71.చ చరవ శయ కరణమ .(Adhikarna Continuation no.)

09.చ చరవ శయ కరణమ .(fileno.)

ఈ దమ అనమ వరక వ షయమ ల గల త ల క ధ ప రమ దర . త త లల

ధమ లదు. 

సంగ :‐పంచభ తమ లల మ య క ణ దులల ర ‐ రణ వమ ఉండ టవలన ఉత

ధమ ప హ ంచ బ న . వ ఉత కమమ ల భ తమ ల ఉత కమమ న మగ ట సు తమ .

ఈ ధ న పత రణ సంగ వలన ఈ అ కరణమ దలన .

షయమ :‐  త ప క మ ల ఈ అ కరణమ నక రణయ షయమ .

సంశయమ :‐ వ జన ‐మరణమ ల కల లక శ రమ న ఈ జన మరణమ ల .

ప ర ప మ :‐ ‘ ప త డ జ ం ను’ అను కథనమ మ య జ తక నమ వలన త క

జన ‐మరణమ ల క ంచవలయ ను. అ క ం న వ ల అ త త మ టల ను. 

నమ :‐ “న య ” అను పమ ణమ వ త త మ దమ . 

య క యమ ల :‐

155. వస జన మరణ వప ఽఽత | జ ప తః ఇత తక తస ః ||

156. మ ఖ వప వ అ | జ తకర చ ల సతః || 

జన ‐మరణమ ల వ లక శ రమ న ? ‘ క ప త డ జ ం డ ’ అను వ వ రమ వలన మ య

సమ ల జ తక దుల ంచుటవలన వ జన ‐మరణమ ల కలవ ప తమగ చున .

ఈ ప ర ప మ నక జ బ . న జన ‐మరణమ ల శ రమ నక మ ఖ మ వ ంచును వ

ణమ . ణమ ల న జన ‐మరణమ ల అ ననుస ం ల కవ వ రమ మ య కర సమ క పవృ

కల గ చున . ఎందులకన “ తం వ..” వ న న శ రమ మరణంచు చున తన మ న

వ డ దు” అను ఉండ టవలన.

ర ర ల ఖ :

ఇచట ప ర ప ప న మన “ప జ తః” అన ‘ క ప త సం నమ క ను’ అను ల కవ వ రమ వలన

మ య సమ ల జ తక సం రమ ల ప టవలననూ వ జన ‐మరణమ ల కలవ ప వలయ ను.

సమ నమ . వ మ ఖ మరణమ క ం న, న కర మ ల శమ మ య య కర ల

వచు ట అను షమ నక రణమ ఉండదు. అందువల హమ నక కల గ జన ‐మరణమ ల తన మ న

వ ల ణదృ ప బడ చున . ఔప కమ లక ణమ ం న జన ‐మరణమ ల అ ననుస ం

ల కవ వ రమ మ య కర ండమ ల పవృ జర గ చున . ఉప షత లల “ తం వ లదం య , న

య ” అన ‘ వ తన న మ న హమ నక మృత వ కలదు తన మయమ న వ

మృత వ లదు’. ఈ వర తమ న శ రమ నక మ ఖ మరణమ కల వ మృత వ లద

. అందువల శ రమ న జన ‐మరణమ ల అనున దమ న .

232. చ చరవ శయసు తద ప కస వ .2.3.16.

సూ రమ :‐ జన ‐మరణమ లను ఈ ల క పరంపర వర‐జంగమ హమ లక మ ఖ మ వ ల ణమ

ఎందులకన జన ‐మరణమ ల ఉప శమ హమ క ఉత శనమ లను అనుస ం దర . హమ

ఉత న మ న జ తక నమ గలదు. అందువల సమ ల వ ఉత

ప క మ లక ధమ లదు.

ఇచట ప ర ప మ ల జ తక సం రమ ల నమ వలన మ య ‘ వదత డ జ ం ను, వదత డ

మరణం ను’ అను ల క వ వ రమ వలన వ ల అ త త మ దమగ చున . సమ నమ . “న

య ” అన ‘ తన స ర ప డ న వ డ మరణంచుటలదు’ ఈ పమ ణమ లవలన వ ల

త త మ దమగ చున . వ త త వ క ఉత తమ ననుస ం య

జ తక దులక ధమ లదు. ఎందులకన ల క జన ‐మరణ దుల ఉప శమ తన స ర ప న వ ల

ణమ అన అమ ఖ మ . జన ‐మరణ దుల షయమ వర‐జంగమ లల హమ న

మ ఖ ర పమ ందును. జన ‐మరణ దుల ఉత శమ ల ందు హమ ల అన య‐వ కమ

చూడబడ చున . జ తక హమ ఉత న మ న ఆ హమ న ం దర . న త అ వమ వలన

వ త త మ దమ న .

 

72.ఆ కరణమ .

సంగ :‐ ప హమ నక ఉత శనమ ల లక ననూ కల మ నక దల ల మ య కల మ నక

అనమ ల వ క ఉత శనమ ల ఎందుక క ంచర ? ఈ ధ న పత హరణ సంగ వల ఈ

అ కరణమ దలన .

షయమ :‐ ఆత క త మ ల ఈ అ కరణమ నక రణయ షయమ ల .

సంశయమ :‐ కల ల ఆ శమ వల వ డ బహ నుం ఉత న మగ ల ?

ప ర ప మ :‐ సృ ప ర మ అద యత మ ప టవలన అ నుం అ కణమ ల ఉత న మగ ల

బహ నుం వ డ ఉత న మగ ను.

నమ :‐ అనఃకరణ దుల ఉత న న తర త అద య బహ మ వర పమ ల ప ంచును.

అందువల వ జన ఔ కమ . “అజ త ః శ ఽయం ప ణః” (కఠ. 2.18) అను వ

త త మ ప బ న .

య క యమ ల :‐

157. కల బహ ణ యద జ య న | సృ ః గద య య సు ఙవ || 

158. బ ద యం జ తబ వ న త య  | ఔ కం వజన త త ం వసుతః త ||

కల మ నక ఆరంభమ ల బహ నుం ఆ శమ వల వ డ ఉత న మగ ల ? సృ ప ర మ అ యత

కథనమ అ నుం అ కణమ ల ఉత న మగ నట వ డ బహ నుం ఉత న మగ న ప ర

కథనమ . జ బ . బ ఉత న మ న తర త అ య బహ మ

వర పమ ల ల ప ంచును న వ జన ఔ కమ అం క వ త త మ స కమ .

ర ర ల ఖ :

ప ర ప ప న . “ఏక య ” అన ‘ఒకట అ య బహ మ ’ ఈ ప రమ సృ మ ందు

అ యత మ ల యజయబ న . ఆ క మ బహ కన న మ న వ ఉత క ం న

దమగ ను. అ కణమ ల దృ నమ వ ఉత ప చున .

“య ఽ ః సు ఙ ః వ చ ర , ఎవ త త నః స ణ ః, స ల ః, స ః, స ణ భ ,

స ఎత ఆత ః వ చ ర ” అన ‘ఏ ధమ అ నుం అ కణమ ల ఉత న మగ అ దమ ఈ

ఆత నుం అ ణమ ల , అ ల కమ ల , అందర వతల , అ భ తమ ల మ య అ

ఆత ల ఉత న మగ చున ’.ఇందువల కల రంభమ ల ఆ దులవల బహ నుం వ డ ఉత న మగ చు డ

ప త మగ చున . సమ నమ . ఏ అ య బహ అ బ ఉత న మ న తర త ల

వ ర పమ ల ప ంచుచున . ఎందులకన “త సృ త ను‐ శ ” అన ‘ఆ బహ మ సృ యబ న

వ ర పమ ల ప ం ను’ బహ వ ల ప ం న ప గలదు. అందువల వ ఉత అగ టలద

ప చూ సృ ప ర మ అ య బహ కలద యజప ధమ లదు.అ కణమ లవల

ఉత న మగ న ప ఉ సంబ యమ ప ట వలన పవృ అగ చున .వసుతత మ క

అ యమ ను ప వ త త మ ను యజప చున , ఈ “ ం

తన త ం” అన ‘ ఆత త మ లక త మ మ య తనమ లక తనమ ’ వల దమగ చున

కల దులల వ ఉత లదు.

233. త చ భ ః. 2.3.17.

సూ రమ :‐ వ డ ఉత న మ డ , ఎందులకన త త లల నబడ టలదు. “స మ నజ

ఆ ఽజ ఽమ ఽమృ ఽభ బహ ” అన ‘ఆ మ నజ ఆ ప ణ మర తమ , మరణ త మ ,

అమృతస ర పమ మ య అభయస ర ప న బహ ’ (బృ.4.4.25) “అజ త ః” అన ‘ఆఆత జన న మ

మ య అ ’ (కఠ.2.28) ఈ త లల వ డ త మ ప త మగ చున .

ఇచట ప ర ప మ ల వ డ బహ ర మగ టవలన ఒక జ నమ సర జ నమ ప జ అ దమనును.

నమ ల వ డ త మగ టవలన బ క బ ధయను ఫలమ తమ . శ రమ నక అ నమ నుం

కర సంబనమ గల వ డ ఆ దులవల ఉత న మగ చు లక బహ వల

ఉత న మగ టల ? “సర ఎత ఆత వ చ ర ” అన ‘ఆ పర శ ర నుం ఈ వ లందర జ ంచుచు ర ’.

ఈల గ న న న వ ల జన నబడ టవలననూ త లల ధమ ండ ట వలననూ వ జన

ప వలయ ను. ఈ ప ర ప మ నక ప న . వ ఉత లదు ఎందులకన ఉత పకరణమ ల

అ క ట వ ఉత నబడ టలదు. అక డక డ వ ఉత బడ చున అ న అట ప ట స దు.

ఎందులకన వ డ త మ గనుక ఉత అసంభవమ . “స ఏష మ నజ ఆ ” అన ‘ఆ ఈ ఆత

శ యమ శప దమ ల మ య ప ట క ల ’(బృ,4.4.25). “అజ త ః శ ఽయం ప రణః” అన ‘ఈ

ఆత జన ర తమ , త మ , శ తమ మ య ప ణమ ’ (కఠ.2‐18)ఈ త లల వ త త మ ను

క ం . వ ఉత ప క మ ల ఘట శమ క ఉత వల ఔ కమ న శ త ననుస ం

. అందువల వ ప త లల ధమ లదు. 

 

73. జ కరణమ .

సంగ :‐ మ ందు అ కరణమ ల వ క ఉత అగ టలద . ఆ వ ల తనత ‐

అ తనత మ ల రమ యవలయ ను, అందువల ప కరణమ ఈ అ కరణమ నక త త మ వ

సంగ .

షయమ :‐ వ ఆశ ం ఉన తన తనత మ ల రమ ఈ అ కరణమ నక షయమ .

సంశయమ :‐ త తనమ లక అ తనమ ?

ప ర ప మ :‐ సుష దులల తనత అ వమ వలన త దూపమ దు.

నమ :‐సుష అవసలల ఆత క దూపమ ల పమ దు. త జగత తన రణమ ల

లయమగ టవలన వలమ తదృ ల పమగ చున .“న దష రృ ప ల ద ఽ ”

అన ‘వసువ ల న ను లక న ను చూచు చూప నక ఎప ట ఉండదు. చూచు డ చూడబడ

ప రమ లవల న ంచు డ గ డదు క ’! ఈ ధమ ఉండ టవలన త ను దూపమ క ం .

య క యమ ల :

159. అ దూ ఽథ దూ ఽ దూప ఇష  | ద త ష జ గ న కృ ||

160. బహ వ దూప త ష న ల ప |  దృ తల న దష ః|| 

వ డ తన స ర ప లక అ తను ? వ డ అ తనుడ ఎందులకన సుష అవసలల తన మ నక

అ వమ ండ టవలన మ య ఆ అవసలల కనబడ తన మ ఆత మనసు ల సం గమ వలన

ఉత న మగ చున . ఈ ప ర ప మ నక సమ నమ . వ డ బహ స ర ప డగ టవలన తన ర ప .

సుష ల తన మ నక శనమ కల గదు పపంచమ శనమగ టవలన ఆ పపంచమ న దు.

ఎందులకన ‘చూచు చూప నక ఎప ట ఉండదు చూచు డ న ంచడ ’.అను ఉండ టవలన.

ర ర ల ఖ :

ఇచట ప ర ప య క డ . మతమ ల సుష , మ ర మ య సమ అవసలల త వమ వలన

వ డ తన ర ప డ దు. జ గదవసల ఆత మ య మనసు ల సం గమ వలన తన మను గ ణమ

ఉత న మగ ను. సమ నమ . ఈ ప ర ప కథనమ అసంగతమ , ఎందులకన తన స ర న బహ మ

వర పమ ల ప ంచున యజయ చున . సుష ల తన మ ల ంచుననుట స దు

ఆ సుష దుల ర పమ తన మ ండ ను. అట సుష దుల జ నమ కల గదు. మ సుష ల

పపం దుల జ నమ ఎందుక కల గ టలద న పపంచమ ల పమగ టవలన జ నమ కల గ టలదు. ఈ

షయమ ను ప గ డ కలదు. “య తన పశ పశ తన పశ న దష రృ ప ల

ద ఽ న త త యమ త ఽన భకం ప ” అన ‘సుష మ ద వసలయందు

వ డ షయమ లను గ ంపక డ అనున జ వమ క న దు. వసువ ఉన ను లక న ను

చూచు చూప నక ఎప ట లదు, చూచు డ చూడబడ ప రమ వల న ంచు డ దు.ఆ బహ కన

న వసువ లదు ర చూచుటక ’ (బృ.4.3.23.)  అరమ ‘సుష ల వ డ ఏ చూచుటలదు’ అ ల కమ ల

దర ఆ య స దు. ఆ సమయమ ల వ డ చూచుచున ప ట చూచుటలదు అ దర .

మ దర నమ ఎట కల గ ను? అ న సమ నమ ఆత క స ర పభ త న దృ

శనమ లదుఅ అ స వమ గల . ఆల గ న క ంచ ల ప గ డ ర త ల పమ ప లడ .

మ ల క లక చూచుటలదను భమ ఎట కల గ చున . రణమ తన ర ప న బహ కన న న య ,

ధనమ , ఫలర ప న జనమ గల ండవ వసువ జగత పమ అచట లదు. అ రణర పమ ల

నమగ చున . న ఆ సమయమ ల జ గత వల ద , దృష మ మ య దర నర ప న వ వ రమ

ల ంచుటవలన ‘న పశ ’ ‘చూచుటలదు’ అ ల క లక కల గ చున . అందువల వ డ తన స ర ప డ .

234. జఽత ఎవ. 2.3.18.

సూ రమ :‐ వ డ స యంజ స ర ప డ , ఎందులకన ఉత లదు.

ఇచట ప ర ప మ ల క లవల ఆత ఆక కమ వ న తన మ గల . నమ ల ఆత త తన

స ర పమ శ యమ ంచబ న . “పశ ంశ ః శృణ ఞ త ” అన ‘చూచుటక కను ల నుటక వ ల ’

అ ఆత మనసు ల సం గమ వలన జ నగ ణమ ఆత ల ఉత న మగ న ప క ల

నమ ఆత స యంప శమ ప ధమ గల ల ? ధమ గలద ప పశ క

సమ నమ . ఆత త తన స ర పమ , ఎందులకన ర తన మ ఉ సంపర మ వల వర పమ

నున , అం క బహ ర ప న వ ఉత అసంభవమ . వ పకరణమ ల ఈ ంద ప త ల

గలవ .“అసుపః సు న క (బృ 4.3.11) “అ యం ప ర షః స యంజ ర వ ” (బృ 4.3.9.) “న

జ త జ పరల ద ”(బృ.4.3.30.). ఈ త లక కమమ అరమ . ‘ వ డ స యమ దు ంచక  

(జ నల పమ ను ందక ) సర రణమ లయందు న న ఇం య దులను చూచుచూండ ను’.‘ఈ అవసయందు

ప ర ష డ స యంప శ స ర ప య న డ ’ ‘ ను ల పమ లదు’.ఆత క తన మ

త మ క ం న ఘ ణ ఇం యమ ల అనరకమ ల న అటనుట స దు, ఎందులకన గనమ ను

గ ంచుటక ఘ ణమ , శబ శవణమ నక వ ల అను క మ గ గ ణమ లను

ష క ంచు అనఃకరణ వృత ల రక క ంచుట ఆవశ కమ ప చున . క ల తర మ

ర దమగ టవలన త సమ (వట భమ). న క మ ల ఆత స యంప శస ర పమ న

త లల ధమ లదు.

74.ఉ ‐ గత కరణమ .

సంగ : బహ మ అ దమ ప టక త స యంప శస ర పమ య త మ య ందట అ కరణమ ల

. ఆల గ న ఈ అ కరణమ ల ణ త మ ను ఖం ం ఆ వ ల భ త మ రక ఆనర బ వ

సంగ వల ఈ అ కరణమ రంభమ న .

షయమ :‐  వప మ ణమ ఈ అ కరణమ ల రణయ షయమ .

సంశయమ :‐  వ ప మ ణమ అణ త మ లక భ త మ ?

ప ర ప మ :‐ “ఏ ఽణ ” (మ ం. 3.1.9.) ఈ వ ల అణ త మ దమగ చున . బ ట

వ ఉ ‐ గమ గమనమ ల శవణమగ టవలన వ ల అణ త మ క ంచుట ఉ తమ .

నమ :‐ సబ అణ ప మ ణమ గల . ఈ ప రమ ఉ వలన త ల అణ ప మ ణమ ల

త ల భ త కలదు. ఎందులకన వ డ బహ కన న మ దు.

య క యమ ల :‐

161. ఽణ ః సర ఽణ క తః | ఉ ‐ గ గమనశవణ ణ వ సః || 

162. సబ ఽణ న తదు త ఽణ  | వస సర గత ం త స బహ త తః త || 

వ పమ ణమ అణ లక స ర పకమ ? “ఏ ఽణ త తవ ః” అన ‘ ఈ అణ ర పమ గల ఆత ను

అ ద న తమ నుటక గ మ ’ ఈ క మ ఇంకను గ మ య ఆగమనమ

నబడ టవలన వ స ర పమ అణ ప మ ణమ ప ర ప కథనమ . ప న . తన ప ంబ

స తమ బ అణ ప మ ణమ గల . ఆ బ ‐ తన క ఉ అగ టవలన వ అణ ప మ ణమ

గల డ . వ డ స యమ బహ స ర పమగ ట వలన సర గత డ మ య భ డ ప చున . 

ర ర ల ఖ :

ప ర ప ప న . “ఏ ఽణ త తవ ః” అన ‘ ఆ అణ ర పమ గల ఆత ను ద తమ

నుటక గ మ ’. ఈ వ ప మ ణమ అణ వ ప బ న . “అ చ దు ‐ మ ”

అన ‘ఈ శ రమ నుం ర ంచును’ ఈ ల వ ఉ ‐కమణమ నబడ చున . “చందమస వ స

గచ ” అన ‘అందర చందల కమ నక వ చు ర ’. ఈ వ ల గ మ య “ త ల త న ”

అన ‘ చందల కమ నుం వ దర ’ ఈ వ ల ఆగమనమ నబడ చున . సర గతమ మ య

భ న గమ గమనమ ల ఉండవ . మధ మప మ ణమ గల ఉ ‐కమణమ గమ గమనమ ల

ఉండవచు ను. అ ననూ వ అణ వ ప త లక ధమ వలన వ ల అ త త మ రణ జ లదు.

ఈతర మ ల వ డ అణ ప మ ణమ గల డ య చున .

ప న . తన ప ంబస తమ బ సర పకమ దు. ఆ బ ఉ వలన వ ల ఉ ‐

కమణమ , గమనమ దలగ న య య కమ ల . స యమ వ డ బహ స ర పమగ టవలన

సర పక డ . “స ఏష మ నజ ఆ ” ( బృ,4.4.25.)  ‘ఈ సం కనబడ ఆత శ యమ శ‐

ప దర తమ , మ య ప ట కల ’.“సర సర భ న ” అన ‘ఈ వ డ సర పక డ మ య

అ ణ ల అన ’. ఈ త ల వ సర పక బ ం న వ డ సర పక డ ద న . 

235. ఉ గ గ . 2.3.19.

సూ రమ :‐ “అ చ దు మ ” అన ‘ వ డ ఈ శ రమ నుం ఉత ంచును’ “చందమస వ స

గచ ” అన ‘ రందర చంనల కమ న వ దుర ’ “త ల త న ” అన ‘చందల కమ నుం

వచు దుర ’ ఈ ప రమ ఉ కమణమ , గమనమ మరల ఆగమనమ నబడ టవలన వ డ అణ ప మ ణమ

గల డ య చున . వ డ “సర ” అ సర పక డ ప “ఏ ఽణ ” అ అణ

ప మ ణమ ప ధమ కల గ చున .

“సర ” అ సర పకత మ , త త మ ప శ తర “ఏషఽణ ” అ అణ త మ ను ప

మ ండక ధమ కల ల అను సంశయమ నక ప ర ప ధమ కలదనును. ఎందులకన ఉ ‐

గ మ య ఆగ నబడ టవలన వ ల అణ త మ దమగ చున . భ త మ గల వ ల ఉ ‐

గమ గమనమ ల సంభ ంపవ .

236. త తర ః.2.3.20.

సూ రమ :‐ ఉ ‐కమణమ తర త ఆ వ గమ గమనమ ల సంబనమ కలదు. గ గత ల వ డ

అణ ప మ ణమ గ న సంభవమ .

మ త అ రమ ల న త మ గ డ ల వ ను. అట ల హ త మ ల న

అచల న ఆత ల ఉ ‐కమణమ సంభ ంపవచు ను. గ గత ల త ల కల గ ను. న త ల

మధ మ పర మ ణమ క అణ ప మ ణమ క ం న గమ గమనమ ల సంభవమ . అందువల వ ల

అణ త దమగ చున .

237. ణ రతచు త .1.3.21.

సూ రమ :‐ వ డ అణ ప మ ణమ గల డ దు ఎందులకన “సర ” అను వ సర గతత మ ను

ప చున గ అ న అటనుట స దు ఏలనన అ న క మ లల వ కన న న బహ ను

ప నమ నుటక ప టవలన సర గతత మ బహ క ందు వ దు.

ఈ ఆత అణ ప మ ణమ కల దు ఎందులకన అణ త మ నక ప తమ మహత ప మ ణమ

నబడ చున . “స ఏష మ నజ ఆ ఽయం జ నమయః ణష ” అన ‘ఈ వ డ ఉత ను డ ,

మహప మ ణమ గల డ , ఇం యమ లల జ నమయ డ ” (బృ.4.4.22). “సత ంజ నమననం బహ ” అన

‘బహ మ సత స ర ప డ , జ నస ర ప డ ఆద ంతమ ల లను డ ’ ( .2.1.1.) “సర సర భ న త ”

అన ‘ఆత సర పకమ మ య సంప ర భ తమ ల క అన త స ర ప డ ’ 

( .6.11). ఈ క మ లల ఆత యందు సర కత మ నబడ చున న ఆత అణ ప మ ణమ దు.

అటనుట స దు ఎందులకన వ న న పరబహ మ అ న క మ ల జయమ క ం పసంగమ

రం ం . అందువల బహ మ ల ప మ ణ నరమ ం ననూ ఔ క

ణ త మ నక ధమ కల గదు.

238. స శబ ం చ. 2.3.22.

సూ రమ :‐ “ఏ ఽణ ” అన ‘ఈ ఆ అణ ప మ ణమ గల ’. (మ .3.1.9) ఈ అణ త చకమగ

మ య “బ ల గశత గస శత క తస చ| వః స జయః” అన ‘ ంట క నను నూర గమ ల

అం క గమ ను మఱల నూర గమ ల ం న వ డంద ఒక గమ సమ నుడగ ను’ ( . 5.9).ఈ ల

వ అత న సూ ప మ ణమ గల ప టవలన వ ప మ ణమ సూ .

“ఏ ఽణ త తవ ః” అన ‘ఈ అణ ప మ ణమ గల ఆత అనఃకరణమ నుటక టక

గ మ ’. ఇచట ఆత క అణ ప మ ణ చక శబమ త నబడ చున .

మ య “ బ ల గ శత గస శత క తస చ |  వః స జయః” అన ‘ ంట క న గమ ను నూఱ‐

గమ ల ల ఒక గమ ను మఱల నూఱు గమ ల న ల ఒక గమ వ ప మ ణమ నక

సమ నమ ’ ఇ ఉ నమ (అ సూల ప మ ణమ ల న ం అత నమ సూ ప మ ణమ ను ఉ న

మందుర ) వ అణ త మ ను బ ధ ంచు చున . న ండ రణమ లవల వ ల అణ త ప మ ణ

దమగ చున .

239. అ ధశ ననవ .2.3.23.

సూ రమ :‐ ఏ ధమ శ రమ ల ఒక అవయవమందు ప న చనన నువ సంప ర శ రమ నక సుఖమ

కల గజయ అ ధమ అణ ప మ ణమ గల వ డ హ పకమగ దుల అనుభవమ

కల గజయ ననుటల ధమ లదు.

వ డ అణ ప మ ణమ గల డ న గం న ల మ ణ న హ పకమగ చలదనమ క అనుభవమ

మ య ఎం లమ ల సకల హ పక ప పమ క అనుభవమ ఎట కల దును?

ఈ పశ క సమ నమ ప ర ప ఈ సూతమ ల .

శ ర ఒక గమ న లల టమ ల అ న మం గంధమ క చలదనమ శ ర పకమగ సుఖమ కల గజయ ను.

అట అణ ప మ ణమ గల ఆత గ డ హమ నంద ఒక గమ ల నున నూ హ పక మగ శ దులను

అనుభ ంపజయ న క ం న ధమ ఉండదు ఎందులకన శ ర పకమయ న చర మ బ ట ఆత క గల

సంబనమ న దుల ఉపల రణమ .

240. అవ ఽభ పగమ దృ .2.3.24.

సూ రమ :‐ పత మ చనన ందువ శ రమ ల ఒక గమ ల ఉండ ట నబడ చున ఈ ప రమ

ఏక శమ ల వ అవ లదు. అందువల సమ నత లనందువలన చనన దృ నమ య సంగతమ ద

ప టక ల లదు ఎందులకన వ అణ త మ క ం . వ అల ప మ ణమ ప ఈ గలదు.

“హృద న ః”(బృ.4.3.7) అన ‘హృదయ మధ గమ ల జ స ర పమ నున ’. ఈ ప రమ దృ నమ ల

షమతలక అసమ నత లదు.

ప ర మ న దృ నమ స దు ఎందులకన చనన ందువ షమ శ రమ ల ఒకసలమ ల నుం

శ రమంతట సుఖమ క ంచుచున దనున పత మ అనుభ ంచుచు ర . ఈ ధమ పత

పమ ణమ హమ నంద ఒక గమ ల ఆత అనుభవ దమ దు. అనుమ నమ

నుచు మ . కనుకదృ న‐ నమ లల షమత కలదు అ ప ట స దు ఎందులకన

చనన నువ వల ఆత నుగ డ ల హమ నంద ఒక గమ ల నుండ టను క ం . “హృ షఆ ”  

(ప.3.6.) “స ఏష ఆ హృ ” ( ం.8.3.3) “హృద న ః ప ర షః” (బృ.4.3.7) అన ‘ఈఆత హృదయమ ల

నున ’, ‘ శ యమ ఈ ఆత హృదయమ ల య న ’ ‘హృదయమ ల ఆ ప ర ష డ జ స ర పమ

ను డ ’. ఈ క మ లల అల ప మ ణమ గల హృదయమ ల వ . న వ

అణ ప మ ణమ క ం న దృ నమ ల షమ మ లదు.

చనన ందువ ల అవయవమ ల కలవ అ హ పకమగ తలతను ఉత ంచున క ం ననూ రవయవ

అణ ప మ ణమ గల వ డ హ పక తన మ ను ఉత య టక గ త ఎట క య ండ ను? ఈ పశ క

జ బ ప ర ప మ క ధమ గ సమ ంచుచు డ .

241. గ ణ ల కవ . 2.3.25.

సూ రమ :‐ ఏ ధమ ల కమ ల గృహమధ మ ల నుం న పమ న ననూ ప శమను గ ణమ

గృహమనయ ంచును. అట ఆత అణ ననూ ల నున తన మను పక గ ణమ పక ర మ

యగలదు.

ఆత క తన గ ణమ సంప రశ రమ ల పమ అందువల అణ ప మ ణమ గల ఆత గ డ సకల హ

ర మ య న క ం న ధమ ండదు. ఏ ధమ ఇంటల ఒకమ లనున మణ పమ

ప శమను గ ణమ వల సంప రగృహమ ను ప ంపజయ , ఆ ధమ గ అణ ప మ ణమ గల వ డ

సకల హ ర మ జయ సమర డ .

గ ణమ గల గ ణమ స తంతమ న ప శమ న ఉండదు. వసమ నందున ల ప వసమ ను

మఱ కసలమ ల నుండదు. అనున దవ గ ణమ దు. జ భ తమ క అవయవమ ల

దటమ నుం న పమ య పల చగ నుం న య య ప బడ ను. సమ నమ

అ మసూతమ ప చు ర ప ర ప .

242. వ గనవ .2.3.26.

సూ రమ :‐ ఏ ధమ గనమ గ ణమ ననూ స ర పమ దవ గ ణమ కన న మ చూడబడ చున .

ప ష మ ల ట స పమ న ర గ ప ర ష ప ష మ ల సు సన య చున . ఆ ధమ గ ఆత క

తన గ ణమ పక ర మ యగలదు.

సుగం దుల గ ణమ ల ననూ తమ శయభ తమ లగ దవ మ లను స తంతమ గ ం య ండ ట

పత మ చూచుచు మ . ప దుల దూరమ నున నూ సన స పమ నక వచు చున యనుట

అనుభవ ద . అట ల వ డ అణ మ త ననూ అత గ ణమగ తన మ హమంతటనూ

ంపవచు ను.అందువల వసదృ నమ స దు.

243. త చ దర య . 2.3.27.

సూ రమ :‐ “ఆ ల మభ ఆ నఖ బ ః” ( ం.8.8.1) అన ‘ ర వ రమ  (ఇంద చనుల ) ఆత ను

తల ంట కలనుం ళ వరక చూ ’ ఈ ఆత క తన గ ణమ శ రమంతయ ం య న ద

ప ంచు చున . 

ఆత క నమ హృదయమ న తర త ఆ ఆత క తన గ ణమ తల ంట కల నుం ళ వరక

సంప ర హమ ల పమ ం గ ప చున .

244. పృథగ ప . 2.3.28.

సూ రమ :‐ “పజయ శ రం సమ ర హ ” ( .3.6.)  అన ‘ వ డ జ నమ శ రమ క ం ’ ఈ ల ఆత

మ య జ నమ ను క మ య ధనమ (కరణమ ) ఉప ం . అందువల గ ణమ వ ల

శ ర జ నమ కల గ చున .

‘ తన గ ణమ శ రమ ను బ గ ఆక ం ’ ఈ క మ ల ఆత ను కర ను జ నమ ను కరణమ ను

ఉప ం . అందువల ఆత తన గ ణమ సర పకమ క ం .

అందువల ఆత క జ నగ ణమ పకమ త స యమ అణ పరమ ణమ గల డ .

ఇంతవరక ప ర ప మ . ఇప డ సమ నమ ప బడ చున .

245. తదుణ ర త తద ప శః జవ . 2.3.29.

సూ రమ :‐  మ ందు న ప తమ అణ త మ , ఉ ‐కమణమ , గమనమ , ఆగమనమ ,

సుఖమ , దుఃఖమ దలగ న బ క గ ణమ ల అందువల ల అణ త ఉప శమ ం .

అ కమ దు, ఏ ధమ పరమ త క సగ ణ సనమ ల దహ  (హృదయ గ దులందు)

ఉ ధుల రణమ అణ దుల ఉప శమ ం అల గ న ఇచటగ డ నవలయ ను.

 సూతమ ల నున ‘త ’ శబమ ప ర ప మ ను ంచుటక . ఆత అణ మ త ర ప డ దు ఎందులకన వ

ఉత నబడ టలదు అం క పరబహ వ శ రరమ ల ప ంచుట నబడ చున మ య వ

పరబహ క త ఉప శమ గ డ గలదు. అందువల పరబహ వ డ . ఈ న వ

పరబహ స ర పమ క ం న వ ల అణ త ఉప శమ ఎందులక అను ఆశంక వచు ను అ స దు.

ఏలనన బ గ ణమ ల ఇ ష, సుఖదుఃఖ దుల ఆత క సం త మ నక ప న రణమ ల .అన

అజ నమ వలన అణ ప మ ణమ గల బ తన మ క త త మగ ట , బ క ఇ ధర మ లక

సమమ అణ ప మ ణత ధర మ గ డ భమ , ఆత యందు నవచు చున . అందువల ఆత

అణ పరమ ణమ గలద . బ గ ణమ ల త భమ లక ండ త ల సం త మ న దు. న

తదుణ రత మ ను (బ గ ణమ ల ప నమ గగల వ ) క ం బ ప మ ణమ ను ఆత ప మ ణమ

ఉప ం .అందువల బ క ఉ ‐ , గ గత ల రణమ వలన ఆత ల ఉ ‐ దులను ఉప ం

వలమ ఆత యందు అణ ప మ ణమ గ ణమ ల లవ . మ య “బ ర ణ త గ ణన వ ఆ గమ

హ వ ఽ దృషః” ( .6.8) అన ‘బ మ య శ రమ క గ ణమ ల ప ర ష ల (ఆత ల ఆ గమ త)

మ ల ల క నయంత న ప మ ణమ నవచు ను’. ఈ బ గ ణమ లను క ం ఆ గమ తత మ

నుప ంచుచున ఆత స ర పమ ను ప టక దు. ఇ తన స ర ప న పరమ త క గ ణ సనల

హ దుల ఉ రణమ వలన అణ ప మ ణత మ నుఉప ం . అందువల ఉ సన రక వ అణ ప మ ణత

ఉప శమ ల ధమ లదు.

బ గ ణమ లననుస ం ఆత ల సం త మ ను కల న ం న ఈ వబ దులక గమ క న

ఆత ల సం త మ ఉండదు మ య ఆత ను గ ంచుటక ల లక వ ట అ న త మ ను

ందును. ఈ పశ క జ బ మ ందు సూతమ ల ప చు ర .

246. య వ త చ న షసదర . 2.3.30.

సూ రమ :‐ ఆత జ నమ ఎంతవరక బ సం గమ అంతవరక బ సం గమ ఉండ ను.

అందువల న షమ కల గదు. హ గమ క ననూ బ సం గమ ఉండ న ల .

ఆ “స సమ నః సను ల వనుసంచర ” అన ‘ ఆ ఆత బ త మ ను ం ఇహపర

ల కమ లల సంచ ంచును’ (బృ.4.3.7). 

బ గమ న షమ మ మతమ ల లదు. ఆ నుభవమ కల గ వరక బ సం గమ

ఉండ ను. అన ఈ వ ల తత దర నమ ఎంతవరక సం రధర మ అంతవరక

బ సం గమ ఉండ ను నషమ దు. బ యను ఉ సంబనమ న ంతవర వ ల వత మ

మ య సం త మ ఉండ ను. పరమ ర దృ త దబ దమ క స ర ప న వ అ త మ

వ డను ప రమ బహ కన న మ నుండదు. “ ఽ ఽ ద ” (బృ.1.4.7)

అన ‘ఆబహ కన న మ గ చూచు డ లదు’, “తత మ ”( ం.6.1.6.) అన ‘ బహ మ ’, “అహం

బహ ”

(బృ.1.4.7.) అన ‘ బహ మ ’ ఈ త ల ఆ నుభవమ కల గ నంతవరక బ సం గమ

కలద ఎట న గల గ దుమ ? ఈ ధ న సంశయమ కల గ ట స దు. ఎందులకన ఈ

షయమ ప చున . “ ఽయం జ నమయః ణష హృద న ః స సమ నః సను

ల వనుసంచర ” (బృ.4.3.7.) అన ‘ఇచట జ నమయమన బ మయమ అరమ . శ రమ

ననూ బ సం గమ దు. ఇం యమ లల జ మయ డ హృదయమధ మ న ప శస ర ప

బ దు యందు ఏ ప ర ష డ కల అతడ ఆ బ క ఇహపరల కమ లందు సంచ ంచును’.

 సుష పళయమ లల ఆత బ సంబనమ ను క చుటలదు ఎందులకన ల “స మ

భవ ” ( ం.6.8.1.)అన ‘సుష ల వ డ తనల నమగ చున డ ’ అ . మ య పళయమ ల

సంప ర జగత క పళయమ ను క ం . ఈ సుష పళయమను ండ అవసలల పపంచ

ఉండదు మ ఆత ‐బ దుల సంబనమ ఎట ఉండ ను. కనుక బ సం గమ ఆ నుభవమ వరక అ

ఎట ప గలర ? ఈ సంశయమ నక సమ నమ అ మ సూతమ ల ప చు ర .

247. ప ం వత స స ఽ వ చ . 2.3.31.

సూ రమ :‐ఏ ధమ బ ల మ నందు న ప ర షల ణమ ల య వనమ నందు మ త

యవచు ను. ఆ ధమ గ సుష అవసల సూ ర పమ ల నున బ సం గమ మరల

జ గదవసల అ వ క మగ ను. అందువల ఎంతవరక ఆత య ండ అంతవరక బ సం గమ

ఉండ ననన ర దమ దు.

ఏ ధమ బ ల మ నందు ప ర షశ ధర మ జర పమ ల నుండ అ య వనమ ల

అ వ క మగ చున . అ ధమ సష పళయమ లల సూ ర పమ ల బ సం గమ ండ ను.

అ జ గదవసల వ కమగ ను. అందువల బ సం గమ ఆ నుభవమ వరక ఉండ ననున

ర దమ దు.

248. పలబ నుపల పసం ఽన తర య ఽన . 2.3.32.

సూ రమ :‐ మనసు ను తప క అం క ంచవలయ ను, మనసు ను క ం అ ఇం యమ ల

షయమ ల స ల ఉన అ షయమ ల జ నమ ఒ సమయమ ల కల గ ను ఎందులకన

మనసు కన ర ప రమ జ నమ గ ంచుటక లదు కనుక. మనసు ఉన నూ జ నమ కల గలద న

షయమ ల జ నమ ఎన ట కల గదు. ఒక షయ గహణమ మర క షయ అగహణమ ర

జ న మ ల ఆత లక మనసు క శ ప బనమ ను క ంచవల వచు ను. అ సంభవమ దు

ఎందులకన ధర న న ఆత ల శ లదు, ఇం యమ లక శ లదు శ ల పల గ హ మగ టవలన

ఇం యమ ల ధర మ దు. అందువల దులల ఇఛ ను య ంచున కలద ఒప న

వలయ ను. ఇఛ మ ధర మ . మమ , సంకల మ , ఇఛ , శద, అశద, ఇ యన య అనఃకరణ

ధర మ ల ప చున . మనసు ఆత ల అణ త వ వ రమ కల గ చున . అందువల

మ వలన అణ త మ సవమ ల ఆత క సర గతత ధమ లదు. 

 ఆత క ఉ అనఃకరణమ మ బ దుల గ డ అందుర , ఈ అనఃకరణమ ఉన దనుటక

పమ ణ మ య ఆత ల సం రమ ఉన ద ప టక పమ ణ ?ఈ పశ క

సమ నమ ఈ సూతమ ను . మనసు ను తప క క ంచవలయ ను. ఆ మనసు ల

జ నమ నక ధనమ లగ ఆత , ఇం యమ ల మ య షయమ ల సన ల ఎలప డ అ

షయమ ల జ న కల గవలయ ను. రణమ న నూ వమ క న స అ పసంగమ వచు ను.

ల ఆత ఇం యమ ల శ ఘ మ ను క ంచవలయ ను. అచట ఆత శ ప బనమ సంభవమ దు ఏలనన

అ రమ . ఆల గ న ఇం యమ ల శ ఆటంకమ ప ట స దు ఎందులకన అ గ డ రమ ల

మ య శ ఆనరమ అన ల పలనుం వచు ను. అందువలన ఆత , ఇం యమ ల మ య షయమ ల

ఉన నూ ఒ అ షయమ ల జ నమ కల గక ండ ట మనసు క పమ ణమ . మ య “ఆన త‐

మ అభ వ దర మన తమ భ వ ష ” అన ‘ మనసు ఎక నున అందువలన చూడలదు

మ య నలదు’(బృ.1.5.3.),  “మన వ పశ మన శృణ ” అన ‘ప ర ష డ మనస చూచుచు డ

మనసు నుచు డ ’ (బృ.1.5.3.). ఈ త ల మనసు క అ త మ నక పమ ణమ ల . అందువలన

మనసు కలద య అ వ ఉ య య శ ం వ సం త మ మ య

అణ ప మ ణత మ గమ గమనమ ల ఉ ‐ ప బ న అ దమగ చూన . న ఔ క అణ త

ఆత క రమ క పకత మ ప ధమ లదు.

75. కర కరణమ . 

సంగ :‐ ఏ ధమ త ల అణ త మ ఔ కమ మ య స యంజ దువల సర పకత మ

రమ కమ అ ప బ న ఆల గ న కరృ బ ఉ రణమ వలన త ల క తమ అ ప టక

మ య ఆనరబ వ సంగ వలన ఈ అ కరణమ ఆరంభమ న .

షయమ :‐ వ ల కరృ కరృత మ ల ఈ అ కరణమ ల రణయ షయమ ల .

సంశయమ :‐ త కరయ లక అకరయ అ సంశయమ .

ప ర ప మ :‐  రమ క న వ బ ల కరృత మ సంభవమ . మ ర వ ల కరృత మ ను ఏల

క ంచవలయ ను అ ంఖు ల కథనమ .

నమ :‐ కరణమ లక ధనమగ టవలన బ కరయనుట స దు మ య కరృత మ ల య

య దుల లక ల క రమ ల య ధ మ దు. అందువల త ల కరృత మ ను క ంచుట

ఉ తమ .

య క యమ ల :

163. ఽక ఽథ క యః కరృత సంభ | వకరృతయ ం హ ః ంఖ మ నః || 

164. కరణ న ః క య గశవణల ః |   న క ః త వస కరృ ||

వ డ అకరయ లక అకరయ ? ంఖ ప న మన బ ల కరృత మ ను క ం న ర మ ల

జర గ ను, మరల వ కర ఎందుక క ంచువలయ న ప ర ప మ . జ బ . బ

కరణమగ టవలన కర రదు మ య య కర ండమ , దమ ల శవణమ మ య ల క రమ కర

ల జర గవ అందువల వ కర క ంచవలయ ను.

ర ర ల ఖ : 

బ ప ణ మమ గల కనుక ల కరృత మ ండగలదు, ఆత అసంగమ అందువల ల కరృత సం వనలదు.

ఈ ప రమ ప ంఖ దుల కథనమ స దు. ఎందులకన కరణర పమ ల నున బ ల కరృశ క

కల న య య కమ దు. కరణ ధనమ ల నున డ దలగ ల కరృత మ చూడబడ టలదు. బ

కరణమ క ం న క కరణమ క కల న యవలయ ను. అంతమ తమ న కర లడ ప లమ .

ఎందులకన ప ర ండమ ల నున య రమ ల , ఉతర ండమ ల నున శవణ దుల రమ

మ య ల క కృ రమ లక కర క ఆవశ కమ కలదు న వ డ కరయ క ంచవలయ ను.

249. క రవ . 2.3.33.

సూ రమ :‐ ఆత కర బ దు. ఎందులకన కరన ం ప ఉ యమ లను ంచుచూ సమ ల

రకమ లగ చున . బ క  (కరృ శబమ నక ంగ చకమ క శబమ )  అ న ఫలమ ననుభ ంచు డ

ఆత య న సమ రరకమగ ను. మ తమ బ గ య ఫలమ ను మ తమ వ గ య

ఉప ం న ఒకడ నప మ కడ ఫలమ ననుభ ంచు ననుట య న మ క . అందువలన బ క

దు ఆత కర.

ఇచట వ ల కరృత మ రమ కమ ప టవలన త లల ధమ కలదనును ప ర ప .

వకరృత మ అ రమ క మగ టవలన త లల ధమ లదనును. బ క  ( ర మ లను ఆచ ంచున ) లక

వ డ కరయ అ సంశయమ నక అగ టవలన బ క అనును ప ర . నమ ల సమ ల

ప టవలన వ కరయ అందుర . “యజత” “ హ య ” “ద ” అన ‘య గమ యవలయ ను’

‘హమమ యవలయ ను’ ‘ న య వలయ ను’ ఈ స క మ ల కరన ం య దుల నమ

య చున . ఈయ దులను ంచు సమ క రకత ఆత ల కరృత మ ను క ం న దమగ ను.

బ ల కరృత మ ను మ య త ల కృత మ ను క ం న య దులను ంచు సమ అనరకమగ ను.

వ న అ తన న బ ల కరృత మ లదు వ ల కరృత మ న ఎందుకన “ సఫలం ప క ” అన

‘ జన ఫలమ అను నకర కల గ ను’ అ జ క మ .

250. ప . 2.3.34.

సూ రమ :‐ “ శ య మం ప వర ” అన ‘తన శ రమ ల ఇ ను రమ రమ య ను’. 

(బృ.2.1.18). ఈ ప రమ వ పకరణమ ల స వసయందు ఆత క సం రమ ఉప ం . కర ల

సం రమ ండజ లదు. అందువల ఆత కర.

వ పకరణమ ల ‘తన శ రమ ల పల ంచుచూ స ప మ ల ఇ ను రమ ప భమణమ య చుండ ను’

అ ల రణర పసంచరణమ ప టవలన గ డ వ కర. కర ల సంచరణమ ప ట

య సంగతమ దు.

251. ఉ . 2.3.35.

సూ రమ :‐ వ పకరణమ ల “ త ం ణ ం జ న జ నమ య” అన ‘ స వసల

ఇం యమ ల శ బ గ ం ’ (బృ.2.1.17)అ ల . ఈ ధమ ఆత క ఇం యమ ల శ గహణమ

. కర డ గ ంచలడ . అందువల ఆత కరయ దమగ చున .

“స వసల ఇం యమ ల మర మ ను అతఃకరణమ గ ం హృదయమ ల నున ఆత ల

దు ంచును” ఈ వపకరణమ ల నున ఇం యమ ల ఉ నమ లక ఆత క గహణ శ

నబడ చున వ న వ ల కరృత మ దమ .

252. వ ప చ య య ం న శ పర యః . 2.3.36.

సూ రమ :‐ “ జ నం యజం తను క ణ తను ఽ చ” ( .2.5.1.) అన ‘ఇచట జ న శబమ త ప

చు ర .ఆ వ డ క కర లను ల క కర లను గ డ ఆచ ంచుచు డ ’.ఇచట జ నమన బ యనుట

స దు. జ న శబమ బ ప దల న “త ం పణ ం జ న జ నమ య” (బృ. 2.1.17) అను

దలగ క మ లందువల కరణ చకమగ తృ య భ  ( జ న) ప ంచవలయ ను. న న య

క మ ల ఆ భ లనందువలన త కరయ అరమ .

“ జ నం యజం తను ” అన ‘ త కయ దులను య చు డ ’ ఈ ధమ క కర ల ంట

మ య ల క కర ల ంట జ నశబ చ న త ను కర బ దు. జ నశబమ నక అరమ

బ ఎందుక ప చు ర త ఎందుక ప టలదు అనుపశ స దు. అట న ప త న అరమ

వచు ను. ఎట లన ‘ జ న ’ అను పథమ భ నమ ల ‘ జ న’ అ తృ య భ శమ ం

య ండవలయ ను. ఆ ధమ గ బృహ రణ కమ ల బ అరమ ప దల న ట జ న శబమ ల ‘ జ న’ అ

(కరణ చకమగ ) తృ య భ .“త ం ణ ం జ న జ నమ య”(బృ.2.1.17) అన

‘స వసల ఇం యమ ల శ బ గ ం ’బ అ తృ య భ . “ జ నం యజం తను ”

అన త క కర లను య చు డ అ కర సమ కరణ లక సమ న భ శమ ం .

అందువల బ కన వ క న త ల కరృత మ ను .

వ డ స తంత కర య న తనక అ ష న త న కర ల మ త య ను ప తమ గ డ

పవ ంచుట చూడబడ చున . ఈ ధ న ప త పవరన వ ల స దు అ న పశ క మ ందు సూతమ

జ బ ప చు ర .

253. ఉపల వద యమః. 2.3.37.

సూ రమ :‐ ఏ ధమ గ ంచుటల స తంత ననూ త ఇ షమ లను ందును. ఇ షమ లను

ందుటల యమమ లదు.

ఈ త జ నమ ను ందుటల స తంతమ ననూ యమమ లక వలన ఇ ష కర ల మ య

ఫలమ లను ందును. ఆల గ న యమమ లక త కర లను ఈ వ డ సం ంచును. త ఏ

వసువ ననూ నుటక ఇం యమ ల స యమ ను నును అ న షయమ ను గ ంచుటల ఇం యమ ల

అ ఉండ టవలన వ ల అ తంతమ లక పరతంతమ వచు నుగ ? అటనుట స దు ఎందులకన

వంట ఱుక , జలమ , య మ , తల , దలగ అ ఉం నను వంట య టల వంట స తంతత

చూడబడ చున . స తంత నను వ డ ఇష ధనమను అ ష ధనమ ను అను ంచును. అందువల

అ యమ పవృ మ య తంతమ ఈ ండ అ రదమ ల .

254. శ పర య . 2.3.38.

సూ రమ :‐ బ క అ క ం న ల ధనమ నుండ మర మ నషమగ ను అందువల ఆత

కరయ దమగ చున . బ క అ క ం న అన కరణమ ను క ంచవలయ ను అప డ

మమ తమ నం దమ ప రమ నందు దు అన కరణ ధనమ ల కరృత ప గమ జర గ ను.

వ కర బ దు. ఎందులకన బ కర క ం న ల కరణశ కరృ శ వచు ను. అప డ

కకరణమ ను కల న యవల వచు ను. అట ల కల న ం న మ మ తమ ల ద వసువ ల

న మ ండదు. ప ర వ న వ గ డ కరణమ నకన న మ గ కరను క ంచవల వచు ను.బ

అ తనమగ టవలన వ కరయనున దమ .

మ య ఆత తత రమ నక సన వ ల కరృత మ ల సంభ ంచదు న వ ల

కరృత మ ను క ంచవలయ ను. న క మ తదనుక ల య క ల పర శ ర స త క

యందు తమ ల ప ట శవణమననమ ల ప జనమ ఇతర సంకల మ లను పర శ ర

గ ంచుట సనమందుర . ఈ సన కల గ తలయమ ను సమ అందుర .

255. సమ ధ చ .2.3.36.

సూ రమ :‐ ఆత కర క ంచ “ఆ అ దషవ ః తవ ః మన తవ ః”(బృ.2.4.5.) అరమ

‘ఆత స ర పమ ను గ నవలయ ను, రమ యవలయ ను తర త తత ర అన షయమ లందు

మనసు ను క ంచవలయ ను. దప ఆ పర శ ర యం మనసు లయమ స స ర పమ

లవవలయ ను’. ఇ వ ల కరృత మ ల సంభ ంచదు.

ఆత ల కరృత మ ను క ంచ ‘ ఓ !ఆత దర న గ మ శవణ మనన సనమ ల

యవలయ ను’ అను క మ ల ఎవ ప జనమ నక ంచబ న ? ఈ ఔప ష త జ నమ ను ప చూ

“ఓ వం యత” (మ ం. 2.2.6.) ‘ ఆ ఆత క ఓం రమ ను ఆలంబనమ క ం ంచవలయ ను’ అ

ం న క మ ల ఫ తమ ఎవ ందును? కనుక వ జన ఫ తమ కల గ ను న కర

క ంచవలయ ను. కర క ంచ సమ అ వ పసంగమ వచు ను.

76. త కరణమ .

సంగ :‐ ప ర కరణమ ల రమ క రక వ ల కరృత మ ను . ఆ కరృత మ ఆత ల

క తమ . ఈ షయమ ను ప టక ఉప వ ఉప వక సంగ ఈ అ కరణమ ను రం ం .

షయమ :‐ వ ల కరృత మ కమ లక ఔ కమ అను షయమ ను ఇచట ం దర .

సంశయమ :‐  త ల కరృత మ రమ రకమ లక క తమ ?

ప ర ప మ :‐ ‘యజత’ అ ప స ద కరత మ నక బ ధ లక ండ టవలన వ ల కరృత మ రమ కమ .

నమ :‐ త అసంగ డ ప చున . ఈ క మ వ ల కరృత మ త

మగ చున . స టకమణ స పమ న ఎరప వ ను ఉం న స టకమ ఎర క ంచునట ల ఆత ల కరృత మ

క తమ . బ ఇం యమ లను ఉ ధుల సన వలన త ల కరృత మ ఔ కమ .

య క యమ ల :‐ 

165. కరృత ం సవం ం క త ? సవం భ  |యజ ణ ద బ తత తః || 

166. అసఙ త త ట రక వ త  |అధ సం చ కరణ సం ః ||

ఆత ల న కరృత మ సత మ లక క తమ ? ‘యజత’ అను సమ కరృత మ దమగ టవలన మ య

అబ తమగ టవలనను స కమనును ప ర . అప డ ప న . ‘అసఙ ’ అను సమ

కరృత మ బ తమగ టవలన స టకమ ల క ంచు ఎరరంగ వల బ ఇం యమ ల ఉ స వలన కరృత మ

ఆత ల అధ స సత మ దు.

ర ర ల ఖ :‐

ప కరణమ ల ద న కరృత మ ఆత ల స క న క తమ దనును ప ర ప .

ప న . “అసఙ హ యం ప ర షః” (బృ.4.3.16) అన ‘ వ డ అసంగ డ ’ అ ప టవలన ఆత ల కరృత

ధర మ క సంబనమ బ తమగ చున . ఏ ధమ ఎరమం రప వ స ల స టకమణల ఎరదనమ

అధ ంచబ న ఆల గ న అనఃకరణమ క స ల ఆత ల కరృత మ అధ సమ స కమ దు.

256. య చ త భయ .2.3.40.

సూ రమ :‐ ఎ ధమ ల కమ ల వడం ఉ దలగ ధనమ లను ప య నప డ కర నుం

శమ ందుచు డ . ఆ ధనమ లను వ గృహమ ల నున ప డ అకర నుం సుఖమ ననుభ ంచుచు డ .

ఆ ధమ గ ఆత బ ధనమ లను కర మ య సం అగ చు డ . ఆ ధనమ ల అ లనప డ

కమ అకర పరమ నందమ ను అనుభ ంచుచు డ . సమ కరృత మ ల ంచదు న

కరృత మ ను ప ంచుచున ఆకరృత మ కమ ర ంచుటలదు. అందువల ఆత ల కరృత మ

అజ నమ వల క త కమ దు.

ఇచట వ‐బహ ల అ దమ అ దమ ఎందులకన కరృత మ ఆ ంపబడలదనును ప ర ప . కరృత మ

అధ సమ న వ‐బహ ల ఏకత మ ను ప త లల ధమ లదనును. “ య వ లల య వ” (బృ.4.3.7.) 

“అసఙ హ యం ప ర షః” (బృ.4.3.16.) అన ‘ త నమ య చున వల ను డ మ య చలన య

య వల ను డ ’, ‘ఈ ప ర ష డ అసంగ డ ’ అ ప త లల ప ర ష అసంగత మ ను . ఈ

త లక య కరృత మ ను ప త ల ధమ కల ల ? అ సంశయమ .

మ న సమ ను ప క మ లక షమ ను ప క మ లక గల పరస ర ధమ ను ల ర

ప హ ం . ఇచట అప దమ నక రణమ లదు. ప కరణమ ల రవ త వ ల

కరృత మ కమ . కనుక కరృత మ ను ప స క మ లక అసంగత మ ను ప క మ లక

ధమ కలదనును ప ర . జ బ . అ ల గల ఉషత మ వల ఆత ల క కరృత మ ను

క ం న వ పసంగమ వచు ను. అందువలన ఉ వలన వ న క త ఔ క కరృత మ ను

క ంచుట ఉ తమ . ఏ ధమ వడం ఉ దలగ ప మ ట సు కలప అ క వసువ లను

య నప డ దుఃఖమ ననుభ ంచును. అప మ టను వ తన గృహమ నక ర ర త

సుఖమ ననుభ ంచును. ఆ ధమ గ అ ర మ లగ బ ఉ ధుల సంబంనమ ను క ంచు ఈఆత

స ప ‐జ గదవసలల ర మ లను య చూ దుఃఖమ ననుభ ంచు చు డ . ఆత సష ప వసల ఉ ధుల

లక ండ ట కమ అకర సుఖమ ననుభ ంచుచు డ . అందువల క త వ కమ ను ం న

కరృత మ సమ ల య గ, హమ, దుల ష కరవ మ ఉప ం . సమ క

కరృత మ ను ప టలదు. గనుక సమ అసంగత ధమ లదు.

77. ప య కరణమ .

సంగ :‐  ప ర కరణమ ల త ల ఔ క కరృత మ ను ప . ఇప డ ఆ త కరృత మ ఈశ నమ

ప టక ఉప వ ‐ఉప వక సంగ ఈఅ కరణమ ను ప చు ర .

షయమ :‐ త ల నున కరృత మ ల గల దులవలన లక ఈశ నమ అ ం దర .

సంశయమ :‐  వ ల గల కరృత మ క పవృ ల గల దులవలన లక ఈశ ర రకమ ?

ప ర ప మ :‐ వ వ య దులగ ల క కర లల వ వ య ర పవృ దులవలన అ చూడబడ చున .

ఈశ ర డ రక డ న ల షమ షమ వచు ను. కనుక వ ల పవృ మనసుల గల దులవలన

ఈశ ర వలన దు.

నమ :‐ పంటల ఉత ల ఏ ధమ వరమ మ న ప జక ఆల గ న కర ల త క మ న

రక డ ఈశ ర డ . అందువల ఈశ ర ల షమ షమ దు. వ ష రకమ దులననూ అ

ఈశ నమ ల. అందువల త పవృ ఈ ర వలన కల గ ను.

య క యమ ల :‐ 

167. పవర ఽస , గతః కృ  | దృ పవృ షమ శస రణ భ || 

168. స ష వృ వ శ షమతః | ఽన మ ఽత ఈశ ఽస పవరకః ||

వ పవరకమ దుల లక ఈశ ర ? వ వ య దులల పవృ దులవలన అ చూడబడ చున .

ఈశ ర పవరకమ న ఆ ఈశ ర ల షమ షమ వచు ను. అందువల వ పవరకమ ల గ దుల

ఈశ ర డ దనును ప ర ప . న జ బ . ఏ ధమ పంటలక వరమ వల వ లక ఈశ ర డ రక ననూ

ల షమతలదు. దుల అన ఈశ నమ ల కనుక వ పవరక డ ఈశ ర .

ర ర ల ఖ : 

ల కమ ల గ‐ దుల వ వ య ర రకమ ల య చున . ఆ గ‐ దుల వ ధ ధర మ ల

ఆచరణక రకమ ల క ంచవలయ ను. ఈశ ర రకమ న ఆ ఈశ ర డ ంద ధర మ రమ ల

పవ ంపజయ చు డ మ ంతమం అధర మ రమ ల పవ ంపజయ చు డ కనుక ఆ ఈశ ర ల షమత

రణమ దు. కనుక ఈశ ర డ పవరక డ ద య చున . ఈ ధమ న ప ర ప మ నక

సమ నమ . ఈశ ర ల షమ షమ దు ఎందులకన ఆతడ వరమ వల అంద రణ త రక డ .

అన ఏ ధమ వరమ అ రకమ ల పంటలక రణ త నను దులల గల షమత జమ ల గల

త ఆల గ న అ వ ల పవృ ఈశ ర డ రణ తమ . ఈశ ర డ ‘ య గ మ వ

పవృ అగ క’ అను అనుజ చు టవలన రణ పవరక డ . ఈశ ర డ వపవృ అ రణ రణమ

క ం నను ల షమత పమ దు ఎందులకన వ డ ప ర మ న కర ల మ య ఆ ం న

సనల షమతక రణమ . కర ఫలమ నక రణమ అన కర లక త వ దు అ న అ స దు.

ఎందులకన సుఖ‐దుఃఖ దుల ఫలమ చు టక వ ంచుచు కర అన కర లను ఉత న మ జయ ను న

అన కర లక వ రణత మ అ ర మ . వ ల ల సనల కర లక రణమ న ఈశ ర ల

షమ మ ఎట కల గ ను? దులను పవృ రణమ ఇ న దృ నమ అట ల ఉండ మ . వల

ఈశ ర ను పవృ లదు ఏలనన స నరయ ఈశ ర గమ నక గ డ యమనమ జర గ ను. కనుక

ఈశ ర డ వ త క అన పవృ ంచు డ .

257. ప త తచు ః. 2.3.41.

సూ రమ :‐ వ ల కరృ దుల స తంతమ ల వ . క ధ డ న పరమ త ఆజ అజ

వ ల కరృ సం ర కల గ చున . పరమ త క అనుగహమ క న జ నమ

కల గ చున . “ఏష వ ధు కర రయ ” ( . 3.8.) అన ‘ఏ వ ఈల కమ నుం ఊర గ

ం ంపదలచు త ఈపర శ ర డ మం ర మ ల ంచును’. ఇ త ల వ కరృత మ

ఈశ నమ ప బ న .

ఇచట వ కరృత మ దులవలన అ ప ర ప మతమ . వకరృత మ పర శ నమ కథనమ .

“ఏష వ ధుకర రయ తం, య ల ఉ ష ” ( .3.8.) అన ‘ఈల కమ నుం ల కమ లక

పంపదల న వ ఈశ ర డ మం కర ల ంచును, ఎవ అ ల కమ లక పంపదలచు

అ భకర ల ంచును’. ఈ ‐ప ధ ధమ కల ల అను సంశయమ నక ప

ప న . గ షదుల ంచబ ధనమ ల య సం ం వ డ స యమ గ కరృత మ ను

అనుభ ంచును న ఈశ ర డ ఏ య ను? అందువల కరృత మ ను ప ‐ప ద త ల మ ందు న

. 3.8. ధమ స షమ . న సమ నమ . సూతమ ల వ న ‘త ’ శబమ ప ర

పశ ను ం . ఏ వ ల ర ‐కరణ సంఘ తమ ను (శ రమ ను)తన ఆత స ర పమ కన న మ చూచు

కమ ల మ య అజ నమ వలన శ దుల ఆత య ంచు అట వంట వ స తంత కరృత మ

క లదు సంప ర భ తమ లల స త ర పమ నున క ధ డ న ర పమ న

పర శ ర కరృత ల ణమ న సం ర గ కల గ చున . ఆ పర శ ర కృపవలన ఆత

రమ క మ ను ందును. ‘ఈశ ర డ మం కర ల ంచును’ అను ల పర శ ర డ

త కర ( వ కర ల ంచు డ ) ర పమ నబడ చున . దుల మ య సర ధన

సంపన వ భకర ల పవృ పర శ ర రక డ .

ఈశ ర డ కర ల రక డ న ల షమ మ మ య ష ర అను షమ ల వచు ను. మ య కర ల

యక ఫలమ ననుభ ంచవలయ న అకృ భ గమమను షమ గ డ వచు ను. ఈపశ లక జ బ

మ ందు సూతమ ప చు ర .

258. కృతపయ సు తప య భ ః. 2.3.42.

సూ రమ :‐ వ డ అను ంచు ధ దర మ ల ననుస ం ఈశ ర డ అన జన లల ధర మ లను

అ ంపజయ ను తదను రమ సుఖ ఫలమ ల చు ను.అందువల ఈశ ర ల షమ మ మ య

అ ర ణ ర ప షమ దు. సం రమ అ అగ టవలన ప ర జన ల న ధ దర మ ల అ ఉ త .

ఈశ ర ధ ధర మ ల అ ఎందుక అ న వ డ నకర లన ం ఈశ ర డ ఫలమ చు ను. దమ ల

“జ నయజత” “బ హ ణ న హనవ ః” అన ‘జ మ య గమ యవలయ ను’, ‘బ హ ణ చంప దు’

ఇట వంట ‐ ధ కర ల రకమగ టక ఈశ ర డ కర లన ంచును.ఈశ ర డ కర లన ంచ ‐ ధ

సమ అనరకమగ ను. ఈ ధమ వ కరృత మ ఈశ నమ అందుల ఆ ఈశ ర వ మం కర ల

య ంచున .

సూతమ ల వ న ‘త ’ శబమ ప ర ప మతమ క ంచుటక . వ ఆచ ం న ధ పయత మ ల‐

న ం పర శ ర డ మరల ధ ధ కర లను ంచును తదను రమ సుఖదుఃఖ

ఫలమ లను వరమ వల చు ను.ఏ ధమ భ ల అ కరకమ ల వృ మ ల గలవ ఉత వరమ

రణమ అ నను వృ మ లల గల ఫల ర దుల న తక రణమ వరమ దు జమ లల గల

అ రణధర మ ర దుల వ సమ నక రణమ . ఈ ధమ గ ప ర ప ర మ ఆచ ం న

ధ ధర మ ల సనలననుస ం ఉత తర భ పవృ ల ఈశ ర డ ఘమ వల మ న రణమ నను

సనల అ రణ రణమ ల కర ల చ ంచుటక . ఈ ల ఈశ ర ల గ షమ లను షమత

మ య

రయత మ ( రృణ ) అను షమ ల పస లదు. వ కరృత మ ను ఈశ నమ ప చుఆ ఈశ ర డ

వ భ కర ల అ ననుస ం వ కర లను ంచున ఎట ప చు వ ? ఈశ ర డ వ

భకర ల పవృ రక వ పయత మ లన ం న ఆ ఈశ ర డ పరతంతడగ చు డ గ ? అప డ వ

కర ల చ ంపజయ టల ఈశ ర డ స తంతడ దు . అటనుట స దు. వ కర కరృత మ ను గ డ

పర శ ర ంచుచు డ అ క ం న ఏ ధ న షమ ఉండదు.ఈ సమయమ ల వ

ప ర మ చ ం న పయ ను రమ ఈశ ర డ వ కర లను ం ను. ఈ ధమ పరంపర

సం రమ ను అ క ం న ఏ ధ న షమ ండదు. ఈశ ర డ వ ంచుకర లక

భకర ల అ కల డ క ( ) ఎట య ను. జ బ సూతమ ల ండవ గమ

ప చు ర “ తప య భ ః”. దమ ల న ‘స రమ ర డ య గమ యవలయ ను’

‘బ హ ణ చంప దు’ అను త ద కర ల రకత న దమగ ను. ‐ ద కర ల

అనరకమగ ను.ఆల గ న ఈశ ర ను వకర ల అ ప లద న ల క ప ర ష పయత మ రక శ‐ ల‐

తమ ల గ డ వ రమ లగ ను.ఇచట అకృ గమమ అన య కర ఫలమ ననుభ ంచుటఅను

షమ గ డసూతమ ల ఆ పదమ గ ంచవలయ ను. పర శ న కరృత బ ధక ‐ప ధ

సమ బ ట “ఏష వ ధు కర రయ ” అన ‘ఈశ ర డ మం కర ల ంచును’ అను

ధమ లదు.

78. అం కరణమ .

సంగ : ప ర కరణమ త ల త త మ న తర త ఈ అ కరణమ ల వబ క మ ప టక

ఈఅ కరణమ త త మ వ సంగ రంభమ ం .

షయమ :‐ వ‐ఈశ ర ల దమ ఈ అ కరణమ ల ం దర .

సంశయమ :‐ శ ర లక ంకర మ కల లక వ వస కల ?

ప ర ప మ :‐ శ ర ల ద బ ధక త లను చూచుచు మ య ఈశ ర ల ంకర మ ంచుటక

ధ మ దు గనుక వ వ తమ ంచుట సంభవమ దు.

నమ :‐  వ డ బహ క అంశమ . ఘట శమ వల అవ న త మ మ య ఆ సమ . ఈ ధ న

ఔ క కల నను క ం శ ర లల మ య అ క వ లల పరస రమ వ వస సంభవమ .

అందువల శ ర లల మ య వ లల పరస ర ంకర మ క ఆగహమ వలమ దు గహ .

య క యమ ల : 

169. ం శ ర ంకర ం వ వ ద య  | అ ద ద షయ ంకర ం న ర  ||

170. అం ఽవ న ఆ స ఇ కకల ః |  శ ర ర వ ం చ పరస ర ||

శ ర లక పరస రమ ంకర మ కల లక ద త ల వ వస కల ? అ సంశయమ నక ప ర ప న . ద త లక షయమ ల ండ టవలన శ ర ల ంకర మ ంచలమ

అనును. ప న . అంశమ , అవ న మ మ య ఆ సమ అను ఔ క కల నల వలన శ ర లల

మ య వ లల పరస ర వ వస కలదు ంకర మ లదు.

ర ర ల ఖ : 

ప ర ప ప న . ‘తత మ ’ అను శ ర లక అ దమ . ‘య ఆత ష ’ అను

దషృ‐దషవ ర పమ శ ర ల ధమ య చున . ద త ల వ డ లడ ప జ లమ .

న మ అ ద త ల వ డ ఈశ ర కన న మ ర ంచజ లవ . ఉన వ ఈశ ర ంకర మ ను

ల ంచలమ . ఇం క పరస రమ వ లల ఈశ ర గల దమ గ డ ంకర మ వచు ను. అందువల

బహ దుల జగత క వ వస ంచలర .

ల కమ ల ఆవ దలక గల దమ వల బహ మ య ఆత క గల దమ స కమ దు వ వ రదశల

క త ఉ దమ క ం సమ మ డ రకమ ల వ లను ర ంచుచున . “మ ం వల వభ తః

స తనః”  ( త.15.7) అను ట వ డ ఈశ ర అంశమ అ నవలయ ను. “స సమ న సను

ల వనుసంచర ”(బృ.4.3.7.) అను ట బ సమ న ప మ ణమ గల వ ం ఘట శమ వల త

శత మ య చున . “ఏక ఏవ త భ భ భ వ వ తః | ఏక బహ వ దృష జలచనవ ”

(బహ నూప ష . 11) అను సలమ ల సమ ల ఆ సత మ య చున .ఈ త ల వల బహ దులక

శ ర ల మ య జగత క వ వస ంచుట సులభమ . వ లల గల పరస ర దమ వలన క న

అ కత మ అ క జల తలల అ క సూర ప ంబమ లవల అ నవలయ ను.

వ వ రమ క వ వస య ట సులభమ . న ఏ ధ న షమ లదు.

259. అం వ ప దన శ త త మ యత ఏ . 2.3.43.

సూ రమ :‐  వ డ ఈశ ర ల క త అంశమ క అంశమ దు ఎందులకన ‘ ష ల ’ అను

వ రవయత మ గనుక క త అంశమ ద న . శ ర ల అం ం వమ ఎందులక

క ంచవలయ ను? “య ఆత ష ” అన ‘ఆ ఈశ ర డ ఆత ల ఉండ చు’ అను ట వబహ ల దమ

ప టవలన మ య ఆథర ణ సూకమ ల అ దమ గ డ ప టవలన. “బహ , బహ , బ త ః”

అన ‘మ దులను చం ంచు ర , తమ ను ప పర ల ంచు సుల , దూ తమ

ఆడ దర ల రందర బహ స ర ప ల ’ సర మ ను బహ న బ ంచు చున . ఇచట త ల పత

దమ ను అనువ ంచుట అ దమ ప చున . వ డ ఈశ ర క ంశమ ర ంచ న .

“తత మ ” అను అ ద త లక “య ఆత ష ” అ ద త లక ధమ కలదనును ప ర .

ఈశ ర క అంశమ ల వ ల అ కణమ లవల అంశమ వల అంశమ ల . శ ర లల ‐భృత

సంబనమ వల ఉప ర ‐ఉప రక వమ ంటవలన ధమ స షమనును ప ర . జ బ .

అ కణమ లవల వ డ ఈశ ర అంశమ నను అ క త కమ దు ఎందులకన రవయవ

ఆత క మ ఖ అంశమ ల ఉండజ లవ . బహ క రంశత మ “ ష లమ ” “ ష య ” అను త లల

నబడ చున . అందువల రంశ, రవయవ పర శ ర ఉ వ ను అంశమ క ం

స కమ దు. రంశ మగ టవలన శ ర లల అం ం వ ఉండద న అటనుట స దు. ఈ షయమ ను

ప అ క త ల గలవ . “ ఽ షవ ః స జ తవ ః” ( ం.8.7.1.) “య ఆత ష ” అన ‘పరమ త

తకవలయ ను, నవలయ ను’ ‘ఏ ఆత ల గల ’ అను త ల శ ర లల దమ ను .

“తత మ ” అను శ ర ల అ దమ ను . ఒక ఖ ర ఆథర ణక బహ సూకమ ల “బహ ,

బహ , బ త ః” అన ‘మ దులను చం ంచు ర , తమ ను ప పర ల ంచు

సుల , దూ తమ ఆడ దర ల రందర బహ స ర ప ల ’ గ డ సశ ర ల అ దమ . అందువల

త మ ను అ దమ నుగ డ త లల ప ట వలన క త అం ం వమ శ ర లల కలద

నవలయ ను. ద త ల పత మ ను అనువ ం అ దమ ను ప టవలన క త దమ వలన వ ల

అంశమ లదు.

260. మంతవ చ . 2.3.44

సూ రమ :‐ “ ఽస భ ” అన ‘ఆ బహ క ఒక గమ ల అ భ తమ ల మ య

అ ణ ల ఉన ’. ఈ భ తశబమ నక అర న వ డ పర శ ర అ క త అంశమ

య చున .

పర శ ర ఒక గమ ల (ఒక అంశమ ల ) సంప ర వ ల వ ంచుచు ర న మ డ గమ ల

స రమ ల దమ నున . ఈ షయమ పత మ మ క మంతమ ల ప బ య న . “ఏ నస

మ మ త జ య ంశ ప ర షః ఽస భ ద ఽమృతం ” అన ‘ఈ పపంచ మంతయ

ఆ ప ర ష క భ . ఆయనక సర భ తమ ల వరజంగమ ప రమ ల ఒక గమ కంట ద

గ డ ఆ ప ర ష డ మ డూ గమ లల ను డ ’ ( ం.3.12.6). ఈ మంతవరమ బహ ల అ ద క త

దమ (అంశ‐ గమ ) భ తపదమ నక అరమ డ య చున .

261. అ చ స ర . 2.3.45.

సూ రమ :‐ మ య “మ ం ” అన ‘ వల కమ ల అ వ డ క అంశ ’ ఈ ప రమ

భగవ తల పర శ ర డ అ క త అంశమ వ డ ను.

“మ ం వల వభ తః స తనః” ( త.15.7) వమ ‘ వల కమ ల స తన వ డ క అంశమ ’

ఈ క మ ల పర శ ర అంశమ వ డ . ఇ క తమ శ ర లల శనకర‐

ంచబడ డ అను వమ శ ంచు నవలయ ను. అన ఈశ ర డ ంచు డ వ డ

ంపబడ డ . ఇట ల క ం న ఏ ధ న షమ ండదు.

వ ఈశ ర క అంశమ క ం న వ ల గల సం రదుఃఖమ లవలన ఈశ ర డ గ డ దుః త డగ ను

క ? ఈ పశ క సమ నమ మ ందు సూతమ ల ప చు ర .

262. ప వ వం పరః. 2.3.46.

సూ రమ :‐ ఏ ధమ వ డ అ ద వలన హ వమ ను ం హమ వలన కల గ దుఃఖమ ల ‘ ను

దుఃఖమ ల ను ను’ అ ంచు ఆ ధమ పరమ త దుః త డ డ . సూర ‐చందుల ప శమ

ఆ శమంతటను ం య న ఒకసలమ ల నున వలయ రమ క ధమ య న

వసువ ఆ సూర చందుల ప శమ వలయ రమ గ క ప రమ నవ నను సవమ నక

ఆ ధమ దు. ఆ ధమ గ అ ద వలన దుః త డగ చు సవమ ల దు.

వ డ అ ద వలన దులల ఆత వమ ను ం న వల నుం వలన దుఃఖమ ను అనుభ ంచుచు ను

అ నుచు దుఃఖ గమ ల అ మ నమ క య ండ ను. పర శ ర డ అసంగ టగ టవలన అట ల

దు.సూర ప శమ ఆ శమ ల ప య ండ ను ళ దలగ డ వంకర క ంచును

అంతమ తమ న సూ దుల ప శమ వంకర నున న నున అ ప లమ .ఆల గ న మనుష ల క ండ

దలగ సు వ నప డ ల పలగల ఆ శమ గ డ వ చున ట ల భమ క నను సవమ ల

ఆ శమ పకమగ టవలన ల గమ యల లవ . ఈ ధమ గ అ ద ఉ వలన వ డను అంశమ ల

దుఃఖమ క నను అం అ న పర శ ర డ దుః త డూ డ . వ ల అ రణమ వలన దుఃఖమ

కల గ చున . త న అజ నమ ల న వలన కల గ క‐దుఃఖమ ల గ డ ల వ ను. అప డ

‘తత మ ’ అను మ క మ ల వ‐బహ ల ఏకత జ నమ అనుభవమ ల వచు ను. అందువల వ

వల ఈశ ర డ దుః ంచు పసంగ లదు.

263. స ర చ. 2.3.47.

సూ రమ :‐ “తత యః పరమ ” అను స ృ ల ‘ఈ త ‐పరమ త లల పరమ త య ప బడ పర శ ర డ

త డ , ర ణ డ మరయ క ను ఱు అంటనట ఆపర శ ర కర ఫలమ ల అంటవ ’. ఈ ధమ దుల

ఈశ ర ల సం క దుఃఖమ ల స ర ఉండద .

“తత యః పరమ స ర ణః స ృతః | న ప ఫల పద పత మ ||”అను స ృ ల మ

దుల . ‘ వ పరమ త లల పరమ త త డ , ర ణ స ర ప డ అ క ం . ఆత

కర ఫలమ అంటదు మ క ను జలమ అంటనట ల’. ఈ స ృ క మ ల మహర ల పర శ ర డ

వ దుఃఖమ దుః త డ డ . సూతమ ల ‘చ’ శబమ శ తర ఉప షత ల

క మ ను . ఆ క మ “త రన ః ప లం ద త నశ న ఽ క ” అన ‘ వపరమ త లల ఒకర

ష ఫలమ లను కర ఫలమ ల క ండవ ర (పర శ ర డ ) ప ంపజయ ర ’. ఇంకను త లల

“ఏకస సర భ న న ప ల కదుఃఖన బ హ ః” (కఠ. 5.11) వమ ‘ పర శ ర డ

సర భ తమ లల పల నున ను సంబంధపడక నుండ డగ ట సుఖదుఃఖమ ల

సంబంధపడడ ’ ఇ త ల వ ల గల సం ర దుఃఖమ ల ఈశ ర అంటవ అ స షమగ చున .

సంప ర భ తమ లక అన త ఒక పర శ ర న క ల క ‐ప ధకర ల రకత కల గదు. ఈ పశ క

సమ నమ మ ందు సూతమ ల ప చు ర .

264. అనుజ ప హసమ జ వ . 2.3.48

సూ రమ :‐ ‘ త లను ంచవలయ ను’ ‘శత వ లను దూరమ నుంచవలయ ను’ ఈ ధ న ‐ప ధమ ల

ఆత అఖణకరసమయ నను అ ద రణమ వలన హమ త ‐సమ నమ ందుటవలన కల గ చున . ఏ

ధమ అ ఒకటనను శ అప తమ ప త ంత ర అన అ య ను ఇంటల నున

ప తమ ంత ర . ఆ ధమ గ ఇచట నవలయ ను.

“ఋ మ య ” “అ యం ప మ ల త” అను త ల ప చున . అరమ

‘ఋత లమ ల ర ను రవలయ ను’ ‘అ వ చంద వ య య గమ ల ప వ ను

బ యవలయ ను’. “గ ఙ ం పగ ”, “న ం స భ ” అను త ల ధమ ను ప చున .

వమ ‘గ ర వ క ర ను ర దు’, ‘ఏ భ తమ లను ం ంచ దు’. ఆ ధమ గ ల కమ ల ‘ త

ంచవలయ ను’, ‘శత వ త ంచవలయ ను’ అను ‐ ధమ ల కలవ . అఖణమ మ య ఏకరస న ఆత ల

అ ద వలన హమ త మ ను ం న రణమ వలన ఈ ‐ ధమ ల య సంగతమ లగ చున .

ఏ ధమ అ ఒకటనను శ అప తమ ప త ంత ర అన అ య ఇంటల నున

ప తమ ంత ర . ఒ సూర ప శమ ను అప త శమ సంబద న త ంత ర ప త నమ ల నున

క ంత ర . ఆవ ను ప తమ ం డను మ తమ ను గ ంత ర ర వ ల మల‐

మ తమ లను త ంత ర . ఆ ధమ గ తత జ , త అజ గల న త మ వలన ‐ ధమ ల .

అ నను ఆత ఒకట అగ టవలన కర ంకర మ కల గ ను అను పశ క సమ నమ మ ందు సూతమ ల .

265. అసంత వ కరః. 2.3.49.

సూ రమ :‐కర లల ంకర మ దు ఎందులకన ఉ త న అ శ రమ ల ఆత క సంబనమ

లదు.

ఆత ఒకట అ నను వ కర ఫలమ లక ంకర మ దు ఎందులకన (ఔ క) శ రమ ల నున

ఆత క గ డ శ రమ సంబనమ ఉండదు. ఉ ధులల ంకర మ లనందువలన ఉప త అన ఉ ల గల

వ లక గ డ పరస రమ ం ర మ లదు. మ కర ఫలమ లక ంకర మ ఎట ల కల గ ను అ న

కర లల ంకర మ దు.

266. ఆ సఏవ చ. 2.3.50. సూ రమ :‐ సూర ప ంబమ వల వ డ పరమ త క ప ంబ .

ఏ ధమ ఒక క ండల నున ప ంబమ కద న క క ండల నున ప ంబమ కదల అట ల ఒక వ

కర ఫల సంబనమ కల గ క వ (కర ఫలమ బ ట ) సంబనమ ండదు.ఈ ధమ ంకర మ

క ప రమ సులభమ .

టల ప ం ంచు సూర సమ నమ పరమ త క ప ంబమ ఈ వ డ . ఏ ధమ ఒక ప ంబమ

కద న క ప ంబమ కదల ఆల గ న ఒక వ కర ఫలమ బ ట సంబనమ క న ఇం క వ బ ట

ఆకర పలమ నక సంబనమ ండదు. ఈ ధమ వ ల కర ఫల ంకర మ ను ల ంచుట అ సులభమ .

ంఖ మతమ ల అ వ ల పకమ ల మ య అ హమ ల బ ట స నమ ల షమ

లదు.అందువల ఒక వ సుఖ దుఃఖమ ల అ వ లక సంబనమ కల గ ను. క ల మతమ ల గ డ ఆత ‐

మనసు ల సం గమ న ంతవరక ఆత పకమగ టవలన ఇతర ఆత ల బ ట సం గమ క య ండ టను

ంచజ లర అన ఆత ఇతర మనసు ల సం గమ క ఉండ ను. మతమ లల ఒక ఆత క

సుఖ‐దుఃఖమ ల బ ట అ ఆత లల సు త ‐ దుః త పసంగమ వచు ను. న మతమ ల ంకర మ ను

ల ంచుట క నమ .

అ క వ ప మ ల కర ఫలమ ల య మకమ అదృషమ గలదు ఎట ల న వ ల పకమ నను ఏ ఏ

క అదృషమ కర ఫలమ ఉత న మగ చున గమ ఆ ఆ వ ను కల గ ను ఇతర లక

దు.ఈ పశ క సమ నమ మ ందు సూతమ ల ప చు ర .

267. అదృ యమ . 2.3.51.

సూ రమ :‐   ంఖ మతమ ల ప నమ సమ య(  త ‐సమ నమగ టవలన) సమ నమ అదృషమ ల

నుండ టవలన మ య అ ఆత లక రణమ క ంచుటవలన మతమ ల కర ంకర షమ ను

ంపజ లమ . యమతమ ల ఆత ‐మనసం గమ వలన ఉత న మగ అదృషమ అ ఆత లక రణ

రణమగ టవలన ఇ అదృషమ అ అదృషమ అ యమమ లక ండ టవలన ఫలసమ నమ నక గ డ

యమమ లదు.

ంఖ మతమ ల ప నమ ల సమ య‐సమ నమ ఉన అదృషమ అ ఆత లక రణమ అన

అదృషమ అసం త ధర మ దు అ సమ యసమ నమ ప నమ ల నుండ ను. ఆ ప నమ అ

ఆత లక రణ రణమ .ఆ ల ప త ల సుఖ గమ లను ప నమ ల నున అదృషమ ఎట ల

య ంచును? అ న య ంచలదు. క ల మతమ ల అదృషమ సమ యసమ నమ ఆత లల ర

ర నుండ ను. కనుక ంఖు ల షమ ల దు అ న అటనుట స దు. ఎందులకన అ క పక ఆత ల

మనసు క సమ నమ రణమ నుండ ను. ఆ రణ ఆత ‐మనసు ల సం గమ అదృషమ

ఉత న మగ చున . ఆ అదృషమ ఏ ఆత ద శ ంచు య మకమ లక ంటవలన ప మ ల గ డ షమ

అట ల య ండ ను. న ంఖ మతమ ల వల క ల మతమ ల గ డ కర ంకర షమ ఉండ ఉండ ను.

ల కమ ల ప డ ను ను ఈ ఫలమ ను ం దను ఇట ల పయ ం దను ప త ం దను అ తనను

కరగను కర ఫల కగను ప చు వ వహ ంచుచు డ . ఈ వ వ రమ శ ం చూ న వ లక కర ఫలమగ

అదృషమ నక గల సంబంధమ భృత ర ప నద య చున . ఈసమ నమ క ల మతమ ల

అదృషమ ను య ంచున న అ స దు అ మ ందు సూతమ ల ప చు ర .

268. అ స ష వ . 2.3.52.

సూ రమ :‐ రణ న మనసం గమ వలన కల గ సంకల మ దలగ న గ డ అదృష‐ యమ నక

రణమ ల వ కనుక న షమ అట ల ఉండ ను.

రణ ఆత ‐మనసు ల సం మ ఉత న మగ అదృషమ అ ఆత లక స త మగ టవలన

ఫల శ మ న అదృషమ ల య మకమ లదు.అందువల న షమ అట ల ఉండ ను.

269. న . 2.3.53.

సూ రమ :‐ భ న రణ న ఆత ‐మనసుల సం గమ ,తమ తమ హమ లల ఆత ప శమ ల నున

మనసు కల గ సం గమ గ డ నుండ ను. ఫల శ మ ,అదృషమ సుఖ‐దుఃఖ దుల

వ వస జర గ ను. ఇటనుట స దు. ఎందులకన ఆత ల సర పకత మను ధరణ ధర మ ండ టవలన అ

శ రమ ల ల అన వమ ల . అప డ ‘ ఆత ఈ శ ర అను’ యమమ లక ండ టవలన ప క షమ

అటల ఉండ ను.

పక ఆత క తన తన హప శమ ల నున మనసు సం గమ నుండ ను. కనుక అదృషమ

కల గ సుఖ‐దుఃఖ దుల వ వస జర గ ను అ ( క ల ) ప న స దు. ఏలనన పకమగ టవలన ఆత అ

శ రమ లల నుండ ను. ‘ఈ ఆత క ఈ శ రమ ’ అను యమమ లక ండ టవలన క ల మతమ స దు. న

ప ర మ న అదృ దుల ంకర మ ఆల గ న య ండ ను. మ న మతమ ల వ ల అ త మ మ య

దమ అ ద వలన. ఆ అ ద ను బహ ద న ంజ న వ ల బ కమ నున బహ వమ ను

ందును. ఈ వమ ను ప తత మ క మ ల వ ల నున అ ద ను అ ం మ తమ

ప టవలన మ క మ ల ప ఆత స వమ నక ధమ ల వ .అందువల బ కత ‐ ప మ ల

అ షమ ల ల వ ను, భ త‐ క షయమ లను ప త లల గల పరస ర ధ ప రమ

ంచుటవలన మ య మ ణకమ ర ంచుటవలన బహ మ ల త ల సమన యమ ర షమ

దమయ న .

బహ సూతహృదయమ ల ండవ అ యమ ల మ డవ దమ క సంకలనమ సమ పమ .