1

หนวยท 9 การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

อาจารย ดร.เกจกนก เออวงศ

ชอ อาจารย ดร.เกจกนก เออวงศ วฒ อ.บ.(ประวตศาสตร) ศศ.ม.(จตวทยาการปรกษา) ค.ด.(บรหารการศกษา) จฬาลงกรณมหาวทยาลย ต าแหนง อาจารย ประจ าสาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยทเขยน หนวยท 9

2

หนวยท 9 การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เคาโครงเนอหา ตอนท 9.1 แนวคดและหลกการเกยวกบการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.1.1 ความหมายและความส าคญของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.1.2 ขอบขายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.1.3 หลกการในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ตอนท 9.2 แนวทางการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

9.2.1 แนวคดส าคญเกยวกบการด าเนนการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.2.2 กระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา 9.2.3 กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

ตอนท 9.3 บทบาทของผบรหารในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.3.1 บทบาทของผบรหารในการประเมนคณภาพการจดการศกษา 9.3.2 บทบาทของผบรหารในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.3.3 ปจจยความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

แนวคด 1. การประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา มความส าคญตอการพฒนาคณภาพ

การศกษา เนองจากการประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเขาไปมสวนส าคญทงตอสถานศกษา ตอบคลากรในสถานศกษา ตอหนวยงานตนสงกด ตอผมสวนไดสวนเสยกลมตาง ๆ และตอสงคมทแวดลอมสถานศกษาและสงคม ขอบขายของการประเมนและ การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาครอบคลมการด าเนนการในเชงระบบ ประกอบดวย องคประกอบดานปจจย กระบวนการ และผลผลต รวมทงการใหขอมลยอนกลบและสภาพแวดลอม หลกในการประเมนคณภาพการจดการศกษา ไดแก หลกของการเนนทระบบ ความโปรงใส การรกษาสทธสวนบคคล การยดหยน การเนนทผ เรยน การปกปองผลประโยชนสวนตว และการสรางความมนใจในความเทยงธรรม หลกการในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ไดแก การด าเนนการอยางเปนระบบ การด าเนนการในหลายมต

3

การมสวนรวม การสนบสนนจากผบรหารระดบสง การก าหนดผรบผดชอบเพอใหม ความตอเนองและการไมเพมภาระของครผสอน

2. การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนการด าเนนการทมความเชอมโยงกนใน 3 มต คอ การประเมนเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา การประเมนเพอ การปรบปรงคณภาพการจดการศกษา และการประเมนในฐานะการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ส าหรบองคประกอบของกระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา ไดแก การท าความเขาใจกบสงทมงประเมน การวางแผนการประเมน การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การรายงานผลการประเมน และการใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนา สวนกระบวนการในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวยขนตอน ตาง ๆ คอ การศกษาผลการประเมนคณภาพการจดการศกษารวมทงสภาพบรบทตาง ๆ ของสถานศกษา การก าหนดประเดนทจะปรบปรง การสอสารใหผเกยวของไดรบทราบ การจดท าขอตกลงในการปรบปรง การก าหนดแผนและแนวทางการปรบปรง การมระบบการก ากบตดตามประเมน และการปรบปรงพฒนาใหมความตอเนองและยงยน

3. บทบาทในการประเมนคณภาพการจดการศกษาของผบรหาร คอ การสรางความตระหนกถงคณคาของการประเมน การวางแผนการประเมน การสนบสนนสงเสรมใหการประเมนม ความตอเนอง การสรางวฒนธรรมการประเมน และการสงเสรมการน าผลการประเมนมาใชในการปรบปรงคณภาพการศกษา สวนบทบาทในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา คอ การปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอการเรยนร การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ การก าหนดวสยทศนใหชดเจน การน าอยางเดดเดยวและมความยดหยน การสนบสนนใหบคลากรมความคดสรางสรรค การมความรวมมอและท างานรวมกนเปนทม และการแสวงหาแหลงสนบสนนและอทธพลจากภายนอก ปจจยความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวย ปจจยดานบคลากร ดานทรพยากร ดานกระบวนการ และปจจยจากภายนอก

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 9 แลว นกศกษาสามารถ

1. ระบแนวคดและหลกการเกยวกบการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 2. วเคราะหและประยกตแนวทางการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 3. ระบบทบาทของผบรหารในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 4. วเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได

4

ตอนท 9.1 แนวคดและหลกการเกยวกบการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 9.1.1 ความหมายและความส าคญของการประเมนและปรบปรงคณภาพ การจดการศกษา เรองท 9.1.2 ขอบขายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เรองท 9.1.3 หลกการในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา แนวคด

1. การประเมนคณภาพการจดการศกษา เปนการตดสนคณคาหรอคณประโยชนของ การด าเนนการจดการศกษา และการจดประสบการณเรยนร สวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เปนการด าเนนการเกยวกบการจดประสบการณการเรยนร โดยการจดการดานปจจยและทรพยากรทางการบรหาร และปรบปรงเกยวกบกระบวนการด าเนนการใหมคณภาพและบรรลผลส าเรจตามความมงหวง การประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

5

มความส าคญตอการพฒนาคณภาพการศกษา เพราะการประเมนและการปรบปรงคณภาพการศกษาจะเขาไปมสวนส าคญทงตอตอสถานศกษา ตอบคลากรในสถานศกษา ตอหนวยงานตนสงกด ตอผมสวนไดสวนเสยกลมตาง ๆ และตอสงคมทแวดลอมสถานศกษาและสงคม

2. การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษามขอบขายทครอบคลมการด าเนนการในเชงระบบ โดยองคประกอบดานปจจย ไดแก บคคล การเงน ทรพยากรทางกายภาพ และขอมลสารสนเทศ ดานกระบวนการ ไดแก การด าเนนการบรหารจดการ ซงประกอบดวย การพฒนาบคลากร การสอสารและการตดสนใจ การวางแผนการด าเนนการและการจดการกบการเปลยนแปลง และดานผลผลต ไดแก ผลสมฤทธของผเรยน คณลกษณะของผเรยน การประพฤตปฏบตของคร ความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน รวมทงการใหขอมลยอนกลบและสภาพแวดลอม โดยมเกณฑในการประเมน ไดแก การเขาถง ความเสมอภาค ความพอเพยง ความเทยงธรรม ความมประสทธภาพ คณภาพ และผลลพธหรอผลกระทบ

3. หลกในการประเมนคณภาพการจดการศกษา ไดแก หลกของการเนนทระบบ ความโปรงใส การรกษาสทธสวนบคคล การยดหยน การเนนทผเรยน การปกปองผลประโยชนสวนตว และการสรางความมนใจในความเทยงธรรม สวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาตองยดหลกการวาเปนการด าเนนการเชงระบบ การด าเนนการในหลายมต การใชเวลายาวนานและใชทรพยากรดานตาง ๆ มากมาย หลกการมสวนรวม การสนบสนนจากผบรหารระดบสง ก าหนดผรบผดชอบเพอใหมความตอเนองในการด าเนนการ และการไมเพมภาระของครผสอน

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 9.1 แลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายและความส าคญของการประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได

2. ระบขอบขายของการการประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 3. วเคราะหหลกการในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได

6

เรองท 9.1.1 ความหมายและความส าคญของการประเมนและ ปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

ความหมายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ความหมายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวยความหมายใน 2 สวน คอ ความหมายของการประเมนและการปรบปรง และความหมายของการจดการศกษา อยางไร กตามในหนวยท 5 ไดน าเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนและปรบปรงไวแลวสวนหนง ดงนน ในเรอง ท 9.1.1 น เปนการกลาวถงการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ซงในสวนของความหมายของการประเมนและการปรบปรงไดกลาวโดยสรปเพอเชอมโยงสการประเมนและการปรบปรงคณภาพ การจดการศกษา โดยจะกลาวถงความหมายของการจดการศกษาเปนประการแรก ความหมายของการจดการศกษา เอเวอรารด และมอรรส (Everard & Morris, 1990: 4) กลาวถงความหมายของ การจดการ “management” โดยกลาววา การจดการเปนเรองทเกยวกบ (1) การก าหนดทศทาง เปาหมายหรอวตถประสงค (2) การวางแผนถงการด าเนนการเพอจะท าใหเปาหมายประสบความส าเรจ (3) การจด

7

ทรพยากรตาง ๆ เชน คน เวลา และวสดอปกรณ เพอใหเปาหมายไดบรรลตามแผนทวางไวไดอยางประหยดคมคา (4) การควบคมกระบวนการ เชน การวดความส าเรจของแผนและการก าหนดการปฏบตการแกไขขอผดพลาดอยางเหมาะสม และ (5) การก าหนดและปรบปรงมาตรฐานขององคการ ซงสอดคลองกบปรชญา เวสารชช (2545: 2 ) ทกลาววา การจดการเปนค ารวมทครอบคลมการด าเนนการบางสงบางอยางโดยมเปาหมายทมงบรรลผลอยางชดเจน มการก าหนดรปแบบกระบวนการ มการจดองคการ ม การมอบหมายความรบผดชอบชดเจน มการจดสรรงบประมาณและทรพยากรอน ๆ เชน วสดอปกรณ ผด าเนนการเทคโนโลย เพอสนบสนนการด าเนนการใหเกดผลตามเปาหมายทก าหนด กระบวนการทงหมดซงหมายถง การจดการ ซงตองกระท าอยางเปนระบบ มแผน มเปาหมาย มผรบผดชอบ และมเครองมอกลไกทน าไปสความส าเรจได จะเหนไดวา ความหมายของการจดการเปนค าทมความหมายกวาง คอ การด าเนนการเกยวกบสงตาง ๆ ใหบรรลผลส าเรจตามทก าหนดแผนและเปาหมายไว โดยการจดองคการ การก าหนดกระบวนการด าเนนการ รวมทงการจดการดานทรพยากรทางการบรหารตาง ๆ ซงโดยความหมายทกวางขวางนกสามารถน ามาใชกบงานตาง ๆ ไดในทกลกษณะ โดยเฉพาะงานการศกษาซงตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 4 ใหความหมายการศกษาวา หมายถง “กระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต” งานการศกษาถอไดวาเปนงานส าคญทเปนกจกรรมทางสงคมอนเปนรากฐานส าคญในการพฒนาทนทางสงคมจงมความจ าเปนทตองใชการจดการเพอใหบรรลเปาหมายทก าหนดไวเชนกน ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2552:15) กลาววา การจด การศกษา หมายถง กระบวนการด าเนนการทเปนระบบ ด าเนนการอยางตอเนอง คอ การจดประสบการณการเรยนร หรอสรางสงแวดลอมแหงการเรยนรใหกบคนหรอผเรยนใหเกดการเรยนร เกดพฒนาการและเกดคณลกษณะทพงประสงคทงอกงามตามการเรยนร ซงผจดประสบการณการเรยนร ยอมจะตงวตถประสงคของการเรยนระดบใดระดบหนง หรอหลายระดบเอาไว ไมวาจะเปนเปาหมายของการเรยน เปาประสงคของหลกสตร วตถประสงคของการเรยนร หรอจดประสงคเชงพฤตกรรมกตาม จะเหนวาภายใตวตถประสงคทหลากหลายระดบน ท าใหคณภาพการศกษาเปนไดทงคณภาพของการไดรบการศกษา และคณภาพของการเรยนรทเกดขนจรง ๆ กบเดก สรปไดวา การจดการศกษาจงหมายถงการด าเนนการเกยวกบการจดประสบการณเรยนรใหกบบคคลและสงคม โดยด าเนนการอยางเปนระบบและตอเนอง เพอใหบรรลผลส าเรจตามทก าหนดแผนและเปาหมายการศกษาไว โดยการก าหนดกระบวนการด าเนนการ รวมทงการจดการด านทรพยากรทาง การบรหารตาง ๆ เชน บคคล งบประมาณ สอวสดอปกรณ บรรยากาศและสภาพแวดลอมทางการศกษา เปนตน ความหมายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

8

ส าหรบความหมายของการประเมน สครฟเวน (Scriven, 1991: 139 อางถงในพชต ฤทธจรญ 2556: 69) ใหความหมายของการประเมนวา หมายถง การตดสนคณคา คณประโยชน หรอคานยมของสงใดสงหนง หรอผลลพธของกระบวนการทถกประเมน และสมหวง พธยานวฒน (2553: 20) กลาวถงในลกษณะเดยวกนวา การประเมน เปนกระบวนการใชดลยพนจ (judgement) และ/หรอคานยมและขอจ ากดตาง ๆ ในการพจารณาตดสนคณคาของสงใดสงหนง โดยไดขยายความเพมเตมวาในการประเมนตองมการเปรยบเทยบผลทวดไดกบเกณฑทก าหนดไว โดยสรปแลว การประเมนจงหมายถงการตดสนคณคา หรอคณประโยชนของสงทมงประเมน หรอผลลพธของกระบวนการทถกประเมนอยางเปนระบบโดยเปรยบเทยบผลทวดไดกบเกณฑทก าหนดไว ดงนน การประเมนคณภาพการจดการศกษา จงหมายถง การตดสนคณคาหรอคณประโยชนของการด าเนนการเกยวกบการจดประสบการณเรยนรใหกบบคคลและสงคม เพอประเมนผลส าเรจตามทก าหนดแผนและเปาหมายการพฒนาคณภาพการศกษา รวมทงการประเมนกระบวนการด าเนนการ ซงรวมถงการประเมนการจดการดานทรพยากรทางการบรหารตาง ๆ เชน บคคล งบประมาณ สอวสดอปกรณ บรรยากาศและสภาพแวดลอมทางการศกษา อยางไรกตาม การประเมนคณภาพการจดการศกษาทจะเกดประโยชนสงสดกจะตองมการน าผลการประเมนมาใชเพอการปรบปรงพฒนาคณภาพการศกษา ส าหรบความหมายของการ “ปรบปรง” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมายค าวาปรบปรง หมายถง แกไขใหเรยบรอยยงขน (ราชบณฑตยสถาน 2546) และจนดาลกษณ วฒนสนธ (2548: 315) กลาววา การปรบปรง หมายถง การกระท าใหดขน เหมาะสมยงขนและแกไขใหเรยบรอยยงขน ดงนน ในความหมายของการปรบปรงคณภาพการจดการศกษานน จงนาจะมความหมายรวมถงการด าเนนการเกยวกบการจดประสบการณการเรยนร โดยการจดการดานปจจยและทรพยากรทางการบรหาร และปรบปรงเกยวกบกระบวนการด าเนนการใหมคณภาพและบรรลผลส าเรจตามความมงหวง

ความส าคญของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ฮอปกนส (Hopkins, 1987: 3) กลาววา การประเมนคณภาพการจดการศกษาเปนกระบวนการทมมตในการพฒนาปรบปรง เพอใหไดแนวทางหรอกรอบส าหรบคร และบคลากรท เกยวของเพอ การเปลยนแปลงและพฒนาทงในสวนทเปนหลกสตร แผนและการด าเนนการตาง ๆ ดงนน จงเหนไดวา การประเมนและการปรบปรงคณภาพการศกษาเปนกระบวนการทมความตอเนองเชอมโยงกน การประเมนไมใชเพยงการตดสนคณคาของสงทตองการประเมนแลวหยดเพยงเทานน แตจ าเปนทจะตองใหขอมลสารสนเทศทมความชดเจนซงจะใชเพอเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการจดการศกษาแกผท เกยวของ ทงน หากพจารณาสงท สมหวง พธยานวฒน (2553: 64-65) ไดกลาวถงหนาทของการประเมนกจะพบวา การประเมนแสดงบทบาทหนาททส าคญ 4 ประการ คอ 1) การประเมนความกาวหนาเพอการพฒนา 2) การประเมนรวมสรปเพอแสดงผลส าเรจหรอไมส าเรจของการด าเนนการทผานมาเพอตดสนใจเกยวกบงานอนาคต 3) การประเมนในเชงจตวทยาและสงคม และ 4) การประเมนเพอการตดสนใจทางการบรหาร

9

ตาง ๆ จากบทบาทหนาททง 4 ประการยอมแสดงใหเหนวาการประเมนเปนการด าเนนการเพอมงใหเกด การเปลยนแปลงพฒนาการด าเนนการเปนส าคญ

หากจะกลาวถงความส าคญของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษานน อาจจ าแนกความส าคญทมตอกลมตาง ๆ ได ดงน 1. ความส าคญตอสถานศกษา ในปจจบนการประเมนคณภาพการจดการศกษาเปนสงทสถานศกษาทกแหงตองด าเนนการ การประเมนตามระบบการประกนคณภาพการศกษา ไดก าหนดใหสถานศกษาตองไดรบการประเมนจากภายนอกตามมาตรฐานและตวบงชทก าหนด พรอมทงใหมการประกนคณภาพภายใน ซงสถานศกษาตองด าเนนการเพอรองรบการประกนคณภาพภายนอกจากส านกรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) และเพอใหเกดการพฒนาอยางแทจรง สถานศกษาจงจ าเปนตองมการประเมนคณภาพการจดการศกษาภายในของตนเอง (self- evaluation) เพอใหไดขอมลสารสนเทศของการด าเนนงานภายในของตนเองอยางชดเจน ละเอยดถถวนในทกมต เพอจะน าผล การประเมนเหลานนมาใชเพอการปรบปรงพฒนาการด าเนนการของตนเองอยางตอเนองและแทจรง ซง การประเมนลกษณะนจะมความส าคญตอการพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาโดยตรง 2. ความส าคญตอบคลากรของสถานศกษา บคลากรเปนกลมทมความส าคญตอคณภาพการจดการศกษา ทงในสวนของผบรหารสถานศกษาและคร ผลการประเมนคณภาพการศกษาทเปนขอมลสารสนเทศทท าใหผบรหารและครตระหนกรถงสถานการณการจดการศกษาของสถานศกษา ผบรหารจะสามารถปรบกลยทธในการบรหารจดการศกษาไดอยางเหมาะสมโดยเรยนรจากจดออนและจดแขงของ การด าเนนการซงไดจากผลการประเมนคณภาพการจดการศกษา ส าหรบครซงเปนบคลากรทมบทบาทส าคญในการพฒนาคณภาพการศกษาและการพฒนาคณภาพผเรยน ครจะสามารถน าผลการประเมนมาใชเพอการปรบปรงการเรยนการสอนและการจดกจกรรมใหสอดคลองกบความตองการและสภาพปญหาทเกดขน 3. ความส าคญตอผมสวนไดสวนเสยตอการจดการศกษา ส าหรบผมสวนไดสวนเสยตอการจดการศกษาโดยตรงจะไดแก ผเรยนและผปกครอง การประเมนการจดการศกษาจะสะทอนผลการด าเนนการไปสผเรยน ชวยใหครปรบปรงการเรยนการสอนใหมประสทธภาพและมประสทธผล ผลประโยชนทได คอ ผเรยนจะไดรบการพฒนาอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ ส าหรบในสวนของผเรยน หากมการประเมนผเรยนเปนรายบคคล ผเรยนจะรบรถงความสามารถ และจดทควรพฒนาซงชวยใหผเรยนสามารถน าผลการประเมนมาใชเพอการปรบปรงและเปลยนแปลงตนเอง ส าหรบผปกครอง การรบรผลการประเมนจะชวยใหผปกครองแสดงความตองการ ความพงพอใจของตนตอการจดการศกษาของสถานศกษาได หากสถานศกษายงด าเนนการไมมประสทธภาพและประสทธผล ผปกครองสามารถเรยกรองความตองการ และเลอกทจะรบหรอไมรบบรการได หรออาจพยายามเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของสถานศกษาได เชน การเขารวมกจกรรมทสถานศกษาจดขน หรอการรบผดชอบในการดแลบตรหลานดานตาง ๆ ทยงไมเปนไปตามความคาดหวงได

10

4. ความส าคญตอสงคม การจดการศกษาเปนบรการสาธารณะ ซงสงคมโดยสวนรวมควรไดมสวนรบรผลการด าเนนการ ดงนน การประเมนคณภาพการจดการศกษาจงมความส าคญทจะท าใหสงคมไดม การรบร รบทราบผลการด าเนนการ เพอสงคมจะไดมโอกาสเขามามบทบาทในการมสวนรวมตอการจดการศกษาและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ทงในสวนทเปนการเสนอความคดเหน การมสวนรวมในการด าเนนการบางเรองและมสวนรวมประเมนและชนชมผลการด าเนนการไดเชนกน กลาวโดยสรป ความส าคญของการประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา มความส าคญตอการพฒนาคณภาพการศกษาเปนอยางมาก ทงน เพราะการประเมนและการปรบปรงคณภาพการศกษาจะเขาไปมสวนส าคญทงตอสถานศกษา ตอบคลากรในสถานศกษา ตอหนวยงานตนสงกด ตอ ผมสวนไดสวนเสยกลมตาง ๆ และตอสงคมทแวดลอมสถานศกษาและสงคมในภาพกวาง

เรองท 9.1.2 ขอบขายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจด การศกษา

การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาในทนจะน าเสนอโดยเนนทระดบสถานศกษา ซงหากพจารณาในดานการจดการศกษาของสถานศกษาแลว มกน าเสนอเพอความเขาใจทงาย โดยน าเสนอตามแนวคดเชงระบบ (system approach) ซงครอบคลมการด าเนนการใน 5 องคประกอบ ไดแก ปจจยน าเขา (inputs) กระบวนการแปรรป (transformation process) ผลผลต (outputs) การใหขอมลยอนกลบ (feedback) และสภาพแวดลอม (environment) รายละเอยดมดงน

1. ปจจยน าเขา (inputs) ปจจยนประกอบดวย 4 กลม คอ 1) บคคล ไดแก นกเรยน คร ผบรหาร และบคลากรฝายสนบสนน 2) การเงน ไดแก งบประมาณทงในสวนงบประมาณของสถานศกษาและงบประมาณทไดรบการจดสรรจากหนวยงานตนสงกด 3) ทรพยากรทางกายภาพ ไดแก สอ วสดอปกรณ สงอ านวยความสะดวกตาง ๆ และ 4) ขอมลสารสนเทศ ไดแก ความร หลกสตร ขอมลและสารสนเทศประเภทตาง ๆ 2. กระบวนการแปรรป (transformation process) งานของผบรหารสถานศกษา คอ การรวบรวมและประสานทรพยากรและปจจยตาง ๆ มาใชในการด าเนนการเพอบรรลเปาหมายของสถานศกษา ในระบบนผเรยนจะตองผานกระบวนการตาง ๆ ในระบบทงกระบวนการเรยนการสอน และกระบวนการบรหารจดการตาง ๆ ในสวนของกระบวนการเรยนการสอนเกยวของกบการพฒนาหลกสตร การจด การเรยนการสอน การพฒนาสอเทคโนโลย การวดประเมนผล เปนตน เพอจะออกมาเปนผลผลตของกระบวนการ ซงกคอ ผส าเรจการศกษา ผลการเรยนรหรอคณภาพของผเรยน ส าหรบกระบวนการบรหารจดการ ไดแก การด าเนนการบรหารจดการตาง ๆ ซงประกอบดวย การพฒนาบคลากร การสอสารและ การตดสนใจ การวางแผนการด าเนนการและการจดการกบการเปลยนแปลง เปนตน

11

3. ผลผลต (outputs) ส าหรบสถานศกษาแลว ผลผลต คอ การไดบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทโรงเรยนตงไว เมอเสรจสนกระบวนการบรหารจดการและกระบวนการจดการเรยนการสอนแลว ผลผลตของสถานศกษาแตละแหงอาจมความแตกตางกน แตโดยสวนใหญผลผลตจะครอบคลมเกยวกบ ผลสมฤทธของผเรยน คณลกษณะของผเรยน การประพฤตปฏบตของคร ความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน ทศนคตของผเรยนตอสถานศกษา อยางไรกตาม ยงมผลผลตทเกดขนซงอาจไมใชผลผลตตามเปาหมายทตงไว เชน นกเรยนออกกลางคน และการขาดงานของบคลากร เปนตน 4. การใหขอมลยอนกลบ (feedback) หลงจากไดผลผลตแลวกจะมขอมลยอนกลบทจะยอนมาใหกบระบบ ขอมลยอนกลบมความส าคญตอความส าเรจของการด าเนนการของสถานศกษา ขอมลยอนกลบจะน ามาใชเพอจะแกไขขอบกพรองในกระบวนการด าเนนการ หรอแกไขปรบปรงเกยวกบปจจยซงจะสงผลตอผลผลตในอนาคตตอไป 5. สภาพแวดลอม (environment) สภาพแวดลอมภายนอกสถานศกษาซงครอบคลมสภาพแวดลอมทางสงคม การเมองและเศรษฐกจทอาจสงผลกระทบตอองคกร ผบรหารสถานศกษาจะตองจดการและพฒนาการด าเนนการภายในสถานศกษา และก ากบตดตามสภาพแวดลอมและคาดการณลวงหนาเพอจะปฏบตการใหสอดคลองกบความตองการของสภาพแวดลอมหรอบรบทภายนอกสถานศกษา ส าหรบในเรองเกณฑการประเมนนน ในหนวยท 5 ไดกลาวถงเกณฑในการประเมนนโยบายทางการศกษาซงก าหนดไวเกณฑ 6 เกณฑ คอ เกณฑทเนนประสทธผล (effectiveness) เกณฑทเนนประสทธภาพ (efficiency) เกณฑความพอเพยง (adequacy) เกณฑความเปนธรรม (equity) เกณฑ การสนองความตองการ (responsiveness) และเกณฑความเหมาะสม (appropriate) ซงเกณฑทง 6 เกณฑบางเกณฑสามารถน ามาประยกตใชในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได อยางไรกตาม ในการประเมนผลคณภาพการจดการศกษานน ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2552: 20-21) ระบเกณฑทมการน ามาใชไว 6 ประการซงมความแตกตางจากเกณฑการประเมนนโยบายการศกษา คอ การเขาถง (accessibility) ความเสมอภาค (equality) ความเทยงธรรม (equity) ความมประสทธภาพ (efficiency) คณภาพ (quality) และผลลพธ (outcome) หรอผลกระทบ (impact) เกณฑการประเมนทง 6 เกณฑนใชเพอประเมนการจดการศกษาในองคประกอบตาง ๆ นอกจากนน เกณฑทอาจน ามาใชเพอประเมนไดอก คอ เกณฑความพอเพยง (adequacy) จะเหนไดวา ส าหรบเกณฑในการประเมนคณภาพการจดการศกษาน ไมไดระบถงเกณฑประสทธผล (effectiveness) แตมการระบเกยวกบเกณฑคณภาพ ซงประเมนผลส าเรจของการด าเนนการ เชน ประเมนจากนกเรยนวามผลสมฤทธและคณลกษณะของนกเรยนวาเปนไปตามวตถประสงคหรอตามความคาดหวงทตงไวหรอไม ในภาพท 9.1 แสดงใหเหนถงเกณฑการพจารณาองคประกอบทส าคญของการจดการศกษา

12

ภาพท 9.1 เกณฑการพจารณาองคประกอบของการจดการศกษา ทมา : ปรบปรงจาก ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ (2552) ตวบงชและ สถตทางการศกษา กรงเทพมหานคร: โรงพมพ สกสค. หนา 20

ส าหรบเกณฑในการพจารณาองคประกอบของการจดการศกษาซงมองคประกอบยอยหลายตว แตในบางตวไมสะทอนมมมองนน ๆ ไดชดเจน ในทนจงขอไมกลาวถง และจะขอเลอกน าเสนอเฉพาะบางองคประกอบทสะทอนเกณฑการพจารณาได ดงน

ความเสมอภาค

งบประมาณและปจจยอน ๆ

ผเรยน

การเขาถง

การบรหารและการเรยน การสอน

ความมประสทธภาพ

ความเทยงธรรม

ผส าเรจการศกษา

คณภาพ

ผลลพธ/ผลกระทบ

ความพอเพยง

13

1. การเขาถง (accessibility) หมายถง โอกาสในการไดรบการศกษา โอกาสในทน ไมใช “chance” หรอการไดมโอกาส แตเปนความนาจะเปนทจะเกดความทวถง โดยอยบนพนฐานความเชอทวาทกคนมโอกาสเทาเทยมกน หากความนาจะเปนต ากวารอยเปอรเซนตถอวายงไมทวถง เราสามารถบงชความทวถงไดจากอตราการแรกเขาเรยน อตราการเขาเรยน และอตราการมาเรยน 2. ความเสมอภาค (equality) หมายถง ความเทาเทยมกนในดานโอกาสการไดรบการศกษา โดยดจากสดสวนของการไดรบการศกษาระหวางกลมตาง ๆ ในบางครงการเขาถงการศกษาอาจจะมอตราสงโดยดไดจากการมอตราเขาเรยนแบบตาง ๆ สง แตกยงไมทวถงทง 100 เปอรเซนต เพราะบางกลมมลกษณะการจดการศกษาไดยาก ไมเออคนเหลานเขาสระบบการศกษา เชน อาศยอยหางไกลความเจรญ ความพการซงยากทจะเรยนในรปแบบปกตตองเรยนในรปแบบทมความพเศษเฉพาะ หรอถกกดกนโดยวฒนธรรมบางอยาง กลมคนทมจ านวนมากกยอมจะมจ านวนเขาเรยนมากอยแลว การจะพจารณาวาการจดการศกษามความเสมอภาคหรอไม จงอาจดจากจ านวนผมาเรยน แตจะตองพจารณาจากสดสวนการเขาเรยนระหวางกลมคน ดชนหลก ๆ ทใชพจารณาถงความเสมอภาค คอ ดชนความเสมอภาคทางเพศ (GPI: Gender Parity Index) และสดสวนการเขาเรยนระหวางกลม (enrolment proportion between groups) 3. ความพอเพยง (adequacy) หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการภายใตเงอนไขทางทรพยากรทพอเพยง ซงสามารถจะตอบสนองและท าใหการด าเนนการเกดประสทธภาพได เชน ความพอเพยงในดานวสดอปกรณ หรอจ านวนครและบคลากรทพอเพยงในการจดการศกษา 4. ประสทธภาพการจดการศกษา (efficiency) หมายถง การใชทรพยากรเทยบกบผลผลต หมายความวา ผลผลตของการจดการศกษา คอ ผจบการศกษาส าเรจออกมาตามเปาหมายหรอไม ถาไมเปนไปตามเปาหมาย แสดงวายงจดการศกษาไมเหมาะกบผเรยน ยงไมมประสทธภาพ เพราะหากจดการศกษาไดด ผเรยนยอมบรรลวตถประสงคของการเรยน ไมเกดการสญเสยโดยมตวบงชประสทธภาพในการจดการศกษา ไดแก อตราการซ าชน อตราการเลอนชน อตราการออกกลางคน อตราการคงอย อตราการเหลอรอด อตราการส าเรจการศกษา อตราการเรยนตอ และสมประสทธประสทธภาพของการจดการศกษา 5. ความเทยงธรรมในการจดการศกษา (equity) หมายถง ความเหมาะสมในการจดบรการการศกษาวาควรจดอยางไร ใครควรไดรบบรการมาก/นอย ดจากการจดสรรทรพยากรหรอความชวยเหลอทจะใหบรการใหเกดความเสมอภาคทางการศกษา การจดการศกษาอยางเทยงธรรมกเพอความเสมอภาคทางการศกษา แตหากจดการศกษาไดอยางเสมอภาค คอ ใหทรพยากรอยางเทาเทยมกน ผลกเกดความไมเทาเทยมกนในการศกษาและไมเปนธรรมส าหรบคนทมพนฐานทางเศรษฐกจสงคมและกายภาพตางกน ส าหรบหลกของความเทยงธรรมในการจดการศกษานน ยดหลกวา คนขาดโอกาสยอมสมควรจะไดรบ ความชวยเหลอมากกวาคนทวไป เชน คนจน คนออนแอ คนพการควรจะไดโอกาสมากกวา คนรวย คนแขงแรงหรอคนปกตซงไมจ าเปนตองดแลเปนพเศษเหมอนคนทดอยกวา กลาวคอ คนทดอยกวาควรไดทรพยากรในการจดการศกษามากกวาคนปกต

14

6. คณภาพ (quality) คณภาพหมายถง ด มมาตรฐานเปนทพอใจ กลาวไดวา นกเรยน คอ ผลจากการจดการศกษา ซงมการตงวตถประสงคไวหรอมสงทคาดหวงไวแลววาเดกทจบการศกษาออกมาจะมลกษณะอยางไร หากเราไดเดกด เกง ฉลาด มระเบยบวนยสง กตญญตอชาตบานเมองกแสดงวาเราจดการเรยนรใหเดกไดดจนเกดผลผลตออกมาเชนน อยางไรกตาม การวดคณภาพของผเรยนในบางตวบงชวดไดยาก เชน การพจารณาจากผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน สถานศกษาแตละแหงอาจจะตงมาตรฐานการศกษาของตนไวแตกตางกน นกการศกษาจงใชตวชวดคณภาพการศกษาบางตวในทางออม โดยเชอวาถาจดการศกษาไดตามนแลวกไดคณภาพ มตวบงชหลก ๆ ดานคณภาพการศกษา คอ อตราการเขาเรยนระดบกอนประถมศกษา หรออตราการเขารบการเตรยมความพรอมของเดกปฐมวย รอยละของนกเรยนแรกเขา ป.1 ทผานการเตรยมความพรอมกอนวยเรยน สดสวนนกเรยนตอคร รอยละของครทมคณวฒตามมาตรฐานเทยบกบครทงหมด โดยเชอวาครทมคณวฒตามมาตรฐานไดผานการฝกอบรมและทดสอบความสามารถในการจดการเรยนการสอนมาแลว ยอมสามารถจดการเรยนการสอนทมคณภาพดกวาครทไมมคณวฒตามมาตรฐานคณวฒ ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ผลทเกดขนจากการเรยนรของเดกตามทไดจดประสบการณการเรยนร รอยละของนกเรยนทผานเกณฑการประเมนระดบชาต อตราการรหนงสอของประชากร อยางไรกตาม จากภาพท 9.1 จะเหนวา ประเดนในการประเมนคณภาพการจดการศกษาในดานผลผลต คอ ผส าเรจการศกษา นอกจากประเดนเกยวกบคณภาพแลว ยงมประเดนเกยวกบผลลพธและผลกระทบทเกดขน ผลลพธ (outcomes) หมายถง สงทเกดตามมา ภายหลงจากเสรจสนกระบวนการผลต ซงเปนสงทคาดหมายเอาไวแลว ผลลพธจงเปนสงทตามมาหลงจากการเกดผลผลต (outputs) หากเปนผลลพธทเกดจากกระบวนการจดการศกษา กจะมตวบงชทสามารถพจารณาได คอ รายไดเฉลยของผส าเรจการศกษา อตราการมงานท า ในสวนของผลกระทบ (impact) หมายถง สงทเกดขนมาในภายหลงเมอเสรจสนกระบวนการผลตเชนกน แตเปนสงทไมคาดหมายเอาไวกอน หรอไมทราบลวงหนาวาจะเกดขน เปนสงทอยเหนอความคาดหมาย ผลกระทบอาจเกดขนใน 2 ลกษณะ ไดแก ผลกระทบในเชงบวก เชน หลงจากเสรจสนกระบวนการจดการศกษาแลว สงคมสงบสขขน อายเฉลยของคนสงขน คนสขภาพดขน หากพจารณาในดานลบ อาจพบวา มอตราการยายถนหรออตราทมคนอยในเมองสง เกดคานยมในการบรโภคสง เปนตน ดงนน จะเหนไดวา ขอบขายของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษานนมขอบขายทครอบคลมการด าเนนการในเชงระบบ คอ ดานปจจย ไดแก บคคล การเงน ทรพยากรทางกายภาพ และขอมลสารสนเทศ ดานกระบวนการ ไดแก การด าเนนการบรหารจดการ ซงประกอบดวย การพฒนาบคลากร การสอสารและการตดสนใจ การวางแผนการด าเนนการและการจดการกบการเปลยนแปลง กระบวนการจด การเรยนการสอน และการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาดานผลผลต ไดแก ผลสมฤทธของผเรยน คณลกษณะของผเรยน การประพฤตปฏบตของคร ความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชน ทศนคตของผเรยนตอสถานศกษา นอกจากน ในการประเมนและการปรบปรงคณภาพอาจครอบคลมในเรองการให

15

ขอมลยอนกลบและสภาพแวดลอม โดยมเกณฑในการประเมนไดแก การเขาถง ความเสมอภาค ความพอเพยง ความเทยงธรรม ความมประสทธภาพ คณภาพ และผลลพธหรอผลกระทบ

เรองท 9.1.3 หลกการในการประเมนและปรบปรงคณภาพการ จดการศกษา

ในเรองท 9.1.3 นจะไดกลาวถงหลกการในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา โดยขอน าเสนอโดยแบงออกเปน 2 สวน คอ หลกการในการประเมนคณภาพการจดการศกษาและหลกการในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา รายละเอยดมดงตอไปน

หลกการในการประเมนคณภาพการจดการศกษา

นกวชาการไดอธบายถงหลกการในการประเมนคณภาพการจดการศกษาไว ในมมมองทหลากหลาย ดงน Missouri Department of Elementary and Secondary Education (2013) ไดกลาวถง หลกการของการประเมนผลการจดการศกษาทมประสทธผลวาประกอบดวย หลกการ 7 ประการดวยกน มสาระส าคญ ดงน

1. การตงเปาหมายใหชดเจน การจะสรางความมนใจไดวาการพฒนาผเรยนและการพฒนา การศกษาจะมการปรบปรงพฒนาอยางตอเนองโดยการท างานของคร ผน าและระบบการประเมนทม ความเปนเลศนนจ าเปนตองมการวดประเมนเปาหมายทชดเจน หรอเปนเปาหมายทไดมการศกษาวจยไวแลว และเปนเปาหมายทสอดคลองกบมาตรฐานของชาตและทองถน โดยใชภาษาทชดเจนและใหทศทางไปสการพฒนาทชดเจนเชนกน ตวอยางเชน

นกเรยนเขามามสวนรวมอยางกระตอรอรนและประสบความส าเรจในกระบวนการเรยนร

ครใชการสอสารและปฏสมพนธกบชมชนอยางมออาชพ

การใชรปแบบการประเมนทหลากหลายในการก ากบตดตามและจดการเรยนรใหนกเรยน 2. การจ าแนกระดบของการปฏบต การปฏบตทมประสทธผลมากขนกจะท าใหเกดการพฒนา

มากขน ดงนน การทจะพจารณาวาการปฏบตงานของนกการศกษาซงมความซบซอนเกดผลเชนไร จ าเปนตองมการแบงระดบการปฏบตออกเปนระดบ ๆ ทมความตอเนองกนไป เพอพจารณาวาการด าเนนการมการพฒนาหรอการปรบปรงเพมขนมากนอยเพยงใด การแยกแยะหรอแบงระดบ โดยแตละระดบจะมการวดทสามารถวดไดเปนรปธรรม มความเปนอสระตอกน และระดบแตละระดบกจะถกก าหนด

16

คณลกษณะไวชดเจน ซงกจะมการพฒนาขนไปเปนล าดบ เพอสรางความมนใจไดวาการปฏบตงานไดรบ การปรบปรงใหมประสทธผลสงขน 3. การก าหนดใหมชวงการทดลองงาน ในการปฏบตงานของครใหม ผบรหารใหม ยอมจะตองมชวงเวลาในการทดลองการปฏบตงานซงอาจเปน 1 หรอ 2 ป โดยมกก าหนดใหมการนเทศ สอนแนะงาน ซงเปนชวงเวลาส าคญทจะตองใหการสนบสนนดานตาง ๆ กบผปฏบตงานใหม โดยการสรางความมนใจและการงดเวนการประเมนในชวงเวลาดงกลาวเพอใหเกดการพฒนาการท างานอยางเตมท 4. การใชการวดความงอกงาม พฒนาในการเรยนร การเรยนรของผเรยนถอเปนเปาหมายสงสดของการจดการศกษา ดงนน จงตองแสดงความรบผดชอบตอการปรบปรงพฒนา การประเมนการเรยนรของนกเรยนดวยวธการทหลากหลาย เพอดการเพมขนของผลสมฤทธจะเปนสงส าคญในกระบวนการประเมนและการพฒนาซงอาจตองใชเวลาหลายปเพอเปรยบเทยบขอมลของนกเรยน หรออาจจะเปนการวดโดยเทยบเคยงระหวางการประเมนระหวางการเรยนและหลงการเรยน หรอการประเมนเพอการปรบปรงวตถประสงคการเรยนรของนกเรยนโดยอาจประเมนผลงานนกเรยน ตวอยางงานของนกเรยน ไดแก งานทน าเสนอ รายงาน โครงการ แฟมสะสมผลงาน นอกจากนน ยงมการประเมนจากเอกสารหลกฐานอน ๆ เปาหมายการพฒนาผเรยนเปนรายบคคลโดยคร สารสนเทศทมความตรง ความเทยง เหมาะกบการเวลา และมความหมายจากแบบทดสอบมาตรฐาน 5. การใหขอมลยอนกลบอยางตอเนอง รอบคอบ มความหมาย และถกกาลเทศะ วฒนธรรมความรวมมอชวยท าใหการสนทนาและการใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงานเปนการสนบสนนใหเกดการพฒนา การใหขอมลยอนกลบทรอบคอบและเหมาะกบกาลเทศะจะชวยใหการสนทนาเกยวกบ การปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธผลและสนบสนนใหเกดการพฒนา จงเหนไดวา การใหขอมลยอนกลบทงทเปนทางการ ไมเปนทางการมประโยชนและคณคาตอครและผบรหารในการปรบปรงพฒนาการจดการศกษา

6. การฝกอบรมผประเมนทไดมาตรฐาน ผประเมนทตองเกบรวบรวมขอมลและใหขอมล ยอนกลบเพอการพฒนาผเรยนและการพฒนาการปฏบตงานนน จ าเปนอยางยงทจะตองไดรบการฝกอบรมมาเปนอยางดเพอจะใหความมนใจวา การประเมนนนมความยตธรรม ถกตองแมนตรง และมความเทยง ผประเมนตองไดรบการฝกอบรมกอนทจะเรมปฏบตงานและฝกอบรมหลงจากนนเปนชวง ๆ ตอไป โดยประเดนทควรไดรบการอบรมไดแก การสงเกตชนเรยน การประเมนขอมลนกเรยนและผลงานนกเรยน การตความขอมล และการใหขอมลยอนกลบทชดเจน สรางสรรค เหมาะกบกาลเทศะและมความหมาย

7. ผลการประเมนจะถกน าไปใชเพอการบรหารงานบคคล การตดสนใจ และการก าหนด นโยบาย นกการศกษาหรอนกประเมนทมประสทธผลควรจะตองชน าการตดสนใจหนวยงานทเกยวของใหพจารณา ตระหนก พฒนา และก าหนดนโยบายทจะสงผลกระทบตอการพฒนาการเรยนร ของนกเรยนในระบบ

17

นอกจากนน The Great Schools Project (2013)ซงเปนกลมนกวชาการทรวมตวกนและน าเสนอองคความรเกยวกบการประเมนผล ไดกลาวถงหลกการในการประเมนคณภาพการจดการศกษา โดยน าเสนอหลกการทลงในรายละเอยดของการด าเนนการ ดงตอไปน

1. หลกของการเนนทระบบ (focus on the system) การประเมนจะใหความส าคญกบระบบ กลไกการประเมนควรเนนทระบบโดยเฉพาะระบบภายในสถานศกษาซงมกลไกหลายกลไกทจะเขามาสนบสนนความรบผดชอบของบคคลกลมตาง ๆ เชน คร ผบรหาร ผปกครองและผเรยน

2. หลกของการเพมความโปรงใส (increase transparency) เปาหมายเบองตนของการ ประเมนควรจะสรางความเขาใจเกยวกบระบบการจดการศกษาและชวยในการปรบปรงการเรยนรของผเรยน ความเขาใจเชนนสามารถสรางใหเกดขนไดโดยเปดระบบใหสาธารณะไดเขาถง เพอใหเกดความโปรงใสโดยใหมการเขาถงขอมลหลกฐานทมคณภาพสงเกยวกบการเรยนรของผเรยนอยางกลากหลาย 3. หลกของการรกษาความเปนสวนตวของผมสวนไดสวนเสยและสทธสวนบคคล (protect stakeholders personal privacy and individual rights) ระบบการวดและประเมนผลของสถานศกษาทจะมประสทธผลและมความโปรงใสนน จะตองไดมาจากขอมลสารสนเทศทมความแมนตรง และจะตองรกษาสทธสวนบคคลของผมสวนเกยวของในระบบ ไดแก นกเรยน ผปกครอง ครและผบรหาร

4. หลกของการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสย (engage stakeholders) ระบบการวด และประเมนผลการจดการศกษาทมประสทธผลจะตองเปนระบบทมการมสวนรวมของกลมผมสวนไดสวนเสย เชน ผเรยน ผปกครอง คร ผบรหารและสาธารณชนทวไป และตองสรางความมนใจวาระบบไดใหโอกาสกลมตางๆ ไดรบรการตดสนใจโดยผานกลไกและวธการทหลากหลายหรอใหขอมลยอนกลบแกผมสวนไดสวนเสย ทงน ตองเปนการสอสารทเคารพใหเกยรตกน

5. หลกของการยดหยน (ensure flexibility) ระบบการวดและการประเมนผลจะตองม

ความยดหยนเพยงพอโดยใหความส าคญกบความตองการของทองถนของนกเรยน ครอบครว และชมชน ในวงกวาง

6. หลกการเนนทผเรยน (focus on the learner) ผเรยนเปนศนยกลางของการจด การศกษา ระบบการวดและประเมนผลทมประสทธผลจะตองสนบสนนการจดการศกษาทกวางขวางซงเนนการพฒนาผเรยนทงดานสนทรยศาสตร ศลปวฒนธรรม อารมณความรสก สงคม สตปญญา รางกายและอาชพ 7. หลกของการตระหนกถงความซบซอน (recognizes complexity) การสอนและการเรยนรเปนภารกจทมความซบซอนซงสามารถน าเสนอออกมาโดยหลกฐานทมความแตกตางหลากหลาย ระบบทมประสทธผลจะใชแหลงขอมลหลายฝายหลายดาน รวมทงขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยการใหความสนใจกบการเกบรวบรวมขอมล การใชและการรายงานผลขอมลอยางมออาชพ 8. หลกของการปกปองผลประโยชนของสวนรวม (Protect the public interest) ระบบ การวดและประเมนผลทมประสทธผลจะตองพยายามปกปองผลประโยชนของสวนรวมโดยสรางความมนใจวาสถานศกษาจดเตรยมผเรยนส าหรบการมชวตทรบผดชอบตอสงคมในระบบประชาธปไตยทมอสระ ระบบ

18

จะตองตระหนกถงบรบททางสงคมของการศกษาและบทบาทของสถานศกษาในการขจดปญหาความยากจน การลดชองวาง การสรางความเทาเทยมทางสงคม โดยการสรางความเขมแขงดานโอกาสทางการศกษา 9. หลกการสรางความมนใจในความเทยงธรรม (Ensure Equity) ระบบจะตองสนบสนนและสงเสรมใหมความเทาเทยมกนของนกเรยนทมาจากพนฐานทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมทแตกตางกน และแสวงหาความมนใจวาทรพยากรไดกระจายไปยงชมชนตาง ๆ เพอใหนกเรยนจากพนทชายขอบและชมชนทมโอกาสนอยกวามโอกาสทจะประสบความส าเรจเพมขน

กลาวโดยสรป หลกในการประเมนคณภาพการจดการศกษาทส าคญไดแก หลกของการเนนทระบบ ความโปรงใส การรกษาสทธสวนบคคล การยดหยน การเนนทผเรยน การปกปองผลประโยชนสวนตว และการสรางความมนในในความเทยงธรรม หลกการเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

มอรสสน (Morrison, 1998 อางถงใน James & Connolly, 2000: 18-19) กลาวถงแนวคดหลกซงใชเปนกรอบในการปรบปรงเปลยนแปลงคณภาพการจดการศกษาไว 6 ประการ ดงน 1. การปรบปรงเปลยนแปลงเชงระบบและโครงสราง ในการปรบปรงเปลยนแปลงในเรองใดเรองหนงนน มกจะกระทบตอระบบ แมจะเปนการเปลยนแปลงเพยงสวนหนงของหนวยงานหรอสถานศกษา แตกจะสงผลกระทบตอสวนอน ๆ ดงนน ผทปรบปรงเปลยนแปลงพงระลกเสมอวา มกจะไมมการปรบปรงในเรองเดยวเดยว ๆ โดด ๆ แตการเปลยนแปลงจะมความเกยวของสมพนธกบสวนอน ๆ ขององคการหรอสถานศกษา ดงนน จงเหนวาการปรบปรงเปลยนแปลงซงเปนเรองทเกยวของสมพนธกนและมความซบซอน 2. การปรบปรงเปลยนแปลงจะมการด าเนนการหลายมต ทงในมตดานทรพยากร เนอหา กระบวนการ การประเมน ภาวะผน า การบรหารจดการ ความร ทศนคต อารมณความรสก ความเชอ คานยมและหลกการ 3. การปรบปรงเปลยนแปลงอาจเกดขนโดยใชเวลายาวนาน เนองจากการเปลยนแปลงในหลายเรองหลายมตอาจตองใชเวลาคอนขางยาวนานและเปนเหตการณทมความเกยวของกบบคลากรหลายกลมหลายฝาย ท าใหเกดผลทตามมามากมาย ดงนน ในการปรบปรงเปลยนแปลงจงควรด าเนนการในหลายดานไมใชการด าเนนการเปนเสนตรงเพยงอยางเดยว จงจ าเปนตองใชเวลาในการด าเนนการยาวนานเพอใหการปรบปรงเปลยนแปลงมประสทธผลและเกดผลทยงยน 4. การปรบปรงเปลยนแปลงอาจมความแตกตางกนในมมมองของผเกยวของกลมตาง ๆ ดงนน จงอาจมการตอบสนองตอการเปลยนแปลงทแตกตางกน เนองจากทกคนทเกยวของกบการปรบปรงเปลยนแปลงอาจมมมมองของตนเอง มประสบการณทงในระดบบคคลและในระดบหนวยงาน ซงมาจากบรบทแวดลอมทแตกตางกน

19

5. การด าเนนการปรบปรงเปลยนแปลงตองใชการลงทนทงในสวนทเปนทรพยากรดานเทคโนโลย ทรพยากรบคคล และกระบวนการบรหารจดการ ดงนน การบรหารทมประสทธภาพจงตองการความคดสรางสรรคและความสามารถของฝายบรหารและผเกยวของในการระบปญหาและการแกไขปญหา 6. กลยทธในการปรบปรงเปลยนแปลงอาจตองเปนกลยทธทค านงถงการใชเวลายาวนาน การมความยดหยน และการปรบตว การด าเนนการปรบปรงตองอาศยการบรณาการความพยายามจากบคลากรทกระดบของสถานศกษาหรอหนวยงาน นอกจากนน บคโก (Bucko, 1994 อางถงใน Lunenburg & Ornstein, 2012: 186) กลาวถงเงอนไขในการปรบปรงเปลยนแปลงวา มเงอนไขส าคญ 4 ประการ คอ 1. การมสวนรวมของผเกยวของ (participant involvement) การบรหารการเปลยนแปลงและการบรหารคณภาพทวทงองคการ (TQM) ตามแนวคดของเอดเวอรด ดบบลว เดมมง (Edward W. Deming) ทใหความส าคญกบการปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง กลาววา การเขามามสวนรวมในการตดสนใจของผเกยวของมผลกระทบโดยตรงตอวถชวตการท างาน และนกวชาการอกจ านวนมากกใหกรณตวอยางชดเจนวาการมความเหนพองของบคลากรจะน าไปสการปรบปรงเปลยนแปลงในสถานศกษา 2. การสนบสนนของผบรหารระดบสง (senior administrator support) ผบรหารระดบเขตพนทอาจจะไมใชผน าในการปรบปรงเปลยนแปลงโดยตรง แตการใหการสนบสนนจะมสวนส าคญตอการด าเนนการปรบปรงใหประสบความส าเรจ 3. การไมเพมภาระงานใหกบคร (no escalation or teacher workload) การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาในสถานศกษา ไมควรเปนการด าเนนการโดยเพมภาระงานใหกบครผสอน ทงนเพราะครมภาระงานมากและมเวลานอกเหนอจากภาระงานไมมาก ดงนน การจดท าแผนการปรบปรงจงเปนแผนทควรจดท าแบบบรณาการเพอใหภาระรบผดชอบของครลดนอยลง 4.การก าหนดผรบผดชอบการปรบปรงเปลยนแปลงทมความกระตอรอรน (change agent’s active involvement) การก าหนดกลมหรอผรบผดชอบการปรบปรงเปลยนแปลงในสถานศกษาอยางชดเจน โดยบคคลกลมนตองมบทบาทในการสนบสนนและด าเนนการเปลยนแปลงอยางตอเนองและใหขอมลสารสนเทศเกยวกบทรพยากรตาง ๆ แกผเกยวของ การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาตองยดหลกการวาเปนการด าเนนการเชงระบบซงม ความเกยวของสมพนธกนในแตละงานหรอองคประกอบ และมการด าเนนการในหลายมต จงอาจตองใชเวลายาวนานและใชทรพยากรดานตาง ๆ มากมาย ดงนน จงควรมกลยทธทยดหยน ปรบตวและมการบรณาการการด าเนนการ ทงนรวมทงการใชหลกการมสวนรวม การสนบสนนจากผบรหารระดบสง ก าหนดผรบผดชอบเพอใหมความตอเนองในการด าเนนการ และการปรบปรงเปลยนแปลงตองไมเพมภาระของครผสอน

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 9.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 9.1 ในแนวการศกษาหนวยท 9 ตอนท 9.1

20

ตอนท 9.2 แนวทางการประเมนและปรบปรงคณภาพการจด การศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง

21

9.2.1 แนวคดส าคญเกยวกบการด าเนนการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 9.2.2 กระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา 9.2.3 กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

แนวคด

1. การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนการด าเนนการทมความเชอมโยงตอเนองกนใน 3 ลกษณะ คอ การประเมนเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา การประเมนเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา การประเมนในฐานะการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ในแตละลกษณะกจะมแนวปฏบตทแตกตางกน และมตใน การด าเนนการม 3 มต คอ มตดานการกดดนกบการสนบสนน มตการประเมนจากหนวยงานภายนอกและภายใน และมตการประเมนและการปรบปรงทมาจากการสงการจากเบองบนและการพฒนาจากผปฏบตงานหรอหนวยงานระดบลางขนขางบน

2. กระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา โดยเนนถงกระบวนการประเมนทใชสถานศกษาเปนฐานวามองคประกอบ 6 ขนตอน คอ การท าความเขาใจกบสงทมงประเมน การวางแผนการประเมน การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การรายงานผล การประเมน และการใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนา

3. กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ไดแก การศกษาผลการประเมนคณภาพการจดการศกษา รวมทงสภาพบรบทตาง ๆ ของสถานศกษา การก าหนดประเดนทจะปรบปรง การสอสารใหผเกยวของไดรบทราบ การจดท าขอตกลงในการปรบปรง การก าหนดแผนและแนวทางการปรบปรง การมระบบการก ากบตดตามประเมน และการปรบปรงพฒนามความตอเนองและยงยน

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 9.2 แลว นกศกษาสามารถ

1. ระบแนวคดส าคญเกยวกบการด าเนนการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 2. วเคราะหและประยกตใชกระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษาในการประเมนใน

สถานศกษาได 3. วเคราะหและประยกตใชกระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาในการประเมนใน

สถานศกษาได

เรองท 9.2.1 แนวคดส าคญเกยวกบการด าเนนการประเมนและปรบปรง คณภาพการจดการศกษา

22

ส าหรบเรองท 9.2.1 แนวคดส าคญเกยวกบการด าเนนการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาน จะกลาวถงแนวคดส าคญเพอจะชวยนกศกษาไดมความเขาใจในภาพกวางทจะเปนประโยชนตอการเขาใจกระบวนการและเปนแนวทางในการด าเนนการตอไป ในทนน าเสนอใน 2 ประเดนดวยกนคอ แนวคดเกยวกบความสมพนธระหวางการประเมนกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา และแนวคดเกยวกบมตของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา แนวคดเกยวกบความสมพนธระหวางการประเมนกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ตามทไดกลาวไวแลววา การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนการด าเนนการทมความเชอมโยงตอเนองกน โฮลลและฮอปกนส (Holly & Hopkins อางถงใน Hopkins, 1987: 27) ไดศกษาและน าเสนอใหเหนถงความเชอมโยงระหวางการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา โดยน าเสนอลกษณะของความเชอมโยงสมพนธกนใน 3 ลกษณะ กลาวคอ 1) การประเมนเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation of school improvement) 2) การประเมนเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation for school improvement) 3) การประเมนในฐานะการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation as school improvement) ในแตละลกษณะกจะมแนวปฏบตทแตกตางกน การศกษาวเคราะหลกษณะทง 3 นจะชวยใหมความเขาใจอยางลกซงเกยวกบบทบาทของ การประเมนตอกระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา และสามารถปฏบตงานไดอยางชดเจนและมประสทธผลมากขน

1) การประเมนเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation of school improvement) เปนรปแบบการวดประเมนผลเกยวกบการบรรลเปาหมายของการด าเนนการปรบปรงคณภาพ

การจดการศกษา ซงมกจะเปนการประเมนผลผลตของการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เชน การประเมนความส าเรจของโครงการสงเสรมการอานของสถานศกษาทเปนโครงการเพอปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ในอดตการประเมนแบบนมกใชแนวทางของไทเลอเรยน (Tylerian tradition) ซงเนน การวดผลผลตทใชวธการเชงปรมาณและตวเลขทางสถต แตในปจจบนมแนวทางการประเมนกระบวนการ และใชวธการเชงคณภาพและการวจยธรรมชาตเพอศกษาผลลพธของกระบวนการ ซงจะมค าถามเกยวกบการด าเนนงาน ดงนน จงเปนการประเมนเกยวกบผลส าเรจและกระบวนการด าเนนการการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ไมเคล ฟลแลน (Fullan อางถงใน Hopkins, 1989: 186) ไดอธบายถงระดบ การด าเนนการวามกลมปจจยทสงผล 4 กลมดวยกน คอ 1) คณลกษณะของนวตกรรมหรอโครงการ 2) กลยทธการน าไปสการปฏบต 3) ปจจยจากองคกรระดบทองถนและปจจยระดบสถานศกษา และ 4) ปจจยภายนอกอน ๆ ทเกยวของกบระบบภายในสถานศกษา ซงผประเมนจะตองคนหาเกยวกบปจจย

23

ทง 4 นเพอจะอธบายถงระดบความส าเรจของการด าเนนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา นอกจากปจจยทง 4 แลวยงมปจจยทเกยวกบบรรยากาศ วฒนธรรม และแบบภาวะผน า

2) การประเมนในฐานะการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation as school Improvement) การประเมนลกษณะนจะเกดขนเมอการประเมนมเปาหมายเพอการปรบปรงสถานศกษาอยาง

ชดเจนและบทบาทของนกประเมนและผใชการประเมนจะเชอมโยงกน กระบวนการประเมนและ การปรบปรงพฒนาถอเปนกระบวนการเดยวกน เชน ครตองท าการประเมนนกเรยนและการเรยนการสอน และปฏบตการวจยในชนเรยนควบคกนไป ดงนน การประเมนกบการวจยซงถอเปนการปรบปรงคณภาพ การจดการศกษาจงเปนกระบวนการทมจดประสงคเดยวกนและตองด าเนนการรวมกน การประเมนในทนจงเปนวธการในการพฒนาซงมฐานะเปนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

3) การประเมนเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา (evaluation for school improvement) การประเมนเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนรปแบบการประเมนทน ามาใชให

สอดคลองกบการประเมนระหวางการด าเนนการ เปนการประเมนทใชเพอวตถประสงคในการน าผล การประเมนมาปรบปรงการปฏบตงาน ลกษณะของการประเมนแบบนมจดมงหมายเบองแรก คอ การสนบสนนเอออ านวยใหเกดการเปลยนแปลง เชน การประเมนหลกสตรของสถานศกษา เปน การประเมนโดยมวตถประสงคเพอการพฒนาหลกสตรและปรบปรงการน าหลกสตรไปปฏบต การประเมนลกษณะนไมใชการเปลยนแปลงกระบวนการโดยตวมนเองเหมอนเชน “การประเมนในฐานะการปรบปรง” และกไมใช “การประเมนเกยวกบการปรบปรง” ทวดผลส าเรจของการด าเนนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา แตเปนการประเมนซงมจดเนนทชดเจนวาเปนการด าเนนการประเมนเพอน ามาใชในการปรบปรงเปลยนแปลง ลกษณะของความสมพนธของการประเมนกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 3 ลกษณะน าเสนอดงภาพท 9.2

การประเมนในฐานะการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

24

ภาพท 9.2 ความสมพนธระหวางการประเมนกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ทมา : ปรบปรงจาก David Hopkins. (1987) Evaluation for school development. Milton Keynes: Open University Press. p.27. กลาวโดยสรป ลกษณะของความสมพนธของการประเมนทง 3 ลกษณะดงกลาวขางตนเปน การน าเสนอมมมองของการประเมนทเกยวของกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา โดยมจดเนนของการด าเนนการทแตกตางกน แนวคดดงกลาวจะชวยใหนกศกษาสามารถท าความเขาใจบทบาทและ ความเชอมโยงระหวางการประเมนและการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาชดเจนขน

แนวคดเกยวกบมตตาง ๆ ของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

มเชล สครทซ (Michel Schratz อางถงใน Macbeath, 1999: 2-3) น าเสนอภาพ “สามมตของการประเมนกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา” ประกอบดวย 1) มตการประเมนภายในและ การประเมนภายนอก 2) มตของการปรบปรงพฒนา โดยม 2 ดาน คอ การสนบสนนและการกดดน และ 3) มตการประเมนและการปรบปรงจากบนลงลางและจากลางขนบน แสดงดงภาพท 9.3

การประเมนภายนอก การประเมนภายใน การสนบสนน

การกดดน จากลางขนบน

จากบนลงลาง

25

ภาพท 9.3 มตตาง ๆ ของการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ทมา : ปรบปรงจาก John Macbeath. (1999). Schools must speak for themselves: The case for school self-evaluation. New Fetter Lane, London: Routledge. p.2

จากภาพท 9.3 ชใหเหนวา มตของการประเมนม 2 ดาน คอ การประเมนภายในและการประเมนภายนอกทแสดงใหเหนถงความเชอมโยงอยางตอเนองของการประเมนตนเองกบการประเมนจากหนวยงานภายนอก สถานศกษาบางแหงใหความส าคญกบการประเมนภายนอกอยางมากโดยการก ากบตดตามคณภาพมาตรฐานขนอยกบการตรวจสอบจากภายนอกเพยงอยางเดยว ในขณะทสถานศกษาบางแหงไมใหความส าคญกบหนวยงานภายนอก โดยเหนวาการประเมนคณภาพการศกษาเปนเรองของสถานศกษาเองทงหมด และในบางแหงจดการอยางสมดลระหวางการประเมนตนเองกบการประเมนจากหนวยงานภายนอก อยางไรกตาม ระดบการใหความส าคญของการประเมนทง 2 ลกษณะนกขนอยกบบรบทหรอแนวทางการจดการศกษาแตละประเทศหรอขนอยกบความตองการของสถานศกษาแตละแหง ส าหรบมตการปรบปรงพฒนาม 2 ดาน คอ 1) ดานการกดดนกบการสนบสนนในการปรบปรง ซงกลาวไดวาเปนมตทมความเปนนามธรรม ทงน เนองจากการกดดนและการสนบสนนอาจเปนเรองของความรสกและการรบรของบคคลแตละคนซงผทสามารถเขาใจไดดทสด คอ ผทมประสบการณโดยตรงและเชนเดยวกน หากมตนมความสมดล คนกจะปฏบตงานไดอยางมประสทธผลสงสดเนองจากเปนความ พงพอใจภายในของตนและในขณะเดยวกนกไดรบการยอมรบและรางวลจากภายนอก และ 2) ดานการ สงการจากเบองบนและการปรบปรงทมาจากผปฏบตงานหรอหนวยงานระดบลางนน เปนมตทมความส าคญตอการเปลยนแปลง การสงการจากเบองบนอาจมาจากกฎระเบยบ ค าสง ในขณะทการปรบปรงจาก เบองลางอาจมาจาก คร นกเรยน ผปกครองทปฏบตงานในแตละวนและเหนประเดนในการปรบปรงพฒนา นกวชาการสวนใหญเหนวาการยดถอลกษณะดานใดดานหนงไมใชสงทดทสด แตสงทดทสด คอ ดานหนงมองวาการพฒนาจากลางขนบนเปนสวนทสนบสนนการพฒนาและบนลงลางจะเปนตวยนยนหรอรบรองทด แนวคดนเปนประโยชนมากส าหรบการเปนกรอบในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา และเปนทยอมรบกนมากวาการผสมผสานมตทง 3 นจะชวยใหการปฏบตงานเปนไปดวยด ความสามารถในการผสมผสานมตทง 3 นได จะเปนตวชวดส าคญวาสถานศกษาจะพฒนารงเรองหรอจะ ซบเซาและเสอมถอย ทศทางการเปลยนแปลงโดยทวไปมกจะมลกษณะตอเนองกนของความกดดนส การสนบสนนจากขางลางสเบองบนและจากการประเมนภายในสการประเมนภายนอก การผสมผสานทดทสดจะมลกษณะอยางไรนน ยอมแตกตางกนในแตละพนทหรอสถานศกษาแตละแหง ทงน ขนอยกบประวตความเปนมา บรบทและวฒนธรรมและสขภาพองคการของแตละสถานศกษา

เรองท 9.2.2 กระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา

26

การน าเสนอกระบวนการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาในเรองท 9.2.2 น น าเสนอการประเมนคณภาพการจดการศกษาเนนทการด าเนนการของสถานศกษาเปนส าคญ

กระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา นโว (Nevo, 1995: 63) กลาวถงกระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษา โดยเนนถงกระบวนการประเมนทใชสถานศกษาเปนฐานวามองคประกอบ 6 ขนตอน คอ 1) การท าความเขาใจกบสงทมงประเมน 2) การวางแผนการประเมน 3) การเกบรวบรวมขอมล 4) การวเคราะหขอมล 5) การรายงานผลการประเมน และ 6) การใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนา รายละเอยดของแตละขนตอน มดงน 1. การท าความเขาใจกบสงทมงประเมน ผประเมนทวไปมกคดวาขนตอนแรก ๆ ของการประเมนคอ การพฒนาเครองมอและเกบรวบรวมขอมล ซงแทจรงแลวสงแรกและส าคญทสดในการประเมนคณภาพการจดการศกษา คอ การท าความเขาใจปญหาการประเมนหรอสงทมงประเมน ในการท าความเขาใจปญหาการประเมนจ าเปนจะตองท าความเขาใจในประเดนตอไปน คอ 1) วตถประสงคของการประเมนคออะไร 2) ใครเปนผมสวนไดสวนเสยของการประเมน 3) หนาทของการประเมนทคาดหวงคออะไร 4) ควรจะเกบรวบรวมขอมลประเภทใดบาง และ 5) เกณฑอะไรทควรน ามาใชเพอพจารณาความมคณภาพของสงทมงประเมน 2. การวางแผนการประเมน โดยทวไป การวางแผนการประเมนจะประกอบดวยกจกรรม 5 กจกรรมดวยกนคอ 1) การแปลค าถามการประเมนไปสนยามปฏบตการ 2) การเลอกเครองมอวดและกระบวนการเกบรวบรวมขอมล 3) การสมกลมตวอยาง 4) การเลอกกระบวนการวเคราะหขอมล และ 5) การก าหนดเวลาในการปฏบตการประเมน 3. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลถอเปนสวนทมความส าคญมากในกจกรรม การประเมน การประเมนจะเกดขนไมไดหากไมมการเกบรวบรวมขอมล เพราะขอมลทงหลายเมอผาน การประเมนจะกลายเปนสารสนเทศทเปนประโยชนตอการปรบปรงพฒนา อยางไรกตาม การเกบรวมรวมขอมลในการประเมนคณภาพการจดการศกษานน มขอพงระมดระวง 2 ขอ คอ 1) การเกบรวมรวมขอมลโดยผประเมนทขาดทกษะอาจท าใหไดขอมลทไมเหมาะสม ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองฝกฝนผประเมนใหมเทคนคทจ าเปนทงเทคนคในการเกบขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพ และ 2) กลมตวอยางทดตองมอตราการตอบกลบแบบสอบถามทดดวย นนคอ แมจะเลอกผปกครองทเปนตวแทนของผปกครองทวไปแลวกตาม แตอตราการตอบค าถามกลบมาเพยงแครอยละ 20 กอาจไมถอวาเปนตวแทนทดได ดงนน ในประเดนนผประเมนอาจตองใชเทคนคทหลากหลายทจะไดการตอบกลบทมอตราการตอบกลบสงขนหรอวธการทใหไดขอมลทถกตอง ครอบคลมและเชอถอได ซงผประเมนจ าเปนตองฝกอบรมและเรยนรเทคนคตาง ๆ เพมมากขน ส าหรบเทคนคทสามารถน ามาใชในการเกบรวบรวมขอมลเพอการประเมนซงมหลากหลายวธ น าเสนอดงตามตารางท 9.1

27

ตารางท 9.1 เทคนคการเกบรวบรวมขอมล จดแขง จดออน และการใชประโยชน

เทคนค/เครองมอ จดแขง จดออน การใชประโยชน บนทกภาคสนาม ใชงาย/ มความตอเนอง/

มความเฉพาะเจาะจง มความเปนอตนย/จ าเปนตองไดรบการฝกฝน

- ในประเดนทเฉพาะเจาะจง - กรณศกษา

เทปบนทกเสยง ปรบใชงาย/แมนตรง/ใหขอมลไดมาก

การถอดเทปยงยาก/ ใชเวลามาก/มกมอปสรรค

- เกบหลกฐานทมรายละเอยด -การวนจฉย

บนทกประจ าวนของนกเรยน

ไดมมมองจากนกเรยน มความเปนอตนย - ใชในการวนจฉย - ใชตรวจสอบขอมลแบบ สามเสา

การสมภาษณและ ใชสมภาษณคร-นกเรยน ใชเวลามาก - ใชเมอตองการขอมล

28

การอภปราย เฉพาะเจาะจงในเชงลก แบบสอบถาม มความเฉพาะเจาะจงสง/

งายตอการบรหาร/เปรยบเทยบไดงาย

ใชเวลาในการวเคราะห/ ผตอบอาจไมตอบตามความเปนจรง

- ใหขอมลยอนกลบทเฉพาะเจาะจง

สงคมมต งายตอการบรหารจดการ/ใหแนวทางการปฏบตได

อาจคกคามนกเรยนทถกโดดเดยว

- การวเคราะหความสมพนธทางสงคม

การใชหลกฐาน/เอกสาร

ใหภาพทชดเจน ไดรบขอมลยาก/ใชเวลานาน

- ใชเพอการใหขอมลและบรบท

สไลด/เทป/รปภาพ ใหภาพทชดเจน/ชวยใหขอมลสนบสนนการอภปราย

ไดรบขอมลยาก/ขอมล ผวเผน

- ใชเพอแสดงเหตการณส าคญๆ

กรณศกษา แมนตรง/การเปนตวแทน ใชเวลามาก - ใชเพอท าความเขาใจภาพรวมในประเดนทศกษา

ทมา : ปรบปรงจาก David Hopkins. (1987). Evaluation for development. Milton Keynes: Open University Press. p.51

4. การวเคราะหขอมล ขอมลทดจะตองไดรบการวเคราะหทเหมาะสม การวเคราะหขอมลม มมมองทส าคญ 2 ดาน คอ 1) ดานเทคนคการวเคราะห ซงกลาวถงกระบวนการวเคราะหขอมลทม 2 ลกษณะ คอ ขอมลเชงปรมาณใชการวเคราะหเชงสถต และการจดท ารหสในการวเคราะหเชงคณภาพ ซงการวเคราะหแบบใดกขนอยกบลกษณะของขอมลและวตถประสงคของการประเมน 2) ดานการตความขอมล ซงมความเปนอตนยโดยธรรมชาตและมความสมพนธกบทางเลอกในการวเคราะหขอมล การตความขอมลวามความสอดคลองหรอไมสอดคลองกนระหวางการวเคราะหขอมลแบบตาง ๆ และการท า ความเขาใจความหมายของขอมลนน ๆ มมมองดานนจงไมไดขนอยแตเพยงการท าความเขาใจในกระบวนการวเคราะหขอมลเทานน แตยงขนอยกบความคนเคย (familiarity) กบขอมลและบรบทใน การเกบรวบรวมขอมลดวย ดงนน การบรณาการสองมมมองนจะน าไปสความเขาใจในขอมลอยางกระจางชดและจะไดขอคนพบทเปนประโยชนตอการประเมน

5. การรายงานผลการประเมน ผลหรอขอคนพบจากการประเมนจะมความส าคญหากเปน ค าตอบทสามารถตอบค าถามการประเมนทตงไวตงแตเรมตนการประเมนหรอเกดขนระหวางการประเมน ซงถอเปนขอคนพบหลกส าคญทตองมการรายงานไวอยางครบถวน อยางไรกตาม ในการประเมนอาจม ขอคนพบบางประการทอาจเกดขนอยางไมตงใจในระหวางการประเมนหรอเปนผลกระทบทเหนได ซงเปนขอคนพบทนาสนใจและเปนประโยชน ผประเมนไมควรละทง แตควรน าเสนอโดยแยกออกจากขอคนพบหลกอยางชดเจนแตกถอวาเปนสวนหนงของการประเมน และในการน าเสนอรายงานควรใชภาษาทเขาใจไดงาย หลกเลยงการน าเสนอทซบซอนเกยวกบระเบยบวธการวจยทไมจ าเปนและเขาใจยาก รายงานควรเนนท

29

ขอคนพบและขอเสนอแนะมากกวาการบรรยายรายละเอยดเกยวกบวธการวจยยาว ๆ นอกจากนน การรายงานไมควรใชเฉพาะเอกสารรายงานตามแบบฟอรม แตควรมการน าเสนอดวยวาจาและหรอรายงานอยางไมเปนทางการซงจะเปนวธการทเปนประโยชนในการรายงานผลการประเมนใหกบกลมผเกยวของในบรบทของสถานศกษาใหเขาใจผลการประเมนไดชดเจน

6. การใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนา เมอมการประเมนผลการพฒนาคณภาพการจด การศกษาขนมาแลว ผประเมนจ าเปนตองใหขอแนะน าในการพฒนาในสวนทายของรายงานและทส าคญขอเสนอนนจ าเปนตองเปนขอเสนอทไดมาจากผลการประเมน หรอมสวนทเกยวของกบผลการประเมน อยางไรกตาม สงทตองตระหนก คอ จะไมมใครทรวธการแกปญหาทกอยางในสถานศกษาได ดงนน แม ผประเมนจะเสนอขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนากตาม แตกไมถงกบเปนขอผกมดวาทกคนทเกยวของจะตองปฏบตตามขอเสนอนนทงหมด ผบรหารและผเกยวของจะเปนบคคลทมความส าคญทจะพจารณาวาขอเสนอแนะใดบางทสามารถน ามาปรบปรงพฒนา และใหใครเปนผ เนนการ หรอใครเปนเปาหมายของ การปรบปรงพฒนา จากกระบวนการประเมนคณภาพการจดการศกษาดงกลาว จะเหนไดวา กระบวนการในขนสดทายคอ การใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนา ซงผบรหารสถานศกษาหรอผทเกยวของทงหลายตองน าผลการประเมนและขอเสนอแนะทงหลายดงกลาวไปด าเนนการ และเขาสกระบวนการปรบปรงคณภาพการศกษาตอไป

เรองท 9.2.3 กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

หลงจากทสถานศกษาหรอหนวยงานทางการศกษามการประเมนคณภาพการจดการศกษาแลว กระบวนการส าคญทท าใหการประเมนมคณคาตอการจดการศกษา คอ การทสถานศกษาหรอหนวยงานน าผลการประเมนคณภาพการจดการศกษามาใชเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาซงเปน การด าเนนการปรบปรงแกไขสงทเปนจดออน จดบกพรองและยงไมมคณภาพมาตรฐานตามทคาดหวงใหมการพฒนาใหมความสมบรณและมคณภาพเพมมากขน กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา มขนตอนการด าเนนการ น าเสนอดงภาพท 9.4

30

ภาพท 9.4 กระบวนการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา รายละเอยดในแตละขนตอน น าเสนอดงตอไปน

1. การศกษาผลการประเมนคณภาพการจดการศกษาและสภาพบรบทตาง ๆ ทเปลยนแปลง การทสถานศกษาจะปรบปรงตนเอง และกาวเดนไปขางหนา จ าเปนอยางยงทจะตองรวาในปจจบน สถานศกษาอยทไหน มจดออนและจดแขงอยางไร ซงประเดนดงกลาวน สถานศกษาสามารถศกษาไดจากผลการประเมน ทงในสวนทเปนการประเมนจากภายนอกและการประเมนภายในหรอการประเมนตนเองของสถานศกษา ผลการประเมนเหลานจะชวยระบถงสภาพอนแทจรงของสถานศกษา และสามารถระบความจ าเปนของการปรบปรงการด าเนนการวาควรด าเนนการปรบปรงพฒนาในประเดนใดกอนหลง อ ารง จนทวานช (2547: 39) ไดศกษาแนวทางการบรหารและการพฒนาคณภาพสถานศกษา : โรงเรยนคณภาพและก าหนดไววาในการพฒนาคณภาพสถานศกษาใหเปน “โรงเรยนคณภาพ” นน สถานศกษาตองมการตรวจสอบสถานภาพตนเองซงกคอการประเมนตนเอง โดยผลการประเมนจะระบไดวาสถานศกษาอย

1. การศกษาผลการประเมนและสภาพบรบทตาง ๆ ทเปลยนแปลง

2. การสอสารใหผเกยวของไดเหนความจ าเปนในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

3. การจดท าขอตกลงในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

4. การก าหนดแผน/ยทธศาสตรหรอแนวทางการปรบปรงคณภาพ การจดการศกษา

5. การด าเนนการปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการศกษา

6. การก ากบตดตามและประเมนผลการปรบปรง

7. การสรางความยงยนในการปรบปรงพฒนา

31

ในสถานภาพใด และหากจะปรบปรงพฒนาจะเนนการพฒนาองคประกอบใดกอนและหลง หรออาจตองด าเนนการพรอมกนไปทกองคประกอบตามความพรอมและสมรรถนะของตนเอง ซงรายงานการประเมนจะมขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนาทสถานศกษาควรตองมการวเคราะหความเปนไปไดในการน าไปปฏบต นอกจากการศกษาผลการประเมนแลว สงทจะชวยในการก าหนดทศทางการประเมนทส าคญคอ สภาพแวดลอมหรอบรบทภายนอกท เปลยนแปลงไป เชน การปรบมาตรฐานวชาชพคร หรอ การปรบเปลยนหลกสตรการศกษาขนพนฐาน เปนตน บรบททเปลยนแปลงเหลานสถานศกษาควรใหความส าคญและศกษาใหเขาใจประเดนอยางถองแทเพอน ามาใชในการปรบปรงเปลยนแปลงการจดการศกษาของสถานศกษาตอไป

2. การสอสารใหผเกยวของไดเหนความจ าเปนในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ในการศกษาผลการประเมนคณภาพการจดการศกษานนเปนทยอมรบกนวา หากการประเมนนนไมใชการประเมนดวยเหตผลทางการเมอง แตเปนการประเมนทจรงจงเพอน ามาใช เปนประโยชนตอสถานศกษา ตอครเพอน ามาใชในการพฒนาคณภาพการจดการศกษา ผลการประเมนกจะเปนทยอมรบในการน ามาใชประโยชน ซงจะชวยใหผบรหารสามารถจะน าผลการประเมนมาใชเพอสอสารใหบคลากรฝายตาง ๆ ไดรบทราบวา เปนความจ าเปนอยางยงทจะตองปรบปรงและเปลยนแปลงการจดการศกษา การสอสารใหผเกยวของทราบและเหนดวยในการปรบปรงเปลยนแปลงจะชวยใหการเปลยนแปลงสามารถด าเนนการได โดยการสนบสนนและเขามามสวนรวม ทงน ในการสอสาร อาจเปนการสอสารทม ความแตกตางกนทงในรายละเอยดและวธการ ขนอยกบกลมลกษณะของกลมทแตกตางกน (Wedell, 2009: 26) เชน การสอสารกบคร ผปกครอง และชมชน อาจมสาระเนอหาและวธการทแตกตางกน อยางไรกตาม หากครหรอผเกยวของทงหลายรบรวาการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เปนหนาทซงเปนภาระและถกบงคบใหด าเนนการโดยไมไดเหนดวยอยางแทจรง กจะเปนอปสรรคทส าคญ ดงนน แนวทางในการสอสาร ควรจดใหมการสอสารแลกเปลยนพดคยในบรรยากาศทเปนกนเอง ลดบรรยากาศทเปนทางการ ใหกลมบคคลตาง ๆ รสกผอนคลายและมความมนใจวาการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนสงทเปนประโยชนตอตนเองและการพฒนาคณภาพการศกษาโดยรวม (Macbeath, 1999: 108)

3. การจดท าขอตกลงในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา หลงจากทผเกยวของตระหนกถงความจ าเปนในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาแลว ผบรหารควรจดท าขอตกลงเบองตน เปนการสรางแรงจงใจใหบคลากรเหนคณคาและแนวทางใน การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาซงจะชวยเปนขอผกมดใหบคลากรเกดความมงมนในการเปลยนแปลงพฒนาในทศทางทรวมกนก าหนด

4. การก าหนดแผน/ยทธศาสตรหรอแนวทางการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษานน สถานศกษาอาจด าเนนการไดในหลายลกษณะ โดยหากเปนการปรบเปลยนในภาพรวมของสถานศกษา สถานศกษาอาจจดท าเปนแผนพฒนาหรอก าหนดยทธศาสตรการพฒนา เพอใหเกดผลตอการพฒนาโดยภาพรวมของสถานศกษาทงหมด แตในบางกรณ การปรบปรงพฒนาอาจด าเนนการเฉพาะในบางสวน หรอในบางประเดน ดงนน สถานศกษาอาจก าหนดเปน

32

แนวทางการพฒนาเฉพาะเรองเพอใหเปนกรอบการปฏบตทชดเจน ในทนจะน าเสนอแผน/ยทธศาสตรหรอแนวทางการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาทมความส าคญตอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาโดยตรง ไดแก การพฒนาบคลากร การจดทรพยากร เทคโนโลย และงบประมาณ กระบวนการจด การเรยนร การเพมประสทธภาพการบรหารจดการ และการปรบปรงสภาพแวดลอมของสถานศกษา อ ารง จนทวานช (2547) กลาวถงการจดท าแผนหรอยทธศาสตรในการปรบปรงพฒนาในประเดนขางตน โดยสรปมสาระดงน 4.1 การพฒนาบคลากร ซงครอบคลมการพฒนาคร ผบรหารและบคลากรทางการศกษา ใหมความร ความสามารถตามมาตรฐานวชาชพ มขวญก าลงใจในการปฏบตงาน มจ านวนเพยงพอเหมาะกบภารกจของสถานศกษา 4.2 การจดทรพยากร เทคโนโลย และงบประมาณ เพอปรบปรงลกษณะทางกายภาพของสถานศกษาใหไดมาตรฐาน พฒนาสาระของหลกสตรใหเหมาะสมกบสภาพผเรยนและสอดคลองกบสภาพสงคม เศรษฐกจ ภมปญญาทองถน จดสอ อปกรณและเทคโนโลยททนสมย จดแหลงเรยนรในสถานศกษาใหหลากหลาย และจดงบประมาณดวยระบบงบประมาณมงเนนผลงาน และใหความส าคญกบการพฒนาผเรยนเปนหลก 4.3 การจดกระบวนการเรยนร เพอเสรมสรางศกยภาพของสถานศกษาใหสามารถจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ และจดบรรยากาศการเรยนรทเออตอการพฒนาคณภาพผเรยนไดตามธรรมชาตและเตมศกยภาพ 4.4 การประกนคณภาพการศกษา เพอใหสถานศกษามระบบการประกนคณภาพการศกษา โดยเนนใหมระบบประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของการบรหารสถานศกษาเพอน าไปส การพฒนาคณภาพการศกษาและรองรบการประกนคณภาพภายนอก 4.5 การเพมประสทธภาพการบรหารจดการ เพอใหการบรหารสถานศกษามประสทธภาพมากขน สามารถระดมทรพยากรในชมชนทงทรพยากรทเปนภมปญญาทองถน และทรพยากรอนมาใชใหเกดประโยชนสงสดในการจดการศกษา และสงเสรมการมสวนรวมของชมชนในทกรปแบบ 4.6 การปรบปรงสภาพแวดลอมของสถานศกษา เพอสงเสรมใหสภาพแวดลอมบรเวณรอบสถานศกษามบรรยากาศและสงแวดลอมทเอออ านวยตอการจดการศกษาทมคณภาพ ทงดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ประเพณทองถน ความรวมมอของชมชน การปลอดจากมลภาวะและแหลงอบายมข และมแหลงเรยนรในชมชนหลากหลาย 5. การด าเนนการปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการศกษา เมอก าหนดแผนและแนวทางในการด าเนนการเพอการปรบปรงพฒนาทชดเจนแลว ขน การด าเนนการกเปนขนหนงทมความส าคญ การด าเนนการในขนนเปนขนทจะน าแผนหรอแนวทางใน การปรบปรงคณภาพการศกษาทไดก าหนดไวมาใชเพอใหเกดการปฏบตอยางแทจรง แนวทางทจะด าเนนการอาจประกอบดวย 1) การประชาสมพนธแผนหรอแนวทางการด าเนนการใหผบรหาร คร บคลากรทางการศกษา นกเรยน คณะกรรมการสถานศกษา และผมสวนไดสวนเสยทงหลายไดรบทราบภารกจ ปรบ

33

แนวคดและกระบวนทศนเพอเพมความเขาใจอกครง 2) ก าหนดโครงสรางและผรบผดชอบในการด าเนนการ เปนการระดมสรรพก าลง และสรางส านกความเปนเจาของใหทกฝายไดเขามามสวนรวมในการปรบปรงเปลยนแปลงสถานศกษาตามแผนหรอแนวทางทก าหนดไว 3) จดท าปฏทนการด าเนนการเพอก าหนดระยะเวลาในการปฏบตกจกรรมเพอการปรบปรงเปลยนแปลงอยางชดเจน และ 4) จดสรรงบประมาณและสอ วสดอปกรณในการสนบสนนการด าเนนการทจดเตรยมไวตามแผน 6. การก ากบตดตามและประเมนผลการปรบปรง ขณะทสถานศกษาด าเนนการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาแลว ขนตอนทจะชวยสนบสนนใหการด าเนนการบรรลผลส าเรจ คอ การก ากบตดตามและประเมนผลการปรบปรง อเวอราดและมอรส (Everard & Morris อางถงใน James & Connolly, 2000: 24) กลาวถง การก ากบตดตามและการประเมนวามความส าคญเนองจากในการด าเนนการอาจมแนวโนมทจะเสอมถอยหรอหยดชะงกได การก ากบตดตามและประเมนจะตรวจสอบวามสงท เปลยนแปลงเกดขนในสถานศกษาและชวยใหสถานศกษามการเปลยนแปลงหรอไม นอกจากนน ยงชวยพจารณาชองวางระหวางความมงหวงและผลลพธทไดจากการเปลยนแปลงนน ดงนน การก ากบตดตามจงชวยใหทราบปญหาและสามารถแกไขปญหาทเกดขนระหวางการด าเนนการไดทนทวงทและการประเมนผลจะท าใหทราบผลของการปรบปรงพฒนาเพอการก าหนดเปาหมายและแนวทางในการปรบปรงพฒนาตอไป

7. การสรางความยงยนในการปรบปรงพฒนา ขนตอนนถอเปนขนตอนทายในการปรบปรงพฒนาทสถานศกษาจะสามารถท าให

การเปลยนแปลงทเกดขนมความยงยนและตอเนอง ฟลแลน (Fullan อางถงใน James & Connolly, 2000: 24) กลาวถงการปรบปรงเปลยนแปลงทเกดความตอเนองวาการปรบปรงเปลยนแปลงนนจะตอง 1) ฝงอยในโครงสรางขององคการ 2) บคลากรจ านวนมากในทกระดบมความรความเขาใจและมทกษะในการเปลยนแปลงนนและยอมรบการปรบปรงเปลยนแปลง และ 3) ตองมทรพยากรทใชเพอการสนบสนนดแลอยางตอเนองเพอชวยใหเกดการพฒนาใหมตอๆ ไป นอกจากนน ในสวนของการด าเนนการของสถานศกษาหลงจากมการประเมน ทบทวนสรปจดส าเรจ จดทตองปรบปรง แกไขรวมกบบคลากรและผเกยวของแลวตองมการสรปชนชมผลงานทไดปรบปรง น าประสบการณผลงานสการแลกเปลยนเรยนรกบโรงเรยนอน ๆ หรอหนวยงานอน ๆ เพอแสวงหาแนวทางในการพฒนาตอไป สงเหลานจะชวยใหเกด การพฒนาอยางตอเนองและมความยงยนเกดขน กระบวนการในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนกระบวนการส าคญตอการพฒนาคณภาพการศกษา ขนตอนในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เรมตนจากการศกษาผลการประเมนคณภาพการจดการศกษารวมทงสภาพบรบทตาง ๆ ของสถานศกษา เพอก าหนดประเดนทจะปรบปรง โดยควรตองสอสารใหผเกยวของไดรบทราบ จดท าขอตกลงในการปรบปรง ก าหนดแผนและแนวทางการปรบปรง ด าเนนการพรอมมระบบการก ากบตดตามประเมน เพอใหการปรบปรงพฒนามความตอเนองและยงยน

34

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 9.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 9.2

ในแนวการศกษาหนวยท 9 ตอนท 9.2

ตอนท 9.3 บทบาทของผบรหารในการประเมนและปรบปรง คณภาพการจดการศกษา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

35

หวเรอง เรองท 9.3.1 บทบาทของผบรหารในการประเมนคณภาพการจดการศกษา เรองท 9.3.2 บทบาทของผบรหารในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เรองท 9.3.3 ปจจยความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา

แนวคด 1. ผบรหารสถานศกษามบทบาทในการประเมนคณภาพการจดการศกษา คอ การสราง

ความตระหนกถงคณคาของการประเมน การวางแผนการประเมนคณภาพการจดการศกษา การสนบสนนสงเสรมใหการประเมนคณภาพการจดการศกษามความตอเนอง การสรางวฒนธรรมการประเมน และการสงเสรมการน าผลการประเมนมาใชในการปรบปรงคณภาพการศกษา

2. ผบรหารสถานศกษามบทบาทในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา คอ การปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอการเรยนร การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ การก าหนดวสยทศนใหชดเจน การน าอยางเดดเดยวและมความยดหยน การสนบสนนใหบคลากรมความคดสรางสรรค การใชขอมลและหลกฐาน การมความรวมมอและท างานรวมกนเปนทม และการแสวงหาแหลงสนบสนนและอทธพลจากภายนอก

3. ปจจยความส าเรจในการประเมนคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวย ปจจยดานบคลากร เชน การทบคลากรใหความส าคญกบการประเมนคณภาพการจดการศกษา และการม สวนรวมของบคลากรและผเกยวของ ปจจยดานองคการและกระบวนการด าเนนงาน เชน การก าหนดใหมโครงสรางและระบบการประเมน การมบรรยากาศทดและมวฒนธรรม การประเมน ปจจยจากภายนอก คอ การไดรบการสนบสนนสงเสรมจากหนวยงานภายนอก

4. ปจจยความส าเรจในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวย ปจจยดานบคลากร เชน การมบคลากรทมความรความสามารถเพยงพอ และการท างานเปนทมของบคลากร ปจจยดานทรพยากร เชน การมทรพยากรทพอเพยง การจดสภาพแวดลอมภายทเออตอ การเรยนร ปจจยดานกระบวนการ เชน การบรหารจดการทดและมประสทธผล การสราง วฒนธรรมคณภาพ การใหความสนใจกบการสอนและการเรยนร และปจจยภายนอก เชน หนวยงานในระดบรฐหรอหนวยงานในพนทหรอทองถนใหการสนบสนน การมสวนรวมของผปกครองและชมชน

วตถประสงค เมอนกศกษาตอนท 9.3 แลว นกศกษาสามารถ

36

1. ระบบทบาทของผบรหารในการประเมนคณภาพการจดการศกษาได 2. ระบบทบาทของผบรหารในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาได 3. วเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจในการการประเมนและปรบปรงคณภาพการจด

การศกษาได

37

เรองท 9.3.1 บทบาทของผบรหารในการประเมนคณภาพการจด การศกษา

การประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษาจะประสบความส าเรจไดเปนอยางด นน ผบรหารจะเปนผทมบทบาทส าคญในการด าเนนการและสนบสนนใหมการด าเนนการในหนวยงานหรอสถานศกษา ในเรองท 9.3.1 จะกลาวถงบทบาทของผบรหารโดยเนนทบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการประเมนคณภาพการจดการศกษา มสาระส าคญ ดงตอไปน

1. บทบาทในการสรางความตระหนกถงคณคาของการประเมนคณภาพการจดการศกษา แมวาจะเปนทยอมรบกนแลววา การประเมนเปนสงทเปนประโยชน และมคณคาตอการจดการศกษาเนองจากการประเมนเปนกระบวนการทมมตของการปรบปรงพฒนา ซงเปนประโยชนตอ การพฒนาคณภาพการศกษา โดยสงผลตอสถานศกษา บคลากรทางการศกษา และผมสวนไดสวนเสยอน ๆ อยางไรกตาม ดวยภารกจของครและบคลากรทางการศกษามมากมาย จงมแนวโนมทบคลากรดงกลาวอาจไมตระหนกถงความส าคญของการประเมนคณภาพการจดการศกษาเทาทควร ผบรหารจงตองมบทบาททจะสรางความตระหนกถงคณคาของการประเมน ดวยวธการตาง ๆ เชน การจดฝกอบรม สมมนา หรอจดใหมการพดคยแลกเปลยนเรยนร (dialogue) เพอใหบคลากรมมมมองในดานทเหนคณคาและคณประโยชนตอการประเมนคณภาพการจดการศกษา 2. บทบาทในการวางแผนการประเมนคณภาพการจดการศกษา ดวยการทการประเมนเปนกระบวนการ มขนตอนการด าเนนการทชดเจน ตลอดจนตองใชเทคนควธการด าเนนการทหลากหลายเพอตอบค าถามการประเมนไดถกตอง ครอบคลมและเปนประโยชน ดงนน การจะด าเนนการใหมประสทธภาพ ผบรหารจงตองวางแผนการประเมน โดยก าหนดขอบเขต วตถประสงคการประเมน ก าหนดตวชวดในการประเมน เลอกเทคนควธการประเมนและเครองมอ การประเมนใหเหมาะสมพรอมก าหนดระยะเวลาด าเนนการอยางชดเจน 3. บทบาทในการสนบสนนสงเสรมใหการประเมนคณภาพการจดการศกษาเปนภารกจทตอเนอง และเปนสวนหนงการบรหารสถานศกษา การประเมนคณภาพการจดการศกษาไมเพยงแตเปนการพจารณาตดสนคณคาของสงทมงประเมนเทานน แตการประเมนจ าเปนตองไดขอมลสารสนเทศมาใชเพอการเปลยนแปลงปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ทงในสวนทเปนหลกสตร การจดการเรยนการสอน รวมทงแผนงานและกจกรรมตาง ๆ ซงเปนภารกจประจ าทสถานศกษาตองด าเนนการอย ดงนน หากสถานศกษาตองการใหเกดการปรบปรงพฒนาอยางตอเนองและมความยงยน ผบรหารตองมบทบาทในการจดใหภารกจการประเมนคณภาพ การจดการศกษาเปนกจกรรมทด าเนนการเปนประจ า มความตอเนองเชนกน

38

4. บทบาทในการสรางวฒนธรรมการประเมน วฒนธรรมองคการ คอ แบบแผน แบบปฏบตทบคลากรยดถอปฏบตตามคานยม ความคดและความเชอของบคคลในองคการ ซงมการสบทอดจากบคคลรนเกาไปสคนรนใหม ๆ ในองคการ ส าหรบวฒนธรรมการประเมนเปนวฒนธรรมองคการลกษณะหนงซงเนนแบบปฏบตของบคลากรในองคการทใหความส าคญกบการคนหาขอมลสารสนเทศเกยวกบการปฏบตงานอยางรอบคอบ เพอจะน ามาใชในปรบปรงการบรหารจดการใหดขน ลกษณะของวฒนธรรมการประเมนท ผบรหารควรมบทบาทในการสงเสรมใหเกดขน คอ การจดใหมระบบในการประเมนในองคการใหครอบคลมและฝกฝนใหบคลากรมความสามารถในการประเมน การเชอมโยงการประเมนกบการบรหารจดการอยางชดเจนทงในดานการจดสรรงบประมาณ การตรวจตดตาม การวางแผน และการก ากบตดตาม การใชการประเมนในการตดสนใจและการท าหนาทในการประเมนอยางมออาชพ (Carter, 2012) นอกจากนน ผบรหารยงควรมบทบาทในการสนบสนนใหบคลากรมการสะทอนหรอการตรวจสอบตนเองอยเสมอ การเรยนรหรอการปฏบตงานโดยใชขอมลหลกฐานเปนฐาน และการสนบสนนใหมการทดลองและการเปลยนแปลงในการปฏบตงาน 5. บทบาทในการใชและสงเสรมการน าผลการประเมนมาใชในการปรบปรงคณภาพการศกษา ผลการประเมนเปนขอมลสารสนเทศของการจดการศกษา ขอมลสารสนเทศเหลานจะมสวนส าคญในการตดสนใจด าเนนการในการปรบปรงคณภาพการศกษา ผบรหารสถานศกษาจงเปนผทมบทบาททงในสวนของการน าผลการประเมนมาใชในการตดสนใจในการวางแผนปรบปรงคณภาพการศกษาดวยตนเองและสงเสรมใหครและบคลากรไดน าขอมลสารสนเทศมาใชเพอการปรบปรงพฒนาตาง ๆ เชน ครน าผลการประเมนการใชหลกสตรมาใชเพอการปรบปรงหลกสตร หรอปรบปรงการเรยนการสอนใหมประสทธภาพมากขน ดงนน ผบรหารจงควรจดใหมการวเคราะหผลการประเมน แลกเปลยนพดคยและ วางแผนการน าผลการประเมนมาใชไดอยางเหมาะสม กลาวโดยสรปบทบาทของผบรหารสถานศกษาในการประเมนคณภาพการจดการศกษา เปนบทบาททผบรหารตองแสดงพฤตกรรมและความรบผดชอบตอการประเมนคณภาพในการจดการศกษาของสถานศกษา เพอใหไดขอมลสารสนเทศทเปนประโยชนมาใชเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา โดยแสดงบทบาททงในสวนของการสรางความตระหนกถงคณคาของการประเมน วางแผน การประเมนคณภาพการจดการศกษา สนบสนนสงเสรมใหการประเมนคณภาพการจดการศกษาม ความตอเนอง สรางวฒนธรรมการประเมน และสงเสรมการน าผลการประเมนมาใชในการปรบปรงคณภาพการศกษา

เรองท 9.3.2 บทบาทของผบรหารในการปรบปรงคณภาพการจด การศกษา

39

เจมส และคอนนลล (James & Connolly, 2000) กลาวถงสงทผบรหารจ าเปนตองปฏบตใน การปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ซงอธบายตงแตกอนเรมด าเนนการ ขณะด าเนนการและหลงการด าเนนการ ในทนไดสรปบทบาทของผบรหารทมความส าคญในการปรบปรงเปลยนแปลงคณภาพการจดการศกษา น าเสนอโดยสรปดงประเดน ตอไปน

1. บทบาทในการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอการเรยนร ทกวนนมการกลาวถงบทบาทของผบรหารทจ าเปนตองเนนในการปรบปรงการเรยนการสอนเพอการพฒนาคณภาพผ เรยน อยางไรกดในมมมองของผบรหารหลายคนกลบมองวา การพฒนาสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรยงเปนประเดนทส าคญ โดยเฉพาะในสถานศกษาทสภาพแวดลอมทางกายภาพไมเปนทพงพอใจ การปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพเชนนจะเปนปจจยทท าใหบคลากรในสถานศกษารสกดขน (feel-good factor) แมวาจะสงผลกระทบโดยตรงตอการพฒนาคณภาพผเรยนไมมากนก บทบาทในการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพทเออตอการเรยนรน ผบรหารมกแสดงบทบาทโดยการจดหาสงอ านวยความสะดวกในการเรยนรใหเพมมากขน ทงในสวนพนททางสงคมส าหรบนกเรยน การมหองสมดหรอศนยการเรยนร และเทคโนโลยเพอการเรยนรเพมมากขน อยางไรกตาม ผบรหารตองตระหนกวา การปรบปรงพฒนาสภาพแวดลอมทางกายภาพนตองเปนไปเพอมงไปสการพฒนาผเรยนเปนส าคญ

2. บทบาทในการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ วฒนธรรม คอ แบบแผน แบบปฏบตทบคลากรยดถอปฏบตตามคานยม ความคดและ ความเชอของบคคล ผบรหารตองมบทบาทในการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการใหเปนวฒนธรรมทเขมแขง พรอมรบการปรบปรงเปลยนแปลง วฒนธรรมทกลาวถงในปจจบนกนมาก คอ วฒนธรรมคณภาพซงเปนระบบของคานยมขององคการทสงผลตอพฤตกรรมและแบบแผนการปฏบตของบคลากรอนเปนผลมาจากสภาพแวดลอมทจะกอใหเกดการสรางคณภาพและการปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง วฒนธรรมคณภาพเปนสงทมความส าคญตอการปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษา หากผบรหารสถานศกษาสามารถสรางใหทกสวนในองคการมคานยม และแบบแผนการท างาน วถปฏบตของบคลากรทเนนคณภาพ สถานศกษากสามารถด าเนนการพฒนาคณภาพทยงยนได ซงปเตอรสน (Peterson, 1996) ไดกลาวถงการเปลยนวฒนธรรมไววา “การเปลยนวฒนธรรมควรใหบคลากรไดรบรและท าขอตกลงรวมกนถงสงทองคการตองการเปลยนแปลง อาจก าหนดสญญลกษณ ค าขวญ ทจะสอสารถงเปาหมายขององคการ ซงจะสามารถปรากฏถอยค าเหลานในทตาง ๆ วธการส าคญทจะเสรมสรางคานยมทดในองคการ คอ การบอกเลาเรองราวหรอต านานความดงามของบคคลในองคการทจะสรางความเปนอนหน งอนเดยวกนของคนในองคการและการสรางบรรยากาศผอนคลายเปนมตรขนในองคการ โดยอาจใหมวนสงสรรคสบาย ๆ ขององคการทจะเปดโอกาสใหสมาชกไดพดคยแลกเปลยนประสบการณ หรอน าเสนอเปาหมายสวนตวของตน ซงอาจเปนการสรางก าลงใจซงกนและกน”

3. บทบาทในการก าหนดวสยทศนใหชดเจน

40

ในการขบเคลอนการเปลยนแปลงเพอการปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษานน ผบรหารตองแสดงบทบาทในการท าความกระจางชดเกยวกบวสยทศนในการปรบปรงเปลยนแปลงวามความคาดหวงใหสถานศกษาเปนอยางไรในอนาคต โดยผบรหารตองแสดงบทบาทใน การสรางวสยทศนรวมกบผเกยวของในการปรบปรงพฒนาการจดการศกษา ไดแก คร บคลากรในสถานศกษาอน ๆ รวมทงนกเรยนและผปกครอง โดยกลมบคคลเหลานตองรบรเกยวกบภารกจและกจกรรมส าคญ ๆ ทจะด าเนนการปรบปรงเปลยนแปลง ความชดเจนและการรบรดงกลาวมสวนเรมตนให การปรบปรงเปลยนแปลงประสบความส าเรจ

4. บทบาทในการน าอยางเดดเดยวแนวแนและมความยดหยนไปพรอมๆ กน ผบรหารตองแสดงบทบาทในการน าอยางเดดเดยวแนวแน โดยเฉพาะในการน าไปส การเปลยนแปลงวฒนธรรมการท างาน ซงมกจะพบวา มการตอตานจากบคลากรทเกยวของ เจมส และคอนโนลล (James & Connolly, 2000: 95) ไดศกษาเกยวกบการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาแหงหนง พบวา “ครอยในสภาพแวดลอมซงครจดการเรยนการสอนแบบครเปนศนยกลางมากกวาผเรยนเปนศนยกลาง ซงเปนการยากทชกจงใหมการปรบเปลยน และในการปรบปรงเปลยนแปลงนน จะมคร จ านวน รอยละ 5 ทจะเปลยนแปลงในขามคน อกรอยละ 55 จะปรบปรงการท างานของตนใหเปนแบบใหมในอก 6 เดอน ในขณะทจะมครอกรอยละ 35 ทอาจตองขยายเวลาในการปรบปรงเปลยนแปลงตวอกไปมากกวา 2 ป และจ านวนรอยละ 5 ทจะไมเปลยนแปลงเลย” ดวยสภาพการทเปนเชนน ผบรหารจงจ าเปนตองแสดงบทบาททยนหยดตอการด าเนนการ ในขณะเดยวกน จากความเขาใจในความเปนจรงทเกดขนกเปนเรองส าคญทผบรหารควรมบทบาทในการน าอยางยดหยนและแสวงหากลวธในการบรหารจดการเพอใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงไดดงทมงหวง

5. บทบาทในการสนบสนนใหบคลากรมความคดสรางสรรค ตามทไดกลาวแลววา ในสถานการณของการปรบปรงเปลยนแปลงในสถานศกษายอมท าใหบคลากรเกดความวตกกงวล บางสวนอาจลดความมนใจในตวเองลงไป ดงนน ผบรหารจงมหนาทตองเรยกความเชอมน และพลงสรางสรรคของบคลากรกลบคนมา ผบรหารจงควรมบทบาทในการสนบสนนใหบคลากรไดมโอกาสแสดงความคดสรางสรรคในการปฏบตงาน โดยเปดโอกาสและสนบสนนใหคดรเรมในโครงการใหม ๆ แสวงหาเทคนควธการใหม ๆ ทเปนประโยชนในการปฏบตงาน อยางไรกตาม กอาจตองเตรยมบคลากร และยอมใหมความเสยงเกดขนได บทบาททผบรหารตองแสดงออก คอ การสนบสนนใหเกดความคดสรางสรรค พรอมรบความเสยง และไมต าหนหากมความผดพลาดเกดขน

6. บทบาทในสนบสนนใหบคลากรใชขอมลและหลกฐาน ผบรหารมบทบาทในการสนบสนนใหบคลากรใชขอมลหลกฐานอน ๆ ทนอกเหนอจากผล การประเมนคณภาพการจดการศกษาของตนเอง โดยเฉพาะอยางยง ผลการประเมนผลสมฤทธผเรยนจากสถานศกษาอน ๆ รวมทงผลจากการประเมนของโครงการประเมนผลนกเรยนนานาชาต (Programme for International Student Assessment : PISA) เพอเปรยบเทยบการด าเนนการของสถานศกษา ซงสง

41

เหลานจะเปนขอมลทชใหเหนวา มความจ าเปนทสถานศกษาตองปรบปรงเปลยนแปลงเพอพฒนาคณภาพการศกษาและพฒนาคณภาพผเรยนใหทดเทยมกบสถานศกษาอน ๆ

7. บทบาทในการแสวงหาแหลงสนบสนนและอทธพลจากภายนอก ผบรหารสถานศกษามบทบาทในการแสวงหาแหลงสนบสนนจากภายนอกเพอชวยเหลอใน

การปรบปรงเปลยนแปลงคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา โดยเฉพาะหนวยงานในพนทหรอทองถน เชน ส านกงานเขตพนทการศกษาหรอองคกรปกครองสวนทองถน หรอแมแตผเชยวชาญภายนอกทมประสบการณจากสถาบนอดมศกษา โดยหนวยงานภายนอกเหลานอาจเขามาสนบสนนในการเปนพเลยงใหขอแนะน าทงกบผบรหารและบคลากรในสถานศกษาในการปรบเปลยน และแลกเปลยนนวตกรรมใน การพฒนาการปฏบตงานหรอการเขารบการฝกอบรมทหนวยงานภายนอกจดใหในเรองหรอประเดนตาง ๆ ทเกยวของกบการปรบปรงพฒนา ซงจะเปนประโยชนตอการปรบปรงการท างานของสถานศกษา นอกจากการสนบสนนดานความรความคดแลว ผบรหารควรมบทบาทในการแสวงหาการสนบสนนดานงบประมาณเพอใชในการปรบปรงพฒนาดวย

8. บทบาทในการพฒนาความรวมมอและการท างานเปนทม บทบาทในการพฒนาความรวมมอและการท างานเปนทมโดยเนนการสอสารและการสงเสรมใหเกดการท างานเปนทมจะท าใหเกดความผกพน การเหนคณคาของตนเองของบคลากรซงจะเปนแรงจงใจทจะเขามาชวยสนบสนนการปรบปรงพฒนาสถานศกษาในทกภาคสวน การด าเนนการปรบปรงซงเคยใช การสงการจากเบองบน กจะมการผสมผสานกบการด าเนนการจากเบองลางขนไปมากขน ผบรหารตองตระหนกวา การวางแผนเพอการปรบปรงพฒนาจะไมเปนภาระหนาทของผบรหารหรอหวหนางานเทานน แตจะเกดจากการมสวนรวมของบคลากรในสถานศกษาทกคน ดงนน การวางแผนหรอวางเปาหมายใน การปรบปรงพฒนาจงตองใหความส าคญกบการมสวนรวมของบคลากรเปนส าคญ เจมสและคอนโนลล (James & Connolly, 2000: 111) กลาววา “การมสวนรวมของบคลากรในการวางแผนการปรบปรงพฒนาโรงเรยนและการมบรรยากาศใหม ๆ ของความรบผดชอบในโรงเรยนจะมสวนชวยในการปรบปรงคณภาพการศกษาของโรงเรยนในภาพกวางขน” และหากผบรหารสถานศกษาสามารถพฒนาใหเกดบรรยากาศแหงความรวมมอเชนน กจะมบรรยากาศความรวมมอในทกๆ กจกรรม เชน ทมสอน ทมประเมน และทมกจกรรมตาง ๆ เปนตน การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนภารกจส าคญทผบรหารควรด าเนนการใหเกดผลส าเรจตอหนวยงาน ผบรหารแสดงบทบาทโดยมพฤตกรรมในการปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพเพอ การเรยนร การเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการ การก าหนดวสยทศนใหชดเจน การน าอยางเดดเดยวและมความยดหยน การสนบสนนใหบคลากรมความคดสรางสรรค การใชขอมลและหลกฐาน มความรวมมอและท างานรวมกนเปนทม และแสวงหาแหลงสนบสนนและอทธพลจากภายนอก

42

เรองท 9.3.3 ปจจยความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพ การจดการศกษา

ในการน าเสนอปจจยความส าเรจในการประเมนและปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ไดแบง การน าเสนอออกเปน 2 สวน คอ ปจจยความส าเรจในการประเมนคณภาพการจดการศกษาและปจจยความส าเรจในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา มสาระส าคญดงน ปจจยความส าเรจในการประเมนคณภาพการจดการศกษา การประเมนคณภาพการจดการศกษาทประสบความส าเรจนน มปจจยทเกยวของ ดงตอไปน 1.ปจจยดานบคลากร 1.1 ผบรหาร ครและบคลากรใหความส าคญกบการประเมนคณภาพการจดการศกษา ความส าเรจของการประเมนคณภาพการจดการศกษาจะส าเรจไดเปนอยางด ปจจยแรกทมความส าคญยง คอ ผบรหาร ครและบคลากรตระหนกถงความส าคญ เพราะกลมคนเหลานเปนผทตองเปนผน าและเปนผมบทบาทหลกในการด าเนนการ หากบคคลกลมดงกลาวไมใหความส าคญและมงมนทจะด าเนนการ การประเมนคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาจะไมสามารถบรรลผลส าเรจได 1.2 ความร ความสามารถในการประเมนของผประเมน ผประเมนคณภาพการจดการศกษาภายในสถานศกษานน อาจจะเปนผบรหารสถานศกษา ครหรอคณะกรรมการสถานศกษาหรอชมชน บคคลทกลาวถงทงหมดจะตองมความร ความสามารถในการประเมน โดยตองมความรเกยวกบหลกการ แนวทางการประเมน ความรเกยวกบตวชวดและเกณฑในการประเมน เทคนคหรอทกษะในการประเมนซงผประเมนสามารถเลอกใชใหเหมาะกบสงทจะประเมน รวมทงมความร ความช านาญในสงทตนประเมนอยางชดเจน เชน การประเมนเรองสอ การเรยนการสอนของคร ผประเมนตองมความรความเขาใจเกยวกบสาระวชาทครสอนและสอ เทคโนโลยการสอน การประเมนจงจะประเมนไดถกตอง แมนตรง สงส าคญทผประเมนตองตระหนกถง คอ การเขาใจวา การพจารณาตดสนใจเกยวกบคณภาพของสถานศกษาในภาพรวมนน ไมควรใชเกณฑชวดเพยงตวเดยว 1.3 การมสวนรวมของบคลากรและผเกยวของในการประเมน การประเมนไมใชหนาทของผบรหารเพยงผเดยว โดยเฉพาะเมอสถานศกษาจดใหมการประเมนตนเอง ดงนน จงจ าเปนตองมผทเกยวของกบการประเมนมากมาย หากมองในมตของการเปน ผประเมน กจ าเปนตองเชญชวนบคคลภายนอก เชน ผปกครอง ชมชน เขามามสวนรวมเพอสร าง ความเชอมนในผลการประเมนวามความเทยงตรง ในสวนของการมสวนรวมในการประเมนเปนอกมตหนงทผรบการประเมนหรอผเกยวของทงหลายจ าเปนตองเปนผใหขอมล 2.ปจจยดานองคการและกระบวนการด าเนนงาน 2.1 โครงสรางและระบบการประเมนในสถานศกษา

43

การจะท าใหการประเมนมการด าเนนการอยางตอเนอง มความยงยน และสามารถบรณาการไดเปนสวนหนงของการบรหารจดการในสถานศกษาไดนน จ าเปนทจะตองมการจดระบบ การประเมนในสถานศกษา หรอระบบการประเมนตนเองใหมความครอบคลมองคประกอบในการจดการศกษา โดยมโครงสรางการท างาน การก าหนดผรบผดชอบ ระบภาระหนาทในการประเมนคณภาพ การจดการศกษาไวอยางชดเจน 2.3 การมบรรยากาศทดและมวฒนธรรมการประเมน การประเมนมกไดรบการพจารณาในมมมองทางลบ ทเปนการจบผด การคนหาขอบกพรองทสงผลกระทบกบการไดรบความเชอถอ ทศนคตตอการประเมนลกษณะเชนนยอมเปนอปสรรคตอการประเมนและไมท าใหการประเมนถกน ามาใชเพอประโยชนไดอยางแทจรง และปจจยทจะสงผลตอการปรบเปลยนทศนคตตอการประเมนไดเปนอยางด คอ บรรยากาศทมความไววางใจ มความเปนมตรในสถานศกษา ซงบรรยากาศเชนนจะท าใหเกดความรสกทผอนคลาย และไมมความเครยด ความวตกกงวลหรอการถกคกคามซงเปนผลจากการถกประเมน การทสถานศกษาสามารถสรางบรรยากาศและทศนคตในเชงบวกไดเชนน กจะสามารถน าไปสการมวฒนธรรมประเมน คอ บคลากรในสถานศกษาตระหนกเหนคณคาของการประเมน ยอมรบผลการประเมน และน าการประเมนมาใชประโยชนตอการปรบปรงการท างานอยางตอเนอง สม าเสมอ 2.4 การเลอกใชวธการและเครองมอทหลากหลายในการประเมนคณภาพการจดการศกษา การประเมนในสถานศกษาเปนการประเมนในภาพรวม มมตทเกยวของกบสงทจะประเมนมากมาย การจะประเมนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลจ าเปนตองใชวธการ เครองมอและเทคนคในการเกบรวบรวมขอมลเพอการประเมนทมความหลากหลาย การประยกตใชวธการเกบขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ดวยเทคนควธการตาง ๆ ใหสอดคลองกบสงทมงประเมน หรอตวชวด การประเมนจะชวยใหการประเมนคณภาพการจดการศกษาท าไดอยางครอบคลม รอบดาน สามารถไดค าตอบจากการประเมนทชดเจนและเปนประโยชนตอการปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการศกษาได 3.ปจจยจากภายนอก การไดรบการสนบสนนสงเสรมจากหนวยงานภายนอก นโยบายและเปาหมายในการพฒนาคณภาพการจดการศกษาจากหนวยงานตนสงกด จะเปนสงทสนบสนนใหการประเมนมความชดเจน เนองจากสถานศกษาสามารถจะพฒนาตวบงชใน การปรบปรงพฒนาคณภาพการจดการศกษาไดครอบคลม และสงผลตอการประเมนในภาพรวมของสถานศกษา อยางไรกตาม การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ซงอาจมาจากหนวยงานตนสงกด หรอหนวยงานอน ๆ ทเกยวของ อาจใหการสงเสรมสนบสนนดานองคความร บคลากรทจะชวยพฒนาบคลากรของสถานศกษาใหมความรความสามารถดานการประเมน ส าหรบในหนวยงานในพนท ทองถนหรอชมชน การเขามารวมด าเนนการประเมนคณภาพการจดการศกษาไดอยางใกลชดตอเนอง กจะชวยตรวจสอบคณภาพสถานศกษา สรางความเชอมนและการรบรองในผลการประเมน ท าใหบคลากรทเกยวของยอมรบ

44

ผลการประเมนในดานการน ามาปรบปรงแกไขการปฏบตงานของตน นอกจากนน บคลากรจากหนวยงานภายนอกอาจชวยชแนะและน าเสนอแนวทางในการปรบปรงแกไขการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาทเปนประโยชนตอไป กลาวโดยสรป ปจจยความส าเรจในการประเมนคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวย ปจจยดานบคลากร ไดแก การทผบรหาร ครและบคลากรใหความส าคญกบการประเมนคณภาพการจดการศกษา และการมสวนรวมของบคลากรและผเกยวของ รวมทงผประเมนมความร ความสามารถในการประเมน ปจจยดานองคการและกระบวนการด าเนนงาน ไดแก การก าหนดใหมโครงสรางและระบบการประเมน การมบรรยากาศทดและมวฒนธรรมการประเมน เลอกใชวธการและเครองมอทหลากหลายในการประเมน และปจจยจากภายนอก คอ การไดรบการสนบสนนสงเสรมจากหนวยงานภายนอก ปจจยความส าเรจในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา 1.ปจจยดานบคลากร 1.1 การมบคลากรทมความรความสามารถเพยงพอ บคลากรเปนก าลงหลกในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ผบรหารสถานศกษาจะเปนผก าหนดทศทาง เปาหมายในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา หากผบรหารเปนผมวสยทศน มภาวะผน าการเปลยนแปลง มความรความสามารถทางการบรหารจดการ มความรดานวชาการกสามารถบรณาการองคความรและทกษะทมอยมาใชเพอการก าหนดทศทาง แนวทางในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษา ส าหรบครซงมบทบาทในการจดการเรยนการสอนทส าคญ การทครมความรความสามารถในการจดการเรยนการสอนกจะสงผลกระทบโดยตรงตอคณภาพผเรยนและการจดการเรยนการสอนทมประสทธผล 1.2 การท างานเปนทมของบคลากร การปรบปรงคณภาพการจดการศกษาเปนการด าเนนการในภาพรวมของสถานศกษา ไมไดเปนการปฏบตของฝายใดฝายหนง ทงนหากพจารณาในภาพของสถานศกษาในเช งระบบกจะเขาใจไดวา สถานศกษามระบบการท างานทมความเกยวของสมพนธกน ปญหาทเกดขนจากระบบใดระบบหนงกจะสงผลกระทบไปยงระบบอน ๆ เชน หากปจจยเกยวกบหลกสตรไมด ขาดความถกตองชดเจน การน าหลกสตรไปใชจงเกดปญหา กจะสงผลกระทบตอการจดการเรยนร การวดประเมนผลการศกษา เปนตน ดงนน เมอระบบตาง ๆ เกยวของกน การท างานรวมกนเปนทมทประสานเชอมโยงกนอยางดของบคลากรในสถานศกษาจงมความส าคญตอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เพอใหการปรบปรงเกดผลส าเรจและมความยงยน 1.3 การพฒนาบคลากร เมอเกดการเปลยนแปลงปรบปรงขนในสถานศกษา ไมวาจะเปนการปรบหลกสตร การปรบกระบวนการเรยนการสอน การมนวตกรรมหรอเทคโนโลยมาใชในการการจดการเรยนการสอนและการบรหารการศกษา การปรบปรงดงกลาวจ าเปนตองมสงใหม ความคดใหมหรอทกษะใหม ซงท าให

45

สถานศกษาตองจดใหมการพฒนาบคลากรเพอรองรบและขบเคลอนการเปลยนแปลงทเกดขน การพฒนาบคลากรอาจท าไดในหลายลกษณะ ทงการฝกอบรม การประชมสมมนาหรอการศกษาตอ แตการพฒนาบคลากรทจะท าใหการปฏบตงานมความตอเนอง และเปนการพฒนาทจะเกดผลตอเนองยงยน คอ การพฒนาในขณะปฏบตงาน หากผบรหารสามารถออกแบบการพฒนาบคลากรในขณะปฏบตงานไดอยางเหมาะสม กจะเปนปจจยส าคญในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาไดอยางประสบความส าเรจ 2.ปจจยดานทรพยากร 2.1 การมทรพยากรทพอเพยง ทรพยากรทงในสวนทเปนงบประมาณ สวนทเปนสอวสดอปกรณการศกษา และเทคโนโลยสารสนเทศเพอใชในการบรหารและการจดการศกษา เปนสวนทมความจ าเปนตอการปรบปรงเปลยนแปลงคณภาพการจดการศกษา โดยเฉพาะอยางยงเมอตองการน านวตกรรมมาใชเพอการปรบปรงการด าเนนงานตาง ๆ ใหมคณภาพมากขน ไมวาจะเปนการจดระบบเทคโนโลยสารสนเทศในสถานศกษา การปรบระบบการจดการเรยนการสอนโดยใชเทคโนโลย หรอการใชนวตกรรมการเรยนการสอนตาง ๆ ทงในสวนทเปนสอ ซอฟทแวรตาง ๆ กจ าเปนตองใชงบประมาณ และการจดซอสอทมคณคาและสอดคลองกบความตองการและมความเพยงพอ ดงนน การทผบรหารสามารถบรหารจดการทรพยากรดงกลาวใหม ความเพยงพอในการน ามาใชประโยชนกจะเปนปจจยทชวยสนบสนนใหการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล 2.2 การจดสภาพแวดลอมภายในสถานศกษาทเออตอการเรยนร รกเลย ทอมสนและลนการด (Wrigley, Thomson & Lingard, 2012: 202) กลาววาสถานศกษาสามารถเปนบานส าหรบการเรยนร (Home for Learning) เนองจากเปนสถานททตอนรบผคนทกกลมทงครและนกเรยนซงจะไดรบการยอมรบในฐานะทเปนบคคลคนหนงซงอาจมความแตกตางกน เปนสถานททจะใหการดแลผเรยนใหเรยนรเตบโตโดยการปฏบตทใหความเคารพในความเปนมนษย ใหโอกาสทจะใหการเรยนรแกผเรยนดวยการจดกจกรรมการเรยนรและจดสภาพแวดลอมเพอใหเกดความรสกทด ดงนน สถานศกษาทตองการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ปจจยดานการจดสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนรจงเปนปจจยทมความส าคญและสงผลตอการพฒนาคณภาพผเรยนโดยตรง 3.ปจจยดานกระบวนการ 3.1 การมการบรหารจดการทดและมประสทธผล การมปจจยดานทรพยากรทดนน แมจะเปนสวนส าคญทท าใหมความพรอมใน การปรบปรงคณภาพการศกษากตาม แตหากสถานศกษาขาดการบรหารจดการทด ทรพยากรทมอยกจะไมเกดประโยชนเทาทควร การบรหารจดการทด คอ ลกษณะของการด าเนนการอยางเปนระบบ มล าดบขน การท างานทชดเจน ไมสบสน ประหยดทรพยากรและประหยดเวลา แตไดผลงานทมปรมาณและคณภาพทด ซงกลาวไดวาเปนการบรหารจดการทเกดประสทธภาพและประสทธผล

46

3.2 การสรางวฒนธรรมคณภาพ การปรบปรงคณภาพการจดการศกษา หากตองการใหเกดคณภาพอยางตอเนองและยงยน ตองสรางใหเกดการฝงลกลงไปในความคด ความเชอและวถปฏบตของบคลากรในสถานศกษา ลกษณะเชนนถอเปนวฒนธรรมองคการของสถานศกษา ในสวนของวฒนธรรมคณภาพเปนวฒนธรรมทจะกอใหเกดคณภาพในการจดการของสถานศกษา จงเปนแบบแผนการประพฤตปฏบตของบคลากรทมงเนนการท างานเพอใหเกดคณภาพในการท างาน ซงตามหลกการบรหารแบบ TQM แลว คอการท างานทจะเพมมาตรฐานการท างาน (standardization) การท าใหถกตองตงแตเรมตน (right the first time, and every time) การท างานเปนทม (teamwork) ทกคนมสวนรวมและการปรบปรงอยางตอเนอง (school improvement) ดงนน วฒนธรรมคณภาพจงเปนระบบของคานยมขององคการทสงผลตอพฤตกรรมและแบบแผนการปฏบตของบคลากรอนเปนผลมาจากสภาพแวดลอม ทจะกอใหเกดการสรางคณภาพและ การปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง (เกจกนก เออวงศ 2549 : 26) 3.3 การใหความสนใจอยางแทจรงกบการสอนและการเรยนร เปาหมายส าคญของการจดการศกษาในสถานศกษาคอการพฒนาผ เรยนใหมคณลกษณะทพงประสงคและมความรไดตามเกณฑมาตรฐานทก าหนด ดงนน การด าเนนการหรอ การบรหารจดการตาง ๆ ทเกดขนในสถานศกษาใหประสบความส าเรจตองเนนทการปรบปรงการจด การเรยนการสอนเพอการพฒนาผเรยนเปนส าคญ ไมวาจะพฒนาการสอนในหองเรยนหรอการพฒนาบรบทสภาพแวดลอมในสถานศกษากจ าเปนตองเปนการปรบปรงทใหความสนใจอยางแทจรงกบการสอนและ การเรยนรของผเรยน 3.4 ความชดเจน ตรงประเดน และครอบคลมของผลการประเมน การปรบปรงคณภาพกาจดการศกษานน ควรเปนการด าเนนการทมเปาหมายชดเจน และเปาหมายของการปรบปรงพฒนาควรเปนเปาหมายทสวนหนงมากจากการศกษาวเคราะหผล การประเมนคณภาพการศกษา ทงในสวนการประเมนตนเองเพอการปรบปรงพฒนา การประเมนคณภาพภายในรวมถงการประเมนคณภาพภายนอก ซงจะท าใหการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เปนประโยชน มความเปนไปไดในทางปฏบต และประสบความส าเรจอยางสงสด สอดคลองกบทฟลแลน (Fullan อางถงใน James & Connolly, 2000: 24) ทไดกลาวถงการปรบปรงเปลยนแปลงทงหลายวา ผบรหาร การเปลยนแปลงตองค านงวา คณลกษณะของสงทตองการเปลยนแปลงจะตองตรงกบความตองการ ม ความชดเจน มคณภาพ และสามารถปฏบตไดหรอไม 4.ปจจยภายนอก 4.1 หนวยงานในระดบรฐหรอหนวยงานในพนทหรอทองถนใหการสนบสนน ฟลแลน (Fullan อางถงใน James & Connolly, 2000: 24) กลาวถงปจจยทสงผลตอการปรบปรงเปลยนแปลงในสวนของปจจยภายนอกวามปจจยทส าคญเกยวกบลกษณะของหนวยงานใน

47

พนทในทกระดบซงจะสงผลตอการด าเนนการปรบปรงเปลยนแปลง ในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา หนวยงานดงกลาวนจะเขามามอทธพลตอการเปลยนแปลงอยางมาก ทงในดานการก าหนดนโยบายทน าไปสการเปลยนแปลง ซงสถานศกษาจ าเปนทจะตองน านโยบายมาปฏบต ดงนน หากนโยบายมความชดเจน และสงผลชดเจนตอการปรบปรงคณภาพการศกษาและสอดคลองกบความตองการของสถานศกษาและชมชน การด าเนนการปรบปรงของสถานศกษากสามารถบรรลผลส าเรจไดโดยงาย นอกจากนน หากไดรบการสนบสนนทงดานงบประมาณ สอ วสดอปกรณ รวมทงนวตกรรมทจะน าไปใชเพอการเปลยนแปลงแลว กจะเปนปจจยทสงผลตอความส าเรจเชนกน 4.2 การมสวนรวมของผปกครองและชมชน การมสวนรวมของผปกครองและชมชน เปนปจจยทมความส าคญตอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เนองจากสถานศกษาไมสามารถด าเนนการตาง ๆ อยางโดดเดยวในชมชน ตองเกยวกบของกบผปกครองและชมชนเปนอยางมาก ในกรณของผปกครอง นกวชาการพบวา ปญหาเกยวกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกเรยนนน ปจจยส าคญทสงผลถง คอ การขาดความดแลเอาใจใสของผปกครองและการทผปกครองไมเขามามสวนรวมในการดแลเอาใจใสบตรหลานของตน (James & Connolly, 2000: 85) ดงนน หากผปกครองเขามามสวนรวมในการจดการศกษา ตงแตการรวมรบรเกยวกบแผนการจดการศกษา รวมปฏบตในหลายกรณ เชน ดแลบตรหลานของตน เขามารวมกจกรรมเพอการพฒนาผเรยน หรอมสวนรวมในการสะทอนปญหาและแนวทางในการพฒนาปรบปรงการจดการศกษา กจะชวยใหการปรบปรงการจดการศกษาเปนไปอยางมคณภาพมาก ในสวนของชมชน กลาวไดวา สถานศกษาเปนสวนหนงของชมชน การทสถานศกษามความใกลชดและไดรบความรวมมอสนบสนนจากชมชนกจะเกดผลตอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา เพราะนนหมายถงการมโอกาสได รบ การสนบสนนดานงบประมาณ ดานวสดอปกรณการศกษา ดานแหลงเรยนรในชมชน รวมทงการชวยสอดสองดแลควบคมความประพฤตของผเรยนในชมชน นอกจากนน ยงสามารถเขามามสวนรวมในการใหขอคดเหนและมมมองเพอการปรบปรงคณภาพการจดการศกษาไดสอดคลองกบความตองการของชมชนดวย ปจจยความส าเรจในการปรบปรงคณภาพการจดการศกษา ประกอบดวย ปจจยดานบคลากร ไดแก การมบคลากรทมความรความสามารถเพยงพอ การพฒนาบคลากร และการท างานเปนทมของบคลากร ปจจยดานทรพยากร ไดแก การมทรพยากรทพอเพยง การจดสภาพแวดลอมภายในทเออตอการเรยนร ปจจยดานกระบวนการ ไดแก การบรหารจดการทดและมประสทธผล การสรางวฒนธรรมคณภาพ การใหความสนใจกบการสอนและการเรยนร การใชผลการประเมนไดอยางชดเจน ตรงประเดน และครอบคลม และปจจยภายนอก ไดแก หนวยงานในระดบรฐหรอหนวยงานในพนทหรอทองถนใหการสนบสนน และ การมสวนรวมของผปกครองและชมชน

หลงจากศกษาเนอหาสาระตอนท 9.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 9.3 ในแนวการศกษาหนวยท 9 ตอนท 9.3

48

บรรณานกรม

เกจกนก เออวงศ. (2549). “วฒนธรรมคณภาพ : ความยงยนในการพฒนาคณภาพการศกษา”. ในครศาสตรสาร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. ปท 1 ฉบบท 1 มถนายน 2549 หนา 26-32. จนดาลกษณ วฒนสนธ. (2548). “หนวยท 7 การประเมนผลนโยบายสาธารณะ” ในเอกสารการสอนชดวชา นโยบายสาธารณะและการวางแผน”. หนวยท 7 หนา 278-321 สาขาวชาวทยาการจดการ

49

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ปรชญา เวสารชช. (2545). หลกการจดการศกษา. ส านกปฏรปการศกษา. กรงเทพมหานคร: ภาคพมพ. พชต ฤทธจรญ. (2556). เทคนคการประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร: เฮาส ออฟ เคอรมสท. ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร: นานมบกส. สมหวง พธยานวฒน. (2553). วธวทยาการประเมน: ศาสตรแหงคณคา. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2552). ตวบงชและสถตทางการศกษา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ สกสค. อ ารง จนทวานช. (2547). แนวทางการบรหารและการพฒนาสถานศกษาส...โรงเรยนคณภาพ. กรงเทพมหานคร: พรกหวานกราฟฟค. Carter, Nancy. (2012). Developing an evaluation culture in your organization. Health Association Nova Scotia. Knowledge in Healthcare. Retrieve November 22, 2013 from https://www.healthassociation.ns.ca/.../carter_evaluation. Everard, Beryie & Morris, Geoffrey. (1990.) Effective school management. (2nd). London: Hollen Street Press. James, Chris & Connolly,Una. (2000). Effective change in schools. New York: RoutledgeFalmer. Lunenburg, Fred C. & Ornstein, Allen C. (2012). Educational Administration: Concepts and practices. (6th). International Edition: Wadsworth. Hopkins, David. (1987). Evaluation for school development. Milton Keynes: Open University Press. Macbeath, John. (1999). Schools must speak for themselves: The case for school self-evaluation. New Fetter Lane, London: Routledge. Missouri Department of Elementary and Secondary Education. (2013). Essential principles of effective evaluation approved by State Board of Education. Retrieve December 2, 2013 from http://www.dese.mo.gov/eq/edeval.htm. Nevo, David. (1995). School-based evaluation: A dialogue for school improvement. Oxford : Pergamon. Peterson, K. (1996). Shaping school culture – At the start of the school year. Retrieve March 9, 1996 from http://www.wcer.wisc.edu/ccvi/pub/newsletter/ Aug1996_SpEd_SettingStage. The Great Schools Project. (2013). Principles for school evaluation and assessment. Retrieve November 20, 2013 from http://greatschoolsbc.wordpress.com/

50

principles-for-school-evaluation-and-assessment/. Wedell, M. (2009.) Planning Educational change: Putting people and their contexts first. London: Continuum.