สถานการณปจจบนขององคกร

ปกครองสวนทองถนของไทยและ

ทศทางการกระจายอานาจ

โดย

รองศาสตราจารยวฒสาร ตนไชย

รองเลขาธการสถาบนพระปกเกลา

รศ.วฒสาร ตนไชย

ｄ＠ＮＥＪＷＪＹ１；ｐＹＪ［ｃ（＼ｋＩＮ（ＸＡ（ＹＪＢ（＋ＪＴ．＞�Ｔ．＝［ｋ＠ｆ＠ＥＪＷＡＹ＞ＱＨｃ；ｊ／ＥＪＷＢ（ｃ（Ｌ�Ｙｃ／�ＹＴＩ`�ＲＸＮｆ＠ＥＪＷＪＹ１ＡＸ＠＞］（

Democracy in Siam

“The next step in our education towards democracy would

be the organization of municipalities. This will be a means of

teaching the people how to vote, and the experiment would

also prove useful and instructive. It will certainly be better

for the people first to control local affairs before they attempt

to control state affairs through a parliament.”

รศ.วฒสาร ตนไชย

“...ขาพเจาเหนวาสทธเลอกตงของประชาชน ควรจะเรมตนทการ

ปกครองทองถนในรปแบบเทศบาล ขาพเจาเชอวาประชาชนควรจะม

สทธ มเสยงในกจการของทองถน เรากาลงพยายามใหการศกษาเรอง

นแกเขา ขาพเจาเหนวาเปนการผดพลาดถาเราจะมการปกครองระบบ

รฐสภากอนทประชาชนจะมโอกาสเรยนร และมประสบการณอยางด

เกยวกบการใชสทธเลอกตงในกจการปกครองทองถน”

แนวพระราชดารเกยวกบการปกครองทองถนใน

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวในพระราชบนทก

Democracy in Siam

รศ.วฒสาร ตนไชย

การปกครองทองถน ... หมายถง

การปกครองทรฐบาลกลางใหอานาจหรอกระจายอานาจใหกบ

ประชาชนในทองถน เพอเปดโอกาสใหประชาชนในทองถนไดม

อานาจในการปกครองตนเองรวมกน โดยจะมองคกรปกครองสวน

ทองถน ซงประกอบดวยตวแทนของประชาชนในทองถนขนมาทา

หนาทในการ ปกครองทองถน ดาเนนการตามเจตนารมณ

ความตองการ และปญหาของทองถนเปนสาคญ อยภายใตการ

กากบดแลของรฐบาลกลาง

หลกการของการบรหารราชการแผนดน

การรวมศนยอานาจ

(Centralization)

การแบงอานาจ

(Deconcentration)

การกระจายอานาจ

(Decentralization)

ราชการบรหารสวนกลาง

ราชการบรหารสวนภมภาค

ราชการบรหารสวนทองถน

รศ.วฒสาร ตนไชย

ลกษณะขององคกรปกครองสวนทองถน

1. มสถานะทางกฎหมาย (Legal Status)

2. พนทและระดบ (Area and Level)

3. มอานาจและหนาท (Authority & Responsibility)

4. องคกรนตบคคล

5. มการเลอกตง – สภา – ผบรหาร

6. มอสระในการปกครอง ตดสนใจ (Autonomy)

7. มรายไดของตนเอง

8. มการควบคมจากรฐ

รศ.วฒสาร ตนไชย

ความสาคญขององคกรปกครองสวนทองถน

1. ชวยแบงเบาภาระของรฐบาล

2. เพอสนองตอบตอความตองการของประชาชนในทองถนอยางแทจรง

3. สามารถแกไขปญหาไดอยางสอดคลอง เหมาะสมกบแตละทองถน

4. เปนรากฐานของการปกครองระบอบประชาธปไตย

5. เปนแหลงเรยนร และเปนสถานทสาหรบใหความรเรองประชาธปไตย

6. เปนแหลงสรางผนาทางการเมอง

7. สามารถแกไขปญหาของทองถนในแตละแหงไดอยางรวดเรว

รศ.วฒสาร ตนไชย

องคกรปกครองสวนทองถนในปจจบน

1. องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบทวไป

• องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.)

• องคการบรการสวนตาบล (อบต.)

• เทศบาล (เทศบาล)

2. องคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ

• กรงเทพมหานคร

• เมองพทยา

รศ.วฒสาร ตนไชย

ประเภทของ อปท. ในปจจบนองคกรปกครองสวนทองถน

รปแบบทวไป

อบจ.

อบต.เทศบาล

รปแบบพเศษ

กทม. พทยา

อปท.

โครงสรางการบรหารงาน

บคคล

ระบบการบรหาร

ภายใน

อานาจหนาท

ความสมพนธกบ

ราชการสวนกลาง/

สวนภมภาค

รายไดทองถน

1. การจดบรการสาธารณะ1) การจดบรการสาธารณะในเขตทองถน

2) การจดบรการสาธารณะนอกเขตทองถน

2. การสงเสรมประชาธปไตย ความเสมอภาค และสทธเสรภาพของประชาชน

3. การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน

4. การออกขอบญญตทองถน

5. หารายไดเพอการพฒนาทองถน

อานาจหนาท ขององคกรปกครองสวนทองถน

1. การกาหนดโครงสรางการบรหารงานทองถน

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

องคกรปกครองสวนทองถน

ผบรหาร

ทองถน (Mayor)สภาทองถน

(Council)

การเลอกต�งทางตรง การเลอกต�ง

Strong Executive

พระราชบญญตการเลอกตงสมาชกสภาทองถนและผบรหารทองถน พ.ศ. 2545

การบรหารงานทองถน

2. กรอบอานาจหนาทของ อปท. ตามกฎหมาย1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 25502) กฎหมายจดตงองคกรปกครองสวนทองถน3) พ.ร.บ. กาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ ฯ4) กฎหมายท ใหอานาจแก อปท. โดยเฉพาะ

5) ประกาศคณะกรรมการกระจายอานาจเรองกาหนดบทบาทอานาจ หนาทของ อบจ.

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

รางกฎหมายใหมเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน

1) รางประมวลกฎหมายองคกรปกครองสวนทองถน2) รางพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจ ฯ3) รางพระราชบญญตรายไดองคกรปกครองสวนทองถน4) รางพระราชบญญตระเบยบบรหารงานบคคลทองถน5) รางพระราชบญญตการมสวนรวมของประชาชนในการปกครองทองถน

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

3. การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาทองถน

1) การเขาชอเพอถอดถอนสมาชกสภา – ฝายบรหาร

2) การเสนอขอบญญตทองถน3) การรวมกาหนดทศทางการพฒนา4) การเสนอความตองการและรวมสะทอนปญหา5) การรวมรเรม - ดาเนนการ – ตดตามประเมนผลใน

พฒนาทองถน ฯลฯ

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

ระดบใหขอมลขาวสาร

ระดบหารอ

ระดบเขามามบทบาท

ระดบสรางความรวมมอ

ระดบเสรมอานาจใหประชาชน

ลาดบขน

ของการมสวนรวมทางการเมอง

4. การกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

หลกการของการกระจายอานาจ ??

• การกระจายอานาจการตดสนใจ

• การกระจายอานาจการบรหารงานบคคล (คน)

• การกระจายอานาจดานการบรหารงาน

(งาน และความรบผดชอบ)

• กระจายอานาจดานการบรหารการเงน การคลง และ

การงบประมาณ

ภารกจทมการถายโอนสองคกรปกครองสวนทองถน

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

ดานโครงสรางพนฐาน

ดานการสงเสรมคณภาพชวต

ดานการจดระเบยบชมชน สงคม และการรกษาความสงบเรยบรอย

ดานการวางแผนการสงเสรมการลงทน พาณชยกรรมและ\การทองเทยว

ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ดานศลปะวฒนธรรม จารตประเพณ และภมปญญาทองถน

เปาหมายของการกระจายอานาจ

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

ถายโอนภารกจใหแก อปท. จานวน 245 ภารกจ

อปท. สามารถจดบรการไดสอดคลอง เหมาะสมกบทองถน

อปท. สามารถจดบรการสาธารณะไดอยางมประสทธภาพ

o มาตรฐานเทากบทสวนราชการเคยใหบรการ

o มาตรฐานสงกวาทสวนราชการเคยใหบรการ

ชมชน / ภาคประชาสงคม / ประชาชนมสวนรวมในการจดบรการสาธารณะ

การพฒนาคณภาพชวตของ

ประชาชนในทองถน

5. การรเรมนวตกรรมทองถนลกษณะขององคกรปกครองสวนทองถน

เคร องมอสาคญในการขบเคลอนบทบาทองคกรปกครองทองถน

องคกรทางการเมอง องคกรกงราชการ องคกรของประชาชน

องคกรปกครองสวนทองถน

ป พ.ศ. รายไดทองถน

(หนวย:ลานบาท)

สดสวนตอ

รายไดรฐ

2548 293,749.00 23.50 %

2549 327,113.00 24.05 %

2550 357,424.15 25.17 %

2551 376,740.00 25.20 %

2552 414,382.23 25.82 %

2553 337,800.00 25.26 %

การจดสรรสดสวนภาษและอากร

ตวอยางนวตกรรม

การพฒนาทองถนโดย อปท.

1. การจดบรการสาธารณะ

2. การพฒนาคน 3. การพฒนาเศรษฐกจ

4. การอนามย

5. การพฒนาสงคม

6. การพฒนาสงแวดลอม

7. การฟนฟ ศลปวฒนธรรม จารตประเพณ

ตวอยางนวตกรรมการพฒนาทองถนโดย อปท.

1. โครงการเทศบาลเลกในเทศบาลใหญ

เทศบาลนครขอนแกนรเรมโครงการ “โครงการเทศบาลเลกในเทศบาลใหญ” เพอให

ชมชน – ประชาชนในเทศบาลไดมสวนรวมในการจดบรการสาธารณะ

o การจดเกบคาธรรมเนยมขยะ

o การทาถนนในชมชน

o การกอสราง ฯลฯ

2. โครงการกาหนดเกณฑในการจายเบยยงชพผสงอาย

องคการบรหารสวนจงหวดกระบ รวมกบชมรมผสงอายในจงหวดกาหนดเกณฑในการ

จายเบยยงชพผสงอายรวมกนเพอสรางความโปรงใสในการดาเนนงาน

การจดบรการสาธารณะ

1. โครงการ “อยสอนหลาน”

เทศบาลตาบลอโมงค อาเภอเมอง จงหวดลาพนรเรมโครงการเพอใหผสงอายซงเปน

ผรดานศลปะ วฒนธรรม จารตประเพณในชมชนไดสอนให “เยาวชน” ในโรงเรยนของ

เทศบาลไดเรยนรเรองภมปญญาทองถน อนเปนการสบทอดภมปญญาทองถนและเปน

การเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางผสงอาย และ เยาวชน

2. โครงการเดกบกพรองทางการเรยนร (เดก LD)

เทศบาลเมองทาขาม อาเภอพนพน จงหวดสราษฏรธาน รเรมโครงการเนองดวย

สงเกตเหนถงความบกพรองทางการเรยนรของเดกในโรงเรยน อาท บกพรองดานการอาน

การสะกดคา และดานคณตศาสตร ดงนน จงรวมกบโรงพยาบาลในจงหวดประเมนทาง

จตวทยาและการเรยนรของเดกในโรงเรยน จากนนมการปรบระบบการเรยนการสอน

หลกสตร การจดหองเรยนและสรางความรความเขาใจของผปกครอง เดกและโรงเรยน

เพอการ “แกไขและพฒนาคณภาพของเดกรวมกน”

การพฒนาคน

1. โครงการ “นกสบสายนา”

องคการบรหารสวนตาบลดอนแกว อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม รเรมโครงการ

เพอใหเดกนกเรยนในโรงเรยนมสวนรวมในการอนรกษ ฟนฟสงแวดลอม โดยการใหเดก

นกเรยนตดตาม ตรวจสอบเรองคณภาพของนาในแหลงชมชน

2. โครงการ “ขยะฐานศนย”

เทศบาลตาบลปลก อาเภอสะเดา จงหวดสงขลา ดาเนนการโครงการภายใตแนวคด

“การจดการสงแวดลอมชมชน โดยชมชน เพอชมชน” โดยการรณรงคประชาสมพนธ

การใหความรแกนกเรยน และชมชน ซงมเปาหมายรวมกนวาบนฐานคดวา “การจดการ

ขยะฐานศนย คอ การทาใหขยะหมดไป หรอลดลงใหไดมากทสด ดวยการจดการขยะ 3

ระดบ ไดแก ตนทาง – กลางทาง – ปลายทาง”

การพฒนาสงแวดลอม

1. โครงการ “รถตรวจสขภาพและทนตกรรมเคลอนท”

องคการบรหารสวนจงหวดพทลงรวมกบสานกงานสาธารณสขจงหวดจดใหม

โครงการออกตรวจสขภาพของประชาชนและทนตกรรมเคลอนทพรอมอปกรณทาง

การแพทยเพอเปนการขยายโอกาสใหแกประชาชนในพนท ทรกนดารและยากลาบากใน

การเดนทาง หรอ ไมมโรงพยาบาล

2. โครงการยสบบาทรกษาทกโรค

เทศบาลตาบลอโมงค อาเภอเมอง จงหวดลาพน รเรมใหมโครงการเพอการสงเสรม

ปองกน และรกษาดานสขภาพอนามยของคนในเขตเทศบาล โดยจดใหมคลนกของ

เทศบาลและจางบคลากรทางการแพทยมาประจาทคลนก

การอนามย

1. โครงการ “ลานวฒนธรรมสายใยชมชน”

เทศบาลตาบลวงกะ อาเภอสงขละ จงหวดกาญจนบร จดใหมการสราง “ลาน

วฒนธรรมสายใยชมชน” ขนเพอเปนพนทสาหรบจดงานประเพณสาคญ การสงเสรม

อาชพศลปะ วฒนธรรม การพฒนาคณธรรมและจรยธรรม และเนนใหมการตอยอด

กจกรรมโดยการจดใหมการแสดงทกชวงวนหยดเพอใหนกทองเทยวไดเทยวชม ซงเปนการ

สบสานวฒนธรรมและกระตนเศรษฐกจและการทองเทยว

2. โครงการ “เสวนาประวตศาสตร”

อบต.เมองบางขลง อาเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย จดใหมการเสวนารวมกน

ระหวางนกวชาการดานประวตศาสตร นกโบราณคด และบคคลทมชอเสยงและความร

ทางดานประวตศาสตร และชาวบาน ชมชน ประชาชน เดก เยาวชนในเขตอาเภอบาง

ขลงเพอใหเกด “สานกรกทองถน” และ “สบสานวฒนธรรมทองถน”

การอนรกษ ฟนฟศลปะวฒนธรรม

การวจยทางนโยบาย

ดานการกระจายอานาจ

1. การจดสรรทรพยากร (Resource Allocation)

2. การประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. (Performance Evaluation)

1) Best Practices Performance

2) Innovations

3) Sectoral Aspect eg Health Care , Education , In-frastucture

4) Target Groups eg Chidren , Women , Elderly , Disable etc.

3. การประเมนผลการกระจายอานาจในภาพรวม

(Summative Evaluation of Decentralization)

4. ระบบการเลอกตง (Election System)

1. ดานนโยบายการกระจายอานาจ

1. การงบประมาณ

1) ภาษอากร - รายได

2) คาใชจาย

3) การบรหารงบประมาณ

2. การบรหารงานบคคลทองถน

1) สมรรถนะของนกการเมอง – ขาราชการทองถน

2) ระบบการบรหารงานบคคลทองถน Autonomy VS. Standard

3. การกากบดแล (Autonomy VS. Regulation and control)

4. ความสมพนธกบราชการบรหารสวนกลาง – สวนภมภาค

5. ความรวมมอกนระหวางองคกรปกครองสวนทองถน

2. ดานการบรหารจดการ

1. กรอบกฎหมายเกยวกบการปกครองทองถนและองคกร

ปกครองสวนทองถน

2. แนวทางใหมในการพฒนาประสทธภาพการดาเนนงานของ

องคกรปกครองสวนทองถน - การกระจายอานาจ

3. ดานทวไป