1

หนวยท 9 การออกแบบและการวางแผนการวจย

เขยนโดย อาจารย ดร.กลชล จงเจรญ รองศาสตราจารย ดร.นตยา ภสสรศร

2

หนวยท 9

การออกแบบและการวางแผนการวจย เคาโครงเนอหา

ตอนท 9.1 แนวคดพนฐานในการออกแบบการวจย 9.1.1 ความหมาย หลกการ จดมงหมายและประโยชนของการออกแบบการวจย 9.1.2 ประเภทของการออกแบบการวจย 9.1.3 เกณฑการออกแบบการวจย ตอนท 9.2 ขอบขายของการออกแบบการวจย

9.2.1 การออกแบบการเลอกตวอยาง 9.2.2 การออกแบบการวดตวแปร 9.2.3 การออกแบบการวเคราะหขอมล

ตอนท 9.3 การวางแผนการวจย 9.3.1 หลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจย 9.3.2 การจดท าโครงการวจย 9.3.3 ตวอยางโครงการวจย

แนวคด 1. การออกแบบการวจยเปนการวางแผนเพอก าหนดขอบเขตและแนวทาง

การวจยใหสอดคลองกบวตถประสงคและค าถามการวจย ซงประเภทของการออกแบบการวจยทมผนยมน ามาใชแบงเปน 3 ประเภท ไดแก การออกแบบการวจยเชงปรมาณ การออกแบบการวจยเชงคณภาพ และการออกแบบการวจยแบบผสมผสาน

2. ขอบขายของการออกแบบวจย ประกอบดวย การออกแบบการสมตวอยาง การออกแบบการวดตวแปร และการออกแบบการวเคราะหขอมล

3. การวางแผนการวจยเกยวของกบการออกแบบโครงการวจยทงในสวนของกระบวนการวจยและในสวนของกระบวนการบรหารโครงการวจย นอกจากน ยงพจารณาถงคณคาของงานวจย ความซ าซอนของเรองทท าวจยและความสามารถในการหาขอมลสนบสนนอกดวย

3

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 9 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมาย หลกการ จดมงหมายและประโยชนของการออกแบบการวจยได 2. อธบายประเภทของการออกแบบการวจยได 3. ระบเกณฑการออกแบบการวจยได 4. อธบายขอบขายการออกแบบการวจยได 5. อธบายหลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจยได 6. ระบลกษณะ องคประกอบและแนวทางการเขยนโครงการวจยทดได

4

ตอนท 9.1

แนวคดพนฐานในการออกแบบการวจย โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 9.1.1 ความหมาย หลกการ จดมงหมายและประโยชนของการออกแบบการวจย

เรองท 9.1.2 ประเภทของการออกแบบการวจย เรองท 9.1.3 เกณฑการออกแบบการวจย

แนวคด

1. การออกแบบการวจยเปนการก าหนดกจกรรมและรายละเอยดของแผนการวจย เพอใหนกวจยมองเหนแนวทางการตอบปญหาการวจยทชดเจนสอดคลองกบวตถประสงคและแบบของการวจย

2. การออกแบบการวจยสามารถจ าแนกไดหลายประเภทขนอยกบเกณฑทใชในการจ าแนก ประเภทของการออกแบบการวจยทมผนยมน ามาใชในปจจบนแบงเปน 3 ประเภท ไดแก การออกแบบการวจยเชงปรมาณ การออกแบบการวจยเชงคณภาพ และ การออกแบบการวจยแบบผสมผสาน

3. เกณฑการพจารณาแบบการวจย ประกอบดวยสงส าคญ ไดแก การตอบค าถามการวจย การควบคมตวแปรเกน การสรปอางองไปสประชากร และการมความตรงภายในและ ภายนอก วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 9.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายความหมาย หลกการ จดมงหมายและประโยชนของการออกแบบการวจยได 2. อธบายประเภทของการออกแบบการวจยได 3. ระบเกณฑการออกแบบการวจยได

5

ตอนท 9.1 แนวคดพนฐานในการออกแบบการวจย ในการปฏบตงานใด ๆ ใหบรรลความสาเรจตามจดประสงคทก าหนดไวไดอยางมประสทธภาพนน

จ าเปนตองมการวางแผนไวลวงหนา ส าหรบการวจยกเชนเดยวกนทจ าเปนจะตองมการออกแบบการวจย เพอใหการวจยนน ๆ สามารถด าเนนการแสวงหาขอมล/สารสนเทศอยางเปนระบบเพอน ามาใชตอบปญหาในการวจยไดอยางถกตอง ชดเจนและมประสทธภาพ ซงการออกแบบการวจยมแนวคดพนฐานทส าคญ 3 ประการ ไดแก ความหมาย หลกการ จดมงหมาย ประโยชนและเกณฑการออกแบบการวจย ดงน

9.1.1 ความหมาย หลกการ และจดมงหมายของการออกแบบการวจย ความหมายของการออกแบบการวจย การออกแบบการวจย (research design) เปนขนตอนหนงทมความส าคญในกระบวนการวจยทนกวจยจ าเปนตองก าหนดเปนระบบอยางรอบคอบ เพอใหผลการวจยสามารถตอบสนองตาวตถประสงคของการวจยและใหผลงานมความถกตองนาเชอถอมากทสด

แบบการวจย คอ แผนหรอกลยทธเพอด าเนนกจกรรมทางการวจย (Wiersma & Jurs, 2005: 83) แผนดงกลาวครอบคลมโครงรางทนกวจยจะด าเนนการ จากการเขยนสมมตฐาน จนถงขนการวเคราะหขอมล (Kerlinger & Lee, 2000: 449) การออกแบบการวจยมวตถประสงคเพอใหการวจยสามารถตอบค าถามการวจย และเพอการควบคมความแปรปรวน (Kerlinger & Lee, 2000: 450) ส าหรบการควบคมตวแปร หมายถง ความพยายามทจะท าใหนกวจยไดคาตวแปรทสนใจอยางแทจรง โดยไมมอทธพลของตวแปรอน และสามารถอธบายอทธพลของตวแปรอนได (Wiersma & Jurs, 2005: 84)

สชาต ประสทธรฐสนธ (2540: 125) กลาววา การออกแบบการวจย หมายถง การก าหนดกจกรรมตาง ๆ และรายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ ทผวจยจะตองท า นบตงแต การระบสมมตฐาน การก าหนดตวแปร และค านยามปฏบต ไปจนถงการเตรยมการจดเกบขอมล การวเคราะหขอมลและวธการและแนวทาง ตาง ๆ ทจะใชเพอใหไดมาซงขอมลจากประชากรเปาหมายหรอจากตวอยางของประชากร

นศา ชโต (2541) กลาววา การออกแบบการวจยในเชงคณภาพวา หมายถง การวางแผนหรอแนวทางการวจยไวกอนลวงหนา รวมทงสรางผง วางแผนและการเสนอผล มองภาพรวมทกมต (Holistic perspective) ดวยตวผวจยเอง เพอหาความสมพนธของปรากฏการณทสนใจกบสภาพแวดลอมนน ใหความส าคญกบขอมลทเปนความรสกนกคด คณคาของมนษย และความหมายทมนษยใหตอสงแวดลอมตางๆ รอบตวเนนการวเคราะหขอมลโดยการตความสรางขอสรปแบบอปนย (Inductive Analysis) ใหเกดความเขาใจอยางถองแท (Insight) จากภาพรวมของหลายมต

6

คมาร (Kumar, 1996: 74) กลาววา การออกแบบการวจย หมายถง การก าหนดแผนงานอยางเปนขนตอนเพอการตอบปญหาของการวจยอยางมความเทยงตรง มความเปนปรนย ถกตองแมนย าและมความประหยด เครสเวล (Cresswell, 2009: 14) กลาววา การออกแบบการวจย หมายถง แผนงานหรอโครงรางในการท าวจย รวมไปถง การรวมแนวคดของปรชญา การคดเลอกกลยทธในการสบเสาะขอมล (inquiry) และระเบยบวธวจยในแตละลกษณะงานวจย (research methods) การออกแบบการวจยจงเปนการก าหนดกจกรรมและรายละเอยดของแผนการวจย เพอใหนกวจยมองเหนแนวทางการตอบปญหาการวจยทชดเจน โดยการออกแบบการวจยเชงปรมาณจะมวตถประสงคเพอใหการวจยสามารถตอบค าถามการวจย และเพอการควบคมความแปรปรวนและการออกแบบการวจยเชงคณภาพจะเนนการวางแนวทางการวจยเพอหาความสมพนธของปรากฏการณทสนใจกบสภาพแวดลอม หลกการของการออกแบบการวจย การควบคมความแปรปรวนในการวจยเชงปรมาณมลกษณะเฉพาะและมโครงสรางชดเจนแตกตางจากการวจยเชงคณภาพทมความยดหยนมากกวา ทงนมไดหมายความวาการวจยใดดกวาหรอดอยกวา หากแตขนกบบรบท วตถประสงคและธรรมชาตของการวจย (Wiersma & Jur, 2005: 83, 201) หลกการอยางหนงทกลาวถงในการควบคมความแปรปรวน คอ หลกการ Max Min Con หรอ Max-Min-Con Principle (Kerlinger & Lee, 2000: 456) 1) Max คอ Maximize systematic variance หรอท าใหความแปรปรวนระบบมคาสงสด ความ

แปรปรวนระบบ หรอความแปรปรวนเชงการทดลอง หรอความแปรปรวนจากตวแปรตาม มทมาจากตวแปร

อสระทเลอกศกษา(Kirlinger & Lee, 2000: 459) เชน ศกษาวธการบรหาร 2 แบบทมผลตอประสทธภาพ

ของโรงเรยน ในทางปฏบต การท าใหความแปรปรวนจากตวแปรตาม ซงในทนคอประสทธภาพของโรงเรยนมคาสงสด นกวจยจะเลอกตวแปรอสระคอวธการบรหาร 2 แบบทมความแตกตางกนมากทสด

1) Min คอ Minimize error variance หรอท าใหความแปรปรวนคลาดเคลอนมคาต าสด ซงความ แปรปรวนคลาดเคลอน เปน random error ทมาจากแหลงตาง ๆ เชน ความคลาดเคลอนของการวด (measurement error) จงตองมเครองมอทมคณภาพ นอกจากน ความคลาดเคลอนอาจเกดจากความแตกตางระหวางบคคล เชน นกเรยนทเขาสอบควบคมอารมณไดแตกตางกน เปนตน การควบคมใหความแปรปรวนคลาดเคลอนมคาต าสด ท าไดโดย (1) ลดความคลาดเคลอนจากการวด และ (2) เพมคาความเทยง (reliability) ของการวด (Kerlinger & Lee, 2000: 462)

2) Con คอ Control extraneous variance หรอการควบคมความแปรปรวนจากตวแปรภายนอก หรอตวแปรแทรกซอนใหคงท ซงตวแปรแทรกซอนนเปนตวแปรอสระทเราไมไดประสงคจะศกษาแตเปนตวแปรทสงผลตอตวแปรตามจงตองควบคม ซงท าไดหลายวธ (Kerlinger & Lee, 2000: 459-463) คอ

1. ขจดตวแปรแทรกซอน โดยท าใหกลมตวอยางมความเหมอนกนในตวแปรอสระทเปน

7

ตวแปรแทรกซอน เชน ถาตวแปรแทรกซอน ไดแก เพศ และระดบสตปญญา กจะท าการคดเลอกกลมตวอยาง (Random selection) ทมเพศเดยวกน หรอระดบสตปญญาเดยวกน เปนตน

2. ใชกระบวนการสม (randomization) ซงประกอบดวย ก. การเลอกกลมตวอยางจากประชากรโดยการสม (random selection) ข. การจดตวอยางเขากลมตาง ๆ โดยการสม (random assignment) ค. การก าหนดตวแปรจดกระท า (treatment) ซงเปนตวแปรอสระ หรอตวแปรตนใหกลม

ตาง ๆ โดยการสม (random treatment) 3. การน าตวแปรอสระทเปนตวแปรแทรกซอนเขามาเปนตวแปรอสระอกตวหนง (build into

design) 4. การจบค (matching) กลมตวอยางตามตวแปรแทรกซอน 5. การควบคมโดยสถต (statistic control) เปนการควบคมอทธพลตวแปรแทรกซอน ซงเปน

ตวแปรอสระทไมไดน ามาศกษา แตมอทธพลตอตวแปรตาม ดวยการใชสถตควบคม จดมงหมายของการออกแบบการวจย

ในการออกแบบการวจย มจดมงหมาย 2 ประการ ดงน (Kerlinger, 1986: 279; สมหวง พธยานวฒน, 2530: 53-56; นงลกษณ วรชชย, 2543: 119)

1. เพอใหไดค าตอบของปญหาการวจยทถกตอง ชดเจน และมความตรงนาเชอถอ โดยการสรางกรอบแนวคดการวจยทระบความสมพนธระหวางตวแปรทศกษา เพอน าไปใชเปนแนวทางในการเกบรวบรวมขอมล หรอการวเคราะหขอมล

2. เพอควบคมความแปรปรวนของตวแปรการวจยทศกษา โดยใชแนวทาง 3 ประการ ดงน 1) ศกษาใหมความครอบคลมขอบเขตของปญหาการวจยใหมากทสด 2) ควบคมอทธพลของตวแปรทไมอยในขอบเขตของการวจยแตจะมผลกระทบตอผลการวจยใหไดมากทสดและ 3) การลดความคลาดเคลอนทจะเกดขนในการวจยใหเกดขนนอยทสด

สน พนธพนจ (2547: 87-88) ไดน าเสนอการออกแบบการวจยมความมงหมาย ดงน 1. เพอใหไดค าตอบของปญหาการวจยทถกตอง ในการออกแบบการวจยตามแนวคด ทฤษฏ จะท า

ใหไดแบบแผนการวจยทดาเนนการตามวธการทางวทยาศาสตร จะทาใหไดผลการวจยทมความเทยงตรง มความเชอมน และชดเจน

2. เพอควบคมความแปรปรวนของตวแปร วธการท าความแปรปรวนของตวแปรทศกษามคาสง ลดความคลาดเคลอนใหเหลอนอยและความแปรปรวนโดยการสม และควบคมตวแปรแทรกซอนโดยใชแบบแผนการวจยทเหมาะสม

8

3. เพอใหไดการวดตวแปรถกตอง ถาในการออกแบบการวจยไดก าหนดตวแปรแลวก าหนดค านยามเชงทฤษฎ ค านยามเชงปฏบตการ และก าหนดสถตทเหมาะสมในการวเคราะหขอมล จะท าใหการวดตวแปรแตละประเภทไดอยางถกตอง ลดความแปรปรวนและความคลาดเคลอนได

4. เพอใหการด าเนนการวจยเปนระบบ การออกแบบการวจยจะตองระบขนตอนในการด าเนนการทชดเจน ตอเนอง เพอสะดวกตอการตดตาม ตรวจสอบความกาวหนาและปญหาอปสรรคทเกดขนไดอยางชดเจนและถกตอง

5. เพอความประหยด ในการวางแผนการใชงบประมาณ แรงงานและก าหนดเวลาควรก าหนดอยางเหมาะสม มเหตผล จะท าใหการด าเนนการวจยสามารถด าเนนการไปอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

โดยสรป การออกแบบการวจยจะมจดมงหมาย เพอใหการด าเนนการวจยเปนระบบ ไดค าตอบของปญหาการวจยทถกตอง และเปนการควบคมความแปรปรวนของตวแปรการวจยทศกษา รวมทง เพอความประหยด รวดเรวและท าใหการด าเนนการวจยสามารถด าเนนการไปอยางมประสทธภาพ

ประโยชนของการออกแบบการวจย การออกแบบการวจยจะเปนประโยชนอยางยงตอผวจยและผเกยวของในการพจารณาวางแผนอยางเหมาะสมทสดเพอใหการด าเนนงานวจยเกดประสทธภาพมากทสด พวงรตน ทวรตน (2531: 59) และ นภา เมธธาวชย (2532: 36) กลาวถง ประโยชนของการออกแบบการวจยวามหลายลกษณะ ดงน

1. ชวยใหผวจยสามารถวางแผนควบคมตวแปรเกนหรอตวแปรแทรกซอนได 2. ชวยในการตดสนใจเลอกวธการวจยและควบคมความแปรปรวนตาง ๆ ไดถกตอง 3. ชวยในการก าหนดและสรางเครองมอเพอเกบรวบรวมขอมล 4. ชวยใหผวจยสามารถเลอกใชวธการทางสถตทเหมาะสมในการวเคราะหขอมลได 5. ชวยชแนะวธการจดเกบขอมลเพอใชในการทดสอบสมมตฐาน 6. ชวยในการก าหนดงบประมาณ ก าลงคน และระยะเวลาในการท าวจย 7. ชวยในการประเมนผลวจยทไดวามความถกตองเชอถอไดมากนอยเพยงใด

กลาวโดยสรป การออกแบบการวจย มประโยชนชวยใหการวจยครงนนด าเนนการไดตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพ โดยการออกแบบการวจยทดชวยใหผวจยสามารถก าหนดการวดคาตวแปร การเลอกตวอยาง/ผใหขอมล และวธการวเคราะหขอมล ไดอยางถกตองเหมาะสม สงผลใหไดผลการวจยทถกตองนาเชอถอ

9

9.1.2 ประเภทของการออกแบบการวจย การออกแบบการวจยสามารถจ าแนกไดหลายประเภทขนอยกบเกณฑทใชในการจ าแนก ในทนขอกลาวถงประเภทของการวจยทจ าแนกถงการเกบรวบรวมขอมลหลกฐานทอยในรปของตวเลข ไมใชตวเลขและผสมผสานตวเลขและไมใชตวเลข ภายใตฐานคตของกระบวนทศนปฏฐานนยมหรอประสบการณนยม ตความ/สรรสรางนยม และปฏบตนยมหรอประโยชนนยม เปนเกณฑในการจ าแนก จะสามารถจ าแนกไดเปน 3 ประเภท คอ การออกแบบการวจยเชงปรมาณ (quantitative research design) การออกแบบการวจยเชงคณภาพ (qualitative research design) และการออกแบบการวจยแบบผสมผสาน (mixed methods research design) ซงในทนจะใชเกณฑดานวธการรวบรวมขอมลหลกฐานจ าแนกประเภทของการออกแบบการวจย ดงทไดกลาวไว 3 ประเภทขางตนเพราะเกณฑนมผนยมน ามาใชเปนจ านวนมากในปจจบน เชน Cresswell (2003, 2005) Gall, M., Gall, J. & Borg (2003); Johnson & Christensen (2004) Neuman (2003)

1. การออกแบบการวจยเชงปรมาณ (quantitative research design) เปนการออกแบบการวจยทม ล าดบขนตอนคอนขางเขมงวดตายตว โดยมงเนนรวบรวมขอมลหลกฐานเชงปรมาณ โดยอาศยการวดตวแปรตาง ๆ จากตวอยาง (sample) ทสมมาจากประชากร (target population) แทนปรากฏการณทนกวจยสนใจแสวงหาความรความจรงใหออกมาอยในรปของตวเลขทสามารถแจงนบได (quantitative measures) แลวจงวเคราะหขอมลหลกฐานเชงปรมาณทรวบรวมไดนดวยวธการทางสถต เพอสบคนหาขอสรปผลของการศกษาวจยส าหรบใชตอบค าถามหรอทดสอบสมมตฐานการวจยทก าหนดไวลวงหนาดวยตรรกะการคดแบบนรนยไดอยางถกตอง เทยงตรง เชอมนได และเปนปรนย ซงอาจแบงการออกแบบการวจยเชงปรมาณออกเปน 2 ประเภทยอย ไดแก การออกแบบการทดลองและกงทดลอง (experimental/quasi-experimental designs) และการออกแบบไมใชการทดลอง (non-experimental designs) เชน การออกแบบเชงส ารวจ (survey design) เปนตน

2. การออกแบบการวจยเชงคณภาพ (qualitative research design) เปนการออกแบบการศกษาวจย ทมลกษณะยดหยน รวมทงเปนพลวต มการปรบเปลยนได ขนอยกบสภาพการณในระหวางการวจย โดยมจดมงเนนเพอการท าความเขาใจ การตความ และการใหความหมายปรากฏการณใด ๆ ทนกวจยตองการแสวงหาความร ความจรง โดยผานทางขอมลหลกฐานเชงคณภาพหรอทไมอยในรปตวเลข เชน ขอความ ภาพ หรอสญลกษณทสะทอนทศนะหรอมมมองของบคคลหรอกลมบคคลผเกยวของกบปรากฏการณนนแลวผวจยจงวเคราะหและตความขนเปนขอสรปผลของการวจยดวยตรรกะการใหเหตผลแบบอปนยจากขอมลหลกฐานทรวบรวมไดเพอตอบค าถามการวจยไดอยางถกตองเชอถอได เปนทเขาใจไดและสมเหตสมผล เชน การออกแบบการวจยเชงชาตพนธวรรณา (ethnographic design) การออกแบบการศกษาเฉพาะกรณ (case study design) การออกแบบการประเมนผล (evaluative design)

3. การออกแบบการวจยแบบผสมผสาน (mixed methods research design) เปนการออกแบบการ

10

วจยทผสมผสานวธการรวบรวมและวธการวเคราะหขอมลหลกฐานทงเชงปรมาณและเชงคณภาพเขาดวยกน ทงทเกดภายในขนตอน (within-stage mixed design) หรอตามแนวขวางระหวางขนตอนตาง ๆ (across-stage mixed design) ในการศกษาวจยเรองใดเรองหนงในกระบวนการผสมผสานวธการทงสองน ผวจยจะตองใชดลยพนจอยางมวจารณญาณในการตดสนใจทส าคญอยางนอย 3 ประการ คอ การใหล าดบความส าคญ (priority) ล าดบเวลา (sequence) และขนตอนผสมผสานหรอบรณาการ (stages of mix or integration) ในการน าขอมลหลกฐานการวจยแตละรปแบบมาใชเพอสบคนหาหรอสรางสรรคขอสรปผลการศกษาวจยไดอยางถกตอง เทยงตรง เปนทเขาใจไดชดเจน เชอถอไดและสมเหตสมผล ซงอาจแบงการออกแบบการวจยผสมผสานวธออกเปน 2 ประเภทยอยคอ การออกแบบการวจยเชงปฏบตการ (action research design) และการออกแบบการวจยและพฒนา (research and development design) ในการผสมผสานวธระหวางการวจย 2 รปแบบนน อาจเปนการผสมผสานแบบครงตอครง การผสานแบบมรปแบบหลกรวมกบรปแบบรอง หรอแบบผสมผสานทกขนตอน โดยมวธการออกแบบ ดงน (ผองพรรณ ตรยมงคลกล และสภาพ ฉตราภรณ, 2549)

1. การวจยแบบ 2 ภาค (two-phase design) เปนการวจยในรปแบบทแยกการด าเนนการเปน 2 ขนตอนอยางชดเจนดวยวธการทตางกน (การวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพครงตอครง) แลวน าเสนอผลการวจยแบงออกเปน 2 ตอน โดยเอกเทศ แตละตอนตอบค าถามวจยตางประเดนกน โดยมบทสรปเปนตวเชอมโยงการวจยทงสองตอนเขาดวยกน

2. การวจยแบบน า-แบบรอง (dominant-less dominant design) เปนการวจยทด าเนนการดวย วธการวจยหลกแนวทางใดแนวทางหนง แลวเสรมดวยอกแนวทางหนง เชน ใชการวจยเชงปรมาณเปนหลกและใชวธการบางอยางของการวจยเชงคณภาพมาเสรม เชน เพอขยายความ เพอตรวจสอบยนยน หรอเพมความลกของขอมล หรออาจใชการวจยเชงคณภาพเปนหลกเสรมดวยการวจยเชงปรมาณ

3. การวจยแบบผสมผสาน (mix methodology design หรอ integrated approach) รปแบบนเปน การผสานทงระดบกวางและลกระหวาง 2 กระบวนทศนและแนวทางการวจย รปแบบการวจยนจดวาเปนการวจยลกผสม (hybrids) เปนการผสานทกขนตอนของการวจยตงแตน าเสนอปญหา จนถงบทสรปของการวจย ส าหรบรายละเอยดเพมเตมของการวจยทง 3 ประเภทดงกลาวขางตน นกศกษาสามารถศกษาเพมเตมไดในหนวยท .............................................

11

สวนประกอบหลกของการออกแบบการวจย ส าหรบสวนประกอบหลกของการออกแบบการวจยจะพจารณาจากวฏจกรของกระบวนการวจย (research process cycle) ซงประกอบดวย 6 ขนตอนหลก ซงไดแก การก าหนดปญหาการวจย การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ การระบจดมงหมายและค าถามการวจย การรวบรวมขอมลหลกฐาน การวเคราะหและตความขอมลหลกฐานและการเขยนรายงานและการประเมนการวจย (Creswell, 2005) และ ปจจยบรบททเปนสภาวะเงอนไขทส าคญ ไดแก การรบรตอปญหาการไดรบการสนบสนน แนวคดทฤษฎและผลวจยในอดต ประสบการณสวนตวกระบวนทศน ทรพยากรและทกษะในการท าวจย จรยธรรมในการวจย สถานทหรอตวอยางและลกษณะของผอานหลกการทางวชาการ ซงปจจยบรบททเปนสภาวะเงอนไขทส าคญ 3 ตวสดทาย ซงไดแก ทรพยากรและทกษะในการท าวจย จรยธรรมในการวจย สถานทหรอตวอยางและลกษณะของผอานหลกการทางวชาการ ซงทง 3 ตว แมวาจะไมไดเปนสวนประกอบของการออกแบบการวจย แตถอไดวาเปนสภาวะเงอนไขส าคญทนกวจยจะตองพจารณาในระหวางตดสนใจออกแบบการศกษาวจย ซงจะสงผลตอกระบวนการวจยใน 3 ขนตอนสดทาย คอ การรวบรวมขอมลหลกฐาน การวเคราะหและตความขอมลหลกฐานและการเขยนรายงานและการประเมนการวจย ดงแสดงไวในภาพท 9.1

12

ปจจยทเปนสภาวะเงอนไขส าคญ

ขนตอนหลกในกระบวนการวจย

ประเภทของ การวจย

การออกแบบ การวจย

หมายเหต แทน การออกแบบเชงปรมาณ แทน การออกแบบเชงคณภาพ แทน การออกแบบผสมสาน

ภาพท 9.1 สวนประกอบหลกของการออกแบบการวจย ทมา: ปรบจาก Blaikie (2000) p.33 และ Creswell (2005) p.51 อางใน องอาจ นยพฒน (2554)

การออกแบบการวจย: วธการเชงปรมาณ เชงคณภาพและผสมผสานวธการ. (พมพครงท 2) กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนาท 17.

การรบรตอปญหาการไดรบการสนบสนน

แนวคดทฤษฎและ ผลวจยในอดต

ประสบการณสวนตวกระบวนทศน

ทรพยากรและทกษะ ในการท าวจย

จรยธรรมในการวจย สถานทหรอตวอยาง

ลกษณะของผอานหลกการทางวชาการ

ก าหนดปญหาการวจย

ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ระบจดมงหมายและค าถามการวจย

รวบรวมขอมลหลกฐาน

วเคราะห/ตความขอมลหลกฐาน

เขยนรายงานและประเมนการวจย

เชงปรมาณ

เชงคณภาพ

เชงปรมาณ

เชงคณภาพ

เชงปรมาณ

เชงคณภาพ

เชงคณภาพ

เชงคณภาพ

เชงคณภาพ

เชงปรมาณ

เชงปรมาณ

เชงปรมาณ

1

ก

1ก

1

ก

1ก

13

โดยสรป การออกแบบการวจยสามารถจ าแนกไดหลายประเภทขนอยกบเกณฑทใชในการจ าแนก ซงการจ าแนกประเภทของการออกแบบการวจยทมผนยมน ามาใชเปนจ านวนมากในปจจบนแบงเปน 3 ประเภท ไดแก การออกแบบการวจยเชงปรมาณ การออกแบบการวจยเชงคณภาพ และการออกแบบการวจยแบบผสมผสาน ซงการออกแบบการวจยทง 3 ประเภทหลกดงทไดกลาวมาแลว จะมสวนประกอบส าคญรวมกนในขนตอนการรวบรวมขอมลหลกฐาน การวเคราะหและตความขอมลหลกฐานและการเขยนรายงานและการประเมนการวจย นอกจากน นกวจยจะตองพจารณาปจจยทเปนสภาวะเงอนไขทส าคญตอการออกแบบการวจยทง 3 ประเภทในระหวางตดสนใจออกแบบการศกษาวจยดวย

9.1.3 เกณฑการออกแบบการวจย ส าหรบเกณฑในการออกแบบการวจย นกทฤษฎและนกวจยไดน าเสนอแนวคดเกยวกบการออกแบบการวจยทงในสวนทอยภายในกระบวนการรวมทงผลกระทบทมตอการน าผลวจยไปใช ดงน ซคแมน (Suchman, 1967: 308) กลาวถงหลกเกณฑในการออกแบบการวจย วาแบบของการวจยจะตองมลกษณะ ดงน

1. สามารถน าไปสการตอบค าถาม ปญหาหรอประเดนทตงไวอยางถกตองและชดเจน 2. สามารถน าไปสการทดสอบสมมตฐานทตงไวได 3. สามารถควบคมและลดความคลาดเคลอนทงหลายทอาจเกดขนใหเหลอนอยทสด 4. แสดงใหเหนถงการก าหนดขนาดของกลมตวอยาง ประเภทของขอมล เทคนคการสมตวอยาง

เครองมอทใชในการเกบขอมล ตลอดจนการวเคราะหขอมลไดอยางเหมาะสม 5. เอออ านวยใหเกดความตรงทงภายในและภายนอกใหไดมากทสด 6. ตองมกลมควบคม (control group) ทมคณสมบตเหมอนกนหรอใกลเคยงมากทสดกบกลม

ทดลอง (experimental group) ส าหรบในกรณทมการศกษาเปรยบเทยบระหวางกลม 7. ตองค านงถงการจดการหลาย ๆ ดาน เชน งบประมาณ แรงงานและเวลาทใชในการวจย 8. ตอบสนองความตองการของผวจยและปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณได

เกณฑการพจารณาแบบการวจย (Kerlinger & Lee, 2000: 472-478) แบบการวจยทดพจารณาจากเกณฑตอไปน

1. การตอบค าถามการวจย (answering research questions) การออกแบบการวจยตองตอบค าถาม วจยไดชดเจน

2. การควบคมตวแปรเกน (control of extraneous variables) มการควบคมปจจยหรอตวแปรเกน หรอตวแปรอสระทไมใชตวแปรทน ามาศกษาในการวจยดวยวธการทเหมาะสม

3. การสรปอางองไปสประชากร (generalization) เปนความสามารถในการสรปผลการวจยไปส กลมตวอยางอนหรอในบรบทอนไดอยางกวางขวาง

4. มความตรงภายในและภายนอก (internal and external validity) การประเมนความตรงภายใน

14

เปนการประเมนวาตวแปรทดลองมผลเกดขนตอตวแปรตามจรงหรอไม ส าหรบความตรงภายนอกเปนความสามารถในการสรปผลการวจยไปสประชากรกลมอน ๆ

อยางไรกดเกณฑการพจารณาดงกลาว ตองพจารณาประกอบกบวตถประสงคของการวจยและ ประเภทการวจยดวย เชน การวจยเชงคณภาพทศกษาเฉพาะกรณ ไมตองพจารณาความตรงภายนอก หรอการสรปอางองผลการวจยไปสประชากร เปนตน เฮดดรก บคแมนและรอก (Hedrick, Bickman & Rog, 1993) กลาววา การออกแบบการวจยจะมผลกระทบตอความนาเชอถอ (credibility) ประโยชน (usefulness) และความเปนไปได (feasibility) ในการด าเนนการวจย ดงน

1. การวจยทมความนาเชอถอเปนการวจยทออกแบบใหมความตรง (validity) ทจะใหค าตอบท สามารถสรปและใหขอเสนอแนะไดอยางมนใจ เหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย

2. การวจยทมประโยชนเปนการวจยทออกแบบตรงทจะตอบค าถามจ าเพาะทตรงกบความสนใจ 3. การวจยทมความเปนไปไดเปนการวจยทออกแบบสมเหตสมผลกบขอก าหนดเรองเวลาและ

ทรพยากรทใชในการวจย นอกจากน บคแมน คคและแคมปเบล (Bickman, 1989: Cook & Campbell, 1979) ไดกลาวถงแบบ

การวจยทมความนาเชอถอ (credibility) วาควรเปนแบบทท าใหคาความตรงสงสด (maximizing validity) ซงคาความตรงของการวจยจะมจดเนนทแตกตางกนตามประเภทของการวจย ส าหรบการวจยประยกตคาความตรงม 4 ประเภท คอ (1) ความตรงเชงโครงสราง (construct validity) (2) ความตรงเชงสถต (statistic validity) (3) ความตรงภายใน (internal validity) และ (4) ความตรงภายนอก (external validity)

1. ความตรงเชงโครงสรางหรอความตรงเชงทฤษฎเปนความตรงทมาจากตวแปรในกรอบ ความคดการวจย ไดรบการจดกระท า เชน ไดรบการวดอยางเหมาะสม

2. ความตรงเชงสถตเปนคอ ความตรงทมาจากการใชแบบการวจยและสถตทเหมาะสม ท าให คนพบผลกระทบทมอย

3. ความตรงภายในเปนความตรงของงานวจยทสามารถตอบค าถามเกยวกบผลกระทบ (สาเหต- ผลได)

4. ความตรงภายนอกเปนความตรงของงานวจยทสามารถสรปจากขอมลและบรบทงานวจยไปส ประชากรทวไป โดยเฉพาะทกลาวถงในปญหาการวจย คาความตรงทง 4 ประเภทจดวามความส าคญ แตจะมจดเนนแตกตางกนไปตามประเภทของค าถามการวจย เชน ค าถามเกยวกบผลกระทบ เนนคาความตรงภายในและความตรงเชงสถตมากกวาคาความตรงภายนอก เนองจากนกวจยสนใจขอสรปเกยวกบสาเหต-ผล มากกวาการสรปไปยงกรณอน

เครสเวล (Creswell, 2009: 18-20) กลาวถงเกณฑในการพจารณาแบบการวจย จะขนอยกบสงตาง ๆ เหลาน ไดแก

1. ปญหาวจย (research problem) ปญหาการวจยทางสงคมจะมลกษณะและแบบการวจยเฉพาะ

15

เชน ปญหาทเกดขนอาจตองการทราบถงปจจยทสงผลตอผลลพธ หรอตองการทจะเขาใจถงตวชวดทดทสดของผลลพธ ซงจากปญหาดงกลาววธเชงปรมาณจะเปนวธทดทสด ซงควรจะใชวธการทจะทดสอบทฤษฎหรอการอธบายความ

ในทางกลบกน หากตองการศกษาปรากฏการณหนง แตมผลงานวจยทเกยวของนอยมาก ดงนน วธการเชงคณภาพจะเปนทางเลอกทดทสด การวจยเชงคณภาพจะสามารถอธบายและมประโยชนอยางมากหากนกวจยยงไมทราบตวแปรทส าคญทตองการตรวจสอบ หรอการวจยเชงคณภาพอาจเกดขนในกรณทหวขอทตองการศกษาเปนประเดนใหม เปนประเดนทยงไมเคยมการระบกลมตวอยางมากอน หรอทฤษฎทมอยไมสามารถน ามาประยกตใชกบกลมตวอยางทตองการศกษาได (Morse, 1991)

อกรปแบบหนงคอการวจยแบบผสมผสาน จะถกน าไปใชกตอเมอการวจยเชงปรมาณหรอการวจยเชงคณภาพเพยงวธเดยวไมเพยงพอทจะท าความเขาใจกบกบปญหาวจยได ผวจยอาจเรมศกษาวจยโดยการส ารวจกบกลมประชากรขนาดใหญ จากนน ตดตามผลกบกลมผใหขอมลจ านวนเลกเพอทราบขอมลหรอประเดนส าคญ ๆ ซงในสถานการณลกษณะนการรวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและคณภาพจะใหประโยชนแกผวจยไดอยางมประสทธภาพ

2. ประสบการณสวนตน (personal experiences) ประสบการณและการฝกอบรมของแตละบคคล ของผวจยยอมมอทธพลตอการเลอกแบบการวจย การทบคคลไดรบการฝกฝน อบรมในเชงเทคนค การเขยนทางวทยาศาสตร สถต และโปรแกรมสถตคอมพวเตอร หรอคนเคยกบการอานวารสารวจยเชงปรมาณมกจะเลอกใชแบบการวจยเชงปรมาณ ในขณะท บคคลทนยมการเขยน หรอการสมภาษณผคน หรอการสงเกตจะมแนวโนมในการเลอกการวจยแบบคณภาพ นกวจยแบบผสมผสานจะคนเคยทงการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ ซงผวจยแบบผสมผสานจะตองมทงเวลาและทรพยากรอน ๆ ในการเกบรวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ

3. ลกษณะของผอานหรอผสนใจงานวจย (audience) เปนเกณฑการเลอกวธวทยาและวธการ ออกแบบการวจยทค านงถงลกษณะของบคคลทเปนผอาน พจารณาและประเมนหรอสนใจงานวจย ทนกวจยจะท าวามแนวโนมยอมรบหรอใหการสนบสนนการท างานวจยในรปแบบตาง ๆ กนหรอไม อยางไร นกวจยจะตองพจารณาวาบคคลหรอกลมบคคลดงกลาวมความคนเคย ยอมรบในคณคา รวมทงเชอถอมโนทศน รากฐานและระเบยบวธการออกแบบตาง ๆ ภายใตฐานคตความเชอในเรองวธวทยาการแสวงหาความรความจรงเกยวกบปรากฏการณทสนใจตามกระบวนทศนทนกวจยเลอกมาใชในการออกแบบการวจยหรอไม เพยงใด เชน ถาผอานหรอประเมนงานวจยมความคนเคยและใหคณคากบงานวจยเชงปรมาณมากกวางานวจยเชงคณภาพ โอกาสทงานวจยทไดรบการออกแบบดวยวธการเชงปรมาณยอมเปนไปไดสง

กลาวโดยสรป การออกแบบการวจยทดทจะสามารถน าไปสการตอบค าถาม ปญหาหรอประเดนทตงไวอยางถกตองและชดเจน จะตองมหลกเกณฑการพจารณาแบบการวจย ซงประกอบดวยสงส าคญ ไดแก การตอบค าถามการวจย การควบคมตวแปรเกน การสรปอางองไปสประชากร และการมความตรง

16

ภายในและภายนอก นอกจากน การเลอกแบบการวจยอาจขนอยกบ ปญหาวจย ประสบการณสวนตน และลกษณะของผอานหรอผสนใจงานวจย

17

ตอนท 9.2

ขอบขายของการออกแบบการวจย โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 9.2.1 การออกแบบการเลอกตวอยาง

เรองท 9.2.2 การออกแบบการวดตวแปร เรองท 9.2.3 การออกแบบการวเคราะหขอมล

แนวคด

1. การออกแบบการเลอกตวอยางเปนการด าเนนการเพอใหไดกลมตวอยางทเปน ตวแทนทดของประชากร ซงการเลอกใชวธการใดจะขนอยกบวตถประสงค การวจย

2. การออกแบบการวดตวแปรเปนการก าหนดวธการวดและการสรางหรอพฒนาเครองมอทใชวดตวแปร

3. การออกแบบการวเคราะหขอมลเปนการวางแผนในการด าเนนการกบขอมลอยางเปนระบบ เพอทจะไดใชในการตอบปญหาการวจยตามจดมงหมายของการวจยไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 9.2 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายการออกแบบการเลอกตวอยางได 2. อธบายการออกแบบการวดตวแปรได 3. อธบายการออกแบบการวเคราะหขอมลได

18

ตอนท 9.2 ขอบขายของการออกแบบการวจย เมอกลาวถงขอบขายของการออกแบบการวจยจะเปนการกลาวถงขอบขายการออกแบบการวจยใน

3 ลกษณะ คอ การออกแบบการเลอกตวอยาง การออกแบบการวดตวแปรและการออกแบบการวเคราะหขอมล ดงน 9.2.1 การออกแบบการเลอกตวอยาง

กลมตวอยาง (sample) เปนหนวยทก าหนดขนเพอเปนตวแทนของประชากรเพอใชในการศกษาวจย กลมตวอยางจงเปนสวนหนงของประชากรและกลมตวอยางทดจะตองเปนตวแทน (representativeness) ของ

ประชากรทตองการศกษาได การออกแบบการเลอกตวอยาง (sampling design) เปนการด าเนนการเพอใหไดกลมตวอยางทเปนตวแทนทดของประชากรในการน ามาศกษา การออกแบบการเลอกตวอยางเพอใชเปนตวแทนของประชากรทตองการศกษาจงเปนสงส าคญประการหนงทนกวจยจะตองมความร นอกจากน ปญหาทส าคญประการหนงคอ จะตองใชขนาดเทาใดจงจะพอเพยงและไดผลการวจยเปนทนาเชอถอ ขนาดหรอจ านวนตวอยางจงเปนสงส าคญและจ าเปนในขนตอนการวางแผนการคดเลอกตวอยาง ทงนเพราะจ านวนตวอยางทนอยเกนไปจะท าใหเกดความแปรปรวนสงในการอนมานความจรงของประชากร ในขณะเดยวกนหากใหจ านวนตวอยางมากเกนไปกจะเปนการสนเปลองทรพยากรโดยไมจ าเปน ความรในการประมาณการจ านวนตวอยางจากสตรเปนสงทจะท าใหไดจ านวนตวอยางมความเหมาะสม (สรพงษ โสธนะเสถยร, 2549: 244)

การเลอกตวอยางครอบคลมวธการและจ านวน (ขนาด) ของกลมตวอยาง (Kerlinger & Lee, 2000: 163-183; Fraenkel & Wallen, 2009: 90-108) ในสวนของวธการ จะแตกตางไปตามชนดของกลมตวอยาง ซงกลมตวอยางม 2 ชนด คอ

1. การสมตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sample) เปนการสมตวอยาง ททราบวาแตละหนวยตวอยางทถกเลอกมานน มความนาจะเปนหรอโอกาสทถกสมมาเทาใด การสมตวอยางดงกลาวน นกวจยจะตองรวาประชากรทจะใชในการศกษาคอใคร อยทไหน อยอยางไร และมจ านวนเทาใด นนคอ ตองมกรอบตวอยาง (sampling frame) กรอบตวอยางทดจะตองเปนกรอบทสมบรณ (complete) ทนสมย (update) และเปนปจจบน (timeliness) ใชวธการสมประกอบดวย

1.1 การสมแบบงาย (simple random sampling) เปนการเลอกตวอยางทใชกบ ประชากรทมลกษณะคลายคลงกน (homogeneous) โดยท าการสมตวอยางครงละหนงจนครบจ านวนทตองการ ซงการสมนนอาจใชตารางเลขสม (random number table) การจบสลากหรอใชคอมพวเตอรสมตามจ านวนทตองการ การสมตวอยางแบบงายเหมาะทจะใชกบประชากรทสามารถเขาถงไดงาย และประชากรควรจะกระจายอยในพนทแคบ ๆ เชน นกเรยนในโรงเรยนเดยวกน หรอในชนเดยวกน เปนตน ตวอยางดงแผนภาพท 9.2

19

ภาพท 9.2 การสมตวอยางแบบงาย

1.2 การสมแบบชนภม (stratified random sampling) เปนการเลอกตวอยางทใชกบ ประชากรทมลกษณะแตกตางกน โดยจดความแตกตางนนเขาเปนกลมกอน ใหประชากรทมลกษณะเหมอนกนอยในกลมเดยวกน หรอทเรยกวาชนภม (stratum) ตอจากนนจงท าการสมตวอยางจากทก ๆ ชนภม อยางไรกตาม ชนภมทจดนน หากเปนชนภมทมอยโดยธรรมชาตจะท าใหสะดวกในการสมตวอยาง เชน จ าแนกประชากรในจงหวดออกเปนประชากรทอาศยอยในเขตเทศบาล องคการบรหารสวนต าบลและชนบท จ าแนกนกเรยนในโรงเรยนหนง ๆ ตามชนเรยนของนกเรยน เปนตน การสมตวอยางแบบชนภมนนอกจากจะไดขอมลทเปนตวแทนของประชากรในภาพรวมแลว ยงท าใหไดขอมลทเปนตวแทนของแตละชนภมดวย ตวอยางดงภาพท 9.3

ก าหนดหมายเลขประจ าตวใหแกสมาชกทกหนวยในประชากร

ประชากร 100 คน ก าหนดหมายเลข 001-100 ประชากร 500 คน ก าหนดหมายเลข 001-500 ประชากร 1,000 คน ก าหนดหมายเลข 001-1,000

สมตวอยางโดยใชตารางเลขสมทสอดคลองกบจ านวนประชากร

ประชากรจ านวนเตมสบใชเลข 2 หลก ประชากรจ านวนเตมรอยใชเลข 3 หลก ประชากรจ านวนเตมพนใชเลข 4 หลก

เรมอานจากแถวท 1 หรอแถวไหนทอาจไดจากการสม และจะอานตามแนวนอนหรอ

แนวตงกได ตามเลขหลก

อานจนกระทงครบจ านวนตวอยาง ทตองการสมตวอยาง

20

ภาพท 9.3 การสมตวอยางแบบชนภม

1.3 การสมแบบกลม (cluster sampling) เปนการเลอกตวอยางทใชกบประชากรท มลกษณะแตกตางกน และความแตกตางนนจดอยเปนกลม ๆ โดยทแตละกลมมองคประกอบภายในของประชากรทมลกษณะเหมอนกน ในการสมตวอยางจะท าการสมเลอกกลมใด ๆ กไดมาเปนตวแทนของกลมทงหมดของประชากร จงอาจกลาวไดวาการสมกลมประชากรทมลกษณะแตกตางกน (heterogeneous) มาประกอบเปนกลมยอย ๆ โดยกลมแตละกลมจะมลกษณะประชากรเหมอนกน การสมตวอยางมาเพยงบางกลมจะสามารถใชเปนตวแทนของกลมตาง ๆ ได ตวอยางดงภาพท 9.4

ภาพท 9.4 การสมตวอยางแบบกลม

จ าแนกกลมยอย

ตางกนภายในกลมแตคลายคลงกนระหวางกลม

การสมตวอยางอยางงายกลมใดกลมหนง

ชนภมท 1

ชนภมท 2

ชนภมท 3

จ าแนก ชนภม

ประชากร

การสม ตามสดสวน

เหมอนกนภายในกลมเดยวกน แตตางกนระหวางกลม

ประชากร กลมตวอยาง

21

1.4 การสมแบบมระบบ (systematic sampling) เปนการเลอกตวอยางทคลายคลง กนกบการสมตวอยางแบบงาย เหมาะทจะใชกบประชากรทสามารถเขาถงไดงายและอยในบรเวณหรอพนททไมกวางขวางมากนกและมล าดบโดยธรรมชาต เชน รายชอประชากรตามบญชผมสทธเลอกตง นกเรยนทนงเรยนในหองเรยนหนง ๆ เปนตน ในการสมตวอยางแบบมระบบเปนวธการสมทกระท าโดยการแบงประชากรทตองการศกษาออกเปนกลมยอย ๆ ทมขนาดเทา ๆ กนและมจ านวนกลมยอยเทากบขนาดตวอยางทตองการ เชน ประชากรทมขนาด 1,000 คน ตองการสมตวอยางขนาด 50 คน กจะจดแบงกลมประชากรออกเปน 50 กลมยอย โดยมจ านวนกลมละ 20 คน ตอจากนนจงท าการสมตวเลขเรมตน (random start) จากตวเลข 1 ถง 20 หรอตวเลขทเปนขนาดของกลมยอย ๆ นนเอง ตวอยางดงภาพท 9.5

ภาพท 9.5 การสมตวอยางแบบมระบบ

1.5 การสมแบบหลายขนตอน (multi stage sampling) เปนการเลอกตวอยางท กระท าเปนขน ๆ มากกวา 2 ขนตอน การสมตวอยางแตละขนจะใชการสมแบบใดกได และการเกบขอมลจะเกบจากหนวยตวอยางขนสดทายทสมได การสมแบบน สบเนองจากจากการสมแบบกลม ซงนยมสมกลมประชากรทมขนาดใหญและมขอบเขตกวางขวาง ผวจยสามารถศกษาประชากรเพอการวจยไดโดยการแบงประชากรออกเปนกลมใหญ แลวจงแบงเปนกลมยอยไปเรอย ๆ จากนนกใหท าการสมเปนกลม โดยสมจากกลมใหญไปหากลมยอย เมอไดกลมยอยแลว กท าการสมหนวยตวอยางจากกลมยอยทสมได ตวอยางดงภาพท 9.6

ก าหนดกรอบประชากร/หมายเลขประจ าตว ใหแกสมาชกทกหนวยในประชากร

หาอตราสวน( k ) ระหวางประชากร ( N ) และ

กลมตวอยาง ( n ) จาก k สตร

n N

มประชากร 1.000 คน ตองการกลมตวอยาง 50 คนจะไดอตราสวน เทากบ

20 สมตวอยางอยางงายเพอก าหนดสมาชกคนแรก

(หมายเลข 1-20) เชน ไดหมายเลข 5

หมายเลขของสมาชกคนตอไปจะถกก าหนด อยางเปนระบบ ดงนนสมาชกทมหมายเลข

5, 25(5+20), 45(25+20), 65(45+20), 85(65+20) จะเปนกลมตวอยาง

22

การสมแบบกลม

การสมอยางงาย

ภาพท 9.6 การสมตวอยางแบบหลายขนตอน

ส าหรบการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sample) ทง 5 แบบขางตน จะมทงขอดและขอจ ากด ดงตารางท 9.1 ตารางท 9.1 ขอดและขอจ ากดของการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sample)

วธการเลอกตวอยาง ขอด ขอจ ากด 1. การสมแบบงาย

มขนตอนการสมตวอยางทปฏบตไดงายและสะดวกทจะน าไปใชกบประชากรทมลกษณะคลายคลงกน

ไมเหมาะสมทจะน าไปใชกบประชากรทมความแตกตางกนมาก และในกรณทมประชากรแตกตางกนมาก การสมตวอยางวธนตองใชตวอยางจ านวนมาก อาจท าใหคาใชจายสงและเสยเวลาด าเนนการมาก

2. การสมแบบชนภม ท าใหไดตวอยางทเปนตวแทนของประชากรจากทกลกษณะ เพราะหนวยตวอยางจากแตละชนภมถกสมมาเปนตวอยาง รวมทงสามารถใชวธการสมตวอยางทแตกตางกนในแตละชนได

ในกรณทถามตวแปรทเปนเกณฑการแบงชนมาก ท าใหตองจดประชากรเปนหลายชนมาก ซงอาจจะไมมหนวยตวอยางใดตกอยในบางชน และถาแตละชนใชวธการสมทแตกตางกน การประมาณคาพารามเตอรจะยงยาก

นกเรยนของโรงเรยน แหงหนง

ชน ป.4

ชน ป.1

ชน ป.6

ชน ป.1/1

5 คน

การสมแบบกลม

ชน ป.1/4

ชน ป.4/2

ชน ป.6/1

ชน ป.6/3

5 คน 5 คน 5 คน 5 คน

23

ตารางท 9.1 (ตอ) ขอดและขอจ ากดของการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sample)

วธการเลอกตวอยาง ขอด ขอจ ากด 3. การสมแบบกลม การสมแบบนใชในกรณทมประชากรไมม

กรอบตวอยาง หรอไมสะดวกในการจดเตรยมกรอบตวอยาง ซงท าใหประหยดเวลาและเสยคาใชจายในการด าเนนงานนอย รวมทงการปฏบตงานภาคสนามสามารถท าไดสะดวก ซงจะชวยลดความคลาดเคลอนในการเกบรวบรวมขอมลได

การสมแบบนมกจะมประสทธภาพต ากวาการสมตวอยางแบบอน ๆ เพราะการสมตวอยางแบบกลมจะเกบรวบรวมขอมลจากหนวยตวอยางทอยใกลเคยงภายในกลมเดยวกน ขอมลทไดอาจไมไดเปนตวแทนทดของประชากร

4. การสมแบบมระบบ เปนวธทท าไดงาย เสยเวลาและคาใชจายนอย และในกรณทมประชากรมการเรยงล าดบหนวยตวอยางไวสม วธการนจะมประสทธภาพสงกวาวธสมตวอยางแบบงาย

ในกรณทประสทธภาพของตวประมาณขนอยกบการจดเรยงหนวยตวอยางในประชากร ในกรณ n หาร N ไมลงตว (N ≠ nk) จะไดตวประมาณทเอนเอยง และในกรณทประชากร มแนวโนมการเปลยนแปลงขนลงเปนรอบ (periodicity) กอาจไดกลมตวอยางทล าเอยง

5. การสมแบบหลายขนตอน

เหมาะสมทจะใชกบการสมตวอยางทมประชากรขนาดใหญ มขอบเขตกวางขวาง และเหมาะสมในกรณทไมมกรอบตวอยางทสมบรณ การสมแบบนสะดวกและประหยดคาใชจายในการสมตวอยาง

อาจท าใหเสยคาใชจายสงและการประมาณคาพารามเตอรยงยากมากขน

2. การเลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน (nonprobability sample) เปนการเลอก ตวอยางโดยไมใชวธการสม เปนวธการทไมตองทราบกรอบของประชากรทจะใชในการเลอกตวอยาง การเลอกตวอยางดวยวธนจงท าใหไดขอมลทไมเปนตวแทนของประชากรกลมเปาหมายทตองการศกษา การเลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปนประกอบดวย การเลอกแบบโควตา (quota sampling) การเลอกแบบเจาะจง (purposive sampling) การเลอกแบบบงเอญ (accidental sampling) และการเลอกแบบสโนบอลล (snowball sampling) การเลอกกลมตวอยางลกษณะนไมสามารถประมาณหรอค านวณความคลาดเคลอนทเกดจากการใชขอมลจากกลมตวอยางได (sampling error) การเลอกตวอยางแบบน จงไมนยมใชหากตองการผลการวจยทเปนตวแทนของประชากรทตองการศกษา

2.1 การเลอกแบบโควตา (quota sampling) เปนการเลอกตวอยางโดยก าหนด จ านวนตวอยางตามลกษณะบางประการของประชากรทศกษา เชน ตองการตวอยางนกเรยนระดบมธยมศกษา จ านวน 200 คน จากโรงเรยนแหงหนง ซงมนกเรยนทงสน 2,000 คน เปนชาย 1,200 คน หญง

24

800 คน จงก าหนดตวอยางชายและหญงตามสดสวนของเพศของนกเรยน เปนชาย 120 คน และหญง 80 คน และท าการคดเลอกชายและหญงตามจ านวนดงกลาว หรอก าหนดสดสวนของนกศกษาทเปนกลมตวอยางใหขอมลจ าแนกตามชนป เปนปท 1 : ปท 2 : ปท 3 : ปท 4 ดงน 35 : 30 : 20 :15 เปนตน

2.2 การเลอกแบบเจาะจง (purposive sampling) เปนวธการเลอกตวอยางทนกวจย ก าหนดคณสมบตของกลมตวอยางซงจะใชในการศกษาทคดวาจะเปนตวแทนของประชากรทจะศกษาหรอตรงกบวตถประสงคบางประการทนกวจยก าหนดไว การก าหนดเกณฑหรอหลกการในการเลอกตวอยางตองอาศยประสบการณของนกวจยหรอผเชยวชาญในสาขานน ๆ แตผลการวจยจะไมสามารถสรปอางองไปสประชากรโดยทวไปได อาท การศกษาวธการเรยนรวมของเดกพเศษกบเดกปกตในสถานศกษา ดงนนกลมตวอยางทน ามาศกษาจะศกษาเฉพาะเจาะจงในสถานศกษาทมการเรยนรวมของเดกพเศษกบเดกปกตเทานน เปนตน หรอการคดเลอกผเชยวชาญในการใชเทคนคเดลฟายทจะตองมเกณฑพจารณาอยางชดเจน มฉะนนผลสรปทไดอาจจะไมนาเชอถอ ฯลฯ

2.3 การเลอกแบบบงเอญ (accidental sampling) เปนการเกบตวอยางเทาทจะหาได กลาวคอ เมอผวจยพบใครกตามทมคณสมบตตามทตองการกจะใชเปนตวอยางในการศกษาจนครบจ านวนทตองการ เชน การสมภาษณผใชบรการของหางสรรพสนคาถงความพงพอใจในการไดรบการบรการ การส ารวจเหตผลการมาโรงเรยนแตเชาของนกศกษาทมาโรงเรยน 20 คนแรก เปนตน ทจะเปนเพยงขอคนพบเบองตนทจะใชเปนแนวทางในการศกษา/วจย ตอไป โดยท เคอรงเจอร(Kerlinger,1973:129) ไดใหขอเสนอแนะวาหากสามารถเลอกใชวธการเลอกแบบอนไดกไมควรใชการเลอกแบบนเนองจากไมทราบจ านวนประชากรทแทจรง 2.4 การเลอกแบบสโนบอล (snowball sampling) เปนการเลอกกลมตวอยางทผวจยเลอกตวอยางจ านวนหนงดวยวธการเลอกโดยใชหลกความนาจะเปน หรอเลอกโดยไมใชหลกความนาจะเปนกตามและใหกลมตวอยางจ านวนนชแนะตวอยางทมลกษณะตามทตองการอกจ านวนหนง เพอทผวจยจะเกบขอมลจากตวอยางทไดรบการแนะน าเพมขนอกจ านวนหนง และท าเชนนเรอยไปจนกวาจะเกบขอมลไดครบตามจ านวนทตองการ

จากแนวคดของ สวมล วองวาณช และนงลกษณ วรชชย (2546: 122) สามารถสรปวธการ เลอกตวอยางแบบใชและไมใชความนาจะเปนและเงอนไขในการใช ดงแสดงในตารางท 9.2

25

ตารางท 9.2 วธการเลอกตวอยางแบบใชและไมใชความนาจะเปนและเงอนไขการใช

วธการเลอกกลมตวอยาง แบบใชความนาจะเปน แบบไมใชความนาจะเปน

วธก าหนด กลมตวอยาง

เงอนไขการใช วธก าหนด กลมตวอยาง

เงอนไขการใช

1. การสมแบบงาย กลมตวอยางขนาดเลกไมเกน 1,000 คน ประชากรมความเปนเอกพนธ

1. การเลอกแบบโควตา

กลมตวอยางขนาดเลก และทราบคณลกษณะของกลมตวอยางแตละกลม รวมทงจานวนทตองการ

2. การสมแบบชนภม กลมตวอยางขนาดใหญ หนวยตวอยางมลกษณะแตกตางกนตามตวแปรตาม

2. การเลอกแบบเจาะจง

กลมตวอยางขนาดเลกและตองการผใหขอมลส าคญ

3. การสมแบบกลม กลมตวอยางขนาดใหญ หนวย

ตวอยางมลกษณะแตกตางกนตามภมศาสตร

3. การเลอกแบบบงเอญ

กลมตวอยางขนาดเลก และมเงอนไขตามทผวจยก าหนด

4. การสมแบบมระบบ

มรายชอประชากรทงหมด 4. การเลอกแบบ สโนบอล

กลมตวอยางขนาดเลก ไมมขอมลเกยวกบประชากรแตใชความรและประสบการณของกลมตวอยางชวยแนะน าผทจะเปนหนวยตวอยางตอไป

5. การสมแบบหลายขนตอน

กลมตวอยางขนาดใหญ มการสมตวอยางหลายระดบ โดยทแตละชนใชวธการแบบสม

นอกจากน เวยรสมารและเจอรส (Wiersma & Jurs, 2005: 311-317) กลาววา การเลอกใชวธการเลอกตวอยางแบบใดยงขนอยกบวตถประสงคการวจยอกดวย ถาการวจยมวตถประสงคทจะสรปอางองผลวจยไปสประชากร (generalization) กลมตวอยางกตองเปนตวแทนทดของประชากรจงใชวธการเลอกตวอยางแบบใชความนาจะเปน (probability sample) แตหากเปนการวจยเชงคณภาพ การวจยเชงประวตศาสตรชาตพรรณวรรณา (ethnographic) การเลอกกลมตวอยาง ขนอยกบวตถประสงคของการวจย หรอทเรยกวาการเลอกแบบเจาะจง ( purposeful sampling) เชน อาจเปนกรณศกษาในสวนของจ านวนหรอขนาดของกลมตวอยาง จะขนอยกบ

1. คณลกษณะของประชากร เชน ถาประชากรมลกษณะใกลเคยงกน หรอความเปนเนอเดยวกน สามารถใชกลมตวอยางขนาดเลกได ถาประชากรมความแตกตางกนมากและมหลายระดบ อาจตองใชวธการสมแบบหลายขนตอน

26

2. คาใชจาย เวลา และความสามารถในการทมเท 3. สถตทจะใชในการวเคราะหขอมล มขอก าหนดขนาดของกลมตวอยางอยางต าไวเทาใด 4. ชนดของการวจย เชน ถาเปนการวจยเชงส ารวจในวทยานพนธ/ดษฎนพนธ ซดแมน (Sudman,

1967: 87) ก าหนดไว 200-500 เปนตน พชต ฤทธจรญ (2547: 116-118) กลาววา วธการหาขนาดของกลมตวอยางม 3 วธ คอ การก าหนด

เกณฑ การใชสตรค านวณและการใชตารางส าเรจรป ซงมรายละเอยด ดงน 1. การก าหนดเกณฑ ในกรณนผวจยตองการทราบจ านวนประชากรทแนนอนกอนแลว ใชเกณฑ

เชน จ านวนประชากรเปนหลกรอย ใชกลมตวอยาง 15-30 % ของประชากร จ านวนประชากรเปนหลกพนใชกลมตวอยาง 10-15 % ของประชากร เปนตน

2. การใชสตรค านวณ วธค านวณมหลายวธ ทเปนทนยมจะมอย 2 วธ คอ การใชสตรของ เครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan) และการใชสตรของทาโร ยามาเน (Taro Yamane)

3. การใชตารางส าเรจรป ในบางครงผวจยไมถนดทจะใชสตร หรอตองการความรวดในการสม ตวอยาง จงอาจก าหนดขนาดของกลมตวอยาง โดยใชตารางส าเรจรปทมผจดท าไวแลวโดยค านวณมาจากสตรค านวณ นกศกษาสามารถศกษาการใชสตรค านวณและการใชตารางส าเรจรปเพมเตมในเอกสารเกยวกบระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตรและหนงสอทเกยวของ เคอรลงเจอรและล (Kerlinger & Lee, 2000: 175) ไดกลาวถงความสมพนธระหวางจ านวนของกลมตวอยางและความคลาดเคลอนไว ดงภาพท 9.7

ภาพท 9.7 ความสมพนธระหวางจ านวนของกลมตวอยางและความคลาดเคลอน ทมา: ปรบจาก Fred N. Kerlinger, and Howard B. Lee (2000). Foundations of Behavioral Research. 4th ed. Singapore: Wadsworth, p.175.

ขนาดของกลมตวอยาง

มาก

นอย

เลก ใหญ

ความคลาดเคลอน

27

เคอรลงเจอรและล ชใหเหนวาขนาดตวอยางกลมใหญ ความคลาดเคลอนจะมนอย แตถาขนาดนอยลง ความคลาดเคลอนจะมากขน การก าหนดขนาดของกลมตวอยางจงใชการก าหนดขอบเขตของความคลาดเคลอน (limit of error: e) ทยอมรบได การพจารณาถงขนาดของกลมตวอยาง โดยปกตผวจยควรเลอกใชกลมตวอยางขนาดใหญไวกอน เพอปองกนความคลาดเคลอนทจะเกดขน แตการใชกลมตวอยางจ านวนมากจะท าใหสนเปลองเวลา แรงงานและงบประมาณจ านวนมาก นกวจยจงควรเลอกขนาดของกลมตวอยางทใหผลทเชอถอไดมากทสด โดยมหลกการพจารณา ดงน

1. ธรรมชาตของประชากร (nature of population) เปนการพจารณาความเหมอนและความ แตกตางของประชากรเปนหลก กลาวคอ หากประชากรมความเหมอนกนมากหรอเปนเอกพนธ (homogeneity) กใชกลมตวอยางนอยได แตหากประชากรมความแตกตางกนมากหรอเปนววธพนธ (heterogeneity) แสดงถงการมความแปรปรวนมาก ตองใชกลมตวอยางจ านวนมาก

2. ลกษณะของระเบยบวธวจย (research methodology) ขนาดของกลมตวอยางจะขนอยกบวธการ ทใชในการศกษา ถาเปนการวจยเชงบรรยายและมจ านวนประชากรมาก ขนาดของกลมตวอยางนอยสด ไมควรนอยกวารอยละ 10 ของประชากร หรอถามจ านวนประชากรไมมาก กไมควรนอยกวารอยละ 20 ของประชากร แตตองไมนอยกวา 100 ตวอยาง เพอใหการแบงกลมของตวแปรอสระทส าคญมจ านวนกลมละประมาณ 20 ตวอยาง แตถาเปนการวจยเชงสหสมพนธควรใชขนาดของกลมตวอยางไมนอยกวา 30 ตวอยาง สวนการวจยเชงกงทดลองและการเปรยบเทยบเชงเหตผล ควรใชขนาดของกลมตวอยางแตละกลมไมนอยกวา 30 ตวอยาง แตถาเปนการวจยเชงทดลองทมการควบคมตวแปรภายนอกไดอยางดหรอคอนขางสมบรณ ควรใชขนาดของกลมตวอยางแตละกลมไมนอยกวา 15 ตวอยาง แตอยางไรกด ส าหรบตวอยางทหายาก มจ านวนนอย จะใชจ านวนนอยกวา 15 ตวอยางกได แตตองไมนอยกวา 8 ตวอยาง (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2551: 107) ในขณะท เกย (Gay, 1992: 142 อางใน พชต ฤทธจรญ, 2544: 122) เสนอแนะวา ขนาดของกลมตวอยางควรมขนาดใหญ แตอยางนอยทสดขนาดของกลมตวอยางทยอมรบไดขนอยกบประเภทของงานวจย กลาวคอ งานวจยเชงบรรยาย ใชกลมตวอยาง 10 % ของประชากร งานวจยเชงสหสมพนธ ใชกลมตวอยาง 30 คน งานวจยเชงเปรยบเทยบเหตผล ใชกลมตวอยาง 30 คนตอกลม งานวจยเชงทดลอง ใชกลมตวอยาง 15 คนตอกลม เปนตน

3. การก าหนดระดบความถกตองแมนย า (precision) ถาก าหนดระดบความถกตองแมนย าไวสง คอ ยอมใหเกดความผดพลาดนอย รวมทงระดบความเชอมนสง เชน 99% ตองก าหนดกลมตวอยางขนาดใหญ ถาก าหนดความถกตองแมนย าไมสงมากนก รวมทงลดระดบความเชอมนลงมาเปน 95% กใชกลมตวอยางขนาดเลกลง

4. เทคนควธในการสมตวอยาง (sampling techniques) ถาใชวธสมแบบแบงชนหรอเปนกลม อาจตองใชกลมตวอยางจ านวนมาก แตถาสมแบบงายหรอแบบเปนระบบ อาจใชกลมตวอยางขนาดเลกได

5. จ านวนตวแปรทศกษาและแบบวจยทใชควบคมตวแปร (variables and designs) ถาม

28

คณลกษณะหรอตวแปรทสนใจศกษามาก จะตองใชกลมตวอยางมาก โดยเฉพาะเมอตองการเปรยบเทยบตามตวแปรทศกษา แตละกลมตองไมนอยกวา 30 คน ในแบบการวจยเชงทดลองอยางแท หากตองการศกษาอทธพลของตวแปรอสระโดยมกลมควบคมเปรยบเทยบ กตองแบงกลมตวอยางออกเปนกลมทดลองและกลมควบคมพลายกลม โดยการสมเขากลมเหลานน จงเปนผลท าใหตองใชกลมตวอยางมากขน

6. ปจจยอน ๆ ไดแก งบประมาณ เวลา แรงงาน ทผวจยมอย หากมมากกใชกลมตวอยางขนาด ใหญได แตหากมนอยกอาจตองลดขนาดของกลมตวอยางลง

9.2.2 การออกแบบการวดตวแปร การออกแบบการวดตวแปร (measurement design) เปนการก าหนดวธการวดหรอการสรางและ

พฒนาเครองมอทใชวดตวแปรครอบคลมนยามตวแปร ชนดของเครองมอ การสรางเครองมอ การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ และการออกแบบวธการเกบขอมล

การนยามตวแปร ตวแปร (variable) เปนลกษณะหรอเงอนไขทมความผนแปรในกลมบคคลหรอสงทท าการศกษา ตวแปรจงเปนสงทผวจยสนใจทจะศกษา จดกระท า สงเกต หรอควบคม (ศรชย กาญจนวาส, 2541: 44) ครสเตนเซน (Christensen, 1988: 105) กลาววา ตวแปร คอ คณลกษณะใด ๆ ของสภาวการณ หรอสภาพการทดลองซงสามารถแปรคาได เมอสภาวการณหรอสภาพการทดลองเปลยนแปลงไป ดงนน ตวแปรจงเปนสงทแปรเปลยนคาได ไมใชตวคงท (constant) แตจะเปลยนไปตามบคคล สภาวะแวดลอม และเงอนไขตาง ๆ ทก าหนดขน เนองจากการวจยเปนกระบวนการวดตวแปร การจะน าตวแปรมาศกษานน ผวจยตองสามารถวด ตวแปรนน ๆ ใหไดเสยกอน ทงในดานประเภทของตวแปร มาตราการวดตวแปร และวธการวดตวแปร การวจยจะไมสามารถใหขอสรปเปนผลการวจยทถกตองได ถาปราศจากการวดตาง ๆ ทเกยวของอยางเหมาะสม 1. ประเภทของตวแปร

การจดประเภทของตวแปรสามารถกระท าไดหลายอยาง ถาพจารณาทศทางความสมพนธระหวางตวแปรในบรบทของการวจย สามารถจ าแนกการแบงประเภทของตวแปร ดงน (พวงรตน ทวรตน, 2535: 49)

1.1 แบงตามคณลกษณะทวด 1) ตวแปรเชงปรมาณ (quantitative variable) เปนตวแปรทสามารถวดความแตกตางของตว

แปรไดโดยใชมาตราวดทมอย เชน น าหนก สวนสง คะแนน อาย รายได เปนตน 2) ตวแปรเชงคณภาพ (qualitative variable) เปนตวแปรทไมสามารถวดไดแนนอน เชน

ความคดเหน ความเชอ ภมหลง การเลยงด เปนตน 1.2 แบงตามความสมพนธระหวางตวแปร

29

1) ตวแปรอสระ (independent variable) คอ ตวแปรทเปนอสระ ไมขนกบตวแปรอน นอกจากนยงสนนษฐานวาจะเปนสาเหตหรอมอทธพลตอตวแปรอนใหผนแปรตาม และมชอเรยกตวแปรนในการวจยเชงทดลอง อาท ตวแปรตนหรอตวแปรจดกระท า (manipulated or treatment variable) ตวแปรเรา (stimulus variable) ตวแปรปอน (input variable) 2) ตวแปรตาม (dependent variable) คอ ตวแปรทขนอยหรอผนแปรตามตวแปรอสระ หรอคาของมนจะแตกตางไปตามประเภท ระดบ หรอความเขมขนของตวแปรอสระ ตวแปรนมเชอเรยกอยางอนอกวา เปนตวแปรผล (output variable) 1.3 แบงตามแนวคด 1) ตวแปรแนวคด (conceptual variable) เปนตวแปรทก าหนดเปนหลกการหรอแนวคดในประเดนส าคญของการวจยซงผวจยอางองหรอประมวลมากจากแนวคดหรอทฤษฎตาง ๆ 2) ตวแปรปฏบตการ (operational variable) ตวแปรทผวจยก าหนดขนเพอใหสามารถน าไปสการวดและการวเคราะหขอมลในการวจยได นอกจากน ในการวจยเชงทดลอง อาจมตวแปรอน ๆ เกดขนอก ไดแก - ตวแปรแทรกซอน หรอตวแปรสอดแทรก (intervening variable) เปนตวแปรทเกดแทรกระหวางการทดลอง ในการทดสอบดวยวธการสอนแบบหนง นกเรยนอาจเกดความเมอยลา ความวตกกงวล หรอเกดแรงจงใจในการเรยนตางกน ซงอาจจะมอทธพลตอผลการเรยนของนกเรยนไดนอกเหนอจากอทธพลของวธสอน บางครงเราเรยกตวแปรนวา ตวแปรภายใน

- ตวแปรเกน หรอตวแปรภายนอก (extraneous variable) เปนตวแปรทผวจยมไดมงศกษา ตวแปรนน หรอมไดควบคมตวแปรนน แตอทธพลของตวแปรดงกลาวอาจสงผลตอตวแปรตามได เชน ในการทดลองสอนดวยวธหนงกบนกเรยน 2 ชนในระดบเดยวกน ปรากฏวา นกเรยนชนหนงมผลการเรยนสงกวาอกชนหนง จากผลการวเคราะหภายหลง พบวา ชนเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวานนมนกเรยนทมอายมากกวาอกชนเรยนหนงหลายคน ดงนน เรองของอายของนกเรยนจงเปนตวแปรเกนทผวจยไมไดควบคมและสามารถสงผลตอตวแปรตามได ซงอาจท าใหขอสรปขาดความเทยงตรงได ดงนนในการวจยเชงทดลอง จงตองค านงถงและพยายามควบคมอทธพลของตวแปรนใหได

- ตวแปรปรบหรอตวแปรก ากบ (moderator variable) เปนตวแปรทระดบการแปรคาของ ตวแปรปรบหรอตวแปรก ากบมผลตอระดบความสมพนธระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตาม หรอกลาวอกนยหนงวาตวแปรอสระสงผลตอตวแปรตามแตกตางกนไปตามระดบของตวแปรปรบหรอตวแปรอสระกบตวแปรปรบมปฏสมพนธกน (interaction) ในการสงผลตอตวแปรตามนนเอง (ศรชย กาญจนวาส, 2550: 17) 2. ระดบการวดตวแปร (scale of measurements)

การวดตวแปรเปนการระบลกษณะหรอใหคาแกตวแปรทศกษา การวดตวแปรในการวจยจะท าใหผลการวดปรากฏออกมาเปนระดบซงสามารถจ าแนกออกเปน 4 มาตราตามความละเอยดของขอมลทไดรบจากการวด ดงน

30

2.1 มาตรานามบญญต (nominal scale) เปนมาตราการวดระดบต าสด ผลทไดจากการวด ตวแปรในมาตรานจะแตกตางไปตามชอหรอหมพวก จงเปนเพยงการจดประเภท หรอจดหมวดหมของลกษณะของตวแปร แตยงไมไดแสดงถงการจดอนดบสงต าของลกษณะทได เชน มาตราทไดจากการวด ตวแปรเกยวกบ เพศของนกเรยน ซงจ าแนกเปนเพยง ชาย หรอ หญง หรอวธการสอนซงอาจจ าแนกเปน 2 แบบ ไดแก วธการสอนแบบบรรยายกบวธการสอนแบบสมมนา เปนตน 2.2 มาตราจดอนดบ (ordinal scale) เปนมาตราการวดทแสดงลกษณะแตกตางและอนดบของการวด ผลทไดจากการวดตวแปรในมาตรานมลกษณะแตกตางกนตามหมพวก และแสดงอนดบสงต าของผลทได เชนการวดขนาดของโรงเรยน ซงอาจจดเปน 4 ระดบ ไดแก โรงเรยนขนาดเลก กลาง ใหญและใหญพเศษ 2.3 มาตราอนตรภาค (interval scale) เปนมาตราการวดทแสดงลกษณะแตกตาง อนดบ และคาของความแตกตาง ผลทไดจากการวดตวแปรในมาตรานบงบอกลกษณะแตกตางกนตามหมพวก แสดงอนดบสงต าและคาของหนวยการวดมคาเทากน แตจดตงตนของมาตราเปน 0 ไมแท ผลทไดน ามาเปรยบเทยบความแตกตางกนได เชน คะแนนผลการเรยนของนกเรยน เปนตน 2.4 มาตราอตราสวน (ratio scale) เปนมาตราการวดทใหสามารถสนเทศทสมบรณทสด ผลทไดจากการวดตวแปรในมาตรานบงบอกถงลกษณะตามหมพวก แสดงอนดบตามหมพวก แสดงอนดบสงต า คาของแตละหนวยการวดมคาเทากนและจดตงตนของมาตราเปน 0 ทแทจรง ผลทวดไดจงเปนคาทสามารถน ามาเปรยบเทยบความแตกตางกนได และยงสามารถเปรยบเทยบอตราสวนตอกนไดดวย เชน อายของนกเรยน รายไดของผปกครอง เปนตน ในทางปฏบตเกยวกบการวเคราะหขอมลดวยวธการทางสถต ถอวามาตราอนตรภาคและมาตราอตราสวนไมมความแตกตางอยางมนยส าคญ ในการวจยทางสงคมศาสตรนยมปฏบตใหมาตราทงสองมคณลกษณะททดเทยมกน 3. วธการวดตวแปร (measuring of variable) การวดตวแปรใด ๆ กตาม ผวจยจะตองรธรรมชาตของตวแปรวาเปนตวแปรลกษณะใด หรอมความหมายอยางไร และเมอพจารณาธรรมชาตของตวแปรในบรบทของศาสตรแหงการวด อาจจ าแนกตวแปรออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอตวแปรเชงรปธรรมทสามารถสงเกตวดไดโดยตรง (manifest variable) เปนการวดทางกายภาพ (physical measurement) เชน การวดตวแปรเพศ อาย รายได วฒการศกษา ประเภทและขนาดของโรงเรยน เปนตน กบ ตวแปรเชงนามธรรม ทไมสามารถสงเกตวดไดโดยตรง (latent variable) ซงเปนการวดทางจตวทยา (psychological measurement) ซงจะตองอาศยแนวคดและทฤษฎการวดผลเขามาชวย การนยามตวแปร จะตองเปนการนยามทชดเจนแกตวแปรทมงวด พวงรตน ทวรตน (2535: 49) กลาววา ผวจยจ าเปนตองใหนยามตวแปรตาง ๆ ทตองการวดหรอตองการศกษา การนยามสามารถท าได 2 ลกษณะ คอ

31

1. นยามบอกลกษณะหรอองคประกอบ (constitutive definition) เปนการอธบายวา ตวแปรนน หมายถงอะไร ประกอบดวยสงใดบาง มกใชนยามตวแปรทเปนตวแปรทแสดงความหมายทรบรไดตรงกนหรอตวแปรความคดรวบยอด (concept variable)

2. นยามปฏบตการ (operational definition) เปนการอธบายวา ตวแปรนนหมายถงอะไร ประกอบดวยสงใดบาง และจะใชวดอยางไร สวนใหญเปนการใหนยามตวแปรทเปนตวแปรทแสดงความหมายในลกษณะเฉพาะบคคล อาจรบรตรงกนหรอไมกไดหรอตวแปรโครงสราง (construct variable) ซงเปนลกษณะแฝงทไมสามารถสงเกตหรอวดไดโดยตรง การนยามปฏบตการจะตองประกอบดวยลกษณะส าคญ 4 ประการ คอ 1) คณลกษณะหรอองคประกอบของตวแปร 2) พฤตกรรมทแสดงออก 3) สถานการณหรอสงเราทเหมาะสมเพอดงพฤตกรรมทตองการวดออกมา 4) เกณฑทเปนเครองบงชวาพฤตกรรมทแสดงออกนนมความหมายเชนใด

ศรชย กาญจนวาส (2541) ใหนยามตวแปรเปน 2 ลกษณะ คอ 1. นยามเชงมโนทศน (conceptual definition) เปนการบอกหรออธบายความหมายของ

ตวแปรในเชงมโนภาพหรอทางทฤษฎ จงมลกษณะเปนนามธรรม ซงไมสามารถท าการวดไดโดยตรง เปนการใหนยามตวแปรทางพจนานกรม

3. นยามเชงปฏบตการ (operational definition) เปนการบอกหรออธบายความหมายของ ตวแปรในเชงรปธรรมดวยการก าหนดเงอนไขทสามารถน าไปปฏบตการหรอสงเกตไดโดยตรง จงเปนนยามทประกอบดวยลกษณะเฉพาะอนจ าเปนตอการบงชสภาวะหรอลกษณะของตวแปรทมงวด เชน “ผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตร หมายถง คะแนนสอบปลายภาคการศกาวชาคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดจากแบบทดสอบคณตศาสตรทครสรางขนเอง” การก าหนดนยามเชงปฏบตการทเหมาะสม จะอยบนพนฐานของทฤษฎทเปนทยอมรบของการวดคณลกษณะนน และใชตวบงชคณลกษณะนนไดอยางครอบคลม ดงปรากฏตามภาพท 9.8

ภาพท 9.8 ความสมพนธระหวางคณลกษณะทมงวด นยามเชงมโนทศนและนยามเชงปฏบตการ

คณลกษณะ (trait)

ทฤษฎ (theory)

นยามเชงมโนทศน (conceptual definition)

นยามเชงปฏบตการ (operational definition)

ตวบงช (indicator)

32

ทมา: ศรชย กาญจนวาส. (2541). “ตวแปรส าหรบการวจย: การคดเลอก การวดและการควบคม” ใน สมหวง พธยานวฒน (บรรณาธการ) รวมบทความทางวธวทยาการวจย เลม 2. กรงเทพ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.หนา 46

จากภาพท 9.8 ทฤษฎจะใหค าอธบายความหมายและแนวทางการวดคณลกษณะทตองการ เชน ทฤษฎเกยวกบทศนคตไดเสนอโครงสรางของมตทประกอบกนเปนทศนคตอนน าไปสแนวทางของการวดทศนคต เปนตน จากแนวทางของทฤษฎ เมอน ามาประกอบกบประสบการณสวนตนของผวจย สามารถน ามาชวยก าหนดพฤตกรรมทปรากฏซงเปนตวบงชบอกสภาพของคณลกษณะทตองการวด เชน พฤตกรรมอยางไรทชวยบงบอกถงนกเรยนทมทศนคตทไมดตอการเรยน คอนขางด ด หรอดมาก เปนตน จากนนจงท าการสงเกตหรอวดพฤตกรรมเหลานนเพอสรปอางองเปนคะแนนทศนคตตอการเรยนของนกเรยน

ชนดของเครองมอ เครองมอวจยมทงแบบทนกวจยสรางเองและเครองมอมาตรฐาน (Wiersma & Jurs, 2005:

330) การเลอกใชเครองมอวจย ขนอยกบชนดของตวแปร (เชน ภาวะผน า ใชแบบวดภาวะผน า) ผลสมฤทธของเดกใชแบบทดสอบ พฤตกรรมปฏสมพนธของเดกใชแบบสงเกต เปนตน) กลมตวอยาง (เชน ระดบความสามารถของกลมตวอยาง ในการใหขอมล เชน อานออก เขยนไดหรอไม เปนตน) ระดบความสามารถของผรวบรวมขอมล

ลกษณะของเครองมอการวจยทมคณภาพจะมลกษณะ ดงน 1. มความตรง (validity) เปนคณลกษณะทสามารถวดสงทมงวดได ความตรงมหลายประเภท

เชน ความตรงตามเนอหา (content validity) ความตรงตามทฤษฎ (construct validity) ความตรงรวมสมย (concurrent validity) และความตรงเชงท านาย (predictive validity)

2. มความเทยง (reliability) สง เปนความคงเสนคงวา (consistency) ในการวดสง ซงไมวาจะ น าเครองมอนนไปวดกครงกจะไดผลเชนเดมหรอใกลเคยงกบคะแนนเดม ความเทยงมอย 2 แบบ คอ ความเทยงแบบความคงทภายนอก เปนความเทยงทพจารณาจากการวดและการทดสอบกบกลมเดม 2 ครงและความเทยงแบบความคงทภายใน เปนความเทยงของเนอหาในแบบทดสอบโดยพจารณาวาเปนการวดสงเดยวกนหรอไม

3. เปนเครองมอทมความเปนปรนย (objectivity) เปนเครองมอทสามารถตรวจใหคะแนนโดย ปราศจากความล าเอยงหรออคต (bias)

4. เปนเครองมอทสะดวกในการใช หมายถง เครองมอทงายตอการน าไปบรหารจดการวจย เครองมอการวจยมหลายชนด ไดแก 1. แบบทดสอบ (test) เปนชดของค าถามหรอสงเราใด ๆ ทสรางขนเพอน าไปเราหรอกระตน

33

ใหกลมตวอยางเกดการตอบสนองโดยการเขยน พด หรอปฏบต ทผวจยสามารถวดได สงเกตได และน าไปสการแปลความหมายได ชนดของแบบทดสอบ แบงเปน 3 ชนด (พวงรตน ทวรตน, 2535: 102-103; บญชม ศรสะอาด, 2535: 50-53)

1.1 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน (achievement test) เปนแบบทดสอบทวด สมรรถภาพทางสมองซงแสดงออกเปนความรความสามารถทางวชาการ แบงเปน 2 แบบ คอ แบบทดสอบทสรางขนเอง (teacher-made test) และแบบทดสอบมาตรฐาน (standardized test) ส าหรบแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทนยมใชมอย 3 ชนด (1) แบบทดสอบแบบปากเปลา (oral test) ใชส าหรบการซกถาม โตตอบกนซงไดรายะเอยดมากแตใชเวลามาก เหมาะส าหรบผเขาสอบจ านวนนอย (2) แบบทดสอบส าหรบเขยนตอบ (paper-pencil test) เปนแบบทใหผเขาสอบเขยนลงบนกระดาษค าตอบ นยมใชเมอมผเขาสอบจ านวนมากและมเวลาจ ากด ลกษณะของแบบทดสอบนแบงออกเปนแบบความเรยง (essay type) หรอบางครงเรยกวา แบบปลายเปด (open-ended) และแบบจ ากดค าตอบ (fixed response type) ซงเปนขอทดสอบทมค าตอบถกไวใหภายใตเงอนไขทก าหนดใหอยางจ ากด โดยทวไปแลวยงมอกหลายแบบ เชน แบบถก ผด (true-false) แบบเตมค า (completion) แบบจบค (matching) และแบบเลอกตอบ (multiple choice) (3) แบบทดสอบการปฏบต (performance test) เปนการทดสอบทใหผเขาสอบไดแสดงพฤตกรรมออกมาโดยการลงมอปฏบตจรงในเรองใดเรองหนง เชนการทดสอบความสามารถในการงานชาง การดนตร ศลปะ เปนตน 1.2 แบบทดสอบวดเชาวนปญญา (Intelligence and aptitude test) เปนแบบทดสอบศกยภาพในการเรยนรของบคคลและความถนดทจะเรยนหรอท างานในดานใดดานหนง ประกอบดวย แบบทดสอบความถนดในการเรยน (scholastic aptitude test) แบบทดสอบความถนดเฉพาะดาน (specific aptitude test) แบบทดสอบความถนดพหคณ (multiple aptitude test) และแบบทดสอบความถนดพเศษ (special aptitude test) 1.3 แบบทดสอบวดบคลกภาพและสงคม (personal-social test) เปนแบบทดสอบทใชวดบคลกลกษณะของบคคล เชนแบบวดเจตคต ความสนใจ ความวตกกงวล การปรบตว เปนตน ในการสรางแบบทดสอบ ผวจยตองก าหนดวตถประสงคในการวดใหชดเจน และน ามาก าหนดลกษณะของแบบทดสอบทจะใช แลวจงสรางแบบทดสอบใหครอบคลมวตถประสงค โดยสรางขอค าถามทชดเจน เขาใจงาย สามารถวดไดในสงทตองการวด ส าหรบการประเมนคณภาพของแบบทดสอบจะประเมนจากความตรง (validity) ความเทยง (reliability) และความเปนปรนย (objectivity) เปนหลก นอกจากนอาจพจารณาจากความยากงายทพอเหมาะและมความยตธรรมดวย

2. แบบสอบถาม (questionnaire) เปนเครองมอการวจยทประกอบดวยชดของค าถามเกยวกบเรองใดเรองหนงสรางขนเพอใชรวบรวมขอมลทเกยวกบความคดเหน ความรสก ความเชอ การรบร ความสนใจ ขอเทจจรงตามความเขาใจของผตอบ แบบสอบถามเปนทนยมใชกนมากเพราะสามารถเกบรวบรวมขอมล

34

จากผตอบไดจ านวนมาก เปนการประหยด เวลาและคาใชจาย และสามารถน าไปใชไดสะดวก แบบสอบถามมหลายชนด เชน

2.1 แบบตรวจสอบรายการ (checklist) เปนชนดทใหผตอบเลอกค าตอบทมอยแลว 2.2 แบบมาตรประมาณคา (rating scale) เปนแบบทใหผตอบประเมนคาความมาก-

นอย อาจจดเปน 3 ระดบ หรอ 5 ระดบ แตโดยมากแลวนยมจดเปน 5 ระดบ แบงเปน 2 ชนด คอ แบบจดประเภท โดยก าหนดใหเลอกคณลกษณะทตรงกบความเปนจรง และแบบก าหนดเปนตวเลข โดยใหใชตวเลขแทนคณลกษณะ เชน ตวเลข 1 แทนเหนดวยนอยทสด และตวเลข 5 เหนดวยมากทสด เปนตน

2.3 แบบเปนตารางรายการ (schedule) เปนแบบทผเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามน าไป ถามโดยตรงกบคนจ านวนมากพรอม ๆ กน จงจดท าเปนตารางรายการทเหมาะสมกบการเกบขอมลแตละครง

3. แบบสมภาษณ (interview instrument) เปนเครองมอวจยทใชในการเกบรวบรวมขอมลทอาศยเทคนคการสมภาษณเปนหลก ซงประเภทของการสมภาษณ แบงไดเปน 2 ชนด

3.1 แบบสมภาษณแบบมโครงสราง (structured interviews) มลกษณะทคลายกบ แบบสอบถาม เปนแบบทมการเตรยมค าถามและแนวค าตอบไวเรยบรอยแลวกอนการสมภาษณ ซงค าตอบจะมลกษณะใหเลอก (choice) หรอเปนแบบเลอกรายการ (checklist) หรออาจเปนการจดอนดบของความส าคญของแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) กได ขอดของแบบนอยทสามารถน าค าตอบไปจดหมวดหมและวเคราะหไดงาย แตขอเสย คอ ไมยดหยน มลกษณะเปนทางการเกนไปหรอไมอาจถามบางประเดนทลกซงและซบซอนได

3.2 แบบสมภาษณแบบมโครงสรางนอย (less structured interviews) เปนแบบทไมมการ ก าหนดค าถาม-ค าตอบไวแนนอนตายตว ผสมภาษณสามารถเปลยนแปลงหรอยดหยนค าถามใหเหมาะสมไดโดยอสระ แตตองสนองตอบตอวตถประสงคทตงไว และผตอบกมอสระในการตอบเชนเดยวกน อยางไรกตาม ในกรณทผใหการสมภาษณใชเวลากบประเดนใดประเดนหนงมากเกนไป ผสมภาษณจะตองมความสามารถทจะดงการสนทนากลบมาสจดมงหมายของการสมภาษณใหได 4. แบบสงเกต (observation item) เปนเครองมอวจยทใชส าหรบบนทกขอมลทไดจากการสงเกต ซงการสงเกตจะเปนการเกบรวบรวมขอมลการวจยทอาศยประสาทสมผสหลาย ๆ ดานประกอบกน จดประสงคเพอใหเขาใจธรรมชาตและความสมพนธเกยวของกนขององคประกอบตาง ๆ ของเหตการณหรอปรากฏการณทเกดขน การสงเกตในการวจย แบงเปน 2 ประเภท คอ (1) การสงเกตโดยตรง (direct observation) เปนวธการทผสงเกตเฝาดเหตการณหรอพฤตกรรมทเกดขนดวยตนเอง (2) การสงเกตทางออม (indirect observation) เปนวธการสงเกตทผสงเกตไมไดเฝาดเหตการณหรอพฤตกรรมทเกดขนดวยตนเอง แตอาศยจากการถายทอดเหตการณหรอพฤตกรรมโดยสอหรอเครองมออยางใดอยางหนง เชน วดโอ ภาพยนตร ภาพถาย เปนตน แบบการสงเกต แบงออกเปน 2 แบบ คอ (บญชม ศรสะอาด, 2535: 73-75)

35

4.1 แบบบนทกพฤตกรรมดานเดยว (category system) เปนระบบของการบนทกพฤตกรรมในชนเรยนทมชอเสยง ไดแก เครองมอวเคราะหพฤตกรรมทางวาจาของแฟลนเดอรส (Flanders) ซงแบงออกเปนพฤตกรรมทางวาจา 10 ประเภท แตละประเภทจะมรหสประจ าตว ผบนทกตองจ าประเภทของพฤตกรรมและเลขรหสประจ าพฤตกรรมใหแมนย าและท าการบนทกโดยกรอกรหสของพฤตกรรมตาง ๆ ตามเวลาทก าหนดตามความเหมาะสม ระบบนจะท าใหทราบถงความถของการเกดพฤตกรรมเมอเปรยบเทยบกบพฤตกรรมอน ๆ 4.2 แบบบนทกพฤตกรรมหลายดาน (sign system) เปนแบบทผวงเกตใชบนทกพฤตกรรมเฉพาะบางอยางทเกดขนในชวงเวลาทสงเกต พฤตกรรมทบนทกมหลายประเภท โดยทชวงเวลาทบนทกมครงเดยว ดงนนจงไมไดดความถของพฤตกรรม แตดความหลากลหายของพฤตกรรมทเกดขน เชน แบบบนทกของมดเลย และมทเซล (Midley & Mitzel) หรอทเรยกกนวา Observation Schedule and Record (OSCAR II) ซงมการบนทกพฤตกรรม 4 ดาน คอ ดานกจกรรม (activities section) ดานวสดอปกรณ (material section) ดานการแสดงออก (sign section) และดานการแสดงออกทางพฤตกรรมอยางมความหมาย (expressive behaviors)

การสรางเครองมอวจย การสรางเครองมอวจยประกอบดวยขนตอนการสรางเครองมอทส าคญทนกวจยควรพจารณาไดแก

1. วเคราะหปญหา วตถประสงคการวจย สมมตฐานและกรอบแนวคดในการวจย การวจย ในขนน จะท าใหนกวจยทราบวา ในการวจยเรองนมตวแปรใดบางทเปนตวแปรอสระ ตวแปรใดบางทเปนตวแปรตาม เพอทจะพจารณาครอบคลมถกตองวา มตวแปรหลกของการวจยอะไรบางทจะตองท าการรวบรวมขอมล และในกรณของการวจยเชงทดลอง มตวแปรใดบางทตองรวบรวมขอมลทงกอน ระหวางหรอหลงการด าเนนการทดลอง และมตวแปรอน ๆ นอกเหนอจากตวแปรหลกของการวจยอะไรบางทตองรวบรวมเพมเตม เพอประโยชนในการอธบายหรออภปรายผลการวจยหรอเพอการพสจนขอตกลงเบองตนของการใชสถตในการวเคราะหขอมล

2. ศกษาคนควาแนวคด ทฤษฎและรายงานการวจย ตลอดจนรายงานการด าเนนงาน โครงการทเกยวของกบการวจยและตวแปรการวจยจะท าใหไดขอมลพนฐานของการก าหนดตวแปรยอยของการวจยและมตของตวแปรการวจย

3. วเคราะหนยามเชงปฏบตการของตวแปรการการวจยเพอก าหนดประเดนยอยและมต ของตวแปรการวจยทจะตองท าการเกบรวบรวมขอมล จากการศกษาคนควา แนวคด ทฤษฎและรายงานการวจย ตลอดจนโครงการทเกยวของและการวเคราะหนยามเชงปฏบตการของตวแปรการวจย นอกจากจะท า

36

ใหนกวจยก าหนดประเดนและมตของตวแปรการวจยไดแลว ยงจะชวยใหนกวจยปรบปรงนยามเชงปฏบตการของตวแปรการวจยใหสมบรณชดเจนยงขน

4. ก าหนดกรอบตวแปรของเครองมอการวจย เปนการจดระเบยบ หมวดหมของการวจย แตละตวทมประเดนยอยและมตทตองการศกษาหรอรวบรวมขอมลก ากบ ซงจะไดมาจากการด าเนนงานวเคราะหนยามปฏบตการของตวแปรการวจยในขนตอนท 3 กรอบตวแปรของเครองมอการวจยจะเปนประโยชนตอนกวจยเปนอยางมากในการเขยนค าถามและค าตอบ หรอรายงานการตรวจสอบของเครองมอการวจยทจะสรางขน ในการก าหนดกรอบเครองมอดงกลาว นกวจยสามารถใชเทคนคการวเคราะหปญหา เชน แผนภมตนไม (tree diagram) หรอจะสรปเปนตารางกได

5. การเขยนค าถามและวางรปแบบเครองมอวจย เปนการเขยนค าถาม ค าตอบหรอสงท ตองการรวบรวมขอมลจากกรอบตวแปรของเครองมอการวจย และจดพมพเปนเครองมอการวจยฉบบราง เพอน าไปตรวจสอบคณภาพของเครองมอตอไป

6. ตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย ไดแก การพจารณาคณภาพเครองมอในดานความ เขาใจในภาษาทใช และคณภาพดานความตรง ซงอาจเปนความตรงเชงเนอหาหรอความตรงเชงโครงสรางแลวแตกรณ ซงเปนการตรวจสอบโดยนกวจยและผเชยวชาญ

7. ปรบปรงเครองมอการวจย เปนการปรบปรงการวจยทผานการตรวจสอบคณภาพดวย ความตรงจากนกวจยและผเชยวชาญแลว

8. ทดสอบเครองมอวจย โดยการน าเครองมอทไดปรบปรงแลว ไปทดสอบกบกลม ตวอยาง เพอด าเนนการทดสอบคณภาพของเครองมอในดานอน ๆ ตอไป โดยเฉพาะการตรวจสอบความเทยงและอ านาจจ าแนก กลมตวอยางทจะไปท าการทดสอบเครองมอควรเปนกลมทใกลเคยงกบกลมตวอยางทจะไปท าการวจยมากทสดและควรพจารณาถงการกระจายของกลมตวอยางเพอจะท าใหขอมลทไดมความแปรปรวนดวย

9. ตรวจสอบและปรบปรงคณภาพของเครองมอวจย เมอไดขอมลทถกตองจากการ ทดสอบแลว จงจะด าเนนการตรวจสอบคณภาพของเครองมอดานความเทยง อ านาจจ าแนก และท าการปรบปรงเครองมอในรอบทสอง ถาเครองมอการวจยทสรางมคณภาพทตองการ กสามารถน าไปจดท าเปนเครองมอการวจยฉบบจรงตอไป

ในกรณทเครองมอทท าการตรวจสอบความเทยงมความเทยงต ากวาเกณฑทก าหนด จะตองท าการปรบปรงเครองมอ โดย

1. ถามค าถามหรอรายการในแตละเรองทจะท าการเกบรวบรวมขอมลให พจารณาตดขอค าถามทมคณภาพต าออก ทงน จะตองคงไวซงความตรงเชงเนอหาและ/หรอความตรงเชงโครงสราง จากนนค านวณคาความเทยงของเครองมอใหมอกครง

2. ในกรณทมจ านวนขอค าถามไมพอ นกวจยจะตองปรบปรงขอค าถามแลว น าไปทดสอบใหม

37

10. พจารณากลมค าถามและความตอเนองของค าถามเพอใหไดขอมลทรวบรวมมาไดม ความสะดวกในการวเคราะห และถาเปนไปได ควรจะก าหนดรหสและคมอลงรหสไปพรอม ๆ กน

ในขนนนกวจยจะเหนความตอเนองและความเชอมโยงของขอมลทตองรวบรวมท ปรากฏในเครองมอการวจยและแนวทางการวเคราะหขอมลเพอตอบปญหาการวจย วตถประสงคและสมมตฐานการวจย จากนนจงจดพมพเปนเครองมอการวจยทสมบรณทจะน าไปใชในการเกบรวบรวมขอมลตอไป

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ คณภาพของเครองมอ การค านวณคาคณภาพของเครองมอขนอยกบประเภทของเครองมอ เชน ขอทดสอบ แบบสอบถาม แบบสงเกต ฯลฯ ซงมวธการค านวณตางกน ซงคณภาพของเครองมอจะประกอบดวย 1. คณภาพของเครองมอทงฉบบ ประกอบดวยการหาคาความเทยงและคาความตรง 1.1 คาความเทยง (reliability) หรอความคงเสนคงวาของเครองมอ เปนความสามารถของเครองมอทใชในการวจยฉบบนนเมอน าไปวดหรอทดสอบสงทท าการวจยกครงกตาม ยงคงใหผลลพธหรอคาคงทเสมอ การหาคาคณภาพของเครองมอทใชในการวจยดานความเทยงนวธการหาคาความเทยงหลายวธ การหาคาความเทยงดวยวธใดกตามขนอยกบวตถประสงคการวจย สภาพของเครองมอทใชในการวจย และลกษณะของขอมล วธการหาคาความเทยงทนยมกนมากในการวจยทางสงคมศาสตรม 5 วธ คอ วธการสอบซ า (test-retest method) วธการทดสอบคขนาน (parallel form method) วธการแบงครง (split half method) วธของคเดอร (Kuder Richardson method) และวธของครอนบาค (Conbach method) 1.2 คาความตรง (validity) ซงประกอบดวยความตรงเชงเนอหา (content validity) และความตรงเชงโครงสราง (construct validity) ซงเปนการหาความตรงตามเกณฑ (criterion validity) ซงจ าแนกไดเปนความตรงเชงท านาย หรอ predictive validity (ใชเกณฑอนาคต) และความตรงตามสภาพ หรอ concurrent validity (ใชเกณฑชวงเวลาเดยวกน) (Wiersma & Jurs, 2005: 324-330) 2. คณภาพของเครองมอรายขอ ไดแก การหาคาความยากงาย (difficulty) และคาอ านาจจ าแนก (discrimination) และคาความเปนปรนย (objectivity) ส าหรบรายละเอยดในการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ นกศกษาสามารถศกษาเพมเตมไดในหนวยท 10

38

แนวทางการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลจะตองเปนการเกบรวบรวมขอมลทตรงกบปญหาในการวจยและสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย สามารถตอบปญหาการวจยทก าหนดไว การเกบรวบรวมขอมลเปนขนตอนหนงของกระบวนการวจยทควรเชอมโยงสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย แนวคด (concepts) กรอบความคด (conceptual framework) สมมตฐาน เทคนคการวด และวธการทจะใชในการวเคราะหขอมลไดอยางเหมาะสม ซงแนวทางการเกบรวบรวมขอมลตองมการเตรยมการ ดงน (บญธรรม จตตอนนต, 2540: 91-92)

1. วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล การด าเนนการวจยจะตองมการเกบรวบรวมขอมลตาม แผนการทก าหนดไว อาจใชเครองมอในการวจยประเภทใดประเภทหนงหรอเปนการเกบขอมลดวยวธผสมมากกวา 2 ประเภท เพอใหไดขอมลทถกตอง สมบรณ

2. ผทเกบรวบรวมขอมล ถาเปนผวจยคนเดยวจะตองเปนผเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง เนองจาก เปนผเตรยมการและวางแผนการวจยมาตงแตตน หากผวจยมผชวยเปนทมงานในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยจะตองใหค าแนะน า ชแจง ใหทมนกวจยเขาใจวธการและสงทตองการในการเกบรวบรวมขอมล เพอใหการเกบรวบรวมขอมลมความถกตอง ครบถวน และปราศจากความล าเอยงมากทสด

3. กลมเปาหมายในการเกบขอมล ผวจยตองวางแผนในการเกบขอมลประชากรหรอกลมตวอยาง ทอยในแผนการวจยใหชดเจนถงวธการเกบรวบรวมขอมล เชน เกบรวบรวมจากกลมเปาหมายดวยตนเอง หรอสงทางไปรษณย หรอใชทมนกวจยในการเกบรวบรวมขอมลซงจะตองเปนรายละเอยดทอยในแผนด าเนนการวจยทถอวาเปนเรองทส าคญมาก เนองจากตองเกยวของกบผใหขอมล เวลาและสถานทในการเกบรวบรวมขอมล

4. ลกษณะเฉพาะตวของผตอบหรอผใหขอมล กลมเปาหมายทใชในการศกษาวจยมหลายประเภท กลมบคคลเหลานมลกษณะเฉพาะตว โดยเฉพาะในเรองของงานและเวลาทจะใหกบผวจยในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยจะตองรจก เขาใจและศกษาลกษณะเฉพาะตวของกลมเปาหมายกอนทจะเกบขอมล

5. การก าหนดระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมล ผวจยจะตองก าหนดชวงเวลาและระยะเวลาใน การเกบรวบรวมขอมล โดยจะตองทราบลวงหนากอนวากลมเปาหมายประเภทใดไมควรเกบขอมลในชวงเวลาใด เชน หากตองการเกบขอมลจากนกเรยน นกศกษา ครอาจารย กไมควรเกบขอมลในชวงปดภาคเรยน เปนตน

6. จ านวนขอมลทไดรบกลบคนจากการเกบขอมล เครองมอทใชในการวจยโดยสงทางไปรษณย โดยเฉพาะแบบสอบถามนน ผวจยจะตองไดรบแบบสอบถามกลบคนจากกลมตวอยางไมนอยกวารอยละ 80 ของจ านวนแบบสอบถามทงหมดทสงทางไปรษณยใหกบกลมตวอยาง รวมทงการเกบรวบรวมขอมลดวย ตวผวจยเอง ขอมลทใชในการเกบรวบรวมขอมลจะตองมการสญหายของขอมลจากกลมตวอยางไมเกน รอยละ 5 (บญธรรม จตตอนนต, 2540: 92) ของจ านวนกลมตวอยางทใชในการวจยทงหมดจงจะเพยงพอและมความนาเชอถอเพยงพอตอการใชขอมลในการวเคราะหขอมลตอไปได

39

7. การตรวจสอบความเรยบรอยของขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมล เมอผวจยไดรบขอมล กลบคนจากกลมตวอยางแลว จะตองตรวจสอบความเรยบรอยของขอมลทกฉบบทไดรบกลบคนถงความสมบรณ ครบถวนของขอมลแตละฉบบ หากตรวจสอบพบความบกพรองของขอมล ผวจยสามารถตดตามหาขอมลเพมเตมเฉพาะรายทขอมลไมครบถวน แตหากไมสามารถตดตามผตอบแบบสอบถามรายนนได และผวจยเหนวาความไมสมบรณของขอมลมมาก กควรตดขอมลเฉพาะรายนนออกไปกอนการวเคราะหขอมล

9.2.3 การออกแบบการวเคราะหขอมล การออกแบบการวเคราะหขอมล (data analysis design) เปนการวางแผนในการด าเนนการกบขอมล

อยางเปนระบบ เพอทจะไดใชในการตอบปญหาการวจยตามจดมงหมายของการวจยไดอยางมประสทธภาพ การออกแบบการวเคราะหขอมลเปนขนตอนส าคญอกขนตอนหนงของการออกแบบการวจย ผวจยตองเลอกสถตใหสอดคลองและเหมาะสมกบวตถประสงคของการวจยใหมากทสดการเลอกใชสถตคาใดตองมความร ความเขาใจขอตกลงเบองตน (assumption) ของสถตแตละคาดวย และคาสถตนนสามารถจะใชในสถานการณอะไรไดบาง การวเคราะหขอมลทใชในการวจยมการแบงและจดกลมสถตไวหลายลกษณะ ไดแก สถตบรรยาย (descriptive statistics) และสถตอางอง (inferential statistic) (Fraenkel & Wallen: 2009, 184-239) และการวเคราะหมทงสถตแบบพารามเตอร (parametric) และแบบนอนพารามเตอร (nonparametric) (Wiersma & Jurs, 2005: 382-391) และการเลอกใชสถตในการวเคราะหขอมล นกวจยจะตองค านงถง (1) ลกษณะ/ประเภทของขอมล (2) วตถประสงคของการวจย และ (3) ขอตกลงเบองตนของสถตแตละประเภท สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. สถตบรรยาย (descriptive statistics) คอ สถตทบรรยายถงลกษณะของขอมลเฉพาะกลม นน ๆ โดยไมสรปอางองไปยงประชากรกลมอน ๆซงประกอบดวย 1.1 การแจกแจงความถ (Frequency Distribution) เหมาะกบขอมลทอยในมาตรานามบญญต เชน ถาตองการทราบเกยวกบตวแปร เพศ ต าแหนงทางวชาการ วาจากการเกบรวบรวมขอมลไดมเพศชาย-เพศหญงกคน คดเปนรอยละเทาใด หรอต าแหนงทางวชาการแตละต าแหนงมมากนอยเพยงใด ซงจะใชรอยละ (Percentage) เปนสถตบรรยาย

1.2 การวดแนวโนมเขาสสวนกลาง (Measure of Central Tendency) เปนการหา คากลาง ๆ ทใชเปนตวแทนของขอมลทงหมดทเกบรวบรวมมาไดแก คาเฉลย (Mean) คามธยฐาน (Median) ฐานนยม (Mode) ตวกลางเลขคณต (Geometric Mean) และ ตวกลางฮารโมนก (Harmonic Mean) 1.3 การวดการกระจาย (Measure of Variation) เปนสถตทแสดงใหเหนความ

40

แตกตางกนหรอการผนแปรของขอมลในกลม เปนคาทบอกใหทราบวาขอมลทเกบรวบรวมมาไดนนแตกตางกนมากนอยเพยงใด สถตทใชวดการกระจาย ไดแก คาพสย (Range) สวนเบยงเบนควอไทล (Quartile Deviation) สวนเบยงเบนเฉลย (Mean Deviation) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และคาความแปรปรวน (Variance) 1.4 การวดความสมพนธ สถตทใชหาความสมพนธระหวางตวแปรเปนสถตทใชหาความสมพนธ เรยกวา สหสมพนธ (correlation) บางครงในการท าวจยเรายงตองการทจะอธบายความสมพนธระหวางตวแปรดวยวา ตวแปรทเราเลอก มาศกษานนมความสมพนธกนหรอไม ซงลกษณะการศกษาหาความสมพนธมหลายลกษณะ ดงน 1. การศกษาความสมพนธระหวางตวแปรเพยง 2 ตว โดยมจดมงหมายทจะศกษาวาตวแปรทงสองนนมความสมพนธกนหรอไม มลกษณะส าคญ ดงน 1.1 ถาขอมลทงสองชดนนเปนขอมลชนดอนตรภาคหรออตราสวน (ratio data) สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) 1.2 ถาขอมลเปนขอมลชนดจดอนดบ ใชการการหาคาสมประสทธสหสมพนธแบบ สเปยรแมนแรงค (Spearman Rank Correlation Coefficient) เชนการศกษาระหวางผลความสอดคลองระหวางการตดสนประกวดภาพวาดของกรรมการ 2 คน เปนตน 1.3 ถาขอมลชดหนงเปนขอมลอนตรภาคและอกชดหนงเปนขอมลนามบญญต (nominal data) ชนดทมเพยง 2 คา ใชการหาคาสมประสทธสหสมพนธแบบพอยท ไบซเรยล (Point Biserial Correlation Coefficient) เชน การศกษาความสมพนธระหวางผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรกบเพศของนกศกษาทเรยนวชาคณตศาสตร เปนตน 1.4 ถาขอมลทง 2 ชดเปนขอมลนามบญญตทงค ใชการหาคา ไคสแคว (Chi square) เชน การศกษาความสมพนธระหวางฐานะทางเศรษฐกจกบความชอบในดานดนตร เปนตน 2. การศกษาความสมพนธระหวางตวแปรมากกวา 2 ตว บางครงการวจยเชงส ารวจตองการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตาม เชน ตองการศกษาความสมพนธระหวางผลสมฤทธทางการเรยนกบองคประกอบทเกยวของกบตวนกเรยน องคประกอบดานโรงเรยน เปนตน ลกษณะเชนน การวเคราะหขอมล ควรหาคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple Correlation Coefficient) 3. การศกษาความสมพนธและการพยากรณของตวแปร การศกษาทตองพยากรณคาของตวแปรตาม เมอทราบคาตวแปรอสระหลายตว ตองใชการวเคราะหถดถอย (Regression Analysis) โดยมลกษณะส าคญ ดงน

41

3.1 ถาตวแปรอสระ 1 ตว ตวแปรตาม 1 ตว ควรใชวธการวเคราะหถดถอยอยางงาย (Simple Regression Analysis) 3.2 ถาตวแปรอสระมากกวา 2 ตวขนไป ตวแปรตาม 1 ตว ควรใชวธการวเคราะหการถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) การศกษาความสมพนธและการพยากรณคาของตวแปรตามโดยวธวเคราะหการถดถอยนน มขอตกลงเบองตนวา ตวแปรอสระแตละตว เปนอสระตอกน ถาตวแปรอสระเหลานนมความสมพนธซงกนและกน ควรใชวธอนในการวเคราะหขอมล 4. การศกษาความสมพนธในเชงสาเหต (Causal Relationship) เปนการศกษาความสมพนธระหวางตวแปรอสระหลายตวกบตวแปรตาม โดยตวแปรอสระนนมความสมพนธกนและมการจดล าดบเวลาและล าดบความส าคญของตวแปร ซงความสมพนธนนอยในลกษณะเปนเหตเปนผลซงกนและกนแตละตวแปรมอทธพลสงผลซงกนและกน ลกษณะความสมพนธเชนนไมสามารถใชการวเคราะหการถดถอยพหคณได ตองใชการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis)

2. สถตอางอง (inferential statistic) คอ สถตทน าคาสถตพรรณนามาสรปอางองจากคาของ กลมตวอยางแลวน าผลอางองไปยงกลมประชากร สถตอางองนกอนน าไปอางองกลมประชากรตองมการทดสอบทางสถตกอนทกครงจงสามารถอางองประชากรไดอยางมประสทธภาพ ซงจะตองใชสถตอยางใดอยางหนงใน 2 ประเภท คอ สถตมพารามเตอร (Parametric Statistics) และสถตแบบนอนพารามเตอร (Nonparametric Statistics) เพอสรปอางองจากกลมตวอยางไปสประชากร โดยทวไป สถตอางองจะใชในการทดสอบสมมตฐานเพอพสจนและลงสรปวาสมมตฐานทตงไวนนเปนจรงหรอไม หากเปนจรงกจะยอมรบ (accept) สมมตฐาน Ho แตถาไมเปนจรงกจะปฏเสธ (reject) สมมตฐาน Ho อยางไรกตามการตดสนใจยอมรบหรอปฏเสธสมมตฐาน มโอกาสเกดความเคลอนใน 2 ลกษณะ คอ 1 การคลาดเคลอนแบบ ท 1 (type I Error) คอ ความคลาดเคลอนอนเนองจากการปฏเสธ สมมตฐาน Ho ทเปนจรง และ 2 การคลาดเคลอนแบบท 2 (type II Error) คอ ความคลาดเคลอนอนเนองจากการยอมรบ สมมตฐาน Ho ทเปนเทจ ความคลาดเคลอนในการตดสนใจ ขนอยกบองคประกอบ 4 ประการ คอ

1. ระดบนยส าคญ (level of significance) ถาตงคาระดบนยส าคญไวสง เชน 0.1 แสดงถง การใหเกดความคลาดเคลอนมาก ถาตงไวต ากวา 0.01 ความคลาดเคลอนจะนอย

2. ขนาดของกลมตวอยาง ถามขนาดใหญและไดมาโดยการสม ความคลาดเคลอนจะนอย 3. ความแปรปรวนของประชากร ถามความแปรปรวนมาก ความคลาดเคลอนกจะมาก 4. การเลอกใชการทดสอบแบบทางเดยว (One tailed test) หรอแบบสองทาง (Two tailed

test) ถาใชการทดสอบทางเดยวจะมโอกาสคลาดเคลอนนอยกวาการทดสอบสองทาง 2.1 สถตแบบพารามเตอร (Parametric Statistics) เปนวธการทางสถตทใชอางองคาจากกลม

ตวอยางไปหาคาจากประชากร ใชในกรณทขอมลเปนมาตราวดในระดบชวงขนไป (interval) และมาตราอตราสวน (ratio) โดยอาศยสถตทดสอบ 4 ตว คอ t, z, 2 และ F

42

1) หลกในการใชสถตทดสอบทง 4 ตว มดงน ก. ตองศกษาขอตกลงเบองตนของสถตทดสอบแตละตวกอน ข. เลอกสถตทดสอบใหเหมาะสมกบเงอนไขของการวจย เชน จ านวนตวแปร จ านวน

กลมตวอยางและมาตราวดขอมล ค. ตองรลกษณะการแจกจงของสถตทดสอบแตละตว 2) ขอตกลงเบองตนของสถตทดสอบ

ก. สถตทดสอบ t และ z มขอตกลงเบองตน ดงน 1. การแจกจงของประชากรเปนโคงปกต 2. ขอมลทมจดอยในมาตราทวดได 3. กลมตวอยางไดจากการสมจากประชากร 4. ถาศกษาจากหลายกลม ความแปรปรวนของประชากรกตางกน

ข. สถตทดสอบ 2 และ F มขอตกลงเบองตน ดงน 1. การแจกแจงของประชากรเปนโคงปกต 2. ขอมลทมจดอยในมาตราทวดได 3. กลมตวอยางไดจากการสมจากประชากร 4. คาเฉลยของประชากรมคาไมตางกน

3) การเลอกสถตทดสอบใหเหมาะสม สรปได ดงน ก. เมอมตวแปร 1 ตว หรอมกลมตวอยาง 1 กลม สามารถเลอกใช

1. t-test เมอทดสอบเกยวกบคาเฉลยของประชากร 2. z-test เมอทดสอบเกยวกบคาเฉลยของประชากร 3. 2 -test เมอทดสอบเกยวกบความแปรปรวนของประชากร

ข. เมอมตวแปร 1 ตว และกลมตวอยาง 2 กลม ทสมพนธกน สามารถเลอกใช 1. t-test เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของประชากร 2 กลม 2. z-test เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของประชากร 2 กลม 3. 2 -test เมอทดสอบความแตกตางของความแปรปรวนของประชากร 2

กลม ค. เมอมตวแปร 1 ตว และกลมตวอยาง 2 กลม ทเปนอสระตอกน สามารถ

เลอกใช 1. t-test เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของประชากร 2 กลม 2. z-test เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของประชากร 2 กลม 3. F -test เมอทดสอบความแตกตางของความแปรปรวนของประชากร 2

กลม

43

ง. เมอมตวแปร 1 ตว และกลมตวอยางหลายกลม สามารถเลอกใช 1. t-test เมอทดสอบคาสมประสทธสหสมพนธของตวแปรในประชากร 2. F-test ใน ANOVA และ ANCOVA เมอทดสอบความแตกตางของ

คาเฉลยของกลมตวอยางหลายกลม จ. เมอมตวแปรหลายตว ใช 2 (MANOVA) ทดสอบความแตกตางของจดเซนต

ทรอยด 2.1.1 สถตทใชทดสอบสมมตฐานเกยวกบความแตกตางของคาเฉลย 2 กลม การ

ทดสอบความแตกตางของคาเฉลย 2 กลม นยมใชสถต t-test แตในกรณทกลมตวอยางมขนาดใหญ (n1 และ n2 มากกวา หรอเทากบ 30) จะใช -test หรอ t-test กได แตถากลมตวอยางมขนาดเลก (n1 และ n2 นอยกวา 30) ใช t-test 2.1.1.1 กรณกลมตวอยางไมเปนอสระแกกน เชน วดจากกลมเดม 2 ครง คา x มคา 2 คา หรอขอมลมลกษณะเหมอนกนเปนค ๆ แลวจบแยกคออกเปน 2 กลม การทดสอบความแตกตางลกษณะน กลมตวอยางมกมขนาดเลก จงใชสถตทดสอบ t-test 2.1.1.2 กรณกลมตวอยางเปนอสระจากกน (Independence) เชน กลมทดลองและกลมควบคมจากประชากรเดยวกน หรอ กลม 2 กลม จากประชากร (ชาย-หญง) นอกจากนยงใชขอสมมต (Assume) วาความแปรปรวนเทากนหรอความแปรปรวนไมเทากน ใชสตร z-test (ซงมสตร 2 สตรขนอยกบการทราบหรอไมทราบคาความแปรปรวน) แตในกรณทกลมตวอยางมขนาดเลก (n ในแตละกลม

นอยกวา 30) ใช t-test 2.1.2 สถตทใชทดสอบสมมตฐานเกยวกบความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลม

3 กลมขนไป ใชเทคนควเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance) เรยกยอวา ANOVA หรอ F-Test การวเคราะหความแปรปรวนท าได 2 แบบ คอ 1) การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One way Analysis of Variance) เปนการวเคราะหความผนแปรของตวแปรเพยงหนงตว เชน การวเคราะหวาวฒของคร 3 ระดบ คอ อนปรญญา ปรญญาตรและปรญญาโททางคณตศาสตรสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนคณตศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 หรอไม 2) การวเคราะหความแปรปรวนแบบสองทาง (Two way Analysis of Variance) เปนแบบทมตวแปรอสระ 2 ตว จงตองการทดสอบดวา ตวแปรทงสองนนจะมปฏสมพนธกนและรวมกนสงผลตอตวแปรตามหรอไม เชน จากค าถามในขอ 1 ผวจยอาจอยากทราบวา นอกจากวฒครแลว ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนจะเปนผลมาจากวธสอนทครใชดวยหรอไม

2.1.3 สถตทใชทดสอบสมมตฐานเกยวกบความแตกตางและความสมพนธ ใน กรณขอมลอยในรปความถ ใช 2 ทดสอบซงม 2 ประเภท คอ กลมตวอยางเดยวและกลมตวอยาง 2 กลมขนไป ซงใชสตรการค านวณตางกน

2.2 สถตแบบนอนพารามเตอร (Nonparametric Statistics) เปนวธการทางสถตทสามารถ

44

น ามาใชไดโดยปราศจากขอตกลงเบองตน เปนวธการอนมานขอมลจากตวอยางไปอธบายลกษณะของประชากร ในกรณทขอมลไมเปนไปตามเงอนไขหรอขอก าหนดตามวธการอนมานแบบพารามเตอร เชน ไมทราบคาขอมลของประชากร ไมทราบวามการแจกแจงแบบใด เปนสถตทไมมขอจ ากดเกยวกบการแจกแจงของประชากร (Distribution-Free Statistic) ซงการแจกจงอาจเปนโคงปกตหรอไมกได วธการทดสอบของสถตแบบนอนพารามเตอร มหลายแบบและมจดมงหมายในการใชแตกตางกน ตวอยางของสถตแบบนอนพารามเตอร เชน 2.2.1 Binomial Test ใชทดสอบเกยวกบโอกาส 1 ใน 2 อยางทอาจเกดขน 2.2.2 2 - Goodness of Fit ใชทดสอบวา ความถทไดจากการสงเกตเทากบความถทไดจากทฤษฎหรอไมและ 2 - Independence ใชทดสอบความแตกตางตามเกณฑบางอยางจากกลมทเปนอสระจากกน 2.2.3 Kruskal Wallis test ใชทดสอบความแตกตางของกลมตวอยางมากกวา 2 กลมทเปนอสระจากกนวามาจากกลมประชากรทเหมอนกนหรอไม ฯลฯ

โดยปกตแลวนกวจยนยมใชสถตมพารามเตอรทงนเพราะผลลพธทไดจากการใชสถตม พารามเตอรมอ านาจการทดสอบ (Power of Test) สงกวาการใชสถตแบบนอนพารามเตอร เนองจากสถตมพารามเตอรเปนการทดสอบทไดมาตรฐาน มขนตอนตาง ๆ ทสมบรณในการทดสอบสมมตฐาน การเลอกใชสถตในการวเคราะหขอมล การเลอกใชสถตในการวเคราะหขอมล นกวจยจะตองค านงถงสงตาง ๆ ไดแก ลกษณะ/ประเภทของขอมล วตถประสงคของการวจย และขอตกลงเบองตนของสถตแตละประเภท ดงน 1. ลกษณะ/ประเภทของขอมล คาของตวแปรทวดได/ขอมลทรวบรวมมา มระดบการวดเปนระดบใด กลาวคอ เปนมาตรานามบญญต (nominal scale) มาตราจดอนดบ (ordinal scale) มาตรา อนตรภาค (interval scale) หรอมาตราอตราสวน (ratio scale) ซงแตละระดบใชสถตแตกตางกน ดงตาราง ท 9.3

45

ตารางท 9.3 ระดบการวด ลกษณะของมาตราการวดและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

ระดบการวด ลกษณะ สถตทใช สถตทใชอธบายคณลกษณะ

สถตทใชหาคาความสมพนธ

มาตรานามบญญต เปนการวดระดบทต าสดโดยการก าหนดเกณฑตาง ๆ เชน ตวเลข ส จ าแนกประชากรทศกษาออกเปนกลม ถามคณสมบตเหมอนกนกจดไวในกลมเดยวกน ถาคณสมบตตางกนกจดไวคนละกลม ซงตองแยกออกจากกนโดยเดดขาด

ความถ รอยละ อตราสวน สดสวน ฐานนยม

ไคสแควร หรอสมประสทธความสมพนธ

มาตราจดอนดบ เปนการวดทมรายละเอยดมากขนหรอการวดทสงกวานามบญญต นอกจากมการแบงออกเปนกลมแลวยงสามารถจดล าดบความแตกตางระหวางกลมไดดวย โดยสามารถก าหนดทศทางของความแตกตางไดในลกษณะ“มากกวาหรอนอยกวา”

ความถ รอยละ สดสวน ฐานนยม มธยฐาน เปอรเซนไตล

Spearman rank correlation

มาตราอนตรภาค เปนการวดทสงขนกวาสองระดบทกลาวขางตนและเพมคณสมบตอนๆ อกสามารถก าหนดปรมาณของความแตกตางระหวางอนดบท 1 และอนดบท 2 ได การวดในระดบนไมมศนยแท (Absolute zero) มแตศนยสมมต (Relative zero)

ความถ รอยละ ฐานนยม มธยฐาน คาเฉลย พสย ควอไทล สวนเบยงเบน ควอไทล ความเบยงเบนมาตรฐาน ความแปรปรวน

Pearson product moment correlation (rxy), Partial

correlation, Multiple correlation

มาตราอตราสวน เปนการวดทสงทสด และมความสมบรณมากทสดโดยมศนยแท แตละหนวยของการวดมขนาดเทากน เรยงล าดบอยางสม าเสมอและชวงเทากนดวย

ความถ รอยละ ฐานนยม มธยฐาน คาเฉลย พสย ควอไทล ความเบยงเบนมาตรฐาน ความแปรปรวน

Pearson product moment correlation (rxy), Partial

correlation, Multiple correlation

2. วตถประสงคของการวจย ในการเลอกใชสถตควรพจารณาจดมงหมายของการวจยวา

ตองการศกษาตวแปรใดบาง แตละตวแปรวดขอมลในระดบใด ตลอดจนการพจารณาจดมงหมายของการวจยวาตองการศกษาเปรยบเทยบ หรอศกษาความสมพนธของตวแปร เพอเลอกใชสถตใหเหมาะสม

3. ขอตกลงเบองตนของสถตแตละประเภท สถตทน ามาใชมขอตกลงเบองตน ตางกนเชน การทดสอบคาท (t-test) ใชกบขอมลระดบอนตรภาคขนไป นอกจากน สถตบางประเภทตองการขอมลทมการแจกแจงปกต (normality) และคณสมบตอน ๆ ซงมทงทางบวกและทางลบ เชน ความเปน

46

เสนตรง (linearity) และความสมพนธกนเองของตวแปรตน (multicolinearity) เปนตน ซงตองการทดสอบขอมลกอนการเลอกใชสถต นอกจากน สถตบางประเภท มการก าหนดขนาดของขอมลไวดวย

กลาวโดยสรป ทงการออกแบบการเลอกตวอยาง การออกแบบการวดตวแปร และการออกแบบการวเคราะหขอมล จะเปนการก าหนดกรอบใหไดมาซงกลมตวอยางทใชในการวจย ซงการเลอกใชวธการใดขนอยกบวตถประสงคการวจย จากนน ผวจยจะตองเขาใจถงนยามตวแปรซงเปนลกษณะหรอเงอนไขทมความผนแปรในกลมบคคลหรอสงทท าการศกษา และเขาใจถงการเลอกใชเครองมอในการวจยทมคณภาพ โดยวางแผนเพอคดเลอกสถตใหสอดคลองและเหมาะสมกบวตถประสงคของการวจยใหมากทสด ทงน เพอใหการด าเนนการวจยเปนระบบ ไดค าตอบของปญหาการวจยทถกตอง และเปนการควบคมความแปรปรวนของตวแปรการวจยทศกษา รวมทง เพอความประหยด รวดเรวและท าใหการด าเนนการวจยสามารถด าเนนการไปอยางมประสทธภาพ

47

ตอนท 9.3 การวางแผนการวจย โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 9.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละตอน

หวเรอง เรองท 9.3.1 หลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจย เรองท 9.3.2 การจดท าโครงการวจย เรองท 9.3.3 ตวอยางโครงการวจย

แนวคด

1. หลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจยเกยวของกบการออกแบบโครงการวจยทงในสวนของกระบวนการวจยและในสวนของกระบวนการบรหารโครงการวจย นอกจากน ยงพจารณาถง คณคาของงานวจย ความซ าซอนของเรองทท าวจยและความสามารถในการหาขอมลสนบสนนอกดวย

2. โครงการวจยเปนการวางแผนงานเกยวกบเรองทจะท าการวจยไวลวงหนาเพอท าใหผวจยทราบขนตอนและรายละเอยดในแตละขนตอนของการท าวจย โครงการวจยทดควรประกอบดวย ความถกตอง ความเปนเหตผล ความกระจางแจง ความสมบรณ ความกะทดรด ความสม าเสมอ และความสมพนธเชอมโยงสอดคลอง

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 9.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. อธบายหลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจยได 2. บอกลกษณะการจดท าโครงการวจยทดได 3. ระบองคประกอบและแนวทางการเขยนโครงการวจยได

48

ตอนท 9.3 การวางแผนการวจย การวางแผนการวจยเปนการเตรยมการเพอด าเนนการวจยโดยการเขยนขอเสนอหรอเคาโครง

โครงการวจยหรอแผนงานวจย เพอทจะน าเสนอใหเหนวาขอเสนอหรอเคาโครงโครงการวจยหรอแผนงานวจยเปนเคาโครงการวจยทดและมประโยชนอยางแทจรง ดงนน ในการวางแผนการวจยอยางมประสทธภาพจงควรเรยนรในเรองของหลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจย การจดท าโครงการวจยและตวอยางโครงการวจย

9.3.1 หลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจย การวางแผนการวจยเปนการสรางแบบแผนของการวจยแตละโครงการใหมรปแบบอยางชดเจน โดยการวางแผนการวจยเกยวของกบการออกแบบโครงการวจยซงแบงเปน 2 สวน คอ กระบวนการวจย และ กระบวนการบรหารโครงการวจย ดงน (สน พนธพนจ, 2549: 107-110)

1. กระบวนการวจย นกวจยจะตองออกแบบการวจยใหครอบคลมขนตอน หลกการ วธการหรอ ทฤษฎทางการวจยใหถกตอง นาเชอถอ และมความสมบรณตามศาสตรของการวจย มขนตอน คอ

1.1 การก าหนดปญหาการวจย เมอก าหนดปญหาการวจยบนพนฐานของขอบเขตการวจย แลว ควรทบทวนชอเรองหรอปญหาของการวจยใหแนนอนและชดเจนอกครงหนงใหไดค าตอบทสดทายทถกตองจรง ๆ โดยทบทวนวาชอเรองทก าหนดไวนนไมกวางหรอไมแคบเกนไปและทนตอการเปลยนแปลงทางสงคม นอกจากน อาจวเคราะหจดออน จดแขง โอกาสทจะท าส าเรจและอปสรรคทอาจเกดขนกบการด าเนนการวจยแลวก าหนดวตถประสงคและขอบเขตของการวจยใหชดเจน

1.2 การก าหนดกรอบความคดเชงทฤษฎ เพอสะดวกตอการศกษาวรรรกรรม และใชเปน แหลงความคดทจะน าไปสรางกรอบความคดและแบบจ าลองของการวจย รวมทงสมมตฐานการวจยใหสอดคลองกบระเบยบวธการวจย พรอมกบนยามศพทเชงปฏบตการส าหรบเปนแนวทางในการวดตวแปรหรอทดสอบสมมตฐานและเชอมโยงกบการเกบรวบรวมขอมล

1.3 การก าหนดระเบยบวธวจย ประกอบดวยองคประกอบ ดงน 1. วธการวจย เปนสวนทระบวาโครงการวจยใชวธการหรอการวจยประเภทใด

เชน การวจยเชงประยกต เชงส ารวจ หรอเชงทดลอง ตลอดจนแบบแผนการวจยทใช ไดแก แบบแผนการวจยแบบทดสอบกอนและหลงการทดลอง เปนตน

2. ประชากรหรอกลมตวอยาง ตองระบใหชดเจนวาประชากรหรอกลมตวอยางท จะใชเปนแหลงขอมลหรอศกษาและสงเกตเพอน าไปวเคราะหนนเปนใคร คดเลอกอยางไร จ านวนเทาใด มความนาเชอถอและมความเปนตวแทนทดเพยงใด

3. เครองมอวจย หากเปนการวจยเชงส ารวจอาจใชแบบสมภาษณหรอ

49

แบบสอบถามตามลกษณะของประชากรและกลมตวอยาง ในขณะเดยวกนตองระบการสรางเครองมอ การทดสอบเครองมอกอนการน าไปใช และการหาคาความเชอถอได

4. การเกบรวบรวมขอมล ควรระบวาจะเกบรวบรวมขอมลดวยเครองมอ ใด เชน การสงเกต การสมภาษณ การสอบถาม และจะเรมมการเกบรวบรวมขอมลเมอใด

5. การวเคระหขอมล ควรพจารณาออกแบบวาจะวเคราะหขอมลดวยมอ เครอง คอมพวเตอร และใชโปรแกรมในการค านวณใด

6. สถตวเคราะหขอมล ควรออกแบบสถตทจะใชในการวเคราะหขอมลให สอดคลองกบวธการวจย ประเภท และระดบของขอมลเพอใหมอ านาจการวเคราะหทถกตองแมนย าและนาเชอถอ

7. การสรปผลการวจย สรปผลการวจยใหสอดคลองกบวตถประสงคและ สมมตฐานการวจย รวมทงสรปผลเพอการอางองทถกตอง แลวจดท ารายงานการวจยฉบบสมบรณและฉบบยอเพอเผยแพรตอไป

2. กระบวนการบรหารโครงการวจย การออกแบบกระบวนการบรหารโครงการวจยเปนการจดวางปจจยหรอทรพยากรตาง ๆ

ทจ าเปนตอการด าเนนการวจยตงแตเรมตนจนสามารถเผยแพรผลการวจยได ทรพยากรทเกยวของกบการบรหารโครงการวจยจะเปนดชนหรอเครองบงชการท าวจยใหส าเรจนอกกเหนอจากความรและความสามารถในการท าวจย การออกแบบกระบวนการบรหารโครงการวจยควรประกอบดวยปจจยตางๆ ดงน

2.1 บคลากร หมายความรวมถงทปรกษาโครงการวจย (ถาม) นกวจย ผชวยนกวจย ผ ประสานงาน ผจ าท าโปรแกรมและผวเคราะหขอมล ตลอดจนบคลากรสนบสนนอน ๆ

2.2 เงนงบประมาณ ตองวางแผนเงนใหสอดคลองกบแผนท าการวจย จดแบงหมวดเงน ตาง ๆ ใหเปนไปตามระเบยบการเงนของแตละหนวยงาน กลาวคอ หนวยงานราชการตองยดตามระเบยบการเงนของกระทรวงการคลง ซงตองจดงบประมาณออกเปนหมวด ๆ เชน หมวดคาใชสอย หมวดคาตอบแทนและคาวสดอปกรณ

2.3 วสดอปกรณ หมายความรวมถงคาอปกรณสนเปลอง วสดครภณฑ สงอ านวยความ สะดวก วสดส านกงาน เครองมอสอสาร กลองถายรป รวมทงอปกรณตาง ๆ ทเกยวของ

2.4 แผนด าเนนงาน ตองระบประเภทกจกรรม วน เวลา และสถานทตงแตเรมจนสนสด โครงการอยางชดเจน เชน การศกษาวรรณกรรม การระดมสมอง การสรางเครอมอการวจย การทดสอบเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล โดยทวไปมกเสนอแผนกจกรรมตาง ๆ ดวยแผนภมแกนต (Gantt chart) ท าใหทราบถงภาพรวมของการบรหารโครงการวจยวาจะท าอะไร เมอใด

การออกแบบกระบวนการบรหารโครงการวจยขนาดเลกอาจไมซบซอนมากนก แต

50

หากเปนโครงการขนาดใหญอาจจะตองก าหนดการประสานงาน การก ากบดแล การประเมนความกาวหนา และการท ารายงานเสนอเจาของทนเปนชวงๆ ตลอดจนกจกรรมอน ๆ ทจะท าใหการบรหารโครงการรดกมและด าเนนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล กระบวนการออกแบบโครงการวจยสามารถสรปไดดงภาพท 9.9

ภาพท 9.9 แบบจ าลองของการออกแบบโครงการวจย ทมา: สน พนธพนจ (2549) เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร พมพครงท 2 กรงเทพฯ: วทยพฒน, หนาท 110

นอกจากน ศรชย พงษวชย (2544: 201-203) กลาวถง ขอควรพจารณาในการวางแผนการวจย ซงม

อย 4 ประการ คอ

การออกแบบโครงการวจย

กระบวนการวจย กระบวนการบรหารโครงการวจย

ปญหาการวจย

ระเบยบวธการวจย

วธการวจย

ประชากร/กลมตวอยาง

เครองมอการวจย

การเกบรวบรวมขอมล

การวเคราะหขอมล

สถตวเคราะหขอมล

การสรปผลการวจย

บคลากร

งบประมาณ

วสดอปกรณ

แผนด าเนนงาน

กรอบความคดเชงทฤษฎ

-การก าหนดกรอบแนวคดการวจย -การก าหนดสมมตฐาน

การนยามศพทเชงปฏบตการเพอวดตวแปร

51

1. เงอนไขในการท าวจย ในการตดสนใจเลอกท าวจยในเรองใดกตามควรพจารณาถงเงอนไข ดงตอไปน

1.1 เงอนไขดานเงนทน เรองทจะท าวจยจะตองมความเหมาะสมกบงบประมาณทเตรยมไว 1.2 เงอนไขดานเวลา ควรเหมาะสมกบเวลาทก าหนดหากเปนเรองทตองใชเวลาในการท ามาก

อาจกระทบถงแผนงานทไดเตรยมการไว 1.3 เงอนไขดานความสามารถของผวจย ผวจยควรเลอกเรองทเหมาะสมกบความสามารถของ

ตนเองความยกเกนความสามารถ เชน วธการทางสถตทยากและซบซอนเกนไปอาจเปนอปสรรคในการท าวจยได

1.4 เงอนไขดานทรพยากร เครองมอ และสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ การเลอกประเดนทจะ วจยจะตองเหมาะสม สอดคลองกบทรพยากรทมอย ตลอดจนทรพยากรบคคลทชวยเหลอในการท าวจย

2. คณคาของงานวจย ซงคณคาของงานวจย ประกอบดวย ความมคณคาตอการใชประโยชน ความมความคมคาในการท า และมความทนสมย

3. ความซ าซอนของเรองทท าวจย การวางแผนการวจยจะตองค านงถงความซ าซอนทอาจม ผท าวจยในหวเรองนนมากอนแลว ซงผวจยไมควรท าวจยซ าในเรองทมผท าส าเรจเรยบรอยแลว เพราะจะท าใหเกดประโยชนในเชงคณคางานวจยนอย ซงการซ าซอนของเรองทท าวจย สามารถพจารณาได ดงน

3.1 ซ าเรอง ซ ากลมประชากร เปนงานวจยทมชอเรองเหมอนกนและใชทดลองหรอสอบถาม จากประชากรกลมเดยวกน

3.2 ซ าเรองตางกลมประชากร เปนงานวจยททเรองเดยวกนแตใชทดสอบกบประชากรคนละ กลม ประโยชนทไดเพยงใชเปรยบเทยบผลความแตกตางจากประชากรกลมเดมหรอไม

4. ความสามารถในการหาขอมลสนบสนน ซงระดบของความยากงายในการหาขอมลขนอยกบ ปจจย ดงน

4.1 การขาดแคลนขอมลในเรองทท า ผวจยไมควรเลอกหวเรองทผวจยหาขอมลไดยาก เพรา อาจท าใหงานวจยไมประสบผลส าเรจ

4.2 วธการเกบขอมล วจยบางเรองอาจใชวธการในการเกบขอมลดวยความยากล าบาก หรออาจ ใชเวลานานเกนไปในการเกบขอมล ซงอาจสงผลงานวจยชนนน

โดยสรป หลกและแนวปฏบตในการวางแผนการวจย จะเกยวของกบการออกแบบโครงการวจยในสวนของกระบวนการวจย ซงประกอบดวย การก าหนดปญหาการวจย การก าหนดกรอบความคดเชงทฤษฎ การก าหนดระเบยบวธวจย ทงในดานวธการวจย ประชากรหรอกลมตวอยาง เครองมอวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคระหขอมล สถตวเคราะหขอมล และการสรปผลการวจย และในสวนของกระบวนการบรหารโครงการวจย ทงในดานบคลากร เงนงบประมาณ วสดอปกรณ แผนด าเนนงาน นอกจากน ยงพจารณาถง คณคาของงานวจย ความซ าซอนของเรองทท าวจยและความสามารถในการหาขอมลสนบสนนอกดวย

52

9.3.2 การจดท าโครงการวจย โครงการวจย (research proposal) เปนการเขยนเพอน าเสนอแผน (plan) ของการท างาน ซงแสดงถง

โครงสราง (structure) ยทธวธ (strategy) และคณคา (value) ของงานวจย ซงไดมการก าหนดไวลวงหนากอนลงมอท าการวจย โดยเกดจากการประมวลความคด การวางแผนเคาโครงการวจย วาจะวจยเรองใด เรองนนมความส าคญอยางไร ใชทรพยากรอะไรบาง กรอบความคดในการวจยมทฤษฎหรองานวจยอะไรสนบสนน ค าตอบทคาดวาจะไดรบเปนอยางไร ขนตอนการดาเนนการวจยมอยางไร งานวจยนนมคณคาและสามารถนาไปใชประโยชนอะไรไดบาง สงส าคญทสดในการเขยนโครงการวจยทด กคอความรและความเขาใจอยางถองแทของผทจะการวจยวาจะท าวจยเรองอะไร มวตถประสงคอะไร จะใชระเบยบวธการศกษาอะไรและอยางไร และงานวจยนนมประโยชนอะไรบาง ซงหากผทท าวจยไมมความชดเจนในเรองตางๆ เหลานแลว กยากทจะเขยนโครงการวจยทดได วตถประสงคของการเขยนโครงการวจย

วตถประสงคทส าคญของการเขยนโครงการวจย คอ การท าใหผศกษางานวจย ผสนใจ รวมทงผใหเงนทนอดหนนการวจยเชอวาการวจยทจะท านนมระเบยบวธการวจยทด มขอบเขตทชดเจน ครอบคลมประเดนส าคญไดครบถวน มความเปนไปไดและมประโยชน (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2544: 572) นอกจากน พวงรตน ทวรตน (2543: 78) ไดกลาวถงความมงหมายของการเขยนโครงการวจยไววา โดยทวไปกอนทนกวจยจะท าการวจย หรอนกศกษาจะท าปรญญานพนธ จะตองมการวางแผนงานเรองทจะท าการวจยไวลวงหนา โดยการเขยนโครงการวจย ซงเปนการน าแผนงานวจยซงอยในรปของความคดมาเขยนใหเปนลายลกษณอกษร ท าใหมองเหนเปนแผนงานวจยทสามารถน าไปปฏบตจรงได การเขยนโครงการวจยนอกจากจะท าใหผวจยทราบถงขนตอนและรายละเอยดในแตละขนตอนของการท าวจยแลว โครงการวจยทเขยนนยงใชเปนเครองมอในการพจารณาขออนมตท าวจยหรอขอทนส าหรบท าวจยอกดวย นอกจากน พชต ฤทธจรญ (2544: 184-185) กลาวเพมเตมถงวตถประสงคของโครงการวจย ดงน

1. เพอใชเปนหลกและกรอบในการด าเนนการวจย ชวยใหผวจยมองเหนภาพงานวจยตลอดแนว ด าเนนการวจยอยางเปนระบบ เปนขนตอนตามแบบทวางไว ไมท าใหผวจยท างานออกนอกขอบเขต

2. เพอใชเปนเอกสารสอสารสรางความเขาใจและขอตกลงในการท างานวจยรวมกน ระหวาง คณะผวจยใหมความรความเขาใจตรงกนในกรอบแนวทางของการด าเนนการวจยและสามารถด าเนนการวจยรวมกนใหประสบผลส าเรจ

3. เพอใชเปนเอกสารเสนอขออนมตด าเนนการวจย ในกรณทผวจยท าเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรในระดบบณฑตศกษา ซงจะตองเสนอตอคณะกรรมการพจารณาใหความเหนชอบและในกรณทเปนหนวยงานกตองเขยนโครงการวจยเสนอขออนมตตอผมอ านาจตดสนใจกอนทจะด าเนนการตอไป

4. เพอใชเปนหลกฐานในการก ากบตดตามหรอตรวจสอบการด าเนนการวจยวาเปนไปตามแผนท

53

ก าหนดไวหรอไม มความกาวหนาในการด าเนนการเพยงใด มปญหาอปสรรคอยางไร ซงใชทงก ากบตรวจสอบตนเอง (self-monitoring) และการก ากบตรวจสอบจากบคคลอนทเกยวของ

5. เพอเปนเอกสารขอรบการสนบสนนการวจย โดยเฉพาะอยางยงการขอรบทนอดหนนการวจย จากหนวยงานตาง ๆ ผวจยจะตองเสนอดครงการวจยตอหนวยงานเหลานนทเปนเอกสารและหลกฐานทแสดงรายละเอยดในการด าเนนการวจยตามรปแบบทก าหนดเพอใหหนวยงานดงกลาวใชประการการพจารณาใหทนอดหนนการวจย ดงนน วตถประสงคทส าคญทสดของการวจยกคอ การท าใหผใหเงนอดหนนเชอวา การวจยทจะท านนมระเบยบวธการวจยทด มขอบเขตทชดเจน ครอบคลมประเดนส าคญไดครบถวน มความเปนไปไดและมประโยชนสมควรไดรบเงนอดหนน ประโยชนของการเขยนโครงการวจย

พวงรตน ทวรตน (2543: 80) ไดกลาวสรปถงประโยชนของการเขยนโครงการวจยไววา การเขยนโครงการวจยมประโยชนตอผท าวจย ดงน

1. การเขยนโครงการวจยถอวาเปนการวางแผนในการท าวจยไวลวงหนา ท าใหผวจยทราบวาจะตองท าอะไรบางในแตละขนตอน และทราบวาขนตอนใดควรท ากอนหรอหลง เพอใหงานวจยนนๆ ส าเรจลลวงไดอยางรวดเรว

2. ชวยท าใหผวจยมองเหนลทางลวงหนาในการแกปญหาหรออปสรรคตางๆ อาจเกดขนได 3. ชวยชแนะในเรองตวแปรทศกษา การเลอกกลมตวอยางในการวจย เครองมอทใชในการวจย และ

สถตทใชในการวเคราะหขอมล 4. ชวยท าใหสามารถประเมนเกยวกบแรงงานและคาใชจายตางๆ รวมทงท าใหทราบวาจะตอง

เตรยมสงจ าเปนตางๆ อะไรบางไวลวงหนา 5. ใชแสดงเพอผอนมตการท าวจยไดพจารณา เพอตดสนใจวาสมควรใหท าไดหรอไม 6. ใชแสดงเพอใหผใหทนท าวจยไดมขอมลในการตดสนใจวา เรองทท านนสมควรไดรบทน

หรอไม และถาสมควรไดรบทน ควรไดรบทนมากนอยเพยงใด หลกการเขยนโครงการวจยทด

โครงการวจยทดควรมลกษณะดงตอไปน คอ (นงลกษณ วรชชย, 2542: 2) 1. ความถกตอง (Correctness) เนอหาสาระของโครงการ ถกตอง แมนยา มหลกฐาน ซงเปน

ขอเทจจรง สามารถนาไปใชอางองได 2. ความเปนเหตผล (Cogency) สาระของโครงการวจยตองมเหตผลทนาเชอถอ รบฟงได ไมเลอน

ลอย 3. ความกระจางแจง (Clarity) โครงการวจยตองชดเจน แจมแจง ไมกากวม ผอานสามารถเขาใจได

โดย ไมตองมการตความ หรอคาดคะเนความหมายของขอความนน ๆ

54

4. ความสมบรณ (Completeness) จะตองมสาระส าคญครบถวนทกหวขอตามขนตอนกระบวนการวจย มเนอหาสาระส าคญสมบรณ ครอบคลมสงทผอานตองร

5. ความกะทดรด (Concise) ไมตองมความยาวมาก ควรใชคางาย ๆ ประโยคสน กะทดรด สอใหผอานเขาใจไดเรว และประหยดเวลา

6. ความสม าเสมอ (Consistency) มความคงเสนคงวา มความสม าเสมอในรปแบบของขอความและการใชคาเปนแบบเดยวกนตลอดทงฉบบ

7. ความสมพนธเชอมโยงสอดคลอง (Correspondence) การเสนอสาระตองมการจดระเบยบ มความสมพนธเชอมโยงกน มความเปนเหตเปนผลสอดรบกนอยางตอเนอง ไมสะดดหรอขาดตอน การทจะเขยนโครงการวจยใหดและมคณภาพนน นอกจากจะตองมความรทางการวจย มความเขาใจอยางถองแทเกยวกบเรองทจะวจย รวมทงมขอมลหลกฐาน ขอเทจจรงเพยงพอทจะน ามาประมวลและเรยบเรยงเปนโครงการวจยนน นกวจยตองมเทคนคและความสามารถ ในการใชภาษา สามารถสรปเรยบเรยงขอความทจะตองเขยนไดอยางถกตองตามแบบแผนอกดวย นอกจากน ศรชย พงษวชย (2544) ยงกลาวถงลกษณะของการเขยนโครงการวจยทดวาควรมลกษณะ ดงน

1. มความถกตองเหมาะสมของการน าเสนอ ประกอบดวย 1.1 ความถกตองสมบรณตามองคประกอบของโครงการวจย 1.2 ความถกตองสมบรณของเนอหาสาระ 1.3 ความถกตองตามรปแบบของการเขยนตลอดจนการใชภาษา

2. มความเหมาะสมของแนวคดทฤษฎทน ามาใช 2.1 ความตรงประเดน 2.2 ความทนสมย

3. มความเปนล าดบตอเนอง 3.1 การวางโครงเรอง 3.2 การเรยบเรยงล าดบหวขอ

4. มความสอดคลองสมพนธ 4.1 ความเชอมโยง 4.2 ความเปนเอกภาพ

5. มความสม าเสมอ 5.1 ความสม าเสมอในรปแบบ 5.2 ความสม าเสมอในการใชค า

6. มจรรยาบรรณ 6.1 การลอกเลยน

55

6.2 การรกษาความลบเกยวกบขอมลของผใหสมภาษณ สวนประกอบของโครงการวจย โครงการวจยโดยทวไปจะมสวนประกอบทส าคญเหมอนกน แตอาจมรายละเอยดแตกตางกนไปบาง ทงนขนอยกบแตละหนวยงานหรอสถาบนวาไดก าหนดรปแบบของการเขยนโครงการวจยใหเหมาะสมกบความตองการหรอลกษณะงานของตนเองไวอยางไร ดงนน ในการเขยนโครงการวจย นกวจยจะตองพจารณากอนวามจดมงหมายเพออะไร และเขยนเสนอใคร หนวยงานหรอสถาบนใดจะไดเขยนถกตองตามแบบทแตละหนวยงานหรอสถาบนนน ๆ ก าหนดไว โดยทวไปโครงการวจยจะมสวนประกอบทส าคญ 3 สวน คอ สวนน า สวนเนอเรอง และสวนทายเรอง (พชต ฤทธจรญ, 2547: 187-192) 1. สวนน า สาระของสวนนจะแตกตางกนไปตามจดมงหมายของการวจย หากเปนโครงการวจยทผวจยเขยนขนเพอขอรบทนอดหนนการวจยของหนวยงานตาง ๆ กตองเขยนตามแบบทหนวยงานนน ๆ ก าหนดไว ซงมกจะประกอบดวย ชอโครงการ ชอ ประวต ประสบการณ และผลงานของผวจย ประเภท หรอสาขาทท าการวจย เปนตน หากเปนเคาโครงวทยานพนธของนกศกษาบณฑตศกษา กจะตองเขยนตามหลกเกณฑและรปแบบทสถาบนแตละแหงก าหนดไว เชน ชอเรองวจยหรอวทยานพนธ ชอผวจย สาขาทผวจยศกษา คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ เปนตน 2. สวนเนอเรอง เปนสวนส าคญทกลาวถงเนหาสาระของโครงการวจยซงไมวาผวจยจะท าโครงการวจยเพอจดมงหมายใดกตาม จะมรปแบบทคลายคลงกน ประกอบดวยหวขอตาง ๆ ไดแก ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงคของการวจย สมมตฐานการวจย ขอบเขตของการวจย นยามศพทเฉพาะ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และวธด าเนนการวจย 3. สวนทายเรอง เปนสวนทแสดงรายละเอยดเกยวกบแผนการปฏบตงานตามขนตอนของการวจย และรายละเอยดอน ๆ ตามความตองการของหนวยงานผพจารณา ซงประกอบดวยหวขอตาง ๆ ไดแก ระยะเวลาและแผนการด าเนนงานวจย งบประมาณ สถานทท าการวจยและอปกรณการวจย

56

- ชอโครงการวจย - ประเภทของงานวจย - กลมวชาหรอสาขาวชาทท าการวจย - ชอ และประวตของคณะผวจย

- ความเปนมาและความส าคญของปญหา - วตถประสงคของการวจย - สมมตฐานการวจย - ขอบเขตของการวจย - นยามศพทเฉพาะ - ประโยชนทคาดวาจะไดรบ - การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ - วธด าเนนการวจย

- ระยะเวลาและแผนการด าเนนงานวจย - งบประมาณ - สถานทท าการวจย - อปกรณการวจย

ภาพท 9.10 สวนประกอบของโครงการวจย ทมา: พชต ฤทธจรญ. (2547). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เฮาส ออฟ

เคอรมสท, หนาท 192. แนวทางการเขยนโครงการวจย แนวทางการเขยนโครงการวจยโดยทวไปจะประกอบดวยสวนทส าคญ ๆ ไดแก ชอโครงการวจย ประเภทของงานวจย กลมวชาหรอสาขาวชาทท าการวจย ชอ และประวตของคณะผวจย ความเปนมาและความส าคญของปญหา วตถประสงคของการวจย สมมตฐานการวจย ขอบเขตของการวจย นยามศพทเฉพาะ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ วธด าเนนการวจย ระยะเวลาและแผนการด าเนนงานวจย งบประมาณ สถานทท าการวจย และอปกรณการวจย ซงมรายละเอยด ดงน (พชต ฤทธจรญ, 2547: 193-203)

1. ชอโครงการวจย เปนสวนหนงทจะสอความหมายใหทราบวาจะท าวจยเรองอะไร ใชแบบ แผนการวจยแบบใด รวมทงบอกขอบเขตการวจย การเขยนชอโครงการวจยควรใหมความชดเจน สอความหมายไดด ซงนงลกษณ วรชชย (2543 อางถงใน พชต ฤทธจรญ, 2547: 193) ไดเสนอแนะวธการเขยนชอโครงการวจยไววา ควรเลอกใชขอความทชน าใหผอานทราบปญหาการวจย และลกษณะเดนเปนพเศษของงานวจย ไมจ าเปนตองเขยนใหเปนประโยคทสมบรณ อาจเขยนในรปขอความหรอวลกได ไมควรตงชอ

สวนประกอบของโครงการวจย

สวนน า สวนเนอเรอง สวนทายเรอง

57

โครงการยาวหรอสนเกนไป อยางไรกตามชอโครงการวจยทด นอกจากจะท าใหทราบเนอหาของงานวจยทท าแลว ควรเขยนสะทอนใหเหนถงตวแปร ประชากรและขอบเขตของการวจย

2. ประเภทของงานวจย แบงไดหลายลกษณะขนอยกบเกณฑทใชแบง เชน ถาใชลกษณะของ ขอมลเปนเกณฑ จะแบงไดเปน การวจยเชงปรมาณ การวจยเชงคณภาพ และการวจยแบบผสม ถาใชลกษณะของวชาการเปนเกณฑ จะแบงไดเปนการวจยพนฐานและการวจยประยกต ถาใชระเบยบวธวจยเปนเกณฑ จะแบงไดเปนการวจยบรรยาย การวจยเชงทดลอง และการวจยเชงประวตศาสตร เปนตน

3. กลมวชาหรอสาขาวชาทท าการวจย อาจแบงแตกตางกนแลวแตสถาบนหรอหนวยงานก าหนด ถาจะเขยนงานวจยเสนอตอหนวยงานใด กใหระบกลมวชาและสาขาวชาใหตรงตามทหนวยงานนนก าหนด

4. ชอ และประวตของคณะผวจย สาระในสวนนใหระบชอของหวหนาโครงการวจย ผรวม โครงการ และทปรกษาโครงการ (ถาม) โดยเขยนแนะน าคณะผวจยเกยวกบคณวฒ ต าแหนง หนวยงานทสงกด ประสบการณในการวจย และผลงานวจยทไดรบการพมพเผยแพร รายละเอยดสวนน ถามมาก อาจแยกท าเปนใบเพมทายโครงการ หรอจดเปนภาคผนวกของโครงการกได

5. ความเปนมาและความส าคญของปญหา จะมงตอบวาท าไมจงตองศกษาเรองน และเมอศกษษ แลวจะไดอะไร โดยการอธบายถงเหตผลทนกวจยเลอกศกษาเรองวจยนน และอธบายความส าคญของการท าวจยวา การศกษาวจยครงน จะชวยเพมพนความร ชวยแกปญหาหรอพฒนางานอยางไร การเขยนในหวขอน นยมเขยนเปนความเรยงทแสดงถงความเชอมโยงสมพนธกนระหวางสาระส าคญ 4 ประการ ตงแตการน าเขาสปญหาวจย ทมาของปญหาวจย ปญหาวจยและความส าคญของปญหาวจยหรอหวขอทจะท าวจย รปแบบการเขยนจะน าเสนอเปนภาพกวางสภาพเลก ในลกษณะรปสามเหลยมคว า ดงภาพท 9……

ภาพท 9.11 รปแบบการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหา

ทมา: พชต ฤทธจรญ. (2547). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เฮาส ออฟ เคอรมสท, หนาท 194.

ซงการเขยนความเปนมาและความส าคญของปญหา มหลกการเขยน ดงน

การน าเขาสปญหาวจย

ทมาของปญหาวจย

ปญหาวจย

ความส าคญของ ปญหาวจย

58

5.1 ความตรงประเดน ตองเขยนใหตรงประเดนโดยชใหเหนวาปญหาทจะศกษานนคอ อะไร เรองทจะศกษามความส าคญอยางไร หลกเลยงการเสนอรายละเอยดตาง ๆ ทไมเกยวของ

5.2 ความมเหตผล ตองเขยนใหมเหตผลโดยมการน าทฤษฎ แนวคดของบคคลทเชอถอได เปนทยอมรบมากลาวเปนขอมลสนบสนนเรองทจะท าการวจย พรอมทงมหลกฐานอางองเพอความเชอถอได

5.3 ความสมพนธเชอมโยง ตองเขยนใหสาระระหวางประเดนหรอแตละตอนมความ ตอเนองสมพนธเชอมโยงกน อยาใหเนอหาสาระขาดตอนเปนทอน ๆ

5.4 ความกระชบ รดกม ตองเขยนแตละประเดนใหมสาระทกระชบ รดกม ไมยดยาว จนเกนไปหรอท าใหผอานเกดความเบอหนาย

5.5 ความเขาใจไดงาย ตองเขยนใหเกดความเขาใจไดงาย เสนอแระเดนตาง ๆ เปนล าดบ ขนตอน โดยใชภาษางาย ๆ

5.6 การลงสรป ในสวนตอนทาย ตองเขยนขมวดทาย หรอสรปใหมสวนเชอมโยงหรอสง ตอกบวตถประสงคของการวจยและความส าคญของการวจยตอไป ไมใชเขยนลงสรปจบประโยคหวน ๆ

6. วตถประสงคของการวจย เปนขอความทแสดงถงความตองการหรอเปาหมายของผวจยทจะ ด าเนนการวจยใหบรรลในแตละครง การเขยนวตถประสงคการวจยจงเปนการก าหนดเปาหมายของการวจยวา ตองการศกษาคนควาหาค าตอบในเรองอะไร สวนใหญนยมเขยนในรปแระโยคบอกเลาทเปนเปาหมายรวม และเขยนวตถประสงคยอยตามปญหาวจย แยกเปนปญหายอย ๆ ออกไปอก โดยมหลกการเขยน ดงน

6.1 ตองเขยนสงทเปนเปาหมายในการศกษาคนควาหาค าตอบ มใชเขยนสงทเปนวธด าเนน งานวจย สงทตองการใหเกดขน หรอประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย

6.2 เขยนใหสอดคลอง หรออยในขอบขายของประเดนของปญหาวจย และมความ ครอบคลมเรองหรอประเดนวจย

6.3 เขยนใหชดเจน ใชภาษาทเขาใจงาย สน กะทดรด ชเฉพาะเจาะจงวาตองการจะท าอะไร ตองการศกษาคนหาค าตอบอะไร

6.4 เขยนเรยงล าดบตามความส าคญของการวจย หรอตามขนตอนของการวจย โดยขอ แรก ๆ ความเปนวตถประสงคทตรง หรอสอดคลองกบชอเรอง หรอหวขอวจย ขอตอ ๆ ไป จงควรเปนวตถประสงคทตองการศกษารองลงมา

6.5 วตถประสงคของการวจย ควรเขยนขนตนดวยค าส าคญตอไปน (นงลกษณ วรชชย, 2543 อางถงใน พชต ฤทธจรญ, 2547: 195) เพอบรรยาย (describe) เพอศกษา (เพอส ารวจ เพอเปรยบเทยบ เพอศกาษความสมพนธ เพอสงเคราะห เพอประเมน/ตรวจสอบ เพอสราง เพอพฒนา เพอตรวจสอบความตรง เปนตน

7. สมมตฐานการวจย เปนสงทนกวจยไดคาดคะเนค าตอบของปญหาวจยไวลวงหนาโดยอาศย

59

แนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของ และประสบการณของผวจยเปนฐานรองรบ การเขยนสมมตฐานการวจยจะชวยใหนกวจยมแนวทางในการด าเนนการวจย และท าการวจยไดตรงตามวตถประสงค โดยมหลกการเขยน ดงน 7.1 ควรเขยนสมมตฐานการวจยอยางมเหตผล โดยเขยนขนภายหลงจากทไดมการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของอยางละเอยดแลว 7.2 เขยนสมมตฐานการวจยใหสอดคลองกบปญหาวจยและวตถประสงคของการวจย 7.3 เขยนใหมความชดเจน เฉพาะเจาะจง โดยระบทศทางของการคาดคะเนค าตอบของปญหาวจยวาจะเกดสงใดมากกวาสงใด หรอหลกเลยงค าทมความหมายกวางซงอาจตความไดยาก 7.4 เขยนเปนประโยคบอกเลาทแสดงความสมพนธระหวางตวแปร อาจระบทศทางของความสมพนธ หรอบอกถงความแตกตางระหวางตวแปรกได 7.5 สมมตฐานการวจยควรเปนสงทสามารถทดสอบ หาค าตอบไดดวยขอมลหรอหลกฐานตาง ๆ หากไมสามารถทดสอบไดกไมสามารถหาค าตอบปญหาวจยได 7.6 เขยนใหเขาใจงาย ใชขอความทไมสลบซบซอน ยดยาว เพยงประโยคเดยวและควรเขยนแยกเปนขอ ๆ 7.7 ในการท าวจยบางเรองทไมอาจคาดคะเนค าตอบได หรอไมสามารถเขยนสมมตฐานการวจยได นกวจยควรอธบายถงเหตผล แนวคดส าคญหรอทฤษฎทจะใชในการวจยครงนน

8. ขอบเขตของการวจย เปนการก าหนดกรอบหรอขดวงจ ากดของงานวจยใหชดเจนวาจะ ท าการศกษากวาง แคบ หรอเฉพาะเจาะจงเพยงใด ครอบคลมเรองอะไรบางและควรใหเหตผลวาเพราะเหตใดจงใหจ ากดขอบเขตไวเชนนน การก าหนดขอบเขตของการวจยควรใหครอบคลมดานเนอหา ประชากร กลมตวอยาง พนททท าการศกษา ตวแปรทศกษา ระยะเวลา หรอชวงเวลาทท าการวจย

9. นยามศพทเฉพาะการนยามศพทเฉพาะเปนการใหความหมายของค า กลมค า หรอตวแปรทใช ในการวจย ซงเปนค าทมความหมายเฉพาะ ในการวจยเรองนน เพอใหผอานมความเขาใจตรงกบผวจยวาค าเหลานนมความหมายอยางไร ค าศพททควรใหค านยาม ไดแก ค าศพททมความหมายหลายอยาง ศพททางวชาการทคนสวนใหญไมทราบความหมาย ค าศพททผวจยตองการใหความหมายทเฉพาะเจาะจงในการวจยเรองนน การเขยนนยามศพททใชในการวจย จะตองใหมความหมายสอดคลองกบความหมายตามหลกวชาแตมลกษณะเฉพาะเจาะจงมากกวา เขยนใหชดเจน ไดใจความรดกม คลมความหมายทตองการทอยในรปของนยามเชงปฏบตการทสามารถวดและสงเกตได

10. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ สาระในหวขอนเปนการระบถงความส าคญหรอประโยชนทคาดวา จะไดรบหลงจากการด าเนนการวจยไดบรรลตามวตถประสงคของการวจยแลววา ผลการวจยนนจะเปนประโยชนตอใครและเปนประโยชนอยางไร ทงในเชงวชาการ สรางเสรมองคความรใหม และเชงปฏบต ชวยแกปญหาหรอพฒนางาน การเขยนประโยชนทคาดวาจะไดรบจะชวยชใหเหนความส าคญของโครงการวจยและคณคาของผลการวจยเรองนน โดยมหลกการเขยน ดงน

60

10.1 ควรเขยนเปนขอ ๆ เรยงล าดบความส าคญ โดยเรมจากขอทเปนประโยชนโดยตรง มากทสดไปสขอทเปนประโยชนนอยทสด

10.2 เขยนใหสอดคลองเชอมโยงกบวตถประสงคของการวจย โดยระบวาเมอไดผลตาม วตถประสงคของการวจยแลวจะน าผลนนไปใชประโยชนกบใคร หนวยงานใด และใชอยางไร

10.3 ไมควรเขยนขนตนประโยคดวยค าวา “เพอ...” เพราะจะท าใหเกดความสบสนกบ วตถประสงคการวจย ควรเขยนในลกษณะทผวจยคาดวาจะไดอะไรจากการวจย

11. การศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จะชวยใหผวจยทราบสาระส าคญและสถานภาพใน การท าวจยในหวขอนน ๆ วามการท าวจยในเรองอะไรบาง ใครท า ท าเมอไร ทไหน ศกษาประชากรกลมใด ใชวธด าเนนการวจยอยางใด ไดผลการวจยอยางไร และมขอบกพรองหรอขอจ ากดอยางไร และประมวล สงเคราะหสาระทไดทงหมดเพอใชเปนกรอบแนวคดในการวจยเรองนน ควรมหลกการน าเสนอ ดงน

11.1 ศกษาและน าเสนอสาระ เฉพาะเอกสารและงานวจย ทมความเกยวของ สอดคลอง กบปญหาวจยหรอหวขอทจะท าการวจย

11.2 จดล าดบเนอหาทจะน าเสนอ โดยเรมจากภาพรวมกวาง ๆ แลวคอย ๆ น าเขาส ปญหาวจย หรอหวขอวจย อาจแบงเนอหาเปนหวขอตามความเหมาะสมแลวน าเสนอสาระตามความรทไดจากการศกษา คนควา

11.3 น าเสนอเนอหาในแตละหวขอใหมความสมพนธ สอดคลองกนและอภปรายให เชอมโยงเนอหาในแตละหวขอและใหเหนความเกยวของกบปญหาวจยหรอหวขอวจยอยางชดเจนรวมทงมการสรปแตละหวขอและการสรปรวม สาระส าคญของการสรปควรน าไปสความส าคญของการก าหนดตวแปรทศกษาในหวขอวจย

11.4 พยายามน าเสนอใหเหนวา งานวจยทศกษามาแลวทงหมดยงไมสมบรณและยงม ประเดนทจะตองศกษาเพมเตม โดยเชอมโยงเขาสปญหาวจยหรอหวขอทก าลงจะท าวจย เพอใหเหนความส าคญและจ าเปนในการศกษาวจยเรองนน

11.5 ตองมรปแบบการน าเสนอถกตองตามหลกการเขยนเอกสารทางวชาการโดยมการ อางองแหลงทมาของเอกสารและงานวจยทเกยวของใหถกตอง เปนระบบและเชอถอได

11.6 การน าเสนอเอกสารและงานวจยทเกยวของ ควรประกอบดวยเนอหา สาระท ส าคญ 2 สวน คอ สวนแรก แนวคด ทฤษฎทเกยวของกบหวขอวจย ประกอบดวย นยามหรอความหมายของตวแปรหรอสงทจะศกษาวจย และแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบสงทจะศกษาวจย รวมทงกรอบแนวคด ทฤษฎ รปแบบแสดงความสมพนธของตวแปร สวนทสอง เปนงานวจยทเกยวของกบสงทจะศกษาวจย เปนงานวจยทท าทงในประเทศและตางประเทศ

61

12. วธด าเนนการวจย เปนสวนส าคญทผวจยจะตองอธบายรายละเอยดเกยวกบวธวจยวามขนตอน หรอวธด าเนนการอยางไรในการท าวจยตงแตตนจนเสรจสมบรณ โดยเขยนใหครอบคลมหวขอตาง ๆ ตอไปน

12.1 ประชากรและกลมตวอยาง โดยกลาวถงลกษณะของกลมประชากรวาเปนใคร ม คณลกษณะหรอคณสมบตอยางไร มจ านวนเทาไร การเลอกกลมตวอยางท าดวยวธใด พรอมทงอธบายเหตผลในการเลอกใชวธการนนดวย

12.2 เครองมอทใชในการวจย ใหระบเครองมอทใชในการวจย หรอใชในการเกบ รวบรวมขอมล โดยการกลาวถงชนด และลกษณะของเครองมอ วธการสรางหรอพฒนาและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

12.3 การเกบรวบรวมขอมล ใหอธบายถงขนตอนและวธการเกบรวบรวมขอมลอยาง ชดเจนวา จะเกบขอมลโดยวธใด ใครเปนผเกบ เกบเมอไร และควรใหเหตผลในการเลอกใชวธการเกบรวบรวมขอมลนนดวย

12.4 การวเคราะหขอมล ใหอธบายวา จะจดกระท ากบขอมลอยางไร วเคราะหอยางไร ใชสถตใดในการวเคราะห ดวยเหตผลใด ใชคอมพวเตอรชวยหรอไม โปรแกรมอะไร หากเปนการวเคราะหเนอหา มขนตอนในการวเคราะหอยางไร

13. ระยะเวลาและแผนการด าเนนงานวจย สาระส าคญในขอน ใหระบเวลาทจะใชในการท าวจย ตงแตเรมตนจนถงสนสดโครงการวจย โดยใหระบรายละเอยดของกจกรรมหลกทตองด าเนนการตามขนตอนตาง ๆ พรอมระยะเวลาทตองใชในแตละกจกรรม โดยทวไปนยมเขยนในรปของแผนภม

14. งบประมาณ ใหระบคาใชจายทงหมดทคาดวาจะใชในการท าวจยตามโครงการวจย โดยทวไป จะเขยนจ าแนกตามหมวดเงนเปนหมวดคาตอบแทน หมวดคาใชสอย หมวดคาวสด หมวดคาครภณฑและหมวดคาใชจายอน ๆ

15. สถานทท าการวจย ใหระบสถานททจะใชท าการวจย การทดลอง หรอการเกบรวบรวมขอมล 16. อปกรณการวจย การวจยบางประเภท หรอบางสาขา จ าเปนตองใชอปกรณการวจย เชน การวจย

ทางวทยาศาสตร การวจยทางการเกษตร การวจยทางเทคโนโลย ตองระบอปกรณทจ าเปนตองใชในการทดลอง หรอด าเนนการวจย ประเภท เครองมอ หรออปกรณการทดลองตาง ๆ

กลาวโดยสรป โครงการวจยเปนการวางแผนงานเกยวกบเรองทจะท าการวจยไวลวงหนาเพอท าใหผวจยทราบขนตอนและรายละเอยดในแตละขนตอนของการท าวจย ซง ผวจยมความรและความเขาใจอยางถองแทในเรองทจะท าการวจย ซงโครงการวจยทดควรประกอบดวย ความถกตอง ความเปนเหตผล ความกระจางแจง ความสมบรณ ความกะทดรด ความสม าเสมอ และความสมพนธเชอมโยงสอดคลอง โครงการวจยดงกลาวกสามารถเปนโครงการวจยทดและมความเหมาะสม

62

9.3.3 ตวอยางโครงการวจย 9.3.3.1 ตวอยางท 1 ชอโครงการ การตดตามผลผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปการศกษา 2545 - 2548 ผวจย นางพกล ประดบศร หวหนาโครงการ นางสาวภทราวรรณ สนทราศร นกวจย 1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ส านกวชาวทยาศาสตร เปนหนวยงานทมภารกจดานการจดการเรยนการสอนในรายวชาวทยาศาสตรพนฐานในระดบปรญญาตร โดยไดเปดท าการสอนในปการศกษา 2536 ระยะเรมแรกเปด สอนในรายวชาวทยาศาสตรพนฐานส าหรบนกศกษาระดบปรญญาตร ซงไดก าหนดใหเปนวชาบงคบ ส าหรบหลกสตรวศวกรรมศาสตร และเทคโนโลยการเกษตร รวมทงหลกสตรวทยาศาสตรสขภาพ ซงเปดสอนเพมเตมในภายหลง

ตอมาในปการศกษา 2539 ส านกวชาวทยาศาสตร ไดเปดสอนนกศกษาในระดบบณฑตศกษาซงเปนหลกสตรทเนนการวจย นบถงปจจบนมหลกสตรบณฑตศกษาทเปดสอนทงสน 16 หลกสตรไดแก หลกสตรระดบปรญญาโทและหลกสตรระดบปรญญาเอก สาขาวชาเคม สาขาวชาชวเคม สาขาวชาคณตศาสตรประยกต สาขาวชาชววทยาสงแวดลอม สาขาวชาจลชววทยา สาขาวชาฟสกส สาขาวชาเทคโนโลยเลเซอร และสาขาวชาภมสารสนเทศ มผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษาตงแตปการศกษา 2542 - 2548 จ านวนทงสน 129 คน แตยงไมเคยมการตดตามผลบณฑตทส าเรจการศกษาแตอยางใด และเนองจากหลกสตรเปนหวใจส าคญในการจดการศกษา และหลกสตรทดจะตองมระบบการตรวจสอบและตดตามประเมนผลอยตลอดเวลา เพอใหมการปรบปรงและเปนหลกประกนวาบณฑตทส าเรจการศกษาออกไปจะมคณภาพตามทตองการ อกทงส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดมนโยบายใหสถาบนการศกษาก าหนดเกณฑมาตรฐานการศกษาใหสอดคลองกบเกณฑมาตรฐานการศกษาของคณะกรรมการการอดมศกษา เกณฑมาตรฐานวชาการและวชาชพ รวมทงเกณฑมาตรฐานอน ๆ โดยก าหนดใหมาตรฐานดานคณภาพบณฑตเปนมาตรฐานหนงในการก าหนดมาตรฐานอดมศกษา ซงสอดคลองกบแนวคดของทบวงมหาวทยาลย (ทบวงมหาวทยาลย, 2543: 96) ทไดเสนอแนวคดวาหลกสตรเมอน าไปใชไดระยะหนงจะตองมการตรวจสอบถงประสทธภาพของหลกสตรโดยการพจารณาคณภาพของผส าเรจการศกษา ดงนนการตดตามผลผส าเรจการศกษาจงเปนสวนส าคญทจะท าใหทราบวาหลกสตร การจดการเรยนการสอนของส านกวชามประสทธภาพและประสทธผลเพยงใด และเนองจากส านกงานคณะกรรมการ

63

การอดมศกษาไดก าหนดนโยบายและแนวปฏบตในการประกนคณภาพการศกษา เมอวนท 8 กรกฎาคม 2539 โดยก าหนดใหสถาบนอดมศกษาทกแหงจดใหมระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษาภายในสถาบน เพอเปนเครองมอในการรกษาคณภาพและมาตรฐานการศกษา และเตรยมพรอมรบการตรวจประเมนจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) (สมศ.) (มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร, 2549: 10) มหาวทยาลยจงไดประกาศนโยบายการประกนคณภาพของมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร และก าหนดใหการตดตามผลของผส าเรจการศกษาเปนตวชวดหนงในการประกนคณภาพการศกษา ซงจากผลการตรวจประเมนคณภาพภายในมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ประจ าปการศกษา 2548 ในสวนของหลกสตรบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร ถงแมจะพบวามจดเดนคอ มหลกสตรระดบบณฑตศกษาททนสมยไดมาตรฐาน เชน หลกสตรวทยาศาสตรดษฎบณฑตและวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจลชววทยา และสาขาวชาเคมและนกศกษาระดบบณฑตศกษาพนสถานภาพนอย นอกจากน นกศกษาทมการตพมพบทความจากวทยานพนธไดรบรางวลดเดนดวย แตกยงมจดทควรปรบปรงคอยงไมมระบบตดตามการท างานความกาวหนาทางการงานของบณฑต (ศษยเกา) (มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร, 2549) ทจะแสดงถงคณภาพมาตรฐานของหลกสตรและการจดการเรยนการสอนของส านกวชาวทยาศาสตร

จากความส าคญดงกลาวคณะผวจยในฐานะทปฏบตงานฝายสนบสนนวชาการในส านกวชาวทยา ศาสตร ซงมหนาทดแลงานบณฑตศกษา งานประกนคณภาพการศกษา การรวบรวมขอมลเพอการจดท ารายงานการ ของส านกวชาวทยาศาสตร จงสนใจทจะท าวจยเกยวกบการตดตามผลผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปการศกษา 2545 - 2548 เพอเปนการด าเนนการตดตามผลการประเมนคณภาพการศกษา และเปนขอมลในการประเมนคณภาพการศกษาของส านกวชา การประเมนภายนอกโดยส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ตลอดจนจะเปนประโยชนในการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนการสอนการก าหนดนโยบายของส านกวชา ใหเปนไปอยางมคณภาพและมาตรฐาน สอดคลองตามแนวทางการประกนคณภาพของมหาวทยาลย และส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาตอไป 2. วตถประสงคของการวจย

2.1 เพอศกษาระดบความคดเหนของผส าเรจการศกษา เกยวกบหลกสตรบณฑตศกษา ส านกวชา วทยาศาสตร

2.2 เพอศกษาระดบความคดเหนของผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษาเกยวกบความรความ สามารถ และคณลกษณะของผส าเรจการศกษา 3. ขอบเขตของการวจย

3.1 ประชากร ไดแก ผส าเรจการศกษา ปการศกษา 2545 - 2548 ระดบปรญญาโท 42 คน ระดบ

64

ปรญญาเอก 56 คน ผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษาจ านวน 196 คน 3.2 ตวแปรทศกษา ตวแปรทศกษาในครงนคอ ความคดเหนของผส าเรจการศกษา และความคดเหน

ของผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา 4. นยามศพททใชในการวจย

ผส าเรจการศกษา หมายถง ผทศกษาตามขอก าหนดของหลกสตรจนส าเรจการศกษาในระดบ ปรญญาโท และปรญญาเอก หลกสตรสาขาวชาเคม หลกสตรสาขาวชาชวเคม หลกสตรสาขาวชา คณตศาสตรประยกต หลกสตรสาขาวชาชววทยาสงแวดลอม หลกสตรสาขาวชาจลชววทยา หลกสตรสาขาวชาฟสกส หลกสตรสาขาวชาเทคโนโลยเลเซอร และหลกสตรสาขาวชาภมสารสนเทศส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย ทส าเรจการศกษาในป 2545 - 2548

ผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา หมายถง ผบรหารซงท าหนาทเปนผบงคบบญชาชนตน หวหนางาน หวหนาแผนก หวหนาฝาย ผจดการ หวหนาหนวยงาน หวหนาภาควชา ของหนวยงานทผส าเรจการศกษาปฏบตงานอยดวย

หลกสตรบณฑตศกษา หมายถง กจกรรม รายวชา เนอหา การจดการเรยนการสอน ตลอดจนปจจยตาง ๆ ทสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอน เพอใหบรรลวตถประสงคของหลกสตรระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ของส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ความคดเหน หมายถง การแสดงออกถงความเชอ ทศนะ โดยการวนจฉย การพจารณาหรอการ ประเมนผลอยางมรปแบบ จากขอเทจจรงและความรทมอยของผส าเรจการศกษา และผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ความรความสามารถ หมายถง ประสบการณทางดานวชาการทสรางสมจากการศกษาตามหลกสตรระดบบณฑตศกษา ในสาขาวชาของส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

คณลกษณะ หมายถง พฤตกรรมทแสดงออกซงสงเกตเหนได หรอลกษณะทชใหเหนพฤตกรรม ดานวชาการ และดานสงคม ของผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 5. วรรณกรรมทเกยวของ (ผวจยสามารถน าขอมลในสวนนมาเพมเตมได)

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารทเกยวของเพอเปนแนวทางในการท าวจยในหวขอ ตาง ๆ ดงน

1. แนวคดเกยวกบการจดการศกษาระดบอดมศกษา การจดการศกษาในระดบอดมศกษาเปนการจดการศกษาทตอเนองกบการศกษาขนพนฐานเพอ

พฒนาคนเขาสระบบเศรษฐกจและการเปนสมาชกทดและเปนผน าของสงคม รวมทงการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง เพอการด ารงชวตไดอยางเปนสข เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2541: 38) ไดกลาวถงจดมงหมาย

65

ของการจดการศกษาระดบอดศกษาวาเปนการศกษาเพอความร (Knowledge) การศกษาเพอสรางทกษะ (Skill) และการศกษาเพอสรางคณลกษณะชวต (Character) ซงเปนองคประกอบหลกในการก าหนดคณลกษณะของทรพยากรบคคลทมความรความเขาใจ ทกษะในวชาชพ มความคดสรางสรรค และมคณธรรมในสาขาวชาทศกษา การศกษาในระดบอดมศกษาแบงออกไดเปน 2 ระบบใหญ คอ ระดบปรญญาตร และระดบบณฑตศกษา โดยการศกษาในระดบปรญญาตรนน เนนหนกทการใหผเรยนไดเขาใจ ปฏบตได และแสวงหาความรตอไปในสาขาทผเรยนไดเรยน ซงนอกจากจะมเปาหมายในทางวชาการแลว ในระดบปรญญาตรยงเนนทการสรางและพฒนาคานยม บคลกภาพ และแบบแผนพฤตกรรมของผเรยนพรอมกนไปดวย การศกษาในระดบน จงมงเนนทการแสวงหาความร การใชความรไดอยางชาญฉลาดเหมาะสม มความสอดคลองกบสาขาทเรยน ในขณะทการศกษาระดบบณฑตศกษา ซงเปนการศกษาในระดบปรญญาโท และปรญญาเอกนนเนนหนกทการแสวงหาความรและการพฒนาความรขนใหมเปนหลกส าคญกลาวไดวาการจดการศกษาระดบอดมศกษาเปนการศกษาทตอเนองจากการศกษาขนพนฐาน เปนการศกษาระดบปรญญาตร และสงกวาปรญญาตรหรอบณฑตศกษาซงเปนการศกษาระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ความแตกตางของการศกษาในสองระดบนคอการศกษาระดบปรญญาตรมงเนนการแสวงหาความรและการพฒนาความรเพอการน าไปใชพฒนาตนและสงคม สวนบณฑตศกษาเปนการศกษาเชงลกเฉพาะทางและมงเนนการเสาะแสวงหาความรเพอการพฒนาความรใหมหรอการสรางองคความร….........

...............กลาวไดวาผทส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษาจะตองเปนผทมความรความสามารถความเชยวชาญเฉพาะในเชงลกทงทางดานวชาการ วชาชพ การวจย มความรกวาง ทนสมย สามารถปรบตวไดทนตอเหตการณและความเปลยนแปลงในสงคม มคณธรรมจรยธรรมและคณลกษณะทแสดงออกไดอยางชดเจนถงความสามารถทจะพฒนาตนและพฒนาสงคมโดยใชความรความสามารถทมอยไดอยางเหมาะสม 6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

6.1 ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารทราบผลการตดตามบณฑต ส านก วชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

6.2 ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มขอมลในการจดท ารายงานการ ประกนคณภาพการศกษา

6.3 ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร มขอมลในการปรบปรงและพฒนา ก าหนดนโยบาย และวางแผนการจดการเรยนการสอน ของส านกวชา 7. วธด าเนนการวจย

7.1 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประกอบดวย ผส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท จ านวน 42 คน ผส าเรจการ

66

ศกษาระดบปรญญาเอก จ านวน 56 คน ผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา จ านวน 98 คน รวม จ านวนประชากรทงสน 196 คน

กลมตวอยาง ในการวจยครงนศกษาจากประชากรทงหมดโดยไมมการสมตวอยาง โดยม ขอมลจ านวนผส าเรจการศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร ดงตารางท 1 และ ตารางท 2 ตารางท 9.4 จ านวนผส าเรจการศกษาระดบปรญญาโท ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

สรนาร ปการศกษา 2545 – 2548

หลกสตร ปการศกษา รวม 2545 2546 2547 2548

1. สาขาวชาเคม 5 2 4 1 12 2. สาขาวชาชวเคม - - - 1 1 3. สาขาวชาคณตศาสตรประยกต 6 - 1 3 10 4. สาขาวชาชววทยาสงแวดลอม 4 1 2 2 9 5. สาขาวชาจลชววทยา - - 2 1 3 6. สาขาวชาฟสกส 4 1 2 - 7 7. สาขาวชาเทคโนโลยเลเซอร - - - - - 8. สาขาวชาภมสารสนเทศ - - - - -

รวม 19 4 11 8 42

7.2 การรวบรวมขอมล 7.2.1 เครองมอทใชในการวจยใชแบบสอบถาม โดยแบงออกเปน 2 ฉบบ ดงน แบบสอบถามฉบบท 1 เปนแบบสอบถามความคดเหนของผส าเรจการศกษา เกยวกบ

หลกสตรระดบบณฑตศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร แบงเปน 4 ตอน คอ ตอนท 1 สอบถามเกยวกบสถานภาพและขอมลทวไป เปนแบบตรวจสอบรายการ

(Check List) และเตมค าสน ๆ ไดแก เพศ อาย อาชพ ต าแหนง หนวยงานสงกด งานทไดรบมอบหมายจากสงกด ผลงานวจย ผลงานทางวชาการ รางวลหรอเกยรตคณทไดรบ หลงจากจบการศกษา

ตอนท 2 สอบถามความคดเหนเกยวกบหลกสตรระดบบณฑตศกษา ส านกวชา วทยาศาสตร เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) โดยใชมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ของลเคอรท (Likert Scale อางถงใน พวงรตน ทวรตน, 2540: 107 – 108) ซงมความหมายดงน

ระดบ ความหมาย

67

1 มความเหมาะสมนอยทสด หรอเหนดวยนอยทสด 2 มความเหมาะสมนอย หรอเหนดวยนอย 3 มความเหมาะสมปานกลาง หรอเหนดวยปานกลาง 4 มความเหมาะสมมาก หรอเหนดวยมาก 5 มความเหมาะสมมากทสด หรอเหนดวยมากทสด

ตอนท 3 สอบถามความคดเหนทวไปเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบ หลกสตร เปนค าถามแบบปลายเปด (Open Ended Questions)

แบบสอบถามฉบบท 2 เปนแบบสอบถามความคดเหนของผบงคบบญชาของผส าเรจ การศกษา เกยวกบผส าเรจการศกษา แบงเปน 3 ตอน คอ

ตอนท 1 สอบถามเกยวกบสถานภาพและขอมลทวไป เปนแบบตรวจสอบรายการ (Check List) และเตมค าสน ๆ ไดแก เพศ อาย วฒการศกษาสงสด หนวยงานทสงกด ความคนเคยกบผส าเรจการศกษา

ตอนท 2 สอบถามความคดเหนเกยวกบผส าเรจการศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร เกยวกบความรความสามารถ และคณลกษณะของผส าเรจการศกษา เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) โดยใชมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ของลเคอรท (Likert Scale อางถงใน พวงรตน ทวรตน, 2540: 107 – 108) ซงมความหมายดงน

ระดบ ความหมาย 1 มความเหมาะสมนอยทสด หรอเหนดวยนอยทสด 2 มความเหมาะสมนอย หรอเหนดวยนอย 3 มความเหมาะสมปานกลาง หรอเหนดวยปานกลาง 4 มความเหมาะสมมาก หรอเหนดวยมาก 5 มความเหมาะสมมากทสด หรอเหนดวยมากทสด

ตอนท 3 สอบถามความคดเหนทวไปเกยวกบขอเสนอแนะเกยวกบความรความ สามารถ และคณลกษณะของผส าเรจการศกษา ส านกวชาวทยาศาสตร เปนค าถามแบบปลายเปด (Open Ended Questions)

7.2.2 การสรางแบบสอบถาม มขนตอนการด าเนนการดงน 7.2.2.1 ศกษาเอกสารทางวชาการและวรรณกรรมตาง ๆ ทเกยวของและวธการ

สรางแบบสอบถามน าขอมลทไดจากการศกษามาก าหนดโครงสรางของเครองมอและขอบเขตเนอ หาของพฤตกรรมบงช

7.2.2.2 น าแบบสอบถามทสรางขนเสนอผเชยวชาญ จ านวน 3 ทาน ประกอบดวย ผเชยวชาญดานภาษา ดานวชาการ และดานสถตการวดและประเมนผล เพอตรวจสอบความเทยง ตรงเชงเนอหาและภาษา (Content validity) และน ามาหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item

68

Objective Congruence: IOC) โดยใหผเชยวชาญพจารณาวาขอค าถามแตละขอมความสอดคลองกบ ตวแปรหรอไม

เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน + 1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน - 1

น ามาหาคาเฉลย แลวปรบขอค าถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ 7.2.2.3 น าแบบสอบถามทไดรบการปรบปรงแกไข แลวไปทดลองใช (Try Out) โดย

แบบสอบถามส าหรบผส าเรจการศกษา ทดลองใชกบนกศกษาบณฑตศกษา จ านวน 30 คน สวนแบบสอบถามส าหรบผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา ทดลองใชกบคณาจารยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร จ านวน 30 คน

7.2.2.4 น าแบบสอบถามทไดรบการปรบปรงแลวไปทดลองใชกบประชากรทไมใชกลม ตวอยาง มาค านวณหาคาความเชอมน (Reliability) โดยวธสมประสทธแอลฟา (α - Coefficient) ของครอนบาค

7.2.2.5 ไดแบบสอบถามฉบบสมบรณ 7.2.3 การรวบรวมขอมลแบบสอบถาม มขนตอนดงน

7.2.3.1 ขอหนงสอจากมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร เพอขอความอนเคราะหในการเกบ รวบรวมขอมล

7.2.3.2 ด าเนนการสงแบบสอบถามพรอมตดดวงตราไปรษณยากรใหกบผส าเรจการศกษา และผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา ทางไปรษณย โดยใหสงกลบคนทางไปรษณยหรอโทรสาร

7.3 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลส าหรบการวจย ใชโปรแกรมส าเรจรป SPSS for Windows (Statistical Package for the Social Sciences)

7.3.1 การวเคราะหสถานภาพของผตอบแบบสอบถามใช รอยละ 7.3.2 การวเคราะหความคดเหนของผส าเรจการศกษาเกยวกบหลกสตร และความคดเหน

ของผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา เกยวกบ ความรความสามารถ และคณลกษณะของผส าเรจการ ศกษา ซงเปนแบบมาตราสวนประมาณคา ใชคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน จากนนจงน า เสนอในรปตารางประกอบความเรยง

69

8. ระยะเวลาทท าการวจยและแผนการด าเนนงานตลอดโครงการ ในการวจยครงนใชเวลาท าการวจยทงสน 6 เดอน โดยมกจกรรมตาง ๆ ดงน

กจกรรม เดอน

1 2 3 4 5 6 1. ศกษาเอกสารทเกยวของกบการวจย และวางแผนการวจย 2. สรางเครองมอ ทดลองใช และปรบปรงคณภาพของเครองมอ 3. เกบรวบรวมขอมล 4. วเคราะหขอมล และแปลผลขอมล 5. จดท ารายงานฉบบสมบรณ

9. งบประมาณตลอดโครงการ จ านวนทงสน 15,080 บาท (หนงหมนหาพนแปดสบบาทถวน) โดยมรายละเอยดดงน

รายการ จ านวนเงน (บาท)

1) คาตอบแทนผทรงคณวฒพจารณาเครองมอวจย จ านวน 3 คน คนละ 300 บาท 900 2) คาส าเนาแบบสอบถาม หนาละ 0.50 บาท จ านวน 6 หนา 260 ชด 780 3) คาพมพรายงาน หนาละ 15 บาท จ านวน 100 หนา 1,500 4) คาส าเนารางรายงานฉบบสมบรณ หนาละ 0.50 บาท จ านวน 100 หนา 10 เลม 500 5) คาส าเนารายงานฉบบสมบรณ หนาละ 0.50 บาท จ านวน 100 หนา 5 เลม 250 6) คาจดท ารปเลม 15 เลม เลมละ 30 บาท 450 7) คาของทระลก 1,500 8) คาใชจายเบดเตลด (คากระดาษ แผนบนทกขอมล อปกรณส านกงาน) 3,000 9) คาน ามนรถยนต 1,200 10) คาใชจายอน ๆ (คาโทรศพท คาโทรสาร คาดวงตราไปรษณยากร คาธรรม เนยมไปรษณยลงทะเบยน)

5,000

รวม (หนงหมนหาพนแปดสบบาท) 15,080

70

จะเหนไดวาตวอยางโครงการวจยดงกลาวไดมการก าหนดโครงรางในการท าวจย รวมไปถงระเบยบวธวจยเพอการตอบปญหาของการวจยเพอใหนกวจยมองเหนแนวทางการตอบปญหาการวจยทชดเจนเปนการออกแบบการวจยเชงปรมาณโดยมงเนนรวบรวมขอมลหลกฐานเชงปรมาณ โดยอาศยการวดตวแปรตาง ๆ จากประชากร มการวเคราะหขอมลหลกฐานเชงปรมาณทรวบรวมไดนดวยวธการทางสถต เพอสบคนหาขอสรปผลของการศกษาวจยส าหรบใชตอบค าถามการวจยทก าหนดไวลวงหนาดวยตรรกะการคดแบบนรนย ตวอยางโครงการวจยนเปนการศกษาโดยการตดตามผลผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา ซงเปนลกษณะของการวจยทางสงคมซงมลกษณะและแบบการวจยเฉพาะทตองการทจะเขาใจถงผลลพธทตองการใหเกดขน ซงจากกรณศกษาดงกลาว การเลอกแบบการวจยเชงปรมาณจะเปนวธทดทสด (Creswell, 2009: 18-20)

ตวอยางโครงการวจยไมมการสมตวอยางเนองจากใชประชากรซงเปนผส าเรจการศกษา และผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา ส าหรบการออกแบบการวดตวแปร (measurement design) ตวอยางโครงการวจยเปนการวดตวแปรเชงคณภาพ (qualitative variable) คอ เปนการวดความคดเหนของผส าเรจการศกษาและผบงคบบญชาของผส าเรจการศกษา และปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบหลกสตรโดยใชเครองมอการวจยทเปนแบบสอบถามทมลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ แบบมาตราประมาณคา และแบบปลายเปด มการตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยการศกษาเอกสารทางวชาการและวรรณกรรม ตาง ๆ ทเกยวของและวธการสรางแบบสอบถามและน าเครองมอไปตรวจสอบคณภาพโดยการตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาและภาษา (Content validity) และน ามาหาคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence: IOC) และมการทดสอบเครองมอวจย โดยการน าเครองมอทไดปรบปรงแลว ไปทดสอบกบกลมตวอยางแลวค านวณหาคาความเชอมน (Reliability) โดยวธสมประสทธแอลฟา (α - Coefficient) ของครอนบาค และท าการปรบปรงเครองมอเพอจดท าเปนเครองมอการวจยฉบบจรง ส าหรบการออกแบบการวเคราะหขอมล (data analysis design) ตวอยางโครงการวจยนใชสถตบรรยาย (descriptive statistics) ในการวเคราะหสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม โดยการแจกแจงความถ (Frequency Distribution) เกยวกบตวแปร เพศ อาย อาชพ ต าแหนง หนวยงานสงกด งานทไดรบมอบหมายจากสงกด ผลงานวจย ผลงานทางวชาการ รางวลหรอเกยรตคณทไดรบ หลงจากจบการศกษาโดยใชรอยละ (Percentage) เปนสถตบรรยาย และใชการวดแนวโนมเขาสสวนกลาง (Measure of Central Tendency) เปนการหาคากลางทใชเปนตวแทนของขอมลทงหมดทเกบรวบรวมมา โดยใชคาเฉลย (Mean) และการวดการกระจาย (Measure of Variation) โดยใชสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) แตในตวอยางโครงการวจยนไมแสดงใหเหนถงวธการวเคราะหถงความคดเหนทวไปเกยวกบปญหาและขอเสนอแนะเกยวกบหลกสตรซงเปนขอมลทไดจากแบบสอบถามทเปนค าถามปลายเปด (Open Ended Questions)

71

9.3.3.2 ตวอยางท 2 ชอโครงการ วจยประเมนผลการจดการศกษาองคกรปกครองสวนทองถน ผวจย ผชวยศาสตราจารย ดร.พชต ฤทธจรญ หวหนาคณะผวจย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ชชาต พวงสมจตร ผวจย ดร.เกจกนก เออวงศ ผวจย ดร.นงเยาว อทมพร ผวจย

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดก าหนดบทบญญตเกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนไวใน มาตรา 80 (4) สงเสรมและสนบสนนการกระจายอ านาจเพอใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน องคการทางศาสนา และเอกชน จดและมสวนรวมในการจดการศกษาเพอพฒนามาตรฐานคณภาพการศกษาใหเทาเทยมและสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ และมาตรา มาตรา 289 ก าหนดวา องคกรปกครองสวนทองถนยอมมสทธทจะจดการศกษาอบรม และการฝกอาชพ ตามความเหมาะสมและความตองการภายในทองถนนน และเขาไปมสวนรวมในการจดการศกษาอบรมของรฐโดยค านงถงความสอดคลองกบมาตรฐานและระบบการศกษาของชาต การจดการศกษาอบรมภายในทองถนดงกลาว องคกรปกครองสวนทองถนตองค านงถงการบ ารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถน และวฒนธรรมอนดของทองถนดวย

จากบทบญญตในรฐธรรมนญ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 41 จงไดก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนมสทธจดการศกษาในระดบใดระดบหนงหรอทกระดบตามความพรอม ความเหมาะสม และความตองการภายในทองถน และมาตรา 42 ก าหนดวาใหกระทรวงก าหนดหลกเกณฑและวธการประเมนความพรอมในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน และมหนาทในการประสานและสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถจดการศกษา สอดคลองกบนโยบายการประสานและสงเสรมองคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถจดการศกษา สอดคลองกบนโยบายและไดมาตรฐานการศกษา รวมทงขอเสนอแนะการจดสรรงบประมาณอดหนนการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

นอกจากนพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 มาตรา 16 มาตรา 17 และมาตรา18 ก าหนดใหเทศบาลเมองพทยาองคการบรหารสวนต าบล องคการบรหารสวนจงหวด และกรงเทพมหานคร มอ านาจหนาทในการจดระบบการบรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนของตน โดยถอวาการจดการศกษาเปนสวนหนงของการบรการสาธารณะ

จากกฎหมายดงกลาวขางตน องคกรปกครองสวนทองถนจงไดปรบเปลยนโครงสรางองคกรเพอรองรบการจดการศกษา และจดระบบการบรหารการจดการศกษา รวมทงจดท าแผนพฒนาการศกษา

72

การศกษาทองถนระยะ 3 ป (พ.ศ.2552 – 2554) เพอเปนกรอบทศทางในการด าเนนงานดานการศกษา ทสอดคลองกบแผนการศกษาแหงชาต และสอดรบกบนโยบายและเปาหมายของรฐบาล โดยยดตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550 – 2554) เพอใหทองถนสามารถจดการศกษาไดอยางมคณภาพ และสนองความตองการของทองถนนนๆ ไดอยางมประสทธภาพ

สภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนใน ป 2550 พบวา มองคกรปกครองสวนทองถน จ านวนรวมทงสน 7,853 แหง ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 75 แหง องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) 6,157 แหง เทศบาล 1,619 แหง กรงเทพมหานคร 1 แหง และเมองพทยา 1 แหง แตมองคกรปกครองสวนทองถนทจดการศกษาเพยง 290 แหง หรอประมาณรอยละ 3.7 ทจดการศกษาในระบบ ซงสวนใหญเปดสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน โดยมสถานศกษาขนพนฐานรวมทงสน 1,413 แหง เปนสถานศกษาทจดตงเอง 1,032 แหง และสถานศกษาทรบโอนจากระทรวงศกษาธการ จ านวน 381 แหง ทงนจากผลการประเมนคณภาพภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) ซงไดด าเนนการประเมนคณภาพภายนอกสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐานทวประเทศ รอบแรก (พ.ศ. 2544 – 2548) พบวา สถานศกษาสงกดองคกรปกครองสวนทองถนในภาพรวมมคณภาพอยในระดบด และสงกวาสถานศกษาในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ในเกอบทกมาตรฐาน

การด าเนนงานในการถายโอนสถานศกษาใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พบวา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดเรมด าเนนการถายโอนสถานศกษาตงแตปการศกษา 2549 เปนตนมา โดยมการถายโอนสถานศกษาไปสงกดองคกรปกครองสวนทองถนแลวในปการศกษา 2549-2550 จ านวน 310 แหง ซงจากการส ารวจของส านกพฒนาระบบบรหารงานบคคลและนตกร สพฐ. พบวา จากสถานศกษาทถายโอนไปแลวจ านวน 256 แหงทส ารวจ มบคลากรรวมทงสน 5,739 คน ในจ านวนนมบคลากรทขอถายโอนคดเปนรอยละ 68.1 ไมขอถายโอนคดเปนรอยละ 30.2 และขอไปชวยราชการคดเปนรอยละ 1.7 ในจ านวนนเปนขาราชการครทไมขอโอนคดเปนรอยละ 64.1 ของจ านวนครทงหมด

ส าหรบปการศกษา 2551 มองคกรปกครองสวนทองถนจ านวน 30 แหงทยนขอรบการประเมนความพรอมเพอขอรบโอนสถานศกษา จ านวน 149 แหงใน 4 เขตพนทการศกษา จ าแนกตามประเภทองคกรปกครองสวนทองถนไดดงน

องคการบรหารสวนจงหวด 10 แหง มสถานศกษาทขอโอน 84 แหง เทศบาล 10 แหง มสถานศกษาทขอโอน 48 แหง องคการบรหารสวนต าบล 10 แหง มสถานศกษาทขอโอน 17 แหง โดยมสถานศกษาทสมครใจถายโอนมจ านวน 81 แหง ( เปนสถานศกษามธยมศกษา 5 แหงใน

29 เขตพนทการศกษา และสถานศกษาประถมศกษา และขยายโอกาส 76 แหง) สวนสถานศกษาทไมสมครใจถายโอน ม 68 แหงใน 25 เขตพนทการศกษา

73

ท งนจากการวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรคในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนโดยกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน พบวา องคกรปกครองสวนทองถนมจดแขงดานทรพยากรในการจดการศกษา กลาวคอ มรายไดและทรพยากรทางการบรหารคอนขางพอเพยงตอการจดการศกษา มความเปนอสระ คลองตว ในการบรหารจดการ และมจดออนดานบคลากร กลาวคอ องคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญยงขาดบคลากรทมความเชยวชาญดานการศกษา และอ านาจการตดสนใจสวนใหญอยทผบรหารทองถน

ส าหรบโอกาสในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน คอ การมกฎหมายและนโยบายการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในการจดการศกษา พรอมทงมโอกาสในการบรหารการกระจายอ านาจ รวมทงมทรพยากรเพมมากขน จากรายไดของทองถนทจะชวยสงเสรมการจดการศกษา ตลอดจนไดก าหนดแนวทางการจดการศกษาเพอรองรบตามกฎหมาย และแนวนโยบายของรฐ เพอใหการจดการศกษามประสทธภาพ เปนไปตามมาตรฐานการศกษา และสนองตอบตอความตองการของทองถนอยางแทจรง

จากการด าเนนการจดการศกษาและการถายโอนสถานศกษาทผานมายงไมมการประเมนผลการจดการศกษาในภาพรวมขององคกรปกครองสวนทองถนวาเปนไปตามวตถประสงคในการจดการศกษา และตอบสนองตอความตองการของชมชนทองถนเพยงใด ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาจงเหนควรใหมการประเมนผลการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ทงสถานศกษาทองคกรปกครองสวนทองถนจดตงขนเอง และสถานศกษาทองคกรปกครองสวนทองถนรบโอนมาจากกระทรวงศกษาธการ เพอใหไดขอมลสารสนเทศส าหรบจดท าขอเสนอแนะในการบรหารการจดการศกษาทมคณภาพ และเปนแนวทางในการสงเสรมการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของการจดการศกษา

2. ค าถามการวจย

2.1 คณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนเปนอยางไร อยในระดบใด 2.2 องคกรปกครองสวนทองถนจดการศกษาใหมความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา และความเสมอภาคในดานการจดคณภาพการจดการศกษาและในดานการจดสรรทรพยากรทางการศกษาหรอไม อยางไร 3. วตถประสงคของการวจย

3.1 เพอประเมนคณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 3.2 เพอประเมนความเสมอภาคในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

74

3.3 เพอประเมนสภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษาจากกระทรวงศกษาธการ

3.4 เพอวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาของ องคกรปกครองสวนทองถน

3.5 เพอจดท าขอเสนอเชงนโยบายตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 4. นยามศพททใชในการวจย

คณภาพการจดการศกษา หมายถง คณภาพของผลทเกดขนจากการจดการศกษาของสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ซงประกอบดวย คณภาพผเรยน กระบวนการจดการศกษา การมสวนรวมในการจดการศกษาของทองถน และการจดการศกษาทตอบสนองความตองการของทองถน

คณภาพผเรยน หมายถง คณภาพดานผเรยนตามมาตรฐานการศกษาซงพจารณาจากผลการประเมนคณภาพภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา โดยพจารณารวมกบผลการประเมนตามมาตรฐานการจดศกษาทองถน

กระบวนการจดการศกษา หมายถง การบรหารจดการศกษาของสถานศกษาและการจดการเรยนการสอนของคร ซงพจารณาจากผลการประเมนคณภาพภายนอกของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาและพจารณารวมกบผลการประเมนตามมาตรฐานการ จดศกษาทองถน

การมสวนรวมในการจดการศกษาของทองถน หมายถง การเปดโอกาสขององคกรปกครองสวนทองถนทใหผปกครอง และชมชนเขามามบทบาทรวมในการจดการศกษาโดยพจารณาจาก (1) ลกษณะและวธการมสวนรวมในการจดการศกษา (2) ระดบการมสวนรวมของผปกครองและชมชนในการจดการศกษา (3) เรองทมสวนรวม

การจดการศกษาทตอบสนองความตองการของทองถน หมายถง การจดบรการการศกษาของสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถนทใหการตอบสนองตามความตองการของทองถน ซงพจารณาไดจากดงน (1) กระบวนการหาความตองการจ าเปนดานการศกษาของทองถน (2) การด าเนนการจดการศกษาตามความตองการของทองถน (3) คณภาพการจดการศกษาทพจารณาจากความพงพอใจของผรบบรการในทองถน

ความเสมอภาคในการจดการศกษา หมายถง ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา ดานคณภาพการจดการศกษาและดานการจดสรรทรพยากรทางการศกษา โดยพจารณาจากแผนงาน โครงการ กจกรรมและการด าเนนงานเกยวกบ (1) โอกาสการเขาถงการเรยนรของผเรยนกลมเปาหมายตาง ๆ (ชนกลมนอย ผดอยโอกาส ตางศาสนา เดกพการ) (2) โอกาสการเขาเรยนของเดกทอยในทองถน (3) โอกาสการเขาถงการศกษานอกระบบโรงเรยน (4) โอกาสการเขาถงการศกษาตามอธยาศย (5) คณภาพของคร สอ อปกรณการเรยนการสอน กระบวนการจดการเรยนการสอน และการดแลชวยเหลอผเรยน (6) การจดสรรทรพยากรทางการศกษาอยางทวถงและเปนธรรม

75

สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา หมายถง ลกษณะและวธการด าเนนการจดการศกษาองคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา โดยประเมนสภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย รวมทงระบบการสนบสนนการจดการศกษาจากหนวยงานทเกยวของทงในระดบองคกรปกครองสวนทองถนและสถานศกษาทครอบคลม การด าเนนงานดานวชาการ ดานงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารงานทวไป

ปจจยสงเสรมการจดการศกษา หมายถง สงทเปนตวชวยเอออ านวยและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดการศกษาใหเปนไปตามนโยบาย บรรลเปาหมายและไดคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ประกอบดวยปจจย 3 กลม คอ ปจจยสภาพแวดลอม ไดแกนโยบาย /ระเบยบของรฐ ดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคมวฒนธรรม ดานเครอขายความรวมมอในการจดการศกษา ปจจยเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก ผบรหาร (วสยทศน ภาวะผน า ความรความสามารถ เจตคต) บคลากร(ความรความสามารถ เจตคต ความเพยงพอ) รายได/ทรพยากรในการจดการศกษา การบรหารจดการศกษา การสนบสนนใหความชวยเหลอ และปจจยเกยวกบสถานศกษา ไดแก ผบรหาร(วสยทศน ภาวะผน า ความรความสามารถ เจตคต) คร (ความรความสามารถ เจตคต ขวญก าลงใจ ความเพยงพอ) ทรพยากรในการจดการศกษา(งบประมาณ อาคาร สถานท วสด ครภณฑ) การบรหารจดการศกษา การจดการเรยนการสอนและความรวมมอของผปกครอง ชมชน

ปจจยทเปนอปสรรคในการจดการศกษา หมายถง สงทเปนขอขดของท าใหองคกรปกครองสวนทองถนไมสามารถจดการศกษาใหเปนไปตามนโยบาย บรรลเปาหมายและมคณภาพตามมาตรฐานการศกษาได ประกอบดวยปจจย 3 กลม คอ ปจจยสภาพแวดลอม ไดแก นโยบาย / ระเบยบของรฐ ดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคมวฒนธรรม ดานเครอขายความรวมมอในการจดการศกษา ปจจยเกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก ผบรหาร(วสยทศน ภาวะผน า ความรความสามารถ เจตคต) บคลากร(ความรความสามารถ เจตคต ความเพยงพอ) รายได/ทรพยากรในการจดการศกษา การบรหารจดการศกษา การสนบสนนใหความชวยเหลอ และปจจยเกยวกบสถานศกษา ไดแก ผบรหาร(วสยทศน ภาวะผน า ความรความสามารถ เจตคต) คร(ความรความสามารถ เจตคต ขวญก าลงใจ ความเพยงพอ) ทรพยากรในการจดการศกษา(งบประมาณอาคาร สถานท วสด ครภณฑ) การบรหารจดการศกษา การจดการเรยนการสอนและความรวมมอของผปกครอง ชมชน

ขอเสนอเชงนโยบายตอการจดการศกษา หมายถง ขอก าหนดทเปนทศทางและแนวทางในการจดการศกษาและสงเสรมสนบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนใหบรรลเปาหมายและไดคณภาพตามมาตรฐานการศกษา ซงเปนขอเสนอทไดมาจากฐานขอมลผลการวจย

5. เอกสารและงานวจยทเกยวของ

5.1 การจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

76

5.1.1 โครงสรางการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 5.1.2 ภารกจจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 5.1.3 แนวทางการสงเสรมจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 5.1.4 การถายโอนสถานศกษา

5.2 แนวคดเกยวกบการประเมนคณภาพการจดการศกษา 5.2.1 ความหมายของคณภาพการศกษาและคณภาพการจดการศกษา 5.2.2 ความหมายของการประเมนคณภาพการจดการศกษา 5.2.3 วตถประสงคและเปาหมายของการประเมนคณภาพการจดการศกษา 5.2.4 รปแบบของการประเมนคณภาพการศกษา 5.2.5 ตวชวดและเกณฑการประเมนคณภาพการศกษา 5.2.6 กรอบแนวทางในการประเมนคณภาพการจดการศกษา

5.3 ความเสมอภาคในการจดการศกษา 5.3.1 ความหมายของความเสมอภาคในการจดการศกษา 5.3.2 องคประกอบ/ ขอบขาย/ ตวชวดความเสมอภาคในการจดการศกษา

5.4 บทบาทการมสวนรวมในการจดการศกษาของทองถน 5.4.1 ความหมาย และความส าคญในมสวนรวมในการจดการศกษาของทองถน 5.4.2 ลกษณะและระดบการมสวนรวมในการจดการศกษา 5.4.3 บทบาทของชมชนทมสวนรวมในการจดการศกษา 5.4.5 องคประกอบ/ ขอบขาย/ ตวชวดของการมสวนรวมในการจดการศกษา

5.5 การจดการศกษาทตอบสนองความตองการของทองถน 5.5.1 ความหมาย และความส าคญการจดการศกษาทตอบสนองความตองการของทองถน

5.5.2 องคประกอบ/ ขอบขาย/ ตวชวดของการจดการศกษาทตอบสนองความตองการของทองถน 5.6 ความเปลยนแปลงในการจดการศกษา

5.6.1 ความหมายของการเปลยนแปลงในการจดการศกษา 5.6.2 แนวความคดเกยวกบความเปลยนแปลงในการจดการศกษา 5.6.3 การเปลยนแปลงตามกรอบแนวคดวธการเชงระบบ (ปจจย กระบวนการและผลผลต) 5.6.4 การเปลยนแปลงตามกรอบแนวคดของการจดการศกษา (ดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคลและการบรหารทวไป)

5.7 แนวคดเกยวกบปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษา 5.7.1 ความหมายและความส าคญของปจจย 5.7.2 แนวคด ทฤษฎเกยวกบปจจยสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษา

77

5.7.3 องคประกอบ/ ขอบขาย/ ตวชวดปจจยสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจด การศกษา 6. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ไดขอมลสารสนเทศเกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนส าหรบจดท าขอเสนอเชงนโยบายตอการจดการศกษาและการสงเสรมการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถจดการศกษาบรรลเปาหมายและไดคณภาพตามมาตรฐานการศกษา 7. วธด าเนนการวจย

7.1. รปแบบ/วธการวจย การวจยประเมนผลครงน ใชวธวจยแบบผสม (mixed-method research) ไดแก การวจยเชงปรมาณกบการวจยเชงคณภาพ วธวจยเชงปรมาณใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล สวนการวจยเชงคณภาพใชการวจยภาคสนามจากองคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษาทเลอกมาศกษาเปนกรณตวอยาง โดยเกบรวบรวมขอมลจากการศกษาเอกสาร การสงเกต การสมภาษณเชงลกและการสนทนากลม

7.2 กรอบแนวทางในการวจยประเมนผล โดยการออกแบบการวจยประเมนผลเพอใหไดค าตอบตามค าถามการวจยหรอวตถประสงคของการวจย ประกอบดวย การออกแบบการเลอกกลมตวอยาง ( sampling design) โดยการวางแผนก าหนดประชากร พจารณาเลอกลมตวอยาง และแหลงขอมล/ผใหขอมล การออกแบบการวดตวแปรทมงประเมน(measurement design) โดยการวางแผนก าหนดประเดนการประเมน ก าหนดเครองมอและวธการเกบรวบรวมขอมล และการออกแบบการวเคราะหขอมล( statistical design) โดยการวางแผนก าหนดวธการและการเลอกใชสถตวเคราะหขอมล 7.3 ประชากร กลมตวอยาง และ แหลงขอมล / ผใหขอมล

7.3.1 ประชากร ประชากรในการวจยครงน คอ องคกรปกครองสวนทองถนทจดการศกษาในระบบ ประกอบดวย องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) 43 แหง เทศบาล 237 แหง องคการบรหารสวนต าบล อบต.) 51 แหง กรงเทพมหานคร 1 แหง และเมองพทยา 1 แหง รวม 333 แหง สถานศกษาสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ประกอบดวย สถานศกษาสงกด อบจ. 326 แหง อบต. 52 แหง เทศบาล 658 แหง กรงเทพมหานคร 435 แหง และเมองพทยา 10 แหง รวมทงสน 1,481 แหง (กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, ขอมล ณ วนท 10 มถนายน 2551)

7.3.2 กลมตวอยาง คอ องคกรปกครองสวนทองถนทจดการศกษาในระบบจ านวนทงสน 180 แหง จ าแนกเปนกลมตวอยางทมาจากการสม (อบจ, เทศบาล และ อบต.) 178 แหง และกลมตวอยางทเลอกแบบเจาะจง ไดแก กรงเทพมหานคร และเมองพทยาอก 2 แหง จ านวนสถานศกษาทงสน 334 แหง ส าหรบกลมตวอยางทไดมาโดยการสม ก าหนดขนาดของกลมตวอยาง โดย การเปดตารางส าเรจรปของ Krejcie และ

78

Morgan (1970: 608) ไดขนาดกลมตวอยาง 178 แหง จากนนสมตวอยางโดยการสมแบบหลายขนตอน(Multistage Random Sampling) 7.3.3 แหลงขอมล/กลมผใหขอมล จ าแนกได 3 กลม ดงน

กลมท 1 ใชในการศกษาเชงปรมาณ เพอประเมนคณภาพการจดการศกษา ความเสมอภาคในการจดการศกษาและสภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ซงเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม ผใหขอมลท งสน 2,484 คน ประกอบดวย

1. ปลดองคการบรหารสวนจงหวด/รองปลดองคการบรหารสวนจงหวด หรอปลดเทศบาล/ผอ านวยการกองการศกษา หรอปลดองคการบรหารสวนต าบล/หวหนาสวนการศกษา หรอผอ านวยการส านกการศกษาของกรงเทพมหานครและเมองพทยา จ านวน 3 คนจ านวน 180 แหง รวมทงสน 540 คน

2. ผบรหารสถานศกษาละ 1 คน จ านวน 324 คน 3. ครสถานศกษาละ 2 คน คดเปน 648 คน 4. ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน า

ชมชน ผทรงคณวฒ ผแทน อปท.) สถานศกษาละ 3 คน รวมทงสน 972 คน กลมท 2 ใชในการศกษาเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลโดยการสนทนากลม เกยวกบ

คณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวน ความเสมอภาคในการจดการศกษา สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ผใหขอมล จ านวน 95 คน ประกอบดวย

1. ปลดองคการบรหารสวนจงหวด/รองปลดองคการบรหารสวนจงหวด ผบรหารสถานศกษา ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทน อบจ.) จ านวน 5 จงหวดๆ ละ 3 คน รวม 15 คน

2. ปลดองคการบรหารสวนต าบล/หวหนาสวนการศกษา ผบรหารสถานศกษา ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทน อบต.) จ านวน 5 ต าบลๆ ละ 3 คน รวม 15 คน

3. ปลดเทศบาล/ผอ านวยการกองการศกษา ผบรหารสถานศกษา ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทนเทศบาล) จ านวน 5 เทศบาลๆ ละ 3 คน รวม 15 คน

4. ผอ านวยการส านกการศกษาเมองพทยา ศกษานเทศก ผบรหารสถานศกษา ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทนเทศบาลเมองพทยา) จ านวน 15 คน

79

5. ผอ านวยการส านกการศกษากรงเทพมหานคร ศกษานเทศก หวหนาฝายการศกษาแตละส านกงานเขต ผบรหารสถานศกษา ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทนเทศบาล) จ านวน 15 คน

6. ปลดองคการบรหารสวนจงหวด/รองปลดองคการบรหารสวนจงหวด หรอปลดองคการบรหารสวนต าบล/หวหนาสวนการศกษา หรอปลดเทศบาล/ผอ านวยการกองการศกษา หรอ ผอ านวยการส านกการศกษาเมองพทยา/ศกษานเทศก หรอผอ านวยการส านกการศกษากรงเทพมหานคร/ศกษานเทศก จากองคกรปกครองสวนทองถน ทไดรบการยอมรบวาจดการศกษาไดประสบความส าเรจกบองคกรปกครองสวนทองถนอนๆ รวม 10 แหงทงทเปนการจดการศกษาในระบบ จ านวนแหงละ 2 คน รวม 20 คน

กลมท 3 ใชในการศกษาเชงคณภาพ ซงเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ เพอศกษาขอมลเกยวกบคณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ความเสมอภาคในการจดการศกษา สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 5 แหง ประกอบดวย อบจ. อบต. เทศบาล เมองพทยา และกรงเทพมหานคร (ผใหขอมลคนละกลมกบกลมท 2)

ผใหขอมล คอ ผ บรหารองค กรปกครองสวนทองถน ผ บรหารสถานศกษา คร ผแทนกรรมการสถานศกษาจากชมชน (ผปกครอง ศษยเกา ผแทนศาสนา ผน าชมชน ผทรงคณวฒ ผแทน อปท.) จ านวน 5 แหงๆ ละ 6 คน รวมทงสน 30 คน

กลมท 4 การใชขอมลแบบทตยภมจากเอกสาร ส าหรบขอมลผลการประเมนคณภาพผเรยน กระบวนการจดการศกษา ใชขอมลแบบทตยภม โดยน าผลจากผลการประเมนของส านกรบรองมาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) และรายงานการประเมนตามมาตรฐานการจดการศกษาทองถนทประเมนคณภาพของสถานศกษาทสงกดองคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศมาใชประกอบการพจารณา

8. เครองมอและเทคนควธเกบรวมรวมขอมล

1. แบบสอบถาม เกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน โดยแบงออกเปน 4 ตอนคอ

ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอมลพนฐานเกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ตอนท 3 คณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ตอนท 4 ความเสมอภาคในการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

80

ตอนท 5 สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษาจากกระทรวงศกษาธการ

2. แนวค าถามส าหรบใชในการสนทนากลม โดยมประเดนเนอหาเกยวกบคณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ความเสมอภาคในการจดการศกษา สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

3. แบบสมภาษณ โดยมประเดนเนอหาเกยวกบเกยวกบคณภาพการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน ความเสมอภาคในการจดการศกษา สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน

การพฒนาเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 1. คณะผวจยไดศกษาเอกสาร แนวคด นโยบายเกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครอง

สวนทองถน แลวน ามาสรางเปนกรอบแนวคดในการวจยและกรอบแนวทางในการประเมน โดยก าหนดประเดนการประเมน (ตวแปร/ตวบงชทมงประเมน) ใหครอบคลมวตถประสงคของการประเมน

2. ก าหนดขอบขายนยามของตวแปร/ตวบงชทมงประเมนแลวรางแบบสอบถามแนวค าถามทใชในการสนทนากลมและการสมภาษณใหสอดคลอง และครอบคลมกบนยามของตวแปร/ตวบงชทมงประเมน

3. การตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยการประชมวพากษจากผทรงคณวฒพจารณาความตรงเชงเนอหา ความเหมาะสม ความชดเจนเกยวกบภาษา และปรบปรงแกไขใหมความสมบรณกอนน าไปเกบรวบรวมขอมลจรง

4. จดท าแบบสอบถามและแนวค าถามทใชในการสนทนากลมและการสมภาษณฉบบสมบรณ แลวน าไปทดลองใช เพอตรวจสอบคณภาพความเทยง

9. การเกบรวมรวมขอมล

1. คณะผวจยประชมก าหนดแผนการด าเนนการเกบรวบรวมขอมลใหมความครอบคลมและชดเจนทงกลมผใหขอมล วธการเกบรวบรมขอมลและระยะเวลาด าเนนการ

2. การเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณโดยจดสงแบบสอบถามไปใหกลมตวอยางทผใหขอมลทางไปรษณย ใหเปนไปตามแผนการด าเนนการทก าหนดไว

3. การเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพโดยเกบขอมลภาคสนามจากกรณศกษาโดยการสมภาษณและจดประชมสนทนากลมผใหขอมลตามแนวทางและแผนการด าเนนการทก าหนดไว

81

10. การวเคราะหขอมล 1. ขอมลเชงปรมาณทไดจากแบบสอบถาม วเคราะหขอมลโดยใชสถตบรรยาย ไดแก

ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวแปลความหมายตามเกณฑทก าหนดไว 2. ขอมลเชงคณภาพทไดจากการสนทนากลมและการสมภาษณ ใชวธการวเคราะหเนอหา

(content analysis) สรปผลการวเคราะหจ าแนกเปนหมวดหมเพอมงตอบประเดนค าถามการการประเมน เกณฑการประเมน

1. เกณฑการประเมนจากขอมลเชงปรมาณพจารณาจากคาเฉลยของความคดเหนแปลความหมายตามเกณฑ (ประคอง กรรณสต, 2538) ดงตอไปน

คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง มสภาพการด าเนนงานอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง มสภาพการด าเนนงานอยในระดบมาก คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง มสภาพการด าเนนงานอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง มสภาพการด าเนนงานอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง มสภาพการด าเนนงานอยในระดบนอยทสด หรอไมไดด าเนนการ

2) เกณฑการประเมนจากขอมลเชงคณภาพ โดยใชการสรปเชงเหตผล (logical approach) ตามความเหนของผใหขอมล

82

11. แผนการด าเนนการประเมน (ปฏทนปฏบตงาน)

กจกรรม/ขนตอน

เดอน

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค. ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

1. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของและก าหนดกรอบแนวทางการประเมน

2. จดท าขอเสนอการประเมน

3. ประชมพจารณาขอเสนอการประเมน

4. ก าหนดเกณฑการประเมนและตวชวด

5. สรางเครองมอเกบรวบรวมขอมล

6.ประชมวพากษเครองมอ ตวชวด และเกณฑเกบรวบรวมขอมล

7. เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม

8. เกบขอมลเกบขอมลเชงลกในพนท

9. เกบรวบรวมขอมลโดยการจดประชมสนทนากลม

10. การวเคราะหขอมล

11. รางรายงานการประเมนและขอเสนอเชงนโยบาย

12. ประชมระดมความคดจากผทรงคณวฒเพอพจารณารางรายงานการประเมนและขอเสนอแนะเชงนโยบาย

13. จดท ารายงานการประเมนฉบบสมบรณ

12. งบประมาณ

รายการ รายละเอยดงบประมาณ จ านวน (บาท)

1 คาตอบแทน 1.1 คาตอบแทนในการสมภาษณผบรหารและผเกยวของในพนท จ านวน 54 คนๆ

ละ 500 บาท 27,000

1.2 คาตอบแทนผเขารวมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) จ านวน 75 คนๆละ 500 บาท

37,500

1.3 คาตอบแทนวทยากรในการรวมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) 2 วน ๆละ 3,600 บาทจ านวน 3 คน

21,600

83

รายการ รายละเอยดงบประมาณ จ านวน (บาท) 14 คาตอบแทนผชวยบนทกขอมลในการสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.

สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) จ านวน 6 คนๆละ 500 บาท 3,000

1.5 คาตอบแทนผชวยบนทกขอมลในการสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) จ านวน 2 คนๆละ 500 บาท

1,000

1.6 คาตอบแทนผประสานงานวจยในพนท 15,000 1.7 คาตอบแทนคณะนกวจย 300,000 รวม 405,100

2 คาใชสอย 2.1 คาจดสงเครองมอและตดตามขอมลสงกลบ 2,100 ฉบบๆละ 75 บาท 157,500 2.2 คาเชาทพกในการเดนทางเพอสมภาษณเชงลกภาคสนาม 9 จงหวด จ านวน 5

คนๆละ 1,000 บาท 2 คน(สมภาษณแหงละ 6 คน)

90,000 2.3 คาพาหนะในการเดนทางเพอสมภาษณเชงลกภาคสนาม 9 จงหวด จ านวน 5 คน

ๆละ 2,500 บาท

112,500 2.4 คาอาหารวางและเครองดมในการจดประชมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.

สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) 1 ครงจ านวน 100 คน 2 วนๆละ 100 บาท 20,000

2.5 คาอาหารกลางวนในการจดประชมสนทนากลมท 2(ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) 1 ครงจ านวน 100 คน 2 วนๆละ 250 บาท

50,000

2.6 คาอาหารเยนในการจดประชมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) 1 ครงจ านวน 100 คน 2 วนๆละ 250 บาท

50,000

2.7 คาทพกส าหรบผเขารวมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) จ านวน 100 คน 2 คนๆละ 1,000 บาท

200,000

2.8 คาพาหนะในการเดนทางเพอเขารวมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน)จ านวน 100 คน ๆละ 3,000 บาท

300,000

2.9 คาเชาหองประชมในการจดประชมสนทนากลมท 2 (ผบ.อปท.,ผบ.สถานศกษา,ผแทนสถานศกษาจากชมชน) 2 วน

12,000

2.10 คาอาหารวางและเครองดมในการจดประชมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) จ านวน 30 คน 2 วนๆละ 100 บาท

6,000

2.11 คาอาหารกลางวนในการจดประชมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) จ านวน 30 คน 2 วนๆละ 250 บาท

15,000

2.12 คาอาหารเยนในการจดประชมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจ

84

รายการ รายละเอยดงบประมาณ จ านวน (บาท) และอปท.อน) จ านวน 30 คน 2 วนๆละ 250 บาท 15,000

2.13 คาทพกส าหรบผเขารวมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) จ านวน 30 คน 2 คนๆละ 1,000 บาท

60,000

2.14 คาพาหนะในการเดนทางเพอเขารวมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) จ านวน 22 คน ๆละ 3,000 บาท

66,000

2.15 คาเชาหองประชมในการจดประชมสนทนากลมท 2 (อปท.ทประสบความส าเรจและอปท.อน) 2 วนๆละ 2 หอง

12,000

2.16 คาจดท าเครองมอเกบรวบรวมขอมล 2,100 ฉบบๆละ 15 บาท 31,500 2.17 คาจางผชวยนกวจย 1 คน จ านวน 270 วนละ 300 บาท 81,000 2.18 คาจางถอดเทปจากการสมภาษณ 8 แหงๆละ 6 คนๆละ 3 ชวโมงรวม 144ชวโมง ๆ

ละ 500 บาท (72,000 บาท) การสนทนากลมใหญ 5 กลม ๆ ละ 6 ชวโมง รวม 30 ชวโมง (15,000 บาท) การสนทนากลมยอย 2 กลม ๆ ละ 6 ชวโมง รวม 12 ชวโมง (6,000 บาท)

93,000 2.19 คาอาหารวางและเครองดมในการประชมปฏบตการวเคราะหขอมลเชง

คณภาพจากการสมภาษณ การสนทนากลม จ านวน 3 ครงๆละ 2 วนๆละ 100 บาทจ านวน 5 คน

3,000 2.20 คาอาหารกลางวนในการประชมปฏบตการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการ

สมภาษณ การสนทนากลมจ านวน 3 ครงๆละ2วนๆละ 250 บาทจ านวน 5 คน

7,500 2.21 คาอาหารเยนในการประชมปฏบตการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการ

สมภาษณ การสนทนากลม จ านวน 3 ครงๆละ 2 วนๆละ 250 บาทจ านวน 5 คน

7,500 2.22 คาทพกส าหรบผเขาประชมปฏบตการ จ านวน 3 ครงๆละ 2 วนๆละ 1000

บาทจ านวน 5 คน

30,000 2.23 คาหองประชมปฏบตการ 3 ครง ๆละ 3,000 บาท 9,000 2.24 คาอาหารวางและเครองดมในการประชมปฏบตการจดท ารางรายงานการ

ประเมน จ านวน 3 ครงๆละ 2 วนๆละ 100 บาทจ านวน 5 คน

3,000 2.25 คาอาหารกลางวนในการประชมปฏบตการจดท ารางรายงานการประเมน

จ านวน 3 ครงๆละ 2 วนๆละ 250 บาทจ านวน 5 คน

7,500 2.26 คาอาหารเยนในการประชมปฏบตการจดท ารางรายงานการประเมน จ านวน 3

ครงๆละ 2 วนๆละ 250 บาทจ านวน 5 คน

7,500 2.27 คาทพกส าหรบผเขาประชมปฏบตการจดท ารางรายงาน จ านวน 3 ครงๆละ 2

วนๆละ 1000 บาทจ านวน 5 คน

30,000

85

รายการ รายละเอยดงบประมาณ จ านวน (บาท) 2.28 คาหองประชมปฏบตการ 3 ครง ๆละ 3,000 บาท 9,000 2.39 คาจางจดท าเลมรายงานเลมละ 500 บาท จ านวน 30 เลม 15,000 2.30 คาสาธารณปโภค (คาโทรศพท โทรสารและอน ๆ) 10,000 รวม 1,510,500

3 คาวสด 3.1 คาส าเนาเอกสาร 4,400 3.2 คากระดาษ A4 3,000 3.3 หมก Printer ด าและส 4 ชด 12,000 3.4 หมก Printer Laser 2 หลอด 6,000 3.7 คาเชาเครองบนทกเสยง 8 เครอง 4,000 3.10 คาวสดส านกงาน 5,000 รวม 34,400 ทงหมด 1,950,000

(ขอถวเฉลยจายทกรายการ)

จะเหนไดวาตวอยางโครงการวจยดงกลาวไดมการก าหนดโครงรางในการท าวจย รวมไปถงระเบยบวธวจยเพอการตอบปญหาของการวจยเพอใหนกวจยมองเหนแนวทางการตอบปญหาการวจยทชดเจนในรปแบบของการวจยแบบผสมผสาน (mix methodology design) ลกษณะของโครงการนเปนโครงการวจยเชงประเมนผลการจดการศกษาในภาพรวมขององคกรปกครองสวนทองถน โดยมงแสวงหาสารสนเทศเพอการตดสนคณคาของการจดการศกษาเพอการปรบปรง พฒนางานโดยเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนด โดยมงเนนรวบรวมขอมลหลกฐานทงเชงปรมาณและคณภาพ เปนการออกแบบทผสมผสานวธการรวบรวมและวธการวเคราะหขอมลหลกฐานทงเชงปรมาณและเชงคณภาพเขาดวยกน รปแบบการวจยนจดวาเปนการวจยลกผสม (hybrids) ซงเปนการผสานทกขนตอนของการวจยตงแตน าเสนอปญหา จนถงบทสรปของการวจยทงระดบกวางและลกระหวาง 2 กระบวนทศนและแนวทางการวจย

ตวอยางโครงการวจยเลอกใชกลมตวอยางในการวจย (sampling design) คอ องคกรปกครองสวนทองถนทจดการศกษาในระบบจ านวนทงสน 180 แหง จ าแนกเปนกลมตวอยางทมาจากการสม (อบจ, เทศบาล และ อบต.) 178 แหง และกลมตวอยางทเลอกแบบเจาะจง ไดแก กรงเทพมหานคร และเมองพทยาอก 2 แหง จ านวนสถานศกษาทงสน 334 แหง

ส าหรบการออกแบบการวดตวแปร (measurement design) ตวอยางโครงการวจยเปนการวดตวแปรทงเชงคณภาพและปรมาณ คอ เปนการวดความคดเหนของผใหขอมลเกยวกบคณภาพการจดการศกษาของ

86

องคกรปกครองสวนทองถน ความเสมอภาคในการจดการศกษา สภาพความเปลยนแปลงของการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถนทรบการถายโอนสถานศกษา ปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน โดยใชเครองมอการวจยทเปนแบบสอบถาม แนวค าถามส าหรบใชในการสนทนากลม และแบบสมภาษณ มการตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยการศกษาเอกสาร แนวคด นโยบายเกยวกบการจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน แลวน ามาสรางเปนกรอบแนวคดในการวจยและกรอบแนวทางในการประเมน โดยก าหนดประเดนการประเมน (ตวแปร/ตวบงชทมงประเมน) ใหครอบคลมวตถประสงคของการประเมน แลวรางแบบสอบถามแนวค าถามทใชในการสนทนากลมและการสมภาษณใหสอดคลอง และครอบคลมกบนยามของตวแปร/ตวบงชทมงประเมน จากนนตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยการประชมวพากษจากผทรงคณวฒพจารณาความตรงเชงเนอหา ความเหมาะสม ความชดเจนเกยวกบภาษา และปรบปรงแกไขใหมความสมบรณกอนน าไปเกบรวบรวมขอมลจรง ส าหรบการออกแบบการวเคราะหขอมล (data analysis design) ตวอยางโครงการวจยนใชสถตบรรยาย (descriptive statistics) ในการวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยการแจกแจง ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวแปลความหมายตามเกณฑทก าหนดไว ส าหรบขอมลเชงคณภาพทไดจากการสนทนากลมและการสมภาษณ ใชวธการวเคราะหเนอหา (content analysis) สรปผลการวเคราะหจ าแนกเปนหมวดหมเพอมงตอบประเดนค าถามการการประเมน

โดยสรปตวอยางโครงการวจยทง 2 โครงการ แสดงใหเหนถงการวางแผนงานเกยวกบเรองทจะท าการวจยไวลวงหนาเพอท าใหผวจยทราบขนตอนและรายละเอยดในแตละขนตอนของการท าวจย การออกแบบโครงการวจยทดตองครอบคลมการออกแบบการสมตวอยาง การวดตวแปรและการวเคราะหขอมล เพอประโยชนในการตดสนใจเลอกวธการวจยและควบคมความแปรปรวนตาง ๆ รวมทงยงชวยในการประเมนความถกตองเชอถอของงานวจยซงจะน าไปสการตอบค าถามปญหาหรอประเดนวจยทตงไวอยางถกตองและชดเจน

87

บรรณานกรม

นงลกษณ วรชชย. (2542). ความสมพนธโครงสรางเชงเสน LISREL: สถตวเคราะหส าหรบการ วจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (2543). การใหค าปรกษาวทยานพนธ. กรงเทพฯ: ส านกมาตรฐานอดมศกษา

ทบวงมหาวทยาลย. นภา เมธธาวชย. (2532). การวจยเบองตน. โครงการต าราและเอกสารวชาการ วทยาลยครธนบร สหวทยาลย

รตนโกสนทร. บญชม ศรสะอาด. (2535). การวจยเบองตน. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2551). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 10. กรงเทพฯ: จามจร

โปรดกท. บญธรรม จตตอนนต. (2540). การวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร. ผองพรรณ ตรยมงคลกล และสภาพ ฉตราภรณ. (2549). การออกแบบการวจย. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พวงรตน ทวรตน. (2531). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: เจรญผล. . (2535). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: ฟงเกอรปรนท

แอนดมเดย. . (2543). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: ส านกทดสอบ

ทางการศกษา และจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. พกล ประดบศรและภทราวรรณ สนทราศร. (2549). การตดตามผลผส าเรจการศกษาระดบบณฑตศกษา

ส านกวชาวทยาศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปการศกษา 2545 – 2548. นครราชสมา: มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

พชต ฤทธจรญ. (2547). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: เฮาส ออฟ เคอรมสท.

พชต ฤทธจรญ และ คณะ. (25…). การวจยประเมนผลการจดการศกษาองคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพฯ: .......................................

ศรชย กาญจนวาส. (2541). “ตวแปรส าหรบการวจย: การคดเลอก การวดและการควบคม” ใน สมหวง พธยานวฒน (บรรณาธการ) รวมบทความทางวธวทยาการวจย เลม 2. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

. (2550). สถตประยกตส าหรบการวจย. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

88

มหาวทยาลย. ศรชย พงษวชย. (2544). การออกแบบงานวจย. ประมวลสาระชดวชาวทยานพนธ หนวยท 2. สมหวง พธยานวฒน. (2530). “การออกแบบการวจย” ใน การวจยทางการศกษา: หลกและวธการส าหรบ

นกวจย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สน พนธพนจ. (2547). เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: วทยพฒน. . (2549). เทคนคการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: วทยพฒน. สชาต ประสทธรฐสนธ. (2540). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: เลยงเชยง. . (2544). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 11. กรงเทพฯ: โรงพมพ

เฟองฟา พรนตง. สรพงษ โสธนะเสถยร. (2549). หลกและทฤษฎการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: ประสทธภณฑ

แอนดพรนตง. องอาจ นยพฒน. (2554). การออกแบบการวจย: วธการเชงปรมาณ เชงคณภาพและผสมผสานวธการ.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. Bickman, L. (1989). Barriers to the Use of Program Theory: The Theory-Driven Perspective.

Evaluation Practice 12, 387–390. Christensen, L. B. (1988). Experimental Methodology. 4th ed. Boston: Allyn & Bacon. Cook, T.D. & Campbell, D.T. (1979). Quasi-Experimentation: Design and Analysis for Field Settings.

Illinois: Rand McNally. Cresswell, J.W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches.

London: Sage. . (2005). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches.

2nd ed. California: Sage. .(2009). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches.

3rd ed. California: Sage. Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2009). How to Design and Evaluate Research in Education.

7th ed. Boston: McGraw-Hill. Gall, M. D., Gall, J. P., & Borg, W. R. (2003). Educational research: An introduction. 7th ed. Boston:

Allyn & Bacon. Hedrick, T.E., Bickman, L., & Rog, D.J. (1993). Applied Research Design: A Practical Guide.

California:Sage. Johnson, B. & Christensen, L. (2004). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed

89

Approaches. 2nd ed. Boston: Pearson Education. Kerlinger, F. N. (1973). Foundations of Behavioral Research. 2nd ed. New York: Holt Rinehart and

Winston. . (1986). Foundations of Behavioral Research. 3rd ed. New York: Holt Rinehart and

Winston. Kerlinger, F N. & Lee, H. B. (2000). Foundations of Behavioral Research. 4th ed. Singapore:

Wadsworth. Kumar, R. (1996). Research Methodology: A Step-By-Step Guide for Beginners. Addison Wosley:

Longman. Morse, J. M. (1991). On Funding Qualitative Proposals [Editorial]. Qualitative Health Research, 192,

147-151. Neuman, W. L. (2003). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. 5th ed.

Boston: Allyn & Bacon. Suchman, E.A. (1967). Evaluative Research; Principles and Practice in Public Service & Social Action

Program. New York: Russell Sage. Wiersma, W. W. & Jurs, S.G. (2005). Research Methods in Education: An Introduction. 8th ed. Boston:

Pearson Education.