งานเชื่อมแก๊ส

บทท� 1 งานเช�อมแกส

สาระการเรยนร 1.1 ความปลอดภยในงานเช�อมแกส 1.2 หลกการเช�อมแกส 1.3 เคร�องมอและอปกรณ 1.4 ชนดของแกสเช%อเพลง 1.5 เปลวไฟในงานเช�อมแกส 1.6 รอยตอและตาแหนงทาเช�อม 1.7 การแลนประสาน (Brazing)

สาระสาคญ เน�องจากกระบวนการเช�อมแกสนยมใชมากในงานอตสาหกรรม ดงน%นการทางานท�ตอง

คานงถงความปลอดภย ถอวาเปนส�งสาคญพ%นฐานอยางย�งสาหรบผปฏบตงานชางอตสาหกรรม ผปฏบตงานตองทาตามกฎระเบยบท�เก�ยวของกบความปลอดภยอยางเครงครด เพ�อไมใหเกดอนตรายท%งตอตนเองและผอ�น

การฝกงานเช�อมทกษะข%นพ%นฐาน ผฝกจะตองมความร ความเขาใจหลกการและทฤษฎการเช�อมแกส การปรบเปลวไฟในงานเช�อมแกส การเตรยมรอยตองานเช�อม ทาเช�อม การตดโลหะดวยแกส การแลนประสาน การจดเตรยม การประกอบเคร�องมอ อปกรณและซอมบารง ไดอยางถกตองปลอดภย ชวยปองกนอบตเหตในโรงงาน

จดประสงคการเรยน 1. รกฎความปลอดภยในงานเช�อมแกส 2. เขาใจหลกการเช�อมแกส 3. รจกเคร�องมอและอปกรณในงานเช�อมแกส 4. เขาใจวธการใช และบารงรกษาเคร�องมอ อปกรณในงานเช�อมแกส 5. บอกลกษณะของรอยตอและทาเช�อมในงานเช�อมแกส

2

จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. บอกกฎความปลอดภยในการปฏบตงานเช�อมได

2. อธบายอนตรายท�เกดในงานเช�อมแกสได 3. อธบายหลกการเช�อมแกสได

4. เขยนวงจรงานเช�อมแกสได 5. เรยกช�อเคร�องมอและอปกรณงานเช�อมแกสได 6. เลอกใชเคร�องมอและอปกรณในงานเช�อมแกสได 7. อธบายวธการใชและบารงรกษาเคร�องมอ อปกรณในงานเช�อมแกสได 8. ปฏบตงานเช�อมแกสในทาเช�อมตางๆ ได

3

แบบทดสอบกอนเรยน บทท� 1 งานเช�อมแกส

------------------------------------------------ แบบทดสอบ ม 1 ตอน เปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 30 ขอ

จงเลอกคาตอบท�ถกท�สดเพยงขอเดยว 1. ผท�จะปฏบตงานเช�อมแกสตองคานงส�งใดเปนอนดบแรก

ก. ความปลอดภยในการทางาน ข. สภาพอากาศ ค. สถานท�เช�อม ง. เคร�องมอท�ใชในการเช�อม

2. ขอใดตอไปน% ท�ควรปฏบตมากท�สด เพ�อความปลอดภยในการปฏบตงานเช�อมแกส ก. ทาการเช�อมหางจากชมชน ข. บรเวณท�ทาการเช�อมไมควรมวตถไวไฟ ค. บรเวณท�ทาการเช�อมตองแหงสนท ง. ถกทกขอ

3. ในการตดต%งถงดบเพลงท�ถกตองคอ ก. ตดต%งบรเวณปอมยาม ข. ตดต%งใหพนจากมอเดก ค. ตดต%งในท�ๆ มองเหนและหยบใชไดสะดวก ง. ถกทกขอ

4. ในสถานท�ๆทาการเช�อมควรมลกษณะใด ก. เปนท�ๆ อากาศสามารถถายเทไดสะดวก ข. มพดลมดดอากาศ ค. ไมมวตถตดไฟงาย ง. ถกทกขอ

5. ในการเคล�อนยายถงแกสควรทาในลกษณะใด ก. แบกข%นบา ข. กล%งนอนไปกบพ%น ค. กล%งแนวต%งเอยงเขาหาตวเลกนอย ง. ถกทกขอ

4

6. แกสท�นยมใชกนมากท�สดในการเช�อมแกส ก. แกสหงตม ข. แกสไฮโดรเจน ค. แกสอะเซทลน ง. แกสโปรเพน

7. ขอใดไมควรปฏบตในการจดเปลวไฟเช�อมแกส ก. จดเปลวไฟโดยการตอไฟจากเพ�อนขางเคยง ข. จดเปลวไฟโดยใชไมขดไฟ ค. จดเปลวไฟโดยการอารคดวยการเช�อมไฟฟา ง. จดเปลวไฟโดยการใชท�จดเปลวไฟเช�อมแกส

8. ในการตรวจสอบรอยร�วของแกสขอใดถกตองท�สด ก. ใชน%าเปลาทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ข. ใชน%าสบทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ค. ใชไฟเชคจดตรงบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ง. ใชน%าดางทบทมทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว

9. ทอบรรจแกสอะเซทลนผนงทอมความหนาเทาใด ก. ไมนอยกวา 10 มลลเมตร ข. ไมนอยกวา 9 มลลเมตร ค. ไมนอยกวา 8 มลลเมตร ง. ไมนอยกวา 7 มลลเมตร

10. แรงดนออกซเจนท�บรรจอยในถงออกซเจนเทากบเทาใด ก. 2100 psi ข. 2200 psi ค. 2300 psi ง. 2400 psi

11. ทอรชท�ใชในการเช�อมแกสมดวยกนก�ชนด ก. 4 ชนด ข. 3 ชนด ค. 2 ชนด ง. 1 ชนด

5

12. แวนตาท�ใชสาหรบงานเช�อมแกสควรมความเขมเบอรอะไร ก. เบอร 1-2 ข. เบอร 2-3 ค. เบอร 3-4 ง. เบอร 4-6

13. เหตใดเราจาเปนตองปฏบตงานเช�อมแกสในท� ท�มอาการถายเทไดสะดวก ก. เพ�อชวยใหหายใจไดด ข. เพ�อใหแสงสวางในการเช�อมเพยงพอ ค. เพ�อไมใหอากาศรอนขณะทาการเช�อม ง. เพ�อเปนการระบายอากาศออกหากมแกสร�วไหล

14. บรเวณปฏบตงานเช�อมแกสจะตองมสภาพแบบใด ก. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองแหงสนท ข. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองเปนพ%นไม ค. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองไมมวตถตดไฟ ง. ถกทกขอ

15. ขอใดท�ควรปฏบตงานการเช�อมแกส ก. การขนยายถงแกสและออกซเจนควรใชวธการกล%ง ข. การตอขอตอตางๆ ควรใชจารบทาขอตอตางๆ เพ�อการประกอบไดงาย ค. ควรมการตดต%งอปกรณดบเพลงไวในท�มองเหนไดชดและหยบใชไดงาย ง. ในขณะทาการเช�อมแกสควรวางถงแกสนอนราบกบพ%นเพ�อปองกนถงแกสลม

16. บรเวณเช�อมแกสจาเปนตองตดต%งตดต%งพดลมดดอากาศเพ�อเหตใด ก. เพ�อหายใจไดสะดวก ข. เพ�อใหอากาศเยนขณะเช�อม ค. เพ�อหายใจไดสะดวกเพ�อใหอากาศเยนขณะเช�อม ง. เพ�อดดมลพษท�เกดจากกล�นหรอเขมาควนจากการจดแกส

17. ขอใดควรปฏบตในการเช�อมแกส ก. จดเปลวไฟโดยจากโลหะท�รอน ข. จดจากเปลวไฟผปฏบตงานอ�น ค. จดเปลวไฟโดยใชไฟเชค ง. จดเปลวไฟโดยใชท�จดเปลวไฟ

6

18. ขอใดคอเคร�องมอและอปกรณการเช�อมแกส ก. หวทพ ข. สายเช�อมและขอตอ ค. ทอบรรจแกส ง. ถกทกขอ

19. ทอบรรจแกสออกซเจน สามารถทนความดนน%าได ก�ปอนดตอตารางน%ว ก. 3305 ปอนดตอตารางน%ว ข. 3306 ปอนดตอตารางน%ว ค. 4000 ปอนดตอตารางน%ว ง. 5000 ปอนดตอตารางน%ว

20. ทอบรรจแกสอะเซทลน สามารถทนความดนน%าได ก�ปอนดตอตารางน%ว ก. 600 ปอนดตอตารางน%ว ข. 700 ปอนดตอตารางน%ว ค. 800 ปอนดตอตารางน%ว ง. 900 ปอนดตอตารางน%ว

21. สของทอออกซเจนมสอะไรบาง ก. 2 ส สดาและสเขยว ข. 2 ส สแดง และสเขยว ค. 2 ส สเลอดหมและ สน%าตาล ง. 2 ส สน%าเงน และ สน%าตาล

22. สของทอแกสอะเซทลนมสอะไรบาง ก. 2 ส สดาและสเขยว ข. 2 ส สแดง และสเขยว ค. 2 ส สเลอดหมและ สน%าตาล ง. 2 ส สน%าเงน และ สน%าตาล

23. ทอบรรจออกซเจนทามาจากเหลกชนดใด ก. เหลก st 37 ข. เหลกคารบอนสง ค. High speed steel ง. เหลกหลอ

7

24. ลกษณะทอบรรจอะเซทลนมลกษณะเปนอยางไร ก. คลายขวดนม ข. คลายรปทรงกระบอกคลายขวด ค. คลายกระปองแปง ง. มลกษณะเปนเหล�ยม

25. มาตรวดความดนจะประกอบดวยเกจวดความดนก�เกจ ก. 1 เกจ ข. 2 เกจ ค. 3 เกจ ง. 4 เกจ

26. เปลวไฟท�ใชในการเช�อมแกสมก�เปลว ก. 1 เปลว ข. 2 เปลว ค. 3 เปลว ง. 4 เปลว

27. หากเราตองการเช�อมเหลกเราควรเลอกใชเปลวไฟชนดใด ก. เปลวคารบไรซ�ง (Carburizing Flame) ข. เปลวกลางหรอเปลวนวทรล (Neutral Flame) ค. เปลวออกไดซ�ง (Oxidizing Flame) ง. ใชเปลวใดกไดเหมอนกน

28. ลกษณะของเปลวไฟเช�อมแกสท�มสวนผสมระหวางแกสอะเซทลนนอยกวาออกซเจน ก. เปลวคารบไรซ�ง (Carburizing Flame) ข. เปลวกลางหรอเปลวนวทรล (Neutral Flame) ค. เปลวออกไดซ�ง (Oxidizing Flame) ง. ใชเปลวใดกไดเหมอนกน

29. รอยตองานเช�อมแกสมก�แบบ ก. 1 แบบ ข. 2 แบบ ค. 3 แบบ ง. 4 แบบ

8

30. อปกรณใดตอไปน% มหนาท�ผสมแกสกบออกซเจน ก. หวทพ ข. อปกรณปรบแรงดน ค. ทอรชเช�อม ง. เกจวดแรงดน

9

บทท� 1 งานเช�อมแกส

1.1 ความปลอดภยในงานเช�อมแกส การปฏบตงานเช�อมแกส ผปฏบตงานจะตองคานงถงความปลอดภยในการทางาน และวธการปองกนอนตรายท�อาจจะเกดจาก เคร�องมอและอปกรณในงานเช�อมแกสท�ชารด ผปฏบตงาน ไมเขาใจหรอไมใสใจในการปองกนอนตราย ตลอดถงสภาพแวดลอมในการทางานท�กอใหเกดมลพษตาง ๆ ท�สงผลตอสขภาพอนามยของผปฏบตงาน เชน สภาวะของเสยง การถายเทของอากาศ ฝ นละออง บรเวณท�มวตถไวไฟ ส ทนเนอร เปนตน ซ� งเปนสภาวะท�อาจกอใหเกดอนตรายจากการปฏบตงานเช�อมแกส ดงน% น ผปฏบตงานเช�อมแกสจะตองศกษาโดยละเอยดถงความปลอดภยในการเช�อมแกส และนาไปปฏบตอยางจรงจง

กฎความปลอดภยในงานเช�อมแกส 1) พ%นท�เช�อมแกสตองมอากาศถายเทสะดวก ระบายอากาศไดด หากเกดการร�วไหล

ของแกสอะเซทลนจะสามารถระบายแกสออกไดทนท ไมกอใหเกดอนตรายกบผท�กาลงปฏบตงานเช�อมและผท�อยใกลเคยง

รปท� 1.1 พ%นท�เช�อมแกสตองมอากาศถายเทสะดวก

10

2) การตดต%งอปกรณดบเพลงน%น ควรจะตดต%งในท�ๆ สามารถหยบใชไดงาย และสามารถมองเหนไดชดเจน หากเกดเพลงไหม หรอเหตไมคาดคด

รปท� 1.2 ตดต%งอปกรณดบเพลงในท�หยบใชไดงายหากเกดเพลงไหม

3) บรเวณท�ทาการเช�อมน%น ควรตดต%งระบบแสงสวางอยางเพยงพอ มองเหนไดอยางชดเจนท�วท%งบรเวณท�ทาการเช�อม

4) จดเตรยมอปกรณและยาในการปฐมพยาบาลเบ%องตน เชนครมทาหากเกดแผลพพองจากการสมผสความรอนท�เกดจากการเช�อม

รปท� 1.3 แสดงการจดเตรยมอปกรณและยาปฐมพยาบาลเบ%องตน

11

5) ตองมการทาเสนแสดงขอบเขตพ%นท� เคร�องจกร พ%นท�ท�อนตรายใหชดเจน

รปท� 1.4 แสดงการทาเสนแสดงขอบเขตพ%นท� เคร�องจกร

6) พ%นท�ตางๆ ในโรงงานจะตองแสดงปายเตอน บอกตาแหนงสถานท� อปกรณตาง ๆ ใหชดเจน

รปท� 1.5 แสดงปายเตอนหรอบอกตาแหนงสถานท� อปกรณตาง ๆ

12

7) เน�องจาก การเผาไหมสวนผสมระหวางออกซเจนกบอะเซทลนขณะทาการเช�อม จะมมลพษท�เกดจากกล�นหรอเขมาควน ซ� งจะเปนอนตรายกบผเช�อมและผท�อยใกลเคยงการตดต%งพดลมดดอากาศ จงเปนส�งท�จาเปนมาก

รปท� 1.6 ตดต%งพดลมดดอากาศ

8) หามใชน%ามน หรอจาระบในการหลอล�นขอตอตาง ๆ ในงานเช�อมแกสเพราะจะทาใหเกดการลกไหมข%นงาย หากเกดแกสร�วบรเวณดงกลาว

9) ในการเคล�อนยายถงแกส ไมควรกล%งถงในแนวนอนควรกล%งในแนวต%ง ถงแกส ทามมเอยงเขาหาตวโดยใชมอซายประคองหวถงมอขวาหมนทอหรอใชลอเขน1

10) การตรวจสอบรอยร�วของแกส ควรใหน%าสบหรอน%าผงซกฟอกเทาน%น 11) การวางถงแกส จะตองมอปกรณสาหรบยดถงแกสใหม�นคงแขงแรง ปองกนถง

แกสลมจนเปนเหตให อปกรณตางๆ ชารดเสยหายหรอเปนอนตรายตอผปฏบตงานได

1 ดข%นตอนการเคล�อนยายถงแกสใน 10 ข%นตอนการเคล�อนยายถงแกส

13

รปท� 1.7 แสดงลกษณะการจดวางถงแกสและถงออกซเจนท�ถกตอง

12) บรเวณท�ทาการเช�อมแกสตองไมมวสดไวไฟหรอวสดท�ตดไฟ เชน ส น%ามนกระดาษตางๆ เปนตน

13) หามใชไมขดจดเปลวไฟ ตองใชท�จดสาหรบงานเช�อมแกสเทาน%น 14) ขณะจดเปลวไฟ ใหหนปลายหวทพออกจากตวไปดานขาง ระมดระวงไมให

เปลวไฟไปโดนสายเช�อมและผปฏบตงาน 15) หามจดเปลวไฟโดยจากโลหะท�รอน หรอจดจากเปลวไฟผปฏบตงานอ�น 16) ปฏบตตามกฎโรงงานอยางเครงครด กฎโรงงานแตละโรงงานแตกตาง ไปตาม

ชนดของงาน 17) ตองใชสายเช�อมใหถกตองตามชนดของแกส 18) อยาเช�อมหรอตดช%นงานบนพ%นท�เปนไมเพราะจะทาใหตดไฟได 19) อยาถายแกสอะเซทลนจากถงหน�งไปยงอกถงหน�ง

14

20) กอนปฏบตงานเช�อมแกสทกคร% งตองม�นใจวารอยตอสายเช�อมทกๆ จดไมมรอยร�วพรอมท�จะใชงานไดอยางปลอดภย

21) ถงแกสควรต%งใหหางจากแหลงความรอนตางๆ และแยกออกเปนสดสวน 10 วธการเพ�อความปลอดภยในการเคล�อนยายถงแกส

15

รปท� 1.8 แสดง 10 วธการเพ�อความปลอดภยในการเคล�อนยายถงแกส2

2 (ท�มา: บรษท ไทยอนดสเตรยล แกส จากด (มหาชน) http://www.tig.co.th)

16

1.2 หลกการเช�อมแกส

1) ความหมายของการเช�อมแกส การเช�อมแกส หมายถง เปนกระบวนการเช�อมแบบหลอมละลายชนดหน�ง โดยอาศยความ

รอนท�เกดจากการเผาไหมของแกสเช%อเพลงและออกซเจน ทาใหโลหะงานหลอมละลายตดกน ในการหลอมละลายตดกนของโลหะน%นจะเตมโลหะหรอใหโลหะหลอมละลายตดกนเองได แกสท�ใชในการเช�อมประกอบดวยออกซเจน (O2) และแกสอะเซทลน (C2 H2) หรอบางคร% งเรยกการเช�อมน%วา ออกซ-อะเซทลน (Oxyacetylene Welding: OAW) แกสเช%อเพลงท�สามารถใชในกระบวนการเช�อมแกสน%นมหลายชนด เชน แกสอะเซทลน แกสโปรเพน แกสไฮโดรเจน เปนตน แกสอะเซทลนนยมนามาใชงานมาก เพราะวาใหปรมาณความรอนสงถง 3,480 องศาเซลเซยส และลวดเช�อมท�ใชเตมมความยาว 90 มม. โต 1.6-9.5 มม. ซ� งเปนโลหะชนดเดยวกนกบโลหะงานท�จะทาการเช�อม ในการผสมระหวางออกซเจน กบ แกสอะเซทลนในอตราสวนตาง ๆ จะไดชนดของเปลวไฟเช�อมแกส ม 3 ชนด และเปลวไฟท%ง 3 ชนดน%จะใหความรอนตางกนคอ

1. เปลวคารบไรซง (Carburizing Flame ) ใหความรอนประมาณ 3,150 องศาเซลเซยส 2. เปลวกลาง (Neutral Flame )ใหความรอนประมาณ 3,315 องศาเซลเซยส 3. เปลวออกซไดซ�ง (Oxidizing Frame )ใหความรอนประมาณ 3,480 องศาเซลเซยส

2) วงจรกระบวนการเช�อมแกสและเคร�องมออปกรณท�ใช

รปท� 1.9 แสดงลกษณะวงจรกระบวนการเช�อมแกสและเคร�องมออปกรณท�ใช

� ถงออกซเจน � ถงแกสอะเซทลน � อปกรณปรบความดน � สายออกซเจน � สายแกส � ทอรชเช�อม � ลวดเช�อม � หวทพ ช%นงาน เปลวไฟเช�อม

17

1.3 เคร�องมอและอปกรณ

1.3.1 ทอบรรจแกสออกซเจนและทอบรรจแกสอะเซทลน 1) ทอบรรจแกสออกซเจน เปนทอความดนสง ทาดวยเหลกกลาคารบอนสง (High -

carbon steel) เปนทอไมมตะเขบ หนาไมนอยกวา 9 มม. สามารถทนความดนไดสงตองผานการทดสอบตามมาตรฐาน ICC (Interstate Commerce Commission) สามารถทนความดนน% าได 3360 ปอนดตอตารางน%ว (250 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร) โดยไมไดรบความเสยหาย ลกษณะของทอบรรจแกสออกซเจน เปนทอรปทรงกระบอกคลายขวด ดงแสดงในรปท� 1.10 ดานบนมวาลว (Valve) สาหรบเปด- ปด ใหแกสไหลออก ซ� งจะตอเขากบอปกรณปรบความดนซ� งประกอบไปดวย มาตรวดความดน (Regulator)3 ซ� งลกษณะของเกลยวจะเปนเกลยวขวา เพ�อปองกนการตดต%งมาตรวดสลบกบมาตราวดของแกส อะเซทลนท�เปนเกลยวซาย ดานบนของทอนอกจากวาลวสาหรบเปด-ปด แลวยงมฝาครอบเปนอปกรณสาหรบปองกนวาลวท�อาจจะลมหรอกระแทกอนเกดจากการขนสงได สของทอบรรจแกสออกซเจนจะม 2 ส คอ สดาและสเขยว ความดนแกสออกซเจนเม�อบรรจเตมจะมความดนประมาณ 2200 ปอนดตอตารางน%ว มขนาดบรรจจะบอกเปนปรมาตร โดยท�วไปนยมใชขนาด 6 ลกบาศกเมตร

รปท� 1.10 แสดงลกษณะถงแกสอะเซทลนและหวถงแกส 3 มาตรวดความดน(Regulator) จะมมาตรวด 2 ตว คอมาตรวดความดนสงและมาตรวดความดนต�า

18

2) ทอบรรจแกสอะเซทลน เปนทอความดนต�า ทาจากเหลกกลาคารบอนสง (High- Carbon Steel) ตองผานการทดสอบเชนเดยวกบทอออกซเจน ตามมาตรฐานของ ICC (Interstate Commerce Commission) สามารถทนความดนน% าได 800 ปอนดตอตารางน%ว (50 กโลกรมตอตารางเซนตเมตร) โดยทอไมไดรบความเสยหายหรอชารด ลกษณะทอบรรจอะเซทลน จะเปนทอรปทรงกระบอกคลายขวด ดานบนนอกจากจะมวาลวสาหรบเปด-ปดแกสแลว ยงมปลrกนรภยตดอยและปลrกนรภยจะตดอย กนถงอก 2 จด

เพ�อปองกนการระเบดของทอ โดยปลrกจะทาจากวสดท�มจดหลอมละลายต�า ประมาณ 67 °C ถง

105 °C เม�อเกดความรอนข%นภายในทอไมวาจากการใชงานหรอการขนสง ปลrกจะละลายเพ�อใหแกสระบายออกมา ชวยลดความดนภายในทอกอนเกดการระเบด ดงแสดงในรปท� 1.11 อปกรณปรบความดนจะเปนเกลยวซาย ดานบนของทอกจะมฝาครอบ ซ� งเปนอปกรณปองกนความเสยหายท�อาจจะเกดข%นกบ วาลวเปด-ปดเชนเดยวกบทอบรรจแกสออกซเจน สของทอบรรจแกสอะเซทลนจะเปนสน% าตาลหรอเลอดหม แกสอะเซทลนเม�อบรรจความดนเตมทอจะมความดน 250 ปอนดตอตารางน%ว โดยมขนาดบรรจบอกเปนปรมาตร โดยขนาดท�ใชท�วไปในปจจบนคอ ขนาด 4– 6 ลกบาศกเมตร และ 8 ลกบาศกเมตร

เน�องจากแกสอะเซทลนเปนแกสท�ตดไฟ ถาหากบรรจแกสอยางอสระภายใต ความดนจะทาใหเกดปฏกรยาทางเคม กอใหเกดความรอนข%นภายในทอ อาจเกดระเบดข%นได ดงน%น กรรมวธการบรรจแกส จะตองใหแกสอะเซทลนละลายอยในของเหลวชนดหน�งท�เรยกวา “อะซโตน” ซ� งถกเตมเขาไปในทอกอนมการบรรจแกสอะเซทลน อะซโตนจะซมไปตามรพรนเลกๆ ของไสท�วท%งทอทาใหสามารถบรรจแกสอะเซทลนไดมากข%น วสดพรนของไสท�บรรจในทอปจจบนนยมใชชนดซลกา

19

รปท� 1.11 แสดงถงแกสอะเซทลนและหวถงแกส

1.3.2 อปกรณปรบแรงดนแกส (Regulator)

เปนอปกรณท�ใชในการควบคมความดนของแกสท�จะบอกสถานะความดนภายในถง และความดนใชงานท�เหมาะสมโดยการปรบสกรมาตรวด มาตรวดความดนจะประกอบดวยเกจ วดความดน 2 เกจ คอ เกจวดความดนสง (High Pressure Gage) และเกจวดความดนต�า (Low- Pressure Gage) เกจวดความสง จะทาหนาท�วดสภาวะความดนภายในถงเพ�อใหทราบวาในขณะน% มแกสอยในถงจานวนเทาใด เกจวดความสงของแกสออกซเจน จะวดความดนสง 2500-3000 ปอนดตอตารางน%ว เกจวดความดนของแกสอะเซทลน จะวดความดนสง 250-300 ปอนดตอตารางน%ว เกจวดความดนต�า จะเปนตวปรบความดนท�นาไปใชงานใหเหมาะสม เกจวดความดนต�าของแกสออกซเจนวดไดประมาณ 250-300 ปอนดตอตารางน%ว แกสอะเซทลนวดไดประมาณ 25-30 ปอนดตอตารางน%ว ดงแสดงในรปท� 1.12 แสดงอปกรณปรบแรงดนแกส (Regulator)

20

เกจวดความดนต�า เกจวดความสง เกจวดความดนต�า เกจวดความสง

แกสอะเซทลน ออกซเจน

รปท� 1.12 แสดงอปกรณปรบแรงดนแกส (Regulator)

1.3.3 ทอรชเช�อม (Welding Torch)

ทอรชเช�อม เปนอปกรณท�ทาหนาท�เปนท%งท�จบหวเช�อมและเปนหองสาหรบผสมแกสระหวางออกซเจนและแกสอะเซทลน โดยมวาลวควบคมการเปด-ปดของแกสแยกตอไปยงทอบรรจแกสดงแสดงในรปท� 1.13 ทอรชเช�อมม 2 ชนด คอ แบบหวฉดและแบบสมดลความดน สวนใหญจะนยมใชทอรชแบบสมดลยความดนกบแกสท�บรรจในทอ

รปท� 1.13 แสดงลกษณะของทอรชเช�อม

Mixing chamber มอจบ (Handle) วาลวเปด-ปด แกสอะเซทลน

วาลวเปด-ปด ออกซเจน

21

ทอรชเช�อมแบบสมดลความดน (Equal-Pressure Type) ใชกบแกสอะเซทลนแบบบรรจสาเรจ จะใหความดนแกสสง ทอรชเช�อมชนดน% จาเปนตองใชความดนของแกสอะเซทลนสง ซ� งโดยท�วไปจะอยท� 1-15 ปอนดตอตารางน%ว

รปท� 1.14 แสดงทอรชเช�อมแบบสมดลความดน (Equal-Pressure Type)

ทอรชเช�อมแบบหวฉด (Injector-Type) ทอรชเช�อมแบบน% จะใหแรงดนแกสอะเซทลน

ต�า โดย เฉพาะแกสอะเซทลนท�ไดจากเคร�องผลตแกสอะเซทลน และยงสามารถท�จะใชกบแกสท�บรรจถงสาเรจไดอกดวย

รปท� 1.15 แสดงทอรชเช�อมแบบหวฉด (Injector-Type)

1.3.4 หวทพ (Tip)

หวทพ คอ อปกรณท�ประกอบเขากบทอรชเช�อม ทาหนาท�ใหแกสท�ผานการผสมตามอตราสวนของแกสเพ�อใหไดเปลวไฟตามท�ตองการดงแสดงในรปท� 1.16 หวทพจะมใหเลอกหลายขนาดตามแตลกษณะและความหนาของช%นงาน ดงแสดงใน

ตารางท� 1.1 เหมาะสาหรบโลหะหนา น%ว

ออกซเจน หองผสมแกส

อะเซทลน

แกสท�ผสมแลว ออกซเจน

อะเซทลน หวฉด

แกสท�ผสมแลว

ออกซเจน อะเซทลน

22

รปท� 1.16 แสดงลกษณะของหวทพเช�อม

ตารางท� 1.1 ตารางขนาดหวทพและความหนาโลหะ

ขนาดเบอรหวทพ ขนาดความหนาโลหะท�ตองการเช�อม

(น%ว) 0

1 2

3

1.3.5 อปกรณทาความสะอาดหวทพ (Tip Cleaner) ใชสาหรบทาความสะอาดหวทพ เพราะหวทพเม�อใชเช�อมนานๆไปจะเกดสะเกดโลหะเลก ๆ เกาะตดปลายหวทพทาใหแกสออกไมสะดวก จงควรทาความสะอาดหวทพดวยอปกรณทาความสะอาดหวทพ ซ� งมลกษณะคลายตะไบกลมมขนาดเทาๆ กบขนาดหวทพ และยงมลกษณะคลายตะไบแบนอนเลก ๆ ไวตะไบตกแตงหวทพ ดงแสดงในรปท� 1.17

23

รปท� 1.17 แสดงอปกรณทาความสะอาดหวทพ

1.3.6 ท�จดเปลวไฟ (Spark Lighter) ใชสาหรบจดเปลวไฟ โดยทาใหเกดประกายไฟกสามารถจดเปลวไฟได มลกษณะตามรปท� 1.18

รปท� 1.18 แสดงท�จดเปลวไฟ (Spark Lighter)

1.3.7 แวนตาเช�อมแกส เปนอปกรณสาหรบปองกนอนตรายจากแสงท�เกดจากเปลวไฟขณะเช�อม ชวยใหมองเหนการเช�อมอยางชดเจนดวยกระจกกรองแสงท�มความเขมเพยงพอในการกรองแสง กระจกกรองแสงท�เหมาะสมในการเช�อมแกสควรใชเบอร 4 – 6 เพราะหากใชเบอรท�มความเขมมาก เชน ใชเบอร 10 กเขมเกนไปจนมองไมเหนแนวเช�อมขณะเช�อมแวนตาเช�อมแกสมอย คอ แบบเลนสเด�ยวและเลนสค ดงแสดงในรปท� 1.19

รปท� 1.19 แสดงแวนตาเช�อมแกส

ข) แบบเลนสเด�ยว ก) แบบเลนสค

24

1.3.8 สายยางและขอตอ (Hoses and Connector)

สายยาง เปนอปกรณสาหรบสงแกสจากทอบรรจแกสสหวเช�อม โดยตอจากมาตรวดความดนมายงทอรชเช�อมน�นเอง สายยางจะประกอบดวยยาง 3 ช%น ระหวางช%นจะมเสนใยไนลอนก%นอยทกช%น เพราะตองทนกบความดนสงของแกสได มอย 2 แบบ คอ แบบสายเด�ยวและสายค ดงแสดงในรปท� 1.20

รปท� 1.20 แสดงลกษณะของสายยางเช�อมแกส

ขอตอ เปนอปกรณท�ตดกบสายยาง ประกอบดวย นทและนปเปล ขอตอออกซเจนจะมอกษร “OX” เปนเกลยวขาวสวนขอตออะเซตลนเปนเกลยวซายมอกษร “AC” และมรอยบากอยบนตวนท ดงแสดงในรปท� 1.21

รปท� 1.21 แสดงลกษณะของขอตอ

25

1.3.9 อปกรณปองกนไฟยอนกลบ (Flashback Arrestors) Flashback Arrestors คอ อปกรณปองกนไฟยอนกลบในการเช�อมแก ส โดยท�วไป

ประกอบดวยโครงสรางหลกท�สาคญ 3 ประการ คอ 1. Non-Return Valve เปนล%นควบคมการไหลใหไปในทศทางเดยว 2. Flame Arrestor เปนตวดดซบ หรอดบไฟท�ยอนกลบ 3. Thermal Cut-Off Valve เปนตวจบความรอน โดยล%นจะปดการไหลโดยทนท เม�อมความรอนเกดข%น

รปท� 1.22 แสดงลกษณะของอปกรณปองกนไฟยอนกลบ (Flashback Arrestors)

1.3.10 คมจบงานรอน คมจบงานรอนเปนเคร� องมอสาหรบใชจบช%นงานหลงจากทาการเช�อมเสรจแลว เพ�อปองกนไมใหจบงานรอน ลกษณะของคมจบงานรอนจะมปากแบนมรองและขาของคมจบงานรอนจะยาว

รปท� 1.23 แสดงลกษณะคมจบงานรอน

26

1.3.11 ชดหนงและถงมอหนง

ชดหนง

4

รปท� 1.24 แสดงลกษณะชดหนง4 ลกษณะเดน : เปนผลตภณฑท�ชวยปองกนความรอนและเปลวไฟจากการทางาน ผลตจากหนงท�ม ความคงทนและมความยดหยนสง และตดเยบดวยกรรมวธท�ไดมาตรฐาน สายรดสามารถปลดและปรบเล�อนไดอยางรวดเรว งายตอการสวมใสในการทางาน ผลตภณฑเอrยมหนงเหมาะสาหรบผท�ตองการความสะดวกสบายและความปลอดภย สาหรบการทางานเช�อมในพ%นท�ท�มสภาพอากาศรอนสง 4 รปท� 1.24 แหลงขอมล http://www.singsanguan.co.th/th/welpro/safetyaccessories.html

27

ถงมอหนง :

รปท� 1.25 แสดงลกษณะถงมอหนง

ลกษณะเดน :

เพ�อใหเกดความปลอดภยสงสดในขณะทางาน จงไดมอปกรณประเภทถงมอ หนงท%งขอบส%น ขอบยาว เพ�อปองกนอนตรายจากการทางาน โดยมใหเลอกหลายแบบตามลกษณะการทางาน

ปลอกแขน :

รปท� 1.26 แสดงลกษณะปลอกแขน

ลกษณะเดน :

เพ�อใหเกดความปลอดภยสงสดในขณะทางาน จงไดมอปกรณประเภทปลอกแขนหนง รวมถงเอrยมหนง และ อ�น ๆ เพ�อปองกนอนตรายจากการทางาน

28

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 1 เร�อง งานการประกอบตดต%งเคร�องมอและอปกรณ เวลา 2 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถจดเตรยมเคร�องมอและอปกรณงานเช�อมแกสได 2. สามารถประกอบและตดต%งเคร�องมอและอปกรณงานเช�อมแกสได 3. สามารถบารงรกษาเคร�องมอและอปกรณงานเช�อมแกสได

ขอควรระวง 1. เกลยวของแกสอะเซทลนเปนเกลยวซาย อกซเจนเปนเกลยวขวา 2. สายและถงออกซเจนสเขยวหรอสดา สายและถงแกสอะเซทลนสแดงหรอน%าตาลกอน

ประกอบอปกรณปรบความดนออกซเจนและแกสอะเซทลนตองเปดวาลวถง เพ�อเปดแกสไลส�งสกปรกท�อาจคางหรอตดอยออกกอนทกคร% งหรออาจเรยกวา Crack Valve

� ถงออกซเจน � ถงแกสอะเซทลน อปกรณปรบความดนแกส � อปกรณปรบความดนออกซเจน � สายออกซเจน � สายแกส � ทอรชเช�อม � อปกรณกนไฟยอนกลบ � หวทพ

�

�

�

�

�

�

�

�

29

เคร�องมอและอปกรณในการเช�อมแกส มดงตอไปน% 1. ถงบรรจออกซเจนและถงบรรจแกสอะเซทลน 2. อปกรณปรบความดนออกซเจนและแกสอะเซทลน 3. ทอรชเช�อม 4. หวทพ (ทพเช�อม) 5. สายเช�อมและขอตอ 6. ท�จดเปลวไฟ 7. อปกรณกนไฟยอนกลบ 8. ประแจสาหรบเปดปดแกสอะเซทลน 9. อปกรณปองกนรางกาย

ขaนตอนการประกอบและตดตaง การประกอบและตดต%งเคร�องมอและอปกรณเพ�อความพรอมในการใชงานน%น เปนส� งสาคญมากท�จะตองทราบและสามารถประกอบตดต%งเคร�องมออปกรณตาง ๆ ไดดวยตวเอง ทาใหเรารจกเคร�องมอและอปกรณการเช�อมแกสมาแลว จงเปนการงายท�จะประกอบและตดต%งตามลาดบ ดงน%

ขaนตอนท� 1 ประกอบมาตรวดความดนเขากบถงบรรจแกส โดยใชเปดวาลวท�ถงบรรจแกสไลส�งสกปรกออกกอนแลวจงตดต%งมาตรวดความดนเขากบถงบรรจแกส โดยใชประแจขนขอตอจากน%นตอสายเช�อมเขากบมาตรวดเพ�อนาไปใชงาน โดยพจารณาสายเช�อมสเขยวตอกบถงออกซเจน สแดงตอกบขอตอแกสอะเซทลน � �

ขaนตอนท� 2 ประกอบสายเช�อมกบทอรชเช�อม โดยประกอบสายเช�อมปลายท�เหลอใหสงเกตท�ทอรชเช�อมจะมอกษรภาษาองกฤษ “AC” หมายถง แกสอะเซทลน ใหใชสายเช�อมสแดงตอเขากบเกลยวดานน% ซ� งเปนเกลยวซายประกอบสายออกซเจนสเขยวกบทอรชเช�อมท�มอกษรภาษาองกฤษ “OX” ซ� งเปนเกลยวขวาจากน%นใหปดวาลวท�ทอรชเช�อม

30

ขaนตอนท� 3 เปดวาลวทอบรรจแกส กอนเปดวาลวทอบรรจตองแนใจวามาตรวดความดนอยในตาแหนงปดกอนทกคร% งโดยหมนมาตรวดความดนทวนเขมนาฬกา จากน%นหมนเปดวาลวท�ทอบรรจชา ๆ โดยทอออกซเจนใหเปดวาลวหมดแตทออะเซทลนใหหมนเปด ¼ - ½ รอบเทาน%น

ขaนตอนท� 4 ปรบมาตรวดความดน มาตรวดความดนจะแสดงความดนสงหรอแรงดนภายในทอบรรจทางดานขวา สวนมาตรวดความดนต�าหรอแรงดนท�ตองการใชงานอยทางซายการปรบแรงดนเพ�อใชงานใหหมนมาตรวดความดนตามเขมนาฬกา จนไดความดนท�ตองการ ซ� งจะข%นอยกบความหนาของโลหะ โดยท�วไปจะปรบความดนแกสออกซเจนอยระหวาง 25-35 PSI. และแกสอะเซทลน ประมาณ 6 - 10 PSI.

31

ขaนตอนท� 5 ข%นตอนการตรวจสอบรอยร�วของแกสอะเซทลนและออกซเจน ข%นตอนน% เปนข%นตอนท�สาคญมาก เพราะถามรอยร�วของแกส อาจทาใหแกสฟงกระจายในบรเวณน%น และหากมประกายไฟเพยงเลกนอยอาจทาใหเกดเพลงไหมได ในการตรวจสอบรอยร�วของแกสน%นกระทาไดโดยการเปดแกสเหมอนใชงานตามปกต จากน%นนาน% าสบทาตรงบรเวณขอตอตางๆ หากมรอยร�วตรงบรเวณใด จะมฟองสบผดข%นมา ใหรบปดวาลวแกสและทาการปรบปรงแกไขในจดน%นทนท

ในการตรวจสอบรอยร�วของแกสน%น กระทาไดโดยการเปดแกสเหมอนการใชงานตามปกต

จากน%นนาน%าสบทาตรงบรเวณขอตอตางๆ หากมรอยร�วตรงบรเวณใด จะมฟองสบผดข%นมา ใหรบปดวาลวแกสและทาการปรบปรงแกไขในจดน%นทนท

32

แบบประเมนผลการปฏบตงาน

วนท� .................................... เดอน ............................................. พ.ศ. ....................... ช�อผปฏบต................................................................... เลขท� ............... ช%น ปวช........... กลมท� ........ ช�องาน ............................................................ ตามใบงานเลขท� .............คาบท� ..........ถงคาบท�........ คาแนะนาสาหรบผประเมน : ใหกรอกคะแนนลงในชองผลงานท�วดได

รายการ ผลงานท�วด

ได ผลการประเมน

ด (2) พอใช (1) ปรบปรง (0)

การเตรยมงาน 1. ถงแกสอะเซทลนและถงออกซเจน 2. สายเช�อมและขอตอ 3. อปกรณปรบความดน 4. โตะงานสาหรบเช�อมแกส

กจนสย 1. ความปลอดภยในการปฏบตงาน 2. การใชเคร�องมออปกรณ 3. การทาความสะอาดพ%นท�ปฏบตงาน

ไมถก

ตกเตอน เกบ ทา

ถกตกเตอน

ไมเกบ ไมทา

การตดต%งอปกรณ 1. ตออปกรณปรบแรงดนเขากบวาลวหวถง 2. ตอสายเช�อม เขากบอปกรณปรบแรงดน 3. ตอสายเช�อมเขากบทอรชเช�อม 4. ตอทอรชเช�อมเขากบหวทพ

ถกตอง ถกตอง ถกตอง ถกตอง

ไมถกตอง ไมถกตอง ไมถกตอง ไมถกตอง

เวลาท�ใชปฏบตงาน 1. เวลาท�ใช

ตามเวลา ท�กาหนด

เสรจ >1

คาบ

เสรจ >2

คาบ รวม

ผลการประเมน � ผาน � ไมผาน � ควรปรบปรง บนทกผลผประเมน ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

ลงช�อ ............................................... (นายกมล ทองศร)

33

แบบสรปผลการปฏบตงาน

ช�อ....................................................................นามสกล..................................................................... แผนกวชา.............................................................กลม....................ระดบ...............เลขท�................... ใบงานท�......................เร�อง.................................................................................จานวน..........ช�วโมง

เนaอหาสาระ (หลงจากนกศกษาฝกปฏบตตามใบงานแลวไดอะไร)

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

สรปขaนตอนการปฏบตงาน (เกดจากการปฏบตงานจรง)

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

เทคนควธ (เกดจากการปฏบตงานจรง)

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

หมายเหต ใหนกเรยน นกศกษาสรปผลท�เกดจากการปฏบตงานตามใบงานท�ไดรบมอบหมาย


34

1.4 ชนดของแกสเชaอเพลง

1) อะเซทลน

สมบตท�วไป อะเซทลน เปนแกสท�มความไวไฟมาก ไมมส มกล�น (ฉนคลายกระเทยม) น%าหนกเบา

กวาอากาศ จากคณสมบตท�สามารถละลายไดในอะเซทลน (300:1 โดยปรมาตรท� 175 PSI) ทาใหสามารถบรรจอะเซทลนโดยอาศย อะซโตนได ดงน%น ทอบรรจแกสอะเซทลน จงบรรจวสดซมซบท�สามารถจบสารละลาย อะซโตนไวภายใน ซ� งทาใหทอแกสอะเซทลน ตางจากทอแกสท�วไป

การนาไปใชประโยชน แกสอะเซทลน เปนแกสเช%อเพลงท�ใชในการเช�อมดวยออกซเจนอะเซทลน ใชในงานตดการเผาชบแหงในปจจบนการผลตแกสอะเซทลน ม 2 วธ คอ (1) การผลตโดยการทาปฏกรยาระหวางแคลเซยมคารไบดกบน%า สามารถไดโดยการปลอยแคลเซยมคารไบดลงในน% า และปลอยน% าลงบนแคลเซยมคารไบด เปนกรรมวธผลตแบบด%งเดม แกสท�ไดจะมความบรสทธ� คอนขางต�า (ประมาณ 85-95% ตามคณภาพของแคลเซยมคารไบด) ซ� งเปนอนตรายตอสขภาพ และส�งแวดลอมเน�องจากเปนวตถท�มฤทธ� เปนดางสง

รปท� 1.27 แสดงการผลตแกสอะเซทลนแบบการทาปฏกรยาระหวางน%ากบแคลเซยมคารไบด

ถงบรรจแกส

ล%นควบคมการปลอยคารไบต

ระดบน%า

ถงบรรจแคลเซยมคารไบต

แกสอะเซทลน

แกสออก

บรรจน%า

35

(2) การผลตโดยอาศยผลผลตท�ไดจากกระบวนการแตกตวทางเคม จากโรงงานปโตรเคม ซ� งเปนวธท�ทนสมยท�สดในปจจบน แกสอะเซทลนท�ไดจากการผลตน% จะมความบรสทธ� สงกวากระบวนการผลตแบบเดม ทาใหเปลวไฟมอณหภมสงกวา โดยประเทศไทยเร�มผลตไดเม�อป 2539 โดยบรษทระยองอะเซทลน ระบบจายแกสแบบหลายจดใชงาน (Manifold) ระบบจายแกสแบบหลายจดใชงานหรอแมนนโพลดน% เหมาะสาหรบจายแกสไปยงจดใชงานหลายจดในเวลาเดยวกน โดยใชทอบรรจแกสหลาย ๆ ทอในแถวเดยวกน หรอจายแกสแบบสองขาง ขางหน� งใชงาน ขางหน� งสารองกได รวมกนเปนจดจาย ดงแสดงในรป 1.28 โดยมมาสเตอรวาลว (Master Valve) ควบคมการปดเปด และมมาตรวด (Regulator) แสดงความดนในระบบและภาวการณใชงาน

รป ก แสดงการจายแกสหลายทอแถวเดยว

รป ข การจายแกสแบบสองขาง รปท� 1.28 แสดงระบบจายแกสหลายทอแถวเดยวและจายแบบสองขาง

36

ระบบการจายแกสแบบแมนนโฟลด ใชจายไดท%งแกสออกซเจน และแกสอะเซทลน จะมความแตกตางกนอยบางท�ระบบของแกสอะเซทลน จะมอปกรณปองกนไฟยอนกลบและ ความดนยอนกลบ เพ�อปองกนเปลวไฟจากหวเช�อมหรอความดนของแกสออกซเจนยอนเขาส ทอจายแกสอะเซทลน อปกรณปองกนไฟยอนกลบและความดนยอนกลบของระบบแมนนโฟลดแกสอะเซทลน แบงเปน 2 ชนด คอ แบบน% าและแบบวาลวกนกลบ (Non-return valve) ท�เปนตวปองกนไฟ (Flame arrested) ไดดวย

2) ไฮโดรเจน

สมบตของไฮโดรเจน ไฮโดรเจนเปนธาตท�เบาท�สด และเปนองคประกอบของน% าท�เปนปจจยท�สาคญมากท�สด

ของส�งมชวตบนโลก เปนโมเลกลมท�วไปตามธรรมชาต บรรยากาศในโลกม แกสไฮโดรเจนประมาณ 0.1 ppm. มความแขงแรงในการยดโมเลกล เทากบ 436 kJ/mol (104 kcal/mol) ดงน%นเม�อตองการใหไฮโดรเจนโมเลกล ทาปฏกรยา จงตองใชพลงงานเพ�อทาลายความแขงแรงในการ ยดโมเลกลดงกลาว เชน เพ�มอณหภม ใชสารเรงปฏกรยา เปนตน ไฮโดรเจนอะตอมประกอบดวยนวเคลยสอยกลาง ภายในนวเคลยส ประกอบดวยโปรตอน และนวตรอน และมอเลคตรอนว�งรอบนอก เหมอนธาตอ�นๆ ไฮโดรเจนม 3 ไอโซโทปข%นกบจานวนโปรตอน และจานวนนวตรอนท�ตางกน ดงน%

(1) ไฮโดรเจน (Hydrogen) มจานวนโปรตอน 1 โปรตอน จานวน 1 นวตรอน มน% าหนกอะตอม เทากบ 1.0078

(2) ดวเทอเรยม (Deuterium) มจานวนโปรตอน 2 โปรตอน จานวน 1 นวตรอน มน% าหนกอะตอม เทากบ 2.0141

(3) ตรเท�ยม (Tritium) มจานวนโปรตอน 3 โปรตอน จานวน 1 นวตรอน มน% าหนกอะตอม เทากบ 3.0161

ลกษณะท�วไปของไฮโดรเจนท%ง 3 สถานะ ไฮโดรเจนท�เปนของแขง ไมมส โครงสรางผลก 6 เหล�ยม Molar Volume = 22.56 cm3/mol ไฮโดรเจนท�เปนของเหลวไมมส คา Viscosity ต�า เคล�อนท�ไดเรว ไฮโดรเจนท�เปนแกส ไมมส ไมมกล�น ไมเปนพษ แกสไฮโดรเจน 1 ลตร มมวล 0.0898 กรม โมเลกล ของไฮโดรเจน ม 2 รปแบบ คอ Ortho-Hydrogen และ Para-Hydrogen ท%งสองชนดมลกษณะการหมนของนวเคลยสอะตอม โดย Ortho-Hydrogen มนวเคลยสอะตอม ท�ประกอบเปนโมเลกลหมนไปในทศทางเดยวกน สวน Para-Hydrogen มนวเคลยสอะตอม ท�ประกอบเปนโมเลกลหมนไปในทศทางตรงกนขามทาใหคณสมบตดาน Thermodynamics แตกตางกน แตคณสมบตทางเคมไมตางกน อตราสวนสมดลระหวาง Ortho-Hydrogen : Para-

37

Hydrogen = 3:1 ท�อณหภมหอง เรยกวา Normal Hydrogen และ Para-Hydrogen เปนรปแบบไฮโดรเจนท�มพลงงานต�า ความรอนจากปฏกรยาในการเปล�ยน Normal Hydrogen ไปเปน Para-Hydrogen เรยกวา DH การละลายของไฮโดรเจนในของเหลวไดนอย จะเพ�มข%นเม�ออณหภมสงข%น โดยไฮโดรเจนมคาการละลาย ท� 273.15 °K = 1.755x103 mol% การละลายของไฮโดรเจนในโลหะ 3) แกสหงตม (LPG) แกสปโตรเลยมเหลว (LPG) เปนสารประกอบไฮโดรคารบอน ซ� งมองคประกอบของแกสโพรเพน (Propane) เปนสวนใหญ จงเปนแกสท�หนกกวาอากาศ โดยตว LPG เองไมมส ไมมกล�นเชน เดยวกบแกสธรรมชาต แตเน�องจากเปนแกสท�หนกกวาอากาศจงมการสะสมและลกไหมไดงาย ดงน%นจงมขอกาหนดใหเตมสารมกล�น เพ�อเปนการเตอนภยหากเกดการร�วไหล LPG สวนใหญ จะใชเปนเช%อเพลงในครวเรอนและกจการอตสาหกรรม โดยบรรจเปนของเหลวใสถงท�ทนความดน เพ�อใหขนถายงาย นอกจากน% ยงนยมใชแทนน% ามนเบนซนในรถยนต เน�องจากราคาถกกวา และ มคาออกเทนสงถง 105 RON

สมบตของแกส LPG o ส แกส LPG จะไมมส เม�อแกสเกดการร�วจากถงเราจงไมสามารถท�จะมองเหน

แกสท�ร�วออกมาได นอกจากแกสจะร�วออกมามาก เราจงจะเหนเปนละอองขาว ซ� งละอองขาวน%กคอ ไอน% าท�มอยในอากาศทาการกล�นตวเปนละอองเม�อไดรบความเยนจดจากการระเหยตวของแกส เปนแกสท�ไมมกล�น เน�องจากแกสท�ผลตไดน%ไมมกล�นจงมความจาเปนตองใสสารท�มกล�นฉนลงไปเพ�อเปนการเตอนเม�อเกดแกสร�ว สารท�เตมน%นสวนมากจะใช เอทลเมอรแคปแทน หรอ Thiophane

o น%าหนก เปนแกสท�เบากวาน%า และหนกกวาอากาศ เม�อแกสอยในสถานะท�เปนของเหลว แกสจะมน%าหนก คร� งหน�งของน%า ดงน%นแกสเหลวจะลอยเหนอน%า หากแกสร�วลงในคน%า ทอน%า หรอ แมน%ามนจะลอยไปตดไฟ ณ จดท�หางออกไปแลวลกลามมายงจดท�แกสร�วไดอยางรวดเรว เม�ออยในสถานะท�เปน ไอแกสจะหนกเกอบประมาณ 2 เทาของอากาศ ดงน%นเม�อแกสร�ว แกสจะเคล�อนตวไหลไปรวมตวในท� ท�ต �ากวา

o จดเดอด จดเดอดของแกสจะต�า มจดเดอดประมาณ 0 องศาเซลเซยส แตอณหภมเฉล�ยของภายในบานเกอบประมาณ 20 องศาเซลเซยล ดงน%น เม�อแกสถกปลอยออกจากภาชนะบรรจกจะเดอดโดยเปล�ยนสถานะของเหลวท�ถกกดดนอยจะกลายสภาพเปนไอทนทการท�แกสเปล�ยนสถานะจากของเหลวเปนไอจาเปนตองดงดดความรอนจากบรเวณใกลเคยงซ� งจะทาใหบรเวณน%นหรอบรเวณปลายทอท�ปลอยไอแกสออกจะมน% าแขงเกาะจนทาใหทอเกดการอดตน ซ� งอาจมผลทาใหถงบรรจเกดระเบดได

38

o อตราการขยายตว เน�องจากแกส LPG มอตราการขยายตวในสภาวะท�เปนของเหลวสง เม�อเทยบกบน%า ดงน%นในการบรรจใสภาชนะ จาเปนตองท%งท�วางไวในระดบท�คงท�เผ�อการขยายตวในกรณท�เปนของเหลว 1 ลตร เกดร�วข%น กจะกลายเปนแกสไดประมาณ 0.25 ลกบาศกเมตรหากสวนประกอบของแกส LPG มเพยงตวเดยวความดนไอในภาชนะจะไมเปล�ยนแปลง ไมวาจะมปรมาณของของเหลวในถงมากนอยเทาไรกตามแตโดยท�วไป เน�องจาก แกส LPG เปนแกสผสม การระเหยจะเร�มจากสารท�ระเหยไดงาย ดงน%นความดนไอของแกส LPG ท�เหลอจะคอยๆลดลง

o สวนผสมของแกสกบอากาศท�ทาใหตดไฟได อตราสวนของแกสในอากาศท�ทาใหตดไฟคอประมาณ 1.5-9 สวน ในสวนผสม 100 สวน จะเหนไดวาหากมอากาศนอยหรอมากกวาสดสวนดงกลาวแกสจะไมตดไฟ

1.5 เปลวไฟในงานเช�อมแกส การเช�อมแกสเปนขบวนการเช�อมท�ใชกนมานาน ซ� งในปจจบน กไดรบความนยมใชกนอยางแพรหลาย โดยใชความรอนท�ไดจากการเผาไหมสวนผสมระหวางออกซเจนกบแกสอะเซทลน ใหความรอนสงถง 6,000 F ◌ เพยงพอท�จะทาใหโลหะหลอมละลายได ซ� งเปลวไฟท�ใชสาหรบการเช�อมไดตองมคณสมบตดงน%

- มอณหภมสงพอท�จะหลอมละลายช%นงานได - มปรมาณความรอนเพยงพอเม�อตองการ - ตองไมมส�งสกปรกจากเปลวไฟ เขามารวมตวกบโลหะช%นงานท�หลอมละลายอย

เปลวไฟท�ใชในงานเช�อมม 3 แบบ ดงน%

1) เปลวคารบไรซ�ง (Carburizing Flame) เปนเปลวท�มสวนผสมของแกสอะเซทลนมากกวาแกสออกซเจน การเผาไหมจะมแกสอะเซทลนเหลออยจานวนหน�ง เหมาะสาหรบเช�อมช%นงานท�ตองการเตมคารบอนท�ผวช%นงาน หรอเช�อมโลหะท�ไมใชเหลก ซ� งตองการใชอณหภมหลอมละลายไมสงนก เช�ออะลมเนยม แมกนเซยม และใชในการแลนประสาน มอณหภมสงประมาณ 2,800 C ◌เปลวไฟจะมอย 3 ช%น ดงรปท� 1.29

39

รปท� 1.29 แสดงลกษณะของเปลวไฟคารบไรซ�ง

2) เปลวกลางหรอเปลวนวทรล (Neutral Flame) เปนเปลวไฟท�มสวนผสมของแกสอะเซทลนกบแกสออกซเจนในอตราสวนเทากน กรวยไฟช%นในเปนรปกรวยปลายมน ใหความรอนสงประมาณ 3,500 องศาเซลเซยส เหมาะกบการนามาใชเช�อมเหลกเหนยว เหลกหลอและตดโลหะ

รปท� 1.30 แสดงลกษณะของเปลวกลางหรอเปลวนวทรล

3) เปลวออกไดซ�ง (Oxidizing Flame) เปนเปลวไฟท�มสวนผสมของแกสอะเซทลนนอยกวาแกสออกซเจนกรวยไฟช%นในจะเปนรปกรวยปลายแหลมและหดส% นถาใชเช�อมเหลกจะเกดประกายไฟหรอสะเกดไฟกระเดนออกซเจนจะทาใหน% าโลหะเปนฟองไมเหมาะสาหรบนาไปใชในการเช�อมเหลก เพราะจากการเผาไหมจะมออกซเจนเหลออยเขาไปรวมตวในน% าเหลกท�หลอมละลายอย ทาใหแนวเช�อมเปราะความแขงแรงต�า จงนยมใชเฉพาะเช�อมทองเหลองและบรอนซ

40

รปท� 1.31 แสดงลกษณะของเปลวออกซไดซ�ง

41

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 2 เร�อง งานปรบเปลวไฟเช�อมแกส เวลา 1 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถปรบเปลวไฟเช�อมแกสได 2. สามารถแยกชนดของเปลวเช�อมแกสได

ขอควรระวง (1) ในการจดแกสควรใชอปกรณจดเปลวไฟ (Spark lighter) ในการจดเปลวไฟเทาน%น (2) ในการจดเปลวไฟควรหนหวทพออกจากตวเราและระวงบคคลอ�นๆท�อยใกลเคยง (3) ในการปรบเปลวไฟทกคร% งควรสวมแวนตาเช�อมแกส

เคร�องมอและอปกรณในการเช�อมแกส มดงตอไปน% 1. ชดเช�อมแกส 2. ท�จดเปลวไฟ 3. ประแจสาหรบเปดปดแกสอะเซทลน 4. อปกรณปองกนรางกาย

ขaนตอนการทางาน

42

1. ตรวจสอบการทางานของอปกรณใหพรอม 2. เปดวาลวหวถงแกสอะเซทลนประมาณ 1/4 รอบและปรบแรงดนประมาณ 6-10 PSI.

3. เปดวาลวหวถงออกซเจนโดยการหมนวาลวจนสด และปรบแรงดนประมาณ 25-35 PSI.

4. เปดวาลวแกสอะเซทลนท�ทอรชเช�อมซ�งจะเปนวาลวสแดง

43

5. ทาการจดเปลวแกสดวยอปกรณจดเปลวแกส (Spark Lighter) หากเปลวไฟมควนมากใหเพ�มประมาณแกสอะเซทลนข%นจนกวาจะหมดควน ดงรป

6. ปรบเปลวไฟเช�อมแกสในแบบตางๆ โดยการเปดวาลวออกซเจนท�ทอรชเช�อมจะเปนวาลวสเขยว โดยทาการเพ�มประมาณของออกซเจนทละนอยจนไดเปลวไฟท�ตองการ

��

7. หลงจากทาการปรบเปลวไฟเสรจแลว ทาการปดแกส โดยจะทาการปดวาลวแกสอะเซทลนกอนแลวจงปดวาลวออกซเจน

44

8. ทาการปดวาลวหวถงแกสอะเซทลนและออกซเจนแลว เปดวาลวแกสอะเซทลน ออกซเจนท�ทอรชเช�อมเพ�อไลแกสอะเซทลนและออกซเจนท�คางอยในสายเช�อมออกจนหมดแลวปดวาลวไวเหมอนเดมแลวมวนสายเกบใหเรยบรอย

เทคนควธ 1. จดเปลวไฟโดยการเปดอะเซทลนกอน โดยเปดวาลวท�ทอรชเช�อมพอประมาณ สงเกต

ไมใหเปลวไฟมเขมาควน 2. การเปดวาลวออกซเจนท�ทอรชเช�อมจะเปนวาลวสเขยว โดยทาการเพ�มประมาณของ

ออกซเจนทละนอยเปลวแรกท�ไดคอ เปลวคารบไรซ�ง โดยอตราสวนผสมของออกซเจนจะนอยกวาอะเซทลน

3. เพ�มประมาณของออกซเจนทละนอยเปลวท�ไดคอ เปลวนวทรล โดยอตราสวนผสมของออกซเจนกบอะเซทลนเทากน

4. เพ�มประมาณของออกซเจนทละนอยจนกรวยไฟช%นในหดส�นลงและมเสยงดง เปลวท�ไดคอ เปลวออกซไดซ�ง โดยอตราสวนผสมของออกซเจนมากกวาอะเซทลน

5. ในการปดแกสเราจะทาการปดวาลวแกสอะเซทลนกอนแลวจงจะปดวาลวออกซเจน 6. ปดวาลวหวถงแกสอะเซทลนและออกซเจนแลว เปดวาลวแกสอะเซทลน ออกซเจนท�ทอร

ชเช�อมเพ�อไลแกสอะเซทลนและออกซเจนท�คางอยในสายเช�อมออกจนหมดแลวปดวาลวไวเหมอนเดม

45

แบบประเมนผลการปฏบตงาน วนท� .................................... เดอน ............................................. พ.ศ. .......................

ช�อผปฏบต................................................................ เลขท� .............. ช%น ปวช............ กลมท�............. ช�องาน ........................................................ ตามใบงานเลขท� ..............คาบท� ..........ถงคาบท�............ คาแนะนาสาหรบผประเมน : ใหกรอกคะแนนลงในชองผลงานท�วดได

รายการ ผลงานท�วดได ผลการประเมน ด (2) พอใช (1) ปรบปรง (0)

การเตรยมงาน 1. ถงแกสอะเซทลนและถงออกซเจน 2. สายเช�อมและขอตอ 3. อปกรณปรบความดน 4. โตะงานสาหรบเช�อมแกส

กจนสย 1. ความปลอดภยในการปฏบตงาน 2. การใชเคร�องมออปกรณ 3. การทาความสะอาดพ%นท�ปฏบตงาน

ไมถก

ตกเตอน เกบ ทา

ถกตกเตอน

ไมเกบ ไมทา

จดสงเกต การใหคะแนน 1. การจดเปลวไฟ 2. การปรบเปลวคารบไรซ�ง 3. การปรบเปลวนวทรล 4. การปรบเปลวออกซไดซ�ง

ถกตอง ถกตอง ถกตอง ถกตอง

ไมถกตอง ไมถกตอง ไมถกตอง ไมถกตอง

เวลาท�ใชปฏบตงาน 1. เวลาท�ใช

ตามเวลา ท�กาหนด

เสรจ >1

คาบ

เสรจ >2

คาบ

รวม

ผลการประเมน � ผาน � ไมผาน � ควรปรบปรง บนทกผลผประเมน ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................


46


ช�อ....................................................................นามสกล..................................................................... แผนกวชา....................................................................กลม...............ระดบ...............เลขท�................. ใบงานท�....................เร�อง...............................................................................จานวน..............ช�วโมง


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................



47

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 3 เร�อง การสรางบอหลอมละลาย เวลา 1 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถปรบเปลวไฟเช�อมแกสได 2. สามารถควบคมบอหลอมละลายได

ขอควรระวง 1. ในการจดแกสควรใชอปกรณจดเปลวไฟ (Spark lighter) ในการจดเปลวไฟเทาน%น 2. ในการจดเปลวไฟควรหนหวทพออกจากตวเราและระวงบคคลอ�นๆท�อยใกลเคยง 3. ในการปรบเปลวไฟทกคร% งควรสวมแวนตาเช�อมแกส

วสด 1. แผนเหลกขนาด 60 x 120 มม. หนา 2 มม. จานวน 1 ช%น

48

เคร�องมอและอปกรณในการเช�อมแกส มดงตอไปน% 1. ชดเช�อมแกส 2. อปกรณจดเปลวไฟ 3. แวนตาเช�อมแกส 4. คมจบงานรอน 5. แปรงลวด 6. เคร�องมอทาความสะอาดหวทพ 7. ช%นงาน

ลาดบขaนการทางาน ข%นตอนเตรยมช%นงาน

1. ตดแผนเหลก หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 1 ช%น 2. ใชตะไบลบคมตามขอบของช%นงาน 3. ขดแนวดวยเหลกขดหรอใชเหลกนาศนยตอกใหเปนรอย ตามความยาวของช%นงาน

จานวน 3 แนว

4. ทาความสะอาดช%นงานเช�อม

49

ข%นตอนการสรางบอหลอมละลาย 1. อนช%นงานใหท�วแผนสรางบอหลอมละลายท�ขอบงานทางขวามอ เม�อช%นงานหลอม

ละลายเปนวงกลมแลวใหเคล�อนหวทพไปในทศทางซายมอ 2. ควบคมบอหลอมละลายใหซมลกสม�าเสมอจนครบท%ง 3 แถว

เทคนคและวธ 1. ใชเปลวนวทรลในการสรางบอหลอมละลาย 2. ควบคมบอหลอมละลายใหสม�าเสมอตลอดแนว 3. รกษาความเรวในการเดนและมมของหวทพใหคงท�ตลอดแนว

50

แบบประเมนผลการปฏบตงาน วนท� ............................................. เดอน......................................... พ.ศ............................................. ช�อผปฏบต............................................................. เลขท� .............. ช%น ปวช............. กลมท� .............. ช�องาน .......................................................... ตามใบงานเลขท� ...........คาบท� .........ถงคาบท�..............

คาแนะนาสาหรบผประเมน : ใหกรอกคะแนนลงในชองผลงานท�วดได (คะแนนเตม 20 คะแนน)

ลาดบท�

คะแนนเตม

Aspect of Criterion - Description ผลการตรวจ จานวน

จดบกพรอง

คะแนนท�ได

1 2 มการทาความสะอาด แสลก, คราบ ควนเช�อม และเมดไฟ บนพ%นผวบรเวณรอบๆแนวเช�อมได 99% หรอไม?

Yes/No

2 2 แนวเช�อมสม�าเสมอ Yes/No

3 3 ความกวางของรอยเช�อมสม�าเสมอหรอไม? (ใหตางกนไมเกน 2 mm)

Yes/No

4 2 จดเร�มตน/จดท�หยด ของแนวเช�อมสม�าเสมอ

ตางกนไมเกน 1.5mm ระหวางจดหยดและจดเร�มตนหรอไม? Yes/No

5 3

แนวเช�อมหลอมสมบรณ หรอมส�งแปลกหลอมฝงอยบนผวหนาหรอไม? ม1จดให = 4 คะแนน/ 2 ม2จดให =3 คะแนน/ม 3จดข%นไป= 0 คะแนน (1ขอบกพรอง = 1 จด )

Yes/No

6 2

มฟองอากาศบนผวหนาแนวเช�อมหรอไม?

ม1จดให = 4 คะแนน/ 2 ม2จดให =3 คะแนน/ม 3จดข%นไป= 0

คะแนน (มฟองอากาศ 1 ฟอง = 1 จด )

Yes/No

7 3

มรอยกดแหวงท�ขอบแนวเช�อมหรอไม? (รอยกดแหวงตองลกเกน 0.5 mm.) ม 1 จดให = 4 คะแนน/ 2 ม2จดให =3 คะแนน/ม 3

จดข%นไป= 0คะแนน (วดความยาวรวมของรอยกดแหวงถง 10 mm. = 1 จด )

Yes/No

เกณฑการตดสน 15 คะแนนข%นไป = ผาน 10-14 คะแนน = ควรปรบปรง ต �ากวา 10 คะแนน = ไมผาน

ผลการประเมน � ผาน � ไมผาน � ควรปรบปรง บนทกผลผประเมน

.............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................. ลงช�อ ............................................... (นายกมล ทองศร)

51




.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................



52

1.6 รอยตอและตาแหนงทาเช�อม

1) ลกษณะรอยตอ ในการตอโลหะใหตดกนน%น จะมลกษณะรอยตอพ%นฐานท�ตองศกษา พจารณาเลอกให

เหมาะสมกบช%นงานมอย 5 แบบ ดงน% (1) ตอชน (Butt Joint)

(2) ตอเกย (Lap Joint)

(3) ตอขอบ (Edge Joint)

(4) ตอมม (Corner Joint)

(5) ตอตวท (T-Joint)

53

รปท� 1.32 แสดงลกษณะรอยตอแบบตาง ๆ

(1) ตอชน (Butt Joint) เปนการนาช%นงาน 2 ช%นมาวางใหขอบช%นงานชนกน โดยจะเวนชองหางกนหรอไมข%นอยกบความหนาของช%นงาน หากช%นงานมความหนามากจะตองมการบากหนางานชวยท�เรยกวา การเช�อมตอชนบากหนางาน (Groove weld) แนวเช�อมแบบตอชนจะมขอสงเกต คอ ถางานหนาเกน 3 มลลเมตร จะทาการบากหนางานหรอท�เรยกวา ตอชนมากหนางานลกษณะตามรปท� 1.33

สวนประกอบรอยตอแบบ Groove Weld

� Root Opening [RO]: ระยะหางระหวางรอยตอของช%นงานท%งสองท� Root � Root Face [RF]: ผวหนาของรอยตอของช%นงานคขนานสวนตรงท� Root Groove Face: ผวหนาเอยงของรอยตอช%นงาน � Bevel Angle [A]: มมบากหนางานของช%นงานช%นเดยว � Groove Angle [A]: มมบากหนางานของช%นงานท%งสองช%นรวมกน � Size of Weld [S]: ขนาดของแนวเช�อม � Plate Thickness [T]: ความหนาของช%นงานเช�อม

รปท� 1.33 แสดงรอยเช�อมแบบตอชนบากหนางานแบบตาง ๆ

� �

�

�

�

�

54

(2) ตอเกย (Lap Joint) เปนการตอช%นงานท�มลกษณะช%นงานสองช%นวางทบซอนเกย ขอดของรอยตอแบบน% คอไมตองเสยเวลาในการเตรยมรอยตอมาก การตอเกยท�ดควรวางช%นงานทบกนใหแนบสนทตลอดแนว ดงแสดงในรปท� 1.34

รปท� 1.34 แสดงรอยเช�อมแบบตอเกย (Lap Joint)

(3) ตอขอบ (Edge Joint) เปนรอยตอท�นยมใชสาหรบการเช�อมงานบางๆ โดยไมเตมลวดเช�อม สามารถทาไดงาย ประหยดเวลาและประหยดคาใชจาย รอยตอขอบมลกษณะดงแสดงในรปท� 1.35

รปท� 1.35 แสดงรอยตอขอบ (Edge Joint)

55

(4) ตอมม (Corner Joint) เปนรอยตอท�มลกษณะคลายกบรอยตอตวท แตตางกนท�รอยตอมมจะเปนการนาช%นงานมาตอกนท�มมของช%นงาน ดงแสดงในรปท� 1.36

รปท� 1.36 แสดงลกษณะรอยตอมม (Corner Joint)

(1) ตอตวท (T-Joint) เปนรอยตอท�นาช%นงานสองช%นมาตอตงฉากกนลกษณะคลายตวทรอยตอตวทน% ในการเช�อมจะตองเตมลวดเช�อมเหมาะสาหรบเช�อมงานโครงสรางท�ตองการความแขงแรงมากๆ

รปท� 1.37 แสดงลกษณะรอยตอตวท (T-Joint)

56

2) ลกษณะทาเช�อม (Welding Positions) ในการเช�อมแกส ในการฝกเช�อมเราจะสามารถจบช%นงานใหอยในทาเช�อมท�เราถนดได

แตสาหรบงานจรง บางคร% งเราไมสามารถท�จะเช�อมช%นงานในทาเช�อมท�เราถนดได เพราะตองเช�อมในสถานการณท�บงคบทาใหตองทาการเช�อมในตาแหนงตาง ๆ ทาเช�อมจะมอย 4 ทาดวยกน คอ

(1) ทาราบ (Flat Position) เปนการเช�อมท�งายท�สด โดยวางช%นงานราบกบพ%นดงแสดงใน รปท� 1.38

รปท� 1.38 แสดงการเช�อมทาราบ

(2) การเช�อมทาขนานนอน (Horizontal Position) การเช�อมทาน%รอยตอช%นงานจะอยในแนวระดบกบพ%นแนวเช�อมขนานกบพ%น การเช�อมตองใชเทคนคการควบคมน%าโลหะไมใหน%าโลหะท�หลอมละลายอยไหลลงมา ดงแสดงในรปท� 1.39

รปท� 1.39 แสดงการเช�อมทาขนานนอน

57

3) การเช�อมทาตaง (Vertical Position) การเช�อมทาน% ช%นงานจะอยในลกษณะท�ต%งฉากกบแนวระนาบ อยในแนวด�ง การเช�อมทาต%งสามารถเช�อมไดท%งเช�อมข%นและเช�อมลง ดงแสดงในรปท� 1.40

รปท� 1.40 แสดงการเช�อมทาต%ง

4) การเช�อมทาเหนอศรษะ (Overhead position) เปนทาเช�อมท�รอยตอของช%นงานอยใน

ตาแหนงขนานกบระนาบอยเหนอศรษะ ดงแสดงในรปท� 1.41

รปท� 1.41 แสดงการเช�อมทาเหนอศรษะ

58

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 4 เร�อง งานเช�อมเดนแนวทาราบ เวลา 2 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถปรบเปลวไฟเช�อมแกสท�เหมาะสมกบชนดของโลหะงานได 2. สามารถควบคมแนวเช�อมและเตมลวดเช�อมได

ขอควรระวง 1. ในการจดแกสควรใชอปกรณจดเปลวไฟ (Spark lighter) ในการจดเปลวไฟเทาน%น 2. ในการจดเปลวไฟควรหนหวทพออกจากตวเราและระวงบคคลอ�นๆท�อยใกลเคยง 3. ในการปรบเปลวไฟทกคร% งควรสวมแวนตาเช�อมแกส 4. ระวงปลายลวดเช�อมท�รอนถกคนอ�น 5. ขดทาความสะอาดดวยแปรงลวดกอนทาการเช�อม

วสด

1. หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 1 ช%น

45-70 องศา

59

เคร�องมอและอปกรณในการเช�อมแกส มดงตอไปน% 1. ชดเช�อมแกส 2. อปกรณจดเปลวไฟ 3. แวนตาเช�อมแกส 4. คมจบงานรอน 5. แปรงลวด 6. เคร�องมอทาความสะอาดหวทพ 7. ถงมอหนงและชดหนง 8. ช%นงาน

ลาดบขaนการทางาน ข%นตอนเตรยมช%นงาน

1. ตดแผนเหลก หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 1 ช%น 2. ใชตะไบลบคมตามขอบของช%นงาน 3. ขดแนวดวยเหลกขดหรอใชเหลกนาศนยตอกใหเปนรอย ตามความยาวของช%นงาน

จานวน 3 แนว


60

ข%นตอนการเช�อมเดนแนวทาราบ 1. อนช%นงานและลวดเช�อมใหท�วแผนสรางบอหลอมละลายท�ขอบงานทางขวามอ เม�อ

ช%นงานหลอมละลายเปนวงกลมแลวเตมลวดเช�อมบรเวณท�หลอมละลายพรอมกบใหเคล�อนหวทพไปในทศทางซายมอ

2. ควบคมบอหลอมละลายใหซมลกสม�าเสมอจนครบท%ง 3 แถว

เทคนคและวธ 1. ใชเปลวนวทรลในการสรางบอหลอมละลาย 2. สายหวทพสลบลวดเช�อม

3. ควบคมบอหลอมละลายใหสม�าเสมอโดยใชความเรวในการเดนและมมใหคงท�

61



ลาดบท�






Yes/No



Yes/No



5 3


Yes/No

6 2




Yes/No

7 3



Yes/No



.............................................................................................................................................................


62




.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................



63

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 5 เร�อง งานเช�อมตอชนทาราบ เวลา 2 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถปรบเปลวไฟเช�อมแกสท�เหมาะสมกบชนดของโลหะงานได 2. สามารถควบคลมแนวเช�อมและเตมลวดเช�อมได

วสด 1. หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 2 ช%น

ขอควรระวง 1. ในการจดแกสควรใชอปกรณจดเปลวไฟ (Spark lighter) ในการจดเปลวไฟเทาน%น 2. ในการจดเปลวไฟควรหนหวทพออกจากตวเราและระวงบคคลอ�นๆท�อยใกลเคยง 3. ในขณะทาการเช�อมทกคร% งควรสวมแวนตาเช�อมแกส 4. ระวงปลายลวดเช�อมท�รอนถกคนอ�น 5. ขดทาความสะอาดดวยแปรงลวดกอนทาการเช�อม

45-70 องศา

64


ลาดบขaนการทางาน

ข%นตอนเตรยมช%นงาน 1. ตดแผนเหลก หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 2 ช%น 2. ใชตะไบลบคมตามขอบของช%นงาน 3. นาช%นงานท%ง 2 ช%น มาตอชนกนตามแนวยาวแลวทาการเช�อมยดหว ทายใหตดกน


65

ข%นตอนการเช�อมเดนแนวทาราบ 1. อนช%นงานและลวดเช�อมใหท�วแผนสรางบอหลอมละลายท�ขอบงานทางขวามอ เม�อช%นงาน

หลอมละลายเปนวงกลมแลวเตมลวดเช�อมบรเวณท�หลอมละลายพรอมกบใหเคล�อนหวทพไปในทศทางซายมอ

2. ควบคมบอหลอมละลายใหซมลกสม�าเสมอ

เทคนคและวธ 1. ใชเปลวนวทรลในการสรางบอหลอมละลาย 2. สายหวทพสลบลวดเช�อม


45-70 องศา

ทศทางการเช�อม

66



ลาดบท�






Yes/No



Yes/No



5 3


Yes/No

6 2




Yes/No

7 3



Yes/No



.............................................................................................................................................................


67




.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................



68

รหสวชา 2100-1005 วชา งานเช�อมและโลหะแผนเบ%องตน จานวน 2 หนวยกต 4 ช�วโมง/สปดาห บทท� 1 งานเช�อมแกส ใบงานท� 6 เร�อง งานเช�อมตอตวททาราบ เวลา 2 ช�วโมง

ทกษะ 1. สามารถปรบเปลวไฟเช�อมแกสท�เหมาะสมกบชนดของโลหะงานได 2. สามารถควบคลมแนวเช�อมและเตมลวดเช�อมได

วสด 1. หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 2 ช%น

ขอควรระวง 1. ในการจดแกสควรใชอปกรณจดเปลวไฟ (Spark lighter) ในการจดเปลวไฟเทาน%น 2. ในการจดเปลวไฟควรหนหวทพออกจากตวเราและระวงบคคลอ�นๆท�อยใกลเคยง 3. ในขณะทาการเช�อมทกคร% งควรสวมแวนตาเช�อมแกส 4. ระวงปลายลวดเช�อมท�รอนถกคนอ�น 5. ทาความสะอาดดวยแปรงลวดกอนทาการเช�อม

45-70 องศา 90 องศา

69


ลาดบขaนการทางาน ข%นตอนเตรยมช%นงาน 1. ตดแผนเหลก หนา 2 มม. ขนาด 60 x 120 มม. จานวน 2 ช%น 2. ใชตะไบลบคมตามขอบของช%นงาน 3. นาช%นงานท%ง 2 ช%น มาตอกนตามแนวยาวในลกษณะตวท แลวทาการเช�อมยดหว ทายให

ตดกน


70

ข%นตอนการเช�อมเดนแนวทาราบ 1. อนช%นงานและลวดเช�อมใหท�วแผนสรางบอหลอมละลายท�ขอบงานทางขวามอ เม�อช%นงาน

หลอมละลายเปนวงกลมแลวเตมลวดเช�อมบรเวณท�หลอมละลายพรอมกบใหเคล�อนหวทพไปในทศทางซายมอ

2. ควบคมบอหลอมละลายใหซมลกสม�าเสมอ

เทคนคและวธ

1. ใชเปลวนวทรลในการสรางบอหลอมละลาย 2. สายหวทพสลบลวดเช�อม


ทศทางการเช�อม

71

แบบประเมนผลการปฏบตงาน วนท� ............................................. เดอน......................................... พ.ศ............................................. ช�อผปฏบต............................................................. เลขท�.............. ช%น ปวช............. กลมท� .............. ช�องาน .......................................................... ตามใบงานเลขท� ...........คาบท� .........ถงคาบท�..............


ลาดบท�






Yes/No



Yes/No



5 3


Yes/No

6 2




Yes/No

7 3



Yes/No



.............................................................................................................................................................


72




.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................



73

1.7 หลกการการแลนประสาน (Brazing)

การแลนประสาน (Brazing) หมายถง กระบวนการท�ทาใหช%นงานตดกน โดยท�ช%นงาน ไมหลอมละลายจะยดตดกนโดยลวดเช�อมท�หลอมละลายท�อณหภมสงกวา 800 องศาฟาเรนไฮ (425 องศาเซลเซยส) ลวดเช�อมท�หลอมละลายจะไหลเขาไปในรอยตอยดช%นงานใหตดกน ซ� งการแลนประสาน (Brazing) เหมาะสาหรบงานดงตอไปน%

o ใชยดประกอบช%นงานท�ไมตองการความแขงแรงมากนก o ใชยดช%นงานท�ไมตองการความนนของรอยตอเหมอนกบแนวท�เกดจากการเช�อม o ช%นงานไมเกดการบดตวหลงจากการแลนประสาน (Brazing) เพราะใชความรอน

นอย o โครงสรางภายในของช%นงานท�ผานการแลนประสานไมมการเปล�ยนแปลง

1) ขอดของการการแลนประสาน (Brazing) o ประหยดเวลาในการเตรยมช%นงาน o สามารถเช�อมไดเรวชวยประหยดคาใชจาย o สามารถประกอบช%นงานท�มความหนากบช%นงานบางมากๆ ได o สามารถเช�อมโลหะตางชนดกนได เชน ทองแดงกบเหลกกลา o รอยตอมความแขงแรงเทากบรอยเช�อม

หมายเหต การแลนประสาน (Brazing) กบ การแลนประสานออน (Soldering) มหลกการเหมอนกนจะแตกตางกนท�อณหภมท�ใชในการแลนประสานและชนดของโลหะผสม ซ� งโลหะประสานสวนใหญแลวมสวนผสมระหวางตะก�วกบดบก5

2) วสดท�ใชการแลนประสาน ในการประสานสามารถแลนประสาน โลหะชนดเดยวกนได หรอโลหะตางชนดกน เชน ระหวางทองแดงกบทอง เหลกกบทองแดง หรอทองแดงกบทองเหลอง เขาดวยกนได โดยไมจากดความหนาของช%นงานแตอยางใด โลหะท�สามารถใชขบวนการแลนประสาน ในการประกอบยดตดกน ไดแก เหลกคารบอนต�า เหลกหลอ ทองแดง เหลกไรสนม ทองเหลอง อลมเนยม

5 นรศ ศรเมฆ,พชย โอภาสอนนท.งานเช�อมและโลหะแผนท�วไป.กรงเทพ: สานกพมพเอมพนธ จากด,2542.

74

3) รอยตอ (Joint) การแลนประสาน โลหะสวนใหญลกษณะรอยตอจะเปนลกษณะตอเกย เพราะน% าโลหะประสานท�ใชการแลนประสาน สามารถแทรกซมยดช%นงานท%งสองช%นตดกนไดด ลกษณะรอยตอจะมลกษณะท�แตกตางกน ดงแสดงในรปท� 1.42

รปท� 1.43 แสดงลกษณะตอโลหะการแลนประสาน ลกษณะตาง ๆ

4) การเวนชองรอยตอ (Gap) การเวนชองรอยตอระหวางช%นงานตองกระทาดวยความระมดระวง ตองเวนชองใหเลก

พอท�เกดปฏกรยาแทรกซมไดด ไมเวนชองใหญเกนไปเพราะนอกจากจะไดรอยแลนประสานท�ไมแขงแรงการเวนชองรอยตอยงข%นกบชนดของโลหะท%งสองท�นามาตอกน เน�องจากการขยายตว ของโลหะจากความรอน (สมประสทธ� การขยายตว) แตละชนดไมเทากน การเกดการแทรกซมท�ด จะข%นอยกบความหนดของเหลวและระยะชองรอยตอ ดงน%นการ เวนชองรอยตอของงานแลนประสานตองคานงถงชนดของโลหะลวดเช�อมอกดวย ถาระยะ Gap นอยความแขงแรงของรอยตอจะมากข%นความแขงแรงของรอยตอแลนประสาน ยงข%นอยกบการแทรกตวของโลหะลวดแลนประสาน ท�แทรกเขาไปในขอบเกรนของช%นงานอกดวย ปรมาณการแทรกตว ข%นอยกบชนดของลวดแลนประสาน ชนดของโลหะงานและเวลาท�ไดรบความรอนกเหมอนกน ตารางท� 1.2 แสดงระยะชองหางรอยตอสาหรบลวดแลนประสานชนดตางๆ

75

ตารางท� 1.2 แสดงพ%นท�ท�เช�อมตอกนจะตองมากกวา 3 เทา ของความหนางาน6

ลวดแลนประสาน ระยะชองหางรอยตอ

นaว มม.

BAISi .006-.025 (0.15-0.61)

BAg .002-.005 (0.05-0.12)

BAu .002-.005 (0.05-0.12)

BCuP .001-.005 (0.003-0.12)

BCuZn .002-.005 (0.05-0.12)

BNi .002-.005 (0.05-0.12)

5) ลาดบขaนตอนการการแลนประสาน o ขจดส�งสกปรกบรเวณรอยตอ o ปรบเปลวไฟโดยใชเปลวนวทรลเฟรม หรอออกซไดซ�งเฟรมอยางออน o เผาปลายลวดเช�อมใหรอนเลกนอย (กรณใชผงฟลrกซ) o จมปลายลวดเช�อมลงในผงฟลrกซ o เผาช%นงานโดยเคล�อนเปลวไฟกลบไป-มาตามแนวรอยตอใหโลหะรอนแดงเร�อ ๆ o ใชเปลวไฟเผาปลายลวดเช�อมสวนท�จมฟลrกซโดยใหฟลrกซหลอมแทรกซม

ระหวางรอยตอ o เผาลวดเช�อมใหหลอมละลายแทรกประสานระหวางรอยตอ o ถาลวดเช�อมสวนท�จมฟลrกซไดเตมลวดเช�อมจนถงฟลrกซแลวใหเผาลวดเช�อมแลว

จมใหม o ทาความสะอาดรอยการแลนประสาน

6 (ท�มา : สมบรณ เตงหงษเจรญ ม.ป.ป. : 99) 173

76

รปท� 1.43 แสดงข%นตอนการการแลนประสานโลหะ

6) ขอควรระวง งานแลนประสานเปนงานท�ตองเก�ยวของกบความรอน เปลวไฟ ควน โลหะ และ

สารเคมบางตวท�มอนตราย ดงน%นผปฏบตงานควรยดหลกความปลอดภยในการแลนประสาน ดงน% o การแลนประสานควรทาใหบรเวณท�มอากาศถายเทไดสะดวก เพราะควนของ

สงกะส ออกไซดท�เกดจากโลหะแลนประสาน เปนแกสพษท�มอนตราย o ตวประสานเปนสารเคม ไมควรใชมอสมผสโดยตรง หรอขณะทาการแลน

ประสานตอง ระมดระวงอยาเอามอขย%ตา หรอจบอาหารรบประทาน ถาถกผวหนงควรลางดวยน% าหรอสบทนท

o ระมดระวงอยาสดดมไอระเหยของฟลrกซ เพราะมสารเคมท�อาจทาใหเกดอนตรายตอรางกายได

o ในการแลนประสานทกคร% ง ควรใสชดปฏบตงานท�เหมาะสม เชน รองเทา ชดกนเป% อน ถงมอ และแวนตา เปนตน เม�อแลนประสานช%นงานเสรจแลวจะตองนาช%นงานไปลางน%าให

77

สะอาด ปราศจากสารเคมตกคางท�รอยแลนประสาน o หามหยอกลอกนขณะปฏบตงานแลนประสาน o เม�อปฏบตงานเสรจแลวใหทาความสะอาด แลวเกบวสดเคร�องมอเขาท�ใหเรยบรอย

7) ตวชวยประสาน (Flux) ในการแลนประสานน%น ไมสามารถนาโลหะประสานมาทาการแลนประสานได

โดยตรง จาเปนตองมตวชวยการประสาน (Flux) ซ� งตวชวยประสานจะมท%งท�เปนผงและเปนของเหลวมหนาท�ทาความสะอาดรอยแลนประสาน ขจดออกไซดขณะแลนประสาน และยงเปนตวชวยใหโลหะประสานแลนซมเขาไประหวางรอยตอไดงาย ฟลrกซท�เปนชนดผงจะตองทาการเผาลวดเช�อมใหรอนเสยกอน แลวทาไปจมลงในผงฟลrกซ การเลอกใชตวชวยประสาน (Flux) ข%นอยกบชนดของโลหะประสาน (ลวดแลนประสาน) เชน ถาโลหะประสานเปนทองเหลอง กตองใชฟลrกซเช�อมทองเหลอง และถาโลหะประสานเปนเงนเราจะตองใชฟลrกซเช�อมเงน เปนตน

ฟลrกซเม�อไดรบความรอนจนถงอณหภมใชงานจะไหลตวเขาไปตลอดรอยตอ ชวยลด ออกไซดและทาหนาท�ดงโลหะลวดแลนประสานไหลเขาไปในรอยตอ ภายหลงการแลนประสานสมบรณดแลว ฟลrกซตกคางจะตองกาจดออกไดงาย ฟลrกซมอยหลายลกษณะไดแก ของเหลว ผง ของแขง ครม และเปนรปแบบอ�น ๆ อกดวย เม�อแลนประสานเสรจเรยบรอยแลวจะตองกาจดฟลrกซหลงเหลอออกทนท เพราะฟลrกซท�ตกคางจะเกดปฏกรยากดกรอนช%นงาน การกาจดฟลrกซตกคางทาไดหลายวธข%นอยกบชนดของวสดงาน เชน นางานท�เช�อมเสรจจมน% าเยน หรอจมน%ารอนทนทแลวลางฟลrกซออก หรอกาจดออกดวย สารเคมกได ท%งน%ท%งน%น

ผงโบแรค (Borax) หรอกรดโบรคเปน ฟลrกซแลนประสานชนดพ%นฐาน สวนมากนยมผสม โบแรค 75% กบกรดโบแรค 25% ทาเปนฟลrกซเหลวซ� งอตราสวนผสมของผงโบแรคกบกรด โบรคอาจเปล�ยนแปลงไดเลกนอย เพ�อใหฟลrกซขนหรอเหลวเหมาะสาหรบการใชงานแตละอยาง ฟลrกซโบแรคท�มจาหนายในตลาดอาจมฟอสฟอรส หรอ ฮาโลเจนผสมอยดวยเลกนอย

อลคาไลน ไบฟลออไรด (Alkaline bifluride) เปนฟลrกซอกชนดหน�ง ซ� งนามาใช สาหรบการแลนประสาน หรอเช�อมแลนประสานเหลกไรสนม, ซลกอนบรอนซ, ทองเหลองเจออลมเนยม หรอเบอรลเลยม กล�นระเหยของฟลrกซชนดน% เปนอนตรายตอสขภาพ ฉะน%นขณะปฏบตงาน จะตองทาในระบบท�มการถายเทอากาศไดด ฟลrกซพเศษซ� งทาจากเกลอโซเดยมไซยาไนต เปนฟลrกซท�มคณสมบตดท�สดสาหรบการ แลนประสานดวยเงนเม�อแลนประสานโลหะทงสะเตนกบทองแดง ขอควรระวงเม�อใชฟลrกซชนดน% คอ กล�นระเหยมอนตรายมากอยาหายใจสดกล�นระเหยเขาไปและ อยาใหฟลrกซสมผสสวนใดสวนหน�งของรางกาย ฟลrกซพเศษของเกลอโซเดยมไซยาไนดควรใชเฉพาะผท�เคยผานการฝกหดมาเปนพเศษ ฟลrกซควรเกบไวในท�แหง และอยาเกบ

78

รวมกบพวกกรดไนเตรทและตวเรงปฏกรยาตาง ๆ การเลอกใชฟลrกซแลนประสานจะตองคาถงส�งตางๆ ตอไปน%

(1) ช%นงานท�จะนามาแลนประสาน (2) โลหะแลนประสานท�ใช (3) เคร�องมอสาหรบใหความรอน

79

แบบทดสอบหลงเรยน บทท� 1 งานเช�อมแกส

------------------------------------------------ แบบทดสอบ ม 1 ตอน เปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จานวน 30 ขอ

จงเลอกคาตอบท�ถกท�สดเพยงขอเดยว 1. ผท�จะปฏบตงานเช�อมแกสตองคานงส�งใดเปนอนดบแรก

ก. ความปลอดภยในการทางาน ข. สภาพอากาศ ค. สถานท�เช�อม ง. เคร�องมอท�ใชในการเช�อม

2. ขอใดตอไปน% ท�ควรปฏบตมากท�สด เพ�อความปลอดภยในการปฏบตงานเช�อมแกส ก. ทาการเช�อมหางจากชมชน ข. บรเวณท�ทาการเช�อมไมควรมวตถไวไฟ ค. บรเวณท�ทาการเช�อมตองแหงสนท ง. ถกทกขอ

3. ในการตดต%งถงดบเพลงท�ถกตองคอ ก. ตดต%งบรเวณปอมยาม ข. ตดต%งใหพนจากมอเดก ค. ตดต%งในท�ๆ มองเหนและหยบใชไดสะดวก ง. ถกทกขอ

4. ในสถานท�ๆทาการเช�อมควรมลกษณะใด ก. เปนท�ๆ อากาศสามารถถายเทไดสะดวก ข. มพดลมดดอากาศ ค. ไมมวตถตดไฟงาย ง. ถกทกขอ

5. ในการเคล�อนยายถงแกสควรทาในลกษณะใด ก. แบกข%นบา ข. กล%งนอนไปกบพ%น ค. กล%งแนวต%งเอยงเขาหาตวเลกนอย ง. ถกทกขอ

80

6. แกสท�นยมใชกนมากท�สดในการเช�อมแกส ก. แกสหงตม ข. แกสไฮโดรเจน ค. แกสอะเซทลน ง. แกสโปรเพน

7. ขอใดไมควรปฏบตในการจดเปลวไฟเช�อมแกส ก. จดเปลวไฟโดยการตอไฟจากเพ�อนขางเคยง ข. จดเปลวไฟโดยใชไมขดไฟ ค. จดเปลวไฟโดยการอารคดวยการเช�อมไฟฟา ง. จดเปลวไฟโดยการใชท�จดเปลวไฟเช�อมแกส

8. ในการตรวจสอบรอยร�วของแกสขอใดถกตองท�สด ก. ใชน%าเปลาทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ข. ใชน%าสบทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ค. ใชไฟเชคจดตรงบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว ง. ใชน%าดางทบทมทาบรเวณท�ตองการตรวจสอบรอยร�ว

9. ทอบรรจแกสอะเซทลนผนงทอมความหนาเทาใด ก. ไมนอยกวา 10 มลลเมตร ข. ไมนอยกวา 9 มลลเมตร ค. ไมนอยกวา 8 มลลเมตร ง. ไมนอยกวา 7 มลลเมตร

10. แรงดนออกซเจนท�บรรจอยในถงออกซเจนเทากบเทาใด ก. 2100 psi ข. 2200 psi ค. 2300 psi ง. 2400 psi

11. ทอรชท�ใชในการเช�อมแกสมดวยกนก�ชนด ก. 4 ชนด ข. 3 ชนด ค. 2 ชนด ง. 1 ชนด

81

12. แวนตาท�ใชสาหรบงานเช�อมแกสควรมความเขมเบอรอะไร ก. เบอร 1-2 ข. เบอร 2-3 ค. เบอร 3-4 ง. เบอร 4-6

13. เหตใดเราจาเปนตองปฏบตงานเช�อมแกสในท� ท�มอาการถายเทไดสะดวก ก. เพ�อชวยใหหายใจไดด ข. เพ�อใหแสงสวางในการเช�อมเพยงพอ ค. เพ�อไมใหอากาศรอนขณะทาการเช�อม ง. เพ�อเปนการระบายอากาศออกหากมแกสร�วไหล

14. บรเวณปฏบตงานเช�อมแกสจะตองมสภาพแบบใด ก. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองแหงสนท ข. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองเปนพ%นไม ค. พ%นท�ปฏบตงานเช�อมแกสจะตองไมมวตถตดไฟ ง. ถกทกขอ

15. ขอใดท�ควรปฏบตงานการเช�อมแกส ก. การขนยายถงแกสและออกซเจนควรใชวธการกล%ง ข. การตอขอตอตางๆ ควรใชจารบทาขอตอตางๆ เพ�อการประกอบไดงาย ค. ควรมการตดต%งอปกรณดบเพลงไวในท�มองเหนไดชดและหยบใชไดงาย ง. ในขณะทาการเช�อมแกสควรวางถงแกสนอนราบกบพ%นเพ�อปองกนถงแกสลม

16. บรเวณเช�อมแกสจาเปนตองตดต%งตดต%งพดลมดดอากาศเพ�อเหตใด ก. เพ�อหายใจไดสะดวก ข. เพ�อใหอากาศเยนขณะเช�อม ค. เพ�อหายใจไดสะดวกเพ�อใหอากาศเยนขณะเช�อม ง. เพ�อดดมลพษท�เกดจากกล�นหรอเขมาควนจากการจดแกส

17. ขอใดควรปฏบตในการเช�อมแกส ก. จดเปลวไฟโดยจากโลหะท�รอน ข. จดจากเปลวไฟผปฏบตงานอ�น ค. จดเปลวไฟโดยใชไฟเชค ง. จดเปลวไฟโดยใชท�จดเปลวไฟ

82

18. ขอใดคอเคร�องมอและอปกรณการเช�อมแกส ก. หวทพ ข. สายเช�อมและขอตอ ค. ทอบรรจแกส ง. ถกทกขอ

19. ถงบรรจแกสออกซเจน สามารถทนความดนน%าได ก�ปอนดตอตารางน%ว ก. 3305 ปอนดตอตารางน%ว ข. 3306 ปอนดตอตารางน%ว ค. 4000 ปอนดตอตารางน%ว ง. 5000 ปอนดตอตารางน%ว

20. ถงบรรจแกสอะเซทลน สามารถทนความดนน%าได ก�ปอนดตอตารางน%ว ก. 600 ปอนดตอตารางน%ว ข. 700 ปอนดตอตารางน%ว ค. 800 ปอนดตอตารางน%ว ง. 900 ปอนดตอตารางน%ว

21. สของถงออกซเจนมสอะไรบาง ก. 2 ส สดาและสเขยว ข. 2 ส สแดง และสเขยว ค. 2 ส สเลอดหมและ สน%าตาล ง. 2 ส สน%าเงน และ สน%าตาล

22. สของถงแกสอะเซทลนมสอะไรบาง ก. 2 ส สดาและสเขยว ข. 2 ส สแดง และสเขยว ค. 2 ส สเลอดหมและ สน%าตาล ง. 2 ส สน%าเงน และ สน%าตาล

23. ถงบรรจออกซเจนทามาจากเหลกชนดใด ก. เหลก st 37 ข. เหลกคารบอนสง ค. High speed steel ง. เหลกหลอ

83

24. ลกษณะถงบรรจอะเซทลนมลกษณะเปนอยางไร ก. คลายขวดนม ข. คลายรปทรงกระบอกคลายขวด ค. คลายกระปองแปง ง. มลกษณะเปนเหล�ยม

25. มาตรวดความดนจะประกอบดวยเกจวดความดนก�เกจ ก. 1 เกจ ข. 2 เกจ ค. 3 เกจ ง. 4 เกจ

26. เปลวไฟท�ใชในการเช�อมแกสมก�เปลว ก. 1 เปลว ข. 2 เปลว ค. 3 เปลว ง. 4 เปลว

27. หากเราตองการเช�อมเหลกเราควรเลอกใชเปลวไฟชนดใด ก. เปลวคารบไรซ�ง (Carburizing Flame) ข. เปลวกลางหรอเปลวนวทรล (Neutral Flame) ค. เปลวออกไดซ�ง (Oxidizing Flame) ง. ใชเปลวใดกไดเหมอนกน

28. ลกษณะของเปลวไฟเช�อมแกสท�มสวนผสมระหวางแกสอะเซทลนนอยกวาออกซเจน ก. เปลวคารบไรซ�ง (Carburizing Flame) ข. เปลวกลางหรอเปลวนวทรล (Neutral Flame) ค. เปลวออกไดซ�ง (Oxidizing Flame) ง. ใชเปลวใดกไดเหมอนกน

29. รอยตองานเช�อมแกสมก�แบบ ก. 1 แบบ ข. 2 แบบ ค. 3 แบบ ง. 4 แบบ

84

30. อปกรณใดตอไปน% มหนาท�ผสมแกสกบออกซเจน ก. หวทพ ข. อปกรณปรบแรงดน ค. ทอรชเช�อม ง. เกจวดแรงดน

85

ใบเฉลยแบบทดสอบกอน / หลงเรยน บทท� 1 งานเช�อมแกส

1. ก 16. ง 2. ข 17. ง 3. ค 18. ง 4. ง 19. ข 5. ค 20. ค 6. ค 21. ก 7. ง 22. ค 8. ข 23. ค 9. ข 24. ข 10. ข 25. ข 11. ค 26. ค 12. ง 27. ข 13. ง 28. ค 14. ค 29. ง 15. ค 30. ค

Documents

งานเชื่อมแก๊ส