รายวชาท 2

ภาวะสมองเสอมในผสงอายและการปองกน

ตอนท 1 บทนำาในปจจบนนภาวะสมองเสอมเปนปญหาทพบไดมากขน เนองจาก

ประชากรผสงอายเพมขนอยางรวดเรว คดเปนรอยละ 10.6 ของประชากรไทยในปจจบน มการคาดการณวาสดสวนผสงอายไทยจะเพมขนเปนรอยละ 17.1 ในป 2568 และ 27.1 ในป 2595 อตราการเพมขนนนบวาสงกวาในประเทศทพฒนาแลวถง 3 เทา จงทำาใหโรคทเกดขนในผปวยสงอายมมากขนเชนกน โรคหนงทเปนปญหาสำาคญในประชากรกลมนคอ ภาวะสมองเสอม โรคนนอกจากจะกอใหเกดการสญเสยตอตวผปวยเองแลว ยงกอใหเกดภาระตอญาต ผดแล ตอครอบครว และประเทศชาตเปนอยางมาก ในบทความนจะกลาวถงความสำาคญของภาวะสมองเสอม การวนจฉยในเวชปฏบต บทบาทและประสทธภาพของการปองกนภาวะสมองเสอม และกจกรรมปองกนภาวะสมองเสอม (Lab) โดยเนอหาเนนดานการประเมนผปวยเบองตน และกจกรรมปองกนโรคเปนหลก

ตอนท 2 ความสำาคญของการปองกนภาวะสมองเสอม

อายคาดเฉลยของประชากรไทยในปจจบน คอ 72 ป ผชายมอายคาดเฉลย 69.5 ป และผหญงมอายคาด

เฉลย 76.3 ป 3 ความชกของภาวะสมองเสอมในผสงอายประมาณรอยละ 2-10 โดยความชกเพมสงขนตามอาย โรคทเปนสาเหตหลกทสำาคญ ไดแก โรคอลไซเมอร (Alzheimer’s disease : AD) และภาวะสมองเส อม

34

เนองจากโรคหลอดเลอดสมอง (Vascular dementia : VaD) ความชกของภาวะสมองเสอมพบไดเฉลยประมาณรอยละ 6-8 ในผทอายเกน 65 ป และมอตราการเพม 2 เทาทก 5 ปของอายทมากกวา 60 ป คอ มความชกรอยละ 1 เมออาย 60 ป เพมเปนรอยละ 2 เมออาย 65 ป รอยละ 4 เมออาย 70 ป รอยละ 8 เมออาย 75 ป รอยละ 16 เมออาย 80 ป และรอยละ 32 เมออาย 85 ป จะประสบภาวะน

นอกจากความชกทมเพมขนตามอายแลว ภาวะสมองเสอมยงเปนโรคเร อรงทเปนปญหาความเจบปวย โดยรวมตอผป วยท ำาใหสญเสยความสามารถในการดแลตนเอง สญเสยสถานภาพทางสงคม และยงกอใหเกดภาระตอครอบครวอกดวย เนองจากผปวยดแลตนเองไมได มอาการทางพฤตกรรมทผดปกต อาจกอใหเกดอนตรายหรอรบกวนผอนได นอกจากนน ครอบครวและประเทศชาตตองใชคาใชจายในการดแลรกษาผปวยเปนปรมาณมหาศาล

ตอนท 3 การวนจฉยในทางเวชปฏบต

ผปวยรายใดทควรสงสยวามภาวะสมองเสอมแพทยผดแลผปวยสงอาย ควรซกถามถงปญหาดานความจำา และความ

สามารถในการชวยเหลอตนเองของผปวยเสมอ ทงจากญาตหรอผดแลทใกลชด เนองจากบอยครงทญาตของผปวย มกเขาใจวาปญหาเรองความจำา และการชวยเหลอตนเองลดลง เกดจากธรรมชาตของคนชราเอง จงไมไดปรกษาแพทย ทงทความจรงอาจเกดจากภาวะสมองเสอม ขอมลประวตถอวาเปนสงทสำาคญทสดในการใชวนจฉยภาวะสมองเสอม แพทยจงควรทจะซกประวตจากผดแลใกลชดหรอญาต ทใหขอมลทนาเชอถอ แพทยควรสงสยผปวยทมอาการดงตอไปนวาอาจมภาวะสมองเสอม

35

1. ความจำาระยะสนไมด เชน ลมวนนด ลมสงของบอยๆ พดซำา ถามซำา2. มปญหาดานการใชภาษา เชน เรยกชอสงของและชอคนทคนเคยไม

ถก หรอสญเสยความเขาใจภาษา3. มปญหาในดานทศทางและสงแวดลอม เชน ขบรถแลวหลงทางในทท

เคยขบได หรอหลงทางเวลาเดนทางออกนอกบานคนเดยว4. มความผดปกตในการทำางานทซบซอน เชน วางแผนการทำางาน การ

เดนทาง การใชอปกรณเครองมอตางๆ การใชจายและเกบเงน หรอการไปธนาคาร

5. มความผดปกตของอารมณและบคลกภาพทเปลยนแปลงไป เชน ซมเศร า หงดหง ด ก าวร าว มพฤต กรรมแปลกไม เหมาะสมก บสถานการณแวดลอม มความเชอทผดแปลก เหนภาพหลอน

การประเมนความสามารถในการทำางาน และการชวยเหลอตนเองของผปวยเปนสงสำาคญ เนองจากผปวยทมภาวะสมองเสอมตองมความสามารถเหลานลดลงจากระดบเดม เครองมอทใชในการประเมน ไดแก ความสามารถในการทำากจวตรชนดพนฐาน (basic activities of daily living : basic ADL) เชน การรบประทานอาหาร การอาบนำา การใสเสอผา การเคลอนยายรางกาย การควบคมการขบถาย การใชหองสขา การลางหนาแตงตว และความสามารถในการทำากจวตรชนดอปกรณ (instrumental activities of daily living : instrumental ADL) เชน การใชโทรศพท การจบจายซอของ การจดเตรยมอาหาร การทำางานบาน การเดนทางออกนอกบาน การจดยา และการใชเงน โดยตองเปรยบเทยบกบระดบความสามารถเดมดวยเสมอ และตองซกถามถงเหตผลทผปวยไมสามารถทำาสงเหลานไดดวย เนองจากบอยครงทเกดจากกการทมปญหาดานรางกาย

36

ไมใชจากภาวะสมองเสอม ททำาใหญาตหรอผดแลผปวยจำากดกจกรรมของผปวยเอง เชน ในกรณทปวดขอ สายตาไมด หรอแขนขาออนแรง เปนตน

เกณฑในการวนจฉยภาวะสมองเสอมเกณฑทนยมใชมากทสดในการวนจฉยภาวะสมองเสอมคอ เกณฑของ DSM IV ซงมเนอหาดงนคอ

1. มความผดปกตของความจำา (memory impairment)2. มความผดปกตอยางนอย 1 ขอในสงเหลาน คอ 2.1 ความผดปกตของการใชภาษา (aphasia) 2.2 การสญเสยทกษะในการทำากจกรรม (apraxia) โดยทไมไดเกดจากความผดปกตของ motor system และ extrapyramidal system 2.3 การไมรบรสงทเคยรมากอน (agnosia) เชน เหนสงของแลวไมรวาคออะไร เหนหนาคนคนเคยแต นกหนาไมออก เปนตน

2.4 ความผดปกตในการบรหารจดการ (disturbance of executive function) เชน ความผดปกตในการวางแผนงาน (planning) จดระบบงาน (organizing) เร ยงล ำาด บงาน (sequencing) แ ล ะ ค ด อ ย า ง เ ป น น า ม ธ ร ร ม (abstract thinking)

3. ความผดปกตทเกดขนในขอ 1 และ 2 มมากถงกบสงผลกระทบตอความสามารถทางสงคมและอาชพ และมระดบความสามารถทลดลงจากเดม4. ความผดปกตทเกดขนไมไดอยในชวงทก ำาลงมภาวะซม สบสนเฉยบพลน (delirium)

37

5. ความผดปกตทเกดขนนไมสามารถอธบายไดดวยสาเหตอนๆ

อยางไรกตาม เกณฑการวนจฉยนอาจเหมาะสมกบโรคอลไซเมอรมากกวาโรคอน และมขอจำากดหลาย

อยาง เชน โรค frontotemporal dementia มพฤตกรรมทผดปกตเปนอาการนำา โดยทความจำายงด การใชเกณฑขอ 1 จงมขอจำากดในการวนจฉยโรคน นอกจากนน ผสงอายทไมไดประกอบอาชพ และไมคอยไดทำากจวตรใดๆ นอกจากความสามารถในการทำากจวตรชนดพนฐาน ถามสมองเสอมระยะแรกๆ อาจยงไมมผลกระทบตอการดำารงชวตทชดเจนนก

ตอนท 4 บทบาทและประสทธภาพของการปองกนภาวะสมองเสอม

มาตรการในการปองกนภาวะสมองเสอมอาจพจารณาไดเปน 3 ระดบ ดงน

1. การปองกนโรคระดบปฐมภม (primary prevention) หมายถง การปองกนโรคกอนทจะเรมมการเปลยนแปลงในระดบชวภาพ หรอการปองกนปจจยเสยงของโรค ส ำาหรบปจจยเสยงของภาวะสมองเสอม ไดแสดงไวในตาราง

ตาราง ปจจยเสยงของการเกดภาวะสมองเสอม

ปจจยเสยงทปองกนหรอเปลยนแปลงได ปจจยเสยงทเปลยนแปลงไมได

ภาวะอวนการสบบหรการดมแอลกอฮอล

อายมญาตสายตรงทมภาวะสมองเสอมDown syndrome

38

ภาวะขาดวตามนการขาดการออกกำาลงกายโรคความดนเลอดสงโรคเบาหวานและภาวะดอตออนซลนภาวะไขมนในเลอดผดปกตโรคหวใจททำาใหเกดโรคหลอดเลอดสมองชนดลมเลอดทมาจากหวใจอดตนภาวะสารโฮโมซสเตอนสงในเลอดการรกษาโดยใหฮอรโมนทดแทนอบตเหตทศรษะระดบการศกษาตำาภาวะขาดออกซเจนในโลหตขณะคลอดภาวะตดเชอภายในมดลกสมผสสารพษภาวะซม สบสนเฉยบพลนภาวะซมเศรา

โรคพารกนสน และโรคทเก ดจากความเส อมของระบบประสาทอนๆเนองอกสมอง

2. การปองกนโรคระดบทตยภม (secondary prevention) หมายถงการตรวจคดกรองโรคตงแตผป วยยงไมแสดงอาการรนแรง เพอทจะไดแกไขตงแตระยะแรก แมในปจจบนมความพยายามทจะตรวจคดกรองหาผปวยทมความผดปกตเลกนอยของความสามารถของสมอง (mild cognitive impairment : MCI) เพอทจะชะลอการเกดโรคอบไซเมอรออกไป เนองจากผปวย MCI มโอกาสเกดภาวะสมองเสอม โดยเฉพาะโรคอลไซเมอรสงกวาประชากรทวไป คอ โอกาสเปลยนเปนโรคอลไซเมอรรอยละ 6-25 ตอป เทยบกบรอยละ 1-2 ตอปในประชากรทวไป แตผลจากการใหยาเพอชะลอการเกดโรคอลไซเมอร พบวาจะไดผลเฉพาะในปแรกเทานน นอกจากนน ในปจจบนยงมความพยายามทจะ

39

ใชตวทำานายตางๆ ไมวาจะเปนการตรวจคลนแมเหลกไฟฟา หรอการตรวจนำาไขสนหลงดงกลาวขางตน เพอทำานายโอกาสเกดภาวะสมองเสอมในอนาคต

3. การปองกนโรคระดบตตยภม (tertiary prevention) หมายถง การชะลอการดำาเนนโรคเมอผปวยมอาการแสดงของโรคชดเจนแลว ปจจบนมยาหลายชนดทสามารถช ะ ล อ ก า ร ด ำา เ น น โ ร ค ไ ด เ ช น cholinesterase inhibitor แ ล ะ memantine เปนตน การปองกนการเกดโรคหลอดเลอดสมองซ ำาซอน หรอปจจยตางๆ ทอาจซำาเตมใหการทำางานของสมองของผปวยเลวลง กเปนกลวธของการปองกนโรคระดบน นอกจากนน ยงรวมถงการแกไขปญหาทางจตเวช และพฤตกรรมทเกดในผป วยทมสมองเสอม รวมถงการท ำากายภาพบำาบด ซงจะชวยผปวยและผดแลผปวยใหดขนไดระดบหนง การเพมคณภาพของระบบการดแลผปวยไมวาในระดบครอบครวหรอประเทศชาต เชน การตงสมาคมผดแลผปวยภาวะสมองเสอม การฝกทกษะการดแลผปวย เหลานเปนตน กเปนการชวยชะลอปญหาของผปวยทเกดจากสมองเสอมวธหนง

เอกสารอางอง

ประเสรฐ อสสนตชย. ภาวะหกลมในผสงอายและการปองกน. ใน: ประเสรฐ อสสนตชย, บรรณาธการ.

ปญหาสขภาพทพบบอยในผสงอายและการปองกน. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ยเนยน

ครเอชน จำากด; 2556. หนา 51-66.

ตอนท 5 กจกรรมปองกนภาวะสมองเสอม (Lab) ตอนท 5.1 การฝกทกษะทางสงคม

40

1) การเตนรำา

การเตนรำา คอการเคลอนไหวรางกายและการขยบตวไปตามจงหวะเพลง มการเตนรำาท

หลากหลายรปแบบไมวาจะเปน การเตนร ำาหม การเตนแจซ บลเลต เตนแทป บอลลรม ฟงก การเตนเบรกแดนซ หรอการเตนแบบไทย เชน การรำาวง การรำาฟอน การเตนรำาแสดงถงการมความแขงแกรงและความออนแอในจงหวะทเปนไปตามเพลง แสดงถงความโรแมนตค ความเปนสภาพบรษ สภาพสตร และการมวฒนธรรม

การเตนร ำาเปนการเคลอนไหวของมนษยทแสดงออกทางสงคม และจตวญญาณ และเปนทง

ศาสตรและศลป เปนศาสตรคอมกฎทควบคมแนนอน ตายตว เปนศลปคอเราแสดงตวตนทแทจรง การแสดงถงจนตนาการ การเตนร ำาอาจทำาเปนกลม อยางนอย 2-3 คน

เนองจากการเตนรำา จะตองเรมจากการเรยนรจดจำาทาทางการเคลอนไหว การใชสายตา การ

ฟงจงหวะ การหมน มการใชกลามเนอลำาตว กลามเนอขา กลามเนอกระดกขอเทาและฝกเปลยนองศาการเคลอนไหวของขอตอตลอดเวลา การเตนร ำาจงเปนการฝกรางกายใหทำาตามระบบ และฝกความจำาในการจดจำาจงหวะรวมถงลลาทาทางตางๆ และตองมความสมพนธกบคเตน การหดเตนร ำาจงเปนการเรยนรทใชสมาธ และใชทกษะเพอกระตนสมองและการจดจำาโดยไมกอใหเกดความเครยด

2) การรองเพลง

การรองเพลง หรอ การขบรอง คอการทำาใหเกดเสยงดนตรจากเสยงและเสรมดวยถอยคำา

41

ทงระบบเสยงสงตำาและจงหวะ คนทขบรองเพลงเรยกวานกรอง และนกรองจะแสดงการขบรองเพลง ซงอาจจะรองแบบอะแคปเปลา (รองโดยไมใชดนตร) หรอมนกดนตร เครองดนตรประกอบ ไมวาจะเปนเคร องดนตรตวเดยวหรอเตมวง การรองนนสวนใหญจะรองรวมการแสดงกบนกดนตรกลมอน ไมวาจะเปนกลมคอรสทรองในเสยงทแตกตางกน หรอกลมนกเลนดนตร อยางเชนวงรอกเปนตน

การรองเพลงนอกจากจะชวยสรางความรนรมยแลว ยงชวยปองกนภาวะสมองเสอมได

เนองจากการรองเพลง จะตองมการจดจำาเนอเพลง จงหวะและทวงทำานองของดนตร และทสำาคญไมควรรองเพลงเดมซำาๆ ควรมการเรยนรและฝกรองเพลงหลายๆ เพลง เพอใหสมองเกดการเรยนรอยตลอดเวลา

3) กจกรรมกลม

กจกรรมกลมหรอกลมสมพนธ คอ กจกรรมทใหกลมไดเรยนรถงพฤตกรรม ทศนคต และ

การเขาใจคน ทใหกลมรวธแกไขปญหา ยอมรบพฒนาตนและรบรตนเอง เรยนรปฏกรยาภายในกลม กระตนในบคคลเกดการเปลยนแปลงเพอการอยในสงคม และเปนการใชกระบวนการกลม เปนแนวทางใหเกดความรวมมอทดตอการพฒนาองคกร

ลกษณะกจกรรมกลมสมพนธ 1. การสรางความคนเคย 2. การทำางานเปนทม 3. การสงเกตพฤตกรรม 4. การแสดงบทบาท 5. การเลนเกม 6. การฝก ฟง-คด-พด 7. การบรหารงานกลม

42

ประโยชนของการจดกจกรรมกลมสมพนธ 1. เพอใหผเขารบการอบรมมสวนรวมในการเรยนรอยาง

เตมท 2. การสรางประสบการณการเรยนรจากกจกรรม จะชวยให

ผเขารบการอบรมรจกและสนใจตวเองดยงขน

3. สรางบรรยากาศการเรยนใหผเขารบการอบรมสนกสนาน ไมเกดความรสกวาถกสอนและ

สามารถเรยนรไดในระยะเวลาอนสน 4. เปนแนวทางในการพฒนาบคลากร และการรจกแกปญหา

ทงสวนตนและสวนรวม 5. ชวยใหเกดทศนคตทดตอกน มความเขาใจ เหนใจกน ลด

การขดแยง 6. ชวยสงเสรมใหการทำางานรวมพลงกนเปนทมไดอยางม

ประสทธภาพ 7. ชวยใหผลงานเปนไปตามเปาหมาย และไดมาตรฐาน

เปนการเสรมสรางพลงขององคกรโดยบคลากรทประสทธภาพ

8. ชวยสงเสรมในการพฒนาการดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคมและผอนคลาย ความตง

เครยด

หมากรกไทย

หมากรกไทย เปนเกมกระดานทพฒนามาจากหมากรกของอนเดยทชอเกมวาจตรงกา

ลกษณะการเลนเกมใกลเคยงกบหมากรกสากล นอกจากนในประเทศกมพชามเกมหมากรก ซงมลกษณะใกลเคยงกบหมากรกไทย นยมเลนกนอยางแพรหลาย

43

หมากรกไทย มประวตเรมในอนเดย โดยมาจากตำานานของรามเกยรต ตามตำานานกลาววา

ฝายทศกณฐนน เมอมศกเขาประชด นางมณโฑ มเหสของทศกณฐ เหนทศกณฐเครยดกบการศก จงคดหาเกมใหสวามไดผอนคลาย โดยคดเปนเกมหมากรกขน โดยแตเดมใชคนเลน 4 คน เรยกวา จตรงกา แตในภายหลงไดรบการปรบปรงจนสามารถใชผเลนเพยง 2 คนได

แชมปหมากรกโลก วลาดมร ครมนค ระบวาหมากรกไทย เปนเกมทตองใชกลยทธมากกวา

หมากรกสากล ทตองมการวางแผนอยางระมดระวงในชวงทายเกม

กระดานหมากรกไทย

ขนาด 8x8 ชอง

ลกษณะ อาจมการสลบส เหมอนกระดานหมากรกสากล หรอไมมกได

เรมตนเกมส

การจดหมาก

วางตวหมากไวตรงกลางชอง โดยแถวแรกเรยง ดงนเรอ,มา, โคน, ขน, เมด, โคน, มา, เรอและวางเบยไวแถวท 3 ของกระดาน ดงรป

ตวหมากรกไทย

44

ตวหมาก

การเดน รปการเดน

ขน สามารถเดนได 8 ชองรอบตว แตไมสามารถเดนเขาไปในตากนของฝายตรงขามได

โคน เดนได 4 ชองในแนวทแยงและชองตรงหนาอก 1 ชอง

เมด เดนได 4 ชองรอบตวในแนวทแยง

มา เดนเปนรปตว L สามารถเดนขามตวหมากอนได

เรอ เดนได 4 ทศรอบตว ในแนวตงหรอแนวนอน

เบย -เดนได 1 ชองดานหนา-เวลากน กนเฉยง- เมอเดนไป  ถงแถวทเบยฝายตรงขามตงตอนเรมเกม  เบยจะเปลยนเปนเบยหงาย ซงสามารถเดนไดเหมอนเมด ทกประการ

45

การแพ-ชนะ

ขนรกจน ฝายไลเดนเขารก (การขวาจะกนขน) แลว1. ฝายหนไมสามารถหนขน ใหพนตากนของฝายไลได 2. ฝายหนไมสามารถปองกนขน จากตารกของฝายไลได (กรณใชเรอรก)3. ฝายหนไมสามารถกนตวรก (ทขวาจะกนขน)

หมดเวลา เมอฝายหนงไมสามารถควบคมเวลาของตนได เปนฝายแพ

การเสมอ

เขาตาอบ เมอฝายหนง ไมมตาเดนทสามารถจะเดนได หรอถาเดนแลวจะถกกนขน

เดนซำา, รกลอ

ถารปของตวหมากบนกระดาน มตำาแหนงซำากนถง 3 ครง 3 ครา โดยไมจำาเปนทจะตองเปนตาเดนตดตอ

นบครบ เมอมการนบศกดกระดาน หรอศกดหมากแลวฝายหนสามารถหนรอดได นบครบถวนตามกฏ

การนบศกดหมาก

กฎ เมอฝายทขอนบมเหลอเพยงขนตวเดยว และฝายไลไมเหลอเบยควำา ใหเรมนบโดยดศกดหมากของฝายไล โดยเมอนบไปถงตาสดทายแลว ฝายไลไมสามารถรกจน ใหถอวาเสมอ การเรมนบ โดยนบตวหมากทเหลอทงกระดานทงสองฝาย แลวเรมทเลขถดไป เชนเหลอทงหมด 4 ตว กใหเรมนบขนตนท 5

46

โดยการเลอกนบศกดหมาก เปนสทธของฝายหนทจะเลอกศกดทนอย

ไมมมา,โคน,เรอ

นบ 64

มา 1 ตว นบ 64 2 ตว นบ 32

โคน 1 ตว นบ 442 ตว นบ 22

เรอ 1 ตว นบ 162 ตว นบ 8

การนบศกดกระดาน

กฎ เมอฝายทขอนบเหลอหมากเปนรอง แตไมไดเหลอขนตวเดยว และทงสองฝายไมเหลอเบยควำา ใหเรมนบ โดยขนตนท 1 เสมอ และนบไปจนถง 64 ถาตาสดทายยงไมจน ใหถอวาเสมอกน

ประโยชนของหมากรก มดงน

- เพมสำานกในความรบผดชอบ - การวางแผนและการคำานวณอยางแมนยำา - พฒนากระบวนการคด - เพมความสามารถทางความจำา - ความสามารถในการทำางานเปนกลม - ทกษะทางสงคม การผสานความรเขาดวยกน การฟ นตวของ

47

บคลกภาพและสภาพจตใจ - สนกในการเรยนร - เพมความสำาเรจทางการศกษา - มสมาธมากขน - การบรหารเวลา - พฒนาทกษะการวเคราะหและการตดสนใจ - คนพบจดแขงและจดดอยของตนเอง - สามารถนำาไปปรบใชกบชวตจรงไดเมอจำาเปนตองการการตดสนใจอยางรวดเรว แมนยำา และเดดขาด

หมากฮอสไทย  หมากฮอสเปนเกมสทางความคดชนดหนง ประกอบดวยผเลน 2 ฝาย ฝายละ 1 คน แตละ

คนมตวหมากคนละ 8 ตว เลนบนกระดานขนาด 8x8 ชอง ทมการทำาเครองหมายชองเวนชอง สลบกน

รปท 1 กระดานหมากฮอส

วธการเลนหมากฮอส

48

ผเลนแตละฝายจะสลบกนเดน โดยจะตองเดนในชองทมการทำาเครองหมายไวเทานน ตว

หมากธรรมดาจะเดนไดคร งละ 1 ชอง และไมสามารถเดนถอยหลงได เมอเดนตวหมากธรรมดาไปถงสดตารางของฝายตรงขาม ตวหมากธรรมดาจะเรยกวา "ฮอส" ซงสามารถเดนไปขางหนาหรอถอยหลงกชองกได ในแนวใดกไดทง 4 ทศแนวทแยง เกมสจะสนสดเมอฝายทกนตวหมากของอกฝายหนงจนหมด หรอไลจนอกฝายหนงจนมม เปนผชนะ หรอมฝายใดฝายหนงยอมแพ

การกน

การกนมทงการกนตวเดยวและการกนหลายตอ โดยตวหมากตวหนงจะกนขามตวหมากอก

ตวหนง ไปอยในชองหลงตวหมากทถกกนในแนวทแยง

รปท 2 การกนตอเดยว

รปท 3 การกน 2 ตอ

49

 รปท 4 ใชฮอสกน 3 ตอ

หมากฮอส 3 แถว

หมากฮอส 3 แถว มกตกาการเลนเหมอนกบหมากฮอสไทยทกประการ แตตางจากหมาก

ฮอสไทยท ตวหมากของแตละฝายมฝายละ 12 ตว การจดหมากจะจดเปน 3 แถว ดงรป

รปการจดกระดานหมากฮอส 3 แถว

ตอนท 5.2 การฝกทกษะสมอง 1) การใช Computer Based

1.1) เกม Computer 1.2) การใช Program Computer

50

2) การใช Smart Phone 2.1) Line 2.2) Calendar 2.3) Google Map

51