လပါတယ၊ ညဖကဆ ေတာေကါငေတြရ႔ အႏာရာယရတာမ႔ ေမာငးေလ႔မရပါ၊ ဒကမးကလမၾကာတတပါ ခကခငးဆသလ

ျပနပလာပါတယ၊ ကြၽနေတာလညး ၁၁ဝ၊ ၁၂ဝ ကလနးန႔မနမနပ ေမာငးလါလကတာ ညေန၆ နာရေကာေကာ ခန႔မာOshivello (အခဗလး)ဆတ႔ဂတၾကးဆေရာကပါတယ၊ ၾကၾကကလ႔ေျပာရရင ေရးတနးကေတာ႔

ဒေနရာကလျဖလမညး ပငးျခားထားတ႔ နယျခားပါ၊ အေဝးေျပးလမးမၾကးကေတာငေျမာကတနးေနတာမ႔ ကြၽနေတာလါခ႔တ႔ေျမာကပငး ေနရာကလမေတြရ႔ဌာ ေနျဖစျပး ရြာေလးေတြေတြ႔နငပါေသးတယ ဒဂတကလြနသြားရငေတာ႔ ေတာငပငးမာ လျဖေတြ႐႔ဧရာမေမြးျမေရးျခၾကး ေတြသာ ေတြ႔နငျပး လသမရေတာ႔ပါ။ ျမ႔ေတြအားလးက ဂာမနေတြအမားစေနတ႔ အေနာကတငးပစျမ. ေလးေတြပါ။

Show all ဒဂတၾကးန႔ ဆးမကျမ.က ကလ ၉ဝ (၅ရ မငခန႔)လေသးတာမ႔ ခပသတသတ ေလးေလးေမာငးပါမ တစနာရ

ခန႔အတြငး မေမာငမေရာကမာပါ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ဒဂတမာ အခနမျဖးေတာ႔ပ လျခေရးမာ ကြၽနေတာ႔နာမည န႔ခ႐းစဥေျပာ ျပးတာန႔ ဆကေမာငး ခ႔ပါတယ။

ဂတၾကးရ႔ဒဘကပငးမာေတာ႔လမးကပရငး၊ ပလေေျဖာင႔ပါတယ၊ မးကပစကဝငးထ ေအာငတေျဖာင႔ၾကး ျမငေနရတာပါ၊ အခနကညေနေစာငးဆေပမ႔ ကေနၾကးက ကြၽနေတာ႔ဖကမာ တခနလး ထးေနတာမ႔ အေတာပပါတယ၊ ဒါေပမ႔ ေရာကခငေဇာန႔မ႔ပငပနး ရမနးလမသပါဘး ပျပးျမနျမနေလး ၁၂ဝ၊ ၁၃ဝ

ကလနးန႔ေမာငးလါခပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

20

ဘာမမၾကာလကပါဘး ျဖစပကျမနဆန လြနးလပါတယ ကြၽနေတာတစခက မကခနျဖစသြားတာပသ လကပါတယ ခကခငး ဆသလ သတျပနရလ႔ ေရ႔ကၾကည႔ လကေတာ႔ ဘာမမျမငရေတာ႔ပါဘး ဖလး

ၾကးပျမငရျပး၊ ကါးကဥးေမာ ေနတာပါ၊ ျပနစဥးစားလကေတာပထမဥးဆး ကြၽနေတာျပလကမတာက၊ ကမနး ကတနး ဘရတ နငးလကတာပါပ၊ ဒေနာကမာေတာ႔ ဘာန႔မအတကအခက မရပ ကါးထးရပ

စကေသသြားတာပါ။ မႀကာမ ဖလးၾကး လြင႔ပယသြားလ႔ ကါးအတြငးက ၾကည႔လကေတာ႔ ပါလါတ႔ ပစၥညးေတြဖရဖရန႔၊ ကၽြနေတာကယေပၚမာေတာ ဘာမအထအခကမရပါ၊ ဒါန႔ ကမနးကတနး ခါးပတျဖတ ကါးတခါး ဖြငျပးခနဆငးလကေတာ႔ ကြၽနေတာ ကႏာရဆး ျခေတြ ေပၚကလ႔သြားပါတယ၊ ကြၽနေတာ႔ရ႕

အျဖေရာင ကါးေလးက ေတာကါ က ေရာင ဖအ လမးလမးန႔ ဒးဆစ ေလာကျမင႔တ႔ေကာကတးေတြေပၚ ဥးေမာ႔လက သားတင ေနတာေတြ႔လကရပါတယ၊ ေဘာဒပငးအေန န႔ ဘါမအပကအစးမရ မနေတြပင တစခပမကြတာမေတြ႔ရပါ၊ ေ႐႔မးၾကးေတြလလးဝမကြပါ၊ ဒါေၾကာင႔ရတတရကေတာ႔ ေတာ ေသးရ႕လ႔

ေတြးလကမပါတယ ဒါေပမ႔ဘးေတြကင႔ၾကည႔လက ေတာ႔၊ (လားလား၊) ေရ႕.ယာဘကဘးေဂြတစလး ကလြရင ဘးေတြအားလး တာယာေရာေဂြေတြပါ ျမငမေကါငးေအာငတြန႔လမေကြ႔ေကါက ေနတာဝမးန စဖြယ ေတြ႔လကရပါတယ၊ “ငါ႔ကါးသစေလး ေတာ႔သြားရာျပ” ဆတ႔အေတြးန႔ဝမးနသြားမပါတယ၊ ကေကါငး

လြနးတာကေတာ႔ ကြၽနေတာ႔ကယေပၚမာ ကါးေပၚကခနဆငး လကတနးက ရရတ႔ဆးျခစ ရာေတြကလြရင ဘာမအရအနာ မရတာပါပ။ ပါလါတ႔ေကၚဖ ဓါတဗးၾကးပငမကြခ႔ပါ။

ျဖစပက ကြၽနေတာတခကသတလြတသြားခနမာကါးက ကတရာလမးမကေန ၄ဝ၊၄၅ ဒဂရေလာကေစာငး ထးဆငးသြားျပး လမးအျပငေရာကသြားတာပါ၊ ကတရာလမးမန႔ ေမြးျမ ေရးျခေတြကကါထားတ႔ သြပၾကး

စညးရးက ဝါး၂ ျပန၊၃ျပန ေလာက ေဝးပါတယ၊ ကါးကတနာရ ရ၅၊၈ဝ မငနးၾကးန႔ထးဆငးသြားတာမ႔ ကြၽနေတာဘရတ ဖမးအပလကခန မာ ၁၈ဝ ဒဂရ တပတတတလညထြကသြားတာျဖစနငပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔သာ ကါးေခါငးပငးက ဘာန႔မမတကမပ ေနာကအျမး ပငး ကသါသြပစညးရးန႔ေဘးတက

ရကမျပးရပသြား တာပါ၊ ေနာကဘနဘာန႔မးလးေတြ ကြကနျပးေတာငဘက ကေမာငးေနတ႔ ကါးဥးဟာ ခေတာ႔ေျမာကဘကကျပနလည႔လ႔ေနပါတယ၊ ဒါေပမ႔ စညးရးန႔ကပလကခ ထားတ႔ေကာက တးႀကး

ေတြေပၚဘယလသြားတငေနတယဆတာကေတာ႔ ခထေအာင နားမလညနင ေအာငျဖစရပါတယ၊ တကအဘြယ miracle ျဖစ၇ပပါ။ (ကါးပပတကသြားတာလား)

ကြၽနေတာအလြနကၾကးလြနးပါတယ ဒေလာကအရနၾကးန႔လမးေခာသြားတ႔ကါးဟာ ယာဘကမာရတ႔ ျခေတာင ဖ႔ၾကးကကပလြသြားသလ၊ ဝဘကမာ႐တ႔ ဓါတတင ကလဝငမတကမခ႔တာပါ၊ (ကါးဘးရာႀကးက ျခေတာငပ.န. ဓါတတင အႀကား ျဖတသြားတာေတြ.ရပါတယ) ေနာကျပးျခစပမာရတ႔ေကာက တးၾကး ေပး ကေကါငးတာက

အဒအခနမာကြၽနေတာ လကကငဘးက အလန႔တၾကားျပနမေကြ႔လက မတာပါ၊ ေကြ႔လကမလ႔ကေတာ႔ တြနားေရာကေတာ႔လ ဥးန႔ဝငမတကပ ကါးကတပတ လညသြားျပး ေနာကျမးပငး သြပျခ

စညးရးန႕ေဘးတကရကမျပး စကရန ေသသြားတာပါ၊ (သြပစညးရးက ပကကြနလ အရနထနးလကတာပါ) ပျကါးေမာကသြားနငပါတယ (၃၊ ၄ပတေလာကလမ႔သြား နငတာပါ) မေတြးဝစရာပါ။ေနာကျပးေကာကတးန႔

ကါးႀကမးျပငရက မစဥက ဆတငကႀကး ေပါကထြကသြားေပမ႔ မးထမေလာငခ႔တာလညး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

21

အေတာကၾကးလြနးပါတယ။

အတးရားမ ေရအငန အေကာငေတြ

ကါးျဖစတ႔ေနရာက ဂတၾကးအလြန ၃ဝ ကလ၊ ဆးမကမေရာကမ ၆ဝ ကလ အလမာပါ၊လမးရ႔ယာဘကမာ က Etosha Panလ႔ေခၚတ႔ တရစၦာန ေတြေဘးမ႔ေပးထားတ႔ Savannah (ဆဗားနား) လြငျပငၾကး၊

(ဒနငငမာအၾကးဆး အမးသား ဥယာဥၾကးပါ) စတရနးမင ေပါငးေသာငးခကယပါတယ၊ ဝဘကမာကေတာ႔ တေမာတေခၚ ကယလတ႔ ေမြးျမေရးျခ ၾကးေတြပါ၊ လသအရပေရာင ဆလ႔ ဘာမမရ၊ ကတရာလမးမေပၚ ရဖနရ

ခါျဖတသြားေနတ႔ကါးေတြသာရပါတယ၊ အခနက ၆နာရ ၃ဝ ေလာက၊ မၾကာမေမာင ေတာ႔မယ၊ ကြၽနေတာ႔ကါးရ.အေျခေနက ကရနးကားန႔လာဆြခမရေတာမာမ႔ ပထမဥးဆး ကြၽနေတာ လပရတာက လမးမဆထြကျပးစေတြ႔တ႔ကါး ကတားျပး အကညေတာငးရတာပါ၊ ကေကါငးစြာပ ၅ မနစခန႔အၾကာမာ

ကါးတစးထးရပလာပါတယ၊ လျဖနစေယာကပါ၊ဆးမကကသြားမ႔လေတြပါ၊ အကးအေၾကာငးေျပာျပ ေတာ႔ သတ႔ ဆးမကေရာကရင ကရနးကါး လႊတေပး လကမ႔ အေၾကာငးကတေပးျပး ထြကသြားၾကပါထယ၊ ဒလ

ဟကေဝးလမးမၾကးေပၚ ကါးတားရတာ မလြယပါ သတ.က ၈ဝ၊၁ဝဝ မငနးန႔တဝဝ ေမာငးေနၾကတာမ႔ လမးေဘး သြားရပရတာ ပငအႏရာယ မားလပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ကြၽနေတာလ ကားဆျပနျပး မၾကာမ ေမာငလာေတာ႔မာ မ႔

ၾကတငျပငဆငစရာရေတြ ျပငဆငလ႔ေနပါတယ၊ (ဥးဆးေကၚဖန႔မ႔န႔ ဗကျဖည႔လကပါတယ)

ကြၽနေတာမတားေပမ႔ ျဖတသြားတ႔ ကါးအေတာ မားမားက သတ႔ဖါသာရပလာျပး ဘာအကညလလ ဘာလပေပးရမလ ေမးၾကပါတယ၊ အနဆးေတာ႔ေရလလား၊ အစာလ လား ၊ ကမးလမးၾကပါတယ ခလအေတာခစစရာ ေကါငးတ႔ဓေလ႔ေလးက ဒေနရာမာ မခးမြနးပ ခနခ႔လငေတာ႔ ကြၽနေတာ

အလြန႔ကတာဝနမေကရာက ပါလမ႔မယ၊ လေတြ မာေမတာတရားထားနငၾကေသးတယ ဆတာေတြ႔ရလ႔ စတထမာေတာေလးပတ ျဖစမရပါတယ၊ လျဖေကါ လမပါ ဒေနရာ မာေတာၾကပါတယ၊ ဒကၡေရာကေနတ႔

လတေယာကေပၚအခြင႔ေကါငးမယ ရကစားမလပတတၾကပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

22

ဒလန႔တစတစေမာငလါေတာ႔ ကြၽနေတာတေယာကထ စတအားငယလာမတယ၊ ဟလေတြ သြားသတငး ပ႔ရင

ကယဆယေရးကါး ေရာကလာမာေတာ႔ေသခာပါတယ၊ ဒါေပမ႔ ခရးက နးတာမဟတလ႔ အနဆး ၃၊၄ နာရေလာကေတာ႔ ၾကာနငတာမ႔ ခလလသ ကငးေဝးလတ႔ ေနရာၾကးမာအေဖၚမပါတကယထ

တညလးဘယလစခနး သြားမလ၊ လျခေရးစတခရတယထားအး ကပရကကတရစၦြာနလြငျပငၾကးမ႔ ေတာေကါငေတြ အခနမေရြးထြကလာနငတယ၊ အထးသျဖင႔မးေရာငက ျမငရငဆငေတြပထြက လာျပးနငးသြားမလား ၊ ျခငေသ႔ေတြပလာဆြမလား၊ ေတာဝကအပစ န႔ပတးမလား၊ ဒလေတြးမျပး

ကြၽနေတာအေတာေႀကာကစတဝငသြားမတယ အေဖၚတေယာကေယာကရ ဘာအေရးလ ဒေတာ႔မပကြၽနေတာလ ရကသတငးပ႔ဖ႔ သတရမေတာ႔တယ၊ ကြၽနေတာ ျဖတခ႔တ႔ ဂတၾကးမာ ရစခနးလရတာမ႔၊

ေနာကထပဆကလာတ႔ ကါးေတြကထပတား ႐က သတငးပ႔ေပးဖ႔မာရပါတယ။

အတးရား အမးသားဥယာဥ

ဒေနရာမာလကြၽနေတာ ထပျပးကေကါငးျပနပါတယ၊ လျဖ အဖးၾကးတေယာက သ႔႔ကါးေလးန႔ထးဆကလာ၊ ေျပးဆငးလာျပး ကြၽနေတာ႔ကေျပးဖကပါတယ၊ ပါးစပကလ တခနလးဘရား ဘရားတ ေနျပး ဒေလာက ေတာငျဖစရ ေအာငဘယလေမာငးတာလ ဘယထခကသြားလ စသျဖင႔ ဂရဏါေဒါေသာန.တရစပေမး

ပါေတာ႔တယ၊ ကြၽနေတာ႔ မာဘာမပြနးရာရရာမ ေတြ႔ေတာ႔သအေတာအၾသသြားတယ၊ ဒါန႔ကြၽနေတာက ဒလပ ေတာငပငးက ေမာငးလာတ႔အေၾကာငးေျပာျပေတာ႔သကသပ မယခင ကြၽနေတာ ဂေယာင

ေျခာကျခားျဖစေနျပလ႔ သထငမာေပါ႔၊(ကါးဥးကေျမာကဖကလည႔ေနတာကး)

သက ဆးမကျမ႔ကေကာငးဆရာၾကးပါ (တရားေဟာဆရာမဟတပါ) ျခလလပပါတယ၊ ကြၽနေတာက တေယာက ထမေနဝတ႔ အေၾကာငးေျပာျပေတာ႔ ကစၥျပတတ႔ထ သအတေနေပးပါမယဆျပး သ႔ကါးေလးက

လမးေဘးမာေနရာခ မးေသးေလးေတြဖြင႔ျပး ၂ ေယာကသား ၾကယေရာင ေအာကမာဧဧေဆးေဆး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

23

ထငစကါးေျပာေနၾကပါတယ၊ ကေနာအပေရးမဝပဒခရး တေယာက ထေမာငးလာတ႔တြက သေကါငး ေကါငး အျပစတငပါတယ၊ ဟတပါတယ၊ ဒမတငမညက ကြၽနေတာအေရးေပၚဝငရလ႔ အပခန ၄၊၅ နာရ သာရခ႔ျပး

အဒေန႔ကလခ႐းထြကမလာမထ ခြခနးမာတေနကန ပငပနးေနခ႔တာပါ။

ဒဆရာၾကးရ႔နာမညက Mr Oosyhuysen (မစၥတာ ေအာတဆင) ပါ၊ ခမသရတာျဖစေပမ႔ အေတာ ေလးခငမငသြားၾကျပးအနား မာ သရေနတာအေတာက အားရသြားပါတယ၊ ေကာငးဆရာပပ

အေျပာကလေကါငး ေလေတာ႔ ဒကၡေတြလေမကနျပး ပငးစရာလးဝမေကာငးေတာ႔ပါ၊ ဒလပ ည ၇ နာရကစျပး ၂ေယာကသား ေလထင ရကေနၾကတာ ည ၉နာရ ေကာတငေအာငပါပ၊ ဒေတာ႔မ ႐ ၂ေယာကန႔အတ

႐ကါးတစးဆကေရာကလာပါေတာ႔တယ၊ ထးစအတငး စစခကေတြေရးမတယျပးေနာက ကြၽနေတာတ႔စတမပရေအာင သတ႔လအတေစာင႔ေနေပးၾကပါတယ၊ (ခစစရာအေတာ ေကါငးတ႔

အားကးရတ႔ရေတြပါ) ကယဆယေရးကါးက ည ၁ဝနာရေကာမေရာကလာတာပါ၊ လျဖတစေယာကထ ေမာငး လာတ႔ ဝနခစက ကါးငယေလးပါ၊

ဒါန႔ပ ကြၽနေတာတ႔အားလး ဝငးကျပး ကြၽနေတာ႔ကါးက ေကာကတးေပၚကေန ခခယဥးယဥး ဆြခရပါတယ၊

ကါးန.သဇကါႀကးေတြ ညေနတာမ႔ မးပြငေတြ တစေဖာငးေဖာငး ထပြငတာပငေႀကာကစရာႀကးပါ။တငကထမာ ဓါတဆမားရေနလ.ကေတာ. ဘယေျပာေကါငး မလ။ အကစးဒငးတနးကသာဆ ကၽြနေတာ

ျပာျဖစသြားေလာကပါတယ။ ကႀကးလြနးလ႔ေပါ။

ေနာကေတာ႔ ကြၽနေတာကါ႔ေပၚကပစၥညးေတြ ဆရာၾကးကါးေပၚေျပာငးတငျပး ဆးမက ကခရးဆကခ႔ၾကပါတယ၊ ဆးမကျမ.ေရာကေတာ႔ ညသနးေခါငနးေနပါျပ၊ ဒမာကြၽနေတာ႔ အသကလ ေဒါကတာရငမ ပရတာမ႔သ႔

ဆပဆရာၾကးကပ႔ခငးျပး အားနာနာ န႔သြားနး ရပါတယ၊ သမ၊ကလနားလညမရပါတယ၊ အားေပးေဖၚရပါတယ၊ ကါးက ပစလက ရေရာဘာအေရးလ လဘာမမျဖစတာပ ဘရားမ၊တာပေတာျပေပါ႔တ႔၊ (ကါးအတြက

ေေတာ႔ကြၽနေတာမနေျမာမပါဘး အာမခရတာမ႔ပါ) ဒမာပပစၥညးေတြေနရာခ ေရမးခး ပါလါတ႔ဟငးေတြပေႏႊး ညစာစားျပးေမာေမာပနးပနး န႔ထးအပလကပါေတာ႔တယ။

ေနာကေန႔နနက(ေသာၾကာေန႔) ကေတာ႔ ဝငးဟြတ မာရတ႔ ကါးအာမခကမၸဏ ဆ ဆကသြယ ျပး

အကးေၾကာငးဖနးန.သတငးပ႔ရပါတယ၊ ကြၽနေနာအမဖြင႔ထားတ႔ ရစခနး၊ ကါးကဆြယသြားတ႔ ဝပေရာ႔ ရ႔အမညစတာေတြ ကမတယထားလကျပး ဒလေတြန႔ဆကသြယျပးသတ႔ဆကလကေဆာငရြကေပးမ႔

အေၾကာငး၊ ခလသ တငးၾကားရလ႔သတ႔ဝမးနတ႔ အေၾကာငး၊ အားေပးစကါးေျပာပါတယ၊ ဒေနာက ေတာ႔ ကြၽနေတာ႔ကါးကဆြသြားတ႔ Auto Tech ဆတ႔ ဝပေရာ႔ရရာေနရာက ေဒါကတာ ရငမ န. သြားၾကည႔ရပါ တယ၊ ဧရာမ ဝပေရာ႔ၾကးပါ၊ ကါးကေဘာဒပငးအေနန႔ဘာမ မျဖစတအတငးပါပ။ ၾကမးခငး န.ေအာကပငး ကေတာ

ေကာကတးေတြန႔ရကမတာမ. အေပၚကႀကြတကေနျပးအေတာကပကစးသြားပါတယ၊ လအပ တ႔စာရြကစာတမးေတြ ျဖည႔စြတျပးေနာက ကါးကစၥအဝဝကသတ႔န႔ အာမခရးတ႔အၾကား စာရငးရငး ၾကရမာမ႔

ကြၽနေတာ႔အဖ႔ဘာမလပစရာမရေတာ႔ပါ၊ ဒါေၾကာင႔ကြၽနေတာ႔မလအစစဥ အတငး ဝငးဟတ ျမ.ကခ႐းဆကခ႔ပါတယ။ ဟမာ ၂ညအပျပး တနဂေႏြ ေန႔မာ အရာခါတ ကျပနလာခ႔ပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

24

ပကစးသြားခတ Corolla ေလး

ဒမာ တနလၤာေန႔ အလပျပနဝငေတာ႔ လပေဖၚကငဖကေတြအားလးက ကြၽနေတာ႔ ကဝမးသာ အားရ

ၾကဆၾကပါတယ၊ အားလးက ကြၽနေတာ႔က ဘရားသခင ကယလက တာပလ႔ဆၾကပါတယ။ (ဒါေၾကာင႔ သတ.ဘရား God ကယယၾကညၾကည န႔ကးကြယဖ႔ ဆတ႔ တကတြနးသေတြကပလ႔ကယလါပါတယ၊ ကၽြနေတာ

God မယတာအားလးသေနလ႔ပါ)

ကြၽနေတာ ကါးျပနာတကတ႔အေၾကာငးက ဒကလေတြအားလးကသေနၾကပါတယ၊ ဘာလလဆေေတာ႔ ေဒါကတာရငမ ကအဒညသနးေခါငအခနကတက ဒအရာခါတ ေဆးရအပဆ ဖးန႔လမးေျပာထားတာမ႔

ေနာကေန႔ ေသာၾကာေန႔ နနက ပမနဆရာဝနေတြ အစးအေဝးကေတာ႔ ေဆးရအပကေကညာလကလ႔ပါ၊ ဒါေပမ႔သတ႔ အားလးက ကြၽနေတာ (ေဆးရတကေနရျပ ) ထငေနၾက ပါတယ။ ကြၽနေတာကလဘာ အဆက အသြယမလပ ခ႔ေတာပထငျခငစရာျဖစသြားတာေပါ။ ဒါေၾကာင႔ခကြၽနေတာ႔က အေကါငးပကတ ျမငရေတာ႔

အားလးကအၾသ သြားၾကတာပါ၊

ကါးျပနာကယေတြ႔ၾက လကရျပးေတာ႔ ကြၽနေတာသႏၶ႒ာန တစခခလကပါတယ၊ ေနာငကယဥမ ေတာတဆျဖစ တ႔လနာေတြေပၚ မျငမျငငပအစြမးကနျပစပမယလ႔၊ အသကမရငနငေတာငမ ေနရသ

ေရြ႕အသကသာဆးကျဖစရေအာင မမရ႔ ကယစြမးအား ဥာဏစြမးအား ရသေရြ႔ၾကးစားမယလ႔။

သပမၾကာလကပါဘး ကြၽနေတာ႔အဓ႒ာန ျပည႔သြားတယေျပာရမလားမသ၊ ကြၽနေတာေမ႔ေဆးအေရးေပၚ ကတ႔ တညေနမာ ျပငပလနာ႒ာနမ ဖနးန႔ အေရးေပၚ ကလမး ေခၚပါတယ “ကါးတကခရတ႔လနာ တစ ေယာက အသကကယဖ႔လ တာမ႔ ေမ႔ေဆးဆရာဝန အျမနလာဖ႔ပါ၊” ကြၽနေတာအေျပးအလႊားပ သြားခ႔ ပါတယ၊

ေရာကေတာ႔လနာက ဝနခစကကါးၾကးကကယရ႔ဘယဘကအျခမး လးဥးေခါငးထတကၾကတ ခရတာမ႔ အေျခအေန အေတာဆးပါတယ၊ အသကရဖ႔ပငအနငနင ရးကနေနရရာသပါ၊ ကြၽနေတာလ

အျခားဆရာဝနေတြအကအညန႔ခခယဥးယဥးပ လနာရ႔ေလျပြနထက အသကရပကထးသြငး ေပးျပး အသကရစကန႔ဆကသြယ၊ အသကဆကေပးလကပါတယ၊ ေနာက ေမာဖးယား ထးေပးလကေတာ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

25

နဂရကရးကနျငးညေနရတ႔ လနာခမပ ညငညင သါသါေလး န.ျငမကသြားပါေတာ႔တယ၊ (ကြၽနေတာ လညး မမရ႕ လပရပတြကစတေကနပမရမပါတယ)

ကစၥအဝဝလပကငေပးျပးေတာ႔မ အနားကဆရာမတေယာကက ခဒလနာက ခြစပခနးကဆရာမ Maria မာရယာ

ရ႔ ေယာာကားျဖစတ႔ အေၾကာငးေျပာလာပါတယ၊ ကြၽနေတာအေတာ႔ကစတထခကသြား မရပါေတာတယ၊ ခမပလနာကအေသခာၾကည လကမေတာ႔တယ၊ ဟတပါတယ သပါပ၊ အဒ(မာရကး လ.ခစစနးေခၚတ) နာ႔စက

ကြၽနေတာန႔ခြခနးထမာ အခငမငဆးထက တေယာကပါ၊ ဘာၾကာေသးလ႔လ ျပးခ႔တ႔ ဒဇငဘာလ ၂၆ ရကကသတ႔အမမာ ခရစၥမတညစာဖတေက ြးလ႔ ကြၽနေတာတ႔သားအဖ

၂ေယာကသြားစားၾကရေသးတယမဟတပါလား၊ အဒေန႔ကမတလ ၂၆ရကေန႔ဆေတာ႔ ၃လတတ မတငမကေပါ႔၊ (ကြၽနေတာ႔အျဖစန႔ဆ ၁၅ရကတတအၾကာမာေပါ႔) ပျပးစတမေကါငးစရာအျဖစက အဒေန႔က ခြခနးထမာကြၽနေတာန႔အတ သမ၊ရေနတာပါ၊ ဒလနာတြကအေရးေပၚ ကဖနးန႔လမးေခၚေတာ႔

အျမနသြားဖ႔ကြၽနေတာ႔ကအတငးတြနး လႊတေနတာလသမပါပ၊ ခလနာကသ႔ေယာကားျဖစေနတယဆတာ သမ၊လးဝမ ရပမရာပါ၊ သတ႔လေတြကလသမကမေျပာရကၾကပါ၊ ညဘကမာပ လနာကအႀကးစားခြ စပမလပ

ၾကပါတယ၊ မရပါဘး။ေနာကေန႔မာေတာ႔ဆးသြားရာပါတယ၊ အမနေတာ႔ဒလေရတမနစ တာပါ၊လပငနးခြင မေတာတဆမပါ၊ သ႔ကတကျပး တကၾကတသြားတ႔ကရမးကါးက ေျဖးေျဖး ေလးပါ၊ တနာရ ၁ဝ

မငနးပငမရနငပါ၊ ျဖစတ႔ေနရာကလ ေဝးေဝးလလမဟတ ေဆးရေရ႔ ဝငးထတငပါ၊ ကၽြနေတာအျဖစန႔ေတာတျခားစပါ၊ ဘယလေျပာရ မလ၊ ေျဖရမလ၊ (ဘရားသခငအပေပာ သြားတာ

ေတာ႔မဟတတနရာပါ) သတဝါတခ၊ကတခလ႔ပဆရမလားပ။ (ကြၽနေတာမေရးခငဆး ေရးရတာ အပငပနးဆး အာဖရကဇာတလမးတပဒပါ ။)

(စးျမင႔- ေမ႔ေဆး) ေခတ အရာခါတ Namibia

မေဟသမဂၢဇငး 1999

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

26

HIV ကမသြားစနေခၚမတ အခစႀကးသမား

ဂာမနေဆးေကာငးသားမားရ႕ပါတပြတစခ

နမးဘးယားဆတာက လဥးေရ တစသနးခြ သာသာတာရတ၊ ကမၻာမာ လဥးေရ အနညးဆး၊ သကတမး

အားျဖငလညး အငယဆးနငငထက တစခပါ၊ ဒါေပမ သ႔မာ ထးျခားတာေလးေတြ ရပါတယ၊ ဥပမာ ပညာေရးန႔ ကမးမာေရးတြက ဘတဂက အသးစရတမာ အေတာက ျမငမားတာမ႔ ကမၻာမာ ထပတနး တစဆယ (Top 10) စာရငးဝငပါတယ၊ ဒါေၾကာငမ႔ ဒမာ အခမ႔ ပညာေရး၊ အခမ ေဆးကသေရး ဆတာ ေတြဟာ အေျပာသကသက မဟတပါဘး၊ ၾကးစားခငတ သေတြ ထးခြနတသေတြ ဖ႔ အစးရရ႔ အေထာကပက ေကာငးေကာငး ရၾကပါတယ၊

ဒနငငက တကသလမာပ ဆကတကမလား၊ အေနာကနငငက တကသလတခ ခမာပ ဆကတကခငလား အခြငအေရး အေတာေကာငးၾကပါတယ၊ အစးရအလပတစဖကန႔ပ နငငျခားက ေရတေရရညသငတနးေတြ

သြားသြားတကၾကတ လေတြကျမငျမငေနရတာ အားကစရာပါ၊

ကနးမာ ေရးတြကဆရငလညး ေတာၾကအၾကားဇနပတ ေကးရြာေလးက လနာတစေယာကအဖ႔ ျမေပၚတကေဆးကရမလား၊ ျမေတာမာပ ေဆးရသြားတကရမလား နငငေတာစရတန႔ အားလး

အခမ႔ရနငပါတယ၊ ဒနငငမာမကသနငတ႔ ေရာဂါမ းဆ ရငလညး ေတာငအာဖရကနငငထ ပ႔ေပးပါတယ၊ ဥပမာ နလးေရာဂါ ခြစတကသမႈမ းလ အစားမ းေပါ၊ ကြၽနေတာတ႔ေဆးရၾကးန႔ ျမ႔နယေဆး႐ေလးေတြ အၾကား၊

ကြၽနေတာတ႔ ေဆးရန႔ျမ႔ေတာ ဝငးဟတေဆးရၾကးအၾကား မာ လနာေတြက အခမ႔ပ႔ ေဆာငေပးေနတ႔ဘတစကားၾကးေတြ သ႔ရကန႔သအခနမနမနရပါတယ၊ ေဆးဖးဝါး ခစရတ

သယယပ႔ေဆာငေရးစရတတြက လနာရ႔အတထမတစျပားမထတစရာမလပါ၊ အေတာ႔ကအား က စရာေကာငးပါတယ။

ဒါေပမ႔ ဒလပ Top 10 မာဝငေနျပး အားကစရာမေကာငးဆးတခကေတာ HIV ေရာဂါအျဖစႏႈနးမာလညး ထပတနး ၁ဝ မာေရ႔နားေလာကမာရေနတာပါပ၊ သ႔ထကသာတာက ဆြာဇလနတ.၊ ေဘာ.စဝါးနားတ.၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

27

ယဂနဒါတ႔ တနဇနးနးယား တ႔ေလာကပကနေတာ႔မယထငပါတယ၊ ဒေရာဂါပးရတလေတြဟာ ေလး ေယာကမာတစေယာကႏႈနး မ႔ဒနငငမာ HIV ကနပါတတစလသတတရားခပါ၊ သျပးတ႔အတငးပါပဒ ပးဝငလ႔ ကေတာ႔အေနးန႔အျမနတမလြနဘဝကးရဖ႔ေသခာေနပါျပ၊ ဒအတြကကေတာ႔နငငေတာရ႔စရတ ပငေစာငရန

မလပါ။

HIV ေရာဂါ႐ယလ႔ အေမရကနမာစတငေတြ႔ရခတာခဆအနစ(၂ဝ)နးနး႐သြားပါျပ ကာကြယ ေဆး ကသေဆးမေတြ႔ ေသးတာမ႔ (ေတြ႔တကသေဆးကလညး မလနာေတြမသာတတနငတာမ႔) ခဆရငဒေရာဂါ န႔လြတကငးတ႔နငင႐ယလ႔မ႐ ေတာ႔ပါဘး၊ ကမၻာနာျဖစေနပါျပ၊ ကာကြယေရးအတြကအေနထငဆငျခငဖ႔ ပညာေပးအစစဥတစခထသာရတာမ႔ ပညာ ဗဟသတအရာမာ အစစအရာရာသာတ အေနာကနငငေတြ

မာေတာ ကြၽနေတာတ႔အာ႐ အာဖ႐ကနငငေတြထက လငေၾကာင႔ ဒေရာဂါ ကးစကႏႈနးက ထမးထမးသမးသမး လပလာနငျပလ႔ဆပါတယ။

ဒါေပမယ လ႔စတဆတာက အခကသားလား၊ ဒတးတကပါတယဆတ အေနာကနငငေတြထက လေတြပါပ မမရ႔ ခစသမာ ဒေရာဂါပး ရမနးသသၾကးန႔ လကထပၾကတ စတြေတြအေၾကာငး ဓါတပေတြ ေဝေဝဆာဆာ န႔မဂၢဇငး

တစေစာင မာဖတလကရေတာ ကြၽနေတာအေတာကဖားသြားမပါတယ၊ တ႔ရ႔အခစက စြမးအားၾကး တယ၊ အရာရာက ျဖတေကာနင တယ၊ ေသမငးကမမဘးဆတ အဒလေတြက အခစသရေကာငးၾကးေတြလ႔

ပေခၚရမလား၊ မကတြငးနက လြနးတ႔လေတြ လ႔ပ ကငပြနးတတရမလားပ။ လဆတာမမရ႔အသကထက ဘယအရာကမ ပျပး တနဖးထားနငတာ မဟတတာမ႔ ယရမာပငခပခကခက၊ ဒါေပမ ေပါ(လ) Paul ဆတ႔ျဗတ

သအမးသားတစေယာက႐႔ဇာတလမးေလး တစပဒ ဒမာဟးေလး တေကာျဖစသြားတာ ကယေတြ႔ၾကလကရ ေတာ႔ အေတာေလးတရားကသြားမပါတယ။

(ေလာကၾကးမာအားလးျဖစနငတာခညးပါပလားလ႔)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

28

At a Cuban Drs' party

Paul ဆတာက ၁၉၉၄ခနစကကြၽနေတာ UNV ဆရာဝန အေနန႔ ဒကေရာကလာျပးေနာက မေရးမေနာငး ေရာကလာတ ယေကနငငသား ေဆးဘကအငဂငနယာ Clinical Engineer (VSO Volunteer Service Over

Sea) အဖြ႔စညးမေန ေဗာလနတယာ တစေယာက အေနန႔ လာတာပါ၊ သ႔တာဝနက ဒေဆး႐ၾကးမာ ႐သမ လပစစပငးဆငရာ က႐ယာေတြ၊ အလကထေရာနစ စနစေတြက ျပျပင ထနးသမး႐တာပါ၊ ကြၽနေတာတ႔ ေဆးရ

ဆတာကလညး လပငနး ေနရာအေတာမားမားမာ အလကထေရာနစ စနစ၊ ကြနပတာစနစေတြန႔ထနးခပထားတာမ႔ သ႔ရ႔ အခနးက႑ မညမ အေရးပါမယ သသာနငပါတယ၊ ကြၽနေတာ တ႔ရ႔ ခြခနးက ေမ႔ေဆးစကေတြ လနာ႐႔ အေျခေနက ျပတမတာေတြ ေမာနတာေတြ ေလေအးစကေတြ အားလး

က ကြနပတာေတြန႔ခညးမ႔ သန႔ ကငးလ႔ မရပါဘး၊ ဒါေၾကာငလညး သန႔လခငးလညး ခငေနၾကပါတယ၊ ယတစြအဆး ေဆးရကျမကခငးျပငေတြ ေေရျဖနးတ႔ကစၥမာပင (ဒမာေရရားလ႔ ေရကေခြတာတ႔ အေနန႔) ေျမ႐႔အစ ဓါတ အနညးအမားအလကေရပနးေတြကကြနပတာ န႔ထနးျပး အလအေလာက အဖြင႔အပတ

လပေပးထားတာမ႔ ေပါလတစေယာကသာမ႐ရင ေဆး႐ကျမကခငးေတြပင မစမးစနငဘးလ႔ ဆနငပါတယ၊ ဒါေပမ႔ဝမးနစရာအေတာ ေကာငးတာကေတာ႔သ႔႐႔ဘဝ ဇာတေၾကာငးကေတာ႔ သ႔ရ႔ျမကခငးေတြလ

မစမးစသြားခ႔ပါဘး။

၁၉၉၅ နစဥးပငးေလာကမာ ေပါလတစေယာက လမညးအမးသမးတစေယာကန႔ စတြေနတာ ကြၽနေတာတ႔ သတျပမ ခ႔ၾကပါတယ၊ အဒမးသမးက ညကလပတစခမာ စားပြထးလပေနရာမ သန႔ဆစညးမ

ၾကတာျဖစပါလမမယ။ အဒအခနတနးက ကြၽနေတာကလညး ဂာမနေဆးေကာငးသားေတြန႔ ဒကညကလပေတြ အေတာေလးစေအာင ေရာကဖး ေနတာမ႔ (ဒါကလဗဟသတအျဖစပါ) ေပါလတ႔စတြက မျမငခငမအဆးပါ၊ နမးဘးယားဆတာကဧည႔သည နငငျခားသား ေပါငးစရတာမ႔ ခလဆတနးတြၾက ေပာၾကပါးၾက၊ ျပးအခန

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

29

တနေတာ႔ လမးခြသြားၾကတာပါပ၊ ဒါမးမဆနးပါဘး၊ ဒါေပမ႔ဆနးတာကေတာ႔ ေပါလတစေယာက မၾကာမ သမန႔ လကထပေတာ႔မယ ဆတ႔သတငးပါပ၊ သကယတင ကြၽနေတာတ႔က ဖြင႔ေျပာလ႔ သရတာပါ၊ ဒသတငးန႔

မေ႐းမေနာငးမာပါပ သမမာ HIV positive ျဖစေနတယ၊” HiV ပးရေနတယဆတာန႔၊ သကဒါကပ သသၾကးန႔ လကထပယမယဆတ႔ သတငးေတြပါပ။ ၾကားရတ သတငးက ဟငကန ဟာကန ျဖစကနၾကတယ၊ သ႔တြကနေျမာမၾကတာပါ၊ အသား ေရာငမတတာ အဆငတနး မတတာေတြထားေတာ။ ဒါေတြက

ဂဏပကာသနေတြလ႔ ေျပာႏငပါတယ၊ ဒါေပမ႔၊ ဒလမမ႐႔ အသကက ႏႈတယ သြားမ႔ေရာဂါၾကးကေတာ ဘယလလပခြင႔လႊတနငမာလ၊ သကလသငယႏပစားမဟတ ဗဟသတေခါငးပါးသလမဟတ၊ သကယတငကက

ဘရားသခငက သ႔က ေနာကထပငါးနစေနခြင ေပးရငကေကနပပါျပ ေသေပာပါျပ ဆေနမေတာ ေဘးကလေတြကဘာတတနငမာလ။

ၾကၾကကလ႔ဗဟသတအျဖစေျပာရရင ဒနငငမာလငမကစၥလြတလပလြနးပါတယ၊ ဒါေၾကာင မ႔လ HIV ျပသ၁နာ၊

ဆယေကာသက ကယဝနေဆာငျပသ၁နာေတြက မေသးလပါ၊ အတညယတာလမ ဟတ၊ မယပအတေနတliving together လမဟတ ဘယလေျပာရမလ၊ “ဆနဆရငစား ကကနရင သြား” ၾကတာမ႔

ခေလးအေဖလပေတြ ခေလး အေမ အပေတြ တပၾကးပါ၊ ဒါက ထမငးစားေရေသာကေလာက ကစၥပါ ရကစရာလမဟတပါ၊ တစခါက ခြခနးကကြၽနေတာ တပည႔ အမးသားနာစတစေယာက သနာမညက “နဂပက“ ပါ အလပလမလာ ခြငတငတာလမေတြ႔လ႔ ေနာကေန႔ေတာ. ေမးၾကည႔မပါတယ၊ ဘာမားအေရးေပၚျဖစလ႔လေပါ၊

သကေအးေအး ေဆးေဆးပါပ၊ သ႔႐႔အ႐ငခစသေဟာငးက ခလအတြက ကေလးစ႐တမေထာကလ႔ ရတငတာန႔မေန႔က သအခပထေရာကသြားလ႔ပါတ႔၊ သကလခလကမအလပမား လ႔ေမ႔သြားတာပါတ၊

သ႔အေျဖၾကားရေတာကြၽနေတာ အေတာ႔ကဖားသြားမပါတယ၊ ဘာလ႔ဆေတာ ကြၽနေတာ႔အျမငမာ ဒလ႔ကခြခနးမာအ႐းသားဆးအလပက အၾကးစားဆးလ႔ ျမငထားတာကး၊ ဒါန႔ကြၽနေတာကပဆကေမးမပါတယ၊

“မငးကသ႔ကခစခ႔ မတယ၊ကေလးလညး ရေနျပပ”လကထပဖ႔ေတာ႔ ဘာလ႔မစဥးစားတာလလ႔ဆေတာ၊ “တာေတစးရယ ေလာကမာႏြားန႔ေတြ အလကားရ ေနမေတာ႔ ဘာလ႔ဒကၡချပး ႏြားတစေကာင

ဝယထားဖ႔လမာလ ”တ၊ ကြၽနေတာပလ႔ ဖားသြားမပါတယ။ဒါေၾကာင မ႔လညး ဒကတဗြမာ အေဖေတြ မမရ႔သားသမးေတြေပၚတာဝနေကပါဆတ႔ ပညာေပးရပျပ ဇာတလမး တေလးေတြ မၾကာမၾကာ ျပေပးေနတာအဓပၸါယ အေတာရပါလားလ႔ သေဘာေပါကလကမပါတယ။ ဒမာက ကလပေတြ

ခေလးရလာျပးရင ကယခစခတသက လညမၾကညၾကေတာတာ မားလြနးလ႔ပါ။ ကြၽနေတာတ႔ေဆးရက သတ႔လမးဆရာဝနတစေယာကဆ တရားဝငဇနးသာ တစေယာကမမရတာ သ႔မာသားသမးစစေပါငး ၁၆

ေယာကရ ပါတယတ၊ အေရာပ။

ဒါေတြကေရးျပရတာက ဒလပတဝနးကဥမးမာ ေပါလကသ႔ခစသက ၁၉၉၆ မာ သားမတ မတမယားယား မတမတတငတငတယတယ လကထပယခ႔တာမ႔ ေတာရေမတာမးထကအဆေပါငးေထာငေသာငးမက

သာတယလ႔ ေျပာခငလ႔ပါ၊ သတ႔လကထပျပး ေနာကပငးမာလညး သ႔ဇနးကသအေတာတနဘးထားျမတနးခ ပါတယ၊ ျဗတနထေဆြျပမးျပေခၚသြားခပါတယ၊ ေပါလအေမကယတငလညး ဒနငငထလကလာ

ျပးသမရ႔ေခ ြးမန႔အတ လအတန ၾကာေအာငေနသြားခ႔ပါေသးတယ။ သတ႔႐႔မဂလာပြမညမခနးနားခ႔တယ ေတာ႔ မေရာကခ႔ လ႔ကြၽနေတာမသပါ၊ ဒါေပမ႔သ႔ဇနးရ႔ေမြးေန႔ပါတပြကေတာ ၁၉၉၇ မာတကခ႔ဘးပါတယ အေတာေလး

ေငြကနေၾကးကချပး တငတငတယတယ ေလးလပေပးခ႔တာမ႔ သ႔ဇနးေပၚ သမညမတနဘးထား

)

30

)

)

)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

31

Namibia က စေရာကသညေန႔၊ Program Officer Venkulan ႏင

ဆရာဥးခငေမာငျမငေရ… ကြၽနေတာက ဒနမးဘးယား ႏငငကေနျပး ဥးေႏာက စားစရာေတြ၊ မေျပလညတာေတြ ခညး ေရး ေရးျပေနတာ

မားေနလ႔ ဆရာတ႔ပါ ေရာေယာငျပး စတညစကနၾကမာ စးရမမတယဗာ။ ေျပာရရငေတာ ဆရာ ေရ၊ အေကာငး႐ရင အဆးလညး ႐တတတာမ႔ စတညစစရာ ေကာငးတာေတြ ႐သလ ရယစရာ၊ ဟားစရာ ေကာငးတ

ဇာတလမးေလးေတြ လညး ႐ပါေသးတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ ဒတစေခါကေတာ အဒဇာတလမးေလး ေတြဘက လညၾကညၾကတာေပါေနာ။

သတအတငးပါပ၊ ကြၽနေတာတာဝနကေနတ အ႐ာခါတေဆး႐ရ ခြစတခနးက အၾကးၾကးမ႔ ခြ ခနးဆရာမေတြ

ခညးကပ အေယာက(၄ဝ)ေလာကန႔ ခြခနးဝငတဆရာဝနေပါငးကအစတေလာကဆေတာ အေတာကစညကားတ ဌာနၾကးေပါဗာ။ ကနခြစတဆရာဝနေတြအဖ႔ကေတာ အလညကသာခြစတခနးဝငရ

တာမ႔ ေန႔စဥခြခနးမာပကငလည ေနရတ ကြၽနေတာတ႔လ ေမေဆးဆရာဝနေတြလေတာ ဆရာမေတြန႔ လကပြနးတတးမ႐လဘးေပါဗာ။ ကြၽနေတာတ႔ ကေတာ သတ႔န႔ စတညစစရာၾကလာရငလညး အတတ၊ ေပာစရာ ဟားစရာ႐လညး အတတ၊ မေဝခ စားၾကရတာေပါ။ ေဆး႐တ႔၊ ခြစတခနးတ႔ဆတာကလညး

မစညကားအပတ အရပထမာ ပါတာမ႔ ေပာစရာေတြ ဆတာထက ငအား ထကရယအားသနရတ အျဖစေလးေတြဆရင ပျပးမနမာေပါ ဆရာေရ။

က…ဆရာေရ၊ ဇာတလမးေလးေတြ စလကရေအာငေနာ။ တစခကေတာ ၾကေတာငးပနထား ခငတာကေတာ

ခြစတခနးကဇာတလမးေတြမ႔ နား႐ကစရာအသးအႏႈနးေလးေတြပါလာရင ခြငလႊတဖ႔ပါပ။ ကြၽနေတာအယဥေကးဆး အသးအႏႈနးေလးေတြ ေ႐ြးသးထားပါတယလ႔ ၾကေျပာထားပါရေစေနာ။

တစခါေတာ ကြၽနေတာတ႔ေဆး႐က အေနာကႏငငသားမကႏာျဖဆရာဝနအသစတစေယာက ေရာကလာ ပါတယ။ သလညး ေဗာလနတယာေဒါကတာတစေယာကပါပ၊ သတ႔ႏငငအစးရကေန နမးဘး

ယားအစးရအတြက အေထာကအပေပါ။ သက ဆးန႔ေကာကကပဆငရာအထးကလ႔ဆပါတယ။ လက ပနပနပါးပါး၊ ေလးဆယဝနးကင ေလာက မငန႔ေမာငးန႔ဆေတာ အထငၾကးေလာကစရာေပါ။ (အျဖဆရငကပ

ဒမာက အလလေနရငး အထငၾကး ျပးသားပါ။) ေစာေစာပငးမာေတာ သ႔ဆးေရာဂါခြစတဌာနမာ အျခားႏကဂးရးယားဆရာဝနတစေယာကလညး႐ေနေလေတာ သရ႔လကစြမးလကစက အခနအတနႀကာတထ

ကြၽနေတာတ႔ မေတြ႔ၾကရေသးဘးေပါ။

တစေန႔ အဒဆရာဝနက ခြငန႔သ႔ႏငငကခဏျပနသြားေတာမ အဒစပါယ႐ယလစ(စ)အသစစက စကရ႔ပညာစြမးက ကြၽနေတာတ႔တေတြ ကယေတြ႔ ေတြ႔ရေတာတယ၊

ဆရာေရ။ အဒေန႔က သ႔ခြစတစာရငးမာ လငယ(၃)ေယာကစာရငးတငထားတယဗ။ အားလးက Circumcision လငတထပဖးအေရျပားက လးျဖတတခြစတမႈ၊ အရပစကားန႔ေျပာရရင ကလားလ႐င ျပတာေပါဗာ။ သ႔လ စပါယ႐ယလစၾကးတစေယာကအဖ႔ကေတာဗာ၊ ဆငေတာန႔ ခေလာကလ႔ ေျပာရမလားပ၊ အေသးအမႊား

ကစၥေပါ။ ထားပါေတာေလ၊ ခမ ေျမစမးခရမးပးတာမးျဖစမာေပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

32

သ႔လနာေတြေမေဆးေပးရတာကေတာ ကြၽနေတာေပါ။ ဥးဥးဖားဖားေစးဥးေပါကကြၽနေတာတ႔ ဆဆညးရတာပါ။ ခြစတဆရာဝနအသစမ႔ ေဘးကလာေလလာပညာယတဆရာဝနေတြန႔ စညစညကား ကားေလးေပါ။ အ၊

ကြၽနေတာက ခြႏငျပဆျပးအခကေပးလကေတာ သလပပကငပကၾကညျပး သ႔အထင ၾကး ခငတစတေတြ ဘယေပာကကနမနး မသေတာဘးဗာ။ ဂးကေလးကကငျပး သက ဘဥအစ႐ာမရျဖစေန တာကး။ ဒါန႔ ေဘးက

ရပၾကညေနတ ကြၽနေတာ မတေဆြဖလစပငဆရာဝန Dr.Jamora (ဂမရာ)က အသညးေတြယားလာ လ႔န႔ တတယ။ ဘာမေျပာညာမေျပာန႔ ဝငလပသြားေပးလ႔ ပထမလနာ(၂)ေယာကက နာရဝကေလာကန႔

တငျပးသြားပါတယ။ ေနာကဆးလနာကေတာမ သလပပါေစဆျပးခနပစခတာပါ။ အဒ ေတာမ ကြၽနေတာဇာတလကဆရာဝနၾကးခြတာ တစေယာကထတင တစနာရ ေလာကၾကာသြားတယ။ အ ေရာပ။

ဆရာတ႔လညး သမာပါ၊ ဒခြစတမႈက ေဆးပညာမာ မၾကအဆငေလာက႐တာမ႔ အားလးက ဖားကနၾကတယ။ ပေရာဖကဆာၾကး ေအ၊ ဘ၊ စ မတတသလ ျဖစေနတာေပါ။

ဆရာေရ၊ ဇာတလမးက ဒမာမဆးေသးဘးဗ။ ေနာကေန႔ကေတာ သခြလကတလနာက ဂးတ

တစခလးေသြးေတြ န႔ေယာငကငးလာလ႔ ခြခနးထပဝငရျပနတယေလ။ (ေယာငမာေပါ၊ သခြတနးက ေသြး ေၾကာေတြမ အေသအခာျပနမခပ ခဘကး။) ဒါေၾကာငမ႔ ခပ႐းေတြျပနေျဖရ၊ ေသြးခေတြျပနထတပစရ လပ

ရတာေပါ။

ဒါန႔ပ ခြစတခနးကလနာ ဒတယအၾကမျပနထြကလာရေရာ ဆပါေတာ။ သ႔ဇာတလမးကလညး ဒမာမဆးေသးဘး ဆရာေရ႕။ ခြခနးအျပငဘကမာ လနာကဝဒထကဆရာမန႔ ဆရာမခငးလႊေပးရေတာ ခြ စတဆရာဝန၊

ေမေဆးဆရာဝန ေတြရ႔ ညႊနၾကားခကေတြက ထးစအတငးေအာဖတျပရတာကး။ အဒမာ ဆရာမတစေယာကက သ႔ညႊနၾကားခကေတြ နားမလညဘး။ “လနာကယတငေထာငယမာလား? ကြၽနမတ႔က

ေထာငထားေပးရမာလား? ”...“ကြၽနမတ႔လပေပးရ မယဆရငလညး ဘယလလပရမယဆတာမသလ႔ …တာေတစး၊ လာျပေပးပါဥး…” ဆတာန႔ ကြၽနေတာလညး မအမ လညန႔

အေျပးအလႊားသြားၾကညရတယ။ လာေျပာတ ဆရာမကလညး ရယကကန႔မ႔ ကြၽနေတာလညး ဘာမားပါလမ လ႔။ (တာေတ…ဆတာက သတ႔စကား န႔ဆရင မစၥတာ (သ မဟတ) ဥးလအဓပယပါ၊ ကြၽနေတာ တ နားန႔ ေတာ

တစမးၾကးေပါ။ ကြၽနေတာလညး ဒေရာကမပ လစငစစကေန တာေတဘဝေရာကရ ေတာတာပ။)

ဒါန႔ သ႔ညႊနၾကားခကကဖတၾကညလကေတာ elevate the penis for 24 hours (ဂးတက ၂၄နာရေထာင ထားေပးပါ) လ႔ ပါတာကး။ ဒါေၾကာငမ႔ဆရာမေတြ တ႐း႐းန႔ပြကေနၾကတာေပါ။ ဆရာတ႔လညး ၾကဖးမာေပါဗာ။ ေျခေတြလကေတြကသာ ေသြးမကေအာင၊ အေယာငေလာေအာင ၾကးန႔ ဆြျပးေထာငထားရတာ၊ ဟဟာေလး က ေထာငထားရတယဆတာ ႐မမ႐တာ။ ကြၽနေတာလညး ခမၾကားဖး ေတာတာ။ ေသြးကမကေတာ မသဘး၊

႐ညလာမာေတာ ေသခာတယ၊ extend ျဖစလာမယလ႔ ျပနေျပာ လကမတယ။

ဒါန႔ပ အဒေန႔ကစျပးေတာ ဒဆရာၾကးရ႔နာမညလညး Extented (အပခစတနးဒက) လ႔ တြငသြားေတာတယ။ (Extend …ဆတာက တတာက႐ညေအာငလပေပးတာေပါ၊ ဘာက႐ညေအာငလပ ေပးမလေတာ မသဘးေလ။)

သ႔နာမညရငးက Ekstedt (အကခစတက) ဆြဒငနာမညပါ။ သကလညး လသစဆေတာ သ႔နာမညရငးကမသဘ Extended လ႔ ေခၚတလကပမားေနတယ။ အသထြကခငး ကလညး ခပဆငဆငမ႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

33

သ႔ခမာ သ႔နာမညအသထြက မနမေခၚတတလ႔ေခၚတယပ ထငေန႐ာတယေလ။

အျဖစကေတာဆရာေရ၊ ၾကားရငေတာငယမာမဟတဘး၊ ခတကယကယေတြ႔ၾကေနလ႔သာ။ ဒ ပဂၢလ ဘယလ ဘယလလပျပးဆရာဝန ျဖစလာတယဆတာ ကြၽနေတာနားမလညႏငေတာဘး။ ပျပးနား မလညႏငတာကေတာ

ဒေလာကနာမညၾကးေနတ စပါယ႐ယလစၾကးက ေနရာမေ႐ႊ႔ပစဘ ခြစတဌာနမာ ဆကထားေနတာကပါပ။ ဒါေၾကာငမ႔ သန႔အတအေရးေပၚတာဝနကတ လေတြအဖ႔ကေတာ ကဆးတာေပါ ဆရာရယ။

အခနမေတာၾကးမာ ဟလ႔လမးေခၚရ၊ ဒလ႔လမးေခၚရ၊ အရပကပါ လဝငးပါပ။ သကေတာ ခထ ခြစတစပါယ႐ယလစက တစျပားသားမ မေလာေသးဘး။ ကြၽနေတာတ႔ကေတာ သန႔အတတ အေရး

ေပၚတာဝနကရင အဒေန႔အဖ႔ ကားမတကပါေစန႔၊ မးျပးမရမးပါေစန႔၊ ဓါးမထးပါေစန႔ဆျပး စပါယ႐ယ လစ ၾကးအတြက စပါယ႐ယဆေတြေတာငးေနရတယဗာ။ ဆေတာငးေကာငး လ႔လားေတာမသဘး၊ သန႔ပတ

သကလ႔ ခထေတာကြၽနေတာန႔အေသအေပာကမ႐ေသးပါဘး။

ဆရာဥးခငေမာငျမငေရ… အဒ Circumcision န႔ပတသကလ႔ပ မတေလာကသားေလာကေျပာစရာ ေနာကတစ ေယာက ႐ပါေသးတယ။

သက စပါယလစေတာ မဟတဘး။ ကဗား (Cuba) ႏငငက ပပေႏြးေႏြး ေဆး ေကာငးဆငးလာစ သတ႔လမးဆရာဝန ေပါကစတစေယာကပါ။

သပထမဥးဆးခြတ Circumcision ကလညး ကြၽနေတာန႔ပ။ လကေတာေျချမနလကျမနပါပ။ ဒါေပမယ သစခြတာ ၾကညျပး ကြၽနေတာအေတာကလန႔ျဖန႔သြားမတယ။ လန႔ဆ စခြတယဆတာန႔ လနာ ရ႔ ဂးထပကအေရျပားက မျဖတဘ အတ၇ထကဝကေနရာေလာကမာ အေရျပားက တစပတတတ လးျပးေနျပ ေလ။ ဒါန႔ “ဟ…လငဘရ႔

(သ႔နာမညက လငဘပါ)၊ မငးဟာက ထကပငးျဖတမလ႔လား။ ေနပါဥး၊ ျပနစစၾကညပါဥး။ လနာမားမားေနသလား၊ ဒါကျဖတရမယ လနာမဟတေသးဘး။” လ႔ အလန႔တၾကား ေအာမတယ။

ေဘးကကေနတ ဆရာမေတြလညး မကလးေတြ ြျပးေန တာေပါ။ ဒေတာ သက သလမမားပါဘး၊ Circumcision လပမလ႔ပါပတ။ ဒါန႔ ကြၽနေတာကလညးသ႔က ေကာငးေကာငး ေလာငေျပာေျပာလကမ တယ။ “ ဟ…ဒါျဖင

ဒနညးကေနာကဆးေပၚနညးလား။ ငါလညးတစခါမ မေတြ႔ဖးေသးဘး။ ေနပါဥး၊ မငးရ႔ဆရာၾကးက ေခၚျပလကပါဥး။ သလညး ပညာယတန ယရေအာင” လ႔။…ဆျပး မနညးတားထား ရတယ။ ဒါန႔ပ ေနာက

သ႔ဆရာၾကးေရာကလာေတာ တပညလပပၾကညျပး သ႔နဖးသလကဝါးန႔႐ကျပး အေတာစတပကသြား ႐ာတယ။ သလးထားတအေရျပား ျပနခပခငးရေတာတာေပါ။ လနာကလပလညး ကေကာငးလ႔ ဘဝဆးေတာမလ႔။

(ခပ႐းတစခေတာ အပဆရသြားတာေပါ။) ဆရာေရ၊ သ႔ရ႔ဇာတလမးက လညး ခြခနးမာကေန႔ထ ဟားစရာတစခအျဖစ ေျပာမဆးျဖစေနတယ။ “…႐ညခငရင Extended ဆသြား၊ တခငရငေတာ လငဘ

႐တယ”… ေပါ။

ေျပာသာေျပာရတယ ဆရာေရ၊ ေဆးသမားကေတာမေထာငးသာ၊ လနာမာမခ…ဆတ စကား႐ သားပ။ ခရတ လနာအဖ႔ နစနာတာေပါ။ ဂာမနေဆးေကာငးသားတစေယာကက ေျပာပါတယ၊ သတ႔ႏငင မာသာဆရင ဒါမးျဖစလ႔ ကေတာ ေလာေၾကးေတာငးလ႔ဆးမာမဟတဘးတ။ မနပါတယ၊ လငဘပါပ၊ Otjiwrango (အခဝရမးဂး) ဆတ ဂာမန အမားစေနတ ျမ႔ေလးကေဆး႐ကေျပာငးသြားေတာ အဒမာ ဂာမနေတြန႔

ထပတကေတြ႔ေတာတာပါပ။ ျဖစပက လပေခါငး လနာတစေယာကက သခြေပးလကတာ စအဝက

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

34

လးဝပတပစလကမလ႔ဆျပး သတငးစာ ေတြ၊ေရဒယ န႔တဗြေတြမာ ေတာေတာနာမညၾကးသြားခ တယ။ (ဒနငငမာက နာမညၾကးခင လြယတယ ဆရာေရ႔။ သတငးေတြက သပကလြတလပတယေလ။) အဒကစၥ ဒတငရပမသြားဘး၊ လငဘ႔ေကးဇးန႔ သတ႔ရ႔ပါလမနမာ ကနးမာေရးဝနၾကး ကယတင အတကအခပါတရ႔

ထးႏကတာက ေကာငးေကာငးၾကးခလကရ႐ာတယ။

ခေတာ အဒဆရာကေလးလညး ကြၽနေတာတ႔ေဆး႐က ျပနေ႐ႊ႔လကပါျပ။ သကေတာ ဘာမ မျဖစတအတငး ခပေပာေပာပါပ။ ေနာကဆးေပၚဂပနဆလြနးကားအသစၾကးန႔ အခမကားအေမာငး စသင ေနေလ၇။

ဆရာဥးခငေမာငျမငေရ…

သတ႔ရ႔ခြစတပါေမာကၡႀကးန႔ပတသကျပး ၾကရတာတစခရပါေသးတယ၊ တစေန႔ေတာ႔ အသက႐ေလ ျပြနထ သစေစ႔မေတာတဆဝငသြားလ႔ အသက႐ကပေနတကေလးတစေယာကေရာကလာတယ။ (သစေစ)

ျပနထတေပးရဖ႔ေပါ။ အဒ operation (ခြစတမႈ) မာက လနာရ႔ ေလျပြနထက သတပကလးတစခထးသြငး ျပး ညပန႔ သစေစက ျပနဆြထတရတာပါ။ အဆငေျပရငေတာ မနစပငးအတြငးခဏေလးပါ။ဒါေပမယ အဒေန႔က

ကဆးခငေတာ သ႔ပကက ေလျပြနကမေတာတဆ ထးေဖာကမျပး အဆတထထေရာက သြားတယ။ ေမေဆးဆရာဝနကေတာ ကဆးသကြၽနေတာပါပ။ ေသြးေတြမနညးပနးထြကလာတယ၊ နဂကမ

အသက႐ကပေနတကေလးဆေတာ အေျခအေနကအရမးကဆးသြားေတာတာေပါ။ ခြစတမႈကလညး ရငက ဖြငျပး အဆတတစပငးပါျဖတထတရတ အေျခအေနကေရာကသြားတယ။ ဒါေပမယ အေျခအေန အားလး က

ထနးထနးသမးသမးလပႏငျပး ေအာငျမငစြာ ခြစတႏငခပါတယ။ (ပေရာဖကဆာန႔မ႔လ႔ေပါ။) ဒါေပမယ ကဆးခငေတာ ဆရာေရ၊ အဒကေလးက ခြျပး (၂၄)နာရမျပညမမာ မေမာလငဘ ဆးသြားလ႔

Anaesthetic Death (ေမေဆး လေသမႈ) ျဖစသြားခတယ။ ဒါန႔ ထးစအတငး ရန႔အမႈဖြငရ၊ လေသမႈအစရငခစာ (Death Statement) ေရးရမယ ကစၥေတြျဖစလာေတာတယ။ ဆရာၾကးကေတာ ခရး ထြကသြားလ႔ ဘာမမသ

လကပါဘး။

ဒကစၥအေပၚယၾကညရင ပေရာဖကဆာၾကးလကလြနသြားတပျဖစေနေတာ Statement ေရးရတာ အေတာလကဝငေနတယ။ စကားလးအသးအႏႈနး ထနးထနးသမးသမးေရးဖ႔ေပါ။ ဒလပ ကြၽနေတာေရးပါ တယ။

ခြခနးဆရာမ(၃)ေယာကလညး ေရးရပါတယ။ သတ႔လညး ဆရာၾကးန႔ပတသကေနေတာ ခပလန႔ လန႔ေပါ။ အရမးလညးမေရးရေတာ ဆရာၾကးေရးခတေဆးမတတမးေတြက ကးေရးၾကပါတယ။ သ႔မတ တမးမာက

ေသြးေတြ ြအမားၾကး ပနးထြကလာတယ၊ (Massive bleeding)…လ႔ပါတာကး။ ဒါကလညး သတ႔ကတက႐ကကးေရးၾကတယ။

သတ႔ေရးတာေတြကဖတမျပး ကြၽနေတာရငတနသြားမတယ။ ရတ႔၊ ႐းတ႔ေရာကမယအစရငခစာ မာ ဒလ

တစဖကစြနးအေရးအသားမး၊ သတစဖကသားကထခကမယအေရးသားမး မေရးသငဘး၊ မယတ မလြနေရးရမယ ဆတာ ေဆးေကာငးသားဘဝကတညးက ကြၽနေတာတ႔က သငထားျပးသားပါ။ ဒပေရာဖက

ဆာကမ မဟတပါဘး။ ဒါေၾကာငမ႔ ေလာေလာေပါေပါ…ေသြးအခ႔ထြကတယ (bleeding some amount)…ေလာကပေရးဖ႔ သတ႔က ကြၽနေတာသတေပးပါတယ။ ဆရာၾကးေရးထားတာက ေဆးမတတမး

အေနန႔ေရးထားတာ။ ရစခနးအတြက မဟတဘး လ႔၊ ဒါေပမယသတ႔က သတ႔ပါေမာကၡေရးတာဆရင

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

35

သမၼာကမးစာလသေဘာထားေနေလေတာ ကြၽနေတာ စကားကအရာမထငခပါဘး။

အဒအစရငခစာေတြအားလး ဆငရာဆငရာေတြဆပ႔ျပးေတာမ ဆရာၾကးျပနေရာကလာတယ။ ဒ ေတာမ မတတမးေတြဖတၾကညျပး ဘယေျပာေကာငးမလဗာ၊ ခြခနးဆရာမေတြက သမးၾကးျပးဆေတာ တာေပါ။

သလပတာ ဒေလာကေသြးမထြကပါဘး တ။ (သလညးပ ဘယအသားနာခခငပါမလဗာ၊ ဒါက သဘာဝကပါတယ။) ဆတာ ေတာင နညးေသးတယ။ ဆရာမေတြက ေ႐႔တငေတာဘာမျပနမေျပာရၾကပါဘး။

ေနာကကြယမာေတာ…ငါေျပာသလလပ၊ ငါေရးသလလကမေရးန႔…စကားကေလးတြင ကနရစခပါတယ။ (ဒကေလးဆးရတာက ေသြးေၾကာထေလဝငသြားတာ၊ air embolism ေၾကာငဆတာ ေနာကေတာ ရငခြ႐ က

အေျဖသရပါတယ။ ပေရာဖကဆာၾကးကေကာငး တယဆရ မာေပါ။)

ဒါေၾကာငမ႔ ကြၽနေတာေရးခဖးတာေပါ။ Anaesthetic death ေရးရတကစၥဟာ အေတာဥးေႏာကစားရ တယလ႔။ ဆရာေရ၊ ဒလအစရငခစာေရးတာန႔ပတသကျပး မၾကာမကမေရာကလာတ Cuba ႏငငက

ေမေဆးဆရာဝနအသစ တစ ေယာက ရ႔ ေရးပေရးနညးကလညး မတသားစရာေကာငးလြနးလ႔ ဆကျပးေျပာ ခငပါေသးတယ။ အဆရာကလညး သ႔ႏငငမာ ပေရာဖကဆာအဆင႐တယလ႔ေျပာတာပ။ ၾကလ႔ေျပာရရင ဒနငငက ေရာကလာတဆရာေတြအားလး လလဟာ ကယထကသာတလေတြခညးပါပ။ ဘယသမ (ပေရာ

ဖကဆာအဆငမဟတေတာင) စပယ႐ယလစအဆင ထကမေလာပါဘး။ တစခ႔မားဆရင စပါယ႐ယလစ က တစမးေတာငမကဘး၊ သးေလးမးေတာငပငတယလ႔ ဆၾကတာပ။ ထားပါေတာေလ၊ ဒါကၾကၾကက

တနးေျပာရတာပါ။ မနာလမ႐ပါဘး။

Cuban ေတြက ထးစအတငး စပနစကားန႔ တစသကလးၾကးျပငးလာတာမ႔ အဂၤလပ စါ က ဒ ေရာကမပ အေသအလဖတေနၾကရတာပါ။ ျဖစခငေတာ အဒေမေဆးဆရာၾကးလညး ေရာကလ႔မဘာမ မၾကာလကဘး။

ခြရငးစတရငး လနာကဆးသြားလ႔ ေမေဆးလေသမႈ န႔ Statement ေရးဖ႔ ၾကလာတယ။ ျဖစပက ခြစတေနတနး ေသြးကလသေလာကမရႏငလ႔ (၂)ပလငးပ သြငးလကႏငတယ။ လနာက ေသြး ထြကလြနျပး ဆးသြား တာကး။

အဂၤလပ လမ႔ သ႔ခမာလညး အေတာၾကးစားပမးစား ေဘာပငက တေတြးဆြတ ေရးယရ႐ာတယ။ ျပးေတာ ကြၽနေတာက လာျပပါတယ။ မားရငလညး ျပငရ ေအာငပါ။

သ႔စာကဖတၾကညလကေတာ ေနာကဆးအဆးသတမာ ေရးပေလးက“Blood out.. blood in, Blood

out..blood in, Blood out more, the patient died” တ။ ေသြးထြကတယ၊ ေသြးသြငးတယ။ ေသြးထြကတယ၊ ေသြးသြငးတယ။ ေသြးထြကတာက ပသြားတယ။ လနာဆးသြားတယ …ေပါ၊ မဟတလားဆရာ။ ႐ငးပါတယေနာ။

ဒေလာက ႐ငးေနလြနးတစာကမ သြားျပငလကရင ကြၽန ေတာေလာကမကတလ ဘယ႐ေတာမာလ။ ဒါေၾကာင…မျပငေတာပါဘး၊ သပေကာငးပါတယ၊ ႐ငးပါ တယ…ဆျပး သ႔ျပနေပးလကတယ။ နားလညဖ႔က

လရငးမဟတလားဗာ။ အ…ကြၽနေတာစတထမာ သခငစတ ျပငးျပတာန႔ တစခေတာ သ႔ျပနေမးလကမတယ။ The Princes and the Photographer (ေ႐ႊမငးသမးန႔ဓါတပဆရာ) ႐ပ႐ငမား ၾကညဖးသလား…လ႔။

သကလညး…ရက(စ)၊ ရက(စ)၊ မကဆက ႏငငမာတနးက သၾကညခဖးတယ။ သပ ၾကကတာပ…တ။ ဒေတာမပ ကြၽနေတာလညး သေဘာေပါက သြားတယ။ သ႔ အေရးအသားက အဒ႐ပ႐ငက လာတာပကး။

အဒ႐ပ႐ငက ရနကနမာျပ သြားတာ လၾကကမားလြနးလ႔ ဆရာလညး ၾကညဖးရင မတမမာေပါ။ အဒကားထမာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

36

ဂပနမငးသားက ဆြဒငမငးသမးန႔ ဟတယခနးထမာ အကပ႐ကေနေတာ အဂၤလပ လ မတတတတတန႔ ျပနေျပာတာ“You drink, I drink, You drink, I drink..You more drink ”ဆတာေလ။ သေသာကတယ၊

ကြၽနေတာ ေသာကတယ။ သေသာက တယ၊ ကြၽနေတာေသာကတယ။ သပေသာကတယ (ပမးတယ) ေပါ။

ကြၽနေတာလညး အဂၤလပစါ သပေတာလတာ မဟတပါဘး။ ဒါေပမယ ဒနငငေရာကမပ ကြၽန ေတာအေရးအသား ေကာငးလခညဆျပး ဟလကစာလာေရးခငး၊ ဒလကစာလာျပငခငးန႔ အႏေတာမာ လ

ေခာျဖစေနတယဆရမလားပ။ ဒႏငငမထြကမ ခလေရးႏငသားႏငေအာင ပညာေပးခတ ဆရာဥးေအာငေကာ (ေမာငၾကာည)ကလညး အၾကမၾကမ ဥးခကမပါ တယ။

က…ဆရာေရ၊ စာလညးအေတာ႐ညသြားျပ။ ဆရာမေဟသပရသတကေတာ ကြၽနေတာဆရာ ဝနေတြ ၾကညျပး ဆရာဝနေတြက အေတာေၾကာကသြားမလားမသဘး။မေၾကာကၾကပါန႔လ႔။ ျမနမာႏငင မာ ကြၽနေတာလပခတ ေမေဆး လပသက(၁၅)ႏစေကာ (၁၆)ႏစအတြငးမာ ဒေလာကညတလေတြ တစခါမ မေတြ႔ခဖးတာအမနပါ။ ဒါေၾကာငမ႔လညး ကြၽနေတာတ႔ဆရာဝနေတြ ႏငငရပျခားမာ နာမညရၾကတာေပါ။ ခ ဒနငငမာလညး လြနခတ

(၅)ႏစ(၆)ႏစက လပသြား ခ တကြၽနေတာတ႔ဆက UNV ဆရာဝနေတြဆ နာမညေကာငးပကနရစပါတယ။ ခထပ ေမးေနၾကျမနးေနၾကဆပါပ။ ကြၽနေတာလညးပ တစေန႔ ကယအမ ႏငင

ကျပနလာတအခါ ဒမာ ကနရစခေစခငတာလပ.....…။ ။

စးျမင ေမေဆး (ေခတ အရာခါတ။ နမးဘးယား ) (၁၉၉၆ ဇြနလထတ မေဟသမ)

စာႀကြငး) အေပာကးလြနးတ Limbo (လငဘ) တစေယာကလညး ဆး႐ာပါျပ။ HIV န.၂၀၀၀ေကာ ေလာကက။

ဒ ေလာကေတာကေျပာငတ အနာဂတက သမျမငသြားရပါဘး။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

37

သနားစရာ ဘြတ(ရ)မငး သားအမ

Bushmen မား

(By Ian Sewell under Creative Common Attribution ShareAlike License; Source: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/BushmenSan.jpg)

အာဖရကတက ဆတာက အႀကးႀကးပါ။ ႏငငေပါငး ၅၀ ေကာ ၆၀ နးပါးန႔ လမးစေပါငး ရာႏငခ ရတ အနက Bushmen (ဘြတ(ရ)မငး) ဆတာက စာ႐ႈသ အခ႕ ႀကားဖး ဖတဖး ၾကလမမယ ထငပါတယ။ မဟတရငပင လြနခေသာ ၁၅ ႏစခန႔က ရနကနမာ နာမညႀကးခတ The Gods Must Be Crazy ဆတ ရပရင ကားေလးက

ၾကည႔ဖးမယ ဆလင သတ႔ လမ းစက ျမငဖး သဖးၾကပါလမမယ။

Bushmen ရ႕အဓပၸါယက ဆေလာေအာငေျပာရရင ျချချခႀကား ကကစားတလမးစပါ။ ဒါဆ သတ႔က ႏမခရာ ကတာမ႔၊ မႀကကႀကတာန႔ ခအခါမာေတာ San ဆတ (တရား၀င) နာမညက ပသးမား လာႀကပါတယ။

အဓပၸါယကေတာ သစဥသစဖ ရာေဖြစားေသာကတ လမးပါ။ သတ႕န႔ ကကညပါတယ။

ဒါန႔ အဒရပရငေလးက ျပနဆကေျပာရရင တစေန႔ေတာ အေနာကတငး တးရစ(စ) တစေယာကက ေလယာဥငယေလးန႔ ကလာဟာရ သကႏာရေပၚမာ ျဖတပယငး သေသာကျပးသား Coke ပလငးခြေလးက ျပတငးေပါက မပစခလကရာမ ဇာတလမးစပါတယ။ သျပငေပၚကလ႔ ကြမသြားတ ယငးပလငးခြေလး က ဘြတရမငး တစေယာကက ေကာကရသြားေတာ သ႔တစသကမာ တစခါမ ျမငဖးတ ပစၥညး မဟတတာမ႔

မးေပၚက ဘရားသခင ခေပးတာပ ျဖစမယဆျပး အထးအဆနးအေနန႔ သ႔ရြာက ျပနယသြားျပး လတကာက ျပပါေတာတယ။

ဒေတာ ရြာမာရသမ လႀကး၊ လလတ၊ ကေလးေတြပါ မကန ဒပလငးခြေလးက ဥာဏမသလ ၀ငးသး ၾကေတာ

လကမလညေအာင ျဖစလာေတာတယ။ ၾကာေတာ အေ၀မတည႔ အခငးခငး ခကရနေတြ ျဖစႀက ကနပါေတာတယ၊ ဒအခါမာ "ဟ၊ မျဖစေတာဘး။ ဒါဟာ ဘရားသခငက ငါတ႔က သကသကကစား ခငတာပ ျဖစရမယ။ သ႔ပစၥညးက သ႔ဆပ ျပနပ႔မ ျဖစမယ" ဆျပး ပလငးခြကလညး မးေပၚ ျပနပစတငလ႔ မျဖစတာမ႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

38

ေနာကဆးေတာ အဒါေလးက ကမၻာရ႕အဆးလ႔ သတ႔နားလညထားတ ေခာကကမးပါးႀကးထ ေရာကေအာင ကႏာရ ခရးၾကမးႀကးက ျဖတေကာျပး သြားစြန႔ပစတ ဟာသဆနဆန ဇာတလမးေလး ျဖစပါတယ။ အမနေတာ

သတ႔ရ႕ဗဟသတ ေခါငးပါးပက သေရာထားတာပါ။ ေဘာစ၀ါနာႏငင ကလာဟာရ သကႏာရထမာ ရကတာျဖစျပး သရပေဆာငသက နမးဘးယားမပါ။

Bushmen ေတြက အာဖရကမာ ေရးလြနခတ ႏစေပါငး ငါးေသာငးေကာ ကတညးက စတင အေျခခ

ေနထငခႀကတ ေရးအကဆးလမးစပါ။ ဒါေပမယ တးတကမႈမာေတာ ေနာကအကဆး လမ းစ တစစ အေနန႔ ယေန႕ထကတင သကႏာရထမာ အပစအလက ေျခသလးအမတင လည႕လညေနထငဆပါ။ (သကႏာရ

ဂစပစေတြေပါ။) အပစတစစမာ လေပါငး ၄-၅၀ ထ ရတတပါတယ။ ေယာကားေတြက ေလးန႔ ျမားန႔ အမလကရျပး မနးမေတြက သစဥသစဖ ရာေဖြရပါတယ။ သတ႔႒ာနက သကႏာရ ဆေတာ

လပကငစားေသာကရတာ မလြယ၊ ႀကမးတမး ခကထနသလ ကၽြမးကငမႈလညး လအပလပါတယ။ ကၽြမးကငမႈဆတာက အေပၚယ ေျမအေနထား က ၾကည႔ရန႔ သျပငေအာကမာ ဘယလ သစဥသစဖေတြ

ရနငမယ၊ ေရရႏငမယ စတာေတြန႔ သားေကာငေတြက ေျခရာခတတတ ပညာေတြပါ။ သတ႔ရ႕လေနမႈ စနစက ၾကည႔ရင တကယက ဆရယလစ စနစပါ။ အမလကရင အရြယေရာကသမ လအားလး ပါ၀ငရသလ

ရသမကလညး ရသမ လအားလး လပအားအလက ခြေ၀ယရတ စနစပါ။

ကေန႔အေျခ အေနမာေတာ ဘြတ(ရ)မငး လဥးေရ စစေပါငး ငါးေသာငး၊ ေျခာကေသာငး ခန႔ရမယလ႔ ခန႔မနးရျပး အမားစက ကာလာဟာရ သအႏာရန႔ ထစပေနတ႔ နမးဘးယား၊ ေဘာစ၀ါနာ၊ အငဂလာ စတ ႏငငေတြမာ

ရေနျပး အေတာမားမားဟာလညး ျမ႕ရြာေတြမာ အေျခတက ေနထငလက ရေနပါျပ။ ကၽြနေတာ နမးဘးယားက ေရာကလာေတာ ကၽြနေတာေဆးရက နငငရေျမာကပငးမာ၊ သတ႔ရတာက အေရ႕ပငးန႔ အေရ႕ေျမာကပငးမာ

မ႔သတ႔က သပမားမားစားစား မေတြ႔ဖးပါ။ ကၽြနေတာတ႔ ေဆးရက အေထြေထြအထးက ေဆးရႀကးမ႔ သတ႔ဆက မႏငလ႕ လႊေပးတလနာေတြ ထမာေတာ Bushmen ေတြက တစေယာကစ၊ ႏစေယာကစ ဆသလ

ေတြ႔ရတတပါတယ။ သတ႔န႔ နဖးေတြ႔၊ ဒးေတြ႔ ေတြ႔ဖးေတာမပ အျခား လမညးေတြန႔ မတ၊ ျခားနားတာေတြက ေတြ႔ရပါေတာတယ။

ဘာေႀကာငဆ ကၽြနေတာတ႔ ျမငေနက အမညးေတြက လေကာငထြားထြား အရပျမငျမင၊ သတ႔ကေတာ

လေကာငညႇကညႇက အရပပပ အသားက ၀ါတာတာ၊ မကႏာေပါက ကေတာလညး ႏာေခါငးျပားျပား မကေပါကကဥးကဥး ဆေတာ စပရငလ တြန႔လမေနတ ဆပငေတြကလြရင မြနဂမ းႏြယပ ပေပါက ေနပါတယ။

ဒါေႀကာငမ႔လညး အခ ႕မႏေဗဒ ပညာရငေတြက Bushmen ေတြဟာ ဒအာဖရကတက ဇစျမစမဟတပ အျခားတကမ ေျပာငးေရႊ႕လာတာ ျဖစႏငတယလ႔ ယဆႀကပါတယ။ တစခနတနးက

ကမၻာတကႀကးေတြကလညး ဆကေနတယ မဟတပါလား။ ဒါေႀကာငမ႔လညး ကၽြနေတာ လပေဖၚကငဖက အခ႕က ကၽြနေတာက ဘြတ(ရ)မငးပလ႔ ေလာငေျပာင ေခၚေ၀ၚ တတပါတယ။

သတ႔က ရပဆငးသ႑ာနတြင ကၽြနေတာတ႔န႔တတာ မဟတပါဘး။ သတ႔အေႀကာငး အေသအခာ

ဖတၾကည႔မေတာ သတ႔ရ႕ကးကြယမႈ အယ၀ါဒထမာက စတ၀ငစားစရာ ေလးေတြ ရေနပါတယ။ သတ႔ ေနာကဘ၀ရတာက ယပါတယ။ လကေန တရစာၦန ျဖစလာနငသလ၊ တရစာၦန ကလညး ေနာကဘ၀မာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

39

လျပနျဖစလာႏငတယလ႔ ယႀကညႀကပါတယ။ ဗဒၶဘာသာမာဆ ဒါဟာ "သသရာ" အယအဆပေပါ႔၊ (ဒါေႀကာငမ႔ သတ႔၀မးစာ အလ႔႔သာ အမလကေနရေပမယ တရစၦာနေတြက မညႇငးဆပ အဆပျမားန႔

အျမနဆးေသေအာင သတပါတယ။) အျခား ဘယလမးစမာမ မၾကားဘးတ အယအဆက သတ႕ ဘယလမား ရေနလညး မသပါ။ ဒါေတြေႀကာင မားလားမသ၊ ဒလမးစ ေပၚမာ ကၽြနေတာ သေယာဇဥ ျဖစမသလ

ရေနတာလြနအမထငပါ။ ဒါတြင မကေသးပါဘး၊ Bushmen ေတြဟာ ျငမးခမးစြာ ေနတတသေတြပါ၊ (ဒါလညး ဗဒၶလမးစဥန႔ တျပနေရာ) စစဆတာ သတ႔အဖ႔ မၾကားဖး သေလာကပါ။ "ျပငလာရင အရးေပး

ႏလးေအးတေဆး" ဆတာ သတ႔ရ႕၀ါဒပါ၊ ဒါေႀကာငမ႔လညး သတ႔ဟာ ေနာကမ၀ငလာတ လမးစေတြ ကေရာငယငးန႔ သကႏာရထ ေရာကကနတာပါ။ ယေန႕ ထကတင သတ႔တြက နယေျမ Bushmen Land ဆတာ

ရမမရတာ။

ကၽြနေတာလညး ၁၉၉၄ က အာဖရကက ထြကဆလ႔သာ ထြကလာရတာ ဘယလေနရ ထငရမယမနး မသခပါ။ အဒရပရင video ေလးေတာ ၾကည႔ျဖစေအာင ၾကည႕ခ႕ျပး သတ႔က စတ၀ငစားမခတာ အမနပါ။ ဒါေပမယ

ဒလမးစန႔လာ ဆရလမမယလ႔ ေယာငလ႔ပင မေတြးမခပါ။ ေတြ႔မယ ေတြ႔ေတာလညး သာမန ေတြ႕ဆရသာမက သတ႔န႔ ဇာတလမးေလးတစပဒ ေမမရေအာင ၾကခရပါတယ။

ကၽြနေတာ ေရာကခဖးေသာ Bushmen ႐ြာကေလးတစခ

ဒဇာတလမးမာ အဓကဇာတေဆာငက ဘြတ(ရ)မငး သားအမ ႏစေယာကန႕ William Lesslie လ႔ေခၚတ႔

Australia ႏငငသား မကစအထးက ဆရာ၀နျဖစျပး VSO အဖြ႔ က ေဗာလတယာတစေယာကပါ။ ကၽြနေတာန႔ ေရ႕ဆငေနာကဆင ဒျမ႕ေရာကလာႀကတာပါ။ Will န႔ ကၽြနေတာက စာဖတတာခငး လမးေလာကတာခငး

၀ါသနာ တႀကတာမ႔ မၾကာခငမာပ မတေဆြရငးခာေတြ ျဖစသြားႀကပါတယ။ ညေနဖက လမးေလာက အတတ၊ ညဘက TV ၾကညၾကေတာ႔လညး အတတပေပါ။ အဒါက ၁၉၉၅ ႏစဆနးပငး ေလာကကပါ။

တစေန႔ ကၽြနေတာ အေရးေပၚတာ၀နကေတာ ခြစတဆရာ၀နက ၀ဒထက လနာတစေယာကအေၾကာငး ေျပာလာပါတယ၊ အဒလနာက ေဆးရတကေနတာ ၄-၅ ရကခန႔ ရေနျပး ေရ႕က ေမေဆး ဆရာေတြက အေျခအေနက မႀကကလ႔ ျငငးဆနေနလ႔ မခြျဖစေသးတ အေႀကာငးန႔၊ ကၽြနေတာသေဘာ ကေကာ

ဘယလရေႀကာငး စတာေတြပါ။ ဒါန႔ ကၽြနေတာကလညး အဒလနာက ၀ဒထမာ သြားစစၾကညပါတယ။ ေတြ႕ေတာ လနာမာ အသက ၃၅ ႏစခန႔ရတ႔ ဘြတ(ရ)မငး အမးသမး တစေယာက ျဖစေနတာ သ႔ပသ႑ာန

ၾကည႔ကတညးက ေတြ႔ရလ႔ စတ၀ငစားသြားမပါတယ။ ေရာဂါက စစႀကည႔ လကေတာ အ လမးေႀကာငးပတတ ေရာဂါပါ။ အပတေနေတာ႔ အစာေတြက ေအာကကမစနႏငပ ၀မးပကႀကးက

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

40

ေလမႈတထားတ႔ ေဘာလးႀကး တစလးလ ေဖါငးကားေနတာပါ။ အဆပက စစလကေတာလညး တဘေရာဂါေႀကာင တစဖကက ေလ၀ငေလထြက သပမေကာငးလ၊ ေျပာရရငေတာ ေရာဂါက ေႏာငးေနပါျပ။

ဒါေႀကာငမ႔လညး ေရ႕က ဆရာေတြက လကေရာငေနၾကတာ အဆးမဆသာပါ။

ဒလနာက ျမငျမငခငးပ ကၽြနေတာ ကရဏာသက မသလ သမကလညး မကစ သငယေလးန႔ ကၽြနေတာက ကယတငရင တစေယာကအလား အားကးတႀကး ျပနႀကည႔ေနရာပါတယ။ သ႔အၾကည႔က ကၽြနေတာ ၾကာၾကာမခႏငပါ။ ဒတငး ပစထားလညး ေသမယ အတတ ရငလရငျငား ေမေဆးေပးဖ႔ သေဘာတ လကပါတယ။ အဒေန႔က သမက ေမေဆးေပးရတာ ကၽြနေတာ အဖ႔မေခာငပါ။ ဘယအခနမား ႏလး

ရပသြားမလလ႔ ရငတမမန႔ပါ။ ၀မးဗကထက အပပရညေတြ ေဖါကထတ၊ ပပေနတ႔ အအပငးက ျဖတထတ၊ ျပနဆကန႔ ခြခနး တစခလးလညး အသကပင ၀၀မရႈရ ေလာကေအာင နေစာ ေနပါေတာတယ။ လနာကေတာ

အသကရငလကန႔ ခြခနးကေန ျပနထြကလာႏငပါတယ။ ဒါေပမယ နဂကတညးက အေျခမလတ လနာမ႔ အသညးအသန လနာေတြ ထားရာ အထးၾကပမတ ကသေဆာင (Intensive Care Unit. ICU) ထပ တနးပ႔

လကပါတယ။

အဒအျဖစျပး ႏစရကခန႔ အၾကာမာေတာ Will က သ႔ဆ မၾကာမက နယေဆးရတစခမ လႊလကလ႔ ေရာကလာတ မကစေ၀ဒနာရင ကေလးမေလး တစေယာကအေၾကာငး ေျပာျပပါတယ။ သ႔အဆအရ အဒ ကေလးမေလးက ၃-၄ နစအရြယသာ ရေသးျပး အပထနးသလညး တစေယာကမမပါ။ အေၾကာက အလန႔

လညး လး၀မရ လနာတငကားန႔ တစကယတညး ပါလာတာ ျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာင သနားတာန႔ သပ သ႔ရတ မန႕ပေလးေတြ ယေကၽြးထားရတယ ဆပါတယ။ ေကာငမေလးက မကစမာ ကနာရ စး ဆးမလ႔ ျပညေဖါကဖ႔

လေႀကာငး ေျပာျပပါတယ။

ေနာကေန႔မာပ ဒကေလးမေလးက ကၽြနေတာ ေမေဆးေပးရပါတယ၊ ၾကည႔လကေတာ သေလးလညးပ ဘြတ(ရ)မငး မေလး ျဖစေနတာ ေတြ႔ရပါတယ၊ ဒါန႔ စပစပစစ ေမးၾကညလကေတာ သလာပ႔ေပးတ

ဆရာမေလးက တစေန႔က ကၽြနေတာတ႔ ခြစတလကတ အမးသမးက ခေကာငမေလးရ႕ အေမေတာတ အေႀကာငး ေျပာျပလ႔ အဩသြားမပါတယ။ သားအမခငး တစေဆးရထ ေရာကေနေပမယ တစဥးအေႀကာငး

တစဥး လး၀မသႀကပါတ႔။

ဒအေၾကာငးက ၀လက ေျပာျပေတာ သလညး အေတာစတ၀ငစားသြားပါတယ။ သ႔ကယ၌ကလညး အႀကငနာတရား ျပည႔၀သမ႔ ဒါဆ ဒသားအမက ေပးေတြ႔သငတယလ႔ အႀကျပပါတယ။ အထးသျဖင ခလ

သ႔အေမက ေန႔လားညလား ျဖစေနခနမာ သ႔ရငေသြးေလးကေတာ ေနာကဆးအေနန႔ ျမငသြား သငတယလ႔ ကၽြနေတာတ႔ သေဘာေပါကတာမ႔ အဒခြျပးတေန႔ ညေနပငးမာပ ဒအစစဥက အေကာင အထည

ေဖၚလကၾကပါတယ။ အစအစဥအရ ေကာငမေလးကသ႔မကစ ၀ဒကေန ဆရာမေလး တစေယာက ခလာေစျပး ICU မာ သ႔အေမန႔ ေပးေတြ႔တာပါ။ ေဆးရ၀ငးက အကယႀကး ဒအေဆာင ႏစခကလညး အေရ႕န႔အေနာက အေ၀းႀကးပါ။ မအားတ ႀကားကပ ေစတနာ အရငးခန႔ မ႔သာ ျဖစေျမာကတာပါ။ ပတ ျဖစရတာေတာ အမနပါ။

(တကတကဆငဆင ကၽြနေတာတ႔ နစေယာကစလး God က ယသေတြမဟတၾကပါ။ ကၽြနေတာက ကကယလ႔ ျပတယ ထားေတာ ဘာမမယတ သကေကာ ဘာေမာလငခကန႔ ကသလျပေနပါလမ။)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

41

ဒသားအမ ႏစေယာက ICU မာ ဆစညးၾကတ ျမငကြငးကေတာ တကယက သနားစရာေလးပါ။ သမးက အေမကျမငေတာ အတငး ဖကတြယတက။ အေမကလညး သ႔ရငခြငထ အတငးဆြသြငး သ႔ပါးေပၚက

ေအာကစဂငပကေတြ၊ အစာအမပကေတြ ၾကားကပ သ႔ပါးနား ကပထားျပး တရႈ႕ရႈ႕နမးယငး ေလသေလးန႔ စကားေတြ တဖြဖြ ေျပာေနၾကတာ ေဘးကေန ျမငရတ သေတြအဖ႔ ရငနငစရာ မကရညစ႔စရာပါ။

ဒလန႔ပ ညေန ညေနဖကေတြမာ သားအမ ၂ေယာကေပးေတြ႔ၾက၊ အၾကငနာေတြ ဖလယၾက၊ ပၾကန႔ ရကအတန

ၾကာလာေတာ သမးေလးရ႕မကလးက အေျခေနတးတက လာသလ ေရာကကာစန႔မတ တေသြး တေမႊးလ အဟာရျပည႔ျပး စေျပလာပါတယ။ (Will ကလညး တစခနလးမန႕ေတြ ၀ယ၀ယေကၽြး ေနကပါ) အေမရ႕ အေျခအေနကေတာ အားရစရာ မေကာငးလပါ။ ပထမခြျပး ေနာကမၾကာမရကမာ ဗကထပဖြငရ၊ အေတြ

ေဆးေႀကာရ လပရပါေသးတယ။ ဒလေႏာငးျပးမ ေရာကလာသေတြမာ ခလပ ထပခါထပခါ ခြရတတပါတယ။ ဒလန႔႔ပ အေတာမားမား ဇာတသမးသြား တတၾကပါတယ။ သ႔ႀကည႕ျပး ကၽြနေတာ စတမေကာငးပါ။

(ငါစေပးလကတာ သ႔အတြက သကဆး ရညေအာင လပေပးသလမား ကေနသလားလ႔ပါ။)

ဒါန႔ပ မႀကာမရက အတြငးမာပ ကၽြနေတာျမ႕ေတာ Windhoek (ဗငးထြတ လ႔ အသ ထြကပါတယ) က ခရးထြကဖ႔ ျဖစလာပါတယ။ သြားခါနးေတာ႔ သေယာဇဥ တြယမေနျပ ျဖစတ သတ႔ သားအမက အခနေပးျပး အသးသး သြား ႏႈတဆကျဖစပါတယ။ အေမရ႕ အေျခေနကေတာ႔ ေျပာမရေသး။ ေစာငႀကည႔ ရဖ႔ေပါ။ သမး ကေတာ ခပရးေလး ျဖညရသာ ရေတာ႔တာမ႔ ပစရာမလေတာ႔ျပ။ ၀ဒထမာ ကၽြနေတာက ျမငေတာ ျပးျပး

ရႊငရႊငပါပ။ သ႔လကေလး ၂ေခာငးေထာငျပျပး သ႔အတြက ျပနလာရင သႀကားလး၂လး ၀ယလာဖ႔ မာတာပါ။

ျမ႕ေတာမာ ကၽြနေတာ ငါးရကခန႔ ေနျပးေနာက အရာခါတက ျပနလာပါတယ။ မျပနခင သႀကားလး တစထပက ေကာငမေလးတြက မတမတရရ ၀ယလကပါတယ။ ညေနဖက ေဆးရျပနေရာကေတာ ဥးဥးဖားဖား

ေျပးၾကည႔မတာက ICU က ကေလးအေမပါ၊ ေရာကေတာ႔ သ႔ကတငက ဟငးလငးျဖစေနတာမ႔ ရငထ ဟာသြားမပါတယ။ သေတာ သြားရာျပ၊ ၀ဋကၽြတသြားျပ လ႔ပ ေတြးမလကပါတယ။ ဆရာမေတြက

ကၽြနေတာျမငေတာ႔ ၀မးသာအားရ ေျပးလာျပး လနာအေျခေန စတခရလ႔ ၀ဒထျပနပ႔ လကတာပါလ႔ ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာလညး မယႏငျဖစမတာမ႔ ဟတရ႕လားလ႔ ထပကာ ထပကာ ေမးယရပါတယ။ ဒါဆ

သတ႔ သားအမႏစေယာက ရြာကေပာေပာႀကး အတျပနနငျပလ႔ ၀မးသာစြာ ေတြးေနမပါေတာ႔တယ။

သမးအတြကကေတာ ပစရာမရတာမ႔ ညေနေစာငးမပ Will ရ႕ အခနးမာပ သတငးသြားေမး မပါေတာတယ။ ကၽြနေတာ ၀ငလာတာ ျမငေတာ႔ သ႔လက၀ါးနစဖကန႔ မကနာကအပျပး ရကႀကးတငင ငခပါေတာ႔တယ။

သခလ စတထခကျပး ငတာမး တစခါမ ျမငဖးတာ မဟတလ႔ ကၽြနေတာလညး နားမလညေအာင ျဖစသြားမပါတယ။ သ အားရေအာင ငျပးေတာ႔မ နရေနတ မကလးေတြန႔ ကေလးမေလးရ႕ အျဖစက ေျပာျပပါေတာ႔တယ။ မေန႔ကပ ကေလးဆးသြားျပတ။ (မယနငစရာပါ) ျဖစပက သ႔ခပရး ျဖညဖ႔တြက

ေမေဆးေပးလကရာမာ ဘယလျဖစသြားတယမသ၊ ကယအပခနေတြ ထးတက သြားလကတာ ဘယလမ ျပနခမရပ ညဘကမာ ဆးသြားတ အေႀကာငးပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

42

အျဖစအပက ႏစခစလးက ေမာလငထားတာန႔ တျခားစ ေျပာငးျပနေတြမ႔ ေနာကဆးေတာ "သတ၀ါတစခ ကတစခ" လ႔ပ ေျပာရေတာမယ ထငပါတယ။ ဒေတာငက ေကာႏငမယလ႔ မထငခ႔တ အေမက သမးက

ျမငျမငေနရလ႔ သမးရ႕ ေဇာန႔ စတအားေတြ ျပည႔လာျပး ကယခအားေတြ တးလာခတာ ေသခာပါတယ။ ဆေတာ သ႔အသကက ကယလကတာက သမးဆရင မမားပါဘး။ ဒါေပမယ သ႔သမး အလည႔ ကေတာ ကဆးတာ သကသကပါ။ ေကာငမေလးရ႕ အျဖစက သ႔က ဒတယအႀကမ ေပးလကတ ေမေဆးန႔ ျပနာပါ။ ေဆးန႔

တ႔ျပနမႈ လြနကသြားတာပါ။ Malignant Hyperthermia လ႔ ေခၚပါတယ။ တစေထာငမာ တစေယာက၊ တစေသာငးမာ တစေယာက ရားရားပါးပါး အျဖစပါ၊ (ကၽြနေတာ တစသကမာ ဒါပါန႔ ဆမ ၂ေယာက ၾကဖးတာပါ)

အကယ၍သာ ကၽြနေတာသာ ခရးမထြကျဖစခ႔လင ဒလျဖစစရာမရပါ။ ကၽြနေတာက ပေတာေနလ႔ မဟတပါ၊ သ႔က ပထမအႀကမ ေမေဆး ေပးခတာ ကၽြနေတာပမ႔ အဒေဆးပ ထပသးဖ႔ မားပါတယ။ ဒါဆ သေသစရာမရပါ။

ကၽြနေတာတ႔လညး စတမေကာငး ျဖစၾက လြနးတာန႔မ႔ ဒအမးသမးႀကးန႔ ထပမကႏာ ခငးဆင မေတြ႕မ

ၾကေတာ႔ပါ။ သမတစေယာကတညး ဘယလ ေဆးရကဆငးျပး ဘယလ ရြာျပနသြားလလညး မသေတာ႔ပါ။ သတ႔ အယမာလညး "သသရာ" ဆတာ ရတာမ႔ ေနာငဘ၀မာသ႔သမးန႔ ျပနလည ဆေတြ႔ ႏငလမမယ ဆတ

အေတြးန႔ပ သ႔စတသ ေျဖသမ႔ႏငပါေစလ႔ ကၽြနေတာ အတနတန ဆေတာငး ေပးမလကပါေတာတယ။

စးျမင-ေမေဆး ေခတ Oshakati, Namibia မေဟသမဂၢဇငး ၁၉၉၇ ခႏစ

(စာႀကြငး၊

အျဖစေလးကေတာ ၁၄-၅ ႏစပင ႀကာခပါျပ၊ ၀လန႔ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ ေရစကကေတာ ခထ မကနေသးပါ။ William ကခ Australia နငင အေရ႕ေျမာကပငး၊ Queensland State က Cairns ေဆးရမာ ေမေဆးဆရာ၀န

အျဖစ လပေနဆပါ။ ၂၀၀၈ October မာ ကၽြနေတာတ႔ သားအဖ နစေယာက သ႔ဆ အလညေရာကေတာ႔ ၀မးပနးတသာန႔ သ႔အမမာပ စတတငးက တညးခ႔ရျပး ကမၻာေကာ Great Barrier Reef ႀကးဆ လကပ႔ေပးလ႔

ေရေတြတစ၀ ကးခရပါေသးတယ။

)

43

)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

44

ေမေဆး အေတြးအေခၚ လြေခာမႈ

မးတမေတြေအာကက Mzuzu Central Hospital ေနာကခ န႔ကၽြနေတာ

ကၽြနေတာ Malawi (မာလာ၀) ႏငင တနးက အေတြ႔ အႀက တစခပါ။ Malawi ဆတာက အာဖရက

အေရ႕ေတာငပငးက ကနးပတ ႏငငတစခပါ။ ကၽြနေတာ နမးဘးယားက ၂၀၀၄ ခႏစမာ ျပနထြကေတာ United Nations Volunteer UNV specialist အေနန႔ အဒက ေရာကသြားတာပါ။

ႀကႀကကလ႔ ေျပာရရငေတာ Namibia က ထြကလာတ ကၽြနေတာအဖ႔ Malawi က ဆငးရခမးသာမာ

မးန႔ေျမႀကးပမာ ကြာျခားလပါတယ။ Namibia က လဥးေရ ၂ သနးေလာကန႔ ႏငငက အကယႀကး ကမၻာမာ လဥးေရ အႀကဆး န႔ ခမးသာသေလာက Malawi ကေတာ လဥးေရ ၁၃သနးန႔ ႏငငကဥးကဥး

ေျမာငးေျမာငးေလး (ဒအထမာလာ၀ ကနးတြငးပငလယႀကးက ၄ပ၁ပေလာက ေနရာယထားေသးတယ) အာဖရကမာ လဥးေရ အျပြတသပဆး၊ ကမၻာအဆငးရဆး ႏငငတစခ။ ရာသဥတကလညး ေျပာငးျပန၊ Namibia

က သကႏာရဆနဆန ေျခာကေသြ႔သေလာက Malawi က ေရကနႀကး ေႀကာင တစခနလး မးေတြအ႔ေနျပး ေလထ စထငးဆ (humidity) အေတာမားတ ႏငငပါ။ ကၽြနေတာအဖ႔ အခန ေတာေတာႀကာ အထငကေအာင

ကငယရပါတယ။ ဆငးရေပမယ UN န႔ ခမးသာတ ႏငင ေတြရ႕အေထာကပေႀကာင သတ႔ရ႕ပညာေရး အဆငအတနးက မဆးပါ။ ကယပင ေဆးေကာငးတ႔ ကမၻာကနးမာေရးအဖြ႕ WHO အကညန႔ ဖြငထားတ

ေဆးပညာဘြ႔လြနေကာငးတ႔ ဆတာေတြ ရပါတယ။ အျခား အာဖရကနငငေတြကပင လာပညာသငရပါတယ။

ဒါေပမယ ခကတာက သတ႔ဆရာ၀နေတြက ပျပး၀ငေငြေကာငးတ အဂၤလနတ႔လ အေနာက ႏငငေတြ ထြကကနႀကတာမ႔ ဆရာ၀နေတြ အျပင အျခားပညာတတေတြပါ မလေလာကပါ၊ ဒါေႀကာငမ႔လညး UNV

အကညေခၚရတာပါ။ ၂၀၀၅ ေမလ ၈ ရကမာ ကၽြနေတာ Malawi ေရာကေတာ ျမ႕ေတာ Lilongwe UNDP ရးမာ နငငစက လေတြ စလငလပါတယ။ တညးတ ဟတယမာ ေန႔စဥ အသစေရာကေရာကလာတ လေတြန႔

ေပာစရာႀကးပါ။ ကၽြနေတာတ႔ ဆက လေတြမား တစေယာက တစေလ ေတြ႔ရေလမလားလ႔ ရာမပါေသးတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

45

"ရာမေနန႔ တစေယာကမမပါဘး" လ႔ Program Officer က ေျပာေတာ႔မ ကၽြနေတာ စတပက လကေလာလကရပါတယ။ ဒါေပမယ နေပါ န႔ အႏၵယက ပညာရငေတြက တစပႀကး ေတြ႔ရတာ ကေတာ

အားကစရာ၊ မနာလစရာပါ။ (ကမၻာစားနပရကၡာ အဖြ႔ WFP မာလပေနတ ျမနမာ ပညာရင ၂၉ေယာက ကေတာ မေမာလငပ ဒမာဆစညးမလ႔ ေကနပမပါတယ။)

Lake Malawi ေနာကခန႔ WFP မ ေရႊအခ႕န႔အတ

ကၽြနေတာစကား ျပနဆကရရငေတာ႔ ကၽြနေတာ တာ၀နကတ Mzuzu (Central Hospital) ေဆးရက Malawi

ေျမာကပငးက ေတာငေပၚျမ႕ေလးမာပါ။ ထင၀မအစးရရ႕ အကအညန႔ ေဆာကထားတ ကတင ၃၅၀ဆန႔ ေဆးရႀကးမ႔ ဒနငငမာ တတယအႀကးဆးပါ။ စပယရယလစေတြ အားလးက ထင၀မတရပေတြခညးပါ။ ထးဆနးတာက မာလာ၀လမး ဆရာ၀နဆလ႔ ႏစေယာကန႔တစပငး ထကပမရပါ။ ဆေတာကာ ကနတ

လကေထာက ဆရာ၀နေတြ မရဘ ဘယလမား လညပတေနသလ? ေမးစရာေပါ။ ဒမာက နာ(စ)ေတြက ၂-၃ ႏစ သငတနးေပးထားတ Clinical Officer ဆတာေတြ ရပါတယ။ အဓက အမာခေတြက သတ႔ပါ။ ခြစပတာေတြ၊

ေဆးကတာေတြ၊ ေမေဆးေပးတာေတြက ဆရာ၀နေတြ အလား သတ႔ ခညးကငေနတာပါ။ ဒလ ေဆး႐မး ကၽြနေတာ တစသကမာ တစခါမမႀကဖးတာမ႔ ဆနး ေနပါတယ။

ကၽြနေတာေမေဆး႒ာနမာ သတ႔ ေမေဆး အရာရ ၅ေယာက န႔ ေမေဆး Consultant လ႔ သ႔ကယသ အမညခ ထားတ႔ Chang ေခၚတ ထင၀မအမးသမး တစေယာကရပါတယ။ ကၽြနေတာကလညး ေမေဆးအတငပငခ

ဆရာ၀န Anaesthetic Consultant ဆေတာ consultant ၂ ေယာက ျဖစသြား တာေပါ။ အမနေတာ သမလညး ေမေဆးနာ(စ) တစေယာကပါပ။ ဘယလကေန ဘယလ Consultant ေနရာယထားလ မသပါ။ ဒါေတြက

ကၽြနေတာဖ႔ အေရးမႀကးပါ။ မနာလလညး မျဖစမပါဘး။ သ႔အရပန႔ သ႔ဇာတ သတ႔ (ထင၀မ) ေဆးရ မာ သတ႔က ေကးဇးရငေတြ မဟတပါလား။ အလပျဖစဖ႔က အဓကပါ။ ကၽြနေတာ ေမေဆး အရာရေလးေတြက

ေတာရာႀကပါတယ။ လငယေတြလညးျပန ျဖစေတာ တကတကကြကြ ရၾကပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

46

အ၊ တစခပ ေျပာစရာရတာက သတ႔က Clinical Officer ကၽြနေတာက Medical Officer အလပမာလညး ကၽြနေတာလပ သတ႔ လြတလပစြာ ေမေဆးေပး ႏငခြငရႀကတာ ဆေတာ သတ႔စတထမာ ကၽြနေတာေပၚ ေျခရာတငးခငတ သေဘာမး ေတြေတြ႔ရ တတပါတယ။ မားလ႔ ေထာကျပရငလညး ဆငေျခေပးဖ႔ အဆင သငပါ။ တစခါတစခါေတာလညး "မျပညတအး ေဘာငဘငခတတယ" လ႔ပင ထငမပါတယ။ ကၽြနေတာ အထငမားတာလညး ျဖစႏငပါတယ။ အလပခငး အတတ လခခငး ကေတာလညး ဘာမမဆငေအာင

ကြာျခားတာမ႔ မနာလစတေတြလညး ရမာ ေသခာသေလာကေပါ။

ဒလန႔ ကၽြနေတာ အဒေရာကျပး တစလေလာက အၾကာမာ ေမေဆးညလာခႀကး တစခ ဒေဆးရႀကးမာ ျပလပဖ႔ အခန ကေရာကလာပါတယ။ Malawi ေျမာကပငးမာရတ ျမ႕နယ ေဆးရေလးေတြ ေမေဆး အရာရေတြ

အားလး လာတကႀကဖ႔ပါ။ ဒအတြက အားလးက တကကြေနၾကပါတယ။ မတကကြႏငတာက ကၽြနေတာပါ။ ေရာကကတညးက ကၽြနေတာမာ ေဆး႐အမ မရေသးလ႔ ဟတယမာ တစလေလာက ေသာငတငေနတာက တစေႀကာငး၊ ရာသဥတဒဏက ေနသားမကေသးလ႔ အလးအလ ခေနရတာက တစေႀကာငး တ႔ေႀကာငပါ။

ေမေဆး ညလာခကယစားလယမား (ကၽြနေတာ ေဘးက Dr Joseph ပါ)

ဒါန႔ 12 June 2004 မာ ညလာခ လပပါတယ။ ထးစအတငးေပါ။ အသးသး ျပစထားတ ေမေဆး အေတြ႔အႀက စာတမးေတြ ဖတႀက၊ ေဆြးေႏြးႀကန႔ စညကားေနပါတယ။ တစခနကေတာ ကၽြနေတာ ေမေဆးအရာရေလး

တစေယာကက စငေပၚတကလာပါတယ။ သ႔စာတမးေလးန႔ေပါ။ သ႔ဇာတလမးေလးက ဒလပါ၊ တစေန႔ သလနာတစေယာကက ခါးရး ထးတ႔ထေဆး (Spinal ေပါ) ထးေပးလကတာ မၾကာခငမာပ လနာမာမရႏင

မကယနင ျဖစျပး အသကရႈရပမလ ျဖစသြားပါတယတ၊ အဒေတာသက ခကခငးပ လနာက ေမေဆး အေၾကာထထးေပး၊ ေမသြားေတာ၊ အေၾကာေလာေဆး (Muscle Relaxant ပါ) ထပထးေပး၊ ျပးေတာ

လနာေလျပြနထ ေလပကထးသြငး၊ ေနာက ေအာကစဂင တပေပးလကတာ လနာ အသကခမးသာရာ ရသြားပါတယတ။ (ေျပာရရင လနာအေျခေန သ႔တငျပ ခက ေတြသပမျပတသားပါ။)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

47

သေပးလတ သငခနးစာက ဘယလနာကမဆ ထေဆးေပးတာပါ ဆျပး မေပါဖ႔၊ ေမေဆးကလညး အဆင သင

ေဆာငထားဖ႔၊ ဒါမတစခခ လြေခာခေသာ အသကကယ ႏငဖ႔ေပါ။ ပရသတႀကးက တစခနက ၾသဘာေပးၾကပါတယ။

မေပးႏငတာက ကၽြနေတာပါ၊ အေတာလညး ဖားသြားမပါတယ။ သလပတာေတြက တစလြႀကး၊ အလြန

မားေနလ႔ပါ။ ဒစာတမးကသာ ကၽြနေတာ ႀကသလ႔ကေတာ အမႈကျခငးထ ေရာကဖ႔ပါ၊ အမနေတာ ကၽြနေတာ ဒစာတမးေတြက ႀကေတာငးခပါတယ။ သတ႔ မေပးတာပါ။ ခမေတာ (တာ၀နအရ) ထခရမအပ ဘာမ မတတနင

ေတာျပ။ ျငမေနျပနလညး ကၽြနေတာပါ သမငးရ႕တရားချဖစေတာမည။ ကၽြနေတာကပ စျပး သ႔က ျပနလန ေမးခြနးေတြထတ သလပပမားတအေႀကာငးေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာ ေျပာတာက "လနာက ကယလကတာ

မငးမဟတဘး ဘရားသခငပါ" လ႔။ ဘာလ႔လဆေတာ မငးလနာက Spinal shock ရသြားတာလ႔၊ (ဒါကလညး သသပမရပါ) ေရာ(ခ)Shock ရျပ ဆကတညးက လနာမာ သတလစ၊ အသကရႈရပ၊ အရပႀကးျပတ ျဖစေနပါျပ၊

ေနာကတစဆငဆ ႏလးရပဖ႔ ေသဖ႔ ပ ကနေတာတာပါ။ ဒါကမ သက မကလးႀကးစြာန႔ ေမေဆးထပေပးတ အျပင ကြကသား ေလာေဆးပါ အဆစ ထပလကေပးတာ လး၀ အယတမးေနတာပါ။ နတစမး ျဖစမသြားတာဘ ကသေပလ႔သာေပါ။ (မတခက- ႀကြကသား ေလာေဆး ကလညး အသကရ ရပေစပါတယ) လနာက ရငခြရ က

ေျခတစဖက လမးေနပါျပ၊ ....အမန သလပရ မာက လနာက အျမနဆးအသကကယ ဖ႔ပါ။ ေလျပြနထ အသကရပက ေကာကသြငး ေအာကစဂငေပး၊ လအပလင အျခား အသကကယ ေဆးေတြ ထပေပးဖ႔ပါ၊

ဒါတြက ေမေဆး မလပါ။ သ႔မာက အသကကယ ဖ႔ ၃-၄ မနစပ အခနရေတာတာပါ။ ေမေဆးက အခနျဖနးရတငမက အေျခေနက ပဆးသြားေစပါတယ။

တစကယေတာ ကၽြနေတာ ခမ လသစပါ။ လမကႀကး ထမလပခငပါ။ မျဖစလ႔သာပါ၊ ဒါဟာ အယမားမႈ

သကသကပါ။ wrong view ေပါ။ ဘာလ႔လဆေတာ ဒကစၥက သ "ျပာ"သြားလ႔ ကေယာငကတနးန႔ အမားလပမတာ မဟတပါ။ သျပျပးတာ ကလညး အမနလ႔ထင ေနလ႔သာ အမားေ႐႕မာ တကေျပာရ တာပါ။

ကၽြနေတာစကားေႀကာင ပြဆသြားပါ ေတာတယ၊ ကၽြနေတာရ႕အျခား consultant မမကလညး ဘာမ၀ငမေျပာပါ။ ကၽြနေတာ တပည႕officer ေတြကလညး အေလာမေပးႀကပါ။ (သတ႔စေပါငးတင ထားတ စာတမးကး) ဆငေျခ ဆငလက ေတြ အမးမ းန႔ ျငငးခႀကန႔ အခနေတာေတာ ကနသြားပါတယ။ ေနာကဆး ေခာငပတမသြားမ ကၽြနေတာက ေျပာပါတယ။ ဒအမားက အမနထငျပး၊ အထးသျဖင နယကလာတ လေတြ လကလပႀကလင ေရ႕ေလာက ေသၾကရမယ လေတြ တစပႀကးလ႔။ ကၽြနေတာ ေမေဆးသကတမး အႏစ ၃၀

မာ ဒါမးေတြ ႀကခဖးေပါငး မားျပလ႔။ ကၽြနေတာေျပာတာ မကစမတ ယဖ႔မဟတဘး၊ ေနာငမငးတ႔ ဒကစၥမးၾကရင လနာရ႕ပါးစပဖြင ေမေဆးသး ဓါတမး Laryngoscope န႔ ေလျပြန၀က စစႀကည႕ပါ၊ သ႔အလလ

ပြငေနတာ ေတြ႔ရလမမယ။ ဘာေမေဆးမမလ ေလပက ေကာကသြငး႐ပလ႔။ See for yourself လ႔ (ကယတငသ ေအာင ၾကည႔တာ ဗဒၶရ႕၀ါဒပ မဟတပါလား။)

အဒအခနကမ ဥက႒ျဖစသ Dr. Joseph ႀကား၀င လာပါတယ။ သက Chinese Medical Team ရ႕ Director လညး ျဖစပါတယ။ သက ချဖစရပမာ Dr Soe ေျပာတာေတြ အမနခညး ျဖစေႀကာငး ေျပာ လာပါတယ။ ခမပ

အားလး ျငမသြားႀကပါတယ။ ဘာေႀကာင သတ႔မားႀကသလ? တစကယေတာ ကၽြနေတာ လေတြက နာ(စ)ကေန

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

48

ေမေဆးဆရာ ျဖစလာႀကတာပါ။ ကၽြနေတာလ ဆရာ၀နျဖစျပးမ ဘြ႔လြနရလာတာ မဟတပါ။ အေတြးအေခၚ အတမအနကခငး ကြာႏငပါတယ။ သနာျပဆတာက လနာကျပစဖ႔၊ ဆရာ၀န ညႊနႀကား တာခယဖ႔ပါ။ Dr

ဆတာက ကသဖ႔၊ လအပတာက နာ(စ)က ညႊနႀကားဖ႔ပါ။ စကတညးက လမးေႀကာငးမ တပါ။ တေနမေတာ ဆရာ၀နေတြ ဘာေႀကာင႔ ၇ႏစ အခနကနခ ေကာငးတက ေနေတာမာလဗာ။ Spinal shock ျဖစရင

လရ႕ဇ၀ကမၼျဖစစဥမာ ဘာေတြေျပာငးလ ကနသလဆတာ သတ႔အေပၚယ ေလာကသာ သမာမ႔ ခလ အမား လပမတာပါ။ ခြငလႊတ လကပါတယ။ ဒကစၥတငမက အျခား ရငတနစရာ ျဖစရပေတြ ရပါေသးတယ၊

ေနာငႀကေတာ ေရးမာပါ။

ဒျဖစရပ ျပးေနာကမာေတာ သ႔ကယသ Consultant တငထားတ Chang တစေယာက အျခား႒ာန HIV မာ လလလ႔ဆျပး (အျပး)ေျပာငးသြားပါတယ။ ကၽြနေတာလေတြလညး ခမ ကၽြနေတာက ေဘာ(စ)လ႔ ေခၚေဖၚ

ရလာပါတယ။ အဒတနးက စာတမးတငတ Matsu တစေယာကလညး (အေႀကာငးသသြားေတာ) ကၽြနေတာ မာလာ၀ကေန ျပနထြကတထ ကၽြနေတာရ႕အေကာငးဆး တပည႔ တစေယာကျဖစ လာခပါတယ၊ .................

လပသကရငမ ဒႏငငေရာကလာတာပ ကေကာငးတယ ေခၚရမလားပ။

စးျမင-ေမေဆး (အာဖရကေရာက ျမနမာတစေယာက) Queen Elizabeth the Second Hospital

Maseru, Kingdom of Lesotho 16 Jan 2010

(စာႀကြငး)

* WHO အကညန႔ Malawi မ ပညာေတာသင ျပနလာတ ေမေဆး officer ၃ေယာကက ၂၀၀၂ ႏစေလာကက Namibia မာ ဆဖးပါတယ။ အဒမာ ေမေဆးေပး မလပလ႔ နာ(စ)ပ ျပနလပေနရပါတယ။

* Malawian ေတြန႔ ကၽြနေတာတ႔ ႏငင မစမးပါ၊ အထးသျဖင ဒမာစးပြါးေရး လပေနတ ကလားေတြ

ရနကနျမ႕ႀကးက ေကာငးေကာငး သၾကပါတယ။ သတ႔ ဘႀကးေတြ အေဖေတြ ဥးေလးေတြက ျမနမာက ေရႊနငငႀကးလ႔ဆပါတယ။ ရနကနမာ စးပြါးအေတာ ျဖစခႀကတယ ဆပါတယ။

*အမညးေတြကလညး ဒတယကမၻာစစတနးက မဟာမတတပေတြန႔ အတ ျမနမာျပည စစေျမျပငေတြက

ေရာကခဖးႀကပါတယ။ ဒအေႀကာငး ျမေတာ Lilongwe စစသမငးျပတကမာ ကမၺညးထးထားတာ ရပါတယ။ ပကေတာ ျမ႕ေတာ Lilongwe က ဒတယကမၻာစစ အထမးမတ ျပတက ေကာကတငႏင

ျမနမာျပညစစမကနာနာမည ေတြ (ကေလး၀၊ေမာလက။ရခငကမးေျမာင...)ပါတ ဆငးဘတပါ။

)

49

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

50

အျပငလနာ႒ာန မာတစေန႔တာ

Oshakati State Hospital အသစႀကး ျပငပလနာ႒ာန

၂ဝဝဝ ခနစ၊ ဒဇငဘာလ ၁၆ရကေန႔၊ နမးဘးယားမာ၊ ပထမဥးဆးအၾကမ အျဖစအေရးေပၚ လနာဌာနမာ

တာဝနက ဆရာဝနအေနန႔ ကြၽနေတာ ထငျဖစခ႔ပါတယ၊ ေျပာရမယဆရင၊ ကြၽနေတာ ဒနငငေရာကတာ၆နစေကာလ႔ ၇နစအတြငး ေရာကေနပါျပ၊ ဒါေပမ႔၊ေမ႔ေဆး ဆရာဝန တစေယာကအေနန႔မ႔၊

ကြၽနေတာ႔အဓကတာဝန ကခြစပခနးထမာပါ၊ တစခါ တစ ရ အေရး ေပၚအေနန႔ေခၚမသာ အေရးေပၚဌာနမာအသကကယ လပငနးက ခဏဝင လပေပး ရတတ တာပရပါတယပမနအေနန႔တာဝန

မယရပါ၊ ဒါန႔ပ ေမ႔ေဆးဘြ႔လြနရျပး ကတက ျပငပလနာ ေတြန႔ေတြ႔ထမႈမရေတာ႔သေလာက ျဖစေနတာ၊ဘာလလန႔အနစ ၂ဝ ေကာပငရ သြားပါျပ၊

အဒေန႔က အေရးေပၚ ျပငပလနာမာ ထငျဖစခ႔ရျခငး အေၾကာငး ရငးကေျပာရရငေတာ႔၊ ဘယသ ကမအတငးခငး လ႔မဟတပါ၊ ဒဇငဘာခရစၥမတ ရာသမာျပငပ လနာမာထငဖ႔၊ ဆရာဝန မလေလာက ေလာကေအာင

ခြင႔ေတြသြား ကနၾကတာမ႔၊ ကညတ႔အေနန႔ပါ၊ ကြၽနေတာ႔အေန န႔လအျပင လနာ ေတြန႔ေတြ႔ထ တ႔ ဗဟသတရခငပါတယ၊ တစခပ စတဝငစား ဖ႔ေကါငးတာကလညး မၾကာေသးမကမ အသစ

ဖြင႔လကတ႔ ေဆးရသစၾကးမာ သြားလပရမာပါ။ (မနတာေျပာရ ရငေတာ ထကသငသေလာကလ လပအားခရပါတယ) ကြၽနေတာတ႔လကရ လပေနတ႔ေဆးရက အနစ၃ဝေကာ သကတမးရေနျပ၊ ေဟာငးေနျပမ႔၊

ေခတမေအာင ျပျပငဖ႔လအပေနပါျပ၊ ဒမာကထးစအတငး၊ အေဟာငးက ျပငတာထက အသစ ထပေဆာက တာကပသကသာတာ မ႔ထငတယ၊ ေဘးမာရတ႔ ေနရာလပၾကးမာ အသစထပ ေဆာကတာပါ၊ ေဆးရက ကတင

၈ဝဝ၊ ရနကနေဆးရဝငး ၾကးလကယတာမ႔၊ ဧရာမစမကနးၾကးပါ၊ အဆင႔သးဆင႔န႔အေဟာငးကဖက ျပးအသစက ေရႊ႕ရတာပါ၊ ေလာေလာဆယမာ ေတာ႔အေရးေပၚဌာန၊ ျပငပလနာ ဌာန၊ ဓါတမန၊ ေဆးဝါး

ဌာနတ႔ေနရာ သစကေရာကကနပါျပ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

51

Oshakati ေဆးရႀကး OPD အ၀ငေပါက (နကေစာေစာလရငးခန)

ဒမာကြၽနေတာတ႔ ဂတခနကတစခနက ၂၄နာရ၊ ကေန႔နနက ၈နာရကေန၊ ေနာကေန႔နနက ၈နာရပါ၊

အဒေန႔က နနက၈နာရမာကြၽနေတာ ေရာကသြားေတာ႔၊ ေစါင႔ေနတ႔ လနာေတြက အခနးျပည႔လလပါ၊ အေရးေပၚ လနာၾကည႔ ခနးဆတာ ကလညး ခနးမၾကးတစခ စာမက ကယတာပါ၊ တစဖကမာစမး သပကတင ၄လးစမ႔၊

ေပါငးကတင၈လး၊ အေသးစား ခြစပ ခနး ၃ခနးအပါအဝင၊ ဆရာမေတြထငတ႔ ေကါငတာ စားပြရညၾကး၊ တယလဖနးစက ခလပခ၊ စတာေတြန႔ မ႔ျပည႔ျပည႔စစရပါတယ၊ အျပငလနာေတြ ေစါင႔တ႔ ေနရာကလညး၊

ေနာကထပခနးမ တစခစာ ကယပါ ေသးတယ ဒါေၾကာင႔မ႔ေဆးရသစၾကးက အျပငကေနၾကည႕ မယဆရင၊ အမးခးအျမင႔ ၾကးေတြန႔မ႔၊ ေဆးရထက၊ ရထား ဘတာရၾကး န႔ပတ ေနပါတယ၊

ဒျမ ႔မာေတာ႔အၾကးဆးအေဆာကဥပါ၊ အဒမာ တာဝန ကဆရာဝန အေနန႔က ကြၽနေတာ တစေယာကထပါ၊ အကအေနန႔ေတာ႔ အလပသင ဆရာဝနတစေယာကရပါတယ။ ဒအျပင ေကာငးပတ ရကအတြငးဒမာေလလာ

ပညာယ ေနတအေနာက နငငက ေဆးေကာငးသား ၃ေယာက လရပါတယ။ သတ႔ေတြက ေဟာလနကပါ။ ဆရာမ ေတြ အေနန႔ ၆ေယာက ၇ေယာကရတာမ႔ အဖြ႔ ေတာငပါတယ။

ဗဟသတ အေနန႔ေရးရရငေတာ႔၊ ကြၽနေတာတစခါက ေရးဘးသလ၊ ဒနငငမာ နငငသား တငးအခမ႔ ေဆးကသ

ခြင႔ရပါတယ၊ ေဆးရ၊ေဆးေပးခနး ေတြမာလညးေဆးဝါး ေတာေတာ ေလး ျပည႕ျပည႔ စစ ရပါတယ၊ (ေဆးရမာမရလ႔ အျပငေဆးဆငမာဝယရတာမး မၾကားဘး သေလာကပါ) လနာ တစေယာက

အဖ႔၊ျပငပလနာမာဆရာဝနန႔ လာျပ ခငရင၊ မတပတင ေၾကးသတ႔ေငြ နမးဘးယား ၉ေဒၚလာ 9N$ (ကပ၅ဝဝေကာ)နႈး၊ န႔ရးခနျပငပဆရင ၁၄ေဒၚ လာနႈး သာေပးရျပး၊ ေနာကပငးေဆးဝါး တြကကနကသမ၊ အစားေသာက အဝတစားအပါအဝင၊ စကါးကနေျပာရရင၊ လအပလ႔ျမ႔ေတာက ေဆးရၾကးမာ ေျပာငးေရႊ႔႕

ကသရလညး၊ အစးရ ကပအားလး တာဝနယပါ တယ၊ (ဒအတြက၊ အေရးေပၚသနာတငကါးေတြအျပငအပတ စဥပမန ပ႔ေပးေန တ႔ ဘတ(စ) ကါးၾကးတစစးရပါတယ) ထနညး အတငးပ၊ ဒေျမာကပငးတငး တစခလးမာရ တ႔ေဆးရေလး ေတြဆကေန ဒေဆးရၾကးဆ လနာေတြပ႔ေပးေနတ႔ ပမန ဘတစေတြလ သ႔ရကန႔သရပါတယ၊

အားလး ကအခမ႔ခညးပါ၊ သတ႔သပကက ေကါငးႀက ပါတယ၊ နငငဘတဂကရ႕ ၁၅ရာႏႈး က

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

52

ကမးမာေရးတြကသးတာမ႔၊ ကနးမာေရးတြက အသးစရတမာ၊ ကမၻာာ႔ထပတနး ၁ဝစာရငးထ ဝငတယ လ႔ကြၽနေတာ ဆခ႔ဘးတာပါ၊ ဒါတင မကေသး ပါဘး၊ နငငျခားအစးရေတြ န႔အစးရမ ဟတတ႔ အဖြ႔စညးေတြ NGO ကေနအကည အေန န႔ရတ႔၊ ဆရာဝန ေတြ၊ ေဆးဝနထမး ေတြလ တပၾကးပါ၊ ဒထမာ အေနာကနငင

ေတြဆ ကတငမကပါဘး၊ အေရ႔ဘကက တရပန႔ အႏၵယအစးရေတြဆကရတ႔ အကည ေတြလရပါေသးတယ၊ (အကါေဟာငး) ဆတ႔ ရြာသာသာ ေလာကရ တ႔ျမ႔ေလးမာ Indira Gandhi အငဒရာဂႏၵဆတ႔အမးသမး

ေဆးရၾကး ကဖြင႔လက တာမၾကာ ေသးပါဘး၊ အႏၵယအစးရက လတာပါ၊ အငဂလာနယစပ မာရတ႔၊ Engilla ဆတ႔ ေဆးရၾကး ကလ ေတာထမာနနးေတာၾကး ေလာကကခနးနား လပါတယ၊ ဒါလ Finland

အစးရကလတာပါ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ ကနးမာေရး တြက ေငြကေရလသးနင တာပါ၊ (သငကေကာငး လ႔အသက ၆ဝေကာထအသက ရညေနရ အးမယ ဆရငသကၾကးပငစင၊ တစလ N$၂ဝဝ (ကပ ၁၂ဝဝဝခန႔)၊

နငငသားတငးခစားခြင႔ရ ပါေသးတယ။

ဒါေပမ႔၊ အျပငပဂၢလက ေဆးခနးမာကရလ႔ကေတာ႔၊ နာဖ႔သာပါ၊ စမးသပခခညးသကသက (စပယလစ မဟတေသးဘး) တစၾကမက N$ ၆ဝ(ကပ၃ဝဝဝေကာ)၊ ေဆးဘးေတြကလ ေခါငခကေနတာမ႔၊

ကမးမာေရးတြက အာမခလပထားသေတြန႔ ခမးသာသေတြက လြရငေတာရလမကပနငပါ၊ ကမေကါငး၊ အေၾကာငးမလလ႔ အျပငလနာအေနန႔ အခြစပ ခရလ႔ကေတာ႔ မြကနးပါ၊ ခြခနးခကတမနစတငးက 8 N$၊ (ကပ

၅ဝဝခန႔) လနာခနးခ ကတစေန႔ ၁၂ဝ(ကပ ရဝဝဝ ေကာ)၊ ခြစပန႔ေမ႔ေဆး ဆရာဝနခ ေတြ၊ အနဆး N$ တစေသာငး (ကပ ၆သနးခန႔) ပါ၊ အစးရဝနထမး န႔မခ သေတြ တြကေတာ႔၊ အစးရက Government Medical

Aid လ႔ေခၚတ႔အာမခလပ ေပးထား တာ မ႔လ႔သာကြၽနေတာ တ႔ခသာပါတယ၊ ဒါရထား ရငအားလး အခမခညးပါ။ အျပငမာေဆးဝယ ရရငလညး၊ ေဆးဝါး ကနကစရတအားလး ရ႕ ၅ရာခငႏႈးပ ေပးဖ႔လ ပါတယ၊ (ပဂၢလက

ကမးမာ ေရးအာမခကမပဏ ေတြလရပါေသး တယ၊ ပစအ မ းမးန႔ပါ၊ အရမးက ေပါမားေနသေတြကေတာ႔၊ ဖနးန႔လမးေခၚ လကရင၊ ျမ႕ေတာကေနေဆးဝနထမး ေတြန႔အတ ေလယဥ ငယေလး န႔သင႔ကေလယဥကြငး

မာလာၾကပါလမ႔မယ)၊ အရာခါတမာ အျပငဆရာဝန ၆ ေယာက ရပါတယ၊ (သတ႔နငင သားေတြန႔၊ နငငသားခယထား သေတြသာ၊ျပငပ ေဆးခနး ဖြင႔ရတာပါ) အနဆး မာေစးဒးတ႔၊ BMW တ႔၊ ပါဂရတ႔

မစးတ႔လေတြပါ၊ သတ႔ရ႕ ဝငေငြက တစလကေဒၚလာ သနးန႔ခ ရနငတာပါ၊ (ကြၽနေတာ တ႔န႔ေတာ႔ကြါပ၊)

ဒမာတစခဆးတာက၊ ေဆးေတြကဝယခင တငးဝယလ႔မရပါ၊ ဆရာဝနေဆးစါ မပါရင၊ ေဆးဆင ေတြက အမသးေဆး တစခ႕ကလြရငဘာမဝယ လ႔မရပါ၊ ေမာငခေစးလညး ရတာမဟတလ႔၊ မမဖာသာမမ အျပငမာ

ေဆးဝယကလ႔မရပါ၊ ဖားလ႔နာလ႔ကေတာ႔ ဆရာဝနန႔ ကငးလ႔လးဝမရပါ၊ အမားစကဆငးရ ႀကတာမ႔၊ ေဆးရကသာအားထားၾက ရတာပါ၊ ဒါေၾကာင႔ မ႔လညးေဆးရမာ လနာေတြလေနတာပါ၊ (အျပင

ဆရာဝနေတြလေရလ ေနတာပါ) ဒလနာ ေတြထမာ တစဖက (အနစ၂ဝေကာျပညတြငးစစျဖစေနတ႔) Angola အငဂလာနငငကလာတ႔ လနာ ေတြအေရ အတြကကလ မေသးပါ၊

ကြၽနေတာေျပာခ႔သလေပါ႔၊ အေယာက ၁ဝဝ၊ေကာ၂ဝဝရ တ႔ဒလနာေတြက ကြၽနေတာ တစ ေယာကထ

ၾကည႔ဖ႔ရာမျပးနငပါ၊ လနာၾကည႔ရန႔မျပးေသးပါ၊ အားလးသ တ႔အတငးပ ဒအေရး ေပၚဌာနဆတာက ျပနာေပါငး စလာတာပါ၊ ယဥမေတာတဆမႈေတြ၊ ခကရနျဖစပြါးမႈ ေတြ၊ ရမႈခငးေတြအစလာတာမ႔၊

ဆရာမေတြက ပအားထားရပါတယ၊ ဒေနရာမာတစခ ခစဖ႔ ေကါငးတာကလနာတငးကဆရာမေတြကပ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

53

အရငၾကည႔ရျပး၊ မတတမး ေရးတာတ႔၊ အပခနတငး တာတ႔၊ ေသြးတငးတာ၊ ကယအေလးခနတာ လအပရငအေႀကာေဆးသြြငးတာ တ႔ကသတ႔ ပလပသြားၾကတာမ႔ ကြၽနေတာ႔အဖ႔ အေတာခသာပါတယ၊

ေတာရနာေစး၊ ေခာငးဆး တာေလာက ကသတ႔ပေဆးေပးျပးျပနလႊတပါတယ၊ ေနာကတစခဒမာ ထးျခားတာက၊ ကြၽနေတာတ႔ လနာေတြကေဆးေပးတ႔ခါမာ ကယေပးခငတငးေပးလ႔မရတာပါ၊ Medical

Guideline ေဆးဝါးကသမႈညႊနၾကားခက စါအပ မာညႊနထားတ႔ အတငးတတကက လကနာဖ႔လပါတယ၊ ေဆးဝါးဌာနကလေတြကလညး သတ႔မသငကါ ရငအဒ စာအပေတြ ကပဖြင႔ဖတျပးစစၾကည႔တတတာမ႔၊

ကယေပးတ႔ေဆး ကေဘာငမဝင လ႔ကေတာ႔၊ ဆရာဝနဆျပနလႊတ တတပါတယ၊ (စာအပၾကး အတငးေပါ႔) ဥပမာတစေန႔၄ၾကမ ေပးဖ႔လတေဆးက၊ ၂ၾကမ၊၃ၾကမ၊ဆျပး သြားညႊန လ႔မရပါ၊ျပနလာ ပါလမ႔မယ၊

တစခ႕ေဆးေတြဆ သးသန႔သတမတထားတ႔ေရာဂါကလြရင၊အျခားေရာဂါမာ သးခြင႔မရပါ၊ (ေဆးယဥသြားမာစးလ႔) ဥပမာ တကဖြကေရာဂါတြကသးတ႔ ေဆးက ဝမးေလာတ႔လနာ ကေပးလ႔မရပါ၊ (ေပာကမနးေတာ႔သပါတယ) ကေလး လနာေတြတြကဆလ၊ ကြၽနေတာ တ႔လပေနကလ၊ ခေလးၾကးဆ ေဆးျပားတစျခမး၊ ခေလးငယဆတစစတ၊ ဆျပးမနးေပးလ႔မရပါ၊ ခေလးက ကယအေလး ခန အလက

ေဆးကတြကခကေပးရတာပါ၊ အမားအား ျဖင႔ခေလးေဆးေတြက အရညအေနန႔လာတာမ႔သတ႔ ခငတြယျပး ေပးတတပါတယ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔၊အျပငလနာ ၾကည႔တ႔ ဆရာဝနေတြအဖ႔၊ ေဆးစာအပရယ၊ ဂဏနးတြကစကရယ၊

ကယန႔မကြာရဖ႔လပါတယ၊ တကတာမ႔ေကါငးပါတယ၊ ဒါေပမ႔၊ လနာတစေယာက ဆ၊ ဆသေလာကအခန ယရတာမ႔၊ ၅မနစတစေယာကနႈးမျပးနငပါ၊ ဒအထေရာဂါၾကးသမားေတြ၊ ရမႈခငးေတြပါ ႀကည႔ေပးရ တာဆေတာ႔၊

လနာေတြကေလာ႔မသြားတ႔ျပင တးတးလ႔သာလာ ေနပါတယ၊ ညသနးေခါငေကာထ ကြၽနေတာတ႔မာနားခနဆလ႔ နကစာန႔ညစာတြက တစနာရစပ ရခ႔ပါတယ၊ တကယတမးေတာ႔လနာေတြ မကနေသးပါ၊ ကြၽနေတာအခနး ခဏျပန နားေနတနး မာလ၊ တဖြဖြ လာေနဆပါ၊ ဒါေပမ႔ဆရာမေတြက

အေရးမၾကးတလနာေတြက ခဏဆငးထား လစထားျပး၊ နက ၅နာရ ေကာမ ကၽြနေတာက ဖနးန႔လမးေခၚတာပါ။

ျမ႕ေတာ Windhoek က ၁၂ ထပရဗဟအစးရေဆးရႀကးပါ။

(ဒပစမးေနာကတစခရပါေသးတယ။ ကလနေခတတနးက လျဖလမညးသးျခားတစလးစပါ ကၽြနဆေပမ လမညးေတြ ကပစမထားပါ)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

54

ဒါဆ လြနခ႔တ႔အနစ၂ဝေကာကါလ ကယ႔နငငမာန႔၊ ခကါလ၊ ဒကျပငပလနာဌာနမာ လနာေတြ ဘယလ ကြာျခား

သြားျပလ? ကြၽနေတာ႔အျမငမာေတာ႔မးန႔ေျမၾကး ပမာကြာသြားပါျပ၊ ဟအနစ ၂ဝေကာတနးက HIV/AIDS ဆတာ၊ ႀကားဘး ဖ႔ေနေနသာ၊ ေနာငကေပၚလာလမ႔မယ လ႔ ေယာငလ႔ပင စတမကးမခ႔ တ႔ေရာဂါပါ၊ ဒါေၾကာင႔မ႔၊ အေရးေပၚလနာ ဆတာ (အခ႕အနငယ မအပ) နာေစး၊ ေခာငးဆး၊ ဗကနာ၊ ဝမးေလာ တာေလာကရတာပါကြါ၊ လ႔ေျပာလ႔ရပါတယ၊ေဆးေပး လကရငလြယလြယန႔ေပာကသြားမ႔ေရာဂါ ေတြပါ လ႔ေျပာနငပါတယ၊ ဒါေပမ႔ ယခ

HIV ေခတမာေတာ႔ဒနာေစးေခာငးဆး ေတြေလာကကပ ေပါ႔ေပါ႔ ေတြး လ႔မရေတာ႔သလ၊ ေပါ႔ေပါ႔ကလ႔မရေတာ႔ပါ၊ လာျပတာေတာ႔ ေခာငးဆး၊ ဝမးေလာတာ ေလာက ပါပ၊ ဒါေပမ႔၊ လန႔ချပးဆးေန

ေလာေနတ႔လနာေတြပါ၊ ရငးေအာင ေျပာရရငေတာ႔ HIV/AIDS ေရာဂါ သညေတြပါ။

HIV/AIDS ဆတာဒအာဖရက မာနပါတတစလသတတရားခ၊ အဓကျပသနာ ဆတာ ကြၽနေတာခမပ ေကါငးေကါငးသေဘာေပါကပါျပ၊ ေမ႔ေဆး ဆရာဝနတစေယာက အေနန႔၊ ခြခနးမာကြၽနေတာ

တ႔ေတြ႔ေနရတ႔ဒေရာဂါ သညေတြဆတာက အကငးေလာကရတာပါ၊ ခကြၽနေတာဒမာ နဖးေတြ႔ဒးေတြ႔၊ ေတြ႔ေနရတာက လနာ အားလးေပါငး ရ႕ထကဝကေကာေလာက ရနငပါတယ၊ မကလးေဟာကပကန႔၊

အရးေပၚအေရတင၊ အေျခေနေရာကေနတ႔ လနာေတြကေတာ႔ ဒေရာဂါမနးသသာေပမ႔၊ အမားစက၊ သလကယလသာမနပစန႔ပါ၊ ထးဆနးတာက ဒနငငမာ (လနာရ႕သကၡာ ငတအေနန႔) HIV/AIDS က လနာ မတတမးထ သ႕ဥပေဒအရ ခေရးခြငမရပါ၊ မေရး၀ပါ၊ HIV ပးစစခင တာပငလနာကခြငေတာငးရ ပါတယ၊ သတ႔ကဖြငေမး လ႔လမရ၊ (တစေယာက လားပ သ႔မာ HIV ပးရတယ ဆတာဖြင႔ေျပာသြား ပါတယ၊ၾကည႔ လကေတာ႔ရပေရ သနားကမား ေကါငမေလးပါ) ဘယသ႔ကမလယလ႔မရ၊ ငကဖားန႕၊ တဘရာဂါ သည

ေတြရ႕ေနာက မာဒေရာဂါ အခရဖ႔မားသလ၊ ဆပငနေၾကာငေၾကာင န႔ျဖဖတျဖေယာ အဟာရခ ႔တ႔ေနတ႔ ခေလးေလး ေတြက လေမြးရာပါ AIDS ေရာဂါ မရဘး လ႔မေျပာနငပါ၊ ဒမာတငလနာ နစေယာကေတြ႔ခ႔ပါတယ၊

စတေဖါကျပနျပး ေအာဟစ ရးကန ေနလ႔ေဘးကေနဝငး ဝနးခပကငထား ရတာပါ၊ လငယေလးေတြပါ၊ ကြၽနေတာက စတေဝဒ နာရငေတြလ႔ ထငမပါတယ၊ (စတေရာဂါက ဆရာဝနကလမးေခၚမလ႔ပါပ) ဆရာမ

ေတြက မဟတဘး၊ အဒါေတြလညး HIV ပးအာရ ေၾကာထေရာက သြား လ႔စတေဖါက ေနတာ ပါတ႔၊ ကြၽနေတာ အေတာဖားသြားမတယ၊ ခမပကြၽနေတာ ၾကဘးတာပါ၊ ဒါဆကနျပပ၊ HIV ပးန႔ ကငးတာဘာကနေတာ႔ လ႔လ၊

ကါးတကခရတ႔လနာ၊ အရကခရတ႔လနာေတြ မာေကာ ဒေရာဂါပးမ ကငးရ႕လား။ အေရျပားေရာဂါ သညလညးမကငးပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

55

Windhoek ေဆးရႀကးက ဆရာ/ဆရာမ မားအေဆာင ေတြပါ (၉ထပစခညးပါ)

တစခနမာေတာ႔၊ အရးေပၚအေရတင ေရာဂါကြၽနးသေလာကျဖစေနတ႔ AIDS ေရာဂါသညနစ ေယာကက

စစေပးရပါတယ၊ တစမသားစထ ကေနလာတ႔ညအက နစေယာကလ႔ဆရာမ ေတြအေျပာအရ သရပါ တယ၊အသကကၾကည႔ လကေတာ႔ ၂၉န႔၃ဝ၊ စပရပါေသးတယ၊ ပါလာတ႔ အေဖ အေမေတြကေတာ႔၊ အသကေတြ

ၾကးေနပါျပ၊ ဒါေပမ႔ကမးကမးမာမာၾကး ေတြပါ၊ ကြၽနေတာက စပစပစစ ေမးၾကည႔လကေတာ႔၊ ေခြၽးမေတြလ ဆးကနပါျပတ႔၊ ရတ႔ ေျမး၄ ေယာကကလ ကနးမာ တယရယလ႔မရလဘး၊ တေရာငေရာင ပါဘတ႔၊ (အမ းသမး

န႔ခေလး ေတြကဒေရာဂါဒဏ ကပခရတာထးစပါ) လနာေတြကယငး ကြၽနေတာစတ အေတာ ပကသြား မပါတယ၊ တက႔အနဌာရေတြမ႔ပါ။

ကြၽနေတာတ႔ရ႕ ေရးဘးဘြားဘဘင ေတြေခတတနးက၊ ပလပေရာဂါကပတ႔၊ ေကာကေရာဂါ ကပတ႔ဆ

တာရခ႔ဘး ပါတယ၊ တစခါတစခါျဖစလက ရငလေတြေသာကေသာက လေသၾကပါတယ၊ ေန႔ျမငညေပာက လ႔ေျပာရေအာင ကအေတာ ကလျမနပါတယ၊ ဒေနာကပငး မာေတာ႔ေဆးပညာ တးတကလာတာ

န႔အမဒလကပေရာဂါေတြ ကမၻာမာေပာကကြယ သေလာကျဖစသြားျပးေနာက လ႔သကတမး ေတြလပ ရညလာတာေတ႔ြရပါတယ၊ ဒါေပမ႔၊ ၂ဝရာစေနာကပငး HIV/AIDS ေရာဂါ ေပၚလါျပး လငယေတြက

အေသေစါလာျပး မမ႔ဖမ႔ခေလးငယေတြန႔ သကၾကးရြယအေတြပ ကနရစေနပါတယ၊ ပဆးတာက ခကစၥမာက၊ ေန႔ျမငညေပာက မဟတလ႔ လေတြ ေၾကာကရေကါငး မနးမသေသးတာရယ၊ ေဆးေတြ႔ဖ႔ လမးမျမငေသးတာ ရယပါ၊ ကြၽနေတာ တ႔ေဆးပညာရင ေတြစစရးေနပါျပး၊ ဒ ပးေၾကာင႔ ပတခါ ကကြၽနေတာတ႔ ေအာင နငခ႔ျပးတ႔

တဘလ၊ ငကဖားလေရာဂါမးေတြ ခအခါမာ ေခါငးျပနေထာင လာတာလ ဘာမမတတနငေတာ႔ပါဘး၊ လကရအ ေျခေနမာေတာ႔၊ လဥးေရ ၂သနး မရေသးတ႔ဒနငငမာ HIV ပးရနင မ႔ဥးေရက ၁ဝေယာကမာ

တစေယာကနးပါ။ ေရာမ စစ ဘရငေတြေခတ တနးက Decimation ဆတ႔ စကါးရပ တစခရခ႔ဘးပါတယ၊ ဖမးမ တ႔သ႔႔ပနး ေတြ ထက ၁ဝေယာကမာ တစေယာက နး၊ ဒဏခတတ႔အေန န႔သတပစတာပါ၊ ရကစကရာကတယ

ဆရင၊ ခပစကလေနာင ၅နစ ကေန ၁ဝနစအတြငးမာ တစနငငလးရ လဥးေရရ႕ ၁ဝပ ၁ပက HIV န႔ေသဒဏခခရျပးသားျဖစေနျပ။

ဒါေၾကာင႔မ႔၊ လနာေတြၾကည႔ယငးကြၽနေတာစတပကမတာပါ၊ မနငနငတ႔စစကကြၽနေတာတ႔ တက ေနရတာပါ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

56

ေဆးရကအတြငးလနာက ေဆာငမာဆလလနာ ေတြလေန လ႔၊ဆရာမ ေတြလျငးေနၾကပါျပ၊ လနာကတငတစဝက ေကာေလာကကလ AIDS ေရာဂါသညေတြပါ၊ ဒအစးရ ရ႕ေပၚလစက ဒေရာဂါ

သညေတြက တတနငသေလာက ေနအမမာထားျပ းကေပး ဖ႔ပါ၊ ကြၽနေတာလတတနငသေရြ႕ သတ႔က အျပငလနာ ႒ာမာတငဂလးက႔(စ)တ႔၊ ဓါတဆား ရညတ႔သြငးေပး၊ သကသာလာရငျပန လႊတလပရ

ပါတယ၊မနငပါ။ ဒါေၾကာင႔မ႔ေစာေစာကကြၽနေတာ ခနးမၾကးလ႔ထငထားတ႔ ေနရာကခဏေလး န႔ျပည႔လ႔သြား ပါတယ၊ (ေဆးရန႔မတေတာ႔ပ၊ ေစးန႔ ပတေနပါတယ) ဒါ႔အျပင၊ လကေတြ႔မာ ေတာ႔ အားလးက သတ႔ လနာက

ေဆးရတင ေပးဖ႔ခညးေတာငးဆေနၾကတာမ႔၊ ဒါလရငးလ႔ မရတ႔ျပနာ ၾကးတစခပါ။

လနာေတြကေနယငး ၁၉၈ဝေကာ ေလာကက ထငတယ ရနကနမာျပသြားတ႔ Virus (ဗငးရပ) ဆတ႔ ရပရငကါး ကသြားသတရမပါတယ၊ ဇာတလမးက၊ ရရားမာသပပပညာ ရငတစစက ပးမႊား လကနကအျဖစ သးဖ႔အေတာ အဆပျပငးတ႔ ဗငးရပပးတစမး ကေတြ႔ရထားပါတယ၊ တစေန႔မာ အဒ ပးကသညေဆာင လာတ႔ ေလယာဥက

ဆကဘးရးယားမာပကကသြားရာမာ၊ ဒပးေတြလမေတာတဆ ေလထထ ေရာက ကနပါတယ၊ဒပးေတြကတပေကြး ေရာဂါျဖစေစ တ႔ပးေတြပါ ဒါေပမ႔၊ ဓါတခြခနး ထ ေမြးထားတ႔၊ စပါယ

ရယပးေတြမ႔ ေဆးမရေသးပ ါ၊ဒါန႔ပထမ ေတာ႔အနးနားဝနးကငက လေတြေသၾက တယ၊ ေနာကမၾကာ ပါဘး၊ ပးေတြတကမၻာ လးပ႕ သြားတာဘယနငငမ မလြတေတာ႔၊ ကါကြယေဆးက လညးေတာေတာ န႔မေတြ႔ နင၊

နယးေယာက၊ လနဒန၊တကစ တ႔ျမ ႔ေတာၾကးေတြမာ လေတြကအားကး တၾကးန႔ ေဆးရ ေတြဆ လာၾကတာ ကတကတတးေနတယ၊ လေတြအတးအရးေသၾက တယ၊ ေနာကဆး ေတာ႔ ဆရာဝနေတြပါ လကနတယ၊

ဇာတလမးအဆးမာ ေတာ႔၊ဝငရးစြနး ေဒသမာ သေသသန လပေန ၾက တ႔ သပပ ပညာရငတစ စကလြလ႔၊ တစကမၻာ လးမာ ရတ႔လေတြ အားလးေသ ကနၾကျပးေနာက၊ ျမ ႔ၾကးျပၾကး ေတြအားလးျခႏြယပတေပါငး ေတြဖးကန တာက၊ စတ ဓါတေျခာကျခား စရာ ေေကါငး

ေလာကေအာငျပထားတာပါ၊ တက႔ကစတတ လႈပစရာ ေကါငးတ႔ကါးတစကါးပါ၊ ဒကါးရကတနး က HIV ပးဆတာ မေပၚေသးပါ၊ (မတခက။ ကေန႔ ထ HIV ဗငးရပ ကလညး သပပပညာ ရင ေတြထြင လကတာ

ပါလ႔အခငအမာဆ ေန တ႔လေတြရေနဆပါ) အမန ေတာ႔နမးဘးယားလ လဥးေရနစေယာက န႔တစပငး သာသာ ရတ႔ နငငေလးမာ HIV ဗငးရပ ေၾကာင႔သာ မဟတရငလနာ ေတြခလစျပေန ဖ႔မေကါငးပါ၊ ခကြၽနေတာ

ထငေနတ႔ ေဆးရ သစၾကးလ မျပးခငကတ ကလနာေတြ လေနပါျပ၊ ေနာကထပေဆးရသစ ေတြဘယနစလးေဆာက ေဆာက၊ ေလာက နငမယ မထငပါ၊ ဒပတငး သာဆကသြားလ႔ကေတာ႔၊ ၁၅လ၊

(၁၅နစမဟတပါ) တငးမာအာ ဖရကမာ ဒေရာဂါကးစက ႏႈးက(ဘးဘး ေအာငတနခးန႔) ၂ဆတး ေနတာမ႔၊ ေနာင မၾကာခင၊ ဟရပရငထကပစအတငး ျဖစသြားမလားမသ။

ေကာခမးစရာၾကးပါ၊ ျဖစျခငးျဖစလငအာဖရကမာစမာေသခာပါတယ၊ သျပးလင ကြၽနေတာ တ႔ရ႕ အာရတကပါ၊

ေျပာရမယဆရငအာဖရက ရ႕လဥးေရက သတ႔နငငေတြ အားလး ေပါငး ေတာငသနး ၆ဝဝ ပငျပည႔တာမဟတလ႔၊ ကြၽနေတာတ႔ ဆမာလ ၁ဝဝမာတစေယာက၊ နစေယာက၊ ႏႈးေလာကပဒေရာဂါ

ရအးေတာ႔၊ (ေလာ႔ေလာ႔ ေပါ႔ေပါ႔ေျပာတာပါ) ေသလကမ႔ျဖစျခငး၊ အာရရ႕လဥးေရသနး ၃၂ဝဝဆတာက၊ ကကမၻာာ႔လဥးေရ ထကဝက ေကာရတယ မဟတပါလား။

အဒေန႔က၊ တစေနကနအေျပး အလႊားလပျပးေနာက၊ သနးေခါငေကာေလာကမာ လနာျပတသေလာက

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

57

ျဖစသြားတာမ႔ပါ၊ အားလ႔နားမယ လ႔စတကးပငမဆးေသး၊ ေရာကလာတ႔လတစစေၾကာင႔ ဥးေႏာကနန စားသြားရပါတယ၊ အဒလတစစဆ တာက၊ ဟာေ၀ယရပေတာကေတာကေျပာငေျပာင န႔လ ၄၊၅၊၆ ေယာကပါ၊ အမန ေတာ႔သတ႔လ လနာ လာျပတာပါ၊ လေတြၾကည႔ရတာ အေကါငၾကးၾကးထကျဖစပရ ပါတယ၊ ေဆးရကား

ဒရငဘာ ရ႕အေျပာအရေတာ႔ နငငျခားေရးဝနၾကး န႔ body guard ေတြလ႔ဆပါတယ၊ အဒညပငးမာ ကြၽနေတာန႕အတလပ ေနတအလပသင ဆရာဝနက “ဒးေကြး” Ndoukve လ႔ေခၚတ႔ ရရ လငယတစေယာကပါ၊

ေမာစကက လာသပါ၊ (အေတာလအားကးရ တ႔လပါ) ဝနၾကးဆတ႔အသ လညး ၾကားေရာ၊ အခနးခဏျပန လကအးမယဆျပး ေနာကေပါက ကေန လစဖ႔ျပငေနသပါ သဒေရာကတာခမ ၄လ ေလာက ပရပါ ေသးတယ၊

ပပေႏြးေႏြး ေလး မ႔ေၾကာကမယ ဆလေၾကာက ေလာကပါတယ၊ ေမာစက က လာတ႔လဆေတာ႔လနား လညမပါတယ၊ ဝနၾကးဆတာ ၾကးၾကး ေသးေသး ေၾကာကစရာၾကး ေနမာပါ (သတ႔ရရမာေျပာတာပါ)

ကြၽနေတာလရငခနသ နနျမန ေနမတာအမနပါ၊ ဒါေပမ႔၊ ဟနကယ႔ဖ႔ေပါ႔၊ သ႔လကကဆြ ထားျပး၊ ကယ႔အလပကယ မနမနလပေန ရငဒနငငမာ လလခငးဘယသ႔မ ေၾကာကဖ႔ မလပါဘး လ႔အားေပးရပါတယ။

ဝနၾကးလာတယ သာဆတယ၊ ဆရာမေတြကၾကည႔လကေတာ႔လ၊ အားလးက ဧဧေဆးေဆး ပါ၊ ခရးဥး ၾကလမျပ ၊ သာမနႏႈတဆကရ ေလာကပါပ၊ ထးထးျခားျခားဆလ႔၊ သ႔လနာတြက ေခါငးအးသစတလး

ထတလာေပးတာပေတြ႔ရ ပါတယ၊ တကယဆဝနၾကး တစပါးလးလာတာပ၊ ၾကတင အေၾကာငးၾကားထား၊ ေဆးရအပၾကးေတြ၊ သနာျပခပၾကး ေတြကယတငေဆးရ ဂတဝထြကျပးဆးၾကဖ႔၊ ေနရာထငခငးေပးဖ႔

ေကာငးတာေပါ႔၊ ခေတာ႔၊ ျဗနးစားၾကးမ႔၊ ကြၽနေတာ လသြားမႏႈတဆကအား (အမနေျပာရရငေတာ႔၊ မသခငေယာငေဆာငေနလကတာပါ)၊ သတ႔ကလညး အလကသသပါ၊ သ႔လနာကစမးသပ ေနခနမာပင အနားမလာၾက၊ သတ႔ဖာသာ အျပငခနးမာမး တးမတတပေတြပါ၊ ကြၽနေတာသ႔လနာ ကစမးသပ၊ လအပ

တာေတြျပလပ ေပးျပးခနကမ၊ အဒဝနၾကးဆတ႔ပဂၢလက၊ ကြၽနေတာ႔ဆတနး ေလာကလာ၊ သ႔ကယ သ မတဆကျပး၊ အေစာကကၽြနေတာႀကည႔ ေပးတာသ႔ဥးေလး ျဖစေႀကာငးန႔၊ ဂရတစက ကသေပး

တ႔တြကေကးဇးတငစကါးေျပာပါတယ၊ ဘာဟနပနမရ၊ ဘာအထး အခြြငေရး မလမေတာငး၊ (သဝနၾကး ဆတာပင ကြၽနေတာ တတႀကး ဖြင႔ေမးမေျပာတာပါ) ရငးရငးနးနး ပခနးဖက ျပး စကါးေျပာတာမ႔၊ ကြၽနေတာ

ေစာေစာ ကရခ႔ တ႔ပပန စတေတြလးဝမရေတာ႔ပါ၊ သကလ စကါး ေျပာအလြနေတာတ႔လပါ၊ ကရာေနရာကေျပာနငပါတယ၊ ကြၽနေတာ႔က ျမနမာ မနးလသေရာ၊ ဒါဆ ကြၽနေတာတ႔ဟာ အမနး ခငးေတြပါလ႔ဆပါတယ၊ ကြၽနေတာပင ေၾကာင သြားမတယ၊ ဒေလာက မငေပါငးေထာငခေဝးတာ၊

ၾကားမာအႏၵယသမဒရာ ၾကးျခားေနတာ၊ ဘယလျဖစနငမာလဆ ေတာ႔၊ သက ျမနမာကအဂၤလပအကၡရာ M န႔စျပး၊ နမးဘးယား ကေတာ႔ N န႔ဆေတာ႔႔၊ ကပေနတာမ႔၊ သတ႕တကရ ေလ႔ရတ႔ကလသမဂၢ အစညးေဝး ေတြမာဆ၊ အကၡရာစဥလကေနရာ ယရတာမ႔၊ အမနးခငးျဖစေန တာကသဆ လတာပါတ႔၊ (အေျပာက

ေတာ႔နငင ေရးသမားပသပါေပတယ) ကြၽနေတာ႔အဖ႔လၾကး တစေယာက န႔ေျပာေနရတယ၊ လ႔ပငမထင မေတာ႔ပါ၊ ကြၽနေတာ႔ဆရာေလး ဒးေကြးလခမပ ေပာသြားနငပါေတာ႔တယ၊ ဝနၾကး ဆတာ သတ႔ဆမာ

ခလရငးရငးနးနးစကါးေျပာရဖ႔ ေနေနသာအေဝးက လမးျမငဘး ရငပကေကါငးလျပတ႔၊ ဒါေၾကာင႔မ႔ (လတတႀကး လပျပး)သ႔ေျပာရပါတယ၊ ဒနငငမာ ဝနၾကးအေယာက ၁ဝဝလာလညးေၾကာက စရာမလ၊ မငးေၾကာက ရမာက HIV န႔လာတ႔ ေရာဂါသည တစေယာကပလ႔၊ တစခကစာအမားက၊ တစသကစာ အဖားျဖစ သြားနငတယလ႔။

(သကလ သစ မဟတပါလား။)

)

58

-

-

Jan 2001

-------

- -

A mountain road in Lesotho

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

59

in the mountains (ေတာငေတြ ႀကားက ဘရငနငင) လ႔လညး တငစားေခၚ ေ၀ၚႀကပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ရမးျပညနယန႔ ဆငဆငတျပး၊ ဒကေတာ ပျမငပါတယ။ လမးပနး ဆကသြယေရး အားလး

ကေတာငေပၚလမးေတြခညးပါ။

ကတရာလမး ေတြကေတာ ေခာပါရ႕ ဒါေပမ ေႏြမာမးရြာျပး ေဆာငး မာႏငးက တတတာမ႔ ဒမာယာဥ အႏရယက ေႀကာကခမနး လလပါ၊ ဒကလေတြက လညးလမးစညးကမး ကနားမလည၊ အတက ကားက

ဥးစားေပးရ ေကာငးမနးမသ၊ ကနးဆငးႀကး ကလညး လဗာကနနငးခင နငးေနတလေတြပါ၊ ျဖစလကလင ၄-၅ ဆယ ေလာငးျပငကမရား၊ သဘာ၀ မဟတေသာ လေသမႈမာ ယဥမေတာတဆမႈက နပါတတစပါ။

ဒလေနရာမ းမာ မလာအလပလပ ရတကၽြနေတာတ႔ ျမနမာေတြအဖ႔ ကေတာက ဆးမးေမာငကတေန႔ တစေန႔ ႀကလာရပါတယ။

ထေန႔က ၂၀၀၈ ခနစ ေမလ ၂၅ ရက၊ ေဆာငးတြငးႀကးမာ မးကစတညစစရာ ေကာငးေလာကေအာင တစမစမ

န႔မ႔အမျပငမထြကခင တနဂၤေႏြ အားလပရကမ႔႔ အပရာထကမာပ ေကြးေနမေတာသည။ ထစဥမေမာေသာ ဖနးေခၚသတစခ ၀ငလာပါသည။ ပထမေတာ ေဆးရခြစပခနးကမား အေရးေပၚရ လ႔ေခၚသလား

လ႔စတရႈပသြားမ၏၊ ေတာငေပၚေဒသ ေဆာငးတြငးမးန႔မ႔ ခလအခနမးမာ ဘာမလပခင ကငခင စတမရ၊ ဒါန႔ဖနး ေကာကကငလကေတာ မေမာလငပ Dr ေဒၚဥမၼာ ဆကျဖစ ေနတာေတြ႕ ရပါတယ။

ႀကားရတသတငးက ရငထပစရာပင၊ ခနကအေစာပငးကတက Dr ဥကာတ႔ စတြ၊ Dr စနးလြငဥးက Teyateyaneng (အတေကာက) TY ျမ႕ကလကပ႔ဖ႔ ထြကသြားတာ ဟကလေရာက မလာႀကေသးပ

ေပာကေနတအေႀကာငးပါ။ TY ဆတျမ႕ေလးက ကၽြနေတာတ႔ရ႕ေျမာကဖက ကလ ၄၀ သာသာေ၀းတာမ႔ တစနာရပင မေမာငးရတေနရာပါ။ သဖနးဆကတ အခနက နက ၁၀နာရ ခြ ပငရေနျပမ႕ေရာကသငေန ပါျပ။ လမးကလ ေတာငေပၚလမးမ႔ ခလမးမးန႔ဆစး ရမစရာပါ။ ဒါန႕ကၽြနေတာ လနးစပရာ လေတြဆ ဖနးန႔ထပဆင

ေမးျမနးႀကည႕ ေတာ ဘယသမတပအပ ေသခာမေျပာနငႀက၊ သတငးရ႕မရငးဇစျမစက TY က Dr ေဒၚခငမာေအးပါ၊ သကေဆးရအပ လပေနတာဆေတာ သတငးတစခခႀကားလ႕ေနမာပါ။ ထငတအတငးပါပ ခဏႀကာေတာ TY လမးတစေနရာမာ ကားအက(စ)စးဒငျဖစတယလ႔ သတငး

ထပ၀ငလာပါတယ။

ကၽြနေတာတ႔ Maseru မာ ရတျမနမာ ေတြလ ထပကနႀက ပါေတာတယ၊ ဒတငးေစာင႔ ႀကည႕ေနလ႔ မျဖစေတာ။ အနဆးေတာ လကသြားႀကည႕သငတယမဟတပါလား။ ဒါန႔ကၽြနေတာလ Dr ထနလငး ကဖနးန႔ လမးေျပာေတာ သလသေဘာတတယ။ သန႔ နးစပရာ Dr ခမးသာစးက ကားတစစး ကၽြနေတာန႔ နးစပရာ Dr ေအးေအးျပးက

တစစးလကသြား ႀကဖ႔ပါ။ လလမယမယ အသကကယဖ႔ အေရးေပၚ ကရယာေတြ ပါယသြားဖ႔ျပငဆငေနတနးမာပ TY မဖနးထပ၀ငလာပါတယ။ကစနးလြငဥးရ႕ အေလာငး TYေဆးရ ကေရာက

လာတ အေႀကာငးပါ။ စတထအရမး ထခကသြားမရပါတယ၊ ေနာကေတာကၽြနေတာ စဥးစားမတာက ကစနးလြငဥးက ေနာကခနးမာ ထငမာေသခာတာမ႔ သေတာငမအသကမရငလင ေရ႕ခနးက ကဥကတ႔ စတြက

ရငဖ႔လမးမျမင မေတာ။ ဒါန႔ (မလေတာတ) ေဆးအပက ခနရစျပး TY က မေအးေအးျပးန႔အတေမာငးထြကခပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

60

မးထေလထ လညးျဖစ၊ ေတာငေပၚလမးလျဖစ၊ စတကလပပနမႈ အျပည႕န႔မ႔ ခတစေခါက ကားေမာငး

ရတာပငပနးလ ပါတယ၊ စတကမနထနး ျပးျဖညးျဖညး ေမာငးရတာပါ။ ထြကသာလာခ ရတယ သတ႔ရ႕ကား ဘယေနရာမာ ဘာျဖစလ႔႔ျဖစမနး ပငသတာမဟတလ႔ တစလမးလး၀ယာႀကည႕သြားရတာပါ။ စတထမာေတာ

သတ႔ကားေခာက တစခခထထးက သြားတယထငပါတယ။ ထငရေအာငလညး ဒလမးမာေခာက ေတြက ေပါပါဘန႔။ ေမာငးေနရငးန႔ပ လကကငဖနးထ သတငးေတြ ၀င၀ငလာပါတယ၊ အမားကေတာ သတငး ႀကားလ႕

လပေဖၚကငဖကေတြ ဆကလမးစစမးႀကတာေတြပါ၊ ကယတငလ မသေတာဒါေတ ြက ျပနေျဖေနရတာ ကကလညး အလပတစခပါ။ ဒလန႕ေနာကဆး၀ငလာ တ႔သတငးအရ ကေတာ TY ျမ႕အ၀ငနားမာ

ယဥတကမႈတစ ခရတယဆလ႔ အဒထပတနးေမာငး သြားေတာ လမးေဘး တစေနရာမာ ကားေတြ ၄-၅ ဆယစးရပထားျပး လေတြအႀကည႕ေနတာေတြ႕တာန႕ ကၽြနေတာတ႔ လညး ကားရပျပးဆငး လကႀကပါတယ။

ေကမြေနတ ကဥကာတ႔ကားေလး

ျမငကြငးကေတာ ကတရာလမးမမ ၁၀ေပခန႕အကြာ ၀ဘကေျမကြကလပမာ တစစးလး ျမငမေကါငး ေအာငေႀကမြေနတ ဆလြနးကားတစစးပါ။ အထမာေတာေသြးစေသြးနအခ ႕ကလြရင ဘာမမရေတာ၊

မမတမေလာကေအာင ပပကေနေပမ သတငးအရေတာ ကဥကာတ႔ကားပါပ။ ကတရာလမးမ ေပၚမာ ေတာ သန႔တကမ တယဆတ ဘတ(စ)ကားအစမးႀကးက လမးရ႕၀ဘကျခမးမာ ရပထားတာ ေတြ႕ရ ပါတယ။ သတ႔

၂စးကကက ၈၀-၁၀၀ခန႕ေ၀းတာမ႔တကမစဥက အရနအေတာျပငးမာေသ ခာပါတယ၊ ဘတ(စ)ကားႀကး ကတေတာငဆစ အေကြ႕ေတာငကနးေပၚမအဆငး ဥကာတ႔ကါးကအတကပါ။ ျဖစစဥ

မာသတ႔ ၂စး အျပငဆလြနးကါးတစစးရပါေသးတယ။ (ကၽြနေတာတ႔ ေရာကခနမာေတာဆြ သြားျပမ႔မေတြ႔ ရေတာပါ) အဒကားက ခရစယနတရားေဟာ ဆရာတစေယာက ေမာငးတာပါ။ သကအရကမး ေနတယ ဆပါတယ၊ ရဖကကအဆအရ အဒတရားေဟာဆရာက ပထမ ကဥကာတ႔ကားက ေကာတကရာ ကေန

ျပနာ စတာပါ၊ သကမးမးန႔ ေကာတက ျပးမ ေရ႕မာဆငးလာတ႔ ကားႀကးကေတြ႕လ႔သ႔လမးေႀကာထ ျပန

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

61

အ၀ငမာဥကာတ႔န႔ ခပမျပးရႈပေထြး ကနကာေနာကဆးမာေတာ ဘတ(စ)ႀကးန႔ ကဥကာတ႔ ကါးတ႔ ထပတကျဖစသြားတာပါ။ ကားႀကးကသတ႔ရ႕ယဥေႀကာထေရာကေနတာပါ။ တရားေဟာ ဆရာကေတာ

နနပါးပါးပ ဒဏရာရသြားပါတယ။

တကမတဘတ(စ)ႀကး

ဆရာထနတ႔ ကားလညးမေရးမေနာငး မာေရာကလာတာန႔ ကၽြနေတာတ႔ လညး မတတမးတငဓါတပ ၃-၄ ပ ရကျပး ေရ႕ခရးဆကခႀကပါတယ။ သတ႔ကရစခနး ကၽြနေတာတ႕က Dr ေဒၚခငမာေအး တ႔ အမဆပါ။

ဒအခနမာေတာ အေလာငးေတြအားလးလညး TY ေဆးရေရာကေနပါျပ။ သတ႔အမမာ ပေန႔ခငးမာ ျမနမာေတြျပနဆ Maseru ေဆးရအပန႔ အျခားျမနမာ ေတြဆ ဖနးန႔အေႀကာငးႀကား စစဥ စရာရတာ ေတြစစဥျပး ညေနေစာငး မာအမျပနလာ ဒမာကနရစသေတြက ရငးျပရပါတယ။ ေဆးရအပက ေတာ တာ၀နေကပါတယ။

ႀကားႀကားျခငးပ TY ကတကလက လာပါတယ။ ကဥကာမာ သမးတစေယာက၊ ေယာကၡမ န႔ခယမတ႔ ေပါငး၃ေယာက ကနရစျပး၊ ကစနးလြငဥးရ႕ မသားစကေတာ အားလးရနကနမာပါ။

ဒါကေတာ လဆသမာကၽြနေတာတ႔ ျမနမာတစစ အေႀကကြရဆးျဖစတ ဇာတလမးတစပဒရ႕ နဒါနးအစ ေန႔ပါပ။

ေရ႕ေလာကလပစရာေတြ တစပႀကးပါ။ ဥးဆးလပရမာက အေလာငးေတြ လလပပ ေျမခဖ႔ပါ။ ကၽြနေတာတ႔ျမနမာ အားလးဒမာရတာမ ဆရာ၀န မသားစ ၆ခပါ၊ ခလအေတြ႕ႀကမး ရခဘးတာလမဟတ၊

ကယနငငမာလညး မဟတလ႔ ဆငရာအထကလႀကးေတြဆတငျပေတာ၊ ကၽြနေတာတ႔ ဆႏၵရတာသာ ေျပာပါ (အေလာငးေတြပ အမျပနသယမလား၊ ဒမာပသျဂၤ ဟခငသလား) Ministry ကအစစ တာ၀နယပါ မယ ဆလ႔သာ ကၽြနေတာတ႔ အသကရေခာငသြားတာပါ။ Deputy Principle Secretary DPS (ဒအတြငး ၀န)

အမးသမး ႀကးကယတငက စာပနေကာမတဥကဌ အျဖစေဆာင ရြကျပးလအပ သမအကညေတြ ေပးပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေတာငးလ႔ ေပးတာ မဟတပါ။ (အတြငး၀န၊ ဆတာက ကနးမာေရး၀နႀကး ေအာကတစဆငနမ

ရာထးပါ) သမကယတငက ဘာမဟတဟန မမရ အသဘအမက ေန႔စဥလေရာက လာတတျပး အခက အခေတြ လအပတာေတြေမးေလရပါတယ။ (ဒအခကက ထနခနထား မယဆရင ကၽြနေတာတ႔

အဖ႔သတစထးရ႕ေကးဇးတရား ကမသတတရာ ကပါလမမယ)

ကနရစသေတြ မသားစအားလးက ဒမာပမးသျဂၤ ဟခငတယ ဆေတာ ဒနငင မာမျဖစနငလ႔ ေတာင အာဖရကနငင ဘကမာသြားသျဂၤ ဟ ရဖ႔ျဖစလာပါတယ။ ဒအတြကလညး Ministry ကပနယစပ ျဖတေကာဖ႔

စာရြကစာတမး ကစၥအ၀၀က တာ၀နယလပကငေပးပါတယ။ စာပနကစၥအ၀၀တြက ကေတာဒမာနာမညအႀကးဆးျဖစတ MKM Burial Society Co. ကအပလကပါတယ။ အေလာငးေတြ TY

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

62

ကေနျပနသယလာတာ ကစလ႔၊ ၀တစားျပငဆငတာ၊ အေအးခနးမာထားတာ၊ ပနးေခြပနးျခငး၊ အခမး အနား ျပငဆငတာ ၊ေခါငးေတြ၀ယ တာကအဆး အားလးကတာ၀နယ လပကငေပးလ႔ ဘာမလည႕ ႀကည႕စရာမလပါ။

ကၽြနေတာတ႔ စတႀကကေရြးျပး ကနကစရတအ၀၀က သတ႔ကမၸဏန႔ ၀နႀကးဌာန တ႔စာရငးရငးရဖ႔ပါ။ ဗဒၶဘာသာ ထးတမးစဥလာအရ ဘနးႀကးရဖ႔တြကေတာ႔ ေလာေလာ ဆယမာ ေတာငအာဖရက

နငငမျမနမာဘနးေတာႀကးမရနငလ႔ တနဇနးနးယားနငင မသရလကၤာဆရာ ေတာကပငရပါတယ။ (ကေကာငးစြာပ ဒဆရာေတာက ၂၀၀၈ မတလကမ ဒမာရတ သရလကၤာကန

သည ေတြမတဆငသခဘးတာပါ)

Memorial Service မာေတြ႔ရတ VIP မား

ဒါေတြန႔တင မျပးေသးပါ၊ ဒမာကအေနာကတငးပစမ႔ သတ႔ထးစကလလကနာဖ႔လပါေသးတယ။ ဒါကေတာ Memorial Service ေခၚေအာကေမဘြယအခမးအနားပါ။ အဒမာထးစအရသတ႔ရ႕ ဂဏပဒေတြက ေဖၚထတ

ခးမြနးယငး သြားေလသေတြတြက ေနာကဆးအေန န႔ႏႈတဆကပြလ႔ဆနငပါတယ။ ဒပြအတြက ျမနမာ ေတြအားလးက ကၽြနေတာက တစညတစညြတတညး တာ၀နေပးလာပါတယ။ ေရ႕ပငးမာ ဌာန ဆငရာ ေတြဆ

အစရငခတစာေတြ၊ အကညေတာငးတစာေတြ အားလးကေရးခရျပး ဘယတနးကမ မရခဘးတ ျမနမာမားအဖြ႕ရ႕ ဥကဌရာထးေနရာမာ လကမတေတြထးခ ရတာလညးကၽြနေတာပါပ။ အဒစာေတြက

အလပသေဘာအရ ေရးတာေတြမ႔ သပမခကလပါ။ ဒါေပမ ခဟာကထင သေလာက မလြယပါ၊ ကယငါးခဥ ကယခဥ ရမာကလညး တစေယာကတညး တြကမဟတ၊ အစကေတာ ကဥကာ တစေယာကတညး တြက

ကယေဆးရမာပ ဒ service လပမယဆေတာ ဘာအေရးလ၊ (ေတာတယ၊ ေစတနာ ေကာငးတယ၊ အလပႀကးစားတယ) ခေရးရေပါ။ ခေတာ ၂ေယာက ကတစေပါငးတစစညးတညး တစခမးတစနား

လပမာျဖစျပး ၀နႀကးေတြ၊ UN အဖြ႕၊ WHO အဖြ႕၊ NGO အဖြ႕စတ VIP ေတြပါဖတ မာျဖစလ႔ ကၽြနေတာစာေရးရမာကလကတနေနမယဆတာက စာရႈသေတြနားလညသေဘာ ေပါကနင

လမမယထငပါတယ။ ၂ေယာကဆေတာ (ဒလလညးေတာတယ၊ ႀကးစားတယ၊ ဟလလညး ေတာတယ ႀကးစားတယ) န႔တစပစတညး သြားေရးလ႔ကေတာ၊ လပပြႀကးျဖစေနမာ ဟာသႀကးျဖစေနမာ ေသခာ တာေပါ။

ကၽြနေတာဥးေႏာကအေတာ စားသြားခရပါတယ။ ဒါေပမလလငႀကဆ၊ နညးလမးရမဟတပါလား၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

63

ေနာကဆးေတာ ဥးေႏာကက ဖစညစအႀကထတလကတာ အဆငေျပသြားပါတယ၊ သတ႔တစေယာကစရ႕ ထးျခားခကေလး ေတြေပၚမတညျပး တစမးစခ ေရးလကေတာ အပေႀကာငး မထပေတာပါ။

Memorial service မာ စကားေျပာေနတဥးေနဥး

ဒါန႔ ကစနးလြငဥးအတြက ကေတာ သဟာအမျမနမာနငငေတာ မာျမ႕နယဆရာ၀နအျဖစ လပသက ရငချပးသျဖစ တအေႀကာငး၊ သဒနငငကေရာကရာကခငးမာပ သ႔ကဆရာ၀နမရ တ ေပ ၁၂၀၀၀ ေကာအျမငမာရတ Mokhotlong ေဆးရေလး ကပ႔လကတာက မညညးမညသြားခတအေႀကာငး၊

သေရာကသြားျပးမ မခငနငငရ႕အေတြ႕အႀကေတြကအသးချပး ေန႔မအားညမအား ႀကးစားမႈေႀကာင အဒေ၀းလ ေခါငးပါးအရပကေဆးရေလးဟာ လေတြအားကးအားထား ေလာကစရာေဆးရျဖစလာ

တအေႀကာငး၊ အျပငဘနးအရေတာ သဟာ စကားနညးတ လေအးတစေယာက ျဖစေပမ သ႕ရင ထမာေတာ အႀကငနာတရား အျပည႕ရတအေႀကာငး၊ သ႔ကအကညေတာငး လာသမလေတြကဘယ

ေတာမျငငးေလ မရတာမ႔ ေနာကဆးသ TY ေဆးရကတာ၀နအရ ေျပာငးသြားေပမ ယခထကတင ျမ႕ခေတြက Compassionate hard worker (အႀကငနာတရားျပည႕၀ျပးအလပကႀကးစားသ)

တစေယာကအေနန႕သ႔ကအစဥ သတရေနေႀကာငး။

ကဥကာအတြကကေတာ အရးအထးက ဆရာ၀န တစေယာကအေနန႔ သဟာလမႈေရးအရ ဘယသ န႔မဆအေပါငးသငး ဆန႔တအေႀကာငး အလပကတနဘးထား ႀကးစားလပကငတတတ အေႀကာငး၊

သမ႔လ႔ခြစတခနးထ ၀ငလာလင သ႔လညပငးမာေကာ ခါးမာပါ ပစၥညးေတြခပ လကထမာလညး မအားရ အပန႔အျပည႔ ပစၥညးေတြပါလာတတတ႕အေႀကာငး၊ ဒပစၥညးေတြက ခြစပရာမာအသးလတ ၀ကအ လည႕တ႕လ

ပလာယာတ႕လ အေသးသးပစၥညးေတြ ကေန လပစစလြန electric drill အထပါ တတ ေႀကာငး၊ ဒါေတြအားလးက သ႕အပထမ စက၀ယတာ ေတြျဖစေႀကာငး၊ လနာေတြ ေပၚေစတနာ အျပည႕ ထားေႀကာငး၊

သ႔အမမာဆရငလ ျမနမာေတြအားလး ရ႕စေ၀း၇ာေနရာျဖစေႀကာငး၊ Centre of the Burmese Community လ႔တငစားလကပါတယ။ သ႔မနးမ ၀ငး၀ငးဆတာ ကလညး သန႔လကဖကညစြာ မျငးမျင ခကျပတေကၽြးေမြး တတတာမ႔ ျမနမာေတြတငမက အျခားလမးျခားေတြပါ ဆစညးရာ ေနရာ

ျဖစေႀကာငး။.....စတာေတြေပါ။ ဒါေတြက အပအလတစခမမပါ မနတာေတြခညးပါ၊ (ေနာကဆကတြ အေနန႔) တရားသေဘာ န႔ႀကည႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

64

မယဆရင ျဖစလာသမ အားလးဟာတစေန႔ ပကရမာဓမၼတာမ႔ ေျဖနငေပမ၊ ခဟာက အေသေစာလြနး လ႔နေမာမ တအေႀကာငး၊ စစေပါငးမ ၂၀သာသာရတ ျမနမာ ေတြအတြက ဘယလမအစားထးမရတ ဆးရးမႈႀကး

တစချဖစေႀကာငး၊ ေရးလကပါတယ။

ေမလ ၃၁ရကေန႔နကမာ ေအာကေမဘြယအခမးအနား လပျပး ဇြနလ ၂ရကေန႔မာ သတ႔က ေတာင အာဖရကငင Bloemfontein ျမ႕မာ မးသျဂၤ ဟခ႔ပါတယ။ (အေႀကာငးမညညြတ လ႔ ဒပြ၂ခလး က

ကၽြနေတာမလကနငခပါ) Memorial Service ကေတာ႔ ဒနငင Maseru ျမ႕မာပ မးမနမနထြနးထားတ MKM ခနးမႀကးမာ လြမးေဆြးစဘြယကငးပခတာပါ။ ကနးမာေရး၀နႀကး၊ PS, ညႊနခပ၊ ေဆးရအပ သနာျပအပ၊

တ႔အျပင UN, WHO, NGO.....အဖြ႕ေတြက ကယစားလယေတြ၊ လပေဖၚကငဖကဆရာ ဆရာမေတြ၊ စစညည တကေရာကျပး ၀မးနညးစကားေတြေျပာႀကပါတယ၊ ပရတကေတာ ခနးမ အျပည႕ပါပ၊

ကၽြနေတာတ႔ျမနမာအဖြ႕ကယစား Dr ဥးေနဥးက ကၽြနေတာစာကထြကဖတျပး၊ ေဆးရအပက သေဘာကလ႔ အမားနားလညေအာင သတ႔ဘာသာကျပနေပးပါတယ။ ေတာငအာဖရကနငင မျမနမာ ေတြကယစား Dr

ဥးသနး၀ငးက ထြကေျပာပါတယ။ အသဘေန႔ မာေတာ VIPေတြမပါေတာပ ဆရာေတာ န႔ မတေဆြ အေပါငးတစစ သာေအးေဆးစြာ တစဘကနငငက လကပ႔ႀကပါတယ။ ဒအတြကေဆး၇မ ဘတ(စ)

တစစး ကညပါတယ၊ ဒါေတြတငမက ေသးပါဘး အသဘရကတစပတလးတြက ကနရစသ မသားစန႔အည႔သညေတြ စားဖ႔ေသာကဖ႔ကစၥအ၀၀ကပါ ေဆးရမးဖမစစဥေပးပါေသးတယ။

၂၀၀၈ ေမလဆနး ကဆနလျပည႕ေန႔မာ ျမနမာတခ႕အမတတရ

(၀-ယာ၊ ဒ ႏင တတယ၊ကဥကာတ႔စတြ၊ ယာအစြနဆး၊ ကစနးလြငဥး)

၂၀၀၈ စကတငဘာလ ၂၇ ရကေန႔မာ DPS န႔ ေဆးရအပတ႔ ကယတင Maseru ေလဆပမာ ကနရစသ ကဥကာတ႔မသားစက သြားေရာကပ႔ ေဆာငႏႈတခႀကပါတယ။

ျဖစစဥတစခ လးကျပနလညသးသပ မယဆရငေတာ လဆသမာ ကၽြနေတာတ႔ျမနမာေတြ အားလးတြက

)

65

- Maseru

Kingdom of Lesotho 6 Mar 2010

Mohale Dam

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

66

ရတတတာမ႔ ကၽြနေတာေျပာ တာလြနမယမထငပါ။ ေနာငမာလညးနငးန႔ ေရစကဆျဖစ လမမယလ႔ ေယာငလ႔မမေတြးခမ တာလညးအမနပါ။

ႏငးစေတြ႔ရတ Pitsang ျမ႕ေလးသ႔ အ၀င

ဒါေပမ လ႔ဘ၀ဆတာက အဆနးသား၊ မထငမတတအရာေတြက တစခနခနမာျဖစျဖစ လာတတတာမ႔ ခေတာ ဒနငငမာႏငးန႔ နဖးေတြ႔ဒးေတြ႔ ဆခရပါျပ။ အာဖရက ဆလငလတငးလလက သကႏာရန႔ ပျပငးေျခာကေသြ႔တ

ေဒသလ႔ထငတတႀက တာခညးပါ။ ဒါေပမလဆသ ဆတာက Mountain Kingdom ေတာငေပၚနငငပါ။ ေတာငပငး အာဖရကမာ အျမငဆး ေတာငေတြ ေပၚရတာမ႔ Roof of Africa လ႔ တငစား

ေခၚေ၀ၚတာလညးရပါတယ။ အာဖရကတက တစတကလး မာနငငေပါငး ၅၆ နငငရတအနက တစခတညးေသာ ပမနႏငး ကတတတ၊ အပခန သညဒဂရ ေအာက မာရတတတ နငငပါ။ ဒါေႀကာငမ႔ ဒနငငမာႏငးန႔ ဆစညး ရတာမဆနးပါ။ တစကယတမး ဆစညးရ ေတာ ႏငးကစတကးယဥ ထကလ

ခစစရာလး၀မေကါငးပါ။

ဆးႏငးဖးေနတေတာငေပၚရြာေလး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

67

ေဒသႏရ ဗဟသတအေန န႔ေျပာရရငေတာ ဒနငငရ႕ေျမအေနအထားက အေနာကေတာင ဘကကေန အေရေျမာက ဘကကျမငတကသြား ပါတယ။ ျမ႕ေတာ Maseru န႔အဓက ျမ႕ရြာအေတာမားမား ကနင

ငရ႕အေနာက ေတာငဘက ေျမနမပငး Low land မာရတာပါ၊ ဒါသညပင ေပေပါငး ၄၈၀၀ (မတာ ၁၆၀၀) ျမငေနပါျပ။ (Maseru မာပမနအားျဖငေတာ ႏငးကေလမရပါ)

တကယ ေျမျမငပငး High land ေတြကေတာ ေပေပါငး တစေသာငးေကာ ထျမငျပး ေဆာငးမာ ၄-၅ လခန႔ ႏငးကေလရပါတယ။ အဒလျမငတ ေတာငေတြႀကားမာ ဆညႀကးေတြ ေဆာကထားတာ အႀသ

စရာေကာငးေလာကေအာင ႀကးမားျပး ကမၻာ အျမငဆးဆညေတြ စာရငး ၀ငပါတယ။ ဒထမာ Katse Dam ဆတာက အာဖရကတက တစခလးမာ မာ အျမငဆး န႔ အရြယအစားမာေတာ ဒတယအႀကးဆးပါ။

ဒဧရာမ ဆညေတြက tourist attraction sites ေတြပါ။ ဒဆညေရေတြကပ ေတာငအာဖရက နငငက ေရာငးစား တာအေတာ စးပြါးျဖစပါတယ။ အျခားသယဇာတ ဆလ႔ဘာမမယမယရရ မရတ ဒနငငအဖ႔ အဓက

၀ငေငြရလမးပါ၊ (ေရအားလပစစ ကေတာ ျပညတြငးမာအဓကသးပါတယ)

ကၽြနေတာ ႏငးန႔ ဆစညးခရပက စကားျပနဆက ရရငေတာ အဒေန႔က ၂၀၀၉- ႀသဂတလ ၁-ရက ေန႔ပါ။ ရးပတရက မ႔ထးစအတငး ကၽြနေတာ မတေဆြႀကး UK နငငသား Dr Tuppin ကခရးထြကဖ႔ အေဖၚစပ တာန႔

ကၽြနေတာတ႔ Katse Dam ခါေဆး ဆည ႀကးဆညအပ ခရးထြကခႀကတာပါ။ သတ႔လငမယား န႔ ကၽြနေတာ ေပါငး၃ေယာကပါ။ ခရးစဥက အေရ႕ေျမာကဘက ကလမတာ ၁၂၀ ေ၀းတ Leribe ျမ႕ေလး ဆ

ေရာကေအာင ပထမေမာငးျပး ေနာက၊ ေတာငဘက ၂၆ ကလ ေ၀းတ႔ Pitsang ျမ႕ေလး ကျဖတ ေမာငးရမာပါ။ ခရးကသပမေ၀းလေပမ ထးစအတငး ေတာငေပၚလမးမာ ေပတစေသာငး ခန႔ (၂၉၅၀ မတာ) ျမငတ Mataika

Lisiu passဆတေတာငႀကား ကေကာျပးမ ဆညႀကးရရာ ေပ ၆၀၀၀ အျမင ျပနဆငးရမာပါ။ ဒေတာကာ ေတာရကားမရနးနငပါ။ သ႔ Pajaro 4x4 န႔ဆေတာအကကပါပ။

ႀသဂတလ ဆတာေဆာငးတြငး ဆေပမ အဒရကေတြတနးက အေအးေပါျပး သာသာယာယာ ရတာမ႔

ကၽြနေတာတ႔ ဘာအပအပငမမရပါ။ တစလမးလး ဓါတပေတြ ရက စကားေတြေျပာန႔ ေပာစရာေကါငး ပါတယ။ ဒါန႔ Pitsang ျမ႕ေလးက နက ၁၁ နာရေလာက ေရာကေတာ တညးခခနးတစခမာ နကစာ ၀ငစားႀကပါတယ။

အဒျမ႕ေလးက အေတာေလး ျမငေနျပမ႔ ျမ႕ထလမးေဘး၀ယာမာ ယခငေန႔မား ကကထားတ ႏငးအႀကြငးအကန ေတြကစေတြ႕ရပါတယ။ ဒျမ႕ေလးကေနေရ႕ခရး ဆကေတာ ေတာငတကလမး ကပျပးမတ

လာတာေတြ႕ရပါတယ။ အျခားဆလြနးကား ေတြေတာင သြားေနတာမ႔ ကၽြနေတာတ႔ ကားအဖ႔ေတာ ဒါကအေသးအမႊားပါ။ ဒါေပမ အခါမဟတတ မးကတဖြဖြန႔ စ၊ရြာလာတာမ႔ သတေတာ ထားေမာငးရပါတယ။

ေမာငးယငးေမာငးယငး န႔မးသးလလ ႏငးလလ စကလာတာသတ ထားလာမျပး လမးကလသသသာသာ မတလာပါတယ။ လမးေပၚမာလညး ပထမ မးေရစေနရာကေန

တစျဖညးျဖညး ျဖလကလာတာမ႔ ငါတ႔ေတာႏငးေတာထ ကားေမာငးေနရျပ ဆတအသန႔ ေပာသလလ ပါပ။ ပရမနးလညးသတမရပါ။ ဒါန႔ ေရ႕ဆကေမာငးလာလကတာ ေရ႕က သြားတကားဘးရာေတြ ပပနကလာတာ

ျမငရေတာ ႏငးထကပပ ထလာတယဆတာသတထားမလာပါတယ။ သပမၾကာပါဘး ႏငးေတြ တဖြဖြပမားလာ ျပးလမးေပၚမာလညး ေရ႕ကားဘးရာ ေတြ မေတြ႕ရေတာ။ တစေနရာမာေတာ

ဆလြနးကားတစစးလမးလညေခါငမာရပေနတာေတြ႔ရပါတယ၊ တကယေတာ ဒလမးမးန႔ သတ႔ကားန႔ ကဘယလမမအပစပပါ၊ ဘယလမားဆကေမာငးႀကမလမသ။ ကၽြနေတာတ႔ ကားကေတာခပ ႀကြားႀကြား ပသတ႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

68

ကျဖတေကာျပးဆကေမာငးလာလကတာ ေတာငထပကပငလမးျမငရတေနရာေရာကေနပါျပ။ ႏငးကေတာ ဆကအားေကာငးဆ ကၽြနေတာတ႔ ပါဂရကလ ဆကရနးဆပ။ ဒါန႔ ဘာမမႀကာလကပါဘး သြားယငးန႔

ကားကလကယာဘကက လညထြကသြားလ႔ အားလး အထတတလန႔ ျဖစကနႀကပါတယ။ တေလာကလးေမာငးလာတာက Tuppin ရ႕ မနးမ Andy ပါ။ Tuppin လလန႔သြားျပး ကားက ခကခငး ပရပခငးျပး အားလးဆငးလကႀကပါတယ။ ကားကလမးေပၚမာ ကန႔လန႔ႀကး ျဖစေနျပးေတာငနရ က

ဥးတညေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ၀ဘကမာေတာ ေတာငေစာငး ဆငေျခေလာႀကးပါ၊ လမးေပၚမာေရခ ထကလ တစေပေလာကရပါတယ။ တကယ ကထတလန႔ စရာျမငကြငးပါ။ အကယ၍သာ ကားက ယာဘကမဟတပ ဘယဘကကသာ ဆြသြားမယဆရင ေတာ ကၽြနေတာတ႔ အားလးေတာငေစာငး မာေရချပငေလာစးသြားဖ႔ပါ၊

ဒါဆ ေတာငေအာကျပနေရာက သြားဖ႔ပါ။

ကန႔လန႔ျဖစေနတ ကၽြနေတာတ႔ကားေလး

Tuppin ကေတာစတေအးေအး ပါပ သကယတငစတယာရင ၀ငကငျပးကါးက ျပနတည႔ဖ႔ႀကးစားပါတယ။

ေရခရ႕မကႏာျပင ဆတာက သတအတငးပ ေခာမြတေနတာမ႔ ကားတာယာန႔ ေရခမႈေတြႀကား မာစလစ ျဖစတာ ဗြကနစတာထကအျပန တစရာ ပဆးမယထငပါတယ၊ ေနာကတာယာ၂လးက ပနးအထအပါးမည

၀ဘကကပမားျပး ယာဘက ကပါးေနတာမ႔ ယာဘကဘးက စလစျဖစေနျပး မရနးနငပ ကားကယာဘက ဆြသြားတာပါ။ သဘယလပႀကးစား ရနးရနး ကားက ေရ႕သြားမည႕အစား တစေနရာထမာ တငပတခာ လည ေနတာပါ။ Tuppin ကေတာေတာရန႔လကေလာ တတတာမဟတလ႔ မရရေအာင ဆကႀကးစား ပါေသးတယ

ဒါေပမမရပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

69

ေနာကေႀကာငးျပနလည႕တခရးအစ

ေနာကဆးေတာ ကၽြနေတာတ႔ လကေလာျပး လာရာလမး အတငးျပနေမာငး ခရပါတယ။ ေတာငထပ ကျမငေနရ တေနရာထေရာကျပးမ ဆတျပနခရတအျဖစကေတာ အသယား စရာပါ။ အျပနလမးကေတာ

သ႕ဘးရာအတငး ျပနေမာငးလာရတာမ႔ လ႔လားမသ စလစလး၀မျဖစေတာပါ။ လမးေပၚမာေရခထက တျဖညးျဖညး ထရာက ေနပါးလကလာျပး Pitsang ျမ႕ေရာကေတာ ေရခလး၀မျမငရေတာပါ။ အျပနလမး မာ

ဆလြနးကား ၃-၄စး ေတာငထပဘကက ဥးတည ေမာငးတကလာတာ ေတြ႔ရပါ ေသးတယ သတ႔ လညး ကၽြနေတာ တ႔လပႏငးေတာထမာ ေဂၚျပားေလးေတြန႔ ေရခေတြရငးန႔ ကားဆငးတြနး ေနႀကတာပါ။ ကၽြနေတာတ႔

ရ႕ 4x4 Pajero ပငမေမာငး နငတလမးကသတ႔ ဘယပဆကေမာငးႀကမယ မသပါ။ ကေကာငးတယလ႔ ဆရမာပါ ေနာကေန႔မာ ကားအကစးဒငး န႔တစေယာကမ ေဆးရေရာကလာတယလ မႀကားမပါ၊

ေရာကလာရငလ ကၽြနေတာန႔ေတြ႔မာပါ။

အျပနလမးမာဆရတဘ၀တ ခရးသြားမား

ေနာငကကၽြနေတာ ဂာမနေကာငးသား ေတြန႔ျပနဆ ခလင၊ ငါေတာႏငးေတာတးခဘးျပ မငးတ႔

ဆလာလညစရာမလေတာဘး လ႔ႀကြားနငသြားပါျပ။

)

70

-

Maseru, Lesotho 21 Mar 2010

"

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

71

ျမနမာစကားမာ "ထမငးအသက ခႏစရက ေရအသက တစနနက" လ႔ဆရးရပါတယ။ ရငးေနျပးသားမ႔

အထးေျပာ စရာ လမယမထငပါ။ ဒါေပမ ဒအထမာ ေလအသက ဘယေလာကဆတာမပါ ပါဘး။ ဟတပါတယ သတ၀ါေတြ အသကရင နငဖ႔ရာအတြက ေလကရရကဖ႔လပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေလထတစခ

လးကရဖ႔မလပါ။ ေလဆတာက သပၸနညးက တတကကေျပာရရငေတာ ေလထမာပါတ ေအာကဆဂငဓါတ Oxygen O2 ကဆလတာကေတာ လအေတာမားမား သျပးျဖစပါလမမယ။ အသကရငဖ႔ အဓကအေရးႀကး

တာကသပါ။ ေလ ရ႕အသကက ဘယေလာကလ႔ စာဖတသမား ထငပါသလ။ ဘယေလာကႀကာႀကာ အသကမရပေနနငမာလ၊ နာရ၀ကလား? ၁၅မနစလား? ၁၀မနစလား? တကယေတာ ေလရ႕အသကက ငါးနစထကမပပါ။ ဒေလာကေတာင အေရးႀကးေပမ ေလဆတာ ဘယေနရာသြားရရ လခငသေလာက

အလကားရေနက မ႔ေရးလႀကးေတြ သတျပခ မဟန မတ တာျဖစလမမယထငပါတယ။ ကယတငစမးႀကည႔ခငသပ ဆရငေတာ ပလပစတစအပ ႀကးႀကးတစလးက ေခါငးေပၚ အလစြပချပး နာရန႔ အခနမတႀကည႔နငပါတယ၊ သမားေပၚသြားစမးသပ တာမဟတ လငေတာ အႏရာယ မရေလာကပါဘး။

အထကကေျပာခသလေပါ O2ျပတသြားလင ဘယသမ ၅မနစထကပမခနငပါ။ အသကဆးရးနငပါတယ၊ ၃-၄

မနစေလာက ျပတလငပင ဥးေႏာက ထာ၀ရပကျပး သေကာငးျပနမျဖစ နငေတာပါ။ Vegetative life လ႔ေခၚတ (ဟငးသးဟငးရြကလ) အသကသာရငေနျပး ဘာမမသနင ေတာတဘ၀ ေရာက သြားနငပါတယ။

ဒါကသာမနလတစေယာကအဖ႔ပါ။ ေရာဂါသညတစေယာကအဖ႔ ကေတာ ဒေလာက ပငႀကာႀကာ ခနငမမဟတဘး ဆတာအထး ေျပာစရာလမယမထငပါ။ " ကၽြနေတာေတာ ေမေဆးန႔ ဗကအခြခရျပးကတက

အရငလမတဥာဏ သပမေကာငးေတာဘးဗာ"ဆတာမး အခ႕ ႀကားဘးလမမယ ထငပါတယ။ (ဒေလာကေလးန႔တငျပးသြားတာ ဒလသပကကေကာငးတယဆရမာပါ)

ဒါေႀကာငေမေဆးေပးတယ ေပးတယဆတာ သ႔ခညးသကသက ဘယေတာမေပးလ႔မရပါ၊ O2 န႔အစဥ

တြေပးရတာပါ။ O2 ကအသကပါ။ O2 မပါလ ႔ကေတာျပနနးလာေတာမာမဟတလ႔ ဟစတလာရ႕ ဓါတေငြ႕ ခနးထထည လကတာန႔ အတတျဖစသြားမာေပါ။ ဒါန႔ပတသကျပး ရငနငစရာ အျဖစေလးတစခ ခလပငး ေလးကတင ဒလဆသမာ ႀကေတြ႕ခရပါတယ။ စာရႈသမား သေဘာေပါက ေစဖ႔သာ မေ၀တငျပရတာပါ။ ကၽြနေတာမေျပာျပ ခငတဇာတလမးတစပဒပါ။ လနာက ေျခာကႏစအရြယ ကေလးမ ေလးတစေယာက

လကဖရးကးတာက ေမေဆးေပးျပး ဆြဆန႔၊ ေနာကေကာကပတတးစညး ေပးရဖ႔ပါ။ အေသးအဖြခြစပမႈ minor surgery တစရပ၊ ငါးမနစေလာကသာႀကာတ ကစၥေလးပါ။ သမကေမေဆး ေပးျပးျပးခငးမာပ

ခြခနးမာဆဆညညအသေတြ န႔အတအကညေတာငးသေတြ ႀကားရလ႔ကၽြနေတာအေျပးအလႊား သြားႀကည႔ မေတာ ခြစပကတငေပၚမာ ကေလးကႏလးရပေနပါျပ၊ အစြမးကန ႀကးစား အသကလေပမလညး မရ ေတာပါ။ အကးအေႀကာငး ေမးႀကည႔ေတာ ဆရာဆရာမ ေတြရ႕ေျပာ စကားအရ သမရ႕ေမေဆးဆရာ၀န က ေမေဆး

ေပးရာမာ ေအာကစဂငခလပ ကမဖြငပ ေမေဆးခညးသကသက ေပးထားတာေတြ႔ တယလ႔ ဆပါတယ။ သ႔ကေမေဆးေပးတာက တရပျပညမႀကး ကႏစနငငခစႀကညေရး အေနန႔ဒမာလာက လပ ေပးေနတ

တရတဆရာ၀နအဖြ႔က ေဒါကတာလ (အမည ရငးမဟတပါ)ပါ။ သကလညး ၀နခပါတယ။ သေမေဆးေပး တနးက ေတာO2 န႔အတ ေပးတာပါပတ၊ ဒါေပမ ကစၥျပးလ႔ ျပနအပတမာေတာ ေမေဆးက အရငပတရမာက

ခလပမားျပး O2 သြားပတမလက တယ လ႔ဆပါတယ။ ဒါန႔ပ ကေလးက အသက ဆးရတာပါ။ ဒါဆသ႔က

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

72

ဒေလာကေတာင မ ညရမလား လ႔အျပစတင ရေအာင ကလညးသက လကသငတစေယာက မဟတ၊ ၀ါရငဆရာ၀နတစဥးပါ။ သ႔အဓက အားနခကက အဂၤလပစာညတာပါ၊ လကသမားနားလညေအာင မေျပာတတေတာ ဒ language barrier န႔ပကေလးေရတမ နစရတာ ပါ ပါတယ။ ေျပာရရငေတာ

သတ႔အမားစက ေနာကေပါကလငယအခ႕ မအပ အဂၤလပစာမကၽြမးႀကပါ။

ကၽြနေတာစာကဖတျပး ေမေဆးဆရာ၀နဆတာ ေႀကာကစရာႀကးပါလား လ႔စာဖတ သေတြေတြးမ ေကာငးေတြးမ ပါလမမယ။ ကၽြနေတာေတာေတြးမပါတယ။ ဟတတယေလ မားတာခငး အတတ ေမ ေဆးရ႕အမားက ျပငနငဖ႔ရာ ၁-၂ မနစသာ အခနရတာ ဆေတာ အခနနလြနးလပါတယ။ ေမေဆး

ကငသတစေယာက အဖ႔တစခနမဟတ တစခနမာ ဒါမးႀကတတပါတယ။ အသကန႔ရငးျပး လပရတာ ဆေတာ ပာသြား ရငေျခမကငမလကမကငမ န႔ဘာမပငလပနငေတာမာမဟတပါ။ ႀကတငကါကြယမႈ

န႔တငမလေလာကပါ၊ ဘာျဖစရငဘယလ ကငတြယမယ ဆတာ ႀကတငမစဥးထားလင ပာသြားဖ႔ ေသခာပါတယ။ ဒါေႀကာငမ႔ သတ၊ စတတညျငမ မႈသမာဓ န႔ႀကတင ျပငဆငမႈ ဆတာ ေမေဆးတစ

ေယာကအဖ႔ အေရးႀကးဆး လအပခကေတြပါ။ ကၽြနေတာကေတာ ကယတပညေတြက သငတနးေပးလင ဘာျပနာ တကလာလင ဘယလ လပမလ ဆတာႀက ျပငဆငထားဖ႔ စဥးစားထား ဥးဆးသငေပးေလရ

ပါတယ။ Plan A မာျပ နာျဖစလာလင Plan B ႀကစဥးစားထားဖ႔။ ဥပမာ ေမေဆး ေပးေနရငး မေမာလငပ O2 ျပတသြားချပဆပါစ႔၊ မရတ O2 ကအခနကနခ ျပးလကရာေန မလား။ ေလထမာ သဘာ၀ O2 က၂၀%

ရျပးသားပ၊ လနာထ ေရာကေအာင ဘယလလပမလ၊ စတာေတြေပါ။

ကေလးကေတာ ဆးသြားပါျပ၊ ဒါေပမ ဘယသ႔မာတာ၀နရလ? ဘယလအေရးယမလ? ေနာငကဘယလ ကာကြယမလ? ဆတေမးခြနးေတြက ဌာနမးျဖစတ ကၽြနေတာဆ ပကလာပါတယ။ တရတျပညမာ သာဆရင ဒါမးကမလြယပါ။ အေရးယတာေတြ၊ ေလာေႀကးေတြ အေတာလကရမ႔ကစၥပါ။ ဒါေပမ ဒနငငမာက သတ႔က

ႏစနငငသေဘာတညခက အရဘာမ အေရးမယနင၊ တရားလမစြ နငပါ။ ဒေရာကစတနးက ဒသေဘာကနားမလညလ႔ ကၽြနေတာ တရတေမေဆးဆရာ၀နဆက report ေတာငးမတာမာ အတငခရလ႔၊

ေဆးရအပရးခနး ေရာကခဘးပါတယ။ သတ႔ကဘာ မထလ႔မရပါ။ ညဂတတ႔၊ အေရးေပၚဂတတ႔၊ ယဖ႔ ေနေနသာ ပမနအလပခနပင ျပည႔ေအာင လာတလေတြမဟတပါ။ ဘယလဆရာ၀နေတြ မနးလမသ။

ဒါေႀကာငမ႔ တစခါတစခါကၽြနေတာသတ႔က ေနာကေျပာငျပးေျပာ တတပါတယ၊ မငးတ႔ေတြက "ဂမးစဘြနး မတအငခငးနား" ေတြပလ႔။ (သမားအေႀကာငးအမနာပ ေျပာတာမဟတပါ၊ သ႔အရပန႔သ႔ဇာတ ျဖစေနတာက

ဗဟသတအေနန႔၊ ေျပာတာပါ) ကၽြနေတာတ႔ UNV ဆရာ၀နေတြ သတမနကငးလြတခြင Diplomatic immunity ရသေတြပငသတ႔ေလာက အခြငထး ေတြမရဘးပါ။ (သတစပါးနငငမာ သြားလပရျပး အနမခေနရသေတြ

မဒတာပြါးဖ႔ပါ )

ခကစၥမာ Lee ကေမေဆးစက ကအျပစတငပါတယ။ ဟတသငသေလာကလ ဟတပါတယ၊ သသးရတ စကက မဒယေအာကေနပါျပ လြနခတအႏစ ၅၀-၆၀ ကစကပါ။ O2 ခလပန႔ ေမေဆးဖြငတ ခလပက သးသန႔စ လြတလပစြာဖြငနငပါတယ။ ေနာကေပၚတ မဒယေတြမာလ O2မပါပ ေမေဆးသက သက ေပးမရေအာင

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

73

လပထားတတထြငခကမပါပါ။ ဒါေႀကာင O2 မပါပေမေဆးခညး သကသက ေပး မတတတ အႏရာယရပါတယ။ အဂၤလပမာဆရးတစခရတယ မဟတပါလား "Things those can happen is

going to happen one day" (ျဖစတတတ အရာအားလးဟာ တစေန႔ျဖစကျဖစလာလမမယ) တ။ ေမေဆးရာဇ၀ငမာ ခလအျဖစမ းေတြရခဘးပါတယ။ ဒေတာ ခကစၥမာ လမာအဓကတာ၀န ရတာမနေပမ

သ႔အေပၚမာခညးလးလး အျပစပခမယဆလင မတရားပါ၊ လ႔ ပကၽြနေတာက သတ႔သအမတႀကးက မမတတ မတခကေပး လကပါတယ။ (န႔မဟတရငလ လ တစေယာက ျပညႀကးျပနအပ႔ခရဖ႔ပါ) ကၽြနေတာတ႔ဌာနမာ ေမေဆး စကအေဟာငး ၂လးေနရာမာအသစန႔ အစားထးဖ႔စာတငထားတာ လႀကာပါျပ၊ ခထရမလာေသးပါ၊

(စကက ေစးႀကးလြနးလ႔) ဆေတာကာ ခကစၥမာ ေဆးရေပၚမာ လညး တာ၀နမကငးပါ။

စကါးျပနဆကရရငေတာ ခြစပမႈမာ Major surgery အႀကးစား န႔ Minor surgery အေသးစားခြစပ မႈဆျပးရပါတယ။ အေသးစား ဆတာက ဥပမာျပရရင ျပညေဖာကတာ၊ အေရျပားေပၚက အကတ အဖေလးေတြ

ခြထတတာ၊ အရးကးတာ၊ အေရျပားခပတာ၊ သြားႏတတာ စတာေတြပါ။ အသကန႔ ေ၀းပါတယ။ ဒါေပမ အဒါေတြအတြက ေပးရတ ေမေဆးကေတာ ေနာကဘ၀န႔ နးနးေလး၊ ခလပတစကမး ေလးပါ။ ဒါက minor

anaesthesia ေမေဆးအငယစား လ႔ေခၚမလား? ေမေဆးမာ အားလးဟာ အသကန႔ ရငးရတာ ခညးမ႔၊ " အေသးစားခြစတမႈသာရတယ " "ေမေဆး အငယစား"

ဆတာမရပါ။ ေကာငးမာ တနးက ဒါကပ ကၽြနေတာတ႔ ဆရာေတြက တစခနလး သတေပးေနတာ ခထမေမေသးပါ။

စးျမင-ေမေဆး

ေခတ Maseru, Kingdom of Lesotho 26 April 2010

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

74

"ကၽြနေတာ ႏင ေကာငးဆရာဘ၀ ခဏတာ။"

အမးသားကနးမာေရးသငတနးေကာငး

" ကၽြနေတာ နင ေကာငးဆရာဘ၀ခဏတာ " ေကာငးဆရာ အလပ ဆတာက ေတာရပါရမ န႔မျဖစနငပါ။ ဆရာေကာငး တစေယာက ျဖစဖ႔ရာမာ "နာသးနာ"

န႔ျပညစ ဖ႔လအပပါတယ။ "၀ါသနာ" "ေစတနာ" န႔ " အနစနာ " တ႔ဆတာ အားလး သျပး သားပါ။ ကၽြနေတာအဖ႔ ကေတာ ေစတနာရ ေသာလညးပ ပထမအခက တစခ ထန႔တင မျပညစ နငတာမ႔ ဘယတနးကမ ေကာငးဆရာ ျဖစလာဖ႔ အေႀကာငးမရပါ။ ဒါေႀကာင မ႔လညး ေဆးေကာငး ျပးေတာ

သငႀကားေရး ကမေရြးပ ကသေရး ကမေရြးခတာပါ။

ဒါေပမ ဆရာ၀နတစေယာကရ႕ တာ၀နက ကသေရးသကသကန႔တငျပးတာမ မဟတတာ။ ကယန႔လပေဖၚ ကငဖက မမထကငယရြယ သေတြက သငေပးရရးထးစ ရတာမ႔မမနငင မာတနးကေကာ ျပညပမာပါ

ကယတတနငသေရြ႕ ေစတနာထား သငေပးျဖစခပါတယ၊ လပငနးခြင သငႀကားေရး On the job training ေပါ။ ဗဒၶဘာသာ တစေယာက အေနန႔ သမၼာအာဇ၀၊ ကသလရတအလပမ႔ မညညးညပါ။ အထးသျဖင ကယက

အထးက ျဖစလာေတာ ပလ႔ပငသင ႀကားေရးမာ လပေပးနငပါတယ။ နမးဘးယား နငင မာတနးက ဂာမန ေဆးေကာငးသားေတြ အလာမားလ႔ မတမတရရ သတ႔က ေမေဆးသင ေပးရငး ပမရငးႏးမႈေတြ ရရခပါတယ။ မာလာ၀ နငင မာေတာ ေမေဆးရ႕ အဓက အငအား စက ေမေဆးနာစ

ေတြပါ။ သတ႔က သတ႔နငငမာ ကမၻာကနးမာေရးအဖြ႔ WHO ကတညေထာင ထားတ ေမေဆးေကာလပသငတနး ဆငးေတြပါ။ သတ႔လညး သတ႔ တတသေလာက ပညာေလးေတြန႔ ကၽြနေတာ န႔ မႀကာခဏဆသလ ထပတကေတြ႔တတပါတယ (ဒအေႀကာငး ကၽြနေတာေရးဘးျပးပါျပ) ဒါလပသင ႀကားျခငး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

75

တစမးလ႔မတယနငပါတယ။ ခတစခါ လဆသ ေရာကလာေတာလညး သတ႔လ ေမေဆးနာစ ေတြန႔ပဆရျပနပါတယ။ ေရာကစက သတ႔က ၈ေယာက ကၽြနေတာတစ ေယာကပါ။ သတ႔ကလညး သတ႔ရ႕ အမးသားကနမာေရးသငတနး National Health Training Colleage NHTC ေကာလပ ဆငးေတြပါ။ ဒမာ

သတ႔န႔ဆကဆရပ ကေတာတစမ းပါ။ အလပလပရာမာ ကပသလလရေပမ႔ ပညာပငး ဆငရာမာေတာ ကၽြနေတာေပၚရကးႀကပါတယ ကၽြနေတာကချငငးေလမရႀကပါ။

သတ႔နာစေတြအျပင ေမေဆးသငတနးသား ေလးေယာကလရပါေသးတယ။ သတ႔ခမာ ပညာတစပငး တနးလနး

န႔ေမေဆးလပေနႀကရသေတြပါ။ ျဖစပက သတ႔ရ႕ေနာကဆး စာေမးပြႀကးက ၂၀၀၆ ခနစ၊ (ကၽြနေတာ ဒေရာကခါစ) ကပါ။ သတ႔အားလးက ဇငဘာေဘြ နငငက ဧညစာစစသ external examiner ကအရညခငး

မမလ႔ ဆျပး စာေမးပြခပစလကတာပါ။ သတ႔ရ႕ ဆရာျဖစသကလ စတပကပက န႔သငႀကား ေရးက ရာသကပနစြန႔လႊတ သြားတာမ႔၊ အဒေနာကပငးမာ ၄ႏစလးလး ဘာသငတနး ဘာစာေမးပြ

မေရ႕ဆကမရေတာပါ။ သတ႔အျဖစကဒလယဥတာပါ။ ဒါန႔ ၂၀၀၉ ႏစဆနးပငးမာေတာ (ေနာငက ကၽြနေတာမတေဆြ ႀကးျဖစလာမ) UK နငငသား Dr Tuppin ဒကေရာကလာပါေတာတယ။ သက

သငႀကားေရးမာ လညး၀ါသနာပါ ပါတယ၊ ေဟတ နငငမာ တနးကလ ေမေဆးနာစ သငတနး အေတြ႔ႀကရခသမ႔ ဒနငငမာ တစပငးတနးလနး ျဖစေနတေမေဆးပညာေရး ကဆကကငဖ႔ စတလညး ၀ငစားတာမ႔

သကဆငရာေတြန႔ အဆငဆငညလကတာ ေနာကဆးမာ အထကန႔ သေဘာတညမႈမႈရရ သြားပါေတာ တယ။ ဒါန႔ ပထမအဆငအေနန႔ လကရ ေကာငးသား ၄ေယာကကပ ဆးခနးတင ေကာငးဆကတက ေစျပး

ေမေဆးဒပလမာေပးဖ႔ပါ။ ေကာငးကေတာ ၂၀၀၉ ႀသဂတလမာ စဖြငျပး ၂၀၁၀ ေမလမာ စာေမးပြစစေပးဖ႔ပါ။

Dr.Tuppin တ႔စတြ

Dr.တပပငက ၇၀ ရပါျပ အသကႀကးေပမ တကႀကြေနဆပါ၊ အဂၤလနက ေတာ၀ငေမေဆးသမား ေတာဘြ႕ အျပငေမေဆး လပသကက ၁၀ႏစဆေတာ ဆရာတစေယာကအေနန႕ ျပးျပညစသပါ။ နာသးနာ န႔လညး

အထးျပညစသလ႔ဆရမာပါ။ လကယတငႀကးစား လပရမက သငႀကားမႈအေထာကက ပစၥညးမန သမ က သ႔ အဂၤလနကေန တကးတက လမးမာ၊ ေငြေႀကးအကညတြက အဖြ႕စညးေတြ ဆကအလခ စသျဖင၊ အမားတကာ

မလပနငတာေတြ လပနငခပါတယ။ သ႔ေကာငးသားေတြ သငႀကားယငး ကၽြနေတာ တ႕ေဆးရႀကးပါ လအငအား ပစၥညးအငအား အထကအေလာက တးတက လာတာလညး ဘယသမ မျငငးနငပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

76

ဒါေပမ ကနးမာ၀နႀကးေရးဌာန န႔သ႔ဆကဆေရးက မေခာမြတပါ။ သကေကာငးခငေဇာ န႔တြနးလပ၊ တြနးေျပာ၊

ေနသေလာက အထကက တ႔ျပနမႈမရေလေတာ သလႀကာေတာ ချပငး လာပရပါတယ။ အထက၀နႀကး ေတြအဆင ထေ၀ဖနစာေတြေရး န႔လပပါတယ။ သကဒက လခေလာကေတာမမႈပါ၊ သ႔မာအဂၤလနက ပငစငန႔ ေ၀လနယမာရတ ျခ၀ငးႀကးန႔ ျပညစ ျပးသားပါ။ အေပာစးျမငးေတြလ

ေမြးထားပါေသးတယ။ ဒါေႀကာငမ႕တခါတခါ ကၽြနေတာသ႔ ကေနာက ေျပာင ျပးေျပာ တတပါတယ။ ကၽြနေတာသာ သ႔ေနရာမာဆ ဒလာျပးဥးေႏာက စားခမေနဘးလ႔၊ သ႔ျခေရ႕က ေရကန ႀကးမာ ငါးထငျမား၊

ျမငးေတြအေပာစး၊ ေျမးေတြန႔ လမးေလာက၊ ဘ၀ကေပာေပာႀကး ျဖတသနး ေနေတာ မယလ႔။ သတ႔လငမယား ကေတာ ဒလအစားမးမဟတပါ၊ လသားေတြ အကး ေကးဇး တြက တစခခလပေပးေနရမ ေနေပာသေတြပါ

(သ႔အမးသမး အငဒ ကလညး စတအထးက ဆရာ၀န အျဖစ ဒမာပလပေနသပါ) လကလလကတ လငမယားပါ။ Andy ကလသ႔လ ပါပ။ ေဆးရက သ႔လနာ ေတြေပၚ လလသလ မဆကဆတာေတြ က

မေကနပလ႔ တခနလး အေရးဆေနသမ႔ အထကလႀကး ေတြရ႕ မကနာ ေကါငးဘယေတာမရသမဟတပါ။

ေနာကဆးေတာ သကအထကကေရးတငသမ ျပနလာတ ရကခတခကက ဧျပလဆနးမာ သ႔က ဘာမကႏာ မမေထာက အလပကေန ရတတရက ရပစလကတာပါပ။ ႀကားႀကားသမအားလး ဖားကန ႀကပါတယ။ ၀နႀကးရ႕

အတြငး၀နဆက လာတအမန႔စာပါ၊ ေဆးရမာေကာ ေကာငးမာပါ သေျခခ ခြငမရေတာျပ။ Tuppin က အလပတြကမမႈပါ၊ ဒါေပမသ႔ တပညေတြရ႕ေရ႕ေရးကေတာ သစတ မေကာငးပါ။ အမန႔စာမာ သ႔ေကာငးသား

ေတြန႔လညး သေတြ႔ခြငပင မရဆတာ လညးပါပါ ေသးတယ။ ဒါေပမ သ႔ေနရာမာ ဘယသ႔က လစား ထးမလဆတာ မပါပါ။ ဒပအတငး ဆ သတငမက သ႔ေကာငးပါ နဌတ ကစၥျပတတသေဘာပင။ သ႔တပညေတြ

မကရညကသကက ျဖစကနပါတယ။

ဒါေပမ႔ ရကႀကာႀကာမေစာငလကရပါ။ ကၽြနေတာက ၀နႀကးဌာနကေခၚတယဆလ႔၊ (ဘာမားပါ လမမ လလ႔) ညႊနခပန႔ သြားေတြ႔ရေတာ တာပငေနရာမာ ကၽြနေတာဆကလက တာ၀နယဖ႔ ကစၥပါ။ မထင မတတကစၥမ႔

ဒတစခါဖားသြား ရတာကကၽြနေတာပါ။ (စဥးစားႀကညေပါဗာ) သတ႔ေကာလပမာ ဒါရကတာ လညးသ၊ ဇာတလမးေရး ဆရာကလသ၊ ထတလပသကလသ၊ Tuppin က အားလး သ႔ေျခသ႔လက လပလာတကစၥ၊ ခမကၽြနေတာက မးေပၚကကလာသလ ဆကလပဖ႔ ဆတာတကက မျဖစနင တကစၥပါ၊ စာေမးပြႀကး ကလ

တစလ ပငမလေတာ သငရးညႊနးတနးကလ မကနေသး၊ သက ဘယအဆငထ သငထားမနးလမသလ႔ ဘာေမးခြနးထတရမယမနးမသ၊ ဒါအျပငအမတျခစ ရမ အလပကလရေသး၊ ညႊနခပကေတာ

ယဥယဥေကးေကးေလးပ ေျပာရာတာပါ။ ဒါဟာသကေမတာ ရပခတာ request ပါတ။ အစပငး ကၽြနေတာ ျငငးပါေသးတယ၊ ဒါေပမ ဒေနရာမာကၽြနေတာမ လြရငလညး အျခားမရေတာ၊ အနညးဆး စာေမးပြ ျပးေအာင

ေတာကညပါ၊ သတ႔လညး ပပးပါမယ ဆေတာ လညးေနာကဆး မာကၽြနေတာ လကၡလကရပါတယ။ ဟတပါတယ အမန႔စာထတျပး အတငး ခငးလညးကၽြနေတာက ဘာတတနင မာလ။ သ႔ဆနစားရရေတာမာေပါ။

အကးအေႀကာငးက Tuppin ကေျပာျပေတာ ပထမေတာသစတမေကာငးျဖစသြားပါတယ။ သအရကရက

အလလ အားထတခသမ သ႔အဖ႔အခညးႏးျဖစသြား ေလျပ။ သာမနအား ျဖင ႀကညမယဆလငချပငး စရာေပါ။ ဒါေပမ တာပငက "မငးသားႀကး မလပရလ႔ ပတမႀကးထးေဖါကမလစားမးမဟတပါ"၊ အလပန႔ လ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

77

ကခြျခားျမငတတပါတယ၊ သကသေဘာထား ႀကးႀကးန႔႔ပ သ႔ေကာငး အလပကျပးဆးေအာင ေနာက ကြယကေန ကညေပးမယလ႔ ေျပာလာပါတယ။ (ဒါန႔တင သ႔စတေနသေဘာထားက သေလာကပါျပ) အစအစဥအရ

ေဆးရမာေကာငးသား ေတြကကၽြနေတာက လကေတြ႔ကဆကသင၊ သကသငရးကနတထ သ႔အမမာေခၚ(ခး) သငေပးမယ၊ စာေမးပြ ေမးခြနးထတတကစၥ ကလညးသ႔ပဆက တာ၀နယေပးမယ၊ အမတေပးတ ကစၥကေတာ

သလပပင ခြငမရတာမ႔ ကၽြနေတာန႔ ပးတြလပဖ႔ပါ။ ဒရကအေတာအတြငး ကၽြနေတာ ကယတငကလညး ေမေဆး သငရးတစခလး ျပနေလလာထားဖ႔ပါ။ (ေကာငးစာကလြရင အျပငစာသာဖတခငရတ ကၽြနေတာဖ႔

အေတာပငပနးတကစၥပါ)

ဒါန႔ပ ဆငးမဆင ဘမဆင ကၽြနေတာေကာငးဆရာ ဘ၀ေရာကခရတာပါ၊ (အဓက တာပငေကးဇးပါ) ဒါေပမ ဒကေကာငးဆရာ ဘ၀က ကၽြနေတာတ႔ဆကလ မဟတ၊ သတ႔ရ႕အေနာကတငးယဥေကးမႈ မာဆရာ၀တ၊

တပည၀တ ေတြဆတာရတာ မဟတ၊ လလျခငးတတ ဘာမဂါရ၀ျပစရာမလဘး လ႔ခယ ထားတ သတ႔ဆမာ၊ ဆရာႀကး တစေယာကထ အလပမားေနလ႔ ဆျပးလာကလပေပးမယ မေမာလင ေလန႔၊ ဆရာႀကးမတတပ

အလပလပေနရလ႔ ဆျပးေခြးေျခလာထးေပးဖ႔ဆတာေ၀း၊ ခလမထငလင ပငေတာလျပမတ။ သ႔အရပန႔သ႔ဇာတ ဆေပမ တခါတခါေတာလညး စတအေတာထနးရပါတယ။ "လာမႀကဆး" တ

တပည၀တတစခမာဆထားပါတယ။ ခလကေတြ႔မာေတာတာပင ကသ႔တပည ေတြက (ေနာကကလ႔) ဖနးဆကဆကေခၚရတာအေမာ။ ဒါေႀကာငမ႔ သ႔ကတစခါတစခါ ေျပာမပါတယ ကၽြနေတာ ေတာ

ဒလေကာငးသားမး ကစာေမးပြမာခပစခငေနျပလ႔။ (ဒါေပမတကယတမး ကယတင ဆရာ ျဖစေတာ သတ႔ကကၽြနေတာ မလပရကပါ၊ ဆရာကဆရာစတပရရမာေပါ )

ေကာငးဆရာပပ ေႏြးေႏြးေလး ဘ၀မာ သတ႔ရ႕ေကာလပကသြားေရာက သတငးပ႔ရပါတယ၊ ေကာငးက ျမ႕ျပငတစေနရာမာ၊ ေတာငေပၚကားလမးေလးန႔သြားရတာအေတာသာယာပါတယ။ ကၽြနေတာ တစခါမ

ေရာကဘးတာမဟတလ႔ ပထမဥးဆးေန႔ ကၽြနေတာက လကပ႔ "ေကာငးအပ" ေပးရတာက လညး တာပင ပါ။ သတ႔ရ႕ ေကာငးအပႀကး န႔ ေမာကြနးထနးတ႔ (Rector & Registrar) တ႔န႔ ေတြ႔ရေတာ အားလးက

လကလႊစြာႀကဆႀကပါတယ။ တာပငတြကေတာ စတမေကာငးပါ၊ ကယခငး စာမပါတယ။ သကလသ႔ေပၚ လပပမတရားဘး လ႔နတသေႏာေျပာ ရာပါတယ။ ဘာတတနငမာလ သတ႔ေကာငးအေနန႔ အထကက

အမန႔နာခဖ႔ ပမဟတပါလား။

ဒလန႔ ဧျပလကနေလာကမာစာေမးပြႀကးေရာကလာပါတယ၊ ဆေတာကာ ကၽြနေတာလညး examiner အလလ ျဖစသြားတာေပါ၊ ကၽြနေတာအျပင external examiner အျဖစသတ႔လမး ဆရာ၀နမ၊ တစ ေယာက

ရပါေသးတယ၊ နယကပါ၊ အျခားသငတနးသားေတြ အပါ၀င ေကာငးသား စစေပါငး ေကာငးသား ၂၅၀ မာကၽြနေတာတပညက ၃ေယာကပါ (တစေယာကလာမေျဖပါ)။ ဒမာတသက န႔တကယ မလပဘးတ

စာစစခနးႀကညႀကပသအျဖစ စာစစခနးမေရ႕မာ ေနရတာကပင ဘ၀ငေျမာကသလလခစားမပါတယ။

ဒမာ ေန႔စဥထြကလာတ အေျဖလႊာေတြက အမျပနယလာ၊ တာပင န႔အမတျခစႀကရပါတယ။ အမတျခစ ရတ အလပက အေတာကစတပငပနးရမနး ခမပလကေတြ႔ ေတြ႔ရပါေတာတယ၊ တစေယာက တစေပါက

သတ႔အေျဖလႊာေတြက ႀကညျပး ကယတတထားတာေလးေတြပင ဇေ၀ဇ၀ါ ျဖစျဖစသြား တတလ႔ တာပင

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

78

န႔ႏစေယာက သားျငငးရတာလအေမာ၊ ေဆးစာအပ ေတြထထ လနရတာလညးခဏဏ။ စတပငပနးလ႔၊ ဒါေတာင ေကာငးသားက ၃ေယာကထေပမ႔၊ ၃၀-၄၀ မားဆမလြယ။ ဒါန႔ ေကာငးဆရာ အလပက

၀ါသနာပါလြနးလ႔ လပေန တသားႀကးဆဖနးဆက ေမးရပါေသးတယ။ ေကာငးသား၃-၄၀ ကသဘယလ မားအမတျခစသလလ႔။ သကလေျဖရာပါတယ၊ အဒအခနမးဆ သ႔စတေတြ မေပါကကြရေအာင မနက

ထနးရပါ တယတ။ (ဆရာလပရတ ဒကၡက လမေသးပါလားလ႔) တစခါတစခါ သတ႔ေရးခငရာ ေလာကျဖး ထားတာေတြက စတရညရညန႔ဖတ သနားလ႔အမတရပါေစေတာဆျပး မနတ အခက ေတြရာႀက အမတ ေပးရ

ပါေသးတယ။ အနးစပဆး ဥပမာေပးရ ရငေတာ ဧရာ၀တျမစကဥး ၃ခေဖၚျပပါ ဆတာက ေကာငးသား က ေမာလျမင၊ သထ၊ ဖားအ၊ ဗနးေမာ ေျဖထားတယဆပါစ႔၊ ဒေကာငးသား မတတတာ ေသခာေနျပေပါ၊

သညေပးသငျပေပါ၊ ဒါကပ ဗနးေမာ ပါေနတယ၊ မနတယဆျပး တစမတေပးေန ရတသေဘာေပါ။ တာပင ကသ႔ေကာငးသားေတြက စာေမးပြ မေအာငေအာငက အမတေပးစနစ လပထားတာပါ။ တကယေတာ ခစာေမးပြ ႀကးက အမတျပည ၁၀၀% ေပးထား တာမဟတပါ၊ အမတ ၄၀% ကယခငစာေမးပြ အငယေတြမာ စစျပးသားပါ။ အဒမာ ေကာငးသားေတြက ၃၀-၃၅ မတစ ေလာက ရႀကျပး သားမ႔ ေအာငမတ ၅၀တြက ေနာကထပသပမလ

ေတာပါ။ ဒါလ တာပင အစအမေတြပါပ။

ေရးေျဖစာေမးပြ ၄ချပးေတာ လကေတြ႕ေျဖဖ႔ ေမလဆနးမာရပါတယ၊ ခြခနးမာ ေကာငးသား တစေယာက လနာ ၂ေယာကစကေမေဆးေပးျပရမာပါ၊ ဒေနရာမာေတာ ကၽြနေတာန႔အတ external examiner ကပါ

စစေဆးရမာပါ၊ ကၽြနေတာကေတာ အမရငအေနန႔ အစစ စစဥေပးရသပါ။ ေမေဆးေပးဖ႔ လနာေတြ ေရြးေပးရတာလညး ကၽြနေတာပါ။ တာပင ကကၽြနေတာက သေဘာထားတငးမာသ လ႔ျမငထားသမ႔ စတေလာဖ႔

ေကာငးသားေတြ မကေစဖ႔ အျမေျပာရာပါတယ။ ကၽြနေတာကလညး မလပပါဘး၊ ကယကယ တငကမ ရကစကေနလင external examiner ကပဆးဖ႔သာရေတာမာေပါ။ စတေလာပါတယ။ ဒါေပမ ေမေဆးဆတာက

အျခားပညာရပေတြလမဟတတာ၊ အသကန႔ရငးလပရတာမ႔ သပအဆးႀကးျဖစ လာရငေတာ မညာနငဘး လ႔ေတာသ႔ေျပာထားပါတယ။

စာေမးပြနတဆတာႀကးပါတယ၊ exam stress ဆတာေသးတာမဟတလ႔၊ သတ႔လြယလြယ ကကလပနင

ကငနငမ လလတအရြယ လနာေတြပခေပးပါတယ။ ဒါေတြပင အလြလြအေခာေခာေတြ ေတြ႕ေနရလ႔ စတေမာရပါေသးတယ။ မတသားေလာကစရာက၊ တစခါမာေတာ ေကာငးသားက ခြစပျပးတလနာက ခြခနးအျပငမထတေသးပ ထငႀကညေနတာေတြ႔ရလ႔ ေမးႀကညမပါတယ၊ ဘာကမားေစာငေနတာလ၊

ေမေဆးမားမပယေသးလ႔လားလ႔၊ မဟတပါဘး သကေမေဆးပယခန (စာအပႀကးအတငး) ၄၅မနစမေစ ေသးလ႔ေစာင ေနတာ။ ၄၅ မနစ ျပညမေျဖေဆး ထးမာပါတ။ အေရာပ။ ခလေလနဓါးထစ လပရ မယလ႔

ဘယစာအပမာမမေတြ႔ဘးပါဘး၊ ဒါေႀကာင႔ "မငးစာေမးပြေတာမကပါဘး၊ ဒါမးေတာဘယ ေတာမ ထပမလပပါန႔" လ႔၊ သတေပးလကရပါတယ။ ေနာငတစခနမာ တပည႔မေကာငး ဆရာေခါငး ကလာ

မာေသခာပါတယ။

ဒေနရာမာလညး အမတေပးစနစက အဆငဆငပါ၊ ဥပမာ လနာကခဥးကပပ၊ ဆကဆပ၊ စမးသပပ၊ ေဆးေတြျပငဆငထားပ၊ စတာေတြ မာသ႔ဟာန႔သ အမတေတြ အညအမ ခြေ၀ေပးျပး သားမ႔၊ ေနာကဆး

အဆငလနာက ေမေဆးေပးရာမာ လြေခာသြားလ႔ အမတေလာေတာင ေကာငးသားစာေမးပြ ကစရာ မရပါ။

)

79

ပထမ

၄-၅ ႔

( )

-

Maseru, Kingdom of Lesotho. 25 May 2010

" "

( click )

intervertebral disc

Prolapse intervertibral disc RSA

RSA က

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

80

Universitus ေဆးရႀကးက သးသန႔ လနာတငကားန႔ ပ႔ေပးတာပါ။ ဟမာေတာ ျပး ပမတကေအာင MRI ေခၚတ သလကလႈငး ဓါတမနရကရပါတယ။ ဒါန႔ ရကခနး ၃-၄ ခါေလာက

သြားျပးေနာကမာ သတ႔ကလ ခါးဆစျပတတာ ေသခာတယလ႔ အေျဖထြက လာပါတယ။ ေနာကဆးေန႔မာ သတ႔ရ႕ ဆရာ၀နႀကး (လျဖ တစေယာာကပါ) ကကၽြနေတာရ႕ စာရြကစာတမး ေတြအစအဆး ဖတႀကည ျပးတ ေနာကမာေတာ သကယတင ကၽြနေတာရရာ လနာေတြ ေစာငတ ေနရာက ထြကလာျပးေတာ

ခမဆရာ၀နမနး သရလ႔ ဆရာ၀နခငး ခလအႀကာႀကး ေစာငထားခငးမတာ ေတာငးပနပါ တယတ။ (ရပါတယလ႔)။ ဒေနာက ကၽြနေတာက သ႔ရးခနးထေခၚသြားျပး သ႔လကေထာက ေတြန႔ အတ ဓါတမနေတြန႔

ေရာဂါအေျခေန က အေသးစပရငးျပပါတယ။ ေနာကဆးသ႕ဆးျဖတက ေကာရးမာ ခြစပမေကာငးဖ႔ လ႔ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာလညး သလတာေတြ ျပနလနေမးျမနး၊ အေယာငကေအာင အကကအခ

သကသာေအာင ခါးရးထေဆးထးတာ ေလာကပ ျဖစခငတယ ဆေတာ (ေစးဆစတာပါ) သကရငးႏးစြာပါပ ခြစပဖ႔ ကလြရငအျခားနညးလမးမရ ခြမညရကခနး သာယသြားဖ႔လ႔ေျပာပါတယ။ ကၽြနေတာက မခြလေႀကာငး အားမနာတမးပ ျငငးလကေတာ သတ႔ အႀသသြားေပမ စတမဆးပါဘး၊ ေနာငတစခနကၽြနေတာ ျပနလာမာက

ဓါးကငျပး သတ႔ေစာငေနမယ လအပရင သ႔ကအခနမေရြး ဆကသြယ နငပါတယလ႔ ရယရယေမာေမာ ျပနေျပာႀကပါတယ။

ကၽြနေတာက အသားနာမာေႀကာကလ႔ သကသကမဟတပါ၊ ခြမယဆလညး ကယအပထက ကနစရာ မလပါ။ ကယတငကလညး ႀကညျမငတင အရးေဆးရႀကးမာႏစေပါငးမားစြာ ေမေဆးလပခဘးတာမ႔ သတ႔ဘယလ

ခြမယဆတာ သျပးသားပါ။ ဒခြစပမႈမ း မာေမေဆးေပးခ ရေပါငးလမားပါျပ။ ဒါေႀကာင လပေဖၚကငဖက ျဖစတဆရာဥးညြန႔ေ၀ က အဒတနးက ကၽြနေတာေမးႀကည ဘးပါတယ။ ဆရာတ႔ ဒေလာကေတာင ေဆာကေတြ

တႀကးေတြန႔ေကာရးႀကးက မညာမတာ ရကထျပးခြစပေနႀကတာ ေဘးက ႀကညရတာေတာင ေကာခမးတယလ႔၊ လနာေတြ ျပနေကာေကာငး ႀကေသးသလား? လ႔ဆေတာ၊ သကလ (ေျပာမနာဆမနာေတြမ႔) ရးသားစြာျပနေျဖရာပါတယ။ ေလာေလာဆယေတာ သကသာသြားတာ ေတြ႔ရပါတယတ၊ ဒါေပမ ေနာင ၁၀ႏစ

၁၅ႏစ မာဘာျဖစကနမလေတာ သလမေျပာတတဘးတ။ေကာငးေရာပ။ ( ၁၅ ႏစ အႀကာ၊ ခခနမာေတာသလညး ကြယလြနသြားရာျပမ႔ ေမးစရာမရေတာပါ) ဒလဒလ ဇာတလမးေတြရခလ႔

ခကယတငႀကလာေတာ ေဆးစာအပေလး နနပါးပါးျပန ဖတႀကညျပး ခနမာ ကၽြနေတာ ရရႀကးျငငး၀တာပါ။ သတ႔(လျဖေတြ) ကလညးကၽြနေတာ အေတြ႔အႀက ေလးေတြက ျပနေဖါကသည ခေျပာျပေတာ (မဟတပါဘး၊

ေနေကာငးသြားမာပါ) ရယလ႔ ဘယသမအာမမႀကပါဘး အသညးအသနလညး ျပနမျငငးႀကပါဘး။ ကၽြနေတာလညး အနားယ၊ အေႀကာနပPhysiotherapy ကသမႈ ခယ၊ တစလေလာက ႀကာေတာ

ယခငကစားေနက အားကစားရ (Gym) မာခါး န႔၀မးဗကႀကြကသား ေလကငခနး ျဖညးျဖညး ျပနလပလကတာ ၃လေလာက ႀကာေတာ ပမနေလာက ျပနျဖစ လာပါတယ။ ကႀကးေပလ႔သာေပါ၊ ျဖစစတနးကေတာ တစကယထသမားမ႔၊ စတဓါတေတြ ကသြားလက တာ ဘယေျပာေကာငးမလ။(ကမၻာႀကးပကသြား ျပလားေအာကေမမ ပါတယ) ဒမာရတ ျမနမာအသငး၀ငး ေလးရ႕ေကဇးေႀကာငသာ ထမငးနပမန

ေအာငစားနငခသလ၊ အလပမာလညးတပညေတြ သတတမႈ ေႀကာငသာ ဟနမပက ခြငမပက အလပဆကလပ နငခတာပါ။ န႔မဟတရငေတာ အပရာလပ အမျပန ရမလားမသ။

တစေန႔က ဖတစရာေတြ ကနေနတာန႔ စာအပေဟာငးေတြ လနေလာရာႀကည မေတာ 1996 Sept Reader's

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

81

Digest တစအပမာ ကၽြနေတာန႔ ပစတ ဇာတလမးေလးတစပဒသြားေတြ႔ပါတယ။ ေခါငးစဥက When to say no to surgery (ဘယလအခါမ းမာ ခြစပခမႈကျငငးဆနမလ တ) တကတကဆငဆင မ႔ကၽြနေတာလညး

အရမးကအႀသ ၀မးသာသြားမပါရာက အမားကမေ၀ေပး လတာန႔ ဒစာေလးက ေရးျဖစတာပါ။ သ႔ဇာတလမးမာ သက ကာယနညးျပဆရာတစေယာကပါ။ တစေန႔ေတာ တတေျပာ ရရင ကၽြနေတာလပါပ ေလကငခနး

လပယငး ခါးရး ၂ဆစျပတသြားျပး ကယေအာကပငးလး၀ မလႈပနငေအာင ျဖစသြားပါတယတ။ ဒါန႔ ဆရာ၀နဆေရာကသြားေတာ၊ အရးဆရာ၀နက ခြစပမျဖစမယ၊ န႕မဟတရငေတာ တစသကလး ဘယေတာမ ျပနလမးေလာကနငစရာ မျမငဘးလ႔ ေျပာလကပါတယတ။ သကေတာ ဆရာ၀နမဟတေပမ၊ အားကစားဆရာ တစေယာက ပပခါးရးန႔ပတသကတ အေျခခဗဟသတ အေတာတနရသမ႔၊ သလဘ၀တ အခြချပးတ လနာေတြ

စာရငးယျပး ေလလာလကတာ ဘာသြားေတြ႔ရ လဆေတာ " အခြချပးတလနာ တစ၀ကေလာကဟာ ဘာသကသာမႈမမရရပ၊ ကနတစ၀ကေလာကဟာလ နနပါးပါးေလာကပ သကသာတယ

"ဘယသတစေယာကကမ" ငါေတာ အေကသြားျပ " လ႔ဆတာ မရတာက သြားေတြ႔ရပါတယတ။ (ဒထမာ ခြစပယငး ေရာဂါပး ၀ငသြားတာတ႔၊ အာရေႀကာ ထခကသြား တာတ႔၊ ေမေဆးဒဏ ခရတာတ႔လ ျပနာ ေတြပါ

ထညတြကလကရင၊ အရငးပါရႈးတာေတြ႔ရမာ ေသခာ ပါတယ) ဒါန႕ သလညးလန႔ျဖန႔သြားျပး အခြမခေတာပ၊ ေဆးကသမႈပခယ၊(ခါးရးကဆြဆန႔တာပါ) ေနာကပငးမာေတာ ခါးန႔ ၀မးပက ႀကြကသားေတြ ေလကငခနးမနမန လပေပး လကတာ ၃ပတအတြငး လမးျပနေလာက နငျပး ၃လအႀကာမာေတာ ပမနအေနးျပနေျပး (jogging)

နငခပါတယတ။ တကယေတာ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ ခါးဆတာက ႀကးတတားလပါပ။ တတားရ႕ခငခမႈက တတားေဘာင ေတြေပၚမာတင မတညတာမဟတပ၊ ဆငးထားတ ႀကးေတြေပၚမာ လညးတညပါတယ။

ခါးမာေတာ ဆငးထားတ ႀကြကသားေတြ အရြတေတြေပါ၊ ဆေတာကာ အရးခညးသကသက ေပၚသြားခြေနရန႔ လး၀ မေပာက ကငးတာ မဆနးပါဘးလ႔ သကဆထားပါတယ။

အေမရကန မာေလလာစမးစစခက တစခအရေတြ႔ရတာကလညး ခါးရးခြစတမႈ ၁၀ခမာ ၄ခက မလအပ

ဘးလ႔ဆထားပါတယ။ သကခါးေရာဂါအျပင အျခားမလအပပခြစပေနႀကတ ေရာဂါအခ ႕ ကလညး ေရးျပထား တာလညး စတ၀ငစားဖ႔ ေကာငးပါတယ။ ဥပမာ- ဗကခြေမြးတာတ႔၊ သားအမထတပစတာတ႔၊

မကလးတမခြတာတ႔၊ ႏလးေသြးေႀကာဆကတာတ႔၊ စတာေတြပါ၀ငပါတယ။ ဒါေတြအားလးကေတာ ကၽြနေတာ အကယခ႕ေရးမေနလေတာပါ၊ ဒကကယေတြ႔ ေလးေတြကပ တငျပခငတာမ႕ပါ။

စကါးျပနဆကရရင ကၽြနေတာတ႔ဆမာ ဗကခြျပးခေလးေမြး တလနာ Caesarean section (C/S)

အေတာမားပါတယ၊ (နမးဘးယားတနးကလညး ထနညး၄ငးပါပ) တစနငငလး ရ႕လဥးေရကမ ၂သနးပင မျပညတာ၊ ခြေမြးတာ ေတြကေတာ အေရတြက အားျဖင အေတာမားပါတယ၊ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ အေရးေပၚ

ဂတေတြဆတာ C/S ေတြန႔ပ အခနကနရတာမားပါတယ။ ခြစပမႈအားလးရ႕ ၂၀-၂၅ %ေလာကပင မားပါတယ၊ (RSA ျပငေဆးခနးေတြ မာဆ ၅၀% ထပင ရတတတယဆပါတယ) ခြျပးေမြးမသာ လျဖစရ မယဆရငေတာ ကေန႔ကမၻာႀကးမာ လဥးေရေတာေတာ ေလာနသြားမာေသခာပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ေအာငကာစတနးက

ခလမဟတပါ။ သာမန ပမနေမြးလနာဆ သဘာ၀အတငး ေမြးနငေအာင စတရည လကရညေစာင၊ လအပရငေဆးသြငးန႔ မတတနငတ အဆး မသာခြခနးပ႔ရတာပါ။ ခေတာေခတ ေတြကေျပာငးကန ပါျပ။ ပမနေမြးနငပါလကန႔ ဆရာ၀နေတြ အပငးကလညး အခနကနခ မေစာငေတာ၊ သားအမထ ခေလးပစ

မတညရငလညး ျပျပငဖ႔ ႀကးစားမေနေတာ၊ လနာေတြအပငး ကေတာလညး ဗကႀကာႀကာ အနာမခ ခငေတာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

82

(ေဗဒငကနးအရ ေမြးလတအခနမာေမြးဖ႔တ႔၊ အသျပာ ကစၥတ႔ေတာ ဥာဏမမလ႔ မေဆြးေႏြးလပါ) ေရာငးသ ၀ယသအသတ ေနတာမ႔ ေနာကဆးေတာ ခြခနးစျပ ေရာကကနႀက တာမဆနးပါဘး။ ေနာကတစခကကလ

တစခါခြေမြးဘးတလနာဟာေနာငဗကေတြ ကေတာလညးသား အမကြ မာစးလ႔ ခြကခြရမျဖစ ကနတာမ႔ ခြျပးယငး ခြယငး မဆးသသရာ လညသြား ပါေတာတယ။ (မတခက။ ပထမ အႀကမခြ ထားရေပမလ

ေနာငကယ၀နေတြမာ သဘာ၀အတငး ေမြးနငဖ႔ အလားလာ က၇၀% ရပါတယ၊ ဒါေပမ ဘယဆရာ၀နမ ဒကၡခ ႀကးစားတာမေတြ႕ဘးပါဘး၊ ရရငေတာ လရမာပါ) ဒါရ႕ ေနာကကြယမာ လမသ သမသတျပနာက

ခြေမြးလနာဆတာက ပထမဥးစားေပးပါ၊ (သကအသက ၂ေခာငးကး) ဒေတာ အေရးေပၚအခနမာ ခြေမြးလနာ န႔ဆလကရရင ကနလနာေတြမာ ကဆးျပသာမတ၊ ေစာငေပေတာေပါ။

ကၽြနေတာ အထကမာေျပာခတ လနာမးေတြ အျပငပစမတတ အျခားအပစတစခ ရပါေသးတယ၊ အဒါကေတာ

ကယနငငမာထက ဒနငင မာပအေတြ႔ရမားမယ ထငပါတယ။ ဒလနာေတြက အေရးေပၚ ေကာ နာတာရည လနာေတြပါျဖစျပး အသကရငနငစရာ အခြငအလမး အေတာနသေတြပါ။ အမားဆး ေတ႔ြရတာက ဥးေခါငးဒဏ

ရာရလ႔ ခြစပ ရတလနာေတြပါ။ ဒနငငမာ အမ းသားေတြက ကၽြနေတာတ႔ တငးရငးသားအခ႕ ေဆာငဓါးကငသလ၊ (မလာမး) လ႔ေခၚတ ထပကဘလးန႔ တတတစမ းကင

ေလရ ႀကပါတယ။၂ေပခြ ၃ေပခန႔ ရတတပါတယ။ ဒေတာ အခငးခငး ျပနာျဖစလင (မလာမး) န႔ေျဖရငးႀကတာ မားေတာ ဥးေခါငးဒဏရာန႔ ခြခနး မာအေရအတြကကလညးမနပါ။ နနပါးပါး ဥးေခါငးခြ ေအာက ေသြးေျခဥတာမး၊ ဥးေႏာကအႀကးအကယ မပကတာမးေလာကေတာ ရငလမး ရပါတယ၊ လပေပာပါတယ။

ဒါေပမ ဘယလမသတ ျပနလညမလာတ အေျခေနသပဆးတ လနာေတြကေတာ မခြခငကတညးက ရငခြရကေျခတစလမး လမးေနျပးသားပါ။ ဒလလနာမးက ခြလညးမထးပါ၊ ခြျပးေနာကေန႔က ၀ဒထမာမျမငရေတာပါ။ တခ႕လညးခြခနး၀ငခါနးမ ေရာသြား တာေတြမနပါ။ ဒါေပမ သတ႔က

အေရးေပၚလနာေတြဆေတာ ကၽြနေတာတ႔ေမေဆးအေနန႔ ျငငးခြငမရပါ။

နာတာရည ေရာဂါသည ေတြထက ကငဆာသမားေတြ အေတာမားမားမာေတြ႔ရ တတတာက၊ အခါေနာငး ေရာဂါက ြမးမ ေဆးရေရာက လာသေတြပါ။ ဥပမာ- အစာအမ ကငဆာသမား၊ ကငဆာဆေတာ အရးေပၚ

အေရတငန႔ ၀မးပကမာ အလးန႔ ေရဖငးစြျပး စဥ႔အး တစလးေလာက ကယေနတလနာ။ ဒါကခြစပ ဆရာ၀နက ခြဖ႔စာရငးတင လာေတာ ကၽြနေတာတ႔ ေမေဆးအေနန႔ အေတာဥးေႏာက စားရပါတယ။ သာမနလျပနး အေနန႔ ပစဥးစားအးေတာ၊ ကလ႔မရနငေတာတေရာဂါ သြားခြလ႔ေကာ လနာအတြကခဏ ေလာကပ သကသာခြငရမာ၊

သခစားရမ ခြစပဒဏ ေမေဆးဒဏ န႔မမတနပါ၊ ခြခနးထမာတင အသကေပာက သြားနငပါေသးတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဆမာသာ ဆ အမသာျပနေခၚသြား စားခငရာ စားပါေစ ဆျပးျပနလႊတ လကရင

လနာရငေတြလညး နားလညပါလမမယ။

ခဒနငငမာ ကေတာ ခြမဆရာ၀နကလညး သ႔တာ၀နက သမနေပါသြပရ႕ စကားကငားသးရ ရငေတာ " ခတမယ၊ ထစမယ၊ ပါးပါးလးမယ " ပ၊ ( ေနာကဆးစကါးေတာမပါဘးထငပါတယ၊ ပါးပါးလးရ ေလာက ေအာင ဒကလေတြက မတတနငႀကပါဘး၊ ဆငးရႀကပါတယ၊ ဆရာက ကနေတာ ရးထးစ လညးမရပါဘး) လနာေတြ

ေနာကဆကတြ ဘာျဖစမယဆတာ သတ႔အလပ မဟတသလပါပ။ ခကတာက ကၽြနေတာ တ႔ေမေဆးအပငးမာ ေမေဆးဒဏမခနငေလာကတ အေႀကာငးျပခက တစခခရရငေတာ ပယလက လ႔ျဖစေပမလတငးကေတာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

83

ခြစပဆာဂငန႔ ဖကျပငျငငးမေနေတာပါဘး၊ အခ႕လညးပ နားလညပါတယ ခြခငလြနးလ႔ ခြေနတာမဟတပါဘး။ ဒါေႀကာငမ႔ ကၽြနေတာတ႔ န႔တးတးတတတတေလး လာညတတ ႀကပါတယ။ လနာက အေႀကာငးတစခခ

ျပျပးပယေပးဖ႔ ေတာငးပနတာပါ၊ (ေမေဆး ဆရာ၀နက ေမေဆးမေပးနငလ႔ ဆရင သတ႔ အာပတလြတသြားတာေပါ) အမနေတာ လမကငားတာပါ၊ ကၽြနေတာတ႔ အေနန႔ကေတာ ဒါမးလပလပ

ေပးရတာ ဗကအငားန႔ ဓားထးခရာကေနတာမ႔ ခဏဏေတာ မလကေလာနငပါ၊သတ႔မလပသင ဘးထငရင သတရရ အစကတက မတငန႔ေပါ။

တးတကတ အေနာကနငငေတြ မာေတာ ဒကစၥမးဆ ဆရာ၀နန႔ လနာပြငပြငလငးလငး ဖြငေျပာ ေဆြးေႏြးျပး ခြသင၊ မခြသငဆးျဖတ လ႔ရပါတယ။ လေတြရ႕အေျခခ ဗဟသတန႔သတ႔ရ႕ယဥေကးမႈအရ ျပနာမရပါ။

ေသမလနာကလညး သလပသငတာေတြ အခနမလပသြားနငတာေပါ။ ဒအာဖရက မာေတာ (" အခြစပခလနာရ႕ သေဘာတညခက "စာမာ ကၽြနေတာေရး ဘးျပးပါျပ၊ ကၽြနေတာမတေဆြႀကး Dr Tuppin ကလနာက

အရအတငး "မငးေရာဂါက ခြလညးမထး မခြလညး မထးဘး" လ႔သြားေျပာမ လ႔ျပနာ အေတာတကသြားတာ) လေတြက မရတာထက မသတာခက လ႔ေျပာရေအာငကလညး၊ သတ႔ေတြက (မကလးေလး အ၀ငးသားန႔)

သလညးမသ၊ ရလညး မရ ခသတ႔ေဆးရ လာတကတာေတြ ခြစပမႈ ကနကစရတ စတာေတြအားလး ကအစးရကအကန ခတာမ႔ သတ႔အေနန႔ပစရာမရ။ ဆရာ၀န ေတြလပခငရာ လပေပါ၊ သနားစရာ

လေကာငးပါတယ၊ သတ႔ရ႕စတထမာေတာ ခြလကမယ ဆရငကပ သတ႔ေရာဂါအားလး ေကာငးသြားမယ လ႔ထငေနတတႀကတာကး။

ကၽြနေတာတ႔ Queen Elizabeth ေဆးရႀကး ဆတာက ဒနငငမာ တစခတညးေသာ အထးကေဆးရႀကး ဆေတာ

တစနငငလး အတငးအတာန႔ အနယနယ အရပရပ ကေနလႊလကတ လနာေတြကလညး ကလ႔ရတာေတြ ေကာမရတာေတြပါ ေန႔စဥ ဘယနလမမလ။ ဒအတြက လနာေတြအဖ႔ မားမား ကနစရာ မလပါ၊ ႀကကသား

တစပာ ဘးေလာကန႔တင ေတာျမ႕ေလးကေန ျမ႕ေပၚက သနာတငကားန႔ အခန႔သား ေရာကလာနငတာပါ။ (ေဆးရေရာကျပးရင စား၀တေနေရး၊ ေဆးဘး၊ ကသစရတ၊ ဘာမ ထပကနဖ႔ မရေတာ) ကားေတြက နယေဆးရ

ေလးေတြန႔ RSA ထပါ၊ ပမနအဆကသြယ မျပတရပါ တယ၊ သတ အတငးပ ဒနငငက ေတာငေပၚနငငမ႔ ကနးလမးဆကသြယေရးက အန႕မေရာကနငပါ၊ ဒအတြက လညး ပစရာမလပါ Lesotho Flying Doctor

Service LFDS ေခၚ NGO အဖြ႕ ပငSessna ေလယဥငယ ေလးေတြ န႔ေ၀းလေခါငးပါး အရပေတြမာရေဆးခနးေတြဆ ဆရာ၀နန႔ လနာေတြ က ပမနႀကပ႔ လပေပးတာ ရပါေသးတယ။ (အေမရကနက

ပငးေလာေတြပါ) တတနငသေတြ အဖ႔ သးႀကပါတယ၊ စရတက ႀကကသား ၃-၄ ပာ ဘးေလာကႀကးေတာငရတာမ႔ (ႀကကသား ကဒမာ အေပါဆးဆေပမ) လတငးေတာ မတတနင ပါ။ တတနငရငအေလာငးပါ ျပနပ႔ေပးပါေသးတယ။ ဒလကမးမာေရး ေစာငေရာကမႈ ေကာငးေနတာက၊

နမးဘးယားလ၊ အစးရက ခမးသာလ႔မဟတပါ။ လဆသက ကမၻာအဆငးရဆး နငငတစခ၊ ေရကလြရင ဘာမမထြကပါ၊ ခမးသာတနငင ေတြရ႕ NGO အကညေတြန႔ အလပျဖစေနတာပါ။ ဒမာ NGO အဖြ႔ေပါငး

တစဒါဇငေလာကရပါတယ။ (မဒတာ ပြါးဖ႔ပါ)

)

84

- Consultant & Head Anaesthetist

Queen Elizabeth the 2nd Hospital. - Maseru, Kingdom of Lesotho.

21 Jun 2010.

" (၂) "

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

85

ျပးခတ အေခါကက ကၽြနေတာက " ခြစပခသင မခသင " ဆတ စာစေလးက ေရးျပးတ ေနာကမာ ကၽြနေတာ စာရႈသမားက ကၽြနေတာက ေမးခြနးေတြ တရစပ ေမးလာလ႔ (အခ ႕လညးထပလန႔ တႀကားေပါ) ပမရငးလငး

သေဘာေပါက ေအာငလ႔ခစာ ကဆကေရးျဖစတာပါ။ အဓကကေတာ မကစ အတြငးတမ cataract အေႀကာငးပါ။ ကၽြနေတာ ကလညး တနးလနးႀကး ထားခတာကး။ အမနေတာ တမဆတာက ခြကခြ

ရမညေရာဂါပါ မခြပေပာကမယ ဆတာက ရမးကေတြ အေျပာပျဖစပါလမမယ။ ၄ငးစာေရးသ ဆလ တာက တမကမ႔မခြဖ႔ပါ၊ မ႔တယ ဆတာက မမရ႕ေနစဥလပေနက အလပေတြ ဆကမလပနင ေလာကေအာင

အျမငဆး၀ါး လာတာက ဆလတာပါ။ ဒနငငမာက ဆႏၵေတြေစာျပး မမ႔မသြားခြႀကတာမားလ႔ သကဒါက သတေပး ထားတာပါ။ ျမငေနေသးတ႔မကလးက သြားခြေတာ တခကေလးတမးေစာငးသြား ရန႔ ရငးစားျပန

မရနငေတာဘး မဟတပါလား။ အမနေတာ ခြစပခသင မခသင ဆတဆးျဖတခက က ေမေဆးန႔ ခြစပ ဆရာ၀နေတြ ေပၚမာခညး သကသက

ပခလ႔ မသငဘး ထငပါတယ။ ကၽြနေတာခလ ေျပာလကေတာကၽြနေတာ/ ကၽြနမ တ႔ကေဆးပညာ ကဘာသတာမ႔ လ၊ ဒါကဆရာ၀န ေတြရ႕သေဘာ လ႔ျပန ေစာဒက တကနငပါတယ၊ အျပည၀ေတာမမန ဘးထငပါတယ။ ဆရာ၀နဆတာ ကသလပစရာ ရတာ သလပမယေျပာမာပ။ ခြစရာရခြမယ၊ ျဖတစရာရ၊ ျဖတမယ၊ ပါးပါးလးစရာရ လးမယ၊ ( တလြမထငပါန႔၊ အေရျပားအစားထးမႈ တြက အေရျပားက ဒါးပါးပါး

ေလးန႔လးတာပါ) ေျပာမာပ။ လနာရငတာ မရငတာ၊ ရငရငလညး ဘယေလာက ႀကာႀကာ ေနရမာ၊ လနာရ႕ ေနာကခ ေငြေႀကးအေျခေနစတာေတြ ကမစဥးစားေတာ၊ ဒါအတြကသတ႔ကလညး အျပစတငလ႔မရပါ၊ ေတာႀကာ

"ခြစရာရတာမခြပ ပစထားလ႔ ေရတမနစရပါတယ" ဆတာမး ျဖစဥးမာ။

ကၽြနေတာတ႔ ေမေဆးအပငး ကလညး သတ႔ခြခငတငး ေမေဆးေပးရဖ႔ မဟတပါ။ လနာအေျခေန မေကာငးလ႔၊ "ေမေဆးေပးရနမသင" ဆျပး အေႀကာငးျပခကန႔၊ "ျငငးနင၊" ခြစပမႈက"ေရႊ႕ဆငး"နင ပါတယ။ ဒါကလ

အေရးေပၚမဟတတ ခြစပမႈေတြမာသာ လပေလရတာပါ၊ အေရးေပၚ အသကလရမ အေျခေနမ းမာေတာ "ဒါးခတရာလက၀ငမလ" ေတာတာမား ပါတယ၊ ေတာႀကာ "ခြခငပါရ႕န႕ ေမေဆးဆရာက မေပးလ႔ ဆတာမး"

နာမညႀကး မာေသခာတာမ႔၊ မရမနးသသန႔ ရလရျငား ခြႀကရတာပါ။ တစခါတစခါ ေတာလညး သပေသခာ ေနတလနာဆ လနာရငကအကး ေႀကာငးရငးျပလ႔ သတ႔ဘကက ေနာက ဆတသြားေတာ လညး

ကစၥတစချပတသြားတာေပါ။

ဒေတာကာ၊ ခြစပခသင မခသင ဆရာမာ၊ ခြစပ၊ ေမေဆး ဆရာ၀နေတြအျပင လနာ/လနာရင ၃ဥး ၃ဖလယ၊ ပတသကေနပါတယ။ ဒေနရာမာ ေငြေရးေႀကးကစၥ ကလ မပါလ႔မျဖစ

ဘးထငပါတယ။ ကၽြနေတာ ကယေတြ႔ အျဖစေလးတစခ ရပါေသးတယ။ ႀကာေတာႀကာပါျပ ကၽြနေတာရ႕ ငယသငယခငး တစေယာက န႔ပတသကလ႔ပါ၊ တစေန႔ သကသ႕ႀကးေတာ

ရ႕ အဆပဓါတမနႀကး ကငျပး ေပါကခလာပါတယ၊ ႀကညလကေတာ အဆပထမာ အသားလးႀကး၊ အဒါခြရမယ လ႔သ႔ဆရာ၀န ကေျပာလ႔ လာတငပငတာပါ။ ကၽြနေတာလညး လက

လမးမသေရြ႕ ေလလာစစမး ႀကညမေတာ၊ သေျပာသလ ခြပါျပတ၊ ေအာငျမငသြားေတာငမ အလြနဆးေနရလ ၂ ႏစ ၃နစ၊ ခြတာရယ ဓါတကငတာရယ၊ ကနကစရတက အဒတနးက

တင ၁၀သနးေလာကကမာ။ သ႔ႀကးေဒၚက အသက ၇၀ေကာေနပါျပ၊ သငယခငး မဘေတြက အစးရ၀နထမး ဆေတာ၊ ကၽြနေတာ အႀကေပးလကတာက အမမာပေအးေအးထား ျပစ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

86

စားခငတာစားပါေစလ႔။ ကၽြနေတာစကား သတ႔နားေထာင ျပး သ႔ႀကးေတာက ၃ႏစေလာက ေအးေအးေဆးေဆး အသကရည သြားခပါတယ။ ဒအျဖစကကၽြနေတာ ေမပငေနပါျပ။

သငယခငးျပနေျပာျပ လ႔သာသတရမတာပါ။

ဒနငငမာေတာ ကၽြနေတာတ႔ဆ မာန႔မတတာက ခြမသက ခြမယဆ ခမလနာေတြ ကလညး မျငငးေရးခမျငငးပါပ။ ကၽြနေတာ မေမနငတျဖစရပ (ႀကး) တစခရခဘးပါတယ။ ယမန နစကတငပါ၊ အဒေန႔က ေနာကရကမာ ခြမလနာေတြက ၀ဒထမာ ႀကစမးသပဖ႔ သြားေတာ တမထးျခားတ လနာတစေယာကကေတြ႔ရ တာပါ။ ထးဆ အဒလနာ အမးသမးႀကး ကတင ေဘးမာ နာ(စ)ေတြ ၀ငး၀ငးလညျပစေနႀကလ႔ပါ။ လနာက

အသက ၈၄ နစ ေလာကရတ အျငမးစား သနာျပခပႀကးမ႔ ခလ၀ငး၀ငးလည ေနတာမဆနးပါဘး။ သ႔ေရာဂါကေတာ၀မးပကထက အလးတစလးေတြ႔လ႔၊ ခြထတပစဖ႔ပါ၊ ေဆးပညာ အရေတာ

မမရ႕ကယေပၚမာဘာ အဖအႀကတ မမထားသင ဘးဆတာမနပါတယ။ တစခနခနမာ ကငဆာျဖစမလာနငဘး လ႔မေျပာနငလ႔ပါ၊ (ဒါဆဆကလပေပါ) ဒါေပမ ဒလနာေပၚမာကၽြနေတာ နနဘ၀ငမကတာက အဓကအားျဖင သ႔အသကရြယပါ။ ကငဆာဆတာက ေန႔ခငးညခငး ေကာကခါငငခါ ထျဖစတတတာ မးလညး မဟတသမ႔၊

ဒဆရာမႀကး ကလမသတာ လညးမဟတပန႔ ဘာေႀကာငမား ခြခငေနတာပါလမ လ႔ပါ။ သ႔ကယသမား အသက ရာေကာေနနငမယ ထငေန လားမသ။ ဒါန႔ လနာန႔ စကားေျပာႀကျပးတ ေနာကမာ ကၽြနေတာ

လ ပြငပြငလငးလငး ပဖြငေမးမပါတယ။ (မခြဖ႔ေျပာတာေတာ မဟတပါ၊ ေတာႀကာ ေဆးရးသညက ကန႔လန႔ လ႔အထငခေနရဥးမာ) သကေတာေအးေအးပါပ။ သ႔တြကဘာမ မပပါန႔၊ သကေဒါငေဒါင ျမညေအာင ကနးမာ

ပါတယတ၊ ကၽြနေတာက ျပနေတာငအားေပးလကပါေသးတယ၊ ခလေျပာနင ေအာငလညးသ႔ ေဆးစစခကေတြ၊ X-ray, ECG ေတြမာကျပနာမရတာ အမနပါပ။ ဒါေပမ သ႔အသကကေတာ သေမေနပရပါတယ၊ ၈၀

ေကာဆကတက လငယေတြထက ၅ဆ ၆ဆ ပလ႔ ေမေဆး အႏရယ ရေနပါျပ။ ေနာကတစခကကလညး ကၽြနေတာတ႔ ေဆးေလာကမာ အစြလမး တစခရတာက ဆရာ၀န၊ ဆရာမအမ းေတြ ဆသာမနလေတြထက

နနေလးေတာ ျပနာပတတ တာမးပါ။

ဒါန႔ ေနာကေန႔မာ ဆရာမႀကးခြခနး ၀ငပါတယ၊ သက Matron (ေမထရြန) ေဟာငးႀကး မဟတ လား၊ ဒေဆးရမာ ရရသမ နာ(စ) ေတြ ၁၀ ေယာကမာ ၇ေယာကေလာက ကသ႔တပညျဖစခသ

ခညးမ႔ အဒေန႔က ခြခနးမာလ အေတာစညပါတယ။ ေမေဆးက ကၽြနေတာပ ကငရတာပါ၊ အားလးေခာေခာ ေမာေမာပါပ၊ သကလညး ကနးမာသမ႔ ဘာအထစ အေငါမမရခပါ။ ၀ဒထျပန

ေရာကေတာလညး ေဘးမာျပစမညလေတြ အလပယမ႔၊ ဘာမလေလေသးမရပါ။ အ၊ ခြစပျပး ဒတယေျမာက ေန႔မာေတာ လနာရတတရက ဆးသြားလ႔ အားလးက တအတႀသ ျဖစကနႀကပါတယ၊ သေနေကာငးေနလ႔ အေပါအပါး ပငထသြား ေနရာကေန ခလျဖစသြားတာမ႔ ပလ႔ပငအစရာပါ၊ သဘာေႀကာင ဆးသြားလဆတာ

အေႀကာငးေပါငး မားစြာထက တစခခ ေႀကာငပါ၊ဒါက ဒေန ရာမာ မေဆြးေႏြးလပါ၊ ဒါေပမ ေသခာတာတစခက သသာအခြမခခလင ခလခကခငး မေသနင ေသးတာ ေတာေသခာ ပါတယ။ ဘယေတာျဖစလာမယ

မနးမသေသးတ ကငဆာေရာဂါတြကဒအသကရြယ မာေတာ မခြသငဘးထငပါတယ။ ဒေနရာမာ ရလာမ အကးျမတ န႔ကယရငးရမအသကက ခနဆ သငမယထငပါတယ။ ဒါလညးမခြသငတ လနာတစေယာက

မဟတပါလား။ စာရႈသမား မနကနတ ဆးျဖတခနငပါေစလ႔ပ ထပဆပရေစ။

)

87

( အရ

၁% ဒါက

TB

" " )

- 9 July 2010

- Maseru, Kingdom of Lesotho.

"

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

88

သ႔ဇာတလမးက မသနားမလည သေတြအဖ႔ေတာ အေသးအဖြ ကစၥေလးတစခပါ။ ဒါေပမ နားလညသေတြ အဖ႔ေတာ ဟာသႀကးလျဖစေနတာမ႔ ကၽြနေတာ ေရးျပလတာပါ။ျဖစရပမန န႔ ေျဖာငေျဖာငႀကး ဆန႔ကငေနလ႔ပါ။

အမနမာ ေမေဆးဆရာ၀နက လနာကစ ကငရတာပါ။ သကလနာက ေမေဆးစ ေပးရတာပါ၊ သကေမေဆးေပးျပးလ႔ သနာအေျခ တကေမ သြားျပးေနာက (ဓါးတငနငျပ) လ႔ဆမသာ၊ ခြစပဆရာ၀နက

သနာခြခြငရတာပါ။ ဒါက ခြခနး အစဥလာပါ၊ ယဥေကးမႈပါ။ ခြစပဆရာ၀နက ဘယေလာက ၀ါႀကးႀကး ဒအစဥလာကေကာလ႔မရပါ။ ဒါကလညးအေႀကာငးရပါတယ။ လဆတာကသ႔ လအပတအဆငထ ေမသြားမသာ

အခြခနငသာပါ။ မေမတေမ႔ အခနမာသြားခြမလ႔ ကေတာ၊ မလအပတ အာရေႀကာ တ႔ျပနမႈ န႔နလးခန ရပသြားတထ ျဖစသြား နငပါတယ။ ျဖစသြားတ သာဓက

ေတြလရဘးပါတယ။

ကၽြနေတာရ႕ ဆရာမႀကး ဘယလလပျပး အႀကားအျမငလြေခာသြားတယမသပါ။ ေမေဆးန႔ ခြစပ ဆတာက ဥးတညခကအေနန႔ လနာတစဥးထေပၚ လပေနႀကတာဆေပမ သးျခား တာ၀နကယစန႔ပါ။ အထကက

ဆရာမႀကးေရးသလ ခြစပဆရာက သလပခငရာကအမန႔ေပး၊ ေမေဆးက အမန႔နာခ ျပးလပေပးရတာမး မဟတသမ႔ အျမငမတနငတာေတြ လညးရႀကပါတယ။ ဒါေႀကာငမ႔လညး ခြစပန႔ေမေဆး ဆတာက

အစဥလာအားျဖင ေႀကာငန႔ႀကြကလ ကမၻာရန၊ လာန႔သြားလ အခစစမး ႀကတာ၊ တစခါတစေလ လညးေဘာလ ေဘာပတတမးကစား ႀကတာ အမားႀကးရပါတယ။ ပထဇဥေတြရ႕ သဘာ၀ေပါ။

စကားျပနဆကရရငေတာ လနာတစေယာကက ေမေဆးေပးသငလား၊ ျငငးသငလား၊ ဒါမမဟတ ခြစပမႈက

အခနေရႊ႕ဆငးသငသလား၊ ဆတာေတြက ေမေဆးဆရာရ႕အဆးအျဖတ ပညာေတြပါ။ ကနကနေျပာရရငေတာ ေမေဆးဆတာ လနာကေခတ ေမခငးလကတာထက မကပါဘး၊ တကယေတာ ခဏေသခငးလကတာပါ၊

အႀကးစားခြစပမႈ ေတြမာဆ အသကရတာပါ ရပခငးလကတာပါ။ ( လနာက သမားႏာေခါငးေပါကန႔ အသကရရတာပါ ) ျပးမေျဖေဆးထးျပး လနာကျပနနႈး ရတာပါ။ ဒါေႀကာင

ေမေဆးက ျပနလာတယဆတာ ေသရြာျပန ေတြပါပ၊ ဒေတာကာ လနာကေမေဆးေပးသင မေပးသင ဆတာက ေသေရးရငေရး ဆးျဖတခကတစခပါ။ ဒါေတြက မနမန ကနကန ဆးျဖတနငဖ႔ တြက ကၽြနေတာ တ႔

တတအပတပညာေတြထမာ ေရာဂါေဗဒက အေရးပါပါတယ၊ (ဒါေတြက အစအဆး ေျပာရရငေတာ ေဆးစာအပ တစအပစာျဖစသြားပါလမမယ) အကဥးေျပာရရင ေမေဆးဆရာ၀န တစေယာကအေနန႔ အနဆးေတာ နလးေရာဂါ၊ အဆပေရာဂါ၊ အသ၊ေကာကကပ၊ ေသြးတး၊ ဆးခေရာဂါ ေလာက ေတာေရာဂါရာတတ၊

အတငးတာတစခေလာကထ ကသတတဖ႕ လပါတယ၊ ေမေဆးေပးရ သကသက သာတတတယဆရငေတာ ဂမးဘြနးလ လငစငရ လသတသမားပ ျဖစဖ႔ရ ေတာမာပါ။

ဒေနရာမာ အေရးေပၚ ခြစပမႈ မဟတလင ေသြးေပါငတကေနလ႔၊ ရငႀကပေနလ႔၊ ဆးခတကေနလ႔၊ ဆလင

ေမေဆးေပးဖ႔ ျငငးနငပါတယ။ ဆးျဖတရ အလြယေလးပါ၊ ဒါေပမ၊ အေရးေပၚလနာမ႔ ခကခငးခြရ မယဆရငေတာ ပညာသားပါပါတယ။ ဥပမာ အအတကေပါက

ေနတလနာတစေယာက ဆပါစ႔၊ သတအတငးပ၊ ခကခငးခြရဖ႔ပါ၊ ဒါေပမ အဒ လမာပ တျပငထမာပ နလးေရာဂါထ ေနလင၊ ခြစပဆရာ အႀကက ေမေဆး သြားေပးမလား။ မေပးသငပါ၊

ခြစပကတငေပၚတင အသကေပာကသြားဖ႔ မားပါတယ။ မေပးနငဘး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

89

လ႔ အျပတျငငး လ႔လညးမျဖစနငပါ။ အအတကေပါကတာ ကခကခငးမေသနငေသးပါဘး၊ ဒေတာကၽြနေတာတ႔ လပသငတာက ခြစပမႈက ၄-၅-၆ နာရေလာကေနာက ေရႊ႕ခငးျပး

နလးေရာဂါ အေျခေနက (မေပာကနငေတာင) သကသာေအာင အရငကသ ေပးရဖ႔ပါ၊ ဒါမသာ ေမေဆး အႏရာယ သကသာမာပါ။ ဒအခနပငးေလးက လနာတြက ေသေရးရင

ေရးပါ၊( ၆နာရေလာက ေနာကက မခြလ႔လ လနာေသ ေလာကေအာင ဆးမသြားနင ေသးပါ) ဒနစခခနဆတတဖ႔ လပါတယ။ ဒါေႀကာငမ႔ ခြစပန႔ ေမေဆးဆတာက ဟနခကညဖ႔ နားလညမႈရဖ႔ လပါတယ။

ခြစပသက ဆရာႀကးလပျပး ေထာငလႊားေနမယ၊ ေမေဆးက ခပငယငယ မေျပာရ မဆရ န႔ဆ ႀကားက လနာက ေျမဇာပင ျဖစဖ႔ရပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဘြ႕လြနတကတနးက ကြယလြနသြားရာ ျပျဖစတ

ပါေမာကၡ ဆရာဥး၀ငးေမာင ေျပာေလရတစကား တစခမတမ ေနပါေသးတယ၊ ခြခနးမာ ေမေဆးဆရာ၀န ဆတာကေနာကဆး အဆးအျဖတ ေပးရမလပါတ။ လနာရအသကက မငးတ႔ရ႕လကထမာရတာမ႔၊ ကယဆးျဖတခက ကခရာမာ အားနာလ႔၊ ေႀကာကလ႔၊ ခငမငလ႔၊ မသလ႔၊ ဆျပး ဇေ၀ဇ၀ါမျဖစေစဖ႔

သတထားပါတ၊ (ေျပာရရငေတာ ေရာငသငတ ဆႏၵာ၊ ေဒါသ၊ ဘယာ၊ ေမာဟ ဆတ အဂတ တရားေလး ပါးေပါ) ဒလမမားဖ႔ ရာမာမမရ႕ ခြခနးပတ၀နးကဥ ကမမထနးနင

ဖ႔ ျပတသားဖ႔ အေရးႀကးပါတယတ၊ မလြသာလ႔ ကယကျငငးရတယ ဆရငေတာင ဆကဆေရးမာ ဒပလေမစ Diplomacy (ေျပျပစဖ႔) ရဖ႔လတ အေႀကာငးေတြပါ။ (တနဘးရတ ဒန

ေတြမ႔ ေနာငေမေဆး ညငယ ညမငယ ေတြ မတသားေစခငလ႔ပါ)

စာရႈသေတြပျမငသာ ေအာငလ႔ မႀကာမက ဒမာကၽြနေတာႀကေတြ႕ ခရတအျဖစေလးက ေရးျပခင ပါေသးတယ။ အဒညက ကၽြနေတာတပညက ခြခနးမာအကညေတာငးလ႔သြားရတာပါ။

လနာက ကယ၀နအဆပတကေနျပး မေမြးနငလ႔ အေရးေပၚ ခြေမြးရမာပါ။ ေတာငေပၚေဆးရေလးတစခက လႊလကတာ အခနေႏာငးမ ေရာကလာတာမ႔ အေျခေန လး၀ မေကာငးပါ။ သတ ပငေကာငးေကာငး မရခင၊ အဆပကလညး အေအးမျပး နမးနးယား ၀ငခငေနပါျပ။ ဗကထက ကေလးကေတာ ႏလးခနေနပါေသးတယ။

ဒလကယ၀န အဆပတကေနတ လနာမးက အေမအသကကယ ဖ႔ရာ တစခတညးေသာ ေရြးခယစရာက ကေလးက အျမနဆး ထတပစ လကဖ႔ပါ၊ ဒါေပမ

ခလနာက ေမေဆးဒဏ ဘယလမ ခနငစရာမရ။ သမကခြမည ဆရာ၀နက ခမ ေကာငးဆငးကါစ (ဘဂၤလားေဒခ လမး) ေမးႀကညေတာ သကခမ ညဂတ၀ငလာတာ၊ သ႔ေဘာစကလႊတလကလ႔သာ လာရတာ၊ ခြဖ႔ကလြရင လနာအေႀကာငး သဘာမမသတ၊

(ေကာငးေရာပ) တကယေတာ သ႔ဆရာ (နငဂးရးယားသား) က မကနာလႊခပစ လပလကတာပါ။ ဒေတာ မငးန႔ငါမလပနင၊ ေမေဆးမေပးနင၊ မငးဆရာက ေခၚေခ၊ ဆေတာ၊ သ႔ဆရာ

က ဖနးန႔ပျပနေျဖတာက၊ ကၽြနေတာမေမေဆးမေပး နငဘး ဆလငလနာက၀ဒထ သာျပနပ႔လက ေတာတ။ ဒါက ကၽြနေတာက အခၽြနန႔သကသက မ၊ တာပါ။ (နငဂးရးယား လမးဆတာ

က ကမၻာေကာ လလညေတြပါ) မခြပထားလင လနာေရာကေလးပါ ဆးမာ အားလးအသပါ။ (ဒါဆကၽြနေတာတာ၀နေပါ၊ သေဘာလေဘာ ပတလကတာပါ)ေမေဆးတင လကျပနရငလလနာရငဖ႔

အလားလာ ၁၀ပ ၁ပပင မရ၊ မေအေသလင ကေလးပါ ရငစရာလမးမရ။ ဘာလပရမလ? အေတြ႔အႀကအရ ကယကလညး ကငတြယ တတပါတယ၊

သ႔ကထေဆး န႔ လာခြပါဆေတာ၊ (ထေဆးက အသကန႔အေ၀းႀကးပါ) မလာခငလာခငန႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

90

သကယတငေရာကလာရ ေတာတာေပါ။ ပထမေတာ သေစာဒက တကခငေသးတယ ထေဆးက လနာျငမမာမဟတလ႔၊ ဘာလ႔ေပါ။ ကၽြနေတာကလညးေျပာ တတပါတယ၊ ေမေနျပးသား လနာက

ေမေဆးထပေပးဖ႔ လေသးလား လ႔၊ သ႕အသကအတြကပ နနပါးပါးေတာ အနာခသင ရငခရမာေပါလ႔၊ ေနာကျပး၊ ကၽြနေတာက ထေဆးန႔ လပခငးတာပါ၊ အစမးသကသက ခြခငးတာ လညးမဟတ။ ေနာကဆးေတာ

ကၽြနေတာက သမလြနနငပါ။ ထေဆးန႔ပ နနပါးပါးေဘးက၀ငး ခပကငျပးခြလကတာ အေမေကာ ကေလးပါအသကရငသြားပါတယ။

ဒနငငမာ Dr စးက သတ႔ခြခငတ လေတြကေတာ အေႀကာငး အမးမ းျပ ပယပယချပး မခြခငတ လနာေတြကေတာ အတငးခြခငးတယ၊ ဆတ၊ ကၽြနေတာေပၚ ေျပာတတတ စြပစြခက ေလးက စတမဆးပါ၊

၀မးသာစြာပ လကခပါတယ။ အမကခသငရငခရမာေပါ၊ မမေစတနာ မမအသဆး မဟတပါလား။

ေတာငေပၚရြာေလးတစရြာပါ

ေရာဂါေဗဒ ဆတာက အလြနကယျပန႔တာမ႔ အခကခေတြ႔လာလင သန႔ဆငရာ အထးကေတြန႔ လႊတနလႊရပါတယ၊ လႊတယဆတာက လညးသ႔ဆက လအပတကသမႈ (သ႔) အႀကဥာဏ

(specialist opinion) ရယတာပါ။ ေနာကဆး အဆးျဖတ ေပးရမာက ေမေဆးဆရာ၀န ကယတငပါ၊ ဥပေဒအရ ေျပာရရင ႀကားကဘယသ ကမ၀ငျပး ေမေဆး ခနငတယ မခနငဘးလ႔ ဆးျဖတ လ႔မရပါ။ ဒေနရာမာ

၀မးနညးစရာေကာငးတာတစခက၊ ရနကနက ပဂၢလကေဆးရအခ႕မာ၊ ေလာေလာဆယမာ ျဖစေနတာ ေခတစားေနတာက ခြရမ လနာက ေမေဆးခနငရညရမရ ေရးဥးစြာ သမားေတာဆက လႊတစမးသပခငး၊

ေမေဆးဒဏ ခနငေႀကာငး လကမတ Fit certificate ယခငးႀကတယ လ႔ဆပါတယ။ ဒါကလညး ယမနႏစက တနးက ျပငပေဆးရႀကး တစခမာ ခြစပခနးလေသမႈ ျဖစျပးကတညးက စတငခတာလ႔ဆပါတယ။ အဒတနးက

ျပနာမာ ခြစပဆရာ၀န၊ ေမေဆးဆရာ၀န အားလးအေရးယ ခခရတယ ႀကားပါတယ။ (ကၽြနေတာ ဘာမမေ၀ဘနလပါ) မေျပာေကာငး မဆေကာငး ေနာငတစခန မာဒလျပနာ မးထပေပၚ လာရငေတာ

ႀကားက လက၀ငလတ သမားေတာပါ အဆစပါေနမာ ျမငေယာငေန မပါေသးတယ။ အားမနာတမး ေျပာရရငေတာ အဒသမားေတာဆသက ခြစပခနးထက တစနစေနလ႔မ တစေခါကပင ေရာကဘးမယမထငပါ။

(သ႔အလပမမဟတတာ) ေနာကျပး၊ ေမေဆး ဆတာကလညးတစမးထ မမဟတတာ အခ႕ေဆးက နလးန႔မတတာ၊ အခ႕က အသန႔အဆင မေျပတာ။ အခ႕ကဆးခတကေစတာ ....စတာစတာေတြအမားႀကးမ႔

သမားေတာက အားလးသဖ႔ မလြယပါ။ သ႔ကဒကၡသြားေပးရာ သကသကကေနမလားလ႔ ထငမပါတယ။

)

91

( ဆႏၵ = = = = )

- - Maseru

Kingdom of Lesotho. 24 July 2010

"

Spinal Spinal က

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

92

လညပငးပငး၊ လကပငး၊ စတ ဆငရာ ဆငရာ ေနရာေတြမာ ခြမယဆရင ေမေဆးမလပ ထးနငတထေဆး အမးအစား ေတြတစပႀကးပါ။

ဒါေပမ ခကတာက လဆတာနာတတတ အမးမ႔ အေသးအမႊားကစၥ ကလြရင၊ ထေဆးန႔ခြရမာဆရင ေႀကာကတတတာခပ မားမားပါ၊ ကၽြနေတာတ႔ဘကက အားနညးခက တစခကလညး ထေဆး ဆတာက

တစခါတစေလ အေႀကာမမရင အလပမျဖစတာမ႔၊ ထေဆး လ႔ဆလကရငပ လနာတငမက ခြစပဆရာ၀နကပါ၊ မကႏာ က မသာခငေတာ၊ အခနကနတယတ႔၊ လနာလကမခခငဘးတ႔န႔၊ ဆညသေတြႀကားရတတပါတယ။

ဒေတာကာ ေမေဆးဆရာ ေတြကလညး ေခါငးရႈပခမေနေတာ လြယလြယပေမေဆး ေပးခလက တတတာမားပါတယ၊ ႀကာေတာ သတ႔က ပညာသားပါပါ ထးရမ

ထေဆးမေျပာန႔၊ Spinal ေလာကေတာင မထးတတ ႀကေတာတ လေတြ ဒနငငမာ တပႀကးပါ။

ေမေဆးဆတာ ေသမငးႏႈတခမး၀ေလာကေနရတာ ဆတာ ကၽြနေတာ ေရးဘးေပါငးမားျပမ႔ စာရႈသေတြ သေဘာေပါကေလာကျပ ထငပါတယ၊ ထေဆးက ေမေဆးန႔ စာလငအဆ ေပါငးမားစြာ

အသကေဘးန႔ေ၀းပါတယ၊ ဘာေႀကာငလညး ဆေတာ ေမေဆး ဆတာက ရရငအဆပထ အရငေရာက ျပးမသာ ေသြးထ၀င၊ ေနာကဆးမဥးေႏာကထ ေရာကရတာပါ။ ထးရတေမေဆးဆ လညးအသညးတ႔

ေကာကကပ တ႔ကအရငျဖတ ရတာမ႔၊ အဆပတ႔ အသညးတ႔ ေကာကကပတ႔ ကအနညးန႔ အမားထခကေစပါတယ။ ဘာမေရာဂါ မရဘးဆရငပင ေမေဆး ဆတာက အနန႔အမား နလးရ႕အလပက အေနာငအယက ေပးတတပါတယ။ ဆေတာကာ အဒ အစတပငး organ တစခခမာ နဂရကတက ေရာဂါ

ရေနမယ (ဥပမာ နလးေရာဂါ၊ ရငႀကပေရာဂါ) ဆရငေတာ၊ ကၽြနေတာတ႔ ေမေဆးဆရာေတြ ဘရားတ ရျပသာမတ၊ ဒါေႀကာင အျခားေရာဂါ အႀကးေတြထားေတာ လနာမာ အေအးမေခာငးဆးတာ ေလာကရ

ေနရငပင အေရးေပၚ မဟတလ႔ကေတာ ကၽြနေတာတ႔ ေမေဆးေပးေလမရပါ။ (ေမေဆးမာ minor အေသးစား မရဘး ဆတာ မတမပါလမမယ )

ထေဆး ဆတာက ေတာခြလတေနရာ တ၀ကအေရျပား ေအာကမာတင ထးရတာမ႔ ေသြးထ ေရာကစရာမလ

အဆပတ႔ နလးတ႔ အသညးတ႔ ေကာကကပတ႔ ကဒကၡမေပးပါ၊ တစနညး ေျပာရရင လနာကေဆးဒဏ လး၀မပေစပါ။ (ထားပါေတာ Spinal ကေတာ ခြငးခကပါ) ဒေတာကာ၊ ထေဆးက ယဥလကရင ေမေဆးထက အပ တစရာမကအႏရာယ ကငးတာမ႔ ဘယသေတြဘာေျပာေျပာ ကၽြနေတာေတာ လပသကရငလာေလေလ ထေဆးက ပခစလာေလပါ။ ေျပာရမယဆရင ေသြးတး ဆးခတက ေနသေတြ၊ ရငႀကပပနးနာ၊ ႏလးေရာဂါ၊ ထေနသေတြ အတြကထေဆးက ေကးဇးရငပါ။ အေရးေပၚ မျဖစမေနခြရမ အေျခအေနဆး၀ါး ေနတလနာ၊

ေမေဆးလညးေပးလ႔ မခနငတ လနာ ဆပါစ႔၊ ထေဆးကတကက ကယတငရငပါ။ ေငြေႀကးအရ တြကမယဆရငလညး ထေဆးက ေမေဆးဘးန႔စာလင ကနစြနးရြကအခဥရညဟငး

န႔ႀကကသားဆပဘးေလာက ကြာပါတယ၊ ေဆးန႔ အပေလာကရရင ထေဆးက ဘယေနရာမာ သြားေပးေပး ေပးလ႔ ရေနပါျပ၊ ေမေဆးလ ေဒၚလာ သနးေကာတန ေမေဆးစကေတြ မလပါ။ ဒါေပမ ဒကလနာေတြ အဖ႔

သတ႔အပထကတစျပား မစက ရတာ မဟတေလေတာ၊ သတ႔ဒါေတြကနားမလည တာမဆနးပါဘး။ အားအားရ ေမေဆး န႔ပအပခငေနႀကတာမ႔၊ "ေမေဆးဆတာ တနဘးႀကး စြာေပးရတတတယလ႔၊ တခါတရ အသကန႔ပင ရငးရတတတယ" ဆတစာတမးေလးက ခြခနးမာကၽြနေတာ ခတထားပါတယ။ ေမေဆး မေတာတဆ ျဖစလ႔

ႏလးရပသြား တလနာတစေယာက အဖ႕ျပနရငတာခပ ရားရားပါ၊ ထေဆးလေတာမညာပါ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

93

Spinal ကအထးသျဖင ဗကခြေမြး ရတလနာ (ဆဇာ) Caeser ေတြအတြက အသငေတာဆးပါ။ မေအက

ေမေဆးေပး လကရင ဗကထက ကေလး ကပါေမေစတာမ႔ ကေလး ပါမြနးတတ ပါတယ။ ကေလးမြနးလင အနညးန႔အမား ဥးေႏာက ေတာထခကတတပါတယ၊ Spinal ကေတာ ကေလးတြက အေကာငးဆးပါ၊

ဒကၡမေပးသေလာကပါ။ ကၽြနေတာတ႔ ဆမာဆ (ဆဇာ)ေတြအားလးလလ ထေဆးန႔ ခြျပး မလြသာတ လနာေတြ ကမသာ ေမေဆးသးပါ။ ဒါေပမ ကၽြနေတာ ၁၉၉၄ ခနစကယနငငက ထြကလာျပး နမးဘးယား နငင

စေရာကေတာ သတ႔ကေျဗာငးျပန (ဆဇာ)အားလးလလ ေမေဆး န႔ခညး လပေနတာျမငရေတာ အေတာစတပက မပါတယ။ ေမေဆးဒဏ န႔ကေလး ေတြဘယေလာက မားမားဥးေနာက ထခကကနမယ

မသပါ။ အားလးက ကယလေမေဆး ဆရာ၀နခညးမ႔၊ ကၽြနေတာ လညးဘာမမေျပာသာပါ။ ခဒ လဆသနငင ေရာကလာ ေတာလညး ထနညး၄ငးပါပ၊ ေနရာတကာ ေမေဆး ေတြခညးန႔ ပါ၊ ခအခနမာေတာ ကယက

ေဘာစျဖစေနျပမ႔၊ ကၽြနေတာ လကမခနငေတာ။ ပဆးတာက ကၽြနေတာ တပည ေမေဆးနာစ ေတြအေတာ မားမားက spinal ပငေျဖာငေအာင မထးတတႀကေတာ (စကတကမ အကငမရတာ) ဒေတာကာ သတ႔က

ထေဆး ထးတတေအာင အထးသျဖင (ဆဇာ) မာထေဆးထး ေအာင စမခကခ အေတာက လပယခရပါတယ။ ( ႀကႀကကလ႔ေျပာရရငေတာ ဒေနရာမာ မာလာ၀က တပညေတြကေတာ အထး ေျပာစရာမလ ေအာင Spinal

မာ ေတာႀကပါတယ)

ေအးခမးတ ျမ႕ငယေလးတစျမ႕။

ကၽြနေတာက ခလအမႊနး တငေနေတာ ထေဆးကလး၀ အႏရာယ မရဘးလ႔ေတာ မထငမတေစလပါ။ ေမေဆးကေျမြေပြးန႔ ႏႈငးမယဆရင (နငးေလာကပါတယ၊ ေျမေပြးအငယေလးကကလညး ေသမာပါ) ထေဆးက ေရေျမြေတာမဟတပါ။ ထေဆးကလညး သ႔အဆပန႔သပါ။ ထေဆးေႀကာင အသကေပာက သြားရတလနာေတြ လညးရပါတယ။ သကလညး အမားမခပါ၊ မားလ႔ကေတာ၊ ဥးေႏာကထ ေရာကသြားျပး ပထမအဆငမာ'တက' မယ၊ ေနာကအဆငမာ သတလစမယ၊ ေနာကေသတထ (Convulsion, Coma & Death) ျဖစေစနငပါတယ၊

ႏလး ေပၚမာလညး ပထမအဆငမာ အခနေႏးေစျပး ေနာက ႏလး ရတတရကရပ (Cardiac arrest) ေစ၊ ေသေစနငပါတယ၊ (ထေဆး ကေတာ အခနမ သရင အသကျပနလ နငပါတယ) ခလျဖစရတာ

အႀကာငးအမ းမးရပါတယ။ ထေဆးန႔မတညလ႔၊ ေဆးလြနသြားလ႔၊ ေသြးေႀကာထ မားေရာကသြားလ႔၊ စတာေတြပါ။ ထေဆးမာ Maximum lethal dose (အမားဆးေပးနငတ၊ လြနသြားရင ေသနငတ ပမာဏ) ဆတာရပါတယ။ ကၽြနေတာရ႕နစေပါငး မားစြာေသာ အေတြ႔ အႀကအရေျပာရရင ေတာ(ပငနစလငလ)

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

94

ေဆးန႔မတလ႔ထက ထေဆးက (ေရေျမြလ) အထငေသးျပး ေပါေပါဆဆ အလြနအကၽြေပး မလ႔ျပနာတက ႀကတာ မားပါတယ။ မညာစတမး ေျပာရရငေတာ၊ တကသစစ လငယ ဆရာ၀န အေတာမားမားက ထေဆးရ႕

အႏရာယ၊ ထေဆးလြန သြားရင ေတြ႔ရမလကၡဏာ ေတြကသပင မသႀကပါ။ ခလဆရတာ ကၽြနေတာကယေတြ႔မ႔ပါ။ မတမတရရ နမးဘးယား မာတနးက၊ ျမ႕မကႏာဖး (အဂစ စးပြါးေရး သမားႀကး)ရ႕

၇နစရြယ သားေလးက circumcision (ကလားလ ရငျပတာပါ) လပရာမာ၊ ထေဆးေႀကာင အသကဆးရးရတာ ႀကဘးပါတယ၊ ပဆးတာက ထေဆးထး အျပး ခြစပ ကတငေပၚမာ ကေလးက တဂစဂစန႔ 'တက' ေနတာ

ကပင၊ သ႔ဆရာ၀နက ဘာေႀကာငမနး မသ၊ ဥးေႏာကထ ငကဖားပး၀င တယ Cerebral malaria ျဖစတယ ထငေနတာ။ အမနေတာ သအယလြသြားတာပါ။ ကေလးပ၊ စကတက ေမေဆးန႔လပ သငတာေပါ။ (ကေလးက

နာတယဆတငး ထေဆးထပထပ ထးလ႔ေနမာပါ) သထးလကတ ထေဆးက ေနာငစစ ႀကညလကေတာ လႀကးတစေယာကစာ ေလာကရေနတာ ေတြ႔ရပါတယ၊ (နာတတတလေတြ ထေဆး ထပထပေတာငး တတတလေတြ သတထားဖ႔ပါ) ေနာကဆးေတာ " Circumcision လပယငး ဥးေနာကထ ငကဖားပး ၀ငသြားတာပါ " လ႔ ဆျပး ကစၥျဖတလကရပါတယ။ ဟအရပ မာက ငကဖားကလညး ေပါတယေလ၊

ကၽြနေတာကေတာ အဒတနးက ႏာေစးေန လကပါတယ။

တခါက ကၽြနေတာ မတေဆြ သြားဆရာ၀န တစေယာကက သြားနႈတယငး အသကဆးရႈးရ တလနာေတြ ႀကဘး တာေျပာျပပါတယ၊ (သြားႏႈတ တာလညး အသကန႔ ရငးရတယလ႔ သဆလရငးပါ) ကၽြနေတာက

ဒါေတြအားလးဟာ ထေဆးေႀကာငပ မဟတလား၊ ဆေတာ သ၀နခသြားရပါတယ။ ဒမာလညး (ကငညာ နငငသား) ဆရာ၀နတစေယာက၊ ႀကးပါျပ၊ ကၽြနေတာက သ႔လနာ လကေမာငးရငးက

ဥသစသး အရြယေလာက အလးႀကးကခြရာမာ (တြကခကျပး) ထေဆး တစလးစာထက ပမေပးပါန႔ လ႔ႀကသတ ေပးထား တာကမ နစလးေပးခလကလ႔၊ မေသေကာငး မေပာကေကာငး အျဖစတစခ မႀကာမကမ ႀကခရ

ပါေသးတယ။ (သ႔လနာက ပနးနာေရာဂါ သညမ႔ ကၽြနေတာက ေမေဆး အစား အႏရာယကငးမ ထေဆးန႔လပခငး ကာမျဖစရ တာပါ၊ ဒေနရာမာ ထေဆးအျပစမပါပါ )

တခါကလညး မကစဆရာ၀နတစေယာက က၊ သကယတင မကလးထ ထေဆး ထးထအျပး လနာကျငမလြနး

လခညလား ဆျပး ကၽြနေတာက လမးအကည ေတာငးပါတယ၊ ေျပးစစ ႀကညလက ေတာ၊ သ႔လနာ အသက ၈၀ေကာ အဖးႀကးက ႏလးရပခငခင ျဖစေနတာ ေတြ႕ရလ႔၊ အေတာက

အသကလ လကရပါေသးတယ။ (ဒါကလညး ထေဆးေႀကာင ဆတာ သမသ လကပါ) ရနကနမာ ကၽြနေတာမတေဆြ မကစ ဆရာ၀န တစေယာက ကေတာ သ႔အျပင ေဆးခနးမာ ခြသမ မကလးေရာဂါ

ေတြအားလး အတြက ေမေဆး ဆရာ၀န တစေယာကက ပမနအနားမာေခၚထား ေလ႔ရပါ တယ။ သ႔လနာေတြက ထေဆးန႔ ခညးလပတာပါ၊ သစာတတတယ ဆရမာပါ၊ မေျပာေကာငး မဆေကာငး ထေဆးန႔ လပယငး

လနာတစေယာကေယာကမား အသက ဆးရႈးသြား ခရင သ႔ေရ႕ေရး ထခကမႈက ေမေဆးဆရာ၀န ကေပးရမာ န႔မ ကာမမာမဟတတာ ေတာေသခာပါတယ။

ကၽြနေတာက ခလထေဆး အႏရာယေတြက ေရးျပေနရတာက အဓကအားျဖင ထေဆးကငမည မးဆကသစ ေဆးပညာရငေတြ မေပါဆေစခငလ႔ ေစတနာန႔ပါ။ ေျပာရမယ ဆရငေတာ ထေဆးက အဆးႀကးမဟတပါ၊

သးတလ ေပၚမတညပါတယ။ မးကသး သလေပါ ရရေသေသန႔ သးရငမတေဆြပါ။ က၊ စာရႈသမား ဘာကေရြးမလ၊ ထေဆးလား၊ ေမေဆးလား ?

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

95

" ဗဒၶဘာသာ ကသက၀င ယႀကညလာသ အေနာကနငငသားတစေယာက"

နမးဘးယား နငင ရ႕ျမ႕ေတာက Windhoek ၀ငးဟတပါ၊ ဂာမနနာမညပါ။ ၀ငးဟတရ႕ Pioneer Park လ႔ေခၚတ လကနတန ဆပျငမ ရပကြကတစခရ႕ ဂာမန အမညန႔ပ လမးသြယတစခမာ ႏစထပ

တကသစေလးတစလးရပါတယ။ အဒတက ေလးရ႕ မကႏာစာမာ ခပထားတ ဆငးဘတေလး မာ ေရးထား တာက " Anicca Avenue " ပါ။ "ဗဒၶ"ဆတာ ကပင ႀကားပငမႀကားဘးတ၊ ခရစယနေတြ ႀကးစးတ ဒလနငင

မးမာဒစာေလးရ႕ အဓပၸါယက သတသ အလြန ရားလမမယ ဆတာေသခာပါတယ။ ဘာလ႕လဆေတာ Anicca ရ႕အဓပၸယက ပါ႒လ "အနစၥ" ကေန အဂၤလပလက တကရကဘာသာျပန ထားတာမ႔ပါ။ (အနခ

လ႔အသထြကပါတယ)" အနစၥ ေဂဟာ " လ႔၊ ဘာသာျပနရမာပါ။ ဂာမနလညးမဟတ အဂၤလပလမကတ နာမညမ႔ ေတာရလသဖ႔မလြယပါ။

ေကာကတနး ေရလညဘရားမာ

" အနစၥ " လ႔ဆလကေတာ ကၽြနေတာတ႔ ဗဒၶဘာသာ ၀ငေတြအဖ႔၊ အထးေျပာစရာ လမယမထငပါ။ " မျမျခငးတရား၊ ေသျခငးတရား" ေပါ။ ဒအမေလးရ႕ ပငရငကဒနာမညေလး ကမညထားတာ ကလညး မသလ႔၊ တကဆငမႈ သကသကမဟတပါ။ တမငရညရြယခကန႔ပါ။ သ႔နာမညက Ludo လ႕ေခၚတ Belgium နငငသား တစေယာကပါ။ ကၽြနေတာမႀကာခဏ ေရးဘးတ ကၽြနေတာ မတေဆြပါ၊ ဒနာမည ေပးထားတာက ကၽြနေတာ

ပေယာဂန႔ မကငးဘးလ႕ ဆနငေပမ၊ ကၽြနေတာ ေႀကာငေတာမဟတပါ၊ သကဒနာမည

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

96

ကေပးဖ႔ေရြးထားတယဆျပး ကၽြနေတာဆ ဖနးန႔ လမးဆကေတာ ကၽြနေတာပင လန႔ျဖန႔ သြားမပါေသးတယ။ သကသပ ကျမနမာ ဆနခင လြနးေနတာမ႔ " ကလဒ၇ယ ႀကညလပပါအး၊ အနစၥ ဆတာ ငါတ႔အဖ႔ သပမဂၤလာရ တစကါးမဟတဘးလ႔၊ ေတာႀကာ မငးအမသစေလးပါ အနစၥသေဘာန႕ ျမနျမန ကစၥေခာသြား ပါအးမယလ႕" ။

(ရနကန မာတနးကလ အသက ၈၀ ရြယ ကၽြနေတာေယာကၡမ ႀကးက "ကေအးေမာင၊ ေနေကာငးလား" လ႕ျမနမာလ သြားႏႈတဆကလ႔၊ အဖးႀကး မကလးျပးသြားရပါေသးတယ)

သက " ဗဒၶရ႕ အေျခခတရား ကက အနစၥ ပမဟတလား၊ သကဒါကအႀကကဆး ပါတ " လေတြက

ဒတရားသေဘာ ကေမပစထားျပး ရလာတ အာဏာေလးေတြ၊ စညးစမေလးေတြ ကျမတယလ႔ထငျပး ယစမးေနတာကမ ေႀကာကစရာ သပေကါငးေနတာမ႔၊ လေတြကသတေပးခင လ႔သဒနာမညက တမငေရြး ထားတာပါတ၊ ကၽြနေတာမာသ႔ကျပနေခပစရာ စကားမရေတာျပ။ လေတြက Anicca ကဘာအဓပၸါယလ

လ႔ေမးလာရင သရငးျပပါလမမယ။

လဒ ရ႕ ပရတးရးယား ေနအမ အည႔ခနးမာ

Ludo ဆတာက သတ႔ Belgium အစးရမေန နမးဘးယား ဆ Volunteer အေနန႔ပ႔ထားတ ေဆးဘကပညာရငတစေယာကပါ။ သ႔အလပက Rehabilitation Unit ေခၚဥးေႏာက အသပညာ မျဖြ႕ျဖးတ ကေလးေတြကျပစျပး ေထာငေပးတ ဘာသာရပပါ။ ကၽြနေတာအရင တစနစေစာျပး၁၉၉၃ ခႏစကတက

ဒကေရာကေနတာပါ။ သက ျမ႕ေတာမာ၊ ကၽြနေတာကေျမာကပငး အရာခါတ မာဆေတာ မင ၅၀၀ ေလာကကြာေ၀းတာမ႕ တစေယာကႏင တစေယာကဆစရာ အေႀကာငးသပမရပါ။ ဒါေပမ သ႔အလပ

သေဘာအရ နငငအႏ႕ခရးထြကရတာမ႔ ကၽြနေတာတ႔ဆ ၂လ တစႀကမ၊ ၃လ တစႀကမ၊ ဆသလသေရာက လာတတ၊ ကၽြနေတာတ႔ ေဆးရမာပတညးခတတပါတယ။

ဒလန႔ ၁၉၉၅ ခႏစ ရ႕တစေန႔ ေဆးရထမငးစားခနးမာ ကၽြနေတာ တစေယာကထ နနကစာ စားေနစဥ

ကၽြနေတာစားပြက သကးလာျပး ၀ငထငပါတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ၂ေယာက ယခငက တစခါမ သဘးႀကတာေတြမဟတ သမ႔ သ႔ကယသ ပထမ မတဆကျပး ကၽြနေတာက ဘာလမးလညး၊ ျမနမာဆေတာ

ဘာကးကြယသလ၊ ဗဒၶဘာသာ ပါဆေတာ၊ ၀မးသာအားရန႔ ထးထးဆနးဆနး ေမးခြနးတစခထပေမးျပနပါတယ။

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

97

ဒါဆ ဗဒၵရ႕ အေျခခ ၀ါဒ (Basic of Buddhism)က ဘာပါလညး တ။

ကၽြနေတာလညး ဒနငငက စေရာက ကတညးက ဗဒၶ န႔ပတသကတ ေမးခြနးေတြ အေမးခရဘးေပါငးမားျပ မ႔၊ သ႔အေမးက မဆငးမတြပ ေျဖနငလကပါတယ။ ဗဒၶမာအေျခခ ၀ါဒ ၃ခရတယလ႔။ (၁) See for yourself -

တရားစစတရားမနေတြက ကယေတြ႕ျမငေအာငရာဖ႔ (၂) Check again and again yourself - မမကယ က အျပနျပနစစေဆးဖ႔၊ န႔႔ (၃) Do it yourself - ဒါေတြအားလးက ကယတင ကငႀက အားထတဖ႕ ( ဒါေတြ ကသကနး ဆရာေတာဘရားႀကးရ႕ အေျခခဗဒၶ ဘာသာ စာအပ ထက ကၽြနေတာ ေလ လာထားဘးတာပါ၊

ကေကာငးလ႔ အရကမကြတာေပါ )

ဟတနးက လဒ ဘနေကာက ျမဘ၇ားေရာကခစဥက

ကၽြနေတာ ေျဖကႀကားရေတာ သက " ဒါဆ ဗဒၶ ရ႔၀ါဒက အားလးကယတငလပယရဒါ ခညးပါလား၊ အျပငက

တနခးရင တစေယာကေယာက၊ ဖနဆငးရင တစေယာကေယာက ကလပေဆာငေပးဖ႔ ဆေတာငးလ႔ မရဘးလား" လ႔ေမးျပနပါတယ။ ဒေတာကၽြနေတာက ဗဒၶ၀ါဒမာ ထာ၀ရဘရားတ႔၊ ကယတငရင၊

တ႔ကလကမခေႀကာငး၊ မမကယသာကးကြယရာ ျဖစေႀကာငး၊ ကယျပတာ ကယခပလ႔၊ ျပနရငးျပလကေတာ၊ သက၀မးသာအားရပ၊ သကခလ ကးေႀကာငး ဆေလာတတရားမး က ရာေနတာႀကာျပ ခမပ

ကၽြနေတာဆကႀကားရဘးလ႔ ၀မးသာတ အေႀကာငးေျပာျပး သ႔ဘ၀ ဇာတေႀကာငးက ေျပာျပပါတယ။

သကဘာသာတရားအလြနကငးရငးတ ခရစယနမသားစ ကေနဆငးသကလာတာပါ။ ဒါေပမအမားန႕မတ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

98

အလြနစးစမး တတသမ႔၊ သ႔ဘာသာက အလမကနငလ႔ဘာသာတရားမးစ ကေလလာေနသ ျဖစပါတယ၊ သ႔ဘရားေကာငးကပင ပမနသြားမတကတာပင ၁၀ႏစေကာသြားျပ လ႔ဆပါတယ။ သေလလာ

ေနတဘာသာေတြထမာ အႏၵယကဘာသာ အယအမးမး အျပင အေတြးေခၚပညာရငႀကး ေတြျဖစတ ခရစၥနာမတးတ႕၊ အးရး စသညတ႔ လညး မလြတပါ။ အခ ႕လညး ဗဒၶ၀ါဒန႔ နးစပေပမဗဒၶက မေလလာဘးပါ။ တစခါက ထငးနငင ကဇငးမယျမ႕အထသေရာကခ ဘးေပမ ဗဒၶအေႀကာငး သ႔ကရငးျပေပးမည႔သမရလ႔ ဘာမမသခပါ။ ဒါေႀကာင ကၽြနေတာကဒမာေတြ႔ေတာ ဗဒၶအေႀကာငး သလသျငား လာေမးတာပါ။ ဒမာတင ကၽြနေတာတ႔ မတေဆြ ေတြျဖစသြားႀကျပး ကၽြနေတာမာရတ အဂၤလပဘာသာန႔ ဗဒၶစာအပေတြန႔ သ႔ရတ

အေတြးေခၚစာအပ ေတြအလအလယ ဖတျဖစခႀကပါတယ။

ဒလန႔ သ အရာခါတ ကေရာကလာတငး ကၽြနေတာန႔ ဗဒၶ အေႀကာငး၊ ဓမၼအေႀကာငး၊ ေတြေဆြးေႏြး ေနကပါ။ သကအေနာကတငးသားပပ မသတာ မရငးတာေတြက အားမနာတမး နကနကခြတခ ြတ ေမးတတပါတယ၊

အထးသျဖင စတပငးဆငရာေတြ န႔ ၀ပနာ စသျဖငေပါ။ ကၽြနေတာကလညး ဒအာဖရကေရာကလာမပလေမးသေမး မားလြနးလ႔ ကယရ႕ဘာသာေရးက ေစေစစပစပ ေလလာေနရသပါ၊

ရပသာကပင တစခါမ၀ငဘးသမဟတလ႔ သ႔အေမးအားလးကေျဖဖ႔ မလြယပါ။ ဒါေႀကာငမ႔ သ႔ကျပနေျပာရပါတယ၊ ဗဒၶရ႕တရားေတြက လကေတြ႔က တရားေတြမ႔ စာေတြ႔ထက လကေတြ႔

ကက ကယတင ျမနမာနငင ကသြားျပး ရပသာတစခခ မာတရား၀ငနငရင အေကာငးဆးပါလ႕။ သကလညး လကခပါတယ။ ဒါေပမ သ႔မာလညးတာ၀နက တစဖကန႔မ႔ ခကခငး မျဖစလာနငခပါ။

၁၉၉၆ ဂလငလမာေတာ လဒတစေယာက နမးဘယားမာ တာ၀နေတြ ျပးဆးသြားလ႔ သ႔နငင ကျပန

သြားပါတယ။ သာမနအားျဖငေတာ ဒနငငမာ ပညာရင အမားစဟာ အည႔သညေတြခညးမ႔ မမတာ၀နေတြျပးစးလ႔ ျပနသြားျပ ဆလင ဒတစသက ေနာငျပနဆစရာလမးမရေတာပါ၊ ဆနဆရငစား

ကကနရငသြားႀကစျမပါ၊ ဒေနရာမာ လဒ ကခြငးခကပါ၊ သကၽြနေတာဆ မျပတစာေတြေရးရငး ေနာကပငးမာေတာ သျမနမာနငင ကသြားဖ႔ ျပငဆငေနတ အေႀကာငးေျပာပါတယ။ ဒေတာ သ႔

ခရးစဥအတြက အဆငေျပေအာင ကၽြနေတာ ဇနးန႔ ဘယလ ဘယပ ဆကသြယဖ႔ ျပနေရးလကပါတယ။ ဒလန ၁၉၉၇ ေဖဖ၀ါရလမာသ ရနကနက ေခာေခာေမာေမာ ေရာကသြားပါတယ။ ၂ပတ ဗဇာန႔ပါ။ (ကၽြနေတာကေတာ

ခြငအခနမတနေသးလ႔ မလကနငပါ)

ေရာကေတာ ကၽြနေတာဇနး န႔ေယာကၡမႀကးရ႕ေကးဇးန႔မ႔ အစစအဆငေျပပါတယ၊ သကဒနငငက တစခါမေရာကဘး တာမဟတလ႔ အျခားတးရစ ေတြလ ေလာကလညမယဆရင လညစရာေတြ တစပႀကးပါ၊ ဒါေပမ သ႔အာသသကက တရားစခနးမ႔ ေရာက မဆကမာပ ဗဟနးျမ႕နယက ေရႊေတာငကနး ဓမၼရပသာက ပ႔ေပးလကရပါတယ။ ၁၀ရကတရားစခနး၀ငဖ႔ပါ။ သ႔လနငငျခားသား တစေယာကအဖ႔ ခလရပသာ၀ငရတာ

လြယတ အလပေတာမဟတပါ။ အခကခေပါငးမားစြာန႔ပါ။ ဥးဆး ျပနာက သကတရား၀ငဖ႔ႀကတငခြင တငထားတာမဟတလ႔ ဆရာေတာက သ႔ကညအပေယာဂ အေနန႔ လကမခနငတာပါ။ ရပသာရ႕စညးမဥးပါ၊ (ကၽြနေတာတ႔ သတလြတသြားမတာပါ)ဒါေပမေန႔ေယာဂ အေနန႔ နနကသြား ညေနျပန၀ငနငတာမ႔ သ႔ကႀကပ႔ လပေပးဖ႔ သငယခငးရ႕ ကားပါစစဥေပးရပါတယ။ သ ဟမာ

အဆင မေျပ ျဖစမာက ကၽြနေတာဒကေနအရမး စးရမေနမပါတယ၊ ဘာလ႔လဆေတာ သျမနမာနငင သြားမယ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

99

ဆကတညးက သ႔အသငး၀ငးကေကာ၊ အဖြ႕အစညးအခ ႕ကပါ၊ မသြားဖ႔ ၀ငးဖက လကႀကတာ၊ စာတစတန ဖနးတစတနန႔ မနညးပါ။ ဒႀကားထကေန သသြားရတာပါ။

သတညးေတာ ခရစယနအသငးတက YMCA မာ၊ သြားသြားအားထတတာက ဗဒၶ၀ပနာ ဆေတာ

ေဘးလေတြမကစ ေနာကစရာပင၊ သကေတာ သ႔ယႀကညခကန႔သမ႔မမႈပါ။ အျခားအခကအခ ေတြကေတာ အစားေသာကန႔ အေနအထငပါ၊ အစားေသာကက မဆငးရေပမ သစားဖးေနႀကမဟတေတာ၊ ၀မးက

မႀကာမႀကာ ဒကၡ ေပးပါတယ။ ေနာကျပး ကလားထငေပၚထငေနက လက ႀကမးျပငေပၚ အခနႀကာႀကာ ထငနငဖ႔ မလြယပါ။ ဒါကအဆးဆးထငပါတယ။ သကဒါေတြက ေကာလႊားျပး ၁၀ရကစခနး ျပးေအာငေနသြား နငတာ ေတာရဇြ န႕ေတာမျဖစနငပါ။ ဒါန႔တငမကပါ၊ ေရႊေတာငကနး ျပးေတာ ရသမရကေလးမာ ဥးဘခင

ရပသာဆက၀ငပါေသးတယ၊ ဥးဘခငဆမာေတာ အေနာကတငးဆနတာမ႔ သ႔တြကပအဆငေျပတယ ဆနငပါတယ။ ဒလန႔ ၂ပတျပည႔ ေတာ ျပနထြကခြါသြားပါတယ၊ ဒါေတြန႔မေကနပေသး။အျပနခရးမာလညး

အႏၵယ က၀ငျပး ပးနားျမ႕က ဆရာဥးဂအငဂါ ရ႕တရားစခနးမာ ၂ပတတရား၀ငပါသြားေသးတယ။ အာဂ လဒပါပ။ ကၽြနေတာေတာသ႔ႀကည႔ျပး ကယကကယ ဗဒၶဘာသာ၀ငတစေယာက လ႔ဆရမာပင ရကမပါတယ။ ဒတနးကသ႕အသကက ၄၀ျပည႔လလ ပရပါေသးတယ။ သ႔ထက ၁၀နစႀကးတ ကၽြနေတာ က တရားစခနးပင

မ၀ငဘးေသး။

မႏစက လဒန႔အတ သ႔အမထမငးစားခနးမာ

သ႔ေနာကပငးဇာတလမး ကဆကရရငေတာ ၁၉၉၈ ႏစကနေလာကမာ သနမးဘးယား ကအျပးျပနေရာက

လာပါတယ။ ခတစေခါကက အရငလ အစးရအလပ မဟတေတာပါ။ ကယပင (အေႀကာျပင အေႀကာေလာ) စးပြါးေရးလပငနးတစခ ေဇာကခလပဖ႔ ပါ။ ဒအတြက ကၽြနေတာ အထကမာေျပာခတ ၂ထပတကသစ

ေလးက၀ယျဖစ သြားတာပါ။ ျပး Anicca Avenue လ႔ အမညေပးလကတာပါ။

သ႔အမရ႕ အည႔ခနးနဖးစးမာ သထငးနငငက ၀ယလာတ တစေပေလာက ရညတဗဒၶရ႕ မကနာေတာပ ရပထေလးကပထားတာ အေတာေလးက ႀကကသေရ ရလပါတယ။ အညခနးအႏ႔ မာလညး ဗဒၶရ႕ ပေတာေတြ၊

ရပထေတြန႔ပါ။ သ႔အညခနးမာ ထငစရာ ဆလ႔ ဆဖာေတြ ကလားထငေတြ ပငမထားပါ။ ႀကမးျပငေပၚမာပ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

100

ေကၚေဇာခငး စားပြ အနမေလးေတြန႔ တငပလငေခြ ထငရတာပါ။ သ႔စတကဒ ေလာကထ အေရ႕တငးဆနေနတာပါ။ သပယတငကလညးပ ေနာကပငးမာလး၀က အေန

အထင ေျပာငးသြားပါတယ။ ေသခာတာက အရငလ အေပာအပါး မမားေတာ ဟတနးကဆ ကၽြနေတာဆေရာကလာတငး ဂာမနေဆးေကာငးသ၊ ေဆးေကာငးသားေလးေတြေခၚ ညကလပေတြ

သြားညလးေပါက က၊ႀက ဘလယက ထးၾက၊ ဘယာေတြေသာကႀကန႔ပါ (ေရာမေရာရာ ကၽြနေတာလညးပါပါတယ) အစားအေသာက မာလညး အရငလ မေသာငးကနးေတာ၊ အရငက

ကၽြနေတာဆလာလင စားစရာေသာကစရာ ကားေပၚမာ အျပည႔ အျပင ေကာစရာ ေလာစရာခကစရာ အးခြကေတြ န႔လာတတသဟာ ေနာကပငးေတာ တစမယႏစမယထကမပေတာ။ စကားအေျပာ အဆမာလညး

တရားသေဘာေတြ အျပည႔န႔ပါ။

ခခနမာေတာ သ႔အမမာ စေန၊ တနဂၤေတြေန႔ေတြမာ နးစပရာ လျဖ(အမးစ) လမညး ေတြ ေခၚေခၚျပး ဗဒၶရ႕ အေတြးေခၚေတြ သကဥး ကပ ဥးေဆာငျပး ေဆြးေနြးပြေလးေတြ workshop ေလးေတြလပေနပါတယ။ လေတာမမားေသးေပမ ေနာငတစေန႔မာသ႔အမက ၀ပနာ စခနးတစခ ျဖစလာေအာင သရညမနး

ထားပါတယတ။ သ႔ေဂဟာန႔မကေစာငးထး ေနရာမာေတာ ဧရာမ ခရစယနဘရား ေကာငးႀကးန႔ စေန၊ တနဂၤေႏြ ေန႔ေတြမာ ဆလေတြစညကားလပါတယ။ သမမႈပါ သ႔လမးစဥန႕ သခတကေနပါတယ။

လဒတစေယာက ခေလာက ဗဒၶအေပၚ ယႀကညခကျပငးထနေနေလေတာ အကယလ႕ တစစ

တစေယာကကမား သ႔က မငးဗဒၶဘာသာ၀င ျဖစသြာျပလားလ႔ ေမးျငားအ သဘယလေျဖမယ ထငပါသလ၊ ကၽြနေတာေမးႀကည႕ေတာသကမဟတပါဘးတ။ စာရႈသမားမကစလညသြားမလားပ၊

ဗဒၶရ႕လမးစဥကလကသဟာ ဗဒၶဘာသာ၀င ပျဖစရမာေပါ။ ရငးေနတ ကစၥပါ။ သကသ႔ကယသ ဗဒၶဘာသာ၀င လ႔မခယတာအေႀကာငးရပါတယ။

အမနေတာ ဗဒၶရ႕တရားေတြက Universal truth တစေလာကလး စႀက၀႒ာတစခလး န႔သကဆငတ

အမနတရား ေတြပါ။ ဒတရားေတြက ဗဒၶရ႕ ေရႊဥာဏေတာန႔ ထးထြငးသခတာပါ၊ ဗဒၶကတထြငျပး ဥပေဒေတြ ခမတေရးခတာမဟတပါဘး၊ ဒါေႀကာငမ႔ ဒတရားေတြဟာ လမ းတစမး၊ ဘာသာ တစခတညးန႔သာဆငတယ၊

ကနလေတြန႔မဆငဘး ေျပာလ႔မရပါဘး။ ၀ပနာအလပဆတာ ဘယလမးမဆ ကငနငရင အကးရမည႔တရားေတြပါ၊ ဒလကငဖ႔ရာ ဗဒၶဘာသာထလညး၀ငစရာမလပါ။

ဒါေႀကာင ၀ပနာအလပ မာသမာဓရေအာင (အသက)ရသြငး ရထတတာ သ႔မဟတ (၀မးပက)

ပနတာေဖါငးတာ တစခခ မာအာရစးစက မတဖ႔ ဗဒၶကမာခတာပါဗဒၶ၊ ဗဒၶ လ႔ ငါနာမည ကတစခနလး ရြတဆေနရမယ၊ ဒါမသာငါဘရား ကယတငလမမယ မမာခပါဘး၊ ဒေနရာမာ ဗဒၶက အျခားဘာသာ

ေတြန႔စာလင အေတာက ကြာသြားပါျပ၊ တစနညးေျပာရရင ဗဒၶက အငမတန သေဘာထားႀကးတယ ဆရပါမယ။

)

101

( family ၁၆ )

-

၂၀၀၀ ( )

" "

" "

၁၉၉၄ ၁၆

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

102

Melbourne သရေကာငးဗမာနေရ႕ မာ သားအဖနစေယာက

အမညးေတြ ႀကားထကအျဖေတြမ ရားရားပါးပါး ေရြးျပးေပါငးခတာ ေသခာပါတယ။ ဒါဘာလ႕လ ဆေတာ

အမညးေတြ ကဆးလ႔၊ ေပါငးမရလ႔ မတမတနဘး ထငလ႔မဟတပါ။ ကၽြနေတာ အမညးမတေဆြေတြ လညးရပါတယ၊ ဒါေပမ ကၽြနေတာ၀ါသနာအရ သတ႔န႔ သြားအတ လာအတ မရခေတာ သပမရငးႏးခတာပါ။ ကၽြနေတာက ခရးသြားခငတယ မေရာကဘးတေနရာေတြက ေရာကခင၊ ေလလာခငတယ၊ ဘယအမညး

ေတြကမ ဒါမးဒကၡချပး မလပတာမ႔၊ ေနာကဆးေတာ ကယန႔၀ါသနာတရာ အျဖေတြန႔ ေပါငးမမဆနးပါဘး။ ေနာကတစေႀကာငး ကလညး ကၽြနေတာန႔ မားေသာအားျဖင တစကယတညးသမား လလြတ၊ သတ႔က

မသားစေတြန႕ ဆေတာ လြတလပတာခငးလညးမတ ႀကတာလညး ပါပါလမမယ။

အျဖေတြဒမာ လာအလပလပ တယဆတာက ေငြေရးေႀကးေရးေႀကာင လး၀မဟတ၊ ဒကရတ ေဗာလတယာ လခက သတ႔တြကမ႔ဘး ပဘးေလာကရတာပါ၊ သတ႔ရ႕ ရညရြယခကက ဒမာလာျပး ေဒသႏရ ဗဟသတ

ရာမယ၊ လေတြန႔ေပါငးမယ၊ သတ႔ဆမာ မေတြ႔နငတ (ဆငးရလ႔ျဖစတ) ေရာဂါ ေတြ ေလလာမယ၊ တစဖကကလညး အလပန႔ဆေတာ Tourist တစေယာက ထကအခနေတြ အမား ႀကး ပရတာေပါ။

တစခကခတ သးခကမကျပတေပါ။ (ကၽြနေတာတ႔န႔ ေတာ ကြာပ) ဆေတာကာ ရားရားပါးပါး ဒမာကၽြနေတာ လလမးန႔ ေတြ႕ရတာ သတ႔အႀကကေပါ။ နမးဘးယားမာတနးက ျမနမာဆလ႕ ကၽြနေတာတ႔ သားအဖ

၃ေယာကထ ရတာမဟတပါလား။

ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂၈ ရကေန႔ က ကၽြနေတာဆ (လဆသက) ထးျခားတဧညသည တစေယာကေရာက လာပါတယ။ ကၽြနေတာရ႕နမးဘးယား တနးက မတေဆြ Australia နငငသား Dr. William ပါ။ စာရႈသမား

မတမပါလမမယ၊ " Bushman သားအမ " ဇာတလမးတနးကကၽြနေတာရ႕ အဓက ဇာတေကာင ပါ။ အာဖရကမာ ကၽြနေတာရ႕ အဥးဆး၊ ၀ါအရငဆး အျဖမတေဆြပါ။ သကနငငတကာ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

103

ကေျခဆန႔တာ ၀ါသနာပါသမ႔ ျမနမာနငင ကလညးေရာကခဘးျပး တစေန႔ ကၽြနေတာရရာက ေရာကလာ အးမယလ႔ ေမာလင ျပးသားပါ။

သန႔ နမးဘးယား မာဆခပကလညး မတေလာက သားေလာကပါ၊ သက UK နငငအေျခစကတ VSO (Volunteer Oversea Service) က Volunteer ဆရာ၀နပါ၊ ကၽြနေတာက UNV ( United Nation Volunteer) Specialist အေနန႔ ၁၉၉၄ ဂလငမာ နမးဘးယား ကေရာကလာ ေတာ သက ကၽြနေတာထက တစလေလာက

ေနာကကျပးမ eye specialist အေနန႔ ေရာကလာသပါ။

ကၽြနေတာ အရာခါတ ေရာကေတာ၊ ေဆးရ၀ငးထမာပ အခနးတခနး ရပါတယ။ တစကယစာ တြကေတာ ကယကယ၀နး၀နး ပရေဘာဂ အျပည႔အစန႔မ႔ ေျပာစရာမလပါ။ ဒါေပမ ဒလ သကႏာရ ဆနဆနနငင မးမာ

ခလ ဖငဘာျပား န႔ေဆာကလပထားတ တစထပ အမေလးမာေနရတာက ေႏြရာသဆလင ေပါငးဖထ၀ငေနရသလပါ။ စတပကစရာ ေကာငးေလာကေအာင ပပါတယ။ အမားစကလညးဒလအမေတြ

မးခညးပါ၊ သတ႔ အမညးေတြကေတာ ဒါေလာကပတာေလာကေတာမမပါ။ ကၽြနေတာလညး ေနရငးန႔ ေဆးရ၀ငးထမာပ ၂ထပတကအမေလးတစလး ေအာကထပ တစခနးလြတေနတာေတြ႕ရလ႔ စစမးႀကညေတာ

ဆရာ၀နအခနး ဆတာသရပါတယ။ ကၽြနေတာန႔ အေပါငးသငးျဖစလာတ လေတြက မငးက ဒမာ VIP အခြငထးခတစေယာက မ႔အဒအခနး ရသငတယလ႔ ဆႀကပါတယ (ေျမာကေပးတာပါ)။ ဒါန႔ကၽြနေတာလညး ေဆးရအပခပေရးမာ စစမးႀကညေတာ၊ သတ႔မျငငးပါ၊ ဟတတယ VIP တစေယာက

ေခတလာေနဖ႔ ရတာမ႔ ကၽြနေတာမေပးနငတာပါတ။

ကၽြနေတာလညး စတ၀ငတစားန႔ ေန႔စဥ ေစာငႀကညေနလကတာ မႀကာမမာပ အျဖဆရာ၀နတစေယာက အဒအခနးကေရာကလာတာေတြ႔ရပါ ေတာတယ။ သကWilliam ပါပ။ Volunteer ခငးတတ သက VIP

ျဖစေနတာ မခခငစရာပါ။ အမနေတာ လျဖဆရငသတ႔က အထငႀကးျပးသားပါ။ ဒကစၥ အပခပေရးပငးက လေတြက သြားအေရးဆေတာ၊ ကၽြနေတာက ေတာငးပနပါတယ၊ အျခားတကခနးေတြ ဆတာက

လညးဘားေတြန႔ ျပညေနတာမ႔ ကၽြနေတာက သညးခေစာငပါ အဒအခနးမလခငတယ ဆရငလညး Will ကႀကာႀကာ ေနမာမဟတလ႔ သျပနသြားရင ကၽြနေတာပရပါေစမယ ဆတကတန႔ ႏစသမလကရပါတယ။

အမနေျပာရရင အဒအခနးက တကခနးအေနန႔ သာကၽြနေတာသတာပါ၊ အထမာ ဘယလမြနးမ ထားတယဆတာမသပါ။ လေျပာသေျပာ အရေတာ ပရေဘာဂေတြ၊ လကကာေတြက နဂ ေအာရဂငနယ

အေကာငးစားေတြလ႔ဆပါတယ။ ေလေအးစကလ ရတယတ။ ဒအမထ၀ငႀကညရေအာငက လညး သ႔ကကယသတာမဟတ။ ဒေတာ သန႔သရေအာင ေဆးရ ထမငးစားခနးမာပ (လဒ႔လ)

သန႔သြားမတဆက ယငးခငသြားႀကတာပါ။ သကလဒ႕လခပသြကသြက ေတာမဟတပါ။ လႀကးဆနပါတယ၊ ကၽြနေတာထကလညး ၂နစေလာကႀကးပါတယ။ သ႔၀ါသနာကလညး လမးေလာကတာန႕

စာဖတတာမ႔ ကၽြနေတာန႔ ေတာအကကပါပ၊ ကၽြနေတာတ႔ ၂ေယာက ညေနတငး ထမငးစားျပးရင လမးေလာက၊ ညမာ TV ကၽြနေတာအမမာ လာႀကညႀကန႔ အေတာတြမႀကပါတယ။ Bushman ဇာတလမးေလးကလညး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

104

ကၽြနေတာတ႔ ၂ေယာကခငမင မႈကေန ေပါကဖြားလာတာဆရင ပမနပါလမမယ။ သန႔ခငမငမႈကသပမႀကာလကပါ၊ သကအာဖရကက လာတာအလညသေဘာေလာကသာမ႔ ၆လေလာကအႀကာ

(၁၉၉၅ ႏစဥး)မာ ျပနသြားပါတယ။ သတ႔ဂတအတငး သ႔အခနးကၽြနေတာ ဆကေနရပါတယ။ ဒါေပမ ကၽြနေတာရလကတ အျမတက အခနးထက သန႔ခငမငမႈပါ။

ကၽြနေတာတ႔ကပ႔ေပးတ ေမာေတာႀကး

Great Barrier Reef ႀကးမာ

ကၽြနေတာတ႔ ခငမငမႈက ဆးခနးမတငပါ။ သက နငငတကာ လညသြားေနရမ အပေပာတတတာမ႔ ၁၉၉၈ မာသျမနမာနငင ကအလညလာခငေႀကာငးဆလာတာန႔ စစဥေပးရပါတယ။ ရနကနမာ အတဆႀကဖ႔ ျဖစေပမ

သက တစပတေစာျပး ဟကေရာကသြားတာပါ။ ျပနာေတာမဟတပါ။ (က Ludo ကသ႔ အရင ၁၉၉၅ ကရနကနေရာကခတာ မ႔ကၽြနေတာ မသားစ မာအေတြ႔ႀက ရျပးသားပါ) ဒါန႔ သ႔အခနမပတ ရေအာင

သအငမတနသြားလတ မႏေလး န႔အထကျမနမာျပညက ကၽြနေတာသားငယ န႔ သ႕ဥးေလး ျဖစသ သေဘၤာ အငဂင နယာ ( ျငမး ) Uncle Percy န႔ထညေပးျပး လႊတေပးလကတာ အစစအဆငေျပႀကပါတယ။ Will က

စာဂပးပါ။ Road To Mandalay ဆတကဗာေလးထငတယ၊ သအလြတကကထားျပး စတကးယဥ ေနသပါ၊ မႏေလးက တးရစသေဘၤာန႔သြား ေမျမ႕ဘကတကလည၊ ရထားန႔ ျပနလာတာပါ။ သတ႔

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

105

အားလးေပာခႀကပါတယ။ ေနာကကၽြနေတာရနကန ေရာကလာေတာ သ႔လညခငစတက မကနေသးပါ။ ေျမပႀကးေရ႕ချပး၊ ေျမာကဖား အစြနး ပတာအန႕ ေတာငဖားက၀တရယ အင သြားရေအာင ဆလ႔ ကၽြနေတာမကလးျပး သြားရပါေသးတယ။ ဒထမာ မာနေအာငကၽြနးလညး ပါပါေသးတယ။ သကစာ

အပထမာဖတထားတာေတြပါ။ ကၽြနေတာ အေနန႔ ပ႔ေပးခငပါတယ၊ ဒါငါတ႔ နငငပလ႔ ျပခင ဂဏယခငပါတယ။ မျဖစနငတာမ႔ သ႔က ကၽြနေတာ အေမရ႕ အမးေတြရရာ သထျမ႕န႔ ပတ၀နးကဥက

ျမသပတေတာငတ႔၊ အလတစရာ၊ ဘရငညဂတ႔၊ စတာေတြကပ လကျပလကရပါတယ။ သက အေနာကနငငသား ဆေပမ ခရးသြားရတာက ဒေပဒနေပ ခနငပါတယ။ ဗဇာ ၂ပတျပညေတာ

သျပနသြားပါတယ။

၂၀၀၈ ခႏစမာေတာ ကၽြနေတာ သားရရာ Melbourne University ကအလညသြားဖ႔ရလာတာမ႔၊ Will

ကခကခငးပ သတရမပါတယ။ သေနတာကျမ႕ေတာ Cain နားက Barbinda ျမ႕ေလးမာပါ၊ Great Barrier Reef ကမၻာေကာ သႏာ ေကာကတနးႀကး ေနရာမ႔၊ ကၽြနေတာ သြားႀကညခငေနတာႀကာပါျပ။

သ႔ကဆကသြယလကေတာ သက၀မးသာအားရန႔ပါ၊ ကြကြာေန ႀကတာ ၁၀ႏစေလာက ရေနပါျပ။ ဒါန႔ ၂၀၀၈ စကတငဘာလမာကၽြနေတာ Australia ေရာက၊ Melbourne န႕တစ၀က ျမ႕ေလးေတြႏ႕ေအာင လညျပး၊ ေအာကတဘာလ ဆနးမာ Will ရရာ Cain က ေလယဥန႕သားအဖ ၂ေယာက ေရာကသြား ႀကပါတယ။

ေျပာေတာတာ တစနငငထ ဆေပမ ခရးမနးပါ။ ေဒသစခနပင တစနာရ ကြာတာပါ။ သတ႔ Queenslandျပညနယ ကၽြနေတာတ႔ န႔အေတာတပါတယ။ ပအကစြတစျပး ႀကပငအႀကးကယ စကပါတယ။ Will ကယတင ေလဆပမာလာႀကပါတယ။ ခြငတလခြယလာျပး သ႔ဆမာတစပတေလာက ေနတာက သအားမရပါ၊

သေနတျမ႕ေလးက တကကေတာျမ႕ေလးပါ။ျမ႕လညလမးမႀကး တစခပ ရတာပင မင၀ကထကပရည မယမထငပါ။ သ႔အမဆတာကလညး ရးရးေျခတရည ပဥေတာငအမႀကးပါ၊ ဘာပကာ သနမမရ တပရေဘာဂပစၥညး ေတြကပသပသပရပရပ ေလးဆေတာ ေနခငစရာေလးပါ။ ျခကအကယႀကး

ဘာဂတတကားမလညးမရ၊ သအျပငသြားေတာလညး အမေသာပငမခတ ပထားနငခတာ အစရာပါ။ ကၽြနေတာတ႔ သားအဖ ေရာကေတာ ကယပစၥညးေတြမားပါသြားရင ဆျပး ဥစၥာေျခာကမပါေသးတယ။

သ႔အမေရာကေတာ သ႔ ရ႕ Namibia က girl friend ေရာကေနတာေတြ႕ရပါတယ၊ သ႔အမမာတညးရဖ႔

ပငတ႕သြားပါတယ။ သကေတာ ဧဧပါပ။ ကၽြနေတာတ႔ အားနာမာစးလ႔ ႀကမေျပာ ထားတာပါ၊ သတအတငးပ သတ႔အျဖေတြ ထးစက သမားအမမာ တညးေလမရပါ။သန႔က ခငမငလြနး

လ႔တာပါ။ သက ကၽြနေတာတ႔ လညဖ႔ အားလးစစဥျပးသားပါ။ ေနာကေန႔မာပ အဓသြားခငတ Reef ႀကးဆ ဇမခေမာေတာႀကးန႔ သြားလည တစေနကနသမဒၵရာထ ေရဆငးကးႀကန႔ အေတာေပာခ ဗဟသတေတြ

ရခပါတယ၊

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

106

Reef ႀကးရ႕ရႈခငးပါ (ေရေအာကမ အရပမားမာ ေကာကတနးေတြပါ)

ဒေနရာမာနန ခ႕ေျပာ ရရင.........

Great Barrier Reef ဆတာက ကမၻာအဘြယတစခမ႔ ကၽြနေတာေရာကခငေနတာပါ။ အဒကသြားရတာ အေပာ ခရးသကသက မဟတပါ။ ပါတသေဘၤာသားေတြ ( သေဘၤာသမးလပါပါတယ) က tourism

တြကဘြ႕ရပညာရငေတြပါ။ ဒါေႀကာငမ႕လညး ကၽြနေတာတ႔က သေဘၤာေပၚမာပေရထမဆငးမ အႏရာယကငးဖ႔ ညႊနႀကားခကေတြ၊ အႏရာယ န႔ဆလာရင ဘယလျပမရမယ အခကျပရမယ ဆတာေတြ ရငးျပပါတယ။ ဥပမာ

ငါးမနးန႔ေတြ႔ရင ဘယလ၊ မမမာ heart attack ရရင ဘယလ၊ စတာေတြပါ။ ေရမငပတတသ၊ တြကလညး ေရငပ၀တစ၊ ေကာပး ေအာကစဂငဘးေတြန႔ လကေတြ႔ သငတနးေပးပါတယ (ဒါတြကေတာ Aus$ ၁၀၀ ေပးရပါတယ) ျပးတာန႔ ခကခငး ပေအာငလကမတ ထတေပးတာပါ။ အားလးတြက snokle လ႔ေခၚတ

ေရေအာကက ႀကညဖ႔ မကနာဖး၊ ဖားေျခ ေထာက ေရယက၊ န႔ကယေဖာဖ႔ ေဖါေခာငးတစစစ ရပါတယ။ (လခငရင အသကကယအကၤ ေတာငးနႈင ပါေသးတယ) သမဒၵရာထ ၁နာရခြေလာက ေမာငးသြားျပး

သတမတထားတ ေကာကတနးေနရာ ေရာကေတာမ ေကာကချပး ကၽြနေတာတ႔ ေရထဆငးရတာပါ။ ေမာေတာ တစစးလး ကေလးလႀကး မကနဆငးႀကတာပါ၊ စစေပါငး ၃၉ေယာက၊ အားလးေပာႀကပါတယ။ ေရကလညး ေႏြးေႏြးန႔မ႔ ငယငယတနးက အငးယားမာ သႀကၤနေပာခႀကတာ သတရစရာပါ။ ကၽြနေတာက နမးဘးယား

ေရာကမ ေရန႔မေတြ႔ ဘးတာ ၁၀နစ ေကာပငရျပမ႔ ေရထကသြားေတာ (ပလကနပါပ) ပမလာပါ။ ဒႀကားထ သမဒၵရာေရစး ကအေတာသန တာမ႔ ေရထဆငးတာန႔ ေမာေတာန႔အေတာေ၀းေ၀း ေရာကသြားပါျပ။

အသထပစရာပါ။ ဆားငေရ န႔ေရစးန႔မ႔ ေတာရေရနစစရာေတာ မရပါ၊ ဒါအျပင သတ႔ ကပပတန ကယတင အခနျပည အေပၚမေန ေစာင ႀကည ေပးေနပါတယ။ သားႀကးကေတာ ေရငပ သငတနးတက

လကေတြ႕ငပနငျပး ဆရာန႔အတ ေကာကတနး နားထအနးကပ ေရာကနငတာမ႔ ပတနပါတယ။ ကၽြနေတာကေတာ ယကရငးကနရငး ေရေပၚကေန Snokle မကနာဖးန႔ ေရေအာကက ေကာကတနးန႔ ေရာငစငါးေလးေတြ ကးေနတာ (ရပရငေတြထကလ) ေတြ႕ရတာပင တသကမေမနငစရာျမငကြငးပါ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

107

ေကနပပါျပ။ (Snokle ကခမသးဘးတာပါ၊ သကေလရပက ကေန ပါးစပန႔ ရနငတာမ႔ ေရမြနးစရာမရပါ) ကၽြနေတာတ႔ အားလးေရထက ျပနတကလာေတာ သေဘၤာဥးပငး ခနးမမာ ကၽြနေတာတ႔ ေတြ႕ခတ ငါးေတြ

Babinda ေတာထလမးေလာကစဥက

တစရကမာ ေတာ Rain forest walk ဆျပး ေတာငေပၚေတာအပထ သစေတာ တး ေခာငးေျမာငးေတြျဖတ ခရးရညေလာက ႀကရတာလညး ကကထးရးတေနကန တကရသလပါပ။ သတ႔ျမ႕ရ႕

ပငလယကမးေျခမာလညး ေရကးဖ႔ တစ ရကေခၚသြားပါေသးတယ။ ေနာကဆးျပနခါနးမာေတာ National Parkတစခဆ ေရာကပါတယ။ သ႕ဆလညရတာ အရမးကတနပါတယ။ တညးခခ န႔စားစရတ တင

သကသာတာမဟတ သတ႔ထးစ အတငး သေဘၤာခ ေတြ၊သ႔ကားဆဖးေတြမခပရေစဆတာ သလကမခပါ။ သ႕ေစတနာေတြပါ။ (ကၽြနေတာ ခလမေမာလငထားပါ လာကတညးက သးဖ႔ဆးျဖတျပးသားပါ) အခနတန

အမျပနရေတာ သ႔က လဆသ ျပနဖတခတာမ႔ ခႏစမာ ကၽြနေတာဆ အလညျပန ေရာကလာတာပါ။ Namibia ကေနသ႔အမ အျပနရသေလာက ၃ရက ေလးန႔ျဖစေအာငလာတာပါ။ ခတစခါ အားမရတာက ကၽြနေတာပါ။

အနဆးတစပတေလာက ေနေစခင ျပနျပစခင ပါတယ။

ဒါေႀကာငမ႔ အခနပရေအာငလ႔ သ႔က ေနာကဘတစကားမေစာင ေစပ ကၽြနေတာကယတင ကားန႔ ကလ ၁၅၀ေ၀းတ တစဖကနငင Bloemfontein ျမ႕မာသြားႀကခပါတယ။ ကၽြနေတာအမမာပ တညးေစပါတယ။

ဒါမလညးပ သန႔ တေနကန စကားေတြ ေျပာနင မာေပါ။ ကၽြနေတာ မသားစလညးေရာကေနတာန႕ သ႕စားေရးေသာကေရး လညးအေတာ အဆငေျပသြားပါတယ။ (ကၽြနေတာ မသားစန႔ သ ၁၂ႏစေကာႀကာ

ခမျပနေတြ႕ႀကတာပါ) ခတစႀကမ သန႔ျပနဆေတာသက အရင ( Bushman ဇာတလမးထ) ကလ မကစဆရာ၀န မဟတေတာ၊ ေမေဆးဆရာ ၀နအေနန႔ပါ၊ သေရာကျပး ေနာကေန႕မာ ကၽြနေတာခြခနး

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

108

Will ရ႕ေနအမ ျခ၀ငးတြငးမာ

က သလကလာ၊ တစေနကန အတ၀ငလပ ေလလာ ပါတယ၊ေနာကေန႔ မာေတာ ကလ၄၀ ေ၀းတ TY ေတာငေပၚျမ႕ေလးဆ မသားစန႔အတ ကားေမာငးပ႔ေပးလကပါတယ။ အျပနမာ ကၽြနေတာတ႔ ျမ႕ေတာအနးနား

တ၀ကပ႕ေပးလကနငတာမ႕ သလညးရကတတ အတြငးမာ လဆသနငင အေႀကာငး ေတာေတာေလး ေလလာသြားနငလ႔၊ ေကနပသြားပါတယ။ သ႔တနးကလပ သ႔ဆကေနကၽြနေတာ ဘာမျပနမယပါ။

ေဟာတယမာသက တစညေနစာ ျပနေကၽြးတာကလြရငေပါ။ ဒလန႔ပ ေအာကတဘာ ၃၁ရက သႀသစေတးလးယား ျပနမေန႔ ကေတာ တဖကနငင Johannesburg ေလဆပ ထကၽြနေတာပ

ကားေမာငးပ႔ေပးလကပါတယ၊ ခရးကေတာမနးပါ ကလ ၅၀၀ ေလာကေ၀းတာပါ။ သန႔ စကားတေျပာေျပာန႔ တစလညစ ေမာငးႀက လမးေတြမားႀကန႔ မ႔ ေပာစရာႀကးပါ။

Will အေတာထးျခားတ ပဂၢလတစေယာကပါ၊ သက အသက ၃၄နစကမေဆးေကာငးစတကတာမ႔

သရာ၀နျဖစေတာ ၄၀၊ ေနာကမကစအထးကျဖစေတာ ၅၀၊ မကစကဆရာ၀န လပေနရာက အသက ၆၀ေလာက ကမ အဂၤလနမာေမေဆးဘြ႕လြနထပယ ခေမေဆး အလပပ ဆကလပေနသပါ။

နဂကသလပေနတာက စာႀကညတကမးပါ။ လကလ စာဂပးပါ။ သတ႔ဆမာ ပညာေရးက တစလမးသြားန႔ ေဘာငခတမထားတာ အားကစရာပင။ အမနေတာ သတ႔ဆမာ သလလေတြ အမားႀကးပါ။ သ႔အေဖ ကယတငက တရားေဟာဆရာ အလပကေနစျပး အလပ ၄ခေလာကေျပာငး ခသပါတ။ သဆရာ၀န

ျဖစလာေတာ ေကာငးဆကတကဖ႔န႔ ေငြစဖ႔ သ႔နငငမာ ေနတာကလြရင ဘယေနရာမ အတညတက မလပပ ေဗာလနတယာ ဆရာ၀န အေနန႔သာ ကမၻာနငငအႏ႔ ေလာကသြားေနတာပါ။ ကမၻာေပၚ

သမေရာကဖးတနငငက ခပရားရားပါ။ အာဖဂနနစၥတနလညး ေရာကခဘးျပတ၊စာကလညးအရမးဖတသမ႔ သန႔စကားေျပာရတာ တကက ဟငးေလးအးႀကးပါ။ Road to Mandalay တ႔၊ Freedom from fear တ

႔စတအဂၤလပလ ေရးထားတ ျမနမာကဗာ ေတြစာေတြလမလြတပါ။ သာမနအားျဖငေတာ သကစကားန သပါ။ အပအလေတြလမေျပာတတ တကက အဂၤလပ ပစပါ။ ကၽြနေတာန႔ ဆကဆေရးမာေတာ ဘာဟနပနမမရ

ကၽြနေတာအသကတ႔ ၀ငေငြတ႔ ကေပၚတငပ ေမးတတသလ သ႔ျပနေမးလညး စတမဆးပါ။ ကၽြနေတာန႔ေတြ႔လ႔ေရးေဟာငး ေႏာငးျဖစေတြေကာ လကရအေႀကာငးရာေတြ

ေဆးပညာေတြ ေျပာႀကေတာ သခညးေျပာတာမားပါတယ။ သ႔န႔ဆကဆရတာ ကယလမးရငး တစေယာကလ

စးျမင႔ (ေမ႔ေဆး) အာဖရက ေရာက ျမနမာတစေယာက

109

ေပါေပါပါးပါး ပါပ။

သ႔ကအထငႀကးစရာ တစခက သ႔စတေနသေဘာထားပါ။ Bushman ဇာတလမးမာပႀကညေလ၊ အမနေတာ ကေလးအေမဟာ သ႔ေႀကာငသာ အသကခမးသာသြားရတာပါ၊ ဘယသကမ ဒသားအမ ၂ေယာကက ဒကၡချပး ေပးေတြ႔ရေအာင ေယာငလ႔မ မစဥးစားမႀကပါ။ သကခရစယနဆလ႔နမးဘးယား မာတနးက ဖလစပငေတြက

သတ႔န႔ Church အတလကတကပါလား ဆေတာ၊ သ Church မတကျဖစတာ သ႔အေဖဆးျပးကတကဆလ႔ဆပါတယ။ အာဂ Will ပါပ။ သဘရားမယပါ။ Namibia မာတနးက ကၽြနေတာ TV

ရတတရက ပကသြားတာန႔ အသစ ျပနလလကရလ႔ ေငြ၁၀၀၀ အေႀကြးတငသြား ပါတယ။ အဒတနးက လသပါပကြနေတာက မေတာငးပ န႔ ေငြလာေပး (ေခး) တာ။ (သ႔လခက ကၽြနေတာ ရ ၅ပ၁ပသာ ရတာပါ) Will

ကကၽြနေတာရ႕ model ပါပ။ ကၽြနေတာ သားႀကးကလညး ခမေတြ႔ဘးေပမ သ႔ကအရမး အားကပါတယ။

Will ရ႕ညစာစားပြ

ဒါေႀကာငမ႔ ကၽြနေတာေျပာခတာပါ၊ အမခနးက တစခနခနမာရမာပါ၊ Will လလမး ဘယသြားရာ မလညးလ႔။

သလအဆငရတ သမးန႔ေပါငးမလညး ကယပါ အဆင ျမငမာမဟတပါလား။

မတခက။ Will ဆတာက William ပါပ။ ပမရငးနးမႈန႕ Will လ႔ပေခၚတာပါ။

စးျမင-ေမေဆး ေခတ Maseru,

Kingdom of Lesotho 24 Nov 2010