รายงานการวจย

เรอง

วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

Way of Life in the Upper Bangkoknoi - Cannal Nonthaburirpovince

To Sufficiency Economy Concept

โดย

ส าราญ จชวย

การวจยครงนไดรบทนอดหนนการวจยจากวทยาลยราชพฤกษ

ปการศกษา 2555

โครงงานวจย วถชวต คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชอผวจย ส าราญ จชวย

Sumran Juchooy

ปทท าการวจย ปการศกษา 2555

บทคดยอ

การศกษาครงนมจดประสงคเพอศกษา วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร ดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม และศกษา ความสอดคลองของวถชวตคน

ในชมชนรมคลอง บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ประชากรกลมเปาหมายเปนประชากรในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ประชากรทใชในการศกษา

398 ครวเรอนจ านวน 156 คน ใน 4 ต าบลของอ าเภอบางกรวย การเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม

แบบสมภาษณ การสนทนาพดคย และการมสวนรวมในกจกรรมของคนในชมชน ผลการศกษาพบวา

วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มวถชวตดานเศรษฐกจ

อยในระดบด ประกอบอาชพเกษตรเปนอาชพหลก มวถชวตดานสงคมทชวยเหลอเกอกลกน มวถชวต

ดานวฒนธรรมทมนคงและยงยน ในประเพณดงเดม มวถชวตดานสงแวดลอมทมความเปนธรรมชาต

และมการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวทางน ามากขน

ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร กบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและสงแวดลอมโดยรวมอยใน

ระดบคอนขางสง มการปฏบตรอยละ78.44 ความสอดคลองดานสงคมและวฒนธรรมในระดบสงและม

ความสอดคลองดานเศรษฐกจ ดานสงแวดลอมอยในระดบกลาง

Project of Research: Way of Life in the Upper Bangkoknoi - Cannal Nonthaburirpovince

To Sufficiency Economy Concept

Author: Sumran Juchooy

Academic year: 2012

Abstract

The research aims were to explore ways of lives of people living in upper Bangkok Noi

Klong community in Nonthaburi Province in the economic, social , culture and environment aspects

and to find out whether it is in accordance with the sufficiency economy. We were based on the sample

size of 156 people in 4 districts in Amphur Bangkruay. The research tools were questionnaires,

interview, conversation and participation among the people in the community. The result showed that

following:

Economic lives of the people living in upper Bangkok Noi Klong community were at good

level. Agriculture was the main occupation of the community. People were helpful and supportive.

Moreover, they strongly conserve typical tradition, local culture and environment which was more

likely to be developed as a tourist spot.

Overall people living in upper Bangkok Noi klong community practice the sufficiency

economy covering economic, social culture and environment at medium level, is 78.44%. This is in

accordance with society and culture at high level and in accordance with economic and environment at

medium level.

กตตกรรมประกาศ

การศกษาวจยเรอง วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงส าเรจลลวง ดวยความอนเคราะห ดานขอมลของ

องคการบรหารสวนต าบลบางขนน องคการบรหารสวนต าบลบางสทอง องคการบรหารสวนต าบลบาง

ขนกอง เทศบาลปลายบาง และเกษตรกรผแทนครวเรอน ประชาชนในชมชนทกหมบาน ผใหญบาน และ

ครดนตรไทย ผน ากลมสหกรณผลตภณฑแมบาน ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสง

ขอกราบขอบพระคณ ทานอาจารย รศ.ดร.วรช วรรณรตน รองอธการบดฝายวชาการ วทยาลย

ราชพฤกษ ทใหค าแนะน าและชแนะแนวทางและตรวจสอบขอมล ท าใหงานวจยเลมนมความสมบรณ

และส าเรจลลวงตามวตถประสงคของการวจย ไดเปนอยางด

ขอขอบคณศนยวฒนธรรมจงหวดนนทบร ทกรณาใหขอมลบนทกจากเอกสารตางๆ และเจาของ

หนงสอทกเลม งานวจยทกเรอง ทผวจยไดรบประโยชนในการศกษาขอมลตางๆ ไดเปนอยางด ผวจยขอ

กราบขอบพระคณทกทานไว ณ ทน

ขอขอบพระคณผบรหารวทยาลยราชพฤกษ ศนยวจยและพฒนาของวทยาลยราชพฤกษ ทให

ขอเสนอแนะแนวทางการท าวจยใหส าเรจลลวง ไดเปนอยางด ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ

โอกาสน

ส าราญ จชวย

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ....................................................................................................................................... ค บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................................. ง กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................................................ จ สารบญ ............................................................................................................................................................ ฉ สารบญตาราง................................................................................................................................................. ฌ สารบญภาพ .................................................................................................................................................... ญ

บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา .................................................................................. 1 ค าถามการวจย ............................................................................................................................... 5

วตถประสงคของการวจย ............................................................................................................ 5 สมมตฐานการวจย ........................................................................................................................ 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ......................................................................................................... 5 ขอบเขตงานวจย ............................................................................................................................ 6 นยามศพทเฉพาะ ........................................................................................................................... 7

บทท 2 แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ........................................................................... 10 ขอมลพนฐานจงหวดนนทบร.................................................................................................... 10 แนวคดเกยวกบชมชน .................................................................................................................. 14 ความเปนมาของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน.......................................... 18 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ....................................... 24 แนวโนมการเปลยนแปลงของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ................. 28

องคประกอบและความส าคญปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ............................. . 30 หลกของ เศรษฐกจพอเพยง .......................................................................................... 31 ความส าคญปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ............................................................... 33 แนวพระราชด ารเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน ........................................ 35 แนวคดในความสมดล ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ............................................ 41 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร ............................. 48 แนวพระราชด ารเกยวกบการพงตนเอง ....................................................................... 49 งานวจยทเกยวของ ........................................................................................................................ 59

ช

สารบญ(ตอ) หนา

กรอบแนวคดในการวจย .............................................................................................................. 63

บทท 3 วธด าเนนการวจย ...................................................................................................................... 64 ประชากรและกลมตวอยาง .......................................................................................................... 65

เครองมอทใชในงานวจย ............................................................................................................. 67

วธการเกบขอมล ............................................................................................................................ 70

การวเคราะหขอมล........................................................................................................................ 72

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล............................................................................................................. 74 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .............................................. 75 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานเศรษฐกจ .................................... 76 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงคม .......................................... 82 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานวฒนธรรม .................................. 83 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงแวดลอม ................................ 85 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ความพอประมาณ ............................ 88 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ความมเหตผล ................................... 93 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน การมภมคมกน .................................. 99 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน การมเงอนไขความร ........................ 104 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน การมเงอนไขความมคณธรรม ....... 109 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ......................... 114 ทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม

บทท 5 สรปอภปรายผลขอเสนอแนะ .............................................................................................. 118 ขอมลพนฐานของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ........................................... 118 ความสอดคลองของวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................. 120 ทสอดคลองกบแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานเศรษฐกจ ................................................................................................................. 120 ดานสงคม........................................................................................................................ 121 ดานวฒนธรรม ............................................................................................................... 122 ดานสงแวดลอม ............................................................................................................. 123

ซ

สารบญ(ตอ) หนา อภปรายผล ..................................................................................................................................... 124 ขอเสนอแนะจากการวจย ............................................................................................................ 129 ขอเสนอแนะทวไป ....................................................................................................................... 129 บรรณานกรม ................................................................................................................................. 130 ภาคผนวก ....................................................................................................................................... 135 ภาคผนวก ก . แบบสอบถามและสนทนากลมเพอการวจย .................................. 135 ภาคผนวก ข. ประวตผวจย .......................................................................................... 159

สารบญตาราง หนา ตารางท 1 จ านวนประชาการและการสมกลมตวอยาง ....................................................................... 66 ตารางท 2 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ........................................ 75 ตารางท 3 ขอมลทวไปดานอาชพและรายจาย ...................................................................................... 76 ตารางท 4 รายได รายจาย เงนออมและหนสนของคนในชมชนรมคลอง ...................................... 78 บางกอกนอยตอนบน ตารางท 5 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................... 87 ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ตารางท 6 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................... 93 ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผล ตารางท 7 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................... 99 ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมภมคมกน ตารางท 8 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................... 104 ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมเงอนไขความร ตารางท 9 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน .................... 109 ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมเงอนไข ความมคณธรรม ตารางท 10 วเคราะหความสอดคลองของวถชวตของคนในชมชนรมคลอง ................................. 114 บางกอกนอยตอนบนทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม

สารบญภาพ หนา ภาพท 1 แผนทจงหวดนนทบร ................................................................................................................. 13 ภาพท 2 สภาพคลองบางกอกนอย ........................................................................................................... 20 ภาพท 3 วถชวตคนรมคลองบางกอกนอย .............................................................................................. 20 ภาพท 4 ชวตประจ าวนของคนรมคลองบางกอกนอย ......................................................................... 27 ภาพท 5 กรอบแนวคดในการวจย ............................................................................................................ 63 ภาพท 6 แผนทคลองบางกอกนอย ........................................................................................................ 64 ภาพท 7 สภาพน าทวมในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนป 2554 ........................................... 86

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ประเทศไทยเปนประเทศทมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ทงยงมความ

หลากหลายของทรพยากรธรรมชาต ลกษณะการประกอบอาชพดงเดมของคนไทยคอการเกษตร

กรรม ตองอาศยดนและนาเปนปจจยหลก ตองพงพงปาไม เพอสนองความตองการในการดารงชวต

ตามปจจย 4 คอ อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค ซงมอยางอดมสมบรณทวทกภาค

ของประเทศไทย การตงถนฐานของคนไทยมกจะอยรวมกนเปนกลม เปนชมชนและสงคม ซง

ลกษณะชมชนในอดต จะตงอยในบรเวณทเปนแหลงนาตางๆ และขยายตวไปตามลานา โดยมพนท

ทาการเกษตรอยดานหลง จากการรวมกลมจงเกดเปนวถชวตและวฒนธรรมเดยวกน เปนชมชน

ขนาดเลก ขนาดกลางและขนาดใหญ ทาใหเกดการเปลยนแปลงทางทรพยากรธรรมชาต สภาพ

ภมศาสตรเดม ถกเปลยนไปตามลกษณะการอยอาศยเพอการตงถนฐานบานเรอน ชมชนและสงคม

มพฒนาการอนเปนผลมาจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม การปกครอง ศาสนา ความเชอ

ซงเปนเรองทละเอยดลกซงเนองจากมปจจยหลายดานททาใหเกดการเปลยนแปลงตามพนทของ

กลมชนทอยอาศยทเรยกวาชมชน โดยเฉพาะชมชนทตงอยรมนาจะมลกษณะวถชวตความเปนอยท

ผกพนกบสายนามาตงแตอดต ดงเชนชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

คลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร เปนพนทสาคญทางประวตศาสตร ซงเคยเปน

สวนหนงของแมนาเจาพระยา จากหลกฐานทางประวตศาสตร ชาตพนธของคนในชมชนไดกอตว

จนเรมหนาแนนเมอมการยายเมองหลวงจากกรงศรอยธยามายงบรเวณกรงรตนโกสนทร เกดเปน

ศนยกลางการตดตอคาขาย ดวยพนทบรเวณรมฝงแมนาเจาพระยา เปนทราบลมอดมสมบรณ เปน

แหลงเกษตรกรรมของประเทศไทย โดยเฉพาะการทาสวนเกษตรไมผล เชน ทเรยน กระทอน

2

มะมวง มะปราง มงคด ฯลฯ ซงในอดตเปนทรจกกนดในชอ “สวนผลไมในบางกอก” (วฒนธรรม

พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญาจงหวดนนทบร, 2542 : 23)

ปจจบนชมชนบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรเปนชมชนรมนาทมววฒนาการแบบ

คอยเปนคอยไป ยงคงพบบานเรอนตงอยรมนาเรยงรายอยตลอดแนวคลอง มลาคลองหลายสาย

เชอมโยงสมพนธภายในชมชน จนเปนเครอขายการคมนาคมทางนาทสาคญตอวถชวตการอยอาศย

และการดารงชพ เปนแบบพงพาธรรมชาตยงมปรากฏใหเหนอย เชน เรอนแถวหนหนาออกทางนา

ใชเพอการคา บานทรงไทยยนชานทอดยาวถงศาลารมนา โองเกบนาตงเรยงรายอยตามชานบาน เดก

และผใหญสนกสนานกบการอาบนาในคลอง เรอคาขายสนคาไมวาจะเปนเรอกาแฟ เรอกวยเตยว

เรอโชวหวย ฯลฯ ทพบไดทวไปพายเรอคาขายตลอดแนวลาคลอง สวนพนทหลงบานสวนใหญยง

เปนพนททาการเกษตร ซงเปนอาชพหลกของคนในชมชน ลกษณะวถชวตดงกลาวเปนความสข

ของคนในชมชนทมวถชวตทเรยบงาย ทามกลางกระแสแหงการเปลยนแปลงทกาลงเกดขนรอบๆ

ชมชน

ลกษณะดงกลาวยงมใหพบเหนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ตงแตอดตจนถง

ปจจบน เมอศกษาถงชมชนอนๆ ตามแนวหมบานรอบๆ ชมชนรมคลองบางกอกนอย พบการ

ดาเนนชวตทมการเปลยนแปลงอยางชดเจน จากการทผวจยไดศกษาเรองการดาเนนชวตภายใตการ

เปลยนแปลงวฒนธรรมทองถนของคนในชมชนบางขนน (สาราญ จชวย , 2554 : 114) พบวา ดวย

การแขงขนทางการคาเชนอาชพการเกษตรตองเรงทาการผลตสนคา ดานการเกษตร เพอใหได

ผลตผลในปรมาณทมาก กอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตเกนกาลง มการบกรกทาลายไมใหญ

เพอขยายพนททากน ดนเรมเสอมจากการใชยาฆาแมลงและสารเคม กอใหเกดปญหาสงแวดลอม

มากมาย ไมวาจะเปนความแหงแลง นาทวม มลพษในนาและอากาศ การใชทรพยากรอยางไมจากด

ในยคบรโภคนยม มเกดขนพรอมกบการพฒนาแรงงานทเคยทาการเกษตรในครวเรอน หรอการลง

แขกเอามอเอาแรงกน กลายเปนการจางแรงงาน ความเออเฟอเผอแผ เอออาทรตอกน กลายเปน

ความเหนแกตว แขงขนเพอตองการเงนมาใชหนและซอหาสงอานวยความสะดวกตางๆ ความเปน

เอกลกษณของผลไมจงหวดนนทบร ทเลองลอดานรสชาต และผลผลตตามฤดกาล กาลงจะสญ

หายไป การแขงขนกนเพอธรกจการคาและรายได ทาใหขาดความสามคค ชมชนออนแอในทสด

3

การเตรยมความพรอมใหแกชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนในการรบมอกบกระแส

ตางๆทถาโถมเขามา ถอเปนเรองสาคญและในเวลาทประเทศชาตเกดวกฤตการณตางๆ ทางแกไข

ปญหาทดและเหมาะสมทสดคอการพงพาตนเองโดยนอมนาแนวพระราชดาร ปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง และแนวทางการพฒนาภมสงคมอยางยงยน ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลย

เดชมหาราช ทพระราชทานใหแกปวงชนชาวไทย เพอนาไปเปนแนวทางในการดาเนนชวต ให

รองรบกบกระแสเศรษฐกจทเนนการบรโภคและวตถนยมเปนหลก โดยเนนยาใหปวงชนชาวไทย

สามารถเอาตวรอดจากวกฤตและสามารถดารงชวตไดอยางมนคง เพอนาไปสการพฒนาทสมดล

และมคณภาพชวตทยงยน ภายใตการเปลยนแปลงของสงคมไทย

เศรษฐกจพอเพยง เปนพระราชปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

มหาราช ทรงชแนะแนวทางการดาเนนชวตใหแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา 30 ป

ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงยาแนวทางการแกไขเพอใหรอดพน

และสามารถดารงอยไดอยางมนคงและยงยน ภายใตการเปลยนแปลงตางๆ เศรษฐกจพอเพยงเปน

ปรชญาทชใหเหนถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนทกระดบ ตงแตระดบ

ครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐบาล ทงการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปใน “ทาง

สายกลาง” โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวหนาทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง

หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทด

พอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจาการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก ทงนจะตอง

อาศยความร ความรอบคอบและระมดระวงอยางยงในการนาวชาตางๆ มาใช ในการวางแผนและ

การดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต

โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจในทกระดบใหมจตสานกในคณธรรม ความ

ซอสตยสจรตและใหมความรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและ

รอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดาน

วตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด (กรมการพฒนาชมชน,

2547 : 5-7)

การปลกฝงจตสานกของคนไทยใหรจกพอเพยงในสงทตนมอย ไมฟงเฟอเกนความจาเปน

นน ตองใหความรและใหการศกษาแกประชาชนเพอทจะนาไปใชในการพฒนาชมชนของตน โดย

4

คนในชมชนทกคนตองมสวนรวมกนวเคราะหความตองการ และปญหาของตนเองกอนแลวจง

วางแผนแกไขปญหาโดยมผร นกวชาการ เจาหนาทของรฐ เปนผแนะแนวทางและใหความรแกทก

ฝายใหเหมาะสมกบสภาพชวตความเปนอยทแทจรงของชมชนแตละแหง โดยเฉพาะคนในชมชน

บางกอกนอยตอนบนทมวถชวตประจาวนทเรยบงาย มความเปนเอกลกษณในรปแบบการดาเนน

ชวตทนาศกษาถงภมหลง การสบทอดและแนวคดภายใตปจจยแหงการยดถอและปฏบต โดยเฉพาะ

การดาเนนชวตทยดหลกปฏบตตนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสอดคลองและ

เชอมโยงกอใหเกดความเขมแขงและความสขในการดาเนนชวตของคนในชมชน

จากทไดกลาวมาขางตน จะเหนไดวาชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

เปนชมชนทยงคงมเสนหอยมาไดจนถงทกวนน แตจากการเตบโตของกรงเทพมหานครในชวง 50

ปทผานมา ทาใหพนทฝงตะวนตกของแมนาเจาพระยารวมถงพนทตอนใตของจงหวดนนทบรมการ

เจรญเตบโตขนอยางรวดเรวกอปรกบการเปลยนแปลงของสงคมไทยทมการพฒนาทกดาน สราง

ความเจรญสทองถน สงผลกระทบตอการเปลยนแปลง ทงดานวตถและจตใจ ความเจรญทางดาน

การคมนาคม การสรางถนนราชพฤกษและถนนนครอนทรทพาดผานพนทซงเปนททาการเกษตร

ชนดของชาวสวนดงเดมในจงหวดนนทบร กอใหเกดการเกงกาไรทดน พนทการเกษตรลดลงเปน

จานวนมาก มการเปดพนทดานใน เปนโครงการหมบานจดสรรขนาดใหญและการขาดความ

รบผดชอบจากโครงการหมบานจดสรรทสงผลตอระบบนเวศวทยา จากประเดนปญหาดงกลาวทา

ใหชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรอยในภาวะเสยงทจะเกดการเปลยนแปลง

ไปในทางลดคณคาและความสาคญของพนทลง อนเปนผลมาจากการพฒนาเมองทไรการควบคม

ผวจยจงมความสนใจทจะทาการศกษาวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซงขอมลสวนหนงจะสามารถรถง

ความเขมแขงในวถชวตความเปนอยของคนในชมชนปจจบน โดยมหลกการปฏบตตนทสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอเปนขอเสนอแนะในการพฒนาชมชนและสรางองค

ความรทางสงคมและมนษยวทยาใหแกผเรยนไดศกษาเปนความรประกอบการเรยน ในวชาการ

คณภาพชวตและสงคมและวชามนษยกบสงคม ใหแกนกศกษาระดบปรญญาตรตอไป

5

ค าถามในการวจย

1. วถชวตดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอมของคนใน

ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร เปนอยางไร

2. วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและ

ดานสงแวดลอมเปนอยางไร

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาวถชวตดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอม ของ

คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

2. เพอศกษาความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

สมมตฐานการวจย

วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดาน

สงแวดลอม

ประโยชนของงานวจย

1. ไดทราบถงความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และสามารถนาผลการศกษาไปเปนขอมลในการวางแผน

พฒนาชมชนใหพฒนาไดอยางยงยนตอไปได

2. ผลของการศกษานามาเปนแนวทางในการจดการศกษาเรยนรเกยวกบชมชนและ

สงคมในรายวชาการพฒนาคณภาพชวตและสงคม และวชามนษยกบสงคม ในกลมวชา

สงคมศาสตร ของสาขาวชาศกษาทวไป

6

ขอบเขตของการวจย

ขอบเขตดานเนอหา

ศกษาถงวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยศกษาวถชวตทง 4 ดาน ดงน

1. วถชวตดานเศรษฐกจ ศกษาถงอาชพ รายได รายจาย เงนออม ทรพยสน หนสน

การใหบรการ การผลตและการบรโภคของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวด

นนทบร

2. วถชวตดานสงคม ศกษาถงการอยรวมกนและการรวมกลม ความสามคค การ

ไมเอารดเอาเปรยบ การแบงปน รวมทงความเขมแขงของผนาชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร

3. วถชวตดานวฒนธรรม ศกษาถง ศาสนสถานและทอยอาศย วถชวตและภม

ปญญาทองถน ความเปนไทย ภมความรทสบทอดกนมา ของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน จงหวดนนทบร

4. วถชวตดานสงแวดลอม ศกษาถงการจดการทรพยากรธรรมชาต การรกษาดน

นาและการจดการขยะ การรกษาระบบนเวศวทยาอยางสมดล ของคนในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน จงหวดนนทบร

โดยมแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3 องคประกอบคอ ความพอประมาณ

ความมเหตผล การมภมคมกนและม 2 เงอนไข คอการมความรและการมคณธรรมเปนกรอบใน

การศกษาวถชวตความเปนอยของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ขอบเขตประชากร

ประชากรกลมเปาเหมายเปนบคคล ทประกอบอาชพการเกษตรและเปนคนดงเดม

ทอาศยอยรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ตงแตบรรพบรษโดยศกษาขอมลภมหลง

ของแตละครวเรอนในอาเภอบางกรวย กลมตวอยางเปนบคคลในครวเรอน ขององคการบรหารสวน

ตาบลใน 4 ตาบล คอ เทศบาลตาบลปลายบาง (ประกอบดวย หม 3 และ หม 4) อบต.บางสทอง

(ประกอบดวย หม 2 และ หม 3) อบต.บางขนกอง(ประกอบดวยหม1หม 3และหม5) อบต.บางขนน

7

(ประกอบดวย หม 1 หม 2 และ หม 5) จานวน 398 ครวเรอนโดยมสถานะเปนหวหนาครวเรอน

หรอผแทน ครวเรอนละ 1 คน

ขอบเขตเวลา

ระยะเวลาในการวจยรวมทงสน 8 เดอน เปนการศกษาจากเอกสาร การเกบ

รวบรวมขอมลภาคสนาม การจดหมวดหมขอมล การวเคราะหขอมล โดยเรมดาเนนการเกบขอมล

ในเดอนมนาคม 2556 – 30 สงหาคม 2556

ขอบเขตดานพนท

ผวจยลงศกษาพนทในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรเรยบ

ฝงอาเภอบางกรวย เรมตงแตปากคลองบางกอกนอยถงปากคลองบางกรวย ครอบคลมพนท 1

อาเภอ 4 ตาบล ดงมรายละเอยดของพนทศกษาดงน

อาเภอบางกรวย เทศบาลตาบลปลายบาง (ประกอบดวย หม 3 และ หม 4)

อบต.บางสทอง (ประกอบดวย หม 2 และ หม 3)

อบต.บางขนกอง (ประกอบดวย หม 1 , หม 3 และ หม 5)

อบต.บางขนน (ประกอบดวย หม 1 , หม 2 และ หม 5)

นยามศพทเฉพาะ

วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร หมายถงกจวตร

ประจาวนและแนวทางในการดาเนนชวตของประชากรในเขตอาเภอบางกรวย ครอบคลม 4 ตาบล

คอ เทศบาลตาบลปลายบาง (ประกอบดวยหม 3 และหม 4) อบต.บางสทอง (ประกอบดวยหม 2

และ หม 3) อบต.บางขนกอง (ประกอบดวยหม 1 หม 3 และ หม 5) อบต.บางขนน (ประกอบดวย

หม 1 หม 2 และ หม 5) ทมการนาหลกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการ

ดาเนนชวตซงประกอบดวย วถชวตดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอม

วถชวตดานเศรษฐกจ หมายถง อาชพ รายได รายจาย เงนออม ทรพยสน หนสน ความ

สมดลดานเศรษฐกจภายในครอบครวของคนในชมชน

8

วถชวตดานสงคม หมายถง การอยรวมกนและการรวมกลม ความสามคค ความไมเอารด

เอาเปรยบกน แบงปนและชวยเหลอกนทงกาลงกาย กาลงทรพย กาลงความร รวมทงความเขมแขง

ของผนาชมชน

วถชวตดานวฒนธรรม หมายถง การปลกฝงใหเยาวชนเหนคณคาความเปนไทย ศาสน

สถานและทอยอาศย วถชวตและภมปญญาทองถน การรกษาภมปญญาทองถนของคนในชมชน

วถชวตดานสงแวดลอม หมายถง การจดการทรพยากรธรรมชาต ใหสามารถใชประโยชน

ไดอยางยงยน ดนนา การรวมกนรกษาระบบนเวศวทยาอยางสมดล และการจดการขยะของคนใน

ชมชน

การประกอบอาชพ หมายถง อาชพทประชากรในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบรมอยโดยแบงเปนอาชพหลกและอาชพเสรม

การผลต หมายถง ประชากรในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ผลต

สนคาและบรการเพอใชในครวเรอน เมอเหลอใชจงขายใหแกชมชนอนๆ ใกลเคยงหรอในจงหวด

นนทบร

การบรโภค หมายถง พฤตกรรมในการบรโภคของคนในชมชนวามพฤตกรรมในการ

บรโภคสนคาและการบรการในชมชนหรอจากภายนอกชมชน

จ านวนสมาชกในครวเรอน หมายถง จานวนคนทอาศยอยรวมกนในครวเรอนปจจบน โดย

ไมนบรวมสมาชกทออกไปอยทอน

ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรกบ

หลกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การทประชากรในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน จงหวดนนทบร มวถชวตดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอม ท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบดงน

1) ความพอประมาณ หมายถงความพอดตอความจาเปนและเหมาะสมกบฐานะ

ของตนเองทงดานเศรษฐกจ ดานสงคมดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอมในแตละทองถน ไมมาก

เกนไป ไมนอยเกนไปและตองไมเบยดเบยนตนเองและผอน

9

2) ความมเหตผล หมายถง การดาเนนชวตอยางมเหตผลตามหลกวชาการ หลก

กฎหมาย หลกศลธรรม จรยธรรม และวฒนธรรมทดงาม คดถงปจจยทเกยวของอยางถวนถ โดย

คานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ

3) การมภมคมกนในตวทด หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการ

เปลยนแปลงในดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม และดานสงแวดลอม เพอใหสามารถ

ปรบตวและรบมอไดอยางทนทวงท

เงอนไขส าคญ หมายถง การดาเนนชวตดวยอาศยเงอนไขคณธรรมเสรมสราง

พนฐานจตใจใหมความซอสตยสจรต รรกสามคค ไมโลภ ไมตระหน และรจกแบงปนใหผอน

ดาเนนชวตโดยอาศยความรอบร รอบคอบ ระมดระวงโดยเฉพาะอยางยง การนาวชาการตางๆ มาใช

วางแผนและดาเนนการในการดาเนนชวต ไดอยางถกตองเหมาะสม

ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรกบ

หลกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มเกณฑในการใหคะแนนเพอแบงขอมลเปน 3 ระดบ

ตามทประจกษ สดประเสรฐ (2531 : 6) กลาวไวคอ

มการปฏบต ระดบความสอดคลอง

รอยละ 80 – 100 ระดบสง

รอยละ 60 – 79 ระดบกลาง

รอยละ 0 – 59 ระดบตา

โดยสรางแบบสอบถามเพอหาคาระดบความสอดคลองของวถชวตคนในชมชน รมคลอง

บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรองวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ผวจยไดใชแนวคดทฤษฎและเอกสารงานวจยท

เกยวของเพอใชเปนแนวทางในการศกษาดงน

1. ขอมลพนฐานของจงหวดนนทบร

2. แนวคดเกยวกบชมชน

2.1 ความเปนมาของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

2.2 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

2.3 แนวโนมการเปลยนแปลงของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร

3. องคประกอบและความส าคญแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3.1 แนวพระราชดารเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

3.2 แนวคดความสมดลปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร

4.4 แนวพระราชดารเกยวกบการพงตนเอง

4. เอกสารและงานวจยทเกยวของ

1. ขอมลพนฐานของจงหวดนนทบร

เมองนนทบรมชอเดมวาบานตลาดขวญ มความเปนมาทางประวตศาสตรยาวนาน ถง 463 ป ตงอยรมแมนาเจาพระยามคคลองนอยใหญเกอบ 200 สาย เปนเมองเกาแก สมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน ไดรบการยกฐานะ ขนเปนเมองนนทบรเมอ พ.ศ. 2092 ในรชกาลของสมเดจพระมหาจกรพรรด เปนดนแดนแหงความอดมสมบรณ และเปนสวนผลไมทมชอแหงหนงของกรงศรอยธยา ในขณะนน ฝรงตางชาตทไดเดนทางเขามาคาขายและเจรญสมพนธไมตรกบกรงศรอยธยา

11

ตางกไดบนทกขอมลไว ดงปรากฏในจดหมายเหตบนทกการเดนทาง ของมองซเออร เดอ ลาลแบร ราชทตจากประเทศ ฝรงเศส เดนทางเขามา กรงศรอยธยา ในรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราชวา “สวนผลไมทบางกอกนน (หมายถงกรงเทพฯ และธนบร ในปจจบน) มอาณาบรเวณยาวไปตามชายฝง โดยทวนขนสเมองสยามถง 4 ล กระทงจรดตลาดขวญ ( TALACOUN) ทาใหเมองนนทบรแหงน อดมสมบรณไปดวยผลาหาร ซงคนพนเมองชอบบรโภคกนนกหนา ” (วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญาจงหวดนนทบร, 2542 : 30-35)

วฒนธรรมพฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญาจงหวดนนทบร ( 2542 : 30-35) ระบไววา พระเจาปราสาททองโปรดเกลาฯ ใหขดคลองลดตอนใตวดทายเมองไปทะลวดเขมา เพราะเดมนนแมนาเจาพระยาไหลออมมาทางบางใหญ วกเขาคลองบางกรวย ขางวดชลอ มาออกหนาวดเขมา เมอขดคลองลดแลว กระแสนาเปลยนทางเดน ไหลเขาคลองลดทขดใหมกลายเปนแมนาเจาพระยาใหมดงปจจบนน เมอ พ.ศ. 2208 สมเดจพระนารายณมหาราช ทรงเหนวา แมนาเปลยนทางเดนใหมนน ทาใหขาศกประชดพระนครไดงาย จงโปรดเกลาฯ ใหสรางปอมปราการตรงปากแมนาออมและโปรดเกลาฯใหยายเมองนนทบรมาอยปากแมนาออมดวย ดงมศาลหลกเมองปรากฏอย นอกจากปอมทปากแมนาออมแลว เขาใจวาในสมยกรงศรอยธยาคงจะไดมการสรางปอมไมเอาไวทบรเวณวดเฉลมพระเกยรตในปจจบน เพราะปรากฏหลกฐานจากจดหมายเหตรายวนการเดนทางไปสประเทศสยามของบาทหลวง เดอ ชวซย ซงเดนทางรวมมากบคณะราชทตของพระเจาหลยสท14 เขามาเจรญทางพระราชไมตร ในรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราชเมอ พ.ศ. 2228 วา “เชาวนนเราผานปอมททาดวยไม 2 ปอม ปอมหนง ยงปนเปนการคานบ 10 นด อกปอมหนงยงปน 8 นด ทนมแตปนครกเทานน ดนปนดมากทเดยว ปอมทางขวามอเรยกปอมแกว และปอมทางซายมอเรยกปอมทบทม ณ ทนเจาเมองบางกอกกกลาวคาอาลาและอางเหตวา ไดควบคมเรอขบวนมาสงจนสดแดนทอยในความปกครองของเมองบางกอกแลว กลาทานราชทตกลบไป และในป พ.ศ. 2230 เมอมองซเออร เดอ ลาลแบร ซงเปนราชทตชาวฝรงเศสเขามากรงศรอยธยา กไดกลาวถงปอมไมแหงนไวดวย โดยเขยนเปนแผนทเอาไวอยางชดเจน ตามหลกฐานดงกลาว จงเขาใจวาปอมแกวคงตงอย ณ บรเวณตลาดแกว สวนปอมทบทมเขาใจวาคงตงอย ณ บรเวณหนาวดเฉลมพระเกยรตในปจจบน

ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทร โปรดเกลาฯใหยายเมองนนทบร ไปตงทปากคลองบางซอ บานตลาดขวญ พรอมทงทรงโปรดเกลาฯ ใหตงเมองขน ทปากคลองบางซอ ฝงซายของแมนาเจาพระยา จนถงป พ.ศ. 2471 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท 7 โปรดเกลาฯใหยายศาลากลางมาตง ณ โรงเรยนราชวทยาลยบานบางขวางตาบลบางตะนาวศร ปจจบนเปนทตงพพธภณฑของจงหวดนนทบร ตงอยบนถนนประชาราษฎร สาย 1 ตาบลสวนใหญ อาเภอเมองนนทบร รมแมนาเจาพระยา ตวอาคารเปนสถาปตยกรรมแบบยโรป

12

ประยกตในรชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ตามอาคารประดบดวยไมฉล ตงอยรมฝงแมนาเจาพระยา กรมศลปากรไดขนทะเบยนเปนโบราณสถาน และในปจจบนศาลากลางจงหวดนนทบรไดยายททาการมาอยทถนนรตนาธเบศร

จงหวดนนทบร ตงอยในภาคกลางมอาณาเขต ตดกบกรงเทพมหานครและเปนจงหวดหนงใน 5 ของจงหวด ปรมณฑล ไดแก นนทบร สมทรปราการ นครปฐม สมทรสาครและปทมธาน จงหวดนนทบรมเนอทประมาณ 622.303 ตารางกโลเมตร มแมนาเจาพระยาไหลผาน และแบงพนท การปกครอง ของจงหวดนนทบร ออกเปน 6 อาเภอประกอบดวย อาเภอเมองนนทบร อาเภอปากเกรด อาเภอบางกรวย อาเภอบางใหญ อาเภอบางบวทอง และอาเภอไทรนอย ขอบเขตทตงและสภาพแวดลอมทางภมศาสตร

ขนาดของพนท จงหวดนนทบรตงอยในเขตทราบลมแมนาเจาพระยาตอนลางหางจาก

กรงเทพมหานครไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอคอนทางเหนอ 20 กโลเมตร มพนท 622.303 ตาราง

กโลเมตร หรอประมาณ 388,939.375 ไร

ทตงของจงหวดนนทบร อยท พกดภมศาสตรละตจดท 13 องศา 47 ลปดาเหนอ ถงละตจดท

14 องศา 04 ลปดาเหนอ และลอง จจดท 100 องศา 15 ลปดาตะวนออก ถงลอง จจดท 100 องศา 34

ลปดาตะวนออก

อาณาเขตจรดอาเภอและจงหวดใกลเคยง เรยงตามเขมนาฬกา ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบอาเภอลาดบวหลวง จงหวดพระนครศรอยธยา อาเภอลาดหลม

แกว และอาเภอเมองปทมธาน จงหวดปทมธาน

ทศตะวนออก ตดตอกบเขตดอนเมอง เขตหลกส เขตจตจกร และเขตบางซอ

กรงเทพมหานคร (ฝงพระนคร)

ทศใต ตดตอกบเขตบางพลด เขตตลงชน และเขตทววฒนา กรงเทพมหานคร (ฝง

ธนบร)

ทศตะวนตก ตดตอกบอาเภอพทธมณฑลและอาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม

ลกษณะภมประเทศ

จงหวดนนทบรเปนจงหวดทมแมนาเจาพระยาไหลผาน ในแนวเหนอใต แบงพนท

ออกเปน 2 สวน คอ ฝงตะวนตก มพนท 3 ใน 4 ของจงหวด พนทสวนใหญเปนทราบลมมนาทวม

ถง มคคลองขนาดตาง ๆ เชอมโยงกนหลายสายเหมอนใยแมงมม มการทาเรอกสวนไรนา และฝง

13

ตะวนออกมพนท 1 ใน 3 ของจงหวด ไดแกพนทในเขตเทศบาลนครนนทบร และเทศบาลนครปาก

เกรด เปนเขตเมองมประชากรอยอยางหนาแนน อาจถอไดวาสวนนเปนสวนหนงของเมองหลวง

เพราะเขตแดนระหวางนนทบรกบกรงเทพมหานครนนตดตอกนทกดานจนแบงแยกไมออก

จากการทจงหวดนนทบรเปนแหลงรองรบการอพยพของผคนมาตงแตครงกรงศร

อยธยาตอเนองมาถงสมยธนบรนน สงผลใหมการตงถนฐานตามแนวคลองตลอดทง 2 ฝงคลอง โดย

ชมชนจะอยกนหนาแนนในชวงระหวางคลองบางใหญ ถงคลองบางกรวย และมการขยายตวของ

ชมชนเขาพนทดานใน คลองซอยตางๆ มากมาย โดยเฉพาะชมชนบางใหญ ชมชนบางมวง ชมชน

วดโบสถบน ชมชนบางขนนซงเปนชมชนขนาดใหญ และมการดาเนนชวตแบบดงเดมทสบทอด

ตอมาจนถงปจจบน จากการขยายตวของเขตเมองหลวงและจากการพฒนาเครอขาย ระบบคมนาคม

ทางบก ทาใหเกดชมชนใหมมลกษณะตงถนฐานตามแนวถนนแทน ซงชมชนใหมมลกษณะเปน

ชมชนหมบานจดสรรทขาดปฏสมพนธกบการใชพนทรมคลองและจากการทจงหวดนนทบร เปน

พนทสวนผลไม พนทจงเปรยบเสมอนกาแพงเขตกนการขยายตวของเมอง ทาใหชมชนดงเดมยงคง

มลกษณะสภาพแวดลอม และความเปนอยแบบชาวสวนทมพนทตดกบเขตเมองทยงคง

สภาพแวดลอมและมวถชวตแบบชมชนชาวสวนผลไม ทมความเปนเอกลกษณของจงหวดนนทบร

แผนทจงหวดนนทบร

ภาพท 1 แผนทจงหวดนนทบร (ทมา www. dekdee.buu.ac.th วนทสบคน 15 มกราคม 2555)

14

2. แนวคดเกยวกบชมชน แนวคดเกยวกบชมชนไดมการกลาวถงอยางมากในการพฒนาสงคม จนกลายเปนกระแสทกาลงไดรบความสนใจจากนกวชาการ นกพฒนาทงหนวยงานของรฐและเอกชน ภายใตการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม โดยจะเหนไดจากการมคาทเกยวของอยหลายคาเชน ความเปนชมชน ประชาคม หรอประชาสงคม รวมถงประชาคมตาบล ประชาคมจงหวด และองคกรประชาชน ซงมนกวชาการไดใหความหมายไวดงน ประเวศ วะส (2541 : 16) ไดใหความหมายของชมชนวา หมายถง การทคนจานวนหนงมวตถประสงครวมกน ดวยความรกความสามคคในกลมเดยวกน มความชวยเหลอเอออาทรตอกน มความพยายามทาอะไรรวมกน มการเรยนรในการกระทารวมกน ซงรวมถงการตดตอสอสารกน นอกจากนชมชนยงมองคประกอบทเกดจากการกระทารวมกนคอ ความมจตวญญาณและผนาตามธรรมชาต และการจดการรวมกน วฒนา วณชชานนท และคณะ (2552 : 16) อธบายความหมายของชมชนทครอบคลมกวางถงอาณาบรเวณ หรอบรบทขนาดใหญ ทสามารถเชอมโยงตดตอถงกนในทางใดทางหนงทรวมตวกนดวยความรก ความผกพน ความเอออาทร ความสนใจ และหรอผลประโยชนรวมกน ราชบณฑตยสถาน (2523 : 72) ไดแบงชมชนออกเปน 2 ประเภท ดงน 1. ชมชนชนบท หมายถง ชมชนในเขตชนบท อยนอกเขตเทศบาล ซงสมาชกมโอกาสพบปะสงสรรคกนอยางใกลชด และใชบรการไดจรงจงทงในเรองทางสงคม เศรษฐกจ การศกษา ศาสนา ทาใหวถชวตของชมชนมรปแบบเดยวกนในดานความประพฤต ความคด และความเชอ 2. ชมชนเมอง หมายถง ชมชนทมประชากรตงถนฐานและมความหนาแนนสง มวฒนธรรมยอยมาก ประชากรในเมองมความแตกตางกน มความสมพนธแบบทางการ มความชานาญเฉพาะอยางมากขน ทอยอาศยและททางานของคนในเมองมกแยกจากกน ในการศกษาเกยวกบชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ซงถอวาเปนชมชนทใกลกบกรงเทพมหานคร และเปนชมชนขนาดเลกทสามารถทาการศกษาไดทวถงทกแงทกมม หรอหากจะเฉพาะเจาะจงศกษาปญหาใดปญหาหนงกสามารถศกษาและรบทราบขอมลไดเปนอยางด ดวยเปนชมชนทมลกษณะเบดเสรจสมบรณ ในแงของความเปนสงคมทมความหลากหลาย กลาวคอ มทงทตง อาณาเขต มประชากรทหลากหลายไหลเขามาอยทงคนในทองถน

15

ดงเดม และผทยายเขามาอยใหม มลกษณะทางวฒนธรรมทองถนทมเอกลกษณในการดาเนนชวต ศาสนาและความเชอจงสามารถ เปนได ทงชมชนชนบทและชมชนเมอง การสรางกลม และการมสวนรวมของชมชน การรวมตวของกลม และองคกรประชาชนเขาเปนเครอขายจงเปนการพฒนาเพอเพมพลงในการเกอกลกนภายในชมชนทสามารถสรางความเขมแขงใหแกชมชน โดยการรวมกลมกนของชาวบานในรปแบบองคกรตาง ๆ ของชมชนมลกษณะตาง ๆ ดงน 1. การรวมกลมในระบบความคดของชมชนเปนการสบทอดภมปญญาองคความรในรปแบบกลม เชน กลมเกษตรกรของชมชน กลมสนคาในตาบล กลมศาสนาและความเชอทปฏบตในพธกรรมเดยวกน เปนตน 2. การรวมกลมเพอใหเกดอานาจทางสงคม เชน การรวมกลมแกปญหาคลองตนเขนในชมชน กลมผลตสนคา กลมกองทนหมบาน เปนตน 3. การรวมกลมเพอสบทอดวฒนธรรมประเพณ เชน กลมอนรกษวฒนธรรมในชมชน กลมภมปญญาขนมไทย เปนตน

อนรกษ ปญญานวฒน (2552 : 2) กลาววา วถชวตของชมชน เปนแนวทางการดาเนนชวตของสมาชกสวนใหญในแตละชมชน ทพจารณาไดดงน 1. บทบาททสมาชกแสดงออกมา ตามหนาทและความรบผดชอบ ทงในระดบปจเจกบคคล สถาบน องคกร และชมชน โดยทแตละปจเจก บคคลอาจมหลายบทบาทเมอทาหนาทอยตางสถานทและเวลา หรอแมแตเวลาและสถานทเดยวกน เปรยบเสมอน ครใหญทาหนาทในโรงเรยนทมลกๆ เรยนอย 2. โครงสรางและหนาทของสมาชก ทยอมเปนไปตามความสมพนธระหวางสมาชก และระหวางสถาบน องคกร และชมชน จะมเปาหมายการอยรวมกนอยางสนต และเปนไปดวยความเตมใจ แตเมอชมชนใดมผลประโยชนเหลอมซอนกนในเชงไดเปรยบเสยเปรยบกน สถานการณยอมเปลยนแปลงไปในทางลบได ถาปราศจากการประนประนอมกน และอาจสงผลกระทบตอการทาลาย โครงสรางและหนาทของอกชมชนหนงทไมสามารถปกปองตนเองได 3. การกาหนดเงอนไขของความสมพนธ ในลกษณะเครอญาต เพอน เครอขาย คคาขาย ผมสวนไดสวนเสยในผลประโยชนรวมกน หรอคแขงขนกน 4. การกาหนดขอตกลง กฎเกณฑทางสงคม ทอาจพฒนาขนเปนระเบยบ บรรทดฐานทางสงคม ประเพณ และกฎหมายทมบทบงคบ

16

5. การสรางกลไกทางสงคมเปน (Law Enforcement) ทมพลงและอานาจบงคบใชซงมกฎเกณฑ ดงกลาว ในรปแบบของความเชอ พธกรรม กลไกทางสงคมทมอานาจและเปนพลงของตวแทน สมาชก สถาบน องคกร และชมชน ทงประเภท (Law Enforcement) ทมขอบเขตการบงคบใชทมวงกวางแตกตางกน ตามอานาจทหนนหลงกลไกนน ๆ ทงอานาจทนาเชอถออยางเปนเหตเปนผล หรออานาจทนอกเหนอการควบคมทางธรรมชาต (Super Natural Power) เนอหาแหงวถชวตของแตละชมชนยอมแตกตางกน แตทเหมอนกนคอ การทาหนาทของกลไกทางสงคมทแฝงไปดวย ความเชอ คานยม ทศนคตทพฒนาขน เปนประเพณทถอปฏบต 6. ขอหาม (Taboo) และกฎเกณฑในการปฏบตกกลายเปนบรรทดฐาน (Norms) ทถายทอดเรยนรสบตอกนมาในรปแบบตาง ๆ เชน นทานปะราปะรา การละเลน ละคร เพลงพนบาน ลเก ซอ จอย (ออกเสยงทางภาคเหนอเปน จอย) ลาตด งว และอาจมสญลกษณแทนตวอกษร แตสะทอนความเชอหรอขอหามไดชดเจน โดยอาจอาศยความเชอ เรองภตผ จตวญญาณ และสงเหนอธรรมชาต มาเปนกลไกในการควบคมพฤตกรรม

ชมชนยอมมวธการจดการความรดวยตนเอง ความรระดบชมชน มกเรยกกนวาเปนภมปญญาทองถนทอาจจาแนกไดหลายสาขาตามประเภทขององคความร ซงเนอแทขององคความร คอ ความเปนธรรมชาต หรอธรรมชาตวทยา เพยงแตนกวชาการคดแตกยอย และแบงเปนสาขาตาง ๆ เชน สาขาหลกๆ ไดแก สาขาสงคมศาสตรและมนษยศาสตร สาขาวทยาศาสตรสขภาพ และสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย นอกจากน ยงมการแยกแยะองคความรยอยเหลานออกเปนเฉพาะดาน เชน สาขาวทยาศาสตรสขภาพ อาจจาแนกเปนของคน พช สตว ถาพจารณาจาก คน กคงดไดจากสาขาทางการแพทย พยาบาล ทนตแพทย เทคนคการแพทย ทเกยวของตงแตเสนผม ประสาท ลงไปถงสนเทา กได แตสาขาใดจะสาคญกวากนนน ยอมขนอยกบบรบทและมตทพจารณากน อยางไรกตามทกองคความร ยอมมความสมพนธตอกนไมทางใดกทางหนง ซงวถชวตชมชนตองพงพาความเชอมโยงเหลานดวยความเขาใจทปราศจากความเยอหยง แตเอออาทรตอกน จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาชมชนหมายถง กลมคนจานวนหนงทมความรก ความผกพนความสามคค อยรวมกนภายใตบรบทของอาณาบรเวณ การตดตอสอสาร การทากจกรรมรวมกน ซงชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน เปนอกชมชนหนงทมการขยายตวของคนในชมชน ทเกดขนอยางหนาแนนบรเวณจดตดกบถนนราชพฤกษ และถนนนครอนทร (วงเวยนราชพฤกษ) ถงแนวคลองบางกอกนอยตอนบนฝงบางกรวย จงหวดนนทบร มระยะทางประมาณ 500-600 เมตร ทาใหโครงการหมบานจดสรรตางๆ ทอยบรเวณรอบๆ ชมชน บนถนนนครอนทรและบนถนนราชพฤกษ ทมอาณาเขตโอบลอมประชดตลอดแนวภมทศนรมคลองตลอดสายคลองบางกอกนอยตอนบนเกดขนมากมาย

17

ความเขมแขงของชมชน ชมชนเกดจากการรวมตวของผคนในชนบทและในเมอง หมบานในอาชพ หรอในความสนใจรวมกนของคนหลายอาชพ หลายพนทรวมตวกน การเสรมสรางใหชมชนมการรวมตวกนอยางเขมแขง รวมกจกรรม รวมเรยนรสการปฏบต มกระบวนการเรยนร และการจดการองคกรความร ในรปแบบทหลากหลายตามภมสงคม ทเหมาะสมสอดรบกบการดาเนนชวต บนฐานทรพยากรภมปญญาและวถวฒนธรรม ภายใตความเสยสละ และความสามคค ยอมเปนฐานรากสาคญในการสรางความเขมแขงของชมชนดงทรฐบาลไดบรรจเปนแผนยทธศาสตรในการสรางความมนคงของประเทศ โดยใหความสาคญตอการพฒนาคณภาพคนใหเปนผทมความร คคณธรรม มจตสานกสาธารณะและรเทาทนการเปลยนแปลงเพอนาไปสการพฒนาชมชนใหมความเขมแขง โดยหนงในแผนยทธศาสตรดงกลาวคอ การนอมนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมารวมสรางและพฒนาชมชนใหเขมแขงโดยมองคประกอบดงน นรนดร สธนรนดร (2555 : 25-26) กลาววา รฐบาลทาแผนยทธศาสตรและแนวทางการพฒนาจะชวยสนบสนนใหชมชนสามารถจดกจกรรมทเปนองครวม มกระบวนการเรยนร และการจดการความรรวมกนของคนในชมชน ดวยทนทางทรพยากร และศกยภาพของชมชนทยดถอปฏบตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดงน

1. สงเสรมการรวมตวของชมชนดวยการทากจกรรมเพอประโยชนของชมชนในรปแบบทหลากหลายทเปนทางการและไมเปนทางการ ทงในเชงพนทหรอประเดนความสนใจและเสรมหนนชมชนทมการรวมตวเปนกลมตางๆ อยแลวใหมขดความสามารถในการพฒนาใหมากขน

2. จดใหมกระบวนการเรยนรรวมกนของชมชนอยางตอเนองสมาเสมอ รวมคดรวมทา รวมกาหนดแนวทางกจกรรมพฒนาของชมชนทยดหลกการพงตนเองดวยศกยภาพทรพยากร ภมปญญา วถชวต วฒนธรรมและสงแวดลอมในทองถน โดยนาขอมลชมชนมาวเคราะห หาปญหาและสาเหต คนหาทางออกนาไปทดลองปฏบตจรง มเครอขายการศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร การตอยอดปรบใชประโยชน 3. สงเสรมใหกลมปราชญ ชาวบาน กลมผร ถายทอดภมปญญาทองถน ผานการเรยนรและการจดการความรในชมชน โดยเชอมโยงความหลากหลายทางชวภาพและความหลากหลายทางวฒนธรรมวถชวตความเปนอยจรง 4. สรางภมคมกนใหชมชนพรอมเผชญกบการเปลยนแปลงในอนาคต ดวยการสงเสรมความมนคงของครอบครว การจดบรการสงคมในชมชน การปลกฝงคานยมทดงาม การสราง

18

ระบบความสมพนธแบบพงพาอาศยซงกนและกนของชมชนและระหวางชมชนอยางเทาเทยมดวยบรบททางศาสนาและวฒนธรรมชมชน 5. สรางโอกาสและสภาพแวดลอมในชมชนใหเออตอการศกษาและการเรยนรตลอดชวตทงในระบบและนอกระบบอยางตอเนองเชอมโยงแหลงเรยนรในชมชน 6. สรางความมนคงของเศรษฐกจ ดวยการบรณาการกระบวนการ การผลตบนฐานศกยภาพและความเขมแขงของชมชนอยางสมดล เนนการผลตเพอการบรโภคอยางพอเพยงในชมชน สรางความรวมมอกบภาคเอกชนในการลงทนสรางอาชพและรายไดทมการจดสรรประโยชนอยางเปนธรรมแกชมชน จากขอมลดงกลาวจะเหนวาชมชนทเขมแขงสงผลตอความเจรญและความมนคงของประเทศ โดยปจจยชวดความเขมแขงทสาคญคอ การดาเนนชวตของคนในชมชนทยดแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการดาเนนชวต ดงนนการศกษาวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร จงเปนการวเคราะหถงชมชนในดานความเขมแขงของชมชนอกประการหนง เพอเตรยมความพรอมในการพฒนาชมชนตอไป

2.1 ความเปนมาของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ประวตศาสตรทมความเกยวของกบประวตคลองและประวตความเปนมาของชมชน

รวมถงสภาพทวไปของชมชน โดยพจารณาลกษณะทางภมศาสตร สภาพแวดลอมทางกายภาพ

สภาพเศรษฐกจและสงคม (วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตรเอกลกษณและภมปญญา

จงหวดนนทบร, 2542 : 43-55) ซงเปนขอมลในการศกษาวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนฝงบางกรวย จงหวดนนทบร ดงตอไปน

คลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร เปนลาคลองทแยกจากแมนาเจาพระยาทม

ความสาคญทางประวตศาสตร ซงเคยเปนสวนหนงของแมนาเจาพระยาสายเดม กอนขดคลองลดใน

สมยอยธยา ซงแมนาเจาพระยาสายเดมในชวงทไหลผานเมองนนทบร มลกษณะออมวกไปวกมา

เนองจากเปนพนทลมตา กอนจะไหลออกสทะเล ทาใหมการขดคลองลดหลายแหงขนในสมยนน

ผลสบเนองจากการขดคลองลดคอ เมอเวลาผานไปกระแสนา ไดเปลยนทางเดนพงลงมาตรงทางลด

ทขดใหมซงเปนทางตรง ประกอบกบฤดนาหลากทกป กระแสนาจะไหลเชยวและแรงจนสามารถ

เซาะตลงพงออกไดคราวละมาก ๆ ในทสดบรรดาคลองลดทไดขดขนใหมจงกลายเปนแมนาแทบ

ทกสาย ยกเวนคลองลดทอาเภอบางกรวย สวนแมนาเจาพระยาสายเดม กแคบตนเขนลงกลายเปน

19

คลองในทสด ซงรวมถงคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรดวย จากหลกฐานและเอกสาร

ทางประวตศาสตรในชวงเวลาตางๆ มรายละเอยด ดงน

พ.ศ. 2081 ในรชสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด โปรดเกลาฯ ใหขดคลองลดจาก

บางกรวยระหวางแมนาออมนนทกบแมนาออมบางกอก ซงเปนแมนาเจาพระยาเดมจากบรเวณ

เหนอวดชลอไปทะลวดขเหลก (ปจจบนคอวดสวรรณคร) คลองขดครงนนนบเปนจดเรมตนของ

การพฒนาทสาคญของจงหวดนนทบร ดงน

ประการทหนง ชวยระบายนาจากแมนาออม ใหไหลผานพนทบางกรวยไดอยาง

รวดเรวเปนการบรรเทาภาวะนาทวมได

ประการทสอง เพมปรมาณแหลงนาเพอการเกษตรใหแกพนทบางกรวยตอนลาง

บางบาหรและบางกอกนอย เปนการเพมทรพยากรการผลตทางการเกษตรโดยตรง

ประการทสาม เพมปรมาณเสนทางการคมนาคมทางเรอ ระหวางเมองบางกอก

(กรงเทพมหานคร-ธนบรในปจบน) ผานอาเภอบางกรวยไปอาเภอบางใหญแลวบรรจบกบแมนา

เจาพระยา ไดอยางสะดวก เปนการเปดเสนทางลด เพอการเคลอนทพไดอกทางหนง ถาขาศกปด

ปากแมนาเจาพระยาทบรเวณวดเขมาภรตาราม จะสามารถใชเสนทางคลองบางกอกนอยเดนทางไป

กรงศรอยธยาได

พ.ศ. 2151 ในแผนดนพระเจาทรงธรรมโปรดเกลาฯ ใหขดคลองลดทสามโคก ตงแตปาก

คลองลาดพราว หรอ คลองบานพราวในปจจบน ลงมาจนถงปากคลองบางหลวงเชยงราก เรยกวา

คลองลดเกรดใหญหรอคลองลดรมวดไกเตย

พ.ศ. 2179 รชสมยสมเดจพระเจาปราสาททองโปรดเกลาฯใหขดคลองลดเมองนนทจาก

บรเวณตอนใตของวดทายเมอง ไปทะลออกปากคลองบางกรวยหนาวดเขมาภรตาราม เพอ

ประโยชนตอการคมนาคมทางนา ทงทาใหเกดชมชนใหมบรเวณสองฝงคลอง

พ.ศ. 2265 รชสมยสมเดจพระเจาอยหวทายสระ โปรดเกลาฯ ใหขดคลองลดเกรดนบเปน

การพฒนาเสนทางการคมนาคมในพนทเมองนนทบรอกครง ซงนอกจากนนยงทาใหเกดสภาพพนท

เปนเกาะขนทางตอนบนของจงหวดนนทบร ไดแก เกาะศาลากล หรอ เกาะเกรด

20

ภาพท 2 สภาพคลองบางกอกนอย ทมาของภาพ องคการบรหารสวนตาบลบางขนน

(วนท 15 พฤษภาคม 2555)

เทดศกด เตชะกจขจร (2542 : 40-49) ไดบนทกประวตความเปนมาของชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรวาเปนชมชนทมความสาคญทางประวตศาสตรและ

การเมองการปกครองซงมความสมพนธเกยวของกบการเปนเมองนนทบรโดยเปนเมองเกาแก

ตงแตสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน ในอดตเปนหวเมองสาคญโดยเฉพาะบรเวณปากแมนาตอน

ใตของเมองหลวง ปจจยพนฐานทสาคญคอ เปนเสนทางคมนาคมทงทางบกและทางนา เปน

แหลงรวมไพรพลของกองทพ เปนดานสาคญรองจากดานเมองบางกอก กอนทจะเดนทางไป

คาขายกบตางประเทศหรอกอนเดนทางไปยงกรงศรอยธยา จากการขดคลองลดหลายสายใน

สมยกรงศรอยธยา ทาใหเกดการตงถนฐานและการพฒนาขนเปนชมชนตามรมคลองตางๆ

มากมาย ดงน

ภาพท 3 วถชวตคนรมคลองคลอง

บางกอกนอย ทมาของภาพ องคการบรหารสวนตาบลบางขนน (วนท 15 พฤษภาคม 2555)

21

ชมชนวดชลอ ตงอยบรเวณโคงของแมนาออมนนท (แมนาเจาพระยาสายเดม)

ชมชนแหงนนาจะมการตงบานเรอนอาศยอยมาตงแตการอพยพมาจากกรงศรอยธยา และหนาแนน

ขนเมอมการขดคลองลดระหวางบางกอกกบบางกรวยขนในรชสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด

พนทของชนชนวดชลอมบรเวณพนททอดแนวยาว ถงวดโตนด วดกระโจม วดลมคงคาราม

ชมชนวดเขมาภรตาราม ชมชนแหงนเปนชมชนรวมสมยกบชมชนวดชลอ ตงอย

บนเสนทางทขบวนเกวยนบรรทกสนคาหยดพกแรม เพราะตงอยใกลแมนาเจาพระยา และไมไกล

จากเมองบางกอก ตานานไดอางถงพระเจาอทองไดเคยมาประทบแรมทนและโปรดเกลาฯใหสราง

วดเขมาภรตารามขน ชมชนวดเขมาภรตาราม จงมบรเวณกวางถงวดปากนา วดนครอนทร วด

คางคาว วดบางไผ เนองจากอดตเปนทดนผนเดยวกนและเปนบรเวณทอดมสมบรณทสดของ

จงหวดนนทบร แตหลงจากมการขดคลองลดขนในรชสมยพระเจาปราสาททอง ทาใหพนท

เปลยนแปลงอยางมาก คอชมชนเดมไดถกแบงเปน 2 สวน

ชมชนบานตลาดขวญ เปนชมชนเกาแกและเปนยานการคามาตงแตสมยกรงศร

อยธยาททาการตดตอคาขายกบชมชนใกลเคยงและปากคลองตลาด มประชากรอาศยอยหนาแนน

ลกษณะชมชนจะตงบานเรอนเปนแนวขนานไปตามรมแมนาเจาพระยาฝงตะวนออก ตงแตวดหว

เมองไปจนถงวดทายเมอง กระทงถงสมยรตนโกสนทร ชมชนนกยงคงความคกคกรงเรองสบมา ดง

ปรากฏในนราศพระบาทและนราศภเขาทองของสนทรภ ซงเปนหลกฐานทแสดงใหเหนวา บาน

ตลาดขวญเปนชมชนใหญ มตลาดนา มเรอแพคาขายมากมาย

ชมชนบานตลาดแกว เปนชมชนทตงอยรมนา สนนษฐานวาเกดขนจากผลของการ

ขดคลองลดเชอมระหวางบางกอกและบางกรวย และการขดคลองลดเมองนนท ชอของบานตลาด

แกวนน เปนทรจกของชาวตางชาตทเดนทางเขามาตดตอกบกรงศรอยธยาเปนอยางด

ชมชนวดโบสถบน ชมชนแหงนเกดขนในสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย ถงสมย

กรงธนบรเปนชมชนขนาดใหญ ตงอยรมแมนาออมนนท มความสมพนธกบชมชนบางมวงและ

ชมชนบางขนนอยางใกลชด สนนษฐานวา ชมชนวดโบสถบนเกดขนจากการทชาวบานอพยพหน

ภยสงครามเมอคราวเสยกรงศรอยธยาครงท 2 เพราะพนทชมชนวดชลอ ชมชนวดเขมา และชมชน

บานตลาดแกวเปนสมรภมสงครามในครงนน การอพยพอาจเกดขนตงแต พ.ศ. 2300 เพอแสวงหาท

ทากนใหม ตรงกบปทไดกอสรางวดโบสถบนขน ในทองทบานบางคเวยงฝงตะวนตกของแมนา

22

ออมนนท และในรชสมยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ชมชนแหงนจงไดสรางวดสงหขนอกแหง

หนงในละแวกเดยวกน

ชมชนบางมวง ชมชนแหงนมความเจรญมาตงแตกรงศรอยธยา มโบราณสถานเปน

หลกฐานบงชถงความเปนปกแผนมนคงของชมชน คอวดปรางคหลวง รมคลองบางกอกนอย

ชมชนบางใหญ สนนษฐานวามการตงบานเรอนมาตงแตสมยกรงศรอยธยา ปรากฏ

หลกฐานในนราศสมยตนรตนโกสนทร เปนชมชนทองถนทเกดจากการขยายตวของสงคมชาวสวน

ลกษณะของชมชนพฒนาขนตามสองฝงคลองบางกอกนอยตอนบน (หรอคลองออม) ม

ความสมพนธเชอมโยงกบชมชนบางขนกอง บางกรวย และบางกอก ทตาบลบางใหญไดมการขด

คลองบางใหญเพอการคมนาคมไปทางตะวนตก ตรงไปออกแมนานครชยศรหรอแมนาทาจนทบาน

ลานตากฟา เสนทางลดเพอเชอมแมนาทง 2 น นบเปนการสรางความสาคญใหแกชมชนบางใหญ

และบรเวณใกลเคยง ใหกลายเปนศนยกลางทใหญโตอกแหงหนง คลองบางใหญนไมระบแนชดวา

ขดขนในสมยใด แตมหลกฐานเอกสารปรากฏในรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย

รชกาลท 2 เปนตนมา

ชมชนบางแพรก เปนชมชนทตงขนมาสมยอยธยาตอนปลาย จดเดนของชมชนนม

หลกฐานยนยนวา ประชาชนในชมชนเรมมประเพณการสรางวดเพอเปนอนสรณของวงศตระกล

ขน เชน เศรษฐชาวบางไผไดสรางวดบางแพรก และวดบางไผ ซงแสดงใหเหนถงความมงคงของ

คนในชมชน และความศรทธาทมตอพทธศาสนาอยางจรงจง

ชมชนบางศรเมอง เปนชมชนทมอดตความเปนมาใกลเคยงกบชมชนบานตลาด

ขวญ ตงอยในพนท ทเปนเกาะลอมรอบดวยแมนาเจาพระยาและคลองบางกอกนอยตอนบน (หรอ

คลองออม) ในรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราช โปรดเกลาฯ ใหยายเมองจากชมชนเดมทบาน

ตลาดขวญมาฝงตรงขาม บรเวณแมนาออมตอนใตของกาแพงเมองนนทบร (ปจจบนคอทตงวด

เฉลมพระเกยรต) เรยกปอมทบทม เพอเปนดานขดขวางการเดนทางของขาศกตอจากปอมแกว และ

ปอมธนบรเมองบางกอก ปจจบนหลกฐานการตงชมชนเหลออยเพยงศาลหลกเมอง ในสวนอนๆได

ถกรอไปในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ซงสนนษฐานวาเกดจากความ

จาเปนทจะนาอฐไปใชในการกอสรางวด ตอมารชสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

23

รชกาลท 5 ไดยายเมองกลบไปทางฝงตะวนออกของแมนาเจาพระยาตามเดม ทาใหชมชนบางศร

เมองตองลดขนาดตามไปดวย

ชมชนปากเกรด เปนชมชนทมความหลากหลายทงดานเชอชาต วฒนธรรม

ประเพณ มความสมพนธกบกรงศรอยธยา กรงธนบร และกรงรตนโกสนทรตอนตนอยางใกลชด ใน

อดตชมชนปากเกรดเปนสวนหนงของแขวงตลาดขวญปจจบน แยกเปนชมชนปากเกรด

ชมชนทาทราย เกดขนประมาณ พ.ศ. 2300 ในสมยอยธยาตอนปลาย ถงแมวาจะ

เปนชมชนทเกดใกลเคยงกบชมชนปากเกรด แตกลมประชากรสวนใหญเปนคนทองถนเดม และ

อพยพมาจากกรงศรอยธยา มหลกฐานยนยนวา เมอ พ.ศ. 2300 ชมชนแหงนไดพฒนาโดยการตงวด

ชมภเวกขนเปนหลกฐานมนคงแลว มตานานเลาสบตอกนมาวา พนทแหงนเคยเปนทตงพลบพลาท

ประทบชวคราวของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชมากอน

ชมชนบางเขน เปนชมชนเกดขนใหม ประมาณป พ.ศ. 2477-2489 ในรชสมย

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอนนทมหดล (รชกาลท 8) ประชาชนสวนใหญเปนชาวพระนครท

อพยพหนภยสงครามโลกครงท 2 และไดตงถนฐานอยอยางถาวรมากระทงปจจบน ไดแก พนท

ตาบลบางเขน ตาบลสวนใหญบางสวน และตาบลตลาดขวญบางสวน

ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มชมชนดงเดมอยทบาน

ตลาดขวญ นอกจากนยงมชมชนบานตลาดแกว ทมความสาคญควบคกนมา ชมชนทงสองแหงน

เปนสวนผลไมทขนชอแหงหนงในสมยกรงศรอยธยาดงปรากฏในจดหมายเหตบนทกการเดนทาง

ของมองซเออร เดอ ลาลแบร ราชทตชาวฝรงเศส เดนทางเขามาในรชสมยสมเดจพระนารายณ

มหาราช ไดบนทกในจดหมายเหตไววา “นนทบรสวนผลไมทบางกอก”

การตงถนฐานของชมชนตามแนวรมนาในพนทคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบรเปนชมชนขนาดใหญอยสวนกลางของลมนาเจาพระยากอนไหลลงสอาวไทย ทาให

มความอดมสมบรณของระบบนเวศวทยาสง รวมถงนาในลาคลองโดยตรงทงเพอการกน การใช

และการเดนทาง รวมถงเปนเสนทางการคาทสาคญ ๆ ในขณะนน สงผลใหชมชนมการตงถนฐาน

หนาแนนขนในเวลาตอมา นอกจากนนแลวเสนทางนายงมความสมพนธกบชมชนในฐานะ

เชอมโยงคนแตละชมชนเขาหากนเนองจากพนทดานหลงยงเปนปารกชฎ การเดนทางตดตอกน

รวมถงบานเรอนตางๆ จงใชทางนาทงสน

24

จากขอมลความเปนมาของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน พนทดงกลาว

จดเปนพนทอยตดกบกรงเทพมหานคร จงไดรบความสะดวก สบาย ทนสมย คนในชมชนสวนใหญ

อาศยอยตามแนวรมนา ยงคงสภาพเดมดวยการเปนคนทองถนทมการสบทอดวถชวตความเปนอย

ดงเดมจากกรงศรอยธยาถายทอด จากรนสรน สงผลใหชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ยงคง

รกษารปแบบการดาเนนชวตดงเดมสวนใหญมอาชพเปนเกษตรกรชาวสวนผลไม รวมถงคาขาย

รมนา ลกษณะของชมชน จะตงบานเรอนเรยงราย เปนกลมตลอดรมคลองบางกอกนอย ซงเปน

ชมชนทมความเปนเอกลกษณของความมนคงในวถชวตความเปนอยทนาศกษาเปนอยางยง

2.2 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ในสมยรตนโกสนทรตอนตนตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอด

ฟาจฬาโลก (รชกาลท 1) ถงรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 เมองนนทบร

มฐานะเปนแขวง ขนกบเมองบางกอก ประเภทหวเมองปกษใต อยชอวา “เมองนนทบรศร

มหาสมทร” ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 โปรดเกลาฯ ให

เปลยนชอเปน “เมองนนทบรศรมหาอทยาน” และโปรดเกลาใหเปลยนอกครงเปน “เมองนนทบร

ศรเขรามหานคร” ในรชสมย พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ไดทรงปฏรป

การปกครองประเทศโดยเฉพาะอยางยงการบรหารราชการแผนดนสวนกลาง ทรงตงเปนกรมการ

ปกครองและกระทรวงตางๆ แบบปจจบน โดยมเสนาบดหรอรฐมนตรวาการกระทรวงเปน

ผรบผดชอบในการบรหารราชการสวนแผนดน แบงเปนการปกครองสวนภมภาค ตอมาโปรดเกลา

ใหรวมเมองตางๆ เขาดวยกนเปนกลมเรยกวา “มณฑล” ซงเมองนนทบรนนขนกบมณฑลกรงเทพฯ

และไดยายศาลากลางจงหวดจากฝงตะวนตกมาตงทฝงตะวนออกทางแมนาบรเวณปากคลองบางซอ

(กลวด หนทาชวะ, 2552 : 2)

วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ชวงรตนโกสนทร

ตอนตน เปนชวงแหงการผสมผสานกนระหวางวถชวตชาวสวนดงเดมและการเกดขนใหมของชน

ชนปกครองทผสมผสานกบกลมพอคาวานชชาวจน มการบกเบกททากนตามแหลงทรพยากร เกด

การขดคลองเพอสรางเสนทางคมนาคมใหเออตอเศรษฐกจ การแสวงหาความสขในกลมคนของ

25

ชาวบาน มทงการละเลน การกน การพนน ความหวงในชาตภพหนา ศาสนา อานาจเหนอธรรมชาต

ซงเหนไดจากความเชอถอศรทธา ประเพณ พธกรรม การทมเทปฏสงขรณ และการสรางวดถอวา

เปนบญกศลอนยงใหญทคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย (มยร สภงคนาช, 2545 : 22) ซงมวถ

ชวตสอดคลองดานตางๆ ดงน

1) ดานเศรษฐกจและสงคม ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ถอไดวาเปน

จดเรมตนของตะวนตกนยม และเศรษฐกจแบบทนนยมในประเทศ เกดแรงงานอสระเพมมากขน

สบเนองมาถง รชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เกดเสรชนมากขน

เพราะการยกเลกไพร ทาส ปลดแอกประชาชนออกจากระบบศกดนา แตลกษณะเศรษฐกจยงคงเปน

แบบกงศกดนา ซงอยในมอของชนชนสงและชาวจน โดยชาวบานและชมชนระดบลางตองเชาท

เจานายเพอทากน และตงแตรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) เปนตน

มา สยามเรมเขาสระบบเศรษฐกจโลกมากขน เกดการปฏรปนโยบายการบรหารการปกครอง โดย

การรวมศนยอานาจอยางเขมขนไวทสวนกลาง เพอปองกนการสญเสยดนแดนใหแกประเทศลา

อาณานคม การพฒนาไปรษณย โทรเลข ระบบคมนาคม การเดนทาง การขนถายสนคา รวมไปถง

ดานความรสกนกคด คานยม การแตงกาย กรยามารยาท โดยเฉพาะการเกดสถาบนการศกษาตาม

แนวทางตะวนตกซงถอเปนการแสดงออกของความกาวหนาและทางเศรษฐกจทมการตดตอคาขาย

กบตางชาต

ในขณะทเมองหลวงมการปฏรปอยางหนก ชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนยงคงมลกษณะเปนสงคมเกษตร ทาสวนผลไม สวนผก มการเลยงสตวและประมงบางแต

เปนสวนเลกนอย ดวยพนทรมคลองบางกอกนอยตอนบนเหมาะสาหรบการทาสวนผลไมมา

ยาวนาน เชนทเรยน กระทอน มะปราง มงคด ลนจ มะพราว ออย กลวยนาวา กลวยหอมทอง

มะมวง มะนาว สมเขยวหวาน สมโอ ละมด ฝรง มะละกอ ชมพ สมเกลยง หมาก สวนในแถบนนจง

ถกขนานนามจากคนในเขตเมองวา “สวนใน” คอสวนลานาเจาพระยาเรยบคลองบางกอกนอย

ตอนบน

26

2) ลกษณะการตงถนฐานของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนฝงบางกรวย มความหนาแนนมาก

ขน โดยเฉพาะพนทดานใน บรเวณแมนาเจาพระยาสายเดมกอนการขดคลองเมองลดนนท เรมตงแต

คลองบางใหญถงคลองบางกรวย (คลองบางกอกนอยตอนบน) เนองจากเปนเสนทางผานจาก

บางกอกเพอเดนทางไปยงหวเมองตะวนตก มวดตงกระจกตวกนเปนจานวนมาก มตลาดการคา

มากมายหลายแหง ตามจดตดของคลองสาคญๆ ซงตลาดนาทสาคญคอตลาดนาบางกรวย (ปาก

คลองบางกรวย) ตลาดนาบางคเวยง (ปากคลองบางคเวยง) ปากคลองบางราวนก และตลาดนาบาง

ใหญ (ปากคลองบางใหญ) สวนพนทดานนอกบรเวณแมนาเจาพระยา มชมชนบานตลาดขวญตง

บานเรอนเรยงรายตามลานา และดวยความเจรญการขยายตวจากเขตเมองจงมการปรบพนทปารกชฏบรเวณ

พนทตอนหลงคลองเพอเปนพนทสวนผลไม ตามการขยายตวของชมชน โดยการขดคลองและลา

ประโดง เพอกระจายนาเขาไปในพนทคลองธรรมชาตไปไมถง ดงนนเสนทางนาตางๆ ทขด

นอกจากจะใชเปนเสนทางสญจรแลวยงทาหนาทเปนทางสงนาไปส “รองสวน” ดวย ซงการ

ปรบแตงพนทดงกลาวทาใหเกดเครอขายลานาขนาดใหญเพอใชในการดาเนนชวตของคนในชมชน

นอกจากนการตงบานเรอนของคนในชมชนเรมมความหลากหลายของถนทอย

อาศย โดยเฉพาะกลมทอาศยรมนา บนแพและบนเรอ เปนกลมชมชนทประกอบอาชพคาขายรมนา

สวนใหญเปนคนจนทเขามาตงรกรากในประเทศไทย ประกอบอาชพคาขาย เปดหนาแพขายของ

เลกๆ นอยๆ และใชในการเปนทอยอาศย นอกจากนนแลวแพยงใชเปนทขนลงเรอของคนทวไป

ดวย เนองจากระดบของเรอสามารถขนลงตามกระแสนาได ซงแสดงใหเหนถงความสมพนธของ

การใชอาคารทสอดคลองกบระบบธรรมชาต และระบบกจกรรมการคา เพอเคลอนยายไปได

สะดวก ซงกลมพอคาชาวจนจะมทอยอาศยบนเรอเปนสวนใหญ มจานวนมากเนองจากสามารถลอง

ไปในทไกลๆได เพอนาสนคากลบมาแลกเปลยนและประเดนสาคญคอ ชาวจนคาขายกลมนไม

สามารถจบจองพนททางการเกษตรไดเหมอนคนดงเดมในชมชนและการอาศยเรอมความสาคญ

เพราะเปนเสนทางการคาทกอใหเกดตลาดนา ศนยกลางคาขายแลกเปลยนสนคาทงการการเกษตร

และสนคาอปโภคบรโภคในชมชน

27

ภาพท 4 ชวตประจาวนของคนรมคลองบางกอกนอย

ทมาของภาพ องคการบรหารสวนตาบลบางขนน

(วนท 15 พฤษภาคม 2555)

ในอดตชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนฝงบางกรวย มวธการปรบสภาพ

ธรรมชาตตามระยะเวลาของการตงถนฐานดวยระบบภมปญญาทองถน แมวาชมชนจะมการ

ขยายตวมากขน แตกไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม เหนไดจากวถชวตความเปนอย การขบถาย

ของชาวสวนทยงไมมเทคโนโลย มกทาสวมงายๆ หรอชาวสวนเรยกวา “เวจ” อยบรเวณหลงบานท

เปนสวน จะตงอยใตลม และใชภมปญญาชาวบานดวยการขดหลมใหลกๆ มฝาปดกนไมอจาดตา

เมอหลมเตมกกลบ ยายไปขดทแหงใหม สวนบานเรอนทรมคลอง กหลกเลยงการขบถายทงขยะมล

ฝอยลงคลอง ความสมดลทางธรรมชาต ตามวถชวตความเปนอย เมอนาขนกจะพาสงโสโครกไหล

ตามนาไป ชาวบานจงเรยนร วถชวตดวยการตกนาใช เมอนาขนเตมท ดวยนาในคลองมความใส

สะอาด และชาวสวนแตละสวนจะขด “ลาประโดง” ซงเปนการจดระบบนาในสวนใหสอดคลอง

สมพนธกบระบบนาธรรมชาต โดยในพนท ทมหลายสวนจะใชลาประโดงสาธารณะรวมกน

ชาวบานจงมจตสานกในการดแลนารวมกน เมอมการใชลาประโดงมากขน มสวนมากขน จงเกด

เปนโครงขายสวนผลไมและเครอขายลานาขนาดใหญ โดยสมยนมการปรบพนทเพอการทาสวน

28

ผลไมมากขนตามการขยายพนททากน ผลไมของชาวสวนรมคลองบางกอกนอยตอนบนมรสชาต

อรอยกวาสวนผลไมรมฝงแมนาเจาพระยา อาจจะเปนเพราะวาคลองบางกอกนอยเปนคลองทเกด

จากแมนาเจาพระยาเปลยนทางเดน ลกษณะดนจงเปนดนทเกดจากการตกตะกอนททบถมเปน

เวลานาน จงเปนปยชนดใหแกเกษตรกรชาวสวนรมคลองไดเปนอยางด

จากเอกสารและขอมลวถชวตของคนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดงกลาว จะ

เหนวามวถชวตทเรยบงายมความโดดเดนดานภมทศน สงคมของการอยอาศยรวมกนภายใตความ

เจรญของสงคมเมองทแผขยายเขามาในพนทสงผลตอประโยชนทางการคมนาคม การประกอบ

อาชพ เศรษฐกจดานอาชพ จงมการเปลยนแปลงไปตามการพฒนาความเจรญของสงคมเมองทแผ

ขยายลงมายงพนท ทาใหมแนวโนมในการเปลยนแปลงจากวถชวตของคนดงเดมมากขน จงเปน

เรองทควรศกษาถงภมหลงในการดาเนนชวตของคนในชมชนทเกดขนกบความสอดคลองของ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนอยางยง

2.4 แนวโนมการเปลยนแปลงของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

จากการพดคยกบผอยในชมชนดงเดม และศกษาประวตขอมลจากเอกสารเกยวกบชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนพบวา แนวโนมในอนาคตชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนมการเปลยนแปลงจากอดตไปมากซงสงผลถงแนวโนมในอนาคต ทมการเปลยนแปลงดงน 1) แนวโนมการขยายตวของเมองและชมชน การตงถนฐานของชมชนแตเดมจะหนาแนนมากบรเวณคลองสายหลก โดยการขยายตวของชมชนซอนกนกบชมชนเดม เนองจากการขยายทอยอาศยขยายเฉพาะตามแนวรมคลองแบบเสนตรง โดยในชวงแรกของการตงถนฐานการขยายตวของชมชนสวนใหญจะอยฝงตะวนตกของคลอง และไดรบผลกระทบจากภายนอกดวยการตดถนนราชพฤกษ ถนนนครอนทร และถนนกาญจนาภเษก ซงเปนการขยายตวของเมองฝงกรงเทพมหานคร ทาใหลกษณะการตงบานเรอน ของชมชนรมนาเรมมการเปลยนแปลงตามการขยายตวของเมอง และการเปลยนระบบโครงขายการสญจรทางนามาเปนทางบก ทาใหวถชวตและระบบกจกรรมเดมเปลยนแปลงไปดวย เชาว โพธกลน (2556 : สมภาษณ ) ผใหญบานหมท 5 ตาบลบางขนนเลาวา เมอกอนบานเรอนรมคลองในหมท 5 เปนตาบล ทเลองลอถงความนาอยและในชวงฤดรอนจะมอากาศเยนสบาย รมรนดวยสวนทเรยนผคนตางถนทเขามาชมสวนทเรยนเมอกลบออกไปจะเลาขานถงความเปนธรรมชาต สงผลใหชมชนในหมบานเกดเปนความตองการของคนตางถนทมฐานะเขามาจบจอง

29

ซอพนทปลกสรางเปนบานทรงไทย ประยกตเปนสมยนยม เพอประดบบารมในการสรางฐานะกนมากขน ทาใหกจกรรมตางๆ ตามประเพณดงเดมถกกลนหายไปและดวยสงคมวฒนธรรมใหมๆ ของคนเมองทมการจดกจกรรมสนกสนานในวนหยดสดสปดาหของกลมชาวบานตางถนทเขามาอยมากขน ทาใหชมชนเรมมความแออดและขยายพนทออกมาภายนอกชมชน

นอกจากนสงทกาลงจะเกดขนกบชมชนหมท 1 หมท 3 และหมท 5 ในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนทเหนถงความเปลยนแปลงทชดเจนขนคอ การรกลาของหมบานจดสรร โรงงานตางๆ ดงนนในอนาคตอนใกลน จงควรมการวางแผนจดการพนทในทกดานอยางเหมาะสม 2) แนวโนมการเปลยนแปลงการคมนาคมทางบกเขาสพนทรมคลอง จากการพฒนาเสนทางถนนเพอเพมความสะดวกในการสญจรของคนภายในและภายนอกชมชน ซงการพฒนาถนนไมเฉพาะแตบรเวณสายหลกเทานน ความตองการถนนยงเปนความตองการในระดบชมชน ซงมความพยายามในการพฒนาเสนทางถนนจากชมชนเอง เพอความสะดวกในการสญจร จากรปแบบการขายสนคาทเปลยนไปของชาวสวนทาใหเกดความตองการถนน เพอตดยอยเขาไปในสวน การเขาออกระหวางชมชนกบพนททางการเกษตรเพอการคามความตองการสงขน ทาใหเกดการพฒนาไปอยางรวดเรว จารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) ปลดองคการบรหารสวนตาบลบางขนน เลาวา ถนนทเชอมตอระหวางสวนของชาวบานเจาของสวนมกเจรจากนเอง บานไหนมเงนกชวยกนออกเงน บานไหนไมมเงนกจะสละทดน และออกแรงชวยกนขดดนถมทเปนถนนตดผาน ตอมากมการยนเรองผานองคการบรหารสวนตาบลเพอใหหนวยงานราชการเขาไปชวยเหลอพฒนาเพอความสะดวกในการเดนทางและขนสงผลผลตทางการเกษตร ดงนนในอนาคตพนทการคมนาคมทางบกจงมความสาคญตอวถชวตของคนในชมชนเพมมากขน 3) แนวโนมการเปลยนแปลงระบบเครอขายทางนา จากความเจรญทกลายเปนเมองทมความเจรญขยายตวเขามาในพนท ความตองการขยายถนนเพอใชในการเดนทาง เขาสพนทการเกษตร และพนทอยอาศยมากขน รวมถงการสรางประตระบายนา ในบรเวณปากคลองออม และบรเวณปากคลองบางกรวย เพอปองกนนาทวม สงผลใหนาในคลองเสอมสภาพลง การถมคลอง และลากระโดงเพอทาเปนถนนภายในพนท รวมถงการตดถนนสายหลกเพอระบายการจราจรของกรงเทพมหานคร ผาชมชนและสวน ทาใหชมชนและโครงขายนาถกทาลาย คลองสายยอยกลายเปนคลองปลายตน สงผลกระทบโดยตรงตอการตงถนฐานและพนทสวนผลไม ซงมแนวโนมจะถกทงลางดวยผลผลตนอยลงและปญหานาทวม ทาใหชาวบานบางสวนเรมขายพนทดนเพอสงลกหลานใหมการศกษาทสงขนและออกไปทางานรบราชการ บรษทหางรานตางๆ ภายนอกชมชน หรอ

30

ประกอบอาชพภาคอตสาหกรรมมากขน ความจาเปนในการใชลาคลองและสายนาตางๆ ลดลง การพงพานากนนาใชตามธรรมชาตเรมนอยลง ดวยมนาประปาเขามาในหมบาน ลาคลองตาง ๆ ขาดการดแล ถกปลอยใหเนาเสย ขาดความงดงามตามธรรมชาต 4) แนวโนมการเปลยนแปลงของภมทศน การทองเทยวของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน สปราณ หลกคา (2556 : 22–28 ) สรปขอมลการสารวจชมชนไววา ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร เดมเปนชมชนทมความสงบ ดาเนนชวตอยอยางเรยบงายตามวถชวตชาวนา แตในสถานการณปจจบนชมชนเรมมการเปลยนแปลงเกดขน กระแสการทองเทยวยงไมมบทบาทตอชมชนมากเทาใด แตในอนาคตดวยศกยภาพและโอกาสของชมชนทมเอกลกษณ และยงคงมเครอขายเขาถงทางนาทด สามารถพฒนาตอยอดในการยกระดบการทองเทยวใหสามารถเปนแหลงรายไดใหมใหชมชนได ซงมการพฒนาการทองเทยวจากหนวยงานของรฐ กลมชาวบานและกลมวดทมนโยบายสงเสรมการทองเทยวบรเวณรมคลองบางกอกนอยอยแลว โดยการรอฟนตลาดนาขนมาใหม เชนบรเวณปากคลองบางใหญ จดโดยเทศบาลบางมวง และตลาดนาวดตะเคยนทมการพฒนาโดยเจาอาวาสวดตะเคยน รวมถงการลองเรอเพอเขามาดวถการดาเนนชวต ตามแนวรมนาและการไหวพระตามแนวรมนา ทาใหชมชนขาดการดแลรกษาชมชนรมนา ไรการควบคมรกลาสงปลกสรางแนวลาคลองไมมกฎระเบยบขอบงคบตางๆ เพอใชปองกนปญหาทจะเกดขน ซงเสยงตอการสญเสยคณคา และเอกลกษณของชมชนได จากขอมลแนวโนมการเปลยนแปลงของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดงกลาว เปนขอมลพนฐานทไดศกษาถงความเขมแขงของชมชน โดยวเคราะหจากความสอดคลองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอนาไปเปนขอมลในการวางแผนพฒนาชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนใหมศกยภาพสงขน

3. องคประกอบและความส าคญ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

\ “เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท9 ทรงมพระราชดารสชแนะแนวทาง การดาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทย ของพระองค มาโดยตลอดนานกวา 30 ป ตงแตกอนเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนยา แนวทางการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถดารงอยไดอยางมนคงและยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลง กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอยและปฏบตตนในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถนามาประยกตใชไดตลอดเวลา และ

31

เปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤตทางเศรษฐกจ เพอความมนคง ของสงคมดวยการ พฒนา คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตเปนแนวทางใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอนโดยมเปาหมายดงน

นรนดร สธนรนดร (2555 : 20-26) ไดอธบายแนวทางและเปาหมายเศรษฐกจพอเพยง เปน

การมงสรางความสมดล เพอความยงยน หรอเปนแนวทางการดารงอยและปฏบตตน เพอใหสมดล

และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงของโลกในปจจบน อยางรวดเรวและกวางขวางทงดาน

วตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด เพออยไดอยางมนคงและ

ยงยน สมดลคอ การพฒนาอยางเปนองครวม เพอใหเกดสมดลระหวางภาคเศรษฐกจกบการเงน

สมดลระหวางคนกบสงคม สงแวดลอมและวฒนธรรม ยงยนคอ การเขาสดลยภาพในระยะยาว จาตองสมดลในทกๆ ดาน มความยดหยน ปรบตว

ทาใหมภมคมกนตอความเจรญเตบโต ทางดานปรมาณและคณภาพ ทาใหกาวทน และพรอมรบ

กระแสโลกาภวตน

หลกของเศรษฐกจพอเพยง

หลกการเศรษฐกจพอเพยงคอ การเดนสายกลาง ความพอเพยง การพอด ความ

พอประมาณ หรอมชฌมาปฏปทา การเดนทางสายกลาง ซงหลายทานใชตางกนแตมงไปใน

ความหมายเดยวกน โดยกลาวเปนประเดนหลกๆของความพอด (สานกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจพอเพยงและสงคมแหงชาต, 2549 : 15) พอดทางดานจตใจ หากทกคนมจตใจทเขมแขง สานกดตอผลประโยชนโดย

สวนรวม สานกตอความเปนมนษยทอยรวมกน กจะนาไปสความยงยนรวมกนได พอดดานสงคม วฒนธรรม ถาแมวาสงคมหรอวฒนธรรมของแตละชาตจะตางกน

กตาม หากแตตางคนตางดแลและอนรกษรวมถงการผนกกาลงเกอกลตอกนในสงคม และ

วฒนธรรมภาพทแตกตางกนกสามารถสรางความงดงามใหแกสงคมและวฒนธรรมไดโดยยงยน

32

พอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความไมพอดในทรพยากรธรรมชาต

กจะนาไปสสภาพแวดลอมทแปรเปลยนอยางไมมทสนสด แตการเอาชนะทรพยากรธรรมชาต

สดทายธรรมชาตกกลบมาชนะเราดงเชนภยธรรมชาตทเคยปรากฏมาแลว พอดดานเทคโนโลย และเศรษฐกจการเพมรายได ลดรายจาย ดารงชวตอยาง

พอควร พออย พอกนสมควรตามอตภาพและฐานะของตนโดยไดนาเสนอลกษณะของความพอดไว

ดงน

ลกษณะของความพอด คอ

1. ตรงเปาแมนยา 2. ประสทธภาพสงสด 3. มความลดตวสงสด 4. มความปลอดภยสงสด 5. ใหประโยชนสงสด 6. นาความเจรญกาวหนา คอ ววฒนาการหรอพฒนาการดขน หรอบรสทธในทสด ดงนน ความเปนกลาง สามารถรกษาตน กจการองคการ และสงคมใหมนคง

สบไปได ทาใหสงคมยงยนเปนสข ดงแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบท 9 และ 10 ทวางไวโดยยดหลก

เศรษฐกจพอเพยง เพอใหเปนสงคมทพอเพยง สงคมแหงคณธรรม สงคมทมความสามารถและ

สงคมทมความสมดลโดยสามารถสรปไดดงน

สงคมทพอเพยง คอ สงคมทพงพาตนเอง พงพากนเอง รวมกนเปนกลม เพมรายได

ลดรายจาย สรางโอกาส ประหยด อดออม และแบงปน สงคมแหงคณธรรม คอ สงคมทตองมธรรมาภบาล รบผดชอบตอสงคม สงเสรม

คนด มคณธรรม จรยธรรม ครอบครวอบอน เกอกลซงกนและกน สงคมทมความสามารถ คอ สอนใหคนมความฉลาดพอทจะหยดหยนเลอกสรรเอา

วทยาการใหมๆ มาตอยอดสรางความเขมแขงใหกบองคความรเพอใหเทาทน สามารถแขงขนกบ

โลกภายนอกได สงคมทสมดลในอดต พบวาระบบกลไกทางการตลาด เปนระบบททาใหการผลต

ของประเทศกาวกระโดด คนไทยมโอกาสเลอกบรโภคสนคา และบรการอยางมากมาย แตการ

33

ขยายตวทางเศรษฐกจ ไมไดชวยแกปญหาสงคม เกดความไมสมดลระหวางเศรษฐกจและสงคม

ความไมสมดลของการพฒนาเมองและชนบท ความยากจนของคนในประเทศสงขน ความไมสมดล

ของเศรษฐกจภายในประเทศกบภายนอกประเทศ ความสมดลทางธรรมชาตกบสงแวดลอม เปนตน จากขอมลดงกลาวจงสรปองคประกอบของคาวา “เศรษฐกจพอเพยง” ไดวาความพอเพยง

เปนความมพอด ทไมมากเกนไป หรอนอยเกนไป จงเปนปรชญาทสอนใหฉลาดเลอกแนวทาง

ปฏบตทเปนสายกลาง คอ ไมสดขวทางใดทางหนง และสามารถประยกตใชไดทงระดบ บคคล

ครวเรอน ชมชน และประเทศ คอทกมต ทกสถานการณ และไมไดปฏเสธโลกาภวตน ความ

พอเพยงจงไมไดหมายถงความเพยงพอ แตความไมเพยงพอนน ตองบรหารจดการอยางมเหตผล ไม

ประมาท ใชความรขอมล โดยเฉพาะสตปญญานาทางวาจดไหนทพอเพยง ความส าคญ ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชใหเหนถงแนวทางการดารงชวต และปฏบตตนของประชาชนทกระดบตงแตครอบครว ชมชน จนถงระดบรฐทงในการดารงชวตประจาวน การพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวหนาตอการเปลยนแปลงของโลก เศรษฐกจพอเพยงหมายถง เศรษฐกจทสามารถอมชตวเองได ใหมความพอเพยงกบตวเอง (Self Sufficiency) อยไดโดยไมสรางความเดอดรอนใหตนเองและผอน ซงตองสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดเสยกอน มความพอกน พอใช สามารถพงพาตนเองได จงเปนปรชญาททกคนสามารถนาไปปฏบตในชวตประจาวนได ไมวาจะเปนตวเราเอง นกเรยนนกศกษา เกษตรกร ขาราชการ หรอประชาชนทวไป ตลอดจนบรษทหางราน สถาบนตางๆ ทงนอกภาคเกษตร และในภาคเกษตร สามารถนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฎบต เพอดารงชวตและพฒนาธรกจการคาไดจรง สเมธ ตนตเวชกล (2549 : 15) ไดอธบายประเดนเรองเศรษฐกจพอเพยงมฐานแนวคดทสะทอนมาจากผลการพฒนาของประเทศไทย ตงแตตนจนถงปจจบน และสถานการณโลกทมการเปลยนแปลงมากในระยะเวลาอนรวดเรว อาจกลาวไดวาเวลานระบบเศรษฐกจโลกเหลอเพยงขวเดยวคอขวเสรนยมหรอทนนยมหรอบรโภคนยม ซงในโลกทนนยมนประเทศตางๆ มงแสวงหาความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจเปนทตง และลกษณะสาคญคอแสวงหาความรารวยจากการลงทน การบรโภคถอเปนทฤษฎหลกของระบบทนนยม ถาปราศจากจดนแลวถอวาเจรญไมได

34

เพราะฉะนน จงเกดภาวะของการแขงขนกนอยางรนแรงและ มการกระตนใหเกดการบรโภคอยตลอดเวลา โดยการกระตนกเลส ทาใหเกดการอยากซงจะทาใหระบบนอยได

ในประเทศไทยตงแตมแผนพฒนา เศรษฐกจ ฉบบแรกใน ปพ.ศ. 2505 ประเทศไทยไดม การพฒนาตามรปแบบของทนนยมเชนกน เพราะในตอนทคดจะทาแผนพฒนา ไดมการเชญ ผเชยวชาญตางประเทศเขามาสอนวชาการวางแผนให โดยมการนาเอาปรชญาการวางแผนแบบตะวนตกเขามาดวยคอมงสรางความรารวยทางดานเศรษฐกจอยางเดยว ซงประเทศไทยกไดมการพฒนาใหเจรญเตบโตขนจรง แตเปนความจรญเตบโตทสรางและแลกกบการตองสญเสยปาไมและทรพยากรธรรมชาต ถกทาลายลางไปเปนจานวนมาก จะเหนวาความเจรญเตบโต ซงไดดาเนนมาตงแตป 2505 บดนมเหตการณหนงทกอใหเกดวกฤตตอเศรษฐกจของประเทศ คอโตแลวแตก เปนสจธรรมอยางหนงคอเมอเศรษฐกจโตมากขน ในทสดกจะแตกออก และกจะมาเรมตนกนใหม

อยางไรกตาม เมอมการมองหาวาอะไรคอสาเหตของวกฤตการณฟองสบแตก ครงนนจะพบวาเปนเพราะการเตบโตของไทยอยบนฐานทยงไมมความพรอม พระบาทสมเดจพระเจาอยห วภมพลอดลยเดชมหาราช (รชกาลท9) ทรง รบสงเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงวา “การพฒนาบานเมองเหมอนการสรางบานเวลาทมการสรางบานสงแรกทตองทาคอตองวางฐานรากฝงเสาเขม และเสาเขมแตละตนจะถกคานวณมาแลว วาตองแบกนาหนกเทาใดแลวจงสรางบาน ได แนนอนวาถาเสาเขมวางไวสาหรบบานสองชนกจะแบกรบไดแค บานสองชนเทานน การพฒนาประเทศกเชนกนแตทผานมาประเทศไทยเหมอนการยางกาวเขาสการพฒนาโดยทไมไดคานงถงฐานรากของประเทศ ซงนาจะมฐานในภาคการเกษตรแตกลบมงไปสการเปนประเทศอตสาหกรรมทมความตองการปจจยสาคญ 3 เรอง คอ 1) เงน ซงประเทศไทยอาจมไมพอกไปกมาเพม 2) เทคโนโลย ซงประเทศไทยไมเคยสรางอะไรขนมาเองกจะนาเขาสนคาจากตางประเทศมาใช และ 3) คน ซงมาตรฐานการศกษาของไทยตาลง มหาวทยาลยมากขนแตคณภาพ

จะเหนวาการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศไทยตงอยบนฐานของคนอนทงสน และเมอมการยายฐานการลงทนออกไปเศรษฐก จกลมในทสด สถานการณนเปนวฏจกรของการพฒนาเหมอนกบวฏจกรเชงพทธคอ เกด แก เจบ ตาย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลเดชมหาราช รชกาลท9 ไดทรงยดหลกการพอดตงแตแรก ไมใชเศรษฐกจสาหรบคนยากคนจน ไมใชเศรษฐกจทจะตองมาหอตว พระองคทานใหรารวยแตรารวยแลวตองรกษาใหคงอย รารวยและตองยงยน และตองกระจายอยางทวถง พระองคทานรบสงใหคาไวสามคาเปนหลกสามประการและฐานใหญไวหนงฐาน เปนแนวทางของการ พฒนาประเทศดงน (สานกงานคณะกรรมการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท11,2555 - 2549 : 12 )

35

คานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะพรอม ๆ กน ดงน 1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไม

เบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ 2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนนจะตอง

เปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆ อยางรอบคอบ

3. การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขนโดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

1. เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

2. เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความชอสตยสจรต และมความอดทน มความพากเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต

จากขอมลดงกลาว มความสาคญตอการ ฏบตตนและ ผลทคาดวาจะไดรบ จากการ

ปฏบตตนภายใตแนวคด ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช ในการดาเนนชวต คอการพฒนาทสมดลและยงยนพรอมรบตอการเปลยนแปลงในทก ดาน ทงดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม และดานสงแวดลอม

3.1 แนวพระราชด ารเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช ไดพระราชทานแนวพระราชดาร และทรงมพระราชดารสในเรองเกยวกบ “เศรษฐกจพอเพยง” โดยทรงชแนะแกพสกนกรชาวไทยโดยตลอดนานกวา 30 ป นบตงแตทรงมพระบรมราโชวาทพระราชทานใหแกบณฑตในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร เมอวนท 19 กรกฎาคม 2517 (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : 24) ความวา “...ในการพฒนาประเทศนน จาเปนตองทาตามลาดบขน เรมดวยการสรางพนฐาน คอ ความพอมพอกนพอใชของประชาชนกอน ดวยวธการทประหยดระมดระวง แตถกตองตามหลกวชา

36

เมอพนฐานเกดขนมนคงพอสมควรแลว จงคอยสรางเสรมความเจรญขนทสงขนตามลาดบตอไป การถอหลกทจะสงเสรมความเจรญ ใหคอยเปนไปตามลาดบดวยความรอบคอบระมดระวง และประหยดนน กเพอปองกนความผดพลาดลมเหลว และเพอใหบรรลผลสาเรจไดแนนอนบรบรณ...” พระองคไดทรงเนนยาแนวทางการพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลาง และความไมประมาท โดยคานงถงความพอประมาณ ความมเหตมผล การสรางภมคมกนในตวทด ตลอดจนใชความร และคณธรรมเปนพนฐานในการดารงชวตการปองกนใหรอดพนจากวกฤต และใหสามารถดารงอยไดอยางมนคง และยงยน ภายใตกระแสโลกาภวตน และความเปลยนแปลงดานตาง ๆ มาอยางตอเนองโดยตลอด ภายใตชอวา เศรษฐกจพอเพยง ดงพระราชดารสพระราชทาน เมอวนท 4 ธนวาคม 2540 (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : 10) ความวา “...อนนเคยบอกวา ความพอเพยงนไมไดหมายวา ทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตวเอง จะตองทอผาใสเองอยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอาเภอจะตองมความพอเพยงพอสมควร บางสงบางอยางทผลตไดมากกวาความตองการกขายได แตขายในทนไมหางไกลเทาไหร ไมตองเสยคาขนสงมากนก...” และพระราชดารสเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนพรรษา เมอวนท 23 ธนวาคม 2542 (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : 6-22) ความวา “เศรษฐกจพอเพยง” แปลวา Sufficiency Economy คาวา Sufficiency Economy น ไมมในตาราเศรษฐกจ จะมไดอยางไร เพราะวาเปนทฤษฎใหมและโดยททานผเชยวชาญสนใจหมายความวา เรากสามารถทจะไปปรบปรง หรอใชในหลกการ เพอทจะใหเศรษฐกจของประเทศและของโลกพฒนาดขน” ความวา “...ขอใหทกคนมความปรารถนาทจะใหเมองไทยพออยพอกน มความสงบและตงอธษฐาน ตงปณธานในทางน ทจะใหเมองไทยอยแบบพออยพอกน ไมใชวาจะรงเรองอยางใด แตวามความพออยพอกน มความสงบ เปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ ถาเรารกษาความพออยพอกนนได เรากจะยงยอดได...” ฉะนนถาทกคนซงถอวาเปนผทมความคดและมอทธพล มพลงทจะทาใหผอน คดเหมอนกน ชวยกนรกษาสวนรวมใหอยดกนดพอสมควร ขอยาพอควร พออยพอกน มความสงบ ไมใหคนอนมาแยงคณสมบตนจากเราไปได กจะเปนของขวญวนเกดทถาวร ทจะมคณคาอยตลอดกาล จากขอมลดงกลาวสรปไดวา “พอเพยง” และ “เศรษฐกจพอเพยง” ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช ทรงยาแลวยาอก หมายความวา เปนการ ประหยดแตไมใชขเหนยว ทาอะไรดวยอะลมอลวยกน ทาอะไรดวยเหตและผล ดวยสตปญญา จะเปนเศรษฐกจพอเพยง แลวทกคนจะมความสข แตจะเหนไดวาพระราชดารส ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลย

37

เดชมหาราช ททรงพระราชทานแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนน สวนหนงทสาคญกคอ การมงใหยดวถชวตไทย โดยหนกลบมายดเสนทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา) ในการดาเนนชวตใหสามารถดารงชวตอยางเปนสขพงตนเองได โดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการคอ (สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547 : 2-3) 1. ดานจตใจ ทาตนใหเปนทพงของตนเอง มจตใจทเขมแขง มจตสานกทด สรางสรรคใหตนเองและชาตโดยรวม มจตใจเอออาทร ประนประนอม ซอสตยสจรต เหนประโยชนสวนรวมเปนทตง ดงกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เกยวกบการพฒนาความวา “...บคคลตองมรากฐานทางจตใจทด คอ ความหนกแนนมนคงในสจรตธรรมและความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทงตองมกศโลบายหรอวธการอนแยบยลในการปฏบตงาน ประกอบพรอมกนดวย จงจะสมฤทธผลดแนนอน และบงเกดประโยชน อนยงยนแกตนเองและ แผนดน...” 2. ดานสงคม แตละชมชนตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงกนเปนเครอขายชมชนทแขงแรงเปนอสระ ดงกระแสพระราชดารสความวา “...เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพรยงกนไมลดหลน จงขอใหทกคนพยายามทจะทางานในหนาทอยางเตมท และใหมการประสานสมพนธกนใหด เพอใหงานทงหมดเปนงานทเกอหนนสนบสนนซงกนและกน...” 3. ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหใชและจดการอยางฉลาดพรอมทงการเพมมลคาโดยใหยดหลกการของความยงยน และเกดประโยชนสงสด ดงกระแสพระราชดารสความวา “...ถารกษาสงแวดลอมใหเหมาะสม นกวาอยไดอกหลายรอยป ถงเวลานนลกหลานของเรากอาจหาวธแกปญหาตอไปเปนเรองของเราหรอไมใชเรองของเรา แตเรากทาได ไดรกษาสงแวดลอมไวใหพอสมควร...” 4. ดานเทคโนโลย จากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงรวดเรวเทคโนโลยทเขามาใหมมทงดและไมด จงตองแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาชาวบาน และเลอกใชเฉพาะทสอดคลองกบความตองการของสภาพแวดลอม ภมประเทศ สงคมไทย และควรพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเอง ดงกระแสพระราชดารสความวา “...การเสรมสงทชาวบานชาวชนบทขาดแคลน และความตองการ คอ ความรในดานเกษตรกรรมโดยใชเทคโนโลยสมยใหมเปนสงทเหมาะสม...” 5. ดานเศรษฐกจ แตเดมนกพฒนามงเนนทจะเพมรายไดและไมมงทการลดรายจายในเวลาเชนนจะตองปรบทศทางใหม คอ จะตองมงลดรายจายกอนเปนสาคญ และยดหลกพออยพอกนพอใช และสามารถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตน ดงกระแสพระราชดารสความวา

38

“...การทตองการใหทกคนพยายามทจะหาความร และสรางตนเองใหมนคงนเพอตนเอง เพอทจะใหตวเองมความเปนอยทกาวหนา ทมความสข พอมพอกนเปนขนหนงและขนตอไป กคอใหมเกยรตวายนไดดวยตนเอง...” “...หากพวกเรารวมมอรวมใจกนทา สกเศษหนงสวนส ประเทศชาตของเรา กสามารรอดพนวกฤตได...” จากกระแสพระราชดารสและพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล อดลยเดชมหาราช (รชกาลท 9) ทยกมาขางตนสามารถสรปไดวา เศรษฐกจพอเพยง หมายถง ความสามารถในการดาเนนชวตและการปฏบตตนของประชาชนเพอใหสามารถพงตนเองได รจกการวางแผนการดาเนนชวต เชน การทาบญชครวเรอน การใชจายเหมาะสมกบฐานะตนเอง ไมฟมเฟอย มเงนออมเพอใชจายในอนาคต และสามารถจดการหนสนไดอยางถกวธ สามารถดแลรกษาสขภาพตนเอง และสงแวดลอม ยดมนการประกอบอาชพสจรต รจกใชเทคโนโลยใหม ๆ เพอบรณาการในการประกอบอาชพ และการตดตามขาวสารบานเมองอยเสมอ ปฏบตตามหลกคาสอนของศาสนา โดยยดหลกความมคณธรรม จรยธรรม เขารวมกจกรรมในชมชน และมความภาคภมใจในวฒนธรรมประเพณทองถนของตนเอง เสนห จามรก (2546 : 60-61) ไดกลาวถงความหมายของเศรษฐกจพอเพยงวา เปนหลกการ อดมการณ และปรชญาทเกดจากการเรยนรถงเหตปจจยของสงคมทตองเผชญกบกระแสโลกาภวตน เปนการกลบฟนคนจตวญญาณของมนษย สชวตเศรษฐกจทไมใชเศรษฐกจเงนตรา แตเปนเศรษฐกจทประกอบไปดวยมนษยกบธรรมชาตเปนแกนสาร เปนการมองและเขาใจมนษยในความหมายของความเปนมนษยชาตโดยรวม และเปนสวนหนงของธรรมชาตตามสจธรรมความจรง อภชย พนธเสน (2542 : 17-18) มองวาเศรษฐกจพอเพยงโดยเนอแทกคอ พทธเศรษฐศาสตร อนเปนเสนทางทจะนาไปสการสงสมสตปญญา โดยมผลผลตทสาคญของปญญา คอ ความสข หรอลดความทกขใหนอยลง โดยแบงเปน 3 ระดบคอ 1. ระดบจตสานก เกดจากความตระหนกถงความสข และความพอใจในการใชชวตอยางพอด (สนโดษ) และรสกถงความพอเพยงคอการดาเนนชวตอยางสมถะ ประกอบสมมาอาชพหาเลยงตนไดอยางถกตอง ไมอดอยาก หรอโลภ แตคดเผอแผแบงปนไปยงคนอน โดยยดมนในหลกการรจกตนเอง การพงพาตนเอง และพงพาซงกนและกน และการใชชวตอยางพอเพยง 2. ระดบปฏบต แบงออกเปน 4 ขนตอน คอ ขนแรก ยดหลกของการ “พงตนเอง” คอ ตองพยายามพงตนเองใหไดในระดบครอบครวกอน มการบรหารจดการอยางพอด ประหยด ไมฟมเฟอย รจกตนเอง รรายรบ-รายจาย รกษา

39

ระดบรายจายไมใหเปนหน เนนดงศกยภาพของตนเองออกมาใชประโยชน เพอใหพงตนเองในเรองปจจยสในระดบหนง ขนสอง พฒนาตนเองสการ “อยไดอยางพอเพยง” คอ ดาเนนชวตโดยยดทางสายกลางมชฌมาปฏปทา ใหตนเองอยไดอยางสมดล คอ มความสขทแท โดยไมใหรสกขาดแคลนจนตองเบยดเบยนตนเอง หรอดาเนนชวตอยางเกนพอด จนตองเบยดเบยนผอน หรอสงแวดลอม โดยเนนการทาการเกษตรแบบ “แกงโฮะ” คอ ทาแบบพออยพอกน ปลกไวกนเองกอน หากเหลอจงขาย และขยายพนธ รวมทงสนบสนนการลงแขกแทนการใชเครองจกรทนแรง ขนสาม เนน “การอยรวมกนอยางเอออาทร” คอ มความคดทจะแบงปนแจกจายไปใหผอน ลดความเหนแกตว และสรางความพอเพยงใหเกดขนในจตใจ ขนสดทายเนน “อยดยงขนดวยการเรยนร” คอ รจกพฒนาตนเอง โดยเรยนรจากธรรมชาต และประสบการณในโลกกวางดวยตนเอง หรอจากการแลกเปลยนรวมกบผอนมการสบทอดและเรยนรเพอพฒนาภมปญญาทองถน และพฒนาใหเปนสงคมทมนคงและยงยน โดยใชคณธรรมและวฒนธรรมเปนตวนาไมใชเงนเปนตวตง 3. ระดบปฏเวธ (ผลทเกดจากการปฏบต) กลาวคอ การพฒนาชวตของตนเองใหดขน โดยเรมจากการพฒนาจตใจใหเกด “ความพอเพยง” ในทกระดบของการดาเนนชวต ทงในระดบครอบครว ชมชน และขยายไปสระดบสงคม การพฒนาตามแนวพระราชดาร เพอแกไขปญหาความยากจนในเบองตนดวยการ

แกปญหาเฉพาะหนาเพอใหประชาชนในชนบทมรากฐานการดารงชวตทมนคงแขงแรงตอไปแลว

กคอใหประชาชนสามารถอยในสงคม ตามสภาพและดาเนนการเพอความเจรญกาวหนา เปนไป

ตามขนตอน ตามลาดบความจาเปนและประหยด ซงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดยเดช

มหาราชทรงเนนการพฒนาทมงสรางความเขมแขงใหแกชมชนในลกษณะการพงตนเอง ทรงใชคา

วา “ระเบดจากขางใน” นนคอ ทาใหชมชน หมบานมความเขมแขงกอน แลวจงคอยขยายผลสสงคม

ภายนอก มใชการนาความเจรญ หรอบคคลจากสงคมภายนอกเขาไปหาชมชนในหมบานทยงไม

ทนไดมโอกาสเตรยมตว พระองคทรงพระราชประสงคจะชวยเหลอราษฎรตามความจาเปนและ

ความเหมาะสมกบสถานภาพ เพอทราษฎรเหลานนจะไดสามารถพงตนเองไดและออกมาสสงคม

ภายนอก มใชการเอาความเจรญหรอบคคลจากสงคมภายนอกเขาไปหาชมชนหมบานทยงไมทนได

มโอกาสเตรยมตวหรอตงตว พระองคทรงพระราชประสงคชวยเหลอราษฎรเหลานนจะไดสามารถ

40

พงตนเองได และดาเนนชวตรวมกบสงคมภายนอกไดอยางไมลาบากและเกดผลกระทบกบทกฝาย

ดงพระราชดารส (สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547 : 16) ทวา

“...การพฒนาประเทศ จาเปนตองทาตามลาดบขนตอน ตองสรางพนฐานคอความ

พอมพอกน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอนโดยใชวธการและใชอปกรณท

ประหยดแตถกตอง ตามหลกวชาเมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลว จง

คอยสรางคอยเสรม ความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนสงขนโดยลาดบตอไป หากมงแตจะ

ทมเทสรางความเจรญยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดยไมใหแผนปฏบตการ

สมพนธกบสภาวะของประเทศและของประชาชน โดยสอดคลองดวยกจะเกดความไม

สมดลในเรองตางๆ ขนซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลวไดในทสด ดงเหนไดจากท

อารยประเทศหลายประเทศ กาลงประสบปญหาทางเศรษฐกจอยางรนแรงในเวลาน”

การชวยเหลอสนบสนนประชาชนในการประกอบอาชพดงกลาวใหมความพอกน

พอใชกอนอนเปนพนฐานนน เปนสงสาคญอยางยงยวด เพราะผทมอาชพและฐานะเพยงพอทจะ

พงตนเองยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนาระดบสงขนตอไปไดโดยแนนอน

นอกจากแนวพระราชดารดงกลาว พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงยดหลกการ

พฒนาโดยคานงถงปญหาสภาพแวดลอม ตลอดจนการมสวนรวมและความตงใจจรงของประชาชน

เปนหลกโดยเฉพาะทรงเนนถงความสาคญของความกระตอรอรนของสงคมในพนท ความตองการ

ของประชาชนมากเปนพเศษและสภาพแวดลอมนนมไดหมายความเพยงวาสภาพแวดลอมทาง

กายภาพเทานน หากแตยงหมายถงสภาพแวดลอมทางสงคม จตวทยา ดงพระราชดารส เกยวกบการ

พฒนา (สานกงานคณะกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2540 : 256) ทวา

“...การพฒนาจะตองเปนไปตามภมประเทศ ทางภมศาสตร และภมประเทศทาง

สงคมศาสตรในสงคมวทยา ภมประเทศตามสงคมวทยาคอนสยใจคอของคนเรา จะไปบงคบใหคด

อยางอนไมไดแตถาเราเขาไปดวาเขาตองการอะไรจรงๆ แลวเราอธบายใหเขาเขาใจหลกการของ

การเขาไปพฒนานกจะเกดประโยชนอยางยง...”

จากพระราชดารขางตนน ทาใหเหนชดเจนไดวาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภม

พลอดลยเดชมหาราช (รชกาลท9) ทรงยดหลกการ “ความตองการ” และ “ปญหา” ทแทจรงของ

ประชาชนในพนท เปนหลกการพฒนาตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ซงแนว

41

พระราชดารนภายหลงไดนามาใชกนอยางกวางขวางในหมนกพฒนาและนกวชาการ เรยกกนวา

“ความตองการจากเบองลาง” (Bottom Up) เปนแนวทางทเปนความจรงมากกวาการกาหนดความ

ตองการจากเบองบน ซงไมสามารถทราบปญหาและขอเทจจรงจากเบองลางได

3.2 แนวคดในความสมดลปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มลนธชยพฒนา (2551 : 20) ไดอธบายถงความสมดล จากแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญในแตละดานดงน สมดลทางเศรษฐกจ ในระดบบคคลหมายถงการดารงชวตโดยมรายไดสมดลกบรายจาย และการทาบญชครวเรอนรายรบรายจายเปนเครองมอเพอใหบคคลเหลานนใชชวตอยางพอเพยงและสมดล ความสมดลดานเศรษฐกจ ยงรวมถงการใชจายอยางเพยงพอ คอใชจายอยางคมคา สรางประโยชนใหเกดขน เหมาะสมกบศกภาพของตนเอง และสถานการณทางเศรษฐกจในปจจบน สมดลทางดานสงคม คอการรรกสามคค ไมเอารดเอาเปรยบกน ทกคนชวยเหลอกนแบงปนกนทงกาลงทรพย กาลงกาย กาลงใจ และกาลงความร ความสมดลทางสงคมตองเรมจากการให ความเออเฟอเผอแผ ชวยเหลอ มนาใจแบงปนกนเปนหลก สมดลดานวฒนธรรม คอการปลกฝงเดกและเยาวชนไทยใหเหนคณคาในความเปนไทยสบทอดเปนเอกลกษณไทย เหนประโยชนและคณคาของภมปญญาไทย ภมปญญาทองถน เปนองคความรทมประโยชนสบทอดตอกนมา การเสรมสรางความพอเพยงทางวฒนธรรม จะเปนเสมอนภมคมกนทางวฒนธรรม ททาใหคนไทยมจดยนในชวต มหลกคดหลกปฎบตทยดเหนยวจตใจ และพฒนาตนเองใหมความแกรงในความเปนไทย เขาใจในความเปนสากล สมดลดานสงแวดลอม คอการจดการทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม ใหสามารถใชประโยชนไดอยางยงยนเชน ไมตดไมทาลายปา ตองเหนความจาเปนของการอยรวมกบระบบนเวศวทยาอยางสมดล ไมทาราย ไมทาลาย ไมเบยดเบยนทรพยากรธรรมชาตทมอย จากความหมายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทมผใหความหมายไวคอนขางหลากหลายนน มลนธชยพฒนา (2551 : 18-21) ไดสรปไวดงน เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาชแนะถงแนวการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยงหมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกน

42

ในตวทดพอสมควร ตอการกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการทกขนตอน เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด ซงสามารถประยกตใชไดในทกระดบ สาหรบหลกการและองคประกอบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนน สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2550 : 13-17) ไดนาเสนอหลกการเพอนามาพฒนาตามเศรษฐกจพอเพยงใหเกดความสมดล คอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาท โดยคานงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทด ตลอดจนใชความร ความรอบคอบและคณธรรม ประกอบการวางแผนการตดสนใจและการกระทา ทงนองคประกอบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมอย 5 สวน ดงน 1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทางทควรจะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถนามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤต เพอความมนคง และความยงยนของการพฒนา 2. คณลกษณะของเศรษฐกจพอเพยง สามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนเปนตอน 3. คานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะพรอม ๆ กนดงน 3.1 ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเอง และผอน 3.2 ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนนจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆ อยางรอบคอบ 3.3 การมภมคมกนในตวทด หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกด โดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล 4. เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

43

4.1 เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต 4.2 เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต 5. แนวทางปฏบตและผลทคาดวาจะไดรบ จากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทกาวหนาอยางสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม และดานวฒนธรรม แกมทอง อนทรตน (2551 : 16) ไดเสนอเปนหลกการไววา เครองมอสาคญในการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ซงมเปาหมาย 3 ประการ คอ 1) ความสมดลของทก ๆ สงทอยรวมกน 2) ความยงยนของการอยรวมกน 3) ความสามารถในการปรบตวเพอความอยรอด โดยยดหลกของการปฏบตตามหลกทางสายกลาง หรอการทาทกอยางดวยความพอประมาณ ไมสดโตงทาอยางคอยเปนคอยไป ตามความสามารถหรอศกยภาพของตน ดวยเครองมอตาง ๆ คอ เครองมอท 1 บญชรายรบ-รายจาย ซงจะนาไปสการลดการใชจายทไมจาเปน หรอเปนโทษและนาไปสการออม เปนเครองมออกอยางหนงเพอสรางภมคมกน เปนขอมลในการประเมนรายจายเพอสามารถเขาใจแลว ตระหนกถงการใชจายทไมเปนประโยชนฟมเฟอยและไมสรางสรรคสสงทดงาม และนามาสการลดการใชจายทไมจาเปนเพอสรางนสยการออม เครองมอท 2 สหกรณหรอเครอขาย หรอการรวมตวโดยไมจาเปนตองมกฎหมายรองรบ คอ เปนสญญาณหรอขอตกลงกนเองในชมชน เพอชมชน โดยชมชน อาจมเครอขายระหวางชมชนระหวางจงหวดเพอรวมมอรวมใจสามคค เปนพลงชวยเหลอเกอกลกน ซงจะนาไปสการมทนทางสงคม เครองมอท 3 ทฤษฎใหม เปนเครองมอ และแนวทางในการจดการทรพยากรธรรมชาตใหสามารถพงตนเองไดในเรองทจาเปนตอการดารงชวต เพราะการทาการเกษตร แบบผสมผสานตามแนวน จะชวยใหมความมนคงในอาหาร นา ทอยอาศย การมงานทา และพงพาตนเองอยางยง ทาใหเกดผลกระทบภายนอกในทางบวก เพราะทาใหเกษตรกรมความสาคญตอการเปนผดแลสงแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต ซงเปนผลประโยชนตอสงคมอยางยงทงในระยะสน และระยะยาว นอกจากนยงชวยประหยดงบประมาณในการแกไขปญหาความเสอมโทรมและการทาลายทรพยากรธรรมชาต กรมการพฒนาชมชน (2550 : 23) ยงไดกลาว ถงวธการประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไววา การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงในการพฒนาชวตควรประกอบดวย

44

1. พจารณาจากความสามารถในการพงตนเองเปนหลก ทสามารถเนนถงความสมดล ทง 3 คณลกษณะ คอ ความพอประมาณ การมเหตมผล และการมภมคมกน มาประกอบการตดสนใจในเรองตางๆ อยางเปนขนเปนตอน รอบคอบ ระมดระวง พจารณาถงความพอด พอเหมาะ พอควร และพรอมรบการเปลยนแปลงทมองคประกอบครอบคลมทง 6 ประการ คอ 1.1 ดานจตใจ มจตใจทเขมแขง ฝกควบคมตนเองได มจตสานกตงมนทด เอออาทรประนประนอม และนกถงประโยชนตอสวนรวมเปนหลก 1.2 ดานสงคม มความชวยเหลอเกอกลกน รรกสามคค สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน รจกผนกกาลง มกระบวนการเรยนรทเกดจากรากฐานทมนคงแขงแรง 1.3 ดานเศรษฐกจ ดารงชวตอยอยางพอด พอมพอกน สมควรตามอตภาพ และฐานะของตนประกอบอาชพสจรต (สมมาอาชวะ) ดวยความขยนหมนเพยร อดทนใชชวตเรยบงาย ไมเบยดเบยนตนเอง และผอน มรายไดสมดลกบรายจาย รจกการใชจายของตนเองและครอบครวอยางมเหตผลเทาทจาเปน ประหยด รจกการเกบออมเงนและแบงปนผอน 1.4 ดานเทคโนโลย รจกใชเทคโนโลยทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการและภมนเวศ พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาทองถนมาใชใหเกดประโยชนตอตนเอง และสงคม 1.5 ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ สามารถเลอกใชทรพยากรทมอยใหเกดความยงยนสงสด 1.6 ดานวฒนธรรม รจกรกษาความเปนไทย อนรกษมรดกไทย สบทอดเปนเอกลกษณ เหนประโยชของภมปญญาไทยใหคงอย 2. พจารณาความรคคณธรรม มการศกษาเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง (ทงภาคทฤษฎและการปฏบตจรง) ในวชาการตาง ๆ ทเกยวของกบการดารงชวต ใชสตปญญาในการตดสนใจตาง ๆ อยางรอบร รอบคอบ และมเหตผลทจะนาความรตาง ๆ เหลานนมาปรบใชอยางมขนตอน และระมดระวงในการปฏบต มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต มความเพยรความอดทน และใชสตปญญาอยางชาญฉลาดในการดาเนนชวตในทางสายกลาง ซงการพฒนาชวตควรดาเนนการดงน 2.1 คนหาความตองการของตนเองใหพบวามความตองการอะไร มเปาหมายในการดาเนนชวตอยางไร เชน ตองการมชวตทมอนาคตกาวหนา มความเปนอสระ มเวลาเพอครอบครวและสงคม มทรพยสนเพยงพอ มความสข หลดพนจากความยากลาบาก เปนตน 2.2 วเคราะหขอมลของตนเอง และครอบครว จะทาใหรสถานภาพ รสาเหตของปญหา รปจจยตาง ๆ ทเกยวของ รผลกระทบตาง ๆ ทเกดขน ทงทางดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดาน

45

เทคโนโลย ดานวฒนธรรมและดานทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม โดยสามารถวเคราะหในแตละดานไดดงน 1) ศกยภาพของตนเอง เชน ความร ความสามารถ ความชานาญ (ทกษะ) ชอเสยง ประสบการณ ความมนคง ความกาวหนา สภาพทางการเงน การสรางรายได การใชจาย การออม คณธรรมและศลธรรม 2) ศกยภาพของครอบครว เชน วถการดารงชวต ภาวะเศรษฐกจของครอบครว ความเชอ ทศนคต คานยม วฒนธรรม ประเพณ คณภาพชวตของคนในครอบครว ฐานะทางสงคม ฐานะทางการเงนทเปนทรพยสนและหนสนของครวเรอน รายไดรายจายของครวเรอน เปนตน 2.3 วางแผนการดาเนนชวต 1) พฒนาตนเองใหมการเรยนรตอเนอง (ใฝเรยนร) สรางวนยใหเกดขนแกตนเอง โดยเฉพาะวนยทางการเงน 2) สรางนสยทมความคดกาวหนามงมนในเปาหมายชวต หมนพจารณาความคด ตดสนใจแกปญหาเปนระบบโดยใชความร (ทรอบร รอบคอบ ระมดระวง) มความรบผดชอบตอตนเอง สงคม และครอบครว 3) หมนบรหารจตใจใหมความซอสตย สจรต รกชาต เสยสละ สามคค เทยงธรรม มศลธรรม 4) ควบคมจตใจใหตนเองมความประพฤตในสงทดงาม สรางสรรคความเจรญรงเรอง 5) พฒนาจตใจใหลด ละ เลก อบายมข กเลส ตณหา ความโกรธ ความหลง 6) เสรมสรางและฟนฟความรและคณธรรมของตนเอง และครอบครว เชน เขารบการฝกอบรม ฝกทกษะในวชาการตาง ๆ หรอวชาชพ หมนตรวจสอบ และแกไขขอบกพรองอยางสมาเสมอ 7) ปรบทศนคตในเชงบวก และมความเปนไปได 2.4 จดบนทกและทาบญชรายรบ-รายจาย 2.5 สรปผลการพฒนาตนเองและครอบครว โดยพจารณาจาก 1) รางกายมสขภาพ สมบรณ แขงแรง 2) อารมณตองไมเครยด มเหตมผล มความเชอมน มวธการคดเปนระบบเปนขนเปนตอน มแรงจงใจกลาคดกลาทา ไมทอถอยหรอหมดกาลงใจเมอประสบปญหาในชวต 3) สงเหลานควรลด ละ เลก ไดแก รถปายแดง เงนพลาสตก โทรศพทมอถอ สถานเรงรมย เหลา บหร การพนน

46

จะเหนไดวาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนแนวคดและแนวทางการดาเนนชวตทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลยเดชมหาราช พระราชทานแกพสกนกรชาวไทยเพอนาไปเปนหลกคดและแนวทางการดาเนนชวต ทามกลางกระแสความเปลยนแปลงของโลกปจจบนทเรวและแรงสามารถนาไปประยกตใชไดทกอาชพ ทกชนชน ทกชาต ทกศาสนา และทกพนท ทงในระดบครอบครว ระดบชาต และระดบประเทศ ภายใตการดาเนนชวตทางสายกลาง เพอสรางฐานรากของชวตใหมนคงแขงแรง มงสการพงตนเอง และเออเฟอเผอแผอยางยงยน เพอกาวสความสขความรมเยนของคนทงแผนดน สรปไดวา ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การดาเนนชวตบนทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา) ไมเรวหรอชาจนเกนไป โดยยดหลกของความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนในตวทด เพอปองกนแรงปะทะอนไมพงประสงคทงปวง ภายใตเงอนไขคณธรรมทประกอบขนจากความซอสตย สจรต ขยน อดทน แบงปน และเงอนไขความร คอ ความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงในการนาวชาการตาง ๆ ไปใชในการวางแผนและการดาเนนการอยางมสต และปญญารเทาทน เพอมงสเปาหมายทเปนความสขของชวต ความสมดล ความมนคง การพงพาตนเอง และพงพากนเองอยางยงยนทงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม และสงแวดลอม ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนแนวคดทชถงแนวทางการดารงชวตและปฏบตตนของประชาชนทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ซงชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน เปนชมชนทอยใกลกรงเทพมหานคร แตมวถชวตทเรยบงาย ไมฟงเฟอ ไมฟมเฟอยมาตงแตอดต จารวรรณ พมสงวน (25 56 : สมภาษณ) ปลดองคการบรหารสวนตาบลบางขนนไดเลาถงการดาเนนงานทไดสานตอ การดาเนนชวตของบรรพบรษเรอยมาจากอดต ซงใชหลกในการปกครองดแลลกบานในชมชนบางขนนจนประสบความสาเรจ โดยยดหลกการแนวทางปฏบตภายใตนยามความพอเพยง 3 คณลกษณะคอ ความพอประมาณ ในการผลตและบรโภคจากภมหลงการเกษตรของครอบครวทเปนชาวสวนดงเดม ความมเหตผล พจารณาเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคานงผลทคาดวาจะเกดขน การมภมคมกนในตวทด ดวยการเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ทจะเกดขน โดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ การยดหลกบรหารองคการบรหารสวนตาบลโดยสนบสนน ใหคนในชมชนบางขนนอยรวมกนอยางเปนสข ภายใตเงอนไขใหอยในระดบพอเพยง ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

47

เงอนไขความรอบร เกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของและนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เงอนไขคณธรรม มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต ไมเบยดเบยนซงกนและกนมความเพยร และใชสตปญญาในการดาเนนชวต ประเวศ วะส (2542 : 4-6) นกวชาการอกทานหนง ทไดทาการศกษาคนควาเกยวกบการดารงชวตแบบเศรษฐกจพอเพยงทมรปแบบเปนทางสายกลาง หรอเศรษฐกจแบบมชฌมาปฏปทา เพราะเชอมโยงทกเรองเขาดวยกน ทงเศรษฐกจ จตใจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม โดยเสนอแนวคดดงน 1. พอเพยงสาหรบทกคนทกครอบครว ไมใชเศรษฐกจแบบทอดทงกน 2. จตใจพอเพยง ทาใหรกและเอออาทรคนอนได คนทไมพอ จะรกคนอนไมเปนมความเหนแกตว แตกลมคนทรกกนจะถกทาลายไดยากมาก 3. สงแวดลอมพอเพยง การอนรกษและเพมพนทรพยากรสงแวดลอม ทาใหยงชพและทามาหากนได เชน การทาเกษตรแบบผสมผสาน ซงไดทงอาหาร สงแวดลอม และเงนดวย 4. ชมชนเขมแขงพอเพยงเปนการรวมตวกนในชมชนทเขมแขงจะทาใหสามารถแกปญหาตาง ๆ ได เชน ปญหาสงคม ปญหาความยากจน หรอปญหาสงแวดลอม เปนตน 5. ปญหาพอเพยง มการเรยนรรวมกนในการปฏบต และปรบตวไดอยางตอเนอง 6. อยบนพนฐานวฒนธรรมพอเพยง คอการทกลมชนมวถการดาเนนชวตทสมพนธอยกบสงแวดลอมทหลากหลาย และรากฐานทางวฒนธรรมของตน ซงการดาเนนชวตภายใตรปแบบของการมวฒนธรรม และสงแวดลอมทเหมาะสมกบตนนน จะไมกอใหเกดผลกระทบใด ๆ ทรายแรงตอคณภาพชวตความเปนอยของคนได สงเหลานเออประโยชนตอครรลองชวตของคนทงสน 7. มความมนคงพอเพยง ไมใชวบวาบเดยวจน เดยวรวยกะทนหน เดยวไมมกน ไมมใช ถาเปนเชนนนมนษยอาจตกอยในภาวะททนไมไหว สขภาพจงเสย เครยดรนแรง เศรษฐกจพอเพยงทมนคงจะทาใหสขภาพจตด เมอทกอยางพอเพยงกเกดความสมดล ความสมดลคอความเปนปกตแบบยงยนวถชวตดงเดมของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร จงมความสขภายใตอาชพเกษตรกรรมทมการทามาหากนดวยการปลกผลไมพอกนพอขาย สรางชอเลองลอถงคณภาพผลผลตของผลไมใกลเมองบางกอกมาชานานเปนชมชนทมความรกความสามคคกนในกลม รกษาวฒนธรรมความเปนอยของทองถนของตนเองใหมความเปนชนบททโดดเดนมเอกลกษณของความเชอ และการปฏบตตนเปนแบบอยางทด ชวยเหลอเกอกลกนมาตงแตอดต

48

3.3 แนวคดทฤษฎเกยวกบการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร แนวคดและทฤษฎเกยวกบการพฒนาวถชวตความเปนอยอนเนองมาจาก

พระราชดารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช รชกาลท 9 ทถอวาเปน

ลกษณะพเศษทนาสนใจอกประการหนงคอ การมงเนนใหผลของการดาเนนงานนนตกถงมอ

ประชาชนโดยตรงเปนเบองแรก เพอบรรเทาปญหาเฉพาะหนาคอ “การพออย พอกน” ขณะเดยวกน

กปพนฐานไวสาหรบความ “อยด กนด” ตอไปในอนาคตดวย ดงนนจงมลกษณะของการมอง

ผลสาเรจทเปนการ “คมคา” มากกวาการ “คมทน” ดงพระราชกระแสวา “ขาดทนคอกาไร” (Our

loss is our gain) กาไรนนคอความอยดมสขของประชาชนทจาเปนตองลงทน แตกเปนการลงทนท

“คมคา” แมจะไมกลบมาเปนตวเงน คอ “กาไร” ตามนยธรรมดาในตอนแรก เปนตน

นอกจากน แนวความคดและทฤษฎดงกลาว ยงมลกษณะของการ “ไมตดตารา” คอ

เปนการพฒนาทอนโลม และ รอมชอมกบสภาพธรรมชาต และสภาพของสงคมจตวทยาแหงชมชน

และตองไมผกมดตดกบวชาการและเทคโนโลยทแขงตว และไมเหมาะกบสภาพทแทจรงของคน

ไทยอนจะทาใหการดาเนนงานในโครงการไมสามารถบรรลผลสาเรจไดอยางสมบรณเตมท

แนวคดและทฤษฎการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดารทเหนสมควรยกขนมา

กลาวไวอกประการหนงกคอ การสรางความร รก สามคคและการรวมมอรวมแรงใจกนทา โดยปรบ

ลดอตวสยของหนวยงานทเกยวของ ทมกจะตางคนตางทาและยดตดการเปนเจาของทสาคญใหเปน

การรวมกนโดยไมมเจาของเปนสาคญ และสามารถอานวยประโยชนสงสดใหแกประชาชนและ

เกษตรกร ดงเชนในกรณของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร ทเปนรปแบบใหม

ของการบรหารทเปนการ “บรการรวมจดเดยว” และ “การบรการเบดเสรจ” หรอ “One stop service

for the farmers” ทเกดขนเปนครงแรกในระบบบรหารราชการแผนดนของประเทศไทยอยางแทจรง

ดงนนโครงการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดารจงเกยวของอยกบเรองของการ

พฒนาปจจยการผลตตางๆ เชน ดน นา ททากน ทน และความรดานเกษตรกรรม การอนรกษ

สงแวดลอม ดงพระราชดารสทพระราชทานเปนขอคด (สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอ

ประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร, 2539 : 16) ทวา

“...แบบรอทงหมด ฉนไมเหนดวย อยางบานคนอย เราบอกบานนมนผตรงโนน

49

มนผตรงน ไมคมทจะไปซอม ตกลงรอบานนระเบดเลย เราจะไปอยทไหน ไมม

ทอยกตองคาเสยกอน แลวกคอยๆดตรงนยงอยได ไปรอตรงโนนแลวคอยๆสราง

แลวมารอตรงหองน ททาจะตองคอยๆทาจะไประเบดหมดไมได …”

จากพระราชดารสขางตนน เหนไดชดเจนวา ทรงเลงเหนถงความจาเปนเรงดวน

เปนอนดบแรกของการพฒนา และสงเคราะหประชาชนผยากไรทประสบปญหาความเดอดรอน

เฉพาะหนาฉกเฉนรอไมได อาจเกดความเสยหายหากชวยเหลอไมทนเหตการณมากกวาการให

ความสาคญกบการพฒนาทยดตดรปแบบการพฒนาประเทศ ซงมงเนนความเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจ (Economic Growth) โดยคานงถงตวเลขมลคาผลตภณ ฑ มวลรวมประชาชาตและรายได

เฉลยประชาชาตเปนเครองชวดความเจรญ แตมไดใหนาหนกความเจรญเตบโตทสมดลโดยเฉพาะ

พนทชนบทหางไกล มไดรบการเอาใจใสเทาทควร เนองจากพนทเหลานขาดศกยภาพทางการ

พฒนาอยางพอเพยง ฉะนนโครงการของพระองคจงมงสชนบทโดยทรงเลอกทองททรกนดาร

หางไกล และใหความสาคญแกพนทเหลานเปนอนดบแรก ซงการดาเนนการพฒนาตามแนว

พระราชดารในลกษณะน ถอไดวาเปนการลดชองวางของการพฒนาประเทศ เปนการเสรมการ

พฒนาในพนท ทกระบวนการพฒนาของรฐเขาไปไมถง ไมไดรเรมเขาไปดาเนนการ

3.4 แนวพระราชด ารเกยวกบการพงตนเอง

สาหรบขนตอนทสาคญทสดของการพฒนาตามแนวพระราชดารนนคอ การ

พฒนาททาใหประชาชนสามารถ “พงตนเองได” และอยภายใตระบบสงคมอยางเปนสข ดงพระราช

ดารสทวา

“...การเขาใจถงสภาพการณของผทเราจะชวยเหลอนนเปนสงสาคญทสด การ

ชวยเหลอใหเขาไดรบสงทเขาควรจะไดรบตามความจาเปนอยางเหมาะสม จะเปนการชวยเหลอท

ไดผลทสด เพราะฉะนนในการชวยเหลอแตละครง แตละกรณจาเปนทเราจะพจารณาถงความ

ตองการและจาเปนกอนและตองทาความเขาใจ สมควรทจะไดรบความชวยเหลออยางไร เพยงใดอก

ประการหนงในการชวยเหลอนน ควรยดหลกสาคญวาเราจะตองชวยเขาเพอใหเขาสามารถชวย

ตนเองไดตอไป...”

จากพระราชดารสขางตนจะเหนไดวา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ภมพลอดลย

เดชมหาราช รชกาลท 9 ทรงมพระราชวนจฉยเกยวกบการแกปญหาความเดอดรอนของราษฎร

50

ใหแกองคกรของรฐไดตระหนกถงการมงพฒนาใหความชวยเหลอแกราษฎรผประสบความ

เดอดรอนใหกระทาไปโดยความจาเปนและเหมาะสม โดยจะตองคานงถงผลการชวยเหลอทราษฎร

ไดรบ คอจะตองสามารถขจดปญหาความเดอดรอนไดและราษฎรนนจะตองมสวนรวมในการขจด

ปญหา รวมทงหนวยงานราชการจะตองรวมกนชแนะอธบายใหราษฎรเกดความร ความสามารถท

จะดแลตนเองตอไปได มใชเพยงแตทมเทการพฒนาลงไปโดยไมศกษาความเปนไปไดหรอ

สอบถามความตองการจากราษฎรหรอมองปญหาความเดอดรอนของราษฎรใหเกดความเขาใจอยาง

ถองแทเสยกอน เพอแกปญหาไดตรงจด (สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอน

เนองมาจากพระราชดาร, 2539 : 17)

นอกจากแนวพระราชดารเกยวกบการแกไขปญหาความเดอดรอนของราษฎร การ

มสวนรวมและการพงตนเอง ซงมขนตอนการพฒนาทตอเนองกนมา โดยมจดประสงคทางการ

พฒนาทมงเนนไปสการพงพาตนเองของประชาชนอยางเปนสขแลว พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ภมพลอดลยเดชมหาราช ทรงมพระราชวนจฉยเพมเตมวา ควรจะสรางเสรมสงทชาวบานในชนบท

ขาดแคลนและมความตองการใชประโยชนอยางแทจรงในการนาไปประกอบอาชพเกษตรโดยใช

เทคโนโลยสมยใหม พระองคจงไดทรงเนนถงความจาเปนตองม “ตวอยางของความสาเรจ” ท

ราษฎรใชเรยนรและนาไปปฏบตเองได จงมพระราชดารใหจดตง “ศนยศกษาการพฒนาอน

เนองมาจากพระราชดาร” ขนในทกภมภาคของประเทศเพอเปนสถานทศกษาทดลอง วจยและ

แสวงหาความร เทคนควชาการสมยใหมทราษฎร “รบได” นาไป “ดาเนนการเองได” และเปน

วธการท “ประหยด” เหมาะสมและสอดคลองกบสภาพแวดลอมของแตละทองท

ลกษณะของศนยการศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดารนน นบเปน

จดสาคญของการปรบเปลยนพฤตกรรมในการบรหารงาน จากการทสวนราชการตางคนตางทา มา

สการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของและรวมกนในการใหบรการแกประชาชน ณ

สถานทเดยวกน อนเปนรปแบบของศนยบรการเบดเสรจในจดเดยว (One Stop Service) ดงจะเหน

ไดจากพระราชดารสเกยวกบเรองน (สานกคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการ อน

เนองมาจากพระราชดาร, 2547 : 262) ตอนหนงวา

“...กรมกองตางๆ ทเกยวของกบชวตประชาชนทกดาน สามารถแลกเปลยนความ

คดเหน ปรองดองกน ประสานงานกน ตามธรรมดาแตละฝายตางมศนยของตน แตวา

51

อาจจะมงานถอวาเปนศนยของตนเอง คนอนไมเกยวของ และศนยการพฒนาฯ เปนศนยท

รวบรวมกาลงทงหมดของเจาหนาททกกรมกองทงในดานเกษตรหรอในดานสงคม ทงใน

ดานหางานการสงเสรมการศกษามาอยดวยกนกหมายความวาประชาชน ซงจะตองใช

วชาการทงหลาย กสามารถทจะมาด สวนเจาหนาทจะใหความอนเคราะหแกประชาชนกมา

พรอมกนในทเดยวกนเปนสองดานกหมายถงวา ทสาคญปลายทางคอประชาชนจะไดรบ

ประโยชนและตนทางของผเปนเจาหนาทจะใหประโยชน...” ซงสรปลกษณะทสาคญของ

เศรษฐกจพอเพยงในประเดนสาคญดงน

1) กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอยและปฏบตในทางทควร

จะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถนามาประยกตใชไดตลอดเวลา

และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและ

วกฤต เพอความมนคงและความยงยนของการพฒนา

2) คณลกษณะเศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดใน

ทกระดบโดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน

3) คานยามความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ พรอมๆ กนดงน

(1) ความพอประมาณ หมายถงความพอดไมนอยเกนไปและไมมาก

เกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเอง ผอน เชน การผลต และการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ

(2) ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยง

นนจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวา

จะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ

(3) การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบ

ผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณ

ตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

4) เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน

ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ

52

(1) เงอนไขความรประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ท

เกยวของอยางรอบคอบ ความรอบคอบ ทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอ

ประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

(2) เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนก

ในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต

5) แนวทางปฏบต ผลทคาดวาจะไดรบจากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

ประยกตใช คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกๆ ดาน ทงดาน

เศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม ดานวฒนธรรมความรและเทคโนโลย

ดงนนจงสรปไดวา ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนแนวคดทชถงแนวการดารงอยและ

ปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐทงในการ

พฒนาและการบรหารประเทศใหประชาชนดาเนนชวตไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนา

เศรษฐกจเพอใหกาวหนาตอโลกยคโลกาภวตน โดยคานงถง ความพอประมาณ ความมเหตผล

รวมถงความจาเปน ทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกด

จากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และ

ความระมดระวงเปนอยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการดาเนนการ

เปลยนแปลงไดอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ ดานสงคม ดานสงแวดลอม และดาน

วฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

บณฑร ออนคา (2542 : 39-45) ใหความเหนจากประสบการณการทางานเนนนานใน

องคกรพฒนาเอกชนนน มสวนทเกยวของกบแนวคด รวมถงการปฏบตเรองเศรษฐกจพอเพยงไม

มากกนอย โดยพจารณาจากกจกรรมทมการปฏบตอยางสมาเสมอ ขณะปฏบตงานในองคกรพฒนา

เอกชน NGO ดงน

1. การกระทากจกรรมใดๆ กตามเพอตอบสนองตอการอยรอดของชวตระยะแรก NGO

จะเรมกจกรรมทสามารถตอบสนองตอความตองการจาเปนของประชาชนอยางเรงดวน ประกอบ

กบกจกรรมทสงผลกระทบตอวถชวตของประชาชนมากทสด ดงนน จงมการจดตงกลมออมทรพย

เพอมงใหเกดการเชอมโยงกบธนาคารพาณชย จดตงกลมธนาคารขาว เพอใหมผถอหนตามหลก

เศรษฐศาสตร-ธรกจ หรอการจดตงรานคาประจาหมบาน เพอใชเปนเครองมอในการเชอมโยง

53

ประชาชนเขากบระบบตลาด แนวคดดงกลาวชใหเหนวา NGO มงใชประโยชนจากกจกรรมทง 3

ประการ เพอเชอมโยงใหประชาชนมความสมพนธกบระบบตลาดและหนเหความสนใจของ

ประชาชนใหดารงชวตแบบพงตนเองเปนหลก

ธนาคารขาวท NGO จดตง เปนการรเรมแกปญหาการอยรอดของประชาชน โดยเรมจาก

การฟนฟคณคาเดมๆ ของชมชนไทย ไดแก การแบงปน และการใหความรวมมอ มความสามคคใน

ชมชน เชนเดยวกบกลมออมทรพยทจดตงขน เพอปองกนการกยมเงนทมอตราดอกเบยสงจากกลม

นายทนซงจะเรยกกลมออมทรพยนวา “กลมสจจะ” อนแสดงใหเหนถงการใหคาสญญา ใหคาสตย

วาจะอดออม ไมฟมเฟอยกบการใชจายในชวตประจาวนนนเอง นอกจากนนเงอนไขในการกยมเงน

ในกลมสจจะนน กมจดประสงคเพยงใหสมาชกกไป เพอตอบสนองความจาเปนของครอบครวเพยง

เทานน ซงทาใหประชาชนมคณภาพชวตทดได

2. การกระทากจกรรมใดๆ กตามเพอใหเกดการพงตนเอง กจกรรมประเภทนมกจะมการ

สงเสรมออกมาในรปแบบทหลากหลายแตกตางกนไป เปนกจกรรมทลดการพงพาตลาดในการผลต

เชน การจดตงธนาคารโค-กระบอ เพอลดการพงพงเทคโนโลยสมยใหมและปยเคม ทรงแตจะทาให

เกษตรกรตองเสยเงนไปกบการซอวตถดบตางๆ เหลานนมาใชเพอการผลตพช หรอการทา

การเกษตรแบบผสมผสานอนมจดประสงคเพอการดารงชพแบบเศรษฐกจพอเพยง ดงตอไปน

2.1. การปลกจตสานกใหเกดความสานกทจะเปลยนรปแบบจากเชงพาณชยมาเปน

การผลตเพอการมชวตรอด และนาออกมาขายเมอมสวนเกนจากการเกบไวบรโภค

2.2. ใชแรงงานในครอบครวเปนทนสาคญและใชปยคอกแทนการใชปยเคมในการ

เพาะปลกพชผล

2.3. การปองกนชวตความเปนอย โดยเกษตรกรสามารถรอเวลา ทจะขายผลผลตม

ราคาสงขนได เนองจากเกษตรกรไมมความจาเปนตองจาหนายสวนเกนจากการเพาะปลกพช

สาหรบการบรโภคในครอบครวใหแกบคคลอนแตอยางใด

2.4. การมชวตสมถะเรยบงาย ไมฟงเฟอ ไมฟมเฟอย จะเหนไดวาแนวคดเรอง

เศรษฐกจพอเพยงเปนแนวคดทเออประโยชนตอการดาเนนชวตของประชาชนในชนบทเปนอยาง

มาก เชน ผลการศกษาของ ทรงชย ตยานนท (2541 : 412) ทศกษาพบวารอยละ 92.30 ของเกษตรกร

ทยมเงนในวงเงนไมเกน 40,000 บาทของธนาคารกสกรไทย สาขาหลมสก จงหวดเพชรบรณ เหน

54

วาชมชนททาการเกษตรแบบเศรษฐกจพอเพยง จะทาใหเกดความพงพอใจในชวตรอยละ 93.60 เหน

วา ความรความสามคคของประชาชนในชมชนทาใหชมชนเขมแขง สามารถพงตนเองได และใน

ดานสขภาพอนามย พบวา รอยละ 90.40 เหนวาการบรโภคอาหารทปราศจากสารเคมตางๆมผลให

ประชาชนมสขภาพชวตทดขนดวยเปนตน

จากปญหาดานตางๆทเกดขนสะทอนใหเหนวา เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดารเปน

ปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอยและการปฏบตตน ในทางทควรจะเปนและสามารถนาไป

ประยกตใชไดจรงในทกระดบและทกดานของสงคม ทงนควรมการนาเนอแทของเศรษฐกจ

พอเพยงมาประยกตใชเปนแนวทาง เพอใหเกดการพฒนาทยงยนและสอดคลองกบสภาพความเปน

จรง สตปญญา และวถการดาเนนชวตของไทย

เสร พงศพศ (2542 : 44-49) ไดสะทอนมมมองจากประสบการณในการทางานกบ

ชมชนวา เศรษฐกจพอเพยงในความหมายของชาวบานจะใกลเคยงกบความสามารถในการ

พงตนเองมากทสด ซงครอบคลมใน 7 ประเดนไดแก

1. การเกษตร (เกษตรยงยน เกษตรธรรมชาต เกษตรผสมผสาน)

2. สงแวดลอม (สงแวดลอมชมชน ดน นา ปา)

3. สขภาพชมชน (การพงพาตนเองดานสขภาพของชมชน)

4. กระบวนการเรยนร (หวใจหลกของการไปสการพฒนาทยงยน)

5. อตสาหกรรมชมชน (การแปรรปผลผลตจากธรรมชาต และอตสาหกรรม

ทองถนทดแทน)

6. ธรกจชมชน (การบรหารจดการทรพยากร และผลผลตตางๆ)

7. กองทนและสวสดการชมชน (สถาบนการเงนชมชน กองทนชมชน และระบบ

สวสดการชมชน)

อาพล เสนาณรงค (2546 : 9-11) อธบายถงความหมาย ปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง หมายถง การพยายามพงตนเอง ชวยตวเองใหมากทสดเทาทจะทาได ใหพอมพอกน

โดยเฉพาะอาหารและทอยอาศย สวนทไมสามารถผลตเองไดกแลกเปลยนหรอซอจากภายนอกบาง

แตควรซอและใชของจากทผลตไดในทองถนหรอในประเทศใหมากทสด พยายามกอหนใหนอย

55

ทสดและควรมชวต ความเปนอยทเรยบงาย พอใจในสงทไดรบมาโดยชอบธรรม ไมฟงเฟอ

ฟมเฟอย เพอใหรายจายไมเกนรายรบ

สรรเสรญ วงศชอม (2546 : 25) ไดอธบายถง การสรางจตสานกตอการยดหลก

แนวปฏบตตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนการปลกฝงและปรบเปลยนทศนคตของคนใหม

ความรจกพอ ใชจายอยางประหยดไมฟงเฟอ ไมสรยสราย ไมโลภ พงพาตนเองใหมากขน มความ

เพยร มหลกธรรมประจาใจ ตองใหคนมความเชอและศรทธา ในแนวทางดาเนนชวตเชนน หาก

ขยายผลออกไปไดมาก และยดถอปฏบตกนเปนสวนใหญ ความกาวหนาทดกเกดขนกบตนเองและ

ประเทศโดยรวม วธสรางจตสานกคงมหลายวธ ตามความเหมาะสมของแตละคน อยางนอยกควร

หนกลบมาพจารณาดตวเองวา วถชวตทดาเนนอยทกวนนพอเพยงอยางมเหตผลหรอไม หากจะไม

หาวธการใหพอเพยงอยางมเหตผลไดอยางไร

นธ เอยวศรวงศ (2546 : 151-153) ไดใหความคดเหนวาปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง คอวฒนธรรมไมใชเทคนคการเพาะปลก แตเปนศลธรรมความไมละโมบและการประหยด

เศรษฐกจพอเพยงเปดโอกาสใหทกคนพออยได แตกตางจากการคดในดานเทคนค ถาคดแตดาน

เทคนคกจะยาเฉพาะคน ทาใหเกดการเอาตวรอด ซงไมตรงกบอดมการณของเศรษฐกจพอเพยง การ

คดทางเทคนคทาใหคนไมเชอมโยงกน ไมมความเออเฟอเผอแผของสมาชกในชมชนทมใหแก

เพอนบานและธรรมชาตนน ถอเปนสองดานของเหรยญเดยวกน แนวคดนสอดคลองกบอดมการณ

ของชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงทจะคานงถงการพงพาอาศยกน พรอมๆ กบการรกษาความ

สมบรณของธรรมชาตไปดวย โลกทรรศนของเศรษฐกจพอเพยงสอดคลองกบอดมการณ คอมนษย

แตละคนไมไดเปนศนยกลาง แตละคนอยไดดวยการพงพาอาศยกน และพงพาธรรมชาต

โลกทรรศนของเศรษฐกจพอเพยงสวนหนงไมใหความสาคญกบเงน โดยถอวาเงนเปนเพยงสวน

หนงทชวยใหความมนคง แตเงนอยางเดยวไมพอ ตองมความสมพนธทดในชมชน สงแวดลอมท

อดมสมบรณสามารถพงพาตนเองไดในเรองปจจยยงชพพนฐาน

ความสมพนธทางสงคมของเศรษฐกจพอเพยง คอความสมพนธของชมชนเดม

หมายถงสมาชกสามารถตดตอสมพนธกนไดโดยตรง ซงผานระบบเครอญาต มพธกรรมทมรากฐาน

ทางวฒนธรรมรองรบ มคานยมทเออเฟอเผอแผ มความไววางใจกนเคารพเชอฟงสงศกดสทธซง

56

คานยมเหลานสอดคลองกบแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง เปาหมายหลกของเศรษฐกจพอเพยงคอ

ความมนคงในปจจย 4 ความยงยนของระบบนเวศ และวถชวต

คณะทางานโครงการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดทาการสรปและ

สงเคราะหผลการสมมนาจากการระดมสมองผนาชมชนจากทกภาคของประเทศไทย ทรวมกน

ทบทวนถงกจกรรมตางๆ ในการดาเนนชวตประจาวน พบวา มความสอดคลองกบหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง แบงไดเปน 3 ระดบ คอ

1. ระดบจตสานก เกดจากการทสมาชกในชมชนแตละคนตระหนกถง

ความสขและความพอใจในการใชชวตอยางพอด และรสกถงความพอเพยง คอ ดาเนนชวตอยาง

สมถะประกอบสมมาอาชพเลยงตนเองไดอยางถกตอง ทงน แมวาระดบความพอเพยงของสมาชก

แตละคนจะไมเทาเทยมกน แตสมาชกทกคนดาเนนชวตตามหลกของเศรษฐกจพอเพยง โดยยดหลก

3 ประการรวมกน ไดแก การใชชวตบนพนฐานของการรจกตนเอง การคดพงพาตนเองและพงพา

ซงกนและกน และการใชชวตอยางพอเพยง

2. ระดบปฏบต ผนาชมชนแตละพนท ไดนาหลกการของเศรษฐกจพอเพยงมา

ใชในระดบปฏบตโดยแบงเปน 4 ขนไดแก

2.1 การพงตนเองได คอ ตองพยายามพงตนเองใหไดในระดบครอบครว

กอน ใหแตละครอบครวมการบรหารจดการอยางพอด

2.2 การอยอยางพอเพยง คอ การดาเนนชวตโดยยดหลกทางสายกลาง ให

ตนเองอยไดอยางสมดล คอมความสขทแทโดยไมใหรสกขาดแคลนจนตองเบยดเบยนตนเอง หรอ

ดาเนนชวตอยางเกนพอดจนตองเบยดเบยนสงแวดลอม

2.3 การอยรวมกนอยางเอออาทร คอ รจกการให และแบงปน ซงจะทาให

เกดวฒนธรรมทด อกทงเปนการชวยลดความเหนแกตว และสรางความพอเพยงใหเกดขนในจตใจ

2.4 การอยดยงขนดวยการเรยนร คอ ตองรจกพฒนาตนเอง โดยการเรยนร

จากธรรมชาตและประสบการณ เพอใหเกดการระมดระวงในการกระทาใดๆ ตอไป

3. ระดบปฏเวธ (ผลทเกดจากการปฏบต) คอ การวดผลจากการปฏบตตาม

หลกการขางตน กลาวคอ สมาชกในแตละชมชนไดพฒนาชวตของตนเองใหดขน โดยเรมจากการ

57

พฒนาจตใจใหเกดความพอเพยงในทกระดบ ของการดาเนนชวต ทงในระดบครอบครว ชมชนและ

สงคม (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547 : 138-139)

ปรยานช พบลสราวธ (2544 : 72-73) นกวชาการอกทานหนงทอธบายความหมาย

และวเคราะหลกษณะรวมระหวาง “ความยากจน” (Poverty) และความเปราะบาง ตอความยากจน

(Vulnerability) และวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ทสงผลใหจานวนคนจนและคนทมความเสยงตอ

ความยากจนเพมสงขน

ซงทานไดเนนวา ยทธศาสตรทกาหนดขนมาเพอแกไขปญหาความยากจน และลด

ความเปราะบางทางดานเศรษฐกจและสงคมนนจาเปนตองแกไขคณลกษณะทสาคญ 2 ประการ ซง

ไดแก 1) ปจจยตางๆ ททาใหเกดความเปราะบาง 2) การดอยความสามารถในการตอบสนองตอ

สภาวการณทเกดขนอยางไมคาดคด (adverse shocks) และในปจจบนนรฐบาลไดพฒนานโยบาย

หลายดานขนมา โดยมวตถประสงคสาคญเพอการพฒนาศกยภาพของประชาชนใหมความสามารถ

ในการพงพาตนเอง อนจะนาไปสการสรางภมคมกนตอปจจยเสยงตางๆ ดงตอไป

“ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ตงอยบนหลกปฏบตทางพระพทธศาสนาท

เรยกวาทางสายกลางและประกอบดวยปจจยหลก 3 ประการ อนไดแก ความพอประมาณ ความม

เหตผล และการสรางภมคมกน

“ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” สามารถแกไขขอจากดของกระแสโลกาภวตน

และปญหาอนสบเนองมาจากวกฤตเศรษฐกจ ทงนเพราะ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” เนนการ

พฒนาอยางสมดล โดยตระหนกถงการเปลยนแปลงทไมหยดนงของสงตางๆ และใหความสาคญ

กบการพฒนาความสามารถของประชาชน ซงเปนปจจยหลกในการขบเคลอนการพฒนาตอไป

มาฆะ ขตตะสงคะ (2537 : 204-205) ใหความหมายวา ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

หมายถงการใหความสาคญในดานการผลตเพอการยงชพ และใหพอเพยงตอความตองการจาเปน

พนฐานของบคคลในสงคมนนๆกอนเปนสาคญ ใหประชาชนรจกพอใจในสงทตนมอย ไมฟงเฟอ

อยากไดในสงทเกนกาลงของตน

ฉตรทพย นาถสภา (2540 : 1) ศกษาระบบเศรษฐกจของชมชนไทยในอดต วาเปน

ระบบเศรษฐกจแบบพอยงชพ ผลตพชผล พชพนธไวเพอกนเอง เพอใชเอง ไมมระบบการพงพง

58

สงคมภายนอก มความผกพนกนสง ชวยเหลอซงกนและกนมความพอเพยงในตนเอง นบถอระบบ

เครอญาตเปนสาคญ และไมมการแบงชนชนกน เปนตน

นคม มสกะคามะ (2542 : 263) ไดอธบาย ใหความเหนความสาคญเกยวกบ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไววา เปนแนวทางพฒนาตามทฤษฎใหม ททาใหประเทศไทยอยใน

สงคมโลกไดอยางสงางามนาภมใจ โดยทสามารถผลตทรพยากร ไดจากภมปญญา และเทคโนโลย

แบบไทย มความพอเพยงในครอบครว ชมชน มความเขมแขงชวยตวเองได วถชวตความเปนอยท

สอดคลองกบหลกธรรมคาสอนในศาสนา มสงคมทสงบสข กนดอยดขน การผลตอดมสมบรณ

พอเพยงทจะคาขายไปยงตางประเทศ

สรเกยรต เสถยรไทย (2542 : 257) ไดกลาวถงปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ท

กลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา เศรษฐกจพอเพยงหมายถง การดาเนนชวตทเหมาะสมกบฐานะ

พอใจในสงทตนเองมอยแบบพอม พอกนและสามารถดารงชวอยได

นอกจากนบางสวนของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9

(สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2545 : 7-10) ไดชแนะและอธบาย

กลาวถงเศรษฐกจพอเพยงไววาเปนปรชญาชนาถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชน

ในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศ

ใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจพอเพยงเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกา

ภวตน ความพอเพยงหมายถงความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบ

ภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและ

ภายใน ทงนจะตองอาศยความร ความรอบคอบและความระมดระวงอยางยง ในการนาวชาการตางๆ

มาใชในการวางแผน และการดาเนนการทกขนตอน ขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจ

ของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมจตสานกใน

คณธรรมความซอสตยสจรตและใหมความรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร

ความมสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการ เปลยนแปลงอยางรวดเรวและ

กวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม จากโลกภายนอกไดเปนอยางด

59

จากทกลาวมาขางตนทาใหมองเหนโดยภาพรวม ถงการดาเนนชวตตามแบบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงนนสาคญอยทความพงพอใจสงทตนเปน พอใจในสงทตนมอย ไมยดตดกบวตถ

นยมใดๆ สงเหลานลวนแตเปนแนวทางทเออประโยชน และเหมาะสมตอการดาเนนชวตของ

ประชาชนชาวไทย ซงสงผลใหมคณภาพชวตทดและยนยาวมนคงได

งานวจยทเกยวของ

อมรา อารย (2550) ไดศกษาวจยเรองวถชวตมสลมกบเศรษฐกจพอเพยง : กรณศกษา

บานปงหลวง อาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ผลการวจยพบวา 1) วถชวตคนมสลมบานปงหลวงทา

การเกษตรเพอยงชพแตปจจบนมชาวบานเพยง 18.30% ทยงทาการเกษตรเปนอาชพหลกคอปลก

ลาไย เพราะเหนวาเปนอาชพทคมกวา ซง 81%ของชาวบานมอาชพหลกคอคาขายและรบจาง 2)วถ

ชวตดานสงคมชาวมสลมบานปงหลวงสวนใหญอยในวยทางานคอมอายอยระหวาง 15-60 ป เกอบ

ทงหมดมการศกษาระดบชนประถมศกษาและมธยมศกษา สวนใหญสมรสแลว ประมาณ 2 ใน 3

ทางานภายในชมชน ตงแตอดตถงปจจบนวถชวตบานปงหลวงมความสมพนธทดภายในครอบครว

ภายในชมชน และเพอนบาน อกทงมการรวมกลมเพอชวยเหลอกนทงในกลมมสลมดวยกนและกบ

ชาวไทยพทธทอยหวและทายหมบานดวย 3) วถชวตดานวฒนธรรม ชาวมสลมบานปงหลวงทกคน

มสทธและฐานะทางสงคมเทาเทยมกน มการใหเกยรต ผทมจรยธรรมและมความเคารพ ยาเกรงตอ

พระอลลอฮ (ซ.บ.) มากทสด รวมทงยงมแนวความเชอวาทรพยากรธรรมชาตตางๆ นนพระเจาสราง

มาเพอตอบสนองความตองการในชวตของตนและตองประกอบการงานทสจรต 4) ดานสงแวดลอม

บานปงหลวงมสภาพพนทเปนทลมนาทวมขงในฤดฝน อกทงเปนบรเวณแองกะทะของจงหวด

เชยงใหม มแมนาของสาขาแมนาปงไหลผานหมบาน มลาคลองยอยเพอใชในการเกษตร โดยมสลม

บานปงหลวงสวนใหญมการตงถนฐานในชมชนมาตงแตเกด มลกษณะเปนเรอนถาวร มการกาจด

ขยะโดยแยกเพอนาสวนทยงมประโยชนไปใชใหม และทาการเผาสวนทไมไดใชประโยชนแลว

สมศร จนะวงษ (2544) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหกระบวนการเรยนรกจกรรมทาง

เศรษฐกจและการกระจายรายไดในชมชน ทใชแนวเปนทาง การพฒนาเศรษฐกจพอเพยง”

ผลการวจยพบวา 1) แนวคดการพฒนาแบบเศรษฐกจพอเพยงในอดตและในปจจบนมทงสงทเปน

60

จดรวมและจดตาง สาหรบจดรวมคอการเนนในเรองพออย พอกน การพงพาตนเอง การพงพาซงกน

และกน การมความสขตามอตภาพโดยไมเบยดเบยนตนเอง ผอนและสงแวดลอม จดตางคอใน

สภาพปจจบนการผลตเปนไปเพอการตอบสนองความตองการในการบรโภค ของครวเรอนและเพอ

การคา การบรโภค เปนไปทงในระดบชมชน ระดบประเทศ และระดบโลก การจดสรรหรอการ

แบงปนเปนไปทงในระดบชมชนและระดบรฐ 2) กระบวนการเรยนรกจกรรมทางเศรษฐกจพอเพยง

ทเกดขนอาศยปจจยการเรยนรทงปจจยภายใน ปจจยภายนอก และปจจยสภาพแวดลอม โดยม

ลกษณะการเรยนรทงในระดบปจเจกบคคลและการรวมกลม จากแหลงเรยนร ภายในชมชนและ

ภายนอกชมชน โดยชมชนบานสขใจ จงหวดกาฬสนธ ใชศรทธาในตนเองและกระบวนการ มสวน

รวม เปนเครองหนนนาการเรยนร

สพาณ ตงตระกลทรพย (2551 : 108) ไดศกษาเรองวถชวตชมชน อมพวากบเศรษฐกจ

พอเพยง จงหวดสมทรสงคราม ผลการวจยพบวา

วถชวตดานเศรษฐกจ คนในชมชนอมพวาสวนใหญไมไดทาการเกษตรแตมอาชพ

หลกคอรบราชการ รองลงมาคอคาขาย เกษตรกรรมและรบจางตามลาดบ มรายได ในภาค

การเกษตรเฉลย 5268.23บาท/ครวเรอน/ เดอน รายไดนอกภาคการเกษตรเฉลย 10 ,81.84บาท /

ครวเรอน/เดอน รายจายในภาคเกษตรเฉลย 3970.87บาท/ครวเรอน/เดอน เงนออมสะสมเฉลย

27,573.36 บาท/ครวเรอน/ป มหนสะสมในระบบเฉลย 2634.11 บาท/ครวเรอน/เดอนและหนสะสม

นอกระบบเฉลย 10,011.20 บาท/ครวเรอน มการใหบรการ Hom Stay รอยละ7.20 มการใหบรการ

ลองเรอชมหงหอย รอยละ 33.00 และมการใหบรการนวดสปา สมนไพรแกนกทองเทยวรอยละ

35.70 การผลตและการบรโภคมการปลกพชไวบรโภคเองรอยละ 36.10 รองลงมาปลกพชเพอไว

ขาย รอยละ 33.30 และปลกพชไวบรโภคและคาขาย รอยละ 30.60

วถชวตดานสงคม พบวา คนในชมชนอมพวา มอาย 46 ป มการศกษา

ระดบอดมศกษามสถานภาพสมรส โดยสวนใหญทางานในพนทชมชนและรอยละ 95 ขนไป ม

ความสมพนธทดกบคนในครอบครวและมความสมพนธทดกบญาตพนอง และเพอนบาน คนใน

ชมชนสวนใหญ รอยละ 95 มการรวมกลมกน ผนาในชมชนเปนทเคารพนบถอไดรบการยอมรบ

จากชมชน และมความสามคค

61

วถชวตดานวฒนธรรม พบวา ผใหขอมลรอยละ100 มศาสนสถานเปนศนยรวม

จตใจ มความเชอความศรทธาในพทธศาสนา และรอยละ 90 ชมชนคงความเปนเอกลกษณเฉพาะคอ

การเคารพผอาวโสและรอยละ 96 มสภาพภมประเทศเหมาะสมในการตงถนฐานเชนตลาดนา การ

ใสบาตรรมคลองทางเรอและรอยละ65 วถชวตในปจจบนมการเปลยนแปลง เนองจากสวนใหญใช

การคมนาคมทางบก

วถชวตดานสงแวดลอม พบวา ผใหขอมลสวนใหญรอยละ 80.30 ยงมทรพยากร

ดนทอดมสมบรณรอยละ 96.20 ยงมนาอดมสมบรณ และรอยละ 83.80 ชมชนมวธกาจดขยะดวย

การเผาและขดหลมฝงกลบ

สาราญ จชวย (2554 : 153) ไดศกษาการดาเนนชวตของคนในชมชนบางขนน ภายใตการ

เปลยนแปลงของวฒนธรรมทองถน พบวา คนในชมชนบางขนนมความภาคภมใจในวฒนธรรม

ดงเดม รกในผนดนทประกอบอาชพทางการเกษตร สบทอดประเพณของบรรพบรษ ทาการเกษตร

ดวยวธทางธรรมชาตเพอรกษารสชาตของผลผลตไว และมความสมพนธทดตอกนในครอบครว

อานวยพร ใหญยงและคณะ (2554 : บทคดยอ ) ศกษาเรอง การศกษาชมชนเพอรองรบ

กจกรรมการเกษตรเชงนเวศตามแนวพระราชดารของเศรษฐกจพอเพยง : กรณศกษาบานรองเยน

อาเภอ สอง จงหวดแพร พบวา ขอสรปเกยวกบทรพยากรดานการทองเทยวของบานรองเยนม

เอกลกษณและโดดเดนดานการเกษตรทมความหลากหลาย เชน การปลกขาว ยาสบ พชผกสวนครว

ไมผล การเลยงปลา อกทงพธกรรมความเชอในเชงเกษตรทยงคงอย รวมทงเอกลกษณความเปนวถ

ลานนาตะวนออกของประเทศไทย ทยงแสดงใหเหนถงความเปนสงคมอยเยนเปนสข บรรยากาศ

ความอบอนในการเอาใจใสแบบญาตพนอง การพงพาชวยเหลอ รวมถงวฒนธรรมการใหทสามารถ

พบไดทบานรองเยน และทสาคญคอวฒนธรรมความพอพยงหรอการใชชวตอยางพอเพยง โดย

สงเกตจากการเกบพชผกจากพนทในบานหรอจากเพอนบาน การรวมแรงรวมใจชวยเหลอกจกรรม

ของชมชน การนาพชผลทางการเกษตรมาขายในตลาดชมชน ซงคนในชมชนสวนใหญเปนผปลก

พชและเลยงสตวหรอแปรรปเปนผลตภณฑนามาขายแลกเปลยนกนในตลาดของชมชนบานรองเยน

ซงเปนราคาททกคนยอมรบได ราคาถก ปรมาณไดมากกวาตลาดกลางในแหงอน

62

นนหมายความวา ชมชนบานรองเยนสวนใหญมวถชวตทสอดคลองกบหลกการแนวคด

เศรษฐกจพอเพยง และจากการศกษาทาใหชมชน บานรองเยนไดรวมกนตดสนใจใชการทองเทยว

มาเปนทางเลอกในการพฒนาชมชน เนองจากการวเคราะหทพจารณาวาเปนการลงทนนอย เพราะ

ใชทรพยากรของบานรองเยนทมอยแลวมาจดการเพมมลคาของทรพยากรเพอการทองเทยว สวน

เรองอนๆ ทชมชนตองการใหมการพฒนา สวนใหญมอยในแผนการพฒนาขององคการบรหารสวน

ตาบลทงนาว ดงนน การนาการทองเทยวมาใชในการพฒนาชมชน จะตองไดรบความรและความ

เขาใจอยางลกซง และเกดผลกระทบนอยทสดกบวฒนธรรมธรรมชาต สงแวดลอม หรอสงคม อก

ทงการจดการทองเทยวนนจะตองใชหลกการของแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช เพอ

ชมชนมองวาเปนเพยงอาชพเสรม และจะตองไมกระทบตอวถดงเดมหรออาชพหลกของตน

จากแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดนามาสรางเปนกรอบแนวคดในการวจย

ดงน

63

กรอบแนวคดในการวจย

วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

ภาพท 5 กรอบแนวคดในการวจย

1. วถชวตของคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ในปจจบน

2. วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนฝงบางกรวย จงหวดนนทบรทสอดคลอง

กบแนวคดของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ดานเศรษฐกจ

- อาชพ รายได รายจาย

เงนออม ทรพยสน หนสน การผลต

การบรโภค

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

(3หวง 2 เงอนไข)

3 องคประกอบ

- ความพอประมาณ

- ความมเหตผล

- ความมภมคมกน

2 เงอนไข

- ความร

- คณธรรม

ดานสงคม

- การอยรวมกนความสามคค การรวมกลม

- ความเขมแขงของผนาและชมชน

ดานวฒนธรรม

- เอกลกษณไทย ศาสนา

- วถชวตและภมปญญาทองถน การวเคราะหและตความรวม

ดานสงแวดลอม

การจดการทรพยากรธรรมชาต

ดน – นา – ขยะ

ความสอดคลองและไมสอดคลองปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงกบวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนฝงบางกรวย

สอดคลอง

ความสมดลมนคงยงยนทาง

เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

และสงแวดลอม

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การศกษาเรองวถชวตชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ผวจยก าหนด

พนทในการศกษารมคลองบางกอกนอยตอนบน ฝงอ าเภอบางกรวยครอบคลมพนท 4 ต าบล คอ

เทศบาลต าบลปลายบางประกอบดวย (หม 3 และ หม 4)

อบต.บางสทอง ประกอบดวย (หม 2 และ หม 3)

อบต.บางขนกอง ประกอบดวย (หม 1 , หม 3 และ หม 5)

อบต.บางขนน ประกอบดวย (หม 1 , หม 2 และ หม 5)

ดงแสดงในแผนท

ภาพท 6 แผนทคลองบางกอกนอย ทมาของภาพ องคการบรหารสวนต าบลบางขนน

(วนท 15 พฤษภาคม 2555)

65

1. ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร (Population) ผใหขอมล ทใชในการวจยครงนคอประชากรในชมชน

รมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรทประกอบอาชพเกษตรกร และเปนคนในพนท

ดงเดม ครอบคลมพนทอ าเภอบางกรวยใน 4 ต าบล

จ านวนประชากรทน ามาใชในการวจยมจ านวนทแนนอน จงใชสตรการหากลม

ตวอยางของ Yamane (1973 : 725) และมการก าหนดใหมความคลาดเคลอนของกลมตวอยางท

ยอมรบไดเทากบรอยละ 5 ของระดบความเชอมนท 95 % หมายความวาประชากร 100 คน จะเกด

ความคลาดเคลอนจากกลมตวอยางเพยง 5 คน ซงมสตรดงน

สตร n =𝑁

1+𝑁𝑒

โดย e = ความคลาดเคลอนของกลมตวอยาง

N = จ านวนประชากรทงหมด

n = จ านวนกลมตวอยาง

ดงนนจ านวนประชากรของอ าเภอบางกรวย ใน 4 ต าบล มจ านวนทงสน 1,032 ครวเรอน

ขนาดของกลมตวอยางในการค านวณทงหมด เมอน ามาแทนคาในสตรขางตน ดงน

แทนคา n = 1,032

1+1,032 (0.05)2

= 398 ครวเรอน

เมอไดขนาดของกลมตวอยางทไดจากการค านวณของผประกอบอาชพเกษตรกรและเปน

บคคลดงเดมในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร จ านวน 398 ครวเรอน

หลงจากนนน ามาสมตวอยางของแตละต าบลโดยใชสตร ดงน (กลยา วานชยบญชา, 2547 : 37)

ni = 𝑁𝑖 𝑛

𝑁

ni = จ านวนตวอยางทสมของแตละกลม

n = ขนาดของกลมตวอยาง

Ni = จ านวนประชากรในแตละชมชน

N = จ านวนประชากรทงหมด

66

ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มรายละเอยดจ านวนตวอยางแตละ

ชมชน แสดงในตารางท 1 ซงไดค านวณตามสตรของ กลยา วาณชยบญชา, (2547 : 37) และได

ยกตวอยางจ านวนกลมตวอยางของชมชนปลายบางไวดงน

ni =398𝑥155

1,302

ni = 60 ครวเรอน

(ม 2 หมบาน = 60 : 2 = 30 )

ตารางท 1 จ านวนประชากรและการสมกลมตวอยาง

ชอต าบล หมท จ านวนประชากร จ านวน จ านวนกลม

(ครวเรอน) ครวเรอน ตวอยาง

ต าบลปลายบาง หม 3 และ หม4 155 60 30

ต าบลบางสทอง หม 2 และ หม3 212 82 41

ต าบลบางขนกอง หม1 หม..3 และ หม5 476 184 61

ต าบลบางขนน หม1 หม2 และ หม5 189 72 24

รวมทงสน 1,302 398 156

ผวจยใชแบบสอบถาม กบกลมตวอยางจ านวน 156 คน โดยใชวธบงเอญ (Accidental

Sampling) จากตวแทนซงเปนครอบครว แตละต าบล ตามปรากฏในตารางท 1

67

2. เครองมอทใชในการวจย

2.1 ลกษณะของเครองมอ

เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ ซงผวจย

สรางขน มขนตอนในการสรางดงน

1) ศกษาเอกสาร หนงสอ แนวคด และผลงานวจยทเกยวของ

2) ศกษารปแบบและเทคนควธการสรางแบบสอบถาม

3) ลงพนทส ารวจพนทเปาหมาย เพอสงเกตและหาขอมลเบองตน

3) ศกษารปแบบและเทคนควธการสรางแบบสอบถาม

4) ประมวลรายละเอยดจากเอกสารงานวจย และการลงส ารวจพนท

2.2 การสรางเครองมอ

1) สรางแบบสอบถามแบบมโครงสรางและไมมโครงสรางม 10 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวด นนทบร

ตอนท 2 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ดานเศรษฐกจ ตอนท 3 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ดานสงคม ตอนท 4 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ดานวฒนธรรม ตอนท 5 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ดานสงแวดลอม

ตอนท 6 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของ

ความพอประมาณ

68

ตอนท 7 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของ

ความมเหตผล ตอนท 8 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวด

นนทบรทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบ

ของความมภมคมกน ตอนท 9 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวด

นนทบรทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเงอนไข

ความร ตอนท 10 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวด

นนทบรทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเงอนไข

คณธรรม

2) สรางแบบสมภาษณ ( Interview) จากการส ารวจขอมลเบองตนจะใชวธสมภาษณ

ซงเปนเครองมอวจยทไดขอมลเชงลกทมรายละเอยด และตรงประเดน เนองจากวธการนเปนการ

ถายทอดการสมภาษณผทอาศยอยในทองถนในเรองของวถการด าเนนชวต ประเพณ วฒนธรรม

ความเชอ ประสบการณชวตของบคคลตงแตอดตถงปจจบน ทมความใกลชด และมความส าคญตอ

จตใจของทกคน และท าใหไดทราบความคดเหน ทศนคตการปรบตวของคนในชมชนตอสภาพ

ทวไปในชมชน การเปลยนแปลงทางดานกายภาพ เศรษฐกจ สงคมทเกดขน ทศทางการพฒนา

ความเขาใจ ความตระหนกถงคณคา สงแวดลอม โดยการสมภาษณกลมบคคลในชมชนจะพจารณา

จาก 2 กลมหลกทเปนคนดงเดมในชมชน รวมจ านวน 30 คน โดยก าหนดกลมบคคล ดงน

(2.1) กลมบคคลส าคญ พจารณาจากการเปนผน า เปนผทมอทธพลดานความคด

มบทบาทและหนาท ทมความส าคญตอชมชนทงหมด 15 คน ไดแก

- คร อาจารย จ านวน 5 คน

- ผน าชมชน ผใหญบาน และผชวยผใหญบานจ านวน 7 คน

69

- ผมความรทางสาขาอาชพครดนตรไทย และกลมแมบานของชมชนจ านวน5 คน

(2.2) กลมบคคลทวไป พจารณาจากผอาวโสในหมบานทง 5 หมบานทเปนคน

ดงเดมโดยบรรพบรษเปนคนดงเดมในชมชนสบทอดวฒนธรรมดงเดมมาสลกหลานในปจจบน

และเปนผอาศยอยในชมชนมาเปนเวลา 60 ปขนไป จ านวน 10 คน ดงน

- เกษตรกรชาวสวนดงเดมจ านวน 10 คน

- กลมอาชพคาขายดงเดมในชมชน โดยวธพายเรอขายของในอดตเปนตนมา

จ านวน 5 คน

ในการสมภาษณ ผวจยเลอกใชวธการสมภาษณแบบเจาะลก ( In-depth Interview) โดย

ผวจยจะมแนวค าถามในการเขาไปสมภาษณตามทไดจดท าไวลวงหนา ( Interview Guide) ส าหรบ

สมภาษณประชากรกลมตวอยาง แตแนวค าถามอาจมการปรบเปลยนไปตามสถานการณ เพอใหได

ขอมลทเปนประโยชนตามวตถประสงค ลกษณะของแบบสมภาษณ เปนค าถามแบบปลายเปด ใช

สมภาษณกลมตวอยาง 2 กลม คอ ผร และผเกยวของ เปนค าถามเกยวกบขอมลทวไปของพนทศกษา

ลกษณะของแบบสมภาษณแบงออกเปน 4 ตอน คอ

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบความเชอและประเพณ

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการปกครองในชมชน

ตอนท 3 ขอมลเกยวกบสาธารณสขชมชน

ตอนท 4 ขอมลเกยวกบการด าเนนชวตตามแนวของเศรษฐกจพอเพยง

3) น าแบบสอบถามและแบบสมภาษณทสรางขนปรกษาทปรกษางานวจย ด าเนนการ

ปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของทปรกษาและน าไปใหผเชยวชาญดานภาษาพจารณาเพอ

ตรวจสอบความเหมาะสมของขอค าถาม ทงในสวนของโครงสรางเนอหาและภาษาทใชใน

แบบสอบถามและแบบสมภาษณ รวมถงความครอบคลมวตถประสงค

70

4) ปรบปรงแกไข แบบสอบถามและแบบสมภาษณและทดลองใชในพนท เพอ

ทดสอบความเทยงตรง (validity) จ านวน 30 ชด

5) น าแบบสอบถามและแบบสมภาษณทสมบรณแลวไปใชเกบขอมลกบกลม

ตวอยางซงเปนกลมเกษตรกรในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ฝงอ าเภอบางกรวย จ านวน

156 ครวเรอน ครวเรอนละ 1 คน จ านวน 156 คน

3. วธการเกบขอมล

ผวจยและผชวยผวจยด าเนนการโดยใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณกบผใหขอมล

และมสวนรวมในการสงเกตในเรองวถชวตดานเศรษฐกจ วถชวตดานสงคม วถชวตดานวฒนธรรม

และวถชวตดานสงแวดลอมภายในชมชนดงน

1. วถชวตดานเศรษฐกจ

ใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณกบผใหขอมลคอผแทนแตละ

ครวเรอนของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร กบกลมตวอยางในเรอง

การประกอบอาชพ รายได รายจาย เงนออม ทรพยสน หนสน การใหบรการ อกทงการสงเกตอยาง

มสวนรวมและไมมสวนรวมในเรองการผลตและการบรโภค

2. วถชวตดานสงคม

ใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณกบผใหขอมลคอตวแทนครวเรอน

ของคน ในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร กบกลมตวอยางในเรองประวต

ความเปนมาของชมชน การอยรวมกน ความสามคค การเออเฟอเผอแผ และการรวมกลม

ความสมพนธในครอบครวและชมชนและ ความเขมแขงของผน าชมชน

3. วถชวตดานวฒนธรรม

ใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณกบผใหขอมล คอตวแทนครวเรอน

ของคน ในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร กบกลมตวอยางในเรองศาสนา

71

ประเพณ ภมปญญาทองถน พธการตางๆ และทอยอาศย อกทงสงเกตการใชชวตของคนในชมชน

รวมถงการน าเทคโนโลยและทรพยากรธรรมชาตมาประยกตใชในการด าเนนชวต

4. วถชวตดานสงแวดลอม

ใชแบบสอบถามและแบบสมภาษณกบผใหขอมล คอตวแทนครวเรอน

ของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร กบกลมตวอยาง อกทงสงเกตการใช

ชวตของคนในชมชนอยางมสวนรวมในการจดการทรพยากรธรรมชาตดนน าและการก าจดขยะของ

คนชมชน

5. ใชแบบสอบถาม กบผใหขอมลคอตวแทนครวเรอนของคน ในชมชน รมคลอง

บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร เพอหาความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบนกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม

และดานสงแวดลอม โดยวธเกบขอมลดงน

5.1 ศกษาขอมลทตยภม จากหนงสอ เอกสารวชาการ และงานวจยท

เกยวของ

5.2 การสงเกตอยางมสวนรวมในกจกรรมประเพณ การประกอบศาสนกจ

สมภาษณ พดคย เกยวกบวฒนธรรมประเพณตางๆ และการสงเกตอยางไมมสวนรวมจาก

แบบสอบถามในการประกอบอาชพ การรวมกจกรรมกลม การใหบรการ การผลต และการบรโภค

ของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรคลอบคลมพนท ทก าหนด

5.3 สนทนาพดคยทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการกบกลมตวอยาง

เกษตรกรคนในชมชน รมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

น าขอมลทไดจาการเกบรวบรวมมาตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของขอมล

ตามวตถประสงคและยอนกลบไปเกบขอมลเพมเตมในกรณทขอมลขาดความสมบรณ รวบรวม

ขอมลทไดจากการสงเกตการมสวนรวม การพดคยอยางเปนทางการและไมเปนทางการน ามา

วเคราะหตอไป

72

4. วธการวเคราะหขอมล

ผวจยน าแบบสอบถามและแบบสมภาษณ มาตรวจสอบความสมบรณของขอมล โดยหา

คาสถตพนฐานดงน

4.1 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ใน

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดนวฒนธรรม และดานสงแวดลอม วเคราะหโดยใชสถตพนฐาน ไดแก

การแจกแจงความถ (Frequency Distribution) การหาคารอยละ (Percentage) การหาคาเฉลย (Mean)

และการหาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

4.2 วเคราะหขอมลเชงบรรยายน าขอมลจากการสงเกต การสมภาษณการมสวน

รวมในกจกรรมศาสนกจ การสนทนาในดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม และดาน

สงแวดลอม โดยวถชวตดานเศรษฐกจ ประกอบดวยรายได รายจาย เงนออม หนสน การประกอบ

อาชพ การผลต การบรโภค ดานสงคมประกอบดวย ประวตความเปนมา โครงสรางพนฐาน

ประชากร สาธารณปโภค ความสมพนธภายในครอบครว ความสมพนธภายในชมชน ความสามคค

ความสมพนธระหวางเพอนบานและการรวมกลมอนๆ ดานวฒนธรรม ประกอบดวยความเชอ เรอง

ศาสนา วฒนธรรมประเพณ ดานสงแวดลอม ประกอบดวยสภาพภมประเทศ การตงถนฐาน การ

ก าจดขยะ การจดการทรพยากรดน น า และสภาพทวไปของชมชน

4.3 การเสนอขอมลจากการวเคราะห จะอยในรปของตารางแจกแจงความถ และ

จ านวนรอยละ

4.4 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวด

นนทบรกบแนวคด ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง โดยวเคราะหวถชวตดานเศรษฐกจ ดานสงคม

ดานวฒนธรรม และดานสงแวดลอม ของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวด

นนทบร ทสอดคลองกบแนวคด ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของความ

พอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกน โดยอาศยเงอนไขของการมความรและการม

คณธรรม โดยขอมลทไดจากแบบสอบถาม จะน ามาลงรหสค าตอบดงน

ไมม หรอ ไมปฏบต แทนคาดวย 0

ม หรอ ปฏบต แทนคาดวย 1 -2

( มมากก าหนดคาเปน1 มนอยก าหนดคาเปน 0)

73

5. ใชสถตวเคราะหดวยวธการแจกแจงความถ (Frequency) โดยใชขอมลเปนคา

รอยละ ซงค านวณจากผใหขอมลทงหมด 156 คน และน าคารอยละมาวเคราะห ความสอดคลองกบ

วธการใหคะแนน แบงเปน 3 ระดบ ตามท ประจกษ สดประเสรฐ (2531: 6) กลาวไวคอ

มการปฏบต ระดบความสอดคลอง

รอยละ 80 – 100 ระดบสง

รอยละ 60 – 79 ระดบปานกลาง

รอยละ 0 – 59 ระดบต า

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การศกษาเรอง วถชวต คนใน ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดแบงผลการศกษาออกเปน 11 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

ตอนท 2 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดานเศรษฐกจ ตอนท 3 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดานสงคม ตอนท 4 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดานวฒนธรรม ตอนท 5 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดานสงแวดลอม ตอนท 6 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ

ตอนท 7 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผล ตอนท 8 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมภมคมกน ตอนท 9 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายใตเงอนไขความร

ตอนท 10 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายใตเงอนไขคณธรรม ตอนท 11 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม

75

ตอนท 1 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จากการสอบถามกบผใหขอม ลทสาคญซงเปนตวแทนเกษตรกรและตวแทน

ครวเรอนของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร อกทงการสมภาษณแบบ

มสวนรวมในกจกรรมตางๆ รวมกบคนในชมชน สามารถอธบายขอมลทวไป ดงตารางท 2-4 ได ดงน ตารางท 2 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รายการ โครงสรางพนฐานประชากร จ านวน N =156

รอยละ

เพศ เพศหญง เพศชาย

88 68

56.40 43.60

รวม 156 100.00

อาย

ตากวา 25 ป อายระหวาง 26-35 ป อายระหวาง 36-45 ป อายมากกวา 46 ป ขนไป

12 24 82 38

7.70 15.40 52.60 24.30

รวม 156 100.00

การศกษา

ไมไดรบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา

0 75 53 28

0.00 48.10 33.90 18.00

รวม 156 100.00 สถานภาพ โสด

สมรส หมาย/หยาราง/แยกกนอย

19 128

9

12.20 82.00 5.80

รวม 156 100.00

76

ผลการศกษาตามตารางท 2 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มขอมล

ทวไป ดงน

เพศ กลมตวอยางผใหขอมล คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 56.4 0

เปนเพศหญงและรอยละ 43.60 เปนเพศชาย อาย กลมตวอยางผใหขอมลคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 52.60 มอาย

ระหวาง 36-45 ป รองลงมารอยละ 24.30 มอาย 46 ปขนไป รอยละ 15 .40 มอาย ระหวาง 26-35 ป

และรอยละ 7.70 มอายตากวา 25 ป การศกษา กลมตวอยางผใหขอมล คนใน ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 48.10 ไดรบการศกษาระดบประถมศกษา รองลงมารอยละ 33.90 ไดรบการศกษาระดบ

มธยมศกษา และรอยละ 18.00 ไดรบการศกษาระดบอดมศกษา สถานภาพ กลมตวอยางผใหขอมล คนใน ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 82.00 มสถานภาพสมรส รองลงมารอยละ 12.20 มสถานภาพโสด และรอยละ 5.80

มสถานภาพหมาย/หยาาราง/แยกกนอย

ตอนท 2 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานเศรษฐกจ

ตารางท 3 ขอมลทวไปดานอาชพและรายจาย

รายการ การประกอบอาชพ จ านวน N =156

รอยละ

พนทอาศย

ตาบลบางขนน ตาบลบางขนกอง ตาบลปลายบาง ตาบลบางสทอง

24 61 30 41

15.40 39.10 19.20 26.30

รวม 156 100.00

77

ตารางท 3 (ตอ)

รายการ การประกอบอาชพ จ านวน N =156

รอยละ

อาชพ เกษตรกร คาขาย ธรกจสวนตว รบจาง รบราชการ อนๆ

46 41 8

50 11 0

29.50 26.30 5.10

32.00 7.10 0.00

รวม 156 100.00

1. พนทอาศย

ผลการศกษาตามตารางท 3 พบวา กลมตวอยางผใหขอมล เปนคนใน ชมชน

รมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 39.10 มพนทอาศยและประกอบอาช พในตาบลบางขนกอง

รองลงมารอยละ 26.30 มพนทอาศยและประกอบอาชพในตาบลบางสทอง รอยละ 19.20 มพนท

อาศยและประกอบอาชพในตาบลปลายบาง และรอยละ 15.40 มพนทอาศยและประกอบอาชพใน

ตาบลบางขนน 2. การประกอบอาชพ

ผลการศกษา ตามตารางท 3 พบวา กลมต วอยางผใหขอมลของ คนใน ชมชน

รมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 29.50 ประกอบอาชพเกษตกร เปนอาชพหลก รองลงมารอย

ละ 32.00 ประกอบอาชพรบจาง รอยละ 26.30 ประกอบอาช พคาขาย และรอยละ 7.10 ประกอบ

อาชพรบราชการ

78

ตารางท 4 รายได รายจาย เงนออม และหนสนของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รายการ ระดบ จ านวน N = 156 รอยละ หมายเหต

รายไดในภาคเกษตร/บาท ครวเรอน/เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

12 44 46 22 12

7.70 28.00 29.40 14.40 7.70

รวม 156 100.00 รายไดเสรมนอกภาคเกษตร /บาท / ครวเรอน / เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

41 46 10 33 19

26.30 29.40 6.40

21.20 12.20

รวม 156 100.00 รายจายในการประกอบ

อาชพดานการเกษตร /บาท/ครวเรอน/เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

87 42 2 0 0

55.80 26.90 1.30 0.00 0.00

รวม 156 100.00 รายจายในการประกอบ

อาชพนอกภาคการเกษตร /บาท/ครวเรอน/เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

76 44 17 0 0

48.70 28.20 10.90 0.00 0.00

รวม 156 100.00

79

ตารางท 4 (ตอ)

รายการ ระดบ จ านวน N = 156 รอยละ หมายเหต

รายจายในครอบครว (คานา คาไฟ คาโทรศพท คาจางแรงงาน คาเชาทอยอาศย คาอาหาร) ครวเรอน/เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

130 20 5 0 1

83.30 12.80 3.20 0.00 0.70

รวม 156 100.00 เงนออมในครอบครว/เดอน 5,000-10,000 บาท

10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

105 3

17 0

20

67.30 1.90

10.90 0.00

12.80

รวม 156 100.00 หนสนในระบบของครวเรอน/เดอน

5,000-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,000 บาทขนไป

98 21 8 0 3

62.80 13.50 5.10 0.00 1.90

รวม 156 100.00 ลกษณะทอยอาศยของทาน มบานเปนของตนเอง

เปนบานเชา อาศยอยกบญาต เชาซอ

130 6

17 3

83.30 3.90

10.90 1.90

รวม 156 100.00

80

ตารางท 4 (ตอ)

รายการ ระดบ จ านวน N = 156 รอยละ หมายเหต

การถอครองและใชประโยชนทดน

เปนของตนเอง เชา เชาซอ เปนของญาต

106 5

39 6

67.90 3.20

25.00 3.90

รวม 156 100.00

3. รายได รายจาย เงนออมและหนสน ลกษณะทอยอาศย การถอครองและใชประโยชน ผลการศกษาตามตารางท 4 พบวา รายไดในภาคเกษตร ตอครวเรอนตอเดอนของ

กลมตวอยางคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนรอยละ 29.40 มรายไดในภาคเกษตร

ตอเดอนท 15,001 บาท ถง 20,000 บาท รองลงมารอยละ 28.00 มรายได 10,001 บาท ถง 15,000 บาท

และรอยละ 14.40 มรายไดสงกวา 15,001 บาท ถง 25,000 บาท รอยละ 7.70 มรายได 25,000 บาท

ขนไป รายไดเสรมนอกภาคเกษตรตอครวเรอนตอเดอนของ กลมตวอยางคนในชมชนรม

คลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 29.40 มรายไดนอกภาคเกษตรตอเดอนท 10,001 บาท ถง

15,000 บาท รองลงมารอยละ 26.30 มรายไดนอกภาคเกษตรตอเดอนท 5,000 บาท ถง 10,000 บาท

และรอยละ 21.20 มรายได ท 20,001 บาท ถง 25,000 บาท รอยละ 12.20 มรายไดท 25,000 บาท

ขนไป รายจายในภาคเกษตรตอครวเรอนตอเดอนของกลมตวอยางคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน รอยละ 55.80 มรายจายในภาคเกษตรตอครวเรอนตอเดอนท 5,000 บาท ถง

10,000 บาท รองลงมา รอยละ 26.90 มรายจาย ในภาคเกษตรตอเดอน 10,001 บาท ถง 15,000 บาท

และรอยละ 1.30 มรายได อยทระดบ 15,001 บาท ถง 25,000 บาท รายจายในการประกอบอาชพนอกภาคการเกษตรตอครวเรอนตอเดอน ของกลม

ตวอยางคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 48.70 มรายจายในการประกอบอาชพ

นอกภาคการเกษตรท 5,000 บาท ถง 10,000 บาท รองลงมารอยละ 28.20 มรายจายในการประกอบ

81

อาชพนอกภาคการเกษตรท 10,001 บาท ถง 15000 บาทตอเดอน และรอยละ 10.90 มรายจายในการ

ประกอบอาชพนอกภาคการเกษตรท 15,001 – 20,000 บาท รายจายในครอบครว (คานา คาไฟ คาโทรศพท คาจางแรงงาน คาเชาทอยอาศย

คาอาหาร) ของกลมตวอยางคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 83.30 มรายจายใน

ครอบครวตอเดอนมากสดทระดบ 5,000 บาท ถง 10,000 บาท รองลงมารอยละ 12.80 มรายจายใน

ครอบครวตอเดอนทระดบ 10,001 บาท ถง 15,000 บาท และรอยละ 3.20 มรายจายในครวเรอนท

15,001 บาท ถง 20,000 บาทขนไป เงนออมสะสมในครอบครวตอเดอนของกลมตวอยางคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบนรอยละ 67.30 มเงนออมสะสมในครวเรอนตอเดอนทระดบ 5,000 บาท ถง

10,000 บาท รองลงมารอยละ 10.90 มเงนออมสะสมในครวเรอนทระดบ 15,001 บาท ถง 20,000 บาท

และรอยละ 12.80 มเงนออมสะสมในครวเรอนสงสดทระดบ 25,000 บาทขนไปและรอยละ 1.90

มเงนออมท 10,001 บาท ถง 15,000 บาท หนสนในระบบของครอบครวตอเดอนของกลมตวอยางคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน รอยละ 62.80 มหนสนในระบบตอครอบครวตอเดอนท 5,000 บาท ถง

10,000 บาท รองลงมารอยละ 13.50 มหนสนในระบบอยทระดบ 10,001 บาท ถง 15,000 บาท และ

รอยละ 1.90 มหนสนในระบบของครอบครวสงสดทระดบ 25,000 บาทขนไป ลกษณะทอยอาศยของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย รอยละ 83.30 มบานเปน

ของตนเอง รองลงมารอยละ 10.90 มทอยอาศย อยกบญาตและรอยละ 3.90 อาศย เปนบานเชา และ

รอยละ 1.90 เปนบานเชาซอ การถอครองและใชประโยชนทดนของกลมตวอยางในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน รอยละ 67.90 มทดนเปนของตนเอง รองลงมารอยละ 25.00 เปนทดนเชาซอ รอยละ

3.90 เปนทดนของญาต และรอยละ 3.20 เปนทดนเชาประกอบอาชพ เมอเปรยบเทยบรายได รายจาย เงนออม หนสนของคนในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน พบวา มการใชชวตอยในระดบเศรษฐกจพอเพยง เพราะไมใชจายเกนตว โดยมรายได

ในครวเรอนสงสด 17,500 บาท / เดอน และมรายจายในการประกอบอาชพดานการเกษตรสงสด

7,500 บาท / เดอน จงมรายไดสงกวารายจาย เมอวเคราะหดานหนสนเปรยบเทยบกบเงนออมพบวา

82

มเงนออมสงสด 7,500 บาท / เดอน และมหนสนสงสด 7,500 บาท / เดอน จงมเงนออมและหนสน

อยในระดบเดยวกน

ตอนท 3 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอนอยตอนบน ดานสงคม

จากการสมภาษณเจาะลกแบบมโครงสรางและไมมโครงสรางกบกลมตวอยาง

ซงเปนเกษตรกรตวแทนครวเรอน ในเรองประวตความเปนมาของชมชน ความสมพนธใน

ครอบครวและชมชน เพอนบานและกลมอนๆ ในชมชน ผนาชมชน โดยการมสวนรวมในกจกรรม

ชมชน ซงสามารถอธบายวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงคม ไดดงน ประวต ศาสตรและ ความเปนมาของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จนทร คงมา (2556 : สมภาษณ) เลาวา บรรพบรษดงเดมของคนในชมชนอพยพมาจาก กรงศร

อยธยา ลองเรอมาตามลานาเจาพระยา ขนฝงทตลงชนและเดนเทาเขามาตงรกรากรมคลอง

ทาสวนผลไมตามธรรมชาต ตอมามการเปลยนอาชพ จากการเกษตร มาประกอบอาชพคา ขายรมนา

โดยเฉพาะปากคลองบางใหญ ลกษณะทางสงคมของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

เปนสงคมเกษตรกรรม มชวตในลกษณะพงพาอาศยกนระหวางเครอญาต และมลกษณะทางสงคม

ใกลเคยงกบครอบครวสมยกอน เปนครอบครวขนาดใหญมความอบอน จารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) ปลดองคการบรหารสวนตาบลบางขนน

เลาวา พนทของหม ท 1 หมท 2 และหม ท 5 เปนชมชนทอยอาศยของชา วบานขนานไปตามรมนา

ชาวบานจงปลกบานเรอนโดยมชา นบาน ยนออกเปนทานา ชาวบานทมฐานะด ระดบเศรษฐ จะสง

บตรหลานใหไดรบการศกษาทด เนองจากเดนทางเขากรงเทพมหานครไดสะดวก ความสมพนธ

ของคนในชมชนรมคลองจะใชเทศกาล งานบญตาง ๆ เปนกจกรรมสรางความสมพนธทดตอกน

ลกหลานทไปทางานไกลบานกจะมาเยยมครอบครวในวนสาคญ ๆ โดยเฉพาะเทศกาลสงกรานต

และเทศกาลปใหม

83

การอยรวมกนและการรวมกลมความเขมแขงของชมชน กลมตวอยาง เปนหวหนาครอบครวคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย จานวน 156

ครวเรอน ใหขอมลวาสวนใหญคนในแตละชมชน ทกหมบาน จะมความสมพนธทด รจกกน

มกจกรรมขององคการบรหารสวนตาบลจะชวยเหลอเกอกลกน มการประชมกลมโดยองคการ

บรหารสวนตาบลและผใหญบาน เพอรวมกนคดแกปญหา หรอปรกษาวธการชวยให เดกวยรนใน

ชมชนเปนคนด สมาชกในครอบครวแตละครอบครว มความสมพนธทด ตอกนเสมอนเปน ญาตพ

นอง และเพอนบาน ทกชมชนรมคลองบางกอกนอย ตอนบน มการจดตงกลมของชมชน อาท กลมแมบาน

ผลตภณฑกลวยฉาบ กลมแมบานผลตภณฑตระกราหวาย สหกรณหมบาน แตละชมชนจะมความ

สามคคและเคารพนบถอผนาชมชนและผอาวโสในชมชน สรปผลวเคราะหพบวา วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงคม

มความสมพนธทดตอกน มการชวยเหลอ เกอกล กน รวมกจกรรมงานวนสาคญ ทางพทธศาสนา

มผนาทดทาใหคนในชมชน ม ความสามคค เกดความเขมแขง เนนคณธรรม มความซอสตยสจรต

ใหความสาคญแกการอบรมเดกและเยาวชนรนใหม ถอวาเปนความสมพนธทดของคนในชมชน

ตอนท 4 วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานวฒนธรรม

จากการสมภาษณเจาะลก แบบมโครงสรางและไมมโครงสรางกบกลมตวอยาง

ผมความรทางดานศาสนาและวฒนธรรม และเปนปราชญชาวบานดานดนตรไทย สาราญ รอดสน

(2556 : สมภาษณ) และประนอม จนทรหน (2556 : สมภาษณ) อธบายวถชวตคนในชมชนบางกอก

นอยตอนบน ดานวฒนธรรม ดงน การเปลยนแปลงของวฒนธรรมในอดต พบวาบรรพบรษดงเดมของคนในชมชนม

เอกลกษณทสาคญ ดงน โดย สาราญ รอดสน (2556 : สมภาษณ) และประนอม จนทรหน (2556 : สมภาษณ) เลาให ฟงวา ทกบานจะมประเพณแลกของกน ใครมอะไรกนามาใหซงกนและกน การ

ลงแขกชวยกนทางาน จะเปนทสนกสนาน อาหารหลกเมอมกจกรรมยามคาคน เชน ลงแขกชวยกน

นวดขาวหรอกวนทเรยน คอตมถวเขยว ตอมาความเจรญ เขามาในชมชน เกษตรกรสวนใหญใชรถ

84

ขนของ ใชเครองยนตในการรดนาตามรองสวน ทาใหวฒนธรรมในการลงแขกเอาแรงกนเรมหมด

ไป กระบวนการแลกเปล ยน และพงพาอาศยระหวางสงแวดลอมทางธรรมชาตและการดารงชวต

ของ คนใน ชมชนผานทรพยากรทมอย โดยเกษตรกรในชมชนเขาไปปรบเปลยนธรรมชาตใน

ลกษณะภมปญญาทองถน เปนเหตใหชมชนรมนาและสวนผลไมขยายตวตามลกษณะทางเศรษฐกจ

ทดขน รปแบบการดาเนนชวตทมกจกรรมการคา แบบตลาดนาเขามามบทบาท กลายเปนศนยกลาง

การคาในชมชนทสรางรายไดเปนอยางดใหแตละครวเรอน

ประเพณและกจกรรมทางวฒนธรรมกบการใชพนทในช มชน ประเพณและกจกรรมทางวฒนธรรมของคนในชมชน ทปฏบตสบทอดกนมาจาก

รนสรน จนเกดเปนเอกลกษณและมความสาคญตอสงคมประเพณตาง ๆ มอ ทธพลมาจาก

สงแวดลอมภายนอกเขาสสงคมมการปฏบตหลาก หลาย ประเพณตางๆ จงเปนวถแหงการดาเนน

ชวต พอสรปไดดงน บงอร กลบพง (2556 : สมภาษณ) เลาวา ประเพณทางศาสนาของชาวบานรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน จะใสบาตรพระทกเชา ตงแตเวลา 6.00 น. ถง 7.00 น.ทกบาน จะมทานาไว

พกผอนและใสบาตรพระทางเรอ สวนบานทอยรมถนน มทางเดนผานจะสรางแคร สาหรบวางของ

ใสบาตรไวรมทางทพระเดนผาน และวนพระ 8 คา หรอ 15 คา ของทกเดอน ชาวบานจ ะนาอาหาร

ไปถวายพระสงฆตามวดใกลบานท เคารพ นบถอกนมาตงแตบรรพบรษ และ วนพระ กถอเปน

วนหยดงานของชาวสวน จงไปทาบญ ฟงเทศน ถอศลอยทวด การจดพธกรรมตาง ๆ ในสมยกอน

สวนมากจดในวนพระ ซงเปนวนหยดงานของชาวสวน ทกคนมโอกาสไปรวมพธกรรมได เปนสงท

คนในชมชนบางขนนปฏบตสบตอกนมา ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ประธานกลมแมบานผลตภณฑประจาตาบลบาง

ขนน หมท 5 เลาวา ประเพณการทาบญของคนในชมชนทเปนความภาคภมใจและอนรกษสบทอด

มาจนถงทกวนน คอ การจดอาหารใสกระทงใบตองสดวางในถาด และ เมอถวายพระแลวมเหลอจะ

แบงปนกนดวยวธใสกระทงใบตองสด ซงทมาของการใชกระทงใบตองสดนน มผเฒาดงเดมใน

ชมชนเลาตอๆ กนมาวา กลมชนทอพยพมาจาก กรงศรอยธยา จะมความผกพนกบใบตองและกลวย

เนองจากเปนผลไมดงเดมของ กรงศร อยธยาในอดต จงมการสบทอดตอมา และปจจบนยงม

พธกรรมนหลงเหลออยทวดบางขนนเทานน

85

วนเพญ นาเยน (2556 : สมภาษณ) ประธานกลมแมบาน ผลตภณฑกลวยฉาบ ของ

หมท 3 ตาบลบางสทอง เลาวา ประเพณความเชอ เกดจากสงคมเกษตร เนองจากการคาดหวง

ผลผลตจากสภาพแวดลอมและฤดกาล ซงเปนสงเหนอธรรมชาต เกษตรกรจงเกดความเชอเรองการ

บนบานศาลกลาว เพอให ไดผลผลตทด ฉะนนทกบานของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนสวนใหญ จงตงศาลพระภมไวขางบานหรอหลงบาน หรอในพนททาการเกษตร เมอผลไม

ในสวนออกผลผลต กจะนาถวายศาลพระภม และเมอบนบานศาลกลาวแลว ผลผลตออกมา รนแรก

ชาวบานกจะจดเปนชะลอมหรอตะกราผลไมทมผลงดงามรสชาตอรอย นาไปถวายพระผใหญทตน

เคารพนบถอ ตอมาจงกลายเปนประเพณถวายสลากภตรผลไม สรปผลการวเคราะห พบวา วฒนธรรมของคนในช มชนบางกอกนอยตอนบน จงหวด

นนทบร มความมนคงและยงยน ในวฒนธรรมประเพณดงเดม บงบอกถงวถชวตทสอดคลองก บ

ลกษณะความเปนอยรมคลอง เชน ประเพณ ใสบาตรพระทางเรอ ประเพณตกบาตรพระรอยแปด

และประเพณสลากภตรผลไม จงเปนวถชวตชมชนทมเอกลกษณเฉพาะทองถน

ตอนท 5 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงแวดลอม

จากการสมภาษณเจาะลกแบบมโครงสรางและไมมโครงสรางกบกลมตวอยาง ท

เปนตวแทนครวเรอนของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ในเรองสภาพภมประเทศ การ

ตงถนฐานและ สภาพทวไป ตลอดจนการจดการทรพยากรธรรมชาต ดน นา และการจดการขยะ

สามารถสรปลกษณะสงแวดลอมไดดงน ลกษณะสงแวดลอมบรเวณรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

มลกษณะภมประเทศเปนทราบลมรมฝงนาเจาพระยาสายเดมและมคลองหลายสายกระจายเตมพนท

มผลตอความตองการทจะพกอาศยของคนในชมชน ไมวาจะเปนคณภาพนา อากาศและเสยง สง

เหลานเปนสงสาคญ และมผลตอการเปลยนแปลงการใชพนทตลอดรมคลองบางกอกนอย บญเชด รงเรอง (2556 : สมภาษณ) เลาวา วถชวตของคนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน จะผกพนกบสายนา เพราะมความสะดวกสบายจากสายนาในการอปโภค บรโภค การ

ประกอบอาชพ และการเดนทาง หลงป พ.ศ. 2520 เปนตนมา สภาพนาใน ลาคลองบางกอกนอย เรม

86

เสอมสภาพลง ดว ยสภาพอากาศทเปลยนไป มลพษทางเสยง ซงสวนใหญเกดจากเสยงของทอไอ

เสยของเครองยนต เรอ นามนและสารเคมทใชในการเกษตร ปนเปอนในลานามากขน ชมชนเรม

ประสบกบปญหานาทวมขงในสวนทเรยน และเมอถงฤดนาหลากของทก ๆ ป นาเหนอจะ ไหล

หลากลงสภาคกลาง เปนจานวนมาก ทาใหทวมสวนทเรยนและสวนผลไมอนๆ ตนผลไมคอยๆ ยน

ตนเฉานาตาย เปนบรเวณกวาง โดยเฉพาะใน ป 2526 ป 2533 ป 2538 และป 2554 เกด นาทวม

หนกมากในจงหวดนนทบร ผลกระทบอยางรนแรงตอทเรยนในตาบลบางขนกอง ตาบลบางขนน

ตาบลบางสทองและเขตเทศบาลปลายบางอยางหนก

ภาพท 7 สภาพนาทวมในชมชนรมคลองบางกอกนอยป 2554 ทมาของภาพ

องคการบรหารสวนตาบลบางขนน( วนท 15 พฤษภาคม 2555)

องคการบรหารสวนตาบ ลทดแลพนทรมคลองทง 4 ตาบล คอ เทศบาลปลายบาง

หมท 3 และหมท 4 อบต.บางสทอง หม ท 2 และหมท 3 อบต.บางขนกอง หม ท 1 หมท 3 และหมท

5 อบต.บางข นน หมท 1 หม ท 2 และหม ท 5 ไดรวมกนรณรงคใหชาวบานรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน อนรกษและฟนฟสภาพนาในลาคลองใหใสสะอาดและรวมกนรกษาภมทศนใหเปนแหลง

ทองเทยวทางนาขน จงมผคนตางถน เขามาทองเทยว และลองเรอชมทวทศนรมฝงคลองมากขน ทา

ใหชาวบานเรมมรายไดนอกจากการทาการเกษตร คอคาขาย และรบจางทวๆ ไปมากขน นบวา

สภาพแวดลอม ของชมชนเรมเปลยน ไปทงในทางทดขน คอ มความเจรญ สามารถใชเปนเสนทาง

87

การเดนทางสะดวก ไดมากขน มการจดเกบขยะมลฝอยทเปนระบบ อนรกษฟนฟนาในลาคลอง

เกดอาชพตางๆ ทมรายไดมากขน แตในมมของภมทศนความเปนเกษตรกรดงเดมของชมชนลดลง

สวนทเรยนและผลไมอนๆ เรมหมดไป ผมฐานะดจากตางถน ไดเขามาซอทดน จดตง เปนโรงแรม

บานจดสรรและรานอาหารมากขน สรปผลการวเคราะหพบวา สภาพแวดลอมในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

เกดผลกระทบตอสภาพนาทวมทาใหอาชพการเกษตรสวนทเรยน ลดนอยลง แตดวยความสามคค

ของคนในชมชนทรวมกนดแลรกษาสภาพแวดลอมในชมชน ทาใหมสภาพภมทศนเปนทเลองลอ

ชอเปนแหลงทองเทยวทางนาทสาคญของจงหวดนนทบร

ตอนท 6 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ทสอดคลอง

กบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การนาเสนอวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ผวจยไดนาเสนอตามตารางท 5 – 9 ดงน

ตารางท 5 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนทสอดคลองกบ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงโดยวเคราะหในองคประกอบของความพอประมาณ

ความพอประมาณ

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ดานเศรษฐกจ ทานและสมาชกในครอบครวมการใชทรพยากรในครวเรอนอยางประหยด

100.00 00.00 3 ระดบสง

ทานและสมาชกในครอบครวมวถชวต “การกนอย ”

แบบประหยดหรอไม

90.00 10.00 3 ระดบสง

ทานและสมาชกในครอบครวไมมภาระหนสนในการ

ซอทอย รถยนต และสงอานวยความสะดวกในบาน

90.00 10.00 3 ระดบสง

88

ตารางท 5 (ตอ)

ความพอประมาณ

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานและสมาชกในครอบครวมรายจายทพอเพยงกบ

รายรบทไดมา

55.10 44.90 1 ระดบตา

ทานและสมาชกในครอบครวตองการขยายทพกอาศย 78.20 21.80 2 ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวมการทาบญชครวเรอน

หรอไม

50.00 50.00 1 ระดบตา

ทานและสมาชกในครอบครวมความตงใจทจะซอทอย

อาศยประเภทบานจดสรรหรอไม

65.40 34.60 2 ระดบกลาง

เฉลยความพอประมาณดานเศรษฐกจ 75.53 24.47 2 ระดบกลาง

ดานสงคม

ในชมชนของทานประกอบอาชพดวยความสจรต

ยตธรรมหรอไม

86.50 13.50 3 ระดบสง

ครอบครวของทานชวยผลกดนใหเยาวชนในชมชน

เปนคนดหรอไม

64.10 35.90 2 ระดบกลาง

ชมชนทานรวมกนปลกฝงใหสมาชกในชมชนม

การดาเนนชวตทเปนอยตามแบบบรรพบรษดงเดม

หรอไม

80.70 19.30 3 ระดบสง

คนในชมชนของทานมความเชอและศรทธาในศาสนาทเคารพมาตามบรรพบรษหรอไม

71.00 29.00 2 ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวมความเชอเรอง

หลกธรรมคาสอนของศาสนาทยดถอดหรอไม

86.00 14.00 3 ระดบสง

เฉลยความพอประมาณดานวฒนธรรม 79.28 20.72 3 ระดบสง

89

ตารางท 5 (ตอ)

ความพอประมาณ

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ดานสงแวดลอม

ในครอบครวทานมการใชนา ใชไฟอยางประหยด

หรอไม

87.20 12.80 3 ระดบสง

ในครอบครวทานชวยกนปลกตนไมรกษาสภาพแวดลอมในครวเรอนหรอไม

85.50 14.50 3 ระดบสง

ทานและสมาชกในชมชนชวยกนดแลสาธารณสมบต

ในชมชนกนดหรอไม

47.40 52.60 1 ระดบตา

ทานพอใจกบสภาพการคาขายพชผลไมทางการเกษตรของทาน

หรอไม

20.50 79.50 1 ระดบตา

ชมชนของทานมวธการกาจดขยะทดหรอไม 57.30 42.70 2 ระดบกลาง

ชมชนของทานมความสะอาดและรมรนนาอยหรอไม 85.30 14.70 3 ระดบสง

เฉลยความพอประมาณดานสงแวดลอม 63.87 36.13 2 ระดบกลาง

1. ดานเศรษฐกจ ผลการศกษาตามตารางท 5 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร รอยละ 100 สมาชกในครอบครวมการใชทรพยากรในครวเรอนอยางประหยด ซงม

เกณฑระดบคะแนนระดบ 3 ดงนน จงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยง

ในองคประกอบของความพอประมาณดานเศรษฐกจระดบ สง รอยละ 90.10 ไมมหนสนเกยวกบท

อยอาศยและรถยนต ไมฟมเฟอย และรอยละ 90.00 มวถชวตการกนอยแบบประหยด ซงสอดคลอง

กบ นสา บญยง (2556 : สมภาษณ) และจารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) ทเลาวาคนดงเดม

ในชมชนเปนคนขยน มาตงแตบรรพบรษ สอนลกหลานใหรจกทามาหากนทางการเกษตร และเกบ

90

ผลผลตขายหารายไดเพมเตม ปลกผกสวนครวกนเองในบานดวยมพนทหลงบาน เปนดนทอดม

สมบรณ เมอพจารณารายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 78.20

ตองการขยายทพกอาศยเพมมากขน และรอยละ 65.40 ตองการทจะซอทอยอาศยประเภทบาน

จดสรรเพมขน อยในเกณฑระดบคะแนน 2 ดงนนจงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณดานเศรษฐกจอยในระดบกลาง

โดย สภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา มคนตางถนเขามาซอทดนเพอทารสอรทและ

รานอาหารมากขน บานจดสรรเรมมมาก ผทเรมมฐานะเงนทอง กจะปรบปรงบานของตนเองให

สวยงามมากขน หรอ ขายทดนและยายออกไปซอบานจดสรรมากขน เมอพจารณารายขอพบวา คนในชมชนรมคลอบางกอกนอยตอนบน รอยละ 55.10

มรายจายพอเพยงกบรายรบ และรอยละ 50.00 มการทาบญชครวเรอน อยในเกณฑระดบ 1 ดงนน

จงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอพยง ในองคประกอบของความพอประมาณ

ดานเศรษฐกจ อยในระดบตา โดย สาราญ รอดสน (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา รายไดของ

เกษตรกรแตละครอบครวคอนขางนอย ตองทาการเกษตรทคอยพงพาผลผลต ในขณะทคาใชจาย

จากสงคมภายนอกไหลเขามาใหคนในชมชนไดเลยนแบบ เชน จดหาซอเครองมอสอสารตางๆ การ

เดนทางไปสสงคมภายนอกทตองเสยคาใชจายทงทางรถ ทางเรอ มากขน ประกอบกบวถชวตดาน

การลงทนตางๆ เรมมบทบาทตอคนในชมชน ทาให แนวคดเรองการเกบออมในรปแบบสหกรณ

ของชาวบานทเคยปฏบตอยลดนอยลง และสอดคลองกบการบอกเลาของ ปราณ จนทรแปลง (2556 : สมภาษณ) ทเลาวา วถชวตของคนในชมชนเรมเปลยนจากคานยมของคนชนบททเดน เทาเขาออก

ระหวางบานและสวนการเกษตร หรอไปวด ทกครอบครว เรมวดฐานะความเปนอยกนดวย

เครองยนต และรถยนต บางบานยอมเปนหนเพอซอรถใหลกขบ ขไปทางานภายนอกชมชนและ

แตละครอบครวยงขาดการจดบนทกคาใชจายตาง ๆ อยางเชน ครอบครวตนเอง เปนตน 2. ดานสงคม

ผลการศกษา ตามตารางท 5 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 100 มความเสยสละแรงงาน ชวยสวนรวมของชมชน รอยละ 90.00 ชมชนมการรวมกลม

91

สมาชกกน รอยละ 86.50 คนในชมชนประกอบอาชพดวยความสจรต ยตธรรม รอยละ 85.50

สมาชกในครอบครวมความสมพนธทดตอเพอนบานในชมชนดวยกน อยในเกณฑระดบคะแนน 3

ดงนน จงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความ

พอประมาณอยในระดบสง สอดคลองกบ ภทรา มาแจง (2556: สมภาษณ) ทเลาวา คนในชมชนรม

คลองบางกอกนอย ตอนบน จะรกใครสามคคกน ชวยเหลอกน รจก มกคนกนด ประดจญาตพนอง

และมจตอาสารวมกนพฒนาชมชนใหนาอย

เมอพจารณารายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอยละ 64.10

พยายามผลกดนใหเยาวชนในชมชนเปนคนด อยในเกณฑระดบคะแนน 2 สอดคลองกบแนวคด

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยในระดบกลาง โดย กาญจนา พวงแตม (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผล

วา ในปจจบนมวยรนจากทองถนอน ยายเขามาอยในชมชนเปนจานวนมากขน ปญหาการทะเลาะ

ววาท อาชญากรรมจปลนจง เรมเกดมมากขนในชมชน 3. ดานวฒนธรรม

ผลการศกษา ตามตารางท 5 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 87.20 พอใจกบวถชวตความเปนอย แบบวฒนธรรมดงเดม รอยละ 86.00 คนในชมชนม

ความเชอเรองหลกธรรมคาสอนของศาสนาทยดถอ รอยละ 80.70 คนในชมชนรวมกนปลกฝงให

สมาชกในชมชน ดาเนนชวตทเปนอย ตามบรรพบรษดงเดม มเกณฑคาระดบคะแนนอยในระดบ 3

ดงนนจงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความ

พอประมาณดานวฒนธรรม ระดบสง สอดคลองกบคาบอกเลาของจารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) เลาวาคนในชมชนทกครอบครวรจกกนดมความสามคคชวยเหลอกน มประเพณงานบญ

ตาง ๆ จะชวยเหลอกนดมากและพรอมใจกนมาทาบญตามวฒนธรรม มความ เคารพนบถอบรรพ

บรษเชอในคาสงสอน เชอในเรองของศาสนา พธกรรมทางศาสนาเปนสวนใหญ เมอพจารณาเปนรายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย รอยละ 71.00

มความเชอและศรทธาในศาสนาทเคารพตามบรรพบรษ มเกณฑคาระดบคะแนนอยในระดบ 2

ดงนนจงมความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความ

พอประมาณดานวฒนธรรม โดยจารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) ไดเลาวา ในปจจบน

92

วถชวตดานวฒนธรรมของคนในชมชนเปลยนไป ดวยมคนตางถน ยายเขามา ซอทดนปลกบานและ

ซอบานจดสรรกนมากขน ทาใหเกดการเคลอนยายคนดงเดมไปอยทอน คนทอนไหลเขามาอยแทน

ทาใหความเชอความศรทธาในพระพทธศาสนาลดลงดวย มศาสนาอนๆ มากขน และคนดงเดมได

หมดอาย ไขตาม ๆ กนไป หลงเหลอผมอายสงทเปนทศรทธาของชาวบานนอยลง การสบทอด

วฒนธรรมอนดงามในอดตจงหมดไปดวย 4. ความพอประมาณดานสงแวดลอม

ผลการศกษาตามตารางท 5 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน รอย

ละ 87.20 มการใชนาใชไฟอยางประหยด และรอยละ 85.50 ครอบครวคนในชมชนชวยกนปลก

ตนไมรกษาสภาพแวดลอมในครวเรอน และรอยละ 85. 30 มความเหนวา ชมชนมความสะอาดและ

รมรนนาอย มเกณฑคาระดบคะแนนอยในระดบ 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบแนวคด ปรชญา

ของ เศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ดานสงแวดลอม ระดบสง ซง

สอดคลองกบจรญ ธรรมมา (2556 : สมภาษณ) เลาวา ลกษณะวถชวตของคนในชมชนดงเดม ม

ความประหยดและชวยกนรกษาความสะอาดปลกตนไมใหชมชนรมรน นาอย ทกบานจะมความ

สามคค พรอมใจกนปฏบตเปนแบบอยางทด

เมอพจารณา เปนรายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มคา

ระดบคะแนนในเกณฑ คาระดบคะแนนระดบ 1 มความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณดานวฒนธรรมในระดบตา พบวา รอยละ 57.30

ชมชนมวธกาจดขยะ ยงไมดเทาทควร รอยละ 47.40 คนในช มชนชวยกนดแลสาธารณสมบตใน

ชมชนนอยลง รอยละ 20.50 คนในชมชนพอใจกบสภาพการคาขายพชผลไมทางการเกษตร ลดลง

โดย จรญ ธรรมา (2556 : สมภาษณ) เลาวา ในปจจบนวยรนในชมชนทยายมาจากถนอนและยายเขา

มาอยในชมชนหมบานจดสรรในชมชน มการมวสมกนมากขน และบางครง กทะเลาะววาทก บคน

นอกชมชน สรางความ เสยหายใหแกทรพยสนของชมชน เชน ศาลาประจาหมบาน ตโทรศพท

สาธารณะตางๆ ดวยกลมวยรนตางถนมจานวนมากขน

93

ตอนท 7 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ทสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงโดยวเคราะหในองคประกอบของความมเหตผล

ตารางท 6 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ทสอดคลองกบ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยวเคราะหในองคประกอบของความมเหตผล

ความมเหตผล

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ดานเศรษฐกจ ทานและสมาชกในครอบครวมความตองการเปลยนอาชพททาอยในปจจบนหรอไม

85.30 14.70 3 ระดบสง

ทานและสมาชกในครอบครวมความตองการออกไป

เทยว และรบประทานอาหารนอกบานในวนหยดตาม

สงคมสมยใหมหรอไม

68.60 31.40 2 ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวใหความสาคญตอการ

ทางานเพอชมชนหรอไม

17.30 82.70 1 ระดบตา

ทานสนบสนนใหสมาชกในครอบครวมการศกษาท

สงขนหรอไม

96.20 3.80 3 ระดบสง

ทานไดรบความเคารพจากสมาชกในครอบครว

หรอไม

83.30 16.70 3 ระดบสง

ในครอบครวของทานมการเคารพการตดสนใจซงกนและกนหรอไม

64.10 35.90 2 ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวเคารพการตดสนใจของ

ผนาชมชนหรอไม

87.20 12.8 3 ระดบสง

94

ตารางท 6 (ตอ)

ความมเหตผล

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

เมอมกจกรรมในชมชนทานใหความรวมมอกนเปน

อยางด

48.10 51.90 1 ระดบตา

เฉลยความมเหตผลดานเศรษฐกจ 68.76 31.24 2 ระดบกลาง

ดานสงคม

ครอบครวทานมการสงเสรมการเรยนรดานอน ๆ

ใหแกสมาชกนอกจากสงลกเรยนโรงเรยนสามญแลว

อกหรอไม

90.90

9.10

3

ระดบสง

ทานและสมาชกในครอบครวไดรบการยอมรบจาก

ชมชนดหรอไม

85.70 14.30 3 ระดบสง

เมอมกจกรรมตางๆ ในชมชน ทานมโอกาสรวมแสดง

ความคดเหนหรอรวมพฒนาชมชนดหรอไม

85.40 14.60 3 ระดบสง

เฉลยความมเหตผลดานสงคม 87.00 13.00 3 ระดบสง

ดานวฒนธรรม ทานมความผกพนธกบวถชวตดงเดมของบรรพบรษ

หรอไม

99.80

00.20

3

ระดบสง

ทานพอใจสภาพพนทภมประเทศของชมชนท

เหมาะสมในการตงถนฐานทอยอาศยหรอไม

96.20 3.80 3 ระดบสง

วถชวต ความเปนอยในครอบครวของทานมการ

เปลยนแปลงไปจากอดตหรอไม

94.50 5.50 3 ระดบสง

ประเพณดงเดมทางสายนาของชมชนสอดคลองกบ

การประกอบอาชพของทานในในปจจบนหรอไม

98.60 1.40 3 ระดบสง

95

ตารางท 6 (ตอ)

ความมเหตผล

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

เมอเกดปญหาไมสบายใจทานและสมาชกใน

ครอบครวไดนาหลกศาสนาหรอคาสอนของบรรพ

บรษมาเปนแนวทางแกปญหาหรอไม

69.90 30.10 2 ระดบกลาง

ทานอาศยอยบรเวณรมคลองบางกอกนอยตอนบนทานมความผกพนกบสายนาหรอไม

63.20 36.80 2 ระดบกลาง

เฉลยความมเหตผลดานวฒนธรรม 87.00 13.00 3 ระดบสง

ดานสงแวดลอม

ทานเหนวาการดแลสงแวดลอมรวมกนเปนการสราง

ความสามคคใหแกชมชน

97.10 2.90 3 ระดบสง

ทานมความภาคภมใจเมอชมชนของทานไดรบการเลา

ขานในสงทด

95.20 4.80 3 ระดบสง

ทานใหความรวมมอในการรณรงคไมใชสารเคมใน

การเรงผลผลตเพอผลกาไร

94.10 5.9 3 ระดบสง

ทานรบฟงขอเสนอแนะในการพฒนาผลผลตทาง

การเกษตรจากผอาวโสในชมชน

90.10 9.90 3 ระดบสง

ทานมความเหนวาควรพฒนาชมชนของทานใหเปน

แหลงทองเทยวทางนา

85.10 14.90 3 ระดบสง

ใชสารเคมเรงผลผลตมรายไดดตอครอบครวนอยลง 52.50 47.50 2 ระดบตา

เฉลยความมเหตผลดานสงแวดลอม 85.68 14.32 3 ระดบสง

96

1. ดานเศรษฐกจ

ผลการศกษาตามตารางท 6 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 96.20 สนบสนนใหสมาชกในครอบครวมการศกษาทสงขน รอยละ 87.20 เคารพการ

ตดสนใจของผน าชมชน รอยละ 85.30 ตองการเปลยนอาชพทท าอยในปจจบน รอยละ 83.30 ไดรบ

การเคารพจากสมาชกในครอบครว อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนนจงสอดคลองกบ

แนวความคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดานเศรษฐกจใน

ระดบสง โดยสายพณ วาณชยนนทะ (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวาชาวบานสวนใหญเรมเปลยน

อาชพจากการเกษตรมาเปนคาขายอาหาร คาขายสนคาอปโภคบรโภคเปนสวนใหญ เนองจาก

ผลผลตการเกษตรเรมลดต าลง อาชพนอกภาคการเกษตร ท าใหมรายไดแนนอนและสามารถสงบตร

หลานในครอบครวใหไดรบการศกษาทสงขน สามารถออกไปท างานในหนวยงานหรอรบราชการ

ทมรายไดมนคงมากกวา

เมอพจารณารายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนรอยละ 68.60

สมาชกในครอบครวมความตองการออกไปเทยว และรบประทานอาหารนอกบานในวนหยดตาม

สงคมสมยใหม รอยละ 64.10 คนในครอบครวมการเคารพการตดสนใจซงกนและกน มเกณฑ

คะแนนระดบ 2 ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของ

ความมเหตผลดานเศรษฐกจในระดบกลาง โดย สมศกด ชางส าล (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา

วถชวตของคนเรมเปลยนจากความสขในครอบครวทกนขาวในบานรมน า พดคยปรกษาหารอกน

เรมเปลยนไปเปนการพาครอบครวออกไปหาความสขทานขาวดหนงฟงเพลงนอกบานกนมากขน

ซงเปนวถชวตของคนรนใหม และ มการเคารพผใหญหรอผน าครอบครวนอยลงดวยลก ๆ ของแต

ละครอบครวมการศกษาสงขนกวาพอแม จงแสดงความคดเหนเปนเหตเปนผลมากขนกวาการสอน

ลกหลานสมยกอนใหฟงและเชออยางเดยว

เมอพจารณารายขอพบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนรอยละ 17.30

สมาชกในครอบครวใหความส าคญตอการท างานรวมกนเพอชมชน รอยละ 48.10 เมอมกจกรรม

ในชมชน คนในชมชนใหความรวมมอกนเปนอยางด มเกณฑระดบคะแนนระดบ 1 ดงนนจงม

ความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดานเศรษฐกจ

ในระดบต า โดยสภาณ วองไว (2556 : สมภาษณ) เลาวาดวยคนในชมชนมภารกจและประกอบ

97

อาชพนอกชมชนมากขน เชน รบราชการ ประกอบอาชพอสระ จงมเหตผลไมเขารวมกจกรรม

ส าคญ ๆ กบชมชนและสวนใหญ เรมมคนนอกพนทยายเขามาอาศยอย ท าใหขาดความสมพนธ

รวมกบชมชน

2. ดานสงคม

ผลการศกษาตามตารางท 6 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 90.90 มการสงเสรมการเรยนรดานอนๆ ใหแกสมาชกนอกจากสงลกเรยนโรงเรยนสามญ

รอยละ 88.10 แตละครอบครวไดรบการยอมรบการตดสนใจจากสมาชกครอบครว รอยละ 86.60

เคารพการตดสนใจจากคณะกรรมการชมชน รอยละ 85.70 คนในชมชนไดรบการยอมรบจากชมชน

รอยละ 85.40 คนในชมชนมโอกาสรวมแสดงความคดเหนหรอรวมพฒนาชมชน รอยละ 85.30 ผน า

ชมชนเปนทเคารพนบถอของคนในชมชน เกณฑคะแนนอยในระดบ 3 ดงนนจงมความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของความมเหตผล ดานสงคมอยใน

ระดบสง สอดคลองกบ ภานมาศ ทรพยทวสน (2556 : สมภาษณ) ทใหเหตผลวาคนในชมชนจะม

ความเคารพนบถอซงกนและกน และใหความส าคญยกยองผน าชมชนของตนเอง ในขณะเดยวกนก

มการใหเกยรตยอมรบนบถอซงกนและกน

3. ดานวฒนธรรม

ผลการศกษาตามตารางท 6 พบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 99.80 มความผกพนกบวถชวตดงเดมของบรรพบรษ รอยละ 98.60 ประเพณดงเดมทาง

สายน าของชมชนสอดคลองกบการประกอบอาชพในปจจบน รอยละ 96.20 มความรกและพอใจ

สภาพภมประเทศของชมชนทเหมาะสมในการตงถนฐานทอยอาศย รอยละ 94.50 วถชวตความ

เปนอย ในครอบครวมการเปลยนแปลงไปจากอดต มเกณฑระดบคะแนน 3 สอดคลองกบแนวคด

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดานวฒนธรรมในระดบสง

โดย ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จะม

ความรกในทองถนทอยอาศยและความเปนชมชนเดยวกน เนองจากมความสขในสภาพภมประเทศ

รมคลองและผกพนกบสายน า ความอดมสมบรณของผนดนทอยอาศย

เมอพจารณารายขอทมในเกณฑคาระดบคะแนนระดบ 2 พบวารอยละ 69.90

ใชหลกธรรมค าสอนของบรรพบรษในการแกปญหาเมอเกดความไมสบายใจ รอยละ 63.20 เมอ

98

อาศยอยบรเวณรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความผกพนกบสายน า จงสอดคลองกบแนวคด

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดานวฒนธรรมในระดบกลาง

โดย ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวาคนในชมชนบางกอกนอย เรมมวถชวตรปแบบ

สงคมใหม ๆ รบวฒนธรรมใหมๆ เขามา ในครอบครวท าใหวถชวตความเปนอยทเคยผกพนกนลด

นอยลง และประเพณวฒนธรรมทางสายน าดงเดมทลดลงดวย

4. ดานสงแวดลอม

ผลการศกษาตามตารางท 6 พบวาคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

รอยละ 97.10 เหนวาการดแลสงแวดลอมรวมกน เปนการสรางความสามคคใหแกชมชนรอยละ

95.20 มความภาคภมใจเมอชมชนไดรบการเลาขานในสงทด รอยละ 94.10 มความรวมมอในการ

รณรงคใชสารเคมเรงผลผลตเพอผลก าไร รอยละ 90.10 รบฟงขอเสนอแนะในการพฒนาผลผลต

ทางการเกษตรจากผอาวโสในชมชน อยในเกณฑระดบคะแนนระดบ 3 ดงนนจงสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดานสงแวดลอมใน

ระดบสง โดย เชาว โพธกลน (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา ชาวบานในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบนดงเดมจะเปนผทรกหวงแหนผนแผนดนของตนเอง พงพอใจมาก หากลกหลานให

ความส าคญตอผลผลตทางการเกษตรและสรางความรกความสามคคในชมชนใหรกกนชวยเหลอ

กจกรรมตางๆ ของชมชนใหมชอเสยง

เมอพจารณาความสอดคลองของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนท

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในดานสงแวดลอมในขออนๆ พบวารอยละ 52.50 ไม

ใชสารเคมเรงผลผลตจะท าใหมรายไดดตอครอบครวนอยลง อยในเกณฑระดบคะแนน ระดบ 1

ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดาน

สงแวดลอมอยในระดบต า สอดคลองกบ เชาว โพธกลน (2556: สมภาษณ) เลาวา การท าการเกษตร

ของคนในชมชนสวนใหญในอดตจะใหความส าคญกบผลผลตตามฤดกาล โดยไมค านงถงรายได

จะมความภมใจกบชอเสยงและรสชาตของผลไมในสวนของตนมากกวา แตปจจบนธรกจการคา

ดานผลไมเรมมก าไรมากขน สงผลใหเกษตรกรเปลยนวธการมาพงพาสารเคมกนมากขน

99

ตอนท 8 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ทสอดคลอง

กบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงองคประกอบการมภมคมกน

ตารางท 7 ความสอดคลองของวถชวต คนในชมชน รมคลองบางกอกนอยตอนบน ทสอดคลอง

กบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยวเคราะหในองคประกอบของความมภมคมกน

ความมภมคมกน

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ดานเศรษฐกจ ทานมวธการดแลสขภาพของบคคลในครอบครวไมใหเจบปวยไดงายหรอไม

96.00 4.00 3 ระดบสง

ทานมขาวซงเกบไวพอกนในครอบครวหรอไม 39.10 60.90 1 ระดบตา

ทานมการปลกผก ผลไมไวบรโภคเมอเหลอแลวจง

ขายหรอไม

86.60 13.40 2 ระดบสง

ในรอบปทผานมาทานและสมาชกในครอบครวม

อาการเจบปวยตองเขารบการรกษาทโรงพยาบาล

หรอไม

95.50 4.50 3 ระดบสง

เฉลยการมภมคมกนดานเศรษฐกจ 79.30 20.70 2 ระดบกลาง

ดานสงคม

ชมชนของทานมการรวมกลมบรจาคเงนและเวลาทา

ประโยชนเพอสวนรวมหรอไม

99.60

0.40

3

ระดบสง

คนในชมชนของทานมความสามคคกนดหรอไม 98.60 1.40 3 ระดบสง

ชมชนของทานเปนชมชนสขาวปราศจากปญหา ยาเสพตดหรอไม

98.80 1.20 3 ระดบสง

เมอมปญหาเกดขนในชมชนของทานไดรบการดแลจากผนาในชมชนหรอไม

96.40 3.60 3 ระดบสง

100

ตารางท 7 (ตอ)

ความมภมคมกน

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ชมชนของทานมวถชวตความเปนอยดวยความเสมอ

ภาคกนหรอไม

95.90 4.10 3 ระดบสง

ทานมสวนชวยในการแกปญหาตางๆ ของชมชน

รวมกนหรอไม

92.60 7.40 3 ระดบสง

ทานและสมาชกในครอบครวไดรบการอบรมสงสอน

เรองการปฏบตตนเพอการอยรวมกนในสงคมทด

หรอไม

98.50 1.50 3 ระดบสง

เฉลยการมภมคมกนดานสงคม 97.20 2.80 3 ระดบสง

ดานวฒนธรรม ทานเขารวมอนรกษโบราณสถานและโบราณวตถ ในชมชนหรอไม

81.90 18.10 3 ระดบสง

ทานเขารวมกบชมชนในการสงเสรมอนรกษและสบสานวฒนธรรมดงเดมของชมชนเปนประจาหรอไม

86.70 13.30 3 ระดบสง

ทานรวมกจกรรมทางศาสนาและประเพณของชมชนอยางสมาเสมอหรอไม

68.70 31.30 2 ระดบกลาง

ทานและครอบครวมความภาคภมใจในชมชนของทานหรอไม

98.00 2.00 3 ระดบสง

ทานเผยแพรชอเสยงหรอสงดๆ ของคนในชมชนทานใหบคคลภายนอกไดรบรหรอไม

99.20 0.80 3 ระดบสง

เฉลยการมภมคมกนดานวฒนธรรม 86.90 13.10 3 ระดบสง

ดานสงแวดลอม ชมชนของทานมนาสะอาดไวพอใชในครวเรอนหรอไม

99.60

0.40

3

ระดบสง

101

ตารางท 7 (ตอ)

ความมภมคมกน

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานและครอบครวมการอนรกษดนและนาในชมชนหรอไม

98.10 1.90 3 ระดบสง

ครอบครวทานทาการเกษตรและมความระมดระวง

การใชสารเคมไมใหกระทบกบสงแวดลอมหรอไม

64.10 35.90 2 ระดบกลาง

ทานและครอบครวมวธกาจดขยะสารเคมอนตราย

ไมใหรวไหลในดนและนาของแหลงชมชนหรอไม

83.50 16.50 3 ระดบสง

เฉลยการมภมคมกนดานสงแวดลอม 86.33 13.67 3 ระดบสง

1. ดานเศรษฐกจ

ผลการศกษาตามตารางท 7 พบวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนรอยละ

96.60 มวธการดแลสขภาพของบคคลในครอบครวไมใหเจบปวยไดงาย รอยละ 95.50 สมาชกใน

ครอบครวไมมอาการเจบปวยตองเขารกษาตวทโรงพยาบาลในรอบปทผานมา รอยละ 86.60 ทก

ครอบครวมการปลกผกผลไมไวบรโภค เมอเหลอแลวจงขาย อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนนจง

มความสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมภมคมกนดานเศรษฐกจ

ระดบสง โดยโพธ เทพนมตร (2556 : สมภาษณ) และ ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา

คนดงเดมในชมชนประกอบอาชพเกษตรกร จงใชแรง ในการออกกาลงดวยการทางานในสวน การ

เดนไปยงพนททางการเกษตร จงเปนกจวตรประจาวนททาใหแขงแรง และบรโภคผกสดในสวน ท

ปลกเองไมใชสารเคม จงมสขภาพรางกายทแขงแรงเปนสวนใหญ

เมอพจารณาใน ขอทม เกณฑคาระดบ คะแนนระดบ 1 พบวา รอยละ 39.10 การม

ขาวเกบไวพอกนในครอบครวมนอย ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใน

องคประกอบของการมภมคมกนดานเศรษฐกจระดบตา โดยภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ)

ใหเหตผลวา วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนดงเดม มวถชวต แบบแลกของสวน

102

ดวยผกผลไมและเกบผกหาปลาในสวน จงไมมพฤตกรรมการซอของสรยสราย หรอเกบตนสงของ

และเหนวาความอดมสมบรณในสวนเกษตรของตนมเพยงพอทจะใชในการดาเนนชวตจง ซอในสง

ทจาเปนตองพอกนพอใชมากกวา

2. ดานสงคม

ผลการศกษาตามตารางท 7 พบวา รอยละ 99.60 คนในชมชนมการรวมกลมบรจาค

เงนและเวลาทาประโยชนเพอสวนรวมรอยละ 98.80 ชมชนรมคลองบางกอกนอยเปนชมชนสขาว

ปราศจากยาเสพตด รอยละ 98.60 คนในชมชนมความสามคคกนด รอยละ 98.50 สมาชกใน

ครอบครวไดรบการอบรมสงสอนเรองการปฏบตตนเพออยรวมกนในสงคม รอยละ 96.40 เมอม

ปญหาเกดขนในชมชน คนในชมชนจะไดรบการดแลจากผนาชมชน รอยละ 95.90 คนในชมชนม

วถชวตความเปนอยดวยความเสมอภาคกน รอยละ92.60 คนในชมชนมสวนรวมในการแกปญหา

ตางๆ ของคนในชมชนรวมกน มเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของการมภมคมกน ดานสงคมระดบสง โดย แกว พานาสวสด

(2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวาคนในแตละหมบานของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ม

ความเขมแขงมสมพนธทดตอกน จงมความรกกนประดจเครอญาต

3. ดานวฒนธรรม

ผลการศกษาตามตารางท 7 พบวา รอยละ 99.20 คนในชมชนชวยเผยแพรชอเสยง

หรอสงด ๆ ของคนในชมชนใหบคคลภายนอกไดรบทราบ รอยละ 98.00 คนในชมชนมความ

ภาคภมใจในชมชนของตนเอง รอยละ 86.70 คนในชมชน เขารวมกจกรรมทานบารงโบราณสถาน

โบราณวตถในชมชนเปนประจา รอยละ 81.90 คนในชมชนอนรกษโบราณสถานโบราณวตถ อยใน

เกณฑระดบคะแนน 3 ดงนน จงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน

องคประกอบของการมภมคมกนดานวฒนธรรมระดบสง โดย บษบา รอดทม (2556 : สมภาษณ) ให

เหตผลวา ลกษณะวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร จะมความ

รกในผนนา อนเปนมรดกรมคลอง หวงแหนพนทรมคลอง และวด เปนโบราณสถาน สาคญของคน

ในชมชนและชวยกนสรางชอเสยงใหเปนแหลงทองเทยวทางนาคลองบางกอกนอย

เมอพจารณาในขอทมเกณฑคาคะแนนระดบ 2 พบวารอยละ 68.70 มการรวม

กจกรรมทางศาสนาและประเพณของชมชนอยางสมาเสมอนอยลง มความสอดคลองกบปรชญาของ

103

เศรษฐกจพอเพยงระดบกลาง โดย บษบา รอดทม (2556 : สมภาษณ) เลาวาในปจจบนคนตางถนได

ยายเขามาอยในชมชนมากขน ทาใหการรวมกลมเพออนรกษวฒนธรรมประเพณดงเดมลดนอยลง

ดวยจานวนผสงอายเหลอนอยลงอกประการหนงดวย

4. ดานสงแวดลอม

ผลการศกษา ตามตารางท 7 พบวา รอยละ 99.60 ในชมชนมนาสะอาดไวพอใชใน

ครวเรอน รอยละ 98.10 ในแตละครอบครวมการอนรกษดน และนาในชมชน รอยละ 83.50 แตละ

ครอบครวมวธกาจดสารเคมอนตรายไมใหรวไหลลงดน และแหลงนาของชมชน อยในเกณฑระดบ

คะแนน 3 ดงนน จงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของ การม

ภมคมกนดานวฒนธรรมระดบสง โดย ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) เลาวา คนในชมชนมการ

ระมดระวงในการใชสารเคม ชวยกนอนรกษลานาใหใสสะอาด เพอใชอปโภคบรโภคในครวเรอน

และทาการเกษตรตามธรรมชาต หาก จะใชปย จะใชปยหมกของเกษตร อาเภอชวยกนลดการใชยา

ฆาแมลงและสารพษตาง ๆ ภายใตการดแลของผนาชมชนทเปนทเชอถอศรทธาของชาวบาน

ผลการพจารณาใน ดานทม เกณฑ คาระดบ คะแนนระดบ 2 พบวารอยละ 64.10

ครอบครวเกษตรกรมความระมดระวง การใชสารเคม ไมใหกระทบกบสงแวดลอม จงมความ

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมภมคมกนดานสงแวดลอม

ระดบกลาง โดย ไพรนทร พรหมบตร (2556 : สมภาษณ) ใหเหตผลวา เกษตรกรทมฐานะด มพนท

ทางการเกษตรมาก จะเปลยนวถชวตดงเดม จากการลงแขกเอาแรงกน เปลยนมาเปนจางคนงาน

ตางดาว โดยเฉพาะคนงานพมาทเขามาทางานในหมบานจดสรรตาง ๆ ฉดยาฆาแมลงใสปย และ

ทางานในไรในสวนเปนครงคราวมากขน ทาใหการระมดระวงในการใชสารเคมลดลง

104

ตอนท 9 วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร ทสอดคลอง

กบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงภายใตเงอนไขของการมความร

ตารางท 8 ความสอดคลองของวถชวต คนในชมชน รมคลองบางกอกนอยตอนบน ทสอดคลอง

กบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยวเคราะหในองคประกอบภายใตเงอนไงของการ

มความร

การมความร

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง

ม ระดบ

คะแนน ม/ใช ไมม/

ไมใช

ดานเศรษฐกจ ทานไดรบความรดานการเกษตรจากนกวชาการของจงหวดหรอไม

32.10 67.90 1 ระดบตา

ทานมความรเกยวกบการแปรรปสนคาในชมชนหรอไม

94.70 5.30 3 ระดบสง

ทานไดรบความรเกยวกบการใชสารเคมปย ยาฆา

แมลงในการเกษตรหรอไม

59.00 41.00 1 ระดบตา

ทานและสมาชกในครอบครวไดรบความรในการ

สรางอาชพรายไดเสรมในครวเรอนหรอไม

95.40 4.60 3 ระดบสง

ทานมความรในเรองทรพยากรดนและนาของชมชน

ดหรอไม

96.80 3.20 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความรดานเศรษฐกจ 75.60 24.40 2 ระดบกลาง

ดานสงคม ทานและครอบครวมการศกษาความรเพมเตมเกยวกบ

ความเปนมาของชมชนหรอไม

88.00

12.00

2

ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวสามารถเขาถงแหลงเรยนรอนๆในชมชนนอกเหนอจากการไปสถานศกษาหรอไม

64.50 35.50 2 ระดบกลาง

105

ตารางท 8 (ตอ)

การมความร

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานมโอกาสไดรบความรจากวทยากรบรรยายโดยผนาชมชนของทานหรอไม

62.40 37.60 2 ระดบกลาง

ทานไดรบความรในเรองการประกอบอาชพจากชมชนของทานหรอไม

61.90 38.10 2 ระดบกลาง

เฉลยเงอนไขความรดานสงคม 69.20 30.80 2 ระดบกลาง

ดานวฒนธรรม ทานอบรมสงสอนใหสมาชกในครอบครวปฏบตตามประเพณดงเดมของชมชนหรอไม

94.60 5.40 3 ระดบสง

ทานไดรบการพฒนาและเรยนรการอนรกษประเพณของชมชนหรอไม

80.20 19.80 3 ระดบสง

ทานไดรบความรเรองประวตความเปนมาชมชนททานอยอาศยเปนอยางดหรอไม

63.80 36.20 2 ระดบกลาง

ทานรวมกจกรรมสงเสรมความรเผยแพรวฒนธรรม

ในชมชนของทานหรอไม

66.70 33.30 2 ระดบกลาง

ทานเผยแพรความรแหลงทองเทยวในชมชนของทาน

ใหบคคลภายนอกไดรบรหรอไม

95.70 4.30 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความรดานวฒนธรรม 80.20 19.80 3 ระดบสง

ดานสงแวดลอม

ทานมความรในการใชเครองมอในการเกษตรเปน

อยางดหรอไม

95.40 4.60 3 ระดบสง

ทานมความรในเรองดน ฟา อากาศกบการเกษตร

พชผลแตละชนดหรอไม

81.20 18.80 3 ระดบสง

106

ตารางท 8 (ตอ)

การมความร

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานมความรในการใชสารเคมและสารฆาแมลงหรอไม

53.20 46.80 1 ระดบตา

ผนาชมชนของทาน มใหความรเรองการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตในชมชนหรอไม

87.30 12.70 3 ระดบสง

ผนาชมชนของทานบรรยายความรการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในชมชนหรอไม

53.30 46.70 1 ระดบตา

เฉลยเงอนไขความรดานสงแวดลอม 74.06 25.94 2 ระดบกลาง

1. ดานเศรษฐกจ

ผลการศกษาตามตารางท 8 พบวารอยละ 96.80 คนในชมชน มความรใน เรอง

ทรพยากรดนและนาของชมชน รอยละ 95.40 สมาชกในแตละครวเรอนไดรบความรในการสราง

อาชพรายไดเสรมในครวเรอน รอยละ 94.70 มความรเกยวกบการแปรรปสนคาในชมชน ผลตภณฑ

ชมชนอยในเกณฑระดบ คะแนน 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยงใน

เงอนไขของการมความรดานเศรษฐกจระดบสง โดย นภา คงสะอาด (2556 : สมภาษณ) เลาวา กลม

ผลตภณฑกลวยฉาบของแมบานในชมชนมความเขมแขงมาก สงเสรมความรใหชาวบานมรายได

เสรมจากการทากลวยฉาบ การทาเกษตรทอนรกษดนและนาใหไดผลผลตของหมบาน ผอาวโสใน

ชมชนทอยกบบานจะหนมาทาขนมไทย กลวยฉาบและผลไมแปรรป สรางรายไดเสรมในแหลง

ทองเทยวของชมชนไดอยางเปนอยางด

ผลการพจารณารายขอทมเกณฑ คาระดบคะแนนระดบ 1 พบวา รอยละ 59.00 คน

ในชมชนไมไดรบความรเกยวกบการใชสารเคม ปย ยาฆาแมลงในการเกษตรและ รอยละ 32.10

ไดรบความรดานเกษตรจากนกวชาการของจงหวด นอยมาก จงมความสอดคลองกบปรญชาของ

เศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขของการมความรดานเศรษฐกจระดบตา โดย นภา คงสะอาด (2556 :

สมภาษณ) เลาวา เกษตรกรดงเดมของคนในชมชนจะเรยนรวธการเกษตรจากบรรพบรษและอาศย

107

ธรรมชาตเปนตวสรางผลผลตทางการเกษตร ฉะนนภมความรตางๆจะไดมาจากการปฏบตจรง จง

สบทอดจากประสบการณมากกวาการศกษาหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ

2. ดานสงคม

ผลการศกษาตามตารางท 8 พบวารอยละ 88.00 มการศกษาความรเพมเตมเกยวกบ

ความเปนมาของชมชน อยในเกณฑ คาระดบคะแนน 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญา ของ

เศรษฐกจพอเพยงในเงอนไข ของการมความรดานสงคมระดบกลาง โดย จารวรรณ พมสงวน

(2556 : สมภาษณ) เลาวาคนในชมชนสวนใหญ จะประกอบอาชพทางการเกษตร จงอาศยความร

เพมเตม จากการบอกเลาพดคย ของชาวบานทพบปะสงสรรคกน ตามรานกาแฟบาง รานกวยเตยว

บาง หรอการแวะทกทายกนในพนทการเกษตรในสวนเปนสวนใหญ ซงเปนการดาเนนชวตตามการ

อยอาศยตงแตดงเดม

เมอพจารณา ในขอทมเกณฑระดบคะแนนในระดบ 2 พบวารอยละ 64.50 สมาชก

ในครอบครวสามารถเขาถงการเรยนรอนๆในชมชนนอกเหนอจากสถานศกษา รอยละ 62.40 คนใน

ชมชนไดรบความรจากวทยากรบรรยายโดยผนาชมชน รอยละ 61.90 ไดรบความร เรองการ

ประกอบอาชพจากชมชน จงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในเงอนไขของการ

มความรดานสงคมระดบตา โดย ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) เลาวาวถชวตของเกษตรกรแทๆท

เปนคนดงเดมในชมชนจะเชอถอคาสงสอนของบรรพบรษ สบทอดแนวคดและประสบการณจาก

บรรพบรษ ปฏบตตามกนมามากกวา จะรบรจากการศกษาจากผรภายนอกชมชน

3. ดานวฒนธรรม

ผลการศกษาตามตารางท 8 พบวา รอยละ 94.60 มการอบรมสงสอนใหสมาชกใน

ครอบครวปฏบตตามประเพณดงเดมของชมชน รอยละ 95.70 แตละครอบครวมการเผยแพรความร

แหลงทองเทยวในชมชนใหบคคลภายนอกไดรบร รอยละ 80.20 คนในชมชนไดรบการพฒนาและ

เรยนรการอนรกษประเพณของชมชน อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนนจง มความสอดคลองกบ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไข ของการมความรดานวฒนธรรม ในระดบสง โดย สาราญ

รอดสน (2556 : สมภาษณ) เลาวา คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยดงเดมมเอกลกษณ ทสาคญคอ

การเชอฟงบรรพบรษ รกและสบทอดวฒนธรรมทองถน มความรกในกลมและชาตพนธของคนใน

ชมชน ไมทะเลาะกนเอง เปนสวนหนงทคนในชมชนภาคภมใจในกลม ของตน

108

เมอพจารณา ในขอทมเกณฑคาระดบคะแนนระดบ 2 พบวา รอยละ 63.80 ไดรบ

ความรเรองประวตความเปนมาของชมชนทอยอาศย รอยละ 66.70 ไดเขารวมกจกรรมสงเสรม

ความรเผยแพรในวฒนธรรมชมชน มความสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขการม

ความรดานวฒนธรรม อยในระดบกลาง โดย สาราญ รอดสน (2556 : สมภาษณ) เลาวาการเรยนร

วฒนธรรมชมชนของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย ตอนบนสวนใหญเปนการเลา ตอๆ มาจาก

บรรพบรษ ไมมลายลกษณอกษร แตขาดการสงตอเปนรปแบบแหลงเรยนร ประกอบกบวถชวต

ทางดานเศรษฐกจของคนในชมชนมการประกอบอาชพ ทหลากหลาย มากขน และมงถงการสราง

ฐานะในครอบครว การขายท ดนใหกบคนนอกชมชน ทาใหกจกรรมสบทอดประเพณสาคญ ๆ เชน

สลากภตรผลไม การทาบญดวยกระทงใบตองสด การตกบาตรพระรอยแปด ทชาวบานเรยกตก

บาตรพระรอย จดทากนตงแตวนแรม 7 คา เดอน 12 มการแหพระพทธรปไปตามลานาและรงขน วน

แรม 8 คา เดอน 12 จะตกบาตรตงแตต 5 โดยมพระสงฆ ออกรบบณฑบาต ทางเรอทงสองฝงคลอง

ในชวงบายมประเพณการแขงเรอเปนงานรนเรง แตปจจบนนประเพณหลายๆอยางเลอนหายไปดวย

จานวนคนรนใหมทเปนคนตางถนยายเขามาอยอาศยมากขน

4. ดานสงแวดลอม

ผลการศกษา ตามตารางท 8 พบวา รอยละ 95.40 คนในชมชนมความรในการใช

เครองมอในการเกษตรเปนอยางด รอยละ 87.30 ผนาชมชนมการใหความรเรองการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตในชมชน รอยละ 81.20 แตละครอบครวมความรในเรองดน ฟา อากาศ กบการ

ทาเกษตรพชผลแตละชนดเปนอยางด อยในเกณฑคะแนนระดบ 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขของการมความรดานสงแวดลอมระดบสง โดย จารวรรณ

พมสงวน (2556 : สมภาษณ) เลาวาเกษตรกรดงเดม ของคนในชมชนบางขนนมความรเรองการทา

การเกษตร เครองมอเครองใช คานวณทศทาง ลม ฟา อากาศและดน ในการทาการเกษตรเปนอยางด

มวธการเรยนรวา เมอมมดขนไขเปนทางยาวมากๆ จะเกดฝนตกหนกหรอนาทวม เสยงเงยบของ

สตวเลก สตวนอยในชมชน จะเกดพายใหญหรอเกดฝนฟารนแรง

จากการพจารณาในขอทมเกณฑคาระดบคะแนนระดบ 1 พบวา รอยละ 53.30 ผนา

ชมชนมการบรรยายความรทางอนรกษทรพยากรธรรมชาตในชมชนหรอไม รอยละ 53.20 มความร

ในการใชสารเคมและยาฆาแมลง มความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขของ

109

การมความรดานสงแวดลอมระดบตา โดย จารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) เลาวาคนใน

ชมชนสวนใหญทานาหมกชวภาพใชในการเกษตรจงไมมการใชสารเคม สารฆาแมลงในการเกษตร

มากนก และหลงจากนาทวมป 2554 เปนตนมา เกษตรกรปลอยใหสวนรกราง ไปประกอบอาชพ

คาขายกนมากขน

ตอนท 10 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนทสอดคลอง

กบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ภายใตเงอนไขของความมคณธรรม

ตารางท 9 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงภายใตเงอนไขความมคณธรรม

การมคณธรรม

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ดานเศรษฐกจ ทานใชสนคาอปโภคบรโภคทผลตจากชมชนในราคาถกหรอไม

67.30 32.70 2 ระดบกลาง

ความสขของทาน คอการไดมาซงทรพยสนเงนทองจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม

66.00 34.00 2 ระดบกลาง

ทานไดรบผลตอบแทนทยตธรรมและเทาเทยมกนจาก

ชมชน

17.30 82.7 1 ระดบตา

ทานและสมาชกในครอบครวประกอบอาชพดวย

ความสจรตไมเอาเปรยบดานราคาหรอไม

84.60 15.40 3 ระดบสง

110

ตารางท 9 (ตอ)

การมคณธรรม

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานและสมาชกในครอบครวและชมชนสรางผลผลตดวยคณภาพและไมเอารดเอาเปรยบบคคลอนทกชองทางหรอไม

84.70 15.30 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความมคณธรรมดานเศรษฐกจ 63.98 36.02 2 ระดบกลาง

ดานสงคม

ทานไดรบผลตอบแทนอยางเปนธรรมจากองคกร

สมาชกในชมชนของทานหรอไม

55.30 44.70 1 ระดบตา

ทานไดรบการดแลเอาใจใสจากเพอนสมาชกในชมชนเปนอยางดหรอไม

77.20 22.80 2 ระดบกลาง

ทานและสมาชกในครอบครวมแนวคดยกยองคณงาม

ความด เปนการกาหนดคณคาของมนษยหรอไม

85.30 14.70 3 ระดบสง

ทานไดรบความเปนธรรมเมอไปตดตอกบหนวยงานของรฐในชมชนหรอไม

31.40 68.60 1 ระดบตา

ทานใหความเคารพบคคลผอาวโสหรอเพอนบานใน

ชมชนหรอไม

92.00 8.00 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความมคณธรรมดานสงคม 68.24 31.76 2 ระดบกลาง

ดานวฒนธรรม ทานมความออนนอมถอมตนหรอไม

81.80 18.20 3 ระดบสง

ทานเหนความสาคญของการใหอภย การเคารพผใหญในชมชนททานอยอาศยหรอไม

95.40 4.60 3 ระดบสง

การใชชวตกบสายนามาตงแตเกดทานมความรกและ

หวงแหนลานาททานอยอาศยหรอไม

100.00 00.00 3 ระดบสง

111

ตารางท 9 (ตอ)

การมคณธรรม

รอยละ ระดบ

ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/

ไมใช

ระดบ

คะแนน

ทานมการปฏบตตนเพอสงคมสวนรวมอยางสมาเสมอ

หรอไม

96.00 4.00 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความมคณธรรมดานวฒนธรรม 93.30 6.70 3 ระดบสง

ดานสงแวดลอม

ทานมกจกรรมรวมกบชมชนในการใชประโยชนจาก

นาหรอไม

88.70 11.30 3 ระดบสง

ทานมกจกรรมรวมกบชมชนในการปลกฝงจตสานก

รกและหวงแหนชมชนของทานหรอไม

51.30 48.70 1 ระดบตา

ทานและครบครวมการแยกขยะทมสารพษกอนนาไปทงหรอไม

30.10 69.90 1 ระดบตา

ทานและครอบครวรวมกจกรรมรกษาความสะอาด

รวมกบชมชนในวนสาคญตาง ๆหรอไม

55.10 44.90 1 ระดบตา

ทานและครอบครวใหความสาคญตอทรพยากรของชมชนมากกวาไดรบประโยชนเฉพาะในครอบครวของทานหรอไม

84.70 15.30 3 ระดบสง

เฉลยเงอนไขความมคณธรรมดานสงแวดลอม 61.98 38.02 2 ระดบกลาง

1. ดานเศรษฐกจ

ผลการศกษาจากตารางท 9 พบวา รอยละ 84.70 ครอบครวและชมชนสรางผลผลต

ดวยคณภาพและไมเอารดเอาเปรยบบคคลอนทกชองทาง รอยละ 84.60 แตละครอบครวประกอบ

อาชพดวยความสจรตไมเอาเปรยบดานราคา อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนน จงมความ

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความมคณธรรมดานเศรษฐกจในระดบสง

112

โดย ภทรา มาแจง และบญเชด รงเรอง (2556 : สมภาษณ) เลาวาเกษตรกรดงเดมของคนในชมชน

จะไมหวงรารวยในอาชพ จะใชวธการแลกผลไม หรอ แลกของอปโภค บรโภค กบของสวนแทน

การซอขายกนเปนสวนใหญ และไมมการคดโกงซงกนและกน

เมอพจรณาในขอทมเกณฑคาระดบคะแนน ระดบ 2 พบวา รอยละ 67.30 คนใน

ชมชนใชสนคาอปโภคบรโภคทผลตจากชมชนในราคาถก รอยละ 66.00 คนในชมชนมความสข

จากการไดมาซงทรพยสนเงนทองจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม สอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความมคณธรรมดานเศรษฐกจ ในระดบกลาง โดย ภทรา มาแจ ง และ

บญเชด รงเรอง (2556 : สมภาษณ) เลาวา เกษตรกรดงเดมจะมความสขมากเมอผลผลตของตนออก

ผลขายไดในราคาดจะมการพดคยเลาสกนฟงกบคนในชมชนถงผลผลตทไดราคาดๆ ในแตละรน

แตปจจบนอาชพเกษตรกรมรายไดลดลง จงตองมอาชพเสรมดานอนๆ มาทดแทน

เมอพจารณาในขอทมเกณฑคาระดบคะแนนระดบ 1 พบวารอยละ 17.30 ไมไดรบ

ผลตอบแทนทยตธรรมและเทาเทยมกนจากชมชน สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใน

เงอนไขความมคณธรรมดานเศรษฐกจในระดบตา โดย ภทรา มาแจ ง (2556 : สมภาษณ) เลาวา

ในปจจบนการรวมตวของคนในชมชนและการรวมกจกรรมรวมกลม เชน สหกรณหมบาน

กลมผลตภณฑสานตระกราสนคาประจาตาบลมความยากลาบากมากขนดวยเวลาของการประชม

การเสยสละจากภาระกจประจาวนของคนรนใหมๆ ในชมชนนอยลง การรวมตวจงเกดปญหาตดขด

หลายประการ ทาใหการดาเนนงานตางๆ ตองยกเลกไป

2. ดานสงคม

ผลการศกษาตามตารางท 9 พบวารอยละ 92.00 คนในชมชนเคารพผอาวโสหรอ

เพอนบานในชมชน รอยละ 85.30 สมาชกในครอบครวของคนในชมชนยกยองคณงามความดเปน

การกาหนดคณคาของมนษย อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนนจงมความสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความมคณธรรมดานสงคมในระดบสง โดย จารวรรณ พมสงวน

(2556 : สมภาษณ) เลาวา เอกลกษณ ทนายกยองของคนในชมชนคอการเคารพผอาวโสในชมชน

และอยอาศยดวยการเกอกลกนในการทามาหากน มลกษณะประเพณทสาคญ คอ การลงแขกเอาแรง

ชวยเหลอกน เปนประเพณชวยใหชาวบานผกพนและสามคคกน

113

เมอพจารณาในขอทมคาระดบคะแนนระดบ 1 พบวารอยละ 55.30 คนในชมชน

ไดรบผลตอบแทนอยางเปนธรรมจากองคกรสมาชกในชมชน รอยละ 31.40 คนในชมชนไดรบ

ความเปนธรรมเมอไปตดตอกบหนวยงานของรฐบาลไดนอย จงมความสอดคลองกบปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความมคณธรรมดานสงคมอยในระดบตา โดย จารวรรณ พมสงวน

(2556 : สมภาษณ) เลาวาคนในชมชนสวนใหญผอาวโสจะเรยนหนงสอนอย จงสงรนลกหลานให

ไดรบการศกษาทสงๆ เพอรบราชการเพราะมคานยมวา ขาราชการคอผมอานาจตอชมชน

3. ดานวฒนธรรม

ผลการศกษาตามตารางท 9 พบวารอยละ 100 มการใชชวตเกยวพนกบสายนามา

ตงแตเกดจงมความรกและหวงแหนลานาทอยอาศย รอยละ 96.00 มการปฏบตตนเพอสงคม

สวนรวมอยางสมาเสมอ รอยละ 95.40 เหนความสาคญของการใหอภยการเคารพผใหญในชมชนท

อยอาศย รอยละ 81.80 มความออนนอมถอมตน อยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนน จงมความ

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความมคณธรรมดานวฒนธรรมอยใน

ระดบสง โดยภทรา มแจง และนด ปองภย (2556 : สมภาษณ) เลาวา ความสขของคนในชมชนคอ

การทากจกรรมทเกยวของกบสายนา เชน การใสบาตรพระทางเรอทกเชา การพกผอนบรเวณชาน

บานรมนา และการซอขายของจากเรอพายทพายขายของรมนา ภายใตวถชวตทสงบ ตงแตบรรพ

บรษจะเชอฟงคาสงสอนของผใหญในครอบครว มความภาคภมใจตอผลผลตในสวนทไดรบผล

งดงามและถาเปนคนในหมบานเดยวกนจะไมทะเลาะเบาะแวงซงกนและกน

4. ดานสงแวดลอม

ผลการศกษาตามตารางท 9 พบวา รอยละ 88.70 ชมชน มการใชประโยชนจากนา

รอยละ 84.70 แตละครอบครวใหความสาคญตอทรพยากรของชมชนมากวาการใชประโยชน

เฉพาะครอบครวอยในเกณฑระดบคะแนน 3 ดงนน จงมความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงในเงอนไขของการมคณธรรมดานสงคมอยในระดบสง โดย นด ปองภย (2556 : สมภาษณ)

ใหเหตผลวา เกษตรกรดงเดมของชมชน จะมจตสานกในการรกและหวงแหนผนดนเกษตรกร การ

รกษาสภาพนาในลกษณะชวยเหลอซงกนและกนใหความสาคญตอการรวมมอดแลสวนผลไม

รวมกนเปนอยางด

114

เมอพจารณาในขอทมเกณฑคาระดบคะแนนระดบ 1 พบวา รอยละ 55.10 แตละ

ครอบครวมกจกรรมรกษาความสะอาดรวมกบชมชนในวนสาคญๆ รอยละ 51.30 แตละครอบครว

รวมกนปลกฝงจตสานกรก หวงแหนชมชนรวมกบหนวยงานและชมชนรอยละ 30.10 แตละ

ครอบครวมการแยกขยะทมสารพษกอนนาไปทง มความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงในเงอนไขของการมคณธรรมดานสงแวดลอมอยในระดบตา โดย นด ปองภย (2556 :

สมภาษณ) ใหเหตผลวา คนดงเดมในชมชนทอาวโสมอาย 50 ป ขนไปลดนอยลง ปจจบนมกลมอาย

19-45 ป ยายเขามาอยในชมชนมากขนจงทาใหความรวมมอกบชมชนนอยลงกวาในอดต

ตอนท 11 ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

ทสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม

การนาเสนอวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม ผวจยไดนาเสนอตามตารางท 10

ดงน

ตารางท 10 วเคราะหความสอดคลองของวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนท

สอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาพรวม

ความพอเพยง รอยละ

ระดบคะแนน

ระดบ ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/ไมใช

ความพอประมาณดานเศรษฐกจ ความมเหตผลดานเศรษฐกจ ความมภมคมกนดานเศรษฐกจ การมเงอนไขความรดานเศรษฐกจ การมเงอนไขคณธรรมดานเศรษฐกจ

75.53 68.76 79.30 75.60 63.98

24.47 31.24 20.70 24.40 63.02

2 2 2 2 2

ระดบกลาง ระดบกลาง ระดบกลาง ระดบกลาง ระดบกลาง

ความพอเพยงดานเศรษฐกจโดยรวม 72.63 27.37 2 ระดบกลาง

115

ตารางท 10 (ตอ)

ความพอเพยง รอยละ

ระดบคะแนน

ระดบ ความ

สอดคลอง ม/ใช

ไมม/ไมใช

ความพอประมาณดานสงคม ความมเหตผลดานสงคม การมภมคมกนดานสงคม การมเงอนไขความรดานสงคม การมเงอนไขคณธรรมดานสงคม

85.22 87.00 97.20 69.20 68.24

14.78 13.00 2.80

30.80 31.76

3 3 3 2 2

ระดบสง ระดบสง ระดบสง

ระดบกลางระดบกลาง

ความพอเพยงดานสงคมโดยรวม 81.37 18.63 3 ระดบสง ความพอประมาณดานวฒนธรรม ความมเหตผลดานวฒนธรรม การมภมคมกนดานวฒนธรรม การมเงอนไขความรดานวฒนธรรม การมเงอนไขคณธรรมดานวฒนธรรม

79.28 87.00 86.90 80.20 93.30

20.72 13.00 13.10 19.80 6.70

3 3 3 3 3

ระดบสง ระดบสง ระดบสง ระดบสง ระดบสง

ความพอเพยงดานวฒนธรรมโดยรวม 85.34 14.66 3 ระดบสง ความพอประมาณดานสงแวดลอม ความมเหตผลดานสงแวดลอม การมภมคมกนดานสงแวดลอม การมเงอนไขความรดานสงแวดลอม การมเงอนไขคณธรรมดานสงแวดลอม

63.87 85.68 86.33 74.06 61.98

36.13 14.32 13.67 25.94 38.02

2 3 3 2 2

ระดบกลาง ระดบสง ระดบสง

ระดบกลาง ระดบกลาง

ความพอเพยงดานสงแวดลอมโดยรวม 74.38 25.62 2 ระดบกลาง

ความพอเพยงทงสดานโดยรวม 78.43 21.57 2 ระดบกลาง

ผลการศกษาตามตารางท 10 เปนการสรปความพอเพยงในดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดาน

วฒนธรรม และดานสงแวดลอม จากตารางท 5-9 พบวา ในภาพรวมวถชวตของคนในชมชนรม

คลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร มความสอดคลองกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใน

ระดบปฏบตรอยละ 78.44 คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร มวถชวตดาน

116

เศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรม และดานสงแวดลอม สอดคลองกบแนวคดปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ในระดบกลาง โดยสรปในแตละดานดงน

1. ดานเศรษฐกจ มความพอเพยงระดบกลาง เพราะคนในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน ปฏบตตนสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถงรอยละ 72.67

2. ดานสงคม มความพอเพยงระดบสง เพราะคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน ปฏบตตนสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถงรอยละ 81.37

3. ดานวฒนธรรม มความพอเพยงระดบสง เพราะคนในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน ปฏบตตนสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถงรอยละ 85.34

4. ดานสงแวดลอม มความพอเพยงระดบกลาง เพราะคนในชมชนรมคลอง

บางกอกนอยตอนบน ปฏบตตนสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถงรอยละ 74.38

เมอพจารณาในแตละดาน พบวามความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดงน

1. ความพอเพยงดานเศรษฐกจ

ในองคประกอบของความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกน การม

เงอนไขความร การมเงอนไขคณธรรม พบวาโดยรวมแลว มความพอเพยงอยในระดบกลาง ทงน

เพราะการประกอบอาชพทางการเกษตรของเกษตรกร ในชมชนมผลผลตทลดลง และไมไดรบการ

แนะนาความรดานเกษตรจากนกวชาการภายนอกชมชน จงทาใหรายไดในผลผลตลดลงตามไปดวย

และอาชพนอกภาคเกษตรไมมรายไดแนนอน คนในชมชนจงเหนความสาคญของการศกษาของ

สมาชกในครอบครวใหมความรสงขน เพอประกอบอาชพทมนคงกวาจงมรายจายสงขน

2. ความพอเพยงดานสงคม

ในองคประกอบของความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกน การม

เงอนไขความร การมเงอนไขคณธรรม พบวาโดยรวมแลว มความพอเพยงอยในระดบสง ทงน

เพราะคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มการประกอบอาชพทสจรตรวมกนในแตละ

ครอบครว มความสมพนธทดตอกน มการปฏบตตามวฒนธรรมประเพณดงเดม ดวยความ

ภาคภมใจ มความเคารพผอาวโสในชมชน มความสามคคและไมทะเลาะววาทกนเอง

117

3. ความพอเพยงดานวฒนธรรม

ในองคประกอบของความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกน การม

เงอนไขความร การมเงอนไขคณธรรม พบวาโดยรวมแลว มความพอเพยงอยในระดบสง ทงน

เพราะคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน พงพอใจกบวถชวตความเปนอยในชมชนรม

คลองบางกอกนอยตอนบน ปจจบน มความสขกบการดาเนนชวตตามแบบอยางของบรรพบรษ

มความภาคภมใจในประเพณดงเดมของชมชน

4. ความพอเพยงดานสงแวดลอม

ในองคประกอบของความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกน การม

เงอนไขความร การมเงอนไขคณธรรม พบวาโดยรวมแลว มความพอเพยงอยในระดบกลาง ทงน

เพราะสมาชกในครอบครวรวมกนปลกตนไม รกษาสภาพแวดลอมในครวเรอน รวมกนอนรกษดน

และนาในชมชน และมวธการกาจดขยะอนตรายจากสารเคม ไมใหรวไหลลงในดนและแหลงนาใน

ชมชน มความรเรองดน ฟา อากาศ เกยวกบการเกษตร และใหความสาคญตอทรพยากรในชมชน

มากกวารบประโยชนเฉพาะในครวเรอน

บทท 5

สรปอภปรายผลและขอเสนอแนะ

ในการศกษา เรอง วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ผวจย

ใชแบบสอบถามและแบบสภาษณกบกลมตวอยาง จ านวน 156 คน จากเกษตรกรหวหนาครวเรอน

จ านวน 4 ชมชน ครอบคลมพนทเทศบาลปลายบาง (หม 2 และหม 4) ต าบลบางสทอง (หม 2 และ

หม 3) ต าบลบางขนกอง (หม 1 หม 3 และหม 5) ต าบลบางขนน (หม 1 หม 2 และหม 5) ผล

การศกษาสามารถสรปไดดงน

1. ขอมลพนฐานของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ผลการศกษาพบวา ผใหขอมลสวนใหญ เปนเพศชาย มอายเฉลย 45-50 ป มการศกษาระดบ

ประถมศกษา สถานภาพในครอบครวสมรส ประกอบอาชพหลก คอ เกษตรกรท าสวนผลไม

สวนใหญเปนคนดงเดมในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบร

ผลการศกษาขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอม สรปไดดงน

1. วถชวตดานเศรษฐกจ

คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ประกอบอาชพเกษตรกรเปนอาช พ

หลก รองลงมาประกอบอาชพรบจาง รายไดในภาคเกษตรสงสดทระดบ 25,000 บาทตอเดอนและม

รายไดต าสดทระดบ 15,001 บาท ถง 20,000 บาท / ครวเรอน / เดอน และมรายไดเสรม นอกภาค

เกษตรตอครวเรอนสงสดท 25,000 บาท / ครวเรอน / เดอน และรายไดต าสดทระดบ 10,000 บาท ถง

15,000 บาท / ครวเรอน / เดอน มรายจายสงสดทระดบ 15,001 บาท ถง 25,000 บาท / เดอน และม

รายจายในภาคการเกษตรต าสดท 5,000 บาท ถง 10,000 บาทตอเดอน และมรายไดนอก ภาค

เกษตรสงสดทระดบ 15,001 บาท ถง 20,000 บาท มรายไดต าสดท 5,000 บาท ถง 10,000 บาท และ

มรายจายคาน า คาไฟ สงสดทระดบ 15,001 บาท ถง 20,000 บาท ขนไป และมรายจายต าสดทระดบ

5,000 บาท ถง 10,000 บาท มเงนออมตอครวเรอนสงสดท 17,500.50 บาทตอครวเรอน และมเงน

ออมต าสดทระดบ 7,500 บาทตอครวเรอน และบางครวเรอนไมมหนสน และมทรพยสนเปนทดน

119

และบานพกอาศยเปนของตนเองมากทสด และมหนสนสงสดตอครวเรอนทระดบ 25,000 บาทขน

ไป และมหนสนต าสดตอครวเรอนท 5,000 บาท ถง 10,000 บาท จงมวถชวตดานเศรษฐกจอยใน

ระดบด

2. วถชวตดานสงคม

คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน เปนสงคมเกษตรกรรม มวถชวตแบบ

พงพาอาศยกนแตละครอบครวเปนครอบครวขนาดใหญ มปยาตายายและพอแมลก อาศยอยใน

ครอบครวเดยวกน หรอปลกบานในบรเวณพนทเดยวกน มความสมพนธทดตอกน ประกอบ

กจกรรมรวมกนภายใตหลกศาสนากจกรรมวฒนธรรมประเพณ มการชวยเหลอเกอกลในรปแบบ

สหกรณชมชนหมบาน ประเดนทพบส าคญ คอ มความซอสตยสจรตตอกน

3. วถชวตดานวฒนธรรม

คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มวฒนธรรมประเพณ เปนเครอง

ยดเหนยวในความสมพนธและความภาคภมใจในทองถนของตน มเอกลกษณส าคญทโดเดนชดเจน

มากทสด คอ การเคารพผอาวโส เชอฟงบรรพบรษและมความเชอศรทธาในหลก ธรรมทางศาสนา

รกและหวงแหนวฒนธรรมประเพณดงเด มโดยเฉพาะประเพณทางสายน า เชน การตกบาตร พระ

ทางน า ประเพณตกบาตรพระรอยแปด การลอยกระทง เปนวฒนธรรมทมความยงยนบงบอกของ

ความเปนชมชนรมคลองบางกอกนอย

4. วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ดานสงแวดลอม

คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความรกและภมใจในภมประเทศของ

ความเปนชมชน รมคลองทตนอยอาศย มความผกพนกบสายน าและดแลรกษาสภาพน าในล าคลอง

รวมกนมความสามคคชวยเหลอเกอกลกน และเหนความส าคญของสงแวดลอมในพนทอยอาศย ม

แนวทางการพฒนารวมกนภายใตการน าของผน าชมชนเปนอยางด

120

ความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนทสอดคลองกบ

แนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในแตละดานดงน

ผลการวจยความสอดคลองของวถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร พบวามความสอดคลองอยในระดบปานกลางมระดบปฏบต รอยละ 78.44 โดย

พจารณาแตละดาน ดงน

1.ดานเศรษฐกจ

ผลการศกษาพบวาวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนมความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของความพอประมาณ ความมเหตผล การ

มภมคมกน การมเงอนไขความรและการมเงอนไขคณธรรมดาน เศรษฐกจอยในระดบกลาง ระดบ

ปฏบตรอยละ 72.67 สรปตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในประเดนดงน

ความพอประมาณดานเศรษฐกจ คนในชมชนรมคลองบางกอกนอย มความสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ระดบกลาง มการ

ปฏบตรอยละ 75.53 เนองจาก มความพงพอใจตอภมประเทศของความเปนชมชนรมน า ไมตองการ

ขยายพนทอยอาศยไปอยทอน ไมตองการหาซอทรพยสนทไมจ าเปน มรายจายในครวเรอนสมดล

กบรายรบ

ความมเหตผลดานเศรษฐกจ คนในชมชนรมคลองบางกอกนอย มความสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ระดบกลาง มการ

ปฏบตรอยละ 68.76 สวนใหญรกอาชพในการท าการเกษตร ตองการสนบสนนใหสมาชกใน

ครอบครว มการศกษาทสงขน เพอประกอบอาชพไดมนคง มรายไดแนนอนกวา

ความมภมคมกนดานเศรษฐกจ คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมภมคมกน ระดบกลาง

มการปฏบตรอยละ 79.30 สวนใหญ คนชมชนแตละครอบครว มวธดแลสขภาพของ สมาชก ใน

ครอบครว ไมใหเจบปวยไดงาย และทกครอบครวจะปลกผกไวบรโภคเองดวยวธทางธรรมชาต

โดยไมใชสารเคม

ความมความรดานเศรษฐกจ คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความร ระดบกลาง มการปฏบต รอยละ 75.78

121

สวนใหญมความรในดานทรพยากรดนและน าในชมชน มความรเกยวกบการแปรรปสนคาใน

ชมชน และมความรในการเกษตรสรางงานอาชพ

ความมคณธรรมดานเศรษฐกจ คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขคณธรรม ในระดบกลาง มการปฏบต

รอยละ 63.98 สวนใหญครอบครวคนในชมชนสรางผลผลตดวยคณภาพ ไมเอารดเอาเปรยบบคคล

อนทกชองทาง ประกอบอาชพดวยความซอสตยสจรตไมเอาเปรยบดานราคา

2. ดานสงคม

ผลการศกษา พบวา วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในองคประกอบของความพอประมาณ ความม

เหตผล การมภมคมกน การมเงอนไขความรและการมเงอนไขคณธรรมดานสงคมอยในระดบสง

ระดบปฏบตรอยละ 85.34 สรปตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในประเดนดงน

ความพอประมาณดานสงคมคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณดานสงคม ระดบสง

มการปฏบตรอยละ 85.22 สวนใหญพอใจกบวถชวตความเปนอยในปจจบนและ มความสมพนธท

ดตอกนในชมชน มการรวมกลมในชมชน ในรปแบบสหกรณชมชน กลมผลตภณฑชมชน และม

ความเสยสละเพอสวนรวม

ความมเหตผลดานสงคม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผล ระดบสง มการปฏบต

รอยละ 87.00 สวนใหญมความเคารพผน าชมชนและผอาวโสในชมชน

การมภมคมกนดานสงคม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบการมภมคมกนดานสงคม ในระดบสง มการ

ปฏบตรอยละ 97.2 0 สวนใหญมความสามคคกนดในชมชน ไดรบการอบรมสงสอนเรองการ

ปฏบตตน เพอการอยรวมกนในสงคมทด มการรวมกลม จดตงสหกรณกลมแมบานในชมชน

ความมภมคมกนดาน สงคม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของการมภมคมกน ระดบ สง (ปฏบตรอย

122

ละ 97.20) สวนใหญมความเคารพผอาวโสหรอเพอนบานในชมชน ยกยองคณงามความดของบคคล

ในชมชน และใหการดแลกนเปนอยางดของคนในชมชน

ความมความรดานสงคม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความร ระดบ กลาง มการ ปฏบต รอยละ 69.20

สวนใหญ มการศกษาประวตความเปนมาของชมชนและมความภาคภมใจทคนภายนอกชนชม

ชอเสยงของชมชนและสงเสรมใหสมาชกในครอบครวมการศกษามความรเพมเตมเกยวกบสงคมใน

ชมชนและสงคมภายนอก

ความมคณธรรมดานสงคม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขการมคณธรรมดานสงคม ระดบกลาง มการ

ปฏบตรอยละ 68.24 สวนใหญมความสามคคชวยเหลอเกอกลกน มความซอสตยสจรตตอกน

3.ดานวฒนธรรม

ผลการศกษา พบวา วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ความม

เหตผล การมภมคมกน การมเงอนไขความรและการมเงอนไขคณธรรมดานวฒนธรรมอยใน

ระดบสง ระดบปฏบตรอยละ 85.34 สรปตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในประเดนดงน

ความพอประมาณดานวฒนธรรม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ

ระดบกลาง มการปฏบตรอยละ 79.28 สวนใหญพอใจกบวถชวตความเปนอยในวฒนธรรมดงเดม

และรวมกนปลกฝงใหสมาชกในชมชนมความสขกบการด าเนนชวตตามแบบบรรพบรษดงเดม

ความมเหตผลดานวฒนธรรมของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผล

ดานวฒนธรรม ระดบสง มการปฏบตรอยละ 87.00 สวนใหญมความผกพนกบวถชวตดงเดมของ

บรรพบรษ มความรกและพอใจ สภาพภมประเทศของชมชนทเหมาะสมในการตงถนฐานทอยอาศย

การมภมคมกนดานวฒนธรรม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบการมภมคมกนดานสงคม

123

ในระดบสง มการ ปฏบตรอยละ 86.90 สวนใหญเขารวมกจกรรมท านบ ารงโบราณสถาน

โบราณวตถในชมชนและมความภาคภมใจในชมชน ชวยเผยแพรชอเสยง หรอสงด ๆ ของชมชนให

บคคลภายนอกไดรบทราบ

ความมความรดานวฒนธรรม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความรดานวฒนธรรม ระดบ สง

มการปฏบตรอยละ 80.20 สวนใหญมการอบรมสงสอนใหสมาชกในครอบครวปฏบตตามประเพณ

ดงเดมของชมชน แตละครอบครว มการเผยแพรความรแหลงทองเทยวในชมชนใหบคคลภายนอก

ไดรบทราบ และสงเสรมความรดานวฒนธรรมประเพณของชมชนใหแกเยาวชนเปนอยางด

การมคณธรรมดานวฒนธรรม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขคณธรรมดานวฒนธรรม ในระดบสง

มการปฏบตรอยละ 93.30 สวนใหญมการใชชวตเกยวพนกบสายน าหวงแหนล าน า และปฏบตตวท

ดตอสงคมสวนรวมอยางสม าเสมอ เหนความส าคญของการเคารพผใหญ

4.ดานสงแวดลอม

ผลการศกษา พบวา วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณ ความม

เหตผล การมภมคมกน การมเงอนไขความรและการมเงอนไขคณธรรมดานสงแวดลอมอยใน

ระดบกลาง ระดบปฏบตรอยละ 74.38 สรปตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในประเดน

ดงน

ความพอประมาณดานสงแวดลอม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความพอประมาณดาน

สงแวดลอม ระดบกลาง มการปฏบตรอยละ 63.87 สวนใหญใช น าใชไฟอยางประหยด ชมชนม

ความสะอาดรมรนนาอย

ความมเหตผลดานสงแวดลอม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบของความมเหตผลดาน

สงแวดลอม ในระดบสง (ปฏบตรอยละ 85.68) สวนใหญเหนวาการดแลสงแวดลอมรวมกนเปน

124

การสรางความสามคคใหแกชมชนและมความภมใจ เมอชมชนไดรบการเลาขานในสงทดและ

มความรวมมอในการรณรงคไมใชสารเคมในการเรงผลผลต

การมภมคมกนดานสงแวดลอม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในองคประกอบ ของการมภมคมกนดาน

สงแวดลอม ในระดบสง มการปฏบตรอยละ 86.33 สวนใหญมน าสะอาดไวพอใชในครวเรอน

ในแตละครวเรอนมการอนรกษดนและน า มวธก าจดสารเคมอนตรายไมใหรวไหลลง สแหลงน าล า

คลองและพนททางการเกษตร

การมความรดานสงแวดลอม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขความรดานสงแวดลอม ระดบกลาง มการ

ปฏบตรอยละ 74.06 สวนใหญมความรในการใชเครองมอในการเกษตรเปนอยางด และผน าชมชน

มการใหความร เรองดนฟาอากาศ กบการท าเกษตรพชผล แตละชนดไดเปนอยางด

การมคณธรรมดานสงแวดลอม คนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความ

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในเงอนไขคณธรรมดานสงแวดลอม

ในระดบกลาง มการปฏบตรอยละ 61.98 สวนใหญครอบครวคนในชมชนสรางผลผลตดวยคณภาพ

ไมเอารดเอาเปรยบบคคลอนทกชองทาง แตละครอบครว ประกอบอาชพดวยความสจรตไมเอา

เปรยบดานราคา และมความซอสตยในการขายผลผลตทางการเกษตรตอกน

อภปรายผลการวจย

จากการศกษาวถชวตของคนในชมชนบางกอกนอยตอนบนทสอดคลองกบแนวคดปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง ผวจยพบประเดนทน ามาอภปรายผลดงน

1. จากผลการศกษา พบวา ขอมลวถชวตของ คนในชมชนบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและดานสงแวดลอม โดยรวมอยใน

ระดบกลาง มการปฏบตสอดคลองในระดบ 78.44 เมอศกษาภมหลงความเปนอยของคนในชมชน

บางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร พบวา มวถชวตความเปนอย แบบพงพาธรรมชาตในการ

ประกอบอาชพ มการสบสานในภมปญญา วถชวตทอยกบสายน าและภาคภมใจในชมชนตนเอง แต

ในปจจบนแนวโนมการเปลยนแปลงของชมชนรมคลองบางกอกนอยเปลยนไป มความสอดคลอง

125

กบงานวจยของ สภาณ ตงตระกลทรพย (2551 : 106) ไดท าการ ศกษาวถชวตชมชนอมพวา

สอดคลองกบแนวคด ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง จงหวดสมทรสงคราม ในภาพรวมอย

ระดบกลาง พบวารายไดของคนในชมชนอมพวามรายไดกบคาใชจายอยในระดบเดยวกนดวย อย

ในสงคมเกษตรแบบพงพาธรรมชาต และสอดคลองกบ แนวคดของ เชาว โพธกลน (2556 :

สมภาษณ) ทเลาวา ความเจรญดานการคมนาคม สงผลใหเกดการเปลยนแปลงดานอาชพ

เกษตรกรรมดงเดมเปนอาชพอน ๆ และมการ ขายพนทดนทางการเกษตรใหแกนายทนเขามาสราง

หมบานจดสรร รานอาหารธรกจการคาการทองเทยวมากขน และสอดคลองกบ นรนดร สขนรนดร

(2555 : 20-26) ทอธบายถงความส าคญปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มเปาหมายสรางความสมดล

เพอความยงยน ความสมดล คอการพฒนาอยางเปนองครวม ระหวางคนกบสงคมสงแวดลอม

เศรษฐกจและวฒนธรรม ซงชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความเปลยนแปลงความสมดล

ทง 4 ดานแตกตางกน ท าใหเกดความสอดคลองในวถชวตของคนในชมชนกบ แนวคดปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงอยในระดบกลาง

2. ผลการศกษาความสอดคลองดานเศรษฐกจ พบวา วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน มความสอดคลอง อย ในระดบกลาง มระดบปฏบตรอยละ 72.67 เนองจากมความ

พงพอใจตอภมประเทศของความเปนชมชนรมน า ไมตองการขยายพนทอยอาศยไปอยทอน ไม

ตองการหาซอทรพยสนทไมจ าเปน สอดคลองกบ อภชย พนธเสน (2542 : 17-18) ทกลาววา

เศรษฐกจพอเพยง โดยเนอแท กคอพทธเศรษฐศาสตร อนเปนเสนทางทจะน าไปสงสมสตปญญา

โดยมจตส านกเกดจากความตระหนกถงความสขและความพอใจในการใชชวตอยางพอด และรสก

ถงความ พอด คอการด าเนนชวตอยางสมถะ ประกอบสมมาอาชพอยางถกตองไมโลภและ

สอดคลองกบ นสา บญยง และจารวรรณ พมสงวน (2556 : สมภาษณ) ทเลาวา คนในชมชนมความ

ขยน สอนลกหลานใหรจกท ามาหากนทางการเกษตรและเกบผลผลตขายหารายไดเพมเตม ดวยการ

ปลกผกสวนครวกนเองในบานดวยมพนดนทอดมสมบรณ และสอดคลองกบพระราชด ารสของ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช ทพระราชทาน ไว เมอวนท 4 ธนวาคม 2554

(ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : 6-22) ความวา

“…อนนเคยบอกวา ความพอเพยงน ไมไดหมายความวาทกครอบครว จะตองผลต

อาหารของตวเอง จะ ตองทอผาใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอ าเภอ จะตองม

126

ความพอเพยงพอสมควร บางสงบางอยางทผลตไดมากกวา ความตองการทขายได แตขายในทนไม

หางไกลเทาไหร ไมตองเสยคาขนสงมากนก...”

และสอดคลองกบ กรมการพฒนาชมชน (2550 : 23) ไดอธบายถงการประยกตใช

เศรษฐกจพอเพยงดานเศรษฐกจ คอการอยอยางพอด ประกอบอาชพสจรต ใชชวตอยางเรยบงาย

โดยไมเบยดเบยนตนเอง มรายไดสมดลกบรายจาย และสอดคลองกบ บณฑร ออนค า (2542 : 39-

42) ทอธบายถงการนอมน าแนวพระราชด ารเกยวกบการพงตนเองโดยการปลกจตส านกใน

ครอบครวใหเกดความส านกทจะเปลยนรปแบบจากเชงพาณชยมาเปนการผลต เพอการมชวตรอด

และน าออกมาขาย เมอมสวนเกนจากการเกบไวบรโภค

3. ผลการศกษาดานสงคม พบวา วถชวตของคนในชมชนร มคลองบางกอกนอยตอนบน ม

ความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานสงคมในระดบสง มระดบปฏบต

รอยละ 81.37 คนในชมชนมความรก ความสามคค ประกอบอาชพดวยความซอสตยสจรตตอกน

และไดรบการเอาใจใสดแล จากคนในชมชนดวยกนเปนอยางดใหความเคารพผน าชมชนและ

ผอาวโสในชมชน สอดคลองกบงานวจยของ สพาณ ตงตระกลทรพย (255 1 : 106) ทไดศกษา

วถชวตชมชนอมพวา สอดคลองกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยงดานสงคมระดบสง พบวาคนในชมชน

อมพวามความสมพนธทดตอกน คนในชมชนรมบางกอกนอยตอนบน ด าเนนชวตตอกน โดยไมเอา

เปรยบซงกนและกนเอง และสอดคลองกบ ภทรา มาแจง (2556 : สมภาษณ) ทเลาวา คนในชมชน

รมคลองบางกอกนอยตอนบนมความรกใครสามคคกน ชวยเหลอกนด เคารพนบถอกนประดจญาต

พนองและสอดคลองกบ ภานมาศ ทรพยทวสน (2556 : สมภาษณ) ทเลาวาทกครอบครวในแตละ

หมบานของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จะชนชมและยกยองผน าในชมชนของตนเองและ

สอดคลองกบ สเมธ ตนตเวชกล 2549 : 15) ทสรปไววา ความพอดดานสงคม คอการผนกก าลง

เกอกลตอกน รจกสามคค สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชนรจกผนกก าลงรวมกน

4. ผลการศกษาดานวฒนธรรม พบวา วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

มความสอดคลองกบแนวคดปรชญา ของเศรษฐกจพอเพยงดานวฒนธรรมอยในระดบสง มระดบ

ปฏบตรอยละ 85.34 คนในชมชนมความรกและหวงแหนวฒนธรรมประเพณทางสายน า แ ละรก

ทองถนทอยอาศยรมคลองของตนเอง มความ ภาคภมใจในเอกลกษณดงเดมของชมชน คอ การเชอ

ฟงบรรพบรษ สบทอดวฒนธรรมทางพทธศาสนาและกลมชาตพนธของตนเอง มความสขเมอได

127

ประกอบกจวตรประจ าวนทางสายน า สอดคลองกบ ภทรา มาแจง และ นด ปองภย (2556 :

สมภาษณ) ทเลาวา ความสขของคนในชมชน คอการท ากจกรรมรวมกนทางสายน า เชน ใสบาตร

พระทางเรอทกเชา การพกผอนบรเวณชานบาน และการซอขายของจากเรอพายท พายขายของรมน า

มเอกลกษณในการเคารพเชอฟง ค าสงสอนของบรรพบรษสอดคลองกบ สเมธ ตนตเวชกล (2551 :

20) ทไดอธบายถงความสมดล ตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานวฒนธรรม คอ การ

ปลกฝงใหเดกและเยาวชน เหนคณคาของความเปนเอกลกษณไทย เคารพเชอฟงผใหญเหนคณคา

ของประโยชนภมปญญาไทย และสอดคลองกบผลการศกษาของ ส าราญ จชวย (2554 : 155) ทได

ศกษาการด าเนนชวตข องคนในชมชนบางขนนภายใตการเปลยนแปลงของวฒนธรรมทองถน

พบวา คนในชมชนบางขนน สวนหนง คอ หมท 1 หมท 2 และหมท 5 มการด าเนนชวต ตามความ

เชอเรองคณ ธรรมความดของบคคล เชอฟงค าอบรมสงสอนของบรรพบรษและรกในวฒนธรรม

ดงเดมทางพทธศาสนา และสอดคลองกบผลการศกษาของ ส พาณ ตงตระกลทรพย (2551 : 108) ท

ไดศกษาวถชวต ชมชนอพวากบเศรษฐกจพอเพยง จงหวดสมทรสงคราม พบวา วถชวตดาน

วฒนธรรม คนในชมชนมศาสนาสถานเปนศนยรวมจตใจ มความเปนเอกลกษณเฉพาะ คอการ

เคารพผอาวโสในชมชน และผลการศกษาของ อ านวย พรใหญยง และคณะ ทศกษาชมชนเพอการ

รองรบกจกรรมการเกษตรเชงนเวศตามแนวพระราชด ารของเศรษฐกจพอเพยง : กรณศกษาบานรอง

เยน อ าเภอสอง จงหวดแพร พบวา เอกลกษณความเปนวถลานนาตะวนออกของประเทศไทยทยง

แสดงใหเหนถงความเปนสงคมอยเยนเปนสข คอความเอาใจใสแบบญาตพนอง การพงพาชวยเหลอ

รวมถงวฒนธรรมการให

5. ผลการศกษาดานสงแวดลอม พบวา วถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอย

ตอนบน มความสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดานสงแวดลอม ในระดบกลาง

มระดบปฏบตรอยละ 74.38 ดวยคนในชมชน แตละครอบครว มการใชทรพยากรธรรมชาตอยาง

ประหยด รวมกนปลกตนไมรกษาสงแวดลอมชมชน ใหสะอาดรมรนนาอย รวมมอกนรณรงคไมใช

สารเคมเรงผลผลต เพอผลก าไรและรวมกนอนรกษล าน าใหใสสะอาดสอดคลองกบ ภทรา มาแจง

และเชาว โพธกลน (2556 : สมภาษณ) กลาววา คนในชมชนใหความรวมมอในการรณรงคไมใช

สารเคมเรงผลผลตเพอผลก าไรและชวยกนอนรกษล าคลองใหใสสะอาด เพอใชอปโภคบรโภคใน

ครวเรอน และใหความส าคญกบดนฟาอากาศ ในการท าการเกษตรเปนอยางด มความรกและ

128

หวงแหนผนดนทางการเกษตร สอดคลองกบ ส านกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต ( 2547 : 2-3) ทไดอธบายความส าคญของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหใช

และจดการอยางฉลาด พรอมมการเพมมลคาโดยใหยดหลกการของความยงยนและเกดประโยชน

สงสด ดงกระแสพระราชด ารสของพระบามสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช ความวา

"..ถารกษาสงแวดลอมใหเหมาะสม นกวาอยไดอกหลายรอยป ถงเวลานนลกหลานของเรา

กอาจหาวธแกปญหาตอไป เปนเรองของเราหรอไมใชเรองของเรา แตเรากท าไดไดรกษา

สงแวดลอมไวใหพอสมควร...”

สอดคลอง กบกรมการพฒนาชมชน (2550 : 23) ทอธบายวา การใชทรพยากรธรรมชาตท

ฉลาด คอการรจกใชอยางรอบคอบ และเลอกใชทรพยากรทมอยใหเกดความยงยนสงสด สอดคลอง

กบ นธ เอยวศรวงศ (2546 : 151-153) ทไดใหความคดเหนวา การด าเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจ

พอเพยง ทจะค านงถงการพงพาอาศยกน พรอม ๆ กบการรกษาความสมบรณของธรรมชาตไปดวย

โลกทรรศนของเศรษฐกจพอเพยงสอดคลองกบอดมการณ คอมนษยแตละคนไมไดเปนศนยกลาง

แตละคนอยไดดวยการพงพาอาศยกนและพงพาธรรมชาต

ความพอเพยงในภาพรวม

โดยภาพรวมพบวา วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน มความสอดคลอง

กบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดานเศรษฐกจในระดบกลาง ดานสงคมและวฒนธรรมใน

ระดบสง และดานสงแวดลอมในระดบกลาง

ผลของการศกษาดงกลาว พบวา ในการด าเนนชวต นน หากปฏบตตามวถชวตของคนใน

ชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน ทใชแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงปฏบตใน

ชวตประจ าวนจะเกดความสขจากการพอเพยง

129

ขอเสนอแนะจากการวจย

ขอเสนอแนะจากการวจย เพอพฒนาชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

1. ควรมการรวมเสนอแนวทางแกไขปญหาระหวางชาวบานทกคนในชมชนกบ

หนวยงานของรฐโดยเฉพาะ ส านกงาน เกษตรจงหวดนนทบร รวม รบฟงและแกปญหาการอนรกษ

พนทการเกษตร และล าน าใหคงสภาพดยงขน เพออนรกษเปนแหลงทองเทยว ทางน าใน คลอง

บางกอกนอย

2. ควรปลกผงใหเยาวชนรนใหม สบสาน สบทอดและอนรกษวฒนธรรมประเพณ

ดงเดมของชมชนใหคงอยและยงยนสบไป

3. การจดการศกษา ระดบอดมศกษา ควรสงเสรมใหนกศกษาเหนความส าคญของ

การด าเนนชวตอยางมความสข ตามแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยการรวมกจกรรมและ

เรยนรประสบการณตรงจากชมชน

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ควรมการวจยเรองปญหาการท าเกษตรสวนผลไมของชมชนรมคลองบางกอก

นอยตอนบน

2. ควรมการวจย เรอง แนวทางการปองกนการขายพนทดนทางการเกษตรของคน

ในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

บรรณานกรม

กลยา วาณชยบญชา.(2545) การวเคราะหสถตดวยโปรแกรม spss for windows. กรงเทพฯ: ภาควชา

สถตคณะแพทยศาสตรและการบญชจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กาญจนา พวงแตม (20 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

กลวด หนทาชวะ. (2552). ภมทศนวฒนธรรมของชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร.

วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต สาขาวชาผงเมอง ภาควชาการวางแผนภาคและเมอง

คณะสถาปตยกรรมศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

การพฒนาชมชน, กรม (2550). เกรดความรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงกบสงคมไทย. กรงเทพมหานคร :

ปท 2, เอสเพรส จ ากด.

แกว พานาสวสด (2 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

แกมทอง อนทรตน. (2551). ตวชวดเศรษฐกจพอเพยงระดบจงหวด : มตทางเศรษฐกจ. กรงเทพฯ :

คณะเศรษฐศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จรญ ธรรมา (2 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

จงหวดนนทบร. (2542). วฒนธรรมพฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณและภมปญญา

จงหวดนนทบร.จงหวดนนทบร. (อดส าเนา).

จารวรรณ พมสงวน (2 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

ฉตรทพย นาถสภา. (2540). เศรษฐกจหมบานไทยในอดต. กรงเทพสรางสรรค.

ชยพฒนา, มลนธ. ( 2551). โครงการตนแบบแบบอยางชวตพอเพยงทยงยน, วารสารมลนธชยพฒนา

ฉบบเดอนธนวาคม.

เชาว โพธกลน (2 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

เทดศกด เตชะกจขจร. (2542). การศกษาทอยอาศยรมนา บรเวณลมแมนาเจาพระยาตอนลาง กรณศกษา

บรเวณตลาดนาบางคเวยง, ในสาระศาสตรสถาปตย ฉบบท 2. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

นภา คงสะอาด (20 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

นด ปองภย (20 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

131

บรรณานกรม (ตอ)

นธ เอยวศรวงศ. (2546). มตทางวฒนธรรมในยคเศรษฐกจพอเพยง ความหมายและความสาคญ

วรรณกรรมปรทศนทเกยวของกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ : เพชรรงการพมพ.

นสา บณยง (25 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

นคม มสกะคามะ. (2542). ทฤษฎใหมในหลวง : ชวตพอเพยง. กรงเทพฯ : รวมดวยชวยกน.

บณฑร ออนค า. (2542). รบวกฤตโลกป 2000เศรษฐกจยงยน. กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตง แอนด

พลบลชชง.

บษบา รอดทม (20 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

บญเชด รงเรอง (20 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

ประจกษ สดประเสรฐ. (2531). การพฒนารปแบบการสอนวทยาศาสตรสาหรบนกเรยนชนมธยมศกษา

ปท 2 รายงานการวจยคณะศกษาศาสตร. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประเวศ วะส. ( 2541). ชมชนเขมแขง : ทนทางสงคมไทย เลม 2. หนงสอชดชมชนเขมแขง ล าดบท 1

กรงเทพฯ. ส านกงานกองทนเพอสงคม ธนาคารออมสน.

. (2542). เศรษฐกจพอเพยงกบประชาสงคม แนวทางพลกฟนเศรษฐกจสงคม . กรงเทพฯ

: หมอชาวบาน. ปท 20 ฉบบท 235 ตลาคม 2541.

ปราณ จนทรแปลง (20 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

ปรยานช พบลสราวธ. (2544). ความเปราะบางทางเศรษฐกจและสงคม : ประสบการณจากประเทศไทย

(Socioeconomic Vulnerability : Experience from Thailand). กรงเทพฯ : ส านกงานทรพยสน

สวนพระมหากษตรย.

ไพรนทร พรหมบตร (25 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

โพธ เทพนมต (25 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

มยร สภงคนาช. (2545). การศกษาเพอเสนอแนวทางการอนรกษวดในชมชนรมคลองออม จงหวด

นนทบร . กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยศลปากร.

มาฆะ ขตตะสงคะ.(2537). องคการเอกชนกบการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ คณะวชาการสงเสรมเกษตร

และสหกรณ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช .

ภานมาศ ทรพยทวสน (25 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

132

บรรณานกรม (ตอ)

ราชบณฑตยสถาน. (2523). พจนานกรมราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542. กรงเทพมหานคร :

บรษทนานมบคสพบสเคชนส จ ากด.

วฒนา วณชชานนท และคณะ. (2552). การเสรมสรางความเขมแขงของเทศบาล แมหลายอยางมสวน

รวมเพอปลกฝงจตสานกและพฤตกรรมของเยาวชนและประชาชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง. รายงานการวจยส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

วนเพญ นาเยน (25 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

เวร พงศพศ. (2542). การสรางเศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคมมตการวจยเพอฟนฟชาต.

กรงเทพมหานคร. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต 2539.

เสนห จามรก. (2546). เศรษฐกจพอเพยงกบการพฒนาทยงยน. วรรณกรรมปรทศนทเกยวของกบ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง กลมพฒนากรอบแนวคดทฤษฎเศรษฐศาสตรปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพมหานคร. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต.

สรรเสรญ วงศชอม. (2546). การพฒนาประเทศ. กรงเทพฯ. ส านกงานคณะกรรมการการพฒนาการ

เศรษฐกจ และสงคมแหงชาต.

เสร พงศพศ. (2542). การสรางเศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม. มตการวจยเพอฟนฟชาต.

กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

สายพณ วาณชยนนทะ (25 พฤษภาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

สปราณ หลกค า. (2555). แหลงเรยนรทางวฒนธรรมจงหวดนนทบร : อดส าเนา.

สพาณ ตงตระกลทรพย.(2551) ศกษาวถชวตชมชนอมพวาทสอดคลองกบแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

จงหวดสมทรสงคราม วทยานพนธวทยาสาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาการพฒนาสงคมอยาง

ยงยน, มหาวทยาลยแมโจ.

สภทรา มาแจง (20 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

สเมธ ตนตเวชกล.(2542). เศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร. เอกสารอดส าเนาการบรรยายพเศษ

วนท 14 มถนายน 2543 , ส านกงานทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

สรเกยรต เสถยรไทย. (2542). ทฤษฎใหมในหลวง : ชวตพอเพยง. กรงเทพฯ : รวมดวยชวยกน.

133

บรรณานกรม (ตอ)

ส าราญ จชวย. (2554). การด าเนนชวตของคนในชมชนบางขนน ภายใตการเปลยนแปลงของวฒนธรรม

ทองถน (รายงานการวจย).

ส าราญ รอดสน (25 มนาคม 2556) ผใหสมภาษณ ส าราญ จชวย ผสมภาษณ.

อนรกษ ปญญานวฒน.(2552). แนวทางการจดและเสรมสรางความเขมแขงของสงคมไทย.

วารสาร การศกษานอกโรงเรยนปท 4 ฉบบท 12.

อภชย พนธเสน. (2542). เศรษฐกจพอเพยงของในหลวงกบการวเคราะหตามความหมายของ

นกเศรษฐศาสตรอางจากวรรณกรรมปรทศนทเกยวของกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง กลม

พฒนากรอบแนวคดทางทฤษฎเศรษฐศาสตรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง. มนาคม 2546.

เอกสารอดส าเนา.

อมรา อารย.(2550). วถชวตมสลมกบเศรษฐกจพอเพยง : กรณศกษาบานปงหลวง อาเภอสารภ จงหวด

เชยงใหม.วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนาภมสงคมอยางยงยน.

มหาวทยาลยแมโจ .

อ านวย ใหญยง และคณะ. (2554). การศกษาชมชนเพอรองรบกจกรรมการทองเทยวเกษตรกรเชงนเวศ

ตามแนวพระราชดารเศรษฐกจพอเพยง : กรณศกษาบานรองเยนมหาวทยาลยแมโจ. แพร

เฉลมพระเกยรต ต าบลแมทราย อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร.

อ าพล เสนาณรงค.(2546). ทศทางการพฒนาชนบทตามแนวเศรษฐกจพอเพยง วรรณกรรมปรทศน

ทเกยวของกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

แหลงขอมลอเลกทรอนกส

กระทรวงอตสาหกรรม. (2554). “ระบบเศรษฐกจอตสาหกรรม” (online) วนทสบคน

20 มนาคม 2556 .

นนทบร. (2555). “แผนทจงหวดนนทบร” (Online) ทมา http//dekdee.buu.ac.th. (15 มกราคม 2556).

นรนดร สธนรนดร. (2555). แนวทางการพฒนาการจดการกระบวนการเรยนรเพอเสรมสราง

ความเขมแขงแกชมชนทองถน บทความฐานขอมลการวจยการศกษาศาสนาและวฒนธรรม

(Online) ทมา http//dekdee.buu.ac.th. (15 มกราคม 2556).

134

บรรณานกรม (ตอ)

ทรงชย ตยานนท.(2541).การศกษาทศนะของเกษตรกรในการสรางความมนคง ทางรายไดตามแนวคด

เศรษฐกจพอเพยง(ออนไลน)ทมา http//thesis.tiac.orth (5 กนยายน 2549)

สมศร จนะวงษ.(2544) การวเคราะหกระบวนการเรยนรกจกรรมทางเศรษฐกจและการกระจายรายไดใน

ชมชนทใชแนวทางการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง. ทมา http//www.thestiac.or.th.(สบคนวนท25

พฤศจกายน 2555).

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามวถชวตคนในชมชนรมครองบางกรอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

แบบสมภาษณคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

แบบสอบถาม

แบบสอบถามเพอประกอบการวจยเรอง “วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน

จงหวดนนทบร ทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง”

--------------------------------------------- ประกอบดวย แบบสอบถามจ านวน 5 ตอน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ตอนท 2 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน 3 องคประกอบและ 2

เงอนไข(ดานเศรษฐกจ)

ตอนท 3 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน 3 องคประกอบและ 2

เงอนไข(ดานสงคม) ตอนท 4 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน 3 องคประกอบและ 2

เงอนไข(ดานวฒนธรรม) ตอนท 5 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรท

สอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน 3 องคประกอบและ 2

เงอนไข(ดานสงแวดลอม)

ตอนท 1 ขอมลทวไปของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

1 เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2 อาย...................... ป 3 การศกษา...............................................................................................................

4 สถานภาพการสมรส............................................................................ ....................

5 สถานภาพในครอบครว...................................................................... ......................

6 จ านวนสมาชกในครอบครว....................................................................................... 6.1 จ านวนสมาชกในครอบครวทมอายต ากวา 15 ป................................................... 6.2 จ านวนสมาชกในครอบครวทอยในวยแรงงานอาย 15-60 ป..............................คน

6.3 สมาชกทอยในครอบครวทมอายสงกวา 60 ป..................................................คน

137

7 การตงถนฐาน (อยมาแตเกด, ยายเขามาอย) ...............................................................ป ยายมาจาก................................................................................................ . สาเหต..................................................................................................... . 8. เอกสารสทธในทดนถอครองของทานเปนประเภทใด (โฉนด, น.ส.3 น.ส.3ก,ส.ค.1, ทสาธารณะ

ประโยชน) หรอไม……………………………………………………………………………………………

ขอมลดานอาชพความเปนอย

9. ในครอบครวทานประกอบอาชพ

เกษตรกร คาขาย ธรกจสวนตว

รบจาง รบราชการ อน ๆ

10. ครอบครวทานมรายไดจากภาคเกษตร

ต ากวา 10,000 บาท 10,000-15,000 บาท

15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท

25,000 บาทขนไป

11. ครอบครวทานมรายไดเสรมนอกภาคเกษตร

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

12. ครอบครวทานมรายจายในการประกอบอาชพดานการเกษตร

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

13. ครอบครวทานมรายจายในการประกอบอาชพนอกภาคเกษตรตอครวเรอน

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

138

14. ครอบครวทานมรายจายในชวตประจ าวนในครวเรอน (คาน า,คาไฟ,คาโทรศพท,คาจางแรงงาน,คาเชาท

อยอาศย,อาหาร)

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

15. ครอบครวทานมเงนออมตอเดอน

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

16. ครอบครวทานมหนสนในระบบจ านวน

5,000 บาท – 10,000 บาท 10,000 บาท – 15,000 บาท

15,001 บาท – 20,000 บาท 20,001 บาท – 25,000 บาท

25,000 บาท ขนไป

17. ลกษณะทอยอาศยของทาน

เปนของตนเอง เชา

อาศยอยกบญาต เชาซอ

18. ขนาดการถอครองและใชประโยชนทดน

เปนของตนเอง เชา

เชาซอ เปนของญาต

ตอนท 2 ขอมลวถชวตของคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรทสอดคลองกบ

แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใน 3 องคประกอบและ 2 เงอนไข(ดานเศรษฐกจ)

ค าชแจง โปรดตอบค าถามตอไปนใหตรงกบสภาพความเปนอยโดยท าเครองหมาย ในชองทตรงกบวถ

ชวตความเปนอยของทานมากทสด

139

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

ความพอประมาณ 1. ทานและสมาชกในครอบครวมการใชทรพยากรในครวเรอนอยางประหยดหรอไม

2. ทานและสมาชกในครอบครวมวถชวต

“การกนอย” แบบประหยดหรอไม

3. ทานและสมาชกในครอบครวมภาระหนสน

เกยวกบทอย รถยนต และสงอ านวยความ

สะดวกในบานหรอไม

4. ทานและสมาชกในครอบครวมรายจายท

พอเพยงกบรายรบทไดมาหรอไม

5. ทานและสมาชกในครอบครวตองการขยาย

ทพกอาศยเพมเตมหรอไม

6. ทานและสมาชกในครอบครวมความ

ตองการซอรถยนตใชในครอบครว เพมขน

หรอไม

7. ทานและสมาชกในครอบครวมการท าบญช

ครวเรอนหรอไม

8. ทานและสมาชกในครอบครวมความตงใจท

จะซอทอยอาศยประเภทบานจดสรรหรอไม

ความมเหตผล

1. ทานและสมาชกในครอบครวมความ

ตองการเปลยนอาชพทท าอยในปจจบน

หรอไม

140

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

2. ทานและสมาชกในครอบครวมความตองการ

ออกไปเทยว และรบประทานอาหารนอกบาน

ในวนหยดตามสงคมสมยใหมหรอไม

3.ทานและสมาชกในครอบครวใหความส าคญ

ตอการท างานเพอรวมกนชมชนรวมกนหรอไม

4. ทานสนบสนนใหสมาชกในครอบครวม

การศกษาทสงขนหรอไม

5. ทานไดรบความเคารพจากสมาชกใน

ครอบครวหรอไม

6.ในครอบครวของทานมการเคารพการ

ตดสนใจซงกนและกนหรอไม

7. ทานและสมาชกในครอบครวเคารพการ

ตดสนใจของผน าชมชนหรอไม

8. เมอมกจกรรมในชมชนทานใหความรวมมอ

กนเปนอยางด

การมภมคมกน

1. ทานมวธการดแลสขภาพของบคคลใน

ครอบครวไมใหเจบปวยไดงายหรอไม

141

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

2. ทานมขาวซงเกบไวพอกนในครอบครวหรอไม

3. ทานมการปลกผก ผลไมไวบรโภคเมอเหลอ

แลวจงขายหรอไม

4. ในรอบปทผานมา ทานและสมาชกใน

ครอบครวมอาการเจบปวยตองเขารบการรกษาท

โรงพยาบาลหรอไม

เงอนไขความร

1. ทานไดรบความรดานการเกษตรจาก ผร / ผน า /

นกวชาการในชมชนหรอไม

2. ทานมความรเกยวกบการแปรรปสนคาใน

ชมชนหรอไม

3.ทานไดรบความรเกยวกบการใชสารเคมปย ยา

ฆาแมลงในการเกษตรหรอไม

4. ทานและสมาชกในครอบครวไดรบความรใน

การสรางอาชพรายไดเสรมในครวเรอนหรอไม

5. ทานมความรในทรพยากรดนและน าของ

ชมชนดหรอไม

142

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

เงอนไขคณธรรม

1. ทานใชสนคาอปโภคบรโภคทผลตจากชมชน

ในราคาถกหรอไม

2. ความสขของทาน คอการไดมาซงทรพยสนเงน

ทองจากการประกอบอาชพเกษตรกรรม

3. ทานไดรบผลตอบแทนทยตธรรมและเทาเทยม

กนจากชมชนหรอไม

4. ทานและสมาชกในครอบครวประกอบอาชพ

ดวยความสจรตไมเอาเปรยบดานราคาหรอไม

5. ทานและสมาชกในครอบครวและชมชนสราง

ผลผลตดวยคณภาพและไมเอารดเอาเปรยบบคคล

อนทกชองทางหรอไม

ตอนท 3 ขอมลวถชวตของคนในชมชนบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบรทสอดคลองกบแนวคดปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง (ดานสงคม)

ขอค าถาม ระดบปฏบต หมายเหต ม ไมม

ความพอประมาณ 1. ในชมชนของทานมผประกอบอาชพ

ดวยความสจรต ยตธรรมหรอไม

2. ครอบครวของทานชวยผลกดนใหใน

เยาวชนในชมชนเปนคนดหรอไม

143

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

3. ทานและสมาชกในครอบครวเคยบรจาค

ทรพยเพอกจกรรมการกศลหรอไม

4. ทานและสมาชกในครอบครวม

ความสมพนธทดตอเพอนบานในชมชน

ดวยกนหรอไม

5. ชมชนททานอยอาศยมการรวมกลม

สมาชกกนหรอไม

6.ทานและสมาชกในครอบครวเคย

เสยสละแรงงานและเวลาไปชวยงาน

สวนรวมของชมชนหรอไม

ความมเหตผล

1. ครอบครวทานมการสงเสรมการเรยนร

ดานอน ๆใหแกสมาชกนอกจากสงลก

เรยนปกตอกหรอไม

2. ทานและสมาชกในครอบครวไดรบการ

ยอมรบจากชมชนดหรอไม

3. ผน าชมชนททานอยอาศยเปนผททาน

และสมาชกในครอบครวเคารพนบถอ

หรอไม

4. ทานไดรบการยอมรบการตดสนใจจาก

สมาชกในครอบครวทานหรอไม

144

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

5. ทานและคนอนๆ ทอยในชมชนมความ

เคารพการตดสนใจจากคณะกรรมการชมชนด

หรอไม

6. เมอมกจกรรมตางๆ ในชมชน ทานมโอกาส

รวมแสดงความคดเหนหรอรวมพฒนาชมชน

ดหรอไม

การมภมคมกน

1. ชมชนของทานมการจดตงกองทนเพอรวม

ท ากจกรรมตางๆ หรอไม

2. ชมชนของทานมการรวมกลมบรจาคเงน

และเวลาท าประโยชนเพอสวนรวมหรอไม

3. ชมชนของทานมความสามคคกนดหรอไม

4. ชมชนของทานมปญหายาเสพตดอบายมข

ตาง ๆหรอไม

5. เมอมปญหาเกดขนชมชนทานไดรบการ

ไกลเกลยจากผน า ผใหญบานในชมชน

หรอไม

6. ชมชนของทานมวถชวตความเปนอยดวย

ความเสมอภาคกนหรอไม

7. ทานมสวนชวยในการแกปญหาตางๆ ของ

ชมชนหรอไม

145

ขอค าถาม ระดบปฏบต หมายเหต ม ไมม

8. ทานและสมาชกในครอบครวไดรบการ

อบรมสงสอนเรองการปฏบตตนเพอการอย

รวมกนในสงคมทดหรอไม

เงอนไขความร

1. ทานและครอบครวมการศกษาความร

เพมเตมเกยวกบความเปนมของชมชนหรอไม

2. ทานและสมาชกในครอบครวสามารถ

เขาถงแหลงเรยนรอนๆในชมชน

นอกเหนอจากการไปสถานศกษาหรอไม

3. ทานมโอกาสไดรบความรจากวทยากร

บรรยายโดยผน าชมชนของทานหรอไม

4. ทานไดรบความรในเรองการประกอบ

อาชพจากชมชนของทานหรอไม

เงอนไขคณธรรม

1. ทานไดรบผลตอบแทนอยางเปนธรรมจาก

องคกรสมาชกในชมชนของทานหรอไม

2. ทานไดรบการดแลเอาใจใสจากเพอน

สมาชกในชมชนเปนอยางดหรอไม

3. ทานและสมาชกในครอบครวมแนวคด

ยกยองคณงามความด เปนการก าหนดคณคา

ของมนษยหรอไม

146

ตอนท 4 ขอมลวถชวตของคนในชมชนบางกอกนอยตอนบนจงหวดนนทบรทสอดคลองกบแนวคดปรชญา

ของเศรษฐกจ พอเพยง (ดานวฒนธรรม)

ขอค าถาม ระดบปฏบต หมายเหต ม ไมม

ความพอประมาณ

1. ทานพอใจกบวถชวตความเปนอยในปจจบน

หรอไม

2. ทานใชเทคโนโลยจากภมปญญาทองถนมา

ประยกตใชในการด ารงชวตหรอไม

3. ชมชนทานรวมกนปลกฝงใหสมาชกใน

ชมชนมความสขกบการด าเนนชวตทเปนอย

ตามแบบบรรพบรษดงเดมหรอไม

4. คนในชมชนของทานมความเชอและศรทธา

ในศาสนาทเคารพ มาตามบรรพบรษหรอไม

5. ทานและสมาชกในครอบครวมความเชอเรอง

หลกธรรมค าสอนของศาสนาทยดถอดหรอไม

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

4. ทานไดรบความเปนธรรมเมอไปตดตอ

กบหนวยงานของรฐหรอไม

5.ทานใหความเคารพบคคลผอาวโสหรอ

เพอนบานในชมชนหรอไม

147

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

ความมเหตผล

1. ทานมความผกพนกบวถชวตดงเดมของ

บรรพบรษหรอไม

2. สภาพพนทภมประเทศของชมชนทาน

เหมาะสมในการตงถนฐานทอยอาศยหรอไม

3. วถชวตความเปนอยในครอบครวของทานม

การเปลยนแปลงไปจากอดตหรอไม

4. ประเพณดงเดมทางสายน าของชมชน

สอดคลองกบการประกอบอาชพของทานใน

ปจจบนหรอไม

5. เมอเกดปญหาไมสบายใจทานและสมาชกใน

ครอบครวไดน าหลกศาสนาหรอค าสอนของ

บรรพบรษมาเปนแนวทางแกปญหาหรอไม

6. ทานอาศยอยบรเวณรมคลองบางกอกนอย

ตอนบนทานจงมความผกพนกบสายน าหรอไม

การมภมคมกน

1. ทานเขารวมกจกรรมท านบ ารงโบราณสถาน

โบราณวตถในชมชนหรอไม

2. ทานเคยเขารวมกบชมชนในการสงเสรม

อนรกษและสบสานวฒนธรรมดงเดมของ

ชมชนหรอไม

3. ทานรวมกจกรรมทางศาสนาและประเพณ

ของชมชนอยางสม าเสมอหรอไม

148

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

4. ทานและครอบครวมความภาคภมใจใน

ชมชนของทานหรอไม

5. ทานเผยแพรชอเสยงหรอสงด ๆของคนใน

ชมชนทานใหบคคลภายนอกไดรบรหรอไม

เงอนไขความร

1. ทานอบรมสงสอนใหสมาชกในครอบครว

ปฏบตตามประเพณดงเดมของชมชนหรอไม

2. ทานไดรบการพฒนาและเรยนรการอนรกษ

ฟนฟจารตประเพณของชมชนหรอไม

3. ทานไดรบความรเรองประวตความเปนมา

ของชมชนททานอยอาศยเปนอยางดหรอไม

4. ทานรวมกจกรรมสงเสรมความร

วฒนธรรมในชมชนของทานหรอไม

5. ทานเผยแพรความรแหลงทองเทยวใน

ชมชนของทานใหบคคลภายนอกไดรบร

หรอไม

เงอนไขคณธรรม

1. ทานมความออนนอมถอมตนหรอไม

2. ทานเหนความส าคญของการใหอภย การ

เคารพผใหญในชมชนททานอยอาศยหรอไม

149

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

3. การใชชวตกบสายน ามาตงแตเกดท าให

ทานมความรกและหวงแหนล าน าททานอย

อาศย

4. ทานมการปฏบตตวเพอสงคมสวนรวม

อยางสม าเสมอหรอไม

ตอนท 5 ขอมลวถชวตของคนในชมชนบางกอกนอยตอนบนทสอดคลองกบแนวคดปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง (ดานสงแวดลอม)

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

ความพอประมาณ

1. ในครอบครวมการใชน า ใชไฟอยางประหยด

หรอไม

2. ในครอบครวของทานชวยกนปลกตนไมรกษา

สภาพแวดลอมในครวเรอนหรอไม

3. ทานและสมาชกในชมชนชวยกนดแลสาธารณ

สมบตในชมชนกนดหรอไม

4. ทานพงพอใจกบสภาพแวดลอมในทอยอาศย

ของทานหรอไม

150

ขอค าถาม ระดบปฏบต หมายเหต ม ไมม

5. ชมชนของทานมวธการก าจดขยะทดหรอไม

6.ชมชนของทานมความสะอาดและรมรนนาอย

หรอไม

ความมเหตผล

1.ทานเหนวาการดแลสงแวดลอมรวมกนเปนการ

สรางความสามคคใหแกชมชน

2.ทานมความภาคภมใจเมอชมชนของทานไดรบ

การเลาขานในสงทด

3.ทานใหความรวมมอในการรณรงคไมใช

สารเคมในการเรงผลผลตเพอผลก าไร

4.ทานรบฟงขอเสนอแนะในการพฒนาผลผลต

ทางการเกษตรจากผอาวโสในชมชน

5.ทานมความเหนวาควรพฒนาชมชนของทานให

เปนแหลงทองเทยวทางน า

6.ไมใชสารเคมเรงผลผลตมรายไดดตอครอบครว

นอยลง

การมภมคมกน

1. ชมชนของทานมน าสะอาดไวพอใชใน

ครวเรอนหรอไม

2. ทานและครอบครวมการอนรกษดนและน าใน

ชมชนหรอไม

3. ครอบครวทานท าการเกษตรและมความ

ระมดระวงการใชสารเคมไมใหกระทบกบ

สงแวดลอมหรอไม

151

ขอค าถาม ระดบปฏบต หมายเหต ม ไมม

4. ทานและครอบครวมวธก าจดขยะสารเคม

อนตรายไมใหรวไหลในดนและแหลงน าใน

ชมชนหรอไม

เงอนไขความร

1.ทานมความรในการใชเครองมอในการเกษตร

เปนอยางดหรอไม

2.ทานมความรในเรองดน ฟา อากาศกบ

การเกษตรพชผลแตละชนดหรอไม

3.ทานมความรในการใชสารเคมและสารฆา

แมลงหรอไม

4.ผน าชมชนของทานใหความรเรองการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตในชมชนหรอไม

5.ผน าชมชนของทานบรรยายความรการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาตในชมชนหรอไม

เงอนไขคณธรรม

1.ทานมกจกรรมรวมกบชมชนในการใช

ประโยชนจากน าหรอไม

2.ทานมกจกรรมรวมกบชมชนในการปลกฝง

จตส านกรกและหวงแหนชมชนของทาน

หรอไม

3.ทานและครบครวมการแยกขยะทมสารพษ

กอนน าไปทงหรอไม

152

ขอค าถาม ระดบปฏบต

หมายเหต ม ไมม

4.ทานและครอบครวรวมกจกรรมรกษาความ

สะอาดรวมกบชมชนในวนส าคญตาง ๆหรอไม

5.ทานและครอบครวใหความส าคญตอทรพยากร

ของชมชนมากกวาไดรบประโยชนเฉพาะใน

ครอบครวของทานหรอไม

ขอเสนอแนะอน .........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

แบบสมภาษณ เรอง วถชวตคนในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร

ค าชแจง แบบสมภาษณนมวตถประสงคเพอน ามาใชประโยชนทางการศกษาวจยขอมล วถชวตคน ในชมชนรมคลองบางกอกนอยตอนบน จงหวดนนทบร ขอขอบคณในความรวมมอ

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบความเชอ และประเพณ

1. ลกษณะทอยอาศย การสรางบานเรอนของผคนในอดตมลกษณะเดนอยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

2. วดภายในหมบาน หรอวดทชาวบานไปท าบญมกจกรรมทสรางชอเสยงใหแกชมชน อะไรบาง

..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

3. ทานไปรวมท าบญเปนประจ าหรอไม และวดททานไปรวมท าบญมประเพณอะไรบางทเปนเอกลกษณทส าคญ

..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 4. ทานมความเชอเรองศาสนาอยางไรบาง และมผลตอการด าเนนชวตของทานอยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

154

5. ทานมความเชอเรอง ผ วญญาณ และอ านาจเหนอธรรมชาต และวญญาณบรรพบรษอยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 6. คนในชมชนรมคลองบางกรอกนอยมความเชอเรองสงศกดสทธดานใดบาง ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 7. พธกรรมของคนในชมชนตงแตอดตมอะไรบาง และมการสบทอดมาถงปจจบนอยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 8. พธกรรมทส าคญ เชน วนพระคนในชมชนรมคลองบางกรอกนอยในอดตมวธการปฏบต

อยางไร และปจจบนมการเปลยนแปลงหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการเมองการปกครอง 1. ความสมพนธในครอบครว และบทบาทของบคคลในครอบครวของทานมความแตกตาง

จากอดตหรอไม และมปจจยใดบางท าใหเกดการเปลยนแปลง ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

155

2. ทานไดเปนสมาชกของหนวยงานใดบางในชมชนรมคลองบางกอกนอย ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 3. ทานใหความเคารพเชอฟงผน าชมชนและปฏบตกจกรรมรวมกบคนในชมชนเปนประจ าหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 4. ทานด าเนนชวตตามแบบอยางบคคลดงเดมทไดรบการนบถอหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

ตอนท 3 ขอมลเกยวกบสาธารณสข 1. เมอในอดตอาการเจบปวย คนในชมชนไปรบการรกษาพยาบาลทใด และปจจบนมการ

เปลยนแปลงในเรองความเชอดานหมอพยาบาลหรอยารกษาโรคอยางไรบาง ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. สขภาพของคนในอดตกบปจจบนมลกษณะการเปลยนแปลงอยางไร และมปจจยใดบางท า

ใหเกดการเปลยนแปลง ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

156

3. ทานมความเชอเรองการรกษาสขภาพดวยวธใดมากทสด ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 4. ในรอบปทผานมาทานและสมาชกในครอบครวมอาการเจบปวยหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

ตอนท 4 ขอมลเกยวกบการด าเนนชวตตามแนวของเศรษฐกจพอเพยง 1. ทานมการออมเงนในรปแบบตาง ๆ หรอไม และเปรยบเทยบระหวางอดตกบปจจบนทานม

การออมเงนไวใชแตกตางกนหรอไม และมปจจยใดเขามาเกยวของ ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 2. ทานมหนสน หรอบคคลในครวเรอนของทานมหนสนหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 3. ทานตองการเปลยนแปลงทอยอาศยหรอซอสงอ านวยความสะดวกมาใชในครวเรอนของ

ทานหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

157

4. ทานมรายจายครวเรอนเพยงพอกบรายรบทไดมาหรอไม เพราะเหตใด ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 5. ในชมชนของทานรจกชวยเหลอเกอกลกนหรอไม เพราะเหตใด ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 6. ทานและบคคลในครอบครวตองการขายทดนการเกษตรของทานหรอไม เพราะเหตใด ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 7. ทานมการปลกผก ผลไมไวบรโภคเมอเหลอแลวจงขายหรอไม เพราะเหตใด ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 8. ชมชนมการจดตงกองทน หรอกลมตาง ๆ อะไรบาง ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... 9. ทานและครอบครวมสวนรวมในการแกปญหาตาง ๆ ของชมชนหรอไม อยางไร ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

158

10. ทานและครอบครวชวยกนอนรกษสงแวดลอมในชมชนหรอไม ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................

********************************************

ภาคผนวก ข

ประวตผวจย

ประวตผวจย

ชอ-สกล (ภาษาไทย) นางส าราญ จชวย

ชอ-สกล (ภาษาองกฤษ) Sumran Juchooy

วฒการศกษา ระดบปรญญาตร ศกษาศาสตรบณฑต (ศศษ.) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ระดบปรญญาโท การศกษามหาบณฑต (กศม.) หลกสตรและการสอน

มหาวทยาลยราชภฏพระนคร

ต าแหนง หวหนาสาขาวชาศกษาทวไป คณะศลปศาสตร วทยาลยราชพฤกษ

สถานทท างาน วทยาลยราชพฤกษ จงหวดนนทบร เลขท 9หม1 ถนนนครอนทร ต าบล

บางขนน อ าเภอบางกรวย จงหวดนนทบร 11130 โทร 02 –4326101ตอ111

ประสบการณดานการวจย

1. แนวทางการประชาสมพนธตามคณลกษณะ ของนกศกษาวทยาลยราชพฤกษ

ปการศกษา 2550

2. รปแบบการด าเนนชวตของคนในชมชนบางขนน อ าเภอบางกรวย จงหวดนนทบร

ปการศกษา 2551

3. แนวทางการเพมประสทธภาพการด าเนนงานกองทนเงนใหกยมเพอการศกษาวทยาลยราชพฤกษ

ปการศกษา 2552

4. ความพงพอใจของนกศกษาทมตอการเรยนการสอนของครอาสาสมครชาวจนระดบอดมศกษา

ปการศกษา 2552

5. สอประชาสมพนธทสงผลตอการเลอกศกษาตอทวทยาลยราชพฤกษ ปการศกษา 2553

6 . การด าเนนชวตของคนในชมชนบางขนนภายใตการเปลยนแปลงของวฒนธรรมทองถน

ปการศกษา 2554

ประวตการไดรบทน

1. ไดรบทนการศกษาขอมลดานประชากรศาสตร เรอง วถชวตความเปนอยแบบดงเดมของ

ชมชนกฎจน กรงเทพมหานคร ของส านกนโยบายและแผนงาน กระทรวงศกษาธการ ป พ.ศ. 2549

2. ไดรบทนการวจยวทยาลยราชพฤกษ ปการศกษา 2550 – 2554

ผลงานวจยทพมพเผยแพร

1. บทความวารสารวชาการกระทรวงศกษาธการ บทความวารสารวชาการวทยาลย

ราชพฤกษ

2. น าเสนอผลงานวจยในการประชมวชาการระดบชาตทจฬาลงกรณมหาวทยาลยเรอง

ความพงพอใจของนกศกษาทมตอการเรยนการสอนของครอาสาสมครชาวจนระดบอดมศกษา

3. น าเสนอผลงานวจยในการประชมวชาการระดบชาต ทมหาวทยาลยทกษณ เรองการด าเนน

ชวตของคนในชมชนบางขนนภายใตการเปลยนแปลงของวฒนธรรมทองถน