บทท 1 บทน ำ

1.1 ทมำและควำมส ำคญของปญหำ

กฬากอลฟเรมเขาสประเทศไทยเปนครงแรกในสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว แตเดมกอลฟเปนเพยงกฬาทไดรบความนยมในหมเชอพระวงศ เจานายชนผใหญและชาวตางประเทศเทานน เพราะเนองจากผทจะเลนกฬากอลฟไดจะตองมเงนและเวลา และตองเสยคาอปกรณการเลน คาเครองแตงกายตลอดจนคาสมาชกในราคาแพง แตในปจจบนกอลฟเปนกฬาทมผ นยมเลนกนอยางแพรหลาย แตในชวงหลายปทผานมากฬากอลฟไดเขามามบทบาทในประเทศไทยในฐานะ กฬาเพอการทองเทยวหรอกฬาเพอการลงทน เนองจากธรกจสนามกอลฟท ารายไดเขาประเทศเปนเงนจ านวนมหาศาล เกดการขยายตวของสนามกอลฟและธรกจทเกยวของกบสนามกอลฟอยางรวดเรวและกวางขวาง ในอดตการด าเนนธรกจกอลฟนนมแตการสรางแคสนามเพยงอยางเดยว ซงตางกบในปจจบนทการเขามาลงทนในธรกจสนามกอลฟนนไดมการพฒนาไปในเชงพาณชยมากขน ไมวาจะเปนพฒนารปแบบสนามกอลฟควบคกบศนยกฬา บานจดสรร ทดนจดสรร คลบเฮาส คอนโดมเนยม รานคา ศนยประชม กลายเปนธรกจครบวงจรเพอใหความสะดวกสบายแกนกกอลฟทเขามาใชบรการ การเขามาลงธรกจสนามกอลฟในปจจบนมปจจยทสงผลตอการขยายตวหลายดาน ไมวาจะเปนดานการขยายตวของเศรษฐกจในประเทศ ดานการลงทนและการทองเทยว เนองจากจ านวนนกธรกจและนกทองเทยวชาวตางชาตทเขามาในประเทศมากขน ดานสงคมทถอวากอลฟเปนกฬาของคนทมฐานะดมหนาตาในสงคม

กอลฟเปนกฬาทจะตองใชพนทสนามในการเลนขนาดกวางขวางมากกวากฬาทกประเภท การสรางสนามกอลฟขนาด 18 หลม จะตองใชพนทประมาณ 1,200 ไร ใชน ารดสนามหญาและพนทอน ๆ วนละ ประมาณ 5,000 ลกบาศกเมตรปหนงใช 1.8 ลานลกบาศกเมตร ทวประเทศมสนามกอลฟประมาณ 200 แหง (วนชย ตนตวทยาพทกษ, 2533) ดงนนปรมาณน าทใชส าหรบสนามกอลฟทวประเทศมากถง 360 ลานลกบาศกเมตรตอป และหากพจารณาเฉพาะสนามกอลฟขนาด 18 หลมทวประเทศตองใชพนทชมชนและปาไมในการสรางมากถง 240,000 ไร และมแนวโนมวาจะมจ านวนสนามกอลฟจะเพมขนอกเปนจ านวนมาก การด าเนนธรกจสนามกอลฟนน กอใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอมของประเทศในหลายๆ ดาน ไดแก ผลกระทบตอทรพยากรปาไม เนองจากการออกแบบสนามกอลฟสวนใหญนยมใชพนทๆมความสวยงามตามธรรมชาต เพอดงดด

2

นกทองเทยวใหเขามาใชบรการ สนามกอลฟบางโครงการกนบรเวณพนทปาไม หบเขา ล าธาร รวมทงพนทปาสงวนจงเกดปญหาการบกรกพนทปาสงวนตามมา ผลกระทบตอทรพยากรน า เนองจากน าเปนปจจยทส าคญอยางยงตอสนามกอลฟ จงจ าเปนทตองสรางอางกกเกบน าของตนเองเพอเกบน าไวใช หรอเสาะแสวงหาแหลงน าตามธรรมชาตมาใช และมการพบวาสนามกอลฟบางแหงมการดงน าจากโครงการชลประทานเพอการเกษตรมาใชประโยชนเปนจ านวนมาก เกดการแยงทรพยากรน าจากชมชนจงท าใหเกดความขดแยงระหวางชมชนกบสนามกอลฟ ผลกระทบดานทรพยากรดนกเนองมาจากความสญเสยเพอทในการท าการเกษตร สงผลตอผลตผลทางการเกษตร รวมทง หรอแมกระทงผลกระทบทเกดจากการใชสารเคมก าจดศตรพช เนองจากสนามกอลฟมการใชสารเคมและก าจดศตรพชในปรมาณทสงและตอเนอง ท าใหเกดปญหาการปนเปอนของสารเคมสแหลงน าภายในพนทและแหลงน าบรเวณใกลเคยง

ทผานมามกไดยนขาวเกยวกบความขดแยงทเกดขนระหวางชมชนกบสนามกอลฟ เชน โครงการสรางสนามกอลฟเพอใชเปนสถานทออกก าลงกาย และสงเสรมการทองเทยวภายในคายทหาร ม.พน 12 หรอคายพระยาไชยบรณ จ.แพร สรางความเดอดรอนใหกบประชาชนทมพนทท ากนอยใกลเคยง เนองจากถกปดถนนทางเขาออกไมสามารถขนผลผลตไปขายได (ส านกขาวประชาธรรม, 2548) ชาวบาน ต.ออนเหนอ ต.ออนกลาง อ.แมออน จ.เชยงใหม รวมตวไมพอใจสนามกอลฟ สรางคนกนล าน าท าใหชาวบานเดอดรอนไมมน าใชในการการเกษตร (ไทยนวส, 2552) กรมปาไมไดท าหนงสอดวนทสดถงกรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) ขอใหตรวจสอบขอเทจจรงกรณไดรบการรองเรยน จากผดแลกจการสวนพระองคในสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถ และชาวบาน ต.หนเหลกไฟ อ.ปราณบร จ.ประจวบครขนธ วา สนามกอลฟแบลคเมาเทน หวหน เนองจากทการกกเกบและเปลยนทางไหลของน าจากแหลงธรรมชาต เพอไปใชในกจการของสนามกอลฟ สงผลตอความเปนอยของชาวบานและโครงการพระราชด ารทอยพนทตอนลางของแหลงน า โดยสนามกอลฟดงกลาว ออกเอกสารสทธทดนทบล าหวย และเขตปรมณฑลเขาซงเปนพนทหวงหามเปลยนแปลงสาธารณะประโยชน และไมจดท าการประเมนผลกระทบสงแวดลอม (ไทยรฐ, 2555) เปนตน จะไดเหนไดวาจากอดตจนถงปจจบนยงคงมปญหาเกยวกบผลกระทบตอสงแวดลอม รวมถงผลกระทบตอชมชน และยงคงไมมหนวยงานหรอกฎหมายทสามารถเขามาดแลและจดการไดอยางจรงจง

จงหวดล าพน เปนอกจงหวดหนงทมทวทศนทสวยงามของหบเขาและบรรยากาศทสดชนจากธรรมชาต และอยตดกบจงหวดเชยงใหมซงเปนเมองทองเทยวทเปนทมนกทองเทยวนยมเดนทางมามากทสดในภาคเหนอ และจงหวดล าพนยงเปนจงหวดทมปรมาณปาไมและปรมาณน าทอดมสมบรณ ท าใหมการเขามาลงทนในภาคการบรการ รวมถงธรกจสนามกอลฟทเขามาสราง

3

สนามกอลฟขนาดใหญในจงหวดถง 2 แหง ซงอาจจะไมใชจ านวนทมากเหมอนเมอเทยบกบจงหวดอนๆ แตการเขามาของธรกจสนามกอลฟ นนครอบคลมพนทปาและพนทเกษตรกรรมในจ านวนหนง

ตำรำงท 1.1 ประเภทการใชทดนจงหวดล าพน ป 2553 ประเภทการใชทดน พนท (ไร) พนท (รอยละ)

พนทจงหวดล าพน - พนทปาไม - พนทเกษตรกรรม - พนทชมชนและสงปลกสราง - พนทน า - พนทอนๆ - พนทสนามกอลฟ

2,816,176 1,750,688 797,199 115,303 34,060

114,724 4,202

100 62.16 28.31 4.09 1.21 4.08 0.15

ทมา: กรมพฒนาทดน

จากตารางขางตน จะเหนไดวาการสรางสนามกอลฟจ านวน 2 แหงในจงหวดล าพนใชพนทไป 4,202 ไร และหากเทยบกบจ านวนพนทชมชนคดเปนเพยงรอยละ 3.64 ซงหลายๆคนอาจจะมองวาเปนสดสวนทนอย แตกลบสงผลกระทบตอชมชน ธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอยางมาก ตวอยางเชน ในป 2552 ในชวงเดอนเมษายนไดเกดการประทวงจากชาวบานหมบานปาไมและหมบานใกลเคยง ต.ทาขมเงน อ าเภอแมทา เนองจากไดรบผลกระทบจากการทสนามกอลฟไดสรางอางกกเกบน าขนาดใหญไวเหนออางกกเกบน าของหมบาน สงผลใหน าทจะน ามาใชในการเกษตรของชาวบานไมเพยงพอ (อบต.ทาขมเงน, 2553)

4

รปท 1.1 อางกกน าของสนามกอลฟและอางเกบน าสวนรวมของชาวบานหมบานปาไม

จากรปท 1.1 แสดงใหเหนถงทตงและขนาดของอางกกเกบน าของสนามกอลฟทมขนาดใหญและตงอยเหนออางกกเกบน าเพอการเกษตรและเลยงสตวของชาวบาน แตเดมนนในฤดฝนจะมน าทไหลลงมาจากภเขาไหลลงสอางกกเกบน าของชาวบานและอางกกเกบน าขนาดเลกของเกษตรกร บวกกบล าธารขนาดเลกทไหลลงสอางกกเกบน าตลอดทงป เพอน าไปใชในการท าการเกษตรและเลยงสตวส าหรบเกษตรกรในหมบานและพนทการเกษตรของชมชนใกลเคยงไดตลอดทงป แตเมอมการเขามาลงทนในธรกจสนามกอลฟท าใหเกดการสรางอางกกเกบน าขนาดใหญดงกลาว ท าใหน าไหลลงสอางกกเกบเพอการเกษตรของชาวบานในปรมาณทลดลง ซงอางกกเกบน าของหมบานมขนาดประมาณ 15 ไรลก 4 เมตรสามารถรองรบน าไดปรมาณ 95,000 ลกบาศกเมตร แตเมอมการเขามาสรางสนามกอลฟดงกลาว สงผลใหปรมาณน าสงสดในอางกกเกบน าแตละปทวดไดลดลง แสดงดงกราฟ

อางกกเกบน าของสนามกอลฟ

อางกกเกบน าเพอการเกษตร

5

รปท 1.2 ปรมาณน าสงสดในอางกกเกบหมบานปาไม

จากรปท 1.2 จะเหนไดวาในป 2550 ปรมาณน าสงสดไดลดลงมา เนองจากเปนปทไดมการเรมกอสรางสนามกอลฟขน และในป 2553 พบวามปรมาณน าสงสดอยทระดบเตมอางกกเกบน า อนเนองมาจากเปนปทมปรมาณน าฝนมากกวาทกๆ ป อกทงยงเปนปทฝนตกตดตอกนหลายวน และ ไดเกดน าปาไหลหลาก ท าใหตองเรงระบายน าออกจากอางกกเกบน า โดยเฉพาะการเรงรบระบายน าจากอางกกเกบน าเพอปองกนอางกกเกบน าพงทลายของสนามกอลฟ ท าใหชมชนทอยใกลเคยงสนามกอลฟไดรบผลกระทบจากเรงระบายน า สงผลใหน าไหลเขาทวมพนทการเกษตรและบานเรอนเปนอาณาบรเวณกวาง และยงคงเปนขอพพาทระหวางสนามกอลฟกบหนวยทเกยวของวาใครควรจะเปนผรบผดชอบจากผลกระทบทเกดขน (ผน าชมชนหมบานปาไม, 2555)

จากผลกระทบทเกดจากการเขามาลงทนของธรกจสนามกอลฟในจงหวดล าพนนน กอใหเกดการเปลยนแปลงและสงผลกระทบตอชมชน การมงหวงเพยงผลตอบแทนทางเศรษฐกจ โดยไมค านงถงผลกระทบทอาจจะเกดจากการถกท าลายทรพยากรและสงแวดลอมซงอาจจะไมคมคากบผลตอบแทนทจะไดรบ โดยเฉพาะผลกระทบทส าคญและยงคงเปนปญหาทยงไมสามารถหาทางออกไดอยางลงตว กคอ ปญหาในการใชน าของสนามกอลฟทในแตละปตองใชน าจ านวนมากและสงผลกระทบตอการใชน าในการเกษตร ดงนน การประเมนมลคาทรพยากรน าโดยประเมนมลคาความเตมใจทจะยอมรบการชดเชยเมอสญเสยทรพยากรน าและประเมนมลคาความเตมใจทจะจายเพอรกษาทรพยากรน าจะท าใหทราบถงมลคาความเสยหายทมหนวยวดเปนตวเงนได สาเหตท

6

ใชการประเมนมลคาท งความเตมใจทจะยอมรบการชดเชยและความเตมใจทจะจายรวมกน เนองจาก บคคลมกจะปฏเสธทจะไดรบการชดเชยจากการสญเสยสทธในทรพยสนทเขามอย โดยรสกคดคานทจะตอบค าถามนและอาจรสกวาเปนสงทไรเหตผลและถกตอง ท าใหเมอมการสอบถามเกยวกบความเตมใจทจะไดรบการชดเชยแลว ผคนสวนมากมกจะปฏเสธการชดเชย หรอบคคลทขาดระยะเวลาอนเหมาะสมในการตดสนใจหรอเปนผทไมชอบความเสยง จะมแนวโนมทใหคาความเตมใจทจะจายต า และคาความเตมใจทจะไดรบการชดเชยสงกวาบคคลทรสกเปนกลางตอความเสยงหรอไมถกจ ากดระยะเวลาในการตดสนใจ และเมอเปรยบเทยบระหวางสองเงอนไข คอ การเปลยนแปลงทกอใหเกดการสญเสยกบการเปลยนแปลงทกอใหเกดประโยชนแลว บคคลจะใหมลคาตอเงอนไขการเปลยนแปลงทกอใหเกดการสญเสยสงกวามลคาตอการเปลยนแปลงทกอใหเกดประโยชน ดงนนในกรณของความเตมใจทจะจายซงเหมอนเปนการเปลยนแปลงทกอใหเกดประโยชนกบความเตมใจทจะไดรบการชดเชยซงเปนเหมอนการเปลยนแปลงทกอใหเกดความสญเสย ความเตมใจทจะไดรบการชดเชยจงมมลคาสงกวาความเตมใจทจะจาย (อดมศกด ศลประชาวงศ, 2555) โดยวธการประเมนมลคาผลกระทบสงแวดลอมทางเศรษฐศาสตร คอการวดระดบความส าคญของผลกระทบสงแวดลอมในทศนะของประชาชน และมลคาทไดจะสะทอนถงมลคาความเสยหายทเกดขนตอประชาชนทไดรบผลกระทบ

จากทกลาวมาขางตน จากการเขามาลงทนสรางสนามกอลฟกอใหเกดปญหาตอชมชนและเกษตรกรอยางตอเนอง ไมวาจะเปนในฤดฝนเกดน าหลากท าใหตองเรงระบายน าจากอางกกเกบน าของสนามกอลฟซงมขนาดใหญ ท าใหปรมาณน าทเรงระบายไหลเขาทวมพนทการเกษตรและชมชนสงผลใหเกดความเสยหาย หรอไมวาจะเปนในฤดแลงกสงผลใหน าทเคยมเพยงพอตอการท าการเกษตรมไมเพยงพอเนองจากมสนามกอลฟเขามาใชน ารวมและใชในปรมาณมาก สงผลกระทบตอทรพยากรน าของเกษตรกรและชมชน ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเรองของ “การประเมนมลคาทรพยากรน าของเกษตรกรทอาศยอยในบรเวณสนามกอลฟ จงหวดล าพน” โดยมวตถประสงคในการศกษา เพอประเมนมลคาทรพยากรน าเพอการเกษตร เปรยบเทยบการประเมนมลคาโดยใชความยนดจะยอมรบคาชดเชย (Willingness to Accept) และความยนดจะจาย (Willingness to Pay) และศกษาปจจยทมอทธพลตอการก าหนดมลคาทรพยากรน าของชมชนใกลเคยงสนามกอลฟ

7

1.2 วตถประสงคของกำรศกษำ

1. เพอศกษาถงภาพรวมของผลกระทบดานทรพยากรน าของเกษตรกรใกลเคยงสนามกอลฟ

2. เพอประเมนมลคาทรพยากรน าเพอการเกษตรของเกษตรกรใกลเคยงสนามกอลฟในจงหวดล าพน

3. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอมลคาทรพยากรน าเพอการเกษตรของเกษตรกรใกลเคยงสนามกอลฟในจงหวดล าพน

4. เพอเปรยบเทยบการประเมนมลคาโดยใชความยนดจะยอมรบคาชดเชย (Willingness to Accept) และความยนดจะจาย (Willingness to Pay) ของเกษตรกรใกลเคยงสนามกอลฟในจงหวดล าพน

1.3 ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ

จากการศกษาครงนคาดวาจะท าใหทราบถงมลคาทรพยากรน าเพอการเกษตร การเปรยบเทยบการประเมนมลคาโดยใชความยนดจะยอมรบคาชดเชย (Willingness to Accept) และความยนดจะจาย (Willingness to Pay) รวมถงปจจยทมอทธพลตอมลคาทรพยากรน า โดยผลการประเมนจะอยในรปวชาการ ตลอดจนใชวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของโครงการ

ซงประโยชนทไดจากการศกษาจะเปนประโยชนตอ เกษตรกรผใชน าในการท าการเกษตรสนามกอลฟในแงของการด าเนนงานโดยค านงถงผลกระทบตอทรพยากรน า ชมชนทอยใกลเคยงเพอใหตระหนกถงการเขามาลงทนของภาคเอกชนทสงผลตอทรพยากรน า หนวยงานทมหนาทก าหนดนโยบายการพฒนาและฟนฟสงแวดลอม และเปนแนวทางแกผทสนใจศกษาประเมนมลคาทรพยากรน า 1.4 ขอบเขตของกำรศกษำ

ในการศกษาวจยครงน ไดก าหนดขอบเขตการศกษาดงน

ขอบเขตดำนพนท ศกษาในเขตพนทชมชนทไดรบผลกระทบดานทรพยากรน าจากสนามกอลฟ โกลด แคน

ยอนคนทร ไดแก หมบานปาไม หมบานดอยครง หมบานศรปาน หมบานแพะรมน า ต าบลทาขมเงน อ าเภอแมทา และบานเชตะวน ต าบลเหมองจ อ าเภอเมอง จงหวดล าพน

8

ขอบเขตดำนเนอหำ จากผลกระทบทเกดจากการสรางสนามกอลฟมผลกระทบในหลายดาย แตจะเลอกศกษา

ผลกระทบดานทรพยากรน าเพอการเกษตร โดยศกษาเฉพาะ ภาพรวมของปญหาดานทรพยากรน าเพอการเกษตร การประเมนมลคาความเตมใจทจะยอมรบการชดเชยตอทรพยากรน าจากสนามกอลฟ การประเมนมลคาความเตมใจทจะจายเพอรกษาทรพยากรน า และศกษาถงปจจยทมอทธพลตอการก าหนดมลคาความเตมใจทจะยอมรบการการชดเชยผลกระทบทรพยากรน าและปจจยทมอทธพลตอการก าหนดมลคาความเตมใจทจายเพอรกษาทรพยากรน า จากสนามกอลฟ จากชมชนใกลเคยงสนามกอลฟในจงหวดล าพน

ขอบเขตดำนเวลำ ใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลตงแตวนท 15 มถนายน ถง 5 กนยายน

2555 1.5 นยำมศพท

ควำมเตมใจทจะยอมรบกำรชดเชย (Willingness to Accept, WTA) หมายถง ความเตมใจทจะไดรบการชดเชย เมอไดรบผลเสยหายดานสงแวดลอมหรอความเสอโทรมของสงแวดลอม ทงนบคคลนนมทรพยสทธ (Property right) ทสามารถเรยกรองได สะทอนคณคาของสงแวดลอมซงรวมทง Use value, Non-use value และ Option value

ควำมเตมใจทจะจำย (Willingness to Pay, WTP) หมายถง ความเตมใจทจะจายเพอใหไดประโยชนจากสงแวดลอมหรอเพอฟนฟความเสอมโทรมของสภาพแวดลอม

มลคำควำมเตมใจยอมรบกำรชดเชยและควำมเตมใจทจะจำย หมายถง ความพงพอใจของประชาชนทแสดงออกในรปของจ านวนเงนทยนดจะรบการชดเชยเมอไดรบผลเสยหายดานสงแวดลอมหรอความเสอมโทรมของสงแวดลอม หรอความพงพอใจของประชาชนทแสดงออกในรปของจ านวนเงนทยนดจะจายเพอใหไดประโยชนจากสงแวดลอมหรอเพอฟนฟความเสอมโทรมของสภาพแวดลอม