คมอการน า

ระบบควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมมาใช

(TPLCS)

เมษายน 2011

ส านกงานคณะกรรมการการจดการดานสงแวดลอมตามชายฝงทะเลปด

กองสงแวดลอมทางน า

กรมจดการสงแวดลอม

กระทรวงสงแวดลอม ประเทศญป น

โครงสรางโดยรวมของระบบควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ("TPLCS")

บทท 1 ความตองการระบบ TPLCS

1.1 ภาพรวมของระบบ TPLCS มลพษทางน าเกดขนเนองจากสภาพสมดลทางธรรมชาตขาดหายไป อนเปนผลมาจากการเพมขนของสารทกอใหเกดมลพษ ซงเกด

จากกจกรรมตาง ๆ ของมนษย มาตรการรบมอปญหาน คอ การลดการปลอยของเสยสสงแวดลอม ระบบควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ("TPLCS") นบเปนระบบควบคมทมประสทธภาพเพอการแกปญหามลพษน

1.2 โครงสรางของระบบ TPLCS (1) ประเภทของมลพษทางน า

มลพษทางน าสามารถแบงออกเปน 4 ประเภทหลกๆ ดงน : ประเภททกอใหเกดปญหาตอสขภาพอนเนองมาจากสารทเปนอนตราย ประเภททกอใหเกดปญหาทเกยวของกบสขอนามยสาธารณะอนเนองมาจากแบคทเรย ประเภททกอใหเกดปญหาการปนเปอนสารอนทรย และประเภททกอใหเกดปญหาการเพมขนของปรมาณแรธาตและสารอาหารในน า (ปรากฏการณยโทรฟเคชน) ระบบ TPLCS มวตถประสงคหลกเพอแกไขปญหามลพษทางน าประเภทการปนเปอนสารอนทรย และประเภททกอใหเกดปญหาการเพมขนของปรมาณแรธาตและสารอาหารในน า (ปรากฏการณยโทรฟเคชน)

(2) มาตรการในการรกษาสงแวดลอมทางน า มาตรการในการรกษาสงแวดลอมทางน าแบงเปนมาตรการตาง ๆ ดงตอไปน คอ มาตรการตามแหลงทมา ซงมจดมงหมายเพอลด

ปรมาณของสารมลพษในน าทงตามแหลงทมา และมาตรการบ าบดความบรสทธของแหลงน า มจดมงหมายในการช าระลางสภาพแวดลอมโดยตรงภายในพนทแหลงน า ระบบ TPLCS มงเนนไปทมาตรการตามแหลงทมา

(3) นโยบายของแตละมาตรการไดรบการก าหนดขนโดยการบรหารงานและโครงสรางของระบบ TPLCS การด าเนนมาตรการตามแหลงทมาโดยใหผปลอยน าทงรเรมปฏบตตามความสมครใจนนเปนสงทไมสามารถกระท าได จงจ าเปน

ทจะตองมภาคการเมองเขามามสวนรวมดวย TPLCS เปนระบบทพยายามควบคมการปลอยน าทงจากภาคตาง ๆ ทงยงมมาตรการตาง ๆ อกหลากหลาย อาท การกอสรางระบบบ าบดน าเสยและใหค าแนะน าในการบรหารจดการ

1.3 ประสบการณและบทเรยนของประเทศญปน ขณะทเกดความเตบโตทางเศรษฐกจอยางสง ปรมาณสารกอมลพษในประเทศญป นกเพมขนไปดวย เรมตนจากมลพษทเกดขนใน

ระบบนเวศทางบกและไหลลงสระบบนเวศทางน า ประเทศญป นเคยประสบปญหามลพษทางน าอยางหนกเชนกน แตเมอหนมาใชมาตรการจดการปญหาทางสงแวดลอม เชน ระบบ TPLCS เปนตน ญป นกสามารถจดการปญหาดงกลาวได ประเดนส าคญกคอ การใชมาตรการใด ๆ ควรน าไปใชทนทยงททสามารถปฏบตใหเกดผลไดจรงมากทสด

1.4 ความตองการในการใชระบบ TPLCS แหลงน าแบบปดเปนพนททน าสามารถเปลยนถายไดอยางจ ากด และงายตอการเกดการสะสมของสารทกอใหเกดมลพษ จง

จ าเปนตองลดและควบคมปรมาณสารทกอใหเกดมลพษ ระบบ TPLCS สามารถใชเปนมาตรการลดมลพษทมประสทธภาพส าหรบพนทแหลงน าแบบตางๆ ทมปญหามลพษขนรนแรง ทงยงใชเปนกระบวนการควบคมมลพษในพนททคาดวาจะไดรบการพฒนาในอนาคตไดดวย ความตองการระบบ TPLCS เพอเปนมาตรการส าหรบการอนรกษคณภาพน าในประเทศทมการเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรวนนจงมมากขน

1.5 หลกการพนฐานของระบบ TPLCS

(1) หลกการพนฐานของระบบ TPLCS การวดปรมาณสารมลพษทถกปลอยลงสพนทน าท าไดโดยวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณสารเหลานนกบคณภาพน าใน

พนทแหลงน า, ก าหนดเปาหมายการลดปรมาณ, ก าหนดแผนควบคมตาง ๆ และด าเนนการตามขนตอนของมาตรการแกไขปญหา (2) ปจจยส าคญทจ าเปนเพอใหระบบ TPLCS สามารถด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ

สงส าคญคอ การควบคมและลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ การก าหนดแผนควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมตามแหลงทมาของสารกอมลพษทกแหลงโดยพจารณาอยางครอบคลม, และด าเนนมาตรการการลดและการควบคมมลพษ

บทท 2 ขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS

2.1 ค านยามของการปลอยสารมลพษ ในกระบวนการของการไหลของน าทงจากแหลงตางๆ ลงสแมน า ทะเลสาบ/หนองน า และทะเล, สารกอมลพษตางๆ จะผาน

กระบวนการบ าบดใหบรสทธ และการตกตะกอนตามธรรมชาต ซงน าไปสการเปลยนแปลงปรมาณของสารกอมลพษ จงจ าเปนทจะตองท าความเขาใจและปรกษาหารอกน เกยวกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษในแตละล าดบขนเหลาน

2.2 ภาพรวมของขนตอนการด าเนนการ

เนอหาสวนนอธบายขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS

2.3 ขนตอนการด าเนนงานของระบบ TPLCS

2.4 การเรมใชระบบโดยปรบใหสอดคลองกบสถานการณและความตองการของทองถน

• การใชระบบ TPLCS เพอจดการกบปญหามลพษนน จ าเปนจะตองไดรบการปรบใหสอดคลองกบสถานการณในทองถนและความตองการเฉพาะของประเทศตาง ๆ

• บรเวณทประสบปญหามลพษทางน าขนรนแรง มาตรการดานมลพษควรไดรบความส าคญเหนอมาตรการอนเพอจดการแหลงทมมลพษมากกวาไดทนทและเหมาะสม

• ในพนททมการคาดการณวาจะไดรบการพฒนาทางเศรษฐกจ ควรควบคมอยางทวถงในดานปรมาณของสารกอมลพษทจะถกปลอยออกมา รวมทงปจจยทเออตอการเพมขนของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

(1)水質総量削減の対象水域の決定

(8)削減可能量の集計

(7)排出負荷量の削減対策の検討

(6)排出負荷量の削減目標の設定

(5)流域の汚濁負荷の流れの理解

(4)排出負荷量の算出

(3)排水水質データ、関連するデータの収集

(2)水質目標の設定

(9)水質総量削減計画の策定

(10)水質総量削減計画の実行

(11)水質改善状況、排出負荷量の削減状況の確認

(12)水質総量削減計画の見直しと更新

水質総量削減制度の導入の決定

汚濁負荷の総量の算定

削減目標の検討

削減対策の検討

計画の実行と実行状況のフォローアップ

実行計画書の作成

水質目標の設定

การก าหนดเกยวกบ การเรมน าระบบ TPLCS มาปฏบต 1) การก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายส าหรบระบบ TPLCS

การก าหนดเปาหมายคณภาพน า 2) การก าหนดเปาหมายคณภาพน า

การค านวณ ปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

3) การรวบรวมขอมลคณภาพน าทงและขอมลอน ๆ ทเกยวของ

การหารอ เกยวกบวตถประสงคในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษสสงแวดลอม

5) การสรางความเขาใจเรองการไหลของสารกอมลพษในพนทลมน า

การหารอ เกยวกบมาตรการการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษสสงแวดลอม

7) การหารอเกยวกบมาตรการการลดปรมาณ การปลอยสารกอมลพษสสงแวดลอม

การก าหนดแนวปฏบต 9) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

การด าเนนการตามแผนและ การตดตามสถานะของการด าเนนการ

10) การด าเนนการตามแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

11) การยนยนสถานะของคณภาพน าทดขนและการลดลงของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

12) การตรวจสอบซ าและการปรบปรงแผน การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมใหเปนปจจบน

6) การก าหนดวตถประสงคในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

8) การค านวณผลรวมของปรมาณการปลอยสารกอมลพษทสามารถท าใหลดลงได

4) การค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

บทท 3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบการด าเนนงานทมประสทธภาพของระบบ TPLCS

การตรวจสอบคณภาพน าและการวเคราะหสถานะคณภาพน าในโครงสรางอตสาหกรรมและลกษณะภมภาคถอเปนสงจ าเปนทตองท า เนองจากแหลงทมาของการกอมลพษแตกตางกนเปนวงกวาง จงตองมการประสานงานกนและสรางความรวมมอกนระหวางหนวยงานบรหารทเกยวของ อยางไรกตาม ในพนททมปญหารนแรง ขนตอนส าคญอนดบแรกทควรไดรบการพจารณา คอ การแนะน าใหใชระบบ TPLCS

3.1 การวดคณภาพน า สงทตองด าเนนการคอวดคณภาพน า และวดปรมาณน าทไหลในแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และทะเล เปนระยะๆ และท าความ

เขาใจคณภาพของน าและความผนแปรของการปลอยสารกอมลพษสแหลงน าจากแหลงตางๆ 3.2 การรวมมอกบหนวยงานและองคกรตาง ๆ ทเกยวของ

สงทตองด าเนนการคอ รวมมอกบหนวยงาน และการประสานงานกนอยางแนนแฟนกบหนวยงานดานบรหาร องคกรเครอขายตาง ๆ รวมทง ภาคธรกจ ภาคประชาชน และชมชนทองถน

3.3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบการก ากบดแลการบรหารจดการโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจ สงทตองด าเนนการคอ พฒนาแนวทางปฏบตและสรางกรอบเพอสงใหโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจวด

คณภาพและปรมาณของน าทงจากโรงงานและสถานประกอบการ และใหจดเกบขอมลทเกยวของดงกลาวดวย 3.4 การสงเสรมใหโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจลดการปลอยสารกอมลพษ

มจดประสงคเพอสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานหรอกฎระเบยบขอบงคบตาง ๆ เพอเชอมโยงและปรบใชนโยบายใหครอบคลม ทงน เพอใหเกดความสอดคลองกบเงอนไขของแตละประเทศ เปนตนวา นโยบายทเกยวกบการตงคามาตรฐานการปลอยสารกอมลพษโดยไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม นอกจากนยงมวตถประสงค เพอใหความชวยเหลอดานเทคนค และการเงน เพอพฒนาจตส านกเชงบรรทดฐานทางสงคม และเพอปรบโครงสรางทางอตสาหกรรมและการจดการสถานประกอบการธรกจ

3.5 มาตรการจดการกบน าทงจากภาคครวเรอน สงทตองด าเนนการคอ เลอกวธทเหมาะสมทสดเปนมาตรการ โดยพจารณาประชากรและความหนาแนนของประชากร ความ

หนาแนนของทอยอาศย และสงปฏกล / ระบบบ าบดน าเสย (Johkasuo) และตดตามการกอสรางสถานทส าหรบการบ าบดน าทงในภาคครวเรอนอยางมประสทธภาพ ในขนตอนน จ าเปนทจะตองก าหนดแผนเพอการบ าบดน าทงภาคครวเรอน และด าเนนการตามแผนงานอยางมระบบ

3.6 หวขออน ๆ ทเกยวของ นอกเหนอจากการสงเสรมการวจยเชงส ารวจเกยวกบการอธบายกลไกการลดมลภาวะและพฒนาการของเทคโนโลยการบ าบดน าทง

แลว สงทตองด าเนนการคอ จดหากองทนชวยเหลอทจ าเปน สงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษย และเพมความตระหนกของฝายทเกยวของทกฝาย ผานขอมลสาธารณะ และการศกษา / การปลกฝงจตส านก

ขอมลอางอง 1. ประสบการณปญหามลพษทางน าในประเทศญป น และมาตรการแกไข 2. วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ 3. ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมของประเทศญป น และตวอยางของ วธการสรางคามาตรฐาน 4. วธการวดคณภาพน าในแหลงน าในประเทศญป น 5. สถานการณปจจบนของการบ าบดกากตะกอนสลดจในโรงงานบ าบดสงปฏกลในประเทศญป น 6. สถานการณคณภาพน าในเอเชยตะวนออก

สารบญ

ค าน า ................................................................................................................................................................................................................................. 1

เราเชอวา ขอมลเชงลกของประเทศตนแบบ ทมประสบการณดานมลพษทางน าข นรนแรงและสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดแลวในอดตเชนเรา ม

ความส าคญตอประเทศทเศรษฐกจก าลงเฟองฟทงหลาย โดยประเทศตาง ๆ จะไดสามารถน าเอาประสบการณเหลาน ไปปรบใชเพอปรบปรง

สภาพแวดลอมทางน าของตนเองได เราหวงวาค าแนะน าเชงรกน จะไดรบการน ามาปฏบตในกลมประเทศทเศรษฐกจก าลงเตบโตทประสบปญหา

ปรากฏการณยโทรฟเคชนอยางรนแรง และน าไปสการปรบปรงคณภาพน าตอไป นอกจากนเรายงหวงวาการบรหารจดการดานสงแวดลอมทงใน

ญปนและประเทศตาง ๆ จะไดรบการพฒนาตอไปโดยผานการแลกเปลยนความรซงกนและกนระหวางประเทศ บทท 1 ความตองการระบบ TPLCS ......... 1

บทท 1 ความตองการระบบTPLCS .................................................................................................................................................................................... 3

บทท 2 ขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS ............................................................................................................................................................. 21

2.1 ค านยามของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ..................................................................................................................................................... 21

2.2 ภาพรวมของขนตอนการด าเนนการ .................................................................................................................................................................. 24

(1) การก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายส าหรบระบบ TPLCS ..................................................................................................................................... 26

(2) การก าหนดเปาหมายคณภาพน าในพนทแหลงน า .................................................................................................................................................. 27

(3) การรวบรวมขอมลคณภาพน าทงและขอมลอน ๆ ทเกยวของ ................................................................................................................................. 30

(4) การค านวณปรมาณการระบายสารกอมลพษ ......................................................................................................................................................... 33

(5) ความเขาใจเรองการไหลของสารกอมลพษในพนทลมน า ...................................................................................................................................... 35

(6) การก าหนดวตถประสงคในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ....................................................................................................................... 38

(7) การหารอเกยวกบมาตรการการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ........................................................................................................................ 39

(8) การค านวณผลรวมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทสามารถท าใหลดลงได .......................................................................................................... 41

(9) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม .................................................................................................................................... 41

(10) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ............................................................................................................ 43

(11) การยนยนสถานะของคณภาพน าทผานการบ าบดและการลดลงของปรมาณสารกอมลพษ ................................................................................... 44

(12) การตรวจสอบซ าและการปรบปรงแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมใหเปนปจจบน ........................................................................ 44

2.4 การใชระบบโดยปรบใหเขากบสถานการณและความตองการของทองถน ............................................................................................................ 45

(1) ตวอยาง 1: ปญหามลพษทางน าในแหลงน าเลวรายลง จงตองลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษทโดยทนท .......................................................... 45

(2) ตวอยางท 2 : ความกงวลเกยวกบความเปนไปไดของการเกดปญหามลพษทางน าอนเนองจากการเพมจ านวนของประชากรและการพฒนา

อตสาหกรรม ............................................................................................................................................................................................................. 46

บทท 3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบงานเพอการท างานทมประสทธภาพของระบบ TPLCS .................................................................................. 48

3.1 การวดคณภาพน า ............................................................................................................................................................................................ 49

3.2 การรวมมอกบหนวยงานทเกยวของและหนวยงานอน ๆ .................................................................................................................................. 50

3.3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบงานเพอก ากบดแลการบรหารจดการโรงงานและสถานประกอบธรกจ ...................................................... 51

3.4 การสงเสรมความพยายามของโรงงานและสถานประกอบธรกจในการลดการปลอยสารกอมลพษ ................................................................... 54

(1) การก าหนดมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ......................................... 55

(2) การสงเสรมความพยายามโดยสมครใจของโรงงานและสถานประกอบธรกจ ................................................................................. 55

(3) การใชประโยชนจากนโยบายปรบโครงสรางอตสาหกรรม ............................................................................................................ 56

3.5 มาตรการจดการกบน าทงจากภาคครวเรอน .......................................................................................................................................................... 57

3.6 หวขออน ๆ ทเกยวของ ........................................................................................................................................................................................ 59

(1) การสงเสรมการตรวจสอบคณภาพน าและการวจยแหลงน า ........................................................................................................... 59

(2) การเงน ......................................................................................................................................................................................... 59

(3) การพฒนาและการรกษาทรพยากรมนษย ...................................................................................................................................... 60

(4) กจกรรมประชาสมพนธและกจกรรมสรางความตระหนกใหความร .............................................................................................. 60

คอลมน 1 : ระเบยบขอบงคบเกยวกบการปลอยน าทงในประเทศญปน ............................................................................................................................. 14

คอลมน 2 : การแกไขปญหาในกรณทจ าเปนตองใชระบบ TPLCS โดยทนท ................................................................................................................... 27

คอลมน 3 : ความสอดคลองกนระหวางมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน า (COD, ปรมาณสารไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมด) และ

วตถประสงคของการใชน าในประเทศญปน ..................................................................................................................................................................... 27

คอลมน 4 : ตวอยางของการแกปญหาเมอขอมลโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจขาดความนาเชอถอ ..................................................... 34

คอลมน 5 : การวดคณภาพน าและระบบเมอมการน า TPLCS มาใชในประเทศญปน ......................................................................................................... 50

คอลมน 6 : การจดการก ากบดแลโรงงานและสถานประกอบธรกจในประเทศญปน ......................................................................................................... 52

คอลมน 7 : ตวอยางการสงเสรมมาตรการเพอใหโรงงานและสถานประกอบธรกจด าเนนความพยายามโดยสมครใจในประเทศญปน ............................... 56

ขอมลอางอง 1 : ประสบการณดานปญหามลพษทางน าของประเทศญปนและมาตรการแกไข ........................................................................................... 61

ขอมลอางอง 2 : วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ........................................................................................................................................ 70

ขอมลอางอง 3 : ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมและตวอยางของวธการสรางคามาตรฐานของญปน.......................................... 82

ขอมลอางอง 4 : วธการวดคณภาพน าของพนทน าในญปน ............................................................................................................................................... 86

ขอมลอางอง 5 : สถานะปจจบนของการบ าบดกากตะกอนสลดจในโรงบ าบดน าเสยในญปน ........................................................................................... 90

ขอมลอางอง 6 : สถานะคณภาพน าในเอเชยตะวนออก ..................................................................................................................................................... 95

สารบญรปและตาราง ....................................................................................................................................................................................................... 97

1

ค าน า

ในชวงไมกปมาน ประเทศทเศรษฐกจก าลงเฟองฟมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสง และการเจรญเตบโตนเองเปนสาเหตใหเกด

ความวตกกงวลเกยวกบการท าลายสงแวดลอม การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสรางความมงคงใหกบมนษย แตในขณะเดยวกนการ

เจรญเตบโตนกสรางภาระดานสงแวดลอมมากขน ในชวงทศวรรษ 1960, ประเทศญป นมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจเฉลยรอยละ 9

ตอป แตญป นกลบไมสามารถจดการกบปรมาณสารกอมลพษในสงแวดลอมทเพมสงได ท าใหเกดทงปญหามลพษทางอากาศและทาง

น า ทน าไปสปญหามลภาวะทางสงแวดลอมขนรนแรง รวมไปถงความเสอมโทรมของสภาพความเปนอย ความเสยหายตอการประมง

และอนตรายตอสขภาพ ดวยเหตนเอง ญป นจงจ าเปนตองเรงปรบปรงระบบกฎหมายก าหนดโครงสรางการด าเนนงานเพอควบคม

มลภาวะดานสงแวดลอม สงเสรมความพยายามในการควบคมมลพษในภาคธรกจและองคกรตาง ๆ สรางระบบบ าบดน าเสย และเพม

สรางความตระหนกตอสงแวดลอมในภาคประชาชน

เพอการแกไขปญหาสงแวดลอมบนพนฐานของกฎหมายวาดวยการควบคมมลพษทางน า และกฎหมายวาดวยมาตรการพเศษเพอการ

อนรกษสภาพแวดลอมแถบทะเลภายในเซะโตะ รฐบาลญป นจงตดสนใจทจะใชระบบ TPLCS เพอจดการกบปญหาเหลาน ระบบ

TPLCS มเปาหมายเพอลดปรมาณการไหลเขาโดยรวมของสารกอมลพษ มงเนนไปทพนทแหลงน าปดทตองรองรบน าทงปรมาณมากท

ปลอยออกมาจากครวเรอน และกจกรรมทางธรกจในพนททมจ านวนประชาการแออดและจากโรงงานตาง ๆ และพนททการควบคมน า

ทงเฉพาะในเชงความเขมขนนนไมสามารถบรรลและไมเปนไปตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าได ผลจากความ

พยายามนคอ ญป นประสบความส าเรจในการพฒนาการควบคมมลพษและคณภาพสงแวดลอมไดในระดบหนง

ไมกปทผานมาน เหลาประเทศทมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงประเทศอน ๆ ประสบปญหาการเพมขนของปรมาณแรธาตและ

สารอาหารในน า (ปรากฏการณยโทรฟเคชน) ตามบรเวณชายฝงทะเลขนรนแรง อนเนองมาจากการเพมปรมาณขนอยางมากของสาร

กอมลพษเชนเดยวกบทประเทศญป นประสบในอดต ระบบ TPLCS ซงดเหมอนวาเปนระบบทมประสทธภาพในการแกไขปญหา

ดงกลาว แตกระนนกยงมหลาย ๆ กรณทความรดานเทคโนโลยและแนวทางปฏบตยงไมเพยงพอส าหรบการน าระบบ TPLCS มาใช

เพอเปนการสงเสรมกลมประเทศทเศรษฐกจก าลงเฟองฟและมความสมพนธใกลชดกบญป นซงสวนใหญอยในภมภาคเอเชย

ตะวนออก ใหมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางย งยน ประเทศญป นจงไดใหความชวยเหลอประเทศเหลานโดยการแนะน าระบบ

TPLCS ทไดรบการพฒนาปรบปรงจากประสบการณของญป นเองใหแกประเทศตาง ๆ เหลานนไดน าไปใช นบตงแตเดอนเมษายน ป

ค.ศ. 2009 เปนตนมา ประเทศญป นไดด าเนนการวจยการควบคมปรมาณสารกอมลพษ โดยวจยไนโตรเจนและฟอสฟอรสรวมกนกบ

สาธารณรฐประชาชนจน จากความคดรเรมความรวมมอนเอง ประเทศจนจงไดรวมเอาสารแอมโมเนยไนโตรเจนเขาเปนอกหนงรายการ

เปาหมายในการใชระบบ TPLCS ในประเทศจนดวย

ทงน ญป นไดมการก าหนดค าแนะน าเพมเตมวาดวยการเรมใชระบบ TPLCS (เรยกวา"ค าแนะน าเชงรก") ขน โดยค าแนะน าเชงรก

ดงกลาวมขอมลเชงลกทเปนประโยชนตอการใชระบบ TPLCS จากประสบการณและความรของประเทศญป น บวกกบประสบการณใน

การวจยรวมกบประเทศจนท าใหญป นสามารถพฒนาค าแนะน าเชงรกขนมา เปาหมายของญป นกคอ เพอท าใหมนใจวา ระบบ TPLCS ท

ไดเรมน าไปใชจะสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพอยางแทจรง เราคาดหวงวาผใชค าแนะน าเชงรกนคอ เจาหนาททมสวนรวมใน

การบรหารจดการสงแวดลอมทางน า ทงทางภาครฐสวนกลางและทองถน รวมทงนกวจยและวศวกรทมสวนรวมในการอนรกษและการ

ปรบปรงคณภาพน า

เราเชอวา ขอมลเชงลกของประเทศตนแบบ ทมประสบการณดานมลพษทางน าขนรนแรงและสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดแลว

ในอดตเชนเรา มความส าคญตอประเทศทเศรษฐกจก าลงเฟองฟทงหลาย โดยประเทศตาง ๆ จะไดสามารถน าเอาประสบการณเหลาน

ไปปรบใชเพอปรบปรงสภาพแวดลอมทางน าของตนเองได เราหวงวาค าแนะน าเชงรกน จะไดรบการน ามาปฏบตในกลมประเทศท

เศรษฐกจก าลงเตบโตทประสบปญหาปรากฏการณยโทรฟเคชนอยางรนแรง และน าไปสการปรบปรงคณภาพน าตอไป นอกจากนเรายง

2

หวงวาการบรหารจดการดานสงแวดลอมทงในญป นและประเทศตาง ๆ จะไดรบการพฒนาตอไปโดยผานการแลกเปลยนความรซงกน

และกนระหวางประเทศ บทท 1 ความตองการระบบ TPLCS

3

บทท 1 ความตองการระบบTPLCS

1.1 ภาพรวมของระบบ TPLCS

มลพษทางน าเกดจากการเพมขนของการปลอยสารกอมลพษอนเนองมาจากการเพมขนของประชากร, การพฒนาอตสาหกรรมและ

การเตบโตทางเศรษฐกจ ธรรมชาตนนมระบบของตวเองและมความสามารถในการบ าบดตนเองในระดบหนง แตมลพษทางน าเกดขน

เพราะมนษยเราท าลายความสมดลของธรรมชาต โดยการปลอยสารกอมลพษเปนจ านวนมากลงสแหลงน า ปญหามลพษกอใหเกด

อนตรายตอสขภาพของมนษย ท าใหสงแวดลอมในการด ารงชวตเสอมโทรม และยงสรางความเสยหายแกระบบนเวศตาง ๆ เมอปญหา

มลพษทางน าเกดขน จงจ าเปนทปญหานจะตองไดรบการแกไข โดยการลดปรมาณการไหลลงโดยรวมของสารกอมลพษสแหลงน า และ

ควบคมปรมาณทไหลเขาหลงจากทสภาพแวดลอมของแหลงน าไดรบการบ าบดใหดขนแลวในระดบหนง วธการน เรยกวา การควบคม

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม หรอเรยกยอ ๆ ไดวา ระบบ TPLCS

การลดการปลอยสารกอมลพษนน ประกอบดวยหลายมาตรการ อาทเชน มาตรการขอก าหนดน าทงโรงงาน, การสรางระบบบ าบด

น าเสย, การบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล (night soil), และการเพมประสทธภาพของการจดเกบขยะจากการเลยงปศสตว เพอใหการ

ด าเนนการตามมาตรการเปนไปอยางมประสทธภาพและสามารถปรบปรงคณภาพน า ควบคกนไปกบการสรางสภาพแวดลอมทดแก

แหลงน า จ าเปนตองท าการวจยเชงปรมาณวาดวยมาตรการการลดการปลอยสารกอมลพษ และด าเนนการลดการปลอยสารกอมลพษ

อยางครอบคลมใหสอดคลองกบแผนปฏบตการ ระบบ TPLCS คอระบบทพยายามท าใหความพยายามเหลานบงเกดผล

ในป ค.ศ. 1973 เรมมการน าระบบ TPLCS มาใชในประเทศญป นเปนครงแรก ในชวงเวลานนญป นประสบปญหามลพษทางน าอยาง

รนแรง สรางความเสยหายใหกบการประมงในแถบทะเลภายในเซะโตะ ซงเปนททไดรบการบ าบดดวยวธการควบคมปรมาณการปลอย

สารกอมลพษโดยรวมเปนทแรกภายใตกฎหมายเฉพาะกาลเพอการอนรกษสภาพแวดลอมแถบทะเลภายในเซะโตะทตราขนใหม การ

ด าเนนการดงกลาว สงผลใหสามารถลดคา COD (Chemical Oxygen Demand COD) อนเกดจากน าทงจากภาคอตสาหกรรมไดถงรอยละ

50 ในป ค.ศ. 1978 ไดมการปรบแกบางสวนของกฎหมายการควบคมมลพษทางน าและกฎหมายเฉพาะกาลเพอการอนรกษ

สภาพแวดลอมแถบทะเลภายในเซะโตะ พรอมทงไดน าระบบ TPLCS มาใช ระบบ TPLCS มวตถประสงคเพอชวยลดน าทงจาก

อตสาหกรรมและน าทงจากแหลงตาง ๆ รวมทงน าเสยจากครวเรอน ในปจจบน ประเทศญป น ใชระบบ TPLCS เฉพาะบรเวณทเรยกวา

ทะเลปด (ดรป 1.2 ความหมายทะเลปด) ซงเปนบรเวณทรองรบน าเสยปรมาณมากจากครวเรอนและกจกรรมของโรงงานอตสาหกรรม

และจากบรเวณทการควบคมมาตรฐานน าทงเพยงอยางเดยว (ขอก าหนดความเขมขน) ไมสามารถบรรลตามมาตรฐานคณภาพ

สงแวดลอมวาดวยมลพษทางน าได นอกเหนอจากแถบทะเลภายในเซะโตะแลว ระบบ TPLCS ยงใชกบอาวโตเกยวอาวอเซะ ซงทงสอง

บรเวณนนประสบปญหามลพษทางน ารนแรงเชนเดยวกน ในชวงแรก เปาหมายของระบบ TPLCS จ ากดอยแคคา COD เทานน, ตอมา

ในป 2001 ไดขยายเปาหมายไปยงปรมาณรวมของสารไนโตรเจนและฟอสฟอรส ซงเปนสาเหตปญหาการเพมขนของปรมาณแรธาต

และสารอาหารในน า หรอปรากฏการณยโทรฟเคชน(eutrophication) สบเนองจากระเบยบขอบงคบเกยวกบปรมาณสารกอมลพษทอย

ในน าทงจากโรงงานและสถานประกอบการธรกจ และจากการด าเนนโครงการพฒนาทนทางสงคมทมงเนนเรองการบ าบดน าเสยจาก

ครวเรอน รวมถงการกอสรางโรงงานบ าบดน าเสย, ปญหาคณภาพน าในพนทเหลานจงคอยๆ ไดรบการคลคลาย เมอสภาพน าทดขน ก

น าไปสการปรบปรงคณภาพน าบางสวนของทะเลภายในเซะโตะ ประเทศญป นมประสบการณดานระบบ TPLCS มานานมากกวา 30 ป

ในชวงเวลาเหลานนไดมการด าเนนการสรางแนวทางปฏบตตาง ๆ ทเกยวของและมการก าหนดกรอบการท างาน ขณะเดยวกนญป นก

ประสบความส าเรจดานการปรบปรงและการอนรกษสงแวดลอมทางน าในระดบหนง

รป 1.1 แสดงใหเหนเคาโครงของขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS ในญป น ระบบ TPLCS เปนระบบทมประสทธภาพสง

ในการปรบปรงและการอนรกษสงแวดลอมทางน าเพราะมโครงสรางทเปนระบบ ระบบ TPLCS มโครงสรางแนวทางปฏบตหลาย

แนวทาง ขนอยกบความสอดคลองกบแตละแนวทางปฏบตและระบบ รวมท งมาตรการอนรกษคณภาพน า ความคบหนา และ

4

วตถประสงคของการใชระบบ TPLCS ในแตละประเทศ

รป 1.1 ภาพรวมของระบบ TPLCS

ระบบ TPLCS ของญป นเปนวธการทมประสทธภาพทถกน ามาใชเพอลดปรมาณสารกอมลพษในแถบทะเลปดทประสบปญหา

มลพษทางน าอยางหนก อยางไรกตาม การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมมวตถประสงคเพอการลดและควบคมปรมาณ

รวมของสารกอมลพษทไหลลงสแหลงน า ระบบ TPLCS สามารถน าไปใชบรเวณทจ าเปนตองลดปรมาณสารกอมลพษเพอลดความ

รนแรงของมลพษ และยงสามารถใชเปนขอก าหนดในการรกษาคณภาพน าในระยะตาง ๆ ทคณภาพน าไมไดแยลงจนถงขนวดไดอยาง

เดนชด

ค าแนะน าเชงรกไดรบการคดคนขนเพอทจะสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการเรมน าระบบ TPLCS มาใชหรอเมอตองการพฒนา

ระบบเดมทมใหมประสทธภาพมากขน จากประสบการณของประเทศญป นในการควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม เรา

สรปขอมลพนฐานและหลกการของระบบ TPLCS ใหสามารถน าไปใชในประเทศตาง ๆ ทมสภาพปญหาทแตกตางกน และเราได

พยายามปรบขอมลพนฐานและหลกการตาง ๆ เกยวกบระบบ TPLCS เพอตอบสนองความตองการของนานาประเทศ

水質総量削減制度を実施すべき対象水域を決定 ※水域の水質に関係のある地域（水域の流域

　を基本に設定）で水質総量削減を実施。

水域に流入する汚濁負荷量を把握

水域の水質の状況を把握

削減目標量を汚濁発生源別に割り振る

目標の達成時期を決めて、その時点までの削減目標量を決定

削減のための方策を検討

工場や事業場からの排水には、汚濁負荷量の排出量に対する規制を実施。（実効性が高い規制方法）

下水道整備等の汚濁負荷の排出量削減のための社会資本整備の実施

その他の関連施策の実施

水質総量削減計画を策定

実施状況を確認（随時確認）

削減目標の達成状況や水質改善状況を把握

水質総量削減計画の見直し

水域の水質の状況を把握

水域の水質の状況を把握

水域の水質の状況を把握

การประเมนสถานการณ คณภาพแหลงน าในแตละพนท

ประเมนปรมาณของสารกอมลพษทไหลลงสแหลน า

ก าหนดวตถประสงคดานปรมาณการลดสารกอมลพษในแหลงน าแตละแหลง

ทบทวนมาตรการการลดสารกอมลพษ

ก าหนดแผนควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม

ยนยนสถานะ (ตามความจ าเปน)

ยนยนสถานะของ การบรรลวตถประสงคในการลดปรมาณสารกอมลพษและคณภาพน าทไดรบการบ าบด

ประเมนซ าแผนควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม

* ด าเนนการการลดปรมาณสารกอมลพษโดยพจารณาจากคณภาพของแหลง (จ าแนกตามพนทลมน าในแตละพนท)

ควบคมก ากบการปลอยสารกอมลพษของโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจ (เปนวธการทมประสทธภาพสง)

ด าเนนการโครงการพฒนาทนทางสงคมเพอการลดการปลอยสารกอมลพษผานการพฒนาระบบบ าบดน าเสย

มาตรการด าเนนการทเกยวของ

การประเมนสถานการณของ คณภาพแหลงน าในแตละพนท

การประเมนสถานการณของ คณภาพแหลงน าในแตละพนท

การประเมนสถานการณของ คณภาพแหลงน าในแตละพนท

ก าหนดพนทของแหลงน าเปาหมายของการด าเนนการตามระบบ TPLCS

ก าหนดระยะเวลาการบรรลผลและวตถประสงคเปาหมายในการลดปรมาณสารกอมลพษ

5

ค านยามค าศพททใชในค าแนะน าเชงรก

แหลงน าปด (Enclosed water area) : พนทแหลงน าชนดหนง แบงออกเปน แมน า ทะเลสาบ / หนองน า และทะเล ในบรรดาแหลงน า

ประเภทตาง ๆ เหลานพนทแหลงน าทน าไมสามารถไหลออกไปสพนทดานนอกไดอยางงายดายนกเรยกวา

แหลงน าปด ซงรวมถงทะเลสาบ / หนองน า และทะเลปด ค าจ ากดความของทะเลปดในประเทศญป นแสดงใน

รป 1.2 ในพนทแหลงน าปดนน มแนวโนมทจะเกดการสะสมของสารกอมลพษ และเมอสารกอมลพษถกปลอย

ออกมาจากการท ากจกรรมตาง ๆ ของมนษยมปรมาณเพมขน สารเหลานมแนวโนมวาจะเปนสาเหตของการ

เกดมลพษทางน า ท าใหล าบากในการรกษาและปรบปรงคณภาพน า

รป 1.2 ค าจ ากดความของทะเลปดในญป น

มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมมลพษทางน า: มาตรฐานทไดรบการก าหนดขนเพอการรกษาคณสมบตของแหลงน า (แมน า, ทะเลสาบ /

หนองน า, ทะเล) ดงทควรจะเปน ยกตวอยางในประเทศญป น ตวชวดทเกยวกบสภาพแวดลอมทเปนทอยอาศย

(คา COD, ไนโตรเจน, และฟอสฟอรส) มการแบงประเภทตามวตถประสงคการใชน า และมการก าหนดคา

อางองเปนตวชวด

สารกอมลพษ: สารและสงทกอใหเกดมลพษในแหลงน า สารกอมลพษทถกระบไวในค าแนะน าเชงรกหลก ๆ กคอ COD, ไนโตรเจน

และฟอสฟอรส ปรมาณสารกอมลพษเรยกอกอยางหนงวา ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

แหลงทมา: แหลงทมาของสารกอมลพษ ตาราง 1.1 แสดงรายละเอยด

แหลงทมาของมลพษ: แหลงทมาของมลพษทกชนด

ปรมาณสารกอมลพษ: ปรมาณสารทกอใหเกดมลพษทถกผลตออกมา

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ: ปรมาณสารกอมลพษทถกปลอยลงสแหลงน า ค านเปนค าทสอความจากมมมองของแหลงทมาของ

มลพษ

ปรมาณการไหลเขาของสารกอมลพษ: ปรมาณของสารกอมลพษทไหลลงสแหลงน า ค านเปนค าทสอความจากมมมองของแหลงน า

ปรากฏการณยโทรฟเคชน (Eutrophication): รปแบบของมลพษทางน าประเภทหนง ทเกดจากการไหลของสารอาหาร ซงเปน

สารประกอบทางเคมของไนโตรเจนและฟอสฟอรสสแหลงน า ดวยสาเหตนเองทน าไปสการแพรขยายพนธ

อยางรวดเรวของแพลงกตอนและสาหราย และอนตรายอน ๆ เชน การสญพนธของสงมชวตในน า รวมทงเปน

อนตรายตอน าดมอกดวย

S=当該海域の面積D1＝最深部の水深

W　=境界線の長さD2 = 境界における最深部の水深

境

界線

当該海域

Ｗ×Ｄ≧1.0√Ｓ×Ｄ１

Ｗ×Ｄ２≧1.0

閉鎖性海域の条件

外海

เงอนไขของ แหลงน าทะเลแบบปด

S = การวดหนวยตารางพนททะเล D1 = ความลกของน า

บรเวณทลกทสด

พนทบรเวณรอบๆ ทะเล

W = ความยาวของเสนขอบ D2 = ความลกของน าในสวนทลกทสดตามแนวเสนขอบ

ทะเลดานนอก

6

1.2 โครงสรางของระบบ TPLCS

สวนนอธบายถงบทบาทของระบบ TPLCS กบความพยายามในการรกษาสงแวดลอมทางน า

(1) ประเภทของมลพษทางน า

มลพษทางน า มสาเหตมาจากการกระจกตวของพฒนาดานอตสาหกรรม, การขยายของเมอง และการเพมขนและการกระจกตวของ

จ านวนประชากร ซงเกดขนพรอมกบการเตบโตทางเศรษฐกจ แมวาธรรมชาตจะมความสามารถในการบ าบดตนเอง แตปญหามลพษ

ทางน ากยงเกดขนไดเนองจากการเพมขนของสารกอมลพษทถกปลอยลงสแหลงน าตามธรรมชาต สาเหตกเนองมาจากการขยายตวของ

ประชากร และน าทงจากภาคอตสาหกรรม ซงเกนกวาความสามารถธรรมชาตทจะบ าบดตนเองได อกประการหนงคอ การเปลยนแปลง

ของธรรมชาตโดยการกระท าของมนษยเพอการพฒนาพนท เชน การถมดนตามบรเวณชายฝงทะเล หรอการท าลายพชพนธตามรมฝง

แมน าและหนองน าบางครงอาจมผลตอความสามารถในการบ าบดตามธรรมชาต

มลพษทางน าสามารถแบงออกเปนหลายประเภทตามผลกระทบและกลไกตาง ๆ ดงน

ประเภทแรก คอ มลพษทเปนอนตรายโดยตรงตอสขภาพของมนษยจากโลหะหนกและสารเคมทเปนอนตรายซงถกปลอยลงสแหลง

น า มลพษทางน าประเภทแรกน ยงมผลตอสงมชวตทอาศยอยในน าในลกษณะทจะกอใหเกดการเจรญเตบโตทผดปกต ท าใหสตวน า

ออนแอ และท าใหปลาตาย โลหะหนกและสารเคมทเปนอนตรายและสรางความเสยหายดงทกลาวมาแลว มอยหลายชนด เชน แคดเมยม

, ตะกว, เฮกซะเวเลนซโครเมยม, ปรอท, สารหน, โพลคลอรเนต ไบฟนลส (PCBs) และไซยาไนด สารเคมเหลานจะถกปลอยออกจาก

อตสาหกรรมเหมองแรและอตสาหกรรมการผลต ใชเปนสารเคมก าจดวชพชและเคมภณฑในการเกษตร แตสารกอมลพษดงกลาวถก

ระบใหเปนเปาหมายการจดการตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมวาดวยเรองมลพษทางน าในแตละประเทศ และยงถกควบคมหรอหาม

ปลอยสารอนตรายเหลานนลงในแหลงน า เนองจากเปนอนตรายอยางยง นอกจากน ยงมสารกอมลพษทเปนอนพนธตามธรรมชาตซง

ตกคางจากน าใตดนดวย

ประเภททสอง เปนสาเหตของปญหาสขภาพของประชาชนเนองจากเชอแบคทเรย น ามาซงโรคตดเชอตาง ๆ รวมทงโรคบด และ

อหวาตกโรค โรคตดเชอตาง ๆ จะเกดขนและสามารถท าลายสขภาพของมนษย หากน าทงจากครวเรอน รวมทงกากตะกอนจากสงปฏกล

ทไมไดรบการบ าบดอยางเหมาะสมถกปลอยลงสแหลงน า หรอหากเกดการผสมปนเปอนกบน าดม ดงนน จงมการด าเนนการบ าบดกาก

ตะกอนจากสงปฏกลอยางถถวน และแยกระบบน าประปาจากระบบบ าบดน าเสยโดยเดดขาด ในประเทศญป น, กฎหมายก าหนดไววา

การบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล ท าได 3 วธ คอ บ าบดโดยการน าเขาสระบบบ าบดน าเสย, บ าบดโดยระบบบ าบด Johkasou กอนทจะ

ปลอยลงสแมน า1 หรอทเกบรวบรวมจากบอเกรอะ และบอบ าบดรวม

ประเภททสาม คอ การปนเปอนสารอนทรย ขอบเขตความรนแรงของการปนเปอนสารอนทรยจะแสดงโดยตวชวด เชน คา COD

(ความตองการออกซเจนทางเคม [Chemical Oxygen Demand]), คา BOD (ความตองการออกเซเจนทางชวเคม [Biochemical Oxygen

Demand]) และคา TOC (คารบอนอนทรยรวม [Total Organic Carbon]) สารอนทรยสามารถเขาสธรรมชาตโดยวธการกดกรอนสลายตว

และโดยซากพชและซากสตว และจากการระบายน าทงจากครวเรอนและโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ ซงปญหามลพษทางน ารนแรงขนก

เนองจากการเพมขนของการปลอยน าทงจากกจกรรมของมนษยเหลานนเอง สารอนทรยทมอยในแหลงน าจะถกยอยสลายโดยจลนทรย

ทอยในน า ซงวธนเองเปนวธรกษาสภาพแวดลอมทางน าตามธรรมชาต แตถาสารอนทรยไหลเขาสแหลงน าในปรมาณทเกน

ความสามารถในการยอยสลายของจลนทรยในน าแลว กจะเกดปญหามลพษสะสม คณภาพน ากจะเสอมลง ในขณะเดยวกนความใสของ

1 ระบบบ าบด Johkasou เปนระบบบ าบดน าเสย ณ จดนนจากภาคครวเรอน โดยตดตงทแตละครวเรอน และสวนใหญจะใชในพนทชนบททมความหนาแนนของประชากรต า น าทงทผานการบ าบดโดยระบบน（คา BOD ของน าทง ≦ 20 มก./ล.） จะถกระบายลงสแหลงน าสาธารณะทใกลทสด สวนกากตะกอนสลดจทรวบรวมโดยรถสบ จะถกน ากลบมาใชในกระบวนการบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล(night soil) ตอไป

7

น าจะลดลงเรอย ๆ และน ากจะสงกลนเหมน และเปลยนสจากสธรรมชาตไปเปนเปนสเขยว, สน าตาลหรอสน าตาลแดง เมอมาถงขนน

จะสงผลอนตรายตอน าดม สรางความเสยหายตอการประมง และสภาพแวดลอมการด ารงชวตจะเกดการปนเปอนเพมขนเรอย ๆ

นอกจากน สารอนทรยทไมถกยอยสลายกจะเกดการตกตะกอนสะสมทกนทะเลสาบ ล าธาร และทะเล เปนกากตะกอน สลดจ เพอลด

การไหลเขาของสารอนทรยจากน าทงเหลาน แตละประเทศจะตองด าเนนการตามกฎหมายเพอควบคมปญหาเหลาน

ประเภททส คอ ปรากฏการณยโทรฟเคชน (Eutrophication) ซงเปนมลพษทางน าทเกยวของกบการปนเปอนของสารอนทรย ดงท

อธบายขางตนในมลพษทางน าประเภททสาม ปรากฏการณยโทรฟเคชน เกดจากสารอาหารทมสารประกอบของไนโตรเจนและ

ฟอสฟอรส ไหลลงสพนทลมน า แพลงกตอนและสาหรายจะเพมจ านวนอยางผดปกต และใชออกซเจนในน า การขาดออกซเจนในแหลง

น าเปนสาเหตท าใหสงมชวตในน าออนแอลง และสรางปญหาตาง ๆ ในการใชน า โดยท าใหสภาพแวดลอมการด ารงชวตแยลง สงผลตอ

ทรพยากรประมง และเปนอนตรายตอน าดม สาหรายและ แพลงกตอนอาจสรางสารทกอใหเกดอนตราย การเพมขนอยาง

ผดปกตของแพลงกตอนเปนสาเหตของการเกดปรากฏการณชวงน าแดง หรอ ขปลาวาฬ หรอ red tide ท าสตวน าออนแอ และท าใหปลา

ตาย ซงจะเปนตะกอนสะสมกอใหเกดปญหาตามมา คอ การขาดออกซเจนในชนน าดานลาง น าทขาดออกซเจนเปนสาเหตใหเกดผล

กระทบรายแรง ท าใหสงมชวตทอาศญอยในน าออนแอลง และท าใหสงมชวตสตวทอาศยอยบรเวณกนทองน าหนาดนรวมทงหอยตางๆ

ตายได

โดยปกตแลว สารอาหารทมสารประกอบของไนโตรเจนและฟอสฟอรสมความจ าเปนตอการรกษาระบบนเวศ แตเมอสมดลระหวาง

ปรมาณกบการใชขาดหายไปและสารดงกลาวเพมปรมาณมากขนเกนความจ าเปน จะท าใหเกดปรากฏการณยโทรฟเคชนขน โดยเฉพาะ

อยางยง ในพนทแหลงน านง เชน ทะเลปด ทะเลสาบ / หนองน าและแมน า (เรยกวา"พนทแหลงน าปด") และแหลงน าทไหลชาและน าม

แนวโนมวาจะคางอยนาน จะเกดการสะสมของสารอาหารไดงาย จงท าใหเสยงตอการเกดปรากฏการณยโทรฟเคชน ดวยเหตผลเหลาน

เราจ าเปนตองควบคมหรอจ ากดปรมาณรวมของสารอาหารทจะไหลลงไปสพนทแหลงน าปด สงทตองด าเนนการคอ ลดและจดการกบ

ปรมาณของสารกอมลพษทงหมด

สารมลกอพษหลก ๆ ทตองไดรบการดแลภายใตระบบ TPLCS ไดแก สารอนทรยทน าไปสการปนเปอนสารอนทรย และสารอาหาร

ทน าไปสการเกดปรากฏการณยโทรฟเคชน

สารอนทรยประเภทตาง ๆ และสารอาหาร ถกปลอยจากแหลงทมาของสารกอมลพษลงสแหลงน า แหลงทมาของสารกอมลพษ

แสดงไวในตาราง 1.1

8

ตาราง 1.1 แหลงทมาหลกของสารกอมลพษ

แหลงทมาของสารกอมลพษ ลกษณะ

(1) สถานประกอบการ ทเกยวของกบอตสาหกรรม

โรงงานและสถานประกอบการธรกจ รวมถงโรงพยาบาล, โรงแรม และโรงแรมและทพกขนาดเลก โรงอาหาร โรงซกรด โรงอาบน า สถานบรการน ามน รานซอมรถยนต และโรงช าแหละสตวปก

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษเพมขนพรอม ๆ กบการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจและอตสาหกรรมการผลต

(2) การด าเนนชวต- ของมนษย

การด าเนนชวตของมนษย (น าทงจากครวเรอน ไดแก กากตะกอนจากสงปฏกล และน าทงอน ๆ จากบานเรอน (เรยกวา น าเสยจากภาคครวเรอน) น าเสยจากภาคครวเรอนเกดจากการปรงอาหาร, การซกผา, การอาบน า และท าความสะอาด

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษเพมขนพรอม ๆ กบการเพมขนของจ านวนประชากรและการกระจกตวในพนทเมอง ปรมาณการปลอยสารกอมลพษทเปลยนแปลงไปยงเกดจากวถชวต มาตรฐานการด ารงชวต และพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษย รวมถง ชนดหองน า (ชกโครก, สวมซม) และความถของการอาบน า

(3) กจการ- ปศสตว

มลปศสตวของโค มา สกร สตวปก และสตวอน ๆ น าจากการท าความสะอาดโรงเรอนปศสตว

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษเพมขนตามขนาดของกจการปศสตว

(4) พนทการเกษตร ป ยและสารเคมทางการเกษตรทพชไมสามารถดดซมได และวตถอนทรยตาง ๆ เชน กงไมตาย และเศษซากใบไมทตกคางอยในพนทการเกษตร

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษเพมขนตามปรมาณการใชป ยเคม สารกอมลพษจะถกฝนชะลางลงสแหลงน า

(5) พนทเขตเมอง ฝ นละอองสะสม เศษใบไม และขยะ สารกอมลพษจะถกฝนชะลางลงสแหลงน า (6) พนท ปา ซากพช สารกอมลพษจะถกฝนชะลางลงสแหลงน า (7) การเพาะเลยงสตว

น า เศษอาหารทเหลอจากการเพาะเลยงสตวน า และซากปลาตาย

นอกจากน ขณะนแหลงทมาของสารกอมลพษยงแบงโดยพจารณาวาสามารถระบสถานทสภาวะนนเกดขนไดหรอไมอกดวย แหลง

ทสามารถระบได จะเรยกวา แหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน (point source) สวนแหลงทไมสามารถระบแหลงทมาได เพราะเปน

แหลงทมาของสารกอมลพษทอยนอกเหนอวสยทศน (plane source) (เรยกอกอยางหนงวา แหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน, non-point

source) ค านยามเหลานใชอยในค าแนะน าเชงรก

แหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน และแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ไดรบการอธบายไวอยางแตกตางกนภายใตแนวทางนโยบาย

เพอการลดการปลอยสารกอมลพษ ในแหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน(point source) สามารถระบทมาของสารกอมลพษได เราจง

สามารถวดปรมาณสารกอมลพษ และสามารถน าเอาขอก าหนดเพอการจดการน าทงมาใชจดการกบสารกอมลพษได แตส าหรบ

แหลงทมาของสารกอมลพษทอยนอกเหนอวสยทศน(plane source) นน เราไมสามารถระบทมาของสารกอมลพษได วธการนจงไม

สามารถน ามาใชกบแหลงดงกลาวได

9

แหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน(point source) ไดแก (i) แหลงอตสาหกรรมขนาดใหญ (ii) แหลงบานเรอนทอยอาศยทมระบบบ าบด

น าทง, และ (iii) แหลงเลยงปศสตวขนาดใหญ สวนแหลงทมาของสารกอมลพษทอยนอกเหนอวสยทศน(plane source) ไดแก (iv) แหลง

อตสาหกรรมขนาดเลก / บานเรอน / ปศสตวทไมไดรวมอยในแหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน(point source) (v) พนทการเกษตร (vi)

พนททสรางขนใหม, (vii) พนทปาไม และ (viii) แหลงเพาะเลยงสตวน า

ในตาราง 1.1 แสดงใหเหนวาสารกอมลพษสามารถเกดขนไดเองตามธรรมชาต และไหลลงสแหลงน าตาง ๆ ซงเกดเปนวงจรเชง

นเวศตามธรรมชาต ทเสรมสรางการบ าบดตวเองใหกลบมาบรสทธดงเดมตามธรรมชาตและการยอยสลายทางชวภาพ อนกอใหเกด

สมดลในสภาพธรรมชาต อยางไรกตาม หากปรมาณการปลอยสารกอมลพษถกละเลยจนเพมขนอยตลอดจากกจกรรมของมนษย ไมวา

จากการเพมจ านวนประชากร การขยายตวของการผลตจากภาคอตสาหกรรม การเพมขนของการเลยงปศสตว และการเพมขนของการใช

ป ยเคม ในทสดกจะเกนขดความสามารถของสงแวดลอมตามธรรมชาตทจะรบได ดวยเหตน จะน าไปสความเสอมโทรมของสงแวดลอม

และกอใหเกดมลพษทางน า เมอเศรษฐกจเตบโตและเกดการขยายก าลงการผลต ตองรบมอปรมาณสารกอมลพษทถกปลอยออกมา สงท

ตองด าเนนการ คอ สรางความสอดคลองระหวางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมกบการอนรกษสงแวดลอม

ระบบ TPLCS แสวงหาแนวทางท าใหความสอดคลองระหวางการพฒนากบการอนรกษสงแวดลอมเปนจรง โดยการใชมาตรการลด

การปลอยสารกอมลพษอยางมประสทธภาพ

(2) มาตรการในการรกษาสงแวดลอมทางน า

มาตรการปรบปรงคณภาพน า สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ดงน ประเภทท 1 มาตรการลดการปลอยสารกอมลพษลงไปในพนท

แหลงน า (มาตรการตามแหลงทมา) ประเภทท 2 คอ มาตรการบ าบดแหลงน านนใหบรสทธในกรณทแหลงน านนประสบปญหามลพษ

ทางน าอยแลว และบ าบดสารกอมลพษภายในพนทแหลงน าทเกยวของนน ในกรณทสารมลพษถกปลอยลงไปแลว (มาตรการบ าบด

โดยตรง)

มาตรการด าเนนการตามแหลงทมาของสารกอมลพษนนรวมไปถงการบ าบดน าทงเพอลดปรมาณสารกอมลพษจากการใชวตถดบ

และวสดทมสารกอมลพษ วธการด าเนนการบ าบดน าทง ไดแก การบ าบดน าทงในระบบบ าบดน าเสยของโรงงาน และการรวบรวมน า

ทงจากครวเรอนผานระบบระบายน าเขาสระบบบ าบดน าเสยสวน2กลาง นอกจากน ในการใชผงซกฟอก, เราสามารถใชผงซกฟอกแบบ

ปราศจากฟอสฟอรสแทนการใชผงซกฟอกแบบธรรมดาทมฟอสฟอรส เพอชวยลดการใชวตถดบและวสดทมสารกอมลพษ

มาตรการบ าบดน าใหเกดความบรสทธโดยตรทเปนไปได ไดแก การขดลอก (การก าจดสงกอมลพษทสะสมอยใตน า), การใช

ประโยชนจากหนองน า และทราบลมน าขนถง และการเตมอากาศ (การเตมออกซเจนหรออากาศใหแกแหลงน า), และการบ าบดน าโดย

การเตมน าสะอาดลงสแหลงน า (การเตมน าจากแหลงอน ๆ ทยงไมเกดมลพษเขาไป)

มาตรการบ าบดน าใหเกดความบรสทธโดยตรง เปนมาตรการทน ามาใชกบแหลงน าทประสบปญหามลพษทางน าแลว จงถอวาเปน

มาตรการทมบทบาทรองในการรบมอกบมลพษทางน า ระบบ TPLCS มจดมงหมายเพอลดปรมาณสารกอมลพษโดยรวม และมงเนนไป

ยงมาตรการบ าบดน าทงตามแหลงทมา

2 การใชระบบบ าบดน าทงมความจ าเปนเมอมการปลอยน าทงลงสแหลงน า เชน แมน า และทะเล และเมอมการปลอยใหน าทงซมลงสชนใตดน หากน าทงทมสารกอมลพษปรมาณมากถกปลอยใหซมลงสชนใตดนแลว กจะสงผลกระทบตอการปนเปอนของน าใตดน และสารกอมลพษจากน าใตดนทปนเปอนกจะระบายไหลลงสทะเลสาบ / หนองน า และทะเล ตอไป จากนน ในบางกรณสารกอมลพษกจะกอใหเกดปญหามลพษทางน าเปนระยะเวลายาวนาน

10

(3) มาตรการเชงนโยบายของฝายบรหาร

เนองจากมาตรการบ าบดน าทงตามแหลงทมา เชน การตดตงระบบ และตนทนประกอบการส าหรบโรงบ าบดน าทง กอใหเกดตนทน

จงไมสามารถคาดหวงอะไรไดมากนกวาผทกอใหเกดมลพษจะเขามาแกไขปญหาเหลานเอง ดงนน จงจ าเปนทจะตองน านโยบายเขามา

มสวนรวม และการด าเนนมาตรการบรหารแสดงไวในรปภาพท 1.3

แผนควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมพยายามด าเนนมาตรการเหลานอยางครอบคลม ด าเนนการอยางมประสทธภาพสงเพอ

การควบคมการปลอยสารกอมลพษ และยงคลอบคลมไปถงการด าเนนการปรบปรงคณภาพน าในแหลงน าทเปนพนทเฝาระวง ภาพรวม

ของความสมพนธระหวางนโยบายการบรหารจดการเกยวกบการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมและระบบ TPLCS ดงแสดงไวดานลาง

มงเนนในสวนทเกยวของกบมาตรการบ าบดน าทงตามแหลงทมาโดยเฉพาะ

11

รป 1.3 โครงสรางของมาตรการจดการแหลงทมาของสารกอมลพษ

i) การก าหนดมาตรฐานการควบคมคณภาพสงแวดลอมวาดวยเรองมลพษทางน า

มาตรฐานเหลานมเกณฑส าหรบคณภาพน าของแหลงน า (แมน า, ทะเลสาบ / หนองน า, ทะเล) มาตรฐานการควบคมคณภาพ

สงแวดลอมวาดวยเรองมลพษทางน าเปนวตถประสงคหนงในการบรหารจดการ เมอสามารถปฏบตตามมาตรฐานไดแลว ตอไปคอการ

รกษาสงแวดลอมทางน า แตถาหากการด าเนนการไมไดตามมาตรฐานกตองพยายามใหเปนไปตามมาตรฐานใหจงได ในประเทศญป น

มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมมลพษทางน าครอบคลมรวม 37 รายการ โดยแบงตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทางน าเพอการปองกน

สขอนามยของมนษย (มการระบเรองของโลหะหนกทเปนอนตรายและสารเคม เชน แคดเมยม และไซยาไนด ทงหมด 27 รายการ) และ

มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทางน าเพอการปองกนสงมชวตอน ๆ (ม 10 รายการทเกยวของกบ COD, BOD, ออกซเจนทละลายน า,

ปรมาณรวมของไนโตรเจนและฟอสฟอรส และแบคทเรยกลมโคไล) มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทางน าเพอการปองกนสขอนามย

ของมนษยไดรบการก าหนดขนเพอใชกบแหลงน าสาธารณะในญป นทกแหงอยางมเอกภาพ มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมทางน าเพอ

การปกปองสภาพแวดลอม แบงออกเปนหลายประเภทตามวตถประสงคการใชน าของแตละพนทแหลงน า มการก าหนดคามาตรฐานท

แตกตางกนตามประเภทเหลานน

ระบบ TPLCS สวนใหญจะมงแกไขเรองการปนเปอนของสารอนทรยและปรากฏการณยโทรฟเคชน ระบบ TPLCS ทใชในญป น

มงเนนการแกปญาคา COD , ปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมด ปญหาหลก ๆ ดงกลาว ถกระบไวในมาตรฐานคณภาพ

สงแวดลอมทางน าเพอการปองกนสภาพแวดลอมส าหรบการด ารงชวต ซงมการก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมมลพษทางน าให

สอดคลองกบวตถประสงคการใชน าของแตละพนทแหลงน า วธการน เปนการควบคมมลพษทงหมดเพอรกษาคณภาพน าใหสอดคลอง

กบการใชน าของแตละพนทแหลงน า

อตสาหกรรม

ปศสตว

การบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล

การควบคมน าทง มนษย น าเสยจากภาคครวเรอน

กากตะกอนจากสงปฏกล

อนๆ (การประกอบอาหาร, การซกลาง, การอาบน า, การท าความสะอาด)

พนทแหลงน า

การใชประโยชนจากน า

< มาตรการลดการปลอยสารกอมลพษ> • การตดตงอปกรณบ าบดน าเสย • การลดการใชวตถดบทเปนมลพษ • การผลตทสะอาด

มาตรการลดการปลอยสารกอมลพษ • การปองกนการ การรวไหลของมลสตว

• การบ าบด มลปศสตว

• การบ าบดน าทงจากโรงเรอนปศสตว

สงอ านวยความสะดวกในการบ าบดน าเสย

ระบบบ าบดน าเสย (Johkasou)

ภาคครวเรอน

น าดม น าทใชในภาคอตสาหกรรม น าชลประทาน

ทรพยากรประมง สภาพแวดลอมทดเพอการด ารงชวต ทรพยากรการทองเทยว

โรงงาน

โรงเรอนปศสตว

การควบคมน าทง

คมอการลดมลพษ

การพฒนาระบบบ าบดน าเสย การควบคมน าทง การพฒนา

โรงบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล

การก าหนด มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมวาดวยมลพษทางน า

การรวบรวมกากสงปฏกล

การควบคมน าทง

คมอการลดมลพษ

การเผยแพรและสงเสรมระบบบ าบดน าเสย Johkasou การควบคมน าทง

12

ii) ระเบยบปฏบตเรองการปลอยน าทง

น าทงอตสาหกรรมจากโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจและจากโรงเลยงปศสตวขนาดใหญ จะถกควบคมโดย

มาตรการควบคมน าทงเพอลดการปลอยสารกอมลพษ โรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจทอยภายใตการควบคมตองม

มาตรการแกไขปญหาการปลอยสารกอมลพษทสอดคลองตามมาตรฐานน าทง และปรมาณการปลอยควรลดลงดวยการด าเนนมาตรการ

ดงกลาว โรงเรอนเลยงปศสตวขนาดใหญ ๆ กจ าเปนตองมการควบคมน าทง เชนเดยวกบพนททเปนเขตทอยอาศย โรงงานบ าบดน าเสย

สถานประกอบการธรกจและโรงงานตาง ๆ

อกมาตรการหนงทใชกนแพรหลายทสด คอ ขอก าหนดความเขมขน ซงเปนขอก าหนดทวาดวยการควบคมความเขมขนของสารกอ

มลพษในน าทง การวดความเขมขนของน าทงจากสถานประกอบการธรกจสามารถระบไดทนทวาสถานประกอบการธรกจแตละแหง

สามารถปฏบตตามระเบยบตาง ๆ หรอไม ดงนน การก าหนดใชกฎระเบยบจงเปนสงทด าเนนการไดโดยไมล าบากนก

อยางไรกตาม ในพนททคาดวาปรมาณน าทงจะเพมขนมาก ยกตวอยางเชน เขตกอสรางและพนททมการขยายตวของจ านวนโรงงาน

อตสาหกรรม ขอก าหนดเรองความเขมขนของสารกอมลพษเพยงอยางเดยว อาจไมสามารถปองกนการเพมขนของปรมาณสารกอมลพษ

ทไหลลงสแหลงน าได ในกรณดงกลาว จ าเปนตองน าการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมมาใชเพอลดปรมาณสารกอมลพษ (ใน

ขอความดานลาง มาตรฐานของกฎระเบยบในการปลอยสารกอมลพษส าหรบการควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมด จะเรยกวา"

มาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม")

ภายใตการด าเนนการระบบ TPLCS หลกการพนฐาน คอ การสรางมาตรฐานส าหรบการปลอยสารกอมลพษ และด าเนนการควบคม

ปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

ขณะทปรมาณการปลอยสารกอมลพษในน าทงสามารถค านวณไดโดยการคณกนระหวางความเขมขนกบปรมาณน าทง ดงนน เพอ

ด าเนนการควบคมปรมาณสารกอมลพษ สงทตองด าเนนการคอวดความเขมขนและปรมาณของน าทง การด าเนนการควบคมปรมาณ

สารกอมลพษโดยรวมนนตองใชระยะเวลาและความพยายามมากกวาการใชขอบงคบดานความเขมขนของน าทง แตวธนเปนวธทม

ประสทธภาพและปลอดภยกวา เมอจ าเปนตองควบคมและจดการปรมาณการปลอยสารกอมลพฐอยางเครงครด

iii) การสงเสรมการบ าบดน าทงจากครวเรอน

เนองจากครวเรอนถอเปนหนงในแหลงทมาของสารกอมลพษ อนเนองมาจากการปลอยน าทง รวมทงกากตะกอนของสงปฏกล

(night soil) ดงนนภาคครวเรอนจงควรใชมาตรการน าทงจากครวเรอน ประเทศญป นไมอนญาตใหปลอยสงปฏกล(night soil) ทไมไดรบ

การบ าบดลงสแหลงน า ทงนกเพอปองกนปญหาโรคตดตอ แตไมไดวางกฎระเบยบควบคมโดยตรงส าหรบการระบายน าทงทเกดจาก

หองครว, หองอาบน า และการซกผา นอกเหนอจากกากตะกอนของสงปฏกล (เรยกวา "น าเสยจากภาคครวเรอน")

ในการบ าบดน าทงจากภาคครวเรอนนน หนวยงานทองถนเขามาจดการ โดยท าโครงการการพฒนาระบบบ าบดน าเสย บ าบดน าเสย

แบบผสมผสานในพนทอยอาศย และตดตงระบบบ าบด Johkasou ส าหรบครวเรอนทวไป วธการทงหมดเหลานใชระบบบ าบดทใช

ออกซเจน โดยการรวมเอากากตะกอนของสงปฏกล (night soil) เขากบน าเสยจากครวเรอน

สวนใหญแลว ระบบบ าบดน าเสยจะสรางไวในพนทเขตเมองทมความหนาแนนของประชากรสง สวนระบบบ าบดน าเสยขนาดเลก

มกจะสรางอยในเขตทพกอาศย หมบานทมการเลยงปศสตวอยางแพรหลาย โดยค านวณตามบลอคและจ านวนหมบาน ในพนททม

ความหนาแนนของประชากรต า จะมการสรางระบบบ าบด Johkasou ไวตามบาน อาจมไวส าหรบบานเพยง 1 หลง หรอส าหรบหลาย ๆ

หลงกได

13

ระบบบ าบดน าเสย นบไดวาเปนโครงสรางพนฐานทางสงคม การกอสรางระบบบ าบดด าเนนการโดยหนวยงานของรฐเปนหลก

อยางไรกตาม ระบบบ าบดน าเสยตามบานจะไดรบการสรางขนหรอไม ขนอยกบความรบผดชอบของแตละบคคล ในกรณเหลาน จะม

การน านโยบาย รวมทงค าแนะน าทางเทคนคและเงนอดหนนเพอสงเสรมการกอสราง มาใชตามทจ าเปน ในประเทศญป น รฐบาล

ทองถนสราง Johkasou ส าหรบครวเรอนแตละครวเรอน และด าเนนการโครงการตาง ๆ เพอรกษาและจดการระบบ

ระบบ TPLCS จะค านวณผลของนโยบายเหลาน เพอลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ และด าเนนการของนโยบายทม

ประสทธภาพใหลลวง

iv) ค าแนะน าการลดปรมาณสารกอมลพษ

คณะผบรหารจะชวยใหค าแนะน าทางเทคนคเพอลดปรมาณสารกอมลพษ วธนเปนวธทมประสทธภาพในการจดการกบแหลงทมา

ของมลพษ ซงบางครงตกหลนไปจากกฎขอบงคบ ในคมอค าแนะน านอาจรวมถงค าแนะน าเกยวกบการใชป ยเคมเพอลดปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษจากพนทเพาะปลก และค าแนะน าเกยวกบเทคโนโลยส าหรบสถานประกอบการธรกจขนาดเลก เชน อตสาหกรรม

ในครวเรอน เพอการก าจดมลพษ จากการด าเนนการภายใตระบบ TPLCS ดวยความรวมมอกนของภาคสวนตาง ๆ คมอค าแนะน าจง

ไดรบการพฒนาขนมาอยางหลากหลายตามแหลงทมาของการเกดมลพษ

v) นโยบายอน ๆ ทเกยวของเพอการสงเสรมมาตรการแกไขปญหามลพษตามแหลงทมาของมลพษ

นโยบายสงเสรมมาตรการแกไขปญหามลพษตามแหลงทมาของมลพษก าลงอยระหวางการด าเนนงาน เชน การสนบสนนเงนก การ

ใหเงนอดหนน และผลประโยชนทางภาษ เพอกระตนใหโรงงานตดตงอปกรณการบ าบดน าทง นอกจากน การเผยแพรความรและการ

สงเสรมใหเกดความตระหนกดานสงแวดลอม ยงไดรบการบรรจอยในการระบบศกษาและกจกรรมสรางความตระหนกแกประชาชนอก

ดวย

(4) โครงสรางของระบบ TPLCS

ระบบ TPLCS จะน าไปใชควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษในพนททสามารถน าไปใชได และพยายามปรบใชนโยบาย และ

วธการทหลากหลายอน ๆ เพอใหสามารถลดมลพษโดยรวม การใชระบบ TPLCS จ าเปนจะตองมการประสานงานกนของหนวยงาน

บรหารทเกยวของทกหนวยงาน และอาจแบงปนการตระหนกรในกระบวนการประสานงานนได ขณะเดยวกน กสามารถก าหนดแผนท

มประสทธภาพรวมกนได โดยพจารณาจากความเปนไปไดของการด าเนนการ คาใชจายในการด าเนนการ ระยะเวลาด าเนนการตาม

มาตรการ และผลของการลดการปลอยสารกอมลพษของนโยบายตาง ๆ

โครงสรางแผนผงของระบบ TPLCS ใน ญป น เปนไปตามทแสดง ในรป 1.4

14

รป 1.4 โครงสรางแผนผงของระบบ TPLCS ในประเทศญป น

คอลมน 1 : ระเบยบขอบงคบเกยวกบการปลอยน าทงในประเทศญปน

ในประเทศญป น มาตรฐานน าทงมาตรฐานเดยวกนทงหมดทวประเทศ (มาตรฐานความเขมขน) ไดรบการก าหนดขนมาเพอใชกบ

โรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจทงหมด และยงครอบคลมไปถงสถานทอน ๆ ทเกยวของ ในกรณทมาตรฐานน าทง

แหงชาตไมสามารถน ามาใชเพอรกษาสภาพแวดลอมของน าไดอยางเพยงพอ จงหวดแตละจงหวดสามารถก าหนดมาตรฐานน าทงขนเอง

นอกเหนอไปจากมาตรฐานแหงชาตได ส าหรบพนททะเลปดทไมอาจท าใหคณภาพน าเปนไปตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมวาดวย

เรองมลพษทางน าแมวามขอบญญตเหลานกตาม จะใชระบบ TPLCS จดการปญหาในบรเวณนนแทน ซงวธควบคมน าทงนเรยกวา

"การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม" วธการนเปนรปแบบของระเบยบขอบงคบเรองปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ในประเทศญป น ระบบ TPLCS ถอวาเปนระบบทน าไปใชแกปญหามลพษในบรเวณพนททะเลปดทประสบปญหามลพษทางน าอยาง

รนแรง แมแตในกรณทแตละจงหวดมมาตรฐานทเขมงวดขนของตนเอง แตคาอางองส าหรบมาตรฐานสวนทเพมเตมเขามานน กจะ

ไดรบการพจารณาจากพนฐานของแนวคดเรองการจ ากดปรมาณการปลอยสารกอมลพษลงสแหลงน าภายในขอบขายหนง เพอ

วตถประสงคดานการรกษาสงแวดลอมทางน า ซงแนวคดนไดรวมเอาการควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมดเขาไวดวย

รป 1.5 แสดงใหเหนถงโครงสรางของระบบกฎหมายวาดวยการควบคมมลพษทางน า และโครงสรางของระบบ TPLCS ภายใต

กฎหมาย

ระบบบ าบดในญป นเปนดงทไดอธบายไว แตบางประเทศควบคมการปลอยสารกอมลพษครอบคลมทวประเทศ และด าเนนการลด

การปลอยสารกอมลพษ

・下水道整備・下水処理場での汚水処理の高度化・浄化槽の整備促進

•小規模企業対策•未規制企業対策•農業、畜産等•一般家庭

•日平均排水量50m3以上の工場・事業場に対し汚濁負荷排出量を規制（汚濁負荷量＝濃度×排水量）

総量削減基本方針(環境大臣）

総量削減計画 (都道府県知事)

排出負荷量に対する総量規制 削減指導等 事業実施

目標年度、削減目標量、削減の関連基本事項

発生源ごとの削減目標量、方法等

เปาหมายปงบประมาณ, เปาหมายปรมาณการลดมลพษ, รายการพนฐานทเกยวของกบการลดมลพษ

แผนควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมด (ผวาราชการจงหวด)

วตถประสงคการลดมลพษและวธแกไขปญหาในแตละพนท

การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมด

• ควบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจตางๆ โดยตองมคาเฉลยประจ าวนไมเกน 50 ลบ.ม.

(ปรมาณสารกอมลพษ = ความเขมขน × ปรมาณน าทง)

คค าแนะน าการลดมลพษ

• มาตรการแกปญหามลพษส าหรบธรกจขนาดเลก • มาตรการส าหรบบรษททไมอยภายใตการควบคม • เกษตรกรรม, ปศสตว • บานเรอนทวไป

การด าเนนโครงงการ

• การพฒนาระบบบ าบดน าเสย • การบ าบดน าเสยขนสงท โรงงานบ าบดน าเสย

• การสงเสรมการกอสรางระบบบ าบด Johkasou

นโยบายพนฐานส าหรบการควบคมปรมาณมลพษทงหมดทวพนท (กระทรวงสงแวดลอม)

15

รป 1.5 ระบบกฎหมายควบคมมลพษทางน าและโครงสรางของระบบ TPLCS ในประเทศญป น

* ในประเทศญป นมาตรฐานดานคณภาพสงแวดลอมวาดวยเรองมลพษทางน า ไดรบการก าหนดรวมอยในมาตรฐานดาน

สงแวดลอมอน ๆ รวมทงมาตรฐานดานสภาพอากาศโดยรอบ แสดงไวในรป 1.5

1.3 ประสบการณและบทเรยนของประเทศญปน

ญป นเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว โดยมอตราการเตบโตเฉลยมากถงรอยละ 9 ตอป นบตงแตปลายทศวรรษท 1950 ถงตน

ทศวรรษท 1970 การเจรญเตบโตอยางรวดเรวนกอใหเกดจากการเพมขนของอตสาหกรรมการผลตและความแออดของประชากร ซง

ท าใหปรมาณสารกอมลพษเพมขนเกนขอบขายมาตรการรองรบ และน าไปสปญหามลพษทางน าอยางรายแรงทสรางความเสยหายตอ

การประมงตอไปอกอนเนองมาจากปรากฏการณขปลาวาฬ (red tide) และยงท าใหสภาพแวดลอมส าหรบการด ารงชวตเสอมโทรมลง

กฎหมายพนฐานสงแวดลอม มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมวาดวยเรองของมลพษทางน า

ระเบยบขอบงคบเดม การกอสรางสงอ านวยความสะดวก, การแจงเตอนการปรบเปลยน

ระเบยบขอบงคบส าหรบ โรงงานและสถานประกอบการธรกจ

กฎหมายควบคมมลพษทางน า

ภาระหนาทผกพนในการวดและบนทกขอมลสถานะมลพษในน าเสย

การตรวจสอบสถานทของผบรหาร, การเกบรวบรวมรายงาน

การปองกนสารทเปนอนตรายซมสชนใตดน

ค าสงการฉกเฉนเมอเกดปญหาภยแลงผดปกต

มาตรการฉกเฉนเมอเกดอบตเหตและการแจงเตอน

มาตรการจดการ น าเสยจากครวเรอน

การเฝาระวง คณภาพน า

แหลงน าสาธารณะ

ขอก าหนดภมภาคส าคญส าหรบการจดการน าทงในครวเรอน (ระดบจงหวด)

การก าหนดแผนการวด (ระดบจงหวด)

การก าหนดโครงการเพอสงเสรมมาตรการจดการน าทงในครวเรอน (ระดบองคกรปกครองสวนทองถน)

การควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมดในบรเวณพนททะเลปด

ระเบยบขอบงคบเรองน าทง

มาตรฐานน าทง (มาตรฐานความเขมขน)

ระเบยบขอบงคบในเวลาปกต

มาตรฐานคณภาพน าทงระดบชาต

การก าหนด แผนควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมด (ระดบจงหวด)

มาตรฐานควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมด (ระเบยบขอบงคบปรมาณการปลอยน าทง)

การก าหนด นโยบายพนฐานส าหรบการควบคมปรมาณมลพษทงหมดทวพนท (ระดบชาต)

ขอก าหนดเฉพาะเรองน าเสย

บรเวณพนททะเลปดทมาตรฐานน าทงแหงชาตและมาตรฐานเพมเตมตาง ๆ ไมสามารถน ามาใชเพอรกษาสภาพแวดลอมของน าไดอยางเพยงพอ

มาตรฐานเฉพาะเพมเตมของจงหวด

การแกไขปญหาในภาวะฉกเฉน

กรณทมาตรฐานน าทงแหงชาตไมสามารถน ามาใชเพอรกษาสภาพแวดลอมของน าไดอยางเพยงพอ

16

อกดวย เชน ปญหาน าดมสงกลน และกลนอนไมพงประสงค3 ดงนน สาธารณชนจงตองการมาตรการตาง ๆ เพอน ามาจดการกบปญหา

สงแวดลอมททวความรนแรงขน พลงในจดน ไดกระตนใหมการปรบปรงระบบกฎหมายอยางเรงดวนตงแตประมาณป 1970 และมการ

น ามาตรการเรงดวนมาบงคบใชโดยทนท ในป 1973 รฐบาลออกกฎหมายเพอการอนรกษสงแวดลอมในแถบทะเลภายในเซะโตะเพอมา

บงคบใชในการรกษาสภาพแวดลอมในแถบทะเลภายในเซะโตะ ซงขณะนนถกเรยกวา "ทะเลทก าลงจะตาย" เนองมาจากเกดมลพษทาง

น าขนรนแรง โดยเฉพาะอยางยง การเกดปรากฏการณขปลาวาฬ ไดสรางความเสยหายตอการประมงเปนอยางมาก ทงน กฎหมาย

ดงกลาว สมาชกรฐสภาเปนผรเรมขน4 กฎหมายฉบบนเรมลด (รอยละ 50) ปรมาณรวมของสารกอมลพษจากอตสาหกรรม (COD ) ใน

ทะเลภายในเซะโตะในป 1974 นอกจากน ระบบ TPLCS ซงเปนระบบทชวยลดปรมาณสารกอมลพษทงหมด รวมทงน าทงจาก

ภาคอตสาหกรรมและน าทงจากภาคครวเรอน ไดรบการน ามาใชในป 1978 เรมตนจากแถบทะเลภายในเซะโตะ อาวโตเกยว และอาว

อเซะ ดวยมาตรการตาง ๆ เหลาน ปญหาการเสอมสภาพของคณภาพน า กไดรบการแกไข สถานการณน าไดรบการปรบปรงนบตงแต

บดนนเปนตนมา (มลพษทางน าในประเทศญป นและมาตรการแกปญหาอธบายไวใน ขอมลอางอง 2

ประสบการณและบทเรยนตาง ๆ ของญป น สามารถสรปได ดงตอไปน

i) การด าเนนการแกไขปญหามลพษทางน าวาดวยการปองกน

มาตรการส าหรบการรกษาคณภาพน าจะตองมการรเรมโดยพจารณาจากมมมองดานการปองกน เนองจากญป นไมสามารถแกไข

ปญหามลพษทางสงแวดลอมไดเพยงพอในขณะทอยระหวางกระบวนการพฒนาอตสาหกรรม ปญหามลพษทางน าจงทวความรนแรง

มากขน และมาตรการแกไขกลาชา ดงนนจงท าใหญป นตองใชเวลานาน และงบประมาณจ านวนมหาศาลในการจดการกบปญหามลพษ

ถาหากญป นประเมนลวงหนาวาปรมาณสารกอมลพษจะเพมขนเนองจากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการเพมขนของจ านวน

ประชากรต งแตตน กจะรเรมวางมาตรการปองกนไดทนท ในปจจบน ขอมลเชงลกทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเกยวกบ

สภาพแวดลอมมความเจรญกาวหนาหากเทยบกบในชวงทศวรรษท 1960 ขณะนจงสามารถใชมาตรการปองกนตาง ๆ ได

ii) การพฒนาระบบ TPLCS บนพนฐานของประสบการณท าใหเกดความรความเขาใจทางวทยาศาสตรและการเปลยนแปลงของสภาพ

สงคม

เปนสงจ าเปนอยางยงทจะตองมการรเรมด าเนนมาตรการควบคมปรมาณสารกอมลพษเทาทจะท าได ถงแมวาการท างานและความ

เปนเหตเปนผลในการด าเนนการยงไมชดเจนนก สงส าคญอกประการหนงกคอ ความมงมนทจะสะสมประสบการณและความรความ

เขาใจทางวทยาศาสตร การใชประโยชนจากขอมลทสะสม และพฒนาระบบ TPLCS ตามการเปลยนแปลงของสภาพสงคม เรมแรกทม

การน าระบบ TPLCS เขามาใชในญป นชวงราวทศวรรษท 1970 เปนทยอมรบกนวาปญหาทาทายหลายอยางยงคงไมไดรบการแกไข แต

ปญหาเหลานไดรบการจดการระหวางการด าเนนมาตรการทเกยวของ สงทมองกนวาเปนแรงผลกดนส าคญประการหนงคอ ผทมสวน

ไดเสยมความเหนรวมกนวาการรเรมด าเนนการระบบ TPLCS กอนเพอปองกนไมใหปญหาบานปลายออกไป และปรบปรง

สภาพแวดลอมทางน านนเปนเรองส าคญยง พวกเขามความกระตอรอรนอยางยงทจะรวมกนแกปญหาททาทายเหลาน

3 ในป 1965คาเฉลย GDP ตอหว ของญป นเทากบ 3,170 เหรยญสหรฐ(ค านวณปรบคาตามราคา) อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและขนตอนการพฒนาทางเศรษฐกจของญป นในขณะนน มความคลายคลงกบประเทศจนและประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในขณะน 4 ในประเทศญป นผทมสทธในการการรางกฎหมายกคอ สมาชกรฐสภา กฎหมายทเกยวกบมาตรการพเศษส าหรบการอนรกษสงแวดลอมในแถบทะเลเซะโตะตราขนจากกระบวนการดงกลาวตามขอเรยกรองของภมภาคตาง ๆ ทอยตดกบทะเลภายในเซะโตะ

17

ญป นผานการลองผดลองถกมาหลายครง เนองจากชวงเวลานน ญป นคอผทเผชญมลภาวะดานสงแวดลอมกอนผอน แตปจจบนน

สามารถเรยนรจากความส าเรจและความลมเหลวของผบกเบกในอดตไดแลว สงจ าเปนกคอ ควรตองมการตดตามและใชประสบการณ

เหลานนอยางมประสทธภาพ

ความรเกยวกบกลไกการเกดมลพษในพนทแหลงน ากาวหนาขนในเชงวทยาศาสตรเมอเทยบกบในอดต เมอประกอบกบการพฒนา

เทคโนโลยการบ าบดน าเสย รวมทงการขจดสารไนโตรเจนและฟอสฟอรส กเรมมการน ามาตรการแกปญหาตาง ๆ มาใช สงส าคญกคอ

จะตองมการน าเอาประสบการณ ความร และขอมลเชงลกดานวทยาศาสตรตาง ๆ ทไดรบการรวบรวมไวเหลานมาใชด าเนนมาตรการใน

การรกษาคณภาพน า

1.4 ความจ าเปนในการน าระบบ TPLCS มาใช

นบตงแตยางเขาสศตวรรษท 21 กมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและจ านวนประชากรทเพมขนอยางรวดเรวในประเทศบราซล,

รสเซย, อนเดยและจน หรอทเรยกกนวา กลมประเทศ BRIC รวมทงประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออก, เอเชยใต, ตะวนออกกลาง และ

ละตนอเมรกา ในประเทศตาง ๆ เหลาน แหลงน าในพนทชมชนเมองของบางประเทศประสบปญหามลพษทางน าขนรนแรงแลว

เนองจากไดมการเลงเหนปญหาการเพมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทมแนวโนมมากขนในอนาคต แมบรเวณแหลงน าบางบรเวณจะ

ยงไมประสบปญหามลพษทางน า แตกมความวตกกงวลวาปญหามลพษอาจเกดได หรออาจจะเลวรายลงในอนาคต(สถานการณมลพษ

ในภมภาคเอเชยตะวนออกสรปไวในขอมลอางอง 6 เปนสวนใหญ) เหนอสงอนใด การรกษาคณภาพน าเปนเรองส าคญ โดยเฉพาะอยาง

ยงในพนททมแหลงน าดมและมทรพยากรประมงอนอดมสมบรณ ดงนน จงควรมการเรมด าเนนการโดยเรวทสด เพราะหากมลพษทาง

น าทวความรนแรงจนถงขนสายเกนไป กยงตองใชเวลาและงบประมาณในการแกไขปญหามลพษทางน ามากขนเทานน

เพอใหสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตองน ามาตรการเตมรปแบบมาใช เชน การบ าบดน าทงของครวเรอนอยาง

ครอบคลม ซงรวมถงการตดตงสงสถานทบ าบดน าเสยในโรงงานอตสาหกรรม และการกอสรางระบบบ าบดน าเสย เปนตน ดงนน จง

จ าเปนตองมการแบงปนการตระหนกรถงความส าคญของการตอตานมลพษทางน ากบภาคการบรหารจดการทเกยวของและประชาชน

ทวไป เพอจะไดใชมาตรการทมประสทธผลแกไขปญหามลพษไดตงแตเนน ๆ และด าเนนมาตรการทมประสทธภาพโดยรวม จากความ

พยายามเหลาน ระบบ TPLCS จงนบวาเปนวธทมประสทธภาพ และเปนทางเลอกทควรน าไปใช

ระบบ TPLCS สามารถน าไปใชไดหลายรปแบบ ดงน

i) ส าหรบพนทแหลงน าทมปญหามลพษทางน าในระดบทรายแรงอยแลว ระบบ TPLCS สามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพในการ

ลดปรมาณสารกอมลพษ

ในสภาพการณเชนน จะเนน "การลดปรมาณ" เปนหลก ระบบ TPLCS สามารถใชเปนวธการในการปรบปรงคณภาพน าไดอยาง

นาเชอถอ เพราะมระเบยบขอบงคบเรองการควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมด ซงมผลบงคบใชกบแหลงตาง ๆ ทมการปลอยสารกอ

มลพษทสามารถท าความเขาใจไดอยางชดเจน เชน น าทงจากโรงงานอตสาหกรรม ดวยเหตนแนวทางเชนน TPLCS มงลดปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษ เนองจากระบบ TPLCS มมาตรการแกปญหาทครอบคลมหลากหลายดาน โดยทวไปจงสามารถน ามาตรการลดทม

ประสทธภาพมาใชจดการกบปญหามลพษได

ii) ระบบ TPLCS สามารถน าไปใชเปนวธการปองกนส าหรบการจดการปรมาณสารกอมลพษในพนททคาดการณวาจะไดรบการพฒนา

ในอนาคต

18

ในสภาพการณเชนน จะเนนการจดการเปนหลก แมในพนทแหลงน าทมลพษทางน าไมถงขนทรายแรง แตถามแนวโนมวาจะมการ

เพมของจ านวนประชากร หรอเกดการเสงเสรมอตสาหกรรมในอนาคตตามแผนพฒนาลมน าแลว ปญหามลพษทางน ากอาจจะแยลงได

ปญหามลพษทางน าจะตองไดรบการแกไขใหมากทสดโดยมาตรการปองกน เพราะในการฟนฟสงแวดลอมทางน าจ าเปนตองใชเวลา

และงบประมาณมาก ระบบ TPLCS มไวเพอจดการกบแหลงทมาทงหมดของสารกอมลพษทจะมการปลอยลงสแหลงน า และสามารถ

น าไปใชเปนวธการทครอบคลมเพอจดการการปลอยสารมลพษในพนทลมน าตาง ๆ

ในบรรดาพนทแหลงน าแบบปดทน าไหลชา และน าคางอยเปนเวลานานเชน ทะเลปด ทะเลสาบ / หนองน าและแมน าตาง ๆ น าใน

แหลงน าเหลานมกจะไมคอยมการไหลเวยนเปลยนถายออกไปยงพนทดานนอก จงมกมแนวโนมทจะประสบปญหาการสะสมของ

มลพษอยางงายดาย ดงนน เมอพจารณาถงมาตรการรบมอมลพษทเกดจากสารอนทรยและปรากฏการณยโทรฟเคชนแลว จงตองลด

หรอจดการปรมาณรวมของสารกอมลพษเหลานน แนวคดเรองการควบคมสารกอมลพษทงหมดเปนมาตรการทมความจ าเปนตอ

สงแวดลอมทางน าในพนทแหลงน าแบบปด การน าระบบ TPLCS มาใชจงมความส าคญ

1.5 หลกการพนฐานของระบบ TPLCS

หลงจากเรมน าระบบ TPLCS มาใช จ าเปนตองท าใหระบบท างานอยางมประสทธภาพ เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จงตอง

พยายามตงอยบนพนฐานของหลกการการควบคมปรมาณสารกอมลพษทงหมด หลกการของระบบ TPLCS พยายามทจะรกษาหรอ

ปรบปรงคณภาพน าในพนทแหลงน าทประสบปญหามลพษทางน าและพนทเฝาระวง โดยการลดและการจดการการปรมาณสารกอ

มลพษทจะไหลลงสพนทแหลงน า หลกการพนฐานของระบบ TPLCS มดงน

i) สรางความมนใจวาทกแหลงทกอมลพษทงจากภาคอตสาหกรรม, ภาคครวเรอน, ภาคปศสตวและภาคการเกษตร ไดรบการ

ก าหนดใหเปนเปาหมายส าหรบการค านวณและลดปรมาณสารกอมลพษ

ii) ประเมนเชงปรมาณของสารกอมลพษทงหมด

iii) ก าหนดปรมาณการปลอยสารกอมลพษและก าหนดวตถประสงคในการลดสารกอมลพษ เพอรกษาคณภาพน าในแตละพนทไวใหเพยงพอโดยการวดคณภาพน าและปรมาณการไหลของน าในแหลงน าเปาหมายหรอแมน าทไหลลงสแหลงน าเปาหมาย

ส าหรบวตถประสงคในการลดสารกอมลพษนน คอ การสรางวตถประสงคในการลดลงเชงปรมาณตามวนทก าหนดไวใน

เปาหมาย ตลอดจนการตรวจสอบ และการประเมนประสทธภาพการลดสารมลพษ ในการก าหนดวตถประสงคการลดมลพษ

ควรพจารณาจากปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากการพฒนาทางอตสาหกรรม และการเพมจ านวนประชากร

iv) ในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากแหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน (point source) เชน โรงงานและสถาน

ประกอบการธรกจ ตองน าเอาวธการลดทจะลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษไดมาใช

v) ก าหนดแผนควบคมมลพษทงหมดโดยผสมผสานมาตรการตาง ๆ ทจะน าไปใชเพอจดมงหมายในการบรรลตามวตถประสงคการลดสารกอมลพษ

19

ขนตอนบางอยางอาจจะละเวนได หากจ าเปนตองน ามาตรการฉกเฉนมาใชในพนทแหลงน าทมลพษทางน าเลวรายอยางรวดเรว และ

เมอการควบคมมลพษอาจตองใชเวลานานกวาทก าหนด หรออาจไมเปนไปตามวตถประสงคของแตละมาตรการถาด าเนนมาตรการ

ทงหมดบนพนฐานของหลกการ 5 ขอ

ตวอยางเชน หากตองใชเวลาและความพยายามแกไขปญหามลพษในทกพนททเปนแหลงกอใหเกดมลพษ อาจจะเรมจดการ

แหลงทมาของมลพษขนาดใหญกอนแหลงอน (ดงทอธบายไวในหวขอ 1.3 เรอง วธการควบคมสารกอมลพษน ามาใชเปนครงแรกกบ

น าทงจากอตสาหกรรมในแถบทะเลภายในเซะโตะเมอป 1974 และหลงจากนนกน าระบบใหมมาใชจดการปญหากบแหลงทมาของสาร

กอมลพษทงหมดนบตงแต ป 1979 เปนตนมา ในบรเวณแถบทะเลภายในเซะโตะนน คาดกนวา ในป 1972 ปรมาณการปลอยสารกอ

มลพษในน าทง กวารอยละ 80 มาจากแหลงอตสาหกรรมตาง ๆ )

ในท านองเดยวกน ความพยายามทจะประเมนผลเชงปรมาณของสารกอมลพษ มหลายกรณทยากแกการค านวณอยางแมนย าสง

เนองจากขาดขอมลทเกดขนจรง และขอมลทางสถตทเกยวของซงจ าเปนส าหรบกบการค านวณในระยะเรมด าเนนการ ถาคณภาพ

สงแวดลอมทางน าในพนทแหลงน าเปนมลภาวะอยางรนแรง และปญหาการปลอยสารกอมลพษจะตองไดรบการแกไขโดยทนท

เปาหมายดานการลดสารกอมลพษจงควรไดรบการก าหนดเปนสงแรกเพอใชแกปญหาในพนทแหลงน าทสามารถใชมาตรการลดการ

ปลอยสารกอมลพษได หลงจากนน กอาจน ามาตรการการลดมาด าเนนการตอไปได ในกรณเชนน จ าเปนตองวดปรมาณการปลอยสาร

กอมลพษ และประเมนเชงปรมาณของการลดลงของสารกอมลพษ ในขณะทใชมาตรการการลดสารกอมลพษ จากความพยายามเหลาน

ท าใหเกบขอมลทเกดขนจรงและขอมลสถตทเกยวของได นอกจากน ระบบและกรอบตาง ๆ จะไดรบการพฒนาจากขอมลการวดตาม

ความเปนจรงและจากการบนทกเกบขอมลคณภาพน า ดวยเหตน จะสามารถระบปรมาณรวมของสารกอมลพษได

ดงไดกลาวไวขางตน การด าเนนการระบบ TPLCS นน จ าเปนจะตองรสภาพความเปนจรงของโครงสรางอตสาหกรรม, และลกษณะ

ภมภาค โดยการตรวจสอบคณภาพน า เนองจากระบบควบคมมลพษโดยรวมสรางขนบนแนวคดพนฐานของการแกไขปญหาตาม

แหลงทมาของมลพษทกแหลง หนวยงานฝายบรหารตาง ๆ ทเกยวของจงครอบคลมเปนวงกวาง การประสานงานและการสราง

ความสมพนธแบบรวมมอกนกบภาคสวนทเกยวของกเปนเรองส าคญ ระบบและกรอบการด าเนนการทจ าเปนส าหรบการควบคมสารกอ

มลพษโดยรวมดงกลาว จะอธบายในบทท 3

สงส าคญทท าใหระบบ TPLCS มประสทธภาพในการแกปญหาสงแวดลอมนน ม 2 ประการ คอ

i) การจดการและลดการปลอยสารกอมลพษในรปแบบเชงปรมาณ

การด าเนนการระบบ TPLCS อยภายใตแนวคดดงกลาวขางตน ระบบ TPLCS จะตองด าเนนมาตรการเชง "ปรมาณ" ซงจะเปน

การลดปรมาณการปลอยมลพษ และการบรหารจดการดวยความแนนอน อนจะน าไปสการรกษา หรอการปรบปรงคณภาพน า

ในพนทแหลงน าตาง ๆ หลกการขอหนง คอ ก าหนดวตถประสงคการลดมลพษเชงปรมาณ และประเมนผลของมาตรการการ

ลดมลพษ ซงจ าเปนตอการระบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ และคณภาพน าเชงปรมาณในพนทแหลงน า และพฒนาระบบ

และกรอบการท างานเพอการแกปญหามลพษ

20

ii) การก าหนดแผนควบคมมลพษโดยรวม เพอใชจดการกบแหลงทมาของสารมลพษทกแหลงอยางครอบคลม และการด าเนนการตาม

แผนการลดมลพษและการจดการ

ดงทกลาวมาแลววา กรณทจ าเปนตองใชมาตรการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษทนทอนเนองมาจากระดบความรนแรง

ของมลพษทางน า บางครงสงจ าเปนเรงดวนประการแรกคอ รเรมน ามาตรการตาง ๆ ทเกยวของมาจดการกบปญหาใหเรวทสด

เทาทจะท าได และการเฝาระวงแหลงก าเนดมลพษขนาดใหญ ดกวาการเสยเวลาจดการกบทกแหลงทมาของสารกอมลพษ

อยางไรกตาม ในการรกษาคณภาพน าในพนทแหลงน า หลกการส าคญอกประการหนงกคอ การประเมนปรมาณสารกอมลพษ

ทไหลไปยงพนทแหลงน า และการจดการกบมลพษดงกลาว และปจจยพนฐานเพอจดท าแผนควบคมมลพษโดยรวมท

สมเหตสมผล

21

บทท 2 ขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS

ในบทน น าเสนอขนตอนและวธการด าเนนการของระบบ TPLCS โดยอางองถงการปรบใชระบบในประเทศญป นเปนหลก สง

ส าคญส าหรบ TPLCS คอการน าวธการและขนตอนตาง ๆ ทปรบใหเขาสภาพ การปฏบต องคประกอบทส าคญอนดบตน และความ

ตองการของแตละประเทศหรอพนทมาใช อกทงควรมการทบทวนขนตอนการด าเนนการเพอน าไปใชตามประเดนปญหาพนฐานตาง ๆ

ของแตละประเทศ หรอในแตละพนท

เชนเดยวกนกบในประเทศญป น ระบบ TPLCS ไดรบการพฒนามานานหลายป ประเดนตาง ๆ ไดรบการคลคลาย เชน การวจย

ส ารวจสถานการณของมลพษทางน า, เทคโนโลยการลดการปลอยสารกอมลพษ, การวดคณภาพน า, กลไกของมลพษทางน า, สภาพทาง

เศรษฐกจ และสถานการณทางสงคม และมการประสานงานกนในแตละประเดนในขนตอนยอย ในระบบ TPLCS ในปจจบนไมไดรบ

การน ามาใชแกปญหามลพษในระยะแรกสด ในครงแรกทมการน าเอาระบบ TPLCS มาใชนน แมวาปญหาทงหมดจะไมไดรบการ

แกไขไดในคราวเดยว แตสงส าคญคอควรสะสมความรและประสบการณในการด าเนนการระบบ TPLCS, ด าเนนการไปทละขนๆ ,

และปรบเปลยนไปตามความหลากหลายของแนวทางปฏบตและปญหาทพบ

2.1 ค านยามของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ความหมายและแนวคดของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ สามารถอธบายไดดงตอไปน

หลงจากทปรมาณการปลอยสารกอมลพษถกเกดขนในแหลงกอมลพษ ปรมาณมลพษจะไดรบการบ าบดในสถานบ าบดน าเสยของ

เทศบาล แลวจงปลอยลงสแหลงตาง ๆ รวมทงแมน า ในกระบวนการไหลลงสแมน า ปรมาณสารกอมลพษทถกปลอยออกไปจะเขาส

กระบวนการบ าบดตามธรรมชาตและการตกตะกอน จากนนจะไหลลงสทะเลและทะเลสาบ/หนองน าตอไป ดวยกระบวนการเหลาน

สารกอมลพษทถกปลอยออกมาจะลดความรนแรงลง ดงนน เราจงควรตรวจสอบวาขนตอนใดทพบปรมาณสารกอมลพษ จากนนจงคอย

ทบทวนการท างานตอไป ค านยามค าศพท มดงตอไปน

แหลงทมาของมลพษ : แหลงทกอใหเกดมลพษ

ปรมาณของสารกอมลพษ : ปรมาณของสารกอมลพษทถกปลอยออกมาและพบในแหลงทมาของมลพษแตละแหลง

ปรมาณการปลอย : ปรมาณการปลอยสารกอมลพษทปลอยออกมาจากแหลงก าเนดมลพษลงสแหลงน า (แมน า, ทะเล, ทะเลสาบ /

หนองน าตาง ๆ)

แนวความคดของค าวา "อตราไหลเขา" ก าหนดขนเพอประเมนความบรสทธของสารกอมลพษในระหวางทไหลลงแมน า อตราไหล

เขาคอสดสวนของปรมาณการระบายสารกอมลพษทผนแปรไปจนถงจดหนงขณะไหลสปลายน า ตอปรมาณการปลอยสารกอมลพษลง

แมน าในเบองตน อตราไหลเขาจะถกตรวจวดตามสวนตาง ๆ หลายสวนในแหลงน าจรง

รปภาพดานลางแสดงใหเหนถงกระบวนการน รป 2.1 แสดงใหเหนถงกรณทสารกอมลพษถกสรางขนในโรงงาน และปลอยลงไป

ในแมน าหลงจากทไดรบการบ าบดทโรงงานบ าบดน าเสยของเทศบาลเมอง จากนนจงไหลลงสแหลงน าแบบปด

ในกรณน โรงงานคอแหลงกอมลพษ

22

ปรมาณของสารกอมลพษ คอ ปรมาณของสารทกอมลพษ ซงเกดขนในกระบวนการการผลตในโรงงาน

ปรมาณการระบาย คอ ปรมาณการปลอยสารกอมลพษออกจากโรงงานลงสแมน า ในกรณน โรงงานมระบบบ าบดน าเสยและ

ปรมาณสารกอพษไดรบการบ าบดทโรงงานเอง ปรมาณการปลอยจงมนอยกวาปรมาณสารกอมลพษทเกดขน ถาโรงงานไมมระบบ

บ าบดน าเสย และระบายสารกอมลพษลงสแหลงน าโดยตรงแลว ปรมาณของสารกอมลพษนนกจะเทากบปรมาณการปลอยสารกอ

มลพษ

“ปรมาณการระบาย” ทออกมาจะผานการท าใหบรสทธขนในขณะทไหลจากแมน าไปสบรเวณแหลงน าแบบปด และอตราความเรว

ในการเดนทางของสารกอมลพษ จะแสดงอยในรปของ "อตราไหลเขา"

รป 2.1 แผนผงสารกอมลพษและอตราการไหล : จากตวอยางโรงงานอตสาหกรรม

แหลงก าเนดมลพษ รวมถงน าทงจากโรงงานและน าทงจากครวเรอน, ปศสตวและ พนทเพาะปลก ทงหมดแสดงอยในรป 2.2

河川

工場(汚濁源）

発生負荷量

流達率

汚水処理施設

排出負荷量

閉鎖性水域への流入負荷量

閉鎖性水域河川を流下中に自然浄化

浄化

ปรมาณสารกอมลพษทเกดขน

ระบบบ าบดน าเสยของเทศบาล

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

การบ าบดน าตามธรรมชาตโดยการไหลของแมน า

แมน า

ปรมาณการไหลเขาของปรมาณสารกอมลพษในแหลงน าปด

อตราการไหลเขาของกระแส

โรงงานอตสาหกรรม (แหลงมลพษ)

พนทแหลงน าแบบปด

การบ าบดบรสทธ

23

รป 2.2 แผนผงแหลงก าเนดและสารกอมลพษ

ในรป 2.2 รายการท 1 ถง 3 เปน แหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน (point source) และ รายการท 4 ถง 8 เปนแหลงก าเนดมลพษแบบ

ไมชดเจน (plane sources)

ในสวนของแหลงเลยงปศสตวทมขนาดใหญ สามารถดแลจดการปศสตวไดทแตละโรงเรอน โรงเรอนปศสตวถอเปนแหลงทมา

ของมลพษแหลงหนง ในทางตรงกนขาม แหลงเลยงปศสตวขนาดเลกทมจ านวนปศสตวนอยและถกเลยงเฉพาะในฟารม ฟารมเลยง

เหลานจะถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน (plane sources) เพราะปศสตวจ านวนมากจะถกเลยงในพนทราบ ปญหาคอ ในเชง

ปฏบตแลวจะระบแหลงทมาของมลพษแตละแหลงไดอยางไร ในขณะทรายการท 8 แหลงเพาะเลยงสตวน าสวนมากมกจะอยในบรเวณ

พนทแถบทะเล ดงนนจงคาดวาปรมาณของสารกอมลพษจากแหลงเพาะเลยงสตวน าจะผสมปะปนลงไปในแหลงน าแบบปดโดยทไมได

ผานการบ าบด ส าหรบแหลงเพาะเลยงสตวน าทไมไดอยในแหลงน า สารกอมลพษจะปนเปอนอยในน าทง ซงจะถกระบายจากบอ

เพาะพนธไหลลงสแหลงน า

ในรป 2.2 ค าวา"ปรมาณการระบาย"จะใชกบรายการ 1 ถง 3 ในขณะทค าวา"ปรมาณการไหลออก"จะใชกบแหลงก าเนดมลพษแบบ

ไมชดเจน รายการ 4-8 ค าวา "ปรมาณการไหลออก"มความหมายเชนเดยวกบค าวา"ปรมาณการระบาย" ในแงทวาเปนการปลอยสาร

มลพษลงสแมน าเหมอนกน ตางกนทวธปลอยออก กลาวคอ ส าหรบรายการท 1 ถง 3 นน จะมการสรางทางระบายน าเพอปลยอน าทง

โดยตรง สวนรายการท 4 ถง 8 นน มกจะไมมการระบายน า และปลอยน าฝนชะลางสารกอมลพษลงในแมน า ถาหากความแตกตาง

ดงกลาวขางตนไมมนยส าคญใด ๆ ในขอความดานลางตอไปน จะเรยกวา"ปรมาณการระบาย" เนองจากสารกอมลพษอาจจะไหลซมลง

工場や事業場

家畜

発生負荷量

排出負荷量汚水処理施設

自然浄化

除去率

流達率

河川 閉鎖性水域

①産業系

②生活系

③畜産系（大規模）

⑤農地

④畜産系（小規模）

⑥市街地や道路

⑦山林や草原

⑧水産養殖

人の生活

畜舎

水田、畑果樹園

市街地、道路

山林、草原

発生負荷量

発生負荷量

汚水処理施設

汚水処理施設

(下水道や浄化槽など）

発生負荷量

発生負荷量

発生負荷量

発生負荷量

発生負荷量

水産養殖場

汚濁源

河川に排出

河川に排出

河川に排出

降雨時などに流出

河川に流入するまでの汚濁負荷量の減少

降雨時などに流出

降雨時などに流出

降雨時などに流出

流出負荷量

排出負荷量

排出負荷量

流出負荷量

流出負荷量

流出負荷量

流出率

閉鎖性水域への流入負荷量

1 อตสาหกรรม

2 ครวเรอน

3 กจการปศสตวขนาดใหญ

4 กจการปศสตวขนาดเลก

5 พนทเพาะปลก

6 พนทเมอง/ถนน

7 ปา/ทงหญา

8 แหลงเพาะเลยงสตวน า

แหลงทมาของมลพษ

โรงงาน/สถานประกอบการธรกจ

มนษย

โรงเรอนปศสตว

ปศสตว

นาขาว/ ไรพช/ สวน

ผลไม

พนทเมอง/ถนน

ปา/ทงหญา

แหลงเพาะเลยงสตวน า

ปรมาณสารกอมลพษ

ระบบบ าบดน าเสย

ระบบบ าบดน าเสย

ระบบบ าบดน าเสย

(น าเสยและระบบบ าบด Johkasou)

ปรมาณการระบาย ปลอยลงส

แมน า

ปรมาณการไหลออก ถกฝนชะลาง

อตรา การบ าบด

อตราการชะลาง

การลดปรมาณสารกอมลพษกอนปลอยน าลงสแมน า

ปรมาณการไหลเขาแหลงน าปด แมน า

การบ าบดใหบรสทธตามธรรมชาต อตราการไหลเขา

พนทแหลงน าแบบปด

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณการระบาย

ปรมาณการระบาย

ถกฝนชะลาง

ถกฝนชะลาง

ถกฝนชะลาง

ปรมาณการไหลออก

ปรมาณการไหลออก

ปรมาณการไหลออก

ปลอยลงสแมน า

ปลอยลงสแมน า

24

ไปในดนและผานระบบบ าบดตามธรรมชาตตงแตจดทเกดขนจนกระทงถงการระบาย ดงนนปรมาณการไหลออกจะมนอยกวาปรมาณ

ของสารกอมลพษ อตราของปรมาณสารกอมลพษตอปรมาณการไหลออก เรยกวา "อตราของเหลวทไหลออก"

ปรมาณใด ๆ ทถกระบไวในรายระเอยดของระบบ TPLCS ถอวาเปนปรมาณการระบาย

2.2 ภาพรวมของขนตอนการด าเนนการ

รป 2.3 แสดงใหเหนถงขนตอนกระบวนการการด าเนนการของระบบ TPLCS

ภาพรวมของขนตอนกระบวนการด าเนนการเรมจากการส ารวจคณภาพน าในแหลงน าและสถานการณของมลพษ ประเมน

สถานการณของแหลงก าเนดมลพษและความเปนไปไดในการปรบเปลยนในอนาคตทแหลงก าเนดมลพษอนเนองมาจากการ

เจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และตดสนใจวาจ าเปนทตองควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมหรอไม ประการทสอง คอ ก าหนด

วตถประสงคดานคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมาย ตอจากนน ค านวณปรมาณการระบายโดยใชขอมลการวดทจ าเปนในการ

ค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทแหลงน าเปาหมาย รวมทงขอมลเกยวกบการอตสาหกรรม และการใชประโยชนทดน

หลงจากไดก าหนดระยะเวลาเปาหมายเพอการบรรลวตถประสงคดานคณภาพน าแลว จงคอยก าหนดวตถประสงคดานการจดการ

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษลงสแหลงน า ซงควรก าหนดตามพนฐานของวตถประสงคดานคณภาพน า ควรค านวณปรมาณการลด

การระบายเพอใหบรรลวตถประสงคการจดการ ควรทบทวนมาตรการแกไขเพอใหเกดการลดปรมาณสารกอมลพษตามแหลงทมา

รวมทงปรมาณสารกอมลพษทจะสามารถลดไดโดยรวม ขอมลทงหมดน ควรเกบรวบรวมและสรปไวใน"แผนควบคมปรมาณสารกอ

มลพษโดยรวม" เพอใชเปนแผนการด าเนนการตอไป ควรน ามาตรการตาง ๆ ไปปฏบตบนพนฐานของแผนควบคมปรมาณสารกอ

มลพษโดยรวม และแผนดงกลาวควรไดรบการปรบปรงตามความจ าเปน โดยการตรวจสอบสถานการณของการลดการปลอยสารกอ

มลพษและการปรบปรงคณภาพน า

รป 2.3 แสดงใหเหนถงขนตอนตาง ๆ จ านวน 12 ขนตอนตามล าดบ อยางไรกตาม ไมจ าเปนตองปฏบตตามขนตอนเหลาน

ตามล าดบทแสดงไวเสมอไป แตควรท าตามขนตอนใหไดมากทสด เชน เลอกท าครงละหลาย ๆ ขนตอนเทาทจ าเปน

25

รป 2.3 กระบวนการของระบบ TPLCS

(1)水質総量削減の対象水域の決定

(8)削減可能量の集計

(7)排出負荷量の削減対策の検討

(6)排出負荷量の削減目標の設定

(5)流域の汚濁負荷の流れの解析

(4)排出負荷量の算出

(3)排水水質データ、関連するデータの収集

(2)水質目標の設定

(9)水質総量削減計画の策定

(10)水質総量削減計画の実行

(11)水質改善状況、排出負荷量の削減状況の確認

(12)水質総量削減計画の発展に向けた見直し

水質総量削減制度の導入の決定

汚濁負荷の総量の算定

削減目標の検討

削減対策の検討

計画の実行と実行状況のフォローアップ

実行計画書の作成

水質目標の設定

การก าหนดเกยวกบ บทน าของระบบ TPLCS

1) การก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายส าหรบ ระบบ TPLCS

การก าหนดเปาหมายคณภาพน า 2) การก าหนดเปาหมายคณภาพน า

การค านวณ ปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

3) การรวบรวมขอมลคณภาพน าทงและขอมลอน ๆ ทเกยวของ

การหารอ เกยวกบวตถประสงคการลดปรมาณ

5) การสรางเขาใจเรองการไหลของสารกอมลพษ ในพนทลมน า

การหารอ เกยวกบมาตรการการลดปรมาณ

7) การหารอเกยวกบมาตรการการลดปรมาณการระบาย

การก าหนดแนวปฏบต 9) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

การด าเนนการตามแผนและ การตดตามสถานะของการด าเนนการ

10) การด าเนนการตามแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโยรวม

11) การยนยนสถานะของคณภาพน าทดขนและการลดลงของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

12) การตรวจสอบซ าและการปรบปรงแผน การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมใหเปนปจจบน

6) การก าหนดวตถประสงคในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

8) การค านวณผลรวมของปรมาณการปลอยสารกอมลพษทสามารถท าใหลดลงได

4) การค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

26

2.3 ขนตอนการด าเนนงานของระบบ TPLCS

ในทน จะอธบายวธการท างานทละขนตอนตามระยะของการด าเนนงานในระบบ TPLCS ตามวธการด าเนนงานในประเทศญป น

(1) การก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายส าหรบระบบ TPLCS

การก าหนดพนแหลงน าทจะน าระบบ TPLCS ไปใช

ตวอยางพนทแหลงน าทจ าเปนตองน าระบบ TPLCS ไปใชอยางเรงดวน แสดงไวในตาราง 2.1

ตาราง 2.1 พนทแหลงน าทจ าเปนตองน าระบบ TPLCS ไปใช

พนทแหลงน าทจ าเปนตองน าระบบ TPLCS มาใช

i) พนทแหลงน าทมปญหามลพษทางน าอยางรนแรง กอใหเกดความเสอมโทรมเปนผลเสยตอสงแวดลอมในการด ารงชวต ระบบนเวศ และสรางปญหาในการใชน า

ii) พนทแหลงน าทสงแวดลอมทางน าจ าเปนตองไดรบการปกปองรกษาไว และเปนททคาดการณกนวาความหนาแนนของประชากร และการกอสรางโรงงานจะท าใหคณภาพน าแยลงในอนาคต

iii) พนทแหลงน าทอยระหวางด าเนนการแกไขปญหามลพษทางน า รวมถงการมระเบยบขอบงคบควบคมความเขมขนของสารกอมลพษอยแลว แตไมประสบความส าเรจในการแกไขปญหา

การตรวจสอบวาพนทแหลงน าใดสามารถจดใหอยในแหลงน าทง 3 ประเภททจ าเปนตองน าระบบมาใช จะตองพจารณาตามขอมล

ดงตอไปน

i) สถานะมลพษของน าบนพนฐานของขอมลการตรวจวดคณภาพน า การประเมนผลเปรยบเทยบกบมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน า

ii) วตถประสงคของการใชน าและแผนการใชน าส าหรบพนทเฝาระวง iii) สถานการณปญหาการใชน า, การม/ไมม, ความรนแรง หรอแนวโนมเรองรสชาตและกลนของน าดมในอนาคต, ความเสยหาย

ทางการประมง, ความเสอมมลคาของทรพยากรทองเทยว, และความเสอมโทรมของสงแวดลอมในการด ารงชวตโดยรอบ

iv) แผนการในอนาคตและแนวโนมการเพมขนของจ านวนประชากร, การกอสรางโรงงาน, การพฒนาอตสาหกรรม

v) สถานการณการด าเนนงานควบคมน าทงและระเบยบขอบงคบ ผลทเกดจากการใชระเบยบขอบงคบในการรกษาคณภาพของน า

หลงจากมการก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายในระบบ TPLCS แลว ควรเรมด าเนนการตามขนตอนของระบบ TPLCS ในพนทท

เกยวของกบคณภาพน าของแหลงน า พนททเกยวของกบคณภาพน าของแหลงน าดงกลาวนน มกจะเปนพนทลมน าทมน าไหลเขา

27

คอลมน 2 : การแกไขปญหาในกรณทจ าเปนตองใชระบบ TPLCS โดยทนท

ในกรณทมลพษทางน าเกดขนอยางรนแรง และตองลดการระบายสารกอมลพษลงในแหลงน าโดยทนท หรอในกรณททงประเทศ

ประสบปญหามลพษทางน า พนททงหมดของประเทศนนจะถกระบใหเปนพนทเปาหมาย

ในบางประเทศ อาจเปนการยากทจะระบพนทน าทไหลลงสพนทแหลงน าเปาหมายเนองจากความซบซอนของเสนทางการไหล

ของแมน าหรอลกษณะทางอทกวทยา ในกรณเชนน อาจจะระบเขตการปกครองในเขตลมน าเปนพนทเปาหมายส าหรบการด าเนนการ

ระบบ TPLCS

(2) การก าหนดเปาหมายคณภาพน าในพนทแหลงน า เปาหมายคณภาพน าไดรบการก าหนดขนโดยการพจารณาใหสอดคลองกบวตถประสงคของการใชน าของพนทแหลงน าเปาหมาย

หากมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าไดรบการก าหนดขนแลว มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าก

ควรเปนเปาหมายคณภาพน า

คอลมน 3 : ความสอดคลองกนระหวางมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน า (COD, ปรมาณสารไนโตรเจนและฟอสฟอรส

ทงหมด) และวตถประสงคของการใชน าในประเทศญปน

ตามทไดอธบายไวในหวขอ 1.2 ขอ (3) ในญป น มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าวาดวยเรอง คา COD และ BOD

รวมอยในมาตรฐานสงแวดลอมดานคณภาพน าเพอการปกปองสงแวดลอมในการด ารงชวต ซงทงสองคานเปนตวชวดคาการปนเปอนของ

สารอนทรย เชนเดยวกบคาไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมดซงเปนตวชวดความรนแรงของปรากฏการณยโทรฟเคชน (eutrophication)

ภายใตระบบ TPLCS นอกจากนมาตรฐานสงแวดลอมอน ๆ ทเกยวของกไดรบการก าหนดใหเปนหมวดหมตามวตถประสงคของการใช

น า หมวดหมตาง ๆ สรางขนใหสอดคลองกบความเหมาะสมในการจดการน าใชในเขตเทศบาล น าใชในอตสาหกรรม หรอน าใชทาง

การเกษตร และยงสอดคลองกบการบ าบดน าใหบรสทธ ประเภทของทรพยากรน า และความเหมะสมในการวายน า ตาราง 2.2 ถง 2.4

แสดงภาพรวมโดยสงเขปเพอชแจงความสมพนธระหวางวตถประสงคของการใชน าตามคามาตรฐาน COD, คาไนโตรเจนทงหมดและ

ฟอสฟอรสทงหมดทใชอยในระบบ TPLCS ตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าของประเทศญป น

28

ตาราง 2.2 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าในบรเวณแถบทะเลของประเทศญป น

(COD, ปรมาณไนโตรเจนและปรมาณฟอสฟอรสทงหมด)

หมวดหม วตถประสงคของการใชน า ม า ต ร ฐ า น

สงแวดลอม

อตสาหกรรม ทรพยากรสตวน า อน ๆ COD

A ปลากะพงแดง, ปลาหางเหลอง, สาหรายสน าตาล

การเทยวชม, การวายน า ไมเกน 2 มก. / ลตร

B กระบอกลาย, สมวงออน ไมเกน 3 มก. / ลตร

C ไมมความรสกเรองความไมสะดวกสบายในชวตประจ าวน

ไมเกน 8 มก. / ลตร

หมวดหม วตถประสงคของการใชน า มาตรฐานสงแวดลอม

อตสาหกรรม ทรพยากรสตวน า อน ๆ ปรมาณไนโตรเจน

ทงหมด

ปรมาณฟอสฟอรส

ทงหมด

I สงมชวตตาง ๆ ทอาศยอยในน า รวมทงปลาน าลกและสตวน าประเภททมเปลอกตาง ๆ ถกจบไปเพอการบรโภคในปรมาณทไมท าลายสมดลและเหมาะสม

การเทยวชม, การ

วายน า

ไมเกน 0.2 มก. /

ลตร

ไมเกน 0.02 มก. /

ลตร

II การวายน า ไมเกน 0.3 มก. /

ลตร

ไมเกน 0.03 มก. /

ลตร

III หากไมรวมปลาน าลกและสตวน าประเภททมเปลอกบางชนดแลว สตวน าสวนใหญทถกจบ คอ ปลา

ไมเกน 0.6 มก. /

ลตร

ไมเกน 0.05 มก. /

ลตร

IV สตวน าสวนใหญทถกจบ คอ สตวน าททนทานตอมลพษ

ขอบเขตทอยอาศยของสตวทอสศยอยในน าลกสามารถอาศยอยไดท งป

ไมเกน 1 มก. / ลตร ไมเกน 0.09 มก. /

ลตร

* ประเภทของพนทแหลงน าทมความสมพนธกบปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมดถกระบเฉพาะไวส าหรบพนททะเลท

แพลงกตอนพชมแนวโนมทจะเพมขนอยางมนยส าคญ เชน แถบทะเลปด

* คาเฉลย COD รายวนและรายป ใชส าหรบการปรมาณไนโตรเจนทงหมดและฟอสฟอรสทงหมด

29

ตาราง 2.3 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าในบรเวณทะเลสาบ/หนองน าของประเทศญป น

(COD, ปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมด)

หมวดหม

วตถประสงคของการใชน า ม า ต ร ฐ า น

สงแวดลอม

น าจากเทศบาล น าจากอตสาหกรรม น าจากการเกษตร

ท ร พ ย า ก ร

สตวน า อน ๆ COD

AA การด าเนนงานอยางงาย เชน การกรอง

การด าเนนงานปกต เชน การท าใหตกตะกอน

ปลาโคคานแซลมอน

การเทยวชม, การวายน า

ไมเกน 1 มก. / ลตร

A การด าเนนงานปกต เชน การท าใหตกตะกอนและการกรอง, การด าเนนงานขนสง

ปลาแซล มอน, ปลาอาย(sweet fish)

การวายน า ไมเกน 3 มก. / ลตร

B ปลาคารพ, ปลาครเชยนคารพ

ไมเกน 5 มก. / ลตร

C การด าเนนงานขนสง ไดแก การฉดสารเคม

ไมมความรสกเรองความไมสะดวกสบายในชวตประจ าวน

ไมเกน 8 มก. / ลตร

หมวดหม

วตถประสงคของการใชน า มาตรฐานสงแวดลอม

น าใชในเขต

เทศบาล น าใช

อตสาหกรรม

น าใชในการเกษตร

ทรพยากรสตว

น า อน ๆ

ป ร ม า ณ

ไ น โ ต ร เ จ น

ทงหมด

ปรมาณฟอสฟอรส

ทงหมด

I การด าเนนงานอยางงาย, การด าเนนงานปกต, การด าเนนงานขนสง

ปลาแซลมอน, ปลาอาย(sweet fish)

การเทยวชม, การวายน า

ไมเกน

0.1 มก. / ลตร

ไมเกน 0.005 มก. /

ลตร

II การวายน า ไมเกน

0.2 มก. / ลตร

ไมเกน 0.01 มก. /

ลตร

III การด าเนนการพเศษ

ทะเลสาบปลาสเมลท

ไมเกน

0.4 มก. / ลตร

ไมเกน 0.03 มก. /

ลตร

IV ไมเกน

0.6 มก. / ลตร

ไมเกน 0.05 มก. /

ลตร

V ปลาคารพ, ปลาครเคนคารพ

ไมมความรสกเรองความไมสะดวกสบายในชวตประจ าวน

ไมเกน

1มก. / ลตร

ไ ม เ ก น 0.1มก . /

ลตร

* ประเภทของพนทแหลงน าทมความสมพนธกบปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมดถกระบเฉพาะไวส าหรบพนททะเลทแพลงก

ตอนพชในทะเลสาบ/หนองน ามแนวโนมทจะเพมขนอยางมนยส าคญ มาตรฐานส าหรบปรมาณไนโตรเจนทงหมดจะน าไปใชกบ

ทะเลสาบและหนองน าทปรมาณไนโตรเจนรวมกอใหเกดการเพมขนของแพลงกตอนพชในทะเลสาบและหนองน าอยางมนยส าคญ

30

* คาเฉลย COD รายวนและรายป ใชส าหรบการปรมาณไนโตรเจนทงหมดและฟอสฟอรสทงหมด

ตาราง 2.4 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าในแมน าของประเทศญป น(BOD)

หมวดหม

วตถประสงคของการใชน า ม า ต ร ฐ า น

สงแวดลอม

น าใชในเขต

เทศบาล

น าใช

อตสาหกรรม

น าใชใน

การเกษตร ทรพยากรสตวน า อน ๆ BOD

AA การด าเนนงานงาย เชน การกรอง

การด าเนนงานปกต เชน การท าใหตกตะกอน

ปลาแลนดลอคแซลมอน, ปลาเทราทภเขา

การเทยวชม, การวายน า

ไมเกน 1 มก. / ลตร

A การด าเนนงานปกต เชน การท าใหตกตะกอน/การกรอง

การวายน า ไมเกน 2 มก. / ลตร

B การด าเนนงานขนสง

ปลาคารพ, ปลาครเชยนคารพ

ไมเกน 3 มก. / ลตร

C ปลาคารพ, ปลาครเชยนคารพ

ไมเกน 5 มก. / ลตร

D การด าเนนงานขนสง ไดแก การฉดสารเคม

ไมเกน 8 มก. / ลตร

E การด าเนนการพเศษ

ไมมความรสกเรองความไมสะดวกสบายในชวตประจ าวน

ไมเกน 10 มก. / ลตร

* คาเฉลยรายวนเพอวดคา BOD

(3) การรวบรวมขอมลคณภาพน าทงและขอมลอน ๆ ทเกยวของ

ระบบ TPLCS เปนระบบเชงปรมาณ และเนองจากควรน าระบบนมาใชบนพนฐานของหลกฐานทางวทยาศาสตรใหมากทสดเทาท

เปนไปได ดงนนจงจ าเปนตองมการเกบรวบรวมขอมลทเกยวของ ขอมลเหลานสามารถแบงออกเปน 2 ประเภทหลก ๆ คอ ขอมลท

เกยวของกบสงแวดลอมทางน าและขอมลเกยวของกบแหลงทมา ขอมล 2 ประเภทนมรายละเอยดดงน ในบางกรณ ชวงเรมตนอาจ

31

สามารถเกบรวบรวมขอมลไดเพยงไมกขอมลเทานน จงจ าเปนตองปรบกรอบการท างานในดานการรวบรวมขอมล และเพมความ

แมนย าขนอยางคอยเปนคอยไปในกระบวนการด าเนนงานระบบ TPLCS

i) การเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบสงแวดลอมทางน า

ในการประเมนสถานการณเชงปรมาณของมลพษทางน าในพนทแหลงน า และการวเคราะหความสมพนธระหวางเสนทางการไหล

ของสารกอมลพษ ปรมาณการไหลเขาของสารกอมลพษสพนทแหลงน า และคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมายนน ควรเกบรวบรวม

ขอมลเชงคณภาพและปรมาณของพนทแหลงน าเปาหมายและแมน าหรอทะเลสาบ / หนองน าทเกยวของ ขอเทจจรงทมอยเพยงเทานน

อาจไมเพยงพอ ดงนนจงควรวดคณภาพน าใหมากทสดเทาทจะท าไดเพอใหไดขอมลทเพยงพอ และการค านวณตาง ๆ กควรค านวณจาก

ขอมลทรวบรวมได

ในการวเคราะหเกยวกบสงแวดลอมทางน าของพนทแหลงน า นอกเหนอไปจากขอมลคณภาพน าแลว ควรมการเกบรวบรวมขอมล

ตอไปน เพอใชในการวเคราะหดวย

・ แผนทภมประเทศของพนทโดยรอบ

・ สภาพภมอากาศ (ปรมาณฝน, รงสจากดวงอาทตย, อณหภม, ทศทางลม, ความเรวลม, ความชน)

・ แผนผงของระบบการระบายน า, เขอนและฝาย, ต าแหนงของแหลงน าหลกเพอการบรโภค สถานการณของชองทางน าและทอ

ระบายน าเสย

・ สถานการณปจจบนและแนวโนมในอนาคตของการใชน า (น าดม, น าใชอตสาหกรรม, น าใชทางการเกษตร)

・ ความลกของน า, ลกษณะภมประเทศ, ระดบน าขนน าลง, กระแสน าขนน าลง, อณหภมของน า, ความเคมของน า

・ สถานการณของระบบนเวศทงสตวและพช

ii) การเกบรวบรวมขอมลทเกยวของกบแหลงทมาของปญหามลพษ

ภายใตระบบ TPLCS จ าเปนตองมการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษใหอยบนพนฐานของขอมลทถกตองมากทสด ดงนน

ควรเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบแหลงทมาของปรมาณสารกอมลพษ

อยางไรกตาม ขอเทจจรงทมอยเพยงเทานนอาจไมกวางพอ ดงนนจงควรวดคณภาพของน าทงเทาทเปนไปได การค านวณปรมาณ

การปลอยสารกอมลพษควรค านวณจากขอมลทเกบรวบรวมไดอยางเทยงตรงทสดเทาทจะเปนไปไดตามสภาพจรงในสถานการณท

เกดขน ในบางกรณ ในชวงเรมตนอาจสามารถเกบรวบรวมขอมลไดเพยงไมกขอมลเทานน จงจ าเปนตองปรบกรอบการท างานในดาน

การรวบรวมขอมล และเพมความแมนย าขนเรอย ๆ อยางคอยเปนคอยไปในกระบวนการด าเนนงานระบบ TPLCS ตาราง 2.5 แสดงการ

สรปขอมลทตองการเกบรวบรวม

32

ตาราง 2.5 ขอมลทจะเกบรวบรวมเพอการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

แหลงทมาของปรมาณสารกอมลพษ ขอมลทตองการเกบรวบรวม i) ภาคอตสาหกรรม • ความเขมขนและปรมาณของ

น าทงจากโรงงานและสถานประกอบการธรกจ

เมอขอมลทแสดงในคอลมนดานซายขาดหายไป ใหส ารวจรายการตอไปนและด าเนนการค านวณโดยประมาณ • ปรมาณการใชน าในอตสาหกรรม • ประเภท ปรมาณการผลตและมลคาผลตภณฑท

ขนสง • จ านวนพนกงาน • ชนดและปรมาณการใชวตถดบ • กระบวนการผลต • อน ๆ , ขอมลเฉพาะภาค • กรณทเทศบาลไมมระบบบ าบดน าเสย หากม, เปน

ประเภทใด, สมรรถภาพและการใชประโยชนเปนอยางไร

ii) ภาคครวเรอน • ประชากรทอยอาศยในพนท • สถานการณความแพรหลายของระบบบ าบดน าทงจากภาคครวเรอน (การเชอมโยงกบ

ระบบบ าบดน าเสย, ประชาชนทใชระบบบ าบด Johkasou และประชาชนทมสวนเกยวของกบการเกบรวบรวมและบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล)

• จ านวนนกทองเทยว ระบบบ าบดน า

เสยขนสดทาย • จ านวนประชากรทอยในความรบผดชอบของโรงงานบ าบด • ความเขมขนและปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากน าทงทไดรบการบ าบดแลว • วธการบ าบดกากตะกอนสลดจ

ระบบบ าบด Johkasou

• จ านวนประชากรทอยในความรบผดชอบของการบ าบด

• ความเขมขนและปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากน าทงทไดรบการบ าบดแลว

• วธการบ าบดน าเสย

เมอขอมลทแสดงในคอลมนดานซายขาดหายไป ใหส ารวจรายการตอไปนและด าเนนการค านวณโดยประมาณ • วธการบ าบดน าเสย • ขนาดของระบบบ าบด Johkasou (จ านวนประชากร)

iii) การเลยงปศ-สตว

โรงเรอนขนาดใหญ

• ความเขมขนและปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากโรงเรอนปศสตว

เมอขอมลทแสดงในคอลมนดานซายขาดหายไป ใหส ารวจรายการตอไปนและด าเนนการค านวณโดยประมาณ • สายพนธปศสตว • จ านวนปศสตวทเลยงไว • กรณทเทศบาลไมมระบบบ าบดน าเสย หากม, เปน

ประเภทใด, สมรรถภาพและการใชประโยชนเปนอยางไร

โรงเรอนขนาดเลก

เนองจากโรงเรอนปศสตวเหลานถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ดงนนจงเปนการยากทจะวดแหลงทมาของมลพษ ใหท าการส ารวจรายการดงตอไปนเพอด าเนนการค านวณโดยประมาณ

33

• ชนดและจ านวนของสตวเลยงในแตละทองท iv) พนทเพาะปลก

เนองจากพนทเพาะปลกถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ดงนนจงเปนการยากทจะวดแหลงทมาของมลพษ ใหท าการส ารวจรายการดงตอไปนเพอด าเนนการค านวณโดยประมาณ • การวดเปนหนวยตารางของพนทเพาะปลก (วดตามประเภท เชน นาขาว, ไรพช, หรอสวน

ผลไม ) • ปรมาณการใชป ย

v) พนทเขตเมองทมสงปลกสรางหนาแนน

เนองจากพนทเหลานถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ดงนนจงเปนการยากทจะวดแหลงทมาของมลพษ ใหท าการส ารวจรายการดงตอไปนเพอด าเนนการค านวณโดยประมาณ • การวดเปนหนวยตารางของพนทเขตเมอง

vi) ปาไม เนองจากพนทปาไมถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ดงนนจงเปนการยากทจะวดแหลงทมาของมลพษ ใหท าการส ารวจรายการดงตอไปนเพอด าเนนการค านวณโดยประมาณ • การวดเปนหนวยตารางของปาไมและทงหญา

vii) การเพาะเลยงสตวน า เนองจากพนทการเพาะเลยงสตวน าถอวาเปนแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน ดงนนจงเปนการยากทจะวดแหลงทมาของมลพษ ใหท าการส ารวจรายการดงตอไปนเพอด าเนนการค านวณโดยประมาณ • สายพนธ, ปรมาณและปรมาณการขนสงของปลาเลยงรวมทงกงทะเล / กงน าจด • ปรมาณการใหอาหาร

(4) การค านวณปรมาณการระบายสารกอมลพษ

การค านวณปรมาณสารกอมลพษจากแหลงทมาแตละแหลง : โรงงานอตสาหกรรม ครวเรอน ปศสตว พนทการเพาะปลก พนทเขต

เมองทมสงปลกสรางหนาแนน ปาไมและการเพาะเลยงสตวน า

ปรมาณสารกอมลพษจากแหลงก าเนดมลพษใด ๆ กตาม ตามหลกการแลวจะวดและประเมนจากคณภาพหรอปรมาณของน าทง

หากไมพบขอมลทเกยวของ ควรค านวณโดยการก าหนดและประมาณปรมาณการปลอยสารกอมลพษตอหนวยเปนหนวยพนฐานแทน

เชน จ านวนของปศสตวหรอการวดเปนหนวยตารางของพนทการเกษตร (เรยกวา"วธเทยบอตราสวน")

ในพนทตาง ๆ ของญป นทมการใชระบบ TPLCS โรงงานและสถานประกอบการธรกจทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./วน

ไดถกระบไวภายใตมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ซงโรงงานและสถานประกอบการธรกจเหลานจ าเปนตองวด

คณภาพและปรมาณของน าทง ส าหรบสถานประกอบการธรกจขนาดเลกทมปรมาณน าทงต ากวา 50 ลบ.ม./วน รวมทงภาคธรกจทไมม

การระบไว องคกรธรกจเหลานไมจ าเปนตองวดขอมลทเกยวของ จงไมมขอมล คาเหลานจะถกค านวณโดยใชวธเทยบอตราสวน

ส าหรบภาคครวเรอน ปรมาณการระบายจะตองไดรบการวดคาจากโรงงานบ าบดน าเสย โรงบ าบด Johkasou ขนาดใหญ และโรงบ าบด

กากของเสยจากสงปฏกล เนองจากโรงบ าบด Johkasou ขนาดเลก ไมจ าเปนตองวดขอมลและไมมขอมลใด ๆ การค านวณปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษจงท าโดยใชวธเทยบอตราสวน

ส าหรบปศสตวขนาดใหญ โรงเรอนปศสตวไดถกระบไวภายใตมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ดงนนจงตองม

การวดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ เนองจากในโรงเรอนปศสตวขนาดเลก ขอมลเหลานไมจ าเปนตองวด และไมมขอมลทสามารถ

ใชได ดงนนการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษจงใชวธการเทยบอตราสวน (ดตาราง 2.6)

รายละเอยดของการค านวณอธบายไวในขอมลอางอง 2

34

คอลมน 4 : ตวอยางของการแกปญหาเมอขอมลโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจขาดความนาเชอถอ

หากขอมลทวดจรงขนอยกบการประกาศของโรงงานอตสาหกรรมและสถานประกอบการธรกจ และพบวาขอมลขาดความ

นาเชอถอเพราะการบรหารจดการก ากบดแลไมเพยงพอ สงส าคญเมอพจารณาจากมมมองดานการค านวณใหแมนย าทสดเทาทจะท าได

คอ การประมาณคาขอมลโดยการใชวธเทยบอตราสวนเพอยนยนความนาเชอถอของขอมลทวดจรง ซงพบวากรณเหลานเกดขนจรง ใน

กรณน โรงงานและสถานประกอบการธรกจทขอมลจรงจากการวดแตกตางจากคาทค านวณดวยวธเทยบอตราสวนมาก ควรไดรบการ

ตรวจสอบอยางรอบคอบและควรมการตรวจซ าเปนรายกรณไป

ตาราง 2.6 วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษตามแหลงก าเนดสารกอมลพษในประเทศญป น

วดจรงจากสถาน

ประกอบการธรกจ

วธอตราสวน

ภาค อตสาหกรรม

การจดต งโรงงาน / สถานประกอบการธรกจ

เ ป า ห ม า ย ข อ ง ก า รควบคมสารกอมลพษโดยรวม

ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม.ม./วน

ไมใชเปาหมายของการควบคมสารกอมลพษโดยรวม

ทมปรมาณน าทงนอยกวา 50 ลบ.ม.ม./วน ภาคธรกจทไมใชเปาหมาย

โรงงานบ าบดน าเสยจากน าทงอตสาหกรรม ภาคครวเรอน โรงงานบ าบดน าเสย

ร ะ บ บ บ า บ ด Johkasou

ก า ร บ า บ ด น า ท ง ทด าเนนการโดยโรงงาน / สถานประกอบการธรกจและส านกงานตาง ๆ

ขนาดของระบบบ าบด Johkasou มากกวา 501 คน ขนาดของระบบบ าบด Johkasou มากกวา 201 คน

ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./วน

ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./วน

ขนาดของระบบบ าบด Johkasou ไมเกน 200 คน ก า ร บ า บ ด น า ท ง ทด าเนนการโดยผคนทอยอาศย

ขนาดของระบบบ าบด Johkasou มากกวา 501 คน ขนาดของระบบบ าบด Johkasou มากกวา 201 คน

ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./วน ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./วน

ขนาดของระบบบ าบด Johkasou มากกวา 200 คน การบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล (โรงงานเกบรวบรวมและบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกลสวนกลางจากกากตะกอนสงปฏกลของสขา)

น าเสยจากครวเรอนทไมไดรบการบ าบด การเลยง ปศสตว

โรงเรอนเลยงปศสตวเปาหมายทก าหนดไวในการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

โ ค / กระบอ

ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./ว น และมาตรวดหนวยเปนตารางของโรงเรอนไมนอยกวา 200 ตร.ม..

มา ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./ว น และมาตรวดหนวยเปนตารางของโรงเรอนไมนอยกวา 500 ตร.ม.

สกร ทมปรมาณน าทงไมนอยกวา 50 ลบ.ม./ว น และมาตรวดหนวยเปนตารางของโรงเรอนไมนอยกวา 50 ตร.ม.

ไมใชเปาหมายของการควบคมสารกอมลพษโดยรวม โรงบ าบดน าเสยจากน าทงปศสตว

พนทเพาะปลก

นาขาว ไรพช / สวนผลไม

พนทอน ๆ ปา พนทอน ๆ

การเพาะเลยงสตวน า

พนผวทะเล พนผวน าจด

35

(5) ความเขาใจเรองการไหลของสารกอมลพษในพนทลมน า

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษจะผานการบ าบดตามธรรมชาตขณะทไหลลงไปตามชองทางน าและแมน า จนกวาจะไหลลงสพนท

แหลงน าตาง ๆ และปรมาณสารกอมลพษจะเปลยนแปลงผานกระบวนการบ าบดตามธรรมชาตในพนททะเล และทะเลสาบ / หนองน า

ดงนน ในสวนนจะวเคราะหการเปลยนแปลงของปรมาณสารกอมลพษในขณะทไหลไป โดยจะส ารวจเสนทางการไหลและกลไกการ

แปรผน การบ าบดตามธรรมชาต และการสะสมของสารกอมลพษ กลไกของการเปลยนแปลงปรมาณสารกอมลพษในพนทแหลงน าม

ความซบซอนและการวเคราะหทแมนย าท าไดยาก ดงนนจงไดมการก าหนขนตอนปฏบตไวดงตอไปน

i) การท าความเขาใจเรองพนทรบน าและระบบแมน า

สรางแผนทพนทลมน าของแตละพนทตามแผนทของระบบน า และท าความเขาใจการไหลของน าทงจากแหลงก าเนดมลพษตอไป

ยงเสนทางทจะไหลออกไปสทะเลสาบ / หนองน าและพนททะเลตาง ๆ

ii) การค านวณอตราไหลเขา

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ จะผานการท าใหบรสทธตามธรรมชาตขณะทไหลไปยงพนทแหลงน าตาง ๆ และเพอประเมน

ความสามารถในการท าใหบรสทธ จะตองมการค านวณอตราการไหลเขา

หลกการของอตราการไหลเขา อธบายในหวขอ 2.1 อตราการไหลเขาคออตราสวนระหวางปรมาณการปลอยสารกอมลพษตอปรมาณ

การไหลเขา ในสวนน ผลการค านวณในหวขอ 2.3 ขอ (4) ใชแทนปรมาณการปลอยสารกอมลพษ และปรมาณการไหลเขาค านวณจาก

ปรมาณการไหลของแมน ากบขอมลคณภาพน าทตรวจวดไดจรง อตราการไหลเขา จะค านวณโดยการแบงแมน าออกเปนสวน ๆ หลาย

สวนดวยกน ตามความยาวของแมน าในกรณทแมน ายาว หรอสภาพของรมฝงแมน าและกนแมน าเกดการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญ

หากในระบบแมน ามจดใชน าทส าคญ เชน การบรโภคน า จดนนอาจเปนจดพก หรอจดเปลยนแปลง ส าหรบล าน าสาขายอยทมขนาด

ใหญ จดอน ๆ อาจเปนจดพก หรอจดเปลยนแปลง ตวอยางตอไปนแสดงไวในรป 2.4 ในกรณเหลาน ตองมการระบถงระบบน าทงหมด

36

จากตวอยางน จดวดคณภาพน าและปรมาณน าจะอยทปากของเสนทางหลกของน า นอกเหนอไปจากนนแลว กวดทจดอางองระยะ

กลางระหวางจดอางองทจดบรรจบของสาขา A (จดทบรรจบกนกบเสนทางหลก) กบเสนทางหลกดวย ในกรณน อตราการไหลเขาตน

น าของจดอางองระยะกลางจะค านวณจากผลรวมของปรมาณการปลอยสารกอมลพษ (ลกศรเสนประ) ทตนน าของจดอางองระยะกลาง

และปรมาณการปลอยสารกอมลพษทจดอางองระยะกลาง การค านวณอตราการไหลเขาของสาขา A กสามารถท าไดในท านองเดยวกน

ส าหรบเสนทางหลกปลายน าวดจากจดอางองระยะกลาง สามารถค านวณอตราการไหลเขาไดโดยการหาผลรวมของปรมาณการปลอย

สารกอมลพษทถกปลอยออกจากจดปลอย (ลกศรเสนทบ) ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ (วดทจดอางองระยะกลาง) ทไหลจาก

จดอางองระยะกลาง และปรมาณการปลอยสารกอมลพษ (วดทจดบรรจบของสาขา A) ทไหลมาจากสาขา A และหาอตราสวนปรมาณ

การปลอยสารกอมลพษทปากของแมน า

รป 2.4 แผนภาพรปแบบของพนทลมน าและจดวด

iii) การวเคราะหรปแบบของการปลอยสารกอมลพษภายในพนทแหลงน าแบบปด

เพอชแจงความสมพนธระหวางปรมาณการไหลเขาของสารกอมลพษสพนทแหลงน าแบบปดในบรเวณพนททะเล หรอทะเลสาบ /

หนองน า และคณภาพน าในพนทแหลงน าแบบปด ขนตอนตอไป คอ การวเคราะหสภาวะของปจจยความแตกตางทเกดขนในพนททะเล

หรอทะเลสาบ / หนองน า โดยใชแบบจ าลองดงแสดงในรป 2.5

　

　閉鎖性水域

水質・水量測定点

支川A

本川

中間基準点

支川A流末基準点

河口基準点

流入負荷量

จดอางองระยะกลาง จดอางองทปากแมน า บรเวณแหลงน า

แบบปด

ปรมาณการไหลเขา

เสนทางหลก

สาขา A

จดวดคณภาพน าและปรมาณ

จดอางองทจดบรรจบของสาขา A

37

รป 2.5 ปจจยส าคญทมผลตอปรมาณสารกอสารมลพษในพนทแหลงน าแบบปด

การสรางแบบจ าลอง สามารถท าไดใน 2 วธ ดงตอไปน :

a) วธการสรางแบบจ าลองความสมพนธอยางงายของกลไกสาเหตทท าใหเกดการเปลยนแปลงของปรมาณสารมลพษตามทเปน

จรงทสดเทาทจะท าได และการสรางสตรวเคราะหทแสดงปรากฏการณโดยการรวมแบบจ าลองเหลานเขาดวยกน

b) วธการทางสถตในการหาความสมพนธระหวางสวนทรบเขา (input) และสวนทน าออก (output) ของปรมาณการปลอยสารกอ

มลพษ ยกตวอยางเชน วธการตาง ๆ เหลานจะสามารถคนพบความสมพนธจากสถตของผลรวมการไหลเขาและการไหลออก

ในพนทแหลงน าแบบปด

ในวธการ a) เนองจากจ านวนของสตรและคาสมประสทธทใชในแบบจ าลองจะเพมขนตามความซบซอนของขอมลทเกยวของ จง

จ าเปนตองส ารวจเพอใหไดขอมลทถกตองและแบบจ าลองทพสจนไดจรง เนองจากปรากฏการณทเกดขนในบรเวณพนททะเล และ

ทะเลสาบ/หนองน ามความซบซอน และการสรางแบบจ าลองใหมรายละเอยดสงเปนสงทยาก ดงนนจงจ าเปนตองด าเนนการวเคราะห

ตามขอบเขตทจะเปนไปได ใหความส าคญกบคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมาย โดยทวไปแลวจดมงหมาย คอ การเรมใช

แบบจ าลองอยางงายกอน จากนนจงคอย ๆ พจารณาแบบจ าลองทซบซอนมากขนตามความจ าเปน ในชวงไมกปมาน สบเนองจาก

ความกาวหนาของเทคโนโลยการจ าลองโดยคอมพวเตอร บางครงจงใชการจ าลองดวยคอมพวเตอร และยงใชเปนสงอางองในประเทศ

ญป นอกดวย

ในชวงเวลาของการเรมใชระบบ จ าเปนตองท าความเขาใจสถานการณปจจบนเพอหาขอบเขตความเปนไปไดเสยกอน โดยพจารณา

ขอบเขตของขอมลทมอย จากนนจงด าเนนการวเคราะหขนตอไป อกประการหนงทตองมคอ ทศนคตการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบ

คณภาพน าในพนทแหลงน าในขณะทมการด าเนนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม แลวจงคอย ๆ ท าความเขาใจแหลงน าให

มากขน

2 3

4 5

6

7

1

1

2

3

4 5

6

7

วงกลมสขาว หมายถง การเพมขนของสารกอมลพษและ วงกลมสด า หมายถง การลดลงของสารกอมลพษ ปรมาณน าฝน

การจบสตวน า เชน ปลา และสตวน าประเภททมเปลอกตาง ๆ

(น าฝนทไหลเขา)

การบ าบดใหบรสทธโดยพช การบ าบดใหบรสทธโดยพนทตมเลนและบง

น าทไหลเขาจากแมน า การผลตภายใน

การยอยสลายภายใน

น าทไหลเขาจากแหลงน าดานนอก

น าทไหลออกสแหลงน าภายนอก

* ใหพจารณาการไหลออกสปลายแมน า ถาแหลงน าแบบปดเปนทะเลสาบหรอหนองน า

* ใหพจารณาการไหลออกสทะเลภายนอก หรอการไหลเขาจากทะเลภายนอก ถาแหลงน าแบบปดเปนทะเลแบบปด

ตะกอนกนแหลงน า

การชะลาง น าใตดน

ฝน/ การตกตะกอน

การไหลออก น าลน

การไหลเขาโดยตรงจากแหลงทมา

แหลงน าแบบปด

38

ทงน ขนอยกบแบบจ าลองทสรางขนขางตนวาจะสะทอนปรากฏการณออกมาไดสมจรงในระดบใด แตโดยทวไปแลว วธการ a) จะ

กลายเปนวธการทซบซอนโดยเปรยบเทยบ และถงแมวาเมอเปรยบเทยบกนแลว b) เปนวธการอยางงาย แตเนองจากวธนพยายาม

ประมวลความสพพนธมากกวาทจะน าไปสความเขาใจกลไกภายในพนทแหลงน าได ดงนนจงควรน าวธการ a) ใหไดมากทสดเทาทจะ

ท าได

(6) การก าหนดวตถประสงคในการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

วตถประสงคการลดปรมาณรวมของการปลอยสารกอมลพษและระยะเวลาเปาหมายส าหรบการด าเนนการใหบรรลวตถประสงค

ควรก าหนดดงน

ระยะเวลาเปาหมายเพอการด าเนนการใหบรรลวตถประสงคควรก าหนดบนพนฐานของระยะเวลาทจ าเปนในการใชมาตรการการ

ลดปรมาณสารกอมลพษและความจ าเปนเรงดวนในการปรบปรงคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมาย วตถประสงคในการลดสารกอ

มลพษและสงทตองด าเนนการกอนส าหรบแผนควบคมปรมาณสารกอมลพษจะปรบเปลยนไปตามการเปลยนแปลงทส าคญของสภาวะ

ภายนอก เชน การพฒนาเทคโนโลย และสถานการณทางเศรษฐศาสตรสงคม จงควรหลกเลยงการก าหนดระยะเวลาเปาหมายทมาก

เกนไปในอนาคต โดยทวไป ระยะเวลาด าเดนการควรใชเวลาประมาณ 3-5 ปในอนาคต ในประเทศญป น ระยะเวลาเปาหมาย ไดรบการ

ก าหนดไวทก ๆ 5 ป และในประเทศจน มการก าหนดเปาประสงคในการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมใหสอดคลองกบแผน 5 ป

อาจมการก าหนดวตถประสงคระยะกลางในชวงใดชวงหนงโดยเฉพาะขณะทอยระหวางการด าเนนการเพอสรางความมนใจวาจะ

สามารถบรรลวตถประสงคทงหมดได

ส าหรบวธการสรางวตถประสงคการลดนน ปรมาณการลดทตองบรรลควรไดรบการก าหนดใหเปนวตถประสงคดานการลดสารกอ

มลพษเพอท าใหวตถประสงคเรองคณภาพน าลลวงตามพนฐานของวธการจากบนลงลาง ถาวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษ

ทตงไวบรรลไดยากเพราะสภาพเทคโนโลยในปจจบน เศรษฐกจ และการเงนแลว สงทควรปฏบตกคอ การสรางวตถประสงคทเปนไป

ไดอกประการหนงขนมาโดยพจารณาจากเงอนไขของเวลา และคอย ๆ ยกระดบเกณฑมาตรฐานการลดเปนขน ๆ ไปเพอมงสเปาหมาย

ดานคณภาพน า

ในการก าหนดวตถประสงคเพอใหสามารถบรรลเปาหมายการปรบปรงคณภาพน าบนพนฐานของวธการจากบนลงลางนน ขนตอน

ตอไปคอการค านวณปรมาณทอนญาตใหไหลเขาไดจากวตถประสงคคณภาพน าขนสดทาย โดยใชอตราสวนการไหลเขา และการ

วเคราะหความผนแปรของปรมาณการปลอยสารกอมลพษในแหลงน าแบบปดตามวธการค านวณในหวขอท (5) ขางตน และก าหนดให

ปรมาณทไดจากการค านวณนเปนวตถประสงคในการลด

กอนทจะก าหนดวตถประสงคการลด ควรคาดการณเกยวกบการเพมขนของปรมาณการปลอยสารกอมลพษตามระยะเวลาเปาหมาย

ในประเทศทอตสาหกรรมและเศรษฐกจมการพฒนา คาดวาจะเกดการกอสรางโรงงานใหมและการเพมขนของจ านวนประชากร ดงนน

จงตองพจารณาเรองปรมาณการลดสารกอมลพษในแหลงก าเนดมลพษทมอยแลวโดยพจารณาการเพมขนของการปลอยสารกอมลพษ

จากแหลงก าเนดมลพษแหลงใหมดวย

นอกจากน ควรจะมการก าหนดวตถประสงคทเปนไปไดขน โดยการรวมประสทธภาพในการบ าบดน าเสยในโรงงานอตสาหกรรม

และสถานประกอบการธรกจ ปรมาณสารกอมลพษทจะสามารถลดไดในเชงเทคโนโลยโดยอาศยการบ าบดขนสง และปรมาณสารกอ

มลพษทจะสามารถลดไดโดยอาศยแผนกอสรางระบบบ าบดน าเสยใหม

39

(7) การหารอเกยวกบมาตรการการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

มาตรการลดปรมาณสารกอมลพษควรพจารณาจากแหลงก าเนดมลพษ

i) มาตรการส าหรบแหลงก าเนดมลพษจากภาคอตสาหกรรม

ระบบ TPLCS ควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

โรงงานและสถานประกอบการธรกจพยายามลดการปลอยสารกอมลพษ โดยการตดตงและสงเสรมสงอ านวยความสะดวกดาน

ระบบบ าบดน าเสยในพนทเทศบาล และโดยการเปลยนกระบวนการผลตและวตถดบใหตรงตามมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอ

มลพษโดยรวม เพอใหเกดความมนใจวาโรงงานและสถานประกอบการธรกจท าตามมาตรการเหลาน องคกรฝายบรหารจ าเปนตองให

ค าแนะน าทางเทคนคเฉพาะ และก าหนดบทลงโทษทงทางการบรหารและตลาการหากไมสามารถท าตามมาตรฐานได

เมอมการใชระบบควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมแลว สงทจ าเปนตองด าเนนการควบคกนไปอกอยางหนงกคอ การพยายาม

ท าใหเกดการปฏบตตามขอก าหนดมาตรฐานการก ากบดแลปรมาณการปลอยสารกอมลพษตามทระบดวย นอกจากค าแนะน าทาง

เทคนคและการจดการงานทก ากบดแลโดยหนวยงานการบรหารจดการทอธบายไวแลว มาตรการทเปนไปไดรวมถงการสงเสรม

สนบสนนดานตาง ๆ ดวย เชน การใหเงนกดอกเบยต าเพอการตดตงสงอ านวยความสะดวกในการบ าบดน าเสยในเขตเทศบาลเมอง และ

การกดกนทางสงคมดานธรกจ มาตรการอน ๆ อาจจะมการน ามาใชเพอใหมนใจวาโรงงานและสถานประกอบการธรกจจะปฏบตตาม

มาตรฐาน สงส าคญคอการประสานมาตรการตาง ๆ เหลานตามสถานการณของแตละประเทศเพอใหสามารถด าเนนกลยทธการพฒนา

ไดอยางครอบคลม หวขอ 3.3 และ 3.4 อธบายวธการส าหรบเปาประสงคนน รวมทงกรณทเกดขนจรงในประเทศญป น

มาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมของญป น แสดงไวในขอมลอางอง 3

ii) มาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษจากภาคครวเรอน

ในฐานะมาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษจากภาคครวเรอน ควรบ าบดน าทงจากครวเรอนโดยสรางระบบระบายน าและปรบปรง

ความกาวหนาของระบบบ าบดน าทง

ระบบบ าบดน าเสยไดรบการสรางขนโดยเฉพาะอยางยงในพนทเขตเมองทมประชากรหนาแนน ในหมบานการเกษตรและทพก

อาศยทผคนอาศยอยรวมกนเปนจ านวนมากนน ควรมการสรางระบบระบายน าเสยขนาดเลกและบ าบดน าเสยดวยระบบสวนกลาง หาก

แหลงทอยอาศยแตละแหงอยหางไกลกน ควรมการตดตงระบบบ าบด Johkasou ตามแตละพนทเปนวธการแก

การสงเสรมการบ าบดน าทงในครวเรอนจะตองด าเนนการตามแผน ในประเทศญป นแผนเรมแรกทมการใชส าหรบโครงการ

ปรบปรงน าเสยเปนแผน 5 ปโดยเรมใชในป 1963 ในเขตเทศบาลทองถน การจดการจะขนอยกบการกระจายตวของทอยอาศย

กลาวคอ ควรใชระบบระบายน าเสยในพนทขนาดใหญ สวนในพนทอนควรเลอกใชระบบระบายน าขนาดเลก และระบบบ าบด

Johkasou ตามแตละพนท นอกจากนกยงมการพฒนาแผนการบ าบดน าทงในครวเรอนดวย ระบบระบายน าเสยจะรวบรวมน าเสยทางทอ

เพอผานไปยงระบบบ าบดทมประสทธภาพของสวนกลาง แตวธการนไมเหมาะกบพนททมประชากรอาศยอยเบาบาง เนองจากตองใช

ทอทมความยาวมากกวา ดงนน จงควรปรบใชวธอนในการบ าบดน าทงทมประสทธภาพและเหมาะสมกบแตละภมภาค แตละภมภาค

เลอกวธการบ าบดทมประสทธภาพไดโดยการพจารณาจากจ านวนประชากร ความหนาแนนของประชากร และการกระจายตวของทอย

อาศย การก าหนดแผนเพอการบ าบดน าทงจากภาคครวเรอน อธบายไวในหวขอ 3.5

กากตะกอนสลดจทเกดขนในโรงงานบ าบดน าเสยและระบบบ าบด Johkasou ตองไดรบการบ าบด หากกากตะกอนสลดจทเหลอ

ไมไดรบการบ าบดกอาจจะไหลลงสพนทแหลงน าโดยการชะลางของน าฝน และอาจกอใหเกดมลพษรองขนมาได วธการบ าบดกาก

ตะกอนสลดจ ท าไดโดยการตากแหง / เผาและท าเปนป ยหมก สถานการณปจจบนของการบ าบดสลดจในประเทศญป น แสดงไวใน

ขอมลอางอง 5

40

ปรมาณการลดลงของสารกอมลพษจากการระบายของครวเรอนค านวณไดจากแผนกระจายระบบบ าบดน าเสย/Johkasou และแผน

เพมการบ าบดน าเสย โดยพจารณาการเปลยนแปลงของประชากรทอยในระบบบ าบดน าเสย / Johkasou หรอในอตราสวนการบ าบดของ

โรงงานบ าบดน าเสย

iii) มาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษจากภาคการเลยงปศสตว

นบเปนเรองจ าเปนทมาตรการจดการกบภาคการเลยงปศสตวควรมงเนนเรองการเพมประสทธภาพการจดเกบกากตะกอนจากสง

ปฏกลของปศสตว ซงเปนแหลงทมาหลกของสารกอมลพษ

โรงเรอนปศสตวขนาดใหญควรถกระบไวในการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมและน าทง ส าหรบโรงเรอนปศสตวขนาด

เลก เมอพจารณาแนวโนมทมงสการรวมศนยและการขยายพนทไปพรอม ๆ กบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมแลว โรงเรอนขนาด

เลกควรไดรบการแนะน าใหตดตงระบบบ าบดเปนรายบคคลไป

iv) มาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษจากพนทเพาะปลก

มาตรการจดการพนทเพาะปลกควรพยายามลดปรมาณการไหลเขาของสารอาหาร อนไดแก สารประกอบของไนโตรเจนและ

ฟอสฟอรส โดยการใชป ยอยางเหมาะสม อยางไรกตาม เนองจากปรมาณการใชป ยมผลตอผลผลตทางการเกษตรอยางมาก ดงนนจง

จ าเปนตองพจารณาปรมาณการใชป ยอยางเพยงพอในปรมาณทเหมาะสมกบการลดปรมาณสารกอมลพษและการใหผลผลตทดทาง

การเกษตรดวย

ขอแนะน าส าหรบพนทนาขาวกคอ "การชลประทานไหลเวยน" ซงกคอการน าน าทงจากนาขาวทมปรมาณสารกอมลพษสงมา

หมนเวยนและน ากลบมาใชใใหม

v) มาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษส าหรบพนททมสงปลกสรางมาก

สารกอมลพษจากแหลงก าเนดมลพษตาง ๆ จะไหลลงในพนทแหลงน าโดยน าฝน ดงนน มาตรการจดการกบปญหานกคอ การ

ปองกนไมใหการสะสมของสารมลกอพษบนดนหรอหลงคาของอาคารไหลออก, การก าจดออก, และการควบคมน าทง

เพอปองกนไมใหสารกอมลพษทสะสมอยไหลออกมาและเพอก าจดสารกอมลพษ ควรมขอหามเรองการทงของเสย ควรใหเกบ

รวบรวมและบ าบดของเสย และควรท าความสะอาดพนผวถนนและคน า

ส าหรบการควบคมน าทง สามารถท าไดโดยการกอสรางสงอ านวยความสะดวกเพอการกรองน าฝน เชน ถงกรองน าฝน และทอกรอง

ระบายน า หรอภาชนะเกบกกน าฝน / เครองบ าบดน าฝน เปนตน

vi) มาตรการจดการแหลงก าเนดมลพษจากพนทปาไม

มาตรการจดการพนทปาไม ไดแก การปรบปรงการจดการพนทปาไม การควบคมการกดเซาะและการตะกอน และการปองกนการ

ทงของของเสยและขยะอยางผดกฎหมาย

41

(8) การค านวณผลรวมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทสามารถท าใหลดลงได

ปรมาณการลดลงของการปลอยสารกอมลพษโดยมาตรการลดซงอธบายไวแลวในขอ (7) ควรจะถกรวมเอาไว แลวควรน าคาผลรวม

ทงหมดเปรยบเทยบกบวตถประสงคการลดการปลอยสารกอมลพษรวม ควรตรวจสอบวาคาทไดเปนไปตามวตถประสงคหรอไม

หากคาผลรวมทงหมดเปนไปตามวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษแลว ขนตอนตอไป คอ การตรวจสอบวาจะน าคาทไดมา

ปรบใชเปนมาตรการทเกยวของ หรอจดใหเปนความส าคญล าดบแรกในการด าเนนการ โดยตดสนจากระยะเวลาการด าเนนการ ความ

สะดวกในการด าเนนการ และคาใชจายของแตละมาตรการ

ถาวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษไมเปนไปตามทตองการแลว จ าเปนตองมการทบทวนมาตรการลดปรมาณสารกอ

มลพษทมอย และพจารณาเพมมาตรการอยางอน หากมาตรการฉบบแกไขยงหางไกลจากวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษทตง

ไว ควรตรวจสอบวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษจากมมมองของการก าหนดแผนทเปนไปได

(9) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

จากการทบทวนแกไขขางตน ผลทไดคอจะเกดการประเมนผลเชงปรมาณของสถานะปจจบนของการปลอยสารกอมลพษ

วตถประสงคการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ (ระยะเวลาเปาหมายและปรมาณการปลอยสารกอมลพษตามวนเปาหมาย) และ

มาตรการลดปรมาณสารกอมลพษ ขอมลตาง ๆ ควรมการจดระเบยบ และควรก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

ขนมา เนองจากแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมจะเปนการใชรวมกนโดยส านกงานบรหารและหนวยงานปกครองสวน

ทองถนทเกยวของ ขนตอนนจงตองผานการลงนามอนญาตตามกระบวนการของฝายบรหาร

ในประเทศญป นนน รฐมนตรวาการกระทรวงสงแวดลอมจะเปนผก าหนดนโยบาย TPLCS บนพนฐานของการทผบรหารจงหวด

ควรจะก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ในกรณน กระบวนการตาง ๆ มไวเพอการพจารณาของรฐมนตรวาการ

กระทรวงสงแวดลอม กระทรวงและหนวยงานปกครองสวนทองถนตาง ๆ รป 2.6 แสดงล าดบกระบวนการ

42

รป 2.6 กระบวนการก าหนดแผนการควบคมปรมาณการกอมลพษโดยรวมในประเทศญป น

แผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ควรรวมเอาสงตาง ๆ ทเกยวของเขาไปดวยนอกเหนอจากมาตรการลดปรมาณสารกอ

มลพษ เชน การวดคาจรงของคณภาพน าในพนทแหลงน า การตรวจสอบก ากบดแลน าทงจากโรงงาน มาตรการสนบสนนการตดตงสง

อ านวยความสะดวกในการบ าบดน าเสยทโรงงาน และการเตรยมกรอบการท างานเพอการสงเสรมการลดปรมาณสารกอมลพษ ตาราง

2.7 แสดงตวอยางทวไปของแผนควบคมสารกอมลพษในประเทศญป น

環境大臣 都道府県知事

総量削減基本方針都道府県知事の意見を聴く

決定

公害対策会議の議を経る

通知

総量削減計画 市町村長の意見を聴く

同意

(同意するときは公害対策会議の議を経る）

決定 公告

※公害対策会議は、環境大臣を会長とし、関係行政機関の長（大臣）で構成される。

総量削減基本方針の内容・発生源別の削減目標量・都道府県別の削減目標量

総量削減計画の内容・発生源別の汚濁負荷量の削減目標量・削減目標量の達成の方途・その他汚濁負荷量の総量の削減に関し必要な事項

กระทรวงสงแวดลอม ผวาราชการจงหวด

นโยบายพนฐานส าหรบการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมทวบรเวณ

การพจารณาโดยผมต าแหนงผวาราชการจงหวด

เนอหาส าคญของนโยบายพนฐานส าหรบการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมทวบรเวณ • วตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษส าหรบแหลงก าเนดมลพษแตละแหง • วตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษส าหรบแตละจงหวด ผานการประชมเกยวกบการควบคมมลพษ

ในสงแวดลอม

การแจง

แผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม ขอตกลง การพจารณาโดยผมต าแหนง

เทศมนตร

เนอหาส าคญของแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม • วตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษส าหรบแหลงก าเนดมลพษแตละแหง • วธการตาง ๆ เพอใหบรรลวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษ • รายการอน ๆ ทจ าเปนตอการลดปรมาณสารกอมลพษ

การประกาศอยางเปนทางการ

* การประชมเกยวกบการควบคมมลพษในสงแวดลอม มรฐมนตรวาการกระทรวงสงแวดลอมเปนประธาน และประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงอน ๆ ทเกยวของ

การตดสนใจ

การตดสนใจ

(ขอตกลงจะตองผานการประชมเกยวกบการควบคมมลพษสงแวดลอม)

43

ตาราง 2.7 ตวอยางทวไปของแผนควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมดในประเทศญป น

การวางแผนเพอการลดคา COD, ไนโตรเจน, และฟอสฟอรสรวม

1. วตถประสงคการลดสารกอมลพษ (ปรมาณเปาหมายส าหรบปงบประมาณเปาหมาย)

(1) ความตองการออกซเจนเชงเคม (COD)

(2) ปรมาณไนโตรเจน

(3) ปรมาณฟอสฟอรส

2. วธการตาง ๆ เพอใหบรรลวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษ

2.1 มาตรการบ าบดน าเสยภาคครวเรอน

(1) การกอสรางระบบระบายน าเสย

(2) การกอสรางโรงงานบ าบดน าทงจากภาคครวเรอน

(3) มาตรการจดการน าทงจากภาคครวเรอนจากบานเรอนทวไป

2.2 มาตรการบ าบดน าทงจากภาคอตสาหกรรม

(1) การสรางมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

(2) มาตรการทไมสามารถใชไดกบสถานประกอบการธรกจทอยภายใตมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

2.3 มาตรการอน ๆ ส าหรบแหลงทมาสารกอมลพษ

(1) มาตรการส าหรบการลดปรมาณสารกอมลพษจากพนทเพาะปลก

(2) มาตรการจดการน าทงจากภาคการเลยงปศสตว

(3) การปรบปรงแหลงเพาะเลยงสตวน า

3. สงอน ๆ ทจ าเปนตอการลดปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

(1) การฟนฟการไหลเวยนของน าอยางมประสทธผล

(2) การประชาสมพนธโครงการบ าบดน าใหบรสทธ

(a) การสงเสรมโครงการบ าบดน าใหบรสทธในแมน าและชองทางน า

(b) การสงเสรมโครงการปรบปรงตะกอนกนแหลงน า

(3) การรกษาและฟนฟแมน า ชายฝงและทราบลมน าขนถง

(4) การกอตงระบบตรวจสอบ

(5) การเรยนรดานสงแวดลอม, การศกษา, กจกรรมสรางความตระหนก

(a) การเรยนรดานสงแวดลอมและการศกษา

(b) กจกรรมสรางความตระหนก

(6) การกอตงระบบการวจย

(7) มาตรการใหความชวยเหลอธรกจขนาดเลกและขนาดกลาง

(10) การก าหนดแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

การควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมในโรงงานและสถานประกอบการธรกจคอ การด าเนนงานในฐานะมาตรการ

หลกของระบบ TPLCS มาตรการนงยงน าไปด าเนนการกบแหลงก าเนดมลพษแบบชดเจนดวย ยกตวอยางเชน โรงพยาบาล สถานทพก

44

อาศย รานอาหารขนาดใหญ โรงครวขนาดใหญทจดท าอาหารกลางวนและอาหารปรงส าเรจ อซอมรถยนต โรงซกลางในอตสาหกรรม

ซกรด โรงเรอนปศสตวขนาดใหญ โรงงานบ าบดน าเสย โรงบ าบด Johkasou ขนาดใหญ โรงงานบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล และอน

ๆ กจกรรมตาง ๆ รวมทงการใหค าแนะน าทางเทคนคส าหรบการลดปรมาณสารกอมลพษควรจะด าเนนการไปพรอม ๆ กบระเบยบ

ขอบงคบทเกยวของ มาตรการส าหรบการกอสรางระบบบ าบดน าเสย การจดเกบกากตะกอนจากสงปฏกลของปศสตวทเหมาะสม และ

การสงเสรมการบ าบด ควรด าเนนการใหสอดคลองกบแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

ท งน ในการใชมาตรการลดสารกอมลพษโดยรวมดงกลาว ตองก าหนดระบบและกรอบการท างานทเกยวของตาง ๆ และ

ประสานงานตลอดจนความสมพนธแบบรวมมอกนกบภาคสวนบรหารซงอธบายไวหวขอ 1.5 การควบคมปรมาณสารกอมลพษ

โดยรวมนน จะตองด าเนนการภายใตระบบและกรอบการด าเนนงานดงกลาว

(11) การยนยนสถานะของคณภาพน าทผานการบ าบดและการลดลงของปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมดควรค านวณตามระยะเวลาเปาหมาย และตามการก าหนดความส าเรจของวตถประสงคและ

ขอบเขตการลดปรมาณสารกอมลพษทงหมด นอกจากน ความคบหนาในสถานะของคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมายควรไดรบ

การยนยน และผลของการควบคมสารมลพษภาระทงหมดควรไดรบตรวจสอบและรายงานผล

(12) การตรวจสอบซ าและการปรบปรงแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมใหเปนปจจบน

จากขอ (11) ควรมการสรปผลและความส าเรจของแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม อภปรายทศทางในอนาคตของ

ระบบ TPLCS ทบทวนแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษ และส ารวจแผนใหม

ในการทบทวนและการส ารวจแผนนน จะตองพจารณาดงตอไปน

a. การยนยนขอบเขตการด าเนนงานเพอการบรรลวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษ

หากไมสามารถบรรลวตถประสงคได ควรหาเหตผลและมาตรการเพอแกไขปญหานนในแผนตอไป

b. การยนยนสภาพการเปลยนแปลงของคณภาพน า

ควรยนยนคณภาพน าอนเปนผลจากการลดลงของการปลอยสารกอมลพษซงไหลเขาไปสพนทแหลงน า หากคณภาพของน า

ยงคงต ากวาคณภาพน าเปาหมายทก าหนดไว ควรด าเนนระบบ TPLCS เพมเตม ในพนทแหลงน าทปญหามลพษทางน าแยลงเรอย ๆ

นน ในบางครงขอบขายการควบคมปรมาณสารกอมลพษอาจไมชวยปรบปรงคณภาพน าใหดขนได กรณเชนนพบไดบอยใน

ประเทศญป น เหตผลกคอ ปรมาณสารกอมลพษทถกปลอยออกมาสะสมอยในพนทแหลงน าอยกอนแลว และตะกอนทอยทกนแหลง

น ามมากเสยจนท าใหการจ ากด ปรมาณการไหลเขาของน าเพยงอยางเดยวไมสามารถลดปรมาณสารกอมลพษในพนทแหลงน าได

แมกระนน คณภาพน าจะคอย ๆ แสดงสญญาณทดขนเมอเวลาผานไปขณะทด าเนนระบบ TPLCS อยางตอเนองการคงไวซงระบบ

TPLCS อยางเครงครด จงเปนเรองส าคญ

c. การค านงถงสถานะของกรอบการด าเนนงานและระบบทเกยวของ

ดวยการใชความส าเรจทไดจากการน าระบบ TPLCS มาลงมอปฏบต จะสามารถด าเนนความพยายามทมประสทธภาพมากขนได

ภายใตแผนควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

แมวาจะมปญหาเดน ๆ หลายปญหาทยงไมสามารถแกไขไดในชวงแรก ประเดนปญหาเหลานนจะไดรบการคลคลายในระหวาง

ทด าเนนระบบ TPLCS ตอไป ตวอยางเชน ยงมขอมลการวดจรงมากเทาไร กยงท าใหสามารถก าหนดวตถประสงคในการลดสารกอ

มลพษในเชงวทยาศาสตรและวตถประสงคดานการจดการไดมากขนเทานน นอกจากน แหลงทมาของสารกอมลพษทไมไดก าหนด

45

เปนเปาหมายของระบบ TPLCS ในระยะเรมน ามาใชกยงสามารถน ามาระบไวภายใตระบบ TPLCS ไดโดยการเกบรวบรวมขอมล

สถตทเกยวของ หากการวจยเกยวกบกลไกการเกดมลพษในพนทแหลงน าแสดงใหเหนความคบหนาและท าใหเขาใจมากขนในเรอง

กลไกของสารกอมลพษแลว สามารถทบทวนแผนควบคมสารกอมลพษโดยรวมบนพนฐานของเหตผลทางวทยาศาสตรไดมากขน

ในแนวทางเชนน สงส าคญคอตองพยายามท าใหระบบ TPLCS ลลวงโดยใชประสบการณและความส าเรจในการด าเนนการควบคม

สารกอมลพษโดยรวม

2.4 การใชระบบโดยปรบใหเขากบสถานการณและความตองการของทองถน

ค าอธบายเกยวกบขนตอนการด าเนนงานและเนอหาของระบบ TPLCS ปรากฏอยในหวขอ 2.3 ตามวธการทใชในประเทศญป น ใน

การน าระบบ TPLCS มาด าเนนการจรงนน สงส าคญคอจะตองใหระบบ TPLCS ตอบสนองตอสถานะของพนทแหลงน าเปาหมายและ

วตถประสงคของการใชระบบ และควรปรบใชใหเหมาะสมกบสถานการณในแตละประเทศและในแตละภมภาค นอกจากน เมอเรมใช

น าระบบ TPLCS เขามาใชในครงแรกนน มกจะเปนการยากทใชระบบ TPLCS อยางสมบรณได ดงนน จงจ าเปนตองดวาจะน าระบบ

TPLCS มาใชอยางไรโดยค านงถงสถานการณและความตองการของภมภาคทเกยวของ

หวขอ 2.4 แสดงวธการใชระบบ TPLCS และสงทจะตองจดการเมอน าระบบ TPLCS มาใช โดยแสดงใหเหนผานตวอยาง ตวอยาง

หนงสนนษฐานวามลพษทางน าของพนทแหลงน าก าลงเลวรายลง และตองลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยทนท อกตวอยางหนง

สนนษฐานวา มความวตกกงวลเกยวกบความเปนไปไดทวาจะเกดมลพษทางน าเนองจากการเพมขนของจ านวนประชากรและการ

พฒนาดานอตสาหกรรม ตวอยางทงสองน อาจมสวนชวยในการตดสนใจวาจะเลอกวธแบบใดในการน าระบบ TPLCS มาใชจงจะ

เหมาะสมกบความตองการและสถานการณของทองถน

(1) ตวอยาง 1: ปญหามลพษทางน าในแหลงน าเลวรายลง จงตองลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษทโดยทนท

หากคณภาพน าในพนทแหลงน าเขาขนรนแรงและมแนวโนมวาจะยงเลวรายลง จะตองลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษลงทนท

ในกรณเชนน จ าเปนตองใชมาตรการทเชอถอได มงใหความสนใจไปยงแหลงทมอทธพลส าคญตอคณภาพน าในพนทแหลงน า เมอน า

ระบบ TPLCS มาใชในกรณเชนน ประเดนตอไปนควรเปนจดเนนในการรบมอกบสถานการณ

i) ในการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ จ าเปนจะตองระบแหลงทมาทมอทธพลอยางมนยส าคญตอคณภาพน า

ii) ในการวเคราะหการไหลของสารกอมลพษในพนทลมน า ควรใชวธการอยางงายในการวเคราะห

iii) ในการจดตงวตถประสงคการลดปรมาณสารกอมลพษเบองตนนน ควรก าหนดวตถประสงคทครอบคลมทสดเทาทจะเปนไปได

iv) ส าหรบโรงงานและสถานประกอบการธรกจ ควรด าเนนการควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมด ควรก าหนด

มาตรฐานการควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมขนเพอการลดปรมาณสารกอมลพษทงหมดในลกษณะทเชอถอได

โดยพจารณาการเพมขนของปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากโรงงานทสรางใหม หากสารกอมลพษจากแหลงทเปนภาค

ครวเรอนมสดสวนสง ควรน ามาตรการทสามารถด าเนนการไดทนทมาใชกอน หากน าเสยทไมผานการบ าบดไหลลงสพนท

แหลงน า วธการทนาเชอถอและมตนทนต าทควรจะน ามาใช เชน การถายน าเสยออก โดยปฏบตตามทเหนสมควร และใน

46

ขณะเดยวกนกควรใชการบ าบดรวมทสวนกลางดวย

v) ถามลพษทางน าทประสบอยเปนมลพษขนรนแรง การปรบปรงของคณภาพน าอาจจะไมปรากฏอยางชดเจนในทนท แตผ ด าเนนงานควรด าเนนการระบบ TPLCS อยางเสมอตนเสมอปลาย เฝาดสถานการณการเปลยนแปลงของสงแวดลอมทางน าของ

พนทน าอยางใกลชด

(2) ตวอยางท 2 : ความกงวลเกยวกบความเปนไปไดของการเกดปญหามลพษทางน าอนเนองจากการเพมจ านวนของประชากรและการ

พฒนาอตสาหกรรม

เมอมการคาดการณวาจะเกดการพฒนาทางดานอตสาหกรรมและการเพมขนของจ านวนประชากรในพนทลมน าใด ตองมมาตรการ

จดการปรมาณการปลอยสารกอมลพษแบบปองกนไวกอน เมอการรกษาคณภาพน าเปนเรองส าคญ เพราะใชพนทน านนเปนแหลงน า

ดม ตองมมาตรการพเศษ ในกรณเชนน จ าเปนจะตองจดการอยางเหมาะสมกบปรมาณการระบายตามพนฐานดานสงแวดลอมทางน า

ของพนทแหลงน า และแหลงทมาของการไหลเขาของสารกอมลพษ โดยพจารณาจากปลอยสารกอมลพษทคาดวาจะเพมขนในอนาคต

เมอน าระบบ TPLCS มาใชกบกรณเหลาน อาจกลาวไดวาการใชมาตรการทมงเนนไปยงจดตาง ๆ ตอไปนมความส าคญ

i) ควรก าหนดเปาหมายคณภาพน าโดยพจารณาจากวตถประสงคของการใชน าในพนทแหลงน า

ii) ควรประเมนความถกตองเกยวกบสถานการณปจจบนของพนทแหลงน าโดยการวดคณภาพน า ในการประเมนปรมาณการระบาย ควรเกบรวบรวมขอมลทถกตองใหมากทสดเทาทเปนไปไดและค านวณอยางถกตองแมนย า

iii) เมอก าหนดวตถประสงคการจดการปรมาณการปลอยสารกอมลพษทไหลลงไปในพนทแหลงน า วตถประสงคการจดการนนควรก าหนดขนตามระดบทจ าเปนเพอบรรลวตถประสงคดานคณภาพน า

iv) ตามการคาดการณดานปจจยทเออตอการเพมขนของการปลอยสารกอมลพษ เชน การพฒนาดานอตสาหกรรม และการเพมขนของจ านวนประชากร ควรด าเนนมาตรการการลดเพอจ ากดปรมาณสารกอมลพษภายในขอบเขตความสามารถของสงแวดลอม

ในพนทแหลงน าเปนประการแรก

v) ส าหรบโรงงานและสถานประกอบการธรกจ การควบคมสารกอมลพษทงหมดควรจะด าเนนการกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ส าหรบโรงงานและสถานประกอบการธรกจทสรางขนใหม ควรจะด าเนนมาตรการดานสงแวดลอมส าหรบโรงงานและ

สถานประกอบการธรกจทมอยแลวใหครอบคลมเทาทเปนไปไดเพอการพฒนาภมภาค และควรอนญาตใหมกจกรรมการพฒนา

ใหมไดจ านวนหนงดวยมเงอนไขทวากจกรรมเหลานนจะน าเทคโนโลยดานสงแวดลอมชนสงมาใช โดยพจารณาความคมคา

ทางเศรษฐกจเมอเทยบกบปรมาณเปาหมาย5

5 ทงนขนอยกบประเภทของแนวทางปฏบตส าหรบการสรางโรงงานและสถานประกอบการธรกจใหม ประเทศญป นไดน ากระบวนการการแจงเตอนมาใช และเมอพบวาเนอหาในขนตอนการแจงเตอนไมตรงตามมาตรฐานน าทงหรอมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษ จงหวดทเกยวของจงไดใหค าแนะน าหรอมค าสงใหเปลยนโครงการ ในแถบทะเลภายในเซะโตะนน มการออกใบอนญาตใหกอสรางโรงงานและสถานประกอบการธรกจตามกฎหมายวาดวยมาตรการพเศษเพอการอนรกษสภาพแวดลอมแถบทะเลภายในเซะโตะ

47

vi) ในการพจารณาจากสถานะของคณภาพน าและรปแบบของการระบายนน ควรมการทบทวนวตถประสงคในการจดการการปลอยสารกอมลพษและแผนควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม

48

บทท 3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบงานเพอการท างานทมประสทธภาพของระบบ TPLCS

ในการด าเนนการระบบ TPLCS จ าเปนตองมการตรวจสอบคณภาพน าและการประเมนผลสถานะปจจบนของโครงสราง

อตสาหกรรมหรอลกษณะภมภาคนน ๆ การใชขอมลทมอยอยางเตมรปแบบถอเปนเรองส าคญในการออกแบบระบบ TPLCS และ

จดเตรยมกรอบการท างานทเกยวของตาง ๆ เนองจากตามหลกการแลว การควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมนนค านงถงทก

แหลงทมาของสารและภาคการบรหารจดการทเกยวของกครอบคลมเปนวงกวาง จงจ าเปนตองสรางความสมพนธในการประสานความ

รวมมอกบภาคสวนเหลานดวยเชนกน

ตาราง 3.1 สรปกรอบการท างานหลกทเกยวของและแนวทางปฏบตทจ าเปนตองก าหนดขนเพอการด าเนนงานระบบ TPLCS

ตาราง 3.1 กรอบการด าเนนงานและการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการด าเนนระบบTPLCS

รายการทตองด าเนนการ กรอบการด าเนนงานและการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ การลดปรมาณสารกอมลพษทงหมด

○ การส ารวจลกษณะภมภาคและโครงสรางอตสาหกรรม ○ การประสานงานและความรวมมอกบภาคสวนบรหารทเกยวของ

การประเมนเชงปรมาณของการปลอยสารกอมลพษ

○ การเกบรวบรวมขอมลทจ าเปนตอการค านวณ ○ ปรมาณน าทงจากแหลงมลพษตาง ๆ (แหลงก าเนดมลพษแบบชดเจน) และการวดคา

ความเขมขน ○ การก าหนดวธค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

การก าหนดวตถประสงคในการลดปรมาณสารกอมลพษเพอรกษาคณภาพน าในพนทแหลงน า

○ การก าหนดวตถประสงคดานสภาพแวดลอมทางน า (มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน า)

○ การวดคาคณภาพน าและปรมาณการไหลของน าในพนทแหลงน า (แมน า ทะเลสาบ / หนองน า ทะเล)

○ การวเคราะหกลไกของมลพษ ○ การส ารวจลกษณะภมภาคของพนท ลมน า (ภมศาสตรธรรมชาต อทกวทยา

อตสาหกรรม

ครวเรอน

ปศสตว

โรงงานอตสาหกรรม

การเพาะเลยงสตวน า ปาไม

พนททสรางขนใหม

การเกษตร การสขาภบาล

การเกษตร/ปศสตว

อตสาหกรรมทางน า

การวางแผนของเทศบาล

แหลงก าเนดสารกอมลพษและหนวยงานภาคบรหารทเกยวของ

การอนรกษปาไม

49

อตนยมวทยา) การคาดการณการเพมขนของการปลอยสารกอมลพษในอนาคต

○ การประสานงานและรวมมอกบภาควางแผน ○ การเกบรวบรวมขอมลเกยวกบแผนพฒนาในแตละประเทศและภมภาค ○ การก าหนดสตรวธค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษทเพมขน

การควบคมน าทงท มสารกอมลพษจากโรงงานและสถานประกอบธรกจ

○ การวดคาจรงของน าทงจากโรงงานและสถานประกอบธรกจ การส ารวจโรงงานบ าบดน าเสยของเทศบาลเมอง

○ การตรวจสอบก ากบดแลโรงงานและสถานประกอบธรกจ ○ การก าหนดวธใหมเพอจดตงมาตรฐานก ากบดแลปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

อน ๆ ○ การจดการดานการเงนส าหรบการด าเนนงานระบบ (การประสานงานกบภาคการเงนตาง ๆ)

○ ความเขาใจและความรวมมอกนในการด าเนนมาตรการส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ ประชาชนและชมชนทองถน

○ ความรวมมอในระดบนานาประเทศ

บทท 3 อธบายถงสงจ าเปนตอการด าเนนการระบบ TPLCS ในการพฒนากรอบการท างานและแนวทางปฏบตนนจะตองมการปรบ

ใหเขากบระบบทมอยและภาคบรหารจดการในแตละประเทศ นอกจากนยงตองมการพฒนาออกมาใหสอดคลองกบสถานการณของแต

ละประเทศอกดวย ในบทนจะอธบายถงระบบและแนวทางปฏบตของประเทศญป นซงเปนตวอยางขอมลเพอชวยในการพฒนาระบบ

ใหมแตละระบบ

ถาน าระบบ TPLCS มาใชเมอสายเกนไปเนองจากการขาดกรอบการท างานทเกยวของหรอมขอมลในทองถนรวมทงขอมลคณภาพ

น าไมเพยงพอแลว ปญหาสงแวดลอมทางน าจะยงแยลง หากความรนแรงของมลพษทางน าเกดขนอยางรวดเรวเกนไป จ าเปนจะตอง

น าเอาระบบ TPLCS มาใชเปนอยางแรก และหลงจากนนจงหาทางแกไขปญหาหลกทเกยวของกบกรอบการท างานควบคไปกบการ

ด าเนนการระบบ TPLCS

3.1 การวดคณภาพน า

เมอเรมด าเนนการระบบ TPLCS ในชวงแรกนน จ าเปนตองมการประเมนผลเชงปรมาณของการปลอยสารกอมลพษในแตละแหลง

รวมทงคณภาพน าเปาหมาย ปรมาณน าทไหลเขา / ไหลออกและปรมาณน าทอยในแหลงน าดวย หากขอมลทวดไดจรงจากการปลอยสาร

กอมลพษมเพยงพอ กควรใชขอมลนน หากไมมขอมลดงกลาวหรอขอมลทมอยไมเพยงพอ กจ าเปนตองท าการวดเพอเกบรวบรวมขอมล

ทจ าเปนนน

นอกจากน ในการด าเนนการระบบ TPLCS ยงจ าเปนตองใสใจกบความหลากหลายของคณภาพน าและการไหลเขาของปรมาณสาร

กอมลพษ ทงยงตองวดคณภาพน าและปรมาณการไหลของแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และทะเล เพอใหมขอมลทนาเชอถอและตอเนอง

ในการน าไปจดระบบและกรอบการท างานตอไป

50

คอลมน 5 : การวดคณภาพน าและระบบเมอมการน า TPLCS มาใชในประเทศญปน

กอนทระบบ TPLCS จะถกน ามาใชในประเทศญป น ขอมลทเกยวของนนมไมเพยงพอ ตามทระบไวในบทท 1 ไดมการลดคา

COD ทเกดจากการปลอยสารกอมลพษจากภาคอตสาหกรรมทงหมดในบรเวณแถบทะเลภายในเซะโตะลงรอยละ 50 ตงแตป 1974 กอนหนานน ไดมการตรวจสอบคณภาพน าครงใหญพรอมกนในเดอนพฤษภาคม 1972 จ านวนจดตรวจวดในการตรวจสอบครงนน

แบงเปนจดตรวจวดคณภาพน าทะเล 709 จด จดตรวจวดแพลงกตอน 203 จด จดตรวจคณภาพน าในแมน า 107 จด จดตรวจน าทงจาก

โรงงาน 570 จดและจดตรวจตะกอนใตน า 295 จด การตรวจสอบเหลานจดใหมขนพรอมๆ กนในวนและชวงเวลาเดยวกน (ระยะ

แตกตางอยภายใน 2 ชวโมง) โดยพจารณาการไหลและการไหลยอนกลบ การตรวจสอบคณภาพน าไดด าเนนการพรอมกนอกในเดอน

กรกฎาคม ตลาคมและเดอนมกราคมของปถดไป จงนบไดวามการเกบขอมลครบทงสฤด

ในปจจบนกฎหมายควบคมมลพษทางน าก าหนดใหจงหวดตางๆ มการตรวจสอบสถานการณของมลพษในพนทแหลงน าสาธารณะ

อนไดแก แมน า ทะเลสาบ / หนองน า และทะเลตลอดเวลา แผนการวดจะไดรบการก าหนดจากผวาราชการจงหวดโดยมการหารอกบ

หนวยงานปกครองสวนทองถนการวดคณภาพน าและปรมาณการไหลจะด าเนนการใหสอดคลองกบแผนดงกลาวดวย

ผอ านวยการกองสงแวดลอมทางน าและอากาศภายใตกระทรวงสงแวดลอมไดสงการไปยงผวาราชการจงหวดตางๆใหประเมน

สภาพสงแวดลอมทางน าในพนทแหลงน าเปาหมาย วธตรวจวดคณภาพน าในแหลงน าเปาหมายพอการสรางมาตรฐานคณภาพ

สงแวดลอมดานมลพษทางน า เนอหาของค าสงดงกลาวไดอธบายไวในขอมลอางอง 4

3.2 การรวมมอกบหนวยงานทเกยวของและหนวยงานอน ๆ

ตามหลกการแลว ระบบ TPLCS ถกน ามาใชจดการกบแหลงทมาของสารกอมลพษทกแหลงและมงลดปรมาณการปลอยสารกอ

มลพษ ดงนน หนวยงานบรหารทเกยวของตางๆ จงครอบคลมหลากหลายการประสานงานและความรวมมอกบภาคการบรหารตางๆ

เหลานจงเปนสงจ าเปน นอกจากนน การสรางการประสานงานและความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ของทางการกเปนสงส าคญอยางยง

ดงจะไดเหนตอไปน

○ ระบบ TPLCS ใชด าเนนการกบกลมเปาหมายทหลากหลายรวมทงโรงงานและสถานประกอบธรกจ น าทงจากขครวเรอน การ

เลยงปศสตว พนทเพาะปลกและการเพาะเลยงสตวน า ท าใหจ าเปนตองมการประสานงานกบสวนงานทเกยวของใน

ภาคอตสาหกรรม การเกษตรและการพฒนาของเทศบาล

○ ในการวดคณภาพน าและปรมาณของน าในแหลงน านนจ าเปนตองมการรวมมอกนกบภาคบรหารจดการแมน า ทะเลสาบ / หนอง

น า และทะเล

○ ตองมการประสานงานกบฝายงานวางแผนและสถตเพอใหไดขอมลทางสถตและทราบแนวโนมความเปนไปของภมภาค

○ ในการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบสภาพดานภมประเทศ อทกวทยา และอตนยมวทยานน จะตองมการรวมมอกบภาควางแผน

ทดน วศวกรรมการส ารวจและภาคอตนยมวทยา

51

○ ในบางครงอาจมการด าเนนระบบ TPLCS ครอบคลมหลายเขตปกครองทองถน เชนเมอก าหนดพนทแหลงน าเปาหมายในบรเวณ

กวาง นอกจากนถงแมวาบางเขตปกครองทองถนจะไมมพนทตดทะเล แตกอาจจ าเปนตองใชการควบคมปรมาณมลพษในเขต

นนๆ ดวย ในกรณดงกลาว ความรวมมอในหมรฐบาลทองถน การประสานงานและการแบงบทบาทหนาทกนระหวางรฐบาล

ระดบชาตและรฐบาลระดบทองถนถอเปนสงทความส าคญ

○ ตองมการก าหนดการประสานงานและความรวมมอกนกบภาคบรหารทเกยวของและกบผมสวนไดสวนเสยเชน บรษทตางๆ ผ

อยอาศยและชมชนในทองถน เปนตน

การประสานงานดงกลาวอาจท าไดหลายวธขนอยกบสถานการณในแตละประเทศ เชน ระบอบการปกครอง องคกรการบรหาร

ระบบการปกครองทองถน สถานะขององคกรอตสาหกรรมรวมทงกลมการคา สภาหอการคาและอตสาหกรรม ความสมพนธกบ

หนวยงานฝายบรหารและสถานะของชมชนทองถน อยางไรกตาม สงส าคญกคอภาคสงแวดลอมตองมบทบาทหลกในกจกรรมการ

ประสานงานและมงเนนใหความพยายามของกจกรรมการประสานงานน าไปสการด าเนนมาตรการลดสารกอมลพษโดยรวมอยางม

ประสทธภาพ เพอสงเสรมกจกรรมประสานงานเหลาน ยงจ าเปนตองเพมความตระหนกรเกยวกบความจ าเปนของการรกษาสงแวดลอม

และความรเกยวกบมลพษทางน า รวมทงตองเพมความตระหนกรภายในภาคการบรหารจดการและทงสงคม

การด าเนนงานระบบ TPLCS จะราบรนไดนน สงทขาดไมไดคอการสรางความสมพนธทไวเนอเชอใจกนและยดถอความรวมมอ

และการท างานรวมกนผานความพยายามในการประสานงาน

3.3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบงานเพอก ากบดแลการบรหารจดการโรงงานและสถานประกอบธรกจ

จะตองมแผนจดการก ากบดแลเพอตรวจสอบสถานการณของปรมาณสารมลพษทปลอยออกมาและมาตรการลดปรมาณสารกอ

มลพษของโรงงานและสถานประกอบธรกจทปลอยลงสพนทแหลงน า นอกจากน ระเบยบขอบงคบทวาดวยมาตรฐานการควบคม

ปรมาณสารกอมลพษโดยรวมก าหนดใหตองมการตรวจสอบสถานะของการปฏบตตามมาตรฐานนน จงจ าเปนตองมการวด บนทกและ

รายงานสถานการณของน าทงจากโรงงานและสถานประกอบธรกจและจดท ากรอบงานและแนวทางการปฏบต ทเกยวของ

52

คอลมน 6 : การจดการก ากบดแลโรงงานและสถานประกอบธรกจในประเทศญปน

ในประเทศญป นกฎหมายควบคมมลพษทางน าก าหนดใหมระบบก ากบดแลและจดการส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ

หลายระบบ ระบบภายใตกฎหมายควบคมมลพษทางน าอธบายไวในรป 1.4 ระบบทส าคญยกเวนการควบคมน าทง สามารถแยกออกได

ดงน :

(1) ตองมการแจงใหทราบเมอมการกอสรางโรงงานหรอสถานประกอบธรกจทมการปลอยสารกอมลพษลงในแหลงน าสาธารณะ

เมอมการกอสรางสถานท าการทมการปลอยสารกอมลพษลงสแหลงน าสาธารณะ (หรอทเรยกวา"สถานท าการเฉพาะเจาะจง"ภายใต

กฎหมายควบคมมลพษทางน าในประเทศญป น) ผวาราชการจงหวดจะตองไดรบหนงสอแจงรายละเอยดดงตอไปน :

• ชอและทอย ในกรณทเปนนตบคคล ตองมชอของบคคลทเปนผแทน (ขององคกรธรกจทปลอยน าลงสพนทแหลงน า

สาธารณะผานทางโรงงานหรอสถานประกอบธรกจดงกลาว)

• ชอและทตงของสถานประกอบการโรงงานหรอธรกจ

• ประเภทของสถานท าการเฉพาะเจาะจง

• โครงสรางของสถานท าการเฉพาะเจาะจง

• การใชสถานท าการเฉพาะเจาะจง

• วธการบ าบดน าเสย

• สภาพและปรมาณของน าทง (ระบบ TPLCS ก าหนดวาในการแจงจะตองระบสภาพและปรมาณของน าทงในระบบน าทงแตละ

ระบบ)

• ระบบน าทเกยวของกบน าทงและระบบน าทง

เมอไดรบการแจงแลว ผวาราชการจงหวดอาจสงใหแกไขหรอยกเลกแผนไดหากเกดกรณทพบวาแผนดงกลาวไมตรงตาม

มาตรฐานน าทงหรอมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม (ส าหรบแถบพนททะเลภายในเซะโตะ ผวาราชการจงหวดอาจ

อนญาตได ผวาราชการจงหวดอาจไมอนญาตในกรณทน าทงหรอน าเสยจากสถานท าการทเกยวของอาจกอใหเกดอนตรายอยางมากตอ

สภาพแวดลอมของแถบพนททะเลภายในเซะโตะ)

(2) การวดคณภาพน าของน าทงจากโรงงานและสถานประกอบธรกจ

เพอใหสอดคลองกบมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม โรงงานและสถานประกอบธรกจจะตองวดและบนทก

สถานะมลพษของน าทงตามทก าหนดไวในกฏหมายควบคมมลพษทางน า

ในประเทศญป นมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมไดก าหนดปรมาณการระบายน าทงประจ าวนของโรงงานและ

สถานประกอบธรกจเอาไว โรงงานและสถานประกอบธรกจตองวดการระบายน าทงประจ าวน

ความถในการวดถกก าหนดตามหนวยของปรมาณน าทงตามทแสดงในตาราง 3.2

53

ตาราง 3.2 ความถในการวดการระบายน าของโรงงานและสถานประกอบธรกจในประเทศญป น

ปรมาณน าทง ไมนอยกวา 400 ลบ.ม. /

วน

ไมนอยกวา 200 ลบ.ม./

วน

ต ากวา 400 ลบ.ม. /วน

ไมนอยกวา 100 ลบ.ม./

วน

ต ากวา 200 ลบ.ม../วน

ไมนอยกวา 50 ลบ.ม./

วน

ต ากวา 100 ลบ.ม. /วน

ความถในการวด ทกวน ไมนอยกวาหนงครง

ใน 7 วน

ไมนอยกวาหนงครงใน

14 วน

ไมนอยกวาหนงครง

ใน 30 วน

ในการวดและการบนทก โรงงานและสถานประกอบธรกจทปลอยน าทงในอตราไมนอยกวา 400 ลบ.ม. /วนจะตองท าการสมตวอยาง

อตโนมต ตรวจวดและบนทก (ในเรองสถานะมลพษ (ความเขมขน) นน การสมตวอยาง การขนสงอปกรณตรวจวด การวด และการ

บนทกจะถกด าเนนการโดยอตโนมตทงหมด ในเรองของปรมาณการไหลของน า ปรมาณน าจะถกวดโดยอตโนมตดวยเครองวดการ

ไหล หรอเวโลซมเตอร (velocimeter) ผลทไดจะถกบนทกโดยอตโนมต) ในกรณทเหนวาการวดดวยเครองวดอตโนมต ไมคอย

เหมาะสมทางเทคนคนก จะตองใชเครองมอเกบตวอยางแบบผสมรวม (คออปกรณเกบตวอยางปรมาณน าทงทมการระบอตราสวนการ

เกบไวลวงหนาตามปรมาณน าทงและเกบตวอยางน าไวโดยไมมการเปลยนแปลงคณภาพน าเพอวดคาเฉลยคณภาพน าตอระยะเวลาท

ก าหนดโดยอตโนมต) ในการเกบตวอยางแบบอตโนมตแทน ขอมลทไดตองผานการวเคราะหทสอดคลองกบวธการวดทก าหนดแยกไว

โดยรฐมนตรวาการกระทรวงสงแวดลอม6

แมแตสถานประกอบธรกจทปลอยน าทงต ากวา 400 ลบ.ม. /วน กควรท าใหกระบวนการวดเปนโดยอตโนมตใหมากทสดเทาทจะท าได

ขอมลทถกบนทกจากการวดดงกลาวจะตองถกเกบรกษาไวเปนเวลา 3 ป

ผวาราชการจงหวดนนๆ จะตองไดรบแจงถงวธการวด หากมการเปลยนแปลงวธการวดกตองแจงใหทราบดวย รายการทตองแจง

ใหทราบ มดงน :

• คา COD ทมอยในน าทง สถานะมลพษของปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรส วธตรวจวดรายการทจ าเปนตอการประเมน

ปรมาณน าทงและปรมาณการปลอยสารมลพษอน ๆ และจดตรวจวด

• วธวดปรมาณการปลอยสารกอมลพษทมอยในน าทงประจ าวน

• รายการอน ๆ ทเกยวกบวธวดปรมาณการปลอยสารกอมลพษทควรมไวเพอการอางอง

ผอ านวยการกองสงแวดลอมทางน าและอากาศภายใตกระทรวงสงแวดลอมไดออกค าสงไปยงผวาราชการจงหวดเรองวธการวดน า

ทงจากโรงงานเพอวตถประสงคในการก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน า เนอหาส าคญของค าสงมดงน :

i) ความถในการวดคณภาพน า

ตวอยางน าควรจะมการเกบและน ามาวเคราะหอยางนอย 4 วนตอป

6 วธการวดทถกก าหนดขนเปนวธการทก าหนดไวในมาตรฐานอตสาหกรรมของญปน (JIS)

54

ii) ชวงเวลาในการวด

น าทงจากโรงงานและสถานประกอบธรกจ ควรไดรบการพจารณาคไปกบสภาพการด าเนนงานของสถานทนนๆ และความแตกตาง

ตามฤดกาลของน าทง

iii) การเลอกจดสมตวอยาง

จดสมตวอยางควรเลอกวดทชองระบายน าทง ถาไมสามารถเกบตวอยางน าจากชองระบายน าทงไดกควรเกบตวอยางทชองระบาย

น าของระบบบ าบดน าทงสดทายของโรงงานและสถานประกอบธรกจนนๆ แทน ชองระบายน าทเลอกจะตองเปนทๆ สามารถเกบ

ตวอยางน าทมคณภาพเชนเดยวกบตวอยางน าทเกบจากชองระบายน าทง

ในการค านวณประสทธภาพการบ าบด ถาจะตดตงระบบไวส าหรบการบ าบดน าเสย จะตองมการตรวจวดในบางจดกอนทจะตดตง

ระบบบ าบดน าเสยตามความจ าเปน

iv) รายการทตองท าในชวงเวลาสมตวอยาง

ตองบนทกวนทท าการสมตวอยาง ปรมาณน าทงและสงมชวตในบรเวณใกลเคยงกบชองระบายน าทง อณหภมของน า คาความขน

กลนและความใสของน ากควรไดรบการวดหรอสงเกต ณ ทนนดวย

(3) ค าสงเกยวกบการรายงานขอมลทจ าเปนจากหนวยงานก ากบดแล

ผวาราชการจงหวดอาจสงใหโรงงานและสถานประกอบธรกจรายงานสภาพของอปกรณทเปนสาเหตของการกอใหเกดสารกอ

มลพษ วธการบ าบดน าเสยและขอมลทจ าเปนอน ๆ ตอผวาราชการจงหวด นอกจากน ผวาราชการจงหวดอาจใหโรงงานและสถาน

ประกอบธรกจรายงานวธการบ าบดน าเสย / ของเหลวเสย และขอมลทจ าเปนอน ๆ ภายใตระบบ TPLCS ผวาราชการจงหวดยงอาจ

สงใหเจาหนาททเกยวของไปตรวจสอบโรงงานและสถานประกอบธรกจ ในกรณเชนน โรงงานและสถานประกอบธรกจตองปฏบต

ตามค าสง

3.4 การสงเสรมความพยายามของโรงงานและสถานประกอบธรกจในการลดการปลอยสารกอมลพษ

โรงงานและสถานประกอบธรกจจะตองอยภายใตการควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวมการปลอยสารกอมลพษจะ

ลดลงไดกตอเมอโรงงานและสถานประกอบธรกจปฏบตตามระเบยบขอบงคบ จงตองใชความพยายามตางๆ เพอกระตนใหโรงงานและ

สถานประกอบธรกจด าเนนการใหสอดคลองกบมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม วธทส าคญในการผลกดนโรงงาน

และสถานประกอบธรกจกคอการจดการงานก ากบดแลซงจะไดอธบายไวในหวขอ 3.4 ดงตอไปน

55

(1) การก าหนดมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

คาของมาตรฐานการควบคมสารกอมลพษโดยรวมถกก าหนดขนโดยมงเนนการลดปรมาณการปลอยสารมลพษ คามาตรฐานนนจง

ตองเปนไปอยางสอดคลองกน ดวยเหตนการก าหนดคามาตรฐานทสามารถปฏบตไดจรง และการก าหนดกรอบงานทจะชวยใหการ

ปฏบตตามคามาตรฐานไดจงเปนสงส าคญยงโดยพจารณาจากเงอนไขทางเศรษฐกจและเทคโนโลยตามความจ าเปน

ในประเทศญป นมการส ารวจและประเมนสถานะของน าทงจากโรงงานและสถานประกอบธรกจเพอสรางมาตรฐานการควบคมสาร

กอมลพษโดยรวมและวดคามาตรฐานจากสถานะดงกลาว ดงนน คามาตรฐานจะถกก าหนดในระดบทสามารถปฏบตตามไดดวย

มาตรฐานของเทคโนโลยในปจจบน นอกจากน ในการสงเสรมใหทกฝายปฏบตตามนโยบาย รฐบาลจะใหค าแนะน าทางเทคนคเพอเปน

การสนบสนนและใหเงนกดอกเบยต ากบธรกจขนาดเลกและขนาดกลางทมความสามารถในการระดมทนในระดบต า ดวยความพยายาม

เหลานเอง มาตรฐานการควมคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมจงเปนสงทสามาถปฏบตตามไดเกอบสมบรณเตมท และปรมาณการ

ปลอยสารมลพษกลดลงอยางตอเนอง

(2) การสงเสรมความพยายามโดยสมครใจของโรงงานและสถานประกอบธรกจ

เพอสงเสรมการปฏบตตามมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวม แตละประเทศควรก าหนดคาปรบและบทลงโทษ

ส าหรบการละเมดมาตรฐาน แตสงทส าคญคอการลดการปลอยสารกอมลพษอยางตอเนองดวยการสงเสรมใหปฏบตตามมาตรฐาน

มากกวาการก าหนดบทลงโทษ ความพยายามเชนนมนยยะส าคญ นอกจากการจดการงานก ากบดแลบรหารแลว วธการบงคบใโรงงาน

และสถานประกอบธรกจใหด าเนนการสอดคลองกบมาตรฐานยงมอกหลากหลายวธ เชนใหค าแนะน าทางดานเทคนคการบรหาร

มาตรการสนบสนนอนรวมถงความชวยเหลอในการระดมทนและการเพมจตส านกเชงบรรทดฐานทางสงคม การจะมงพฒนาให

ครอบคลมไดนน สงส าคญคอรวมความพยายามตางๆ ดงกลาวใหสอดคลองกบสถานการณในแตละประเทศหรอแตละภมภาค

56

คอลมน 7: ตวอยางการสงเสรมมาตรการเพอใหโรงงานและสถานประกอบธรกจด าเนนความพยายามโดยสมครใจในประเทศญปน

เพอสงเสรมความพยายามโดยสมครใจของโรงงานและสถานประกอบธรกจ นโยบายตอไปนถกน ามาปฏบตในประเทศญป น

a. ใหค าแนะน าในการบรหารส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ : มาตรการนไดรบการพสจนวาเปนมาตรการทม

ประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงส าหรบสถานประกอบธรกจขนาดเลกและขนาดกลางทมความสามารถทางดานเทคโนโลย

จ ากด เมอปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมดถกเพมในรายการของ TPLCS ป 2002 ไดมการจดท า"คมอเกยวกบ

มาตรการน าทงส าหรบสถานประกอบธรกจขนาดเลก" ขนเพอเผยแพรไปยงสถานประกอบการธรกจขนาดเลกและขนาดกลาง

และคมอดงกลาวไดถกน ามาใชในการใหค าแนะน าการบรหารจดการเกยวกบเทคโนโลยทเกยวของ

b. ความชวยเหลอดานการระดมทนเพอการตดตงระบบบ าบดน าเสย : เกยวกบการตดตงเครองมออปกรณควบคมมลพษนน เงน

กยมตามนโยบายใหสทธพเศษ เชน เงนกดอกเบยต า สวนใหญจะถกเสนอใหบรษทขนาดเลกและขนาดกลาง นอกจากน ยงม

การใหสทธประโยชนทางภาษนตบคคลอกดวย

c. จตส านกเชงบรรทดฐานทางสงคม: ในประเทศญป นมการเรยกรองใหเกดความรบผดชอบตอสงคม บรษทตางๆ จะถกตอตาน

จากสงคมหากมการละเมดมาตรฐานดานสงแวดลอมรวมทงมาตรฐานน าทง หากบรษทใดละเมดมาตรฐาน บรษทนนจะไมได

รบการสนบสนนดานการเงนจากสถาบนการเงน หรอในเรองความสมพนธระหวางบรษทกบลกคา รฐบาลทองถน ผอยอาศยใน

ทองถนและผบรโภคกจะไดรบผลกระทบไปดวย

(3) การใชประโยชนจากนโยบายปรบโครงสรางอตสาหกรรม

ค าแนะน าทางเทคนคและความชวยเหลอดานการระดมทนทไดอธบายไวในหวขอท (2) นน มไวส าหรบสถานประกอบธรกจขนาด

เลกและขนาดกลาง เชน อตสาหกรรมในครวเรอนและรานคาสวนบคคล ในขณะทนโยบายปรบโครงสรางอตสาหกรรม เชน ค าแนะน า

ใหปดกจการ สามารถด าเนนการไดกบผประกอบธรกจทใชอปกรณทเกามาก ๆ และใชเทคโนโลยทลาสมยปรบปรงล าบาก บาง

ประเทศมการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวอยแลว นโยบายเหลานน ามาปรบใชในการสรางศนยอตสาหกรรมอยางกวางขวางโดย

ใหมการตดตงโรงงานบ าบดน าทงและกระตนใหมการยายทตงของโรงงานและสถานประกอบธรกจ

นโยบายเหลาน รวมถงการปรบโครงสรางอตสาหกรรมและการยายโรงงานและสถานประกอบธรกจ มงเนนใหมการลดปรมาณการ

ระบายมลพษ แมวาญป นจะไมเคยใชวธการปรบโครงสรางทางอตสาหกรรมมากอน แตบรษทใหบรการควบคมมลพษดานสงแวดลอม

และบรษทอน ๆ เคยใชมาตรการใหความชวยเหลอและสงเสรมการยายทตงของโรงงานและการกอสรางของศนยอตสาหกรรม

57

3.5 มาตรการจดการกบน าทงจากภาคครวเรอน

ในการด าเนนงานระบบ TPLCS นน การลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษในภาคครวเรอนโดยการบ าบดน าทงจากครวเรอนกเปน

สงส าคญเชนกน การตดตงระบบบ าบดน า เชน ระบบบ าบดน าเสยและระบบบ าบด Johkasou ถกน ามาใชบ าบดน าเสยจากครวเรอน แต

ความพยายามเหลานจะตองด าเนนใหสอดคลองกบแผนทเปนสวนหนงของการพฒนาโครงสรางพนฐานทางสงคม

ในประเทศญป น ตามกฎหมายการจดการของเสยและกฎหมายการท าความสะอาดสาธารณะนน เทศบาลจะตองเปนผก าหนดแผน

เพอบ าบดขยะมลฝอยซงถอเปนสวนหนงของแผนพนฐานในการก าหนดแผนจดการน าทง นถอวาเปนแผนขนพนฐานส าหรบการบ าบด

น าทงจากครวเรอน ในระยะยาว 10 ถง 15 ป และเปนนโยบายพนฐานส าหรบการบ าบดน าทงจากครวเรอน รวมถงวธการและขอบเขต

ของการบ าบดน าทงจากครวเรอน และวธการบ าบดสลดจทเกดจากกระบวนการบ าบดน าทงจากครวเรอน แผนดงกลาวมรายละเอยด

ดงตอไปน :

i) อตราสวนเปาหมายของการบ าบดน าทงจากครวเรอน

ii) พนทด าเนนการบ าบดน าทงจากครวเรอน ควรก าหนดวธบ าบดส าหรบแตละพนทและแสดงไวบนแผนท iii) แผนการกอสรางระบบบ าบดน าทงจากครวเรอน

iv) การสรางความตระหนกและการใหค าแนะน าแกสาธารณชน

v) โรงงานบ าบดสงปฏกลและกากตะกอนสลดจ

ภายใตกฎหมายควบคมมลพษทางน า พนททมความส าคญเปนล าดบตน ๆ ตอมาตรการจดการน าทงจากครวเรอนนนคอพนทแหลง

น าทมปญหามลพษทางน าเลวรายลงจนเปนไปไมไดหรออาจเปนไปไมไดทจะด าเนนการใหไดตรงตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมวา

ดวยเรองมลพษทางน า หรอพนทซงการรกษาคณภาพของน ามความส าคญเปนพเศษ หากพนทเหลานนมความจ าเปนอยางยงทจะตอง

สงเสรมการจดการน าทงจากครวเรอน นายกเทศมนตรจะก าหนดแผนสงเสรมมาตรการจดการน าทงจากครวเรอนส าหรบพนทส าคญท

ตองใชมาตรการดงกลาว แผนจะก าหนดการกอสรางระบบบ าบดน าทงจากครวเรอนและกจกรรมสรางความตระหนกทเกยวของกบ

มาตรการน าทงจากครวเรอนและวธการอน ๆ ทจ าเปน

การสงเสรมมาตรการจดการน าทงจากครวเรอนถอเปนความทาทายในภมภาคเอเชยตะวนออกและมการเสาะหาความพยายามอยาง

เปนระบบเพอด าเนนมาตรการโดยเรมตนทพนท ๆ มความส าคญสง ดงนน สงจ าเปนก คอจะตองมการก าหนดแผนการสงเสรม เชน

การบ าบดน าทงจากภาคครวเรอนและการด าเนนมาตรการจดการน าทงจากครวเรอนอยางตอเนอง

ในการก าหนดแผนควรพจารณาสงตอไปน :

i) จ านวนประชากรในปจจบน สถานะการบ าบดน าทงจากครวเรอน สถานะการตดตงระบบบ าบดน าทงจากครวเรอน รวมทงระบบน าเสยและระบบบ าบด Johkasou และความเรงดวนในการบ าบดน าทงจากครวเรอน

ii) การตดสนใจเลอกวธการบ าบด (ไมวาจะเปนการบ าบดแบบสวนกลางรวมกบระบบระบายน าเสยหรอการบ าบดแบบรายบคคล) โดยพจารณาจากสภาพทางภมศาสตรและความหนาแนนของประชากรของแตละพนท อกทงยงมความจ าเปนตองพจารณา

ความสมพนธระหวางคาใชจายและขนาดของการบ าบดของแตละวธการบ าบดและงบประมาณการเงนส าหรบการกอสรางดวย

iii) ความเหนของผอยอาศยในทองถน รวมทงวธการทใชแทนกนไดกบวธการบ าบดแบบดงเดมและสภาพแวดลอมของในแตละทองถน

iv) ระยะเวลาตงแตการกอสรางโรงบ าบดไปจนถงเมอสามารถเรมตนใชงานได

58

v) วธการตางๆ และลกษณะในการบ าบดน าทงจากครวเรอน vi) แนวโนมส าหรบการพฒนา รวมทงการเตบโตของจ านวนประชากรและการปรบปรงมาตรฐานด ารงชวตในอนาคต

vii) วธการบ าบดน าทงจากครวเรอนรวมถงระบบบ าบดน าเสย ระบบบ าบดน าเสยขนาดเลกและระบบบ าบด Johkasou สงระบบ

เหลานควรมการใชอยางถกตองตามคณลกษณะ (คาใชจายในการตดตง คาใชจายในการบ ารงรกษา / ปฏบตการ ความไดผลใน

การลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษและระยะเวลาในการตดตงอปกรณทเกยวของ) ในประเทศญป นระบบบ าบดตางๆ แสดง

ในรป 3.2

viii) ควรมการน ามาตรการมาใชตามล าดบความส าคญในพนทแหลงน าทมความจ าเปนเรงดวนและบรเวณทมปรมาณการปลอยสารกอมลพษมาก

รป 3.1 การใชระบบบ าบดน าทงจากครวเรอนใหสอดคลองกบคณลกษณะของพนท

市街地は下水道

農村

水路

農村部は農業集落排水設

家屋のまばらな地域は浄化槽

人口密度の高い市街地では下水道を整備

農村

水路

農村や漁村、山村等で集住している場合は、小規模下水道を整備

家屋のまばらな地域は個別に浄化槽を整備

มการสรางระบบบ าบดน าเสยขนาดเลกเพอใชในหมบานทเปนพนทการเกษตร หมบานชาวประมง และหมบานบนภเขา

ระบบ Johkasou สวนบคคลจะถกตดตงในพนททมบานเรอนกระจดกระจาย

หมบานเกษตรกรรม ชองทางน า

ระบบบ าบดน าเสยถกสรางขนส าหรบพนทสรางใหมทมประชากรหนาแนน

59

3.6 หวขออน ๆ ทเกยวของ

(1) การสงเสรมการตรวจสอบคณภาพน าและการวจยแหลงน า

การจะตรวจสอบอทธพลของการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมทมตอการปรบปรงคณภาพน าในพนทแหลงน าเปาหมาย

จ าเปนตองตรวจสอบผลของการใชระบบ TPLCS โดยการตรวจสอบคณภาพน า มกพบวาสารกอมลพษจะสะสมอยทตะกอนใตน า

ดานลางและตะกอนดงกลาวจะตองมการน ามาตรวจสอบรวมกบการตรวจสอบคณภาพน า

ในการด าเนนการระบบ TPLCS นน จากการวเคราะหการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษในพนทลมน าและความสมพนธ

ระหวางปรมาณการปลอยสารกอมลพษและคณภาพน าในพนทลมน านน งานวจยสวนมากจะมองคประกอบของการวจยเชงวชาการ

รวมอยดวย องคประกอบเหลานรวมถงการจดตงหนวยพนฐานส าหรบค านวณปรมาณการไหลออกของสารกอมลพษจากแหลงก าเนด

มลพษในพนทราบของ บรเวณไรนาเพาะปลกและประเมนผลความสามารถในการบ าบดใหบรสทธตามธรรมชาต ทงยงท าความเขาใจ

เกยวกบกลไกของมลพษ และการพฒนาเทคโนโลยบ าบดน าเสยตาง ๆ

นอกจากการสงเสรมใหมการส ารวจและการวจยแลว ความรวมมอกบสถาบนการวจยทเกยวของกถอเปนสงส าคญตอการด าเนนการ

ระบบ TPLCS ใหเปนไปในทางวทยาศาสตรมากขนอกดวย

(2) การเงน

การด าเนนการระบบ TPLCS มคาใชจายในการตรวจวดคณภาพน าและการส ารวจทเกยวของอน ๆ จงจ าเปนจะตองพจารณาการ

จดหาเงนงบประมาณเพอกจกรรมตาง ๆ เหลานน

โรงงานและสถานประกอบธรกจจ าเปนตองสรางระบบบ าบดน าทงและตองมการบ าบดทเหมาะสมตามวตถประสงคของการลด

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ตามหลกการแลว คาใชจายตาง ๆ ทเกดขนจะตกเปนภาระของผประกอบการโดยเปนคาใชจายทขาด

ไมไดในการด าเนนโครงการในญป น มาตรการสนบสนน เชน การใหเงนกดอกเบยต าแกโรงงานและสถานประกอบธรกจ ถอเปน

มาตรการเชงนโยบายทไดน าไปใชกบธรกจขนาดเลกและขนาดกลางทมความสามารถระดมทนในระดบต า ในอดตทผานมานนหลาย

ฝายเหนความส าคญของการใชวธประสานความสามคคระหวางสงแวดลอมและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในประเทศญป น แต

หลงจากทกฎหมายพนฐานควบคมมลพษสงแวดลอมไดรบการแกไขในป 1970ซงเปนชวงทเกดมลภาวะทางสงแวดลอมอยางรนแรง

แนวคดนนกเปลยนไปเปนการให ความส าคญกบการอนรกษสงแวดลอมมากกวาการใหความส าคญตอการเตบโตทางเศรษฐกจ7 ดงนน

ญป นจงไมเหนดวยกบการไมใหความส าคญกบมาตรการตอตานมลพษเพราะความยากล าบากทางการเงน

นอกจากน งานสาธารณปโภคยงไดมการด าเนนการเพอรบมอกบน าทงจากครวเรอน เชนการกอสรางระบบบ าบดน าเสย งานเหลาน

จ าเปนตองใชทรพยากร ในปทผานมาบางประเทศไดเรมน าระบบเงนทนเอกชนมาใชเพองานสาธารณปโภคผาน ความชวยเหลอทาง

การเงนจากภาคเอกชน (PFI) ระบบกอสราง-ด าเนนการ-ถายโอน (BOT) และระบบเอกชนรวมลงทน (PPP)

7 บทความท 1 ของกฎหมายพนฐานการควบคมมลพษสงแวดลอม (กฎหมายเดมของกฎหมายสงแวดลอมขนพนฐาน) ระบวา "การรกษาสภาพแวดลอมสงมชวตจะตองมความสอดคลองสามคคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ ...." เรยกวา "มาตราสามคค" และถกยกเลกไปเมอมการแกไขกฎหมายในป 1970

60

(3) การพฒนาและการรกษาทรพยากรมนษย

เพอความราบรนของการด าเนนงานระบบ TPLCS จ าเปนตองมการพฒนาทรพยากรมนษยใหมความรเฉพาะดานเกยวกบการ

อนรกษสงแวดลอมทางน าและการบ าบดน าเสย

ในประเทศญป นกฎหมายระบวาโรงงานทกอใหเกดมลพษแตละแหงจะตองจดใหมระบบการปองกนมลพษและตองมผจดการท

ดแลเรองการควบคมมลพษ ผจดการฝายควบคมมลพษซงจะเปนวศวกรทมความรความเชยวชาญและคนเคยกบระบบทเกยวของกบการ

รกษาคณภาพน าตองมสวนชวยในการลดปรมาณสารกอมลพษอยางสมครใจของโรงงานและสถานประกอบธรกจนน ๆ ระบบการ

จดการควบคมสารกอมลพษเรมตนใชในปงบประมาณ 1971 เมอปญหาสงแวดลอมเกดขนอยางเหนไดชดในประเทศญป น มผเขาสอบ

ระดบชาตเพอเปนผจดการฝายควบคมมลพษ ในปแรกสงกวา 100,000 คน

(4) กจกรรมประชาสมพนธและกจกรรมสรางความตระหนกใหความร

เพอสงเสรมระบบ TPLCS สมาชกสงคม องคกรธรกจและหนวยงานทเกยวของในการบรหารทองถนจะตองเพมความตระหนกใน

การรกษาคณภาพน าและตองด าเนนกจกรรมในการปองกนมลพษทางน า ดงนน กจกรรมการประชาสมพนธและกจกรรมสรางความ

ตระหนกใหความรแกประชาชนจงมบทบาทส าคญยง

ไดมความพยายามด าเนนการตาง ๆ ในญป นดงน:

○ องคกรธรกจจะตองมความคนเคยกบผลกระทบและเนอหาของแผนควบคมสารกอมลพษโดยรวมและตองพยายามใหความ

รวมมอกบภาคสวนอนๆ โดยมงบรรลมาตรฐานการควบคมปรมาณสารกอมลพษและการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษผาน

องคกรตาง ๆ และการประชมเชงปฏบตการ

○ ประชาชนไดรบการกระตนใหเพมความตระหนกถงมาตรการบ าบดน าเสยจากครวเรอนซงสามารถเรมไดงาย ๆ ทบานของ

ตนเอง และเพมความรเกยวกบมลพษทางน าผานการประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ เชน แผนพบสงพมพและการประชมแสดง

ความคดเหนในรปแบบทหลากหลาย

61

ขอมลอางอง 1 : ประสบการณดานปญหามลพษทางน าของประเทศญป นและมาตรการแกไข

ประเทศญป นเคยประสบสงแวดลอมทางน าทเลวรายควบคกบการเตบโตทางเศรษฐกจ ซงน าไปสมลพษทางน าทรนแรง และ

สามารถพชตปญหาบางสวนไดดวยการใชมาตรการ ทงน จะอธบายถงบางประเดนทเปนประโยชนจากประวตศาสตรดงกลาวพอเปน

สงเขปโดยมงความสนใจไปท TPLCS

(1) การพฒนาเศรษฐกจและการเกดปญหามลพษทางน าทรนแรง

ในประเทศญป นการผลตทางอตสาหกรรมเรมเพมขนตงแตปลายป ค.ศ. 1950 และเศรษฐกจเตบโตขนอยางรวดเรว มอตราการ

เตบโตทางเศรษฐกจตอปเฉลยสงถงรอยละ 9.1 ตงแต ค.ศ. 1956 ถง 1973 และการผลตอตสาหกรรมเตบโตประมาณสามเทาของอตรา

มลคาการจดสง (ปรบราคา) ตงแตป ค.ศ. 1960 ถง 1975 นอกจากนผลตภณฑมวลรวมประเทศ (GDP) ตอหวยงแสดงถงการเจรญเตบโต

อยางรวดเรว อตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจตอผลตภณฑมวลรวมประเทศตอหวของญป นในขณะนนคอแทบจะอยในระดบ

เดยวกบจนและประเทศในเอเชยตะวนออกในเวลานและดเหมอนญป นแทบจะอยในขนการพฒนาเชนเดยวกบประเทศเหลาน

รป A.1 การเปลยนแปลงของอตราการเตบโตทางเศรษฐกจของญป นและประเทศในเอเชยตะวนออก

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

1956 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 2006

日本 中国

韓国 タイマレーシア フィリピンベトナム インドネシアインド バングラディッシュ

日本：高度経済成長 中国：改革開放

1998：アジア通貨危機

2008：世界金融危機

1973、1979ｵｲﾙｼｮｯｸ

ญป น เกาหล มาเลเซย เวยดนาม อนเดย

จน ไทย ฟลปปนส อนโดนเซย บงคลาเทศ

ญปน:ความเตบโตทางเศรษฐกจสง จน: การปฎรปและการเปดเสร

ผลกระทบจากวกฤตน ามนในป ค.ศ. 1973 และ 1979

1998: วกฤตเงนตราในเอเชย

2008: วกฤตการเงนโลก

62

รป A.2 การเปลยนแปลงของผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของญป น (ปรบราคาและเทยบกบเงนดอลลาร)

ชวงเวลาดงกลาวไดรบการขนานนามวาเปนชวงเวลาทเศรษฐกจเฟองฟในญป น ในชวงเวลานนมทงความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจ

และปญหามลพษทเลวรายรวมถงมลพษทางน าและมลพษทางอากาศ

ในชวงนนการพฒนาทางเศรษฐกจทส าคญอยในสวนภมภาคทเรยกวาแปซฟคเบลทโซนดงทแสดงในรป A.3 มการกอสรางโรงงาน

ขนมากมายและจ านวนประชากรกหนาแนนในภมภาคนน ความหนาแนนของประชากรในเขตเมองของญป นในป ค.ศ. 1970 คอ 8,689

คน/ตารางกโลเมตร การพฒนาทางอตสาหกรรมและความหนาแนนของประชากรกอใหเกดการสรางปรมาณมลพษมหาศาลและเปน

สาเหตใหเกดมลภาวะทางน าทรนแรงในหลายๆ สวนของประเทศ ตวอยางบางสวนแสดงไวดานลางดงน

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985

（ドル）

(参考）東アジア諸国の 一人あたりGDP(2009年）

マレーシア

中国タイ

インドネシア

ベトナム

(อางอง) ผลตภณฑมวลรวมประเทศตอหวใน ประเทศเอเชยตะวนออก (2009)

มาเลเซย

ไทย จน อนโดนเซย เวยดนาม

(USD) * แมวาสกลเงนดอลลารเคยไดรบการ

ก าหนดคาไวท 360 เยน ตอหนงดอลลาร

แตหลงจากป 1972 คาเงนเยนปรบตว

สงขนแขงกบคาเงนดอลลารในป1972

และแขงคาขนเ รอยๆ เปน 1USD =

254 เยน หลงจากป 1985

63

รป A.3 ตวอยางของพนททเกดมลพษทางน า

i) แมน าสมดะ: แมน าสมดะ แมน าในทองถนทผนน าจากแมน าอาระคาวะและไหลลงสพนทเมองโตเกยวลงสอาวโตเกยวทมประชากร

4.3 ลานคนในพนทบรเวณลมแมน า ไหลลาดในระดบ 1/10,000 ซงเปนระดบกลางและมคณสมบตการหยดไหลสงภายใตอทธพล

ของการไหลเขาและการไหลยอนกลบ ซงใชเวลาราว 3 ถง 4 น าจงจะไหลเปนระยะทาง 23.5 กม. จากจดทกระแสน าหกเหจากแมน า

อาระคาวะจนถงปากแมน าสมดะ ในแมน าสมดะเคยจบปลาน าแขงและหอยน าจดไดแตคณภาพน าแยลง เนองจากประชากรเพมขน

東京

大阪

瀬戸内海

隅田川

洞海湾

東京湾

伊勢湾

名古屋

福岡

※点線は、高度経済成長期に　工場立地や人口が集中した　地域で、太平洋ベルト地帯　と呼ばれていた。

霞ヶ浦

琵琶湖

*เสนประแสดงถงพนททเรยกวาแปซฟคเบลทโซน ซงโรงงานและประชากรเตบโตอยางหนาแนนในระยะเวลาทเศรษฐกจเตบโตสง

อาว โดไค

ทะเลสาบ บวะ

โอซากา นาโกยา

โตเกยว คาสมกะอระ แมน าสมดะ อาวโตเกยว

ฟคโอคะ ทะเลภายในเซะโตะ

อาวอเสะ

64

และการกอสรางโรงงานเคมทเพมขน และการยอมสทอยทางตนน าของแมน าเปนเหตใหของเสยถกปลอยลงสแมน าเปนปรมาณมาก

โดยปราศจากการบ าบดหรอไดรบการบ าบดอยางเพยงพอ ในป ค.ศ.1962 คา BOD วดไดสงถง 63 ม.ก. /ลตร กาซพษทเกดขนจาก

แมน าไดเปลยนสพระพทธรปทอง-ทองแดงทมชอเสยงทอยใกลกบวดเซนโซจ ตอมาภายหลง โดยอาศยการขยายระบบบ าบดน าเสย

ของเมองและการควบคมของเสยทปลอยออกมา/มาตรการการเคลอนยายทด าเนนการกบโรงงาน คณภาพน าจงกลบคนมาทละนอย

ในปจจบน คา BOD คอ 5 ม.ก./ลตร ซงโดยทวไปเปนระดบทไดมาตรฐานสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน า

ii) อาวโดไค: อาวโดไคเปนอาวดานในเลก ๆ มความยาว 13 กม. และลกเฉลยท 7 เมตร ตงอยในคตะควชเมองหนงของญป นทมง

อตสาหกรรมมาก ระหวางชวงทมมากในอดต บรเวณอาวเตมไปดวยโรงงานมากถง 1,032 เชน โรงงานส าหรบงานเหลก งานโลหะ

เครองกล อตอเรอ เคม วศวกรรมเซรามก ซเมนต และอาหาร ทามกลางสงอนอกหลายสง ของเสยจากอตสาหกรรมทไมไดบ าบดท

ปลอยออกมาจากโรงงานเปนสาเหตของมลพษทางน าทรนแรง จากการส ารวจทไดด าเนนการใน ค.ศ. 1968 ถง 1969 สถานการณ

เลวรายลงสระดบทคา COD สงสด คอ 74.6มก./ลตร และออกซเจนละลายในน าเปน 0 ซงเปนระดบทอาวโดไคถกขนานนามวาเปน

"ทะเลแหงความตาย" บางกกลาววามลพษอาจเปนสาเหตท าใหสกรของเรอในอาวละลาย ทอาวโดไค ปรมาณการไหลเขาสวนมาก

มาจากของเสยทปลอยออกมาจากโรงงาน ของเสยทมาจากโรงงานนบไดรอยละ 98 ของทงหมดของปรมาณ COD ทงหมดทปลอย

ออกมา ความกงวลทเพมขนในเรองของคณภาพน าเพมความตระหนกของบรษท และโรงงานหลายตอหลายแหงไดโรงบ าบดน าเสย

ขน นอกเหนอจากนนยงมการขดลอกก าจดมลพษทตกตะกอน จากผลเหลาน คณภาพน าไดรบการฟนฟอยางรวดเรว และในป ค.ศ.

1973 คณภาพน ากไดตามคามาตรฐานสงแวดลอมสวนใหญ

iii) ทะเลภายในเซะโตะ : ทะเลภายในเซะโตะทอยในวงลอมของเกาะฮอนช ชโกก และควช คอทะเลปดอนเปนทรจกมากทสดของญป น มพนท 23,203 ตารางกโลเมตร และประชากรประมาณ 30 ลานคนในบรเวณลมแมน า ตงแตยคโบราณ ทศนยภาพอนงดงามไดรบการประเมนคาและกลาวถงในบทกวของญป น ในแถบทะเลภายในเซะโตะเคยอดมสมบรณไปดวยทรพยากรการประมง อยางไรกตามในชวงทเศรษฐกจเตบโตสง งานเหลก อตอเรอ และโรงงานปโตรเคมถกสรางขนเปนจ านวนมากตามพนทแนวชายฝงทะเลภายในเซะโตะ และของเสยจากอตสาหกรรมทปลอยออกมาเปนสาเหตใหคณภาพน าลดลงอกครง การถมทส าหรบพนทโรงงานเปนสาเหตใหชายฝงตามธรรมชาตลดลง ปรากฏการณชวงน าแดงเรมปรากฏขนตงแตชวงปลายทศวรรษ. 1950 และหลงจากนนไดแผขยายทละนอยไปทวทะเลภายในเซะโตะ เปนสาเหตใหความเสยหายในการประมงแผออกไป ในขณะนน ทะเลภายในเซะโตะถกขนานนามวาเปนทะเลแหงความตาย ในป ค.ศ. 1972 ปรากฏการณชวงน าแดงเปนสาเหตใหปลาอโรวานาทองออนทเพาะเลยง 14 ลานตวออนแอและตาย ผเลยงปลาฟองรองเรยกคาเสยหายและขอใหศาลสงควบคมการปลอยของเสยของโรงงานตอรฐบาลแหงชาต เทศบาล 2 แหงซงทงกากตะกอนจากสงปฏกลในฮารมานะดะ และ 10 บรษททปลอยของเสยจากโรงงาน ในแถบทะเลภายในเซะโตะ รอยละ 50 ของปรมาณมลพษ COD ทอยในของเสยจากอตสาหกรรมไดลดลงตงแตป ค.ศ. 1973 และน าไปสการลดลงอยางมากในจ านวนครงของการเกดชวงน าแดง ตงแตป ค.ศ.1979 โดยพนฐานแลว ไดมการด าเนนการ TPLCS อยางตอเนอง แนวโนมความเสอมโทรมของคณภาพน าไดรบการหยดย ง และคณภาพไดรบการปรบปรง

iv) ทะเลสาบบวะ: ทะเลสาบบวะเปนทะเลสาบทใหญทสดในญป นมพนท 670 ตารางกโลเมตร จนกระทงราวป ค.ศ. 1930 ทะเลสาบบ

วะถกขนานนามวาทะเลสาบโอลโกโทรฟก (ทะเลสาบทมสารอาหารนอย) และทฮอกโค (ทะเลสาบทางเหนอ) ไดสงเกตพบเหนความใสของน าไมนอยกวา 10 เมตร อยางไรกตาม เนองจากการเพมขนของประชากร การพฒนาอตสาหกรรม และวถชวตอนทนสมยของผคน การเพมขนของมลพษทไหลเขามากลายเปนสงทเหนเดนชดตงแตประมาณปลายปทศวรรษ 1960 ดวยเหตน คณภาพน าเสอมโทรมเสยจนเรมสงเกตพบความลมเหลวของกระบวนการกรองในโรงฟอกน าตงแตประมาณป ค.ศ. 1960 ตงแตประมาณป ค.ศ. 1970 น าประปามกลนไมพงประสงคและรสชาตแย นอกเหนอจากนน ตงแตประมาณป 1972 ปรากฏการณชวงน า

65

แดงไดเรมปรากฏขน น าไปสการระบาดอยางมากในป ค.ศ. 1977 ตงแตป ค.ศ. 1983 สาหรายเขยวแกมน าเงนไดถกพบหางจากชายฝงนนโค (ทะเลสาบใต) ความเสอมโทรมของสงแวดลอมนท าใหเกดการตระหนกของประชากรทจะปกปองทะเลสาบบวะและลดปรมาณฟอสฟอรสทไหลเขาไป ซงเปนสาเหตของปรากฏการณชวงน าแดง การรณรงคยบย งโดยสมครใจไดเรมขนโดยมงละเวนจากการใชสารซกลางฟอสเฟต จากกจกรรมการรณรงคทชดเจนเหลาน กฤษฎกาปองกนปรากฏการณยโทรฟเคชนของทะเลสาบบวะ8 ไดออกมาใน ค.ศ. 1980 ซงหามจ าหนายและหามใชสารซกลางสงเคราะหในครวเรอนทมสวนประกอบของฟอสฟอรส นอกเหนอจากนน มาตรการควบคมทมเปาหมายไปยงไนโตรเจนและฟอสฟอรสไดเรมด าเนนการในโรงงาน และในป ค.ศ. 1984 ไดรเรมความพยายามอยางครอบคลมภายใตกฎหมายทเกยวกบมาตรการพเศษวาดวยรปกปองคณภาพน าในทะเลสาบ จนถงปจจบนแนวโนมคณภาพน าทเสอมโทรมไดรบการหยดย ง และคณภาพน าไดรบการปรบปรงอยางตอเนอง

(2) การรเรมการตรวจวดสงแวดลอมทางน าและการพฒนา

ภายใตสภาวะแวดลอม ประมาณ ค.ศ. 1970 เมออตราการเตบโตทางเศรษฐกจทสงก าลงใกลจะสนสดลง ไดมการใชมาตรการ

ด าเนนการในรปแบบทเจาะจง กฎหมายพนฐานส าหรบควบคมมลพษสงแวดลอมออกในป ค.ศ. 1967 และมการก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบ

มลพษทางน าทเกดขนกบแหลงน าสาธารณะทวประเทศ กฎหมายควบคมมลพษทางน าตราขนใน ค.ศ. 1970 และมาตรฐานของของเสยทปลอยออกมากไดรบการก าหนดขน อกทงยงมบทบญญตลงโทษโดยตรงตอผละเมดบทบญญตนทวประเทศไปพรอม ๆ กบระเบยบเรองของเสยจากอตสาหกรรม ในขณะเดยวกน ตามทไดบญญตภายใตกฎหมายและขอก าหนดเหลาน เมอมการสรางโรงงานใหมและขยายโรงงานทมอยแลว ผปฏบตงานจะตองจดเตรยมการแจงสถานะปรมาณของของเสยทปลอยออกมา สถานะมลพษของของเสยทปลอยออกมา และวธการบ าบดน าเสย หากโครงการบ าบดน าเสยไมเพยงพอ ทางการของจงหวดสามารถแนะน าหรอออกค าสงใหโรงงานเปลยนแผนได

กฎหมายเฉพาะกาลส าหรบการอนรกษสงแวดลอมของแถบทะเลภายในเซะโตะตราขนเพราะทะเลภายในเซะโตะ ทะเลภายในแหง

หนไดรบการขนานนามวาเปนทะเลแหงความตายเนองจากคณภาพน าเขาขนวกฤตในป ค.ศ. 1973 และการตรากฎหมายนมขนเพราะเกดการเรยกรองตอรฐบาลกลางโดย 11 จงหวดในแนวชายฝงและเทศบาล 3 แหงหลกกฎหมายซงจดท าขนเพอแถบทะเลภายในเซะโตะโดยเฉพาะนก าหนดใหลดปรมาณ COD ทประกอบอยในของเสยจากอตสาหกรรมลงรอยละ 50 ซงอาจถอไดวาเปนแนวคดใหมแนวคดแรกแบบ TPLCS ในญป น เพอทจะอนรกษคณภาพน าในแถบทะเลภายในเซะโตะ พจารณากนวาจ าเปนตองลดปรมาณการปลอยของเสย ดวยวธการทเชอถอไดและเรวโดยมเปาหมายไปทโรงงานทถกระบวาเปนแหลงมลพษแหลงใหญ

8 ในญป นกฎหมายรางโดยจงหวดและเทศบาลภายในขอบเขตของระบบกฎหมายของประเทศเรยกวากฤษฎกา

66

วธการทน าไปใชเพอการลดปรมาณมลพษโดยรวมไดก าหนดปรมาณการลดส 11 จงหวด ซงจากนนทางจงหวดจะจดตงมาตรฐานของของเสยทปลอยออกมาเพอใหไดตามปรมาณการลดทก าหนดและด าเนนการตามมาตรฐาน เนองจากตองมขอมลปรมาณของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานและขอมลคณภาพน าเพอทจะท าใหงานนเขาสการปฏบต จงหวดชายฝงทะเล 11 จงหวด และจงหวดอน ๆ ไดด าเนนการส ารวจไปดวยในเวลาเดยวกนเกยวกบคณภาพของน าประมาณ 1,900 จดของของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานแมน าและทะเล ในระหวางทปรมาณของมลพษทปลอยออกมาในแตละจงหวด ซงใชเปนพนฐานส าหรบการลด ยงไมไดมการค านวณ สวนนจะไดรบค านวณภายหลงโดยใชวธดงตอไปน : วธแรก ปรมาณของของเสยทปลอยออกมาแตละหมวดหมของธรกจจะไดจากการคณคาเฉลยของการปลอยของเสยในแตละหมวดของธรกจของจงหวดทเกยวของดวยปรมาณน าเฉลยในอตสาหกรรม และลบจ านวนนนดวยปรมาณทสญเสยไปเพราะการระเหย จากนน คณปรมาณของเสยทไดในแตละหมวดหมธรกจดวยคณภาพน าเฉลยของของเสยในแตละหมวดหมธรกจเพอหาปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ดวยแนวทางน มาตรการลด COD ทอยในของเสยทปลอยออกมาจากอตสาหกรรมใหได 50% ไดเรมด าเนนการในป ค.ศ. 1974 เปาหมาย คอ บรรลวตถประสงคภายใน 5 ป ผลลพธคอคณภาพน าดขนและดขนอยางตอเนองหลงจากนน

67

รป A.4 การเปลยนแปลงของตวเลขของปรากฏการณชวงน าแดงทเกดขนในแถบทะเลภายในเซะโตะ

ในป ค.ศ. 1970 การลงทนของบรษทตาง ๆ ส าหรบอปกรณปองกนมลพษเพมขนอยางรวดเรว และการด าเนนมาตรการมความ

คบหนาในระยะการด าเนนการจรง เนองจากนอกเหนอจากความตระหนกทเพมขนเชงกฤตตอปญหาสงแวดลอมในสงคมทงหมด ใน

สวนของบรษทเองกรวมกนเปนแรงผลกดนเพอด าเนนมาตรการปองกนมลพษจากมมมองของความรบผดชอบตอสงคม อกทงยงมการ

จดมาตรการสนบสนนขนเชนกน ซงรวมทงเงนกยมดอกเบยต าจากสถาบนการเงนภาครฐและการสนบสนนดานภาษ

ส าหรบการบ าบดของเสยจากครวเรอน การกอสรางระบบบ าบดน าเสยไดมการด าเนนการตามแผน ระบบบ าบดน าเสยมจดประสงค

หลากหลาย รวมทงการระบายน าฝนของเทศบาลและสขอนามยสาธารณะ แตจากการแกไขกฎหมายสงปฎกลในป ค.ศ. 1970 การ

อนรกษคณภาพน าของน าสาธารณะไดรบการก าหนดไวอยางชดเจนในฐานะจดประสงคของระบบน าเสย ในป ค.ศ. 1970 อตราการ

ตดตงระบบบ าบดน าเสยมเพยงรอยละ 16. ในเวลาตอมา ดวยเงนทนตอเนองทอดฉดเพอการสรางระบบน าเสยทอตราเฉลยรายปรอยละ

0.6 ถง 0.7 ตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ ในระหวางชวงเวลาตงแตป ค.ศ. 1975 ถง 2002 อตราความแพรหลายจงสงขนเปน 65%

ในป ค.ศ. 2002 ยงกวานน การตดตงระบบน าเสยขนาดเลกไดมการด าเนนการในแถบชนบท

ดวยความพยายามเหลาน ความเสอมโทรมของสงแวดลอมทางน าของญป นไดรบการยบย ง และเปลยนแปลงไปในทางทดขน

104116

991069789

106118115

94

112105

135

10810710010596 9089

117124

107

162

170171166 165

130

188

172

151

196

255

269

210

164

136

79

299

0

50

100

150

200

250

300

350

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

赤潮発生件数

漁業被害を伴った発生確認件数

産業系COD50％削減

第1次水質総量削減 T-N、T-P

を対象に追加

第2次 第6次第5次第4次第3次

2009

ลด COD ของอตสาหกรรม 50%

การควบคมปรมาณมลพษทงหมดขนแรก

ขนทสอง สาม ส หา หก T-N และ T-P ทไดเพมเขาไปในหวขอเปาหมาย

จ านวนครงของปรากฏการณชวงน าแดง

จ านวนครงทยนยนแลวของการเกดความเสยหายตอการประมง

68

(3) การเรมใช TPLCS อยางเตมท

ในญป นการเรมใช TPLCS อยางเตมทเรมขนภายใตกฎหมายควบคมมลพษทางน าและการแกไขกฎหมายทเกยวของกบมาตรการ

พเศษเพอการอนรกษสภาพแวดลอมแถบทะเลภายในเซะโตะในป ค.ศ. 1979 ภาพรวมของ TPLCS สามารถอธบายไดดงตอไปน:

i) การควบคมปรมาณมลพษทงหมดไดมการด าเนนการในทะเลปด แหลงน าสาธารณะทวไปทน าทงจากกจกรรมในครวเรอนและธรกจสบเนองมาจากการกระจกตวของประชากรและอตสาหกรรมไหลเขามาเปนปรมาณมาก หากการควบคมน าทงเพยง

อยางเดยวท าใหปฏบตตามมาตรฐานสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าไดยาก (พนทเปาหมายไดมการระบไวในอาวโตเกยว

และอาวอเสะ และแถบทะเลภายในเซะโตะอกดวย)

ii) วตถประสงคในการลดส าหรบปงบประมาณเปาหมายไดรบการจดตงขนจากการค านวณปรมาณสารกอมลพษทงหมดส าหรบแตละแหลงในอตสาหกรรม ครวเรอน และสวนอน ๆ (เกษตรกรรม ปศสตว ปา พนทสงปลกสราง และการเพาะเลยงสตวน า)

iii) วตถประสงคในการลด คอ ปรมาณซงไดก าหนดเปาหมายทจะลดเทาทสามารถปฏบตโดยพจารณาแนวโนมของประชากรและอตสาหกรรม ระดบการบ าบดน าเสยหรอของเสยทเปนของเหลว, และแนวโนมการกอสรางระบบน าเสย

iv) เมอด าเนนการ TPLCS รฐมนตรสงแวดลอมก าหนดนโยบาย TPLCS ซงระบวตถประสงคในการลดส าหรบแตละจงหวด

(รวมถงเมองหลวง) บนพนฐานน ผวาราชการจงหวดก าหนดแผนควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมซงประกอบไปดวย

วตถประสงคในการลดส าหรบแตละแหลงทรพยากรและวธการทจะบรรลวตถประสงค

v) ในการผสมผสานกบสงเหลาน รฐมนตรสงแวดลอมระบขอบเขตทใชในการตงคา C ส าหรบมาตรฐานการควบคมปรมาณสาร

กอมลพษตามประเภทธรกจ ส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ

vi) จงหวด (รวมถงเมองหลวง) ไดก าหนดมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดตามหมวดหมธรกจ ส าหรบการจดตงโรงงานและสถานประกอบธรกจดวยตนเอง บนพนฐานแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษของผประกอบการเหลานนเอง

ในขอบเขตทระบโดยรฐมนตรสงแวดลอม

อยางไรกตาม ในขณะนยงคงมความยากทางเทคนคทจะตรวจวดของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานโดยอตโนมตและตรวจวด

โดยตรง และระบบเฝาระวงดแลและตรวจตรายงไมไดจดท าอยางเตมท บคคลทเกยวของกบระบบนไดตระหนกถงความทาทาย

หลากหลายทมอยดงรายการทระบขางตนในระบบปฏบตงานจรง อยางไรกตาม เนองจากตองรบในการอนรกษคณภาพน า ไดมการ

ตดสนใจวาจ าเปนตองสรางระบบ TPLCS ทนทและด าเนนการอยางแนวแน ควบคไปกบความพยายามทจะเอาชนะความทาทาย การน า

TPLCS มาใชระยะแรกเกดขนในป ค.ศ. 1980 ในเรองของความทาทาย มาตรการไดรบการด าเนนการระหวางระยะแรกของ TPLCS

ปเปาหมายในระยะแรกของ TPLCS ไดก าหนดขนใน ค.ศ. 1984 (5 ปตอมา) และในระยะตอมา แตละปเปาหมายไดรบการก าหนด

ทก ๆ 5 ป โดยด าเนนระบบ TPLCS อยางตอเนองมาจนถงตอนนน

69

ในชวงเวลาระยะแรกของ TPLCS ใน ค.ศ. 1979 หวขอเปาหมายในการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมไดมการจ ากดไวท

COD เทานน ถงแมวาการควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมส าหรบไนโตรเจนและฟอสฟอรส ซงเปนสาเหตของปรากฏการณยโทร

ฟเคชน จ าเปนส าหรบการปกปองสภาพแวดลอมทางน าของทะเลปด แตเพราะความรทางวทยาศาสตรในเรองผลกระทบของไนโตรเจน

และฟอสฟอรสตอคณภาพน านนมจ ากดและเทคโนโลยในการบ าบดน าทงเพอก าจดสารกอมลพษไมสมบรณในขณะนน องคประกอบ

เหลานจงไมไดรบการระบลงไปในเปาหมายของกฎระเบยบ อยางไรกตาม เปนทยอมรบวามาตรการการลดสารอาหารนนเปน

สงจ าเปน การลดสารกอมลพษทด าเนนการตามค าสงของทางราชการส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ9 ในขณะนน ปรมาณการ

ปลอยไนโตรเจน และฟอสฟอรสไดเรมลดลงเชนกน อนเปนผลรวมของการใชสารซกลางทปราศจากฟอสฟอรส การพฒนาและ

การตลาดของสารซกลางทปราศจากฟอสฟอรสโดยผผลตสารซกลางทขานรบค าสงในการลดปรมาณสารกอมลพษนอกเหนอจากความ

ตระหนกถงการอนรกษสงแวดลอมทางน าในหมผบรโภค ไดมการระบไนโตรเจนและฟอสฟอรสเพมลงในหวขอเปาหมายล าดบท 5

ของ TPLCS ซงไดเรมขนในป ค.ศ. 2001

เนองมาจากความพยายามเหลาน ปรมาณการปลอยสารกอมลพษไดลดลงอยางคงท ความเสอมโทรมของสงแวดลอมทางทะเลไดรบ

การยบย งและสงแวดลอมมการปรบปรง อยางไรกตาม ระยะความคบหนาของการปรบปรง ยงคงชาและใชเวลามาก เมอพจารณาเหตผล

พบวาเกดจากขอเทจจรงทวา เปนเพราะสารอาหารไดสะสมเปนจ านวนมากทตะกอนขางใตในอดตและละลายออกจากตะกอน ถงแมวา

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษทไหลเขามาใหมจะไดรบการท าใหลดลง แตยงคงจ าเปนตองใชเวลาเพอปรบปรงคณภาพน า ในระยะ

หลง ๆ น คณภาพน าไดรบการปรบปรงอยางรวดเรวในบางสวนของแถบทะเลภายในเซะโตะ และสรางความวตกวาในบางฤดของป

หลายสวนจะขาดสารอาหารในการเพาะเลยงสาหราย ส าหรบพนททะเลเหลาน ตอนนก าลงมการปรกษาหารอกนวาอาจจ าเปนตอง

เปลยนแปลงแนวโนมครงใหญจากเดมทเคยด าเนนการแคลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษเทานนไปเปนการจดการสารกอมลพษ

โดยรวมเพอคงสารอาหารไวในระดบหนง

9 รฐบาลไดออกค าสงในการลดฟอสฟอรสในแถบทะเลภายในเซะโตะตงแตป ค.ศ. 1980 และไดระบเพมไนโตรเจนเขาไปในหวขอเปาหมายในป ค.ศ. 1996 ตงแตปค.ศ. 1982 รฐบาลไดออกแนวทางด าเนนการเกยวกบการลดฟอสฟอรสในอาวโตเกยวและอาวอเสะ

70

ขอมลอางอง 2 : วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

เมอค านวณปรมาณการปลอยสารมลพษ ควรจ าแนกแหลงทรพยากรออกเปน 7 ประเภท (อตสาหกรรม ครวเรอน ปศสตว พนท

เพาะปลก พนทสงปลกสราง ปา พนทเพาะเลยงสตวน า)ควรค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษในแตละประเภท

ควรใชขอมลการวดจรงส าหรบการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษเทาทมขอมล หากไมมขอมล ควรก าหนดปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษตอจ านวนปศสตวและขนาดพนทเพาะปลกทวดเปนตารางเปนหนวยพนฐานทใชในการค านวณ

(1) วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

i) แหลงมลพษจากอตสาหกรรม

ท าความเขาใจปรมาณการระบายส าหรบการแตละโรงงานหรอธรกจทจดตง (ค านวณ ― ปรมาณของเสยทปลอยออกมา × ความ

เขมขน = ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ ― ส าหรบแตละโรงงานหรอธรกจทกอตง) หากโรงงานหรอสถานประกอบธรกจไมมโรง

บ าบดน าเสยของตนเองและน าเสยถกปลอยออกมาโดยปราศจากการบ าบด ปรมาณของสารกอมลพษในแตละชนด คอ ปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษ

○ สถานประกอบธรกจททเกยวของทมขอมลปรมาณและความเขมขนของของเสยทปลอยออกมา: ใชขอมลนในการค านวณหา

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

○ สถานประกอบธรกจทเกยวของทไมมขอมลปรมาณและความเขมขนของของเสยทปลอยออกมา: ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

จากประเภทของธรกจและสงทผลตของสถานประกอบธรกจควรค านวณโดยอาศยวธเทยบสดสวน อาจน าวธการตอไปนไปใช

ขนอยกบสถานการณ:

• ทราบความเขมขนของของเสยทปลอยออกมา ไมทราบปรมาณ

ควรประเมนปรมาณของของเสยทปลอยออกมาากปรมาณการใชน าในอตสาหกรรม

• ทราบปรมาณของของเสยทปลอยออกมา ไมทราบความเขมขน

ความเขมขนของของเสยทปลอยออกมาของแตละโรงงานควรประมาณการจากความเขมขนของของเสยทปลอยออกมาจาก

โรงงานในประเภทธรกจทคลายคลงกนและควรค านวณปรมาณสารกอมลพษ หากโรงงานไมไดตดตงโรงบ าบดน าเสย ปรมาณ

ของสารกอมลพษ คอ ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ แตหากโรงงานตดตงโรงบ าบดน าเสย จะคณปรมาณการปลอยสารกอ

มลพษดวยอตราของการก าจดโดยโรงบ าบดน าเสย (เรยกวาอตราการสกด) อตราการสกดประมาณการไดจากวธการบ าบดน าเสย

汚水処理施設

排出

負荷量

水域へ生産工程

(生産設備)発生

負荷量

工場・事業場โรงงาน/สถานประกอบธรกจ

โรงบ าบดน าเสย สแหลงน า ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

กระบวนการผลต (เครองจกรในการผลต)

ปรมาณสารกอมลพษ

71

• หากไมทราบปรมาณของเสยทปลอยออกมาและไมทราบความเขมขน

ควรก าหนดปรมาณของมลพษตอการผลต หรอ คาของการผลตส าหรบธรกจแตละชนดเปนหนวยพนฐานและใชส าหรบการ

ค านวณ

หนวยพนฐานจ าเปนตองก าหนดบนพนฐานของเหตปจจย ส าหรบจดประสงคนน ควรจดเกบขอมลของของเสยทปลอย

ออกมาส าหรบโรงงานและสถานธรกจธรกจตวแทน หนวยพนฐานควรสรางบนฐานของขอมลน หากจ าเปน ควรจดใหมการ

ตรวจวดของเสยทปลอยออกมาตามจรงเทาทสามารถท าได

ส าหรบโรงงานและสถานประกอบธรกจ สงจ าเปนทจะตองพจารณา ไมใชแคโรงงานเทานน แตสงปลกสรางอน ๆ ซงกอ

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษกเชนกน สงปลกสรางรวมไปถงภตตาคาร โรงแรม ราน อซอมรถ ปมน ามน รานซกรด และ

โรงพยาบาล

ii) แหลงมลพษจากครวเรอน

ของเสยจากครวเรอนจ าแนกออกเปนกากตะกอนจากสงปฏกลและของเสยครวเรอนอน ๆ (เรยกวา น าเสยจากครวเรอน) กากตะกอน

จากสงปฏกลมความเขมขนทางมลพษสงและไดมการบ าบดเชนเดยวกนจากแงคดของสขาภบาลสาธารณะ น าเสยจากครวเรอน คอ ของ

เสยทมาจากการท าอาหาร ซกผา อาบน า และท าความสะอาด และมความเขมขนทางมลพษต ากวากากตะกอนจากสงปฏกล ดงนน ใน

บางกรณกากตะกอนจากสงปฏกลจงไดรบการแยกออกจากน าเสยครวเรอน และบ าบดเฉพาะกากตะกอนจากสงปฏกล ซงในญป นกม

บางกรณทเปนเชนนดวย

กอนอน ควรก าหนดหนวยพนฐานตอปรมาณตอหวของปรมาณสารกอมลพษขน เนองจากหนวยพนฐานตางกนขนอยกบความ

แตกตางของนสยการกนและลกษณะการใชชวต หากหนวยพนฐานยงไมไดรบการก าหนดขน เปนการทดทจะก าหนดหนวยพนฐาน

จากการตรวจวดจรง แตอาจน าหนวยพนฐานอนทใชในประเทศญป นหรอประเทศอน ๆ มาใชอางอง หนวยพนฐานทใชในประเทศ

ญป นมดงตอไปน:

ตารางB.1 (อางอง) หนวยพนฐานทใชกนทวไปส าหรบปรมาณมลพษจากครวเรอนในญป น (กรม/คน/วน)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

กากตะกอนจากสงปฏกล 10.1 9.0 0.77 น าเสยจากครวเรอน 19.2 2.8 0.41

ในญป นการบ าบดของเสยครวเรอนจ าแนกออกเปน 4 ประเภท และปรมาณการปลอยสารกอมลพษค านวณโดยใชพนฐานของ

ประชากรเปาหมายส าหรบแตละประเภท วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษแตละประเภทอธบายไวดานลาง

72

a) โรงบ าบดน าเสย: น าเสยไดรบการขนสงไปตามทอระบบน าเสยสโรงบ าบดเพอการบ าบด

○ ใชขอมลการวดของของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานน าเสย

○ หากไมมขอมลของของเสยทปลอยออกมา อาจค านวณปรมาณมลพษจากประชากรเปาหมายของระบบบ าบดน าเสย ภายหลงจาก

การตงคาอตราการสกดจากวธการบ าบดของโรงบ าบดน าเสย กจะสามารถค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

b) การบ าบดทโรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน : ในพนทซงไมไดกอสรางระบบบ าบดน าเสยขน ระบบบ าบดน าเสย

Johkasuoไดรบการตดตงส าหรบแตละครวเรอน หรอหลายครวเรอนเพอบ าบดน าเสย ในบรรดาระบบบ าบดน าเสย Johkasuo ม

ระบบหนงทบ าบดทงกากตะกอนจากสงปฏกลและน าเสยครวเรอนทเรยกกนวาโรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน

○ ควรน าขอมลการตรวจวดของของเสยทปลอยออกมาจากโรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสานมาใช

○ หากไมมขอมลของของเสยทปลอยออกมา ควรค านวณขอมลจากวธการเทยบสดสวน ในกรณดงกลาว หลงจากการค านวณ

ปรมาณสารกอมลพษ ควรประมาณการอตราการสกดโดยใชวธการบ าบดของระบบบ าบดน าเสย Johkasuo และควรด าเนนการ

วธการเทยบสดสวน

○ อตราการสกดทวไปทใชในประเทศญป นคอ COD = 80%, ไนโตรเจนทงหมด = 25% และฟอสฟอรสทงหมด = 35%

合併処理浄化槽

し尿

排出

負荷量

発生

負荷量 水域へ

生活雑

排水 発生

負荷量

ปรมาณสารกอมลพษ

โรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน สแหลงน า

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

กากตะกอนจากสงปฏกล

น าเสยจากครวเรอน

ปรมาณสารกอมลพษ

下水処理施設

し尿

排出

負荷量

発生

負荷量 水域へ

生活雑

排水 発生

負荷量

ปรมาณสารกอมลพษ

โรงบ าบดน าเสย สแหลงน า ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

กากตะกอนจากสงปฏกล

น าเสยจากครวเรอน

ปรมาณสารกอมลพษ

73

ตาราง B.2 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษในญป นเมอของเสยครวเรอนผานการบ าบดท

โรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน (กรม/คน/วน)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

ปรมาณมลพษ กากตะกอนจากสงปฏกล 10.1 9.0 0.77

ของเสยจากครวเรอนทนอกเหนอจากกากตะกอนจากสงปฏกล (เรยกวาน าเสยจากครวเรอน)

19.2 2.8 0.4

รวมทงหมด 29.3 11.8 1.18

อตราการสกด 80% 25% 35% ปรมาณการระบายทงหมด 5.86 8.85 0.77

ขณะเดยวกน โรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสานเพอการบ าบดขนสง ซงสามารถขจดไนโตรเจนและฟอสฟอรสออก

ไดในอตราสงนนไดรบการพฒนาขนในระยะหลง ๆ น และมการสงเสรมใหเปนทแพรหลาย เมอใชโรงบ าบดน าเสยครวเรอน

แบบผสมผสานเพอการบ าบดขนสง ควรก าหนดอตราการสกดในคาทสงกวาโดยขนอยกบสมรรถนะ

c) การบ าบดในโรงบ าบดน าเสยครวเรอน: ทามกลางระบบบ าบดน าเสย Johkasous อนหลากหลาย ระบบหนงทบ าบดกากตะกอน

จากสงปฏกลเทานนไดรบการขนานนามวาโรงบ าบดน าเสยครวเรอน วธนปลอยน าเสยครวเรอนโดยปราศจากการบ าบดสงใด

นอกจากกากตะกอนจากสงปฏกล

ในญป นการตดตงระบบบ าบดน าเสย Johkasous ไดรบการสงเสรมใหเออตอการเปลยนจากสวมหลมไปสสวมชกโครกซง

เปนสวนหนงของโครงการเพอปรบปรงวถชวตกสกร และโรงบ าบดน าเสยครวเรอนไดรบการตดตงเปนหลกภายใตโครงการน

เนองจากโรงบ าบดน าเสยครวเรอนไมสามารถบ าบดน าเสยครวเรอนไดนอกจากบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล หรอไมสามารถ

ก าจด COD ไนโตรเจนและฟอสฟอรสทประกอบอยในกากตะกอนจากสงปฏกลในในอตราสงได โรงบ าบดชนดนจงถกหาม

ไมใหมการกอสรางในปจจบน หลายแหงไดเปลยนมาใชระบบบ าบดน าเสยและโรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน

単独処理浄化槽し尿

排出

負荷量

発生

負荷量

水域へ

水域へ無処理

排出

負荷量

生活雑

排水 発生

負荷量

กากตะกอนจากสงปฏกล ปรมาณมลพษ

โรงบ าบดน าเสยครวเรอนแบบผสมผสาน

สแหลงน า

ไมบ าบด

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

สแหลงน า

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ปรมาณมลพษ

น าเสยครวเรอน

74

○ ใชขอมลการตรวจวดของของเสยทปลอยออกมาจากโรงบ าบดน าเสยครวเรอน

○ หากไมมขอมล ค านวณจากวธการเทยบสดสวน ในกรณน ค านวณปรมาณมลพษ และกากตะกอนจากสงปฏกล ซงผานการบ าบด

ในระบบบ าบดน าเสย Johkasous คณปรมาณดวยอตราการสกด ส าหรบน าเสยครวเรอน ซงไมไดบ าบด ควรใชปรมาณของ

มลพษเปนเหมอนกบปรมาณการปลอยของเสย

○ อตราการสกดทวไปทใชในประเทศญป นคอ COD = 50%, ไนโตรเจนทงหมด = 7% และฟอสฟอรสทงหมด = 15%.

ตาราง B.3 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษทประกอบดวยของเสยจากครวเรอน

ในญป นเมอกากตะกอนจากสงปฏกลผานการบ าบดทโรงบ าบดน าเสยครวเรอน (กรม/คน/วน)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

กากตะกอนจากสงปฏกล

ปรมาณมลพษ 10.1 9.0 0.77

อตราการสกด 50% 7% 15% ปรมาณการปลอย

สารกอมลพษ 5.05 8.37 65

ของเสยจากครวเรอนทนอกเหนอจากกากตะกอนจากสงปฏกล

19.2 2.8 0.41

รวมทงหมด 24.25 11.17 1.06

d) สวมหลม: กากตะกอนจากสงปฏกลถกตกขนมาจากสวมหลม และขนสงดวยรถดดสวมไปยงโรงบ าบดกากตะกอนสงปฏกลและ

ผานการบ าบดแบบสวนกลาง วธนไดมการใชในญป นมาตงแตสมยกอน แตไดลดการใชลงไป ในวธน น าเสยจากครวเรอนถก

ปลอยออกมาโดยปราศจากการบ าบด

○ ส าหรบกากตะกอนจากสงปฏกล วธนใชขอมลทตรวจวดของของเสยทปลอยออกมาจากโรงบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล

ส าหรบน าเสยครวเรอน ปรมาณของมลพษไดรบการค านวณเปนปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

し尿処理場し尿

排出

負荷量

発生

負荷量

水域へ

水域へ無処理

排出

負荷量

生活雑

排水 発生

負荷量

กากตะกอนจากสงปฏกล

โรงบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล สแหลงน า

ไมบ าบด

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

สแหลงน า

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

น าเสยจากครวเรอน

ปรมาณมลพษ

ปรมาณมลพษ

75

e) หากทงกากตะกอนจากสงปฏกลและน าเสยครวเรอนถกปลอยออกมาโดยปราศจากการบ าบด (นไมใชกรณในประเทศญป น) จะ

ค านวณปรมาณมลพษเชนเดยวกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ทางเลอกหนงคอ หากกากตะกอนจากสงปฏกลไดรบการน ากลบคนสพนทเพาะปลก ทงน เพอปองกนไมใหกากตะกอนจากสง

ปฏกลไหลลงสแหลงน าโดยตรง ควรก าหนดอตราการชะลางโดยพจารณาผลกระทบดานความบรสทธของพนทเพาะปลก และควร

ค านวณปรมาณการไหลออกสแมน า

หากกากตะกอนของโรงบ าบดน าเสยหรอระบบบ าบดน าเสย Johkasous ถกทงไวโดยไมมการบ าบด นอาจเปนแหลงสารกอมลพษ

ควรตรวจสอบปรมาณทเกดขนและวธการบ าบดกากตะกอน

สถานะปจจบนของการบ าบดกากตะกอนในประเทศญป นไดมการสรปไวในขอมลอางอง 5

iii) แหลงปศสตว

ควรไดคาของปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากโรงปศสตว (ค านวณของเสยทปลอยออกมา × ความเขมขน (ของปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษจากโรงปศสตว) = ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ)

ในกรณทดแลปศสตวในลานเกษตรขนาดเลกหรอททไมมขอมลของปรมาณการปลอยสารกอมลพษถงแมวาจะถกเกบไวในจ านวน

มากกตาม ควรใชวธเทยบสดสวนส าหรบการค านวณ

เรมแรก ควรตงหนวยพนฐานส าหรบปรมาณมลพษตอหวของปศสตวขนมา เนองจากหนวยพนฐานตางกนโดยขนอยกบความ

แตกตางของระบบการใหอาหารและอาหารทให หากหนวยพนฐานยงไมไดมการสรางขน ควรจะก าหนดหนวยพนฐานจากการตรวจวด

จรง แตอาจน าหนวยพนฐานอนทใชในประเทศญป นหรอประเทศอน ๆ มาใชอางอง หนวยพนฐานทใชในประเทศญป นมดงตอไปน:

し尿流出

負荷量

発生

負荷量

水域へ

水域へ無処理

排出

負荷量

（農地）

流出率

生活雑排水

発生

負荷量

กากตะกอนจากสงปฏกล

สแหลงน า

ไมบ าบด

ปรมาณการ ปลอยสารกอมลพษ

สแหลงน า

ปรมาณการไหลออก

น าเสยจากครวเรอน

ปรมาณมลพษ

ปรมาณมลพษ

(พนทเพาะปลก) อตราการชะลาง

76

ตาราง B.4 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณมลพษจากปศสตวในญป น (กรม/สตว/วน)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

วว 530 280 50 สกร 130 40 25 มา 530 170 40

○ หากของเสยทปลอยออกมาไดรบการปลอยภายหลงจากการบ าบดทโรงบ าบดน าเสยของเทศบาล เมอค านวณปรมาณการปลอยสาร

กอมลพษโดยใชวธการเทยบสดสวน ควรค านวณปรมาณมลพษจากจ านวนของปศสตวกอน ควรตงอตราการสกดส าหรบวธการ

บ าบดของโรงบ าบด และควรค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

○ หากของเสยถกปลอยลงสบรเวณแหลงน าโดยปราศจากการบ าบด ปรมาณมลพษคอปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

○ หากของเสยทปลอยออกมาถกน ากลบคนสพนทเพาะปลกโดยไมมการบ าบด หรอหากปศสตวอยในลานเกษตร และป ยคอกไมได

ไหลลงไปโดยตรงสบรเวณแหลงน า จ าเปนตองก าหนดอตราการชะลาง ในการก าหนดอตราการชะลาง ควรพจารณาจ านวนทถกน า

กลบคนมาเปนป ย และความยากงายทป ยคอกจะไหลลงสบรเวณแหลงน า โดยพจารณาบนพนฐานของความสมพนธดานต าแหนง

ระหวางโรงนาปศสตวกบบรเวณแหลงน า

汚水処理施設で処理されて排出されている場合

無処理で水域に排出されている場合

無処理のまま農地還元されている場合

汚水処理施設家畜

排出負荷量

発生

負荷量

水域へ

家畜

排出負荷量

発生

負荷量

水域へ

家畜

流出負荷量

発生

負荷量

水域へ

無処理

（農地）

流出率

ปศสตว สบรเวณแหลงน า

ปรมาณการไหลออก

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

โรงบ าบดน าเสยของเทศบาล

ปลอยลงสบรเวณแหลงน าโดยไมมการบ าบด

กลบคนสพนทเพาะปลกโดยไมมการบ าบด

ไมมการบ าบด

(พนทเพาะปลก) อตราการชะลาง

ระบายออกมาหลงจากบ าบดจากโรงบ าบดน าเสยของเทศบาล

สบรเวณแหลงน า

สบรเวณแหลงน า

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ปศสตว

ปศสตว

ปรมาณมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

ปรมาณสารกอมลพษ

77

iv) แหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนจากพนทเพาะปลก

ควรไดรบคาของปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทเพาะปลก

ปรมาณนค านวณโดยใชหนวยพนฐานตอระบบของหนวยทวดเปนตารางของพนทการเกษตร ส าหรบหนวยพนฐาน ขอก าหนดคอ

ตองตงคานโดยการตรวจวดปรมาณจรง เนองจากหนวยพนฐานแตกตางกน ขนอยกบสถานการณของแตละประเทศและทองถน เชน

ปรมาณป ยทใช

หนวยพนฐานทใชทวไปในประเทศญป นมดงตอไปน หนวยพนฐานส าหรบพนทเพาะปลกของญป นใชส าหรบค านวณปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษโดยวธการเทยบสดสวน

ตาราง B.5 (อางอง)หนวยพนฐานทใชทวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทเพาะปลกในญป น (กก./เฮกตาร/ป)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

นาขาว 6.4 28 0.37 ไร 3.7 28 0.37 สวน 3.7 28 0.37

v) แหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนจากพนทสงปลกสราง

ควรจะไดคาของปรมาณทปลอยออกมาของมลพษซงไหลจากพนทสงปลกสรางและถนน

ปรมาณนค านวณจากการใชหนวยพนฐานตอหนวยทวดเปนตาราง หนวยพนฐานตองไดรบการก าหนดขนจากการตรวจวดจรง

เนองจากหนวยพนฐานตางกน ขนอยกบสถานการณของประเทศและทองถนทจ าเพาะ หนวยพนฐานส าหรบพนทสงปลกสรางในญป น

ไดมการใชเปนหนวยพนฐานเพอการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษดวยวธการเทยบสดสวนปรมาณปลอยสารกอมลพษ

市街地流出負荷量

水域へพนทสงปลกสราง ปรมาณการไหลออก

สบรเวณแหลงน า

水田畑

果樹園 流出負荷量

水域へ

นาขาว ไร สวน ปรมาณการ

ไหลออก

สแหลงน า

78

ตาราง B.6 (อางอง)หนวยพนฐานททวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทสงปลกสรางในญป น (กก./เฮกตาร/ป)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

3.7 6.9 0.18

เมอค านวณหนวยพนฐานส าหรบแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจน จ าเปนตองพจารณาถงประเดนทตอไปน

• หากสงปฏกลถกทงไวใหกองทบถมและไมมการจดเกบหรอบ าบด จะกลายเปนแหลงมลพษ

• หากภตตาคารและรานซกรดไมไดรวมอยในการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษในอตสาหกรรม จ าเปนตองพจารณา

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากแหลงมลพษเหลานดวย

vi) แหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนจากปา

ควรไดคาของปรมาณปลอยสารกอมลพษมลพษ ซงไหลจากปาและทงหญา

คานค านวณโดยใชหนวยพนฐานตอพนทการวดเปนหนวยตาราง จะตองก าหนดหนวยพนฐานดวยการตรวจวดปรมาณจรง

เนองจากหนวยพนฐานแตกตางกน ขนอยกบสถานการณของประเทศและทองถนทเกยวของ

หนวยพนฐานทวไปทใชในประเทศญป นมดงตอไปน หนวยพนฐานส าหรบพนทปาของญป นใชส าหรบค านวณปรมาณการปลอย

สารกอมลพษดวยวธการเทยบสดสวนปรมาณการปลอยของเสย

ตาราง B.7 (อางอง)หนวยพนฐานทใชทวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากปาในญป น (กก./เฮกตาร/ป)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม

ฟอสฟอรสโดยรวม

0.91 6.9 0.18

vii) แหลงเพาะเลยงสตวน า

ในแหลงเพาะเลยงสตวน า ปรมาณของอาหารทเหลอ กากตะกอนจากสงปฎกลและปลาตาย คอแหลงของปรมาณสารกอมลพษหลก

山林草原

流出

負荷量

水域へปา/

ทงหญา ปรมาณการไหลออก

สแหลงน า

79

หนวยพนฐานค านวณโดยใชหนวยพนฐานทเกดขนตอการผลตในการเพาะเลยงสตวน า หนวยพนฐานตองก าหนดคานจากการ

ตรวจวดปรมาณจรง เนองจากความแตกตางของปรมาณขนอยกบประเภทของการเพาะเลยงสตวน า วธการเพาะเลยง และอณหภมของ

บรเวณแหลงน าในการเพาะเลยง

ตาราง B.8 (อางอง) ตวอยางของหนวยพนฐานส าหรบปรมาณมลพษตอผลตภณฑการเพาะเลยงปลาคารฟ 1,000 กก. (กก./ป)

COD (Mn) ไนโตรเจนโดยรวม ฟอสฟอรสโดยรวม

144.9 57.2 13.1

ดวยวธน สามารถค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษส าหรบแตละแหลงได จากการรวบรวมคาเหลาน สามารถค านวณปรมาณ

การปลอยสารมลพษโดยรวมได

หากมแมน าหลายสายไหลลงสแหลงน าเปาหมาย ควรรวบรวมคาส าหรบแมน าแตละสาย

การรวบรวมดงกลาวจะท าใหสามารถทราบปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยรวม นอกเหนอจากนน เนองจากสามารถรวบ

ปรมาณการปลอยสารกอมลพษในแตละแหลงไดดวยการรวบรวมดงกลาว จงเปนไปไดทจะระบแหลงทมอทธพลส าคญตอบรเวณ

แหลงน าเปาหมาย ดวยวธการจงท าใหสามารถจดเตรยมขอมลเชงปรมาณส าหรบการส ารวจประเดนส าคญของมาตรการไดเมอพจารณา

การปรบปรงของสงแวดลอมทางน า

วธส าหรบก าหนดหนวยพนฐานทใชส าหรบแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนจากพนทเพาะปลก พนทสงปลกสรางและปาไดสรป

ไวในสวนท (2) ขางลางน

(2) วธส าหรบการก าหนดหนวยพนฐานเพอการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากแหลงมลพษทไมชดเจน (พนทเพาะปลก ปา

พนทสงปลกสราง)

เมอค านวณปรมาณปลอยสารกอมลพษจากพนทเพาะปลก ปา และพนทสงปลกสราง การค านวณโดยทวไปจะท าดวยการใชหนวย

พนฐาน ดงนน จ าเปนตองก าหนดหนวยพนฐาน ในญป น การค านวณสวนใหญด าเนนการบนพนฐานของการตรวจวดจรงระหวาง

ระยะแรกของการเรมตน TPLCS ซงกคอ 20 ถง 30 ปกอนหนาน เนองจากความแตกตางของจดทตรวจวดอาจมบอยครงทท าใหคา

ตวเลขมชวงหางมากกวาสบเทา การก าหนดหนวยพนฐานใหสอดคลองกนจงท าไดยาก อยางไรกตาม ในการด าเนนการ TPLCS หนวย

พนฐานเปนสงจ าเปนเพอความเขาใจปรมาณการปลอยสารกอมลพษในบรเวณลมน า และการก าหนดหนวยพนฐานเหลานนใหมากทสด

เทาทจะมากไดเพอใหไดคาเพยงพอส าหรบการแสดงสภาวะทแทจรงนนเปนสงทจ าเปน

餌 魚 魚肉

食べ残し 糞尿排出負荷量

発生

負荷量

死魚

ปลา อาหารปลา

อาหารทเหลอ ปยคอก ปลาตาย ปรมาณมลพษ ปรมาณการปลอย

สารกอมลพษ

อาหารสตว

80

หนวยพนฐานทใชใน TPLCS ญป น มภมหลงซงไดรบการก าหนดคามาตรฐานในการใชงาน ซงไดรบการก าหนดบนพนฐานของ

การตรวจวดมากมาย รวมถงการทวนสอบความคงททสอดคลองกบคาตรวจวดปรมาณการะบายออกของสารกอมลพษในพนทแมน า

หรอทะเลทด าเนนการสงสมเรอยมา ตลอดจนการปรกษาหารอระหวางเจาหนาทจากรฐบาลประจ าจงหวดหรอองคกรอน ๆ หนวย

พนฐานใชทวไปในญป นในฐานะหนวยทมความนาเชอถอมากทสด

วธการก าหนดหนวยพนฐานจะอธบายไวดานลางโดยอางองแนวทางทใชในญป น

i) แนวคดพนฐาน

วธการเทยบสดสวนรวมถงวธการเทยบสดสวนปรมาณการปลอยสารกอมลพษ (วธการหาปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากผล

การส ารวจในพนทลมแมน าเปาหมาย) และวธการเทยบสดสวนปรมาณทเกดขน (วธหาปรมาณมลพษจากมวลสมดล) สงทจ าเปน

ส าหรบวธการเทยบสดสวนปรมาณการปลอยสารกอมลพษมแคการวดปรมาณการปลอยสารกอมลพษเทานน แตวธการเทยบสดสวน

ปรมาณทเกดขนจ าเปนตองมขอมลมากมายหลายดานรวมถงขอมลทางสถตทหลากหลายและแบบอาคาร เนองจากสดสวนปรมาณท

เกดขนนนจะหาปรมาณมลพษจากมวลสะดด ค าอธบายเกยวกบวธเทยบสดสวนปรมาณการปลอยสารกอมลพษปรากฏดานลางน

วธเทยบสดสวนปรมาณปลอยสารกอมลพษอยบนพนฐานของการส ารวจพนทจรง (คณภาพน า / ปรมาณ) ทจดทมลพษไหลออกมา

จากเขตแดนของแหลงมลพษหรอพนทลมแมน าลงในแหลงน าสาธารณะ (ทอน าทง) และการวดปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยตรง การส ารวจดวยวธนท าไดงายโดยเปรยบเทยบ อยางไรกตาม เนองจากวธนมบางครงทท าใหคาการประเมนสงเกนไปอยางหลกเลยง

ไมไดเพราะการตรวจวดทซ ากนของปรมาณจากทางตนน าและการประเมนคาทต าเกนไปเพราะไมสามารถตรวจวดปรมาณทแทรกซม

ลงไปใตดน จงควรใชวธการนอยางใสใจและระมดระวง

ii) การส ารวจเพอค านวณหนวยพนฐาน

a. วธการส ารวจ

เพอทจะไดหนวยพนฐานส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษ จ าเปนตองรวบรวมปรมาณการปลอยสารกอมลพษจาก

แหลงก าเนดมลพษทไมชดเจนดวยการส ารวจปรมาณการไหลและปรมาณของน าทปลายแมน า หรอทอน าทง เพอน าไปค านวณปรมาณ

ประจ าป และดวยการหกลบปรมาณน าทกกเกบไวของแหลงก าเนดมลพษแบบชดเจนออกไปจากปรมาณประจ าป

เมอส ารวจ ควรพจารณาประเดนตอไปน :

• ควรส ารวจปรมาณตลอดประหวางชวงปกตและชวงน าทวม

• ควรเกบขอมลทงสวนทเขา (ปรมาณการไหลเขา/ปรมาณของฝ นผงทเขามา/ป ยทใช) และสวนทออก (สถานะการท าความสะอาด

ผวถนน ผลผลตทเกบเกยว) ในพนทลมน าเพอยนยนความเหมาะสมของจดและเวลาทส ารวจ

• เมอส ารวจเพอตรวจวดปรมาณของแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนของพนทสงปลกสราง ควรเลอกวธทท าใหเกดความเขาใจ

ถกตองในเรองการชะลางในการพดพาครงแรกในขณะทน าทวม และควรส ารวจปรมาณการไหลเขาระหวางชวงเวลาปกต

• เมอส ารวจปรมาณของแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนจากพนทเพาะปลก ควรท าความเขาใจการไหลสงสดทถกตองระหวาง

ชวงทเกดน าทวม จ าเปนตองพจารณาคณสมบตของแตละขอมลอยางเพยงพอ เชน สถานะพชผล ชนดพชผล ธรณวทยา

(ธรรมชาตของดน) ภมประเทศ ลกษณะการชะลาง ใหเพยงพอ

• เมอส ารวจปรมาณของแหลงก าเนดมลพษทไมชดเจนจากปา ควรยนยนใหแนใจวาไมมปรมาณปลอยสารกอมลพษจากหมวด

พนดนอน ๆ หากผนปาตงอยบนทราบ

81

b. การสรางจดส ารวจ

การส ารวจควรด าเนนการในหลายจดบนพนทลมน าเปาหมาย ซงครอบคลมขอบเขตกวางเทาทจะท าไดเพอยกระดบการเปน

แบบอยางและปรบปรงความแมนย า การท าความเขาใจการใชพนทและขอบเขตของพนทลมน าเปาหมายใหถกตองเปนสงจ าเปนเพอ

ไมใหเกดการวดปรมาณจากหมวดพนดนซ าซอนกน

c. เวลาและความถในการส ารวจ

เนองจากปรมาณการระบายของแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนไดรบอทธพลจากลกษณะของปรมาณน าฝน ความผนแปรของฤด

และกจกรรมสงคมและเศรษฐกจ ความถในการส ารวจควรเปน 4 ถง 12 ครง /ป (ฤดละหนงครงหรอเดอนละครง) การส ารวจควร

กระท าในแตละฤด เพอใหสามารถรวบรวมขอมลปรมาณทแตกตางกนในแตละฤดได โดยเฉพาะอยางยงส าหรบพนทเพาะปลก

ชวงเวลาการส ารวจและความถในการส ารวจควรพจารณาบนพนฐานของก าหนดการการเพาะปลก (เวลาปรบดนในนาขาว เวลาด านา

เวลาใสป ย วธการชลประทาน และน าหลากในฤดหนาว)

ส าหรบปรมาณการระบายจากแหลงมลพษทไมชดเจน จ าเปนอยางมากทจะตองพจารณาปรมาณน าฝน ดงนน จากการบนทกในอดต

ทผานมาของปรมาณน าฝนทตกลงมาในบรเวณลมน าเปาหมาย จะตองจดการเกยวกบลกษณะของปรมาณน าฝน (ปรมาณน าฝนทตกลง

มาทงหมด ความเขมขนของน าฝน ระยะเวลาทฝนตก ระยะเวลาทฝนไมตก) ลวงหนา และจ าเปนตองก าหนดมาตรวดปรมาณน าฝน

เนองจากสามารถสนนษฐานไดวาลกษณะการชะลางของปรมาณจากแหลงก าเนดมลพษแบบไมชดเจนแตกตางกนระหวางชวงทฝนเรม

ตกและฝนหยด แตละครงทฝนตกจ าเปนตองมการส ารวจทงหมดดวยความถทก ๆ ชวโมงเพอทจะเกบความแปรผนของปรมาณ

82

ขอมลอางอง 3 : ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมและตวอยางของวธการสรางคามาตรฐานของญป น

(1) ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมของญปน

ในญป นมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมไดรบการก าหนดขนเพอควบคมปรมาณการระบายออกของสารกอมลพษ และ

ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดของญป น จะอธบายดานลาง

มาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมไดรบการก าหนดขนเปนคาทยอมรบไดของปรมาณสารกอมลพษทอยในของเสยท

ปลอยออกมาตอวนส าหรบแตละธรกจทกอตง ตามทแสดงในตาราง C.1

ตาราง C.1 สตรการค านวณเพอใหไดคามาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดในญป น

L (มาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมด) = C × Q ×10-3

L:ปรมาณปลอยสารกอมลพษทอนญาตใหปลอยออก (หนวย:กก/วน)

C: คาความเขมขนก าหนดแยกส าหรบ COD ไนโตรเจน และฟอสฟอรส (หนวย: มก./ลตร)

Q: ปรมาณของเสยทระบ (หนวย:ลบ.ม./วน)

* ของเสยทระบ หมายถง น าทใชเพอธรกจหรอกจกรรมอน ๆ ของมนษยทสถานประกอบธรกจทเจาะจงลงไป นอกเหนอจากน า

ส าหรบหลอเยน การลดความดนทซงปรมาณมลพษไมไดเพมขน

ในญป นมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมระบหมวดหมของธรกจเปาหมายทก าหนด ซงรวมไปถงโรงงานกบของเสยท

ปลอยออกมาในปรมาณไมนอยกวา 50 ลบ. ม. / วน สถานประกอบธรกจ โรงนาปศสตวขนาดใหญและโรงบ าบดน าเสยในบรเวณทใช

TPLCS

ปรมาณของเสยทระบ คอ คาทโรงงานและสถานประกอบธรกจประกาศ (ในญป นผปฏบตงานจะตองแจงเจาหนาทเกยวกบปรมาณ

และคณภาพของของเสยทปลอยออกมาและวธการบ าบดน าเสยเมอมการกอสรางอาคารดานการผลตหลงใหม หรอขยายตอเตมทมอย

แลว หากของเสยทปลอยออกมาเพมขนเนองจากการตอเตมอาคาร จ าเปนตองแจงอยางอนเพมเตม)

ปจจบนไดมการจดเตรยมมาตรฐานความเขมขนของของเสยทปลอยออกมาส าหรบ 215 หมวดหมธรกจโดยพจารณาคณสมบตของ

ของเสยทธรกจแตละหมวดหมปลอยออกมาเพอจดประสงคในการสรางคาความเขมขนทเปนกลางของของเสยทปลอยออกมา (เรยกวา

คา C)

ส าหรบการกอสรางใหมหรอขยายการจดตงธรกจ ตามหลกของการเลอกใชเทคโนโลยทางสงแวดลอมทกาวหนามากทสดในแตละ

ครง จะใชคา C ทแมนย า ตวอยาง เชน ก าหนดคา C ส าหรบ COD ส าหรบ 3 ระยะโดยแยกตามเวลาการกอสราง และเวลาการตอเตมของ

อาคารการผลตในประเทศญป น และสตรการค านวณส าหรบมาตรฐานการควบคมมลพษโดยรวมมดงตอไปน:

83

L = (Co･Qo + Ci･Qi + Cj･Qj) × 10-3

เกยวกบการค านวณคา C ผวาราชการจงหวดก าหนดคาโดยพจารณาปรมาณการลดทตองด าเนนการเพอบรรลเปาหมายปรมาณการ

ปลอยสารกอมลพษทก าหนดใหแตละจงหวดปฏบตในขอบเขตส าหรบแตละหมวดหมธรกจ ขดจ ากดบนและลางของขอบเขตในการ

ตดสนมาจากรฐมนตรสงแวดลอม

เมอด าเนนการควบคมของเสยทปลอยออกมา ส าคญคอท าใหแนใจวาจะเปนไปตามมาตรฐานดวยการจดตงในระดบทสามารถ

พยายามปฏบตไดตามนน ดงนน ขอก าหนด คอ ตรวจหามาตรฐานของของเสยทปลอยออกมาบนพนฐานของการส ารวจในบนทกการ

ปลอยน าและสถานะการบ าบดน าเสยในอดตแทนทจะจดตงมาตรฐานในอดมคตในทนท นอกจากนน เนองจากระบบการผลตและ

เทคโนโลยการผลตของโรงงานมลกษณะเฉพาะในทองถน จงตองพจารณาลกษณะเหลานและควรพจารณาดวยวาในบางกรณไมจ าเปน

และไมเหมาะสมทจะใชมาตรฐานของเสยทปลอยออกมาของประเทศหรอภมภาคอน ๆ โดยปราศจากการปรบเปลยน

(2) วธการก าหนดคามาตรฐาน (คา C)

นคอตวอยางของการก าหนดคา C เมอใชมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดทอธบายขางตนส าหรบการก าหนดปรมาณ

การปลอยสารกอมลพษทประกอบอยในของเสยทปลอยออกมา นเปนวธส าหรบก าหนดคาบนพนฐานของการลงพนทส ารวจสถานะ

จรงของโรงงานและสถานประกอบธรกจและสามารถใชไดกวางขวางเนองจากวธนอยบนพนฐานของแนวคดในการผลกดนใหโรงงาน

และสถานประกอบธรกจทของเสยทปลอยออกมามปรมาณมลพษเขมขนสงเหลานนด าเนนการมาตรการปรบปรงอยางเขมงวด

เรมแรก ควรมการจดระดบโรงงานจากความเขมขนของมลพษต าสดถงสงสดส าหรบแตละหมวดหมธรกจ

โรงงานทปลอยของเสยทมความเขมขนของมลพษต ามเทคโนโลยการผลตและโรงบ าบดน าเสยทล าสมย ในขณะทโรงงานทปลอย

ของเสยทมความเขมขนของมลพษสงมามเทคโนโลยการผลตและโรงบ าบดน าเสยทลาหลง หากมการตงคา C โรงงานและสถาน

ประกอบธรกจทปลอยของเสยทมสารกอมลพษเขมขนกวาคา C จะตองด าเนนมาตรการลดความเขมขนนนใหอยในระดบทเปนไปตาม

คา C เนองจากมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดค านวณโดยการคณคา C ดวยปรมาณของเสยทปลอยออกมา และการลด

ความเขมขนดวยการเจอจางน าไปสการเพมขนของปรมาณของเสยทปลอยออกมา นจงเปนสงทไมมความหมาย ดงนน โรงงานและ

สถานประกอบธรกจจะตองด าเนนมาตรการซงจะน าไปสการลดปรมาณการปลอยสารกอมลพษ เชน การตดตงหรอยกระดบโรงบ าบด

ของเสยทปลอยออกมาและการปฏบตงานทปลอดภย

ในกรณดงกลาว ปรมาณทลดลงไดมการค านวณออกมาเปนผลรวมของผลลพธการคณปรมาณของเสยของโรงงานและสถาน

ประกอบธรกจทปลอยของเสยความเขมขนทางมลพษทสงกวาคา C โดยคณดวยคาความแตกตางระหวางความเขมขนกบคา C ควร

ก าหนดคา C ใหเปนคาทจะท าใหปรมาณดงกลาวนเทากนกบปรมาณเปาหมายในการลด

การใชปรมาณน ากอน 1 กรกฎาคม 1980

การใชปรมาณน าซงเพมขนในระหวาง 1 กรกฎาคม 1980 และ 30 มถนายน 1991

การใชปรมาณน าซงเพมขนภายหลง 1 กรกฎาคม 1991

84

รป C.1 ดานลางเปนการอธบายแนวคดน

รป C.1 แผนภาพกรอบความคดของการก าหนดมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมด

หากก าหนดคา C เฉพาะกาลตามทแสดงในรป C.1 สถานประกอบธรกจ 4 ประเภท ไดแก Q R S และ T จ าเปนตองมการปรบปรง

หากก าหหนดสญลกษณแทนปรมาณของเสยทปลอยออกมาจากสถานประกอบธรกจ Q ใหเปน Q และก าหนดความเขมขนของ

ของเสยทปลอยออกมาใหเปน q ปรมาณการปลอยสารกอมลพษทสถานประกอบธรกจ Q ท าใหลดลงเพอใหไดตามคา C คอ Q × (q -

คา C)

ในท านองเดยวกน หากก าหนดใหอกษรตวพมพใหญแทนปรมาณของเสยทปลอยออกมา และอกษรตวพมพเลกแทนความเขมขน

ของของเสยส าหรบสถานประกอบธรกจ R S และ T ผลรวม Y ของปรมาณการปลอยสารกอมลพษทจะลดลงโดยสถานประกอบธรกจ

4 ประเภทเหลาน จะแสดงดวยสตรตอไปน:

Y = Q × (q – คา C) + R × (r – คา C) + S × (s - คา C) + T × (t - คา C)

คา Y ทไดจากสมการดานบนคอปรมาณการลดมลพษซงสอดคลองกนกบคา C เฉพาะกาล หากคา Y เทากบปรมาณเปาหมายการ

ลดปรมาณมลพษในแตละครงเมอเทยบกน ควรตงคา C เฉพาะกาลนนใหเปนคา C ทใชจรง หากคา Y ตางจากปรมาณเปาหมายการลด

ปรมาณมลพษ ควรตงคาเฉพาะกาลอน ๆ ใหเปนคา C

ในทางตรงกนขาม เมอก าหนดคา C สงทจ าเปนตองท าคอ การปรบเพอใหธรกจทเกยวของสามารถด าเนนการได เงอนไขหนง

ส าหรบจดประสงคดงกลาว ตงคา C ทไมเกนมาตรฐานเทคโนโลยทจะท าใหส าเรจไดในปจจบน ตามทแสดงในรป C.1 สถาน

ประกอบธรกจ A มความเขมขนของสารกอมลพษต าทสดในบรรดาของเสยทปลอยออกมา และอาจเปนไปไดทจะพจารณา A วาเปน

เทคโนโลยมาตรฐานสงสดทมอยในปจจบน การตงคา C ต ากวาคาส าหรบสถานประกอบธรกจ A จะปฏบตไดยากในเชงความเปนไป

ไดทางเทคนค ในกรณน ควรอภปรายประเดนทวา จะสามารถประยกตใชเทคโนโลยของสถานประกอบธรกจ A อยางกวางขวางใน

สถานประกอบธรกจอนไดหรอไม

นอกเหนอจากนน สงส าคญคอ การทบทวนคา C ตามพนฐานของสถานะทไดรบการยนยนแลวในดานคณภาพน าของบรเวณแหลง

排水濃度 高い低い

技術の進んだ事業場 技術の遅れた事業場

改善が必要

C値(仮）

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T

คา C (ชวคราว)

จ าเปนตองปรบปรง

ต า ความเขมขนของของเสยทปลอยออกมา สง

สถานประกอบธรกจทมเทคโนโลยลาหลง สถานประกอบธรกจทมเทคโนโลยอนล าสมย

85

น า และปรมาณการปลอยสารกอมลพษโดยด าเนนการเทาทจ าเปนระหวางงานดานการทบทวนและปรบแผนการควบคมมลพษทงหมด

ใหเปนปจจบน ในขณะนน การแกไขคา C ใหเขมงวดยงขนโดยพจารณาความกาวหนาของเทคโนโลยการบ าบดน าเสยและสถานะ

ความแพรหลายของเทคโนโลยนนกส าคญเชนกน

86

ขอมลอางอง 4 : วธการวดคณภาพน าของพนทน าในญป น

เอกสารนอธบายภาพรวมของวธการพนฐานทจะปฏบตในการน ามาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าไปด าเนนการท

บรเวณแหลงน าแตละชนดและในการตรวจสอบคณภาพน าเพอจดตงมาตรฐานเกยวกบของเสยทปลอยเพมออกมา

i) ความถของการวดคณภาพน า

ควรวดอยางนอยเดอนละหนงครง ควรเกบตวอยางน าประมาณ 4 ครงในแตละวนทตรวจวด

ส าหรบพนททส าคญ ควรเกบน าประมาณเดอนละครง หรอ 4 ครงตอปส าหรบ BOD, COD, ไนโตรเจน, ฟอสฟอรส ทความถทก ๆ

2 ชวโมง ทงหมด 13 ครงในแตละวน

ii) เวลาการส ารวจ

ตาราง D.1 การเลอกเวลาในการวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล

แมน า ทะเลสาบ/หนองน า พนททะเล

• รวมถงระยะเวลาเมอปรมาณการไหล

อยในระดบต าและเมอมการใชน า

• เลอกวนทมแนวโนมวาอากาศจะดอยาง

ตอเนองและคณภาพน ามความเสถยรโดย

เปรยบเทยบกอนสมเกบน า

• เนองจากคณภาพน าแตกตางกนอยาง

มาก ระหวางระยะเวลาทหยดนงกบ

หมนเวยน รวมทงสองระยะ

• เลอกวนทมแนวโนมอากาศจะดอยาง

ตอเนองและคณภาพน ามความเสถยรโดย

เปรยบเทยบกอนสมเกบตวอยางน า

• รวมถงระยะเวลาเมอคณภาพน าม

อนตรายทกระทบตอการใชน า

• หากวางแผนส ารวจการไหลเขาของ

บางกระแสควรจดเวลาใหตรงกบการ

ส ารวจนน

• โดยหลกการ เลอกวนทน าเกด (น าขน

สงสด) เมอไมมผลกระทบมากนกจากลม

และฝนตก

iii) การเลอกจดการสมตวอยางน า

ตาราง D.2 การเลอกจดการสมตวอยางวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล

แมน า ทะเลสาบ/หนองน า พนททะเล

• จดในการใชน า

• จดทน าปนเปอนหลกผสมเตมทกบน า

สะอาดภายหลงจากไหลลงสแมน า หรอจด

กอนทจะไหลลงสแมน า

• จดทสายน าสาขา ผสมเตมทกบสายน า

หลกหลงจากไหลลงมา และจดกอนท

สายน าสาขาจะไหลลงสสายน าหลก

• ใจกลางทะเลสาบ/หนองน า

• จดการใชน า

• จดทน าปนเปอนหลกผสมเตมทกบน า

สะอาดภายหลงจากไหลลงสทะเลสาบ /

หนองน า

• จดทแมน าผสมเตมทกบน าจากแหลง

อนภายหลงจากไหลลงมาและจดกอนทจะ

• เลอกจดทสามารถระบสภาพการ

ปนเปอนของบรเวณแหลงน าไดอยาง

ครอบคลมโดย พจารณาภมประเทศของ

แหลงน า กระแสน าขนลง การใชน า

สถานทของแหลงมลพษหลกและสถานะ

กระแสการไหลเขาของแมน า

• ระยะหางมาตรฐานระหวางจดทสมเกบ

87

• จดการผนน าของน าทไหล

• จดหลกอน ๆ

ไหลลงสแมน า

• จดทน าในทะเลสาบ/หนองน าไหล

ออกไป

• จดทจ าเปนอน ๆ

น าควรมระยะ 500 เมตร ถง 1 กม.

iv) วธการสมตวอยางน า

ตาราง D.3 วธสมตวอยางน าในการวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล

แมน า ทะเลสาบ/หนองน า พนททะเล

• เวลาทสมตวอยางน าควรประกอบไป

ดวยเวลาทคณภาพของน าแยทสด โดย

พจารณาชวงเวลาการท ากจกรรมของ

มนษย ชวโมงการปฏบตงานของโรงงาน

และสถานประกอบธรกจ และระยะเวลาท

เกดมลพษ

• โดยหลกการ ความลกในการสม ควร

ไดรบการก าหนดไวท 20% ของความลก

จากผวน า

• เวลาทสมตวอยางน าควรประกอบไป

ดวยเวลาทคณภาพของน าแยทสด โดย

พจารณาชวงเวลาการท ากจกรรมของ

มนษย ชวโมงการปฏบตงานของโรงงาน

และสถานธรกจ และระยะเวลาทเกด

มลพษ

• การสมตวอยางน าควรกระท าจากชน

ผวน าระหวางชวงเวลาทมการหมนเวยน

ในระหวางชวงเวลาทหยดนง การสม

ตวอยางควรด าเนนการในแตละความลกท

แตกตาง ซงจะก าหนดไวทก ๆ 5 ถง 10

เมตร

• เวลาการสมตวอยางน า ควรประกอบไป

ดวยระยะเวลาทกระแสน าลดต าลงในชวง

กลางวน

• โดยหลกการ การสมตวอยางน าควร

ด าเนนการทระดบผวหนา (ลงไป 0.5 เมตร

จากผวหนา) และระดบกงกลาง (ลงไป 2

เมตรจากผวหนา) หากความลกทงหมดอย

ภายใน 5 เมตร การสมตวอยางควร

ด าเนนการเพยงแคระดบผวน าเทานน และ

หากความลกทงหมดมากกวา 10 เมตร เกบ

ตวอยางน าจากระดบลาง (ลงไป 10 เมตร

จากผวหนา) ตามความจ าเปน

88

v) งานทควรด าเนนการไปพรอมกบการสมตวอยางน า

ตาราง D.4 งานทควรด าเนนการไปพรอมกบการสมตรวจน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า หรอพนททะเล

แมน า ทะเลสาบ/หนองน า พนททะเล

• บนทกวนททสมตวอยางน า ความกวางของผวน า ระยะหางระหวางจดทสมตวอยาง

และตลง ความลกของน า ปรมาณการไหล ทศทางการไหล สภาพของปรมาณฝน ภม

ประเทศของจดทสมตวอยางน า การใชน าและแหลงมลพษหลก

• ตรวจวดหรอการสงเกตอณหภมน า อณหภมโดยรอบ สสน ความขน กลน และชว

ชาตในจดทตรวจ

• บนทกวนททสมตวอยางน า สถานท

ของจดทสมตวอยางน า ความลกของน า

เวลาและระดบกระแสน าของน าลงและน า

สง ทศทางการไหล สภาพของปรมาณฝน

ภมประเทศของจดทสมตวอยางน า ทศทาง

ลม ความเรวลม (หรอพลงงานลม) การใช

น าทจดสมตรวจและแหลงมลพษหลก

• ตรวจวดหรอสงเกตอณหภมน า

อณหภมโดยรอบ สสน ความขน กลน

ความใส ความเคม ในจดทตรวจ

vi) วธวดปรมาณการไหลของแมน า

เนองจากขอมลปรมาณการไหลเปนสงทขาดไมไดในการค านวณปรมาณการระบายของมลพษ พรอมกบขอมลคณภาพน า จงควรวด

ขอมลนเมอด าเนนการสมตวอยางน า ปรมาณการไหลควรเปนยอดรวมทงหมดของคาทไดจากการแบงแมน าออกเปนหลายสวนตาม

ความจ าเปนและคณชวงแบงทไดจากการส ารวจนนดวยความเรวการไหลในชวงแบงแตละชวงนน

โดยหลกการ ควรตรวจวดอตราความเรวในการไหลเฉลยตามวธตอไปน :

หากความลกของน าไมต ากวา 1 เมตร วธการ 2 จดใชมาตรวดกระแส (ขอมลเฉลยท 20% และ 80% ของความลกจากผวน า)

หากความลกของน าต ากวา 1 เมตร วธการ 1 จด ใชมาตรวดกระแส (ความเรวของกระแสท 60% ของความลกของน า)

อยางไรกตาม หากความลกของน าตนมากและไมสามารถตรวจวดไดดวยมาตรวดกระแส ควรใชวธการวดอน เชน การวดดวยไม

ลอยน า

ตามตวอยางขางบน รป D.1 แสดงกรณทกลมตวอยางของแมน าทแบงออกมาม 4 สวน

89

รป D.1 แผนผงแผนภาพของกลมตวอยางแมน าทแบงออกในการตรวจวดปรมาณการไหล

A1 A2 A3

V1 V2 V3 V4

A4

Aｎ：断面積、Vn：平均流速

流量＝A1×V1　+　A2×V2　+　A3×V3　+　A4×V4

An: พนททแบง Vn: อตราความเรวเฉลยของกระแส

ปรมาณการไหล = A1 × V1 + A2 × V2 + A3 × V3 + A4 × V4

90

ขอมลอางอง 5 : สถานะปจจบนของการบ าบดกากตะกอนสลดจในโรงบ าบดน าเสยในญป น

กากตะกอนสลดจเกดขนเมอมการบ าบดน าเสยจากกระบวนการบ าบดทางชววทยา เชน กระบวนการกากตะกอนแบคทเรย ใน

กระบวนการกากตะกอนแบคทเรย จะใช BOD รอยละ 50 ถงรอยละ 70 เปนพลงงาน และรอยละ 30 ถงรอยละ 50 ใชไปกบการ

เจรญเตบโตของเซลลแบคทเรย ซงหมายความวาสารกอมลพษปรมาณมากรวมอยในกากตะกอนสลดจ ดงนน หากกากตะกอนสลดจถก

ทงใหอยในสภาพเดมตามทเปนอย และไดรบการยนยอมใหสารกอปลอยมลพษลงสแหลงน าอกครงหนง ประสทธภาพของการบ าบด

น าเสยกจะลดลงอยางมาก การบ าบดน าเสยจะสมบรณเมอกากตะกอนสลดจไดรบการจดเกบและบ าบดอยางเหมาะสม

(1) สถานะการบ าบดกากตะกอนสลดจในญปน

กากตะกอนสลดจสวนมากคอ น า และจ าเปนตองใชความพยายามอยางมากมากในการบ าบดกากตะกอนสลดจ ในอดต จะน ากาก

ตะกอนสลดจไปฝงกลบ แตดวยเหตผลทวาการจดหาพนทฝงกลบท าไดยากขน ๆ ทกป จงไดมการสงเสรมการใชกากตะกอนสลดจ

อยางมประสทธภาพ

ในญป นอตรา (ตามน าหนก) การใชงานกากตะกอนสลดจอยางมประสทธภาพตอปรมาณทงหมดมเพยงรอยละ16 ในป ค.ศ. 1990

แตอตราเพมขนในแตละป ในป ค.ศ. 2004 ประมาณรอยละ 67 ในปรมาณทงหมดของกากตะกอนสลดจมการใชอยางมประสทธภาพ

นอกเหนอจากนน ถงแมวาจะฝงกลบกากตะกอนสลดจ แตกไมไดรบอนญาตใหฝงกลบทงอยางนน ในการฝงกลบตองลดปรมาณลงดวย

การเผา ณ ปค.ศ. 2004 รอยละ 87 ของกากตะกอนสลดจทน าไปฝงกลบลดปรมาณลงดวยการเผา หรอการบ าบดกากเหลว

กระบวนการบ าบดกากของเสยเรมตนจากการก าจดสวนทประกอบดวยน าออกไปประมาณรอยละ 85 ดวยการท าใหมวลหนาแนน

และก าจดความชน และกากของเสยจะไดรบการสงผานไปยงการท าใหแหง การเผาไหม การเพมคารบอน การบ าบดกากตะกอนเหลว

การหมกป ยหรอกระบวนการอน ๆ แลวแตกระบวนบ าบด ในญป นแมแตโรงบ าบดสงปฏกลขนาดเลก โดยปกตแลวกจะตดตงอปกรณ

ท าใหเขมขนหรอท าใหแหง

การท าใหกากตะกอนสลดจของเสยเขมขนขนท าไดดวยการปรบความเขมขนตามคณสมบตความสมพนธกบแรงโนมถวงซงใช

อปกรณเครองจกรจ านวนนอยกวา หรอไมตองมการท าใหมวลหนาแนนดวยแรงเหวยงหนศนย การก าจดความชนออกจากกากตะกอน

สลดจ คอ การใชเครองบบอดรดความชน เครองก าจดความชนแบบสน หรอเครองรดตะกอนแบบสายพาน เนองจากจ าเปนตองใช

พลงงานมากเพอท าใหสวนประกอบทเปนน าระเหยเมอท าใหกากของเสยแหงหรอเผาไหม การก าจดสวนประกอบทเปนน าใหไดมาก

ทสดเทาทจะมากไดในระยะแรกจงเปนเรองส าคญ นอกเหนอจากนน สวนประกอบน าทเหมาะสมยงจ าเปนในกระบวนการผสมเพอ

หมกกากของเสย และการบ าบดก าจดความชนเปนสงทมประสทธภาพส าหรบจดประสงคนน

วธการน ากากตะกอนสลดจกลบมาใชใหมรวมไปถงสงตอไปน :

i) การใชของพนทสเขยว

・ ใชกากตะกอนสลดจปนป ยอนทรยโดยน ามาท าป ยผสม

・ คนกากตะกอนสลดจสดนในสถานะขเถาจากการเผาไหม และกากตะกอนสลดจทก าจดน าออกไป / กากตะกอนสลดจแหง

และใชเปนป ย สารปรบดน หรอดนเทยม

ii) ใชเปนวสดกอสราง

・ ใชขเถาจากการเผาไหมเปนวสดซเมนต

91

・ ท าใหกากตะกอนสลดจเปนเศษโลหะทหลอมละลายและใชส าหรบกอนอฐและวสดฐานรอง

・ ใชกากตะกอนสลดจส าหรบสวนผสมน าหนกเบา สารปรบดน บลอคทน าซมผานได หรอสวนผสมคอนกรต

iii) การใชเพอพลงงาน

・ ใชกาซจากการยอยกากตะกอนสลดจเปนแหลงพลงงานหรอส าหรบการใหก าเนดไฟฟาในครวเรอน

ตาราง E.1 แสดงสถานะการบ าบดกากตะกอนสลดจและการน ากลบมาใชใหมในญป น

ตาราง E.1 สถานะการบ าบดกากตะกอนสลดจและการน ากลบมาใชใหม (ปงบประมาณ 2006)

(ขนอยกบน าหนกแหงของกากของเสย: ตน)

ฝงกลบ

น ากลบมาใชใหม จดเกบภายใน รวมทงหมด

i) การใช

ของพนทส

เขยว

วสดกอสราง เชอเพลง

ซเมนต อน ๆ

นอกจาก

ซเมนต

กากตะกอนสลดจ

ทเปนของเหลว

0 4 0 0 0 4 4

0.0%

กากตะกอนสลดจ

ทก าจดน าออกไป

36,816 28,072 92,923 2,618 3,161 150 163,764

7.3%

การหมกป ย 592 240,585 0 3,318 0 1 244,496

10.9%

กากตะกอนสลดจ

แหง

3,944 31,516 1,992 6 16,083 3 55,160

2.4%

กากของเสยคาร

บอรเนต

21 1,733 898 181 0 102 2,934

0.1%

ข เถาจากการเผา

ไหม

518,538 26,879 698,896 302,153 4 10,023 1,556,493

69.6%

เศษโลหะทหลอม

ละลาย

237 3,308 6,371 200,722 776 733 212,146

9.5%

รวมทงหมด 560,146

25.1%

332,093

14.9%

802,697

35.9%

508,998

22.8%

20,025

0.9%

11,040

0.5%

2,234,998

100.0%

ในการใชงานอยางมประสทธภาพหลาย ๆ อยางของกากตะกอนสลดจ การน าไปท าเปนวสดกอสรางคอการใชทแพรหลายทสด

และคดเปนประมาณรอยละ 80 ของการใชงานกากตะกอนสลดจทน ากลบมาใชใหมทงหมด วสดกอสรางจากกากตะกอนสลดจสวน

ใหญคอขเถาจากการเผาไหมและเศษโลหะทหลอมละลาย กากตะกอนสลดจทใชงานอยางมประสทธภาพส าหรบพนทการเกษตร คด

เปนรอยละ 14 ของการใชงานกากตะกอนสลดจทงหมด ซงในสวนน รอยละ 75 ใชเปนป ย

92

สวนในดานการบ าบดกากตะกอนสลดจ การเผานบเปนสวนแบงทมากทสดคอรอยละ 71.7 ตามมาดวยการหลอมเศษโลหะ และ

การหมกป ย แตละสวนนบไดประมาณรอยละ 10

ในการพจารณาวธการบ าบดกากตะกอนสลดจ ตองเลอกวธการบ าบดกากตะกอนสลดจทเหมาะสมทสดส าหรบแตละภมภาค โดย

ยดถอพนฐานความตองการผลตภณฑกากตะกอนสลดจทน ากลบมาใชใหม ตนทนการบ าบด ทรพยากร กระบวนการก าจดขยะ และ

นโยบายส าหรบการจดตงสงคมทรพยากรหมนเวยนอนสมดล (Sound material-cycle society)

เนองจากกากตะกอนสลดจประกอบไปดวยน า 85% แมจะอยในสภาพทผานการขจดน า การเผาไหม การตะกอนสลดจจ าเปนตองใช

พลงงานและตนทนสง จากมมมองดงกลาว การหมกป ย คอ การใชงานกากของเสยทมขอดมากกวา ปรมาณการผลตป ยจากกากของเสย

ในประเทศญป นคอ 1.37 ลานตนในปงบประมาณ ค.ศ. 2007 รวมถงการใชงานกากตะกอนอตสาหกรรม การใชกากตะกอนสลดจเฉลย

แลวเทากบ 300 กก. ตอหนงเฮกตารของพนทการเกษตร

(2) ตวอยางการหมกกากตะกอนจากสงปฏกล

ภาพรวมของกระบวนการหมกกากตะกอนจากสงปฏกลมดงตอไปน

กากตะกอนสลดจไดรบการก าจดความชนออกไปทโรงบ าบดสงปฏกล หรอโรงบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล และสงไปยง

โรงงานเปนกากตะกอนสลดจทก าจดความชนออกแลว และเมอกากตะกอนไดรบการผสมกบเศษไม ปรบเปลยนใหมสวนประกอบท

เปนน า 60 ถง 70% และกองไวในโรงหมกซงจะผานการหมกเปนป ย

โรงหมกมสงอ านวยความสะดวกในการผงลม และจะเปาอากาศใหหมนเวยนตามสถานะของการหมก นอกเหนอจากนน กองป ยจะ

ไดมการกลบบนลงลางเกอบทก ๆ สปดาหเวนสปดาหเพอสงเสรมการหมกและปองกนการหมกไมทวถง ตามรปโรงงานทแสดง

ดานลาง มอตราการผลตจ านวนมาก ไดมการใชงานเครองจกรอตสาหกรรมหนกเพอการพลกกลบ ดวยวธนการหมกป ยจะเสรจสมบรณ

ในเวลาประมาณสองเดอนครง ภายในโรงงานหมกป ยทแสดงในรป E.1

93

รป E.1 อาคารทท าการหมก

ภายหลงจากกระบวนการหมกเสรจสมบรณ จะใสกากตะกอนสลดจลงไปในตะแกรง จดประสงคหลก คอ เพอแยกเศษไมออก เศษ

ไมทแยกออกมปรมาณทมแบคทเรยมาก เศษไมจะไดรบการผสมกบดวยการหมกและกองไวเปนวตถดบส าหรบป ยหมก การหมกป ย

สามารถผลตไดในอตราประมาณ 25 ตน ตอ 100 ตนของกากตะกอนสลดจ

สวนประกอบหลกของป ยแสดงในตารางท E.2

ตาราง E.2 สวนประกอบหลกในการผสมป ย

ไนโตรเจนทงหมด (%) 1.5 - 1.7

ฟอสฟอรสทงหมด (%) 4.0 - 5.0

โปแทสเซยมทงหมด (%) นอยกวา 0.5

อตราของคารบอน/ไนโตรเจน 7.0 - 9.0

pH 6.0 - 7.5

การตรวจสอบตามระยะเวลาของการหมกด าเนนการเพอทจะตรวจจบโลหะหนกทเปนอนตรายและโลหะมตระกล กากตะกอนทถก

สงออกมาไดผานการตรวจสอบดสวนประกอบภายใตโครงการจดการคณภาพเมอมการสรปขอตกลงการบ าบดกบโรงบ าบดสงปฏกล

โดยใหโรงบ าบดยนแบบฟอรมการยนยน

เงอนไขเพอความส าเรจส าหรบโรงหมกป ย คอ สถานะของกากตะกอนสลดจทไดมการสงออกมาและความตองการป ยหมก

กากตะกอนทไดมามสงปฏกลของโรงบ าบดสงปฏกลและโรงบ าบดกากตะกอนจากสงปฏกล แตหากมขยะดบปนอยในกากตะกอน

สลดจ การหมกจะท าไดยาก ระบบโรงบ าบดสงปฏกลคอโรงงานส าหรบบ าบดของเสยทปลอยออกมาจากครวเรอน ในญป นมาตรฐาน

การระบายสงปฏกลใชเมอของเสยจากโรงงานและสถานประกอบธรกจถกปลอยออกเขาสระบบบ าบดสงปฏกล และมาตรฐานเหลาน

ควบคมการระบายน าเสยทมดวยโลหะหนกทเปนอนตรายและสารเคมในระบบบ าบดสงปฏกล การตรวจดคณภาพกากตะกอนสง

ปฏกลดวยวธนเปนสงส าคญ

94

ความตองการป ยหมกกมสวนส าคญเชนกน ป ยหมก คอ ป ยอนทรย และเขากบดนและดดซมไปยงพชไดงายเพราะผานการหมกแลว

ป ยหมกชวยใหดนนมขนและยงท าใหดนอดมสมบรณปราศจากการลดประสทธภาพของป ย การเพาะปลกแบบอนทรย และการบรหาร

จดการดนขณะนอยระหวางการทบทวน และเกษตรกรทไมเคยใชป ยหมกมทาทวาจะใชในปถด ๆ ไป

การบ าบดกากตะกอนสลดจเพอใหการหมกป ยส าเรจจ าเปนตองมการจายกากตะกอนสลดจทแนนอนโดยเปนกากตะกอนสลดจทม

คณสมบตทสม าเสมอและมคณภาพเหมอนกบทกลาวมาขางตน และตองท าใหมนใจวามความตองการป ยแนนอน ส าหรบโรงหมกป ย

จากกากตะกอนสลดจ มความคดวาเปนไปไดทจะกอสรางโรงงานดงกลาวตามปรมาณป ยหมกทเกดขน ตราบเทาทปรมาณป ยหมกไม

นอยกวาระดบทยนยน โรงบ าบดสงปฏกลทสรางขนในพนทชนบท อาจเลอกทจะตดตงอปกรณก าจดความชนและโรงหมกป ยในโรง

บ าบด เมอมก าหนดวาจะโรงงานขนาดใหญ จ าเปนตองคาดการณขอบขายการเกบและปรมาณของกากตะกอนสลดจ และพจารณาความ

ตองการป ยหมกป ยรอบ ๆ โรงงาน ขนาดและสถานทของโรงงาน

95

ขอมลอางอง 6 : สถานะคณภาพน าในเอเชยตะวนออก

เอเชยตะวนออกมการเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมอยางมากและไดรบการพจารณาวาเปนศนยกลางทก าลงเตบโตของโลก กลม

ประเทศ ASEAN มประชากรของตนเพมขนเปนสองเทาใน 40 ปทผานมาและมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสงอยางตอเนอง ปรมาณ

การปลอยของสารกอมลพษก าลงเพมขนควบคไปกบแนวโนมการเตบโตเหลาน แหลงน าลดนอยลงและมเสยงเรยกรองมากขนใหใช

ทรพยากรน าอยางมประสทธภาพ รวมถงการปองกนมลพษในแหลงน า การก าจดปญหาการใชน า และการสงเสรมการน าน าใน

อตสาหกรรมกลบมาใชใหม และมเสยงเรยกรองใหกระจายเทคโนโลยการบ าบดน า

ตาราง F.1 แสดงใหเหนถงผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของเอเชยตะวนออกใน ค.ศ. 2009 ตารางยงแสดงถงขอมลของญป น

ใน ค.ศ. 1965 เพอการอางองเมอการบ าบดของเสยตามการเตบโตของอตสาหกรรมและเศรษฐกจไมทน ซงน าไปสความเสอมโทรมของ

สงแวดลอมทางน าในหลายสวนของประเทศ เอเชยตะวนออก ซงรวมทงมาเลเซย ไทย จนและอนโดนเซย ก าลงเขาใกลระดบทแทบจะ

เทากบทญป นประสบในชวงเวลานน และถกมองวาแทบจะตกอยในสถานการณเดยวกน โดยเกดขนลอมรอบการพฒนาทางเศรษฐกจ

ตามทไดกลาวถงในสวนท 1.3 ญป นเคยประสบสภาพทเลวรายลงอยางหนกรของสงแวดลอมทางน าในหลาย ๆ สวนของประเทศ,

ความยากล าบากในการน าน าเขามาเพอใชส าหรบการผลตน าประปา, และความเสยหายดานการประมงทเกดขนบอยจนกระทงญป น

จ าเปนตองใชมาตรการเรงดวนในชวงเวลาน ประเทศเอเชยตะวนออกกก าลงเขาใกลสภาพทจ าตองใชมาตรการเชนกน

ตาราง F.1 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของเอเชยตะวนออก (คดตามหนวยดอลลารสหรฐ: 2009)

จน 3,734 อนโดนเซย 2,329 ลาว 885

เกาหล 17,074 ฟลปปนส 1,747 พมา 571

ไทย 3,940 เวยดนาม 1,068 อนเดย 1,032

มาเลเซย 6,950 กมพชา 768 (อางอง) ญป น (1965) 3,170

* ผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของญป นใน ค.ศ. 1965 เปนคาทปรบราคาแลว

ในระหวางกลมประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในป ค.ศ. 1970 มาเลเซย ฟลปปนสและสงคโปรไดน ากฎหมายทเกยวกบน าและ

อากาศแวดลอม ซงมอทธพลโดยตรงกบสขภาพของมนษยมาใช ในทศวรรษ 1990 อนโดนเซย ไทยและเวยดนามไดน ากฎหมาย

ดงกลาวมาใช(ดตาราง F.2)

อยางไรกตาม ความพยายามไปสการปกปองสงแวดลอมทางน าเพงจะเรมขนเมอเรว ๆ น โรงงานขนาดใหญและนคมอตสาหกรรม

รวมทงงธรกจในเครอตางชาต ก าลงบ าบดของเสยทปลอยออกมา แตมเพยงโรงงานขนาดเลกและขนาดกลางไมกแหงเทานนทมโรง

บ าบดน าเสย ระบบการบ าบดสงปฏกลกอยระหวางการกอสรางเชนกน และมกรณทของเสยทปลอยออกมาจากครวเรอน เชน ของเสย

จากโรงงานและกากตะกอนจากสงปฏกลถกปลอยลงแมน าตามสภาพเดมทเปนอย ดงนน จงมความจ าเปนในการสงเสรมมาตรการ

แกไขของเสยทปลอยออกมาจากครวเรอน เชน การเผยแพรมาตรการแกไขน าเสยชวงเชาตร และการกอสรางระบบบ าบดสงปฏกล

96

ตาราง F.2 รายการปทประกาศใชกฎหมายทเกยวกบสงแวดลอมในเอเชยตะวนออก

จน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย เวยดนาม

กฎหมายสงแวดลอมเบองตน

1973 (1989) 1997

1974 (1998)

1977 (1978)

1999 (2000)

1992 1994 (2005)

คณภาพน า 1984 (2008)

1990 (1995)

1975 1997

1975 (2004)

1975 (2001)

1992 (1996)

1993 (1995)

อากาศโดยรอบ 1987 (2000)

1993 1999

1978 1977 1999

1971 (2002)

1992 (2005)

1993 (1995)

ขยะ (1995) (2005)

1988 (2001)

(1989) (2005)

1990 (2000)

1987 (2000)

1992 1999

การประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม

1979 (1998) 1993

1987 (1995)

1977 1992 1994 (2006)

* ( ) แสดงถงปทแกไขลาสดนบจนถง ป ค.ศ. 2007

นอกจากนน การใสป ยไนโตรเจนเพมขนอยางมากพรอมกบการพฒนากสกรรม และเปนสาเหตของมลพษไนเตรทของน าและ

ปรากฏการณยโทรฟเคชนของแหลงน าในบางสวน

ในฟลปปนส มแผนจะใชทะเลสาบลากนาทอยทางใตของเขตเมองกรงมะนลา บนเกาะลซอน เปนแหลงน าดมทส าคญ แตทะเลสาบ

นปนเปอนดวยของเสยทปลอยออกมาจากโรงงานรอบ ๆ ทะเลสาบ และการปกปองคณภาพน าในทะเลสาบจงกลายมาเปนปญหาทาทาย

ประเทศไทยกเชนกน มมลพษทางน าทรนแรงในแมน าเจาพระยา ซงไหลสกรงเทพฯ ซงเปนเมองหลวง และเปนทมองกนวา รอยละ 75

ของสาเหตมลพษดงกลาวมาจากสงปลกสรางทางธรกจทไมมอปกรณการบ าบดของเสยทเหมาะสม สวนทเหลอถกพจารณาวาเปนของ

เสยจากครวเรอน ในบางทองถน มลพษของน าในการกสกรรมทเกดจากการเพมขนของปรมาณการใชป ยเคมก าลงเปนทวตก นอกจากน

ปรากฏการณยโทรฟเคชนก าลงเลวรายลงในทะเลสาบ/หนองน า และน าทกกไวหลายแหง ซงเปนแหลงทมบทบาทส าคญในฐานะแหลง

ทรพยากรน าดม

มลพษทางน ากลายเปนปญหาทรนแรงขนทละนอยในเอเชยตะวนออก ระดบของมลพษทางน าแทบจะอยในสถานการณเดยวกบท

ญป นประสบในชวงเวลาทเศรษฐกจเตบโตสง การใชประสบการณและบทเรยนของญป นเปนสงทส าคญ เพราะขณะนเกดกระแส

เรยกรองใหน ามาตรการทมประสทธภาพมาใช เนองจากมลพษในเอเชยตะวนออกมแหลงมลพษหลายแหงในภาคอตสาหกรรมและ

ครวเรอน จงจ าเปนตองมมาตรการทเหมาะสม ปรากฏการณยโทรฟเคชนก าลงเกดขนในพนทแหลงน าปด เชน ทะเลสาบ /หนองน า

และแมน าสายยาวทน านง การใชงาน TPLCS สามารถเปนตวเลอกทส าคญเปนอนดบตน

97

สารบญรปและตาราง

บทท 1 ความตองการระบบTPLCS

รป 1.1 ภาพรวมของระบบ TPLCS...................................................................................................................... 4

รป 1.2 ค าจ ากดความของทะเลปดในญปน .............................................................................................................. 5

รป 1.3 โครงสรางของมาตรการจดการแหลงทมาของสารกอมลพษ .................................................................................. 11

รป 1.4 โครงสรางแผนผงของระบบ TPLCS ในประเทศญปน ........................................................................................ 14

รป 1.5 ระบบกฎหมายควบคมมลพษทางน าและโครงสรางของระบบ TPLCS ในประเทศญปน ..................................................... 15

ตาราง 1.1 แหลงทมาหลกของสารกอมลพษ ............................................................................................................ 8

บทท 2 ขนตอนการด าเนนการของระบบ TPLCS

รป 2.1 แผนผงสารกอมลพษและอตราการไหล : จากตวอยางโรงงานอตสาหกรรม .................................................................. 22

รป 2.2 แผนผงแหลงก าเนดและสารกอมลพษ ........................................................................................................ 23

รป 2.3 กระบวนการของระบบ TPLCS ............................................................................................................... 25

รป 2.4 แผนภาพรปแบบของพนทลมน าและจดวด .................................................................................................... 36

รป 2.5 ปจจยส าคญทมผลตอปรมาณสารกอสารมลพษในพนทแหลงน าแบบปด ..................................................................... 37

รป 2.6 กระบวนการก าหนดแผนการควบคมปรมาณการกอมลพษโดยรวมในประเทศญปน ......................................................... 42

ตาราง 2.1 พนทแหลงน าทจ าเปนตองน าระบบ TPLCS ไปใช ........................................................................................ 26

ตาราง 2.2 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมส าหรบมลพษทางน าในบรเวณแถบทะเลของประเทศญปน ................................................ 28

(COD, ปรมาณไนโตรเจนและปรมาณฟอสฟอรสทงหมด) ............................................................................................ 28

ตาราง 2.3 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าในบรเวณทะเลสาบ/หนองน าของประเทศญปน .......................................... 29

(COD, ปรมาณไนโตรเจนและฟอสฟอรสทงหมด) .................................................................................................... 29

ตาราง 2.4 มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมดานมลพษทางน าในแมน าของประเทศญปน(BOD) ......................................................... 30

ตาราง 2.5 ขอมลทจะเกบรวบรวมเพอการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ .................................................................... 32

ตาราง 2.6 วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษตามแหลงก าเนดสารกอมลพษในประเทศญปน ............................................. 34

ตาราง 2.7 ตวอยางทวไปของแผนควบคมปรมาณการปลอยสารกอมลพษทงหมดในประเทศญปน .................................................. 43

บทท 3 การพฒนาแนวทางปฏบตและกรอบงานเพอการท างานทมประสทธภาพของระบบ TPLCS

รป 3.1 การใชระบบบ าบดน าทงจากครวเรอนใหสอดคลองกบคณลกษณะของพนท ................................................................. 58

ตาราง 3.1 กรอบการด าเนนงานและการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการด าเนนระบบTPLCS ........................................... 48

ตาราง 3.2 ความถในการวดการระบายน าของโรงงานและสถานประกอบธรกจในประเทศญปน ..................................................... 53

ขอมลอางอง 1 : ประสบการณดานปญหามลพษทางน าของประเทศญป นและมาตรการแกไข

รป A.1 การเปลยนแปลงของอตราการเตบโตทางเศรษฐกจของญปนและประเทศในเอเชยตะวนออก ................................................ 61

รป A.2 การเปลยนแปลงของผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของญปน (ปรบราคาและเทยบกบเงนดอลลาร) ................................... 62

รป A.3 ตวอยางของพนททเกดมลพษทางน า .......................................................................................................... 63

98

รป A.4 การเปลยนแปลงของตวเลขของปรากฏการณชวงน าแดงทเกดขนในแถบทะเลภายในเซะโตะ ................................................ 67

ขอมลอางอง 2 : วธการค านวณปรมาณการปลอยสารกอมลพษ

ตารางB.1 (อางอง) หนวยพนฐานทใชกนทวไปส าหรบปรมาณมลพษจากครวเรอนในญปน (กรม/คน/วน) ........................................... 71

ตาราง B.2 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษในญปนเมอของเสยครวเรอนผานการบ าบดทโรงบ าบดน าเสย

ครวเรอนแบบผสมผสาน (กรม/คน/วน) .............................................................................................................. 73

ตาราง B.3 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณการปลอยสารกอมลพษทประกอบดวยของเสยจากครวเรอนในญปนเมอกากตะกอนจากสง

ปฏกลผานการบ าบดทโรงบ าบดน าเสยครวเรอน (กรม/คน/วน) ...................................................................................... 74

ตาราง B.4 (อางอง) หนวยพนฐานทใชทวไปส าหรบปรมาณมลพษจากปศสตวในญปน (กรม/สตว/วน) .............................................. 76

ตาราง B.5 (อางอง)หนวยพนฐานทใชทวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทเพาะปลกในญปน (กก./เฮกตาร/ป) ......................... 77

ตาราง B.6 (อางอง)หนวยพนฐานททวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากพนทสงปลกสรางในญปน (กก./เฮกตาร/ป) ........................ 78

ตาราง B.7 (อางอง)หนวยพนฐานทใชทวไปกบปรมาณการปลอยสารกอมลพษจากปาในญปน (กก./เฮกตาร/ป) ...................................... 78

ตาราง B.8 (อางอง) ตวอยางของหนวยพนฐานส าหรบปรมาณมลพษตอผลตภณฑการเพาะเลยงปลาคารฟ 1,000 กก. (กก./ป) ....................... 79

ขอมลอางอง 3 : ภาพรวมของมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษโดยรวมและตวอยางของวธการสรางคามาตรฐานของญป น

รป C.1 แผนภาพกรอบความคดของการก าหนดมาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมด ......................................................... 84

ตาราง C.1 สตรการค านวณเพอใหไดคามาตรฐานการควบคมปรมาณมลพษทงหมดในญปน ......................................................... 82

ขอมลอางอง 4 : วธการวดคณภาพน าของพนทน าในญปน

รป D.1 แผนผงแผนภาพของกลมตวอยางแมน าทแบงออกในการตรวจวดปรมาณการไหล ........................................................... 89

ตาราง D.1 การเลอกเวลาในการวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล ........................................................ 86

ตาราง D.2 การเลอกจดการสมตวอยางวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล ................................................. 86

ตาราง D.3 วธสมตวอยางน าในการวดคณภาพน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า และพนททะเล ..................................................... 87

ตาราง D.4 งานทควรด าเนนการไปพรอมกบการสมตรวจน าจากแมน า ทะเลสาบ / หนองน า หรอพนททะเล ........................................ 88

ขอมลอางอง 5 : สถานะปจจบนของการบ าบดกากตะกอนสลดจในโรงบ าบดน าเสยในญป น

รป E.1 อาคารทท าการหมก ............................................................................................................................ 93

ตาราง E.1 สถานะการบ าบดกากตะกอนสลดจและการน ากลบมาใชใหม (ปงบประมาณ 2006) ....................................................... 91

ตาราง E.2 สวนประกอบหลกในการผสมปย .......................................................................................................... 93

ขอมลอางอง 6 : สถานะคณภาพน าในเอเชยตะวนออก

ตาราง F.1 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศตอหวของเอเชยตะวนออก (คดตามหนวยดอลลารสหรฐ: 2009) ............................................ 95

ตาราง F.2 รายการปทประกาศใชกฎหมายทเกยวกบสงแวดลอมในเอเชยตะวนออก .................................................................. 96

99

ขอมลอางอง

“การควบคมมลพษทางน าและการบรหารนโยบาย: ประสบการณของญป น” (1999) (บรษท เกยวเซอ)

“การบรหารสงแวดลอมทางน าในประเทศญป น ฉบบแกไขปรบปรง” (2009) (บรษท เกยวเซอ)

“ทศทางพนฐานของแผนการควบคมปรมาณสารกอมลพษทางน าโดยรวม” (ครงท 1, ครงท 2, ครงท 3, ครงท 4, ครงท 5, ครงท 6, ครงท

7)

แผนควบคมปรมาณมลพษโดยรวมส าหรบความตองการออกซเจนทางเคม ความตองการไนโตรเจน สวนประกอบไนโตรเจน และสวน

ฟอสฟอรส (ครงท 6)” (จงหวด เฮยวโกะ)

“แนวทางส าหรบการจดท าแผนมลฐานส าหรบการบ าบดของเสยจากครวเรอนบนพนฐานของกฎหมายน าทงและการท าความสะอาด

สาธารณะ มาตราท 6 (1)” (จดหมายเวยนของกระทรวงสาธารณสขและสวสดการสงคม 1990)

“แนวคดพนฐานของมาตรการส าหรบพนทลมน าเพอการพทกษคณภาพน าของทะเลสาบและหนองน า" (กระทรวงทดน โครงสราง

พนฐานการขนสงและการทองเทยว กระทรวงเกษตร ปาไม และประมงและกระทรวงสงแวดลอม 2006)

“วธการตรวจสอบคณภาพน า” (จดหมายเวยนของกระทรวงสงแวดลอม 1971)

“แนวทางการส ารวจและบทวเคราะหวาดวยแผนการทครอบคลมเพอการพฒนาระบบบ าบดสงปฏกลส าหรบแตละพนทลมน า”

(สมาคมงานสงปฏกลประเทศญป น 2008)

“ทะเลภายในเซะโตะทอยรอด” (สมาคมเพอการอนรกษสงแวดลอมในแถบทะเลภายในเซะโตะ 2004)

เซะโตะอช เนท

“คมอบวะโคะ (คมอทะเลสาบ บวะ)” (คณะบรรณาธกา คมอทะเลสาบบวะ 2007)

“หนงสอสารบบป ย -2008-” (สมาคมสถตกสกรรมและปาไม)

“การส ารวจในภมภาคคงคเกยวกบความชวยเหลอเพอพฒนาเชงยทธศาสตรสงแวดลอม / ธรกจประหยดพลงงานในประเทศแถบเอเชย

ในปงบประมาณ ค.ศ. 2007 (ส านกงานเศรษฐกจคนไซ การคาและอตสาหกรรม 2008)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: สงคโปร” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 2003)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: เวยดนาม” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 2002)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: มาเลเซย” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 2000)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: ไทย” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 1999)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: อนโดนเซย” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 1998)

“มาตรการสงแวดลอมตางประเทศของบรษทญป น: ฟลปปนส” (ลานประชาคมสงแวดลอมโลก 1997)

ประกาศสมทรศาสตรชายฝง เลมท 32-2 (1995) “ปญหาสงแวดลอมในประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต: ประเดนคณภาพน า” (มาซาร

มาเอดะ)

“การกระจายระบบบรหารสงแวดลอม และการประเมนสมรรถภาพสงคมในอนโดนเซย” (ชนจ มทสโอกะ)

“สถานะของสงแวดลอมทางน าในเอเชยตะวนออกเฉยงใต มงความสนใจไปทเวยดนาม” (มาซาทาคะ ซกาวาระ)

“การประชมสมมนาทมหาวทยาลยโชวะ”, “การอยรวมกนอยางสนตกบประเทศก าลงพฒนา—บนพนฐานรปแบบของฟลปปนส”

(2009)

ขาวสถาบนแหงชาตแหงเพอสงแวดลอมศกษา เลมท 18-5 (1999) “การศกษาภายใตโครงการพฒนารวมกนวาดวยเทคโนโลยการ

ปรบปรงคณภาพน าอยางเหมาะสมทใชระบบธรรมชาต (ราชอาณาจกรไทย) "(ยเฮอ อนาโมร)

100

หากมขอสงสยเกยวกบคมอการน าระบบควบคมปรมาณสารกอมลพษโดยรวมมาใช กรณาตดตอ:

กระทรวงสงแวดลอม, กรมจดการสงแวดลอม, กองสงแวดลอมทางน า, ส านกงานคณะกรรมการการจดการดานสงแวดลอมตามชายฝง

ทะเลปด (Ministry of the Environment, Environmental Management Bureau, Water Environment Management Division, Office of

Environmental Management of Enclosed Coastal Seas)

1-2-2 Kasumigaseki, Chiyoda-ku, Tokyo 100-8975, Japan

โทร：+813-5521-8320

แฟกซ：+813-3501-2717

อเมล：mizu-hesasei@env.go.jp