1

วารบ าบด ( Hydrotherapy)

วารบ าบด ( Hydrotherapy) เปนการใชน าในการรกษาโรค บรรเทาอาการปวดท าให

ผอนคลายและรกษาสขภาพทวไป การรกษาอาจใชน ารอน น าเยน น าแขง หรอไอน า โดยการ

แชในอางน าเยน อางน ารอน อางนง โดยอางนงใหมความสงระดบเอว อางโคลน อบไอน า

ฝกบวชนดรน าเลก นวดเกลอ ฉดน าความดนสง ประคบความเยนหรอรอน ลางชองคลอด และ

ลางล าไสใหญ ซงเปนการลางผนงดานในของล าไสใหญ วารบ าบดอาจครอบคลมไปถงการดม

น าทมคณสมบตพเศษ อยางเชน น าแร

เนองจากน ามอยเกอบทกททกแหง สามารถหาและใชไดงาย จงถกน ามาใชเพอดแล

สขภาพและรกษาโรคไมวาจะเปนในวฒนธรรมใด อยางเชน ในชวงสมยโรมนทมอางอาบน า

สาธารณะขนาดใหญในโรงยม เพอสรางสงคมและสขภาพทดทงดานรางกายและจตใจ โดย

การออกก าลงกายสลบเปนการผอนคลายไปในตว และในประเทศฟนแลนดจะนยมการอบเซา

นา ซงเปนพธกรรมทท ากนมาเปนเวลา 2,000 ป ซงผอพยพยายถนน ามาสอเมรกาเมอหลายป

กอนกยงเปนทนยมมาจนถงปจจบน ซงในระยะหลงวารบ าบดไดกลายเปนสวนหนงของการ

กายภาพบ าบดและเวชศาสตรฟนฟ

ซ งขอควรระวงในการท าวารบ าบด ไม เหมาะส าหรบสตรมครรภและผปวย

โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง หรอโรคหลอดเลอดหวใจเรอรง และถาใชน าแขงในการ

ประคบ ควรหอดวยผาขนหนหรอผาอยางอนกอน เพอไมประคบลงบนผวโดยตรง ทงน

รายละเอยดจะกลาวอยางละเอยดในหวขอถดไป

ววฒนาการของการใชน าเพอสขภาพ

Hydrotherapy มาจากรากศพทของภาษากรก 2 ค า คอ Hydor ซงแปลวาน า และค าวา

Therapia แปลวา การบ าบดรกษา ฉะนน Hydrotherapy (วารบ าบด) หมายถง การบ าบดดวย

น า น าเปนสวนหนงของชวต การใชน าเพอบ าบดรกษาโรคภยตางๆของมนษย มประวตยาวนาน

หลายพนป โดยมลกษณะเปนการปฏบตอยางหนงของการแพทยแผนโบราณของวฒนธรรม

ตางๆ และมววฒนาการมาตามล าดบตามความร และเทคโนโลยทเจรญขน

การใชน าในอดตมกจะเกยวของจงเกยวของกบศรทธาความเรนลบและพธกรรมทาง

ศาสนา โดยมบนทกเกยวกบการใชน าเพอสขภาพปรากฏในวฒนธรรม อยปต แอสสเรยน

มสลม ฮนด จน ญปน มานานนบพนป เมอถงยคกรก สมยกอนครสตกาลราว 500 ป ลกษณะ

การใชน าเพอสขภาพกเปลยนไปเปนปฏบตอยางเปนเหตเปนผล ฮปโปเครตส (Hippocrates

2

460-375 BC) แพทยชาวกรกซงไดรบยกยองใหเปนบดาของการแพทยแผนปจจบน ใชการแช

น ารอนและน าเยนเพอบ าบดรกษาโรคหลายอยาง เชน เพอลดอาการเกรงของกลามเนอ และ

ใชน าบ าบดรกษา กลมอาการปวดตามกลามเนอและขอ ดซาน และ อมพาต ดวย กรกเปนชน

ชาตทเขาใจและตระหนกถงความสมพนธระหวางภาวะทางจตใจกบสขภาพทางกาย ดงนนจง

ไดสรางสถานทอาบแชน า ใกลแมน าและน าพรอนหลายแหงในสภาพแวดลอมทสวยงาม

ส าหรบใชเปนแหลงพกผอนและสนมนาเพอการสงเสรมสขภาพทงทางรางกายและจตใจ

ชาวโรมนซงมความสามารถในเรองสถาปตยกรรมและการกอสรางไดสรางสถานท

อาบน าตามน าพรอนตางๆ เพมเตมขนตอจากพวกกรก และพฒนาวธการใชน าเพอสขภาพทม

รปแบบสลบซบซอนมากขนโดยการอาบแชน าทอณหภมตางๆ ตงแตรอนมาก (Caldarium)

น าอน (Tepidarium) และน าเยน (Fregidarium) ชาวโรมนไดสรางสถานทอาบน าขนในพนทตางๆ

ทอาณาจกรเผยแผอ านาจการปกครองไปถง จงปรากฏสถานทอาบน าเหลานท องกฤษ

โรมาเนย ตรก แ ละทอนๆดวย

ภายหลงอารยธรรมโรมนเสอมลง วธการอาบน าเพอสขภาพกเสอมความนยมตามไป

ดวย เพราะศาสนาครสเตยนมมมมองวาพฤตกรรมการอาบแชน าในทสาธารณะเปนการปฏบต

ของคนนอกศาสนา แตเมอถงศตวรรษท 17 คนในวฒนธรรมตะวนตกกเรมกลบมามความ

สนใจในเรองการใชน าเพอสขภาพขนมาอกครงหนง โดยในป ค.ศ. 1830 เกษตรกรชาว Silesian

ชอวนเซนต เพรสนตซ (Vincent Priessnitz) อาศยความชางสงเกตดกวางทไดรบบาดเจบรกษา

ตวเองโดยการไปยนแชน าในล าธารเพอชวยสมานแผล แลวน ามาทดลองกบตวเองเมอไดรบ

บาดเจบทขาพบวาไดผลด จงพฒนาวธการใชน ารกษาโรคตางๆขนมาหลายแบบ เชน การแชใน

น าเยน การอาบฝกบว และ การประคบ การบ าบดเหลานใชแหลงน าในธรรมชาตจงสามารถรบ

ผปวยไดจ านวนมาก แตเนองจากเพรสนตสไมมพนการศกษาทางการแพทย จงไมไดรบความ

เชอถอจากแพทยในยคนน วงการแพทยมความเหนวาวธการบ าบดเหลานเปนการรกษาโดย

อาศยความสงเกตไมใชดวยการใชเหตผลและการพสจนเชงวทยาศาสตรซงเปนคานยมการ

พฒนาวทยาการทางแพทยแผนปจจบน นอกจาก เพรสนตซ แลวยงมคนอนๆ เชน สาธคณ เซ

บาสเตยน ไคนพ (Sebastian Kniepp) ซงเปนบาดหลวงชาวบาวาเรยนทสนใจพฒนาการใชน า

เพอสขภาพ โดยไดดดแปลงวธการรกษาของเพรสนตสใหมรปแบบหลากหลายมากขน เชน ใช

น ารอนสลบน าเยนส าหรบอาบแช ใชทอท าฝกบวเพอรดและชโลมดวยน า โดยเรยกวธการ

เหลานวาการเยยวยาดวยน า (Cure) วธการนไดรบความนยมในชมชนทพดภาษาเยอรมน

ตลอดจนในบรเวณอตาลตอนเหนอและชายแดนตดกบฮอลแลนดและฝรงเศสมาจนกระทงถง

ทกวนน หมอพนบานทใชวธการรกษาโรคดวยน าโดยอาศยการสงเกตแบบเดยวกบ เพรสนตส

3

และบาทหลวงไคนพ เหลานเรยกตวเองวาเปนนกธรรมชาตบ าบด (Naturopath) และวธการ

บ าบดรกษาเหลานเปนตนก าเนดของ การแพทยแบบธรรมชาตบ าบด ซงเปนระบบการแพทย

ทางเลอกระบบหนงในปจจบน

ในสงคมตะวนตก ขณะทหมอพนบานพฒนาวธการใชน าเพอรกษาโรคตางๆตาม

แนวทางของธรรมชาตบ าบดนนซงอาศยการสงเกตเปนหลกนน กไดมการศกษาการใชน าเพอ

สขภาพตามแนวทางวทยาศาสตร โดยมการศกษาคณสมบตของน าและผลทางสรรวทยาตอ

รางกาย และพฒนาวธการใชน าเพอการบ าบดรกษาโรคตามแนวทางของแพทยแผนปจจบน

คขนานมากบการใชน าตามหลกธรรมชาตบ าบดดวย ศาสตราจารยวนเทอรวตซซงเปนแพทย

ชาวออสเตรยทมชอเสยงดานการศกษาน าน ามาใชเพอบ าบดรกษาโรคทเรยกในปจจบนวา

Hydrotherapy เขามความสนใจงานของเพรสนตส และไดท าการศกษาเรองปฏกรยาของ

เนอเยอของรางกายตอน าทอณหภมตางๆจนเปนท ยอมรบในวงการแพทย ตอมาไดตงศนยวจย

และพฒนารปแบบการใชน ารอนและน าเยนเพอรกษาโรคขน เชน การบ าบดดวยอางน าวน

(Whirlpool) และการบ าบดโดยการบรหารรางกายในน า ศาสตรทพฒนาขนนมชอเรยกวา

Hydrotherapy (วารบ าบด) ตอมานายแพทยวนเทอรวตซไดตงโรงเรยนสอน Hydrotherapy ดวย

ท าใหมการเผลแพรความรเรอง Hydrotherapy และเกดความนยมใชน าเพอบ าบดรกษาโรค

ตางๆในยโรปขนมาอกครงหนง และมการฟนฟพฒนาสถานทพกผอนเพอสงเสรมสขภาพโดย

การใชน าขนมาใหมตามแหลงน าพรอนเหมอนกบทเคยเกดในยคโรมน ตอมาความนยมดงกลาว

กไดแพรหลายไปในทวปอเมรกา สถานสงเสรมสขภาพเหลานนยมเรยกกนวา สปา (SPA)

ส าหรบในสงคมตะวนออกมประวตของการใชน าเพอสขภาพมาเปนเวลาหลายพนป

เชนเดยวกนกบในสงคมตะวนตก ในประเทศทตงในอยในเขตภมอากาศหนาว เชน ญปน การ

อาบแชน าตามแหลงน าพรอนไดรบความนยมในหมนกปราชญและผทรงความรและมานานกวา

พนป แลวตอมาภายหลง เมอสรรพคณของน ารอนในการเยยวยารกษาบาดแผลเรมเปนททราบ

กนมากขน ความนยมอาบน าแรจงไดแพรหลายเขาไปในหมของนกรบซามไรในยคสงครามเพอ

รกษาบาดแผลจากการสรบดวย ภายหลงสงครามสงบลงการอาบแชน าพรอนกเปนทนยมใน

หมชาวนาทตรากตร าจากเกษตรกรรม เพราะเปนวธเดยวทจะชวยใหเกดความสขสบายโดยไม

ตองเสยเงนทองมาก

ในวฒนธรรมอนเดยกมการใชน าเพอรกษาสขภาพตามการแพทยแผนอาย รเวท

ตลอดจนการใชน าในพธทางศาสนาฮนดและพราหมณ ในแพทยแผนไทยมการกลาวถงการใช

น าในต าราแพทยสมยสมเดจพระนารายณมหาราช โดยมการอาบแชในน าผสมสมนไพรตางๆ

และมการใชลกประคบสมนไพรอบไอน าเพอประคบรกษาโรคตางๆ ตลอดจนมธรรมเนยมอย

4

ไฟหลงคลอดแลวลงอาบน าสมนไพร ในหนงสอจดหมายเหตของลาลแบรซงเปนทตฝรงเศสใน

สมยสมเดจพระนารายณมหาราช กลาววาคนไทยชอบลงอาบน าในแมน าล าคลองแลวประแปง

ตามตว ซงแสดงวาลกษณะการใชน าเพอสขภาพในเขตอากาศรอนเชนในสงคมไทย อนเดย

ตลอดจนตามเกาะตางๆในเขตรอนชน (Tropical climatic zone) จะแตกตางจากการใชน าใน

สงคมทตงอยในเขตอากาศหนาวหรออบอน และมลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณคอ จะใชน า

เพอระบายความรอนและสามารถใชน าในแหลงน าธรรมชาตทวไป เชน แมน าล าคลองเพอ

สขภาพไดตลอดป โดยไมตองแสวงหาแหลงน าพรอนส าหรบใชเชนในสงคมทตงอยในเขตหนาว

หรออบอน

ธรรมชาตของน า

ในอณหภมปกตของโลก น าสามารถปรากฏตวไดในสามสถานะ คอ ของแขง ของเหลว

และกาซ ขนอยกบอณหภมของสงแวดลอมรอยละ 75 ของรางกายมนษยประกอบดวยน า

โดยเฉพาะในสมองมสวนประกอบของน าอยถงรอยละ 85 แมแตในกระดกยงมน าอยถงรอยละ

50 ดงนนคนทมน าหนกตวประมาณ 68 กโลกรม จะมน าอยถง 51 กโลกรม และเพยง 17

กโลกรม เทานนทเปนสารอนๆ

คณสมบตทวไปของน า

1. คณสมบตทางกายภาพ

เราสามารถมองเหนไดดวยตาของเราวาน าทเราเหนนนมสอะไร มความขนหรอไม ม

กลน และรสอยางไร ซงเปนการดคราวๆ กอนน านนมาใช

2. คณสมบตทางเคม

- ความกระดางของน า เพอพจารณาดวาเปนความกระดางชวคราวหรอความกระดาง

ถาวร

- ความเปนกรดเปนดางของน า

- การวดปรมาณของออกซเจนในน า

- การตรวจดวามสงปนเปอน เชน พวกสารเคมทอาจกอใหเกดอนตรายไดอยในน า

หรอไม

3. คณสมบตทางจลชววทยา

น าทน ามาใชจะตองปราศจากจลนทรยทท าใหเกดโรค และกอใหเกดสภาพทไมนาด

คณสมบตเฉพาะทส าคญของน ามดงน

5

ความหนาแนนและความถวงจ าเพาะ (Density and Specific Gravity)

ความหนาแนนของน าหมายถงมวลของน าตอปรมาตร สวนความถวงจ าเพาะหมายถง

อตราสวนระหวางความหนาแนนของสารใดสารหนงตอความหนาแนนของน า ความหนาแนน

ท าใหเกดคณลกษณะสามประการดงน

1. แรงดนของน า (Hydrostatic pressure) บรเวณทผวน ามแรงดนเทากบแรงดน

บรรยากาศปกต แตใตผวน าจะมแรงดนกระจายออกไปในทกทศทาง และมขนาดสงขนตาม

ระดบความลก

2. แรงพยง (Buoyancy) ขณะวตถอยในน า จะมแรงพยงตานแรงดงดดของโลก วตถทม

ความหนาแนนนอยกวาน าจะลอยน า วตถทมความหนาแนนมากกวาน าจะจมน า รางกายของ

คนเรามความหนาแนนเฉลย 0.974 ดงนนเมอลงไปแชอยน าทงตวจะลอยปรมน า แตหากแชน า

ทระดบคอโดยใหศรษะอยเหนอน าแรงพยงจะนอยกวาน าหนกตว และจะดงใหรางกายจมลงใน

น าจนถงจดสมดล

3. แรงตานทานของน า วตถตางๆจะเคลอนทในน าไดยากกวาในอากาศเนองจากในน า

มความหนาแนนกวาอากาศ และมความหนด (viscousity) ท าใหเกดแรงตานทานตอการ

เคลอนไหวสงกวา ขณะคนแชอยในน าจะเคลอนไหวไดชา แรงตานทานของน ามประโยชน

ส าหรบใชสรางความแขงแรงของกลามเนอขณะออกก าลงกายในน า

อณหภมของน าอณหภมของน า อณหภมของน าใชในวารบ าบดมความส าคญมาก และ

อณหภมของน ายงสามารถปรบสมดลในรางกายใหเปนปกตไดอกดวย

คณสมบตดานพลงงานความรอนของน า

ความรอนจ าเพาะ ความรอนจ าเพาะหมายถงคณสมบตในการเกบความรอนของสารใด

สารหนง เมอเปรยบเทยบกบอากาศ น ามความรอนจ าเพาะสงกวาอากาศมาก คอสามารถเกบ

สะสมความรอนไดดกวาอากาศถง 1000 เทา คณสมบตนมความส าคญมากตอการน ามาใช

ดานสขภาพ

การถายเทความรอนของน าการถายเทความรอนระหวางวตถตางๆเกดขนไดในสาม

ลกษณะคอ

1. การน าความรอน (Heat conduction) เปนการถายเทความรอนโดยตรงระหวาง

สารซงตองการการสมผสโดยตรง ความสามารถในการน าความรอนของวตถตางๆมไมเทากน

6

โลหะน าความรอนไดดทสด น าสามารถน าความรอนไดใกลเคยงกบโลหะ อากาศเปนฉนวน น า

ความรอนไมด เมอเปรยบเทยบกน น าสามารถน าความรอนไดดกวาอากาศถง 25 เทา

2. การพาความรอน (Heat convection) เปนการถายเทความรอนจากการ

เคลอนไหวของโมเลกลสารจ านวนมากไปเปนระยะทางไกลๆ

3. การแผรงสความรอน (Heat radiation) เปนการสงถายความรอนระหวางสสาร

โดยสงเปนคลนความรอนการแผรงส (Radiation) การสญเสยความรอนโดยวธน จะเสยไปในรป

ของรงสอนฟราเรด (infrared rays) ถาอณหภมของรางกายเราสงกวาอณหภมรอบตวเรา

ปรมาณความรอนทแผรงสออกนอกรางกายจะมากกวา ปรมาณความรอนทแผรงสเขาส

รางกาย ซงเปนสภาวะทเกดขนตามปกต แตในฤดรอนอณหภมรอบ ๆตวเราอาจรอนกวา

อณหภมภายในรางกาย ดงนน ปรมาณความรอนทแผรงสเขาสรางกายจะมากกวา ปรมาณ

ความรอนท แผออกจากรางกายซงกรณนเราจะก าจดความรอนไมได

4. การระเหย (Evaporation) เมอรางกายเกดความรอนมากเกนไปตอมเหงอจะขบ

เหงอออกทางผวหนงเพอชวยความรอนออกจากรางกาย ท าใหรางกายเยนลง

กระแสน าและพลงงาน

ขณะทน าไหลชาๆ โมเลกลของน าจะเคลอนไปในทศทางเดยวกนและเรยงตวอยางเปน

ระเบยบ แตน าไหลแรงขนจะมพลงงานมาก โมเลกลน าจะมการสนสะเทอนและวงออกนอก

ทศทางของกระแสน าไปในทศทางตางๆ จนบางครงอาจมน าบางสวนทไหลสวนกลบทางกบ

กระแสน าได เรยกวากระแสน าวน (eddy current) ลกษณะการไหลทไมเปนระเบยบเชนน

เรยกวา Turbulent flow ซงจะดดซบพลงงานมากกวากระแสน าทไหลชาๆการเคลอนไหวของ

วตถหรอรางกายคนเราในน ากจะเกดแรงตานทานตอการเคลอนไหวทเกดจากความหนดของ

น า (viscousity) และแรงตานทานนจะมากหรอนอย นอกจากจะขนอยกบความหนดของน าหรอ

ของเหลวแลว ยงขนอยกบความเรวในการเคลอนไหว และรปรางของรางกายหรอวตถทเคลอน

ผานไปในน าวามลกษณะเพรยวน าเพยงไร หากมพนทหนาตดมาก กจะเกดแรงตานมาก หากม

รปรางเพรยว กจะเกดแรงตานทานนอย นอกจากนยงเกดแรงฉดตานการเคลอนทซงเรยกวา

Drag ดวย

7

ผลทางสรรวทยาของน า

การถายเทความรอนของน ากบสรรวทยา

ในศตวรรษท 19 ไดมการศกษาผลของการถายเทความรอนจากน าตอสรรวทยาซง

น าไปสหลกการใชน ารวมกบความรอนเพอการบ าบดรกษาอยางกวางขวาง

1. การควบคมอณหภมรางกาย ศนยควบคมอณหภมของรางกายอยทสมองสวนไฮโป

ทาลามส(Hypothalamus) ซงจะควบคมใหรางกายมอณหภมอยท 37 องศาเซลเซยส หรอ

98.6 องศาฟาเรนไฮตตลอดเวลา ในรางกายคนเรามความรอนทตองระบายออก โดยม

กระบวนการพาความรอนเปนกลไกหลก ความรอนทเกดขนในรางกายจะถายเทสเลอดซงถก

พาไปสผวหนงโดยระบบไหลเวยนโลหต แลวถกขบออกจากรางกายโดยกระบวนการขบเหงอ

ขณะระเหยเปนไอน าจะพาความรอนแฝงออกจากรางกายไปดวย การหายใจจะชวยระบาย

ความรอนออกไปไดอกสวนหนง หากอณหภมนอกรางกายหนาวเยนรางกายจะลดการระบาย

ความรอนโดยการหดตวของหลอดเลอดทผวหนงท าใหมเลอดพาความรอนไปสผวหนงนอยลง

ขณะแชอยในน า การพาความรอนและการน าความรอนจะมประสทธภาพสงกวาขณะอยบนบก

ท าใหมการถายเทความรอนสงกวาบนบก

2. ผลทางสรรวทยาของการถายเทความรอน อณหภมของน าขนาดพอดทท าใหเกด

สมดลของการถายเทความรอนระหวางรางกายกบน า (Thermoneutral temperature) ของเพศ

ชายคอระหวาง 34-35 องศาเซลเซยส สวนของเพศหญงจะต ากวาชายเลกนอย เมอแชในน า

อณหภมเยนกวาน เชนระหวาง 30-33 องศาท าใหหลอดเลอดสวนปลายของรางกายจะหดตว

เพอสงวนความรอนไว เลอดไหลกลบไปสหวใจมากขนท าใหอตราชพจรชาลง เมอแชน าเยน

มากขนจนรางกายจะสญเสยความรอนมากขน กลามเนอจะกระตกเพอสรางความรอนมา

ทดแทน

เมอรางกายสมผสน าทอณหภมสงกวาผวหนง ความรอนจะถกถายเทเขาสรางกาย

การแชในน าอน 36-37 องศาเซลเซยส เสนเลอดทผวหนงและกลามเนอจะขยายตวเพอระบาย

ความรอนออก เลอดกลบสหวใจนอยลง ท าใหหวใจตองเตนเรวขน ระบบประสาททควบคม

การเคลอนไหวจะตนตวลดลง ความตงตวของกลามเนอลดลง รางกายจะผอนคลายมากและ

สามารถจะยดเหยยดกลามเนอไดด แตจะออกก าลงกายไมคอยไหว การแชน าอณหภมสงเปน

เวลานานจนรางกายไดรบความรอนมากเกนไปอาจท าใหเปนลมเพราะมเลอดคงอยตาม

กลามเนอและผวหนงมาก จนสมองไดรบเลอดไมพอเพยงได

8

ดวยคณลกษณะในการเกบสะสมความรอนและถายเทความรอนไดดและผลตอ

สรรวทยาจากความรอนของน าและไอน า ดงกลาวขางตน น าจงเปนสารทมนษยน ามาใชส าหรบ

น าความรอนหรอความเยนใหกบรางกายเพอการบ าบดรกษาดวยวธตางๆกน เชน การประคบ

รอน การอาบแชในน ารอน หรอการอบไอน ารอน เปนตน ในทางตรงกนขามคณสมบตของน าก

สามารถใชส าหรบระบายความรอนใหรางกายเพอประโยชนดานสขภาพเชนเดยวกน เชน การ

ประคบเยนเพอหามเลอด การเชดตวเพอลดอาการไข การอาบแชน าเยนเพอกระตนระบบ

ประสาท การอาบน าเยนเพอระบายความรอน รวมทงชวยระบายความรอนในขณะออกก าลง

กายในน า และใชรกษาหรอปองกนอนตรายจากความรอนเมอออกก าลงกาย ฝก หรอท างาน

ในวนทมอากาศรอนจดได

ปฏกรยาตอบสนองตอการด าน า (Diving response)

เมอสตวทมกระดกสนหลงด าน าหรอโดนน าสมผสใบหนาจะมการเปลยนแปลงทาง

สรรวทยาเปนล าดบตอเนอง คอหวใจจะเตนชาลง อตราชพจรลดต า และมการเปลยนแปลง

ของระบบไหลเวยนโลหตท าใหมโลหตแดงจากหวใจไปเลยง สมอง ไขสนหลง ซงทนการขาด

ออกซเจนไมไดนานมากขน ในขณะทมโลหตไปเลยงอวยวะททนการขาดออกซเจนไดนานเชน

กลามเนอ ผวหนง และล าไส นอยลง ปฏกรยาตอบสนองการด าน าจะรนแรงมากในสตวน า เชน

สงโตทะเล หรอแมวน า ส าหรบในมนษยกมปฏกรยาเชนเดยวกนแตไมมากเทาในสตวน า จาก

การทดลองในมนษยพบวาหากโดนน าสมผสบรเวณหนาผากระหวางควทงสองขางจะกระตนให

เกดการตอบสนองไดแรงกวาทอนๆ และยงน าเยนมากเทาไรกยงจะท าใหปฏกรยามากขน

เทานน

การเปลยนแปลงทางสรรวทยาขณะแชน าระดบคอ

การแชน าทระดบคอโดยทศรษะอยเหนอน า เชนขณะอาบแชในอางน า หรอออกก าลง

กายในน า จะเกดการเปลยนแปลงการท างานของระบบอวยวะตางๆของรางกายหลายระบบ

ดงน

1. ระบบไหลเวยนโลหต ขณะแชน าระบบไหลเวยนโลหตจะท างานอยางมประสทธภาพ

มากขน อทธพลของแรงดงดดของโลกทลดลงเพราะแรงพยงของน า และแรงดนน าชวยใหโลหต

ด าไหลจากแขนขาและอวยวะตางๆ กลบมาสทรวงอกไดงาย ท าใหมเลอดกลบสหวใจมากขน

และสามารถบบตวสงโลหตไปเลยงรางกายไดมาก ปรมาณโลหตทสบฉดไปเลยงอวยวะตางๆ

เพมขนจากปกตถงรอยละ 30 การทระบบไหลเวยนโลหตท างานอยางมประสทธภาพท าให

9

หวใจไมตองท างานมากท าให ชพจรจงชากวาเมอคนอยบนบก ความดนโลหตขณะแชน าจะต า

กวาขณะอยบนบกเลกนอย

2. ระบบหายใจ ขณะแชน าแรงดนใตน าท าใหทรวงอกมปรมาตรลดนอยลงกวาปกต

และท าใหตองออกแรงมากขนขณะหายใจเขา รางกายตองใชพลงงานส าหรบการหายใจมากขน

กวาปกต แรงดนของน าท าใหออกซเจนและกาซตางๆทละลายอยในเลอดกระจายไปสเนอเยอ

ตางๆไดดขน

3. ระบบกลามเนอกระดกและขอ ไดรบอทธพลจากแรงพยงของน าท าใหน าหนกตว

ขณะแชน าลดลง หากยนแชน าอยทระดบคอน าหนกตวจะลดเหลอเพยงรอยละ 10 และการยน

แชน าทระดบทรวงอกท าใหน าหนกตวจะเหลอเพยงรอยละ 30 ลกษณะดงกลาวท าใหสามารถ

ใชน าส าหรบการออกก าลงกายทไมตองการใหแบกรบน าหนกตว ซงมประโยชนตอผมปญหา

สขภาพเรองความอวน โรคขอ กระดก หรอในระหวางการบาดเจบ ซงเปนอปสรรคตอการออก

ก าลงกายบนบก

4. ระบบตอมไรทอ ระหวางแชน าจะมการเปลยนแปลงของระดบฮอรโมนในรางกาย

หลายตว ระดบฮอรโมน norepinephrine, renin, aldosterone, และ antidiuretic hormone จะลด

นอยลง ในขณะท atrial natriuretic peptide ในเลอดสงขน การเปลยนแปลงดงกลาวนมผลรวม

ท าใหมการขบปสสาวะขณะแชน ามากกวาปกต โดยมการขบเกลอโซเดยมเพมมากขนดวย

5. ผลตอจตใจ การสมผสน าโดยสายตา กด ไดยนเสยงน า การสมผสทผวหนงและการ

พยงของน า จะท าใหจตใจรสกสดชนและผอนคลาย ท าใหความตงเครยดลดลง

หลกการทวไปของการใชน าเพอสขภาพ

การใชน าเพอสขภาพในปจจบน อาจจ าแนกออกไดเปนสองลกษณะใหญๆ คอการใช

น าในเชงรบ (Passive) และการใชน าในเชงรก (Active use)

การใชน าเพอสขภาพในเชงรบ มลกษณะส าคญคอใชน าเพอบ าบดรกษาภายนอก

รางกายเพอหวงผลตอสขภาพโดยทคนไมไดมการปฏบตใดรวมดวย การใชน าเพอสขภาพใน

อดตมกมลกษณะเปนการใชน าเพอสขภาพเชงรบ และมสองรปแบบใหญๆ คอ

1. Balneotherapy คอ การอาบแชในน าแร น าพรอนตางๆ ซงรวมถงการดมกนน าหรอ

น าแร ซงสวนใหญมกจะเปนแหลงน าในธรรมชาต วธการเชนนเปนรปแบบทใชมาตงแตโบราณ

และปรากฏอยในหลายวฒนธรรม ทงวฒนธรรมกรก โรมน จน และญปน บางครงเรยกการ

อาบแชดงกลาววา Spa therapy

10

2. Hydrotherapy เปนภาษากรกทแปลวาการบ าบดรกษาดวยน า ในภาษาไทยมกเรยก

ศาสตรนกนแพรหลายวา วารบ าบด ความหมายเฉพาะของ hydrotherapy คอการใชน า

ธรรมดา (ไมใชน าแร) บ าบดภายนอกรางกาย โดยเนนการใชรวมกบความรอนและความเยน

และกระแสน า ตนแบบของลกษณะการใชน าแบบนไดแก การแชในอางน าวน (Whirlpool) การ

ประคบดวยน ารอนหรอน าเยน การฉดดวยน า

การใชน าในเชงรก เปนรปแบบการใชน าเพอสขภาพทพฒนาขนมาตามคานยมใน

ปจจบนวาการทจะมสขภาพด นอกจากจะอาศยการบ าบดในเชงรบแลว บคคลควรลงมอ

ปฏบตกจกรรมตางๆ อนเปนพฤตกรรมสขภาพทดเชนการออกก าลงกายและการควบคม

ความเครยด การใชน าเพอสขภาพในเชงรก ไดแกการออกก าลงกายในน าแบบตางๆ การฝก

ความผอนคลายและสมาธโดยอาศยคณสมบตของน ามาชวย

รปแบบของการใชน าเพอสขภาพ

นายแพทยบรรจบ ชณหสวสดกล ไดกลาวถง

วธการใชน าเพอสขภาพทมการปฏบตอยในปจจบนมดงน

หลกสรรวทยาของการอาบน ารอนและเยน

วารบ าบดเกดผลตอสขภาพ ดวยอณหภมทมากระทบผวกาย ความแตกตางทาง

อณหภมและความแรงของการกระทบ ระยะเวลาทกระทบ และจ านวนครงทท าการบ าบด

เหลานเปนปจจยประกอบใหเกดผลมากหรอนอย ทงนโดยแบงการปรบตวของรางกายออกเปน

2 ระยะ คอ กรยาและปฏกรยา (1) ดงนคอ

1. กรยาแรก เมอกระทบความเยนหรอความรอนใหมๆ

กอนอนตองรวา คนเราเปนสตวเลอดอน จะควบคมอณหภมของรางกายไวท 37 องศา

เซลเซยส ตลอดเวลา โดยใชระบบประสาทอตโนมต เราจะสรางความรอนเพมขนหรอคาย

ความรอนออกกอาศยการท างานของประสาทนนเอง ในสมองของคนเรามเซลลประสาทหลาย

อาณาบรเวณ ท าหนาทควบคมการไหลเวยนของเลอดทผวหนง ทงระดบตนและระดบลก มน

ควบคมการขบเหงอ บางครงกท าใหกลามเนอสนสะทานเพอผลตความรอน ทงควบคมอตรา

เผาผลาญอาหาร เมอรางกายตกอยในสภาพแวดลอมตางสถานการณกน ดงน:

- ในสมองสวนกลางมพนทส าคญสวนหนง เรยกวา ฮยโปธาลามส พนทสวนนเปนศนย

ควบคมระดบอณหภมของรางกายทวทงหมด โดยตอบสนองตอความรสกรอนเยนทมากระทบ

ผวกาย

11

-สมองยงมอกพนทหนงเรยกวา เมดลลา ออบลองกาตา อยทกานสมองคอยควบคม

การตบตวของหลอดเลอด เมอฮยโปธาลามสรบรความรอนเยนแลว จะมค าสงผานลงมายง

สมองสวนน เพอใหหลอดเลอดตบตวหรอคลายตว เพอรกษาความรอนหรอระบายความรอน

ตามแตสถานการณทเกดขน

-รางกายเรายงมประสาทแขนงของระบบประสาทอตโนมตซมพาเทตก และพาราซมเท

ตกทไปยงอวยวะภายใน ใหท างานมากขนหรอนอยลง ตามระดบความรอนเยนทรางกาย

กระทบอกดวย

ระบบทงหมดนมขนกเพอชวยกนปรบสมดลของอณหภมรางกายใหคงทท 37 องศา

เซลเซยส ตลอดเวลา

เมออยในทเยน

เมอตกอยในทอากาศหนาวเยน สกพกหนงเลอดในกายของเราจะเยนลง เลอดจ านวนน

เมอหมนเวยนไปถงต าแหนงฮยโปธาลามส ซงเปนต าแหนงควบคมอณหภมรางกาย สมองสวน

นจะตอบสนองโดยสงค าสงผานลงไปยงกานสมอง ผานค าสงไปยงเสนเลอดผวกาย ใหเสน

เลอดหดตว เพอไมสญเสยความรอนไปกบอากาศภายนอก ดงนนเราอยในทเยนนานๆ ผวของ

เราจะซด เพราะการหดตวของเสนเลอดนเอง

นอกจากนจะมอกค าสงหนงสงการใหอวยวะภายในท างานเพมขนโดยอาศยทงประสาท

อตโนมต และการหลงฮอรโมนแอดรนาลน และไทรอกซน กระตนใหอวยวะตางๆ เพมการเผา

ผลาญอาหาร ท าให หวใจ ปอด ตบ มาม อวยวะภายในตางๆ ท างานมากขน ขณะเดยวกน

กลามเนอกรบค าสงใหมการสนสะทานเพอผลตความรอนเพมขน ดงทเราเรยกกนวา “หนาวจน

คางสน” พรอมกนนนหวใจกเพมการสบฉดเลอดหมนเวยนไปทวรางกายอกดวย ผลโดยรวม

เหลานท าใหความรอนในรางกายเพมขนอกระดบหนง เมอเลอดทอนขนนหมนเวยนไปถงสมอง

ตรงฮยโปทาลามส ต าแหนงทสมองนรบรถงอณหภมทปรบเพมขนแลว กจะหยดค าสงเดมไว

เปนผลใหเรารกษาอณหภมไวไดท 37 องศาเซลเซยส ตลอดเวลา

เมออยในทรอน

เมอเราไปอยในทอากาศรอน สกพกหนงเลอดในกายของเราจะรอนขน เลอดน

หมนเวยนไปถงศนยควบคมอณหภมฮยโปธาลามส สมองสวนนจะออกค าสงเพอแกไข

สถานการณใหรกษาอณหภมไวใหคงท

กอนอนจะผานค าสงไปยงกานสมอง ไปถงหลอดเลอดผวกาย ใหหลอดเลอดขยายตว

เพอระบายความรอนออก ดงนนเวลาเราไปตากแดดมา หนาของเราจะเปนสแดง เพราะเสน

12

เลอดขยายตว ขณะเดยวกนตอมเหงอจะท างานเพมขน เพอระบายเหงอออก เหงอระเหยไป

จากผวหนง กชวยพาความรอนออกไปจากตว

ในอกดานหนง ค าสงระบบประสาทอตโนมตจะไปยงอวยวะภายใน และระบบฮอรโมน

ใหลดอตราเผาผลาญอาหารของรางกาย และลดการท างานของอวยวะภายใน ผลโดยรวมท า

ใหหวใจ ปอด ตบ มาม อวยวะภายในท างานนอยลง กลามเนอกท างานนอยลง เกดการคลาย

ตว เปนผลโดยรวมใหสรางความรอนในรางกายนอยลง

สกพกหนง เลอดในรางกายของเราจะเยนลง เมอเลอดจ านวนนหมนเวยนไปถงฮยโปธา

ลามส ศนยแหงนรบรอณหภมเลอดทเยนลงเปนปกตแลว กจะหยดค าสงเบองตนไว ท าใหรกษา

อณหภมไวท 37 องศา เซลเซยสเอาไวได

1. ปฏกรยาสบเนอง

เมอถกรอนหรอเยนนานๆ จะเกดปฏกรยาสบเนอง ตอจากกรยาแรก ดงน

เมออยในทเยนนานๆ

เมออยในทเยนนานๆ จะมปฏกรยาเกดขนตรงขามกบกรยาแรก ดงนคอ

เมออยในสภาวะเยน

จะเหนไดวาเมออยในทเยน ในระยะแรกรางกายตองลดการเสยความรอนดวยการหด

เสน เลอดผวกาย และเพมการท างานของอวยวะภายในเชนกลามเนอ หวใจ ปอด ตบ ฯลฯ

หลงจากนนเมอออกจากทเยนจะมผลสบเนองทเกดประโยชนแกรางกาย ท าใหสดชน สบาย

กระปรกระเปรา ตวอยางเชนเอามอจมในถงน าแขง ทแรกมอจะเยนจดจนรสกเจบ แตพอยกมอ

ขนจากน าเยนสกพกหนง มอจะรสกอนสบาย บางคนหนาหนาว อาบน าเยน ขณะแรกจะรสก

13

หนาวสะทาน แตพอออกมาจากการอาบน าสกพกจะรสกอนสบายและผอนคลาย นคอขอด

ของการถกความเยน

เมออยในทรอนนานๆ

เมออยในทรอนบาง รางกายจะเพมการระบายความรอน โดยเสนเลอดผวกายขยายตว

ขบเหงออวยวะภายในเชนกลามเนอ หวใจ ปอด ตบจะลดการท างาน เสนเลอดทวกายขยายตว

เลอดไปกองตามแขน ขา เมออยในทรอนนานๆ เสนเลอดจะยงขยายตอไป จนท าใหเกดการคง

เลอด เนองจากวาคนเรามปรมาณเลอดจ ากดท 4,500 ซซ เมออยในทรอนนานๆ เสนเลอด

ขยายตวเลอดไปกองตามแขนขาเปนสวนใหญ ท าใหเลอดทจะหมนเวยนทสวนกลางลดนอยลง

เลอดจงไปเลยงสมองไมพอ ถาอาการนอยกอาจรสกมนซม งวงเหงาหาวนอน ถาเปน

เฉยบพลนกท าใหเกดอาการเปนลมหนามดหรอหมดสตได

เมออยในสภาวะรอน

จะเหนไดวา การถกรอนตอนแรกจะตนตวแจมใส แตเมออยนานๆ จะเกดผลราย

มากกวาผลด ท าใหคงเลอดตามแขนขา หลอดเลอดสวนกลางมปรมาณนอยลง เปนเหตใหหนา

มด เปนลม แถมไมกระปรกระเปรา งวงเหงาซมเซา กระทงกระปรกกระเปลยไมมแรง ดงนน

ความรวารบ าบดทเปนสากลจงแนะน าใหอบรอนสลบกบความเยน โดยวธมาตรฐานคอ อบ

รอน 3 นาท แลวสลบลงบอน าเยน 2 นาท ท าสลบกน 3 รอบ เพอประโยชนคอ เพมความ

ยดหยนของระบบอตโนมตในรางกาย อนไดแก ระบบประสาทอตโนมตมการเรงรดและผอน

คลายสลบกน ระบบฮอรโมนมการกระตนการเผาผลาญอาหารและลดการท างานสลบกน

ระบบอวยวะภายในกมการเรงรดท างานและผอนคลายสลบไปมา เปนเหตใหเกดความวองไวใน

การปรบสภาพรางกาย แมแตภมตานทานกเชนกน เมอเราอบรอนกเหมอนการสราง “ไข

เทยม” เพอหลอก ใหรางกายเรงภมตานทานออกมา เมอลงน าเยน เสนเลอดหดตวจะบบไล

14

เลอดใหหมนเวยนเขาสสวนกลางชวยใหภมตานทานหมนเวยนไปท วรางกายดขน

นคอหวใจขององคความรวารบ าบด ทพฒนาเปน Western Spa ซงเผยแพรไปทวโลกทกวนน

อยางไรกตามเมองไทยซงเปดรบสปาแบบตะวนตกเขามา แตไมทนไดศกษาความรวาร

บ าบดใหดพอ มกสงเสรมแตการอบไอน าหรออบซาวนาใหรอนๆอยางเดยว ผรบบรการกไม

เขาใจ พยายามอบในตรอนนานๆ บางอยถงครงชวโมง จงปรากฏบอยๆวา มคนทถกความรอน

นานๆ รสกหนามด เปนลม บางถงกบหมดสตกเคยปรากฏ ไทยสปา และ สปาแบบตะวนตก ท

เมองไทยเราก าลงจะพฒนาเปนจดขายทมคณคายงเพอดงดดชาวตางประเทศทรกสขภาพ จง

ตอง ใหผประกอบการและผ ร บบรการ ไดมความร เ ร อ งของการอบร อนสลบ เย น

ควรไดมขอก าหนดใหสปาทกแหงมระบบอบรอนและแชน าเยนใหตองตามมาตรฐานสากล ทงม

ระบบใหความรทถกตองแกผรบบรการดวย จงจะเกดประโยชนสงสด กอนทจะมเหตรายของ

การอบรอนจนคนตางประเทศมาเสยชวตหรอทพลภาพในประเทศไทย

ขอแนะน าในการท าวารบ าบด

1. อางนงจะชวยสามารถบรรเทาอาการหลายอาการ ทงรดสดวงทวาร รอยแตก

บรเวณเยอบทวารหนก และการตดเชอในชองคลอด

2. ส าหรบผปวยโรคขออกเสบ หรอเปนอมพาต การลอยตวในสระหรออางพเศษจะ

ชวยในการบรหารขอ ซงในปกตจะเคลอนไหวยากและเจบปวด

3. การอบไอน าชวยรกษาอาการคดจมก และบรรเทาอาการปวดกลามเนอและขอแขง

4. การอาบน าผสมยาในน าอนหรอน ารอน ชวยในการเผาผลาญของเนอเยอในรางกาย

ทอยใตผวหนง และชวยใหระบบไหลเวยนโลหตดขนโดยการไหลเวยนของเลอดมาสผวหนง

5. การประคบน าแขงชวยลดอาการบวมและบรรเทาอาการปวดกลามเนอ และขอแขง

6. การใชผาเปยกและอนปดแผลชวยท าใหหวฝสกเรว ท าใหแตกเองหรอเจาะออกได

7. การใชผาขนหนเปยกและเยนพนตวผมความรอนสงเพอใหอณหภมรางกายลดลง

อยางรวดเรว ซงเปนวธทไดผลในกรณยามฉกเฉน

การดแลสขภาพตนเองดวยวารบ าบด

วารบ าบดเปนศาสตรทน ามาประยกตใชในการดแลสขภาพดวยตนเองเพอลดอาการ

เจบปวย ท าใหมสขภาพแขงแรงมความสมดลทงกาย ใจ จต วญญาณ การมสขภาพดจงเปนสง

ททกคนปรารถนา เพราะไปหาซอไมได ถาอยากไดตองออกก าลงกาย โดยเฉพาะการดแล

สขภาพดวยตนเองเปนหลกการของงานสาธารณสขมลฐานทมมานานแลวตงแต พ.ศ. 2520 ท

15

เนนใหประชาชนสามารถดแลสขภาพดวยตนเองเปนเบองตนเมอเกดการเจบปวยและน ามาใช

ไดทกยคทกสมย สมกบสภาษตไทยทวา อตาห อ.ตาโนนาโถ ตนเองเปนทพงแหงตน ฉะนนการ

จะดแลสขภาพดวยตนเองจงมองคความรหลากหลายทจะน ามาประยกตใชในการดแลสขภาพ

โดยเฉพาะการดแลสขภาพตนเองดวยวารบ าบด หรอการใชน าในการบ าบดซงน าม

คณประโยชนอยางอเนกอนนตตอสรรพสงมชวต ดงมค ากลาวของปราชญโบราณเคยกลาวไว

วา สรรพสงมชวตมตนก าเนดมาจากสายน า เปนเครองยนยนไดดถงความส าคญของสายน าใน

อารยธรรมของมนษยชาต คณสมบตของน าซงนบวามประโยชนอยางมหาศาลตอสขภาพมนษย

กคอการน าน ามาใชในแงของการบ าบดรกษาโรคทเรยกวาHydrotherapy หรอวารบ าบดทม

ความเปนมายาวนานเทากบประวตศาสตรของมนษยชาตกวาได องคความรวาดวยวารบ าบด

จงเปนศาสตรหนงทสามารถน ามาใชในการดแลสขภาพได แตจะมวธการอยางไร และม

ประโยชนตอรางกายอยางไรบาง กจะพาทานไปพบกบความมหศจรรยของวารบ าบดกนเลย

ครบ

กอนอนมาท าความรจกค าวา “วารบ าบด” มาจากรากศพทของภาษากรก 2 ค า คอ

Hydro แปลวา น า และค าวา Therapy แปลวา การบ าบดรกษา เปนการใชสรรพคณของน ากบ

การออกก าลงกาย เพอบ าบดรกษาอาการปวดนอกจากบ าบดรกษาอาการปวดแลวยงม

สรรพคณในการเสรมสรางสขภาพ เพราะการออกก าลงกายชวยเสรมสรางสขภาพ และเปน

การสรางสมดลของรางกายโดยอาศยความรอนและความเยนของน าทมากระทบผวกาย หรอ

อาจกลาวไดอกทางหนงวาเปนการรกษาสขภาพดวยน าทมอณหภมรอนและเยน ท าใหเกด

ความรสกสบายและผอนคลายตามมา

การออกก าลงกายโดยใชวารบ าบดมประโยชนอยางไร

โดยคณสมบตของน า 4 ประการ ทเราไดศกษากนมาแตในสมยเปนเดกนกเรยน เราจะ

น าคณสมบตของน าทน ามาใชในวารบ าบด ท าใหการออกก าลงกายในน ามประโยชนมากกวา

การออกก าลงกายทวไป และท าใหรางกายแขงแรงมสขภาพด (นายแพทยประพนธ พงศคณต

ตานนท : 2550) คอ

1. แรงพยงของน า ตามแรงโนมถวงของโลกจะดงวตถนนจมลงในน า แตน าจะมแรง

พยงของน าคอยดนวตถนนลอยตวขน โดยแรงพยงของน าทกระท าตอวตถนนเทากบน าหนก

ของน าทวตถนนมาแทนท ถาวตถทมาอยในน ามความหนาแนนนอยกวาน า วตถนนจะลอยแต

วตถใดทมความหนาแนนมากกวาน าวตถนนเมอไปแชอยในน าจะจม โดยหลกการดงกลาวถา

เปนรางกายของคน โครงสรางกระดกกลามเนอหนกกวาน า แตในรางกายของคนมน าเปน

16

สวนประกอบรอยละ 70 นอกจากมน าเปนองคประกอบแลว ยงมชองวางในรางกาย อากาศ

จากปอดทเราหายใจเขาไป ท าใหคนโดยเทยบกบน าแลวมความหนาแนนเปน 0.95 เทาของน า

เทากบคนมความหนาแนนเกอบเทากบน า ถาเราตกลงไปในน าและรจกหายใจเขา กลนหายใจ

ไว แหงนหนาขน หนาคอจะลอยปรมน า จะไมจมน า เพราะเวลาเราหายใจเขาปอดจะรบ

ออกซเจนเขาไปเกดแกสในรางกาย ดงนนแรงพยงตวจงมประโยชน ในการชวยพยงรางกายของ

เรา นอกจากนยงมประโยชนหากยนแชน าทระดบคอจะท าใหมน าหนกลดลงเหลอประมาณรอย

ละ 10 การเคลอนไหวในน า การบรหารกลามเนอในน า จะท าใหรางกายแขงแรง โดยเฉพาะ

บคคลทมปญหาในการเจบปวย เรองขอเขาอกเสบ ขอตอกระดกสนหลง เวลาออกก าลง

เคลอนไหว ความเจบปวดจะนอยลง เชน คนทเปนขอเขาอกเสบ ถาเดนบนบกกจะรสกวาเจบ

เพราะมน าหนกของรางกายเราไปกดทเขา แตเมอเราไปอยในน า แชน าอยางนอยในระดบอก ท

เขาจะเหลอน าหนกไมถงรอยละ 20 ท าใหสามารถเคลอนไหวไดงาย เปนการแนะน าคนไขทเปน

โรคขอเขาเสอมใหไปเดนออกก าลงกายในน า

2. อณหภมของน า ทใชในวารบ าบดมความส าคญมาก และอณหภมของน ายง

สามารถปรบความสมดลในรางกายใหเปนปกต มการคนพบแลววาอณหภมทเหมาะสมคอ

อณหภมทสงกวาอณหภมของรางกายปกตของคนเราจะมอณหภมรางกาย 37.5 องศา

เซลเซยส ระดบอณหภมน าทเหมาะสมกอยระหวาง 34 - 36 องศาเซลเซยส ซงมประโยชนตอ

การบ าบดทงหลาย และในเรองการบาดเจบทขอ การเคลอนไหว และอารมณทผอนคลาย

น าอนมผลดตอการบ าบดรกษา แตถารางกายแขงแรงอยแลวอยากใหประสทธภาพปอดด

ประสทธภาพหวใจด แลวจตใจดควรจะแชอยในน าเยนเลกนอย ถาเราเปนคนทรางกายแขงแรง

ดแตอยากใหผอนคลายสบายด ควรไปวายน าหรอแชอยในน าเยนทมอณหภมประมาณ 28

องศาเซลเซยส

3. แรงตานของน า น าจะมความหนาแนนมากกวาในอากาศ เมอออกก าลงกายในน า

จะมแรงตานของน าทเปนตวท าใหกลามเนอตองออกก าลงมากขนเหมอนการยกน าหนกจะม

แรงตานมากกจะใชก าลงมากเปนการเพมประสทธภาพของกลามเนอ ท าใหกลามเนอแขงแรง

ในบคคลทมปญหาเรองกลามเนอออนแรง การออกก าลงและการใชงานตางๆ จะลดลง เมอ

กลามเนอไมไดใชงานเปนเวลา 2 - 3 สปดาห จะเกดอาการกลามเนอทเรมออนก าลงลงมา แต

เมอไดรบการออกก าลงใหม จะกลบมาแขงแรงเหมอนเดม การออกก าลงกายในน าเปนการ

เพมความแขงแรงของกลามเนอ ยงถาออกก าลงกายในน าโดยการเคลอนไหวเรวขนเทาไหร

แรงตานของน าจะผกผนมากขนเทานน เวลาออกก าลงกายในน า ถาออนแรงกเคลอนไหวชาๆ

ถาเรมมก าลงกเคลอนไหวเรวขนจะมประสทธภาพตอกลามเนอมากขน การออกก าลงกายใน

17

น าตองสมพนธกบความเรวดวย ในน ามแรงตานตอการเคลอนไหวรางกายในทกทศทาง เราจง

น าเอาคณสมบตนมาใชในการบรหารหรอออกก าลงกายในน า เพราะสามารถบรหารกลามเนอ

ทกสวนใหแขงแรงไดด

4. แรงดนของน า ชวยท าใหระบบไหลเวยนโลหตท างานไดอยางมประสทธภาพมาก

ขน ตวแรงดนของน ามทงประโยชนและโทษ แรงดนของน าจะเพมขนตามความลกของวตถทอย

ในน า ถาอยทผวน าแรงดนของน าจะไมมผลอะไรเลย แตทกความลก 1 ฟต แรงดนน ากจะ

เพมขน 22.4 มลลเมตรปรอท ตอความลกทกๆ 1 ฟต เปนแรงดนของน าทกระท า เมอมแรงดน

มาชวย เหมอนแรงบบ เวลาเรากดนวดกคอแรงดนทเรากดไปในกลามเนอ แรงดนของน ากกด

ทงกลามเนอ ฉะนนแรงดนของน ามสรรพคณในเรองของการชวยนวดกลามเนออยางหนง

นอกจากจะมผลตอกลามเนอแลว ยงมผลตอหลอดเลอด เพราะวาเสนเลอดฝอยจะมแรงดน

ประมาณ 40 มลลเมตรปรอท ถามแรงดนมากกวาน จะบบเสนเลอดฝอยใหตบลง เปนการไล

เลอดในเสนเลอดฝอย ชวยใหสามารถลดบวมได เพราะถาเกดมการอกเสบ การบวมของขา

เลอดไปคง เลอดไมไหลเวยนกลบ ไมมความดนของกลามเนอมาบบรดมากพอ เพราะการแช

ลงไปในน าเปนการลดบวมไดอยางหนง แตตองมความลกเพยงพอ ทระดบลกประมาณ 4 ฟต

ความดนจะประมาณ 90 มลลเมตรปรอท ซงความดนระดบนนอกจากเสนเลอดฝอยแลวเสน

เลอดด าเลกๆ จะถกบบไลเลอดกลบดวย ถาแชตวในน าถงระดบอกประมาณ 4 ฟต และออก

ก าลงกายในน า ขาทบวมจะลดบวมดวย ในรายทเปนขอเขาเสอม ปวดอกเสบ บวม การแชใน

น า และเดนออกก าลงกายในน าบรรเทาอาการปวดไดและลดบวมไดดวยชวคราวเมอขนมาแลว

และอยในสภาพเดมอกกกลบมาบวมไดใหม (นายแพทยประพนธ พงศคณตตานนท :2550) 1

จากทไดกลาวมาแลว วารบ าบด เปนการออกก าลงกายในน า แตนอกจากนนตว

Hydrotherapy ไมจ ากดเฉพาะวารบ าบดเทานน ยงมรปแบบตางๆ ของการบ าบดดวยน าอก เชน

การอบซาวนาใชในลกษณะความรอนหรอไอของน าออกมา การอบดวยความชน การอาบน า

รอนกเปนวารบ าบดแตใชสรรพคณของน าไมครบดานทงหมด

กลาวโดยสรป วารบ าบด เปนศาสตรทใชน าในการบ าบดเพอการการรกษาและการผอน

คลาย ถาไดปฏบตอยางถกตอง ผลทตามมาคอ ความแขงแรงของกลามเนอ จะไดกลามเนอท

แขงแรงเพมขน และพอกลามเนอแขงแรงเพมขน การอยในน ามแรงดนท าใหระบบประสาท

ความรสกตางๆ พฒนาขน ท าใหการทรงตวตางๆ ดขน เมอออกก าลงกายในน าบอย สามารถ

จะเคลอนไหวไดดขนเรอยๆ การทรงตวตางๆ จะดขน และรางกายจะหลงสารอยางหนง

เรยกวา สารแหงความสข (endorphin) สารนคลายสารเสพตด เปนอนพนธอยางหนงคลายๆ

กบมอรฟน พอมสารนหลง จะท าใหรางกายเรารสกมความสข สดชน เกดอาการสบาย ผอน

18

คลาย เมอรางกายผอนคลาย กสามารถนอนหลบสบายขน ความทกขความกงวลตางๆ จะคอย

บรรเทาลง นอกจากนผปวยทมปญหาโรคผวหนงบางอยาง โดยเฉพาะพวกภมแพเมอออก

ก าลงกายในน า กลามเนอตางๆ ดขน จตใจดขนภมแพจะมอาการนอยลง นอกจากนแลวยงชวย

ประหยดเงนไมตองไปซอยาแกปวดเมอยมารบประทาน ตลอดทงยงชวยใหปลอดภยจากโรค

ตาง ๆ ทเกดจากการใชยาแกปวดดวย แตสงประเสรฐสดตามพทธสภาษตทวา อโรคยา ปรมา

ราภา ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ จรงมยทานทงหลาย จงขอใหทก ๆ คนมสภาพ

รางกายสมบรณตลอดไป

เอกสารอางอง นายแพทยประพนธ พงศคณตตานนท. การดแลผปวย ปวดหลง ปวดเอวดวย

การแพทยผสมผสาน กองการแพทยทางเลอก กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทย

ทางเลอก 2550

12 วธใชวารบ าบดดวยตนเองอยางงาย ๆ

1. อาบน าในอางหรอฝกบว : สามารถใชรกษาปญหาสขภาพไดหลายอยาง เชน การ

อาบน าใชเพอบรรเทาอาการปวดขอ ทองผก และปญหาการหายใจ สวนการอาบน าเยนใช

บรรเทาอาการไข และจดการกบความออนลา และการอาบน าสมนไพรนนกขนชอในการผอน

คลายและถนอมผว

2. แชน าแคคอ : การแชอยในน าทคอนขางเยนกวาอณหภมรางกายเลกนอย ใชเพอ

รกษาอาการนอนไมหลบ อาการอารมณปนปวนและอาการรอนวบวาบเนองจากภาวะหมด

ประจ าเดอน (Menopause) แช 20 นาทคอยเตมน าเพอรกษาอณหภมของน าเอาไวใหเทากน

เสมอ

3. แชเทาในน ารอน : ไมไดใชเพยงเพอเทาทเมอยลา การแชเทาในน ารอนและเยน

สลบกน เปนวธทยอดเยยมในการลดอาการบวมทเทาและขา สวนการแชเทาในน ารอนยงใช

เพอคลายอาการปวดหว และแนนหนาอกแมกระทงอาการปวดประจ าเดอนได เนองจากชวย

เปลยนทศทางของเลอดจากบรเวณทเจบปวด วธการกคอ แชเทาในน าอนจด ๆ สก 10-30

นาท คอยเตมน าเพอรกษาอณหภมน าใหคงท ตบทายดวยการราดเทาดวยน าเยน

4. แชเทาในน าทคอย ๆ เพมความรอน : อกเทคนคหนงของการแชเทาในน ารอนเรม

ดวยการแชเทาในน าอนพอดกบอณหภมรางกาย แลวคอย ๆ เตมน ารอนเขาไปจนไดอณหภม

40 องศาเซลเซยส แชราว 10-15 นาท สามารถท าไดทกวน เหมาะส าหรบผทมปญหาเทาเยน

19

เปนประจ า หรอเรมเปนหวดหรอเพอผอนคลาย ควรหลกเลยงส าหรบผทเปนเสนเลอดขอด

หรอมอาการบวมน า

5. แชเทาดวยน าเยน : แชเทาจนถงครงนองใหเยนจด จนกระทงเรมรสกชา ๆ หรอ

เมอน าหายเยน เชดน าพอหมาด ๆ แลวเดนหรอวงจนเทาแหง วธนชวยบรรเทาอาการเสนเลอด

ขอด ปวดหว ความดนโลหตต า นอนไมหลบ เปนหวดบอย ๆ หรอเหงอออกทเทา แตไมเหมาะ

ส าหรบผทความดนสง มปญหาเรองกระเพาะปสสาวะ หรอเปนเบาหวาน

6. นวดดวยผาเยน : เปนการขดถผวกายดวยผาขนหน หรอถงมอทแชในน าเยนจดใช

เพอเพมการไหลเวยนของโลหต และเพมความแขงแรงใหภมคมกน ทงยงเปนวธทแสนงายดาย

และสดชนในการขบไลความออนลาหลงจากอาบน าอน แชถงมอหรอผาขนหนในน าใสน าแขง

จนเยนจด สวมถงมอหรอก าหมดแลวใชผาขนหนหอมอไว แลวใชขดถแขนอกขางหนงเปน

วงกลม เรมจากปลายนวจนถงไหล จากนนแชผาขนหนในน าเยนอกครงแลวขดซ าทแขนขางเดม

จนผวหนงกลายเปนสชมพระเรอ แลวจงใชผาขนหนแหงเชดแขน (เชดแรง ๆ เพอใหเลอดสบ

ฉด) แลวเรมท ากระบวนการทงหมดนกบแขนอกขางหนง ขา เทา หนาอก และล าตว

7. หายใจไอน า : ใสน าลงในหมอตมจนเดอดยกลงจากเตา ทงใหหายเดอดสกคร (ถา

น ายงเดอดปด ๆ คณอาจท ารายใบหนาและระบบหายใจของคณได) แลวเอาหนาไปองอยเหนอ

หมอน าใหหางราว 1 ฟต ใชผาขนหนคลมศรษะเพอกกไอน าเอาไว ท าแบบนตอไปราว 1 ชวโมง

โดยตมน าซ าเรอย ๆ ตามตองการคณอาจเตมน ามนหอมระเหย เชน ยคาลปตส เพอชวยใหลม

หายใจปลอดโปรงยงขนกได

8. ประคบรอนทหนาอก : ชวยบรรเทาปญหาของระบบหายใจ วธการกคอ ใช

ผาขนหนผนใหญชบน ารอน แลวพบใหพอดกบชวงหนาอก จากนนวางทบลงบนผาขนหนแหง ๆ

ซงปรองอยบนหนาอกกอน แลวทงไวราว 5 นาท ท าซ าแบบนไปเรอย ๆ จนครบ 2 ชวโมง

9. ประคบเยน : สามารถใชเพอคลายอาการปวดจากโรคเกาต และลดอาการบวม

จากการกระแทกหรอเคลดขดยอก ผเชยวชาญแนะใหก าจดการประคบเยนไวไมเกน 20 นาท

เพอปองกนไมใหเกดความเสยหายตอผวหนง

10. ประคบรอนสลบเยน : ชวยกระตนระบบไหลเวยนโลหต และชวยรกษาอาการ

เคลดขดยอก อาการบาดเจบทขอตอและกลามเนอ เรมตนดวยความรอนราว 3-4 นาท ตาม

ดวยประคบเยน 30-60 วนาท ท าซ าอก 5 ครง แลวจบดวยความเยน

11. ประคบเยนจนเปนรอน : วธการกคอ ใชผาเยนประคบแลวคลมทบดวยผาแหง

ทงไวจนกระทงอณหภมจากรางกายท าใหมนอนขนซงตองใชเวลาหลายชวโมงหรอขามคน ใช

เพอรกษาอาการเจบคอ การตดเชอในห ปวดขอ และปญหาการยอยอาหาร ความรอนทคอย ๆ

20

เกดขนจะสรางความรสกอนแบบสบาย ๆ ในทซงมปญหา และดงเอาสารอาหารและออกซเจน

ใหไหลเขาสบรเวณนนเพอเรงการเยยวยาใหเรวขน

12. หอรางกาย : ทงรางกายจะถกหอดวยผาเยนและเปยก แลวหมทบดวยผาหมขน

สตวตองใหเทาอนอยเสมอดวยผาหม หรออาจแชน ารอน หอทงไวกระทงความรอนในรางกาย

ท าใหผาแหง ประสทธภาพจะขนอยกบระยะเวลาททงไว ถาเอาผาออกหลง 20 นาทการหอ

รางกายแบบนจะชวยลดไข ถาทงไวนานกวานน และเอาออกเมอผาเรมอนขน จะชวยใหผอน

คลายและนอนหลบไดดขน การทงไวถง 3 ชวโมงจะชวยใหรางกายขบเหงอออกมา เปนการ

ขจดสารพษส าหรบคนทมปญหาในเรองการดมเหลาและสบบหร