ดนตร-นาฏศลป

สงวนลขสทธ

สำ�นกพมพ บรษทพฒน�คณภ�พ

วช�ก�ร (พว.) จำ�กด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนน

นครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ

๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐

(อตโนมต ๑๕ ส�ย),

๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหม�ยเลข,

แฟกซอตโนมต :

๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,

๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

กลมส�ระก�รเรยนรศลปะต�มหลกสตรแกนกล�งก�รศกษ�ขนพนฐ�น พทธศกร�ช ๒๕๕๑

ชนมธยมศกษาปท ๒

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

อ�จ�รยวรฏฐ� ศรธงชยกล

อ�จ�รยทรงวรตน สดง�ม

อ�จ�รยสนนท� พนธกล

อ�จ�รยสววรรธน วฒนทพ

อ�จ�รยร�ศยส วงศศลปกล

ผตรวจ

อ�จ�รยชยนนท วนอนทร

อ�จ�รยกตตชย วงศศลปกล

อ�จ�รยพรทพย พรอมมล

บรรณาธการ

อ�จ�รยทรงศลป พศช�ต

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท๒กลมสาระการเรยนร

ศลปะไดจดทำาตามมาตรฐานการเรยนรตวชวดและสาระการเรยนรของหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐานพทธศกราช๒๕๕๑โดยมเนอหาดงน

สาระการเรยนรท ๒ดนตร มเนอหาเกยวกบ เครองหมายและสญลกษณทางดนตร การ

บรรยายอารมณและความรสกในบทเพลง เทคนคและการแสดงออกในการสรางสรรคบทเพลง

เทคนคการรองและการบรรเลงดนตรการประเมนความสามารถทางดนตรอาชพดนตรองคประกอบ

ดนตรในแตละวฒนธรรมบทบาทและอทธพลของดนตรในวฒนธรรมตางประเทศ

สาระการเรยนรท๓นาฏศลปมเนอหาเกยวกบความรพนฐานดานนาฏศลปไทยการแสดง

นาฏศลป นาฏศลปพนเมอง รำาวงมาตรฐานความสมพนธของนาฏศลปกบสาระการเรยนรอน ๆ

หลกและวธการแสดงละครละครไทยและละครพนบานยคสมยของละครความสมพนธของละคร

กบสาระการเรยนรอนๆ

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกผสอนและผเรยน หนงสอเรยนเลมนจงไดจดทำาเนอหาท

ทนสมยมผงสรปสาระสำาคญกจกรรมบรณาการอาเซยนกจกรรมการเรยนร และคำาถามพฒนา

กระบวนการคดทเหมาะสมกบวยของผเรยนกระตนกระบวนการคดนอกจากนยงไดสอดแทรก

ขอมลเกยวกบอาชพนาร อนรกษสงแวดลอม ปลอดภยไวกอน เวบไซตแนะนำา คำาศพทสำาคญ

จดประกายความรความรเพมเตมกจกรรมพฒนาความสามารถในการอานและจดประกายโครงงาน

ผเขยนหวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยน รายวชาพนฐานดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษา

ปท๒จะชวยพฒนาผเรยนไดเตมตามศกยภาพ

คณะผจดทำ�

หนวยการเรยนรท ๑ เครองหมายและสญลกษณทางดนตร ๗

โนตจากเพลงไทยอตราจงหวะสองชน ๘ โนตสากล ๑๓

หนวยการเรยนรท ๒ สรางสรรคบทเพลง ๑๘

การสรางสรรคบทเพลงไทย ๑๙ การบรรยายอารมณและความรสกในบทเพลง ๒๕

หนวยการเรยนรท ๓ เทคนคการรองและการประเมนงานดนตร ๒๘

เทคนคการรองและการบรรเลงดนตร ๒๙ การประเมนงานดนตร ๓๑

หนวยการเรยนรท ๔ อาชพดนตร ๓๔

อาชพทางดนตร ๓๕ บทบาทของดนตรในธรกจบนเทง ๓๗

หนวยการเรยนรท ๕ องคประกอบดนตรในแตละวฒนธรรม ๔๑

องคประกอบของดนตรพนบาน ๔๒ ลกษณะของดนตรพนบาน ๔๓ องคประกอบของดนตรในแตละวฒนธรรมของไทย ๔๓

หนวยการเรยนรท ๖ ดนตรในวฒนธรรมตางประเทศ ๕๐

บทบาทของดนตรในวฒนธรรมตางประเทศ ๕๑ อทธพลของดนตรในวฒนธรรมของประเทศตางๆ ๕๔

หนวยการเรยนรท ๗ ประวตศาสตรกบดนตร ๕๗

เหตการณประวตศาสตรกบการเปลยนแปลงทางดนตรในประเทศไทย ๕๘

คำ�นำ� สารบญหนา

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท๒๑ของนกเรยนทไดรบการพฒนา จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน:ดนตร-นาฏศลป ๕

ผงสาระการเรยนรดนตร ๖

ผงสาระการเรยนรนาฏศลป ๖๔

หนวยการเรยนรท ๘ ความรพนฐานดานนาฏศลปไทย ๖๕

องคประกอบนาฏศลปไทย ๖๖ หลกและวธการสรางสรรคการแสดงโดยใชองคประกอบนาฏศลป ๖๗ การบรณาการศลปะแขนงอนๆกบการแสดงนาฏศลป ๗๑ หลกและวธการวเคราะหวจารณการแสดงนาฏศลป ๗๓

หนวยการเรยนรท ๙ การแสดงนาฏศลป ๗๗

นาฏศลป ๗๘ นาฏศลปพนเมอง ๙๐ รำาวงมาตรฐาน ๙๙

หนวยการเรยนรท ๑๐ นาฏศลปพนเมอง ๑๐๕

ความหมายของนาฏศลปพนเมอง ๑๐๖ ทมาของการแสดงนาฏศลปพนเมอง ๑๐๖ วฒนธรรมและนาฏศลปพนเมองของไทย๔ภมภาค ๑๐๗

หนวยการเรยนรท ๑๑ บรณาการนาฏศลป ๑๒๔

ความสมพนธของนาฏศลปกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ๑๒๕

หนวยการเรยนรท ๑๒ หลกและวธการแสดงละคร ๑๓๕

จดมงหมายของละคร ๑๓๖ องคประกอบของละคร ๑๓๗ การบรณาการศลปะแขนงอนๆกบการแสดงละคร ๑๓๘ หลกและวธการวเคราะหวจารณการแสดงละคร ๑๓๙

หนวยการเรยนรท ๑๓ ละครไทยและละครพนบาน ๑๔๓

ละครไทย ๑๔๔ ละครพนบาน ๑๔๙

หนวยการเรยนรท ๑๔ยคสมยของละคร ๑๕๔

การละครสมยตางๆ ๑๕๕

หนวยการเรยนรท ๑๕บรณาการละคร ๑๖๑

ความสมพนธของละครกบกลมสาระการเรยนรอนๆ ๑๖๒

บรรณานกรม ๑๖๘

หนาตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท ๒๑ ของนกเรยนทไดรบการพฒนา

จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน : ดนตร-นาฏศลป

หนวยการเรยนร/เรอง

สาระท ๒ ดนตร

หนวยการเรยนรท ๑ เครองหมายและสญลกษณทางดนตร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๒ สรางสรรคบทเพลง ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๓ เทคนคการรองและการประเมน

งานดนตร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๔ อาชพดนตร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๕ องคประกอบดนตรในแตละวฒนธรรม ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๖ ดนตรในวฒนธรรมตางประเทศ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๗ ประวตศาสตรกบดนตร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

สาระท ๓ นาฏศลป

หนวยการเรยนรท ๘ ความรพนฐานดานนาฏศลปไทย ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๙ การแสดงนาฏศลป ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๐ นาฏศลปพนเมอง ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๑ บรณาการนาฏศลป ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๒ หลกและวธการแสดงละคร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๓ละครไทยและละครพนบาน ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๔ยคสมยของละคร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท ๑๕บรณาการละคร ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

คณลกษณะทพงประสงค

ของผเรยนในศตวรรษท ๒๑

การเ

รยนร

เพอร

(L

earn

ing

to k

now

)

การเ

รยน

รเพ

อปฏ

บตไ

ดจรง

(Lea

rnin

g to

do)

การเ

รยน

รทจะ

อยรว

มกน

(Lea

rnin

g to

live

toge

ther

)

การเ

รยน

รทจะ

เปน

(Lea

rnin

g to

be)

ทกษ

ะดาน

สารส

นเท

ศ สอ

และเ

ทคโ

นโล

ย

ทกษ

ะชวต

และก

ารท

ำางาน

ทกษ

ะการ

เรยน

รและ

นวต

กรรม

การเรยนร

ในศตวรรษท ๒๑

ศ ๒.๑

ผงสาระการเรยนรดนตร

สาระท ๒ ดนตร

๑. เปรยบเทยบการใชองคประกอบดนตร

ทมาจากวฒนธรรมตางกน

หนวยการเรยนรท ๕

องคประกอบดนตรในแตละวฒนธรรม

หนวยการเรยนรท ๑

เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

หนวยการเรยนรท ๒

สรางสรรคบทเพลง

หนวยการเรยนรท ๒

สรางสรรคบทเพลง

หนวยการเรยนรท ๓

เทคนคการรองและการประเมนงานดนตร

หนวยการเรยนรท ๓

เทคนคการรองและการประเมนงานดนตร

หนวยการเรยนรท ๔

อาชพดนตร

หนวยการเรยนรท ๖

ดนตรในวฒนธรรมตางประเทศ

หนวยการเรยนรท ๗

ประวตศาสตรกบดนตร

๒.อานเขยนรองโนตไทยและโนตสากล

ทมเครองหมายแปลงเสยง

๓.ระบปจจยสำาคญทมอทธพล

ตอการสรางสรรคงานดนตร

๔. รองเพลงและเลนดนตรเดยว

และรวมวง

๕.บรรยายอารมณของเพลง

และความรสกทมตอบทเพลงทฟง

๖. ประเมนพฒนาการทกษะทางดนตร

ของตนเองหลงจากการฝกปฏบต

๗.ระบงานอาชพตางๆทเกยวของกบดนตร

และบทบาทของดนตรในธรกจบนเทง

ศ ๒.๒

๑.บรรยายบทบาทและอทธพล

ของดนตรในวฒนธรรมของประเทศตางๆ

๒.บรรยายอทธพลของวฒนธรรมและ

เหตการณในประวตศาสตรทมตอรปแบบ

ของดนตรในประเทศไทย

๑

เครองหมายและสญลกษณ

ทางดนตร

ตวชวด

ผงสาระการเรยนร

อานเขยนรองโนตไทยและโนตสากลทมเครองหมายแปลงเสยง(ศ๒.๑ม.๒/๒)

โนตสากลโนตจากเพลงไทย

อตราจงหวะสองชน

ตวอยางโนตบทเพลงไทย

ในอตราจงหวะสองชน

หลกในการเขยน อาน และรองโนตเพลงไทย เครองหมาย

แปลงเสยง

ตวอยางโนตบทเพลงทใชเครองหมายแปลงเสยง

เครองหมายและสญลกษณทาง

ดนตร

หนวยการเรยนรท

สาระสำาคญ

เครองหมายและสญลกษณทางดนตรเปนสงทใชในการขบรองและบรรเลงดนตรทำาใหผขบรองและบรรเลงดนตรสามารถ

เขาใจจงหวะและทำานองของบทเพลงทำาใหขบรองและบรรเลงดนตรไดถกตองไพเราะ

จดประกายความคด

8 ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท ๒ 9เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

๒. ตวอยางโนตบทเพลงไทยในอตราจงหวะสองชน

๓) หองเพลง

หองเพลงในดนตรไทย แบงออกเปน ๘ หองเพลง

หองละ ๔ ตวโนต จงหวะตกจะอยททายหองเสมอ โดยตำาแหนงของ

จงหวะตกจะอยทสวนทายสดของตวโนตในแตละหองเพลงและใน

การเคาะจงหวะททายหองนนทางดนตรไทยจะใชเสยงฉง และเสยงฉบ

แทนการเคาะจงหวะหรอทเรยกวาจงหวะฉงซงมลกษณะอตราจงหวะ

และการเคาะจงหวะทแตกตางกนดงน

สามชน

สองชน

ชนเดยว

---- ---- ---- -------ฉง

---ฉง

-ฉง-ฉบ

---ฉง

-ฉง-ฉบ

---ฉบ

---ฉบ

-ฉง-ฉบ

---ฉบ

-ฉง-ฉบ

---ฉง

---ฉง

-ฉง-ฉบ

---ฉง

-ฉง-ฉบ

---ฉบ

---ฉบ

-ฉง-ฉบ

---ฉบ

-ฉง-ฉบ

๑.๒ การอานและรองโนตเพลงไทย

การอานโนตเพลงไทยในครงแรกนนควรอานโนตอตราจงหวะสองชนกอนเพราะเปนเพลง

ทฟงงายทสด เพลงในอตราจงหวะสองชนมอตราจงหวะทมความเรวปานกลาง ไมชาหรอเรวจนเกนไป

สวนใหญเปนเพลงสนๆ ทรองและจำาทำานองงายไมมความซบซอนสามารถเคาะจงหวะตามไดงายรวมทง

มการรองเออนทไมมากนกนยมใชในการขบรองและบรรเลงเพอเปนการขบกลอมและประกอบการแสดง

มหรสพตางๆเพลงสองชนรจกกนโดยทวไปเชนเพลงลาวเสยงเทยนเพลงลาวดวงเดอนเพลงลาวจอย

ในการอานโนตเพลงในแตละหองนน เนองจากตวอกษรทใชแทนเสยงในการเขยนโนต

ไมสามารถทจะแยกอตราความสน-ยาวของเสยงไดจงตองใชสญลกษณ ---- ในการแทนความยาว

ของทำานองสวนการใชสญลกษณ (- - - -) ในการบนทกโนตเพลงคอการใหเครองดนตรทมเสยงสง

เชน ระนาดเอกซอดวงบรรเลงกอนและใหเครองดนตรทมเสยงตำา เชน ระนาดทม ซออ บรรเลงตาม

เรยกวา“ลกลอ”ซงจะสามารถสรางอรรถรสของเสยงเพลงใหมความไพเราะไดอยางเหมาะสม

เพลงลาวเสยงเทยน ๒ ชน เปนเพลงทมมาแตโบราณ ไมปรากฏนามผแตง แตในภายหลงเมอ

พ.ศ.๒๔๗๖หลวงประดษฐไพเราะ(ศรศลปบรรเลง)แตงขยายขนเปนอตราจงหวะ๓ชนซงจะมความชา

และยาวทมากขนเปนเทาตว และตดทอนลงเปนชนเดยวใหมความเรวมากขนเปนเทาตว ใหครบเปน

“เพลงเถา”เพลงนมความหมายเกยวกบการอธษฐานตอสงศกดสทธการเคารพบชาพระพทธเจา

เพลงลาวเสยงเทยน(สองชน)

๑. หลกในการเขยนอานและรองโนตเพลงไทย ๑.๑ การเขยนโนตเพลงไทยมองคประกอบทสำาคญดงน

องคประกอบทใชในการเขยนโนตเพลงไทย

จงหวะ ตวโนต หองเพลง

๑) จงหวะ

จงหวะในบทเพลงไทยแบงออกเปน๓จงหวะดงน

จงหวะสามญคอจงหวะทวไปเปนจงหวะทกำาหนดดวยตวเอง

หรอนบจงหวะดวยตวเอง

เนอเพลงใดทเพอน ๆ ไดอานแลวรสกอยากรองมากทสด

จงหวะฉงคอการใชฉงเปนเครองกำากบจงหวะเสยงฉงเปนจงหวะ

“เบา”เสยงฉบเปนจงหวะ“หนก”

จงหวะหนาทบคอการใชเครองดนตรทขงดวยหนงเปนเครองกำากบจงหวะ

โดยมากนยมใชหนาทบปรบไกเปนเกณฑนบจงหวะเชนตหนาทบปรบไกครบ

๑เทยวนบเปน๑จงหวะ

จงหวะเพลงไทย

๒) ตวโนต

โนตเพลงไทยม๗เสยงและใชอกษรแทนเสยงในการเขยนโนตดงน

สญลกษณใชแทนระดบเสยงสง-ตำาของโนตเพลงไทย

เสยงสงใชสญลกษณำดานบนตวอกษร เชนดำรำมำฟซำลำทำ

เสยงตำาใชสญลกษณ ดานลางตวอกษรเชนดรมฟซลท

โด

ด

เร

ร

ม

ม

ฟา

ฟ

ซอล

ซ

ลา

ล

ท

ท

โนตจากเพลงไทยอตราจงหวะสองชน

10 ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท ๒ 11เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

----

----

(----

(----

(----

---- ---ม

----

--รม

--รม

---ล

(----

---ม

(----

----

----

----

----

----

-ดรม

-มำซำรำ

(-ดำ-ม

(-ดำ-ม

(-ดำ-ม

---มำ

--ซดำ

--ซดำ

-มซม

ดำรำดำล

ซลซดำ

ดำรำดำล

- ---

- ---

----

ลซดำล

ลซดำล

----

----

----)

----)

----)

ซมรซ

ซำมำรำซำ

ซลซดำ

ซลซดำ

-ซซซ

----)

-รรร

----)

-ดำ-ม

-ดำ-ม

-ซ-ด

ดรมซ

ดรมซ

- ซ-ดำ

มำรำดำล

ซลซดำ)

ซลซดำ)

ซลดำซ)

ซมรด

ซำมำรำดำ

ซลซม

ซลซม

ซลดำล

ดำซลดำ

-รำ-มำ

ดำซลดำ

-ซ-ล

-ซ-ล

-ร-ม

ซมซร

ซมซร

- - - รำ

--ดำล

(----

(----

----

ซลดำรำ

ซลดำรำ

--ซดำ

--ซดำ

- -ดำล

(----

-ซำ--

(----

- -ดำล

- -ดำล

--รซ

-ดำรำมำ

-ดำรำมำ

ซลดำล

-ด-ร

(ซลซดำ

(ซลซดำ

-ซ-ม

ลซมซ

-ม-ซ

--รม

--รม

--ซม

ซลซม

-มำซำรำ

ดำรำดำล

ชลดำล

-ดำรำมำ

รมซม

รำดำลซ

รำดำลซ

- ดำดำดำ

ซมซล

----)

----)

-ดำ-ล

ดำลดำซ

ดำลดำซ

ซลซม

ซลซม

-ซ-ม

----)

-ดำ-รำ

----)

ซมซล

ซมซล

---ซ

-ล-ดำ

-ล-ดำ

ซม-ซ

-ม-ซ

ซลซม)

ซลซม)

-ร-ด

-ล-ดำ

-ล-ดำ

ซลดำซ

ซลดำซ

รด-ร

ซรมซ

มำรำดำล

-ซ-ม

-ซ-ซ

-รำ-ดำ

รด -ร

มซลดำ

มซลดำ

เนอรอง-ทำานองพระเจาบรมวงศเธอกรมหมนพชยมหนทโรดม

ทอน๑ โอละหนอดวงเดอนเอย พมาเวารกเจาสาวคำาดวง

โอวาดกแลวหนอพขอลาลวง อกพเปนหวงรกเจาดวงเดอนเอย

ทอน๒ ขอลาแลวเจาแกวโกสม(เออน) พนรกเจาหนอขวญตาเรยม

จะหาไหนมาเทยมเจาดวงเดอนเอย

ทอน๓ หอมกลนเกสรเกสรดอกไม หอมกลนคลาย

คลายเจาสเรยมเอยหอมกลนกรนครน หอมนนยงบเลย

เนอหอมทรามเชยเอยเราละเหนอ

ทอน๑

(เทยวกลบ) กลบตน

กลบตน

กลบตน

ทอน๒

ทอน๓

บทรองเพลงลาวดวงเดอน๒ชน

ผแตงคณหญงชนศลปบรรเลง

ธปเทยนทองสองมอ ถอไวตงใจวนทา

นอมเคารพบชา พระศาสดาของชาวพทธ

พระปญญาเลศลน ทรงคนพบสจธรรม

พระการณเลศลำา ทรงนอมธรรมสมนษย

พระองคเลศลวนบรสทธ สอนชนเพอหลดพนความทกขทน

---ร

(----

(----

-มำ-รำ

-มำ-รำ

(----

(----

--ดำล

--ดำล

---ล

-ลซม

-มำ-รำ

-ลลล

ซลซม ซรมซ

ซลซม

--ดำรำ

--ดำรำ

ซลซม

ซลซม

-ดำรำมำ

-ดำรำมำ

รด-ร

รด-ร

-รำ-ดำ

-รำ-ดำ

-ลลล

--ดำรำ มำรำดำล

--ดำรำ

ดดดด

----)

----)

-ดำ-มำ

-ดำ-มำ

----)

----)

ซมซล

ซมซล

ซซซซ

ซรมซ

-ดำ-มำ

ซลดำซ

ซรมซ

มำรำดำล

มำรำดำล

ซลดำซ

มำรำดำล

---ฟ -ม--

---ฟ

--ดำล

--ดำล

-ร-ซ

-ร-ซ

-ดำรำมำ

-ดำรำมำ

-ม--

ซมซล

ซมซล

-ลซซ

-ลซซ

-รำ-ดำ

-รำ-ดำ

ทอน๑

ทอน๒กลบตน

กลบตน

เพลงลาวดวงเดอน(สองชน)

บทรองเพลงลาวเสยงเทยน(สองชน)

เพลงลาวดวงเดอน (สองชน) เดมชอ “ลาวดำาเนนเกวยน” เปนเพลงทพระเจาบรมวงศเธอกรมหมน

พไชยมหนทโรดมทรงนพนธขน เมอคราวเสดจตรวจราชการทางภาคเหนอโดยทางเกวยนแรงบนดาลใจ

ททรงนพนธเพลงนขนเนองจากทรงโปรดเพลง “ลาวดำาเนนทราย ๒ ชน” ทพระยาประสานดรยศพท

(แปลก ประสานศพท) ไดแตงทางดนตรไวตามทางรองแบบสกวา (อานวา สก-กะ-วา) จงทรงนพนธ

เพลงสำาเนยงลาวทมทวงทำานองออนหวานไพเราะคลายคลงกบเพลงลาวดำาเนนทรายขนอกเพลงหนงทรงตง

ชอวา“เพลงลาวดำาเนนเกวยน”แตเนองจากบทรองเพลงนขนตนดวยคำารองทวา“โอละหนอ...ดวงเดอนเอย...”

ซงเปนคำาทตดหผฟงเปนสวนใหญจงมผนยมเรยกชอเพลงนวา“ลาวดวงเดอน”มากกวาชอลาวดำาเนนเกวยน

และนยมเรยกกนเชนนสบมาจนถงปจจบน

เพลงลาวดวงเดอนเปนเพลงในอตราจงหวะ๒ ชน ดำาเนนทำานองไพเราะออนหวานนาฟง นบเปน

เพลงไทยสำาเนยงลาวทมผรจกกนดทงชาวไทยและชาวตางประเทศและถอวาเปนเพลงไทยอมตะเพลงหนง

ทมความไพเราะเสมอ

ค�าถามทาทาย

สรป

กจกรรมการเรยนรท ๑

ค�าถามพฒนากระบวนการคด

12 ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท ๒ 13เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

๑. เครองหมายแปลงเสยง สญลกษณทใชในการเปลยนระดบเสยงของตวโนตเรยกวา เครองหมายแปลงเสยง ซง

เครองหมายแปลงเสยงมทงหมด๕ชนดไดแก

เครองหมายแปลงเสยง

ยกระดบเสยง

ของโนตใหสงขน

ครงเสยง

ลดระดบเสยง

ของโนตใหตำาลง

ครงเสยง

ยกเลกการใชเครองหมายแปลงเสยงหรอทำาใหโนตกลบคนในรปแบบปกต

ยกระดบเสยง

ของโนตใหสงขน

๑เสยง

ลดระดบเสยง

ของโนตใหตำาลง

๑เสยง

ชารป( # ) แนเชอรล( ) ดบเบลชารป(Ü) ดบเบลแฟลต()

ในการใชเครองหมายแปลงเสยงผประพนธเพลงจะใสเครองหมายแปลงเสยงไวหนาตวโนตท

ตองการลดหรอยกระดบเสยงและการอานจะตองอานชอเครองหมายแปลงเสยงตามหลงชอโนตเชน

อานวาฟาชารป

การยกเลกเครองหมายแปลงเสยง ทำาใหมผลถงโนตตวทเหลอภายในหองเพลงนนและ

เครองหมายแปลงเสยงจะมผลกบโนตในหองนนเพยงหองเดยวเชน

อานวา ฟาชารปฟาชารปฟาแนเชอรลฟาแนเชอรล

อานวามแฟลต

อานวาฟาแนเชอรล

โนตสากลถาจะจดงานเลยงบรรยากาศสบายรมรนใหกบคณตาคณยายจะเลอกบทเพลงใดมาขบรองเพราะอะไร

การเขยนอานและรองโนตเพลงไทยจะตองทำาความเขาใจกบจงหวะตวโนตของบทเพลงและ

ควรฝกอานโนตเพลงในอตราจงหวะสองชนกอน เพราะเปนบทเพลงทไมชาและเรวเกนไป เปนจงหวะ

ปานกลางฟงงาย สบาย จะทำาใหสามารถจดจำาทำานองเพลงได และสามารถรองเพลงและเขยนโนต

บทเพลงไดถกตอง

๑. ใหนกเรยนเลอกเพลงไทยอตราจงหวะสองชน๑เพลงแลวฝกเขยนและอาน

โนตเพลงทเลอกจากนนออกมาอานและรองหนาชนเรยน

๒. ใหนกเรยนแบงกลมกลมละ๕-๖คนรวมกนแตงโนตเพลงไทยจงหวะสองชน

แลวฝกเขยนและอานจากนนออกมารองโนตทกลมตนเองเขยนหนาชนเรยน

๓. ใหนกเรยนเขยนประโยชนของการอาน เขยนและรองโนตเพลงไทย ลงในแผนภาพ

ดงตวอยางตอไปน

๑. ถาอานโนตไมถกตองจะทำาใหบทเพลงเปนอยางไร

๒. เพลงอตราจงหวะสองชนใหความรสกเหมอนหรอแตกตางกบจงหวะสามชนอยางไร

๓. การรองเพลงลาวเสยงเทยนควรถายทอดอารมณอยางไร

๔. โนตเพลงไทยมความสำาคญตอผบรรเลงดนตรอยางไร

๕. การรองโนตเพลงทถกตองควรปฏบตอยางไร

ประโยชนของการอานเขยนและรองโนตเพลงไทย

แฟลต( )

ค�าถามทาทาย

14 ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท ๒ 15เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

NightandDayHaydn,arr,PatsyStevens

๒. ตวอยางโนตบทเพลงทใชเครองหมายแปลงเสยง

ATisket,ATasketTraditional

?

เรยกวา กญแจฟาหรอกญแจเอฟ (FClef) หรอกญแจเบส (BassClef) บนทก

คาบเสนท ๔ ของบรรทด ๕ เสน ทำาใหโนตบนเสนท ๔ เปนโนต F เหมาะสำาหรบ

เครองดนตรทมเสยงตำา

ถานกเรยนจะแตงเพลงนกเรยนจะใชเครองหมายแปลงเสยงเครองหมายใดเพราะอะไร

การเขยนโนตเพลงไทย ประกอบดวย จงหวะ ตวโนต หองเพลง การอานและรองโนตเพลงไทยจะตองทำาความเขาใจกบจงหวะตวโนตของบทเพลง และควรฝกอานโนตเพลงในอตราจงหวะสองชนกอน เพราะเปนเพลงทฟงงาย มอตราจงหวะเรวปานกลาง

เครองหมายแปลงเสยง เปนเครองหมายทใชเพอยกหรอลดระดบเสยงของตวโนต ซงจะเขยนอยหนาตวโนตทตองการแปลงเสยง และเมออานจะตองอานเครองหมายแปลงเสยงตามหลงชอตวโนตดวย

กจกรรมการเรยนรท ๒

ค�าถามพฒนากระบวนการคดผงสรปสาระสำาคญ

โนตจากเพลงไทยอตราจงหวะสองชน

โนตสากล

เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

ค�าศพทส�าคญ

ใหนกเรยนอานคำาและความหมายของคำาตอไปน

กจกรรมพฒนาความสามารถในการอาน

จดประกายโครงงาน

16 ดนตร-นาฏศลป ชนมธยมศกษาปท ๒ 17เครองหมายและสญลกษณทางดนตร

เครองหมายและสญลกษณทางดนตรhttp://www.earth.prohosting.com

๑. ใหนกเรยนฝกเขยนตวโนต และเครองหมายแปลงเสยงทง ๕ ชนด ลงบนบรรทด ๕ เสน

ดงตวอยางแลวออกมาอานโนตทเขยนหนาชนเรยน

๑. เครองหมายแปลงเสยงสงผลใหบทเพลงมลกษณะอยางไร

๒. ถาบทเพลงใชเครองหมาย และ กำากบตวโนตตลอดทงเพลงบทเพลงนนจะมลกษณะ

อยางไร

๓. ถาตองการใหบทเพลงมโนตเสยงตำาลงกวาเสยงเดม๑เสยงจะตองใชเครองหมาย

แปลงเสยงใด

๔. การอานโนตเพลงทมเครองหมายแปลงเสยงกำากบควรอานอยางไร

๕. เครองหมายแปลงเสยงÜทำาใหโนตเพลงมลกษณะอยางไร

๒. ใหนกเรยนเลอกบทเพลง ๑ บทเพลงทใชเครองหมายแปลงเสยง แลวฝกอานและรองโนต

บทเพลงจากนนออกมารองโนตเพลงทหนาชนเรยน

ใหนกเรยนแบงกลมรวมกนสบคนขอมลเกยวกบเครองหมายแปลงเสยงพรอมยกตวอยาง

บทเพลงทมการใชเครองหมายแปลงเสยงกำากบ จากนนรวมกนคดหาวธการนำาเสนอทม

ความนาสนใจมากทสด

ซอลแฟต ฟาชารป โดแนเชอรล ฟาดบเบลแฟลต

composer (คมโพ'เซอะ) นกแตงเพลงหรอดนตร

symbol (ซม'เบล) สญลกษณ

สกวา สก-กะ-วา ชอกลอนแบบหนงบทหนงม๔คำากลอน

ขนตนดวยคำา“สกวา”และลงทายดวยคำา“เอย”

สจธรรม สด-จะ-ทำา ความจรงแท

อรรถรส อด-ถะ-รด ถอยคำาททำาใหเกดความซาบซง

คำาศพท คำาอาน ความหมาย