การบญชชนกลาง 2

Intermediate Accounting Π

อรชมา มลศร

คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2558

การบญชชนกลาง 2

Intermediate Accounting Π

อรชมา มลศร

บช.ม. (บญชมหาบณฑต)

คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2558

ค ำน ำ

ต ำรำ “กำรบญชชนกลำง 2” เลมน ขำพเจำเขยนขนโดยมวตถประสงค เพอใชประกอบกำรเรยนกำรสอนรำยวชำทมเนอหำเกยวกบกำรบญชชนกลำง ส ำหรบนกศกษำในสำขำวชำกำรบญช ตำมหลกสตรบญชบณฑต พ.ศ.2554

เนอหำประกอบดวย กำรบญชเกยวกบหนสนหมนเวยน ประมำณกำรหนสนและหนสนทอำจจะเกดขน หนสนไมหมนเวยน ลกษณะของหำงหนสวนและกำรบญชของหำงหนสวน กำรเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวน กำรเลกกจกำรหำงหนสวน ลกษณะของบรษทและกำรบนทกบญชของบรษท กำรเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน กำรปรบปรงภำยในและกำรเลกบรษท

ทำยทสดน ขำพเจำขอเทดทนพระคณของบดำ มำรดำ ครอำจำรย และขอยกยองผชวยศำสตรำจำรยยพำลย ทองธรำช ผ ซงเปนแบบอยำงในดำนกำรศกษำ กำรท ำงำนและกำรเสยสละตนเอง ขอบคณผ ทรงคณวฒผ ตรวจผลงำนทำงวชำกำรทกรณำใหค ำแนะน ำทเปนประโยชนและมคณคำยง ค ำแนะน ำของผทรงคณวฒ นอกจำกจะชวยใหขำพเจำมองเหนแนวทำงกำรปรบปรงต ำรำเลมนแลวยงเปนก ำลงใจใหมควำมมงมนทจะเขยนผลงำนทำงวชำกำรตอไป

อรชมำ มลศร เมษำยน 2558

สารบญ

เรอง หนา

ค ำน ำ ก

สำรบญ ค

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสนและหนสนทอาจจะเกดขน 1 ควำมหมำยของหนสน 1

กำรบรและกำรวดมลคำหนสน 2

ประเภทของหนสน 3

ควำมหมำยและลกษณะของหนสนหมนเวยน 4

ประเภทของหนสนหมนเวยน 5

หนสนหมนเวยนทก ำหนดมลคำไดแนนอน 5

ประมำณกำรหนสน 24

หนสนทอำจเกดขน 34

สรป 35

แบบฝกหด 36

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน 43

ควำมหมำยและลกษณะของหนสนไมหมนเวยน 43

ควำมส ำคญของหนสนไมหมนเวยน 44

ประเภทของหนสนไมหมนเวยน 44

หนกหรอพนธบตร 45

เงนก ยมระยะยำว 77

ตวเงนจำยระยะยำว 79

สรป 83

แบบฝกหด 84

หนา ง

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน 89

ควำมหมำยของหำงหนสวน 89

ประเภทของหำงหนสวน 90

กำรจดตงและกำรด ำเนนงำนของหำงหนสวน 91 ลกษณะเฉพำะของหำงหนสวน 93

ขอดและขอเสยของกำรจดตงหำงหนสวน 94

สวนของผ เปนหนสวน 95

กำรแสดงรำยกำรสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐำนะกำรเงน 98

กำรเปดบญชเมอจดตงหำงหนสวน 99

กำรเปลยนจำกกจกำรเจำของคนเดยวเปนหำงหนสวน 101

กำรแบงก ำไรขำดทน 104

วธกำรแบงก ำไรขำดทน 105

กำรแสดงกำรแบงก ำไรในงบก ำไรขำดทน 116

สรป 117

แบบฝกหด 118

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน 127

กำรบญชเกยวกบกำรรบผ เปนหนสวนใหม 127

กำรบญชเกยวกบกำรลำออกของผ เปนหนสวน 143

กำรบญชเกยวกบกำรตำยของผ เปนหนสวน 152

สรป 155

แบบฝกหด 156

หนา จ

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน 163

สำเหตกำรเลกหำงหนสวน 163

กำรช ำระบญชของหำงหนสวน 165

วธกำรช ำระบญชและจำยคนทน 166

กำรจำยคนทนในครงเดยวภำยหลงทขำยสนทรพยหมดแลว 166

กำรจำยคนทนเปนงวดกอนขำยสนทรพยหมด 183

สรป 195

แบบฝกหด 196

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบนทกบญชของบรษท 203

ลกษณะทวไปของกจกำรบรษท 203

บรษทจ ำกดหรอบรษทเอกชนจ ำกด 205

บรษทมหำชนจ ำกด 207

ควำมแตกตำงระหวำงบรษทจ ำกดและบรษทมหำชนจ ำกด 210

สวนของผ ถอหน 211

ชนดของหนบรษท 213

กำรบนทกบญชส ำหรบกำรออกหนของบรษท 215

สรป 228

แบบฝกหด 229

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน 235

กำรเพมทน 235

กำรลดทน 237

หนทนซอคน 238

ใบส ำคญแสดงสทธซอหน 249

หนา ฉ

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

กำรแปลงสภำพหนทน 257

กำรแยกหนและกำรรวมหน 258

สรป 260

แบบฝกหด 261

บทท 8 ก าไรสะสมและก าไรตอหน 265

ก ำไรสะสม 265

ก ำไรตอหน 274

กำรค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน 275

กำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด 280

กำรแสดงก ำไรตอหนในงบกำรเงน 284

สรป 285

แบบฝกหด 286

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท 291

กำรปรบปรงภำยในบรษท 291

กำรเลกบรษท 295

กำรช ำระบญชของบรษท 298

กำรบนทกบญชกำรเลกบรษท 299

สรป 312

แบบฝกหด 313

หนา ช

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา

บรรณานกรม 321

ภาคผนวก 325

ภำคผนวก ก 327

ภำคผนวก ข 331

บทท 1

หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสนและหนสนทอาจจะเกดขน

การด าเนนธรกจของแตละกจการเพอใหไดมาซงสนทรพย สวนหนงอาจไดมาจากการซอหรอไดมาจากการลงทนจากเจาของ และอกสวนหนงอาจไดมาจากการก ยมจากภายนอกหรอจากบคคลอนกอใหเกดหนสนขนภายในกจการ หนสนเปนภาระผกพนของกจการซงจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจหรอสญเสยสนทรพยไปในอนาคต ซงหนสนบางประเภทสามารถก าหนดมลคาทตองช าระไดแนนอน บางประเภทกเกดจากการประมาณการจ านวนทตองช าระอยางนาเชอถอ ดงนนหนสนจงเปนภาระผกพนทสงผลท าใหกจการตองจายช าระหนใหแกบคคลอนในอนาคต การช าระหนสนจะท าใหกจการ ซงการช าระหนสนอาจช าระดวยเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสดหรอบรการกได

ความหมายของหนสน

Williams and others. (2015 : 436) ไดใหความหมายของหนสนไววา หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการทเกดขนจากเหตการณในอดตทผานมาซงคาดวาจะสงผลใหเกดการไหลออกจากของทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ

สภาวชาชพการบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดใหความหมายของหนสนไวในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2557) วา หนสน หมายถง ภาระผกพนในปจจบนของกจการ ซงเปนผลของเหตการณในอดตโดยการช าระภาระผกพนนนคาดวาจะสงผลใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจ

จากความหมายขางตน หนสนจงเปนผลของรายการและเหตการณบญชทไดเกดขนแลวในอดต กอใหเกดภาระผกพนในปจจบนซงกจการจะตองจายช าระหนสนนนใหหมดไปอยางหลกเลยงไมได ซงภาระผกพนคอหนาทและความรบผดชอบทกจการจะตองปฏบตตามทตกลงไว การช าระหนสนจะท าใหกจการสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจไป การช าระหนสนหรอภาระผกพนในปจจบนอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การจายเงนสด การโอนสนทรพยอน การใหบรการของกจการในอนาคต การเปลยนภาระผกพนเดมเปนภาระผกพนใหมโดยการกอหนสนใหมเพอช าระหนสนเดม เปนตน

หนา 2 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

การรบรหนสนและการวดมลคาหนสน

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดก าหนดการรบรหนสน และการวดมลคาหนสน ไวในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน (ปรบปรง 2557) โดยมหลกเกณฑการพจารณาดงตอไปน

1. การรบรหนสน (Recognition of liabilities)

กจการตองรบรหนสนในงบแสดงฐานะการเงนเมอมความเปนไปไดคอนขางแนทกจการตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร เพอช าระภาระผกพนในปจจบน และเมอมลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดไดอยางนาเชอถอ กจการไมตองรบรภาระผกพนภายใตสญญาเปนหนสนในงบแสดงฐานะการเงนหากคสญญายงมไดปฏบตตามภาระผกพนในสญญา เชน กจการไมตองรบรรายการทเกยวกบการสงซอสนคาทยงมไดรบเปนหนสนในงบแสดงฐานะการเงน แตในบางกรณภาระผกพนดงกลาวอาจเปนหนสนตามค านยามและเขาเกณฑการรบรรายการซงกจการตองรบรในงบแสดงฐานะการเงน โดยการรบรหนสนนนท าใหเกดการรบรสนทรพยหรอคาใชจายในเวลาเดยวกน

ดงนนสรปไดวา หนสนหรอภาระผกพนจะถกบนทกบญชรบรเปนหนสนในงบการเงนเมอเขาเงอนไข 2 ประการ คอ

1.1 มความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร ทมในอนาคต

1.2 มลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดมลคาหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยางนาเชอถอ

2. การวดมลคาหนสน (Measurement of liabilities)

การวดมลคาองคประกอบของงบการเงนในกรอบแนวคดส าหรบการรายงานทางการเงน ไดอธบายถงการวดมลคาของหนสน โดยใชหลกเกณฑดงน

2.1 ราคาทนเดม (Historical cost) หมายถง การบนทกหนสนดวยจ านวนเงนทไดรบจากการกอภาระผกพนหรอในบางสถานการณ ดวยจ านวนเงนสดหรอรายการเทยบเทาเงนสดทคาดวาจะตองจายเพอช าระหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ

2.2 ราคาทนปจจบน (Current cost) หมายถง การแสดงหนสนดวยจ านวนเงนหรอรายการเทยบเทาเงนสดทตองช าระภาระผกพนในอนาคตนนโดยไมตองคดลด

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 3

2.3 มลคาทจะจาย (Settlement value) หมายถง การแสดงหนสนดวยมลคาทจะตองจายเพอช าระหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตโดยไมตองคดลด

2.4 มลคาปจจบน (Present value) หมายถง การแสดงหนสนดวยมลคาปจจบนของกระแสเงนสดจายสทธซงคาดวาจะตองจายช าระหนสนในการด าเนนงานตามปกตของกจการ

ดงนน การวดมลคาหนสนกจการจะตองวดมลคาภาระผกพนดงกลาวใหเปนตวเงนทจะช าระแนนอน เชน กรณซอสนคาเปนเงนเชอจากเจาหนการคา การวดมลคาหนสนจะวดจากมลคาสนคาทไดรบมา เอกสารทใชเปนหลกฐาน คอใบก ากบสนคา โดยเอกสารดงกลาวจะระบจ านวนเงนทมการซอขาย เงอนไขการช าระเงนและภาระผกพนอน ๆ ทม ในบางกรณหนสนบางประเภทอาจตองมการวดมลคาโดยอาศยการประมาณการเชอถอได

ประเภทของหนสน

จากการรบรหนสนขางตน กจการจะรบรหนสนในงบการเงนเมอมความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยทรพยากรเชงเศรษฐกจและมลคาสามารถสามารถวดมลคาหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยางนาเชอถอ ซงการแสดงรายการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนนน โดยทวไปหนสนจะแบงเปน 2 ประเภท คอ หนสนหมนเวยนและหนสนไมหมนเวยน โดยจะค านงถงระยะเวลาในการช าระหนหรอหากกจการโดยการจ าแนกประเภทของหนสน ดงนนหากจะจ าแนกประเภทของหนสน สามารถพจารณาจาก 2 ประการ ดงน

1. ความเปนไปได กจการจะตองพจารณาวา หนสนนนมความเปนไปไดวาจะเกด

ขนกบกจการหรอไม กลาวคอกจการจะตองสญเสยสนทรพยเพอช าระหนสนนนหรอไม จากหลกการดงกลาว กจการสามารถจ าแนกหนสนออกเปน 3 ประเภทดวยกนคอ หนสนทเกดขนแลว ประมาณการหนสน และหนสนทอาจจะเกดขน ซงถอเปนรายการทไมแนนอน ถามความเปนไปไดคอนขางแนวาจะเกดขนและสามารถถวดมลคาไดอยางนาเชอถอจะถกจดเปนประมาณการหนสน ถามความเปนไปไดอยางสมเหตสมผลวาจะเกดขนจะถกจดเปนหนสนทอาจเกดขน

2. ระยะเวลา ส าหรบหนสนทเกดขนแลว กจการตองพจารณาตอไปวา กจการจะ

ช าระหนดงกลาวในระยะเวลาสนหรอระยะเวลายาว ซงโดยสวนใหญจะใชระยะเวลา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน หนสนนนจะถกจดเปนหนสนระยะสนหรอหนสนหมนเวยน ในทาง

หนา 4 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ตรงกนขามหากกจการตองจายช าระหนในระยะเวลาทเกนกวา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน กจการจะจดประเภทหนสนนนเปนหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยน

ดงนนจากขางตน หากจ าแนกประเภทหนสนตามหลกการดงกลาว สามารถจ าแนกประเภทหนสนไดดงน

1. ใชหลกความเปนไปได พจารณาประเภทของหนสนไดเปน 3 ประเภท คอ

1.1 หนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable liabilities)

1.2 ประมาณการหนสน (Estimated liabilities)

1.3 หนสนทอาจเกดขน (Contingent liabilities)

2. ใชหลกระยะเวลา พจารณาประเภทของหนสนไดเปน 2 ประเภท คอ

2.1 หนสนหมนเวยน (Current liabilities)

2.2 หนสนไมหมนเวยน (Non-current liabilities) รายละเอยดจะกลาวตอไปใน

บทท 2

ความหมายและลกษณะของหนสนหมนเวยน

ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง 2557) เรอง การน าเสนองบการเงน ไดก าหนดไววา หนสนจะจดประเภทหนสนหมนเวยน เมอหนสนนนเปนไปตามเงอนไขขอใดขอหนงตอไปน

1. คาดวาจะมการช าระภายในรอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ 2. ถอไวโดยมวตถประสงคเบองตนคอมไวเพอคา

3. ถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอนนบจากรอบระยะเวลารายงาน 4. กจการไมมสทธอนปราศจากเงอนไข ใหเลอนการช าระหนออกไปอกเปนเวลาไมนอย

กวา 12 เดอน นบจากรอบระยะเวลารายงาน หากคสญญามทางเลอกใหจายช าระหน โดยการออกตราสารทน ระยะเวลาการช าระหน ไมมผลกระทบตอการจดประเภทรายการ

หนสนทไมเปนไปตามเงอนไขขางตนใหจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน

ดงนน หนสนหมนเวยน จงเปนภาระผกพนทจะถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอน หรอเปนหนสนทกจการคาดวาจะจายช าระหนสนนนภายในรอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ การช าระหนสนหรอภาระผกพนอาจท าไดหลายลกษณะ เชน การจายเงนสด การจายช าระดวยสนทรพยหมนเวยน การโอนสนทรพยอน การใหบรการของกจการในอนาคต การเปลยนภาระผกพนเดมเปนภาระผกพนใหมโดยการกอหนสนอนขนใหมเพอช าระหนสนเดม เปนตน

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 5

ประเภทของหนสนหมนเวยน

จากประเภทของหนสนขางตน สามารถแบงประเภทของหนสนหมนเวยนไดเปน 2 ประเภท ดงน

1. หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable current liabilities)

หนสนหมนเวยนประเภทนสามารถก าหนดมลคาทตองช าระคนเปนจ านวนเงนทแนนอนหรอสามารถประมาณมลคาไดอยางนาเชอถอวาจะตองช าระเปนจ านวนเทาใด ภายในระยะเวลา 1 ป

เชน เจาหนการคา เงนก ยมระยะสน คาใชจายคางจาย เปนตน

2. ประมาณการหนสนหมนเวยน (Estimated current liabilities) หนสนหมนเวยน

ประเภทนถอเปนสวนหนงของการประมาณการหนสน หากการประมาณการหนสนนนเปนหนสนทกจการจะตองช าระภายใน 1 ป เชน หนสนจากการขายบตรของขวญ หนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา เปนตน

หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน (Determinable liabilities)

หนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอน หมายถง หนสนทเกดขนแลวและสามารถก าหนดมลคาหนไดทงจ านวนเงนและระยะเวลาทตองจายช าระไดอยางถกตองแนนอน เชน เงนเบกเกนบญชธนาคาร เงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน เจาหนการคาและตวเงนจายระยะสน เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน เงนก ยมระยะสนอน หนสนหมนเวยนอน เชน คาใชจายคางจาย รายไดรบลวงหนา เปนตน โดยหนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอนแตละประเภทมรายละเอยดดงน

1. เงนเบกเกนบญชธนาคาร (Bank overdraft)

เงนเบกเกนบญชธนาคาร หมายถง จ านวนเงนซงกจการผฝากเงนเปนหนธนาคาร

เกดจากกจการสงจายเงนเปนจ านวนทเกนกวาจ านวนเงนทฝากธนาคารไว ดงนนบญชเงนฝากธนาคารของกจการทไดบนทกบญชในสมดของกจการจงมยอดคงเหลอทางดานเครดตเปนหนสนของกจการ สวนใบแจงยอดเงนฝากธนาคารทไดรบจากธนาคารจะแสดงยอดคงเหลอดานเดบต

ซงหมายถงกจการไดสงจายเงนเกนกวาจ านวนทมในบญชเงนฝากธนาคาร เงนเบกเกนบญชธนาคารจะน ามาแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน โดยไมตองบนทกบญช

หนา 6 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ส าหรบกจการทตองการแยกบญชเงนเบกเกนบญชธนาคารกบบญชเงนฝากธนาคาร ณ วนทมการเบกเงนเกนบญช กจการจะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต เงนเบกเกนบญชธนาคาร xx

วธการบนทกบญชเกยวกบเงนเบกเกนบญชธนาคาร สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.1 ดงน

ตวอยาง 1.1 บรษท รดเกลา จ ากด เปดบญชเงนฝากกระแสรายวนทธนาคารกรงไทย วนท 1 มกราคม 25x1 เปนเงน 50,000 บาท พรอมทงขอเปดวงเงนเบกเกนบญชไวกบธนาคารในบญชเดยวกน เปนเงน 100,000 บาท ในระหวางเดอนมกราคมกจการจายเงนจากบญชเงนฝากกระแสรายวนซออปกรณส านกงาน จ านวน 60,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนฝากกระแสรายวน 50,000

เครดต เงนสด 50,000

บนทกน าเงนฝากธนาคาร

10 เดบต อปกรณส านกงาน 60,000

เครดต เงนฝากธนาคารกระแสรายวน 60,000

บนทกการซออปกรณส านกงาน

ณ วนท 31 มกราคม 25x1 บรษท รดเกลา จ ากด จะมยอดคงเหลอบญชเงนฝากกระแสรายวนทางดานเครดตเทากบ 10,000 บาท ซงจะแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 7

2. เงนกยมระยะสน (Short-term loans) เงนก ยมระยะสน หมายถง หนสนทเกดขนจากการก ยมระยะสนจากธนาคารพาณชย

หรอสถาบนการเงนอน ถอเปนหนสนหมนเวยน โดยปกตสถาบนการเงนจะใหวงเงนสนเชอโดยคดดอกเบยจากกจการดวย การบนทกบญชเปนดงน

วนกอหน

เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

เครดต เงนก ยมระยะสน xx

วนช าระหน

เดบต เงนก ยมระยะสน xx

ดอกเบยจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วธการบนทกบญชเกยวกบเงนก ยมระยะสนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.2 และตวอยาง 1.3 ดงน

ตวอยาง 1.2 บรษท ขวญใจ จ ากด ก เงนจากธนาคารในวนท 10 มกราคม 25x1 จ านวน 30,000 บาท ระยะเวลา 6 เดอน อตราดอกเบย 10% ตอป

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 10 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 30,000

เครดต เงนก ยมระยะสน 30,000

บนทกเงนก ยมธนาคาร

ก.ค. 10 เดบต เงนก ยมระยะสน 30,000

ดอกเบยจาย 1,500

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 31,500

บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย

หนา 8 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ตวอยาง 1.3 หากบรษท ขวญใจ จ ากด ก เงนจากธนาคารในวนท 1 พฤศจกายน 25x1 จ านวน 50,000 บาท ระยะเวลา 1 ป ดอกเบย 9% ตอป

การบนทกบญช

25x1

พ.ย. 1 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 50,000

เครดต เงนก ยมระยะสน 50,000

บนทกเงนก ยมธนาคาร

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 750

เครดต ดอกเบยคางจาย 750

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายจ านวน 2 เดอน

25x2

พ.ย. 1 เดบต เงนก ยมระยะสน 50,000

ดอกเบยคางจาย 750

ดอกเบยจาย 3,750

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 54,500

บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย

3. เจาหนการคา (Account payable)

เจาหนการคา หมายถง จ านวนเงนทกจการคางช าระคาสนคาหรอคาบรการทซอมาเพอขายหรอเพอใชในการผลตสนคาหรอบรการ ซงเปนหนสนทเกดจากการด าเนนงานตามปกตของกจการ และลกษณะของการเกดเจาหนจะมาพรอมกบการทกจการอาจไดรบสวนลดเงนสดซงเปนเงอนไขการช าระเงน เพอจงใจใหกจการช าระหนเรวขน เชน

1. เงอนไข 2/10 , n/30 หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายใน 30 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายใน 10 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%

2. เงอนไข 2/10E.O.M. , n/60 หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายใน 60 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายในวนท 10 ของเดอนถดไปนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 9

3. เงอนไข 2/10 , E.O.M. หมายถง กจการจะตองจายช าระหนภายในสนเดอนนบแตวนทในใบก ากบสนคา แตถากจการช าระหนภายใน 10 วนนบแตวนทในใบก ากบสนคา กจการจะไดรบสวนลดเงนสด 2%

โดยปกตเจาหนการคาจะบนทกบญชทนทเมอกจการไดรบสนคาและจะบนทกดวยราคาตามใบก ากบสนคา การบนทกบญชเปนดงน

วนกอหน

เดบต ซอสนคา/สนทรพย xx

เครดต เจาหนการคา xx

วนช าระหนและไดรบสวนลดเงนสด

เดบต เจาหนการคา xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

สวนลดรบ xx

วธการบนทกบญชเกยวกบเจาหนการคาสามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.4 ดงน

ตวอยาง 1.4 บรษท มลลกา จ ากด ซอสนคาเปนเงนเชอ 50,000 บาท วนท 15 มกราคม 25x1 เงอนไข 2/10 , n/30 และจายช าระหนคาซอสนคาในวนท 25 มกราคม 25x1

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 15 เดบต ซอสนคา 50,000

เครดต เจาหนการคา 50,000

บนทกรายการซอสนคาเปนเงนเชอ

ม.ค. 25 เดบต เจาหนการคา 50,000

เครดต เงนสด 49,000

สวนลดรบ 1,000

บนทกรายการจายช าระหนและไดรบสวนลด

หนา 10 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

กรณทซอสนคาม สวนลดเงนสด ทผขายใหแกผ ซอ กจการสามารถบนทกบญชได 2 วธ ดงน (นจร พเชฐกล. 2556 : 7)

1. วธยอดขนตน (Gross method) กจการจะบนทกยอดซอและเจาหนการคาดวยราคา

ในใบก ากบสนคา ถากจการช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดและไดสวนลด กจการถงจะบนทกบญชสวนลดรบ ขนมา ซงวธนเปนวธทนยมปฏบต

2. วธยอดสทธ (Net method) กจการจะบนทกยอดซอและเจาหนการคาดวยราคาหลง

หกสวนลด ถากจการช าระหนโดยไมไดรบสวนลดจะบนทกสวนลดนไวในบญชสวนลดรบทสญไป ซงถอเปนคาใชจายอน ในงบก าไรขาดทน

วธการบนทกบญชเกยวกบเจาหนการคา กรณซอสนคาและมสวนสด สามารถแสดงการบนทกบญชเปรยบเทยบทง 2 วธ ไดตามตวอยาง 1.5 ดงน

ตวอยาง 1.5 บรษท สทธดา จ ากด ซอสนคาเปนเงนเชอ วนท 1 มนาคม 25x1 จ านวน 75,000

บาท เงอนไข 1/20,n/45 ตอมาบรษทไดจายช าระหนบางสวนในวนท 20 มนาคม 25x1 จ านวน 50,000 บาท สวนทเหลอกจการจะจายช าระวนท 15 เมษายน 25x1

วธยอดขนตน วธยอดสทธ

25x1

ม.ค. 1 เดบต ซอสนคา 75,000

เครดต เจาหนการคา 75,000

บนทกการซอสนคาเปนเงนเชอ

25x1

ม.ค. 1 เดบต ซอสนคา 74,250

เครดต เจาหนการคา 74,250

บนทกการซอสนคาเปนเงนเชอ

ม.ค. 20 เดบต เจาหนการคา 50,000

เครดต เงนสด 49,500 สวนลดรบ 500

บนทกการช าระหนและไดรบสวนลด

ม.ค. 20 เดบต เจาหนการคา 49,500

เครดต เงนสด 49,500

บนทกการช าระหนและไดรบสวนลด

เม.ย.15 เดบต เจาหนการคา 25,000

เครดต เงนสด 25,000

บนทกการช าระหนทเหลอ

เม.ย.15 เดบต เจาหนการคา 24,750

สวนลดรบทสญไป 250

เครดต เงนสด 25,000

บนทกการช าระหนทเหลอ

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 11

4. ตวเงนจายระยะสน (Short-term notes payable)

ตวเงนจายระยะสน หมายถง ตวเงนจายการคาหรอตราสารทางการเงนทกจการออกใหแกบคคลอนเพอช าระคาสนคาหรอบรการ เพอซอสนทรพย จายช าระใหแกเจาหน และ ตวเงนจายการคาทเปนกรรมการ พนกงาน ลกจาง ตวเงนจายของกจการทเกยวของกน ตวเงนจายม 2

ชนด คอ ตวเงนจายชนดไมมดอกเบย และ ตวเงนจายชนดมดอกเบย 4.1 ตวเงนจายชนดไมมดอกเบย (Non-interest-bearing note) เปนตวเงนทใน

วนทออกตวเสมอนหนงไดมการรวมดอกเบยไวในหนาตวแลว ดงนนจะไมมอตราดอกเบยระบไวบนหนาตว ในวนทตวเงนครบก าหนด ผออกตวจะจายเงนเทากบจ านวนเงนตามหนาตวโดยไมมการจายดอกเบยในวนครบก าหนด แตในความเปนจรงแลวจ านวนเงนตามหนาตวไดรวมดอกเบยไวลวงหนาแลว จ านวนดอกเบยทถกหกไวลวงหนานเรยกวา “สวนลดในตวเงนจาย” ( Discount

on notes payable) ซงจะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนเปนบญชปรบมลคากบบญช

ตวเงนจายระยะสน การบนทกบญชเปนดงน

4.1.1 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอช าระคาสนคา บนทกบญชโดย

เดบต ซอสนคา xx

เครดต ตวเงนจายระยะสน xx

4.1.2 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต สนทรพย xx

เครดต ตวเงนจายระยะสน xx

4.1.3 กรณออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย ณ วนทกจะไดรบเงนนอยกวา

จ านวนทก ยม เพราะจะตองหกสวนลดธนาคารดวย บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

สวนลดในตวเงนจาย xx

เครดต ตวเงนจายระยะสน xx

วนครบก าหนดหรอวนช าระหนตวเงนจายชนดไมมดอกเบย จะบนทกบญชตามมลคาหนาตวโดยไมมดอกเบย บนทกบญชโดย

เดบต ตวเงนจายระยะสน xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

หนา 12 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

วนสนงวดบญช ตวเงนจายทออกเพอขอก เงนชนดไมมมดอกเบยยงไมครบก าหนดช าระ

จะปรบปรงตดสวนลดในตวเงนจายเปนดอกเบยจายประจ างวดตามระยะเวลาตงแตวนทออกตวเงนจนถงวนสนงวดบญช บนทกบญชโดย

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต สวนลดในตวเงนจาย xx

วธการบนทกบญชเกยวกบตวเงนจายระยะสนชนดไมมดอกเบย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.6 และตวอยาง 1.7 ดงน

ตวอยาง 1.6 บรษท เมรยา จ ากด ออกตวเงนจายเพอซอสนคา 25,000 บาท ในวนท 16

มนาคม 25x1 เปนตวชนดไมมดอกเบย ระยะเวลา 60 วน การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 16 เดบต ซอสนคา 25,000

เครดต ตวเงนจายระยะสน 25,000

บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนคา

พ.ค. 15 เดบต ตวเงนจายระยะสน 25,000

เครดต เงนสด 25,000

บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด

ตวอยาง 1.7 หากบรษท เมรยา จ ากด ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร ในวนท 1 เมษายน 25x1 จ านวน 100,000 บาท อายตว 1 ป ธนาคารคดสวนลด 5% ตอป

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 95,000

สวนลดในตวเงนจาย 5,000

เครดต ตวเงนจายระยะสน 100,000

บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอขอก เงนจากธนาคาร

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 13

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 3,750

เครดต สวนลดในตวเงนจาย 3,750

บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย

25x2

เม.ย. 1 เดบต ดอกเบยจาย 1,250

เครดต สวนลดในตวเงนจาย 1,250

บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย

เดบต ตวเงนจายระยะสน 100,000

เครดต เงนสด 100,000

บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด

4.2 ตวเงนจายชนดมดอกเบย (Interest-bearing note) เปนตวเงนจายทในวนทออกตวเงยจายไมมการรวมดอกเบยไวในหนาตว ในวนทตวเงนครบก าหนด ผออกตวจะจายเงนเทากบจ านวนเงนตามหนาตวพรอมจายดอกเบยตามอตราทระบไวในตว ตวเงนจายจะบนทกบญชดวยมลคาหนาตวเสมอ การบนทกบญชมดงน

4.2.1 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอช าระคาสนคา บนทกบญชโดย

เดบต ซอสนคา xx

เครดต ตวเงนจาย xx

4.2.2 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต สนทรพย xx

เครดต ตวเงนจาย xx

4.2.3 กรณออกตวเงนจายระยะสนเพอการก ยมเงน ณ วนทกจะไดรบเงนเตม

จ านวนทก ยม บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

เครดต ตวเงนจาย xx

หนา 14 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

วนครบก าหนดหรอวนช าระหน ตวเงนจายชนดมดอกเบย จะบนทกการจายเงนตามตวพรอมดอกเบยตามอตราและระยะเวลาทก าหนดไวในตว บนทกบญชโดย

เดบต ตวเงนจาย (มลคาหนาตว) xx

ดอกเบยจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วนสนงวดบญช ตวเงนจายชนดมดอกเบยยงไมครบก าหนดช าระ จะปรบปรงดอกเบยคางจายตามระยะเวลาตงแตวนทออกตวเงนจนถงวนสนงวดบญช บนทกบญชโดย

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต ดอกเบยคางจาย xx

วธการบนทกบญชเกยวกบตวเงนจายระยะสนชนดมดอกเบย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.8 และตวอยาง 1.9 ดงน

ตวอยาง 1.8 บรษท กานดา จ ากด ออกตวเงนจายเพอซออปกรณส านกงาน ในวนท 5 เมษายน 25x1 จ านวน 48,000 บาท อายตว 75 วน อตราดอกเบย 12% การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 5 เดบต อปกรณส านกงาน 48,000

เครดต ตวเงนจาย 48,000

กจการออกตวเงนจายระยะสนเพอซอสนคา

ม.ย. 19 เดบต ตวเงนจาย 48,000

ดอกเบยจาย 1,184

เครดต เงนสด 49,184

จายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนด

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 15

ตวอยาง 1.9 หากบรษท กานดา จ ากด ออกตวเงนจายชนดมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร ในวนท 1 พฤษภาคม 25x1 จ านวน 90,000 บาท อายตว 6 เดอน อตราดอกเบย 7% การบนทกบญช

25x1

พ.ค. 1 เดบต เงนสด 90,000

เครดต ตวเงนจายระยะสน 90,000

บนทกออกตวเงนจายระยะสนเพอขอก เงนจากธนาคาร

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 4,200

เครดต ดอกเบยคางจาย 4,200

บนทกการปรบปรงดอกเบยคางจาย

25x2

พ.ค. 1 เดบต ตวเงนจายระยะสน 90,000

ดอกเบยคางจาย 4,200

ดอกเบยจาย 2,100

เครดต เงนสด 96,300

บนทกการจายช าระเงนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย

5. เงนกยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป (Current maturities of long

term debt)

เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป หมายถง เงนก ยมระยะยาวทจะถงก าหนดช าระคนในรอบระยะเวลาบญชถดไป เนองจากเงนก ยมระยะยาวอาจไมไดครบก าหนดช าระทงจ านวนพรอมกนทงหมด แตจะทยอยครบก าหนดช าระไปทละสวน ดงนนกจการจงตองแยกสวนของเงนก ยมระยะยาวทจะถงก าหนดช าระภายใน 12 เดอนนบจากวนทในงบแสดงฐานะการเงน มาแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน โดยไมตองบนทกรายการบญช

ทงนเพอใหงบแสดงฐานะการเงนแสดงฐานะทางการเงนของกจการตามความเปนจรง สวนเงนกยมระยะยาวสวนทยงไมถงก าหนดช าระจะแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน

หนา 16 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

วธการบญชเกยวกบเงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป สามารถอธบายไดตามตวอยาง 1.10 ดงน

ตวอยาง 1.10 บรษท อนทอร จ ากด ก ยมเงนจากธนาคาร ในวนท 1 มนาคม 25x0 จ านวน 10,000,000 บาท โดยตกลงวาจะจายช าระหนทกป ๆ ละ 1,000,000 บาท โดยเรมช าระตงแตวนท

1 มนาคม 25x1 เปนตนไป ในวนสนงวดบญชป 25x0 เงนก ยมจ านวน 10,000,000 บาท จะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงน โดยแยกเปนสองสวน โดยเงนกจ านวน 1,000,000 บาททจะครบก าหนดช าระในวนท 1 มนาคม 25x1 เปนเงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงปนบจากวนทในงบแสดงฐานะการเงน จะน ามาแสดงเปนหนสนหมนเวยน สวนเงนก จ านวน

9,000,000 บาท ทเหลอเปนเงนก ยมระยะยาวแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน

6. คาใชจายคางจาย (Accrued expense)

คาใชจายคางจาย หมายถง คาใชจายทเกดขนแลวในงวดบญชน ซงกจการไดรบประโยชนเปนทเรยบรอยแลว แตกจการยงไมไดจายช าระทนทในงวดปจจบน ถอเปนหนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน กจการจะบนทกรบรเปนคาใชจาย และจะบนทกรบรเปนหนสนในงบการเงน คาใชจายคางจาย เชน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย เงนประกนสงคมคางจาย เงนปนผลคางจาย ภาษมลคาเพมคางจาย เปนตน คาใชจายคางจายบนทกบญชดงน

วนกอหนหรอ ณ วนสนงวดบญช

เดบต คาใชจาย xx

เครดต คาใชจายคางจาย xx

วนช าระหน

เดบต คาใชจายคางจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วธการบญชเกยวกบคาใชจายคางจาย สามารถอธบายไดตามตวอยาง 1.11 ดงน

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 17

ตวอยาง 1.11 บรษท สารถ จ ากด ไดรบบลเรยกเกบเงนคาสาธารณปโภค วนท 30 ธนวาคม 25x1 จ านวน 5,500 บาท บรษทยงไมไดจายคาสาธารณปโภคน การบนทกบญช

25x1

พ.ค. 1 เดบต คาสาธารณปโภค 5,500

เครดต คาสาธารณปโภคคางจาย 5,500

บนทกคาสาธารณปโภคคางจาย

7. ภาษเงนไดหก ณ ทจาย (Withholding income tax)

ภาษเงนไดหก ณ ทจาย หมายถง จ านวนเงนทนายจางหกจากเงนไดทนายจางเปนผจาย โดยกฎหมายก าหนดใหนายจางมหนาทตองหกภาษเงนได ณ ทจาย จากเงนเดอนและคาแรงทจายใหแกลกจางไว และน าสงกรมสรรพากร ภายใน 7 วนนบแตวนสนเดอนของเดอนทจายเงนภาษเงนไดหก ณ ทจาย สามารถเขยนสมการค านวณเงนไดสทธของลกจางคอ

เงนเดอนและคาแรงสทธ = เงนเดอนและคาแรง – ภาษเงนไดหก ณ ทจาย

การบนทกบญช ณ วนกอหนหรอวนทกจการหกภาษเงนได ณ ทจายจากเงนเดอนและคาแรง สามารถบนทกบญชได 3 กรณดงน

กรณท 1 พนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนจ านวนเทากบเงนเดอนและคาแรงสทธหลงหกภาษเงนไดหก ณ ทจาย

บนทกบญชโดย

เดบต เงนเดอนและคาแรง xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx

กรณท 2 นายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด โดยจะบนทกจ านวนภาษทค านวณจากเงนไดของพนกงานไวในบญชภาษเงนได ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนเตมจ านวน บนทกบญชโดย

หนา 18 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

เดบต เงนเดอนและคาแรง xx

คาภาษเงนได xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx

กรณท 3 นายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน ในกรณนพนกงานและลกจางจะไดรบเงนจ านวนเทากบ เงนเดอนและคาแรงสทธหลงหกภาษเงนไดหก ณ ทจายสวนทพนกงานตองรบภาระภาษ บนทกบญชโดย

เดบต เงนเดอนและคาแรง xx

คาภาษเงนได xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx

วนช าระหนหรอวนทน าภาษหก ณ ทจายสงกรมสรรพากร ทง 3 กรณ จะบนทกบญชโดย

เดบต ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วธการบนทกบญชเกยวกบภาษเงนไดหก ณ ทจาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.12 ดงน

ตวอยาง 1.12 เดอนธนวาคม 25x1 กจการจายเงนเดอนพนกงาน เดอนละ 25,000 บาท ตองหกภาษเงนได ณ ทจาย เดอนละ 500 บาท การบนทกบญช กรณตางๆ เปนดงน

1. กรณทพนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด บนทกบญชโดย

เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000

เครดต เงนสด 24,500

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500

บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยพนกงานเปนผจายคาภาษเอง

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 19

2. กรณทนายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด บนทกบญชโดย

เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000

คาภาษเงนได 500

เครดต เงนสด 25,000

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500

บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยนายจางเปนผจายคาภาษ

3. กรณทนายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน โดยออกคาภาษเงนไดคนละครง บนทกบญชโดย

เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000

คาภาษเงนได 250

เครดต เงนสด 24,750

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 500

บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงโดยนายจางและพนกงานจายภาษคนละครง

8. เงนประกนสงคมคางจาย (Accrued social security contribution)

เงนประกนสงคมคางจาย หมายถง จ านวนเงนทกจการหรอนายจางตองหกจากเงนไดทกจการเปนผจายตามพระราชบญญตประกนสงคม พ.ศ.2533 ก าหนดใหนายจางมหนาทตองหกเงนประกนสงคมจากเงนเดอนและคาแรงของลกจางสวนหนง และนายจางจายสมทบอกสวนหนง และจะตองน าสงใหแกส านกงาน ประกนสงคมภายในวนท 15 ของเดอนถดจากเดอนทมการหกเงนสมทบ โดยก าหนดให นายจางและลกจางตองสมทบจายไมเกนรอยละ 5 ของเงนได

สามารถค านวณเงนไดสทธของลกจาง กรณทตองหกภาษเงนไดหก ณ ทจาย และเงนประกนสงคม ไดดงน

เงนเดอนและคาแรงสทธ = เงนเดอนและคาแรง – ภาษเงนไดหก ณ ทจาย – เงนประกนสงคม

หนา 20 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

การบนทกบญชการจายเงนเดอนพนกงาน

เดบต เงนเดอนและคาแรง xx

เงนประกนสงคมจายสมทบ xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

เงนประกนสงคมคางจาย xx

การบนทกบญชน าเงนสงส านกงานประกนสงคม

เดบต เงนประกนสงคมคางจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วธการบนทกบญชเกยวกบเงนประกนสงคมคางจาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.13 ดงน

ตวอยาง 1.13 จากตวอยาง 1.12 หากนายจางและลกจางตองสมทบจายเงนประกนสงคมฝาย

ละ 5% ของคาแรงของลกจาง กรณพนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด การบนทกบญช

เดบต เงนเดอนและคาแรง 25,000

เงนประกนสงคมจายสมทบ 1,250

เครดต เงนสด 23,250

ภาษเงนไดหก ณ ทจาย 500

เงนประกนสงคมคางจาย 2,500

9. เงนปนผลคางจาย (Dividend payable หรอ Accrued dividend)

เงนปนผลคางจาย หมายถง เงนปนผลทกจการประกาศจายแลว แตยงไมไดจายใหแกผ ถอหน เงนปนผลเปนการแบงผลก าไรของกจการใหแกผ ถอหนตามมตทประชมใหญของผถอหนประจ าป ดงนนเงนปนผลจงไมใชคาใชจายในการด าเนนงาน จะมวนทเกยวของกบการจายเงนปนผลอย 3 วนคอ (1) วนประกาศจายเงนปนผล เปนวนทกจการประกาศจายเงนปนผลใหแกผ ถอหน โดยอาจจายเงนสดปนผลหรอจายหนปนผลซงเปนไปตามมตทประชมผ ถอหน (2) วนทบนทกรายชอผ ถอหนทมสทธทจะไดรบเงนปนผล และ (3) วนจายปนผล กจการจะบนทก

บญชรบรเปนหนสนในงบการเงนในวนประกาศจายเงนปนผล

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 21

การบนทกบญช ณ วนประกาศจายเงนปนผล และวนจายเงนปนผล สามารถบนทกได 2 วธ ดงน

วธท 1 ณ วนทบรษทประกาศจายเงนปนผลจะบนทกลดยอดก าไรสะสมลง และบนทกเงนปนผลคางจายเปนหนสนไว ณ วนทจายเงนปนผลจะบนทกจายช าระเงนปนผลคางจายทบนทกบญชไว การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนปนผลคางจาย xx

บนทกประกาศจายเงนปนผล

เดบต เงนปนผลคางจาย xx

เครดต เงนสด xx

บนทกจายเงนปนผล

วธท 2 ณ วนทบรษทประกาศจายเงนปนผลจะบนทกเงนปนผลเปนคาใชจาย และบนทกเงนปนผลคางจายเปนหนสนไว และวนสนงวดตองปดบญชเงนปนผล เพอลดยอดบญชก าไรสะสมลง ณ วนทจายเงนปนผลจะบนทกจายช าระเงนปนผลคางจายทบนทกบญชไว การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต เงนปนผล xx

เครดต เงนปนผลคางจาย xx

บนทกประกาศจายเงนปนผล

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนปนผล xx

บนทกปดบญชเงนปนผลเขาบญชก าไรสะสม

เดบต เงนปนผลคางจาย xx

เครดต เงนสด xx

บนทกจายเงนปนผล

หนา 22 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

10. ภาษมลคาเพมคางจาย (Value Added Tax Payable)

ตามประมวลรษฎากรก าหนดใหผประกอบการทจดทะเบยนภาษมลคาเพม มหนาทเรยกเกบภาษมลคาเพมจากผ ซอสนคาหรอบรการทกครงทมการขาย การบนทกบญชใหเครดต บญชภาษขาย และเ มอผ ประกอบการซ อสนคา สนทรพยหรอบรการตาง ๆ ตองจายภาษมลคาเพม การบนทกบญชให เดบต บญชภาษซอ เมอสนเดอนจะค านวณภาษมลคาเพมดงน

ภาษมลคาเพม = ภาษขาย – ภาษซอ

ถาภาษขายมากกวาภาษซอ ผ ประกอบการจะตองช าระภาษสวนตา งนนใหกบ

กรมสรรพากร แตถาภาษซอมากกวาภาษขาย สวนตางใหถอเปนเครดตภาษในเดอนถดไป การบนทกบญชเปนดงน

กรณท 1 ถาภาษขายมากกวาภาษซอ

เดบต ภาษขาย xx

เครดต ภาษซอ xx

ภาษมลคาเพมคางจาย xx

บญชภาษมลคาเพมคางจายใหแสดงเปนหนสนหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเ งน และกจการตองช าระภาษมลคาเพมใหกรมสรรพากรภายในวนท 15 ของเดอนถดไป บนทกบญช ดงน

เดบต ภาษมลคาเพมคางจาย xx

เครดต เงนสด xx

กรณท 2 ถาภาษซอมากกวาภาษขาย

เดบต ภาษขาย xx

ภาษมลคาเพมช าระเกน xx

เครดต ภาษซอ xx

บญชภาษมลคาเพมช าระเกนใหแสดงเปนสนทรพยหมนเวยนในงบแสดงฐานะการเงน และถอเปนเครดตภาษของเดอนถดไป

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 23

11. รายไดรบลวงหนา (Unearned revenue)

รายไดรบลวงหนา หมายถง จ านวนเงนทกจการไดรบมากอนการสงมอบสนคาหรอบรการ กจการจงมภาระผกพนทจะตองจายช าระหนสนนนในอนาคต โดยการสงมอบสนคาหรอการใหบรการในอนาคต รายไดรบลวงหนา เชน รายไดคาสมาชกรบลวงหนาเปนตน ในวนรบเงนกจการจะบนทกรบรรายไดรบลวงหนาเปนหนสน หากรายไดรบลวงหนามก าหนดเวลาไมเกน 12

เดอน จะแสดงรายไดรบลวงหนานนเปนหนสนหมนเวยนในงบการเงน หากมก าหนดเวลายาวนานเกนกวา 12 เดอน จะแยกรายไดรบลวงหนาสวนทเกนกวา 12 เดอนมาแสดงเปนหนสนไมหมนเวยน บนทกบญชดงน

วนกอหน (วนรบเงน)

เดบต เงนสด xx

เครดต รายไดรบลวงหนา xx

วนสนงวดบญช บนทกปรบปรงรายไดรบลวงหนาเปนรายไดของงวดบญชปจจบน

เดบต รายไดรบลวงหนา xx

เครดต รายได xx

วธการบนทกบญชเกยวกบรายไดรบลวงหนา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.14 ดงน

ตวอยาง 1.14 บรษท ลดดา จ ากด ไดรบเงนคาเชาหอพกลวงหนาวนท 1 พฤศจกายน 25x1

เปนระยะเวลา 3 เดอน เดอนละ 6,000 บาท การบนทกบญช

25x1

พ.ย. 1 เดบต เงนสด 18,000

เครดต รายไดคาเชารบลวงหนา 18,000

บนทกรบคาเชาลวงหนา 3 เดอน

ณ วนสนงวดเมอลกคามาใชบรการเขาอยในหอพกแลว 2 เดอน กจการจะโอนรายไดคาเชารบลวงหนาเปนรายได บนทกบญชโดย

หนา 24 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ธ.ค. 31 เดบต รายไดคาเชารบลวงหนา 12,000

เครดต รายไดคาเชา 12,000

บนทกโอนรายไดคาเชารบลวงหนาเปนรายไดคาเชา

12. การแสดงรายการหนสนหมนเวยนทก าหนดมลคาไดแนนอนในงบการเงน

หนสนหมนเวยนจะแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนเปนอนดบแรกในสวน “หนสนและสวนของผ ถอหน” สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.15 ดงน

ตวอยาง 1.15 บรษท ดารา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน : เงนเบกเกนบญชธนาคาร xx

เงนก ยมระยะสน xx

เจาหนการคา xx

ตวเงนจายระยะสน xx

เงนก ยมระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป xx

คาใชจายคางจาย xx

ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย xx

เงนประกนสงคมคางจาย xx

เงนปนผลคางจาย xx

ภาษมลคาเพมคางจาย xx

รายไดรบลวงหนา xx

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 25

ประมาณการหนสน (Estimated liabilities)

ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 37 (ปรบปรง 2557) เรองประมาณการหนสน หนสนทอาจเกดขน และสนทรพยทอาจเกดขนไดก าหนดความหมายและการรบรประมาณการหนสน การวดมลคาประมาณการหนสน และการบนทกบญชของประมาณการหนสนไวดงตอไปน

1. ความหมายและการรบรประมาณการหนสน

ประมาณการหนสน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ และจะรบรประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนกตอเมอเปนไปตามเงอนไขทง 3 ขอ ตอไปน

1.1 กจการมภาระผกพนในปจจบนซงเกดจากเหตการณในอดต 1.2 มความเปนไปไดคอนขางแนทกจการจะสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชง

เศรษฐกจของกจการในการช าระภาระผกพนดงกลาว และ

1.3 สามารถจดท าประมาณการของภาระผกพนไดอยางนาเชอถอ

จากความหมายขางตนสามารถสรปไดวา ประมาณการหนสนเปนหนสนทกจการไมสามารถก าหนดจ านวนเงนไดแนนอน หรอไมสามารถทจะก าหนดเวลาในการช าระหนไดอยางแนนอน และยงไมทราบวาจะตองจายช าระใหกบใคร เปนภาระผกพนทกจการตองรบผดชอบในการช าระหนและสามารถทจะวดมลคาจ านวนไดโดยการประมาณเปนจ านวนเงนไดอยา งนาเชอถอ เชน ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย ประมาณการหนสนคาสมนาคณ ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล เปนตน กจการตองประมาณจ านวนเงนและระยะเวลาทตองจายช าระ บนทกบญชและแสดงหนสนในงบแสดงฐานะการเงน เพอใหงบการเงนแสดงฐานะทางการเงนทใกลเคยงกบกบความเปนจรงมากทสด ประมาณการหนสน อาจจดประเภทเปนไดทงหนสนหมนเวยน และหนสนระยะยาวตามระยะเวลาในการช าระหน

2. การวดมลคาประมาณการหนสน

การวดมลคาประมาณการหนสนตองปฏบตตามขอก าหนดทกขอตอไปน

1.1 พจารณาถงความเสยงและความไมแนนอนของประมาณการหนสน อยางไรก

ตามความไมแนนอนไมใชเหตผลทจะน ามาสนบสนนการตงประมาณการหนสนทสงเกนควร หรอการรบรหนสนทสงเกนจรง

หนา 26 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

2.2 คดลดประมาณการหนสนหากมลคาของเงนตามเวลา มผลกระทบตอจ านวนประมาณการหนสนนนอยางมสาระส าคญ โดยใชอตราคดลดกอนหกภาษ

2.3 พจารณาถงเหตการณในอดต เชน การเปลยนแปลงของกฎหมายหรอวทยาการสมยใหม เมอมหลกฐานทเปนรปธรรมเพยงพอทท าใหเชอไดวาเหตการณในอนาคตนนจะเกดขน

2.4 ไมน ารายการผลก าไรจากการจ าหนายสนทรพยทคาดวาจะเกดมารวมพจารณา ในการวดมลคาประมาณการหนสน แมวาการจ าหนายทคาดวาจะเกดขนนนจะเชอมโยงอยางใกลชดกบเหตการณทกอใหเกดประมาณการหนสน

2. การบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสน

การบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสนทมกเกดขนกบกจการโดยทวไป ไดแกการขายบตรก านลหรอบตรของขวญ การรบประกนคณภาพสนคา และการสงเสรมการขาย (คปองแลกของขวญ หรอของสมนาคณ) โดยสามารถอธบายถงวธการบนทกบญชและการแสดงรายการในงบการเงนไดดงน

3.1 ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านลหรอบตรของขวญ

กจการบางแหงอาจมการสงเสรมการขายโดย การขายบตรก านลหรอเชคของขวญในโอกาสตางๆ เพอใหผ รบทไดรบบตรก านลมโอกาสไดเลอกซอสนคาตามทตนตองการโดยน าบตรก านลมาแลกโดยไมตองจาย เงนสด เมอกจการไดขายบตรก านล หรอเชคของขวญใหแกลกคาแลว กจการจะมหนสนเกดขนทนท ณ วนทขาย ในวนทมการน าบตรก านลมาใช

กจการจะบนทกโอนเปลยนบญชประมาณการหนสนมาเปนรายไดของกจการถงแมวาบตรก านลหรอเชคของขวญทขายอาจไมไดน ามาแลกทงหมดกตาม วนสนงวดบญชกจการจะตองประมาณมลคาของบตรก านลทยงไมไดน ามาใชบรการเปนรายไดอน บนทกบญชตามล าดบดงน

วนทมการขายบตรก านล บนทกบญชประมาณการหนสน ในงวดทมการขายบตรก านล

เดบต เงนสด xx

เครดต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx

วนช าระหน เปนวนทลกคาไดน าบตรก านลมาแลกสนคาหรอมาใชบรการ เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx

เครดต ขาย/รายไดคาบรการ xx

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 27

วนสนงวดบญช จะบนทกปรบปรงประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล ทยงไมมผน ามาใชและหมดอายมาเปนรายไดอน

เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล xx

เครดต รายไดจากบตรก านลหมดอาย xx

วธการบนทกบญชเกยวกบประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.16 ดงน

ตวอยาง 1.16 บรษทแกวฟา จ ากด กอตงครบ 60 ป เมอวนท 1 มกราคม 25x1 มยอดการขายบตรก านลเปนเงนสด จ านวน 350,000 บาท ในระหวางปมลกคาน าบตรก านลมาใช คดเปนมลคา

280,000 บาท สนปมบตรก านลหมดอายจ านวน 50,000 บาท รายการบนทกบญชเปนดงน

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 350,000

เครดต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 350,000

บนทกการขายบตรก านล

ม.ค.- ธ.ค. เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 280,000

เครดต ขายสนคา 280,000

บนทกการขายสนคาตามบตรก านล

ธ.ค. 31 เดบต ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 50,000 เครดต รายไดจากบตรก านลหมดอาย 50,000

บนทกโอนสวนของบตรก านลหมดอายเปนรายได

การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท แกวฟา จ ากด (บางสวน) เปนดงตอไปน

หนา 28 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

บรษท แกวฟา จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) รายได :

............................................ รายไดจากบตรก านลหมดอาย 50,000

บรษท แกวฟา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน : …………………………………

ประมาณการหนสนจากการขายบตรก านล 20,000

3.2 ประมาณการหนสนจากการขายสนคาทมการรบประกนคณภาพ

การจ าหนายสนคาบางประเภท กจการอาจจะใหบรการหลงการขาย (After

sales services) โดยมการรบประกนคณภาพสนคาหลงการขาย โดยการใหบรการตรวจซอมหรอเปลยนสวนทช ารดเสยหายภายในระยะเวลาทก าหนด คาใชจายในการซอมแซมทเกดขนจะบนทกเปนคาใชจายในงวดทมการขาย แตการซอมแซมเปนรายการทเกดขนหลงการขายอาจเกดภายหลงจากวนสนงวดบญชทมการขาย เนองจากระยะเวลาการรบประกนยงไมสนสด ดงนนในวนสนงวดบญชกจการจงประมาณคาใชจายในการรบประกนคณภาพโดยใชขอมลและประสบการณการรบประกนคณภาพทเกดขนในอดต บนทกบญช ดงน

วนสนงวดบญช บนทกบญชประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา ในงวดทมการขายสนคา

เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา xx

เครดต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา xx

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 29

วนช าระหน เปนวนทลกคาไดมาใชบรการในระยะเวลาการรบประกนในงวดบญชถดไป

เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา xx

เครดต เงนสด xx

วธการบนทกบญชเกยวกบประมารการหนสนจากการรบประกนคณภาพสนคา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.17 ดงน

ตวอยาง 1.17 บรษท อเลคทอร จ ากด เปนผผลตและจ าหนายเครองใชไฟฟา โดยมนโยบายการรบประกนคณภาพสนคา 1 ปหลงการขาย ในป 25x1 แผนกเครองซกผา มการขายเครองซกผาไปจ านวน 50 เครอง ราคาเครองละ 18,000 บาท บรษทคาดวาจะมคาใชจายเกดขนประมาณ 20%

ของยอดขาย ในระหวางป 25x1 มลกคามาใชบรการซอมและเปลยนอะไหลทช ารดเปนเงน

35,000 บาท

ม.ค. – ม.ค. 25x2 มลกคามาใชบรการซอมและเปลยนอะไหลคดเปนเงน 100,000 บาท

ม.ย. 25x2 หมดเขตการรบประกนคณภาพสนคา

การบนทกบญช

25x1

ม.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 900,000 เครดต ขายสนคา 900,000

บนทกการขายสนคา

ม.ค.- ธ.ค. เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 35,000

เครดต เงนสด 35,000

บนทกคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา

ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 145,000

เครดต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 145,000

บนทกปรบปรงประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ

หนา 30 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

การค านวณ

ยอดขายสนคา = 900,000 บาท

ประมาณคาใชจายในการรบประกน (900,000 x 20%) = 180,000 บาท

ในระหวางปลกคามาใชบรการรบประกน = 35,000 บาท

ดงนน สวนทยงไมมาใชบรการ = 145,000 บาท

25x2

ม.ค.-ม.ค. เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 100,000 เครดต เงนสด 100,000

บนทกการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคา

ม.ย. เดบต ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 45,000

เครดต รายไดจากการหมดเขตการรบประกน 45,000

บนทกการหมดเขตการรบประกนคณภาพสนคา

การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท อเลคทอร จ ากด บางสวนเปนดงตอไปน

บรษท อเลคทอร จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) คาใชจาย : …………………………………..

คาใชจายในการรบประกนคณภาพ 180,000

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 31

บรษท อเลคทอร จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน : ………………………………….. ประมาณการหนสนจากการรบประกนคณภาพ 145,000

3.3 ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย

กจการอาจมนโยบายสงเสรมการขายโดยการใหของสมนาคณ เชน แจกของแถม

แจกคปอง หรอแสตมป เมอลกคาเกบสะสมไดครบตามทก าหนดกน ามาแลกสนคาได การสงเสรมการขายลกษณะนท าใหกจการมภาระผกพนหรอหนสนทจะจายสนคาตามจ านวนทลกคามสทธ

โดยจ านวนทเกดขนนนไมแนนอน แตสามารถประมาณมลคาไดอยางนาเชอถอ กจการจะบนทกบญชประมาณการหนสนหรอหนสนโดยประมาณ ในงวดทมการขายสนคา ดงน

วนสนงวดบญช บนทกบญชประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย ในงวดทมการขายสนคา

เดบต คาใชจายในการสงเสรมการขาย xx

เครดต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย xx

วนช าระหน เปนวนทลกคาไดมาใชบรการ เดบต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย xx

เงนสด (ถาม) xx

เครดต สนคา-ทใชเปนของสมนาคณหรอสงเสรมการขาย xx

วธการบนทกบญชเกยวกบประมารการหนสนจากการสงเสรมการขาย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 1.18 ดงน

หนา 32 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ตวอยาง 1.18 บรษท ขนมหวาน จ ากด เปนผผลตและจ าหนายขนมปงแผน มนโยบายสงเสรมการขาย โดยสามารถน าถงเปลาทใชบรรจขนมปง จ านวน 6 ถง พรอมเงนสด 5 บาท มาแลกซอขนมปงได 1 ถงโดยมระยะเวลาในการสงเสรมการขาย 6 เดอน เรมเดอนตลาคม 25x1 สนสดเดอนมนาคม 25x2 ยอดขายขนมปงตงแตเดอนตลาคม ถง 31 ธนวาคม 25x1 บรษทขายขนมปงไปจ านวน 30,000 ถง ราคาขายถงละ 30 บาท ราคาทนถงละ 20 บาท ในปนปรากฏวามลกคาน าถงเปลาทใชบรรจขนมปงมาแลกซอขนมปงไปเปนจ านวน 1,200 ถง จากประสบการณการขายในอดตบรษทคาดวาจะมลกคามาแลกสนคาประมาณ 70% เทานน

มกราคม 25x2 ลกคาน าถงเปลาขนมปงมาแลกซอขนมปงไปอกจ านวน 2,000 ถง มนาคม 25x2 หมดเขตการสงเสรมการขาย

การบนทกบญช

25x1

ต.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 900,000

เครดต ขายสนคา 900,000

บนทกการขายขนมปง

ต.ค.- ธ.ค. เดบต เงนสด 6,000

คาใชจายในการสงเสรมการขาย 18,000

เครดต สนคาคงเหลอ 24,000

บนทกการแลกซอสนคา

ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการสงเสรมการขาย 34,500

เครดต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 34,500

บนทกการปรบปรงประมาณการหนสนจากการแลกสนคา

การค านวณ

ยอดขายขนมปง 30,000 ถง แลกสนคาได (30,000/6) = 5,000 ถง ประมาณการทลกคาจะน ามาแลก (5000x 70%) = 3,500 ถง

ในระหวางปลกคาแลกไปแลว = 1,200 ถง ดงนน สวนทยงไมน ามาแลก (3,500 -1,200) = 2,300 ถง คดเปนเงนรวม 2,300 x 15 = 34,500 บาท

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 33

25x2

ม.ค. เดบต เงนสด 10,000

ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 30,000

เครดต สนคาคงเหลอ 40,000

บนทกการแลกซอสนคา

ม.ค. 31 เดบต ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 4,500

เครดต รายไดจากการหมดเขตการสงเสรมการขาย 4,500

บนทกการหมดเขตการสงเสรมการขาย

การแสดงรายการในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของบรษท ขนมหวาน จ ากด บางสวนเปนดงตอไปน

บรษท ขนมหวาน จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) คาใชจาย : …………………………………..

คาใชจายในการสงเสรมการขาย 52,500

บรษท ขนมหวาน จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน : ………………………………….. ประมาณการหนสนจากการสงเสรมการขาย 34,500

หนา 34 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

หนสนทอาจเกดขน (Contingent liabilities)

ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 37 เรอง ประมาณการหนสน หนสนทอาจเกดขน และสนทรพยทอาจเกดขน (ปรบปรง 2557) ไดใหความหมายของหนสนทอาจเกดขน และการรบรหนสนทอาจเกดขน ไวดงน

1. ความหมายของหนสนทอาจเกดขน

หนสนทอาจเกดขน หมายถง รายการขอใดขอหนงตอไปน

1.1 ภาระผกพนทอาจมอยอนเนองมาจากเหตการณในอดต ซงความมอยจรงของภาระผกพนนนจะไดรบการยนยนตอเมอเหตการณในอนาคตซงยงมความไมแนนอนเหตการณหนงหรอมากกวาหนงเหตการณเกดขนหรอไมเกดขน โดยเหตการณดงกลาวตองไมอยในการควบคมของกจการ

1.2 ภาระผกพนในปจจบน ซงเกดขนจากเหตการณในอดตแตไมสามารถรบรเปนหนสนได เนองจากเปนไปตามขอใดขอหนงตอไปน

1.2.1 ไมมความเปนไปไดคอนขางแนทกจการจะสญเสยทรพยากรทมประโยชนเชงเศรษฐกจเพอจายช าระภาระผกพน

1.2.2 จ านวนของภาระผกพนไมสามารถวดมลคาไดอยางนาเชอถอเพยงพอ จากขางตน หนสนทอาจเกดขน หมายถง ภาระผกพนทอาจเกดขนจากเหตการณใน

อดต ซงจะรวามภาระผกพนอยจรงหรอไม ขนอยกบเหตการณในอนาคตซงยงมความไมแนนอนและกจการไมสามารถควบคมได เชน การถกฟองคดหรอเรยกรองคาเสยหายทเกดขนแลวแตยงไมทราบผล การค าประกนหนสนของผ อน ความเสยงจากการเวนคนสนทรพย เปนตน

2. การรบรหนสนทอาจเกดขน

กจการจะไมรบรหนสนทอาจเกดขนในงบแสดงฐานะการเงน แตตองเปดเผยขอมลเกยวกบหนสนทอาจเกดขนไวในหมายเหตประกอบงบการเงน ตวอยางเชน กจการมหนสนทอาจจะเกดขนจากการประเมนภาษ 10 ลานบาท กจการก าลงยนอทธรณการประเมน แตฝายบรหารและทปรกษาดานกฎหมายของกจการเชอวาผลคดจะเปนไปในทางทดตอกจการ ขอยตของการประเมนดงกลาวยงไมอาจทราบไดในขณะน หรอกจการมคดความทอยในระหวางการพจารณาของศาล ซงศาลยงไมตดสนวาจะแพหรอชนะ ถากจการแพคดตองเปนผ รบผดชอบคาทนายและคาเสยหายตางๆ แตถาชนะกไมตองรบผดชอบคาใชจายเหลาน

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 35

สรป

หนสน เปนภาระผกพนทสงผลท าใหกจการตองจายช าระหนใหแกบคคลอนในอนาคต

การช าระหนสนอาจจายช าระเงนสด สนทรพยหรอบรการกไดแลวแตจะตกลงกนไว

การรบรเปนหนสนจะรบรในงบการเงนเมอเขาเงอนไข 2 ประการ คอ (1) มความเปนไปไดคอนขางแนนอนทกจการจะตองสญเสยประโยชนเชงเศรษฐกจของทรพยากร ทมในอนาคต (2) มลคาของภาระผกพนทตองช าระนนสามารถวดหรอก าหนดจ านวนเงนไดอยานาเชอถอ

การจดประเภทหนสน สามารถแบงประเภทตามการวดมลคาไดเปน 3 ประเภท คอ (1) หนสนทสามารถก าหนดมลคาไดแนนอน หมายถง หนสนหมนเวยนทกจการสามารถก าหนดจ านวนเงนไดแนนอน หรอประมาณไดอยางนาเชอถอแมวาในบางครงกจการไมอาจทจะก าหนด เวลาในการช าระหนไดอยางแนนอน (2) ประมาณการหนสน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ และ (3)หนสนทอาจเกดขน หมายถง หนสนทมความไมแนนอนเกยวกบจงหวะเวลาหรอจ านวนทตองจายช าระ

หากใชเกณฑรอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตเปนเกณฑสามารถแบงหนสนเปน

2 ประเภท คอ (1) หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนทจะตองจายช าระในระยะเวลา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน และ (2) หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนทจะตองจายช าระในระยะเวลาทเกนกวา 1 ปหรอหนงรอบระยะเวลาด าเนนงาน

หนา 36 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษท สมาลย จ ากด ซอสนคาเมอวนท 16 กนยายน 25x1 จ านวน 57,500 บาท เงอนไข 2/15 , n/45 ตอมาวนท 30 กนยายน 25x1 จายช าระหนบางสวนจ านวน 40,000 บาท

สวนทเหลอจะช าระในวนสนเดอนถดไป

ใหท า บนทกบญชเกยวกบเจาหนการคาวธยอดขนตน และ วธยอดสทธ

ขอ 2. ตอไปนเปนรายการทเกยวกบตวเงนจายของบรษท สร จ ากด

25x1

มกราคม 20 ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอซอสนคา 30,000 บาท อาย 60 วน มนาคม 5 ออกตวเงนจายเพอช าระหนเจาหนการคา จ านวน 42,000 บาท ระยะเวลา 3

เดอน อตราดอกเบย 10% ตอป

มนาคม 21 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด

พฤษภาคม 31 ออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร จ านวน 150,000

บาท ระยะเวลา 1 ป ธนาคารคดสวนลด 8%

มถนายน 5 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย

ตลาคม 17 ออกตวเงนจายชนดมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคาร จ านวน 90,000

บาท ระยะเวลา 120 วน อตราดอกเบย 12% ตอป

ธนวาคม 31 ปรบปรงดอกเบยตวเงนจาย ณ วนสนงวด

25x2

กมภาพนธ 14 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย

พฤษภาคม 31 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด

ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 37

ขอ 3. รายการตอไปนเปนรายการคาของบรษท น าเยน จ ากด

25x1

มกราคม 15 ซอสนคาเปนเงนเชอจากรานฟาใสจ านวน 27,000 บาท เงอนไข 2/20,n/60 (วธยอดขนตน)

28 จายช าระหนใหรานฟาใสทงหมด

มนาคม 1 ซอรถยนตในราคา 350,000 บาท โดยช าระเปนเงนสด 150,000 บาท จ านวนทเหลอจายเปนตวเงน อาย 1 ป อตราดอกเบย 7%

พฤษภาคม 1 ออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร 100,000 บาท เปนตวชนดไมมดอกเบยอายตว 120 วน ธนาคารหกสวนลด 7%

กรกฎาคม 20 ซออปกรณส านกงานจ านวน 66,000 บาท ช าระดวยเงนสดทนท 30,000 บาท สวนทเหลอจะช าระเดอนถดไป

สงหาคม 18 จายช าระหนเจาหนคาอปกรณส านกงานทงหมด

29 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนด

กนยายน 10 ก เงนจากธนาคารจ านวน 50,000 บาท ระยะเวลา 6 เดอน อตราดอกเบย 7%

ธนวาคม 30 คางจายคาเชาอาคารจ านวน 2 เดอน ๆ ละ 12,000 บาท

25x2

มนาคม 1 จายช าระหนตามตวเงนจายทครบก าหนดพรอมดอกเบย

มนาคม 10 จายช าระหนเงนกพรอมดอกเบย

ใหท า

1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

2. บนทกรายการปรบปรง ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 4. ธนวาคม 25x1 บรษท กนตา จ ากด จายเงนเดอนพนกงาน 20 คน คนละ 12,500 บาท คดเปนเงนทงหมด 250,000 บาท โดยหกภาษเงนได ณ ทจาย 1% และหกเงนประกนสงคมอก 5% (และบรษทสมทบประกนสงคมอก 5%)

ใหท า บนทกรายการขางตนในแตละกรณ ดงน

หนา 38 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

กรณท 1 พนกงานและลกจางเปนผจายคาภาษเงนไดเองทงหมด

กรณท 2 นายจางหรอกจการเปนผจายคาภาษเงนไดใหทงหมด

กรณท 3 นายจางหรอกจการออกคาภาษเงนไดใหบางสวน

ขอ 5. กจการเปนผผลต ยาสฟน ไดจดกจกรรมสมนาคณใหกบลกคา โดยก าหนดใหลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 10 กลอง พรอมเงน 6 บาท มาแลกกบ สบได 1 กอน กจการประมาณวาจะมลกคาจ านวนประมาณ 80% ของลกคาทงหมดมาใชสทธแลกสบกบกจการ โดยโครงการนจะเรมในเดอนพฤศจกายน 25x1 ไปจนถงเดอนเมษายน 25x2

วนท 15 ตลาคม 25x1 กจการซอสบ มาเพอเปนของสมนาคณ จ านวน 30,000 กอน กอนละ 20 บาท

วนท 1- 30 พฤศจกายน 25x1 กจการขายยาสฟน จ านวน 400,000 กลอง ราคาขายกลองละ 15 บาท

ระหวางเดอน พฤศจกายน ถง ธนวาคม 25x1 มลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 90,000 กลอง พรอมเงนสดตามเงอนไขมาแลกกบสบ

สนป 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการสงเสรมการขาย

มนาคม 25x2 มลกคาน ากลองยาสฟน จ านวน 200,000 กลอง พรอมเงนสดตามเงอนไขมาแลกสบ และเดอนเมษายน 25x2 หมดเขตการแลกซอสนคา

ใหท า 1. บนทกรายการเกยวกบการแลกซอสนคาระหวางเดอนพฤศจกายน 25x1 ถง เดอน

เมษายน 25x2 ทงหมดในสมดรายวนทวไป

2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

3. แสดงรายการคาใชจายในการแลกซอสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 39

ขอ 6. บรษท ขนมไทย จ ากด จดโปรแกรมสงเสรมการขายโดยใหลกคาน าถงขนมอบกรอบเปลา จ านวน 5 ถง มาแลกซอของเลน 1 ชน ไดในราคา 9 บาท จากประสบการณในอดต ลกคาเคยน าถงเปลามาแลกของสมนาคณเพยง 40% ของสนคาทขาย

ป 25x1 บรษท ขนมไทย จ ากด ขายขนมอบกรอบ 100,000 ถง ราคาถงละ 20 บาท กจการซอของเลนไว 10,000 ชน ในราคาชนละ 10 บาท

ระหวางป 25x1 มลกคาน าถงขนมมาแลกของเลน 30,000 ถง สนป 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการสงเสรมการขาย

ป 25x2 มลกคาน าถงขนมมาแลกของเลน 8,000 ถง และโปรแกรมสงเสรมการขายดงกลาวไดหมดอายลงในเดอนสงหาคม 25x2

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบการสงเสรมการขายระหวางป 25x1 ถง ป 25x2 ทงหมดใน

สมดรายวนทวไป

2. แสดงรายการสนคาสมนาคณและประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงน

บางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

3. แสดงรายการคาใชจายในการสงเสรมการขายในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 7. บรษท แกวตาสรรพสนคา จ ากด ขายบตรก านลไป 200,000 บาท จากประสบการณในอดต ผ ไมน าบตรมาแลกสนคามนอยมากจนไมมนยส าคญ ในระหวางป 25x1 มผน าบตรมาแลกสนคาจ านวน 170,000 บาท และสนงวดมบตรก านลหมดอายอก 10,000 บาท

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบการขายบตรก านลในสมดรายวนทวไป

2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน

3. แสดงรายไดจากบตรก านลหมดอายในงบก าไรขาดทนบางสวน

หนา 40 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

ขอ 8. บรษท เพชรดารา จ ากด ขายเครองคอมพวเตอร 50 เครอง ในราคาเครองละ 20,000

บาท ในป 25x1 บรษทรบประกนคณภาพเปนเวลา 1 ป จากประสบการณในอดตคาใชจายในการรบประกนโดยเฉลยมจ านวน 1,000 บาทตอเครอง

ในระหวางปมคาใชจายในการรบประกนคณภาพเกดขนแลว 40%

31 ธนวาคม 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการรบประกนคณภาพ

ตอมาในป 25x2 มคาใชจายในการรบประกนของป 25x1 เกดขน 10,000 บาท สวนทเหลอหมดอายการรบประกน

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบการรบประกนคณภาพสนคาระหวางป 25x1 ถง ป 25x2

ทงหมดในสมดรายวนทวไป

2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

3. แสดงรายการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวน

ส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 9. บรษท ลลา จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าหอม มนโยบายสงเสรมการขายโดยการขาย น าหอม 1 ขวดแจกแสตมป 5 ดวง โดยลกคาสามารถน าแสตมป จ านวน 30 ดวง มาแลกน าหอมฟร 1 ขวด โดยมระยะเวลาในการสงเสรมการขาย 1 ป เรมเดอนมถนายน 25x1 สนสดเดอนพฤษภาคม 25x2 ยอดขายน าหอมตงแตเดอนมถนายน 25x1 ถง 31 ธนวาคม 25x1 บรษทขายน าหอมไปจ านวน 6,000 ขวด ราคาขายขวดละ 100 บาท ราคาทนขวดละ 60 บาทจากประสบการณการขายในอดตบรษทคาดวาจะมลกคามาแลกสนคาประมาณ 50% เทานน

ม.ย. – ธ.ค. 25x1 ลกคาน าแสตมปจ านวน 6,000 ดวง มาแลกน าหอมไป

ม.ค. – พ.ค. 25x2 ลกคาน าแสตมปจ านวน 7,500 ดวง มาแลกน าหอมไปอก

31 พ.ค. 25x2 หมดเขตการแลกสนคา

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบการสงเสรมการขายระหวางป 25x1 ถง ป 25x2 ทงหมดใน

สมดรายวนทวไป

บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน หนา 41

2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

3. แสดงรายการคาใชจายในการสงเสรมการขายในงบก าไรขาดทนบางสวนส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 10. บรษท แกวดารา จ ากด เปนบรษทผจดจ าหนายทนอนยางพารา ในป 25x1 บรษทขายทนอนยางพาราจ านวน 800 ชน ในราคาชนละ 1,500 บาท บรษทรบประกนคณภาพเปนเวลา 1 ป จากประสบการณในอดตคาใชจายในการรบประกนจะเกดขนประมาณ 15% ของยอดขาย ในระหวางปมคาใชจายในการรบประกนคณภาพเกดขนแลว 50,000 บาท

31 ธนวาคม 25x1 ปรบปรงประมาณการหนสนจาการรบประกนคณภาพ

ป 25x2 มคาใชจายในการรบประกนของป 25x1 เกดขน 90,000 บาท สวนทเหลอหมดเขตการการรบประกนคณภาพ

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบการรบประกนคณภาพสนคาระหวางป 25x1 ถง ป 25x2

ทงหมดในสมดรายวนทวไป

2. แสดงรายการประมาณการหนสนในงบแสดงฐานะการเงนบางสวน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

3. แสดงรายการคาใชจายในการรบประกนคณภาพสนคาในงบก าไรขาดทนบางสวน

ส าหรบป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1

ขอ 11. บรษท จรนนท จ ากด ไดท าการตรวจสอบบญชประจ าป 25x1 ของ ปรากฏวาพบขอมลตาง ๆ ดงตอไปน

1. ปลายป 25x1 บรษทถกพนกงานฟองรองคาเสยหายเนองจากบรษทไมมระบบการปองกนความปลอดภยท าใหพนกงานเกดอบตเหตไดรบบาดเจบขาขาด ศาลยงไมตดสนคดน แตมความเปนไปไดคอนขางแนทบรษทจะแพคด และประมาณไดอยางนาเชอถอวาบรษทจะตองเสยคาชดเชยจ านวน 1 ลานบาท

หนา 42 บทท 1 หนสนหมนเวยน ประมาณการหนสน และหนสนทอาจเกดขน

2. โกดงสนคาของบรษทตงอยรมฝงแมน า บรษทไมไดท าประกนส าหรบความเสยหายทอาจเกดขนจากการถกน าทวมไว จากเหตการณในอดตพบวาโกดงสนคาของบรษทไมเคยไดรบความเสยหายจากน าทวมเลย แตอาจจะมความเปนไปไดวาน าจะทวมโกดงสนคาของบรษท

3. บรษทถก บรษท ธารา จ ากด ฟองรองวาบรษทไดท าการละเมดลขสทธสนคาของบรษท ธารา จ ากด โดยถกฟองรองคาละเมดลขสทธจ านวน 3 ลานบาท แตศาลยงไมไดตดสนคด

4. บรษทสงซอรถยนตจากบรษทแหงหนง ราคา 900,000 บาท มการช าระเงนมดจ าและออกใบก ากบสนคาเรยบรอย แตบรษทยงไมไดรบรถเนองจากเกดความลาชาในการขนสง

5. ระหวางป 25x1 บรษทขายสนคาโดยมการรบประกนหลงการขาย 1 ป จ านวน 900,000 บาท ปรากฏวาในป 25x1 ไมมลกคามาใชบรการหลงการขายเลย

ใหท า ใหพจารณาวาควรจะแสดงรายการขางตนในงบการเงนอยางไรพรอมใหเหตผล

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

การประกอบธรกจเพอใหการด าเนนงานเปนไปดวยด และมการบรหารงานทมความตอเนอง ตลอดจนถงการขยายกจการในอนาคต ท าใหกจการตองการเงนทนเพอมาใชในการลงทนระยะยาว การจดหาเงนทนของกจการสามารถท าไดโดยระดมทนจากผ ถอห น หรอบางกจการจ าเปนตองหาเงนทนมาจากแหลงเงนทนภายนอกดวยการกอหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยน โดยผลตอบแทนทกจการตองจายใหนกลงทนจะมความแตกตางกน ถาเปนการจดหาเงนทนจากการออกหนทนกจการตองจายผลตอบแทนใหแกผ ถอหนทนในรปของเงน ปนผล ซงไมถอเปนคาใชจายแตจะถอเปนสวนหนงของการแบงก าไร หากจดหาเงนทนจากบคคลภายนอกดวยการกอหนสนระยะยาวกจการตองจายผลตอบแทนใหแกบคคลภายนอกในรปของดอกเบยจาย ถอเปนคาใชจายทางภาษได การกอหนสนระยะยาวหรอหนสนไมหมนเวยนมลกษณะแตกตางจากหนสนหมนเวยนในเรองของระยะเวลาในการช าระคน คอ มระยะเวลาการช าระคนเกนกวาหนงป เนอหาในบทนจะกลาวถงความหมายของหนสนไมหมนเวยน ประเภทของหนสนไมหมนเวยน วธการบนทกบญชและการแสดงรายการในงบการเงน

ความหมายและลกษณะของหนสนไมหมนเวยน

ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง 2557) เรอง การน าเสนองบการเงน ไดก าหนดไววา หนสนจะจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน เมอหนสนนนเปนไปตามเงอนไขตรงกนขามกบหนสนหมนเวยน คอ

1. มการช าระเกนกวารอบระยะเวลาการด าเนนงานตามปกตของกจการ 2. วตถประสงคเบองตนไมไดมไวเพอคา

3. ก าหนดช าระเกนกวา 12 เดอนนบจากรอบระยะเวลารายงาน จากขางตนสามารถสรปไดวา หนสนไมหมนเวยน หมายถง หนสนหรอภาระผกพนทจะ

ถงก าหนดเกนกวา 1 ป หรอเปนหนสนระยะยาวทกจการจะจายช าระหนสนนนเกนกวารอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ

หนา 44 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

ความส าคญของหนสนไมหมนเวยน

หนสนไมหมนเวยนมความส าคญในการเปนทางเลอกของกจการในการจดหาเงนทนหลายประการ ดงน

1. เปนแหลงเงนทนเดยวทกจการสามารถหาไดในขณะนน เนองจากการหาแหลงเงนทนดวยการเพมสวนของเจาของอาจกระท าไดยาก

2. หากกจการออกเปนตราสารหน เชน หนก กจการสามารถวางแผนการจายดอกเบยทอาจจะต ากวาผลตอบแทนทจายจากเงนปนผลได และมระยะเวลาทก าหนดไวแนนอน

3. การไดเปรยบทางภาษ เนองจากดอกเบยทจายใหผ ถอตราสารหนถอเปนคาใชจายทสามารถน าไปหกก าไรเพอเสยภาษเงนได ในขณะทเงนปนผลทกจการจายไปไมสามารถน าไปหกก าไรเพอเสยภาษเงนได

4. ไมตองมผ มสทธออกเสยงในกจการเพมขน เพราะการออกตราสารหนใหกบผ ถอหนเปนบคคลภายนอก มผลท าใหสทธสวนไดเสยของเจาของไมลดลงและรกษาสดสวนการบรหารงานตอไปไดเหมอนเดม

ประเภทของหนสนไมหมนเวยน

พมพพนา ปตธวชชย และณฐชานนท โกมทพฒพงศ (2556 : 91) ไดกลาวไววา ประเภทของตราสารหนระยะยาวซงจดประเภทเปนหนสนไมหมนเวยน แบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตราสารหนทไมมการซอขายในตลาดทน ไดแก สญญาเงนก ยมระยะยาว ตวเงนจาย และตราสารหนทมการซอขายในตลาดทน ไดแก พนธบตรรฐบาล หนก

พรรณภา รอดวรรณะและคณะ (2552 : 63) ไดกลาวไววา โดยทวไปการจ าแนกรายการหนสนไมหมนเวยน ไดแก เงนก ยมระยะยาวจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน เงนก ยมระยะยาวอน และหนสนไมหมนเวยนอน

จากขางตน สามารถสรปไดวา ประเภทของหนสนไมหมนเวยน ประกอบดวย

1. หนกหรอพนธบตร 2. เงนก ยมระยะยาว

3. ตวเงนจายระยะยาว

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 45

หนกหรอพนธบตร (Bonds payable or debenture )

เมอกจการตองการจดหาเงนลงทนระยะยาวเพอมาใชในการด าเนนงาน การออกหนกซงเปนหนสนระยะยาวจะสงผลใหกจการจดหาเงนไดงายกวาการจดหาเงนทนจากนกลงทน เมอมผมาซอหนกของกจการผ ซอหนก รายนนจะมฐานะเปนเจาหนของกจการ และผลตอนแทนทผ ซอหนก จะไดรบคอดอกเบยทกจการจะจายใหตามอตราทก าหนดไวในหนก และจะไดรบช าระเงนในราคาตามมลคาของห นก ตามระยะเวลาทก าหนดไวในห นก โดยการศกษาห นก จะเรมตงแตความหมายของหนก คณสมบตของหนก ชนดของหนก การบญชส าหรบหนก และการแสดงรายการในงบการเงน โดยมรายละเอยดดงน

1. ความหมายของหนก พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 ไดใหความหมายไววา

หนก หมายถง ตราสารแหงหนไมวาจะเรยกชอใดทแบงเปนหนวยแตละหนวยมมลคาเทากน และก าหนดประโยชนตอบแทนไวเปนการลวงหนา ในอตราเทากนทกหนวย โดยบรษทออกใหแกผ ใหก ยมหรอผ ซอ เพอแสดงสทธจะไดรบเงนหรอผลประโยชนอนของผ ถอตราสารดงกลาว

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1229 ไดก าหนดไววาบรษทจ ากดออกหนก ไมได แตบรษทมหาชนจ ากด ตามมาตรา 145 ไดก าหนดวา ในการก เงนของบรษทสามารถท าไดโดยการออกหนก เพอเสนอขายตอประชาชน แตตองเปนไปตามกฎหมายวาดวยหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

นจร พเชฐกล (2556 : 5) ไดใหความหมายไววา หนก หมายถง ตราสารแสดงพนธะหนสน โดยอาจจะออกใหกบผ ถอหรอระบชอผ ถอลงในตราสารกได ตามปกตในตราสารจะแสดงราคาตามมลคาอนเปนจ านวนเงนตนทจะตองจายช าระ ณ วนถงก าหนด อตราดอกเบยและก าหนดเวลาการจายดอกเบย

จากขางตนสามารถสรปไดวา หนก คอ ตราสารทางการเงนทกจการออกใหเพอเปนหลกฐานในการก ยมเงนระยะยาว โดยปกตหนก จะแสดงราคาตามมลคาซงจะตองจายช าระ ณ วนครบก าหนด ก าหนดเวลาช าระคนหรอวนไถถอน อตราดอกเบยและวนทจะตองจายดอกเบย

2. ชนดของหนก

การออกหนก มหลายลกษณะ ขนอยกบนโยบายของกจการทน าหนก ออกขายและขนอยกบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจในขณะนน ซงการออกหนกจะตองอยภายใตการก ากบดแล

หนา 46 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

โดยพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย พ.ศ. 2535 ซงชนดของหนกสามารถแบงไดหลายลกษณะ ดงน

2.1 หนกทมสนทรพยค าประกน (Secured bonds) คอ หนก ทกจการออกโดยน า

สนทรพยมาค าประกนหนกนน ถากจการเลกหรอลมละลาย ผ ถอหนกชนดนมสทธไดรบช าระหน จากจ านวนเงนทขายสนทรพยทค าประกนหนกนนกอนเปนอนดบแรก หากเงนสดจากการขายสนทรพยค าประกนไมเพยงพอช าระหนผ ถอหนก กจะกลายเปนเจาหนทวไปส าหรบยอดหนทยงไมจายช าระ

2.2 หนกทไมมสนทรพยค าประกน (Unsecured bonds) คอ หนก ทกจการออกโดยไมมสนทรพยมาค าประกนหนกนน ถากจการเลกหรอลมละลาย ผ ถอหนกชนดนมสทธเหมอนเจาหนทวไปของกจการ ซงมสทธไดรบช าระหนเทากบเจาหนคนอน ๆ

2.3 หนกทระบชอผถอ (Registered bonds) หนก ชนดนจะจายเงนตนและดอกเบยใหกบผ ถอหนก ทมชออยในทะเบยนผ ถอหน การซอขายหนกจะตองมการออกหนใบใหม

2.4 หนกทไมระบชอผถอ (Coupon bonds) หนก ชนดนจะจายเงนตนและดอกเบยใหกบผ ถอกรรมสทธ การโอนกรรมสทธสามารถกระท าไดโดยการสงมอบใบหน

2.5 หนกทไมจายดอกเบยจนกระทงถงวนครบก าหนดไถถอน (Zero-coupon

bonds) คอ หนก ทไมมการจายดอกเบยระหวางงวด แตจะจายพรอมเงนตนเมอหนกครบก าหนดไถถอน

2.6 หนกชนดไถถอนกอนครบก าหนด (Callable bonds) คอ หนก ทกจการผออกมสทธทจะเรยกหนกมาไถถอนคนกอนวนครบก าหนดได

2.7 หนกแปลงสภาพ (Convertible bonds) คอ หนก ทใหสทธแกผ ถอหนก ทจะน าไปแลกหรอแปลงสภาพเปนหนทนตามเงอนไข เวลา และราคาทระบไวในใบหนนน

2.8 หนกทครบก าหนดไถถอนเปนงวด (Serial bonds) คอ หนก ทออกพรอมกนทงจ านวนแตครบก าหนดไถถอนเปนงวด ๆ เชน กจการน าหนกออกขายป 25x1 ราคาตามมลคา 100,000 บาท ครบก าหนดไถถอนในป 25x5 ถง 25x4 ปละ 20,000 บาท

2.9 หนกทครบก าหนดไถถอนทงจ านวน (Term bonds) คอ หนก ทออกพรอมกนและครบก าหนดไถถอนพรอมกนทงจ านวน เชน กจการน าหนก ออกขายป 25x1 ราคาตามมลคา 500,000 บาท ครบก าหนดไถถอนในป 25x4 ทงจ านวน คอ 500,000 บาท

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 47

3. การบญชส าหรบหนก

การขายหนก ของกจการนน กจการตองค านวณราคาขายห นก โดยพจารณาอตราดอกเบยหนก ของกจการเปรยบเทยบกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ซงกจการอาจขายหนก ไดในราคาแตกตางกนดงน

1. ถาอตราดอกเบยของหนก ใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดกจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา

2. ถาหากอตราดอกเบยของหนกต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ค านวณราคาขายหนก ไดจาก การน ามลคาปจจบนของหนก บวกดวย มลคาปจจบนของดอกเบยหนกกจการอาจขายหนก ไดในราคาต ากวามลคา

3. ถาอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดกจการจะขายหนก ไดในราคาทสงกวามลคา

การทราคาขายหนก ต ากวาหรอสงกวามลคาถอเปนการชดเชยดอกเบยของหนก ทมอตราแตกตางจากอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดนนเอง ในการขายหนกจะบนทกบญชหนกดวยราคาตามมลคาเสมอ และบนทกสวนตางทเกดจากการขายหนก ในราคาต ากวามลคาใน

บญชสวนลดมลคาหนก (Premium on bonds) และบนทกสวนตางทเกดจากการขายหนก ในราคาสงกวามลคาในบญชสวนเกนมลคาหนก (Discount on bonds) บญชสวนลดมลคาหนก หรอสวนเกนมลคาหนก เปนบญชปรบมลคาบญชของหนก ใหเปนมลคาปจจบน โดยน าบญชสวนเกนมลคาหนก ไปบวกกบบญชหนก หรอน าบญชสวนลดมลคาหนก ไปหกจากบญชหนก เพอแสดงมลคาปจจบนของหนก ในงบแสดงฐานะการเงน การบนทกบญชส าหรบหนก จะมวธการดงน

3.1 การขายหนก

การน าหนก ออกขายนน กจการอาจขายหนก ตรงตามงวดการจายดอกเบย คอขายห นก ในวนทก าหนดจายดอกเบย หรอขายห นก ระหวางงวดการจายดอกเบยคอขายห นกหลงจากวนทก าหนดจายดอกเบย เชน กจการออกหนก 100,000 บาท ก าหนดจายดอกเบยทกวนท 1 มนาคมของทกป หากกจการน าหนกออกขายในวนท 1 มนาคม ถอวากจการขายหนกตรงงวดดอกเบย หากกจการน าหนก ออกขายวนท 1 กรกฎาคม ถอวากจการขายหนก ระหวางงวดดอกเบย ซงการบนทกบญชจะเปนดงน

หนา 48 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

3.1.1 กรณออกขายหนกตรงงวดดอกเบย

กรณท 1 ขายหนก ในราคาเทากบราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

เครดต หนก xx

กรณท 2 ขายหนก ในราคาต ากวาราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

สวนลดมลคาหนก xx

เครดต หนก xx

กรณท 3 ขายหนก ในราคาสงกวาราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

เครดต หนก xx

สวนเกนมลคาหนก xx

3.1.2 กรณออกขายหนกระหวางงวดดอกเบย

การขายหนก ระหวางงวดดอกเบยเปนการขายหนก โดยรวมดอกเบยคางจายตงแตวนทจายดอกเบยครงสดทายจนถงวนทขายหนก ในการจายดอกเบยในงวดตอไป กจการผออกหนกจะจายคนดอกเบยจ านวนน ใหแกผ ซอหนก บนทกบญชดงน

กรณท 1 ขายหนก ในราคาเทากบราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

เครดต หนก xx

ดอกเบยคางจาย xx

กรณท 2 ขายหนก ในราคาต ากวาราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

สวนลดมลคาหนก xx

เครดต หนก xx

ดอกเบยคางจาย xx

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 49

สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก จ านวนงวดดอกเบย

กรณท 3 ขายหนก ในราคาสงกวาราคาตามมลคา

เดบต เงนสด xx

เครดต หนก xx

สวนเกนมลคาหนก xx

ดอกเบยคางจาย xx

3.2 การตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก

สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก เกดจากการทกจการขายหนก ไดในราคาสงกวาหรอต ากวาราคาตามมลคา เนองมาจากอตราดอกเบยของหนก ไมเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด บนทกการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก เขาบญชดอกเบยจาย เปนการปรบดอกเบยจายของหนกตามบญชใหใกลเคยงกบดอกเบยจายทแทจรง บนทกบญชดงน

บนทกการตดสวนเกนมลคาหนก

เดบต สวนเกนมลคาหนก xx

เครดต ดอกเบยจาย xx

บนทกการตดสวนลดมลคาหนก

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต สวนลดมลคาหนก xx

วธการตดสวนเกนมลคาหนกหรอสวนลดมลคาหนก ม 2 วธ คอ

3.2.1 วธเสนตรง (Straight-line method) เปนการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ไปเปนดอกเบยจายดวยจ านวนเทากนทกงวด ซงเมอครบก าหนดไถถอนหนก สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก กจะถกตดออกไปหมดพอด ค านวณโดยการน าสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกหารดวยจ านวนงวดดอกเบย เขยนเปนสมการค านวณไดดงน

สวนเกนหรอสวนลดมลคาหนตดบญชตองวด =

หนา 50 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

3.2.2 วธอตราดอกเบยทแทจรง (Effective interest method) เปนการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ไปเปนดอกเบยจาย โดยการค านวณหาอตราดอกเบยในทองตลาดหรออตราดอกเบยทแทจรง ณ วนทน าหนกออกขาย ค านวณดอกเบยจายในแตละงวดไดโดยการน าราคาตามบญชของหนก ณ วนตนงวด คณกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด ดอกเบยจายทไดในแตละงวดจะมจ านวนไมเทากน แตอตราดอกเบยทแทจรงในแตละงวดจะเทากน ผลตางระหวางดอกเบยทแทจรงกบดอกเบยทค านวณไดในแตละงวดเปนจ านวนทน าไปตดบญชสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก สามารถเขยนสมการค านวณดอกเบยทแทจรงของหนก ไดดงน

ดอกเบยทแทจรง = ราคาปจจบนหรอราคาตามบญชหนก × อตราดอกเบยทแทจรง

3.3 การจายดอกเบย

เปนการบนทกการจายดอกเบยหนก ค านวณไดโดยการน าราคาตามมลคาหนก คณกบอตราดอกเบยของหนก เขยนเปนสมการค านวณไดดงน

ดอกเบยจาย = ราคาตามมลคาหนก x อตราดอกเบยของหนก x ระยะเวลา

การบนทกบญช เปนดงน

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต เงนสด xx

หากกจการบนทกการตดบญชสวนลดมลคาหนกหรอสวนเกนมลคาหนก ตรงกบงวดการจายดอกเบย ดอกเบยจายจะบนทกบญชดวยจ านวนเทากบ เงนสดจายตองวดบวกสวนลดมลคาหนกตดบญช หรอสวนเกนมลคาหนกหกเงนสดจายตองวด การบนทกบญชดงน

บนทกการตดสวนลดมลคาหนก

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต เงนสด xx สวนลดมลคาหนก xx

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 51

บนทกการตดสวนเกนกวามลคาหนก

เดบต ดอกเบยจาย xx

สวนเกนมลคาหนก xx

เครดต เงนสด xx

3.4 การไถถอนหนก

การไถถอนหนกหรอก าหนดเวลาช าระคนเงนก กจการอาจเลอกไถถอนหนก เมอครบก าหนด หรอกอนครบก าหนดตามความพรอมของกจการ

3.4.1 การไถถอนหนกเมอครบก าหนด มลคาตามบญชของหนก ณ วนไถ ถอนจะเทากบราคาตามมลคาหนก ไมวากจการจะออกหนก ในราคาใด ถามสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก กจะถกตดขายไปแลวทงหมด การบนทกบญชการไถถอนหนกดงน

เดบต หนก xx

เครดต เงนสด xx

3.4.2 การไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด การไถถอนหนกกอนครบก าหนด

สามารถกระท าได หากกจการผออกหนก มเงนทนหมนเวยนมากพอทจะไถถอนหนก กลบคนมา และเงอนไขการออกหนก ระบไววาสามารถไถถอนคนกอนวนครบก าหนดได ซงการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนดจะมราคาไถถอนระบไวซงมกจะมราคาสงกวาราคาตามมลคาหนก เพอชดเชยใหกบผ ถอหนก ทตองสญเสยดอกเบยทจะไดรบในอนาคต การบนทกบญชการไถถอนหนก ดงน

3.4.2.1 กรณมสวนลดมลคาหนก หากตองการไถถอนหนกกอนวน

ครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนลดมลคาหนกทงหมด การไถถอนหนกจะเกดก าไรหรอขาดทนจากการไถถอนหนก แสดงรายการในงบก าไรขาดทนของกจการ การบนทกบญชเปนดงน

กรณเกดผลขาดทนจากการไถถอน

เดบต หนก xx ขาดทนจากการไถถอนหนก xx

เครดต เงนสด xx

สวนลดมลคาหนก xx

หนา 52 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

กรณเกดก าไรจากการไถถอน

เดบต หนก xx

เครดต เงนสด xx

สวนลดมลคาหนก xx

ก าไรจากการไถถอนหนก xx

3.4.2.2 กรณมสวนเกนมลคาหนก หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนเกนมลคาหนก ทงหมด การไถถอนหนกจะเกดก าไรหรอขาดทนจากการไถถอนหนก แสดงรายการในงบก าไรขาดทนของกจการ การบนทกบญชเปนดงน

กรณเกดผลขาดทนจากการไถถอน

เดบต หนก xx สวนเกนมลคาหนก xx

ขาดทนจากการไถถอนหนก xx

เครดต เงนสด xx

กรณเกดก าไรจากการไถถอน

เดบต หนก xx

สวนเกนมลคาหนก xx

เครดต เงนสด xx

ก าไรจากการไถถอนหนก xx

3.5 การบนทกรายการเกยวกบหนก

เนองจากปจจยทมผลตอการบนทกรายการเกยวกบหนก ไดแก ราคาขายหนก วนทขายหนก อายของหนก และอตราดอกเบยหนก กบอตราดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด การค านวณดอกเบยหนก ตามวธดอกเบยทแทจรง และการบนทกรายการบญชเกยวกบหนก จงสามารถแบงออกไดเปน 6 กรณ ดงน

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 53

กรณท 1 การขายหนก ในราคาตามมลคาตรงงวดดอกเบย

กรณท 2 การขายหนก ในราคาตามมลคาระหวางงวดดอกเบย

กรณท 3 การขายหนก ในราคาต ากวามลคาตรงงวดดอกเบย

กรณท 4 การขายหนก ในราคาต ากวามลคาระหวางงวดดอกเบย

กรณท 5 การขายหนก ในราคาสงกวามลคาตรงงวดดอกเบย

กรณท 6 การขายหนก ในราคาสงกวามลคาระหวางงวดดอกเบย

3.5.1 การขายหนกในราคาตามมลคาตรงงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา ทจดทะเบยนไว และจายดอกเบยตามงวดดอกเบยทกงวด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.1 ดงน

ตวอยาง 2.1 บรษท กนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1 ราคาตามมลคา 5,000

บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% น าออกขายวนท 1 สงหาคม 25x1

(1) การค านวณราคาขายหนก

ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย

มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.71178) 3,558.90

(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 12%)

มลคาปจจบนของดอกเบย 600 บาท (600 x 2.40183) 1,441.10

(เปดตาราง PVIFA n = 3 , i = 12%)

ดงนนราคาขายหนก 5,000.00

ราคาตามมลคา 5,000.00

สวนเกนหรอลดมลคาหนก 0.00

หนา 54 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(2) การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย

(5,000x12%)

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย

ราคาตามบญช

หนก 1 ส.ค. 25x1 5,000.00

31 ก.ค. 25x2 600 600 0 5,000.00

31 ก.ค. 25x3 600 600 0 5,000.00

31 ก.ค. 25x4 600 600 0 5,000.00

(3) การบนทกบญช

25x1

ส.ค. 1 เดบต เงนสด 5,000

เครดต หนก 5,000

บนทกการขายหนก ในราคาตามมลคา

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

บนทกปรบปรงดอกเบยจาย

25x2

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 1

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

บนทกปรบปรงดอกเบยจาย

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 55

25x3

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 2

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

บนทกปรบปรงดอกเบยจาย

25x4

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 3

ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

ไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท กนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละปจะแสดงดงน

หนา 56 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

บรษท กนก จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 250 600 600

บรษท กนก จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000

ดอกเบยคางจาย 250 250 250

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000 5,000

3.5.2 การขายหนกในราคาตามมลคาระหวางงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนก ใกลเคยงหรอเทากบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาตามมลคา บวกดวยดอกเบยหนก คงคางตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบยในงวดถดไป กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.2 ดงน

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 57

ตวอยาง 2.2 จากตวอยาง 2.1 บรษท กนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1

ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป

อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% หากน าหนก ออกขายวนท 1 ตลาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม ไวในราคาขายดวย

(1) การบนทกบญช

25x1

ต.ค. 1 เดบต เงนสด 5,100

เครดต หนก 5,000

ดอกเบยคางจาย 100

บนทกการขายหนก ในราคาตามมลคา

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 150

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจาย

25x2

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 1

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

บนทกปรบปรงดอกเบยจาย

25x3

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 2

หนา 58 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

25x3

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 250

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

บนทกปรบปรงดอกเบยจาย

25x4

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 350

เครดต เงนสด 600

บนทกการจายดอกเบยงวดท 3

ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

ไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา

(2) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท กนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละปจะแสดงดงน

บรษท กนก จ ากด

งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 150 600 600

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 59

บรษท กนก จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000

ดอกเบยคางจาย 250 250 250

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000 5,000

3.5.3 การขายหนกในราคาต ากวามลคาตรงงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาต ากวามลคา เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนลดมลคาหนก เพอเพมดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.3 ดงน

ตวอยาง 2.3 บรษท แกวฟา จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1 ราคาตามมลคา

5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 14% บรษทน าหนกออกขายวนท 1 สงหาคม 25x1 และไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา

(1) การค านวณราคาขายหนก

ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย

มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.67497) 3,374.85

(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 14%)

มลคาปจจบนของดอกเบย 600 บาท (600 x 2.32163) 1,392.98

(เปดตาราง PVIFA n = 3 , i = 14%)

หนา 60 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

ดงนนราคาขายหนก 4,767.83

ราคาตามมลคา 5,000.00

สวนลดมลคาหนก 232.17

(2) การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย

(5,000x12%)

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย

ราคาตามบญช

หนก 1 ส.ค. 25x1 4,767.83

31 ก.ค. 25x2 600 667.50 67.50 4,835.33

31 ก.ค. 25x3 600 676.95 76.95 4,912.28

31 ก.ค. 25x4 600 687.72 87.72 5,000.00

232.17

(3) การบนทกบญช

25x1

ส.ค. 1 เดบต เงนสด 4,767.83

สวนลดมลคาหนก 232.17

เครดต หนก 5,000

บนทกการขายหนก ในราคาต ากวามลคา

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 278.13

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

สวนลดมลคาหนก 28.13

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x2

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 389.37

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก 39.37

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 61

25x2

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 282.06

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

สวนลดมลคาหนก 32.06

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x3

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 394.89

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก 44.89

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 286.55

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

สวนลดมลคาหนก 36.55

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x4

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 401.17

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก 51.17

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด

หนา 62 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนลดมลคาหนกทงหมดดวย จากตวอยาง บรษท แกวฟา จ ากด จะท าการไถถอนหนก ในราคา 4,800 บาท วนท 1 มนาคม 25x4 การบนทกบญชจะเปนดงน

ม.ค. 1 เดบต หนก 5,000

ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 114.62* เครดต สวนลดมลคาหนก (87.72x7/12) 51.17

เงนสด 5,150**

ก าไรจากการไถถอนหนก 163.45

บนทกการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด

*ดอกเบยจาย = (600 x 2/12) + (87.72x2/12) = 114.62

**เงนสด = 4,800 + 250 +100 = 5,150

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท แกวฟา จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน

บรษท แกวฟา จ ากด

งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 278.13 671.43 681.44

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 63

บรษท แกวฟา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00

หก สวนลดมลคาหนก 51.17 4,948.83

ดอกเบยคางจาย 250.00 250.00 250.00

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000.00 5,000.00

หก สวนลดมลคาหนก 204.04 4,795.96 132.61 4,867.39

3.5.4 การขายหนกในราคาต ากวามลคาระหวางงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนก ต ากวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาต ากวามลคาบวกดวยดอกเบยหนกคงคางและตดสวนลดมลคาหนก ตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนลดมลคาหนก เพอเพมดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.4 ดงน

ตวอยาง 2.4 จากตวอยาง 2.3 บรษท แกวฟา จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 สงหาคม 25x1

ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 กรกฎาคมของทกป

อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 14% หากบรษทน าหนก ออกขายวนท 1 ตลาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม ไวในราคาขาย และตดสวนลดมลคาหนก ดวย

หนา 64 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(1) การค านวณราคาขายหนก ราคาขายหนก ณ วนท 1 สงหาคม 25x1 เทากบ 4,767.83 บาท ราคาขายหนก ณ วนท 1 ตลาคม 25x1 จะตองท าการปรบปรงโดยตดจ าหนายสวนลดมลคาหนก ระหวางวนท 1 สงหาคม ถง 1 ตลาคม 25x1 ดงน

ดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด = 4,767.83 x 14% x 12

2 = 111.25

ดอกเบยหนก = 5,000.00 x 12% x 12

2 = 100.00

สวนลดมลคาหนกตดจ าหนาย = 11.25

มลคาตามบญช ณ วนท 1 ตลาคม 25x1 = 4,767.83 + 11.25 = 4,779.08

(2) การค านวณตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง เนองจากเงอนไขการออกห นก เหมอนการขายห นก ในราคาต ากวามลคาตรงงวด

ดอกเบย การค านวณการตดสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรงจงไมแตกตางจากกน ดงน

วน เดอน ป ดอกเบยจาย

(5,000x12%)

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนลดมลคาหนก ตดจ าหนาย

ราคาตามบญช

หนก 1 ส.ค.25x1 4,767.83

31 ก.ค. 25x2 600 667.50 67.50 4,835.33

31 ก.ค. 25x3 600 676.95 76.95 4,912.28

31 ก.ค. 25x4 600 687.72 87.72 5,000.00

232.17

(3) การบนทกบญช

25x1

ต.ค. 1 เดบต เงนสด 4,879.08

สวนลดมลคาหนก 220.92

เครดต หนก 5,000

ดอกเบยคางจาย 100

บนทกการขายหนก ในราคาต ากวามลคา

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 65

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 166.88

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

สวนลดมลคาหนก 16.88

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x2

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 389.37

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก (67.50x7/12) 39.37

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 282.06

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

สวนลดมลคาหนก 32.06

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก 25x3

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 394.89

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก 44.89

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 286.55

เครดต ดอกเบยคางจาย 250

สวนลดมลคาหนก 36.55

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนลดมลคาหนก

หนา 66 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

25x4

ก.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 250

ดอกเบยจาย 401.17

เครดต เงนสด 600

สวนลดมลคาหนก 51.17

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดมลคาหนก

ส.ค. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษทแกวฟา จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน

บรษท แกวฟา จ ากด

งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 166.88 671.43 681.44

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 67

บรษท แกวฟา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00

หก สวนลดมลคาหนก 51.17 4,948.83

ดอกเบยคางจาย 250.00 250.00 250.00

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000.00 5,000.00

หก สวนลดมลคาหนก 204.04 4,795.96 132.61 4,867.39

3.5.5 การขายหนกในราคาสงกวามลคาตรงงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายตรงงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาสงกวามลคา เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนเกนมลคาหนก เพอลดดอกเบยห นก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.5 ดงน

ตวอยาง 2.5 บรษท สนก จ ากด ออกหนก 12% ในวนท 1 เมษายน 25x1 ราคาตามมลคา

5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และวนท 31 มนาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% บรษทน าหนก ออกขายวนท 1 เมษายน 25x1 และไถถอนหนก เมอครบก าหนดในราคาตามมลคา

หนา 68 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(1) การค านวณราคาขายหนก

ค านวณมลคาปจจบนของหนกและดอกเบย

มลคาปจจบนของหนก 5,000 บาท (5,000 x 0.74622) 3,731.10

(เปดตาราง PVIF n = 6 , i = 5%)

มลคาปจจบนของดอกเบย 300 บาท (300 x 5.07569) 1,522.71

(เปดตาราง PVIFA n = 6 , i = 5%)

ดงนนราคาขายหนก 5,253.81

ราคาตามมลคา 5,000.00

สวนเกนมลคาหนก 253.81

(2) การค านวณการตดสวนเกนมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง วน เดอน ป ดอกเบยจาย

(5,000x6%)

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนเกนมลคาหนก ตดจ าหนาย

ราคาตามบญช

หนก 1 เม.ย. 25x1 5,253.81

30 ก.ย. 25x1 300 262.69 37.31 5,216.50

31 ม.ค. 25x2 300 260.83 39.17 5,177.33

30 ก.ย. 25x2 300 258.87 41.13 5,136.20

31 ม.ค. 25x3 300 256.81 43.19 5,093.01

30 ก.ย. 25x3 300 254.65 45.35 5,047.66

31 ม.ค. 25x4 300 252.34 47.66* 5,000.00

*ปดเลขทศนยม

(3) การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 5,253.81

เครดต หนก 5,000

สวนเกนมลคาหนก 253.81

บนทกการขายหนก ในราคาสงกวามลคา

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 69

25x1

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 262.69

สวนเกนมลคาหนก 37.31

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 130.41

สวนเกนมลคาหนก 19.59

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x2

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150 ดอกเบยจาย 130.42

สวนเกนมลคาหนก 19.58

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 258.87

สวนเกนมลคาหนก 41.13

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 128.40

สวนเกนมลคาหนก 21.60

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก

หนา 70 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

25x3

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 128.41

สวนเกนมลคาหนก 21.59

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 254.65

สวนเกนมลคาหนก 45.35

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 126.17

สวนเกนมลคาหนก 23.83

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x4

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 126.17

สวนเกนมลคาหนก 23.83

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

เม.ย. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 71

หากตองการไถถอนหนก กอนวนครบก าหนด จะตองบนทกดอกเบยจายและตดสวนเกนมลคาหนกทงหมดดวย จากตวอยาง บรษท สนก จ ากด จะท าการไถถอนหนก ในราคา 5,300 บาท วนท 1 มกราคม 25x4 การบนทกบญชจะเปนดงน

25x4

ม.ค. 1 เดบต หนก 5,000

ดอกเบยคางจาย 150

สวนเกนมลคาหนก (47.66*3/6) 23.83

ขาดทนจากการไถถอนหนก 276.17

เครดต เงนสด (5,300 + 150) 5,450

บนทกการไถถอนหนกกอนวนครบก าหนด

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท สนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน

บรษท สนก จ ากด

งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 393.10 517.69 509.2

หนา 72 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

บรษท สนก จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00

บวก สวนเกนมลคาหนก 23.83 5,023.83

ดอกเบยคางจาย 150.00 150.00 150.00

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000.00 5,000.00

บวก สวนเกนมลคาหนก 196.91 5,196.91 114.60 5,114.60

3.5.6 การขายหนกในราคาสงกวามลคาระหวางงวดดอกเบย

หากกจการน าหนกออกขายระหวางงวดดอกเบย และอตราดอกเบยของหนกสงกวาอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด กจการจะขายหนก ไดในราคาสงกวามลคาบวกดวยดอกเบยหนก คงคางและตดสวนเกนมลคาหนกตงแตวนจายดอกเบยงวดกอนจนถงวนทขายหนก เมอถงก าหนดจายดอกเบย กจการจะจายดอกเบยหนก เตมจ านวน และตองตดสวนเกนมลคาหนก เพอลดดอกเบยหนก ใหเทากบดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การค านวณราคาขายหนก การตดสวนลดมลคาหนก การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.6 ดงน

ตวอยาง 2.6 จากตวอยาง 2.5 วนท 1 เมษายน 25x1 บรษท สนก จ ากด ออกหนก 12%

ราคาตามมลคา 5,000 บาท อาย 3 ป ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และวนท 31 มนาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% หากบรษทน าหนกออกขายวนท 1 กรกฎาคม 25x1 บรษทจะตองเรยกดอกเบยคงคางระหวางวนท 1 เมษายน ถง 1 กรกฎาคม ไวในราคาขาย และตดสวนเกนมลคาหนก ดวย

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 73

(1) ค านวณราคาขายหนก

ราคาขายหนก ณ วนท 1 เมษายน 25x1 เทากบ 5,253.81 บาท ราคาขายหนก ณ วนท 1 กรกฎาคม 25x1 จะตองท าการปรบปรงโดยตดจ าหนายสวนเกนมลคาหนก ระหวางวนท 1 เมษายน ถง 1 กรกฎาคม 25x1 ดงน

ดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด = 5,253.81 x 5% x 6

3 = 131.34

ดอกเบยหนก = 5,000.00 x 6% x 6

3 = 150.00

สวนเกนมลคาหนกตดจ าหนาย = 18.66

มลคาตามบญช ณ วนท 1 กรกฎาคม 25x1 = 5,253.81 – 18.66 = 5,235.15

(2) การค านวณการตดสวนเกนมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

เนองจากเงอนไขการออกหนก เหมอนกรณท 5 การค านวณตดสวนเกนมลคาหนก ตามวธอตราดอกเบยทแทจรงจงไมแตกตางจากกรณท 5 ดงน

วน เดอน ป

ดอกเบยจาย

(5,000x6%)

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนเกนมลคาหนก ตดจ าหนาย

ราคาตามบญช

หนก 1 เม.ย. 25x1 5,253.81

30 ก.ย. 25x1 300 262.69 37.31 5,216.50

31 ม.ค. 25x2 300 260.83 39.17 5,177.33

30 ก.ย. 25x2 300 258.87 41.13 5,136.20

31 ม.ค. 25x3 300 256.81 43.19 5,093.01

30 ก.ย. 25x3 300 254.65 45.35 5,047.66

31 ม.ค. 25x4 300 252.34 47.66* 5,000.00

253.81

*ปดเลขทศนยม

หนา 74 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(3) การบนทกบญช

25x1

ก.ค. 1 เดบต เงนสด 5,385.15

เครดต หนก 5,000

สวนเกนมลคาหนก 235.15

ดอกเบยคางจาย 150

บนทกการขายหนก ในราคาสงกวามลคา

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 131.35

สวนเกนมลคาหนก 18.65

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 130.41

สวนเกนมลคาหนก 19.59

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x2

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 130.42

สวนเกนมลคาหนก 19.58

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 258.87

สวนเกนมลคาหนก 41.13

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 75

25x2

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 128.40

สวนเกนมลคาหนก 21.60

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x3

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 128.41

สวนเกนมลคาหนก 21.59

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ก.ย. 30 เดบต ดอกเบยจาย 254.65

สวนเกนมลคาหนก 45.35

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 126.17

สวนเกนมลคาหนก 23.83

เครดต ดอกเบยคางจาย 150

บนทกปรบปรงดอกเบยคางจายและตดสวนเกนมลคาหนก 25x4

ม.ค. 31 เดบต ดอกเบยคางจาย 150

ดอกเบยจาย 126.17

สวนเกนมลคาหนก 23.83

เครดต เงนสด 300

บนทกจายดอกเบยหนกและตดสวนเกนมลคาหนก

หนา 76 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

25x4

เม.ย. 1 เดบต หนก 5,000

เครดต เงนสด 5,000

บนทกไถถอนหนก เมอครบก าหนด

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท สนก จ ากด จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนไมหมนเวยนในป 25x1

และป 25x2 สวนในป 25x3 จะแสดงรายการหนก ในสวนของหนสนหมนเวยน เนองจากหนกจะครบก าหนดไถถอนในปถดไป (25x4) งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของแตละป จะแสดงดงน

บรษท สนก จ ากด

งบก าไรขาดทน(บางสวน) ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

คาใชจาย

ดอกเบยจาย 261.76 517.69 509.23

บรษท สนก จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 25x2 และ 25x3

(หนวย : บาท) 25x1 25x2 25x3

หนสน

หนสนหมนเวยน

หนก ทจะครบก าหนดใน 1 ป 5,000.00

บวก สวนเกนมลคาหนก 23.83 5,023.83

ดอกเบยคางจาย 150.00 150.00 150.00

หนสนไมหมนเวยน

หนก 5,000.00 5,000.00

บวก สวนเกนมลคาหนก 196.91 5,196.91 114.60 5,114.60

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 77

3.6 คาใชจายในการออกหนก

การออกหนก กจการจะมคาใชจายตาง ๆ ทเกยวของ เชน คาจดทะเบยน คาจดพมพใบหน คาธรรมเนยมทางกฎหมาย คานายหนา เปนตน คาใชจายในการออกหนก นจะแสดงเปนคาใชจายรอตดบญชถอเปนสนทรพยอน และจะตดบญชไปเปนคาใชจายตลอดอายของหนกนนเชนเดยวกบการตดสวนลดหรอสวนเกนมลคาหนก วธการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.7 ดงน

ตวอยาง 2.7 บรษท นารายณ จ ากด ออกขายหนก จ านวน 1,000 หน ราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ในวนท 1 มกราคม 25x1 ขายในราคาหนละ 105 บาท และมคาใชจายในการออกหนกรวม 10,000 บาท หนก มอาย 5 ป

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 95,000

คาใชจายในการออกหนก รอตดบญช 10,000

เครดต หนก 100,000

สวนเกนมลคาหนก 5,000

บนทกการขายหนกและคาใชจายในการออกหนก

ธ.ค. 31 เดบต คาใชจายในการออกหนก 2,000

เครดต คาใชจายในการออกหนก รอตดบญช 2,000

บนทกตดบญชคาใชจายในการออกหนก โดยวธเสนตรง

เงนกยมระยะยาว (Long-term loans)

เงนก ยมระยะยาว หมายถง หนสนทเกดขนจากการก ยมเงนระยะยาวจากบคคลหรอสถาบนการเงนอนทถงก าหนดช าระคนเกนกวาหนงป การบนทกบญชเงนก ยมระยะยาวจะมลกษณะเดยวกบการบนทกบญชเงนก ยมระยะสน คอ

วนกอหน

เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

เครดต เงนก ยมระยะยาว xx

หนา 78 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

วนช าระหน

เดบต เงนก ยมระยะยาว xx

ดอกเบยจาย xx

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร xx

วธการบนทกบญชเกยวกบเงนก ยมระยะยาวสามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.8 ดงน

ตวอยาง 2.8 ในวนท 1 มกราคม 25x1 บรษท อารยา จ ากดก เงนจากธนาคารจ านวน 300,000

บาท ระยะเวลา 3 ป อตราดอกเบย 7% ตอป ก าหนดจายเงนตนเทากนทกป

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 300,000

เครดต เงนก ยมระยะยาว 300,000

บนทกเงนก ยมธนาคาร

ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000

ดอกเบยจาย 21,000

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 321,000

บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย

25x2

ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000

ดอกเบยจาย 14,000

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 314,000

บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย

25x3

ธ.ค. 31 เดบต เงนก ยมระยะยาว 300,000

ดอกเบยจาย 7,000

เครดต เงนสด/เงนฝากธนาคาร 307,000

บนทกการจายช าระเงนกพรอมดอกเบย

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 79

ตวเงนจายระยะยาว (Long-term notes payable)

ตวเงนจายระยะยาวแตกตางจากตวเงนจายระยะสนในเรองของวนครบก าหนดจายช าระหน ซงจะมระยะเวลาในการจายช าระหนเกนกวาหนงรอบระยะเวลาในการด าเนนงาน หรอมากกวา 1 ป ตวเงนจายระยะยาวมลกษณะเหมอนหนก ในเรองของวนครบก าหนดและวนจายดอกเบยทแนนอน การวดมลคาของตวเงนจายใชมลคาปจจบนของเงนตนและดอกเบยทตองช าระในอนาคต ท าใหเกดสวนเกนหรอสวนลดในตวเงนจายทจะตองตดตามอายของตวเงนจาย

1. กรณออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย

หากกจการออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบย จะมอตราดอกเบยแฝงอย คอ อตราดอกเบยทท าใหจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนออกตวซงจะเทากบมลคาปจจบนของเงนตนทตองจายในอนาคต ดงนนกจการตองค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายเพอหาสวนลดหรอสวนเกนในตวเงนจายทตองตดบญชไปยงดอกเบยจายตามอายของตวเงนจาย การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายระยะยาวชนดไมมดอกเบย การตดสวนลดในตวเงนจาย การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.9 ดงน

ตวอยาง 2.9 บรษท นครา จ ากดออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เ งนจากธนาคารกรงไทย ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 300,000 บาท ระยะเวลา 3 ป อตราดอกเบยทองตลาด 7%

(1) การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย

มลคาตามตวเงนจาย = 300,000

มลคาปจจบนของตวเงนจาย 300,000 บาท x 0.81630 = 244,890

(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)

สวนลดในตวเงนจาย = 55,110

หนา 80 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(2) การค านวณการตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

วน เดอน ป ดอกเบยจาย

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนลดตดบญช

ราคาตามบญช

ตวเงนจาย

1 ม.ค. 25x1 244,890.00

31 ธ.ค. 25x1 - 17,142.30 17,142.30 262,032.30

31 ธ.ค. 25x2 - 18,342.26 18,342.26 280,374.56

31 ธ.ค. 25x3 - 19,625.44* 19,625.44 300,000.00

55,110.00

*ปดเลขทศนยม

(3) การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 244,890

สวนลดในตวเงนจาย 55,110

เครดต ตวเงนจายระยะยาว 300,000

บนทกออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 17,142.30

เครดต สวนลดในตวเงนจาย 17,142.30

บนทกการตดสวนลดในตวเงนจาย

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท นครา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนไมหมนเวยน

ตวเงนจายระยะยาว 300,000.00

หก สวนลดในตวเงนจาย 37,967.70 262,032.30

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 81

2. กรณออกตวเงนจายชนดมดอกเบย

หากกจการออกตวเงนจายชนดมดอกเบย และดอกเบยตวเงนจายไมเทากบดอกเบยทแทจรงตามทองตลาด กจการตองค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายเพอหาสวนลดหรอสวนเกนในตวเงนจายทตองตดบญชไปยงดอกเบยจายตามอายของตวเงนจาย การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจายระยะยาวชนดมดอกเบย การตดสวนลดในตวเงนจาย การบนทกบญช และการแสดงรายการในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 2.10 ดงน

ตวอยาง 2.10 จากตวอยาง 2.9 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท นครา จ ากดออกตวเงนจายชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคารจ านวน 300,000 บาท ระยะเวลา 3 ป ถาอตราดอกเบยตวเงนจาย 5% และอตราดอกเบยทองตลาด 7%

(1) การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย

มลคาตามตวเงนจาย 300,000.00

มลคาปจจบนของตวเงนจาย (300,000 บาท x 0.81630)244,890.00

(เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)

มลคาปจจบนของดอกเบยตว (15,000 บาท x 2.62432) 39,364.80 284,254.80 (เปดตาราง PVIF n = 3 , i = 7%)

สวนลดในตวเงนจาย 15,745.20

(2) การค านวณการตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

วน เดอน ป ดอกเบยจาย

300,000 x 5%

ดอกเบยจายทแทจรง

สวนลดตดบญช

ราคาตามบญช

ตวเงนจาย

1 ม.ค. 25x1 284,254.80

31 ธ.ค. 25x1 15,000 19,897.84 4,897.84 289,152.64

31 ธ.ค. 25x2 15,000 20,240.68 5,240.68 294,393.32

31 ธ.ค. 25x3 15,000 20,606.68 5,606.68* 300,000.00

15,745.20

*ปดเลขทศนยม

หนา 82 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

(3) การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 284,254.80

สวนลดในตวเงนจาย 15,745.20

เครดต ตวเงนจายระยะยาว 300,000

บนทกออกตวเงนจายเพอขอก เงนจากธนาคาร

ธ.ค. 31 เดบต ดอกเบยจาย 19,897.84

เครดต สวนลดในตวเงนจาย 4,897.84

เงนสด 15,000

บนทกการจายดอกเบยและตดสวนลดในตวเงนจาย

(4) การแสดงรายการในงบการเงน

บรษท นครา จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนไมหมนเวยน

ตวเงนจายระยะยาว 300,000.00

หก สวนลดในตวเงนจาย 10,844.36 289,155.64

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 83

สรป

หนสนไมหมนเวยน เปนหนสนหรอภาระผกพนทจะถงก าหนดเกนกวา 1 ป หรอเปนหนสนระยะยาวทกจการจะจายช าระหนสนนนเกนกวารอบระยะเวลาด าเนนงานตามปกตของกจการ

ประเภทของหนสนไมหมนเวยน จะประกอบดวย หนกหรอพนธบตร เงนก ยมระยะยาว ตวเงนจายระยะยาว และหนสนไมหมนเวยนอน

กจการอาจขายหนกตรงตามงวดการจายดอกเบย หรอระหวางงวดการจายดอกเบย และอาจขายหนก ไดในราคาตามมลคาหนก สงกวามลคาหนก หรอต ากวามลคาหนก โดยจะตองพจารณาอตราดอกเบยของหนก เปรยบเทยบกบอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด การทราคาขายหนกสงกวาหรอต ากวามลคาถอเปนการชดเชยดอกเบยของหนก ทมอตราแตกตางจากอตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาดนนเอง

ตวเงนจายระยะยาวแตกตางจากตวเงนจายระยะสนในเรองของวนครบก าหนดจายช าระหน ซงจะมระยะเวลาในการจายช าระหนเกนกวาหนงรอบระยะเวลาในการด าเนนงาน หรอมากกวา 1 ป ตวเงนจายระยะยาวมลกษณะเหมอนหนก ในเรองของวนครบก าหนดและวนจายดอกเบยทแนนอน การวดมลคาของตวเงนจายใชมลคาปจจบนของเงนตนและดอกเบยทตองช าระในอนาคต ท าใหเกดสวนเกนหรอสวนลดในตวเงนจายทจะตองตดตามอายของตวเงนจาย

หนา 84 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษท ดาราราย จ ากด ไดก เงนจากสถาบนการเงน ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 500,000 บาท ระยะเวลา 4 ป อตราดอกเบย 10% จายช าระเงนตนพรอมดอกเบยดอกเบยทกวนสนป

ใหท า 1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปตงแตวนกจนถงวนครบก าหนด

2. แสดงรายการเงนก ระยะยาวในงบแสดงฐานะการเงน(บางสวน) ของป 25x1 , 25x2

และ 25x3

ขอ 2. บรษท อนดา จ ากด ออกขายหนก ในวนท 1 กรกฎาคม 25x1 จ านวน 3,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 115 บาท หนก มอาย 5 ป ก าหนดจายดอกเบยทกวนท 30 มถนายนของทกป บรษทใชวธเสนตรงในการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ครบก าหนดไถถอนหนก ในวนท 1 กรกฎาคม 25x6 บรษทไถถอนหนก คนในราคาหนละ 120 บาท

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบหนก ในสมดรายวนทวไป ของป 25x1 , 25x2 และ 25x6

2. แสดงรายการงบแสดงฐานะการเงนบางสวนเฉพาะทเกยวของกบหนก ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2

ขอ 3. บรษท ฟาใส จ ากด ออกหนก ในวนท 1 มถนายน 25x1 และน าออกขายในวนเดยวกน หนก มราคาตามมลคา 100,000 บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 6% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 พฤษภาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8% บรษทไถถอนหนก ในราคาตามมลคา

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 85

3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 4. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก

วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3

ขอ 4. จากโจทยขอ 3. ถาบรษท ฟาใส จ ากด ออกหนก ในวนท 1 มถนายน 25x1 น าออกขายวนท 1 กนยายน 25x1 หนก มราคาตามมลคา 100,000 บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 6%

ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 31 พฤษภาคม ของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8% บรษทไถถอนหนก ในวนท 1 กนยายน 25x3 ในราคา 102,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3

ขอ 5. บรษท ฟารวย จ ากด ออกหนก ในวนท 1 เมษายน 25x1 หนก มมลคา 150,000

บาท อาย 2 ป อตราดอกเบย 12% ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30

กนยายน และ 31 มนาคม น าออกขายวนท 1 เมษายน 25x1 อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10%

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 4. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2

หนา 86 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

ขอ 6. จากโจทย ขอ 5. บรษท ฟารวย จ ากด ออกหนก ในวนท 1 เมษายน 25x1 และน าออกขายวนท 1 มถนายน 25x1 หนก มมลคา 150,000 บาท อาย 2 ป อตราดอกเบย 12% ก าหนดการจายดอกเบยปละ 2 ครง คอทกวนท 30 กนยายน และ 31 มนาคม อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 10% (บรษทไถถอนหนกกอนครบก าหนดวนท 1 กมภาพนธ 25x3 ในราคาตามมลคา)

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2

ขอ 7. บรษท ฟาคราม จ ากด ออกหนก ลงวนท 1 พฤษภาคม 25x1 หนก มราคาตามมลคา

200,000 บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 10% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 30 เมษายน ของทกป บรษทน าหนกออกขายในวนท 1 กรกฎาคม 25x1 อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 8%

บรษทไถถอนหนก ในวนท 1 พฤษภาคม 25x3 ในราคา 205,000 บาท

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x3

ขอ 8. บรษท วารณ จ ากด น าหนกออกขาย ในวนท 1 มกราคม 25x1 มลคา 500,000 บาท ถงก าหนดไถถอนวนท 31 ธนวาคม 25x5 อตราดอกเบยหนก 10% ก าหนดจายดอกเบยทกวนสนป อตราดอกเบยทองตลาด 12% คาใชจายในการออกหนก 10,000 บาท บรษทใชวธเสนตรงในการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนก ตอมาวนท 1 เมษายน 25x4 บรษทไถถอนหนกทงหมดในราคา 490,000 บาท

บทท 2 หนสนไมหมนเวยน หนา 87

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. ตารางค านวณการตดสวนเกนหรอสวนลดมลคาหนกตามวธเสนตรง 3. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4

ขอ 9. บรษท วรญญา จ ากด ออกตวเงนจายระยะยาวชนดไมมดอกเบยเพอขอก เงนจากธนาคารในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 600,000 บาท ระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบยทองตลาด 10%

ใหท า 1. การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย

2. การตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

3. การบนทกบญชและแสดงรายการในงบการเงนป 25x1

ขอ 10. บรษท สขสนต จ ากด ออกหนก ในวนท 1 ตลาคม 25x1 และน าออกขายในวนท 1 มกราคม 25x2 หนก มมลคา 280,000 บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 10% ก าหนดการจายดอกเบยทกวนท 30 กนยายนของทกป อตราดอกเบยทแทจรงในทองตลาด 12% (บรษทไถถอนหนกกอนครบก าหนดในวนท 1 เมษายน 25x4 ในราคา 282,000 บาท)

ใหท า

1. ค านวณราคาขายหนก 2. การบนทกบญชในสมดรายวนทวไปป 25x1 ถงป 25x4 (ตงแตขายหนก จายดอกเบย และไถถอนหนก ) 3. แสดงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน (บางสวน) เฉพาะทเกยวของกบหนก วนท 31 ธนวาคม 25x1 , 25x2 , 25x3

หนา 88 บทท 2 หนสนไมหมนเวยน

ขอ 11. บรษท แกวฟา จ ากด ออกตวเงนจายระยะยาวเพอขอก เงนจากธนาคารจ านวน 950,000 บาท ระยะเวลา 7 ป อตราดอกเบย 7% ตวเงนจายลงวนท 1 มกราคม 25x1 อตราดอกเบยในทองตลาด 10%

ใหท า 1. การค านวณหามลคาปจจบนของตวเงนจาย

2. การตดสวนลดในตวเงนจายตามวธอตราดอกเบยทแทจรง

3. การบนทกบญชและแสดงรายการในงบการเงนป 25x1

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

การประกอบธรกจสามารถจดตงไดหลายรปแบบ ทงกจการเจาของคนเดยว หางหนสวน บรษทจ ากด ซงในการจดตงธรกจแตละรปแบบจะมความยากงายแตกตางกนออกไป หางหนสวนเปนรปแบบหนงทนยมกนมากเพราะมการจดตงงาย ใชเงนทนไมมาก และมขอไดเปรยบกวาการจดตงกจการเจาของคนเดยวหรอบรษทจ ากด เพราะสามารถเลอกไดวาจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคล ซงหางหนสวนทจดทะเบยนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมหนาทตองปฏบตตามกฎหมาย คอ ตองน าสงงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนตอส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย ภายใน 5 เดอนนบแตวนปดบญช และเมอมการเปลยนแปลงรายการทางทะเบยนตองไปขอจดจดทะเบยนเปลยนแปลงรายการดวย การบญชของหางห นสวนจงจ าเปนอยางยงในการแสดงผลการด าเนนงานของหางหนสวน และเพอใหผ เปนหนสวนสามารถน ารายงานทางการเงนมาใชประกอบการพจารณาวางแผนการด าเนนงานทเหมาะสมได

ความหมายของหางหนสวน

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1012 ไดใหความหมายไววา หางหนสวน คอ สญญาซงบคคลตงแต 2 คนขนไป ตกลงเขากนเพอกระท ากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงผลก าไรอนพงจะไดแกกจการทท านน

Christensen, Cottrell and Baker (2014 : 751) ไดใหความหมายไววา หางหนสวน หมายถง บคคลตงแตสองคนหรอมากกวา ตกลงด าเนนงานในการเปนเจาของรวมกน เพอหวงผลก าไรจากการด าเนนธรกจทเกดขน

จากความหมายดงกลาวจะเหนไดวา หางหนสวนจะตองประกอบดวยลกษณะส าคญ ดงตอไปน

1. หางหนสวนจะตองเปนสญญาหรอขอตกลงของบคคลตงแต 2 คนขนไป ซงจะเปนบคคลธรรมดาหรอเปนนตบคคลกได โดยกฎหมายไมไดบงคบใหจดทะเบยนจดตง

2. หางหนสวนจะตองมการลงทนรวมกน ซงสงทน ามาลงทนอาจเปน เงนสด สนทรพยอนทมใชเงนสด หรอแรงงานกได

หนา 90 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

3. หางหนสวนจะตองมกจกรรมรวมกน คอมการบรหารงานและการด าเนนงานรวมกน

โดยมวตถประสงคเพอแสวงหาผลก าไรมาแบงปนกน

ประเภทของหางหนสวน

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1013 ไดแบงหางหนสวนออกเปน 2 ประเภท คอ

1. หางหนสวนสามญ (Ordinary partnership) คอ หางหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบ ซงผ เปนหนสวนทกคนจะตองรบผดชอบในหนสนทงหมดของหางหนสวนรวมกนโดยไมจ ากดจ านวน กฎหมายไมไดบงคบวาหางหนสวนสามญจะตองจดทะเบยนจดตง หางหนสวนสามญสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1.1 หางหนสามญไมจดทะเบยน (Unregistered ordinary partnership) จะมฐานะเปนบคคลธรรมดาเหมอนกจการเจาของคนเดยว ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนสามญ” ถาไมไดตกลงอ านาจหนาทไวในสญญาของหางห นสวน ใหถอวาผ เปนหนสวนทกคนมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนรวมกน

1.2 หางหนสวนสามญจดทะเบยน (Registered ordinary partnership) จะมฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากผ เปนหนสวน ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนสามญนตบคคล” ผ เปนหนสวนจะตองมการตกลงอ านาจหนาทและชอผ เปนหนสวนผจดการไวอยางชดเจน ซงจะมคนเดยวหรอหลายคนกได ผ เปนหนสวนผจดการเทานนทมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวนได

2. หางหนสวนจ ากด (Limited partnership) คอ หางหนสวนประเภทจ ากดความรบผดชอบ กฎหมายบงคบใหจดทะเบยนจดตงเปนนตบคคลเสมอ ค าน าหนาของหางหนสวนจะตองใชค าวา “หางหนสวนจ ากด” ผ เปนหนสวนจะมอย 2 ประเภท คอ

2.1 ผเปนหนสวนประเภทไมจ ากดความผดชอบ กฎหมายระบวาหางหนสวนตองมผ เปนหนสวนประเภทนอยางนอย 1 คนในหางหนสวนจ ากด ซงจะเปนผ รบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไมจ ากดจ านวน และมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวน ผ เปนหนสวนประเภทนสามารถน าเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสด หรอแรงงาน มาลงทนกได

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 91

2.2 ผเปนหนสวนประเภทจ ากดความรบผดชอบ ผ เปนหนสวนประเภทนจะรบผดชอบหนสนของหางหนสวนไมเกนจ านวนเงนลงทนในหางหนสวนเทานน ซงผ เปนหนสวนประเภทนจะไมมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและท านตกรรมตาง ๆ ในนามหางหนสวน มสทธเพยงแคออกความเหน หรอใหค าแนะน าเกยวกบการด าเนนงานในหางหนสวนเทานน ผ เปนหนสวนประเภทนสามารถน าเงนสด สนทรพยอนมาลงทนได แตจะน าแรงงานมาลงทนไมได

การจดตงและการด าเนนงานของหางหนสวน

การจดตงหางห นสวนจะตองมบคคลตงแต 2 คนขนไปตกลงท าสญญาลงทนและบรหารงานรวมกนเพอน าผลก าไรขาดทนมาแบงปนกน การตกลงกนจะตกลงดวยวาจาหรอท าเปนลายลกษณอกษรกได แตในทางปฏบตควรท าสญญากนเปนลายลกษณอกษรไวเปนหลกฐานเพอปองกนการโตแยงตาง ๆ ทอาจเกดขนในอนาคต โดยในสญญาของหางหนสวนควรมสาระส าคญตาง ๆ ทเกยวของกบการด าเนนงาน ดงน

1. ชอและทตงของหางหนสวน

2. วตถประสงคของหางหนสวน

3. ทนของผ เปนหนสวนแตละคน

4. ชอหนสวนผจดการ 5. ขอจ ากดและอ านาจหนาทของหนสวนแตละคน

6. ระยะเวลาการด าเนนงานของหางหนสวน

7. การบรหารงานของหางหนสวน

8. การแบงก าไรขาดทนของหางหนสวน

9. การช าระบญชและการเลกหางหนสวน

กรณทเปนหางหนสวนสามญนตบคคลและหางหนสวนจ ากดจะตองมการจดทะเบยนเปนนตบคคลจดตงขนตามกฎหมาย ซงการจดตงแบงออกไดเปน 4 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 ท าความตกลงระหวางผเปนหนสวนในเรองส าคญ ๆ เนองจากหางหนสวนเปนรปแบบการประกอบกจการคาทมคนหลายคนเขามาเกยวของ ดงนนเพอปองกนปญหาความขดแยงทอาจเกดขนในระหวางประกอบการคา ผ เปนหนสวนทกคนจงควรท าความตกลงกนในเรองส าคญ ๆ ไวกอนใหชดเจนดงตอไปน

หนา 92 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

1. จ านวนเงนลงทนหรอสงทผ เปนหนสวนแตละคนจะน ามาลงทน โดยผ เปนหนสวน

สามารถลงทนดวยเงนสด สนทรพยอน หรอแรงงานกได (ยกเวนหนสวนจ ากดความรบผดจะลงทนดวยแรงงานไมได) แตการลงทนดวยทรพยสนหรอแรงงาน ตองตราคาเปนจ านวนเงนและก าหนด

ระยะเวลาช าระเงนหรอสงทผ เปนหนสวนจะน ามาลงทน ซงควรช าระใหครบกอนการจดทะเบยน

จดตงหางหนสวน

2. ก าหนดขอบเขตหรอกรอบของกจการคาทหางหนสวนจะประกอบกจการ หรอท

เรยกวา “วตถทประสงค” ในปจจบนสวนมากจะก าหนดวตถประสงคไวหลาย ๆ กจการ เพอความคลองตวในการเพมหรอปรบเปลยนกจการคา จะไดไมตองเสยเวลาในการด าเนนการจดทะเบยนเพม หรอเปลยนวตถทประสงค แตการจดทะเบยนวตถทประสงคไวเปนหลาย ๆ กจการ นนอาจไมเปนผลด เนองจากเปนการเปดโอกาสใหผบรหารประกอบกจการคาทไมเปนไปตามแนวทางทตนถนด และใหอ านาจกวางขวางมากเกนไป

3. แตงตงหนสวนผจดการ (หนสวนผจดการคอ ผ ทจะมอ านาจกระท าการแทนหางหนสวนจ ากด ซงตองแตงตงจากหนสวนจ าพวกไมจ ากดความรบผดเทานน)

4. การแบงสวนผลก าไรและขาดทน

5. เรองอน ๆ เชน หลกเกณฑและวธการเปลยนแปลงขอสญญาจดตงหางเดม สถานททจะใช เปนทตงส านกงานแหงใหญ ขอจ ากดในการใชอ านาจของหนสวนผจดการ และการตงผช าระบญช เปนตน

ขนตอนท 2 ขอตรวจสอบและจองชอหางหนสวน ในปจจบนมการประกอบกจการในรปแบบของหางหนสวนสามญนตบคคล หางหนสวนจ ากด บรษทจ ากด และบรษทมหาชนจ ากดเปนจ านวนมาก ดงนนเพอมใหเกดความสบสนเกยวกบชอทคลายหรอซ ากน ใหผ ทประสงคจะจดทะเบยนจดตงหางหนสวนขนใหม ตรวจสอบชอทตองการจองวาชอดงกลาวตองไมเหมอนหรอมเสยงเรยกขานตรงกน หรอคลายคลงกนกบชอทไดจองหรอไดจดทะเบยนไวกอนแลว

ขนตอนท 3 จดท าค าขอจดทะเบยนและเอกสารประกอบ เมอไดจองชอแลวใหผขอจดทะเบยนตองจดท าตราส าคญของหางหนสวน กรอกรายละเอยด (โดยวธการพมพดวยเครองพมพดดหรอคอมพวเตอร) ในแบบพมพค าขอจดทะเบยนใหครบถวน ถกตองตรงตามความเปนจรงในแบบพมพค าขอจดทะเบยน

ขนตอนท 4 การยนขอจดทะเบยน การยนขอจดทะเบยนท าได 2 วธ คอ

1. ยนค าขอจดทะเบยนพรอมเอกสารประกอบตอนายทะเบยน กรณนหนสวนผจดการจะไปยนขอจดทะเบยนดวยตนเองหรอมอบอ านาจใหผ อนไปด าเนนการแทนกได โดยใหยนขอจด

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 93

ทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงหางหนสวนหรอบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย

2. ยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th เพอใหนายทะเบยนตรวจพจารณาค าขอจดทะเบยนกอน และเมอผานการตรวจและตอบรบวาค าขอจดทะเบยนถกตองแลวใหผขอจดทะเบยนสงพมพเอกสารค าขอจดทะเบยนดงกลาวใหผ เปนหนสวนลงลายมอชอและประทบตราส าคญของหางหนสวน หลงจากนนกน าไปยนขอจดทะเบยนทส านกงานทะเบยนหนสวนบรษทหรอสงทางไปรษณย ซงขนตอนนจะมความรวดเรวกวากรณการยนขอจดทะเบยนตามขอ 1. มาก เนองจากนายทะเบยนจะตรวจเอกสารค าขอจดทะเบยนทนามายนนนวามขอความถกตองตรงกบทยนไวทางอนเทอรเนตหรอไมเทานน

ลกษณะเฉพาะของหางหนสวน

หางหนสวนมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากกจการเจาของคนเดยวและบรษทจ ากด โดยสรปดงน (นจร พเชฐกล, 2556 : 140)

1. อายทจ ากดของหางหนสวน (Limited life) โดยอายการด าเนนงานของหางหนสวนเปนไปตามขอก าหนดตามสญญาการจดตง

หางหนสวน เมอมเหตการณใดเหตการณหนงเกดขนตามสญญาหางหนสวนกตองท าการเลกกจการ เชน การรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน การตายของผ เปนหนสวน

เปนตน

2. การเปนตวแทนซงกนและกน (Mutual agency) ผ เปนห นสวนทกคนจะถอเปนตวแทนของหางห นสวนและเปนตวแทนของผ เปน

หนสวนอน ๆ หากผ เปนหนสวนคนใดคนหนงกระท าการในนามของหางหนสวนไมถกตองตามกฎหมาย ผ เปนหนสวนคนอนและหางหนสวนจะตองรบผดชอบในผลการกระท านนดวย

3. การรบผดในหนสนโดยไมจ ากดจ านวน (Unlimited Liability) ผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบในหางหนสวนสามญและหางหนสวนจ ากด จะตองรบผดในหนสนของหางหนสวนไมจ ากดเฉพาะจ านวนเงนทลงทนในหางหนสวนเทานน หากหางหนสวนลมละลายไมสามารถช าระหนของหางหนสวนได ผ เปนหนสวนประเภท

หนา 94 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

ไมจ ากดความรบผดชอบจะตองรบภาระในหนสนของหางหนสวนรวมกน เจาหนของหางหนสวนมสทธเรยกรองใหผ เปนหนสวนทมฐานะการเงนดน าสนทรพยสวนตวมาช าระหนแทนหางหนสวนได

4. การเปนเจาของในสนทรพยและก าไรขาดทนของหางหนสวนรวมกน (Co-

ownership of partnership assets and income)

เมอผ เปนหนสวนทกคนน าสนทรพยตาง ๆ มาลงทนในหางหนสวน สนทรพยเหลานนจะถอเปนกรรมสทธของหางหนสวน ไมมการระบวาสนทรพยแตละประเภทเปนของผ เปนหนสวนคนใด จะถอเปนเจาของสนทรพยรวมกน ผ เปนหนสวนแตละคนจะมสทธสวนไดเสยตามสดสวนสนทรพยทน ามาลงทน และก าไรของหางหนสวนกจะเปนของผ เปนหนสวนทกคนตามอตราตามสวนแบงก าไรขาดทนทก าหนดไวในสญญาการจดตงหางหนสวน หรอแบงตามอตราสวนทนถาไมไดตกลงกนไว

ขอดและขอเสยของการจดตงหางหนสวน

การจดตงหางห นสวนควรพจารณาถงขอดและขอเสยของการด าเนนงาน ซงเมอเปรยบเทยบกบกจการเจาของคนเดยว และบรษทจ ากดแลว หางหนสวนมขอดและขอเสยดงน

1. ขอดของการจดตงหางหนสวน

1.1 หางหนสวนจดตงงายกวาบรษทและเสยคาใชจายนอยกวา

1.2 การด าเนนงานของหางหนสวนจดท าไดงายกวาบรษทจ ากด การตดสนใจในการด าเนนงานกระท าไดงายกวา

1.3 หางหนสวนมเงนทนมากกวา และมความนาเชอถอดกวากจการเจาของคนเดยว

1.4 หางหนสวนมบคคลเพอวางแผนและด าเนนงาน มประโยชนจากการปรกษาแนะน า และสามารถแบงงานกนท าไดตามความสามารถ

1.5 หางหนสวนมอสระในการเลอกประกอบธรกจมากกวากจการเจาของคนเดยวและบรษทจ ากด เพราะจะจดตงขนตามกฎหมายหรอไมกได

2. ขอเสยของการจดตงหางหนสวน

2.1 อายทจ ากดของหางหนสวน เมอเกดเหตการณใดเหตการณหนงขนตามสญญาหางหนสวนกตองเลกกจการ

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 95

2.2 ผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบจะตองรบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไมจ ากดจ านวน

2.3 การด าเนนงานของหางหนสวนตองไดรบความเหนชอบจากผ เปนหนสวนทกคน อาจจะท าใหเกดความลาชาในการตดสนใจในเรองตาง ๆ 2.4 การจะเพมทนจากหนสวนใหมหรอจะถอนทนออกจากหางหนสวนนนกระท าไดยากกวาบรษทจ ากด เพราะการเพมทนหรอถอนทนนนจะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนเกาทกคน 2.5 ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงกระท าการทไมถกตอง ผดกฎหมาย จะมผลกระทบตอผ เปนหนสวนทกคน

สวนของผเปนหนสวน

การบนทกบญชของหางห นสวนนน จะมบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนห นสวน ดงตอไปน

1. บญชทน (Capital accounts)

บญชทนเปนบญชทแสดงรายการเกยวกบทนของผ เปนห นสวนแตละคนแยกตามจ านวนผ เปนหนสวน ซงตามกฎหมายไทยก าหนดวาหางหนสวนสามญนตบคคลและหางหนสวนจ ากด จะตองระบทนใหชดเจนในการตงหางหนสวนและเมอมการเปลยนแปลงเกยวกบทนของผเปนหนสวนแตละคนจะตองไปท าการขอจดทะเบยนเปลยนแปลงเกยวกบทนผ เปนหนสวนดวย สวนหางหนสวนสามญไมจดทะเบยนการเปลยนแปลงเงนทนจะท าเปนหนงสอสญญาหรอตกลงดวยวาจากไดเพราะกฎหมายไมไดบงคบไว

ดงนนบญชทนของผ เปนหนสวนทกคนควรบนทกรายการทเกยวของกบการลงทนครงแรก การเพมทน และการลดทนเทานน สวนรายการอนทมผลกระทบกบสวนไดเสยของผ เปนหนสวนควรบนทกในบญชกระแสทน การบนทกบญชเกยวกบบญชทนเปนดงน

1.1 การลงทนครงแรก บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/สนทรพย xx

เครดต ทน – ผ เปนหนสวน xx

หนา 96 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

1.2 การเพมทนของผเปนหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด/สนทรพย xx

เครดต ทน – ผ เปนหนสวน xx

1.3 การลดทนของผเปนหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต ทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต เงนสด/สนทรพย xx

2. บญชกระแสทน (Current accounts)

บญชกระแสทนเปนบญชทแสดงรายการเกยวกบสวนไดสวนเสยของผ เปนหนสวนแตละคนในหางหนสวน เชน ผ เปนหนสวนเบกเงนสดไปใชสวนตว สวนแบงก าไรหรอขาดทน และดอกเบยทคดใหกบทนของผ เปนหนสวน เปนตน การทแสดงบญชกระแสทนแยกตางหากจากบญชทนกเพอตองการแยกเงนลงทนและรายการเกยวกบสวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหชดเจน ยอดคงเหลอของบญชกระแสทนของแตละคนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงนในวนปดบญช

บญชกระแสทนของหางหนสวนคลายกบบญชเบกใชสวนตวของกจการเจาของคนเดยวแตมรายการมากกวาบญชเบกใชสวนตว กลาวคอ บญชกระแสทนจะแสดงรายการตางๆ ทเกยวของกบผ เปนหนสวนแตละคน มผลท าใหสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเพมขนหรอลดลง

2.1 รายการทมผลท าใหสวนไดเสยของผเปนหนสวนลดลง 2.1.1 เงนสดหรอสนทรพยทผ เปนหนสวนเบกไปใชสวนตว บนทกบญชโดย

เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต เงนสด/สนทรพย xx

2.1.2 จ านวนเงนทหางหนสวนจายช าระหนสวนตวของผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต เงนสด xx

2.1.3 จ านวนเงนทผ เปนหนสวนเกบแทนหางหนสวนและยงไมไดน าสงคนหางหนสวน บนทกบญชโดย

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 97

เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต ลกหน/ขายสนคา xx

2.1.4 ดอกเบยเงนใหกจากหางหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต ดอกเบยรบ xx

2.1.5 สวนแบงขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน บนทกบญชโดย

เดบต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

เครดต ก าไรขาดทน xx

2.2 รายการทมผลท าใหสวนไดเสยของผเปนหนสวนเพมขน 2.2.1 เงนเดอน หรอคาตอบแทนทผ เปนหนสวนไดรบจากหางหนสวน บนทก

บญชโดย

เดบต ก าไรขาดทน xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

2.2.2 จ านวนเงนทผ เปนหนสวนจายช าระหนสนของหางหนสวน บนทกบญช

โดย

เดบต เจาหน xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

2.2.3 จ านวนเงนทหางหนสวนเกบแทนผ เปนหนสวนและยงไมไดสงคน บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

2.2.4 ดอกเบยเงนกจากผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต ดอกเบยจาย xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

หนา 98 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

2.2.5 ดอกเบยทนทคดใหผ เปนหนสวน บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทน xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

2.2.6 สวนแบงก าไรตามอตราสวนทตกลงกน บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทน xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวน xx

3. บญชก าไรสทธยงไมไดแบง (Unappropriated retained earnings)

ก าไรสทธยงไมไดแบงเปนก าไรซงสะสมไวในกจการ ซงยงไมไดแบงใหกบผ เปนหนสวน รายการนจะแสดงในงบแสดงฐานะการเงนภายใตหวขอสวนของผ เปนหนสวนตอจากบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน ในกรณขาดทนสทธใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบเพอแสดงเปนยอดหกจากทนของผ เปนหนสวน

การแสดงรายการสวนของผเปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน

สวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน จะแสดงรายการโดยแสดงบญชทนของผเปนหนสวนแตละคน ตอดวยบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคน ถาบญชกระแสทนของผเปนหนสวนมยอดคงเหลอดานเครดตจะสงผลใหสวนของผ เปนหนสวนเพม แตถาบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนมยอดคงเหลอดานเดบต จะสงผลใหสวนของผ เปนหนสวนลดลงใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบ และบญชก าไรสทธยงไมไดแบง การแสดงรายการสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.1 ดงน

ตวอยาง 3.1 ดน น า ลม เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ ในวนสนงวดยอดคงเหลอบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนหนสวนมดงน

เดบต เครดต

ทน – ดน 120,000

ทน – น า 150,000

ทน – ลม 200,000

ทน – ไฟ 100,000

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 99

เดบต เครดต

กระแสทน – ดน 36,000

กระแสทน – น า 15,000

กระแสทน – ลม 70,000

กระแสทน – ไฟ 20,000

ก าไรสทธยงไมไดแบง 45,000

การแสดงสวนของผ เปนหนสวนในงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เปนดงน

(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน

ทน – ดน 120,000

ทน – น า 150,000

ทน – ลม 200,000

ทน – ไฟ 100,000 570,000

กระแสทน – ดน (36,000)

กระแสทน – น า (15,000)

กระแสทน – ลม 70,000

กระแสทน – ไฟ 20,000 39,000

ก าไรสทธยงไมไดแบง 45,000

รวมสวนของผเปนหนสวน 654,000

การเปดบญชเมอจดตงหางหนสวน

การจดตงหางหนสวน ผ เปนหนสวนอาจจะน าเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสด แรงงาน และหนสนมาลงทน หากน าสนทรพยอนทไมใชเงนสดและหนสนมาลงทน จะตองบนทกราคาสนทรพยและหนสนดวยดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรม หรอราคาทตกลงกน ณ วนทน ามาลงทน กรณลงทนดวยแรงงานผ เปนหนสวนทกคนจะตองมการตกลงตราคาแรงงานและบนทกเปนสนทรพยไมมตวตนคอบญชคาความนยม การบนทกการเปดบญชเมอจดตงหางหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.2 และ ตวอยาง 3.3 ดงน

หนา 100 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

ตวอยาง 3.2 น าใส และ น าตาล ตกลงเปนหนสวนกน น าใส น าเงนสดมาลงทน 500,000 บาท สวนน าตาล น าเงนสดมาลงทน 300,000 บาท และลงทนดวยแรงงานตราคาได 100,000 บาท การลงรายการเปดบญชของหางหนสวนจะเปนดงน

เดบต เงนสด 800,000

คาความนยม 100,000

เครดต ทน – น าใส 500,000

ทน – น าตาล 400,000

ตวอยาง 3.3 กนก และ กนยา ตกลงเปนหนสวนกน โดยน าเงนสดและสนทรพยซงตกลงตราคาตามมลคายตธรรมแลวมาลงทนดงน

การลงทนของ กนก

เงนสด 200,000 บาท

ลกหนการคา 75,000 บาท

สนคาคงเหลอ 45,000 บาท

อปกรณส านกงาน 120,000 บาท

คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000 บาท

เงนก ระยะสน 50,000 บาท

การลงทนของ กนยา

เงนสด 90,000 บาท

สนคาคงเหลอ 50,000 บาท

อปกรณส านกงาน 100,000 บาท

ทดน 200,000 บาท

อาคาร 150,000 บาท

เจาหนการคา 120,000 บาท

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 101

การบนทกการเปดบญช

เดบต เงนสด 200,000

ลกหนการคา 75,000

สนคาคงเหลอ 45,000

อปกรณส านกงาน 120,000

เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000

เงนก ระยะสน 50,000

ทน – กนก 370,000

บนทกการลงทนของกนก

เดบต เงนสด 90,000

สนคาคงเหลอ 50,000

อปกรณส านกงาน 100,000

ทดน 200,000

อาคาร 150,000

เครดต เจาหนการคา 120,000

ทน – กนยา 470,000

บนทกการลงทนของกนยา

การเปลยนจากกจการเจาของคนเดยวเปนหางหนสวน

กรณทเจาของกจการเจาของคนเดยวตองการน ากจการสองกจการมาจดตงเปนหางหนสวน สนทรพยและหนสนของกจการเจาของคนเดยวจะโอนมาเปนของหางหนสวนดวยราคาตลาดหรอราคาทตกลงกน การบนทกบญชการเปลยนจากกจการเจาของคนเดยวเปนหางหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.4 ดงน

ตวอยาง 3.4 รานชนญ และ รานรนดา เปนรานคาขายปลก ท าการคาชนดเดยวกน ตกลงรวมกนตงเปน หางหนสวนจ ากด ชนญดา ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยก าหนดใหมจ านวนเงนทนเทากน ซงในวนทตกลงกนนนสนทรพยและหนสนของแตละรานมดงน

หนา 102 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

รานชนญ รานรนดา

เงนสด 120,000 75,000

ลกหนการคา 75,000 100,000

สนคาคงเหลอ 80,000 - อปกรณส านกงาน 175,000 -

อาคาร - 200,000

ทดน - 300,000

เจาหนการคา 50,000 250,000

สนทรพยและหนสนของทงสองรานจะโอนไปเปนของหางหนสวนดวยมลคาตามบญชเดม นอกจากบางรายการไดตกลงตราคาใหมดงน

1) อปกรณส านกงานของรานชนญ ตราคาเปน 150,000 บาท

2) ลกหนของรานรนดา คาดวาจะเกบเงนไมได 20,000 บาท

3) ใหตราคาทดนของรานรนดา เปน 500,000 บาท และอาคารของรานรนดาเปน 175,000 บาท

4) สนคาคงเหลอของรานชนญ มราคาตลาด 65,000 บาท

และผ เปนห นสวนยงตกลงกนวาผ เปนหนสวนทมทนนอยกวาจะตองน าเงนสดมาลงทนเพมใหเทากนดวย การบนทกรายการเปดบญชชองหางหนสวนจ ากด ชนญดา จะเปนดงน

25x1

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 75,000

ลกหนการคา 100,000

ทดน 500,000

อาคาร 175,000

เครดต คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000

เจาหนการคา 250,000

ทน – รนดา 580,000

บนทกการลงทนของรนดา

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 103

เดบต เงนสด 120,000

ลกหนการคา 75,000

สนคาคงเหลอ 65,000

อปกรณส านกงาน 150,000

เครดต เจาหนการคา 50,000

ทน – ชนญ 360,000 บนทกการลงทนของชนญ

เดบต เงนสด 220,000

เครดต ทน – ชนญ 220,000

ชนญน าเงนสดมาลงทนเพม

การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด ชนญดา เปนดงน

หางหนสวนจ ากด ชนญดา

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 415,000 เจาหนการคา 300,000

ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน

หก คาเผอหนสงสยจะสญ 20,000 155,000 ทน – ชนญ 580,000

สนคาคงเหลอ 65,000 ทน – รนดา 580,000

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน 500,000

อาคาร 175,000

อปกรณส านกงาน 150,000 .

รวมสนทรพย 1,460,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 1,460,000

หนา 104 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

การแบงก าไรขาดทน

ก าไรขาดทนจากการด าเนนงานของหางหนสวนแตละปอาจจะแบงใหกบผ เปนหนสวน ทงหมดหรออาจจะเกบสะสมไวในกจการ ทงน ขนอยกบขอตกลงของผ เปนหนสวน ดงนนก าไรทงหมดของหางหนสวนจะแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ก าไรทแบงแลว

ก าไรทแบงแลว คอ ก าไรทแบงเปนคาตอบแทนตางๆ ใหแกผ เปนห นสวน เชน เงนเดอน โบนส ดอกเบยทน และสวนแบงก าไรใหกบผ เปนหนสวนตามขอตกลง การแบงก าไรขาดทนจะแสดงในงบก าไรขาดทนโดยแสดงตอจากก าไรสทธ การแบงก าไรขาดทนจะบนทกบญช โดย

เดบต ก าไรขาดทน xx

เครดต กระแสทน – ผ เปนหนสวนแตละคน xx

2. ก าไรทยงไมไดแบง ก าไรทยงไมไดแบง คอ ก าไรทยงไมไดแบงใหกบผ เปนหนสวน สาเหตเนองจากกจการขาดทน มก าไรสะสมนอย หรอมความประสงคจะสะสมก าไรไวเพอขยายกจการ หรอตามนโยบายของหางหนสวน ก าไรทยงไมไดแบงนน ตามมาตรฐานการบญชของไทยใหแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนภายใตหวขอสวนของผ เปนหนสวน โดยแสดงตอจากบญชทนและบญชกระแสทนของผ เปนหนสวน และใชชอวา ก าไรสทธยงไมไดแบง ในกรณขาดทนสทธใหแสดงจ านวนเงนในเครองหมายวงเลบ ก าไรขาดทนทยงไมไดแบงจะบนทกบญช โดย

เดบต ก าไรขาดทน xx

เครดต ก าไรสทธยงไมไดแบง xx

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 105

ทนของผ เปนหนสวนแตละคน

ทนรวมของผ เปนหนสวน

วธการแบงก าไรขาดทน หากสญญาหนสวนไดระบอตราสวนแบงก าไรขาดทนของผ เปนหนสวน การแบงก าไร

หรอขาดทนจะแบงตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทระบในสญญา ในกรณทไมไดตกลงกนไวในเรองอตราสวนแบงก าไรขาดทน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยก าหนดใหแบงตามอตราสวนทน วธการแบงก าไรขาดทนโดยทวไปอาจใชวธใดวธหนง หรออาจรวมหลายวธ ไดแก การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน และการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส หรอดอกเบยใหหนสวนกอน ทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน

1. การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน

การด าเนนงานของหางห นสวนนน ทนถอเปนปจจยส าคญทใชในการด าเนนงานเพอใหเกดก าไร ดงนนหากมก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงานจงควรแบงตามอตราสวนทนทลงในหางหนสวน โดยการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสามารถค านวณไดดงน

สวนแบงก าไรของผ เปนหนสวน = ก าไรสทธ x

ซงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนนควรก าหนดไวในขอตกลงใหแนนอน วาจะใชยอดทนเมอใดเปนเกณฑการแบง เชน อตราสวนทนเรมแรก อตราสวนทนสนงวด หรออตราสวนทนถวเฉลย 1.1 อตราสวนทนเรมแรก

ทนแรกเรมของหางหนสวนโดยปกตจะระบไวชดเจนในสญญาของหางหนสวนทเรมตงกจการวาทนของผ เปนหนสวนแตละคนมคนละเทาไร หรอถาไมไดระบไวทนเรมแรกกจะมจ านวนตามทผ เปนหนสวนแตละคนน ามาลงทนเมอเรมเปดกจการ การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนเรมแรกสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.5 ดงน

ตวอยาง 3.5 เสอ สงห และกระทง ตกลงเปนหนสวนกน ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยทกคนน าเงนสดมาลงทน เสอลงทน 100,000 บาท สงหลงทน 150,000 บาท และกระทงลงทน 200,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 90,000 บาท

หนา 106 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

อตราสวนทนเรมแรกของ เสอ : สงห : กระทง = 100,000 : 150,000 : 200,000

การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x

450,000

100,000 = 20,000 บาท

สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x 450,000

150,000 = 30,000 บาท

กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 90,000 x 450,000

200,000 = 40,000 บาท

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 90,000

เครดต กระแสทน – เสอ 20,000

กระแสทน – สงห 30,000

กระแสทน – กระทง 40,000

1.2 แบงตามอตราสวนทนสนงวด

หากในระหวางปผ เปนหนสวนมการเพมทน และถอนทนออกไป หางหนสวนอาจแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวดกได การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวน สามารค านวณไดโดย

ทนสนงวด = ทนเรมแรกหรอทนตนงวด + การเพมทนระหวางป – การถอนทนระหวางป

การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวดสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.6 ดงน

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 107

ตวอยาง 3.6 จากตวอยาง 3.5 ถาสนงวดหางห นสวนมก าไรสทธ 150,000 บาท ผ เปนหนสวน มการลงทน เพมทน และถอนทน ระหวางป ดงน

วน เดอน ป รายการ เสอ สงห กระทง 1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 150,000 200,000

1 เมษายน 25x1 เพมทน - 58,000 - 30 มถนายน 25x1 ถอนทน - (38,000) (36,000) 1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 - . 42,000

ทนสนงวด 124,000 170,000 206,000

อตราสวนทนสนงวดของ เสอ : สงห : กระทง = 124,000 : 170,000 : 206,000

การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x

500,000

124,000 = 37,200 บาท

สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 500,000

170,000 = 51,000 บาท

กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 500,000

206,000 = 61,800 บาท

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 150,000

เครดต กระแสทน – เสอ 37,200

กระแสทน – สงห 51,000

กระแสทน – กระทง 61,800

หนา 108 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

1.3 แบงตามอตราสวนทนถวเฉลย

หากในระหวางปยอดคงเหลอในบญชทนเปลยนแปลงไปมาก ผ เปนหนสวน

อาจจะใชอตราสวนทนถวเฉลยในการแบงก าไรหรอขาดทนสทธประจ าปแทนทจะใชอตราสวนทนเรมแรกหรอทนสนงวด ทงนเพอใหเกดความเปนธรรมในการแบงก าไรขาดทนใหแกผ เปนหนสวน การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวน สามารค านวณไดโดย

ทนถวเฉลย = จ านวนเงนลงทน x สดสวนระยะเวลาตงแตวนเกดรายการจนถงวนสนงวด

การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.7 ดงน

ตวอยาง 3.7 จากตวอยาง 3.6 ถาสนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 150,000 บาท ผ เปนหนสวน มการลงทน เพมทน และถอนทน ระหวางป ดงน

วน เดอน ป รายการ เสอ สงห กระทง 1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 150,000 200,000

1 เมษายน 25x1 เพมทน - 58,000 -

30 มถนายน 25x1 ถอนทน - (38,000) (36,000) 1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 - 42,000

การค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคนจะเปนดงน

ทนถวเฉลยของเสอ

วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ลงทน 100,000 12/12 100,000

1 กนยายน 25x1 เพมทน 24,000 4/12 8,000

รวมทนถวเฉลย 108,000

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 109

ทนถวเฉลยของสงห

วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ลงทน 150,000 12/12 150,000

1 เมษายน 25x1 เพมทน 58,000 9/12 43,500

30 มถนายน 25x1 ถอนทน (38,000) 6/12 (19,000) รวมทนถวเฉลย 174,500

ทนถวเฉลยของกระทง

วน เดอน ป รายการ จ านวนเงน สดสวนระยะเวลา ทนถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ลงทน 200,000 12/12 200,000

30 มถนายน 25x1 ถอนทน (36,000) 6/12 (18,000)

1 กนยายน 25x1 เพมทน 42,000 4/12 14,000

รวมทนถวเฉลย 196,000

อตราสวนทนถวเฉลยของ เสอ : สงห : กระทง = 108,000 : 174,500 : 196,000

การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน เสอ จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x

478,500

108,000 = 33,856 บาท

สงห จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 478,500

174,500 = 54,702 บาท

กระทง จะไดรบสวนแบงก าไร = 150,000 x 478,500

196,000 = 61,442 บาท

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 150,000

เครดต กระแสทน – เสอ 33,856

กระแสทน – สงห 54,702

กระแสทน – กระทง 61,442

หนา 110 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

2. การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน

การแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนนอาจจะใชในกรณทผ เปนหนสวนมความสามารถไมเทากน อตราสวนแบงก าไรขาดทนควรก าหนดแนนอน เชน แบงในอตราเทากน แบงในอตรา 1 : 2 : 3 แบงในอตรา 20% 30% 50% เปนตน การค านวณการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.8 ดงน

ตวอยาง 3.8 แกว กาญจน และกง เปนหนสวนกน ตกลงแบงก าไรขาดทนให แกว 20% กาญจน 30% และ กง 50% ถาหางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 450,000 บาท

การค านวณการแบงก าไรขาดทนใหผเปนหนสวน แกว จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 20% = 90,000

กาญจน จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 30% = 135,000

กง จะไดรบสวนแบงก าไร 450,000 x 50% = 225,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 450,000

เครดต กระแสทน – แกว 90,000

กระแสทน – กาญจน 135,000

กระแสทน – กง 225,000

3. การแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส หรอดอกเบยใหหนสวนกอน ท เหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน

3.1 การคดเงนเดอนใหแกผเปนหนสวน

เมอผ เปนหนสวนเขามาด าเนนกจการในหางหนสวน ผ เปนหนสวนแตละคนอาจมความสามารถ และเวลาใหแกการด าเนนงานไมเทากน หางหนสวนจงไดมการคดเงนเดอนใหแกผ เปนหนสวน ก าไรทเหลอแบงในอตราทตกลงกน การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอนใหแกผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.9 ดงน

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 111

ตวอยาง 3.9 น าปง และน าวง เปนหนสวนกน โดยน าปงมทน 300,000 บาท น าวงมทน 500,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 75,000 ตกลงแบงก าไรโดยให น าปง ไดรบเงนเดอนเดอนละ 1,000 บาท น าวงไดรบเงนเดอนเดอนละ 1,500 บาท ก าไรทเหลอแบงในอตรา 3 : 2 ตามล าดบ

การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

เงนเดอน (ทงป) 12,000 18,000 30,000

แบงก าไรทเหลอในอตรา 3:2 27,000 18,000 45,000

รวม 39,000 36,000 75,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 75,000

เครดต กระแสทน – น าปง 39,000

กระแสทน – น าวง 36,000

ปดก าไรขาดทนเขาบญชกระแสทน

3.2 การคดเงนโบนสหรอเงนเพมพเศษใหแกผเปนหนสวน

หากในสญญาของหางหนสวนระบไววาใหมการคดเงนโบนสใหแกผ เปนหนสวน เมอมการแบงก าไรจะตองคดโบนสใหผ เปนหนสวนดวย โดยปกตเงนโบนสจะคดใหเปนรอยละของก าไรสทธ ซงตองระบใหชดเจนวาเงนโบนสทคดใหแกผ เปนหนสวน เปนเงนโบนสทคดจากก าไรสทธกอนหกเงนโบนส หรอก าไรสทธหลงหกเงนโบนสแลว สตรการค านวณโบนส จะเปนดงน

1.2.1 คดโบนสจากก าไรสทธกอนหกโบนส

โบนส = ก าไรสทธ x อตราโบนส

1.2.2 คดโบนสจากก าไรสทธหลงหกโบนส

โบนส = (ก าไรสทธ – โบนส) x อตราโบนส

หนา 112 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดโบนสหรอเงนเพมพเศษใหแกผ เปนห นสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.10 และตวอยาง 3.11 ดงน

ตวอยาง 3.10 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน ในสญญาระบวาใหคดเงนโบนสใหแก น าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 20% ของก ำไรสทธกอนหกเงนโบนส และก าไรทเหลอแบงเทากน ณ วนสนงวดมก าไรสทธ 120,000 บาท

โบนส = 120,000 x 20%

= 24,000

การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

โบนส 24,000 - 24,000

แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 48,000 48,000 96,000

รวม 72,000 48,000 120,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000

เครดต กระแสทน – น าปง 72,000

กระแสทน – น าวง 48,000

ตวอยาง 3.11 จากตวอยาง 3.10 น าปง และ น าวง เปนห นสวนกน ในสญญาระบวาใหคดเงนโบนสใหแก น าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 20% ของก ำไรสทธหลงหกเงนโบนส และก าไรทเหลอแบงเทากน ณ วนสนงวดมก าไรสทธ 120,000 บาท

โบนส (B) = (120,000 – โบนส) x 20%

B = (120,000 – B) x 0.2

B = 24,000 – 0.2B

B + 0.2B = 24,000

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 113

1.2B = 24,000

B = 1.2

24,000

B = 20,000

หรอโบนส = 120,000 x 120

20 = 20,000

การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

โบนส 20,000 - 20,000

แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 50,000 50,000 100,000

รวม 70,000 50,000 120,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000

เครดต กระแสทน – น าปง 70,000

กระแสทน – น าวง 50,000

3.3 การคดดอกเบยทนใหแกผเปนหนสวน

ดอกเบยทนถอเปนคาตอบแทนเงนลงทนของผ เปนหนสวน การคดดอกเบยทนน ถอเปนสวนหนงในการแบงก าไร ซงผ เปนหนสวนควรตกลงใหแนชดเกยวกบ อตราดอกเบยและทนทใชการคดดอกเบยทนวาเปนทน ณ วนใด และก าไรทเหลอจะแบงในอตราเทาใด การค านวณการแบงก าไรขาดทนโดยคดดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.12 ดงน

ตวอยาง 3.12 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน น าปงลงทนเรมแรก 250,000 บาท น าวงมทนเรมแรก 300,000 บาท ตกลงใหคดดอกเบยทน 10% ของทนเรมแรก และก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตรา 2 : 3 ถามก าไรสทธประจ าป 120,000 บาท

หนา 114 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000

แบงก าไรทเหลอในอตรา 2:3 26,000 39,000 65,000

รวม 51,000 69,000 120,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 120,000

เครดต กระแสทน – น าปง 51,000

กระแสทน – น าวง 69,000

กรณทหางหนสวนมการแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส และดอกเบยทนใหแกหนสวนกอน ก าไรทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน การค านวณสามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.13 ดงน

ตวอยาง 3.13 น าปง และ น าวง เปนหนสวนกน น าปงลงทนเรมแรก 250,000 บาท น าวงมทนเรมแรก 300,000 บาท สนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 200,000 บาท ผ เปนหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทน โดยคดเงนเดอนให น าปง เดอนละ 2,000 บาท น าวง เดอนละ 1,500 บาทคดโบนสใหน าปง ในฐานะหนสวนผจดการ 15% ของก าไรสทธกอนหกโบนส และคดดอกเบยทน 10% ของทนเรมแรก และก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตราเทากน

การค านวณการแบงก าไรใหผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

เงนเดอน 24,000 18,000 42,000

โบนส 30,000 - 30,000

ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000

แบงก าไรทเหลอในอตราเทากน 36,500 36,500 73,000

รวม 115,500 84,500 200,000

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 115

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 200,000

เครดต กระแสทน – น าปง 115,500

กระแสทน – น าวง 84,500

การแบงก าไรขาดทน หากเงนเดอน โบนสและดอกเบยทน เกนกวาก าไรสทธประจ าป หางหนสวนตองแบงก าไรขาดทนตามขอตกลงเดม สวนทเกนก าไรใหถอเปนขาดทนน ามาแบงใหผเปนหนสวนตามอตราสวนทตกลงกน

จากตวอยาง 3.13 สมมตวาก าไรสทธประจ าปของหางหนสวนเปน 100,000 บาท

การแบงก าไรขาดทนใหแกผเปนหนสวน

น าปง น าวง รวม

เงนเดอน 24,000 18,000 42,000

โบนส 15,000 - 15,000

ดอกเบยทน 25,000 30,000 55,000

แบงขาดทนในอตราเทากน (6,000) (6,000) (12,000)

รวม 58,000 42,000 100,000

การบนทกรายการแบงก าไรขาดทน

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 100,000

เครดต กระแสทน – น าปง 58,000

กระแสทน – น าวง 42,000

หนา 116 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

การแสดงการแบงผลก าไรขาดทนในงบก าไรขาดทน

หางหนสวนจะแสดงวธการแบงก าไรขาดทนตอทายงบก าไรขาดทน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 3.14 ดงน

ตวอยาง 3.14 นายง และ น าโสม ตกลงจดตงหางหนสวนจ ากด อดรพฒนา ในป 25x1โดยนายง ลงทน 180,000 บาท น าโสม ลงทน 220,000 บาท ในระหวางปมยอดขายสนคา 3,500,000 บาท มตนทนขาย 2,100,000 บาท และมคาใชจายในการขายและบรหาร 900,000 บาท หางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทน โดยคดเงนเดอนใหนายงเดอนละ 10,000 บาท และใหน าโสม เดอนละ 5,000 บาท คดโบนสใหน าโสม 20% ของก าไรสทธกอนหกโบนส และคดดอกเบยทน 15% ของเงนลงทน ก าไรขาดทนทเหลอแบงในอตรา 2 : 3 งบก าไรขาดทนโดยยอของหางหนสวนจะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด อดรพฒนา

งบก าไรขาดทน

ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) ขายสนคา

ตนทนขาย

ก าไรขนตน

คาใชจายในการขายและการบรหาร ก าไรสทธกอนหกภาษเงนได

หก ภาษเงนได 20%

ก าไรสทธ

การแบงก าไรขาดทน

เงนเดอน

โบนส

ดอกเบยทน

สวนแบงก าไร (คนละครง) รวมก าไรของผ เปนหนสวน

นายง

120,000

- 27,000

32,000

179,000

น าโสม

60,000

80,000

33,000

48,000

221,000

3,500,000

2,100,000

1,400,000

900,000

500,000

100,000

400,000

รวม

180,000

80,000

60,000

80,000

400,000

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 117

สรป

หางหนสวน หมายถง สญญาของบคคลตงแต 2 คนขนไป ตกลงลงทนรวมกน ซงสงทน ามาลงทนอาจเปนเงนสด สนทรพยอนทไมใชเงนสดหรอแรงงานกได และมการด าเนนงานรวมกนโดยมวตถประสงคเพอน าก าไรมาแบงกน หางหนสวน สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ หางหนสวนสามญ และหางหนสวนจ ากด โดยหางหนสวนสามญจะมหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบเพยงชนดเดยว จะจดทะเบยนจดตงหรอไมจดทะเบยนกได สวนหางห นสวนจ ากดจะมห นสวนอย 2 ประเภท คอ ประเภทจ ากดความรบผดชอบ และไมจ ากดความรบผดชอบ ซงหางห นสวนจ ากดจะตองจดทะเบยนจดตงขนตามกฎหมาย

การจดตงหางหนสวนจะตองระบทนของผ เปนหนสวน การแบงก าไรขาดทน และอ านาจหนาทของผ เปนหนสวนแตละคนอยางชดเจน

การบนทกบญชของหางหนสวนจะมบญชทเกยวของกบสวนของผ เปนหนสวน ไดแก (1) บญชทน จะบนทกเกยวกบการลงทนครงแรก การเพมทน และการลดทน (2) บญชกระแสทน จะบนทกเกยวรายการทแสดงสวนไดเสยระหวางหางหนสวนกบผ เปนหนสวน (3) บญชก าไรสทธยงไมไดแบง จะบนทกก าไรทหางหนสวนยงไมน าไปแบงใหกบผ เปนหนสวน

วธการแบงก าไรขาดทนของหางห นสวนสามารถแบงตามอตราสวนทน แบงตามอตราสวนทตกลงกน หรอแบงโดยคดเงนเดอน โบนส ดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนกอน สวนทเหลอแบงตามอตราสวนทตกลงกน

หนา 118 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

แบบฝกหด

ขอ 1. กอง กลา และเกง ตกลงเปนหนสวนกน โดยกองน าเงนสดมาลงทน 100,000 บาท กลา น าสนคาคงเหลอ 50,000 บาท และอปกรณส านกงาน 70,000 บาท มาลงทน สวนเกงลงทนดวยแรงงานตราคาได 80,000 บาท

ใหท า ใหบนทกการเปดบญชของหางหนสวน

ขอ 2. สงหา และ กนยา ไดตกลงเขาเปนหนสวนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทนคนละครง หากทนท สงหา และกนยา น ามาลงไมพอใหลงทนดวยเงนสดเพม สงหา น าเงนสดมาลงทน 60,000 บาท และสนคาซงมราคาทน 25,000 บาท มลคายตธรรมในวนนนเทากบ 20,000 บาท สวน กนยา ไดน ารายการตาง ๆ ณ วนนนมารวมทนดงน

ราคาตามบญช ราคาทตกลงกน

ลกหนการคา 10,000 10,000

หนสงสยจะสญ (1,200) (2,000) สนคาคงเหลอ 35,000 22,500

อปกรณส านกงาน 24,000 15,000

คาเสอมราคาสะสม (7,000) 0

เจาหนการคา 18,000 18,000

ใหท า

1. บนทกรายการเปดบญชของหางหนสวน

2. งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด กนหา ณ วนท 1 มกราคม 25x1

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 119

ขอ 3. ก งและกง ตกลงเขากนเปนหางหนจ ากด ก.ก ง เมอวนท 1 มกราคม 25x1 และตกลงแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทน โดยรอบระยะเวลาบญชแรก สนสด 31 ธนวาคม 25x1 หางหนสวนมก าไรสทธ 120,000 บาท รายการลงทน เพมทน และถอนทนของผ เปนหนสวนระหวางงวดมดงน

กง กง 1 ม.ค. 25x1 ลงทน 45,000 60,000

31 ม.ค. 25x1 เพมทน 12,000 18,000

1 ก.ค. 25x1 ถอนทน - (15,000)

1 ก.ย. 25x1 ถอนทน (9,000)

1 ธ.ค. 25x1 เพมทน - 24,000

ใหท า 1. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนเรมแรก

2. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวด

3. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย

ขอ 4. เอกและโทไดตกลงเขาเปนหนสวนกน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 ใชชอวา “หางหนสวนจ ากด เอกโท” โดยทงสองคนไดน าทนมารวมกนคนละครง หากทนทน ามาไมพอใหลงทนเพมดวยเงนสด ยอดคงเหลอในบญชตาง ๆ ทปรากฏในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนทมารวมทนมดงน

รานเอก รานโท

เงนสด 84,300 95,250

ลกหน 42,700 70,000

สนคาคงเหลอ 65,000 40,750

อาคาร 90,000 - อปกรณส านกงาน - 57,000

ทดน - 125,000

เจาหน 56,000 48,000

รายการตางๆ ในบญชขางตนผ เปนหนสวนตกลงกนวามบางรายการควรตราคาใหมดงน

หนา 120 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

- ลกหนบางรายของรานโทคาดวาจะเกบเงนไมได 7,000 บาท

- สนคาคงเหลอของรานเอกควรมราคา 62,000 บาท และของรานโทควรมราคา 45,750 บาท

- ผ เปนหนสวนตกลงใหตราคาอาคารของรานเอก ตามสภาพเพยง 88,000 บาท

- ทดนของรานโทมราคาประเมน ณ วนท 1 มกราคม 25x1 เทากบ 140,000 บาท

รายการตดตอทางการเงนระหวางผ เปนหนสวนกบหางหนสวนในระหวางปมดงน

25x1

ม.ค. 10 เอกเบกเงนสดไปใชสวนตว 5,000 บาท

ม.ค. 8 โทจายเงนสดสวนตวช าระหนของหางหนสวน 10,000 บาท

พ.ค. 15 เอกเกบเงนจากลกหนของหางหนสวนจ านวน 3,000 บาทแตยงไมไดน าสง

หางหนสวน

ม.ย. 1 หางหนสวนจายเงนคนใหแกโท ตามรายการในวนท 8 ม.ค. ส.ค. 31 เอกและโทน าเงนสดมาลงทนเพมอกคนละ 30,000 บาท

ธ.ค. 31 หางหนสวนมก าไรสทธประจ าป 150,000 บาท

ในสญญาของหางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทนโดยคดเงนเดอน โบนส และดอกเบยทนใหแกผ เปนหนสวนกอน สวนทเหลอใหแบงกนในอตราเทาๆ กน โดยก าหนดใหเงนเดอนแกเอกเดอนละ 2,500 บาท และใหเงนเดอนแกโท เดอนละ 3,000 บาท คดโบนสใหโท 15% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส และใหคดดอกเบยทน 10% ของเงนลงทนเรมแรก

ใหท า 1. บนทกรายการเปดบญชและรายการทเกดขนระหวางป

2. แสดงการแบงก าไรใหแกผ เปนหนสวน

3. บนทกการแบงก าไรขาดทน

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 121

ขอ 5. เมอวนท 1 มกราคม 25x1 ฟาใสและฟาครามไดตกลงเขาเปนหนสวนกนจดตงเปน หางหนสวนจ ากดสองเกลอ โดยฟาครามจะลงทนดวยเงนสด 60,000 บาท สวนฟาใสจะโอนสนทรพยสทธของตนเองมาลงทน

สนทรพยและหนสนของฟาใสทน ามาลงทนแสดงดวยราคาตามบญช ณ วนท 31 ธนวาคม 25x5 มดงน

เงนสด 38,000 เจาหน 5,000

ลกหน 10,000 เงนก 10,000

สนคา 18,000

อาคาร 90,000

ผ เปนหนสวนตกลงใหมการปรบปรงสนทรพยดงน

1. อาคารมมลคายตธรรมยตธรรม ณ วนน 95,000 บาท

2. สนคามมลคายตธรรมเทากบ 13,000 บาท

3. คดคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน

หลงจากเปดบญชหางหนสวน ก าไรสทธส าหรบป 25x1 มจ านวน 150,000 บาทและมบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนระหวางป 25x1 ปรากฏดงน

ทน - ฟาใส ทน - ฟาคราม

31 พฤษภาคม เพมทน 20,000 30 มถนายน เพมทน 10,000

1 พฤศจกายน เพมทน 50,000

1 ธนวาคม ถอนทน 12,000

ในสญญาจดตงหางหนสวนก าหนดใหแบงก าไรขาดทนดงน

1). คดดอกเบยใหเงนทนถวเฉลยในอตรา 5% ตอป

2). คดเงนเดอนใหฟาครามเดอนละ 2,000 บาท

3). คดโบนสใหฟาใส 10% ของก าไรสทธหลงหกโบนส

4). ก าไรขาดทนทเหลอแบงใหฟาใสและฟาครามในอตรา 2 : 3

ใหท า

1. บนทกรายการเปดบญชหางหนสวนจ ากด สองเกลอ เมอวนท 1 มกราคม 25x1 2. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน

3. แสดงการแบงก าไรขาดทนและบนทกรายการแบงก าไรใหผ เปนหนสวน

หนา 122 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

ขอ 6. ใบตอง และ ตนตาล เปนเจาของรานคาขายปลก ท าการคาชนดเดยวกน ตกลงรวมกนตงเปนหางหนสวนโดยก าหนดใหมจ านวนเงนทนเทากน ซงในวนทตกลงกนนนสนทรพยและหนสนของแตละกจการมดงน

รานใบตอง งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย

เงนสด

สนคาคงเหลอ

อปกรณส านกงาน

75,000

250,000

175,000

หนสนและทน

เจาหนการคา

ทน – ใบตอง

100,000

400,000

. 500,000 500,000

รานตนตาล

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย

เงนสด

ลกหนการคา

ทดน

อาคาร

60,000

190,000

250,000

200,000

หนสนและทน

เจาหนการคา

ทน – ตนตาล

200,000

500,000

. 700,000 700,000

สนทรพยของทงสองกจการโอนไปเปนของหางหนสวนตามราคาในบญชของกจการเดม นอกจากบางรายการไดตกลงตราคาใหมดงน

1. อปกรณส านกงานของรานใบตอง ไดตราคาเปน 150,000 บาท

2. ลกหนของรานตนตาล คาดวาจะเกบเงนไมได 20,000 บาท

3. ใหตราคาทดนของรานตนตาล เปน 600,000 บาท และอาคารของรานตนตาลเปน 125,000 บาท

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 123

ใหท า

1. บนทกรายการเปดบญชของหางหนสวน

2. งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนจ ากด วชรา ณ วนท 1 มกราคม 25x1

ขอ 7. มาล มาลย และมาลา ตกลงเขากนเปนหางหนจ ากด มะลลา เมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทน 300,000 บาท 400,000 บาท และ 500,000 ตามล าดบ ตกลงแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย โดยรอบระยะเวลาบญชแรก สนสด 31 ธนวาคม 25x1 หางหนสวนมก าไรสทธ 350,000 บาท ผ เปนหนสวนมรายการเพมทน และถอนทนระหวางปดงน

มาล มาลย มาลา 1 ม.ค. 25x1 เพมทน 30,000 20,000 -

1 พ.ค. 25x1 ถอนทน - - (50,000)

30 ก.ย. 25x1 ถอนทน (10,000) - -

1 พ.ย. 25x1 เพมทน 45,000 - 25,000

1 ธ.ค. 25x1 ถอนทน (30,000)

ใหท า 1. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน

2. แสดงการแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย

ขอ 8. หนง สอง และสาม เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด สามเกลอ ตกลงแบงก าไรขาดทนโดย คดดอกเบยทน 10% ตอป คดเงนเดอนให หนง สอง และสาม เดอนละ 12,000

7,200 และ 4,800 ตามล าดบ ก าไรทเหลอแบงในอตรา 3 : 1 : 1 มยอดคงเหลอของบญชตาง ๆ ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน

ขายสนคา 350,000

ซอ 107,500

คาเบยประกนภย 3,375

เงนเดอน 10,000

คาเชา 6,000

หนา 124 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

คาขนสงเขา 1,500

รบคนและสวนลด 2,500

สงคนและสวนลด 7,500

ตวเงนรบ 30,000

หนสงสยจะสญ 600

คาขนสงในการขาย 2,350

รายไดอนๆ 650

อาคาร 40,000

คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 6,000

คาน าประปา 250

คาไฟฟา 1,250

ตวเงนจาย 15,000

เจาหนการคา 27,000

อปกรณส านกงาน 37,500

คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 7,500

เงนสด 58,125

ทน-หนง 39,700

ทน-สอง 25,000

ทน-สาม 25,000

กระแสทน-หนง 1,500

กระแสทน-สอง 600

ลกหนการคา 22,500

สนคาคงเหลอ 19,000

ทดน 160,000

503,950 503,950

บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน หนา 125

รายการปรบปรงเพมเตม

1. สนคาคงเหลอ 31 ธนวาคม 25x1 มราคาทน 33,750 บาท

2. หนงน าเงนทลกหนน ามาช าระ 2,500 บาทไปใชสวนตว พนกงานยงไมลงบญช

3. คาเบยประกนจายลวงหนา 375 บาท และคาน าประปาคางจาย 250 บาท คาไฟฟาคางจาย 1,250 บาท

4. ใหส ารองคาเผอหนสงสยจะสญ 5% ของยอดลกหนการคาทงหมด

5. คดคาเสอมราคาอาคาร 5% ตอป อปกรณส านกงาน 20% ตอป

6. หนสวนเบกสนคาไปใชสวนตว ดงน หนง 250 บาท สอง 100 บาท สาม 50 บาท ยงไมบนทกบญช

7. คดภาษเงนได 30% ของก าไรสทธทางบญช

ใหท า

1. บนทกรายการปรบปรงในสมดรายวนทวไป

2. แสดงบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคน

3. จดท างบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน

ขอ 9. วชระ และ อจฉรา เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด วชรา ในวนท 1 มกราคม 25x1 โดยลงทนคนละ 500,000 บาท ในระหวางปผ เปนหนสวนมการเพมทนและถอนทนดงน

วชระ อจฉรา 30 ม.ค. 25x1 เพมทน 120,000 150,000

1 พ.ค. 25x1 ถอนทน - (90,000)

1 ก.ค. 25x1 ถอนทน (50,000)

1 ต.ค. 25x1 เพมทน 75,000 60,000

สนป 25x1 บรษทปดบญชหาผลการด าเนนงาน ปรากฏวามก าไรสทธ 375,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนตกลงแบงก าไรขาดทนดงน

1. คดเงนเดอนใหวชระเดอนละ 3,000 บาท และอจฉราเดอนละ 5,000 บาท

2. คดดอกเบยทน 8% ของเงนทนถวเฉลย

หนา 126 บทท 3 ลกษณะของหางหนสวนและการบญชของหางหนสวน

3. คดโบนสใหวชระ 20% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส คดโบนสใหอจฉรา 10% ของก าไรสทธกอนหกเงนโบนส

4. ก าไรทเหลอแบงตามอตราสวนทนสนงวด

ใหท า 1. ค านวณทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนแตละคน

2. แสดงการแบงก าไรใหแกผ เปนหนสวน

3. บนทกการแบงก าไรขาดทน

บทท 4

การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

การด าเนนงานของหางหนสวนเมอไดมการประกอบกจการมาระยะหนงแลว อาจจะมการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนเกดขน หากการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคนแลว หางหนสวนจะยงคงสามารถด าเนนงานตอไปได แตถาเปนหางห นสวนจดทะเบยนจะตองยนจดทะเบยนการเปลยนแปลงสวนของผ เปนห นสวนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย ซงการเปลยนแปลงในสวนของผ เปนหนสวน ประกอบดวย การรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน และการตายของผ เปนหนสวน

การบญชเกยวกบการรบผเปนหนสวนใหม

การรบหนสวนใหมอาจเกดจากหางหนสวนตองการเงนลงทนเพมเพอขยายกจการ หรอผเปนหนสวนเกาบางคนตองการทจะขายสวนทนของตนเอง โดยการรบหนสวนใหมเขามาจะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนห นสวนเกาทกคนดวย และหางหนสวนควรท าการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนจากมลคาตามบญชใหเปนราคาตลาดหรอมลคายตธรรม ณ วนนน โดยผลตางจากการปรบปรงจะตองน าไปแบงใหกบผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไร เพอใหเกดความเปนธรรมแกหนสวนเกา เพราะหากไมมการปรบปรงกอนรบหนสวนใหมเขามา หนสวนใหมกจะมสทธในสนทรพยทมอยกอนวนรบหนสวนใหมดวย การบนทกบญชการปรบปรงสนทรพยและหนสนกอนรบหนสวนใหมเขามา สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.1 ดงน

ตวอยาง 4.1 นาร และ มาลย เปนหนสวนกน มทนคนละ 300,000 บาท แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ตอมาผ เปนหนสวนตกลงรบ มะล เขามาเปนหนสวน โดยกอนรบ มะล เขามาเปนหนสวน หางหนสวนตกลงมการปรบปรงสนทรพยและหนสนดงน ทดนมราคาเพมขน 100,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 40,000 บาท มลคายตธรรม 52,000 บาท อปกรณส านกงานมราคาตามบญชสงไป 25,000 บาท ลกหนของหางหนสวนคาดวาจะเกบเงนไมได 10,000 บาท และคาใชจายคางจายบนทกบญชต าไป 5,600 บาท

หนา 128 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

การบนทกบญช

เดบต ทดน 100,000

สนคาคงเหลอ 12,000

เครดต อปกรณส านกงาน 25,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 10,000

คาใชจายคางจาย 5,600

ทน – นาร 35,700

ทน – มาลย 35,700

บนทกปรบปรงสนทรพยและหนสนของหางหนสวน

การบนทกบญชเกยวกบการรบผ เปนหนสวนใหมนน ม 2 กรณคอ ผ เปนหนสวนใหมซอสวนทนของหนสวนเกา และผ เปนหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน

1. ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนของหนสวนเกา การรบผ เปนหนสวนใหมโดยการซอสวนทนของผ เปนหนสวนเกานน อาจเปนการซอ

สวนทนทงหมดของผ เปนหนสวนเกาคนใดคนหนง หรอซอบางสวนจากผ เปนหนสวนเกาหลายคนกได การบนทกบญชจะโอนบญชทนของผ เปนหนสวนเกาไปบญชทนของผ เปนหนสวนใหมตามราคาในบญช โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน ซงจะไมมผลตอสนทรพยและทนรวมของหางหนสวนจะไมเปลยนแปลง หากมการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนทนรวมของหางหนสวนถงจะเปลยนแปลง

1.1 ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนของผเปนหนสวนเกาเพยงคนเดยว

การบนทกบญชการรบผ เปนหนสวนใหมโดยผ เปนหนสวนใหมขอซอสวนทนจากผ เปนหนสวนเกาเพยงคนเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.2 ดงน

ตวอยาง 4.2 มกรา กมภา และ มนา เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากดเดอนนภา โดยตกลงแบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2 ตามล าดบ งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะรบหนสวนใหมปรากฏ ดงน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 129

หางหนสวนจ ากด เดอนนภา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000

ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 45,000 ทน – มกรา 180,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 240,000

ทดน 390,000 ทน – มนา 300,000

อาคาร 225,000 .

รวมสนทรพย 940,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 940,000

ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ผ เปนหนสวนเกาทกคน ตกลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน โดยกอนรบเมษาเขามาเปนหนสวน หางหนสวนตกลงปรบปรงสนทรพยดงน สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 40,000 บาท ทดนมราคาประเมน 440,000 บาท ราคามอาคารลดลง 25,000 บาทปรบปรงกบบญชคาเสอมราคาสะสม - อาคาร ภายหลงปรบปรงแลว เมษา ขอซอสวนทน จาก มนา ครงหนง ในราคา 180,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ทดน 50,000

เครดต สนคาคงเหลอ 5,000

คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 25,000

ทน – มกรา 4,000

ทน – กมภา 8,000

ทน – มนา 8,000

บนทกปรบปรงราคาสนทรพยกอนรบหนสวนใหม

หนา 130 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ทน – มนา 154,000

เครดต ทน – เมษา 154,000

บนทกการรบเมษาเขาเปนหนสวนใหม

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เดอนนภา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000

ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 40,000 ทน – มกรา 184,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 248,000

ทดน 440,000 ทน – มนา 154,000

อาคาร 225,000 ทน – เมษา 154,000

หก คาเสอมราคาสะสม(25,000) 200,000 .

รวมสนทรพย 960,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 960,000

1.2 ผเปนหนสวนใหมซอสวนทนจากผเปนหนสวนเกาหลายคน

การบนทกบญชการรบผ เปนหนสวนใหมโดยผ เปนหนสวนใหมขอซอสวนทนจากผ เปนหนสวนเกาหลายคน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.3 ดงน

ตวอยาง 4.3 จากตวอยาง 4.2 ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ผ เปนหนสวนเกาทกคน ตกลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน โดยไมมการปรบปรงสนทรพย ซง เมษา ขอซอสวนทนจากหนสวนเกาทกคน คนละ 20% โดยจายเงนใหหนสวนเการวม 200,000 บาท

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 131

การบนทกบญช

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ทน – มกรา 36,000

ทน – กมภา 48,000

ทน – มนา 60,000

เครดต ทน – เมษา 144,000

บนทกการรบเมษาเขาเปนหนสวนใหม

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ เมษา เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เดอนนภา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 105,000 เจาหนการคา 220,000

ลกหนการคา 175,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 45,000 ทน – มกรา 144,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กมภา 192,000

ทดน 390,000 ทน – มนา 240,000

อาคาร 225,000 ทน – เมษา 144,000

รวมสนทรพย 940,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 940,000

หนา 132 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

2. ผเปนหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน

การรบผ เปนหนสวนใหมโดยน าสนทรพยมาลงทนในหางหนสวน หากเปนสนทรพยอนทไมใชเงนสดจะตองบนทกดวยมลคายตธรรมหรอราคาทตกลงกน ซงจะมผลท าใหสนทรพยและทนรวมของหางหนสวนเพมขนตามจ านวนทน ามาลงทน เมอมการน าสนทรพยมาลงทนจะตองเปรยบเทยบระหวางสนทรพยทน ามาลงทนกบสทธสวนไดเสยในหางหนสวน ซงอาจจะท าใหเกดโบนสหรอคาความนยมขน โดย

โบนส เกดจากผลตางระหวาง สนทรพยหรอจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทน กบ ยอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม หากจ านวนเงนทน ามาลงทนมากกวายอดเครดตบญชทน ถอเปนโบนสทผ เปนหนสวนใหมคดใหผ เปนหนสวนเกา ในทางตรงกนขามหากจ านวนเงนทน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทน ถอเปนโบนสทผ เปนหนสวนเกาคดใหผ เปนหนสวนใหม

คาความนยม เกดจากผลตางระหวางทนรวมของหางหนสวนทมอย ณ วนรบผ เปนหนสวนใหม กบ ทนรวมใหมของหางหนสวนทก าหนดขนมา หากวนทรบผ เปนหนสวนใหมเขามานนปรากฏวาหางหนสวนมความสามารถในการหาก าไรสงกวาปกตจะตองมการคดคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนเกากอน ในทางตรงกนขามหากวนทรบผ เปนหนสวนใหมเขามานนปรากฏวาผเปนหนสวนเปนบคคลทมความร ความเชยวชาญ สามารถชวยใหหางหนสวนมลกคามากขนจะตองมการคดคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนใหมดวย

การบนทกบญชเมอมการรบหนสวนใหมเขามา โดยหนสวนใหมน าสนทรพยมาลงทน มวธการบนทกบญช 7 วธ ดงน

2.1 การลงทนโดยคดสทธสวนไดเสยทไดรบ ณ วนทรบหนสวนใหม หากมการก าหนดสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหม

ผ เปนหนสวนใหมจะตองน าเงนมาลงทนเพอใหไดตามสทธสวนไดเสยนน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.4 ดงน

ตวอยาง 4.4 ภรพ ทรงกลด และ ชลนท เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด เลอดมงกร แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 1 : 2 : 2 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะรบหนสวนใหมปรากฏดงน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 133

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 150,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000

รวมสนทรพย 660,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 660,000

ผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

การค านวณสวนไดเสย

สวนไดเสยของผ เปนหนสวนใหม 1 ใน 4

ดงนนสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเกาเทากบ 3 ใน 4

ทนของหางหนสวน 3 ใน 4 มคาเทากบ 420,000 บาท

ทนรวมของหางหนสวน 4 สวนเทากบ (420,000 x 3

4) 560,000 บาท

ดงนนยอดเครดตทนคณน 1 ใน 4 เทากบ (560,000 x 4

1) 140,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 140,000

เครดต ทน – คณน 140,000

บนทกการลงทนของผ เปนหนสวนใหม

หนา 134 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 290,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000

ทน – คณน 140,000

รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000

2.2 การลงทนโดยคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนเกา ณ วนทรบผ เปนหนสวนใหม หากหางหนสวนมความสามารถในการหาก าไรสง

กวาปกต หางหนสวนจงควรตงบญชคาความนยมขนแลวแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.5 ดงน

ตวอยาง 4.5 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 180,000 บาท และเครดตบญชทนคณน ทงจ านวนเพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

การค านวณคาความนยม

ยอดเครดตทนคณน 1 ใน 4 มคาเทากบ 180,000 บาท

ดงนนทนใหมของหางทงหมดเทากบ (180,000 x 4) 720,000

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 180,000 600,000

คาความนยมทคดใหหนสวนเกา 120,000

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 135

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 180,000

คาความนยม 120,000

เครดต ทน – ภรพ 24,000

ทน – ทรงกลด 48,000

ทน – ชลนท 48,000

ทน – คณน 180,000

บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมและคดคาความนยมใหหนสวนเกา

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 330,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 124,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 168,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 248,000

คาความนยม 120,000 ทน – คณน 180,000

รวมสนทรพย 960,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 960,000

หนา 136 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

2.3 การลงทนโดยคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนใหม

ณ วนทรบผ เปนหนสวนใหม หากผ เปนหนสวนใหมมความร ความเชยวชาญ หรอมความสามารถในการหาก าไรใหหางหนสวนไดมากไดมาก หางหนสวนควรตงบญชคาความนยมขนแลวแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนใหม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.6 ดงน

ตวอยาง 4.6 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน ซงมความสามารถในการหาลกคาใหหางหนสวนไดเขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 120,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

การค านวณคาความนยม

ยอดทน ภรพ ทรงกลด ชลนท มสวนไดเสย 3 ใน 4 เทากบ 420,000 บาท

ดงนนทนใหมของหางทงหมดเทากบ (420,000 x 3

4) 560,000

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกลด และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 120,000 540,000

คาความนยมทคดใหหนสวนใหม 20,000

ยอดเครดตทนคณน มสวนไดเสย 1 ใน 4 เทากบ (560,000 x 4

1) 140,000

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 120,000

คาความนยม 20,000

เครดต ทน – คณน 140,000

บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมของคณนและคดคาความนยมใหคณน

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 137

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 270,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 100,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 120,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 200,000

คาความนยม 20,000 ทน – คณน 140,000

รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000

2.4 การลงทนโดยคดโบนสใหแกผเปนหนสวนเกา ณ วนทรบหนสวนใหม หากจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทนในหาง

หนสวนมากกวายอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม ผลตางจะถอเปนเงนโบนสทคดใหแกผเปนหนสวนเกา ซงจะแบงเขาบญชทนของผ เปนหนสวนเกาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.7 ดงน

ตวอยาง 4.7 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 160,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

การค านวณเงนโบนส

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 160,000 580,000

หนา 138 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

เครดตบญชทน คณน 1 ใน 4 ของหาง เทากบ (580,000 x 4

1) 145,000

คณน น าเงนสดมาลงทน 160,000

โบนสทคดใหหนสวนเกา 15,000

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 160,000

เครดต ทน – ภรพ 3,000

ทน – ทรงกลด 6,000

ทน – ชลนท 6,000

ทน – คณน 145,000

บนทกการลงทนเปนหนสวนใหมของคณนและคดโบนสใหหนสวนเกา

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 310,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 103,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 126,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 206,000

. ทน – คณน 145,000

รวมสนทรพย 820,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 820,000

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 139

2.5 การลงทนโดยคดโบนสใหแกผเปนหนสวนใหม

ณ วนทรบหนสวนใหม หากหางหนสวนก าลงตองการเงนมาใชในการลงทนอยางมาก หรอจ านวนเงนทผ เปนหนสวนใหมน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทนของผ เปนหนสวนใหม ผลตางจะถอเปนเงนโบนสทคดใหแกผ เปนหนสวนใหม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.8 ดงน

ตวอยาง 4.8 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 110,000 บาท เพอใหมสวนไดเสยในหางหนสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

การค านวณเงนโบนส

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 110,000 530,000

เครดตบญชทน คณน 1 ใน 4 ของหาง เทากบ (530,000 x 4

1) 132,500

คณน น าเงนสดมาลงทน 110,000

โบนสทคดใหหนสวนใหม 22,500

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 110,000

ทน – ภรพ 4,500

ทน – ทรงกลด 9,000

ทน – ชลนท 9,000

เครดต ทน – คณน 132,500

บนทกการลงทนเปนหนสวนของคณนและคดโบนสใหคณน

หนา 140 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 260,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 95,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 111,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 191,000

. ทน – คณน 132,500

รวมสนทรพย 770,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 770,000

2.6 การลงทนโดยคดโบนสและคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนเกา การรบผ เปนหนสวนใหมอาจมขอตกลงใหผ เปนหนสวนใหมน าเ งนมาลงทนเพอม

สวนไดเสยในหางหนสวนดวยอตราสวนทแนนอนของทนทงหมดทก าหนดไว และจ านวนเงนทน ามาลงทนมากกวายอดเครดตบญชทน ในกรณนการรบผ เปนหนสวนใหมจะคดทงโบนสและคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนเกา การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.9 ดงน

ตวอยาง 4.9 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวนไดเสย 1 ใน 4 ของทนของหางหนสวนทก าหนดเทากบ 650,000 บาท

การค านวณเงนโบนสและคาความนยม ทนรวมของหางทก าหนด 650,000

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 180,000 600,000

คาความนยมทคดใหหนสวนเกา 50,000

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 141

เครดตบญชทนคณน 1ใน 4ของทนก าหนด เทากบ (650,000 x 4

1) 162,500

คณน น าเงนสดมาลงทน 180,000

โบนสทคดใหหนสวนเกา 17,500

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 180,000

คาความนยม 50,000

เครดต ทน – ภรพ 13,500

ทน – ทรงกลด 27,000

ทน – ชลนท 27,000

ทน – คณน 162,500

บนทกการลงทนของคณนและคดโบนสและคาความนยมใหหนสวนเกา

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 330,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 113,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 147,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 227,000

คาความนยม 50,000 ทน – คณน 162,500

รวมสนทรพย 890,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 890,000

หนา 142 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

2.7 การลงทนโดยคดโบนสและคดคาความนยมใหแกผเปนหนสวนใหม

การรบผ เปนหนสวนใหมอาจมขอตกลงใหผ เปนหนสวนใหมน าเงนมาลงทนเพอมสวนไดเสยในหางหนสวนดวยอตราสวนทแนนอนของทนทงหมดทก าหนดไว และจ านวนเงนทน ามาลงทนนอยกวายอดเครดตบญชทน ในกรณนการรบผ เปนหนสวนใหมจะคดทงโบนสและคาความนยมใหกบผ เปนหนสวนการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.10 ดงน

ตวอยาง 4.10 จากตวอยาง 4.4 ถาผ เปนหนสวนเกาทกคนตกลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน โดย คณน น าเงนมาลงทน 100,000 บาท เพอใหมสวนไดเสย 1 ใน 4 ของทนของหางหนสวนทก าหนดเทากบ 530,000 บาท

การค านวณเงนโบนสและคาความนยม ทนรวมของหางทก าหนด 530,000

ทนของหางหนสวนทม

ทนรวม ภรพ ทรงกล และชลนท 420,000

เงนลงทนของ คณน 100,000 520,000

คาความนยมทคดใหหนสวนใหม 10,000

เครดตบญชทนคณน 1ใน 4ของทนก าหนด เทากบ (530,000 x 4

1) 132,500

คณน น าเงนสดมาลงทน + คาความนยม (100,000+10,000) 110,000

โบนสทคดใหหนสวนใหม 22,500

การบนทกบญช

25x1

เม.ย. 1 เดบต เงนสด 100,000

คาความนยม 10,000

ทน – ภรพ 4,500

ทน – ทรงกลด 9,000

ทน – ชลนท 9,000

เครดต ทน – คณน 132,500

บนทกการลงทนเปนหนสวนและคดโบนส คาความนยมใหคณน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 143

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงรบ คณน เขามาเปนหนสวน จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด เลอดมงกร งบแสดงฐานะการเงน

วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 250,000 เจาหนการคา 240,000

ลกหนการคา 65,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 120,000 ทน – ภรพ 95,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ทรงกลด 111,000

อปกรณส านกงาน 325,000 ทน – ชลนท 191,000

คาความนยม 10,000 ทน – คณน 132,500

รวมสนทรพย 770,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 770,000

การบญชเกยวกบการลาออกของผเปนหนสวน

การลาออกของผ เปนห นสวนคนใดคนหนงนน จะตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคน และตองปฏบตตามขอตกลงในสญญาของหางหนสวน ผ เปนหนสวนทลาออกถงจะไดรบการช าระคนทนตามสวนทนทม แตถาการลาออกไมไดกระท าตามสญญาหรอไมไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนคนอน ผ เปนหนสวนทลาออกอาจตองรบผดชอบความเสยหายหรอไดรบเงนคนทนนอยกวาสวนทนทม

วนทหนสวนลาออก หากสนทรพยและหนสนของหางหนสวนมมลคาตามบญชแตกตางจากมลคายตธรรม หางหนสวนตองท าการปรบปรงสนทรพยและหนสนใหเปนมลคายตธรรม ณ วนนน เชนเดยวกบการรบหนสวนใหม เพอใหเกดความเปนธรรมกบผ เปนหนสวนทกคน และหากผ เปนห นสวนทลาออกมบญชกระแสทนจะตองปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทออกดวย โดยการออกจากการเปนหนสวน ในทางปฏบตสามารถกระท าได 2 วธ คอ ผ เปนห นสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนห นสวนทลาออก และหางหนสวนจายเงนคนทนใหกบผ เปนหนสวนทลาออก

หนา 144 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

การบนทกบญชเกยวกบการลาออกของผ เปนหนสวนนน ม 2 กรณคอ ผ เปนหนสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก และหางหนสวนจายเงนใหแกผเปนหนสวนทลาออก

1. ผเปนหนสวนทเหลออยหรอบคคลภายนอกรบซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก

ผ เปนห นสวนทตองการออกจากการเปนหนสวน อาจขายสวนของตนใหกบผ เปนหนสวนดวยกน หรอขายใหกบบคคลภายนอกโดยไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคน และโอนบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทเหลออยหรอบญชทนของบคคลภายนอกทรบซอสวนของผ เปนหนสวนทออก ส าหรบจ านวนเงนทจายซอระหวางผเปนหนสวนทลาออกกบผ เปนหนสวนทรบซอ ถอเปนรายการสวนตวระหวางกน หางหนสวนไมตองน าจ านวนเงนนนมาบนทกบญช บญชทนรวมของหางหนสวนกจะไมมการเปลยนแปลง

1.1 บคคลภายนอกรบซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก

ณ วนทผ เปนหนสวนลาออก และบคคลภายนอกรบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก จะโอนทนของหนสวนทลาออกไปยงบญชทนของบคคลทรบซอ โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.11 ดงน

ตวอยาง 4.11 วาร คตา และเบญจา เปนหนสวนกน มทน 250,000 บาท 300,000 บาท และ450,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน วนท 31 ธนวาคม 25x1 เบญจาตองการลาออกจากหางหนสวน ดวยความยนยอมของผ เปนหนสวนทกคน เบญจาตกลงขายสวนทนของตวเอง ทงหมดใหกบ ดารา ในราคา 500,000 บาท โดย ดาราจายเงนให เบญจาโดยตรง

การบนทกบญช

เดบต ทน – เบญจา 450,000

เครดต ทน – ดารา 450,000 บนทกการลาออกของเบญจา

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 145

สวนของผ เปนหนสวนภายหลงการลาออกของเบญจา จะแสดงดงน

(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน

ทน – วาร 250,000

ทน – คตา 300,000

ทน – ดารา 450,000

รวม 1,000,000

1.2 ผเปนหนสวนทเหลออยซอสวนของผเปนหนสวนทลาออก

ในวนทผ เปนหนสวนลาออก และผ เปนหนสวนทเหลออย รบซอสวนของผ เปนหนสวนทลาออก จะโอนทนของห นสวนทลาออกไปยงบญชทนของห นสวนทเหลออย โดยไมค านงถงจ านวนเงนทจายซอระหวางกน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.12 ดงน

ตวอยาง 4.12 จากตวอยาง 4.11 ถาเบญจาขายสวนทนของตนเองทงหมดใหกบ วาร และ คตา คนละครง ในราคารวม 480,000 บาท โดย วาร และ คตา จายเงนให เบญจาโดยตรง

การบนทกบญช

เดบต ทน – เบญจา 450,000

เครดต ทน – วาร 225,000 ทน – คตา 225,000

บนทกการลาออกของเบญจา

สวนของผ เปนหนสวนภายหลงการลาออกของเบญจา จะแสดงดงน

(หนวย : บาท) สวนของผเปนหนสวน

ทน – วาร 475,000

ทน – คตา 525,000

รวม 1,000,000

หนา 146 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

2. หางหนสวนจายเงนใหแกผเปนหนสวนทลาออก

ผ เปนหนสวนลาออก และหางหนสวนตกลงจะจายเงนใหกบผ เปนหนสวนทออก ในกรณนจะมผลท าใหทนรวมของหางหนสวนลดลงเทากบจ านวนเงนทจายใหกบผ เปนหนสวนทลาออก

หางหนสวนจายเงนใหแกผ เปนหนสวนทลาออกแบงไดเปน 3 วธ คอ หางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอบญชทน หางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกนอยกวายอดคงเหลอบญชทน และหางหนสวนจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนทลาออกมากกวายอดคงเหลอบญชทน

2.1 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอบญชทน

หางห นสวนจะตองตราคาสนทรพยตางๆ ตามมลคายตธรรม ในวนทผ เปนหนสวนลาออก ผลตางระหวางมลคาตามบญชกบมลคายตธรรมของสนทรพย จะโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทตกลงกนไว แลวจงจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนทลาออกเทากบยอดคงเหลอของบญชทนภายหลงทไดปรบปรงแลว การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.13 ดงน

ตวอยาง 4.13 ชาตร อรณ และ นภาพร เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวน ตรชฎา แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 1 : 2 : 3 ในวนท 1 มถนายน 25x1 อรณขอลาออก งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนกอนทจะมการลาออกของผ เปนหนสวนปรากฏดงน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 147

หางหนสวนจ ากด ตรชฎา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 390,000 เจาหนการคา 400,000

ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 220,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – อรณ 248,000

อาคาร 235,000 ทน – นภาพร 332,000

ทดน 377,000 กระแสทน – ชาตร 10,000 กระแสทน – อรณ (6,000) . กระแสทน – นภาพร 3,000

รวมสนทรพย 1,207,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 1,207,000

วนทผ เปนหนสวนลาออก ผ เปนห นสวนทกคนไดตกลงตราคาสนทรพยบางรายการตามมลคายตธรรมดงน สนคาคงเหลอตราคาเปน 90,000 บาท อาคารมราคาลดลง 22,500 บาท และทดนมราคาประเมนเทากบ 420,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

ม.ย. 1 เดบต สนคาคงเหลอ 10,000

ทดน 50,000

เครดต อาคาร 22,500

ทน – ชาตร 6,250

ทน – อรณ 12,500

ทน – นภาพร 18,750

บนทกการปรบปรงราคาสนทรพย

หนา 148 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

25x1

ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000

เครดต กระแสทน – อรณ 6,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – อรณ 254,500

เครดต เงนสด 254,500

บนทกการลาออกของอรณ

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด ตรชฎา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 135,500 เจาหนการคา 400,000

ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 90,000 ทน – ชาตร 226,250สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 350,750

อาคาร 212,500 กระแสทน – ชาตร 10,000

ทดน 427,000 กระแสทน – นภาพร 3,000

รวมสนทรพย 990,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 990,000

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 149

2.2 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกนอยกวายอดคงเหลอบญชทน

ผ เปนหนสวนทออกไดรบทนคนนอยกวายอดคงเหลอของบญชทน สาเหตอาจ

เกดจากผ เปนห นสวนทออกตองการจะออกจากหางหนสวนโดยเรว โดยผ เปนหนสวนทลาออกยนยอมทจะรบเงนคนทนนอยกวายอดคงเหลอบญชทน ผลตางระหวางจ านวนเงนทจายกบยอดบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกจะแบงใหผ เปนหนสวนทเหลอตามอตราสวนแบงก าไร การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.14 ดงน

ตวอยาง 4.14 จากตวอยาง 4.13 ถา อรณ ลาออกจากหางห นสวน โดยในวนทลาออกหางหนสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม และ อรณ ยนยอมรบเงนคนทนจากหางหนสวนเปนจ านวน 220,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000

เครดต กระแสทน – อรณ 6,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – อรณ 242,000

เครดต เงนสด 220,000

ทน – ชาตร 5,500

ทน – นภาพร 16,500

บนทกการลาออกของอรณ

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน

หนา 150 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

หางหนสวนจ ากด ตรชฎา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 170,000 เจาหนการคา 400,000

ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 225,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 348,500

อาคาร 235,000 กระแสทน – ชาตร 10,000

ทดน 377,000 กระแสทน – นภาพร 3,000

.รวมสนทรพย 987,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 987,000

2.3 หางหนสวนจายเงนคนทนใหผเปนหนสวนทลาออกมากกวายอดคงเหลอบญชทน

ผ เปนหนสวนทออกไดรบทนคนมากกวายอดคงเหลอของบญชทน สาเหตอาจเกดจากทราคาสนทรพยของหางหนสวนเพมขน แตไมตองการทจะปรบปรงราคาสนทรพย หรอหางสวนสวนตองการใหผ เปนห นสวนคนนนออกจากหางโดยเรว ผลตางระหวางจ านวนเงนทจายกบยอดบญชทนของผ เปนหนสวนทลาออกจะแบงใหผ เปนหนสวนทเหลอตามอตราสวนแบงก าไรการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.15 ดงน

ตวอยาง 4.15 จากตวอยาง 4.13 ถาอรณลาออกจากหางหนสวน โดยในวนทลาออกหางหนสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม และ อรณ ยนยอมรบเงนคนทนจากหางห นสวนเปนจ านวน 280,000 บาท

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 151

การบนทกบญช

25x1

ม.ย. 1 เดบต ทน – อรณ 6,000

เครดต กระแสทน – อรณ 6,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – อรณ 242,000

ทน – ชาตร 9,500

ทน – นภาพร 28,500

เครดต เงนสด 280,000

บนทกการลาออกของอรณ

งบแสดงฐานะการเงนภายหลงการลาออกของอรณ จะปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด ตรชฎา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 110,000 เจาหนการคา 400,000

ลกหนการคา 125,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 80,000 ทน – ชาตร 210,500สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นภาพร 303,500

อาคาร 235,000 กระแสทน – ชาตร 10,000

ทดน 377,000 กระแสทน – นภาพร 3,000

.รวมสนทรพย 927,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 927,000

หนา 152 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

การบญชเกยวกบการตายของผเปนหนสวน

เมอผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป หางหนสวนจะด าเนนงานตอไปหรอจะเลกกจการขนอยกบขอตกลงในสญญาหนสวนวาใหปฏบตอยางไร หากในสญญาระบใหเลกกจการเมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป หางหนสวนนนกตองเลก หากมไดระบเรองการตายของผ เปนหนสวน ในทางปฏบตจะถอวาหางหนสวนนนยงไมเลกกจการ การบนทกบญชเกยวกบการตายของผ เปนหนสวนจะท าเชนเดยวกบการลาออกของผ เปนหนสวน คอจะตองค านวณสวนไดเสยของผ เปนหนสวนทตายไปดวยความเปนธรรมเพอจายเงนคนใหแกทายาทของผตาย โดยปกตหางหนสวนจะด าเนนการช าระคนทนใหผ เปนหนสวนทตายดงตอไปน

1. ปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนใหถกตองตามมลคายตธรรม ณ วนนน ผลตางจากการปรบปรงโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร

2. ปดบญชก าไรขาดทนตงแตวนตนงวดจนถงวนทหนสวนตาย เพอหาผลการด าเนนงานมาแบงใหแกผ เปนหนสวนโดยโอนเขาบญชกระแสทนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน และปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนทตาย

3. จายเงนคนทนใหแกทายาทของผ เปนห นสวนทตายตามยอดคงเหลอของบญชทนภายหลงปรบปรงและแบงก าไรขาดทนแลว แตถาหางหนสวนยงไมไดจายคนทนใหทายาทผ เปนหนสวนตองโอนปดบญชทนเขาบญชเจาหนทายาทผ เปนหนสวน

ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไปในระหวางปซงไมใชวนปดบญช หางหนสวนอาจด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวดและท าการปดบญชเพอหาผลการด าเนนงานแลวจงค านวณสวนแบงก าไรของผ เปนหนสวนทตายไป โดยคดก าไรหรอขาดทนของระยะเวลาตงแตตนงวดจนถงวนทผ เปนห นสวนตาย แลวแบงก าไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงไวเดม หรอหากหางห นสวนตองการปดบญชทนของผ เปนหนสวน ณ วนทตายโดยไมด าเนนงานตอจนถงวนสนงวด เพอไมใหทายาทผ เปนหนสวนตองรอจนกวาจะปดบญช หางหนสวนอาจท าการประมาณก าไรของหางห นสวนโดยใชก าไรถวเฉลยยอนหลงและคดตามระยะเวลาตงแตวนตนงวดจนถงวนทผ เปนหนสวนตายกได การบนทกบญชการตายของผ เปนหนสวนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 4.16 และตวอยาง 4.17 ดงน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 153

ตวอยาง 4.16 นวพร วนนสา และ ภารณ เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด พรนภา มทน 275,000 บาท 350,000 บาท และ 500,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 2 : 3 : 5 ในวนท 1 มถนายน 25x4 วนนสาตายไป ณ วนทตาย วนนสามยอดบญชกระแสทนคงเหลอดานเครดต 18,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนใหด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวด จงค านวณสวนแบงก าไรใหหนสวนทตาย ปรากกวาสนงวดหางหนสวนมก าไรสทธ 360,000 บาท หลงจากค านวณสวนแบงก าไรแลวหางหนสวนจายเงนคนใหทายาทของวนนสา

การค านวณก าไรสวนของวนนสาททายาทจะไดรบ

ก าไรสทธประจ าป = 360,000 บาท

ก าไรจากวนตนงวดถงวนทตาย (1 ม.ค. – 1 ม.ย.) = 360,000 x 12

5

= 150,000 บาท

สวนแบงก าไรของวนนสา = 150,000 x 10

3

= 45,000 บาท

การบนทกบญช

25x4

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 45,000

เครดต กระแสทน – วนนสา 45,000

บนทกสวนแบงก าไรของวนนสา

เดบต กระแสทน – วนนสา 63,000

เครดต ทน – วนนสา 63,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – วนนสา 413,000

เครดต เงนสด 413,000

บนทกการจายเงนคนทนใหทายาทผ เปนหนสวน

หนา 154 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

ตวอยาง 4.17 จากตวอยาง 4.16 นวพร วนนสา และ ภารณ เปนหนสวนกน จดตงหางหนสวนจ ากด พรนภา มทน 275,000 บาท 350,000 บาท และ 500,000 บาท ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตราสวน 2 : 3 : 5 ในวนท 1 มถนายน 25x4 วนนสาตายไป ณ วนทตาย วนนสามยอดบญชกระแสทนคงเหลอดานเครดต 18,000 บาท ตามสญญาของหางหนสวนใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลง คดตามระยะเวลาตงแตวนตนงวดจนถงวนทตาย และก าไรยอนหลง 3 ป มดงน

ก าไรสทธป 25x3 380,000 บาท

ก าไรสทธป 25x2 270,000 บาท

ก าไรสทธป 25x1 232,000 บาท

ซงทายาทของวนนสายงไมมารบเงน

การค านวณก าไรสวนของวนนสาททายาทจะไดรบ

ก าไรถวเฉลยตอป = 3

882,000 = 294,000 บาท

ก าไรจากวนตนงวดถงวนทตาย(1 ม.ค. – 1 ม.ย.) = 294,000 x 12

5

= 122,500 บาท

สวนแบงก าไรของวนนสา = 122,500 x 10

3

= 36,750 บาท

การบนทกบญช 25x4

ม.ย. 1 เดบต สวนแบงก าไรของวนนสา 36,750

เครดต กระแสทน – วนนสา 36,750

บนทกสวนแบงก าไรของวนนสา

เดบต กระแสทน – วนนสา 54,750

เครดต ทน – วนนสา 54,750

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – วนนสา 404,750

เครดต เจาหนทายาทผ เปนหนสวน 404,750

บนทกปดบญชทนเขาบญชเจาหนทายาทผ เปนหนสวน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 155

สรป

การเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวน มแนวปฏบตทางบญชเกยวกบการรบผ เปนหนสวนใหม การลาออกของผ เปนหนสวน และการตายของผ เปนหนสวน

กอนทหางหนสวนจะบนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวนไมวากรณใด จะตองท าการปรบปรงราคาสนทรพยและหนสนจากมลคาตามบญชใหเปนมลคายตธรรม ผลตางจากการปรบปรงโอนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนตามอตราสวนแบงก าไร เพอใหยอดบญชทนของผ เปนหนสวนแสดงดวยราคาปจจบนและเพอความเปนธรรมตอผ เปนหนสวนทกคน แลวจงบนทกบญชเกยวกบการเปลยนแปลงสวนของผ เปนหนสวนตามแนวปฏบตทเกยวของตอไป

หนา 156 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

แบบฝกหด

ขอ 1. แกว เจา และ จอม เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2:3:5 วนท 1 เมษายน 25x1 ตกลงรบ ขวญเขามาเปนหนสวนใหม งบแสดงฐานะการเงนกอนทจะรบหนสวนใหมเขามา เปนดงน

หางหนสวนจ ากด แกวเจาจอม

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 50,000 เจาหนการคา 70,000

ลกหนการคา 20,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 40,000 110,000 ทน – แกว 40,000

สนทรพยไมหมนเวยน ทน – เจา 50,000

อปกรณส านกงาน 20,000 ทน – จอม 70,000 160,000

ทดน 100,000 20,000 .

รวมสนทรพย 230,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 230,000

กอนทจะรบขวญ เขาเปนหนสวน ผ เปนหนสวนเกาตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน

1. ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน

2. สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม ณ วนน เทากบ 50,000 บาท

3. ทดนมราคาเพมขน 42,000 บาท

ภายหลงการปรบปรงสนทรพยแลว ใหบนทกการรบ ขวญ เขาเปนหนสวนใหมตามกรณตางๆ ตอไปน

1. ขวญ ซอสทธสวนทนของห นสวนเกาทกคน คนละ 30% โดย ขวญ จายเงนใหแกหนสวนเกาทงหมด 75,000 บาท

2. ขวญ ซอสทธสวนทนของแกว ทงหมด โดยจายเงนใหแกว 60,000 บาท

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 157

3. ขวญ ลงทน 70,000 บาทเพอใหมสทธสวนไดเสย 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน

4. ขวญ ลงทน 70,000 บาทเพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน โดยเครดตทน ขวญ ทงจ ำนวน

5. ขวญ ลงทน 70,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวนใหมซงก าหนดเทากบ 330,000 บาท

6. ขวญ ลงทน 42,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน ทงนกจกำรก ำลงตองกำรเงนสดอยำงมำก

7. ขวญ ลงทน 42,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน ทงนกจกำรคำดหวงวำ ขวญ จะท ำใหกจกำรมลกคำเพมขน

8. ขวญ ลงทน 32,000 บาท เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวนใหมซงก าหนดเทากบ 260,000 บาท

9. ขวญ ลงทน เพอใหมสทธสวนไดเสยในทน 1 ใน 5 ของทนหางหนสวน

ใหท า บนทกการรบหนสวนใหมในแตละกรณ โดยเปนอสระแกกน

ขอ 2. เอก โท ตร เปนหนสวนกน มทน 40,000 60,000 และ 50,000 ตามล าดบ แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2 ตอมา ตร ตองการลาออกจากการเปนหนสวน ผ เปนหนสวนทเหลอคาดวาจะด าเนนกจการตอไป

ใหท า บนทกการลาออกของ ตร ภายใตเงอนไขดงน โดยแตละขอเปนอสระแกกน

1) ตร ขายสวนทนของตนเองทงหมด ให จตวา โดยไดรบความยนยอมจาก เอก และ โท ในราคา 45,000 บาท

2) เอก และ โท ซอสวนทนของ ตร ไวคนละครง โดยจายเงนให ตร 60,000 บาท

3) หางหนสวนจายเงนคนทนใหตร 44,000 บาท

4) หางหนสวนจายเงนคนทนใหตร 62,000 บาท

5) ผ เปนหนสวนตกลงใหมการปรบปรงสนทรพย โดยตราคาทดนเพม 37,500 บาท และ

ลดราคาทนอาคารลง 15,000 บาท และตงคาเผอหนสงสยจะสญ 2,500 บาท หลงจากปรบปรงสนทรพยแลว จายเงนคนทนให ตร ตามยอดคงเหลอบญชทน

หนา 158 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

ขอ 3. เอ บ และซ เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 3 สญญาหนสวนระบวาถาผ เปนห นสวนคนใดคนหนงตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลงขนไป และคดตามระยะเวลาทผ เปนหนสวนตาย ถา บ ตายในวนท 30 กนยายน 25x6 และก าไรยอนหลงขนไป 3 ป มดงน ก าไรสทธป 25x5 400,000 บาท

ก าไรสทธป 25x4 325,000 บาท

ก าไรสทธป 25x3 265,000 บาท

ใหท า แสดงการค านวณก าไรสวนของ บ ในป 25x6 บนทกสวนแบงก าไรโดยประมาณของ บ และโอนปดบญชทนของบ โดยสมมตวา บ มทน 325,000 บาทและทายาทบยงไมมารบเงนคน

ขอ 4. วชย วเชยร และ วชต เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 2 : 1 งบแสดงฐานะการเงนของหางกอนทจะเกดการเปลยนแปลงมดงน

หางหนสวนจ ากด ช.ชาง

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 1 มกราคม 25x6

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 285,400 เจาหน 173,500

ลกหน 95,000 คาใชจายคางจาย 26,500

สนคาคงเหลอ 85,600 รวมหนสน 185,700

รวมสนทรพยหมนเวยน 466,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยไมหมนเวยน ทน – วชย 240,000

ทดน 279,000 ทน – วเชยร 200,000

อาคาร 82,500 ทน – วชต 160,000

หก คาเสอมราคาสะสม 17,500 55,000 รวมสวนของผ เปนหนสวน 600,000

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 334,000

รวมสนทรพย 800,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 800,000

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 159

ใหท า บนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน โดยพจำรณำแตละกรณตอไปนเปนอสระแกกน

กรณท 1 ผ เปนหนสวนตกลงรบ วรตน เขามาเปนหนสวนใหม โดย วรตน ซอสทธสวนไดเสยจากผ เปนหนสวนเกาทกคน คนละ 30% โดยจายเงนใหผ เปนหนสวนเกา 120,000 บาท

กรณท 2 วรตน น าเงนสดมาลงทน เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ กรณท 3 วรตน น าเงนสดมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ กรณท 4 วรตน น าเงนสดมาลงทน 180,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ โดย

ก าหนดใหเงนทนทงหมดเทากบ 800,000 บาท

กรณท 5 วรตน น าเงนสดมาลงทน 160,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ โดยเครดตบญชทนวรตนทงจ านวนทน ามาลงทน

กรณท 6 วรตน น าเงนสดมาลงทน 120,000 บาท เพอใหมสวน 1 ใน 5 ของกจการ ทงน กจการก าลงตองการเงนสดอยางมาก

กรณท 7 สมมตวา วเชยร ลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงตราคาสนทรพยใหมใหเปนมลคายตธรรมดงน สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 92,600 บาท ทดนมราคาประเมน 300,000 บาท ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหน เมอตราคาสนทรพยตางๆ ใหเปนมลคายตธรรมแลว ผ เปนหนสวนจงจายคนทนให วเชยร เทากบยอดคงเหลอของบญชทน

กรณท 8 สมมตวา วเชยร ลาออกหางห นสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม ผ เปนหนสวนตกลงจะจายเงนใหวเชยรเปนจ านวน 220,000 บาท

กรณท 9 สมมตวา วเชยร ลาออก หางห นสวนไมมการตราคาสนทรพยใหม ผ เปนหนสวนตกลงจะจายเงนใหวเชยรเปนจ านวน 185,000 บาท

กรณท 10 สญญาหางหนสวนระบวา ถาหนสวนคนใดตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 3 ปยอนหลงขนไปและคดตามระยะเวลาของปทผ เปนหนสวนเสยชวต สมมตวา วชย เสยชวต ในวนท 1 กนยายน 25x6 และก าไรยอนหลง 3 ปขนไปมดงน

ก าไรสทธป 25x5 189,500 บาท

ก าไรสทธป 25x4 173,500 บาท

ก าไรสทธป 25x3 165,000 บาท

ใหแสดงการค านวณก าไรในสวนท วชยจะไดรบและบนทกการโอนปดบญชทนของวชย ซงทายาทของ วชยยงไมไดมารบเงนคน

หนา 160 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

ขอ 5. ทองแดง และทองค า เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 3 : 2 วนท 1 กรกฎาคม 25x1 ตกลงรบ ทองพลบเขามาเปนหนสวนใหม งบแสดงฐานะการเงนกอนทจะรบหนสวนใหมเขามา เปนดงน

หางหนสวนจ ากด เงนทอง

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 กรกฎาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 70,000 เจาหนการคา 100,000

ลกหนการคา 50,000 ทน – ทองค า 150,000

สนคาคงเหลอ 30,000 150,000 ทน – ทองแดง 100,000

เครองตกแตง 200,000

รวมสนทรพย 350,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 350,000

กอนรบทองพลบเขาเปนหนสวน ผ เปนหนสวนตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน

1. ลดราคาสนคาคงเหลอลง 26,000 บาท

2. ลกหนคาดวาจะเกบเงนไมได 5,000 บาท

3. คดคาเสอมราคาเครองตกแตง 10%

ใหท า บนทกรายการปรบปรงราคาสนทรพยและบนทกการรบทองพลบเขาเปนหนสวนใหม

ขอ 6. ดน น า ลม เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 1 เมอวน 1 มถนายน 25x1 น า ตายไป ตามสญญาหนสวนระบวาถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงตายไป ใหด าเนนงานตอไปจนถงวนสนงวด ปรากฏวาสนงวด 25x1 ก าไรสทธเทากบ 390,000 บาท ประมาณวาตลอดปมก าไรสม าเสมอ

ใหท า แสดงการค านวณก าไรสวนของ น า ในป 25x1 บนทกสวนแบงก าไรโดยประมาณของ

น าและโอนปดบญชทนของน า โดยสมมตวา น า มทน 450,000 บาทและทายาทของน ายงไมมารบเงนคน

บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน หนา 161

ขอ 7. กระแต กระตาย และกระรอก เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1:2:3 งบแสดงฐานะการเงนของหางกอนทจะเกดการเปลยนแปลงมดงน

หางหนสวนจ ากด แกวเจาจอม

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x6

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 30,000 เจาหนการคา 229,000

ลกหนการคา 20,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 75,000 125,000 ทน – กระแต 50,000

สนทรพยไมหมนเวยน ทน – กระตาย 90,000

อปกรณส านกงาน 20,000 ทน – กระรอก 120,000 260,000

อาคาร 150,000 กระแสทน – กระแต (9,000) ทดน 200,000 370,000 กระแสทน – กระตาย 10,000

. กระแสทน – กระรอก 5,000 6,000

รวมสนทรพย 495,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 495,000

กอนการเปลยนแปลง ผ เปนหนสวนเกาตกลงใหมการตราคาสนทรพยใหมดงน - สนคาคงเหลอมมลคายตธรรม 70,000 บาท - อปกรณส านกงานมมลคายตธรรม 18,000 บาท - อาคารมราคาประเมน 120,000 บาท - ทดนมราคาประเมน 225,000 บาท

ภายหลงการปรบปรงสนทรพยแลว หางหนสวนเกดการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน ดงน (สมมตแตละขอไมเกยวของกน) 1. ผ เปนหนสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนหนสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 70,000 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

2. ผ เปนหนสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนหนสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวน

หนา 162 บทท 4 การเปลยนแปลงสวนของผเปนหนสวน

3. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 90,000 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวนโดยก าหนดใหเงนทนทงหมดเทากบ 374,000 บาท

4. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทง ขอซอสวนทนจากกระแต และ กระตาย คนละ 25% โดยจายเงนซอรวม 50,000 บาท 5. ผ เปนห นสวนตกลงรบ กระทง เขามาเปนห นสวน โดย กระทงน าเงนสดมาลงทน 92,500 บาท เพอมสวน 1 ใน 4 ของหางหนสวนโดยเครดตทนทงจ านวนทน ามาลงทน

6. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เทากบยอดคงเหลอของบญชทน

7. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เปนจ านวน 128,000 บาท

8. กระตาย ขอลาออก ผ เปนหนสวนทกคนไดตกลงจายคนทนให กระตาย เปนจ านวน 104,000 บาท

9. สญญาหางหนสวนระบวา ถาหนสวนคนใดตายไป ใหค านวณก าไรของปนนเทากบก าไรถวเฉลยของหางหนสวน 5 ปยอนหลงขนไปและคดตามระยะเวลาของปทผ เปนหนสวนเสยชวต สมมตวา กระรอก เสยชวต ในวนท 31 กรกฎาคม 25x6 และก าไรยอนหลง 5 ปขนไปมดงน

ก าไรสทธป 25x5 144,200 บาท

ก าไรสทธป 25x4 123,500 บาท

ก าไรสทธป 25x3 90,000 บาท

ก าไรสทธป 25x2 72,500 บาท

ขาดทนสทธป 25x1 (45,200) บาท

ใหแสดงการค านวณก าไรในสวนท กระรอก จะไดรบและบนทกการโอนปดบญชทนของกระรอก ซงทายาทของ กระรอก ยงไมไดมารบเงนคน

ใหท า 1. บนทกการเปลยนแปลงผ เปนหนสวน โดยพจารณาแตละขอไมเกยวของกน 2. แสดงสวนของผ เปนหนสวนภายหลงการเปลยนแปลงผ เปนหนสวนในแตละกรณ

บทท 5

การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

การเลกกจการหางหนสวนมสาเหตหลายประการ เชน หางหนสวนประสบภาวะขาดทนไมสามารถด าเนนธรกจตอไป หรออาจเกดการสนสดตามสญญาของหางหนสวน ดงนนเมอเลกกจการ หางหนสวนจะตองปฏบตตามกฎหมาย กลาวคอ ตองท าสญญาหรอการประชมระหวางผ เปนหนสวนทกคนเพอใหเลกหาง ก าหนดวนเลกหางหนสวน แตงตงผช าระบญช ผสอบบญช และก าหนดคาช าระบญชของผช าระบญชไวดวย ทงนผช าระบญชมหนาทจดการช าระบญชของหางหนสวนทเลก เมอการช าระบญชแลวเสรจใหเรยกประชมเพออนมตการช าระบญชของผช าระบญช และยนขอจดทะเบยนเลกหางหนสวนภายใน 14 วนนบแตวนเลกหางหนสวน

สาเหตการเลกหางหนสวน

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1055 1056 และ 1057 ไดก าหนดไววาหางหนสวนทกประเภทอาจเลกกจการดวยสาเหตตาง ๆ ดงตอไปน

1. ถาสญญาหางห นสวนก าหนดไววา ถาเกดกรณใดกรณหนงขนแลว หางห นสวนจะตองเลกกจการ

2. ถาสญญาหางหนสวนมการก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว เมอสน

ระยะเวลาทก าหนดไวในสญญา หางหนสวนจะตองเลกกจการ 3. ถาสญญาหางหนสวนไดก าหนดวตถประสงคเพอท ากจการอยางใดอยางหนง

เพยงอยางเดยว เมอบรรลวตถประสงคแลว หางหนสวนตองเลกกจการ 4. ถาหางหนสวนตงขนโดยมไดก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว หากผ เปน

หนสวนคนใดคนหนงบอกเลกสญญาหางหนสวนกบผ เปนหนสวนคนอน โดยบอกกลาวลวงหนาไมนอยกวา 6 เดอนแลว หางหนสวนตองเลกกจการ

5. ถาผ เปนห นสวนคนใดคนหนงตาย ลมละลาย หรอตกเปนผ ไรความสามารถหางหนสวนตองเลกกจการ

6. ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงรองขอเมอมกรณอยางใดอยางหนงดงตอไปน ศาลอาจสงใหหางหนสวนสามญเลกกจการกได

หนา 164 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

6.1 เมอผ เปนหนสวนคนใดคนหนงนอกจากผ ฟองรองนนลวงละเมดขอสาระส าคญทก าหนดไวในสญญาหนสวนโดยจงใจเลนเลออยางรายแรง

6.2 เมอการด าเนนกจการนนมแตขาดทนอยางเดยวและไมมหวงจะกลบฟนตวไดอก

6.3 เมอมเหตอนใด ๆ ทท าใหหางหนสวนนนเหลอวสยทจะด ารงคงอยตอไปได

อยางไรกตาม ประมาลกฎหมายแพงและพาณชยไดก าหนดขอยกเวนและสาเหตเฉพาะบางประการเกยวกบการเลกหางหนสวนไวดงน

1. ถาผ เปนหนสวนคนใดคนหนงลวงละเมดขอสาระส าคญก าหนดไวในสญญาหนสวนหรอกระท าการประกอบกจการแขงขนกบหางหนสวน โดยไมไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนอน ผ เปนหนสวนเหลานนสามารถยนรองตอศาลใหสงผ เปนหนสวนผ เปนตนเหตนนออกจากหางหนสวนแทนการเลกหางหนสวนกได

2. ถาสญญาหางห นสวนมการก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว เมอสนระยะเวลาทก าหนดแลว ถาผ เปนหนสวนยงคงด าเนนกจการตอไปโดยไมมการช าระบญช ถอวาผเปนหนสวนทงหมดไดตกลงเปนหนสวนกนตอไปโดยไมมก าหนดระยะเวลาการเลกกจการ

3. ถาหางหนสวนตงขนโดยมไดก าหนดระยะเวลาในการด าเนนกจการไว หากผ เปนหนสวนคนใดคนหนงบอกเลกสญญาหางหนสวนกบผ เปนหนสวนคนอน และผ เปนหนสวนคนอน ทเหลออยรบซอสวนของผ ทออกจากหางหนสวน ถอวาหางหนสวนนนยงคงด าเนนกจการตอไปโดยไมตองเลกกจการ

4. ถาผ เปนหนสวนทจ ากดความรบผดชอบตาย ทายาทของผ เปนหนสวนคนนนยอมเขาเปนหนสวนแทนผตาย หางหนสวนไมจ าเปนตองเลกกจการ เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอนในสญญาหนสวน

5. ถาผ เปนหนสวนทจ ากดความรบผดชอบลมละลาย สวนของผ เปนหนสวนนนจะตองน าออกขายเปนสนทรพยในกองลมละลาย หางหนสวนไมจ าเปนตองเลกกจการ เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอนในสญญาหนสวน

6. ถาผ เปนหนสวนทไมจ ากดความรบผดชอบตาย และทายาทของผ เปนหนสวนคนนนมความประสงคจะเขาเปนหนสวนแทนทผตายและผ เปนหนสวนอน ๆ ยนยอม ถอวาหางหนสวนนนยงไมเลกกจการ

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 165

การช าระบญชของหางหนสวน

ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1061 ไดก าหนดไววา หากหางหนสวนจะท าการเลกกจการกใหจดการช าระบญช เวนแตจะไดตกลงกนใหจดการสนทรพยโดยวธอนระหวางผ เปนหนสวนดวยกนหรอวาศาลไดสงใหหางหนสวนนนลมละลาย ถาการเลกหางหนสวนนนเกดจากเจาหนสวนตวของผ เปนหนสวนคนใดคนหนงบอกกลาวใหเลกกจการ หางหนสวนจะไมช าระบญชไดกตอเมอเจาหนคนนนยนยอม ซงในการช าระบญชนนจะใหผ เปนหนสวนจดท าหรอแตงตงบคคลภายนอกเปนผท าการช าระบญชกได

การช าระบญช หมายถง การเลกด าเนนงานของหางห นสวน โดยการน าสนทรพยออกจ าหนายเปนเงนสดและน าเงนสดทไดนนไปจายช าระหนแกบคคลคลภายนอก จายช าระหนผเปนหนสวน และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน

ผ มหนาทช าระบญช คอ ผ ทจะรบผดชอบในการช าระบญชของหางหนสวน ซงอาจเปนผ เปนห นสวนทงหมด หรอเปนบคคลภายนอกทผ เปนหนสวนแตงตงขนมากได ผ ช าระบญชมอ านาจหนาทในการปดบญช จดท างบการเงน ณ วนเลกหางหนสวน และจดท างบแสดงการช าระบญชเพอแสดงรายละเอยดเกยวกบการจ าหนายสนทรพย การจายช าระหนสน และการจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน

ล าดบขนตอนการช าระบญชของหางหนสวนจะเปนดงน

1. ปดบญชรายไดละคาใชจาย ค านวณก าไรขาดทนตงแตวนตนงวดจนถงวนเลกหางหนสวนและโอนก าไรขาดทนเขาบญชกระแสทนของผ เปนหนสวนแตละคนตามอตราสวนแบงก าไร และจดท างบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกหางหนสวน

2. ปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน

3. จ าหนายสนทรพยอนทไมใชเงนสด ก าไรขาดทนจากการจ าหนายสนทรพยโอนเขาบญชทนของผ เปนห นสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน หากมคาใชจายในการช า ระบญช คาใชจายนจะไปเพมหนสนเปนคาช าระบญชคางจาย และจะตองเฉลยใหกบผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนดวย

4. จายช าระหนสนแกบคคลภายนอก เชน เจาหนการคา ตวเงนจาย คาใชจายคางจาย เงนก ยมจากสถาบนการเงน เปนตน

5. จายช าระหนสนภายในหางหนสวน ซงกคอ เงนกจากผ เปนหนสวน

6. จายคนทนใหแกผ เปนหนสวน

หนา 166 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

แนวทางปฏบตหากบญชทนของผ เปนหนสวนคนใดขาดทนเกนทน คอมยอดบญชทนคงเหลอทางดานเดบตและผ เปนหนสวนนนมบญชเงนก สามารถโอนบญชเงนก ไปชดเชยสวนทขาดทนเกนทนได หากผ เปนหนสวนไมมบญชเงนก หรอภายหลงน าบญชเงนกมาชดเชยสวนทขาดทนเกนทนแลว บญชทนของผ เปนหนสวนยงมยอดคงเหลอดานเดบตอก ผ เปนหนสวนคนนนจะตองน าเงนสดมาชดใชใหกบหางหนสวน ถาไมสามารถน าเงนสดมาชดใชได ผ เปนหนสวนคนอนๆ จะตองชวยชดใชแทนโดยแบงเฉลยกนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนทตกลงไวเดม

วธการช าระบญชและจายคนทน

การช าระบญชของหางหนสวนนน ผช าระบญชมหนาทจะตองท างบแสดงการช าระบญช (Statement of realization and liquidation) เพอแสดงรายละเอยดในการขายสนทรพย จายช าระหนสน และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงวธการบญชช าระบญชและจายคนทนม 2 วธ คอ

1. การช าระบญชโดยการจายคนทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว (Liquidation of a partnership after complete realization of assets)

2. การช าระบญชโดยการจายคนทนเปนงวดกอนทจะขายสนทรพยหมด (Liquidation of

a partnership by installment)

การจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว

การจายคนทนครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยไดหมดนน หางหนสวนตองด าเนนการขายสนทรพยทงหมดกอนแลวจงท าการจายช าระหนและจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงการขายสนทรพยนน หางห นสวนอาจขายสนทรพยแลวไดก าไรหรอขายสนทรพยแลวขาดทน สามารถพจารณาไดดงน

1. การจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลวไดก าไร การขายสนทรพยแลวไดก าไร ก าไรจากการขายสนทรพยจะแบงใหกบผ เปนหนสวน

ทกคนตามอตราสวนแบงก าไร หางหนสวนจะมเงนสดคงเหลอจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.1 ดงน

ตวอยาง 5.1 มะปราง มะขาม และ มะนาว เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 3 : 5

ตามล าดบ ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 167

หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 80,000 เจาหนการคา 50,000

ลกหนการคา 75,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 50,000 ทน – มะปราง 80,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – มะขาม 90,000

อปกรณส านกงาน 135,000 ทน – มะนาว 120,000 รวมสนทรพย 340,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 920,000

ผ เปนหนสวนไดจดการขายสนทรพยไปดงน เกบเงนจากลกหนได 75,000 ขายสนคาได

60,000 บาท และขายอปกรณส านกงาน ได 150,000 บาท การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1(หนวย : บาท)

สนทรพย หนสน ทน

เงนสด อนๆ มะปราง มะขาม มะนาว ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 80,000 260,000 50,000 80,000 90,000 120,000

ขายสนทรพยและแบงก าไร 285,000 (260,000) 5,000 7,500 12,500

365,000 0.- 50,000 85,000 97,500 132,500

จายช าระหนสน (50,000) (50,000)

315,000 0.- 0.- 85,000 97,500 132,500

จายคนทน (315,000) (85,000) (97,500) (132,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

หนา 168 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

จากงบแสดงการช าระบญช เมอหางหนสวนขายสนทรพยแลวไดก าไร ก าไรจากการขายสนทรพยจะแบงใหผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร 2 : 3 : 5 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนเพมขน หลงจากขายสนทรพยและแบงก าไรแลว หางห นสวนจายช าระ หนแก เ จาหน บคคลภายนอกกอน และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนตามยอดคงเหลอบญชทน

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 285,000

เครดต ทน – มะปราง 5,000

ทน – มะขาม 7,500

ทน – มะนาว 12,500

ลกหนการคา 75,000

สนคาคงเหลอ 50,000

อปกรณส านกงาน 135,000

บนทกการขายสนทรพยและแบงก าไรใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 50,000

เครดต เงนสด 50,000

บนทกการจายช าระหนบคคลภายนอก

เดบต ทน – มะปราง 85,000

ทน – มะขาม 97,500

ทน – มะนาว 132,500

เครดต เงนสด 315,000

บนทกการจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 169

2. การจายคนทนในครงเดยวโดยขายสนทรพยแลวขาดทน

การขายสนทรพยแลวขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยจะแบงใหกบผ เปนหนสวนทกคนตามอตราสวนแบงก าไร ซงจะพจารณาออกเปน 4 กรณ ดงน

2.1 ผเปนหนสวนทกคนมทนเพยงพอทจะรบผลขาดทนจากการขายสนทรพย

การจายคนทนครงเดยวโดยขายสนทรพยแลวขาดทน หากผ เปนหนสวนทกคนมทนเพยงพอทจะรบผลขาดทน กรณนหลงจากแบงผลขาดทนใหแกผ เปนหนสวนแลว หางหนสวนจะมเงนสดคงเหลอคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.2 ดงน

ตวอยาง 5.2 นลน นยนา และ นภา เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1 : 2 : 2

ตามล าดบ ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด ลนนาภา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 32,500 เจาหนการคา 150,000

ลกหนการคา 65,000 เงนก – นยนา 8,500

หก คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000 60,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 48,000 ทน – นลน 50,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – นยนา 85,000

อปกรณส านกงาน 57,000 ทน – นภา 90,000 อาคาร 195,000 กระแสทน – นลน 15,000

กระแสทน – นยนา (14,000) . กระแสทน – นภา 8,000

รวมสนทรพย 392,500 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 392,500

หนา 170 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

ผ ช าระบญชด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน อาคาร และเกบเงนจากลกหน การคาได 300,000 บาท หางหนสวนตองจายคาช าระบญช 10,000 บาท การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

หางหนสวนจ ากด ลนนาภา

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1

จากงบแสดงการช าระบญช หางหนสวนตองปดบญชกระแสทนเขาบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน ท าใหบญชทนของผ เปนหนสวนเพมขนหรอลดลงตามยอดคงเหลอของบญชกระแสทน เมอขายสนทรพยแลวเกดผลขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยและคาช าระบญชทตองจายใหผท าหนาทช าระบญช จะแบงเปนขาดทนใหผ เปนหนสวนตามอตราสวน 1 : 2 : 2

สงผลใหทนของผ เปนห นสวนลดลง และผ เปนห นสวนทกคนกมทนเพยงพอรบผลขาดทนนน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช จายคนเงนก และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนตามล าดบ

สนทรพย หนสน เงนก นยนา

ทน

เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000

ขายสนทรพยและแบงขาดทน 300,000 (360,000) 10,000 (14,000) (28,000) (28,000)

332,500 0.- 160,000 8,500 51,000 43,000 70,000

จายช าระหนสน (150,000) (150,000)

182,500 0.- 10,000 8,500 51,000 43,000 70,000

จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)

172,500 0.- 0.- 8,500 51,000 43,000 70,000

จายคนเงนก (8,500) (8,500)

164,000 0.- 0.- 0.- 51,000 43,000 70,000

จายคนทน (164,000) (51,000) (43,000) (70,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 171

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000

กระแสทน – นภา 8,000

ทน – นยนา 14,000

เครดต ทน – นลน 15,000

ทน – นภา 8,000

กระแสทน – นยนา 14,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทนผ เปนหนสวน

เดบต ทน – นลน 2,000

ทน – นยนา 4,000

ทน – นภา 4,000

เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000

บนทกคาช าระบญชคางจาย

เดบต เงนสด 300,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000

ทน – นลน 12,000

ทน – นยนา 24,000

ทน – นภา 24,000

เครดต ลกหนการคา 65,000

สนคาคงเหลอ 48,000

อปกรณส านกงาน 57,000

อาคาร 195,000

บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 150,000

เครดต เงนสด 150,000

บนทกการจายช าระหน

หนา 172 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000

เครดต เงนสด 10,000

บนทกการจายคาช าระบญช

เดบต เงนก – นยนา 8,500

เครดต เงนสด 8,500

บนทกการจายคนเงนก

เดบต ทน – นลน 51,000

ทน – นยนา 43,000

ทน – นภา 70,000

เครดต เงนสด 164,000

บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน

2.2 ผเปนหนสวนบางคนขาดทนเกนทนจากการขายสนทรพย

กรณทผ เปนห นสวนบางคนขาดทนเกนทน หากผ เปนห นสวนคนนนมเงนก สามารถโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทนได การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.3 ดงน

ตวอยาง 5.3 จากตวอยาง 5.2 โดยสมมตวาขายสนทรพยรวมทงหมดได 180,000 บาท ผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนเมอวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 173

หางหนสวนจ ากด ลนนาภา

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1

จากงบแสดงการช าระบญช เมอขายสนทรพยแลวเกดผลขาดทน ขาดทนจากการขายสนทรพยและคาช าระบญชทตองจายใหผท าหนาทช าระบญช จะแบงเปนขาดทนใหผ เปนหนสวนตามอตราสวน 1 : 2 : 2 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนลดลง ซงทนของหนสวนนยนามไมเพยงพอจะรบผลขาดทนสงผลใหหนสวนนยนาขาดทนเกนทน จงตองโอนบญชเงนกของนยนามาชดเชยผลขาดทนนน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช จายคนเงนก และจายคนทนใหกบผ เปนห นสวนตามล าดบ

สนทรพย หนสน เงนก นยนา

ทน

เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000

ขายสนทรพยและแบงขาดทน 180,000 (360,000) 10,000 (38,000) (76,000) (76,000)

212,500 0.- 160,000 8,500 27,000 (5,000) 22,000

จายช าระหนสน (150,000) (150,000)

62,500 0.- 10,000 8,500 27,000 (5,000) 22,000

จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)

52,500 0.- 0.- 8,500 27,000 (5,000) 22,000

โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (5,000) 5,000

52,500 0.- 0.- 3,500 27,000 0.- 22,000

จายคนเงนก (3,500) (3,500)

49,000 0.- 0.- 0.- 27,000 0.- 22,000

จายคนทน (49,000) (27,000) (22,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

หนา 174 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000

กระแสทน – นภา 8,000

ทน – นยนา 14,000

เครดต ทน – นลน 15,000

ทน – นภา 8,000

กระแสทน – นยนา 14,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทนผ เปนหนสวน

เดบต ทน – นลน 2,000

ทน – นยนา 4,000

ทน – นภา 4,000

เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000

บนทกคาช าระบญชคางจาย

เดบต เงนสด 180,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000

ทน – นลน 36,000

ทน – นยนา 72,000

ทน – นภา 72,000

เครดต ลกหนการคา 65,000

สนคาคงเหลอ 48,000

อปกรณส านกงาน 57,000

อาคาร 195,000

บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 150,000

เครดต เงนสด 150,000

บนทกการจายช าระหน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 175

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000

เครดต เงนสด 10,000

บนทกการจายคาช าระบญช

เดบต เงนก – นยนา 5,000

เครดต ทน – นยนา 5,000

บนทกการโอนเงนกจากหางหนสวนไปชดเชยผลขาดทน

เดบต เงนก – นยนา 3,500

เครดต เงนสด 3,500

บนทกการจายคนเงนก

เดบต ทน – นลน 27,000

ทน – นภา 22,000

เครดต เงนสด 49,000

บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน

2.3 ผเปนหนสวนบางคนขาดทนเกนทนจากการขายสนทรพย ถงแมวาจะโอนเงนกมาชดใชแลวกตาม

กรณทผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทน หากโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทนแลวกยงมยอดขาดทนเกนทนอย ผ เปนหนสวนคนนนจะตองน าเงนสดมาชดใชใหกบหางหนสวน หากไมสามารถน าเงนสดมาชดใชได ผ เปนหนสวนทเหลอจะตองรบผลเฉลยขาดทนจากผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.4 ดงน

ตวอยาง 5.4 จากตวอยาง 5.2 โดยสมมตวาขายสนทรพยรวมทงหมดได 150,000 บาท ผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนเมอวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

หนา 176 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

หางหนสวนจ ากด ลนนาภา

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1

จากงบแสดงการช าระบญช หลงจากแบงผลขาดทนจากการขายสนทรพย ตามอตราสวน 1 : 2 : 2 สงผลใหทนของผ เปนหนสวนลดลง ซงทนของหนสวนนยนามไมเพยงพอจะรบผลขาดทนสงผลใหหนสวนนยนาขาดทนเกนทน เมอโอนบญชเงนก ของนยนามาชดเชยผลขาดทน หนสวนนยนากยงขาดทนเกนทน ในกรณนหนสวนนยนาตองน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนตามยอดทขาดทนเกนทน หลงจากขายสนทรพยและแบงผลขาดทนแลว หางหนสวนจายช าระหนแกเจาหนบคคลภายนอก จายคาช าระบญช และจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน

สนทรพย หนสน เงนก นยนา

ทน

เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000

ขายสนทรพยและแบงขาดทน 150,000 (360,000) 10,000 (44,000) (88,000) (88,000)

182,500 0.- 160,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000

จายช าระหนสน (150,000) (150,000)

32,500 0.- 10,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000

จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)

22,500 0.- 0.- 8,500 21,000 (17,000) 10,000

โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (8,500) 8,500

22,500 0.- 0.- 0.- 21,000 (8,500) 10,000

รบเงนสดจากนยนา 8,500 8,500

31,000 0.- 0.- 0.- 21,000 0.- 10,000

จายคนทน (31,000) (21,000) (10,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 177

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต กระแสทน – นลน 15,000

กระแสทน – นภา 8,000

ทน – นยนา 14,000

เครดต ทน – นลน 15,000

ทน – นภา 8,000

กระแสทน – นยนา 14,000

บนทกปดบญชกระแสทนเขาบญชทน

เดบต ทน – นลน 2,000

ทน – นยนา 4,000

ทน – นภา 4,000

เครดต คาช าระบญชคางจาย 10,000

บนทกคาช าระบญชคางจาย

เดบต เงนสด 150,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000

ทน – นลน 42,000

ทน – นยนา 84,000

ทน – นภา 84,000

เครดต ลกหนการคา 65,000

สนคาคงเหลอ 48,000

อปกรณส านกงาน 57,000

อาคาร 195,000

บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทน

เดบต เจาหนการคา 150,000

เครดต เงนสด 150,000

บนทกการจายช าระหน

หนา 178 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต คาช าระบญชคางจาย 10,000

เครดต เงนสด 10,000

บนทกการจายคาช าระบญช

เดบต เงนก – นยนา 8,500

เครดต ทน – นยนา 8,500

บนทกการโอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน

เดบต เงนสด 8,500

เครดต ทน – นยนา 8,500

บนทกการรบเงนสดจากนยนา

เดบต ทน – นลน 21,000

ทน – นภา 10,000

เครดต เงนสด 31,000

บนทกการจายคนทนใหผ เปนหนสวน

จากตวอยาง 5.4 หากนยนาไมสามารถน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได จะตองเฉลยผลขาดทนของหนสวนนยนาให หนสวนนลน และ หนสวนนภา ตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน งบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 179

หางหนสวนจ ากด ลนนาภา

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1

การบนทกบญชเกยวกบการช าระบญชจะเปนเชนเดม จะเปลยนเฉพาะรายการรบเงนสดจากหนสวนนยนา เปลยนเปนเฉลยสวนขาดทนเกนทนของหนสวนนยนาให หนสวนนลน และ หนสวนนภาตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน ดงน

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต ทน – นลน 2,833

ทน – นภา 5,667

เครดต ทน – นยนา 8,500

บนทกเฉลยสวนขาดทนเกนทนของหนสวนนยนาใหหนสวนนลนและ

หนสวนนภา

สนทรพย หนสน เงนก นยนา

ทน

เงนสด อนๆ นลน นยนา นภา

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 32,500 360,000 150,000 8,500 65,000 71,000 98,000

ขายสนทรพยและแบงขาดทน 150,000 (360,000) 10,000 (44,000) (88,000) (88,000)

182,500 0.- 160,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000

จายช าระหนสน (150,000) (150,000)

32,500 0.- 10,000 8,500 21,000 (17,000) 10,000

จายคาช าระบญช (10,000) (10,000)

22,500 0.- 0.- 8,500 21,000 (17,000) 10,000

โอนเงนก ไปชดเชยผลขาดทน (8,500) 8,500

22,500 0.- 0.- 0.- 21,000 (8,500) 10,000

เฉลยผลขาดทนของนยนา ใหนลนและนภา อตรา 1:2

(2,833)

8,500

(5,667) 22,500 0.- 0.- 0.- 18,167 0.- 4,333

จายคนทน (22,500) (18,167) (4,333) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

หนา 180 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

2.4 หางหนสวนหางหนสวนมหนสนลนพนตว และผเปนหนสวนบางคนมฐานะการเงนด และบางคนฐานะการเงนไมด หางหนสวนมหนสนลนพนตว คอมเงนสดไมพอจายช าระหน เจาหนของหางหนสวนสามารถเรยกรองใหผ เปนหนสวนประเภทไมจ ากดความรบผดชอบทมฐานะการเงนดจายช าระหนสนแทนหางได สวนในกรณผ เปนหนสวนทมฐานะการเงนไมดหากมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวนจะตองดหนสนสวนตวของผ เปนหนสวนประกอบดวยวาจะสามารถน าเงนมาชดใชหางไดหรอไม การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.5 ดงน

ตวอยาง 5.5 พมพ พลอย และแพน เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด พ.พาน

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 15,000 เจาหนการคา 80,000

ลกหนการคา 56,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 39,000 ทน – พมพ 15,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – พลอย 30,000

อปกรณส านกงาน 55,000 ทน – แพน 40,000 รวมสนทรพย 165,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 165,000

หางหนสวนด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน และเกบเงนจากลกหนการคาได 45,000 บาท และฐานะการเงนของผ เปนหนสวนแตละคนเปนดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 181

สนทรพยสวนตว หนสนสวนตว สนทรพยสทธ

พมพ 30,000 40,000 (10,000)

พลอย 30,000 20,000 10,000

แพน 50,000 10,000 40,000

การจดท างบแสดงการช าระบญชจะเปนดงน

หางหนสวนจ ากด เพอนเกลอ

งบแสดงการช าระบญช

วนท 31 มกราคม 25x1

จากงบแสดงการช าระบญชจะเหนวา หางหนสวนมเงนสดไมพอจายช าระหน เจาหนมสทธเรยกรองใหแพนซงมฐานะการเงนดจายช าระหนแทนหางหนสวน

สนทรพย หนสน ทน

เงนสด อนๆ พมพ พลอย แพน ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 15,000 150,000 80,000 15,000 30,000 40,000

ขายสนทรพยและแบงขาดทน 45,000 (150,000) (35,000) (35,000) (35,000) 60,000 0.- 80,000 (20,000) (5,000) 5,000

จายช าระหนสน (60,000) (60,000)

0.- 0.- 20,000 (20,000) (5,000) 5,000

แพนจายช าระหนแทนหาง (20,000) 20,000

0.- 0.- 0.- (20,000) (5,000) 25,000

รบเงนสดจากพลอย 5,000 5,000

5,000 0.- 0.- (20,000) 0.- 25,000

รบเงนสดจากพมพ 10,000 10,000

15,000 0.- 0.- (10,000) 0.- 25,000

โอนผลขาดทนของพมพใหแพน 10,000 (10,000) 15,000 0.- 0.- 0.- 0.- 15,000

จายคนทนใหแพน (15,000) (15,000) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

หนา 182 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

พลอยมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวน 5,000 บาท จะเหนวาพลอยมฐานะการเงนดสามารถน าเงนมาจายช าระสวนขาดทนเกนทนได

พมพมสวนขาดทนเกนทนในหางหนสวน 20,000 บาท และมหนสนสวนตว 40,000 บาท ในขณะทสนทรพยมเพยง 30,000 บาท จะเหนวาพมพมฐานะการเงนไมด มสนทรพยนอยกวาหนสน สามารถค านวณจ านวนเงนทเจาหนสวนตวและหางหนสวนจะไดรบเงนจากพมพ ไดดงน

หางหนสวนไดรบเงนจากพมพ = 30,000 x 60,000

20,000 = 10,000 บาท

เจาหนสวนตวไดรบเงนจากพมพ = 30,000 x 60,000

40,000 = 20,000 บาท

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 55,000

ทน – พมพ 35,000

ทน – พลอย 35,000

ทน – แพน 35,000

เครดต ลกหนการคา 56,000

สนคาคงเหลอ 39,000

อปกรณส านกงาน 55,000

บนทกการขายสนทรพยและแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 60,000

เครดต เงนสด 60,000

บนทกการจายช าระหน

เดบต เจาหนการคา 20,000

เครดต ทน – แพน 20,000

บนทกเจาหนเรยกรองใหหนสวนแพนจายช าระหนแทนหางหนสวน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 183

25x1

ม.ค. 1-31 เดบต เงนสด 5,000

เครดต ทน – พลอย 5,000

บนทกการรบเงนสดจากหนสวนพลอย

เดบต เงนสด 10,000

เครดต ทน – นยนา 10,000

บนทกการรบเงนสดจากหนสวนพมพ

เดบต ทน – แพน 10,000

เครดต ทน – พมพ 10,000

บนทกการโอนผลขาดทนของหนสวนพมพใหหนสวนแพน

เดบต ทน – แพน 15,000

เครดต เงนสด 15,000

บนทกการจายคนทนใหหนสวนแพน

การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด

การช าระบญชโดยคนทนเปนงวดนน จะตองกนเงนสดใหเพยงพอกบจ านวนหนสนเสยกอน เงนสดทเหลอจงจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนได ผช าระบญชควรจะคนทนใหเฉพาะหนสวนทมบญชทนดานเครดตหลงจากค านวณยอดทอาจจะขาดทนทงหมดแลวเพอปองกนความรบผดชอบของผ ช าระบญชและผ เปนหนสวน เพราะหากผ ช าระบญชท าการจายเงนคนทนไมถกตอง ผช าระบญชจะตองรบผดชอบในการเรยกเงนคนจากผ เปนหนสวนทไดรบเงนคนทนเพอน ามาจายใหแกผ เปนหนสวนทยงไดรบเงนคนทน หากผช าระบญชไมสามารถเรยกคนทนไดผช าระบญชจะตองรบผดชอบกบจ านวนเงนสวนนน

โดยการช าระคนทนเปนงวดจะมวธการเหมอนการช าระคนทนครงเดยวคอจะเรมจากการขายสนทรพยทไมเปนตวเงนบางรายการกอน เชน สนคาคงเหลอ อปกรณส านกงาน อาคาร ทดนเปนตน แลวน าเงนสดทไดมาท าการจายช าระหนสนและจายเงนทเหลอจากการขายสนทรพยครงนนใหแกผ เปนหนสวน จากนนจะขายสนทรพยทไมเปนตวเงนทเหลออยและจายเงนคนทนใหแก

หนา 184 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

ผ เปนหนสวน การช าระบญชจะด าเนนตอไปเรอยๆ จนกวาสนทรพยทมอยจะขายไดหมดและไดมการจายเงนคนทนใหผ เปนหนสวนตามจ านวนเงนทเหลออย การค านวณเงนทจะจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนแตละครงนนจะตองค านงถงสนทรพยทเหลออย เพราะผ เปนหนสวนแตละคนจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนทจะเกดขนจากการจ าหนายสนทรพยในอนาคต หากจายคนทนโดยไมค านงถงสนทรพยทเหลออยอาจจะท าใหผ เปนหนสวนไดรบคนทนหมดกอนทจะรบผลขาดทนทจะเกดขนในอนาคต ซงผ ช าระบญชจะเรยกใหผ เปนหนสวนชดใชกลบคนมานนเปนการยงยาก ดงนนการค านวณเงนสดทจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนจงตองปฏบตตามหลกเกณฑดงน

1. ถามบญชเงนกจากผ เปนหนสวนใหน าบญชเงนกปรบเขาบญชทน เพอหาสทธสวนได

เสยของผ เปนหนสวนแตละคน

2. ถามสนทรพยอนเหลออยใหสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมไดและจะตองถอเปน

ผลขาดทนทงหมด น าไปเฉลยใหผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงก าไร

3. ถามผ เปนหนสวนคนใดขาดทนเกนทน ใหสมมตวาผ เปนหนสวนคนนนไมสามารถ

น าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได จะตองเฉลยสวนขาดทนเกนทนนนใหผ เปนหนสวนทมทนคงเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน

การค านวณเงนสดทจะจายคนทนใหแกผ เปนหนสวนนนจะกระท าเมอยอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนทจะจายคนทนแตละครงไมเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทน โดยใชหลกเกณฑขางตนประกอบการค านวณควบคไปกบการท างบแสดงการช าระบญช การท าเชนน จะมผลท าใหบญชทนของผ เปนหนสวนแตละคนมยอดคงเหลอตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนพอด ซงท าใหการจายเงนคนทนในครงตอไปสามารถจายคนตามอตราสวนแบงก าไรขาดทนไดเลย ไมจ าเปนตองค านวณหาเงนสดทจะคนทนใหแกผ เปนหนสวนอก โดยการจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด แบงการพจารณาออกเปน 2 กรณ ดงน

1. การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด กรณไมมบญชเงนกจากผเปนหนสวน

การจายคนทนเปนงวดกรณไมมบญชเงนกจากผ เปนหนสวน จะตองน ายอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนจายคนทนแตละครงไปค านวณเงนทจะจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.6 ดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 185

ตวอยาง 5.6 ก าพล อศรา และ วรพล เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนใน 1:2:3 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 เมษายน 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด อศรพล

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 เมษายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 20,000 เจาหนการคา 59,000

สนทรพยอน 300,000 ทน – ก าพล 78,000 ทน – อศรา 84,000

. ทน – วรพล 99,000 รวมสนทรพย 320,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 320,000

ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน

ราคาตามบญช ราคาขาย

พฤษภาคม 120,000 72,000

กรกฎาคม 108,000 66,000

กนยายน 72,000 33,000

รวม 300,000 171,000

การจดท างบแสดงการช าระบญชการจายคนทนเปนงวดจะเปนดงน

หนา 186 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

หางหนสวนจ ากด อศรพล

งบแสดงการช าระบญช

พฤษภาคม – กนยายน 25x1

สนทรพย หนสน ทน

เงนสด อนๆ ก าพล อศรา วรพล

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช 20,000 300,000 59,000 78,000 84,000 99,000

พ.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 72,000 (120,000) (8,000) (16,000) (24,000) 92,000 180,000 59,000 70,000 68,000 75,000

จายช าระหนสน (59,000) (59,000)

33,000 180,000 0.- 70,000 68,000 75,000

จายคนทนครงท 1 (ตารางประกอบ) (33,000) (33,000)

0.- 180,000 0.- 37,000 68,000 75,000

ก.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 66,000 (108,000) (7,000) (14,000) (21,000) 66,000 72,000 0.- 30,000 54,000 54,000

จายคนทนครงท 2 (ตารางประกอบ) (66,000) (18,000) (30,000) (18,000)

0.- 72,000 0.- 12,000 24,000 36,000

ก.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน 33,000 (72,000) (6,500) (13,000) (19,500) 33,000 0.- 0.- 5,500 11,000 16,500

จายคนทนครงสดทาย (33,000) (5,500) (11,000) (16,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 187

หางหนสวนจ ากด อศรพล

ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน

จากตวอยางจะเหนวายอดคงเหลอในบญชทนภายหลงการขายสนทรพยครงท 1 ของ วรพล มไมพอทจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนจากการสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมได และสมมตให วรพล ไมสามารถน าเงนมาใชสวนทขาดทนเกนทนนนไดจงตองเฉลยขาดทนเกนทนให ก าพล และ อศรา หลงจากจายเงนคนทนครงท 1 แลวยอดคงเหลอในบญชทนของผ เปนหนสวนจะยงไมเหลออยในอตราสวนแบงก าไรขาดทน ดงนนเมอมเงนสดกอนจะจายคนครงท 2 กตองแสดงการค านวณหาเงนสดจายคนทนอก ซงในครงนยอดคงเหลอในบญชทนของผ เปนหนสวนทกคนมมากกวาสวนแบงขาดทนอยางมาก และเมอจายคนทนครงท 2 แลว ทนคงเหลอของผ เปนหนสวนทกคนจะอยในอตราสวนแบงก าไรขาดทนพอด การจายคนทนในครงท 3 จงแบงคนใหแกผ เปนหนสวนในอตราสวนแบงก าไรขาดทนไดโดยไมตองแสดงการค านวณหาเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน

ก าพล อศรา วรพล

ยอดกอนจายคนทนครงท 1 70,000 68,000 75,000

หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 180,000 แบงในอตรา 1:2:3

(30,000)

(60,000)

(90,000)

40,000 8,000 (15,000) หก สวนขาดทนเกนทนของ วรพล เฉลยให ก าพลและอศรา ในอตรา 1:2

(5,000)

(10,000)

15,000

หก สวนขาดทนเกนทนของอศรา โอนใหก าพล

35,000

(2,000)

(2,000) 2,000

0.-

ยอดจายคนทนครงท 1 33,000 0.- 0.-

ยอดกอนจายคนทนครงท 2 30,000 54,000 54,000

หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 72,000 แบงในอตรา 1:2:3

(12,000)

(24,000)

(36,000)

ยอดจายคนทนครงท 2 18,000 30,000 18,000

หนา 188 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

การบนทกบญช

25x1

พ.ค. เดบต เงนสด 72,000

ทน – ก าพล 8,000

ทน – อศรา 16,000

ทน – วรพล 24,000

เครดต สนทรพยอน 120,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 1 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 59,000

เครดต เงนสด 59,000

บนทกการจายช าระหน

เดบต ทน – ก าพล 33,000

เครดต เงนสด 33,000

บนทกการจายคนทนครงท 1

ก.ค. เดบต เงนสด 66,000

ทน – ก าพล 7,000

ทน – อศรา 14,000

ทน – วรพล 21,000

เครดต สนทรพยอน 108,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต ทน – ก าพล 18,000

ทน – อศรา 30,000

ทน – วรพล 18,000

เครดต เงนสด 66,000

บนทกการจายคนทนครงท 2

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 189

25x1

ก.ย. เดบต เงนสด 33,000

ทน – ก าพล 6,500

ทน – อศรา 13,000

ทน – วรพล 19,500

เครดต สนทรพยอน 72,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 3 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต ทน – ก าพล 5,500

ทน – อศรา 11,000

ทน – วรพล 16,500

เครดต เงนสด 33,000

บนทกการจายคนทนครงสดทาย

2. การจายคนทนเปนงวดกอนขายสนทรพยหมด กรณมบญชเงนกจากผเปนหนสวน

การจายคนทนเปนงวดกรณมบญชเงนก จากผ เปนหนสวน จะตองน ายอดคงเหลอบญชทนของผ เปนหนสวนกอนจายคนทนแตละครงบวกกบบญชเงนก ไปค านวณเงนทจะจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน การจดท างบแสดงการช าระบญชและการบนทกการช าระบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 5.7 ดงน

ตวอยาง 5.7 หนง หนย และ น า เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2:1:1 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มถนายน 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หนา 190 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

หางหนสวนจ ากด อกษร น. งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มถนายน 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 10,000 เจาหนการคา 30,000

สนทรพยอน 200,000 เงนก - หนง 8,000

ทน – หนง 72,000

ทน – หนย 58,000

. ทน – น า 42,000 รวมสนทรพย 210,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 210,000

ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน

ราคาตามบญช ราคาขาย

มถนายน 90,000 50,000

สงหาคม 70,000 42,000

ตลาคม 40,000 18,000

รวม 200,000 110,000

งบแสดงการช าระบญชการจายคนทนเปนงวดจะเปนดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 191

หางหนสวนจ ากด อกษร น. งบแสดงการช าระบญช

เดอนมถนายน – ตลาคม 25x1

สนทรพย หนสน

เงนก หนง

ทน

เงนสด อน ๆ หนง หนย น า

ยอดคงเหลอกอนช าระบญช

10,000

200,000

30,000

8,000

64,000

60,000

48,000

ม .ย . ขายสนทรพยและแบงขาดทน

50,000

(90,000)

(20,000)

(10,000)

(10,000) 60,000 110,000 30,000 8,000 44,000 50,000 38,000

จายช าระหนสน

(30,000)

(30,000)

30,000 110,000 0.- 8,000 44,000 50,000 38,000

จายคนทนครงท 1 (ตารางประกอบ)

(30,000)

(21,000)

(9,000) 0.- 110,000 0.- 8,000 44,000 29,000 29,000

ส.ค . ขายสนท รพยและแบงขาดทน

42,000

(70,000)

(14,000)

(7,000)

(7,000) 42,000 40,000 0.- 8,000 30,000 22,000 22,000

จายคนทนครงท 2 (ตารางประกอบ)

(42,000)

(8,000)

(10,000)

(12,000)

(12,000)

0.- 40,000 0.- 0.- 20,000 10,000 10,000

ต.ค. ขายสนทรพยและแบงขาดทน

18,000

(40,000)

(11,000)

(5,500)

(5,500) 18,000 0.- 0.- 0.- 9,000 4,500 4,500

จายคนทนครงสดทาย

(18,000)

(9,000)

(4,500)

(4,500) 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.- 0.-

หนา 192 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

หางหนสวนจ ากด อกษร น. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน

จากตวอยางจะเหนวา หนงมบญชเงนก แตหนงจะยงไมไดรบช าระคนเงนกจากการจายคนทนครงท 1 เพราะยอดคงเหลอในบญชทน ของหนง มไมเพยงพอทจะรบเฉลยสวนแบงขาดทนจากการสมมตวาสนทรพยทเหลออยขายไมได สวนการจายคนทนครงท 2 ยอดคงเหลอบญชทนของหนง มเพยงพอทจะรบผลขาดทนจากสนทรพยทเหลอ หนงจงไดรบช าระเงนกและไดรบคนทนดวย

หนง หนย น า

ยอดกอนจายคนทนครงท 1 44,000 50,000 38,000

บวก เงนก 8,000

52,000 50,000 38,000

หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 110,000 แบงในอตรา 2:1:1

(55,000)

(27,500)

(27,500)

(3,000) 22,500 10,500

หก สวนขาดทนเกนทนของ หนง เฉลยให หนยและน า ในอตรา 1:1

3,000

(1,500)

(1,500) ยอดจายคนทนครงท 1 0.- 21,000 9,000

ยอดกอนจายคนทนครงท 2 30,000 22,000 22,000

บวก เงนก 8,000

38,000 22,000 22,000

หก ผลขาดทนจากสนทรพยทเหลออาจขาย ไมได 40,000 แบงในอตรา 1:2:3

(20,000)

(10,000)

(10,000)

ยอดคงเหลออาจจายคนทน 18,000 12,000 12,000

จายคนเงนก (8,000)

ยอดจายคนทนครงท 2 10,000 12,000 12,000

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 193

การบนทกบญช

25x1

ม.ย. เดบต เงนสด 50,000

ทน – หนง 20,000

ทน – หนย 10,000

ทน – น า 20,000

เครดต สนทรพยอน 90,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 1 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต เจาหนการคา 30,000

เครดต เงนสด 30,000

บนทกการจายช าระหน

เดบต ทน – หนย 21,000

ทน – น า 9,000

เครดต เงนสด 30,000

บนทกการจายคนทนครงท 1 ใหผ เปนหนสวน

ส.ค. เดบต เงนสด 42,000

ทน – หนง 14,000

ทน – หนย 7,000

ทน – น า 7,000

เครดต สนทรพยอน 70,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

หนา 194 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

25x1

ส.ค. เดบต เงนก – หนง 8,000

ทน – หนง 10,000

ทน – หนย 12,000

ทน – น า 12,000

เครดต เงนสด 42,000

บนทกการจายเงนกและจายคนทนครงท 2 ใหผ เปนหนสวน

ต.ค. เดบต เงนสด 18,000

ทน – หนง 11,000

ทน – หนย 5,500

ทน – น า 5,500

เครดต สนทรพยอน 40,000

บนทกการขายสนทรพยครงท 2 และแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

เดบต ทน – หนง 9,000

ทน – หนย 4,500

ทน – น า 4,500

เครดต เงนสด 18,000

บนทกการจายคนทนครงสดทายใหผ เปนหนสวน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 195

สรป

การเลกหางหนสวนมหลายสาเหตอาจจะเลกตามขอตกลงของผ เปนหนสวน เลกตามสญญาของหางหนสวน หรอเลกตามค าสงของศาล

เมอหางหนสวนท าการเลกกจการจะตองหาผ ช าระบญชมาจดการช าระบญชของหางหนสวน เรมตงแตด าเนนการขายสนทรพย การจายช าระหน การจายคนทนใหกบผ เปนหนสวน และบนทกบญชเกยวกบการเลกหางหนสวนดวย

การช าระบญชและการจายคนทนใหกบผ เปนหนสวนนน ผ ช าระบญชจะตองจดท างบแสดงการช าระบญช เพอแสดงรายละเอยดในการขายสนทรพย จายช าระหนส และจายคนทนใหแกผ เปนหนสวน ซงวธการบญชช าระบญชและจายคนทนม 2 วธ คอ การช าระบญชโดยการจายทนในครงเดยวภายหลงทขายสนทรพยหมดแลว และ การช าระบญชโดยการจายคนทนเปนงวดกอนทจะขายสนทรพยหมด

หนา 196 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

แบบฝกหด

ขอ 1. ปอ ปลา ป และ ปง เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 1 : 1 หนสวนตกลงเลกกจการในวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนแสดงดงน

หางหนสวนจ ากด ป.ปลา

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 4,000 เจาหนการคา 40,000

ลกหนการคา 18,000 เงนก – ปอ 4,000

หก คาเผอหนสงสยจะสญ 2,000 16,000 เงนก – ปง 2,000 สนคาคงเหลอ 20,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยไมหมนเวยน ทน – ปอ 10,000

ทดน 20,000 ทน – ปลา 15,000

อปกรณส านกงาน 36,000 ทน – ป 10,000

หก คาเสอมราคาสะสม 6,000 30,000 ทน – ปง 4,500 อาคาร 10,000 กระแสทน – ปอ 2,000

หก คาเสอมราคาสะสม 4,000 6,000 กระแสทน – ปลา 5,000 กระแสทน – ป 4,000

. กระแสทน – ปง (500) รวมสนทรพย 96,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 96,000

ในระหวางเดอนมกราคม 25x1 ไดเกบเงนจากลกหนและขายสนทรพยตางๆ ดงน เกบเงนจากลกหนได 15,000 บาท ขายสนคาคงเหลอได 15,800 บาท ขายทดนได 25,000

บาท อาคาร 15,000 บาท และอปกรณส านกงาน 2,000 บาท ในการช าระหนไดรบสวนลด 200 บาท และจายคาช าระบญช 3,000 บาท

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 197

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญชเดอนมกราคม 25x1 ของหางหนสวนจ ากด ป.ปลา เมอผ เปน

หนสวนบางคนขาดทนเกนทน 2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

ขอ 2. จากโจทยขอ 1. ถาหางหนสวนเกบเงนจากลกหนและขายสนทรพยตาง ๆ ไดดงน เกบเงนจากลกหนได 15,000 บาท ขายสนคาคงเหลอได 13,000 บาท ขายทดนได 10,000 บาท อาคาร 13,000 บาท และอปกรณส านกงาน 2,000 บาท ในการช าระหนไมไดรบสวนลด และจายคาช าระบญช 3,000 บาท

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช เมอผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนน าเงนสดมาชดใชใหหาง

หนสวน บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

2. งบแสดงการช าระบญช เมอผ เปนหนสวนทขาดทนเกนทนไมสามารถน าเงนสดมาชดใชใหหางหนสวนได

ขอ 3. หางหนสวนจ ากด สามเกลอ ตกลงจะเลกกจการและใหมการช าระบญช โดยจายคนทนเปนงวด งบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกกจการปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด สามเกลอ

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 20,000 เจาหน 56,000

สนทรพยอน 200,000 ทน-กอง 68,000

ทน-กลา 60,000

. ทน-เกง 36,000

รวมสนทรพย 220,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 220,000

หนา 198 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

ผ เปนหนสวนแบงก าไรขาดทนในอตราสวน 3 : 5 : 2 ในระหวางป 25x1 ทมการช าระบญชหางหนสวนไดจ าหนายสนทรพยอนออกไปไดดงน

ราคาขาย ราคาตามบญช

มกราคม 40,000 60,000

กมภาพนธ 30,000 50,000 มนาคม 20,000 60,000

เมษายน 4,000 30,000 รวม 94,000 200,000 ใหท า

1. งบแสดงการช าระบญชของหางหนสวนจ ากด สามเกลอ กรณจายคนทนเปนงวด

2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน

3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

ขอ 4. ขวญตา ขวญแกว และขวญใจเปนหนสวนกน ตกลงแบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 2 : 1 ตามล าดบ ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 พฤษภาคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนกอนการช าระบญชมดงน

หางหนสวนจ ากด ขวญกมล

งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 1 พฤษภาคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 10,000 เจาหน 30,000

สนทรพยอน 260,000 ทน-ขวญตา 100,000

ทน-ขวญแกว 80,000

. ทน-ขวญใจ 60,000

รวมสนทรพย 270,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 270,000

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 199

ในเดอนมกราคม หางหนสวนจ าหนายสนทรพยซงมราคาตามบญช 160,000 บาท ไดในราคา 84,000 หลงจากช าระหนสนแลว จายเงนสดทเหลอเปนการคนทนบางสวน ตอมาในเดอนมนาคม หางห นสวนจ าหนายสนทรพยซงมราคาตามบญช 60,000 บาท ไดในราคา 36,000 บาท และจายเงนสดคนทนอกครง ในเดอนพฤษภาคมจ าหนายสนทรพยทเหลอไดในราคา 24,000 บาท และจายเงนจ านวนนเปนการคนทนครงสดทาย

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช ตงแตตนจนเสรจสน

2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน

3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

4. งบแสดงการช าระบญชเมอหางหนสวนจายคนทนครงเดยวเมอสนเดอนพฤษภาคม

ขอ 5. ใบตอง ใบตาล และใบเตย เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 1:2:2 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด ตวตอ

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

เงนสด 20,000 เจาหนการคา 55,000

สนทรพยอน 380,000 เงนก - ใบเตย 15,000

ทน – ใบตอง 80,000

ทน – ใบตาล 150,000

. ทน – ใบเตย 100,000รวมสนทรพย 400,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 400,000

ในระหวางป 25x1 หางหนสวนด าเนนงานขายสนทรพยดงน

หนา 200 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

ราคาตามบญช ราคาขาย

มกราคม 90,000 50,000

มนาคม 70,000 42,000

พฤษภาคม 40,000 18,000

รวม 200,000 110,000

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช ตงแตตนจนเสรจสน

2. ตารางการค านวณเงนสดจายคนทนใหผ เปนหนสวน

3. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

ขอ 6. น าเกลอ น าตาล และ น าหวาน เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตราเทากน ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการเมอ 1 มกราคม 25x1 หลงจากปดบญชหาผลการด าเนนงานแลวงบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวน ปรากฏดงน

หางหนสวนจ ากด น าตาลหวาน

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 15,000 เจาหนการคา 120,000

ลกหนการคา 96,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนคาคงเหลอ 70,000 ทน – น าเกลอ 70,000สนทรพยไมหมนเวยน ทน – น าตาล 40,000

อปกรณส านกงาน 79,000 ทน – น าหวาน 30,000 รวมสนทรพย 260,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 260,000

หางหนสวนด าเนนการขายสนคา อปกรณส านกงาน และเกบเงนจากลกหนการคาได 95,000 บาท และฐานะการเงนของผ เปนหนสวนแตละคนเปนดงน

บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน หนา 201

สนทรพยสวนตว หนสนสวนตว สนทรพยสทธ

น าเกลอ 45,000 10,000 35,000

น าตาล 50,000 35,000 15,000

น าหวาน 60,000 80,000 (20,000)

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญช เมอหางหนสวนมหนสนลนพนตว ผ เปนหนสวนบางคนม

ฐานะการเงนด บางคนมฐานะการเงนไมด

2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

ขอ 7. มะเฟอง มะไฟ และมะนาว เปนหนสวนกน แบงก าไรขาดทนในอตรา 2 : 1 : 2 ผ เปนหนสวนตกลงเลกกจการในวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนของหางหนสวนแสดงดงน

หางหนสวนจ ากด ตวมอ

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย หนสนและสวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยหมนเวยน หนสนหมนเวยน

เงนสด 5,000 เจาหนการคา 90,000

เงนฝากธนาคาร 14,000 คาใชจายคางจาย 12,000

ลกหนการคา 30,000 เงนก – มะไฟ 6,000

สนคาคงเหลอ 28,000 สวนของผ เปนหนสวน

สนทรพยไมหมนเวยน ทน – มะเฟอง 60,000

ทดน 70,000 ทน – มะไฟ 20,000

อปกรณส านกงาน (สทธ) 42,000 ทน – มะนาว 62,000

อาคาร (สทธ) 50,000 กระแสทน – มะเฟอง 5,000

กระแสทน – มะไฟ (9,000) . กระแสทน – มะนาว (7,000) รวมสนทรพย 239,000 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 239,000

หนา 202 บทท 5 การเลกหางหนสวนและการช าระบญชของหางหนสวน

ในระหวางเดอนมกราคม 25x1 ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพยและจายช าระหน โดยไดรบคาตอบแทน 15,000 รายละเอยดเกยวกบการขายสนทรพยและจายช าระหนมดงน

1. เกบเงนจากลกหนได 18,000 บาท

2. ขายทดน อาคาร และอปกรณส านกงาน ไดทงสน 112,000 บาท

3. ขายสนคาไดเงน 20,000 บาท

4. จายช าระหนสนทงหมด

ใหท า 1. งบแสดงการช าระบญชเดอนมกราคม 25x1 ของหางหนสวนจ ากด ตวมอ เมอผ เปน

หนสวนบางคนขาดทนเกนทน 2. บนทกการช าระบญชของหางหนสวน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

การด าเนนธรกจในปจจบนทงกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวนนนจะมขอจ ากดในการจดหาเงนลงทนเพม หากตองการขยายกจการหรอตองการเงนลงทนเพมอาจจะท าไดยาก ดงนนหากตองการเงนลงทนจ านวนมากเพอมาใชในการด าเนนงานหรอตองการบคลากรทมประสบการณ มความรความสามารถมารวมด าเนนงาน ธรกจมกจดตงในรปของบรษท เพราะบรษทสามารถสามารถรวบรวมเงนทนไดจ านวนมากโดยใหบคคลภายนอกเขามารวมลงทนโดยการซอหนของบรษท

ลกษณะทวไปของกจการบรษท

บรษทเปนรปแบบหนงของการจดตงเพอประกอบธรกจ โดยมวตถประสงคเพอหาก าไรมาแบงปนกน แตจะมความความแตกตางจากกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวน เนองจากบรษทนนจะตองจดตงขนตามกฎหมายและมจ านวนผ ลงทนมากกวา การบญชของบรษททเกยวกบสวนของเจาของจงมลกษณะแตกตางจากกจการเจาของคนเดยวและหางหนสวน คอ จะมการแบงทนออกเปนหน ๆ มความหลากหลายของสทธสวนไดเสยของเจาของ มหนสนทจ ากดจ านวน มขอก าหนดการแบงก าไรขาดทนทเครงครด และมการควบคมจากกฎหมายของบรษท

(นจร พเชฐกล, 2556 : 363)

1. การแบงทนออกเปนหน ๆ (Capital stock) สวนของเจาของส าหรบกจการบรษท เรยกวา สวนของผ ถอห น ซงมการแบงทน

ออกเปนหน หนชนดเดยวกนจะมมลคาหนแตละหนเทา ๆ กน สทธสวนไดเสยของผ ถอหนแตละคนถกก าหนดดวยจ านวนหนทตนถออย หนแตละหนมสทธดงตอไปน

1.1 มสทธไดรบสวนแบงก าไรในรปเงนปนผล

1.2 มสทธออกเสยงเลอกตง คณะกรรมการบรหาร 1.3 มสทธไดรบสนทรพยคนเมอเลกกจการ 1.4 มสทธซอหนใหมซงเปนชนดเดยวกนตามอตราสวนหนทถออย

หนา 204 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

2. ความหลากหลายของสทธสวนไดเสยของเจาของ (Variety of ownership

interests) บรษททกแหงจะตองมหนพนฐานคอ หนสามญ (Common stock) เปนหนทมสทธ

สวนไดเสยล าดบสดทายทรบภาระความเสยงและผลตอบแทนจากการด าเนนงานของบรษท นอกจากหนสามญแลวบรษทอาจมหนบรมสทธ (Preferred stock) ซงเปนหนทมสทธพเศษบางประการแตไมมสทธออกเสยงเลอกตงคณะกรรมการบรหาร หนบรมสทธมหลายชนด อยางเชน หนบรมสทธชนดสะสม หนบรมสทธแปลงสภาพได หนบรมสทธชนดไถถอนได และแตละชนดจะมวธการบนทกบญชทแตกตางกน

3. การมหนสนทจ ากดจ านวนของผถอหน (Limited liability of stockholders) ผ ถอหนจะรบภาระในหนสนของบรษทเพยงไมเกนจ านวนเงนคาหนทยงสงใชไมครบ

มลคาของหนทตนถออยเทานน

4. ขอก าหนดของการแบงผลก าไร (Formality of profit distribution) การแบงผลก าไรของบรษทมขอก าหนด ดงน

4.1 ตองเปนไปตามขอก าหนดของกฎหมาย

4.2 ตองไดรบอนมตจากทประชมผ ถอหน

4.3 การจายเงนปนผลเปนไปตามขอก าหนดของหนทนแตละชนด

5. การถกควบคมจากกฎหมายของบรษท (Control of corporate law) การถกควบคมจากกฎหมายบรษทนน ในประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบบรษท

2 รปแบบคอ

5.1 บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากด ปฏบตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

5.2 บรษทมหาชนจ ากด ปฏบตตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535

พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ.2544 พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 และพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2535

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 205

บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากด (Private company limited)

บรษทจ ากดหรอบรษทเอกชนจ ากดมความหมาย การด าเนนงานจดตง และหนาทตาง ๆ ดงน

1. ความหมายของบรษทจ ากด

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1096 ไดใหความหมายไววา บรษทจ ากด คอบรษททตงขนดวยการแบงทนออกเปนหนซงแตละหนมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนตางรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถออยเทานน

2. การด าเนนการจดตงบรษทจ ากด

การจดตงบรษทจ ากดนนจะตองด าเนนการตามล าดบขนตอนดงน

2.1 ยนแบบขอจองชอบรษทเพอตรวจสอบไมใหซ ากบหางหนสวน บรษทอน

2.2 ผ เรมกอตงบรษทซงจะตองมจ านวนตงแต 3 คนขนไป เขารวมกนท าหนงสอ

บรคณหสนธ ซงจะมรายละเอยดเกยวกบ ชอบรษท ทตง วตถประสงคของบรษท จ านวนหน มลคาหน และชอผ เรมจดตงบรษท และน าหนงสอบรคณหสนธไปจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย

2.3 ผ เรมกอตงเปดใหมการลงชอจองซอหนจนครบทงหมด

2.4 เมอมการจองซอหนครบทงหมดแลว ผ เรมกอตงบรษทออกหนงสอนดประชมผเขาชอซอหนเพอประชมจดตงบรษท การออกหนงสอนดประชมจะตองหางจากวนประชมอยางนอย 7 วน

2.5 จดประชมผลงชอซอหนเพอจดตงบรษท พรอมตกลงขอบงคบของบรษทและตองมการแตงตงคณะกรรมการบรษทดวย

2.6 หลงจากแตงตงคณะกรรมการบรษทแลว คณะกรรมการบรษทจะรบมอบหมายงานจากผ เรมกอตงบรษทไปด าเนนงาน โดยเรมดวยการเรยกใหผ ทลงชอจองซอหนทงหมดช าระคาหนอยางนอยรอยละ 25 ของมลคาหน

2.7 หลงจากมการช าระคาหนครบแลว กรรมการผ มอ านาจลงลายมอชอกระท าการแทนบรษทตองจดท าค าขอจดตงบรษท และยนจดทะเบยนภายใน 3 เดอนนบตงแตวนทประชมจดตงบรษท โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th

หนา 206 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

3. หนาทของบรษทจ ากด

บรษทจ ากดเมอจดตงขนมาแลวจะมหนาทดงตอไปน

3.1 ตองจดใหมการประชมใหญสามญ ซงมสาระส าคญดงน

3.1.1 ภายหลงการจดตงบรษทภายใน 6 เดอน และการประชมครงตอไปอยางนอย 1 ครงทกระยะเวลา 12 เดอน 3.1.2 อนมตงบแสดงฐานะการเงนภายใน 4 เดอนนบแตวนปดบญช

3.1.3 ตองหมนเวยนเปลยนกรรรมการเปนจ านวน 1 ใน 3 ของกรรมการทงหมดและเปลยนอ านาจ กรรมการดวยหากจะตองเปลยน ซงการเปลยนแปลงดงกลาวตองสอดคลองกบขอบงคบของบรษทดวย

3.2 จากการประชมตามขอ 3.1 ตองจดท าเอกสารและน าสงตอส านกงานทะเบยนหนสวนบรษทดงน

3.2.2 จดท าบญชรายชอผ ถอห นสวน ณ วนประชมภายใน 14 วน นบจากประชม

3.2.3 ยนงบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทนภายใน 1 เดอน นบแตวนอนมตงบแสดงฐานะการเงน

3.2.3 ยนขอจดทะเบยนกรรมการเขาใหมภายใน 14 วน นบแตวนทประชมผ ถอหนลงมต

3.3 กจการตอไปนจะตองกระท าโดยมตพเศษ (มตทประชมใหญผ ถอหนและมตท ประชมใหญผ ถอหนอกครงซงหางจากการประชมครงแรกไมนอยกวา 14 วน แตไมเกน 6 สปดาห เพอยนยนมตเดม) คอ การเพมทน การลดทน การควบบรษท การออกหนเสมอนลงเงนจนเตมมลคา การแกไขเพมเตมหนงสอบรคณหสนธและขอบงคบ และการเลกบรษท

3.4 กจการตอไปนตองมมตทประชมใหญผ ถอห น คอ การแตงตงกรรมการ การเปลยนแปลงอ านาจกรรมการ (ถาขอบงคบไมใหอ านาจทประชมกรรมการก าหนดการเปลยนแปลงหรอแตงตงผ สอบบญชหรอผ ช าระบญช การก าหนดสนจางใหผ สอบบญช การอนมตจายเงนปนผล การประชมเพออนมตการช าระบญชของผช าระบญช ซงกจการดงกลาวจะตองระบไวหนงสอบอกกลาวนดประชมดวย

3.5 กจการทบงคบใหยนขอจดทะเบยน นอกจากตามขอ 3.2 แลว จะตองยนขอจดทะเบยนตอพนกงานทะเบยนหนสวนบรษทภายใน 14 วนอก คอ การแกไขขอบงคบมต

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 207

พเศษใหเพมทน ลดทน และควบบรษท การควบบรษท การเลกบรษท การเปลยนตวผช าระบญช และการขอจดทะเบยนเสรจการช าระบญช

3.6 ผ ถอหนถารวมหนไดไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจ านวนหนทงหมดมสทธทจะท าหนงสอรองขอใหบรษทเรยกประชมใหญวสามญผ ถอหนได โดยตองระบวาประสงคจะใหบรษทเรยกประชมดวยเรองอะไร หากกรรมการบรษทมไดเรยกประชมภายใน 30 วน นบตงแตวนยนค ารองขอแลว ผ ถอหนทรองขอหรอผ ถอหนอนรวมหนไดจ านวนดงกลาวขางตนจะเรยกประชมเองกได

3.7 การเลกบรษท นอกจากจะตองกระท าโดยมตพเศษแลว จะตองมเนอหาสาระส าคญในการขอเลกบรษทและขนตอนในการช าระบญช

3.8 บรษทจ ากดตองท าบญชงบแสดงฐานะการเงนอยางนอยครงหนงทกรอบสบสองเดอน โดยมผสอบบญชอยางนอยหนงคนตรวจสอบแลวน าเสนอทประชมใหญภายในสเดอนนบแตวนทลงในงบแสดงฐานะการเงน และผสอบ บญชตองเสนอรายงานแสดงใหเหนการงานของบรษททไดกระท าภายในรอบปวาเปนประการใด

บรษทมหาชนจ ากด (Public company limited)

บรษทมหาชนจ ากดมความหมาย การด าเนนงานจดตง และหนาทตาง ๆ ดงน

1. ความหมายของบรษทมหาชนจ ากด

ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 ไดใหความหมายไววา บรษทมหาชนจ ากด คอ บรษทประเภทซงตงขนดวยความประสงคทจะเสนอขายหนตอประชนโดยผ ถอหนมความรบผดจ ากดไมเกนจ านวนเงนคาหนทตองช าระและบรษทดงกลาวไดระบความประสงคเชนนนไวในหนงสอบรคณหสนธ

2. การด าเนนการจดตงบรษทมหาชนจ ากด

การตงบรษทมหาชนจ ากดมขนตอนและวธการดงตอไปน

2.1 ยนแบบขอจองชอบรษทเพอตรวจสอบไมใหซ ากบหางหนสวน หรอบรษทอน

2.2 ผ เรมจดตงบรษทซงเปนบคคลธรรมดาตงแต 15 คนขนไปด าเนนการจดท าหนงสอบรคณหสนธ แลวน าหนงสอบรคณหสนธนนไปจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย

หนา 208 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

2.3 เมอจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธแลว ผ เรมจดตงบรษทอาจเลอกด าเนนงานการได 2 กรณ คอ ซอหนของบรษททงหมดไวเองหรอเสนอขายหนตอประชาชนประชนชน ซงหากจะเสนอขายห นตอประชาชนนน ผ เ รมจดตงตองยนแบบแสดงรายการขอมลการเสนอขายหลกทรพยและรางหนงสอชชวนตอส านกคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ.2535 เมอแบบแสดงรายการขอมลการเสนอขายหลกทรพยและรางหนงสอชชวนมผลบงคบใชแลว ผ เรมกอตงจงสามารถเสนอขายหนตอประชาชนได

2.4 ประชมจดตงบรษท เมอผจองห นของบรษทครบแลวผ เรมกอตงบรษทตองเรยกประชมจดตงบรษทภายใน 2 เดอน นบตงแตวนทมการจองหนครบ ในการประชมจดตงบรษทจะมการพจารณาขอบงคบของบรษท การก าหนดจ านวนหน และการเลอกตงคณะกรรมการบรษทดวย

2.5 คณะกรรมการบรษทเรยกใหผจองหนมาช าระคาหนเตมจ านวนทงหมดในคราวเดยวภายในระยะเวลาทก าหนด หากผจองหนไมช าระคาหน คณะกรรมการบรษทจะน าหนของผนนออกขายทอดตลาดตามขนตอนทกฎหมายก าหนด

2.6 จดทะเบยนจดตงบรษทมหาชน ภายหลงจากผจองหนช าระคาหนครบแลว โดยยนค าขอจดทะเบยนภายใน 3 เดอนนบตงแตวนประชมจดตงบรษทมหาชนจ ากด โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนน มส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th

3. หนาทของบรษทมหาชนจ ากด

บรษทมหาชนจ ากดเมอจดตงขนมาแลวจะมหนาทดงตอไปน

3.1 สงเอกสารการเสนอขายหนตอประชาชนใหนายทะเบยนภายใน 15 วน นบแตวนทสงใหส านกงานก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย

3.2 ผ เรมจดตงบรษทตองสงหนงสอนดประชม ระเบยบวาระการประชมเอกสารทจะใหทประชมจดตงบรษทพจารณาใหสตยาบนหรออนมต โดยมผ เรมจดตงบรษทสองคนรบรองวาถกตอง พรอมดวยรางขอบงคบของบรษทไปยงนายทะเบยนไมนอยกวา 7 วน กอนวนประชม

3.3 ใหคณะกรรมการด าเนนการขอจดทะเบยนบรษทภายใน 3 เดอน นบแตวนประชมจดตงบรษทเสรจ

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 209

3.4 ใหคณะกรรมการการด าเนนการจดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระ กรรมการอ านาจกรรมการ ส านกงานแหงใหญของบรษทและส านกงานสาขาภายใน 14 วน นบแตวนทมการเปลยนแปลง

3.5 บรษทตองยนบญชรายชอผ ถอห น ณ วนประชมสามญประจ าปตอนายทะเบยนภายใน 1 เดอน นบแตวนทเสรจการประชม

3.6 บรษทตองจดสงรายงานประจ าป ส าเนางบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทน ส าเนารายงานการประชมผ ถอหนเกยวกบการอนมตงบแสดงฐานะการเงน การจดสรรก าไร และการแบงเงนปนผลไปยงนายทะเบยนภายใน 1 เดอน นบแตวนทประชมผ ถอหนอนมตงบแสดงฐานะการเงนนน ละตองโฆษณาทางหนงสอพมพอยางนอย 1 วน

3.7 บรษทเพมทนหรอลดทนไดโดยน ามตทประชมไปจดทะเบยนเปลยนแปลงทนจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตททประชมลงมต

3.7.1 จดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระแลว (เพมทน) ภายใน 14 วน นบแต

วนทไดรบช าระเงนคาหนครบ

3.7.2 จดทะเบยนเปลยนแปลงทนช าระแลว (ลดทน) ภายใน 14 วน เมอพน

ก าหนดเวลาการคดคานของเจาหนาหน

3.8 จดทะเบยนควบบรษทภายใน 14 วน นบแตวนทเสรจสนการประชมรวมกน

3.9 ผ ช าระบญชตองจดทะเบยนเปนผ ช าระบญช จดทะเบยนเลกบรษทและโฆษณาการเลกบรษททางหนงสอพมพภายใน 7 วน นบแตวนทไดรบการแตงตง

3.10 ผช าระบญชตองสงงบแสดงฐานะการเงนและบญชก าไรขาดทนททประชมผ ถอหนอนมตพรอมดวยส าเนารายงานการประชมผ ถอหนใหนายทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนททประชมผ ถอหนอนมต

3.11 ผช าระบญชตองจดท ารายงานการช าระบญชพรอมกบบญชรบจายในการช าระบญชตอนายทะเบยนทกระยะ 3 เดอน นบแตวนไดรบการแตงตงจนกวาจะเสรจสนการช าระบญช

3.12 ผช าระบญชตองจดทะเบยนเสรจการช าระบญชภายใน 14 วน นบแตวนททประชมผ ถอหนอนมตรายงานผลการช าระบญช พรอมกบสงมอบเอกสารประกอบการลงบญช

3.13 กรณบรษทเอกชนประสงคจะแปรสภาพเปนบรษทมหาชนจด คณะกรรมการทไดรบแตงตงใหมตองจดทะเบยนแปรสภาพบรษทเอกชนเปนบรษทมหาชนจ ากดภายใน 14 วน นบแตวนทเสรจสนการประชม

หนา 210 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

3.14 บรษทตองตองจดท าปายชอไวหนาส านกงานใหญละส านกงานสาขา

3.15 บรษทตองแสดงชอ ทตงส านกงาน และทะเบยนบรษทไวในจดหมายประกาศใบแจงความ ใบสงของ และใบเสรจรบเงน

3.16 บรษทตองจดท าใบห นมอบแกผ ถอห นภายใน 2 เดอน นบแตวนทไดรบจดทะเบยนเปนบรษทมหาชนจ ากด หรอนบแตวนทไดรบเงนคา หนครบและไดจดทะเบยนเพมทนแลว

3.17 บรษทตองจดท าทะเบยนผ ถอห น ทะเบยนกรรมการ รายงานการประชมคณะกรรมการ และรายงานการประชมผ ถอหน เกบรกษาไว ณ ส านกงานใหญหรอเกบไวทบคคลอนทไดแจงไวใหนายทะเบยนทราบแลว

3.18 บรษทตองจดสงรายงานและเกบรกษา บญช งบแสดงฐานะการเงน บญชก าไรขาดทน รวมทงใหผ สอบบญชตรวจสอบ และน าเสนอตอทประชมผ ถอหนเพอพจารณาอนมต 3.19 บรษทตองจดสงรายงานประจ าปของคณะกรรมการ งบแสดงฐานะการเงน บญชก าไรขาดทนทผสอบบญชตรวจสอบแลวใหผ ถอหนพรอมหนงสอนดประชมสามญประจ าป

3.20 บรษทตองโฆษณาทางหนงสอพมพเกยวกบเอกสารตาง ๆ ไดแก หนงสอนดประชมตงบรษท หนงสอนดประชมผ ถอหน การจายเงนปนผล งบแสดงฐานะการเงนทผ ถอหนอนมต การเพมทนและลดทนภายหลงไดรบจดทะเบยนแลว

ความแตกตางระหวางบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากด

การด าเนนงานของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดจะมความแตกตางกน ดงน

1. บรษทจ ากดไมประสงคจะเสนอขายหนตอประชาชน แตบรษทมหาชนจ ากดเปนบรษทประเภททประสงคจะเสนอขายหนตอประชาชน

2. การจดตงนนบรษทจ ากดตองมผกอตงตงแต 3 คนขนไป เขาชอกนท าหนงสอบรคณหสนธเพอจดตงบรษท แตบรษทมหาชนจ ากดตองมผ ถอหนตงแต 15 คนขนไปจงจะจดตงบรษทได

3. บรษทจ ากดจะชชวนประชาชนใหซอหนไมได แตบรษทมหาชนจ ากดมสทธทจะท าหนงสอชชวนใหประชาชนซอหนได

4. การโอนหน บรษทจ ากดจะตองท าเปนสญญาการโอนหน ผ โอนและผ รบโอนตองลงลายมอชอและมพยานรบรอง มฉะนนจะเปนโมฆะ แตบรษทมหาชนจ ากดนนท าไดดวยการสลกหลงใบหนโดยระบชอผ รบโอนและลงลายมอชอผ โอนกบผ รบโอนแลวสงมอบใบหนใหเทานน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 211

5. บรษทจ ากดจะตองก าหนดมลคาหนขนต าไมนอยกวากวาหนละ 5 บาท แตบรษทมหาชนจ ากดไมมการก าหนดมลคาหนขนต า จะมมลคาหนเทาใดกได

6. บรษทจ ากดจะขายหนในราคาต ากวามลคาไมได แตบรษทมหาชนจ ากดสามารถขายหนในราคาต ากวามลคาไดถาด าเนนงานมาอยางนอย 1 ปและมผลขาดทนเกดขน

7. การเรยกช าระคาหนของบรษทจ ากดสามารถเรยกช าระเปนครง โดยครงแรกจะตองไมนอยกวารอยละ 25 ของมลคาหนทตงไวพรอมสวนเกนมลคาหนทงหมด แตบรษทมหาชนจ ากดจะตองเรยกช าระคาหนทงหมดครงเดยว

8. บรษทจ ากดจะประชมผ ถอหนเมอไดจดทะเบยนตงบรษทแลวกฎหมายก าหนดใหตองเรยกประชมผ ถอหนภายใน 6 เดอนนบจากวนจดทะเบยน แตบรษทมหาชนไมตองเรยกประชมภายใน 6 เดอนนบจากวนจดทะเบยน เนองจากกฎหมายเพยงแตก าหนดใหบรษทมหาชนจ ากดใหมการประชมผ ถอหนเปนการประชมหนสามญประจ าปภายใน 4 เดอนนบแตวนสนสดรอบระยะเวลาบญชของบรษทเทานน

9. บรษทจ ากดหากประสงคจะเพมทนจะขายหนทเพมใหกบผ ถอหนเดมกอน จะเสนอขายตอประชาชนไมได แตบรษทมหาชนจ ากดจะเสนอขายหนตอผ ถอหนเดมหรอเสนอขายตอประชาชนกไดแลวแตจะลงมตกน

สวนของผถอหน

Williams and other (2015 : 495 – 497) ไดกลาวไววา สวนของผ ถอหน คอ สวนของเจาของส าหรบกจการบรษท ซงเปนสวนไดเสยทเหลออยของผ ถอหนในสนทรพยของบรษท ผ ถอหนไมมสทธเรยกรองตอสนทรพยอยางใดอยางหนงของบรษท แตมสทธเรยกรองในสวนหนงของสนทรพยทงหมดของบรษทหลงจากช าระหนทงหมดแลว โดยสวนของผ ถอหนของบรษทจะมบญชทเกยวของดงน

1. ทนเรอนหน

ทนเรอนหนของบรษทคอสวนทเจาของน ามาลงทน ซงจะแบงออกเปน

1.1 ทนจดทะเบยน หมายถง ทนทบรษทไดจดทะเบยนไวตามกฎหมายโดยแสดงชนด

ของหน จ านวนหน และมลคาหนทจดทะเบยนแตละชนด

1.2 ทนทออกและเรยกช าระ หมายถง หนของบรษททไดจดทะเบยนไวแลวน าออก

ขายและเรยกช าระครบมลคา โดยใหแสดงชนดของหน จ านวนหน และมลคาหนทน าออกขาย

หนา 212 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

2. สวนเกนมลคาหน หรอสวนต ากวามลคาหน สวนเกนมลคาหนเกดขนในกรณทมการขายหนในราคาสงกวามลคา สวนต ากวา

มลคาหนเกดขนในกรณทมการขายหนในราคาต ากวามลคา แตตามกฎหมายไทยไมใหบรษทออกหนทนในราคาต ากวามลคา ยกเวนบรษทมหาชนจ ากดทด าเนนงานมาแลวไมต ากวา 1 ป และมผลขาดทน จงสามารถขายห นทนในราคาต ากวามลคาไดโดยความเหนชอบจากทประชมผ ถอหน

3. ก าไรสะสม ก าไรสะสม คอ ก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดจดสรรหรอยงไมไดแบงใหกบผ ถอ

หนมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน หากเปนขาดทนสะสมจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนลดลง ก าไรสะสมของบรษทสามารถแบงไดเปน 2 สวน ดงน

3.1 ก าไรสะสมทจดสรรแลว คอ ก าไรสะสมทกนไวเพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนงโดยเฉพาะ เพอปองกนไมใหบรษทน าไปจายเงนปนผลหรอเพอเปนหลกประกนตอเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต เชน ก าไรสะสมจดสรรเพอส ารองตามกฎหมาย ก าไรสะสมจดสรรเพอช าระหนระยะยาว ก าไรสะสมจดสรรเพอขยายโรงงานแหงใหม เปนตน

3.2 ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร คอ ก าไรสะสมทเหลอหลงจากหกก าไรสะสมจดสรรแลว ซงบรษทสามารถน าไปจายเงนปนผลไดอก

การแสดงรายการสวนของผ ถอหนในงบการเงนสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.1 ดงน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 213

ตวอยาง 6.1 การแสดงสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

ทนหนบรมสทธ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx xx

ทนทออกและเรยกช าระ

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

ทนหนบรมสทธ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx xx

สวนเกนมลคาหน

สวนเกนมลคาหนสามญ xx

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ xx xx

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย xx

เงนส ารองทวไป xx

ยงไมจดสรร xx xx

รวมสวนของผ ถอหน xx

ชนดของหนบรษท

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดใหความหมายไววา บรษทจ ากด คอบรษททตงขนดวยการแบงทนออกเปนหนซงแตละหนมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนตางรบผดจ ากดเพยงไมเกนจ านวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถออยเทานน จากความหมายดงกลาวหนทนของบรษทจะม 2 ชนด คอ

1. หนสามญ (Common stock) เปนหนหลกหรอหนพนฐานของบรษท ถาบรษทจ ากดมหนทนเพยงชนดเดยว หนทนจะเปนหนสามญทงหมด ผ ถอหนสามญทกคนมสทธเปนเจาของบรษทเหมอน ๆ กน สทธส าคญ มดงน

หนา 214 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

- สทธในการออกเสยงเลอกตงคณะกรรมการบรหารงานของบรษท - สทธในการรบสวนแบงก าไรเมอบรษทประกาศจายเงนปนผล - สทธในการซอหนใหมไดกอนบคคลภายนอกกรณทบรษทออกขายหนเพมเตม - สทธทจะไดรบเงนคนทนเปนเงนสดหรอเปนสนทรพยเมอบรษทเลกกจการ

2. หนบรมสทธ (Preferred stock) คอ หนทมสทธพเศษเหนอกวาหนสามญ โดยบรษทจะออกหนบรมสทธพรอมกบสทธหรอขอจ ากดตาง ๆ ตราบเทาทไมละเมดกฎหมายของบรษท ผ ถอหนจะไดรบสทธประโยชนแตกตางกนไป ซงโดยทวไปหนบรมสทธจะมสทธตาง ๆ ดงน

- สทธในการไดรบเงนปนผลกอนหนสามญ และไดรบเงนปนผลในอตราตามทระบไวในใบหน

- สทธในการรบการคนทนกอนหนสามญเมอบรษทเลกกจการ - สทธในการแปลงสภาพเปนหนสามญตามทระบไวในใบหน

- ไมมสทธออกเสยงในทประชมผ ถอหนหรออาจมสทธออกเสยงนอยกวาผ ถอห นสามญ

โดยทวไป บรษทสามารถออกหนบรมสทธไดหลายลกษณะ ดงน

2.1 หนบรมสทธชนดไมสะสม (Non cumulative preferred stock ) คอ หนบรมสทธทผ ถอหนมสทธไดรบเงนปนผลเฉพาะปทบรษทประกาศจายเทานน ไมมสทธสะสมเงนปนผลส าหรบปทไมมการประกาศจาย

2.2 หนบรมสทธชนดสะสม (Cumulative preferred stock) คอ หนบรมสทธทผ ถอหนมสทธไดรบเงนปนผลและสะสมเงนปนผลทกป ถงแมบรษทจะไมประกาศจายเงนปนผลกตาม

โดยผ ถอหนบรมสทธจะไดรบเงนปนผลชดเชยตามอตราทก าหนดไวในปถดไปกอนทจะท าการจายเงนปนผลใหกบผ ถอหนสามญ

2.3 หนบรมสทธชนดรวมรบ (Participating preferred stock) คอ หนบรมสทธทผถอหนมสทธไดรบเงนปนผลรวมกบผ ถอหนสามญอก หลงจากทไดรบเงนปนผลในอตราทก าหนดแลว เชน บรษทจ าหนายหนบรมสทธ 10% ผ ถอหนบรมสทธจะไมไดรบเงนปนผลแค 10% เทานน แตจะไดรบเงนปนผลเพมอกเมอบรษทมการจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญเกน 10% ของราคาตามมลคาหน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 215

2.4 ห นบรมสทธชนดแปลงสภาพได (Convertible preferred stock) คอ ห นบรมสทธทผ ถอมสทธในการแปลงสภาพไปเปนหนสามญไดตามอตราทก าหนดไวและภายในระยะเวลาทก าหนด ซงจะไมไดรบผลตอบแทนเปนเพยงเงนปนผลตามอตราทก าหนดไวเทานน แตจะไดสทธทจะแปลงสภาพเปนหนสามญเพอทจะไดรบเงนปนผลแบบไมจ ากดจ านวนตามก าไรของบรษท ถอเปนการจงใจนกลงทนซอหนของบรษทเพมขน

2.5 หนบรมสทธชนดขอไถถอนได (Redeemable preferred stock) คอ หนบรมสทธทบรษทสามารถขอไถถอนคนจากผ ถอหนไดภายในระยะเวลาและราคาทก าหนดไวตามเงอนไข ซงบรษทจะออกหนบรมสทธชนดขอไถถอนไดเมอบรษทมความจ าเปนตองจดหาเงนทนเพอมาใชในการด าเนนงาน เมอหมดความจ าเปนแลวบรษทกสามารถขอไถถอนหนบรมสทธคนเพอลดภาระเงนปนผลทบรษทตองจายใหกบผ ถอหน

การบนทกบญชส าหรบการออกหนของบรษท

การบนทกบญชส าหรบการออกห นของบรษท จะประกอบไปดวย การบนทกทนจดทะเบยนของบรษท การขายหนหรอการจองซอหน การผดนดช าระคาหน การขายหนเปนหนวยรวม และการออกหนเพอแลกกบสนทรพย

1. ทนของบรษทจ ากด

ทนของบรษทตองระบในหนงสอบรคณหสนธ โดยตองระบจ านวนทนจดทะเบยนของบรษทวามทงสนเทาใด แบงออกเปนหนอะไรบาง จ านวนกหน และมมลคาหนละเทาใด ซงการก าหนดมลคาห นนน บรษทจ ากดจะตองก าหนดมลคาหนขนต าไมนอยกวาห นละ 5 บาท สวนบรษทมหาชนจ ากดไมมการก าหนดมลคาหนขนต า จะมมลคาหนเทาใดกไดแตจะไมมมลคาเลยไมได การน าหนไปจดทะเบยนนนจะไมมการบนทกบญชเพยงแตบนทกความทรงจ าเทานน

และจดท าทะเบยนหนขนมาวาไดจดทะเบยนหนไปทงสนเทาใด การบนทกทนของบรษทสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.2 ดงน

ตวอยาง 6.2 บรษท ฟาไทย จ ากด กอตงเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยผ เรมกอตงไดเสนอการจดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธ โดยไดระบทนจดทะเบยนเปน 2 ประเภท คอ ทนหนสามญ 2,000,000 บาท แบงเปน 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และทนหนบรมสทธชนดสะสม 10% 1,000,000 บาท แบงเปน 10,000 หนมลคาหนละ 100 บาท

หนา 216 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

การบนทกทกบญช

25x1

ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนหนสามญ 2,000,000 บาท แบงเปน 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และทนหนบรมสทธชนดสะสม 10% 1,000,000 บาท แบงเปน 10,000 หนมลคาหนละ 100 บาท

2. การขายหนและการจองซอหน

การน าห นออกขาย ตามกฎหมายไทยใหขายในราคาตามมลคาหรอสงกวามลคาเทานนจะขายหนในราคาต ากวามลคาไมได ยกเวนบรษทมหาชนจ ากดทด าเนนงานมาอยางนอย 1 ปและมผลขาดทนเกดขน สามารถขายหนในราคาต ากวามลคาได

กรณทมการจองซอหน ของบรษทจ ากดจะเรยกช าระคาหนทงหมดหรอเรยกเปนครงกได ในการเรยกช าระเปนครง ในครงแรกจะตองเรยกช าระไมนอยกวารอยละ 25 ของมลคาหนทตงไวถามสวนเกนมลคาหนจะตองเรยกสวนเกนมลคาหนทงหมดพรอมกบการเรยกช าระคาหนครงแรก สวนบรษทมหาชนจ ากดจะตองเรยกช าระคาหนทงหมดครงเดยว

2.1 การขายหนเปนเงนสด

การขายหนเปนเงนสดนนบรษทจะไดรบเงนมาครบตามจ านวนทขายและจะตองออกใบหนใหกบผ ถอหนดวย การบนทกบญชเกยวกบการขายหนเปนเงนสดจะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธ xx

สวนเกนมลคาหน (ถาม) xx

การบนทกบญชเกยวกบการขายหนเปนเงนสดสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.3 ดงน

ตวอยาง 6.3 บรษท สนไทย จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญจ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 6% จ านวน 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บรษทน าหนออกขายเปนเงนสด โดยมรายการทเกยวของกบการขายหนทนดงน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 217

ม.ค. 15 ขายหนสามญ 1,000 หน ในราคาหนละ 100 บาท

30 ขายหนสามญ 4,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท

31 ขายหนบรมสทธทงหมด ในราคาหนละ 60 บาท

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 6% 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท

25x1

ม.ค. 15 เดบต เงนสด 100,000

เครดต ทนหนสามญ 100,000

บนทกการขายหนสามญในราคาตามมลคา

30 เดบต เงนสด 480,000

เครดต ทนหนสามญ 400,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 80,000

บนทกการขายหนสามญในราคาสงกวามลคา

31 เดบต เงนสด 120,000

เครดต ทนหนบรมสทธ 100,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 20,000

บนทกการขายหนบรมสทธในราคาสงกวามลคา

การแสดงสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 มกราคม 25x1

หนา 218 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

(หนวย : บาท) สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

หนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000

หนบรมสทธ 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 100,000 600,000

ทนทออกและเรยกช าระ

หนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000

หนบรมสทธ 2,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 100,000 600,000

สวนเกนมลคาหน

สวนเกนมลคาหนสามญ 80,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 20,000 100,000

รวมสวนของผ ถอหน 700,000

2.2 การขายหนโดยการใหจอง กรณทบรษทออกหนโดยการใหจองและเรยกช าระคาหนจากผ ถอหนภายหลง บรษทจะออกใบหนใหกบผ ถอหนเมอไดรบช าระคาหนครบเตมมลคาแลว การบนทกบญชเกยวกบการขายหนโดยการใหจองจะเปนดงน

เมอมการจองซอหน จะบนทกบญชโดย

เดบต ลกหนคาหน xx

เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธใหจอง xx

สวนเกนมลคาหน (ถาม) xx

เมอมการเรยกช าระคาหน จะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต ลกหนคาหน xx

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 219

เมอบรษทออกใบหนใหกบผถอหน

เดบต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธใหจอง xx

เครดต ทนหนสามญหรอทนหนบรมสทธ xx

การบนทกบญชเกยวกบการขายหนโดยการใหจอง สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.4 และตวอยาง 6.5 ดงน

ตวอยาง 6.4 การขายหนโดยการใหจองในราคาตามมลคา

บรษท ดารา จ ากด จดทะเบยนทน ในวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 10,000

หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 กมภาพนธ 25x1 บรษทไดน าหนออกขายทงหมดและมผจองครบในราคาตามมลคา และในวนท 1 มนาคมผ ถอหนช าระคาหนครบทงหมด

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท

ก.พ. 1 เดบต ลกหนคาหนสามญ 1,000,000

เครดต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000

บนทกการจองหนสามญในราคาตามมลคา

ม.ค. 1 เดบต เงนสด 1,000,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 1,000,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญทงหมด

เดบต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000

เครดต ทนหนสามญ 1,000,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

หนา 220 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

ตวอยาง 6.5 การขายหนโดยการจองในราคาสงกวามลคา

บรษท จนทรา จ ากด จดทะเบยนทน ในวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 10,000

หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 กมภาพนธ 25x1 บรษทไดน าหนออกขายทงหมดในราคาหนละ 120 บาท มผจองครบทงหมด โดยบรษทมการเรยกช าระคาหนเปนงวด ดงน

1 มนาคม เรยกช าระคาหนงวดแรก 30% พรอมสวนเกนมลคาหน 1 เมษายน เรยกช าระคาหนงวดท 2 40%

1 พฤษภาคม เรยกช าระคาหนครงสดทายทงหมด

ในการเรยกช าระคาหนแตละงวด บรษทไดรบช าระคาหนจากผ ถอหนครบทกงวด

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท

ก.พ.1 เดบต ลกหนคาหนสามญ(10,000 x 120) 1,200,000

เครดต ทนหนสามญใหจอง (10,000 x 100) 1,000,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 200,000

บนทกการจองหนสามญในราคาสงกวามลคา

ม.ค. 1 เดบต เงนสด ((1,000,000 x 30%) + 200,000) 500,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 500,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดแรก

เม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,000,000 x 40%) 400,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 400,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดท 2

พ.ค.1 เดบต เงนสด (1,000,000 x 30%) 300,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 300,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 221

25x1

พ.ค. 1 เดบต ทนหนสามญใหจอง 1,000,000

เครดต ทนหนสามญ 1,000,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

3. การผดนดช าระคาหน

หลงจากทเรยกช าระคาหนครงแรกแลว หากกรรมการบรษทไดเรยกใหผ ถอหนมาช าระคาหนในครงตอไป ผ ถอหนจะตองมาจายช าระคาหนภายในระยะเวลาทก าหนด หากผ ถอหนไมสามารถจายช าระคาหนไดตามก าหนดเวลาดงกลาว ผ ถอหนจะกลายเปนผผดนดช าระหนตามกฎหมาย ซงมภาระตองเสยดอกเบยใหกบบรษทนบแตวนทก าหนดใหช าระคาหนจนถงวนทช าระคาหนเสรจสนตามอตราทก าหนดไวในขอบงคบของบรษท โดยกฎหมายใหคดดอกเบยไดไมเกนรอยละ 15 ตอป

ถาหากมการเรยกช าระคาหนแลว ผ ถอหนไมมาจายช าระคาหนเลย บรษทจะตองท าการรบหนจากผ ถอหนมาแลวน าออกขายทอดตลาด แลวน าจ านวนเงนทไดมาหกกลบลบหนทผถอหนคางช าระ ถาการน าห นออกขายไดเงนไมพอกบคาหนทเรยกใหช าระพรอมทงดอกเบยกสามารถเรยกสวนทขาดจากผ ถอหนทถกรบ และในทางตรงขาม ถามเงนเหลอกควรจายเงนคนคนแกผ ถอหนทถกรบนนดวย

การบนทกบญชเกยวกบการผดนดช าระคาหน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.6 และตวอยาง 6.7 ดงน

ตวอยาง 6.6 จากตวอยาง 6.5 บรษท จนทรา จ ากด สมมตวา การเรยกช าระคาหนแตละครงผถอหนทกคนจายช าระคาหนครบ ยกเวน 1 พฤษภาคมทมการเรยกช าระคาหนครงสดทาย มผ ถอหนคางช าระคาหนจ านวน 1,000 หน สวนทเหลอช าระครบ และตอมา วนท 1 มถนายน ผ ถอหนทคางช าระน าเงนมาช าระคาหนพรอมดอกเบย 12%

หนา 222 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

การบนทกบญช

25x1

พ.ค. 1 เดบต เงนสด (9,000 x100 x 30%) 270,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 270,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย

เดบต ทนหนสามญใหจอง 900,000

เครดต ทนหนสามญ 900,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

ม.ย. 1 เดบต เงนสด 30,300

เครดต ลกหนคาหนสามญ 30,000

ดอกเบยรบ (30,000 x 12% x1/12) 300

รบช าระคาหนทคางช าระพรอมดอกเบย

เดบต ทนหนสามญใหจอง 100,000

เครดต ทนหนสามญ 100,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

ตวอยาง 6.7 จากตวอยาง 6.5 บรษท จนทรา จ ากด สมมตวา การเรยกช าระคาหนแตละครงผ ถอหนทกคนจายช าระคาหนครบ ยกเวน 1 พฤษภาคมทมการเรยกช าระคาหนครงสดทาย มผ ถอหนคางช าระคาหนจ านวน 1,000 หน สวนทเหลอช าระครบ ถาผ ถอหนทคางช าระงวดสดทายไมน าเงนมาช าระคาหน บรษทจงท าการรบหนคนมาในวนท 1 สงหาคม 25x1 และคดดอกเบยจากผถอหนทคางช าระ 12% หลงจากรบหนมาบรษทไดน าหนดงกลาวออกขายทอดตลาดในราคาหนละ 110 บาท

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 223

การบนทกบญช

25x1

พ.ค.1 เดบต เงนสด (9,000 x100 x 30%) 270,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 270,000

บนทกการรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย

เดบต ทนหนสามญใหจอง 900,000

เครดต ทนหนสามญ 900,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

25x1

ส.ค. 1 เดบต เงนสด (1,000 x 110) 110,000

เครดต ผ ถอหนทถกรบ 110,000

บนทกการขายหนทรบมา

เดบต ลกหนคาหนสามญ 900

เครดต ดอกเบยรบ (30,000 x 12% x3/12) 900

บนทกดอกเบยรบจากผ ถอหนทคางช าระ

เดบต ผ ถอหนทถกรบ 110,000

เครดต ลกหนคาหนสามญ 30,900

เงนสด 79,100

บนทกน าเงนสงคนผ ถอหนทถกรบ

เดบต ทนหนสามญใหจอง 100,000

เครดต ทนหนสามญ 100,000

บนทกการออกใบหนใหผ ถอหน

หนา 224 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

4. การขายหนเปนหนวยรวม

การขายหนเปนหนวยรวม คอ การทบรษทน าหนตงแต 2 ชนดขนไปออกขายรวมกน

โดยก าหนดราคาเปนหนวยรวม ถาเปนหนตางชนดกน เชน หนสามญกบหนบรมสทธ หนสามญกบหนก การขายหนเปนหนวยรวมนนจะตองค านวณแบงราคาขายรวมเปนราคาขายของหนแตละชนดเพอแยกบนทกบญช การแบงราคาขายรวมนนสามารถจ าแนกได 3 กรณดงน

4.1 กรณทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยว ถาทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยวใหใชมลคายตธรรมของหนชนดนน

เปนราคาขายของหน และน ามลคายตธรรมนไปหกจากราคาขายรวม ผลตางจะเปนราคาขายของหนอกชนดหนง การแบงราคาขายและการบนทกบญชการขายห นเปนหนวยรวมกรณทราบมลคายตธรรมของหนเพยงชนดเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.8 ดงน

ตวอยาง 6.8 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท ถาทราบวาหนสามญมมลคายตธรรมขณะนน หนละ 160 บาท

การแบงราคาขายรวม ราคาขายหนสามญ 2 หน และหนบรมสทธ 5 หน เปนเงน 900 บาท

หก มลคายตธรรมของหนสามญ 2 หน ( 2 * 160 ) 320 บาท

ราคาขายหนบรมสทธ 5 หน 580 บาท

ราคาขายหนบรมสทธตอหน (580 / 5 ) 116 บาท

การบนทกบญช

เดบต เงนสด ( 100 x 900 ) 90,000

เครดต ทนหนสามญ (2 x100x100 ) 20,000

ทนหนบรมสทธ (5x100x100 ) 50,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (2x100x60) 12,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (5x100x16) 8,000

บนทกการขายหนเปนหนวยรวม

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 225

มลคายตธรรมของหนแตละชนด

มลคายตธรรมรวม

4.2 กรณทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด ถาทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด ใหใชมลคายตธรรมรวมของหนทง 2

ชนด เปนเกณฑในการแบงราคาขาย โดยการแบงราคาขายสามารถค านวณไดตามสตร ดงน

ราคาขายหนแตละชนด = ราคาขายรวม x

.

การแบงราคาขายและการบนทกบญชการขายหนเปนหนวยรวมกรณทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.9 ดงน

ตวอยาง 6.9 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท ถาทราบวาหนสามญมมลคายตธรรมขณะนน หนละ 160 บาท และหนบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท

การแบงราคาขายรวม มลคายตธรรมของหนสามญทขาย (200หน x 160 บาท) 32,000

มลคายตธรรมของหนบรมสทธทขาย (500 x 120 ) 60,000

มลคายตธรรมรวม 92,000

ราคาขายของหนสามญ = 90,000 x 92,000

32,000 = 31,304

ราคาขายของหนบรมสทธ = 90,000 x 92,000

60,000 = 58,696

การบนทกบญช เดบต เงนสด 90,000

เครดต ทนหนสามญ 20,000

ทนหนบรมสทธ 50,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 11,304

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 8,696

บนทกการขายหนเปนหนวยรวม

หนา 226 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

ราคาตามมลคาของหนแตละชนด

ราคาตามมลคารวม

4.3 กรณไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด

ถาไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด และจ าเปนตองแบงราคาขายของหนทงสองชนด กอาจจะใชราคาตามมลคาของหนทง 2 ชนดเปนเกณฑในการโดยการแบงราคาขายสามารถค านวณไดตามสตร ดงน

ราคาขายหนแตละชนด = ราคาขายรวม x

การแบงราคาขายและการบนทกบญช การขายห นเปนหนวยรวมกรณไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด สามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.10 ดงน

ตวอยาง 6.10 บรษทขายหนเปนหนวยรวม 100 หนวย ในราคาหนวยละ 900 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ 5 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยไมทราบมลคายตธรรมของหนทง 2 ชนด

การแบงราคาขายรวม ราคาตามมลคาของหนสามญทขายได (200*100) 20,000

ราคาตามมลคาของหนบรมสทธทขายได (500*100) 50,000

ราคาตามมลคารวม 70,000

ราคาขายของหนสามญ = 90,000 x 70,000

20,000 = 25,714

ราคาขายของหนบรมสทธ = 90,000 x

70,000

50,000 = 64,286

การบนทกบญช เดบต เงนสด 90,000

เครดต ทนหนสามญ ( 2*100*100 ) 20,000

ทนหนบรมสทธ (5*100*100 ) 50,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 5,714

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 14,286

บนทกการขายหนเปนหนวยรวม

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 227

5. การออกหนทนเพอแลกกบสนทรพยอน หากบรษทมการออกหนทนเพอแลกเปลยนกบสนทรพยอนทไมใชเงนสด เชน ทดน อาคาร อปกรณส านกงาน บรษทจะบนทกราคาสนทรพยจากการแลกเปลยนนนดวยราคาดงตอไปน

1. ถาทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนนใหบนทกดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพย

2. ถาไมทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนนใหบนทกดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของหนทนทออกเพอแลกสนทรพย

3. ถาไมทราบราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของทงสนทรพยและหนทนทออก ใหบนทกดวยราคาตามมลคาหน

การบนทกบญชเกยวกบการออกห นทนเพอแลกกบสนทรพยสามารถแสดงไดตามตวอยาง 6.11 และ 6.12 ดงน

ตวอยาง 6.11 บรษท กตยา จ ากด ออกหนสามญ 1,500 หน มลคาหนละ 100 บาท เพอแลกกบสนทรพยดงน เครองตกแตงมมลคายตธรรม 90,000 บาท อปกรณส านกงานมราคาทน 70,000 บาท มลคายตธรรม 60,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 45,000 บาท มลคายตธรรม 30,000 บาท

การบนทกบญช

เดบต เครองตกแตง 90,000

อปกรณส านกงาน 60,000

สนคาคงเหลอ 30,000

เครดต ทนหนสามญ 150,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 30,000

บนทกการออกหนสามญเพอแลกกบสนทรพย

หนา 228 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

ตวอยาง 6.12 บรษท ศภาลย จ ากด ออกหนสามญจ านวน 2,500 หน มลคาหนละ 300 บาท เพอแลกกบทดนและอาคารซงมราคาตามบญช 700,000 บาท ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 320 บาท

การบนทกบญช

เดบต ทดนและอาคาร 800,000

เครดต ทนหนสามญ 750,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 50,000

บนทกการออกหนสามญเพอแลกกบสนทรพย

สรป

การจดตงบรษทม 2 รปแบบ ไดแก (1) บรษทจ ากด คอ บรษททจดตงขนโดยการแบงทนออกเปนหน แตละหนจะมมลคาเทา ๆ กน ผ ถอหนจะรบผดชอบเฉพาะคาหนทยงสงใชไมครบเทานน (2) บรษทมหาชนจ ากด คอ ประเภทซงตงขนดวยความประสงคทจะเสนอขายหนตอประชาชนโดยผ ถอหนมความรบผดจ ากดไมเกนจ านวนเงนคาหนทตองช าระ

สวนของผ ถอหนของบรษท จะประกอบดวย ทนเรอนหน สวนเกนหรอสวนลดมลคาหน และก าไรสะสม ซงทนเรอนหนของบรษทมอย 2 ชนด คอ หนสามญ และ หนบรมสทธ โดยหนสามญถอเปนหนหลก ถอเปนเจาของบรษทมสทธในการเปนคณะกรรมการบรหารงานของบรษท สวนหนบรมสทธจะมสทธพเศษเหลอกวาหนสามญคอ จะไดรบเงนปนผลกอนหนสามญ ไดรบคนทนกอนหนสามญ แตจะถกจ ากดสทธออกเสยงในทประชมผ ถอหน

การขายหนของบรษทสามารถขายไดทงในราคาตามมลคา สงกวามลคาหรอต ากวามลคา หากขายในราคาสงกวามลคาจะตองช าระสวนเกนมลคาหนพรอมกบการสงเงนครงแรกดวย และการขายหนท าไดทงการขายเปนรายหน การขายหนเปนหนวยรวม และการออกหนเพอแลกกบสนทรพยอน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 229

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษท ตนไมไทย จ ากด จดทะเบยนทน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 1,100,000 บาท แบงออกเปนหนบรมสทธ10% จ านวน 1,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บรษทขายหนบรมสทธในราคาตามมลคา และหนสามญในราคาหนละ 120 บาท การเรยกทนของหนแตละชนดมดงน:-

หนบรมสทธมผ จองซอเมอวนท 1 มกราคม 25x1 และช าระเงนครบมลคาเมอวนท 30 มกราคม 25x1

สวนหนสามญมผขอจองซอครบเมอวนท 1 มกราคม 25x1 และไดมการเรยกช าระดงน

1 ก.พ. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 1 หนละ 30 บาทพรอมสวนเกนมลคาหน

1 ม.ค. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 2 หนละ 20 บาท

1 เม.ย. 25x1 เรยกช าระคาหนครงท 3 หนละ 20 บาท

1 พ.ค. 25x1 เรยกช าระคาหนครงสดทาย หนละ 30 บาท พรอมกบออกใบหน

ใหผ ถอหน

ในการเรยกช าระคาหนแตละครงผ ถอหนสงเงนครบทกครง

ใหท า บนทกรายการดงกลาวในสมดรายวนทวไป

ขอ 2. บรษท สามพนอง จ ากด จดทะเบยนทน เมอวนท 1 มนาคม 25x1 เปนห นสามญ 1,000 หน มลคาหนละ 100 บาท การเรยกทนของบรษท มดงน

เมษายน 1 บรษทรบจองหนสามญ 1,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท

เมษายน 15 บรษทเรยกช าระคาหนงวดแรก 40% พรอมสวนเกนมลคาหน ผ จองหนช าระเงนงวดแรกครบทงหมด

พฤษภาคม 21 เรยกช าระคาหนงวดท 2 60% ผจองหนคางช าระ 200 หน ผ ถอหนทช าระเงนครบแลวบรษทไดออกใบหนให

กรกฎาคม 30 บรษทไดท าการรบห นจากผ จองทคางช าระจ านวน 200 ห น แลวน าไปขายทอดตลาดในราคาหนละ 120 บาท อตราดอกเบยพนก าหนด 12%

ใหท า บนทกรายการดงกลาวในสมดรายวนทวไป

หนา 230 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

ขอ 3. บรษท สะบนงา จ ากด มรายการเกยวกบหนทนดงน

25x1

มกราคม 15 จดทะเบยนหนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท จดทะเบยนหนบรมสทธ 7% 15,000 หน มลคาหนละ 150 บาท

มนาคม 5 มผขอจองหนสามญ 15,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท ช าระงวดแรก

ทนท 40% ในวนจอง สวนทเหลอใหผอนช าระ 2 งวด เทา ๆ กน

เมษายน 5 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดท 2 ครบทงหมด

22 มผจองหนบรมสทธ 7% 12,000 หน ในราคาหนละ 170 บาท ช าระงวด

แรกทนท 50% ในวนจอง สวนทเหลอจะช าระในเดอนถดไป

30 บรษทขายหนสามญเปนเงนสด 10,000 หน ในราคาหนละ

110 บาท

พฤษภาคม 5 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดสดทาย ครบทงหมด พรอมออกใบหน

ใหผ ถอหน

22 บรษทไดรบช าระคาหนบรมสทธงวดสดทาย ครบทงหมด พรอมออกใบ

หนใหผ ถอหน

มถนายน 30 บรษทขายหนเปนหนวยรวม ทงหมด 1,000 หนวย ในราคาหนวยละ 750 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 2 หน และหนบรมสทธ 3 หน ณ วนนหนสามญมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท

ใหท า 1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

2. แสดงงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เฉพาะสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 มถนายน 25x1

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 231

ขอ 4. รายการคาเกยวกบหนสามญของบรษท ชวนากร จ ากด ปรากฏดงน

มนาคม 1 บรษทเปดใหจองหนสามญ 1,500 หน ราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ในราคาหนละ 110 บาท พรอมกบการชาระเงนงวดแรก 25 % สวนทเหลอ

ใหผอนช าระ 3 งวด ๆ ละ เทา ๆ กนทกวนตนเดอน

เมษายน 1 ไดรบช าระคาหนทจองครบถวน

พฤษภาคม 1 ไดรบช าระคาหนทจองยกเวนลกหนจองหนรายหนงซงจองหน 150 หนไมยอมจายช าระ

5 บรษทไดรบจดหมายจากลกหนวาไมสามารถจายช าระคาหนได ขอใหบรษทด าเนนการตามกฎหมายได บรษทจงรบหนและน าหนทรบไปขายในราคาหนละ 98 บาท และเสยคาใชจายในการขายหน 200บาท จายช าระคนเงนใหลกหน

มถนายน 1 ไดรบช าระคาหนงวดสดทายและออกใบหนในวนน

ใหท า บนทกรายการคาขางตนในสมดรายวนทวไป

ขอ 5. บรษท มตรสหาย จ ากด จดตงบรษทเมอวนท 1 มกราคม 25x1 จดทะเบยนหนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท หนบรมสทธ 8% 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท รายการเกยวกบหนทนมดงน:- 25x1

มนาคม 5 รบจองหนสามญ 5,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท

เมษายน 5 บรษทไดเรยกเกบเงนคาจองหนสามญงวดแรก 30% ของมลคาหนบวกดวยสวนเกนมลคาหน ซงผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน

เมษายน 30 รบจองหนบรมสทธ จ านวน 3,000 หน ในราคาสงกวามลคา 10%

พฤษภาคม 5 เรยกเกบเงนคาหนสามญงวดท 2 30% ผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน

พฤษภาคม 30 เรยกเกบเงนคาหนบรมสทธงวดท 1 หนละ 40 บาท พรอมสวนเกนมลคาหน ผจองหนไดน าเงนมาช าระครบถวน

มถนายน 5 ไดเรยกเกบเงนงวดสดทายจากผจองหนสามญ ซงผจองช าระเงนครบถวน ยกเวนนายราเชน ซงจองหนไว 500 หน ไดแจงวาไมสามารถช าระคาหนได ส าหรบผจองหนทช าระคาหนครบ บรษทไดออกใบหนใหในวนน

หนา 232 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

25x1

มถนายน 30 เรยกเกบเงนจากผจองหนบรมสทธงวดสดทายทงหมด มผจองคางช าระจ านวน 200 หน สวนทเหลอไดรบช าระเงนครบในวนน พรอมกบออกใบหนให

สงหาคม 19 บรษทไดรบหนของนายราเชน และน าหนดงกลาวออกขายทอดตลาดไดในราคาหนละ 115 บาท อตราดอกเบย 10% หลงจากหกผลขาดทนในการขายหนทถกรบน เงนทเหลอใหสงคนนายราเชน

สงหาคม 30 ผจองหนบรมสทธทคางช าระคาหนงวดสดทาย น าเงนมาจายช าระคาหนทงหมด

พรอมดอกเบย 10%

สงหาคม 30 บรษทไดเสนอขายหนสามญ 4 หน รวมกบหนบรมสทธ 4 หน ในราคารวม 950 บาท ณ วนน หนสามญมมลคายตธรรมหนละ 130 บาท และหนบรมสทธม

มลคายตธรรมหนละ 120 บาท บรษทไดขายไปทงหมด 500 หนวย

ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

ขอ 6. บรษท ณชา จ ากด มรายการคาเกยวกบหนทนดงตอไปน

มนาคม 15 จดทะเบยนหนงสอบรคณหสนธและหนทน ระกอบดวย หนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท หนบรมสทธ6% 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท

เมษายน 10 มผจองหนสามญ 20,000 หนในราคาหนละ 125 บาท และบรษทเรยกช าระเปน

เงนสดงวดแรก 25% ในวนจอง สวนทเหลอใหผอนช าระ 2 งวดๆ ละเทากน พฤษภาคม 2 ไดรบการช าระคาหนสามญทจองงวดท 2 ครบถวน

20 บรษทออกขายหนบรมสทธทงหมดในราคาหนละ 120 บาท ไดรบเงนสด 50 % ทเหลอจะไดรบช าระภายใน 1 เดอน

มถนายน 5 บรษทไดรบการช าระคาหนสามญทจองงวดท 3 ครบถวนและออกใบหนใหแก ผ ถอหนสามญ

10 บรษทไดรบการช าระคาหนบรมสทธครบถวนและออกใบหนใหแกผ ถอหน

ใหท า

1. บนทกรายการคาในสมดรายวนทวไป

2. แสดงงบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) เฉพาะสวนของทนเรอนหน

บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท หนา 233

ขอ 7. บรษท อรสา จ ากด มรายการเกยวกบการขายหนดงน

มกราคม 1 จดทะเบยนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท จดทะเบยนหนบรมสทธ 8% 7,000 หน มลคาหนละ 120 บาท

กมภาพนธ 25 บรษทขายหนสามญเปนเงนสด 4,000 หน ในราคาหนละ 125 บาท

มนาคม 10 บรษทขายหนบรมสทธเปนเงนสด 4,000 หน ในราคาหนละ 135 บาท มนาคม 31 มผจองหนสามญ 5,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท ช าระงวดแรกทนท 60%

พรอมสวนเกนมลคาหนในวนจอง สวนทเหลอจะช าระในเดอนถดไป

เมษายน 10 บรษทไดรบช าระคาหนสามญงวดสดทายครบทงหมด พรอมออกใบหน

มถนายน 5 บรษทขายหนบรมสทธทเหลอทงหมดเปนเงนสด ในราคาหนละ 150 บาท

20 บรษทออกหนสามญ 1,000 หน แลกกบอปกรณส านกงาน ซงมมลคายตธรรมเทากบ 90,000 บาท

ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

ขอ 8. บรษท สามณ จ ากด จดทะเบยนหนสามญจ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 7% จ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท รายการเกยวกบหนทนแตละชนดมดงน

1. บรษทออกห นสามญ จ านวน 1,000 ห นเพอแลกกบเครองจกรและสนคาคงเหลอ เครองจกรมราคาประเมน 90,000 บาท ราคาตามบญช 72,000 บาท สนคาคงเหลอมราคาทน 20,000 บาท มลคายตธรรม 30,000 บาท

2. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 300 หนวย ราคาหนวยละ 1,500 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 4 หนและหนบรมสทธ 6 หน มลคายตธรรมของหนสามญหนละ 140 บาท และมลคายตธรรมของหนบรมสทธหนละ 120 บาท

3. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 150 หนวย ราคาหนวยละ 420 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 1 หนและหนบรมสทธ 2 หน ณ วนนไมทราบมลคายตธรรมของหนทงสองชนด

หนา 234 บทท 6 ลกษณะของบรษทและการบญชของบรษท

4. บรษทไดออกขายหนเปนหนวยรวม จ านวน 500 หนวย ราคาหนวยละ 420 บาท โดย 1 หนวย ประกอบดวยหนสามญ 3 หนและหนบรมสทธ 2 หน ณ วนนทราบมลคายตธรรมของหนสามญชนดเดยวราคาหนละ 130 บาท

5. บรษทออกหนสามญ จ านวน 1,200 หน เพอแลกกบอาคารและอปกรณส านกงาน ซงอาคารมราคาประเมนตามทองตลาดเทากบ 100,000 บาท และอปกรณส านกงานมราคายตธรรมเทากบ 50,000 บาท

6. บรษทออกหนบรมสทธ จ านวน 2,000 หน เพอแลกกบทดน ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 105 บาท

ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ภายหลงบรษทจดตงขนตามกฎหมายและไดด าเนนงานมาระยะหนงแลว บรษทอาจมความประสงคทจะมการเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน อนเนองมาจากมการจดทะเบยนเพมทนลดทน การซอหนคน การออกใบส าคญแสดงสทธซอห น การแปลงสภาพหน การแยกหนและการรวมหน รายการเหลานมผลกระทบตอสวนของผ ถอหนทงสน บรษทตองมหลกเกณฑในการปฏบตเกยวกบการเปลยนแปลงสวนของผ ถอหน โดยตองแสดงรายการใหถกตองตามมาตรฐานการบญชทรบรองโดยทวไปและตามขอก าหนดของกฎหมาย

การเพมทน (Capital increase)

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1221–1223 และ 1228 และพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 136 – 138 ไดบญญตเกยวกบการเพมทนของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดไว ซงสามารถสรปไดดงน

1. บรษทจ ากดจะเพมทนไดดวยการออกหนใหม ตามมตพเศษของทประชมผ ถอหนของบรษทจ ากด

2. บรษทจ ากดนนจะเพมทนไดโดยการออกหนใหมตามมตทประชมผ ถอหน และการขายหนทเพมจะตองขายเปนเงนสดเทานน เวนแตจะท าตามมตพเศษของทประชมผ ถอห น สวนบรษทมหาชนจ ากด เมอไดจ าหนายหนทนทเพมไดบางสวนแลว บรษทจะขอจดทะเบยนเปลยนแปลงทนทช าระแลวตอนายทะเบยนโดยแบงออกเปนงวดๆ ละไมนอยกวารอยละยสบหาของจ านวนหนทเสนอขายกได

3. บรษทจ ากดตองเสนอขายหนทออกใหมใหแกผ ถอหนเดมตามสดสวนจ านวนหนทถออย ซงจะตองท าเปนหนงสอบอกกลาวไปยงผ ถอหนทนทก ๆ คน โดยระบจ านวนหนใหทราบวาจะซอไดกหนและใหก าหนดวน ถาหากพนก าหนดผ ถอหนไมรบการซอ กรรมการสามารถน าหนออกขายใหแกคนอนหรอจะซอไวเองได สวนบรษทมหาชนจ ากดจะเสนอขายหนทเพมใหแกผ ถอหนเดมตามสดสวนจ านวนทผ ถอหนแตละคนมอยแลวหรอจะเสนอขายตอประชาชนหรอบคคลอนกได

4. บรษทจ ากดจดท าหนงสอบอกกลาวทเสนอใหผ ถอหนซอหนใหมนน โดยลงวน เดอน ปและลายมอชอของกรรมการ สวนบรษทมหาชนจ ากดตองจดท าหนงสอชชวนหรอเอกสาร

หนา 236 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

เกยวกบการเสนอขายหนตอประชาชน และตองสงบญชรายชอผ ถอหนของบรษทเฉพาะผ ถอหนทเพม โดยระบชอ สญชาต ทอย จ านวนหนทถอและเลขทใบหนดวย

5. บรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดเมอมมตซงอนญาตใหเพมทนนน จะตองจดทะเบยนเปลยนแปลงทนภายใน 14วน นบตงแตวนทไดลงมตนน

การเพมทนถอเปนวธการบรหารงานของบรษททเปนมาจากนโยบายในการขยายกจการหรอตองการปรบปรงโครงสรางเงนทน ซงไมตองการก ยมเงน ในการเพมทนจะตองด าเนนการจดทะเบยนเพมทนจากทไดจดทะเบยนไวเดมมาเปนจ านวนใหมทเพมขน ซงการเพมทนโดยการออกหนใหมนนจะตองออกหนใหมมลคาเทาเดมตามทจดทะเบยนไวครงแรก ในกรณทตองการออกหนใหมในมลคาทตางจากมลคาเดม จะตองจดประชมแกไขมลคาหนในหนงสอบรคณหสนธ แลวจงท าการจดทะเบยนเพมทนบรษท ทส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย

การบนทกบญชเกยวกบการเพมทนจะบนทกบญชเหมอนการขายหนตามปกต ซงสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.1 ดงน

ตวอยาง 7.1 บรษท ตะวนฉาย จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท น าออกขายแลวทงหมด ตอมา 1 เมษายน 25x2 มมตทประชมผ ถอหนใหท าการจดทะเบยนเพมทนหนสามญ 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาตามมลคา โดยจดสรรใหผ ถอหนเดมตามสวนจ านวนหนทถออย 1 มถนายน 25x2 ผ ถอหนทกคนช าระคาหนครบ การบนทกบญชจะเปนดงน

25x2

เม.ย. 1 บนทกความจ า : จดทะเบยนเพมทนหนสามญ 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท

ม.ย. 1 เดบต เงนสด 200,000

เครดต ทนหนสามญ 200,000

บนทกการขายหนสามญทจดทะเบยนเพม

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 237

การลดทน (Capital decrease)

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1224–1227 และ 1228 และพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 139 – 144 ไดบญญตเกยวกบการลดทนของบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดไว ซงสามารถสรปไดดงน

1. การลดทนของบรษทจะตองมมตพเศษของทประชมผ ถอหน

2. บรษทจะลดทนใหเหลอนอยกวารอยละ 25 ของทนทจดทะเบยนไมได ยกเวนบรษทมหาชนจ ากด ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 มาตรา 139 หากบรษทมการปรบปรงภายในเพอชดเชยผลขาดทนสะสมแลวยงคงมผลขาดทนสะสมเหลออย บรษทสามารถลดทนลงใหเหลอนอยกวารอยละ 25 ได ทงนขนอยกบมตทประชมผ ถอหน

3. บรษทจะลดทนโดยการลดมลคาหนแตละหนใหต าลงหรอลดจ านวนหนใหนอยลงกได

4. บรษทจ ากดตองโฆษณาในหนงสอพมพทองทเกยวกบการลดทนอยางนอยหนงคราว และมหนงสอบอกกลาวไปยงเจาหนของบรษท และใหเจาหนสงค าคดคานภายใน 30 วน นบแตวนบอกกลาว สวนบรษทมหาชนจ ากดตองโฆษณาการลดทนในหนงสอพมพและมหนงสอแจงมตการลดทนไปยงเจาหนของบรษทภายใน 14 วน นบแตวนทลงมตผ ถอหน และใหเจาหนสงค าคดคานภายใน 2 เดอนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงมตนน

5. ถาเจาหนคนใดคนหนงไมไดคดคานดวยเหตผลใดกตาม ผ ถอหนทไดรบเงนทนของบรษทจ ากดในสวนลดทนยงตองรบผดตอเจาหนเพยงจ านวนทรบทนคนภายในสองปนบตงแตจดทะเบยนการลดทนนน สวนบรษทมหาชนจ ากดจะตองรบผดตอเจาหนภายในหนงปนบแตวนทจดทะเบยนลดทน

6. บรษทจะตองน ามตพเศษอนญาตใหลดทนไปจดทะเบยนภายใน 14วน นบแตวนทไดลงมต

การลดทนถอเปนวธการบรหารเงนทนของบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากด ใหเกดความเหมาะสม ซงบรษทอาจจะมเงนทนในการด าเนนงานมากเกนไปไมไดน าไปใชประโยชนตองการลดจ านวนทนจดทะเบยนลงเพอคนทนใหกบผ ถอห น หรอบรษทเกดภาวะขาดทนสะสม จนไมสามารถลบลางผลขาดทนสะสมนนได จงตองลดจ านวนทนเพอลางผลขาดทนสะสม ใหนอยลงหรอลางยอดทงหมดแลวแตกรณ

การบนทกบญชเกยวกบการลดทนของบรษท สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.2 ดงน

หนา 238 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ตวอยาง 7.2 บรษท พชยา จ ากด มทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนทนหนสามญ 10,000 หน มลคาห นละ 100 บาท บรษทท าการลดทนลงตามมตทประชมผ ถอห น โดยลดมลคาห นสามญจาก 100 บาท เหลอมลคาหนละ 75 บาท การบนทกบญชจะเปนดงน

25x1

ม.ค. 1 เดบต ทนหนสามญ 250,000

เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 250,000

บนทกการลดทนจากราคาตามมลคาหนละ 100 บาท เปนมลคาหนละ 75 บาท

หนทนซอคน (Treasury stock) การซอหนคนสามารถกระท าไดในกรณเปนบรษทมหาชนจ ากด ถาเปนบรษทจ ากดไม

สามารถซอหนของบรษทตนเองคนได ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544 อนญาตใหซอหนคนจากผ ถอหนไดในกรณดงตอไปน

1. บรษทอาจซอหนคนจากผ ถอหนทออกเสยงไมเหนดวยกบมตทประชมผ ถอหนซงไดแกไขขอบงคบของบรษทเกยวกบสทธในการออกเสยงลงคะแนนและสทธในการรบเงนปนผล ซงผถอหนเหนวาไมไดรบความเปนธรรม

2. บรษทอาจซอหนคนเพอการบรหารทางการเงน เมอบรษทมก าไรสะสมและสภาพคลองสง บรษทอาจซอหนทนของตนเองทไดน าออกขายไปแลวกลบคนมาดวยเหตผลตาง ๆ ดงน

2.1 บรษทตองการลดขนาดของบรษทใหเลกลง 2.2 บรษทตองการลดจ านวนหนในมอผ ถอหนลงเพอเพมก าไรตอหน 2.3 บรษทตองการเพมมลคายตธรรมของหนบรษทใหสงขน

2.4 บรษทตองการมหนทนเพมเตมส าหรบใชในการซอกจการอน

2.5 บรษทซอหนคนมาเพอตองการใหเปนผลตอบแทนแกผบรหารและพนกงาน

2.6 บรษทตองการปองกนการถกซอกจการ

เมอบรษทซอหนทนคนกลบมา บรษทสามารถน าหนทนซอคนออกขายไดเมอพนก าหนด 6 เดอนนบแตวนซอห นคน และจะตองขายห นทนซอคนใหหมดภายใน 3 ป เมอพนก าหนดระยะเวลาดงกลาว บรษทตองยกเลกหนทนซอคน ในกรณทบรษทจะออกขายหนใหม บรษทตองขายหนทนซอคนใหเสรจสนกอน

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 239

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ไดใหความหมายและวธการบญชส าหรบหนทนซอคน ไวในแนวปฏบตทางการบญชเกยวกบหนทนซอคนของกจการ ดงน

1. ความหมายของหนทนซอคน

หนทนซอคน หมายถง หนสามญ หนบรมสทธ และตราสารทนอยางอนทมสทธและมลกษณะเทยบเทาหนสามญของบรษท ซงบรษทไดซอคนกลบมา หนทนซอคนไมใชสนทรพยของบรษทแตเปนการลดสทธเรยกรองของผ ถอหนในสนทรพยของบรษท

2. วธการบนทกบญชส าหรบหนทนซอคน

เมอบรษทซอหนทนกลบคนมา หนทนซอคนไมใชสนทรพยของบรษทแตเปนการลดสทธเรยกรองของผ ถอหนในสนทรพย บรษทตองแสดงหนทนซอคนหกออกจากสวนของผ ถอหน คาใชจายในการซอหนทนคนถอเปนตนทนของหนทนซอคน ไมถอเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทน แตจะแสดงเปนรายการหกในของสวนของผ ถอห นในงบแสดงฐานะการเงน การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคน ม 2 วธ คอ วธราคาทน และวธราคาตามมลคา

2.1 วธราคาทน (Cost method)

วธนห นทนซอคนจะบนทกดวยราคาทนทกจการซอกลบคนมา และลดลงดวยจ านวนเดยวกนเมอกจการขายหนทนซอคนนน จะไมมผลกระทบกบจ านวนทนทออกและเรยกช าระแลว เนองจากจ านวนหนทนทออกจ าหนายไมเปลยนแปลง การบนทกบญชส าหรบหนทนซอคนวธราคาทน จะเปนดงน

2.1.1 เมอบรษทซอหนคน บรษทจะบนทกคาใชจายทจายไปเพอซอหนคนใน

บญชหนทนซอคน และหากบรษทน าหนทนซอคนออกขายจะบนทกลดหนทนซอคนลง หากบรษทซอหนคนหลายครงในราคาทแตกตางกน บรษทตองค านวณตนทนหนทนซอคนทน าออกขายโดยใชราคาถวเฉลยถวงน าหนก จะบนทกบญชโดย

เดบต หนทนซอคน – หนสามญ / หนบรมสทธ xx

เครดต เงนสด xx

2.1.2 เมอบรษทน าหนทนซอคนออกขาย การน าหนทนซอคนออกขายบรษทอาจขายหนทนซอคนไดในราคาสงกวาตนทนทซอมา ผลตางทางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนหนทนซอคน ในทางตรงกนขามถาบรษทขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวา

หนา 240 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ตนทนทซอมา ผลตางดานเดบตจะบนทกลดบญชสวนเกนหนทนซอคน หากไมมบญชสวนเกนหนทนซอคนหรอมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม 2.1.2.1 กรณขายห นทนซอคนไดในราคาสงกวาตนทนห นทนทซอมา จะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

สวนเกนหนทนซอคน–หนสามญ/หนบรมสทธ xx

2.1.2.2 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวาตนทนหนทนทซอมา จะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

ก าไรสะสม xx

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

2.1.3 เมอมการยกเลกหนทนซอคน หากบรษทไมสามารถขายหนทนซอคนไดหรอขายไดไมหมดภายในระยะเวลาทก าหนดไว บรษทตองยกเลกหนทนซอคนโดยการลดหนทนของบรษทลง และโอนปดสวนเกนมลคาหนทนดวย กรณทราคาตามมลคาหนทนทน าออกขายสงกวาตนทนหนทนทซอคนมาผลตางจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนหนทนซอคน ในทางตรงกนขามหากราคาตามมลคาห นทนทน าออกขายต ากวาตนทนห นทนทซอคนมาผลตางจะบนทกลดสวนเกนทนหนทนซอคน หากบญชสวนเกนทนหนทนซอคนมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม

2.1.3.1 กรณราคาตามมลคาหนทน าออกขายสงกวาตนทนหนทนทซอ

คนมา จะบนทกบญชโดย

เดบต ทนหนสามญ/ทนหนบรมสทธ xx

สวนเกนมลคาหนสามญ/หนบรมสทธ (ถาม) xx

เครดต หนทนซอคน xx

สวนเกนทนหนทนซอคน–หนสามญ/หนบรมสทธ xx

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 241

2.1.3.2 กรณราคาตามมลคาหนทน าออกขายต ากวาตนทนหนทนทซอ

คนมา จะบนทกบญชโดย

เดบต ทนหนสามญ/ทนหนบรมสทธ xx

สวนเกนมลคาหนสามญ/บรมสทธ (ถาม) xx

สวนเกนหนทนซอคน– หนสามญ /หนบรมสทธ xx

ก าไรสะสม xx

เครดต หนทนซอคน– หนสามญ /หนบรมสทธ xx

2.1.4 การแสดงรายการหนทนซอคนในงบแสดงฐานะการเงน

บรษทตองแสดงรายการหนทนซอคนตามราคาทนเปนรายการสดทายในสวนของผ ถอหน โดยหกจากยอดรวมของสวนของผ ถอหนทงหมด ดงน

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

ทนทออกและเรยกช าระ

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

สวนเกนมลคาหน

สวนเกนมลคาหนสามญ xx

สวนเกนหนทนซอคน xx xx

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย xx

เงนส ารองทวไป xx

ยงไมจดสรร xx xx

หก หนทนซอคน (xx)

รวมสวนของผ ถอหน xx

หนา 242 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคนวธราคาทน และการแสดงรายการสวนของผ ถอหนในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.4 ดงน

ตวอยาง 7.4 บรษท เปนตอ จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท น าออกขายในราคาหนละ 55 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน

ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000 บาท

สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 บาท

ก าไรสะสม 70,000 บาท

รวมสวนของผ ถอหน 1,170,000 บาท

ตอมาในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในวนท 1 ธนวาคม 25x2 หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน

มกราคม 20 บรษทซอหนทนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 60 บาท

มนาคม 15 บรษทซอหนคน 1,000 หน ในราคาหนละ 52 บาท

มถนายน 1 บรษทขายหนซอคน 1,500 หน ในราคาหนละ 65 บาท

สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,200 หน ในราคาหนละ 53 บาท

ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 600 หน ในราคาหนละ 44 บาท

ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด

การบนทกบญช

25x2

ม.ค. 20 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ 180,000

เครดต เงนสด 180,000

บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 60 บาท

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 243

25x2

ม.ค. 15 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ 52,000

เครดต เงนสด 52,000

บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 52 บาท

ม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,500 x 65) 97,500

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,500 x 58*) 87,000

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 10,500

บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 65 บาท

* ตนทนหนทนซอคนถวเฉลยถวงน าหนก = (3,000x 60) + (1,000x 52) / 4,000 = 58 บาท/หน

ส.ค. 25 เดบต เงนสด (1,200 x 53) 63,600

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 6,000

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,200 x 58) 69,600

บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 53 บาท

ต.ค. 30 เดบต เงนสด (600 x 44) 26,400

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 4,500

ก าไรสะสม 3,900

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (600 x 58) 34,800

บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 44 บาท

ธ.ค. 30 เดบต ทนหนสามญ (700x50) 35,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (700x5) 3,500

ก าไรสะสม 2,100

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (700 x 58) 40,600

บนทกการยกเลกหนซอคน

หนา 244 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 30 มถนายน 25x2 จะเปนดงน

(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)

ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 สวนเกนหนทนซอคน-หนสามญ 10,500 ก าไรสะสม 70,000 หก หนทนซอคน (2,500 หน หนละ 58 บาท) (145,000) รวมสวนของผ ถอหน 1,035,500

การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 จะเปนดงน

(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)

ทนหนสามญ 19,300 หน มลคาหนละ 50 บาท 965,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (100,000 – 3,500) 96,500 ก าไรสะสม (70,000 – 3,900 – 2,100) 64,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,125,500

2.2 วธราคาตามมลคา (Par value method) วธนหนทนซอคนจะบนทกดวยวธราคาตามมลคา และลดบญชสวนเกนมลคา

หนตามสดสวนของจ านวนหนทซอคนกบหนเดมทงหมดตงแตน าออกขายครงแรก หากตนทนหนทนซอคนสงกวาราคาตามบญชทน าออกขายครงแรก ใหน าผลตางทเกดขนไปหกจากก าไรสะสม แตถาตนทนหนทนซอคนต ากวาราคาตามบญชทน าออกขายครงแรก ใหบนทกผลตางทเกดขนเปนสวนเกนหนทนซอคน การบนทกบญชส าหรบหนทนซอคนวธราคาตามมลคา จะเปนดงน

2.2.1 เมอบรษทซอหนคน บรษทจะบนทกตนทนหนทนซอคนดวยราคาตาม

มลคาทขายครงแรก หากมบญชสวนลดหรอสวนเกนมลคาหนเมอขายครงแรกใหโอนปดบญชดวย ถาซอหนทนคนมาในราคาทสงกวามลคา ผลตางดานเดบตจะลดบญชก าไรสะสม แตถาซอหนทนคนมาในราคาทต ากวามลคา ผลตางทางดานเครดตจะเพมบญชสวนเกนหนทนซอคน

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 245

2.2.1.1 กรณตนทนหนทนซอคนสงกวาราคาตามมลคาทขายครงแรก

เดบต หนทนซอคน (ราคาตามมลคา) xx

สวนเกนมลคาหนสามญ /บรมสทธ (ถาม) xx

ก าไรสะสม xx

เครดต เงนสด xx

2.2.1.2 กรณตนทนหนทนซอคนต ากวาราคาตามมลคาทขายครงแรก

เดบต หนทนซอคน (ราคาตามมลคา) xx

สวนเกนมลคาหนสามญ /บรมสทธ (ถาม) xx

เครดต เงนสด xx

สวนเกนหนทนซอคน xx

2.2.2 เมอบรษทน าหนทนซอคนออกขาย หากบรษทมการขายหนทนซอคน

การบนทกบญชจะเหมอนกบการขายหนปกต ถาขายในราคาทสงกวามลคาหน ผลตางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนมลคาหน แตถาขายในราคาทต ากวามลคาผลตางดานเดบตใหน าไปลดบญชสวนเกนห นทนซอคน หากไมมบญชสวนเกนหนทนซอคนหรอมไมเพยงพอ ใหเดบตผลตางในบญชก าไรสะสม 2.2.2.1 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาสงกวาราคาตามมลคาทซอมาครงแรก จะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

สวนเกนมลคาหนสามญ/หนบรมสทธ xx

2.2.2.2 กรณขายหนทนซอคนไดในราคาต ากวาราคาตามมลคาทซอมาครงแรก จะบนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

ก าไรสะสม xx

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ /หนบรมสทธ xx

หนา 246 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

2.2.3 เมอมการยกเลกหนทนซอคน หากบรษทไมสามารถขายหนทนซอคนไดหรอขายไดไมหมดภายในระยะเวลาทก าหนดไว บรษทตองยกเลกหนทนซอคนโดยการลดหนทนลงดวยราคาตามมลคา การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต ทนหนสามญ/หนบรมสทธ xx

เครดต หนทนซอคน xx

2.2.4 การแสดงรายการหนทนซอคนในงบแสดงฐานะการเงน

บรษทตองแสดงรายการหนทนซอคนดวยราคาตามมลคาหกจากหนทนทงหมดทน าออกขาย ดงน

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

ทนทออกและเรยกช าระ

ทนหนสามญ xx หน มลคาหนละ xx บาท xx

หก หนทนซอคน (xx) xx

สวนเกนมลคาหน

สวนเกนมลคาหนสามญ xx

สวนเกนทนหนทนซอคน xx xx

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย xx

เงนส ารองทวไป xx

ยงไมจดสรร xx xx

รวมสวนของผ ถอหน xx

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 247

การบนทกบญชเกยวกบหนทนซอคนวธราคาตามมลคา และการแสดงรายการสวนของผถอหนในงบการเงน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.5 ดงน

ตวอยาง 7.5 จากตวอยาง 7.4 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท เปนตอ จ ากด จดทะเบยนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท น าออกขายในราคาหนละ 55 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน

ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000 บาท

สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000 บาท

ก าไรสะสม 70,000 บาท

รวมสวนของผ ถอหน 1,170,000 บาท

ตอมาในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในวนท 1 ธนวาคม 25x2 หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการทเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน

มกราคม 20 บรษทซอหนทนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 60 บาท

มนาคม 15 บรษทซอหนคน 1,000 หน ในราคาหนละ 52 บาท

มถนายน 1 บรษทขายหนซอคน 1,500 หน ในราคาหนละ 65 บาท

สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,200 หน ในราคาหนละ 53 บาท

ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 600 หน ในราคาหนละ 44 บาท

ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด

การบนทกบญช

25x2

ม.ค. 20 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ(3,000 x 50) 150,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (3,000 x 5) 15,000

ก าไรสะสม 15,000

เครดต เงนสด 180,000

บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 60 บาท

หนา 248 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

25x2

ม.ค. 15 เดบต หนทนซอคน – หนสามญ (1,000 x 50) 50,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (1,000 x 5) 5,000

เครดต เงนสด 52,000

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 3,000

บนทกซอหนสามญคนในราคาหนละ 52 บาท

ม.ย. 1 เดบต เงนสด (1,500 x 65) 97,500

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,500 x 50) 75,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 22,500

บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 65 บาท

ส.ค. 25 เดบต เงนสด (1,200 x 53) 63,600

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (1,200 x 50) 60,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 3,600

บนทกการขายหนซอคนในราคาหนละ 53 บาท

ต.ค. 30 เดบต เงนสด (600 x 44) 26,400

สวนเกนหนทนซอคน – หนสามญ 3,000

ก าไรสะสม 600

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (600 x 50) 30,000

บนทกการขายหนซอคน ในราคาหนละ 44 บาท

ธ.ค. 30 เดบต ทนหนสามญ (700x50) 35,000

เครดต หนทนซอคน – หนสามญ (700 x 50) 35,000

บนทกการยกเลกหนซอคน

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 249

การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 30 มถนายน 25x2 จะเปนดงน

(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)

ทนหนสามญ 20,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 1,000,000

หก หนทนซอคน 2,500 หน มลคาหนละ 50 บาท (125,000) 875,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (100,000–15,000–5,000+22,500) 102,500 สวนเกนหนทนซอคน-หนสามญ 3,000 ก าไรสะสม (70,000 – 15,000) 55,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,035,500

การแสดงรายการในสวนของผ ถอหน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 จะเปนดงน

(หนวย : บาท) สวนของผถอหน (บางสวน)

ทนหนสามญ 19,300 หน มลคาหนละ 50 บาท 965,000

สวนเกนมลคาหนสามญ (102,500 + 3,600) 106,100 ก าไรสะสม (70,000 – 15,000 – 600) 54,400 รวมสวนของผ ถอหน 1,125,500

ใบส าคญแสดงสทธซอหน (Stock warrants) นจร พเชฐกล (2556 : 426) ไดกลาวไววา บรษทอาจจะออกใบส าคญแสดงสทธทจะ

ซอหนไดในราคาทก าหนดและในระยะเวลาทก าหนด โดยใบส าคญแสดงสทธซอหนแบงเปน 3 ประเภท คอ สทธทออกใหผ ถอหนเดม ใบส าคญแสดงสทธ และสทธทจะเลอกซอหน

พรรณภา รอดวรรณะและคณะ (2552 : 201) ไดกลาวไววา สทธพเศษในการซอหน คอ สทธทเกดขนแกผ ถอหนของบรษททจะซอหนสามญทบรษทออกใหมไดกอนคนอน โดยบรษทจะออกใบส าคญแสดงสทธในการซอหนสามญใหแกผ ทมสทธตามราคาทก าหนดภายในระยะเวลาทระบไว

ดงนน ใบส าคญแสดงสทธซอหน คอ เอกสารทแสดงสทธพเศษทจะซอหนทนทบรษทออกใหแกผ มสทธ โดยผ ถอเอกสารดงกลาวมสทธซอหนทนของบรษทไดในราคาทก าหนดและภายในระยะเวลาทก าหนด โดยใบแสดงสทธซอห นจะเปนรายการหนงทแสดงอยในสวนของผ ถอ

หนา 250 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

หนในงบแสดงฐานะการเงนของบรษทมหาชนจ ากด การออกใบส าคญแสดงสทธซอห น อาจจะเปนสทธในการซอหนสามญ หนบรมสทธของบรษททจะออกเพอระดมเงนทนเพมในอนาคต โดยปกตมกจะออกเปนใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญเปนสวนใหญ และผ ถอใบส าคญแสดงสทธสามารถทจะน ามาใชสทธแลกซอหนทออกไดในราคาพเศษ ซงเปนราคาทต ากวามลคายตธรรมในขณะนน ดงนน ใบส าคญแสดงสทธถอเปนเครองมอทางการเงนประเภทหนงของบรษทมหาชน ทน ามาใชเพอประโยชนในการจดหาเงนทน เพราะมความสะดวกในการซอขาย ทสามารถแยกจากตวหลกทรพยได การออกใบแสดงสทธซอหนแบงไดเปน 3 ประเภท ดงน

1. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกพรอมกบหลกทรพยอน

เมอบรษทมการออกหลกทรพยอน เชน หนบรมสทธ หนก บรษทอาจจะออกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญพรอมกบการออกหลกทรพยนน เพอจงใจใหนกลงทนซอหลกทรพยอนเพมมากขน โดยในใบแสดงสทธซอห นไดก าหนดสทธซอห นสามญในราคาและระยะเวลาทแนนอน

การบนทกบญชการใหใบส าคญแสดงสทธซอห นพรอมกบหลกทรพยอน บรษทจะตองแบงราคาขายรวมเพอแยกราคาของหลกทรพยและราคาของใบส าคญแสดงสทธซอหนออกจากกน ซงสามารถค านวณได 2 กรณคอ

1.1 กรณทราบมลคายตธรรมของหลกทรพยหรอมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหนเพยงอยางใดอยางหนง ใหใชมลคายตธรรมของหลกทรพยหรอใบแสดงส าคญแสดงสทธเปนราคาขายของหลกทรพยหรอใบแสดงส าคญแสดงสทธชนดนน ผลตางจะเปนราคาขายของอกชนดหนง การแบงราคาขายและการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.6 ดงน

ตวอยาง 7.6 บรษท กานดา จ ากด ออกหนบรมสทธ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท ควบคกบใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ จ านวน 1,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 1 ใบ สามารถซอหนสามญได 2 หน ในราคาหนละ 80 บาท (หนสามญมมลคาห นละ 100 บาท) ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมห นละ 120 บาท และไมทราบมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน

สมมตตอมา ผ ถอใบส าคญแสดงสทธน าใบส าคญแสดงสทธ 700 ใบมาซอห นสามญจ านวน 1,400 หน ใบส าคญแสดงสทธทเหลอไมมผน ามาใช

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 251

การแบงราคาขาย ราคาขายทงหมด (5,000 x 130) 650,000 บาท

หก มลคายตธรรมของทนหนบรมสทธ (5,000 x 120) 600,000 บาท

มลคาของใบส าคญแสดงสทธซอหน 50,000 บาท

ราคาใบส าคญแสดงสทธซอหนตอใบ (1,000

50,000 ) 50 บาท

การบนทกบญช

เดบต เงนสด 650,000

เครดต ทนหนบรมสทธ 500,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 100,000

ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 50,000

บนทกการขายหนบรมสทธพรอมใบแสดงสทธซอหน

เดบต เงนสด (1,400 หน x 80 บาท) 112,000

ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ (700x 50) 35,000

เครดต ทนหนสามญ (1,400 x 100) 140,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 7,000

บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ

เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 15,000

เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 15,000

บนทกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญหมดอาย

หนา 252 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธ

มลคายตธรรมรวม

มลคายตธรรมของหลกทรพย

มลคายตธรรมรวม

1.2 กรณทราบมลคายตธรรมของหลกทรพยและมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน ใหใชอตราสวนของมลคายตธรรมเปนเกณฑในการแบงราคาขายรวม สามารถค านวณไดดงนจ านวนงวดดอกเบย เขยนเปนสมการค านวณไดดงน

ราคาของใบส าคญแสดงสทธซอหน = ราคาขายรวม x

ราคาของหลกทรพย = ราคาขายรวม x

การแบงราคาขายและการบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.7 ดงน

ตวอยาง 7.7 จากตวอยาง 7.6 บรษท กานดา จ ากด ออกหนบรมสทธ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท ควบคกบใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ จ านวน 1,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 1 ใบ สามารถซอห นสามญได 2 หน ในราคาหนละ 80 บาท (หนสามญมมลคาหนละ 100 บาท) ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท และใบส าคญแสดงสทธมมลคายตธรรมใบละ 70 บาท

สมมตตอมา ผ ถอใบส าคญแสดงสทธน าใบส าคญแสดงสทธ 700 ใบมาซอห นสามญจ านวน 1,400 หน ใบส าคญแสดงสทธทเหลอไมมผน ามาใช

การแบงราคาขาย

มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน (1,000 x 70) 70,000

มลคายตธรรมของทนหนบรมสทธ (5,000 x 120) 600,000

มลคายตธรรมรวม 670,000

ราคาขายหนบรมสทธพรอมใบส าคญแสดงสทธซอหน (5,000 x 130) = 650,000 บาท

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 253

ราคาของใบส าคญแสดงสทธ = 650,000 x 670,000

70,000 = 67,910 บาท

ราคาของทนหนบรมสทธ = 650,000 x

670,000

600,000 = 582,090 บาท

การบนทกบญช

เดบต เงนสด 650,000

เครดต ทนหนบรมสทธ 500,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 82,090

ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 67,910

บนทกการขายหนบรมสทธพรอมใบแสดงสทธซอหน

เดบต เงนสด (1,400 หน x 80 บาท) 112,000

ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ (700x67.91) 47,537

เครดต ทนหนสามญ (1,400 x 100) 140,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 19,537

บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ

เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ 20,373

เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 20,373

บนทกใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญหมดอาย

2. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกใหผถอหนเดม

หากบรษทมการเพมทนโดยการออกหนเพม บรษทตองใหสทธซอหนทเพมแกผ ถอหนเดมตามสดสวนเดมทถออย เพอปองกนการลดรอนสทธในการออกเสยงทประชมผ ถอห น โดยการออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดมจะไมมการบนทกบญช เพยงแตบนทกความจ าไว และแสดงรายละเอยดในทะเบยนหน เมอมการใชใบส าคญแสดงสทธหรอเมอสทธหมดอายกตองบนทกความจ า และแสดงรายละเอยดเกยวกบจ านวนใบส าคญแสดงสทธในทะเบยนหนดวย

หนา 254 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

เมอผ ถอหนใชใบส าคญแสดงสทธซอหนทเพม การบนทกบญชเหมอนกบการน าหนออกขายตามปกต จะแตกตางเฉพาะกรณขายในราคาต ากวามลคาผลตางดานเดบตตองโอนไปลดบญชก าไรสะสมโดยถอเปนการโอนก าไรสะสมสวนหนงไปเปนทนอยางถาวร

ใบส าคญแสดงสทธซอหนทบรษทออกใหกบผ ถอหนเดมจะไมบงคบใหผ ถอหนตองใชสทธ หากมผ ถอหนรายใดไมประสงคทจะใชสทธ กสามารถขายสทธนนใหกบบคคลอนไปในราคาตลาดของสทธขณะนน ซงจะเปนรายการบญชระหวางผ ถอหนและผ ซอสทธ

การบนทกบญชการออกใบส าคญแสดงสทธใหแกผ ถอห นเดมสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.8 ดงน

ตวอยาง 7.8 บรษท รชชานนท จ ากด มทนหนสามญทน าออกขายแลววนท 1 มกราคม 25x1

จ านวน 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทจดทะเบยนเพมทนหนสามญจ านวน 15,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยออกใบส าคญแสดงสทธซอห นใหแกผ ถอหนเดม 1 ใบตอผ ถอหนสามญ 1 หน โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 3 ใบ ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 120 บาท

ในระหวางเดอนมถนายน ถง เดอนธนวาคม ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 24,000 ใบ ใบส าคญแสดงสทธทเหลอหมดอายวนท 30 ธนวาคม 25x1

การบนทกบญชตงแตวนออกใบแสดงสทธจนถงวนทสทธหมดอาย จะเปนดงน

25x1

ม.ย. 1 บนทกความจ า : บรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหน ใหแกผ ถอหน

เดมจ านวน 30,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 3 ใบ สามารถซอห นสามญได 1 ห น ดงนนใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกทงหมด สามารถซอหนสามญได 10,000 หน

ม.ย. – ธ.ค. เดบต เงนสด (8,000 x 120) 960,000

เครดต ทนหนสามญ (8,000 x 100) 800,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 160,000

บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ

ธ.ค. 30 บนทกความจ า : ใบส าคญแสดงสทธทเหลอ 6,000 ใบ หมดอายวนน

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 255

3. ใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกใหผบรหารหรอพนกงานบรษท

บรษทอาจใหสทธแกผ บรหารหรอพนกงานเพอซอห นของบรษทในราคาทต ากวามลคายตธรรมของหนทน เหตผลของการใหสทธอาจจะเพอเพมทนของบรษท หรอเพอจงใจใหผบรหารหรอพนกงานรสกมสวนรวมในการเปนเจาของบรษท โดยการออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหผบรหารหรอพนกงานบรษท จะแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

3.1 การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยถอเปนคาตอบแทน กรณนบรษทตงใจทจะใหสทธซอห นแกผ บรหารหรอพนกงานบางรายทม

ความสามารถสง เขามามสวนรวมในการบรหารงานของบรษท ซงใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยถอเปนคาตอบแทนนนจะตองพจารณาวามเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธนนไดหรอไม หากไมมเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธสามารถใชสทธไดทนท บรษทจะบนทกคาตอบแทนนนเปนคาใชจายทงจ านวนในวนทใหสทธ แตถาหากมเงอนไขระยะเวลาของการบรการกอนไดรบสทธ บรษทจะบนทกคาตอบแทนเปนคาใชจายตลอดชางระยะเวลาเพอใหไดรบสทธ สวนการค านวณคาตอบแทนนนจะค านวณจากมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธ ณ วนทใหสทธนน การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.9 ดงน

ตวอยาง 7.9 วนท 1 มกราคม 25x1 บรษท ธราธร จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทนใหผบรหารระดบสง จ านวน 25,000 ใบ การซอหนสามญ 1 หน ตองใชใบส าคญแสดงสทธ 5 ใบ โดยมเงอนไขวาผบรหารตองปฏบตงานครบ 2 ป ปถดไปจงจะสามารถใชใบส าคญแสดงสทธได มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธวนนเทากบ 15 บาท หนสามญมราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ราคาหนสามญทใชสทธซอหนละ 120 บาท ตอมาวนท 1 เมษายน 25x3 ผบรหารน าใบส าคญแสดงสทธมาซอหนจ านวน 18,000 ใบ สวนทเหลอหมดเขตสนป 25x3

การบนทกบญช

25x1

ธ.ค. 31 เดบต คาตอบแทนพนกงาน (25,000 x 15 / 2) 187,500

เครดต ใบส าคญแสดงสทธซอหน 187,500

ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทน

หนา 256 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

25x2

ธ.ค. 31 เดบต คาตอบแทนพนกงาน (25,000 x 15 / 2) 187,500

เครดต ใบส าคญแสดงสทธซอหน 187,500

ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนเพอเปนคาตอบแทน

25x3

เม.ย. 1 เดบต เงนสด (18,000/5 x 120) 432,000

ใบส าคญแสดงสทธซอหน (18,000 x 15) 270,000

เครดต ทนหนสามญ (3,600 x 100) 360,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 342,000

บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ

ธ.ค. 31 เดบต ใบส าคญแสดงสทธซอหน (7,000 x 15) 105,000

เครดต สวนเกนทนจากใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดอาย 105,000

บนทกการหมดเขตใชใบส าคญแสดงสทธซอหน

3.2 การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนโดยไมถอเปนคาตอบแทน กรณนบรษทไมไดตงใจทจะใหเปนคาตอบแทนผบรหารหรอพนกงานเพยงคนใด

คนหนง จะใหสทธทกคนเทาเทยมกน เพอเปนการจงใจใหผบรหารพนกงานมสวนรวมในบรษท มความจงรกภกดตอบรษท มความรสกเปนเจาของบรษทรวมกน โดยวนทบรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหนจะบนทกบญชเพยงบนทกความจ าไว เมอมการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนจะบนทกบญชเชนเดยวกบการขายหนตามปกตของบรษท การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.10 ดงน

ตวอยาง 7.10 วนท 1 มนาคม 25x1 บรษท วรารจ จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกพนกงานทกคน จ านวน 24,000 ใบ โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 2 ใบ หนสามญมมลคาหนละ 50 บาท ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 80บาท ตอมาวนท 30 กรกฎาคม พนกงานบรษทน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 16,000 ใบ

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 257

การบนทกบญช

25x1

ม.ย. 1 บนทกความจ า : บรษทออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดม

จ านวน 24,000 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธซอหน 2 ใบ สามารถซอหนสามญได 1 หน ดงนนใบส าคญแสดงสทธซอหนทออกทงหมด สามารถซอหนสามญได 12,000 หน

ก.ค. 30 เดบต เงนสด (16,000/2 x 80) 640,000

เครดต ทนหนสามญ (8,000 x 50) 400,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 240,000

บนทกการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนสามญ

การแปลงสภาพหนทน (Conversion of shares) หากบรษทออกหนบรมสทธชนดแปลงสภาพใหแกผ ถอหน วนทมการแปลงสภาพจากหนบรมสทธเปนหนสามญ บรษทจะตองปดบญชทนห นบรมสทธและสวนเกนมลคาห นบรมสทธ (ถาม) และบนทกหนสามญใหมดวยราคาตามมลคา ถามผลตางดานเครดตจะบนทกเพมบญชสวนเกนทนจากการแปลงสภาพหน แตถามผลตางดานเดบตจะบนทกลดก าไรสะสม การบนทกบญชสามารถแสดงไดตามตวอยาง 7.11 ดงน

ตวอยาง 7.11 บรษท ศราวฒ จ ากด บรษทจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 20,000 หน ราคาตามมลคาห นละ 50 บาท และห นบรมสทธชนดแปลงสภาพได 10,000 ห น ห นละ 30 บาท ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มรายการในสวนของผ ถอหน กอนการแปลงสภาพหนทน ดงตอไปน

ทนหนสามญ 15,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 750,000 บาท

ทนหนบรมสทธ 10,000 หน มลคาหนละ 30 บาท 300,000 บาท

สวนเกนมลคาหนสามญ 150,000 บาท

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 50,000 บาท

ก าไรสะสม 90,000 บาท

รวมสวนของผ ถอหน 1,340,000 บาท

หนา 258 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ตอมาวนท 15 มกราคม 25x2 ผ ถอหนบรมสทธจ านวน 4,000 หน ตองการแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยหนบรมสทธ 2 หน แปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน การบนทกบญชจะเปนดงน

25x2

ม.ค. 15 เดบต ทนหนบรมสทธ (4,000 x 30) 120,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (4,000 x 5) 20,000

เครดต ทนหนสามญ (4,000/2 x 50) 100,000

สวนเกนทนจากการแปลงสภาพหน 40,000

บนทกการแปลงสภาพหนบรมสทธเปนหนสามญ

จากตวอยาง 7.11 หากผ ถอหนบรมสทธจ านวน 4,000 หน ตองการแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยหนบรมสทธ 1 หน แปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน การบนทกบญชจะเปนดงน

25x2

ม.ค. 15 เดบต ทนหนบรมสทธ (4,000 x 30) 120,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ (4,000 x 5) 20,000

ก าไรสะสม 60,000

เครดต ทนหนสามญ (4,000 x 50) 200,000

บนทกการแปลงสภาพหนบรมสทธเปนหนสามญ

การแยกหนและการรวมหน (Stock split – up and Stock split – down)

หากบรษทมความสามารถในการหาก าไรสง หรอไมมการจายเงนปนผลเปนเวลานานท าใหมยอดก าไรสะสมคงเหลอเปนจ านวนมาก อาจสงผลใหมลคายตธรรมของหนบรษทมราคาสงขน เชน บรษทน าหนสามญออกขายในราคาหนละ 50 บาท แตมลคายตธรรมของหนสามญวนนนมราคาหนละ 150 บาท การทมลคายตธรรมของหนบรษทมราคาสงอาจท าใหผลงทนมความสนใจทจะซอหนของบรษท แตเนองจากจ านวนหนมจ ากดและมลคายตธรรมสงไป ผลงทนไมสามารถซอหนของบรษทไดหรอความสามารถในการซอหนลดลง บรษทอาจท าการแยกหนเพอเพมจ านวนหนและลดมลคาหนแตละหนลง สงผลใหมลคายตธรรมของหนลดลง ท าใหผลงทนสามารถซอหนของบรษทได ตวอยางเชน บรษทมหนสามญ 1,000 หน มลคาหนละ 1,000 บาท

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 259

บรษทท าการแยกหน จาก 1 หนเดม เปนหนใหม 5 หน ดงนน หนใหมของบรษท จะมหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 200 บาท

ในทางตรงกนขามหากบรษทมจ านวนหนมากไป ตองการลดจ านวนหนในมอผ ถอหนลงหรอมลคาหนของบรษทต าไป บรษทอาจท าการรวมหนเพอลดจ านวนหนลงและเพอเพมมลคาของหนแตละหนขน ตวอยางเชน บรษทมหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บรษทท า

การรวมหน จาก 5 หนเดม เปน 2 หนใหม ดงนนหนใหมของบรษท จะมหนสามญจ านวน 4,000 หน มลคาหนละ 125 บาท

การแยกหนและการรวมหนจะไมมผลท าใหทนของบรษทเปลยนแปลง แตท าใหจ านวนหนและมลคาหนเปลยนแปลงเทานน วธการปฏบตทางบญชจะไมมการบนทกบญช เพยงแคลงเปนรายการบนทกความจ าเทานน

หนา 260 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

สรป

การเปลยนแปลงสวนของผ ถอหนมหลายกรณดวยกน ไมวาจะเปนการเพมทน การลดทน การซอหนทนคน การออกใบส าคญแสดงสทธซอหน การแปลงสภาพหน การแยกหนและการรวมหน เมอเกดการเปลยนแปลงจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขนหรอลดลง เมอบรษทบนทกการเปลยนแปลงแลวบรษทจะตองแสดงสวนของผ ถอหนในงบการเงนใหถกตองดวย

การเพมทนของบรษทเปนวธการจดหาเงนทนวธหนง หากบรษทตองการขยายกจการหรอตองการปรบปรงโครงสรางเงนทน บรษทจ าเปนตองมเงนทนมาใชในการขยายกจการ สวนการลดทนเกดขนกรณทบรษทมผลขาดทนสะสมและตองการลางผลขาดทนสะสมใหหมดไปหรอทนทมอยเดมมากเกนไป และไมไดน ามาใชประโยชนอยางเตมท

การซอหนคนสามารถกระท าไดในกรณเปนบรษทมหาชนจ ากด ถาเปนบรษทจ ากดไมสามารถซอหนของบรษทตนเองคนได โดยบรษทอาจซอหนคนจากผ ถอหนทออกเสยงไมเหนดวยกบมตทประชมผ ถอหนซงไดแกไขขอบงคบของบรษทเกยวกบสทธในการออกเสยงลงคะแนนและสทธในการรบเงนปนผล ซงผ ถอหนเหนวาไมไดรบความเปนธรรม หรอบรษทอาจซอหนคนเพอการบรหารทางการเงน เชน ตองการลดขนาดของบรษทใหเลกลง ตองการลดจ านวนหนในมอผถอหนลงเพอเพมก าไรตอหน ตองการเพมมลคายตธรรมของหนบรษทใหสงขน เปนตน

ใบส าคญแสดงสทธซอหนเปนเอกสารทแสดงสทธพเศษทจะซอหนทนทบรษทออกใหม ผถอเอกสารดงกลาวมสทธซอห นทนไดในราคาทก าหนดและภายในระยะเวลาทก าหนด โดยใบส าคญแสดงสทธซอห นจะเปนรายการหนงทแสดงอยในสวนของผ ถอห นในงบแสดงฐานะการเงนของบรษทมหาชนจ ากด การออกใบส าคญแสดงสทธซอหนอาจจะเปนสทธในการซอหนสามญหรอซอหนบรมสทธของบรษททจะออกเพอระดมเงนทนเพมในอนาคต

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 261

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษทจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 30,000 หน ราคาตามมลคาหนละ 50 บาท น าออกขายทงหมดในราคาหนละ 70 บาท ตามมตทประชมผ ถอหนตกลงใหบรษทท าการลดทนของบรษทลง โดยลดราคาตามมลคาหนเหลอหนละ 20 บาท

ใหท า

1. บนทกรายการลดทนของบรษท

2. แสดงสวนของผ ถอหนภายหลงการลดทน

ขอ 2. บรษท อภชต จ ากด น าหนสามญออกขายเมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ขายในราคาหนละ 130 บาท และน าหนบรมสทธ7% ออกขาย 4,000 หน มลคาหนละ 60 บาท ขายในราคาหนละ 75 บาท สนงวดบรษทมบญชก าไรสะสม 65,000 บาท

ตอมาในระหวางป 25x2 ไดซอหนคนมาและขายหนทซอคน ดงน

30 มกราคม บรษทซอหนสามญคน จ านวน 1,500 หน ในราคาหนละ 120 บาท

1 เมษายน บรษทซอหนบรมสทธคน จ านวน 1,000 หน ในราคาหนละ 70 บาท

15 พฤษภาคม บรษทขายหนสามญทซอคน จ านวน 1,000 หน ในราคาหนละ 125 บาท

30 มถนายน บรษทขายหนบรมสทธทซอคน จ านวน 800 หน ในราคาหนละ 80 บาท

ใหท า

1. บนทกการจ าหนายหนในป 25x1

2. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x2 (วธราคาทน) 3. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 มถนายน 25x2 (วธราคาทน)

ขอ 3. บรษท ณชาภทร จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 เปนหนสามญจ านวน30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท น าออกขายในราคาหนละ 115 บาท บรษทมรายการในสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 หลงจากปดบญช ดงตอไปน

หนา 262 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ทนหนสามญ 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 3,000,000 บาท

สวนเกนมลคาหนสามญ 450,000 บาท

ก าไรสะสม 150,000 บาท

รวมสวนของผ ถอหน 3,600,000 บาท

ในป 25x2 บรษทไดซอหนสามญคนมา โดยก าหนดวาจะขายใหหมดภายในสนป 25x2

หากขายไมหมดบรษทจะยกเลกหนซอคนทงหมด รายการเกยวของกบหนทนซอคนในป 25x2 มดงน

มกราคม 10 บรษทซอหนทนคน 5,000 หน ในราคาหนละ 120 บาท

มนาคม 15 บรษทซอหนคน 3,000 หน ในราคาหนละ 105 บาท

เมษายน 20 บรษทซอหนคน 2,000 หน ในราคาหนละ 110 บาท

กรกฎาคม 1 บรษทขายหนซอคน 3,500 หน ในราคาหนละ 125 บาท

สงหาคม 25 บรษทขายหนซอคน 1,800 หน ในราคาหนละ 110 บาท

ตลาคม 30 บรษทขายหนซอคน 3,000 หน ในราคาหนละ 90 บาท

ธนวาคม 30 บรษทยกเลกหนซอคนทเหลอทงหมด

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา) 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 กรกฎาคม 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา) 3. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2 (วธราคาทนและวธราคาตามลคา)

ขอ 4. บรษท ศวะพร จ ากด มทนหนสามญออกขายในเดอนมกราคม 25x1 จ านวน 9,000 หน มลคาหนละ 75 บาท ขายในราคาหนละ 90 บาท บรษทไดซอหนคนมาและขายหนทซอคนในระหวางป ดงน

1 กรกฎาคม บรษทซอหนคน จ านวน 2,000 หน ในราคาหนละ 100 บาท

1 สงหาคม บรษทซอหนคน จ านวน 800 หน ในราคาหนละ 70 บาท

5 กนยายน บรษทขายหนทซอคน จ านวน 1,500 หน ในราคาหนละ 95 บาท

30 พฤศจกายน บรษทขายหนทซอคน จ านวน 900 หน ในราคาหนละ 60 บาท

บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน หนา 263

ใหท า

1. บนทกรายการเกยวกบหนทนซอคนในป 25x1 (วธราคาตามมลคา) 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 30 พฤศจกายน 25x1 (วธราคาตามมลคา)

ขอ 5. บรษท มนทนา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชทเกยวของกบสวนของผ ถอหนกอนมรายการหนสามญซอคนมาปรากฏ ดงน

หนสามญ (ราคาตามมลคาหนละ 50 บาท) 450,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 90,000

ก าไรสะสม 80,000

รายการเกยวกบหนทนซอคนมดงตอไปน

1. บรษทซอหนสามญคนมา 500 หน ในราคาหนละ 60 บาท

2. บรษทซอหนสามญคนมา 400 หน ในราคาหนละ 65 บาท

3. บรษทขายหนสามญทซอคนมา 350 หน ในราคาหนละ 64 บาท

4. บรษทขายหนสามญทซอคนมา 400 หน ในราคาหนละ 61 บาท

5. บรษทยกเลกหนสามญซอคนมาทเหลอทงหมด

ใหท า บนทกรายการคาเกยวกบหนสามญซอคนมาโดยวธราคาทนและวธราคาตามมลคา และ

ใชวธถวเฉลยถวงน าหนกในการค านวณตนทนของหนสามญซอคน

ขอ 6. บรษท รชชานนท จ ากด มทนห นสามญทน าออกขายแลวในวนท 31 ธนวาคม 25x1

จ านวน 50,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาวนท วนท 1 เมษายน 25x2 บรษทจดทะเบยนเพมทนหนสามญจ านวน 30,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยออกใบส าคญแสดงสทธซอหนใหแกผ ถอหนเดม 1 ใบตอผ ถอหนสามญ 1 หน โดยในการซอหนสามญ 1 หนตองใชใบส าคญแสดงสทธ 2 ใบ ในขณะนนมลคายตธรรมของหนสามญราคาหนละ 130 บาท

ในระหวางเดอนเมษายน ถง เดอนกนยายน 25x2 ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธมาใชซอหนสามญ จ านวน 28,000 ใบ ใบส าคญแสดงสทธทเหลอหมดเขตวนท 30 กนยายน 25x2

ใหท า บนทกรายการเกยวกบใบส าคญแสดงสทธซอหนตงแตวนออกใบส าคญแสดงสทธจนถง

วนทสทธหมดเขต

หนา 264 บทท 7 การเปลยนแปลงสวนของผถอหน

ขอ 7. บรษท ปวรรจ จ ากด ออกใบส าคญแสดงสทธซอหนในวนท 1 มกราคม 25x1 เพอเปนคาตอบแทนใหแกพนกงานดเดน 5 คน จ านวน 15,000 ใบ การซอห นสามญ 1 ห น ตองใชใบส าคญแสดงสทธ 4 ใบ โดยมเงอนไขวาพนกงานทง 5 คน ตองปฏบตงานเปนตวอยางพนกงานคนอนตลอดชวงระยะเวลา 3 ป ปตอไปจงจะสามารถใชใบส าคญแสดงสทธซอหนได หนสามญมราคาตามมลคาหนละ 100 บาท ราคาห นสามญทใชสทธซอหนละ 80 บาท มลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธวนนเทากบ 15 บาท

ตอมาวนท 1 มถนายน 25x4 พนกงานดเดนทง 5 คน น าใบส าคญแสดงสทธมาซอหน 80% ของใบแสดงสทธซอหนทออกใหพนกงาน โดยการใชใบส าคญแสดงสทธซอหนหมดเขตสนป 25x4

ใหท า บนทกรายการเกยวกบใบส าคญแสดงสทธซอหนตงแตวนออกใบส าคญแสดงสทธจนถง

วนทสทธหมดเขต

ขอ 8. บรษท ทศนา จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญ จ านวน 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธ10% จ านวน 3,000 หน มลคาหนละ 100 บาท โดยมรายการทเกยวของกบหนทนในระหวางป 25x1 ดงน

1 มกราคม น าหนสามญออกขายจ านวน 3,500 หน ในราคาหนละ 130 บาท 1 มนาคม น าห นบรมสทธออกขายทงหมดในราคาห นละ 150 บาท ควบกบ

ใบส าคญแสดงสทธจ านวน 1,500 ใบ โดยใบส าคญแสดงสทธ 1 ใบสามารถซอห นสามญได 1 ห น ในราคาห นละ 50 บาท ในวนนห นบรมสทธมมลคายตธรรมหนละ 120 บาท และไมทราบมลคายตธรรมของใบส าคญแสดงสทธซอหน

1-30 มถนายน ผ ถอหนน าใบส าคญแสดงสทธซอหนจ านวน 1,200 ใบ มาซอหนสามญ

30 ธนวาคม หมดเขตการใชใบส าคญแสดงสทธซอหน

ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

การประกอบธรกจมวตถประสงคหลกคอก าไรสงสด เมอสนรอบระยะเวลาบญช ธรกจจะปดบญชหาผลการด าเนนงานประจ าปเพอใหทราบผลก าไรขาดทนและน ามาแบงปนกน ธรกจทจดตงในรปแบบของบรษทนนจะมบญชก าไรสะสม ซงเปนผลมาจากการสะสมผลก าไรหรอการขาดทนทกจการไดมาจากการประกอบธรกจในแตละงวดบญชตงแตเรมจดตงกจการจนถงปจจบน และจะท าการจดสรรก าไร โดยค านวณหาก าไรตอหนเพอน าไปจายเงนปนผลใหกบผ ถอหนหรอน าเงนปนผลไปจดสรรไวเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง

ก ำไรสะสม (Retained earnings) เมอสนรอบระยะเวลาบญชหลงจากทราบผลการด าเนนงานแลว บรษทจะปดบญชก าไรขาดทนประจ างวดเขาบญชก าไรสะสม แลวจงจะพจารณาจดสรรก าไรสะสมตามมตทประชมของคณะกรรมการบรษท

1. ควำมหมำยของก ำไรสะสม

ดษฎ สงวนชาตและคณะ (2554 : 221) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรของบรษททยงไมแบงปนใหผ ถอหน และยงสะสมไวในกจการ

ธาร หรญรศม (2553 : 190) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรสทธทเกดจากการด าเนนงานหกดวยเงนปนผลของปกอน ๆ สะสมไว หรอบางครงเกดการขาดทนกน ามาหกออกจากก าไรสะสม

นจร พเชฐกล (2556 : 455) ไดใหความหมายไววา ก าไรสะสม หมายถง ก าไรทกจการยงไมไดแบงใหกบผ ถอหนและสะสมไวในกจการตงแตเรมตงกจการจนถงปจจบน

จากความหมายขางตนจงกลาวไดวา ก าไรสะสม คอ ก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดจดสรรหรอยงไมไดแบงใหกบผ ถอหนมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน หากเปนขาดทนสะสมจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนลดลง โดยปกตก าไรสะสมของบรษทสามารถแบงไดเปน 2 สวน ดงน

หนำ 266 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

1.1 ก ำไรสะสมทจดสรรแลว (Appropriated retained earnings) ก าไรสะสมทจดสรรแลว คอ ก าไรสะสมทกนไวเพอวตถประสงคใดวตถประสงค

หนงโดยเฉพาะ เพอปองกนไมใหบรษทน าไปจายเงนปนผลหรอเพอเปนหลกประกนตอเหตการณทอาจเกดขนในอนาคต เชน ก าไรสะสมจดสรรเพอช าระหนระยะยาว ก าไรสะสมจดสรรเพอขยายโรงงานแหงใหม เปนตน

1.2 ก ำไรสะสมทยงไมไดจดสรร (Unappropriate retained earnings) ก าไรสะสมทยงไมจดสรร คอ ก าไรสะสมทเหลอหลงจากหกก าไรสะสมทจดสรร

แลว ซงบรษทสามารถน าก าไรสะสมทยงไมจดสรรนไปจายเงนปนผลไดอก

2. กำรจดสรรก ำไรสะสมและกำรบนทกบญช

บรษทจะจดสรรก าไรสะสมโดยพจารณาจายเงนปนผลและโอนบางสวนของก าไรสะสมเปนเงนส ารองประเภทตาง ๆ จดประสงคของการจดสรรก าไรสะสมกเพอแสดงวาก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ จะน ามาจายปนผลไมได ซงการจายเงนปนผลจะมผลท าใหก าไรสะสมลดลง สวนการตงเงนส ารองตาง ๆ ไมไดท าใหก าไรสะสมลดลง เพราะการตงเงนส ารองเปนเพยงการโอนก าไรสะสมจ านวนหนงไปเปนเงนส ารอง โดยยงคงแสดงเปนบญชส ารองตาง ๆ ภายใตหวขอสวนของผ ถอหนเชนเดม

ดงนนการจดสรรก าไรสะสมจงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองตาง ๆ และการจดสรรก าไรสะสมเปนเงนปนผล

2.1 กำรจดสรรก ำไรสะสมเปนเงนส ำรอง บรษทอาจท าการจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองไวเพอใชในวตถประสงคตาง ๆ ซงการตงเงนส ารองไมมผลท าใหสวนของผ ถอหนเปลยนแปลง โดยเงนส ารองจะแสดงในสวนของผ ถอหนภายใตหวขอก าไรสะสมทจดสรรแลว การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารอง ไดแก 2.1.1 กำรตงเงนส ำรองตำมกฎหมำย (Legal reserve) ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1202 ไดก าหนดไววา เมอบรษทจ ากดมก าไรและจะจายปนผลใหกบผ ถอหน บรษทจะตองตงเงนส ารองตามกฎหมายอยางนอย 5% ของก าไรสทธประจ าป จนกวาเงนส ารองตามกฎหมายนนจะมจ านวนเทากบ 1 ใน 10 ของทนจดทะเบยนหรอมากกวานนและแตจะก าหนดไวในขอบงคบของบรษท สวนกรณบรษทมหาชนจ ากดจะตองตงส ารองตามกฎหมายทกปทบรษทมก าไร การบนทกบญชจะเปนดงน

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 267

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนส ารองตามกฎหมาย xx

2.1.2 กำรตงเงนส ำรองตำมขอสญญำ (Contractual reserve) เมอบรษทมสญญาหนสนระยะยาวเกดขนและมขอตกลงจะตองจดสรรก าไรสะสมไวเพอช าระหนในอนาคต บรษทจะตองตงเงนส ารองตามขอสญญาขนมาเพอท าใหผ เปนเจาหนมนใจวาบรษทจะสามารถจายช าระหนไดเมอครบก าหนด เชน เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว เงนส ารองเพอไถถอนหนก เปนตน การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนส ารองตามขอสญญา (ชอเงนส ารอง) xx

2.1.3 กำรตงเงนส ำรองตำมนโยบำยของบรษท (Policies reserve) บรษทอาจมนโยบายในการตงเงนส ารองไว จงตองมการจดสรรก าไรเปนเงนส ารองตามนโยบายนน เชน เงนส ารองเพอขยายกจการ เงนส ารองเพอชดเชยคาเสยหายจากคดความ เงนส ารองเพอรองรบผลขาดทนในอนาคต เงนส ารองทวไป เปนตน การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนส ารองตามนโยบายบรษท (ชอเงนส ารอง) xx

ส าหรบเงนส ารองตาง ๆ ทบรษทตงไว หากบรษทไมตองการตงส ารองไวอกตอไป บรษทตองท าการกลบรายการเงนส ารองตาง ๆ เขาบญชก าไรสะสมตามเดม การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต เงนส ารองตาง ๆ (ชอเงนส ารอง) xx

เครดต ก าไรสะสม xx

การจดสรรก าไรสะสมเปนเงนส ารองตาง ๆ และการบนทกบญช สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.1 ดงน

หนำ 268 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ตวอยำง 8.1 บรษท เพชรลดา จ ากด มก าไรประจ าป 25x1 จ านวน 180,000 บาท บรษทมนโยบายจดสรรก าไรโดย ตงเงนส ารองตามกฎหมาย 5% ตงเงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว

50,000 บาท และตงเงนส ารองทวไป 10,000 บาท การบนทกบญชเปนดงน

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 180,000

เครดต ก าไรสะสม 180,000

บนทกปดบญชก าไรขาดทนไปบญชก าไรสะสม

เดบต ก าไรสะสม 69,000

เครดต เงนส ารองตามกฎหมาย 9,000

เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 50,000

เงนส ารองทวไป 10,000

บนทกการจดสรรก าไรเปนเงนส ารองตาง ๆ

2.2 กำรจดสรรก ำไรสะสมเปนเงนปนผล

ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1200 ไดก าหนดไววา การจายเงนปนผลนนตองคดตามสวนจ านวนซงผ ถอหนไดสงเงนแลวในหนหนง ๆ

นจร พเชฐกล (2556 : 461) ไดกลาวไววา เงนปนผล คอ เงนสวนแบงก าไรทบรษทปนหรอจายใหแกผ ถอหน

ดงนนเงนปนผล คอ การแบงผลก าไรของบรษทใหกบผ ถอห นตามสวนของจ านวนหนซงแตละคนถออย จะมผลท าใหก าไรสะสมลดลง การจายเงนปนผลนนจะบนทกบญชวนประกาศจายเงนปนผลและวนทจายเงนปนผล โดยการจายเงนปนผลนนบรษทสามารถจายไดหลายรปแบบ ไดแก การจายปนผลเปนเงนสด การปนผลเปนหนสามญ และ การจายปนผลเปนสนทรพยอน

2.2.1 กำรจำยปนผลเปนเงนสด (Cash dividends)

บรษทสวนใหญจะนยมจายปนผลเปนเงนสด ซงจะก าหนดเปนอตราตอ

หนหรอก าหนดเปนอตรารอยละของมลคาหนทน าออกจ าหนาย การบนทกบญชจะเปนดงน

2.2.1.1 วนประกำศจำยเงนปนผล บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต เงนปนผลคางจาย xx

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 269

2.2.1.2 วนจำยเงนปนผล บนทกบญชโดย

เดบต เงนปนผลคางจาย xx

เครดต เงนสด xx

การบนทกบญชการจายปนผลเปนเงนสด ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายเงนปนผล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.2 ดงน

ตวอยำง 8.2 บรษท หทยรตน จ ากด ประกาศจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญ 5,000 หนในอตราหนละ 5 บาท และประกาศจายเงนปนผลใหผ ถอหนบรมสทธในอตรา 10% ของมลคาหนบรมสทธทงหมด 300,000 บาท ในวนท 15 มกราคม 25x1 โดยบรษทจะจายเงนปนผลนในวนท 15 กมภาพนธ 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน

25x1

ม.ค. 15 เดบต ก าไรสะสม 55,000

เครดต เงนปนผลหนสามญคางจาย 25,000

เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 30,000

บนทกการประกาศจายเงนปนผล

ก.พ. 15 เดบต เงนปนผลหนสามญคางจาย 25,000

เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 30,000

เครดต เงนสด 55,000

บนทกการจายเงนปนผลเปนเงนสด

2.2.2 กำรจำยปนผลเปนหนสำมญ (Stock dividends)

บรษทอาจท าการจายปนผลเปนห นสามญหากไมมเงนสดเพยงพอทจะจายเงนปนผล ซงบรษทอาจจะจายปนผลเปนหนสามญจากหนทยงไมน าออกขายหรอหนทจดทะเบยนเพมเตม โดยการจายปนผลเปนหนสามญจะบนทกดวยราคาตามมลคาหน การบนทกบญชจะเปนดงน

หนำ 270 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

2.2.2.1 วนประกำศจำยปนผลเปนหนสำมญ บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต หนสามญปนผลคางจาย xx

สวนเกนมลคาหนสามญ (ถาม) xx

2.2.2.2 วนจำยหนปนผล บนทกบญชโดย

เดบต หนสามญปนผลคางจาย xx

เครดต ทนหนสามญ xx

บญชหนสามญปนผลคางจายไมถอเปนหนสนเพราะบรษทไมตองจายช าระ แตจะแสดงเปนสวนหนงของสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน

การบนทกบญชการจายปนผลเปนหนสามญ ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายหนปนผล สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.3 ดงน

ตวอยำง 8.3 บรษท สองแสง จ ากด จดทะเบยนทนหนสามญ 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาทน าออกจ าหนายและเรยกช าระแลว 5,000 หน วนท 1 เมษายน 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนหนสามญ 20% ในวนนหนสามญมราคาตลาดหนละ 120 บาท โดยบรษทจะจายปนผลนในวนท 10 มถนายน 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน

25x1

ม.ค. 15 เดบต ก าไรสะสม (5000x20%x120) 120,000

เครดต หนสามญปนผลคางจาย 100,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 20,000

บนทกการประกาศจายปนผลเปนหนสามญ

ม.ย. 10 เดบต หนสามญปนผลคางจาย 100,000

เครดต ทนหนสามญ 100,000

บนทกการจายปนผลเปนหนสามญ

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 271

2.2.3 กำรจำยเงนปนผลเปนสนทรพยอน (Property dividends)

บรษทอาจท าการจายปนผลเปนสนทรพยอนทไมใชเงนสด ซงจะตองบนทกสนทรพย ทใชจายปนผลดวยราคาตลาดหรอมลคายตธรรมของสนทรพยนน และตองรบรก าไรขาดทนจากผลตางระหวางราคาตามบญชกบราคาตลาดหรอมลคายตธรรม กอนทจะบนทกหนปนผล การบนทกบญชจะเปนดงน

2.2.3.1 วนประกำศจำยปนผลเปนสนทรพยอน บนทกบญชโดย

เดบต สนทรพย xx

เครดต ก าไรจากการตราคาสนทรพย xx

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต สนทรพยปนผลคางจาย xx

2.2.3.2 วนจำยสนทรพยปนผล บนทกบญชโดย

เดบต สนทรพยปนผลคางจาย xx

เครดต สนทรพย xx

การบนทกบญชการจายปนผลเปนสนทรพยอน ตงแตวนประกาศจาย ถง วนจายปนผลเปนสนทรพย สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.4 ดงน

ตวอยำง 8.4 บรษท อนพนธ จ ากด ประกาศจายปนผลในวนท 1 มถนายน 25x1 เปนเงนลงทนระยะสน ซงมราคาตามบญช 35,000 บาท แตมมลคายตธรรมวนนเทากบ 42,000 บาท โดยบรษทจะจายปนผลนในวนท 30 มถนายน 25x1 การบนทกบญชจะเปนดงน

25x1

ม.ย. 1 เดบต เงนลงทนระยะสน 7,000

เครดต ก าไรจากการตราคาเงนลงทน 7,000

บนทกการตราคาเงนลงทนเพมขน

เดบต ก าไรสะสม 42,000

เครดต เงนลงทนปนผลคางจาย 42,000

บนทกการประกาศจายปนผลเปนเงนลงทนระยะสน

หนำ 272 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

25x1

ม.ย. 30 เดบต เงนลงทนปนผลคางจาย 42,000

เครดต เงนลงทนระยะสน 42,000

บนทกการจายปนผลเปนเงนลงทนระยะสน

2.3 กำรแสดงกำรจดสรรก ำไรสะสมในงบกำรเงน

บรษทจะตองแสดงรายการจดสรรก าไรสะสมในงบการเงนของบรษท โดยก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนปนผลหากยงไมจายจะตองแสดงเปนหนสนหมนเวยน และก าไรสะสมทจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ จะแสดงในสวนของผ ถอหนจะมผลท าใหสวนของผ ถอหนเพมขน โดยจะแสดงรายการก าไรสะสมในสวนของผ ถอหนจะแยกเปนก าไรสะสมทจดสรรแลว และก าไรสะสมทยงไมจดสรร สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.5 ดงน

ตวอยำง 8.5 บรษท อนสรณ จ ากด จดทะเบยนทนเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวย หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท บรษทน าหนสามญออกจ าหนาย 8,000 หน ในราคาหนละ 130 บาท และน าหนบรมสทธออกจ าหนายทงหมดในราคาหนละ 175 บาท

วนท 31 ธนวาคม 25x1 บรษทมก าไรสทธประจ าป 250,000 บาท มนโยบายจดสรรก าไรโดย เสนอจายเงนปนผลใหหนบรมสทธในอตรา 7% เสนอจายเงนปนผลใหผ ถอหนสามญ ในอตราหนละ 10 บาท ตงส ารองตามกฎหมาย 5% ของก าไรสทธ และตงส ารองเพอขยายกจการ 30,000 บาท

กำรบนทกบญช 25x1

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรขาดทน 250,000

เครดต ก าไรสะสม 250,000

บนทกปดบญชก าไรขาดทนไปบญชก าไรสะสม

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 273

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ก าไรสะสม 175,000

เครดต เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 52,500

เงนปนผลหนสามญคางจาย 80,000

เงนส ารองตามกฎหมาย 12,500

เงนส ารองเพอขยายกจการ 30,000

บนทกการจดสรรก าไร

การแสดงรายการจดสรรก าไรในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(บางสวน) จะเปนดงน

บรษท อนสรณ จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน

เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 52,500

เงนปนผลหนสามญคางจาย 80,000

รวมหนสน 132,500

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

หนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000

หนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท 750,000 1,750,000

ทนทออกและเรยกช าระ

หนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 800,000

หนบรมสทธ 7% 5,000 หน มลคาหนละ 150 บาท 750,000 1,550,000

หนำ 274 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

สวนของผถอหน (ตอ) สวนเกนมลคาหน

สวนเกนมลคาหนสามญ 240,000

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 125,000 365,000

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย 12,500

เงนส ารองเพอขยายกจการ 30,000 42,500

ยงไมจดสรร 75,000 117,500

รวมสวนของผ ถอหน 2,032,500

รวมหนสนและสวนของผ ถอหน 2,165,000

ก ำไรตอหน (Earnings per share) ก าไรตอห นเปนรายการทผ ถอห นของกจการใหความสนใจมากเพราะจะท าใหทราบผลตอบแทนตอหนทถออย และยงใชประเมนความสามารถในการบรหารงานและความสามารถในการท าก าไรในแตละรอบระยะเวลาด าเนนงานของบรษท ตามมาตรฐานการบญชฉบบท 33 (ปรบปรง 2557) เรอง ก าไรตอหน ไดใหบรษทเปดเผยขอมลก าไรตอหนในงบก าไรขาดทน ซงก าไรตอหนนนจะค านวณเฉพาะก าไรตอหนสามญเทานน ไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ โดยก าไรตอหนมความหมายและวธการค านวณ ดงน

1. ควำมหมำยของก ำไรตอหน

ก าไรตอหน หมายถง จ านวนก าไรสทธตอหนสามญหนงหนทจะไดรบในงวดบญชนน ซงก าไรตอหนถอเปนผลตอบแทนของหนสามญเทานนจะไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ ก าไรตอหนเปนขอมลทผ ถอหนและนกลงทนใชวดความสามารถในการหาก าไรของบรษทและประเมนความสามารถในการบรหารงานของคณะกรรมการบรษท

2. กำรค ำนวณก ำไรตอหน ก าไรตอหนของผ ถอหนสามญจะมการค านวณก าไรตอหนขนพนฐานขนพนฐานและการค านวณก าไรตอหนปรบลด ซงตองดทโครงสรางเงนทนของบรษทวาบรษทมโครงสรางของ

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 275

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญ

เงนทนอยางไร มผลตอจ านวนหนสามญหรอไม โดยโครงสรางเงนทนของบรษทนนจะแบงเปน ดงตอไปน

2.1 โครงสรำงทนแบบงำย (Simple capital structure) คอ บรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว ไมมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได บรษทจะค านวณก าไรตอหนโดยค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน (Basic earnings per share)

2.2 โครงสรำงทนแบบซบซอน (Complex capital structure) คอ บรษทมหนสามญและมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได ซงจะมผลท าใหจ านวนหนสามญเพมขน ก าไรตอหนพนฐานจะลดลง ดงนนการค านวณก าไรตอหนบรษทตองค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลด (Diluted earnings per share)

กำรค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน

ก าไรตอหนขนพนฐาน คอ ก าไรทผ ถอหนสามญจะไดรบตอหนงหน โดยหนสามญนนไมมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญไดอก โดยการค านวณก าไรตอหนขนพนฐานตองพจารณาถงก าไรทน ามาใชในการค านวณและจ านวนหนสามญทน ามาใชในการค านวณก าไรตอหนดวย

1. ก ำไรทใชค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน ค านวณจากก าไรสทธประจ างวดกบจ านวนหน

สามญทผ ถอหนถออย ดงน

1.1 กรณมหนสำมญชนดเดยว

หากบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถค านวณก าไรตอหนไดดงน

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน กรณมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.6 ดงน

หนำ 276 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญ

ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ

จ านวนหนสามญ

ตวอยำง 8.6 บรษท ทรพยทว จ ากด มก าไรสทธประจ าป 25x1 จ านวน 350,000 บาท และมจ านวนหนสามญทออกจ าหนายทงหมด 10,000 หน การค านวณก าไรตอหนจะเปนดงน

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

= 10,000

350,000

= 35 บาท

1.2 กรณมหนสำมญและหนบรมสทธ

หากบรษทมห นบรมสทธดวยและเปนห นบรมสทธชนดสะสม ไมวาบรษทจะประกาศจายเงนปนผลหรอไม การค านวณก าไรตอหนตองน าเงนปนผลของหนบรมสทธไปหกจากก าไรสทธกอน แตถาเปนหนบรมสทธชนดไมสะสมจะน าเงนปนผลหนบรมสทธไปหกออกจากก าไรสทธกตอเมอบรษทมการประกาศจายเงนปนผล ถาไมมการประกาศจายเงนปนผลจะไมน าเงนปนผลไปหกออกจากก าไรสทธ สามารถค านวณไดจากสตรดงน

หากบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว สามารถค านวณก าไรตอหนไดดงน

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน กรณมหนสามญและหนบรมสทธ สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.7 ดงน

ตวอยำง 8.7 บรษท หรรษา จ ากด มก าไรสทธประจ าป 900,000 บาท และสวนของผ ถอหนประกอบดวย หนสามญ 50,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธชนดสะสม 12% จ านวน 20,000 หน หนละ 100 บาท

การค านวณก าไรตอหนทงกรณบรษทมการประกาศจายเงนปนผลหนบรมสทธหรอไมมการประกาศจายเงนปนผลหนบรมสทธ จะค านวณเหมอนกนดงน

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 277

ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ

จ านวนหนสามญ

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญ

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

= 50,000

240,000 - 900,000

= 13.20 บาท

จากตวอยาง 8.7 หากห นบรมสทธเปนห นบรมสทธชนดไมสะสม ถาบรษทประกาศจายเงนปนผล การค านวณก าไรตอหนจะเปนเชนเดยวกบการค านวณขางตน แตหากบรษทไมประกาศจายเงนปนผล การค านวณก าไรตอหนจะเปนดงน

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

= 50,000

90,000

= 18 บาท

2. จ ำนวนหนทใชค ำนวณก ำไรตอหนขนพนฐำน

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน หากบรษทมการออกหนเพยงครงเดยวตลอดปกใชจ านวนหนสามญทออกจ าหนายนนในการค านวณก าไรตอหน แตหากบรษทมการออกหนเพมระหวางป มการซอหนคน มการจายหนปนผล มการแตกหน หรอมการรวมหน บรษทควรใชจ านวนหนถวเฉลยเปนเกณฑในการค านวณก าไรตอหน ดงน

2.1 กรณมกำรออกหนเพมหรอซอหนคน

หากบรษทมการออกหนเพมระหวางป หรอมการซอหนคนมา ท าใหสภาพหนแต

ละหนไมเหมอนกนตลอดป การค านวณก าไรตอหนจะใชจ านวนหนสามญถวเฉลยตามระยะเวลาทออกหนหรอซอคนหน สามารถค านวณไดจากสตรดงน

หนำ 278 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญถวเฉลย

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญถวเฉลย

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

จ านวนหนสามญถวเฉลย = จ านวนหน x จ านวนปรบปรงหน (ถาม) x สดสวนเวลา 1 ป

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและจ านวนหนสามญถวเฉลย กรณมการออกหนเพมหรอซอหนคน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.8 ดงน

ตวอยำง 8.8 บรษท กานดา จ ากด ออกหนสามญ ในวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 50,000 หน ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทไดพจารณาออกหนสามญเพมอก 30,000 หน และวนท 30 กนยายน บรษทซอห นสามญคนมาจ านวน 20,000 ห น สนปมก าไรสทธจ านวน 500,000 บาท

กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย

จ านวนหน สดสวนเวลา 1 ป จ านวนหนสามญถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 50,000 12/12 50,000

1 มถนายน 25x1 ออกหนเพม 30,000 7/12 17,500

30 กนยายน 25x1 ซอหนคน (20,000) 3/12 (5,000) 62,500

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

= 62,500

500,000

= 8 บาท

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 279

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญถวเฉลย

2.2 กรณมกำรจำยหนปนผล กำรแยกหน หรอกำรรวมหน

หากบรษทมการจายหนปนผล การแยกหนหรอการรวมหนในระหวางป บรษทจะไมไดรบหรอจายสงตอบแทนใดในการเพมจ านวนห นหรอลดจ านวนห น บรษทตองท าการปรบปรงจ านวนหนเดมตามสดสวนทมการจายหนปนผล แยกหนหรอรวมหน เพอหาจ านวนหนถวเฉลย หากมการจายหนปนผลหรอการแยกหนจะสงผลใหจ านวนหนสามญเพมขน แตถามการรวมห นจะสงผลใหจ านวนห นสามญลดลง การค านวณจ านวนห นถวเฉลยจะค านวณโดยน าจ านวนหนเดมทถออยคณจ านวนปรบปรงหนทมการจายหนปนผล การแยกหนหรอการรวมหนและคณสดสวนเวลา

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและจ านวนหนสามญถวเฉลย กรณมการจายหนปนผล การแยกห น หรอการรวมหน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.9 และตวอยาง 8.10 ดงน

ตวอยำง 8.9 บรษท สภาลย จ ากดออกหนสามญ เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 30,000 หน ตอมาวนท 1 มถนายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 15,000 หน และวนท 1 ธนวาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% (5 หนเดม ตอ 1 หนใหม) สนปบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท

กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย

จ านวนหน จ านวนปรบปรงหน สดสวนเวลา จ านวนหนถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 30,000 1.2 12/12 36,000

1 มถนายน 25x1 ออกหนเพม 15,000 1.2 7/12 10,500

46,500

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

=

46,500

300,000

= 6.45 บาท

หนำ 280 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญถวเฉลย

ตวอยำง 8.10 บรษท การะเกด จ ากด ออกหนสามญ 20,000 หน เมอวนท 1 มกราคม 25x1 สนปมก าไรสทธ 430,000 บาท การเปลยนแปลงหนสามญในป 25x1 มดงน

1 เมษายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 5,000 หน

1 มถนายน 25x1 บรษทมการแยกหนเดม 1 หน เปนหนใหม 3 หน 1 กรกฎาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% หรอ 5 หนเดม ตอ 1 หนใหม 1 กนยายน 25x1 บรษทรวมหนในอตรา 2 หนเดม เหลอ 1 หนใหม

1 ธนวาคม 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 3,000 หน

กำรค ำนวณจ ำนวนหนสำมญถวเฉลย

จ านวนหน จ านวนปรบปรงหน สดสวนเวลา จ านวนหนถวเฉลย

1 มกราคม 25x1 ออกหนสามญ 20,000 3 x 1.2 x 0.5 12/12 36,000

1 เมษายน 25x1 ออกหนเพม 5,000 3 x 1.2 x 0.5 9/12 6,750

1 ธนวาคม 25x1 ออกหนเพม 3,000 1/12 250

43,000

ก าไรตอหนขนพนฐาน =

= 43,000

430,000

= 10 บาท

กำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด

ก าไรตอหนปรบลด คอ ก าไรทผ ถอหนสามญจะไดรบตอหนงหน โดยหนสามญนนมตราสารอยางอนทจะสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญไดอก ซงตราสารทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญ ไดแก ใบส าคญแสดงสทธในการซอขายหน ตราสารหนหรอตราสารทนทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญได เชน หนกแปลงสภาพ หนบรมสทธแปลงสภาพ เปนตน

เมอบรษทมการแปลงสภาพตราสารตาง ๆ ไปเปนห นสามญ จะมผลท าใหจ านวนห นสามญเพมขน ก าไรตอหนลดลง บรษทจงตองแสดงรายการก าไรตอหนปรบลด เพมขนมาจากก าไรตอห นขนพนฐาน การค านวณก าไรตอห นปรบลดนน บรษทตองปรบปรงก าไรขาดทน

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 281

ก าไรสทธประจ างวด + เงนปนผลหนบรมสทธ + ดอกเบยจายหนกหลงหกภาษ

จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ

ประจ าปกบรายการรายไดหรอคาใชจายทและน าตราสารทแปลงสภาพเปนหนสามญไดนนมาค านวณเปนจ านวนหนสามญทใชค านวณก าไรตอหนดวย

1. ก ำไรทใชในกำรค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด

การค านวณก าไรตอหนปรบลด ตองปรบปรงก าไรขาดทนประจ างวดดวยรายไดหรอคาใชจายทเกดขนจากตราสารทสามารถแปลงสภาพเปนหนสามญ โดยตองน าก าไรสทธประจ างวดสวนทเปนของผ ถอหนสามญปรบดวยดอกเบยจายของหนกแปลงสภาพและเงนปนผลของหนบรมสทธแปลงสภาพ

2. จ ำนวนหนทใชค ำนวณก ำไรตอหนปรบลด

จ านวนหนสามญทใชในการค านวณก าไรตอหนปรบลด คอจ านวนหนสามญถวเฉลยทใชค านวณก าไรตอหนขนพนฐานบวกดวยจ านวนหนสามญถวเฉลยทบรษทตองออกเพอแปลงสภาพตราสารใหเปนหนสามญ

การค านวณก าไรตอหนปรบลด สามารถแสดงสตรการค านวณไดดงน

ก าไรตอหนปรบลด

=

การค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลด สามารถแสดงไดตามตวอยาง

8.11 ตวอยาง 8.12 และตวอยาง 8.13 ดงน

หนำ 282 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ก าไรสทธประจ างวด

จ านวนหนสามญถวเฉลย

ก าไรสทธประจ างวด + ดอกเบยจายหนกหลงหกภาษ

จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ

ตวอยำง 8.11 กรณออกหนกแปลงสภำพ

บรษท มสยา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลยจ านวน 10,000 หน วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกจ าหนายหนกแปลงสภาพ 15,000 หน มลคาหนละ 50 บาท บาท อาย 5 ป อตราดอกเบย 5% (อตราภาษ 20%) โดยหนก 5 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 120,000 บาท

กำรค ำนวณก ำไรตอหนพนฐำนและก ำไรตอหนปรบลด

ก าไรตอหนขนพนฐาน

=

= 10,000

120,000

= 12 บาท

ก าไรตอหนปรบลด

=

= 3,000 10,000

20%)) x (37,500- (37,500 120,000

= 13,000

150,000

= 11.54 บาท

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 283

ก าไรสทธประจ างวด – เงนปนผลหนบรมสทธ

จ านวนหนสามญถวเฉลย

ก าไรสทธประจ างวด + เงนปนผลหนบรมสทธ

จ านวนหนสามญถวเฉลย + จ านวนหนสามญทเพมขนจากการแปลงสภาพ

ตวอยำง 8.12 กรณออกหนบรมสทธแปลงสภำพ

บรษท มนานช จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลย เมอวนท 1 มกราคม 25x1 จ านวน 20,000 หน และวนท 1 เมษายน 25x1 บรษทออกจ าหนายหนบรมสทธแปลงสภาพ 5% (ชนดสะสม) 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บาท โดยหนบรมสทธ 1 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 3 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 150,000 บาท

กำรค ำนวณก ำไรตอหนพนฐำนและก ำไรตอหนปรบลด

ก าไรตอหนขนพนฐาน

=

= 20,000

30,000 - 150,000

= 6 บาท

ก าไรตอหนปรบลด

=

= 9/12) x 3 x (6,000 20,000

30,000 150,000

= 13,500 20,000

180,000

= 5.37 บาท

หนำ 284 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

กำรแสดงก ำไรตอหนในงบกำรเงน

เ นองจากก าไรตอห นเ ปนขอมลส าคญ เ พอใหนกลงทนไดทราบขอมลเ กยวกบความสามารถในการหาก าไรของกจการ บรษทตองแสดงก าไรตอหนพนฐานและก าไรตอหนปรบลดในสวนทายของงบก าไรขาดทน สามารถแสดงไดตามตวอยาง 8.13 ดงน

ตวอยำง 8.13 จากตวอยาง 8.12 ก าไรตอหนจะแสดงในงบก าไรขาดทนดงน

บรษท มนานช จ ากด

งบก าไรขาดทน (บางสวน) ส าหรบป สนสด 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) ขายสนคา 900,000

หก ตนทนขาย 540,000

ก าไรขนตน 360,000

หก คาใชจายในการด าเนนงาน 210,000

ก าไรสทธ 150,000

ก าไรตอหนขนพนฐาน 6.00

ก าไรตอหนปรบลด 5.37

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 285

สรป

ก าไรสะสมเปนก าไรทงหมดของบรษททยงไมไดแบงใหกบผ ถอหน สามารถแบงไดเปน 2 สวน คอ (1) ก าไรสะสมทจดสรรแลว โดยจะจดสรรจดสรรเปนเงนส ารองตาง ๆ เชน เงนส ารองตามกฎหมาย เงนส ารองทวไป เปนตน และจดสรรเปนเงนปนผลใหกบผ ถอหน (2) ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร คอก าไรสะสมทเหลอหลงจากจดสรรแลว สามารถน าไปจดสรรเปนผลปนผลใหผถอหนไดอก

ก าไรตอห นเปนจ านวนก าไรสทธตอห นสามญหนงห นทจะไดรบ ก าไรตอห นถอเปนผลตอบแทนของหนสามญเทานน จะไมมการค านวณก าไรตอหนบรมสทธ โดยการค านวณก าไรตอหนตองดโครงสรางเงนทนของบรษท ถาเปนโครงสรางเงนทนแบบงายจะค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน แตถาเปนโครงสรางเงนทนแบบซบซอนการค านวณก าไรตอหนตองค านวณก าไรตอหนขนพนฐานและก าไรตอหนปรบลดดวย

หนำ 286 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษท ตะวนรอน จ ากด ประกาศจายเงนปนผลใหกบผ ถอหน ซงบรษทมหนสามญเพยงชนดเดยว ภายใตเงอนไขของกรณตางๆ ตอไปน

1. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนเงนสด 150,000 บาท และ

จายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1

2. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนเงนลงทนในเงนกของบรษท รอนแรม จ ากด ซงซอมาในมลคา 150,000 บาท และมราคาตลาดในวนน 165,000 บาท และจายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1

3. วนท 20 มนาคม 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนสนคาซงมมลคา 150,000 บาท ซงมราคาตลาดในวนน 135,000 บาท และจายปนผลในวนท 30 เมษายน 25x1

4. วนท 20 กมภาพนธ 25x1 บรษทประกาศจายปนผลเปนหนสามญไมเกน 25% ของทนทมอย โดยจายปนผลเปนหนสามญทงหมด จ านวน 2,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ราคาตลาดหนสามญวนนหนละ 125 บาท

ใหท ำ บนทกรายการจายปนผลในแตละกรณในสมดรายวนทวไป

ขอ 2. บรษท นสรา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายแลว 20,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และมรายการเกยวกบการจายหนปนผลในป 25x1 ดงน

ม.ค. 20 บรษทประกาศจายหนปนผลในอตรา 10% ของหนเดมทน าออกจ าหนายแลว

ราคาตลาดของหนสามญในวนนหนละ 110 บาท

ก.พ. 20 บรษทออกหนปนผลใหผ ถอหน โดยปนผลเปนหนสามญ 6,000 หน ราคาตลาดของหนสามญในวนนหนละ 120 บาท

ใหท ำ บนทกรายการจายหนปนผลในสมดรายวนทวไป

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 287

ขอ 3. บรษท องดาว จ ากด กอตงบรษทโดย จดทะเบยนทนหนสามญ 15,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และจดทะเบยนหนบรมสทธ 10% 8,000 หน มลคาหนละ 50 บาท ณ วนท 31

ธนวาคม 25x1 มบญชตางคงเหลอในสวนของผ ถอหน ดงตอไปน

ทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000 ทนหนบรมสทธ 10% 8,000 หน มลคาหนละ 50 บาท 400,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 200,000 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 80,000 ก าไรสะสม (ยงไมจดสรร) 90,000

เงนส ารองตามกฎหมาย 36,000

เงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 54,000

รวมสวนของผ ถอหน 1,860,000

31 ธนวาคม 25x1 บรษทมก าไรสทธประจ าป 360,000 มนโยบายการจดสรรก าไรดงน

1. เสนอจายเงนสดปนผลใหแกหนสามญหนละ 15 บาท 2. ประกาศจายหนสามญปนผล 10% ของทนทมอย ราคาตลาดของหนสามญหนละ

112 บาท

3. เสนอจายเงนสดปนผลใหแกหนบรมสทธในอตรา 10% 4. ตงส ารองตามกฎหมาย 5% ของก าไรสทธ และส ารองทวไป 50,000 บาท

ใหท ำ 1. บนทกก าไรและการจดสรรก าไรขางตนในสมดรายวนทวไป

2. แสดงหนสนและสวนของผ ถอหนในงบแสดงฐานะการเงน ณ 31 ธนวาคม 25x1

3. หากบรษทจายปนผลทงหมดในวนท 25 มกราคม 25x2 ใหบนทกการจายปนผล

ขอ 4. บรษท สรพร จ ากด มก าไรประจ าป 25x1 240,000 บาท บรษทมนโยบายจดสรรก าไรโดย ตงเงนส ารองตามกฎหมาย 5% ตงเงนส ารองเพอช าระหนระยะยาว 90,000 บาท ตงส ารองเพอขยายกจการ 10% และตงส ารองทวไป 25,000 บาท

ใหท ำ บนทกรายการก าไรและการจดสรรก าไรในสมดรายวนทวไป

หนำ 288 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ขอ 5. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 100,000 หน มลคาหนละ 100 บาท ตอมาและออกหนบรมสทธชนดสะสม 8% 50,000 หน มลคาหนละ 50 บาท ตอมาวนท 1 มนาคม 25x1 บรษทออกห นสามญเพม 30,000 ห นมลคาห นละ 100 บาท สนปบรษทมก าไรสทธ 480,000 บาท

ใหท ำ ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน

ขอ 6. บรษท ตนกลา จ ากด มสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน หนสามญ (จดทะเบยน 200,000 หน มลคาหนละ 10 บาท

ออกจ าหนายแลว 150,000 หน) 1,500,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 750,000 ก าไรสะสมทจดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย 100,000

เงนส ารองเพอขยายโรงงาน 300,000

ก าไรสะสมทยงไมไดจดสรร 450,000 850,000

รวมสวนของผ ถอหน 3,100,000

บรษทไดท าสญญากอสรางขยายโรงงานเพมเตมตามทบรษทไดจดสรรก าไรสะสมไวแลว ตอมาในวนท 1 ตลาคม 25x2 โรงงานกอสรางเสรจ

บรษทมก าไรสทธส าหรบป 25x2 จ านวน 500,000 บาท คณะกรรมการบรหารมมตใหโอนเงนส ารองเพอขยายโรงงานไปยงก าไรสะสมทไมไดจดสรรและประกาศจายเงนปนผลห นสามญ ในอตราหนละ 2.50 บาท และตงส ารองตามกฎหมาย 5% และส ารองเพอช าระหนระยะยาว 90,000 บาทบรษทจะจายเงนปนผลในวนท 31 มกราคม 25x3

ใหท ำ

1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปตงแตป 25x2 – 25x3

2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x2

บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน หนำ 289

ขอ 7. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 60,000 หน ตอมาวนท 1 มนาคม 25x1

บรษทออกหนสามญเพม 10,000 หน และวนท 1 เมษายน 25x1 บรษทจายหนปนผล 25% ของหนทงหมด สนปบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท

ใหท ำ

1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย

2. ค านวณก าไรตอหน

ขอ 8. วนท 1 มกราคม 25x1 บรษทออกหนสามญ 100,000 หน สนปมก าไรสทธ 900,000 บาท การเปลยนแปลงหนสามญในป 25x1 มดงน

1 มนาคม 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 50,000 หน

1 พฤษภาคม 25x1 บรษทจายหนปนผล 20% ของหนทงหมด

1 สงหาคม 25x1 บรษทมการแยกหนเดม 1 หน เปนหนใหม 2 หน 1 กนยายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 20,000 หน

1 ธนวาคม 25x1 บรษทรวมหนในอตรา 4 หนเดม เหลอ 1 หนใหม

ใหท ำ

1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย

2. ค านวณก าไรตอหน

ขอ 9. บรษท วรนทรา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายถวเฉลยจ านวน 70,000 หน วนท 1

มกราคม 25x1 บรษทออกจ าหนายหนกแปลงสภาพ 12,000 หน มลคาหนละ 60 บาท บาท อาย 3 ป อตราดอกเบย 7% (ภาษเงนได 20%) โดยหนก 3 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน

สนงวดบรษทมก าไรสทธ 350,000 บาท

ใหท ำ 1. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน

2. ค านวณก าไรตอหนปรบลด

หนำ 290 บทท 8 ก ำไรสะสมและก ำไรตอหน

ขอ 10. บรษท แกวดารา จ ากด มหนสามญทออกจ าหนายจ านวน 30,000 หน วนท 1 เมษายน 25x1 บรษทออกจ าหนายหนบรมสทธแปลงสภาพชนดสะสม 6% 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท บาท (อตราภาษ 20%) โดยหนบรมสทธ 1 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 2 หน สนงวดบรษทมก าไรสทธ 300,000 บาท

ใหท ำ 1. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน

2. ค านวณก าไรตอหนปรบลด

ขอ 11. บรษท สธดา จ ากด น าหนออกขายเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ประกอบดวยหนสามญ 8,000 หน มลคาหนละ 100 บาท และหนบรมสทธแปลงสภาพชนดสะสม 10% 6,000 หน มลคาหนละ 100 บาท (หนบรมสทธ 3 หนแปลงสภาพเปนหนสามญได 1 หน) สนปมก าไรสทธ 500,000 บาท

ในระหวางป 25x1 มการเปลยนแปลงหนสามญดงน

1 เมษายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 3,000 หน

1 กรกฎาคม 25x1 บรษทมการแยกหนสามญเดม 1 หน เปนหนใหม 2 หน 1 กนยายน 25x1 บรษทออกหนสามญเพม 5,000 หน

1 ตลาคม 25x1 บรษทรวมหนสามญ 4 หนเดม เปน 1 หนใหม

1 ตลาคม 25x1 บรษทจายหนสามญปนผล 10% ของหนทงหมด

ใหท ำ 1. ค านวณจ านวนหนสามญถวเฉลย

2. ค านวณก าไรตอหนขนพนฐาน

3. ค านวณก าไรตอหนปรบลด

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

การด าเนนธรกจอาจจะประสบความส าเรจหรอประสบความลมเหลวไดเสมอ ถาธรกจประสบความส าเรจอาจท าการขยายกจการโดยการเพมทนของกจการขน ในทางตรงกนขามถาธรกจประสบความลมเหลวมผลการขาดทนสะสมและไมสามารถด าเนนธรกจตอไปได ธรกจนนกตองมการปรบปรงภายในกจการเพอลางผลขาดทนสะสมใหหมดไป แตหากธรกจประสบปญหาขาดทนอยางมากและผ ถอหนไมตองการด าเนนธรกจตอไปอาจตองท าการเลกกจการ ซงเมอมการเลกกจการจะตองท าการช าระบญชใหเสรจสน

การปรบปรงภายในกจการ ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 115 ระบไววาบรษทจะ

จายเงนปนผลไมไดหากบรษทยงมยอดขาดทนสะสมอย ซงเมอบรษทด าเนนกจการและมผลขาดทนสะสมตอเนองเปนจ านวนมาก บรษทจะไมสามารถจายเงนปนผลได ผลงทนไมสนทจะลงทนในบรษทตอไป ท าใหบรษทไมมเงนทนมาใชในกจการ ดงนนบรษทจงตองท าการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช

1. การปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสม

การปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมนน บรษทควรท าการปรบปรงราคาสนทรพยใหมจากราคาตามบญชใหเปนราคาตลาดหรอมลคายตธรรม เพอใหบรษทแสดงผลการด าเนนงานทแทจรง การลางขาดทนสะสมหรอการปรบปรงราคาสนทรพยของบรษทอาจท าไดอกวธหนง คอ การเลกบรษทแลวตงบรษทใหมเพอรบโอนสนทรพยของบรษทเดมโดยการออกห นใหเปนการเปลยนเทากบราคาสนทรพยสทธของบรษท แตในทางปฏบตเปนการยงยากเพราะการเลกบรษทเดมและการตงบรษทใหมนนจะตองปฏบตใหเปนไปตามขอบงคบของกฎหมาย ดงนนบรษทจงท าการปรบปรงภายในแทน

การบนทกการปรบปรงราคาสนทรพยนนผลตางจากการปรบปรงจะน าไปลดก าไรสะสมหรอเพมก าไรสะสม สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.1 ดงน

หนา 292 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ตวอยาง 9.1 บรษท วรรณภา จ ากด ตกลงปรบปรงภายในกจการโดยท าการปรบปรงราคาสนทรพยดงน ทดนราคาประเมน 900,000 บาท ราคาตามบญช 750,000 บาท สนคาคงเหลอมมลคาตามบญช 200,000 บาท มลคายตธรรมเทากบ 160,000 บาท ลดราคาอาคารลง 75,000 บาทโดยปรบปรงกบบญชคาเสอมราคาสะสม – อาคาร การบนทกบญชจะเปนดงน

เดบต ทดน 150,000

เครดต สนคาคงเหลอ 40,000

คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 75,000

ก าไรสะสม 35,000

บนทกการปรบปรงราคาสนทรพย

2. ขนตอนการลางผลขาดทนสะสม

ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2 ) พ.ศ.2544 มาตรา 119 ก าหนด ใหบรษทมหาชนจ ากดสามารถน าสวนเกนมลคาหน เงนส ารองตามกฎหมายและเงนส ารองอน มาชดเชยผลขาดทนสะสมไดหากมตทประชมผ ถอหนอนมต ดงนนโดยสรปแลวหากบรษทตองการลางผลขาดทนสะสมใหหมดไป สามารถปฏบตตามขนตอนดงน

2.1 ปรงปรงราคาสนทรพยกบบญชก าไรสะสม บนทกบญชโดย

เดบต สนทรพย xx

เครดต ก าไรสะสม xx

บนทกปรบปรงราคาสนทรพยเพมขน หรอ

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต สนทรพย xx

บนทกปรบปรงราคาสนทรพยลดลง

2.2 โอนเงนส ารองอนๆ ไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย

เดบต เงนส ารองอน ๆ xx

เครดต ก าไรสะสม xx

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 293

2.3 โอนเงนส ารองตามกฎหมายไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย

เดบต เงนส ารองตามกฎหมาย xx

เครดต ก าไรสะสม xx

2.4 โอนสวนเกนมลคาหนไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย

เดบต สวนเกนมลคาหน xx

เครดต ก าไรสะสม xx

2.5 การลดทน บรษทจะท าการลดทนลงหากยงมผลขาดทนสะสมเหลออย ซงการลดทนสามารถท าได 2 วธ ดงน

2.5.1 การลดจ านวนหน เชน ลดจ านวนหนจาก 1,000 หน เหลอ 800 หน เปนตน บนทกบญชโดย

เดบต ทนหนสามญ xx

เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดจ านวนหน xx

2.5.2 การลดราคาตามมลคาหน เชน ลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 100 บาท เหลอหนละ 75 หน เปนตน บนทกบญชโดย

เดบต ทนหนสามญ xx

เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดจ านวนหน xx

2.6 โอนสวนเกนมลคาหนจากการลดทนไปลางผลขาดทน บนทกบญชโดย

เดบต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน xx

เครดต ก าไรสะสม xx

การบนทกบญชตามขนตอนการลางผลขาดทนสะสม สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.2 ดงน

หนา 294 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ตวอยาง 9.2 บรษท กรองแกว จ ากด จดทะเบยนทนหนสามญ 1,000 หนมลคาหนละ 100 บาท ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มสวนของผ ถอหนดงน

สวนของผถอหน (หนวย : บาท) ทนหนสามญ 1,500 หน หนละ 100 บาท 150,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 10,000 เงนส ารองตามกฎหมาย 15,000 เงนส ารองอนๆ 20,000 ขาดทนสะสม (120,000)

รวมสวนของผ ถอหน 75,000 บรษทตองการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช ซงมรายการบญชท

เกยวของดงน 1. ณ วนน ทดนมราคาตามบญช 120,000 ราคาตลาด 200,000 บาท 2. อาคารมราคาตามบญช 150,000 ราคาตลาด 120,000 บาท

3. ตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10,000 บาท

4. บรษทมมตใหลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 100 บาท เปนหนละ 70 บาท

การบนทกบญชปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสม จะเปนดงน 25x1

ธ.ค. 31 เดบต ทดน 80,000

เครดต อาคาร 30,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 10,000

ก าไรสะสม 40,000

บนทกปรบปรงราคาสนทรพย

เดบต เงนส ารองอน ๆ 20,000

เงนส ารองตามกฎหมาย 15,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 10,000

เครดต ก าไรสะสม 45,000

บนทกการโอนเงนส ารองและสวนเกนมลคาหนไปลางผลขาดทนสะสม

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 295

25x1

ธ.ค. 31 เดบต ทนหนสามญ 45,000

เครดต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 45,000

บนทกการลดทน

เดบต สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 35,000

เครดต ก าไรสะสม 35,000

บนทกการโอนสวนเกนมลคาหนจากการลดทนไปลางขาดทนสะสม

สวนของผ ถอหนภายหลงการปรบปรงภายในจะแสดงดงน (หนวย : บาท)

สวนของผถอหน

ทนหนสามญ 1,500 หน หนละ 70 บาท 105,000

สวนเกนมลคาหนจากการลดทน 10,000

รวมสวนของผ ถอหน 115,000

การเลกบรษท

การประกอบธรกจไมวาจะเปนในลกษณะของบรษทจ ากดหรอบรษทมหาชนจ ากดกตามเมอผานไปในชวงระยะเวลาหนงสภาพแวดลอมเศรษฐกจทมการเปลยนแปลง และการแขงขนสงอาจสงผลใหการประกอบการไมสามารถบรรลถงจดมงหมายไดจงมการเลกกจการไป หรอบางครงอาจเกดจากการประกอบขนมาเพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนง เมอบรรลแลวกอาจมการเลกกจการไดเชนกน ดงนน การเลกกจการทถกตองจะตองมกระบวนการและขนตอนทโปรงใส ชดเจนและสามารถกระท าไดโดยเปนไปตามกฎหมายและขอบงคบตางๆ ทเกยวของ

1. สาเหตของการเลกบรษทจ ากด

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1226 และ 1227 สามารถสรปสาเหตของการเลกบรษทจ ากด ไดหลายกรณ ดงตอไปน

หนา 296 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

1.1 เลกโดยผลของกฎหมาย ซงเกดจากเหตการณตางๆ คอ

1.1 ถาขอบงคบของบรษทก าหนดเหตทจะเลก เมอเกดเหตนนบรษทตองเลกกจการ

1.2 ถาบรษทตงขนโดยก าหนดระยะเวลาไวและเมอสนสดระยะเวลานนจงเลก

กจการ 1.3 ถาบรษทตงขนเพอท ากจการอยางหนงอยางใด และเมอท ากจการนนเสรจแลวจงเลกกจการ

1.4 ถาบรษทลมละลาย

1.2 เลกโดยความประสงคของผถอหน

1.2.1 ถาผ ถอหนลงมตพเศษใหเลกบรษท การเลกและช าระบญชบรษทจ ากดในกรณททประชมผถอหนมมตพเศษใหเลกบรษท โดยด าเนนการจดประชมใหญผ ถอหน เพอลงมตพเศษใหเลกบรษทดวยคะแนนเสยงไมนอยกวา 3 ใน 4 ของจ านวนหนทเขาประชม

1.3 เลกโดยค าสงศาล ซงมจากเหต

1.3.1 ถาบรษทกระท าผดในการยนรายงานประชมตงบรษทหรอกระท าผดในการประชมตงบรษท

1.3.2 ถาบรษทไมเรมประกอบการภายใน 1 ป นบแตวนจดทะเบยนหรอหยดท าการถง 1 ป

1.3.3 ถาการด าเนนงานของบรษทมแตผลขาดทนและไมมทางหวงจะฟนตวได

1.3.4 ถาจ านวนผถอหนลดลงจนเหลอไมถง 3 คน

2. สาเหตของการเลกบรษทมหาชนจ ากด

ตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 มาตรา 154 และ 155 สามารถสรปสาเหตของการเลกบรษทมหาชนจ ากด ไดหลายกรณ ดงตอไปน

2.1. เมอมเหตใดเหตหนงดงตอไปน ใหด าเนนการเลกบรษท

2.1.1 เมอทประชมถอหนลงมตใหเลกคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของ จ านวนเสยงทงหมดของผ ถอหนซงมาประชมและมสทธออกเสยงลงคะแนน

2.1.2 เมอบรษทลมละลาย

2.1.3 เมอศาลมค าสงใหเลกบรษท

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 297

2.2 เลกโดยค าสงศาล หากผ ถอหนซงมหนนบรวมกนไดไมนอยกวาหนงในสบของจ านวนหนทขายไดทงหมดจะรองของศาลใหเลกสงบรษทกได เมอเหตใดเหตหนงดงตอไปน

2.2.1 ผ เรมจดตงบรษทฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตเกยวกบการประชม จดตงบรษทหรอการจดท ารายงานการจดตงบรษท หรอคณะกรรมการบรษทฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตเกยวกบการช าระเงนคาหน การโอนกรรมสทธทรพยสนหรอท าเอกสารหลกฐานการใชสทธตางๆ ใหแกบรษทเพอ การช าระคาห น การจดท าบญชรายชอผ ถอหนหรอการจดทะเบยนบรษท

2.2.2 ถาจ านวนผถอหนลดนอยลงจนเหลอไมถง 15 คน

2.2.3 ถาการด าเนนงานของบรษทมแตผลขาดทนและไมมทางหวงจะฟนตวได

3. ขนตอนการเลกบรษท

การเลกบรษทจะมขนตอนในการด าเนนการดงน

3.1 แตงตงผช าระบญชของบรษท หากขอบงคบของบรษทไมไดก าหนดไวเปนอยางอน กรรมการทกคนของบรษทตองเปนผช าระบญช โดยผลของกฎหมาย ถาผช าระบญชมหลายคน ผช าระบญชทกคนตองกระท าการรวมกน เวนแตทประชมใหญหรอศาลจะไดก าหนดอ านาจไวเปนอยางอน ในกรณทบรษทไมไดก าหนดขอบงคบในเรองการตงผช าระบญชไว หากบรษทประสงคจะตงกรรมการบางคน หรอ กรรมการคนใดคนหนง หรอบคคลอนทไมใชกรรมการของบรษทเปนผช าระบญชจะตองใหทประชมใหญผ ถอหนของบรษทมมตตงผช าระบญชหรอก าหนดอ านาจของผช าระบญช

3.2 ผช าระบญชจดท าค าขอและยนจดทะเบยนเลกบรษท ค าขอจดทะเบยนเลกและอ านาจของผช าระบญชของบรษท จะตองลงลายมอชอโดยผช าระบญชซงไดแกกรรมการทลงชอผกพนบรษทตามทจดทะเบยนไวกอนเลก โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท

3.3 ประกาศโฆษณาในหนงสอพมพแหงทองท 1 ครง เปนอยางนอย โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท

3.4 สงค าบอกกลาวเปนจดหมายลงทะเบยนไปรษณยไปยงเจาหน (ถาม) โดยตองด าเนนการภายใน 14 วน นบแตวนทเลกบรษท

3.5 ด าเนนการช าระบญชและขอจดทะเบยนเสรจการช าระบญชบรษท โดยใหยนขอจดทะเบยนทส านกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดซงบรษทนนมส านกงานแหงใหญตงอย หรอยนขอจดทะเบยนทางอนเทอรเนตท www.dbd.go.th

หนา 298 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

การช าระบญชของบรษท

ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และตามพระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535 ก าหนดไววา เมอบรษทจะท าการเลกกจการ บรษทจะยงคงตงอยเพอการช าระบญช

การเลกบรษทกรณอนนอกจากลมละลายตองมการแตงตงผช าระบญช เพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษทและช าระบญชของบรษทใหเสรจสนไป โดยมการแตงตงผช าระบญช เพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษททส านกงานพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย และช าระบญชของบรษทใหเสรจสนไป เชน การรวบรวมทรพยสน ช าระหน ชดใชเงนทดรองและคาใชจายทกรรมการไดออกไปในการด าเนนกจการคาแทนบรษท หากมทรพยสนเหลอใหคนทนและเฉลยเปนก าไรในระหวางผ ถอหน และจดทะเบยนเสรจการช าระบญช เมอไดจดทะเบยนเสรจการช าระบญชแลว

การฟองคดเรยกหนสนทบรษท กรรมการหรอผช าระบญชเปนหนอยนน จะตองท าการฟองภายใน

2 ปนบแตวนเสรจสนการช าระบญช

การแตงตงผช าระบญชของบรษทนน หากขอบงคบของบรษทไมไดก าหนดไวเปนอยางอน

กรรมการทกคนของบรษทตองเปนผช าระบญช โดยผลของกฎหมาย ถาผช าระบญชมหลายคน ผช าระบญชทกคนตองกระท าการรวมกน เวนแตทประชมใหญหรอศาลจะไดก าหนดอ านาจไวเปนอยางอน ในกรณทบรษทไมไดก าหนดขอบงคบในเรองการตงผช าระบญชไว หากบรษทประสงคจะตงกรรมการบางคน หรอ กรรมการคนใดคนหนง หรอบคคลอนทไมใชกรรมการของบรษทเปนผช าระบญชจะตองใหทประชมใหญผ ถอหนของบรษทมมตตงผช าระบญชหรอก าหนดอ านาจของผช าระบญช

1. อ านาจและหนาทของผช าระบญช ผช าระบญชจะมหนาทดงน

1.1 สะสางการงานของบรษทใหเสรจสน

1.2 ประกาศหนงสอพมพ และบอกกลาวเจาหน

1.3 ยนจดทะเบยนเลกบรษทและชอผช าระบญช 1.4 จดท างบแสดงฐานะการเงนและสงใหผสอบบญชตรวจสอบ

1.5 จดประชมผ ถอหนเพออนมตงบแสดงฐานะการเงน

1.6 ยนรายงานการช าระบญชทก 3 เดอน

1.7 ท าการรวบรวมขายสนทรพย ตลอดจนช าระหนสน

1.8 เรยกประชมใหญผ ถอหนเพอเสนอรายงานการช าระบญช

1.9 ยนจดทะเบยนเสรจการช าระบญชภายใน 14 วนนบแตวนททประชมอนมต

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 299

2. อ านาจของผช าระบญช ผช าระบญชจะมอ านาจดงน

2.1 เปนผแกตางในนามของบรษทในคดพพาทตาง ๆ

2.2 ด าเนนกจการของบรษทเทาทจ าเปนเพอการช าระสะสางกจการใหเสรจไปดวยด 2.3 ขายสนทรพยของบรษท

2.4 น าเงนทไดจากการขายสนทรพยไปจายช าระหน 2.5 จายคนทนใหผถอหน

2.6 ท าการอยางอนๆ ตามแตจ าเปนเพอช าระบญชใหเสรจไปดวยด

3. ล าดบขนตอนในการช าระบญช

ตามประมาลกฎหมายแพงและพาณชยไดระบใหผช าระบญชท าการช าระหน

ของบรษทตามล าดบ ดงน 3.1 คาธรรมเนยม เชน คาธรรมเนยมการจดทะเบยนเลกบรษท คาธรรมเนยมศาล 3.2 คาภาระตดพน เชน คาภาษเงนไดคางจาย

3.3 คาใชจายซงจ าเปนตองจายในการช าระบญช

3.4 ช าระหนใหแกเจาหน

3.5 เมอมสนทรพยเหลออยใหคนทนแกผ ถอหน

การบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษท

เมอบรษทเลกกจการ ผช าระบญชตองจดท างบแสดงฐานะการเงน ณ วนเลกบร ษท ท าการช าระบญช และจดท ารายงานการช าระบญชเสนอตอทประชมผ ถอหน ซงการบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษทจะท าตามขนตอนดงตอไปน

1. การโอนปดสวนของหนบรมสทธไปบญชผถอหนบรมสทธ

สวนของผ ถอหนบรมสทธประกอบดวยทนหนบรมสทธและสวนเกนมลคาหนบรมสทธรวมทงเงนปนผลหนบรมสทธทคางจาย บนทกบญชโดย

เดบต ทนหนบรมสทธ xx

สวนเกนมลคาหนบรมสทธ xx

เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย xx

เครดต ผ ถอหนบรมสทธ xx

หนา 300 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

2. การโอนปดสวนของหนสามญไปบญชผถอหนสามญ

สวนของผ ถอห นสามญประกอบดวยทนห นสามญและสวนเกนมลคาห นสามญ รวมทงเงนปนผลหนสามญคางจาย บนทกบญชโดย

เดบต ทนหนสามญ xx

สวนเกนมลคาหนสามญ xx

เงนปนผลหนสามญคางจาย xx

เครดต ผ ถอหนสามญ xx

3. การโอนปดสวนของหนกไปบญชผถอหนก

บรษททมเงนก ยมระยะยาวจากการออกหนกจะโอนปดบญชหนกและดอกเบยก คางจาย ไปบญชผ ถอหนกบนทกบญชโดย

เดบต ทนหนบรมสทธ xx

ดอกเบยหนก คางจาย xx

เครดต ผ ถอหนก xx

4. การโอนเงนส ารองตาง ๆ ไปบญชก าไรสะสม

บรษทอาจมเงนส ารองตาง ๆ เชน เงนส ารองตามกฎหมาย เงนส ารองเพอขยายกจการ เงนส ารองเพอไถถอนหนก เปนตน จะตองปดบญชส ารองตาง ๆ เหลานไปบญชก าไรสะสม บนทกบญชโดย

เดบต เงนส ารองตาง ๆ xx

เครดต ก าไรสะสม xx

5. การโอนปดบญชสวนเกนมลคาหนกหรอสวนลดมลคาหนกไปบญชขาดบญชขาดทน หรอก าไรในการขายสนทรพย

ถาในวนช าระบญชบรษทยงมบญชสวนเกนมลคาห นก หรอสวนลดมลคาห นกเหลออยเนองจากยงตดขายไมหมด จะตองโอนปดบญชเหลานไปบญชก าไรขาดทนในการขาย

สนทรพย การบนทกบญชจะเปนดงน

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 301

5.1 กรณมบญชสวนลดมลคาหนก บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

เครดต สวนลดมลคาหนก xx

5.2 กรณมบญชสวนเกนมลคาหนก

เดบต สวนเกนมลคาหนก xx

เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

6. การบนทกบญชเมอมการขายสนทรพย

การขายสนทรพย เงนสดทไดรบอาจจะเทากบ มากกวา หรอนอยกวาราคาตามบญชของสนทรพย สานแตกตางระหวางจ านวนทไดรบและราคาตามบญช คอ ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย การบนทกบญชจะเปนดงน

6.1 กรณมก าไรจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

เครดต สนทรพย (ราคาตามบญช) xx

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

6.2 กรณขาดทนจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต เงนสด xx

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

เครดต สนทรพย (ชอบญช) xx

7. การบนทกการจายช าระหน

เมอรวบรวมเงนสดไดแลว ผ ช าระบญชจะจายช าระหนสนใหแกบคคลภายนอก หลงจากนนจงจายจายคาช าระบญช บนทกบญชโดย

เดบต หนสน (ชอบญช) xx

เครดต เงนสด xx

หนา 302 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

8. การโอนปดบญชสนทรพยทไมสามารถเปลยนเปนเงนสดได ไปบญชก าไร

ขาดทนในการขายสนทรพย

สนทรพยชนดใดทไมสามารถขายไดกจการจะตองโอนปดเขาบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

เครดต สนทรพย (ชอบญช) xx

9. จายคาช าระบญช คาช าระบญชเปนคาใชจายซงจ าเปนในการช าระบญช และท าใหขาดทนจากการช าระบญชเพมขนจงน าไปเดบตบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

เครดต เงนสด xx

10. การปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

เมอขายสนทรพยและช าระหนสนทงหมดแลวจะปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพยไปบญชก าไรสะสม การบนทกบญชจะเปนดงน

10.1 กรณมก าไรจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

เครดต ก าไรสะสม xx

10.2 กรณมขาดทนจากการขายสนทรพย บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย xx

11. การปดบญชก าไรสะสม

ก าไรสะสมเปนสวนของผ ถอหนสามญ จงปดบญชก าไรสะสมไปบญชผ ถอหนสามญ

การบนทกบญชจะเปนดงน

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 303

11.1 กรณมก าไรสะสม บนทกบญชโดย

เดบต ก าไรสะสม xx

เครดต ผ ถอหนสามญ xx

11.2 กรณมขาดทนสะสม บนทกบญชโดย

เดบต ผ ถอหนสามญ xx

เครดต ก าไรสะสม xx

12. การจายคนทนใหผถอหน

การคนทนนนจะตองคนใหแกผ ถอบรมสทธกอน เงนสดทเหลออยหลงจากคนใหแกผถอหนบรมสทธแลวจะเทากบจ านวนทจะคนใหแกผ ถอหนสามญพอด บนทกบญชโดย

เดบต ผ ถอหนบรมสทธ xx

ผ ถอหนสามญ xx

เครดต เงนสด xx

การบนทกบญชการช าระบญชเลกบรษท และจดท ารายงานเกยวกบการช าระบญช สามารถแสดงไดตามตวอยาง 9.3 ดงน

หนา 304 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ตวอยาง 9.3 บรษท นรากร จ ากด ตกลงเลกกจการตามมตพเศษของผ ถอห น เมอวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงน ซงผช าระบญชท าขนเปนดงน

บรษท นรากร จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน

เงนสด 58,500

ตวเงนรบ 13,500

ลกหนการคา 90,000

หก คาเผอหนสงสยจะสญ 4,500 85,500

สนคาคงเหลอ 45,000

คาเบยประกนภยจายลวงหนา 4,500 207,000

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน 900,000

อาคาร 180,000

หก คาเสอมราคาสะสม 108,000 72,000

อปกรณส านกงาน 135,000

หก คาเสอมราคาสะสม 81,000 54,000 1,026,000

สนทรพยอน

คาความนยม 39,600

รวมสนทรพย 1,272,600

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 305

หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน

ตวเงนจาย 7,200

เจาหนการคา 20,000

ดอกเบยหนก คางจาย 7,000

ภาษเงนไดคางจาย 6,300

คาไฟฟาคางจาย 4,500 45,000

หนสนไมหมนเวยน

หนก 180,000

บวก สวนเกนมลคาหนก 12,600 192,600

รวมหนสน 237,600

สวนของผถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

หนบรมสทธ12% 200 หน มลคาหนละ 1,800 บาท 360,000

หนสามญ 3,000 หน มลคาหนละ 180 บาท 540,000 900,000

ทนทออกและเรยกช าระแลว

หนบรมสทธ12% 200 หน มลคาหนละ 1,800 บาท 360,000

หนสามญ 3,000 หน มลคาหนละ 180 บาท 540,000 900,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย 36,000

เงนส ารองทวไป 18,000 54,000

ยงไมไดจดสรร 27,000 81,000รวมสวนของผ ถอหน 1,035,000

รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,272,600

หนา 306 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอหนโดยไดรบคาช าระบญช 27,000 บาท รายการขายสนทรพยและจายช าระหนสนมดงน ม.ค. 5 เกบเงนตามตวเงนรบได 13,500 บาท

8 เกบเงนจากลกหนได 81,000 บาท

12 ขายสนคาได 21,600 บาท

19 ขายอปกรณส านกงานได 25,200 บาท

23 จายช าระคาภาษเงนไดคางจายและคาไฟฟาคางจาย

31 จายตามตวเงนจาย 7,200 บาท

ก.พ. 10 ขายทดนและอาคารได 936,000 บาท

12 จายช าระเจาหนการคาไดสวนลด 540 บาท

16 ไถถอนหนก

25 จายคนทนใหแกผ ถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ

การบนทกบญช

25x1

ม.ค. 1 เดบต ทนหนบรมสทธ 360,000

เครดต ผ ถอหนบรมสทธ 360,000

บนทกปดบญชทนหนบรมสทธไปบญชผ ถอหนบรมสทธ

เดบต ทนหนสามญ 540,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000

เครดต ผ ถอหนสามญ 594,000

บนทกปดบญชสวนหนสามญไปบญชผ ถอหนสามญ

เดบต หนก 180,000

ดอกเบยหนก คางจาย 7,000

เครดต ผ ถอหนก 187,000

บนทกปดบญชหนก ไปบญชผถอหนก

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 307

25x1

ม.ค. 1 เดบต ส ารองตามกฎหมาย 36,000

ส ารองทวไป 18,000

เครดต ก าไรสะสม 54,000

บนทกปดบญชเงนส ารองตาง ๆ ไปบญชก าไรสะสม

เดบต สวนเกนมลคาหนก 12,600

เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 12,600

บนทกปดบญชสวนเกนมลคาหนก ไปบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

ม.ค. 5 เดบต เงนสด 13,500

เครดต ตวเงนรบ 13,500

บนทกเกบเงนตามตวเงนรบ

8 เดบต เงนสด 81,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 4,500

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 4,500

เครดต ลกหนการคา 90,000

บนทกการเกบเงนจากลกหน

12 เดบต เงนสด 21,600

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 23,400

เครดต สนคาคงเหลอ 45,000

บนทกการขายสนคา

19 เดบต เงนสด 25,200

คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 81,000

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 28,800

เครดต อปกรณส านกงาน 135,000

บนทกการขายอปกรณส านกงาน

หนา 308 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

25x1

ม.ค. 23 เดบต ภาษเงนไดคางจาย 6,300

คาไฟฟาคางจาย 4,500

เครดต เงนสด 10,800

บนทกการจายคาภาษเงนไดและคาไฟฟาคางจาย

31 เดบต ตวเงนจาย 7,200

เครดต เงนสด 7,200

บนทกการจายเงนตามตวเงนจาย

ก.พ.10 เดบต เงนสด 936,000

คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 108,000

ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 36,000

เครดต ทดน 900,000

อาคาร 180,000

บนทกการขายทดนและอาคาร

12 เดบต เจาหนการคา 20,000

เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 540

เงนสด 19,460

บนทกการจายช าระหนไดรบสวนลด

16 เดบต ผ ถอหนก 187,000

เครดต เงนสด 187,000

บนทกการไถถอนหนก

เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 44,100

เครดต คาเบยประกนจายลวงหนา 4,500

คาความนยม 39,600

บนทกปดบญชคาเบยประกนลวงหนาและคาความนยม

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 309

25x1

ก.พ.16 เดบต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 27,000

เครดต เงนสด 27,000

บนทกการจายคาช าระบญช

เดบต ก าไรสะสม 150,660

เครดต ก าไรขาดทนในการขายสนทรพย 150,660

บนทกปดบญชก าไรขาดทนในการขายสนทรพยไปบญชก าไรสะสม

ก.พ.16 เดบต ผ ถอหนสามญ 69,660

เครดต ก าไรสะสม 69,660

บนทกปดบญชก าไรสะสมไปบญชผ ถอหนสามญ

25 เดบต ผ ถอหนบรมสทธ 360,000

ผ ถอหนสามญ 524,340

เครดต เงนสด 884,340

บนทกการจายคนทนใหผถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ

หนา 310 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

งบรบจายเงนสดและงบก าไรขาดทนในการขายสนทรพยจะเปนดงน บรษท นรากร จ ากด

งบรบจายเงนสด

มกราคม-กมภาพนธ 25x1

(หนวย : บาท) เงนสดคงเหลอ 1 ม.ค. 25x1 58,500

เงนสดรบ

เกบเงนตามตวเงนรบ 13,500

เกบเงนจากลกหนการคา 81,000

ขายสนคา 21,600

ขายอปกรณส านกงาน 25,200

ขายทดนและอาคาร 936,000 1,077,300

1,135,800

เงนสดจาย

ช าระคาภาษเงนไดคางจาย 6,300

ช าระคาไฟฟาคางจาย 4,500

ช าระตามตวเงนจาย 7,200

ช าระเจาหนการคา 19,460

ไถถอนหนก 187,000

คาช าระบญช 27,000

จายคนทนผ ถอหนบรมสทธ 360,000

จายคนทนผ ถอหนสามญ 524,340 1,135,800

0.-

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 311

บรษท นรากร จ ากด

งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

มกราคม-กมภาพนธ 25x6

(หนวย : บาท) ขาดทนในการขายสนทรพย

หนสญ 4,500

ขาดทนในการขายสนคา 23,400

ขาดทนในการขายอปกรณส านกงาน 28,800

ขาดทนในการขายทดนและอาคาร 36,000

คาเบยประกนภยจายลวงหนา 4,500

คาความนยม 39,600 136,800

ก าไรในการขายสนทรพย

สวนเกนมลคาหนก 12,600

สวนลดจากเจาหนการคา 540 13,140

ขาดทนจากการขายสนทรพย 123,660

คาช าระบญช 27,000

ขาดทนจากการช าระบญช 150,660

หนา 312 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

สรป

เมอบรษทเกดผลขาดทนสะสมอยางตอเนอง บรษทไมสามารถจายเงนปนผลใหแกผ ถอหนได บรษทตองท าการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช โดยการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมเรมตงแตปรบปรงราคาสนทรพยใหเปนมลคายตธรรม โอนเงนส ารองตาง ๆ และสวนเกนมลคาห นไปลางผลขาดทน หากไมสามารถลางผลขาดทนไดหมดบรษทจะท าการลดทนลง ซงการลดทนนนจะลดราคาตามมลคาหนหรอจ านวนหนกได

การเลกบรษทมหลายสาเหตไดแก การเลกตามกฎหมาย เลกโดยค าสงศาล หรอเลกตามความประสงคของผถอหน โดยการเลกบรษทนนจะตองแตงตงผช าระบญชเพอด าเนนการจดทะเบยนเลกบรษท ท าการช าระบญชและบนทกการช าระบญช และจดท ารายงานการช าระบญชเสนอตอทประชมผ ถอหนของบรษทใหเสรจสน

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 313

แบบฝกหด

ขอ 1. บรษท ประกายแกว จ ากด มรายละเอยดบางสวนในงบแสดงฐานะการกอนทจะมการปรบปรงภายในกจการ ในวนท 31 ธนวาคม 25x1 ดงน

1. สวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ประกอบดวย

ทนหนสามญ 10,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 1,000,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 150,000

เงนส ารองตามกฎหมาย 35,000

เงนส ารองทวไป 65,000

ก าไรสะสม (ขาดทนสะสม) (450,000)

รวมสวนของผถอหน 800,000

2. อาคารโรงงาน มราคาตามบญช 700,000 บาท มลคายตธรรมปจจบนเทากบ 620,000 บาท คณะกรรมการบรษทตกลงใหปรบปรงราคาอาคารโรงงานกบบญชคาเสอมราคาสะสมอาคาร

3. ทดนมมลคาตามบญช 1,000,000 บาท ราคาประเมนปจจบนเทากบ 1,100,000

บาท

4. สนงวดมบญชลกหนการคาทงหมด 175,000 บาท กจการตงคาเผอหนสงสยจะสญ 10% ของยอดลกหนการคา

5. ผ ถอหนมมตใหลดราคาตามมลคาหนจาก 100 บาท เปน 80 บาท

ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท ประกายแกว จ ากด 2. แสดงสวนของผถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ภายหลงการปรบปรงภายใน

กจการ

หนา 314 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ขอ 2. บรษท เดอนแรม จ ากด ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 มกราคม 25x1 งบแสดงฐานะการเงนซงผช าระบญชจดท าขน ณ วนเลกกจการเปนดงน

บรษท เดอนแรม จ ากด

งบแสดงฐานะการเงน

วนท 1 มกราคม 25x1

(หนวย : บาท) สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน

เงนสดและเงนฝากธนาคาร 72,000

ลกหนการคา 129,600

หก คาเผอหนสงสยจะสญ 6,480 123,120

สนคาคงเหลอ 135,720

คาเบยประกนภยจายลวงหนา 8,640 339,480

สนทรพยไมหมนเวยน

ทดน 900,000

อาคาร 360,000

หก คาเสอมราคาสะสม 216,000 144,000

อปกรณส านกงาน 180,000

หก คาเสอมราคาสะสม 108,000 72,000 1,116,000รวมสนทรพย 1,455,480

หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน

เจาหนการคา 113,760

ภาษเงนไดคางจาย 15,300

คาใชจายคางจาย 62,820 191,880

หนสนไมหมนเวยน

หนก 180,000

บวก สวนเกนมลคาหนก 12,600 192,600

รวมหนสน 384,000

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 315

สวนของผ ถอหน

ทนเรอนหน

ทนจดทะเบยน

หนบรมสทธ 8% 3,000 หน หนละ 100 บาท 300,000

หนสามญ 3,000 หน หนละ 200 บาท 600,000 900,000

ทนทออกและเรยกช าระแลว

หนบรมสทธ 8% 3,000 หน หนละ 100 บาท 300,000

หนสามญ 3,000 หน หนละ 200 บาท 600,000 900,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 54,000

ก าไรสะสม

จดสรรแลว

เงนส ารองตามกฎหมาย 54,000

เงนส ารองทวไป 36,000 90,000

ยงไมไดจดสรร 27,000 117,000 รวมสวนของผ ถอหน 1,071,000 รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,455,480

ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอหน โดยไดรบคาช าระบญช 27,000 บาท รายการตางๆ ในการช าระบญชมดงน ม.ค. 5 เกบเงนจากลกหนได 120,000 บาท

8 ขายสนคาได 110,000 บาท

19 ขายอปกรณส านกงานได 39,600 บาท

25 จายคาภาษเงนไดคางจายและคาใชจายคางจาย

ก.พ. 1 ขายทดนและอาคารได 1,080,000 บาท

6 จายช าระหนเจาหนการคา

15 ไถถอนหนก 20 จายคนทนใหแกผ ถอหนบรมสทธและผ ถอหนสามญ

หนา 316 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ใหท า 1. บนทกรายการดงกลาวขางตนในสมดรายวนทวไป

2. งบรบจายเงนสด

3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

ขอ 3. บรษท ดาหลา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชตาง ๆ ของ ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 มดงน เงนสด 96,000 ตวเงนจาย 24,000

เงนลงทนระยะสน 112,000 เจาหนการคา 120,000

ลกหนการคา 72,000 ภาษเงนไดคางจาย 38,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 12,000 เงนกระยะสน 64,000

สนคาคงเหลอ 370,000 ทนหนบรมสทธ 10%

อาคาร 184,000 (2,000 หน มลคาหนละ 120 บาท) 240,000

คาเสอมราคาสะสม-อาคาร 48,000 ทนหนสามญ

อปกรณส านกงาน 474,000 (4,000 หน มลคาหนละ 120 บาท) 480,000

คาเสอมราคาสะสม-อปกรณ 84,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 32,000

คาความนยม 8,000 ส ารองตามกฎหมาย 30,000

ส ารองทวไป 12,000

ก าไรสะสม 132,000

บรษทฯ ตกลงเลกกจการเมอวนท 1 มกราคม 25x1 ผช าระบญชด าเนนการขายสนทรพย ช าระหนสนและจายคนทนใหแกผ ถอห น โดยไดรบคาช าระบญช 16,000 บาท รายการตางๆ ในการช าระบญชมดงน ม.ค. 3 ขายพนธบตรรฐบาล 113,600 บาท

5 จายช าระภาษเงนไดคางจาย 10 เกบเงนจากลกหนได 52,000 บาท

15 ขายอปกรณส านกงานได 313,600 บาท 20 ขายสนคาได 288,000 บาท

23 ขายอาคารได 144,250 บาท

26 จายช าระหนสนทเหลอทงหมด ส าหรบเจาหนไดสวนลด 1,600 บาท

30 จายคาช าระบญช และจายคนทนใหผ ถอหน

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 317

ใหท า 1. บนทกรายการดงกลาวขางตนในสมดรายวนทวไป

2. งบรบจายเงนสด

3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

ขอ 4. บรษท แกวฟา จ ากด มยอดคงเหลอในบญชของบรษท เมอวนท 1 เมษายน 25x1 ดงน

เงนสด 143,400 เจาหนการคา 140,000

เงนลงทนระยะสน 100,000 ตวเงนจาย 28,000

ลกหนการคา 86,000 ภาษเงนไดคางจาย 25,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 14,400 เงนปนผลหนบรมสทธคางจาย 70,000

คาเชาจายลวงหนา 10,000 หนก 120,000

สนคาคงเหลอ 144,000 สวนเกนมลคาหนก 10,000

อาคาร 220,000 หนบรมสทธ (2,500 หน) 250,000 คาเสอมราคาสะสม – อาคาร 57,000 หนสามญ (3,000 หน) 300,000

อปกรณ 568,000 สวนเกนมลคาหนสามญ 50,000 คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 100,000 ก าไรสะสม 47,000

ลขสทธ 10,000 ส ารองเพอขยายกจการ 30,000

ส ารองตามกฎหมาย 40,000

ทประชมใหญผถอหนไดมมตพเศษในวนท 2 เมษายน 25x1 เลกกจการเนองจากบรษทประสบภาวะขาดทนตดตอกนเปนเวลาหลายป และไดแตงตงผช าระบญชด าเนนการตางๆ ดงน เม.ย. 4 น าเงนลงทนระยะสนออกขายไดเงน 120,000 บาท

9 เกบเงนจากลกหนการคาไดเพยง 62,000 บาท

14 ขายอปกรณทงหมดได 390,000 บาท

19 ขายสนคาคงเหลอทงหมดได 120,000 บาท

25 ขายอาคารได 150,000 บาท

27 จายช าระหนสนทงหมด ส าหรบหนก กจการตองจายดอกเบยคงคาง

จ านวน 3,000 บาท 30 จายคาช าระบญช 30,000 บาทและจายคนทนแกผถอหน

หนา 318 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ใหท า

1. บนทกรายการช าระบญชในสมดรายวนทวไป

2. จดท างบรบจายเงนสด

3. งบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

ขอ 5. บรษท ลดดาวลย จ ากด ไดประชมผ ถอหนโดยมมตพเศษใหเลกกจการ บรษทจงไดแตงตงผช าระบญชและตกลงจายคาใชจายในการช าระบญชจ านวน 50,000 บาท และผช าระบญชไดสรปยอดคงเหลอของบญชตาง ๆ ดงน

เงนสด 575,000 หนก 300,000

ลกหนการคา 125,000 สวนลดมลคาหนก 175,000

คาเผอหนสงสยจะสญ 40,000 ทนหนบรมสทธ 8% 200,000

สนคาคงเหลอ 100,000 ทนหนสามญ 250,000

อปกรณส านกงาน 250,000 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ 15,000

คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 190,000 ส ารองตามกฎหมาย 45,000

คาความนยม 125,000 ส ารองเพอไถถอนหนก 50,000

เจาหนการคา 15,000 ส ารองทวไป 30,000

ดอกเบยหนก คางจาย 25,000 ก าไรสะสมยงไมไดจดสรร 90,000

เงนก 100,000

ในระหวางเดอนมนาคม 25x1 ผช าระบญชไดด าเนนการตางๆ ดงน

ม.ค. 5 ขายอปกรณส านกงานทงหมดไดในราคา 70% ของราคาตามบญช

8 น าลกหนการคาไปขายใหสถาบนการเงนแหงหนงไดรบเงนสด 60% ของยอดลกหน การคาสทธ

10 สนคาคงเหลอทงหมดขายไดเงนสด 150,000 บาท

15 ถอนเงนฝากธนาคารทงหมดเพอถอเปนเงนสด

18 ช าระหนเจาหนการคาและเงนกทงหมด ไดรบสวนลดพเศษจากเจาหนการคา 10% จากมลคาหน 22 ไถถอนหนก 25 จายคาช าระตามบญช

31 จายคนทนใหกบผ ถอหน

บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท หนา 319

ใหท า

1. บนทกรายการช าระบญชในสมดรายวนทวไป

2. จดท างบรบจายเงนสด

3. จดท างบก าไรขาดทนในการขายสนทรพย

ขอ 6. บรษท สนทร จ ากด มรายละเอยดในสวนของผถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม ดงน ทนหนสามญ 5,000 หน มลคาหนละ 100 บาท 500,000

สวนเกนมลคาหนสามญ 100,000

เงนส ารองตามกฎหมาย 55,000

เงนส ารองเพอรองรบผลขาดทน 80,000

ก าไรสะสม (ขาดทนสะสม) (135,000)

รวมสวนของผถอหน 600,000

บรษทตองการปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช โดย ณ วนน สนทรพยและหนสนของบรษทควรมการปรบปรง ดงน สนคาคงเหลอมการมลคาตามบญช 75,000 บาท มลคายตธรรม 60,000 บาท ทดนควรตราคาเพมขน 50,000 บาท ควรตงคาใชจายคางจายเพม 12,500 บาท

ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท สนทร จ ากด 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 ภายหลงการปรบปรงภายใน

ขอ 7. บรษท มกราคม จ ากด จดตงเมอวนท 1 มกราคม 25x1 โดยจดทะเบยนทนหนสามญ จ านวน 50,000 ห นมลคาห นละ 50 บาท บรษทด าเนนงานผาน 9 ป ปรากฏวา ณ วนท 31 ธนวาคม 25x9 บรษทมผลขาดทนสะสมในบญชจ านวน 680,000 บาท บรษทตองการลางผลขาดทนสะสมออกจากบญชโดยท าการปรบปรงภายใน วนทปรบปรงภายในมบญชตาง ๆ คงเหลอในสวนของผ ถอหน ดงน

หนา 320 บทท 9 การปรบปรงภายในและการเลกบรษท

ทนหนสามญ 50,000 หน หนละ 50 บาท 2,500,000 บาท

สวนเกนมลคาหนสามญ 250,000 บาท

เงนส ารองตามกฎหมาย 120,000 บาท

เงนส ารองทวไป 90,000 บาท

ขาดทนสะสม 680,000 บาท

ในวนทปรบปรงภายในเพอลางผลขาดทนสะสมออกจากบญช มรายการบญชทเกยวของดงน

- สนคาคงเหลอตราคาลดลง 20,000 บาท - คาเสอมราคาสะสมอปกรณส านกงานมจ านวน 68,000 บาท ควรเปน 90,000 บาท

- ลกหนของบรษทคาดวาจะเกบเงนไมได 15,000 บาท

หลงจากปรบปรงภายในแลวหากบรษทไมสามารถลางผลขาดทนสะสมออกจากบญชไดหมด คณะกรรมการบรษทมมตใหลดราคาตามมลคาหนจากหนละ 50 บาท เปนหนละ 45 บาท

ใหท า 1. บนทกรายการปรบปรงภายในกจการของบรษท มกรา จ ากด 2. แสดงสวนของผ ถอหน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x9 ภายหลงการปรบปรงภายใน

บรรณานกรม

กรมพฒนาธรกจการคา. (2553). ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 ลกษณะ 22 หางหนสวนและบรษท. รวมกฎหมายกรมพฒนาธรกจการคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย.

_______. (2553). พระราชบญญตการบญช พ.ศ. 2543. รวมกฎหมายกรมพฒนาธรกจ

การคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย. _______. (2553). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด พ.ศ. 2535. รวมกฎหมายกรม

พฒนาธรกจการคา 9 ฉบบ. นนทบร : กรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย. _______. (2554). ประกาศกรมพฒนาธรกจการคา เรอง ก าหนดรายการยอทตองมในงบ

การเงน พ.ศ. 2554. คนเมอ 15 มนาคม 2558, จากhttp://www.dbd.go.th/download/PDF_law/acc_shortlist_2554.pdf

_______. (2550). ประกาศสภาวชาชพบญชฉบบท ๘/๒๕๕๐ เรอง การบนทกบญชเพอ

ชดเชยผลขาดทนสะสมของบรษทมหาชนจ ากด. คนเมอ 15 มนาคม 2558, จากhttp://www.dbd.go.th/ewt_news.php?nid=1137&filename=law

กอบแกว รตนอบล. (2558). การบญชชนกลาง 1. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ดษฎ สงวนชาตและคณะ. (2554). การบญชขนกลาง. พมพครงท 5. กรงเทพฯ :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงสมร อรพนทและคณะ. (2548). การบญชการเงน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธาร หรญรศม. (2553). การบญชหางหนสวนและบรษทจ ากด. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นชจร พเชฐกล. (2556). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ทพเอน เพลส. _______. (2549). การบญชหางหนสวน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บญเสรม วมกตะนนทและคณะ. (2556). การบญชขนกลาง 1. พมพครงท 6. กรงเทพฯ :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

หนา 322 บรรณานกรม

บรรณานกรม (ตอ)

บรการสบคนและดขอมลกฎหมายไทย. (2544). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 2) พ.ศ. 2544. คนเมอ 10 มนาคม 2558, จาก http://law.longdo.com/law/357/rev608

_______. (2551). พระราชบญญตบรษทมหาชนจ ากด (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551. คนเมอ 20 มนาคม 2558, จาก http://law.longdo.com/law/357/rev609

พมพพนา ปตธวชชย, และณฐชานนท โกมทพฒพงษ. (2556). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรรณภา รอดวรรณะและคณะ. (2552). การบญชขนกลาง 2. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภาวชาชพบญชในพระบรมราชปถมภ. (2557). กรอบแนวคดส าหรบการรายงานทาง การเงน (ปรบปรง 2557). กรงเทพฯ.

_______. (2557). มาตรฐานการบญชฉบบท 1 (ปรบปรง2557) เรองการน าเสนอ

งบการเงน. กรงเทพฯ. _______. (2557). มาตรฐานการบญชฉบบท 33 (ปรบปรง 2557) เรอง ก าไรตอหน.

กรงเทพฯ. _______. (2557). มาตรฐานการบญช ฉบบท 37 (ปรบปรง 2557) เรอง ประมาณการ

หนสน หนสนทอาจจะเกดขน และสนทรพยทอาจจะเกดขน. กรงเทพฯ. _______. (2557). แนวปฏบตทางการบญชส าหรบการบนทกบญชหนปนผล. คนเมอ 15

มกราคม 2558, จาก

http://www.fap.or.th/images/column_1359010309/Stock%20Di.pdf

_______. (2557). แนวปฏบตทางการบญชเกยวกบหนทนซอคนของกจการ. คนเมอ 20 มกราคม 2558, จาก

http://www.fap.or.th/images/column_1359010309/Share.pdf

อ านาจ รตนสวรรณและคณะ. (2554). การบญชขนตน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บรรณานกรม หนา 323

บรรณานกรม (ตอ)

Beans, F..A., Anthony, J.H., Bettinghaus, B., and smith, K.A. (2012). Advanced

Accounting. 11th ed. New Jersey : Pearson Prentice Hall.

Christensen, T.E., Cottrell, D.M., amd Baker, R.E. (2014). Advanced Financial

Accounting. 10th ed. Singapore : McGraw-Hill.

Keiso, D., Weygandt, J., & Warfield,T. (2010). FUNDAMENTALS OF

INTERMEDIATE ACCOUNTING. America : John Wiley & Son.

Williams, J.R., and others. (2015). Financial accounting. 15th ed. Singapore :

McGraw-Hill.

ภาคผนวก

หนา 326 ภาคผนวก

ภาคผนวก หนา 327

ภาคผนวก ก

ตาราง 1 : มลคาปจจบนของเงน 1 บาท เมอสนงวดท n

(PRESENT VALUE OF 1 : PVIFi,n)

ตาราง 2 : มลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาทตองวด เปนเวลา n งวด (PRESENT VALUE OF AN ORDINARY ANUITY : PVIFA i,n)

หนา 328

ภาคผนวก

ตาราง 1 : มลคาปจจบนของเงน 1 บาท เมอสนงวดท n (PRESENT VALUE OF 1 : PVIF i,n)

15%

0.86957

0.75614

0.65752

0.57175

0.49718

0.43233

0.37594

0.32690

0.28426

0.24718

0.21494

0.18691

0.16253

0.14133

0.12289

14%

0.87719

0.76947

0.67497

0.59208

0.51937

0.45559

0.39964

0.35056

0.30751

0.26974

0.23662

0.20756

0.18207

0.15971

0.14010

13%

0.88496

0.78315

0.69305

0.61332

0.54276

0.48032

0.42506

0.37616

0.33288

0.29459

0.26070

0.23071

0.20416

0.18068

0.15989

12%

0.89286

0.79719

0.71178

0.63552

0.56743

0.50663

0.45235

0.40388

0.36061

0.32197

0.28748

0.25668

0.22917

0.20462

0.18270

11%

0.90090

0.81162

0.73119

0.65873

0.59345

0.53464

0.48166

0.43393

0.39092

0.35218

0.31728

0.28584

0.25751

0.23199

0.20900

10%

0.90909

0.82645

0.75131

0.68301

0.62092

0.56447

0.51316

0.46651

0.42410

0.38554

0.35049

0.31863

0.28966

0.26333

0.23939

9%

0.91743

0.84168

0.77218

0.70843

0.64993

0.59627

0.54703

0.50187

0.46043

0.42241

0.38753

0.35553

0.32618

0.29925

0.27454

8%

0.92593

0.85734

0.79383

0.73503

0.68058

0.63017

0.58349

0.54027

0.50025

0.46319

0.42888

0.39711

0.36770

0.34046

0.31524

7%

0.93458

0.87344

0.81630

0.76290

0.71299

0.66634

0.62275

0.58201

0.54393

0.50835

0.47509

0.44401

0.41496

0.38782

0.36245

6%

0.94340

0.89000

0.83962

0.79209

0.74726

0.70496

0.66506

0.62741

0.59190

0.55839

0.52679

0.49697

0.46884

0.44230

0.41727

5%

0.95238

0.90703

0.86384

0.82270

0.78353

0.74622

0.71068

0.67684

0.64461

0.61391

0.58468

0.55684

0.53032

0.50507

0.48102

4%

0.96154

0.92456

0.88900

0.85480

0.82193

0.79031

0.75992

0.73069

0.70259

0.67556

0.64958

0.62460

0.60057

0.57748

0.55526

3%

0.97087

0.94260

0.91514

0.88849

0.86261

0.83748

0.81309

0.78941

0.76642

0.74409

0.72242

0.70138

0.68095

0.66112

0.64186

2%

0.98039

0.96117

0.94232

0.92385

0.90573

0.88797

0.87056

0.85349

0.83676

0.82035

0.80426

0.78849

0.77303

0.75788

0.74301

1%

0.99010

0.98030

0.97059

0.96098

0.95147

0.94205

0.93272

0.92348

0.91434

0.90529

0.89632

0.88745

0.87866

0.86996

0.86135

n , i%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

ภาคผนวก

หนา 329

ตาราง 2 : มลคาปจจบนของเงนงวด 1 บาทตองวด เปนเวลา งวด (PRESENT VALUE OF AN ORDINARY ANUITY : PVIFA i,n)

15%

0.86957

1.62571

2.28323

2.85498

3.35216

3.78448

4.16042

4.48732

4.77158

5.01877

5.23371

5.42062

5.58315

5.72448

5.84737

14%

0.87719

1.64666

2.32163

2.91371

3.43308

3.88867

4.28830

4.63886

4.94637

5.21612

5.45273

5.66029

5.84236

6.00207

6.14217

13%

0.88496

1.66810

2.36115

2.97447

3.51723

3.99755

4.42261

4.79877

5.13166

5.42624

5.68694

5.91765

6.12181

6.30249

6.46238

12%

0.89286

1.69005

2.40183

3.03735

3.60478

4.11141

4.56376

4.96764

5.32825

5.65022

5.93770

6.19437

6.42355

6.62817

6.81086

11%

0.90090

1.71252

2.44371

3.10245

3.69590

4.23054

4.71220

5.14612

5.53705

5.88923

6.20652

6.49236

6.74987

6.98187

7.19087

10%

0.90909

1.73554

2.48685

3.16987

3.79079

4.35526

4.86842

5.33493

5.75902

6.14457

6.49506

6.81369

7.10336

7.36669

7.60608

9%

0.91743

1.75911

2.53129

3.23972

3.88965

4.48592

5.03295

5.53482

5.99525

6.41766

6.80519

7.16073

7.48690

7.78615

8.06069

8%

0.92593

1.78326

2.57710

3.31213

3.99271

4.62288

5.20637

5.74664

6.24689

6.71008

7.13896

7.53608

7.90378

8.24424

8.55948

7%

0.93458

1.80802

2.62432

3.38721

4.10020

4.76654

5.38929

5.97130

6.51523

7.02358

7.49867

7.94269

8.35765

8.74547

9.10791

6%

0.94340

1.83339

2.67301

3.46511

4.21236

4.91732

5.58238

6.20979

6.80169

7.36009

7.88687

8.38384

8.85268

9.29498

9.71225

5%

0.95238

1.85941

2.72325

3.54595

4.32948

5.07569

5.78637

6.46321

7.10782

7.72173

8.30641

8.86325

9.39357

9.89864

10.37966

4%

0.96154

1.88609

2.77509

3.62990

4.45182

5.24214

6.00205

6.73274

7.43533

8.11090

8.76048

9.38507

9.98565

10.56312

11.11839

3%

0.97087

1.91347

2.82861

3.71710

4.57971

5.41719

6.23028

7.01969

7.78611

8.53020

9.25262

9.95400

10.63496

11.29607

11.93794

2%

0.98039

1.94156

2.88388

3.80773

4.71346

5.60143

6.47199

7.32548

8.16224

8.98259

9.78685

10.57534

11.34837

12.10625

12.84926

1%

0.99010

1.97040

2.94099

3.90197

4.85343

5.79548

6.72819

7.65168

8.56602

9.47130

10.36763

11.25508

12.13374

13.00370

13.86505

n , i%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

หนา 330 ภาคผนวก

ภาคผนวก หนา 331

ภาคผนวก ข

งบการเงนของ

หางหนสวนจดทะเบยน

บรษทจ ากด

บรษทมหาชนจ ากด

ตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคา

หนา 332 ภาคผนวก

งบการเงน

ของ

หางหนสวนจดทะเบยน

----------------------------

งบแสดงฐานะการเงน

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

สนทรพย

1. สนทรพยหมนเวยน

1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

1.2 เงนลงทนชวคราว

1.3 ลกหนการคาและลกหนอน

1.4 เงนใหก ยมระยะสน

1.5 สนคาคงเหลอ

1.6 สนทรพยหมนเวยนอน

รวมสนทรพยหมนเวยน

2. สนทรพยไมหมนเวยน

2.1 เงนลงทนเผอขาย

2.2 เงนลงทนในบรษทรวม

2.3 เงนลงทนในบรษทยอย

2.4 เงนลงทนในการรวมคา

2.5 เงนลงทนระยะยาวอน

2.6 เงนใหก ยมระยะยาว

2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน

2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย

2.9 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ

2.10 สนทรพยไมมตวตน 2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช*

2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน

รวมสนทรพยไมหมนเวยน

รวมสนทรพย

ภาคผนวก หนา 333

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

หนสนและสวนของผเปนหนสวน

3. หนสนหมนเวยน

3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน

3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน

3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป

3.4 เงนก ยมระยะสน

3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน

3.6 ประมาณการหนสนระยะสน

3.7 หนสนหมนเวยนอน

รวมหนสนหมนเวยน

4. หนสนไมหมนเวยน

4.1 เงนก ยมระยะยาว

4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช*

4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน

4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว

4.5 หนสนไมหมนเวยนอน

รวมหนสนไมหมนเวยน

รวมหนสน

5. สวนของผเปนหนสวน

5.1 ทนของผ เปนหนสวนแตละคน

5.2 ก าไร (ขาดทน) สะสมยงไมไดแบง

5.3 องคประกอบอนของสวนของผ เปนหนสวน

รวมสวนของผเปนหนสวน

รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน

*กรณใชแนวทางทอาจเลอกปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE)

หนา 334 ภาคผนวก

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายและหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ รวมรายได

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า

4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป

6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย

8. คาใชจายอน

รวมคาใชจาย

9. ก าไร (ขาดทน) กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

10. ตนทนทางการเงน

11. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

12. คาใชจายภาษเงนได

13. ก าไร (ขาดทน) สทธ

ภาคผนวก หนา 335

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายได

1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน

รวมรายได

2. คาใชจาย

2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน

รวมคาใชจาย

3. ก าไร (ขาดทน) กอนตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

4. ตนทนทางการเงน

5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

6. คาใชจายภาษเงนได

7. ก าไร (ขาดทน) สทธ

หนา 336 ภาคผนวก

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน

4. รายไดอน

5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจาย

6. คาใชจายในการขาย

7. คาใชจายในการบรหาร 8. คาใชจายอน

9. รวมคาใชจาย

10. ก าไร(ขาดทน)กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

11. ตนทนทางการเงน

12. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

13. คาใชจายภาษเงนได

14. ก าไร (ขาดทน) สทธ

ภาคผนวก หนา 337

หมายเหตประกอบงบการเงน

หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE) โดยม 2 สวน คอ

1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ

2. ขอมลเพมเตมอน

หนา 338 ภาคผนวก

งบของการเงน

ของ

บรษทจ ากด

----------------------------

งบแสดงฐานะการเงน

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

สนทรพย

1. สนทรพยหมนเวยน

1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

1.2 เงนลงทนชวคราว

1.3 ลกหนการคาและลกหนอน

1.4 เงนใหก ยมระยะสน

1.5 สนคาคงเหลอ

1.6 สนทรพยหมนเวยนอน

รวมสนทรพยหมนเวยน

2. สนทรพยไมหมนเวยน

2.1 เงนลงทนเผอขาย

2.2 เงนลงทนในบรษทรวม

2.3 เงนลงทนในบรษทยอย

2.4 เงนลงทนในการรวมคา

2.5 เงนลงทนระยะยาวอน

2.6 เงนใหก ยมระยะยาว

2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน

2.8 สนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย

2.9 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ

2.10 สนทรพยไมมตวตน 2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช*

2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน

รวมสนทรพยไมหมนเวยน

รวมสนทรพย

ภาคผนวก หนา 339

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

หนสนและสวนของผถอหน

3. หนสนหมนเวยน

3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนก ยมระยะสนจากสถาบนการเงน

3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน

3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป

3.4 เงนก ยมระยะสน

3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน

3.6 ประมาณการหนสนระยะสน

3.7 หนสนหมนเวยนอน

รวมหนสนหมนเวยน

4. หนสนไมหมนเวยน

4.1 เงนก ยมระยะยาว

4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช*

4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน

4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว

4.5 หนสนไมหมนเวยนอน

รวมหนสนไมหมนเวยน

รวมหนสน

5. สวนของผถอหน

5.1 ทนเรอนหน

5.1.1 ทนจดทะเบยน

5.1.1.1 หนบรมสทธ

5.1.1.2 หนสามญ

5.1.2 ทนทช าระแลว

5.1.2.1 หนบรมสทธ

5.1.2.2 หนสามญ

หนา 340 ภาคผนวก

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

5.2 สวนเกนมลคาหน

5.2.1 สวนเกนมลคาหนบรมสทธ

5.2.2 สวนเกนมลคาหนสามญ

5.3 ก าไร (ขาดทน) สะสม

5.3.1 จดสรรแลว

5.3.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย

5.3.1.2 อน ๆ

5.5.2 ยงไมไดจดสรร 5.4 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

รวมสวนของผถอหน

รวมหนสนและสวนของผถอหน

*กรณใชแนวทางทอาจเลอกปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE)

ภาคผนวก หนา 341

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายและหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ รวมรายได

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า

4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป

6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย

8. คาใชจายอน

รวมคาใชจาย

9. ก าไร (ขาดทน) กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

10. ตนทนทางการเงน

11. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

12. คาใชจายภาษเงนได

13. ก าไร (ขาดทน) สทธ

หนา 342 ภาคผนวก

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายได

1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน

รวมรายได

2. คาใชจาย

2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน

รวมคาใชจาย

3. ก าไร (ขาดทน) กอนตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

4. ตนทนทางการเงน

5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

6. คาใชจายภาษเงนได

7. ก าไร (ขาดทน) สทธ

ภาคผนวก หนา 343

งบก าไรขาดทน

จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน

หนวย : บาท

หมายเหต 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน

4. รายไดอน

5. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจาย

6. คาใชจายในการขาย

7. คาใชจายในการบรหาร 8. คาใชจายอน

9. รวมคาใชจาย

10. ก าไร(ขาดทน)กอนหกตนทนทางการเงนและคาใชจายภาษเงนได

11. ตนทนทางการเงน

12. ก าไร (ขาดทน) กอนคาใชจายภาษเงนได

13. คาใชจายภาษเงนได

14. ก าไร (ขาดทน) สทธ

หนา 344 ภาคผนวก

งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน

หนวย : บาท

หมายเหต

ทนทช าระแลว

สวนเกนมลคาหน

ก าไร(ขาดทน)สะสม

องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

รวม

1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0

2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*

3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*

4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0

5.1 การเพม(ลด)หนสามญ

5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

5.3 ก าไร(ขาดทน)สทธ 25x0

5.4 เงนปนผล

5.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

5.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

5.5.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

5.5.3 ผลก าไร(ขาดทน)ทยงไมเกดขนจรง

6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0

7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**

8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**

9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1

10.1 การเพม(ลด)หนสามญ

10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

10.3 ก าไร(ขาดทน)สทธ 25x0

10.4 เงนปนผล

10.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

10.5.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

10.5.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

10.5.3 ผลก าไร(ขาดทน)ทยงไมเกดขนจรง

11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1

* ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง

** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3

ภาคผนวก หนา 345

หมายเหตประกอบงบการเงน

หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงนส าหรบกจการทไมมสวนไดเสยสาธารณะ (NPAE) โดยม 2 สวน คอ

1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ

2. ขอมลเพมเตมอน

หนา 346 ภาคผนวก

งบของการเงน

ของ

บรษทมหาชนจ ากด

------------------------------------

งบแสดงฐานะการเงน

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม* เฉพาะกจการ

หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

สนทรพย

1. สนทรพยหมนเวยน

1.1 เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด

1.2 เงนลงทนชวคราว

1.3 ลกหนการคาและลกหนอน

1.4 เงนใหก ยมระยะสน

1.5 สนคาคงเหลอ

1.6 สนทรพยหมนเวยนอน

รวมสนทรพยหมนเวยน

2. สนทรพยไมหมนเวยน

2.1 เงนลงทนเผอขาย

2.2 เงนลงทนในบรษทรวม

2.3 เงนลงทนในบรษทยอย

2.4 เงนลงทนในการรวมคา

2.5 เงนลงทนระยะยาวอน

2.6 เงนใหก ยมระยะยาว

2.7 อสงหารมทรพยเพอการลงทน

2.8 ทดน อาคารและอปกรณ – สทธ

2.9 คาความนยม

2.10 สนทรพยไมมตวตนอน

2.11 สนทรพยภาษเงนไดรอการตดบญช

2.12 สนทรพยไมหมนเวยนอน

รวมสนทรพยไมหมนเวยน

รวมสนทรพย

ภาคผนวก หนา 347

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม* เฉพาะกจการ

หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

หนสนและสวนของผถอหน

3. หนสนหมนเวยน

3.1 เงนเบกเกนบญชและเงนกยมระยะสนจากสถาบนการเงน

3.2 เจาหนการคาและเจาหนอน

3.3 สวนของหนสนระยะยาวทถงก าหนดช าระภายในหนงป

3.4 เงนก ยมระยะสน

3.5 เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการอน

3.6 ประมาณการหนสนระยะสน

3.7 หนสนหมนเวยนอน

3.8 หนสนทเกยวของโดยตรงกบสนทรพยไมหมนเวยนทถอไวเพอขาย

รวมหนสนหมนเวยน

4. หนสนไมหมนเวยน

4.1 เงนก ยมระยะยาว

4.2 หนสนภาษเงนไดรอการตดบญช

4.3 ภาระผกพนผลประโยชนพนกงาน

4.4 ประมาณการหนสนระยะยาว

4.5 หนสนไมหมนเวยนอน

รวมหนสนไมหมนเวยน

รวมหนสน

5. สวนของผถอหน

5.1 ทนเรอนหน

5.1.1 ทนจดทะเบยน

5.1.1.1 หนบรมสทธ

5.1.1.2 หนสามญ

5.1.2 ทนทช าระแลว

5.1.2.1 หนบรมสทธ

5.1.2.2 หนสามญ

หนา 348 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม* เฉพาะกจการ

หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

5.2 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหน

5.2.1 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหนบรมสทธ

5.2.2 สวนเกน(ต ากวา)มลคาหนสามญ

5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

5.4 ก าไร (ขาดทน) สะสม

5.4.1 จดสรรแลว

5.4.1.1 ทนส ารองตามกฎหมาย

5.4.1.2 อน ๆ

5.4.2 ยงไมไดจดสรร 5.5 องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

รวมสวนของบรษทใหญ

5.6 สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

รวมสวนของผถอหน

รวมหนสนและสวนของผถอหน

*กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตามวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 349

งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย (แสดงแบบงบเดยว)

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. รายไดอน

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า

4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป

6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย

8. ผลขาดทนจากการดอยคาของสนทรพย

9. คาใชจายอน

10. ตนทนทางการเงน

11. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

12. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

13. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

15. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

17. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 17.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

17.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

17.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

17.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม

17.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 17.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

17.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ)

หนา 350 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

18. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

19. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

20. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 20.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

20.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

21. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

21.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

21.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

22. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

22.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

22.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 351

งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

จ าแนกคาใชจายตามลกษณะของคาใชจาย (แสดงแบบสองงบ)

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทน

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. รายไดอน

3. การเปลยนแปลงของสนคาส าเรจรปและงานระหวางท า

4. งานทท าโดยกจการและบนทกเปนสนทรพย

5. วตถดบและวสดสนเปลองใชไป

6. คาใชจายผลประโยชนพนกงาน

7. คาเสอมราคาและคาตดจ าหนาย

8. ผลขาดทนจากการดอยคาของสนทรพย

9. คาใชจายอน

10. ตนทนทางการเงน

11. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

12. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

13. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

15. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

17. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 17.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

17.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

18. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

18.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

18.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

หนา 352 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

16. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

19. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 19.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

19.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

19.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

19.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 19.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 19.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

19.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 20. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

21. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

22. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

21.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

21.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 353

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว

(แสดงแบบงบเดยว)

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

1. รายได

1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน

รวมรายได

2. คาใชจาย

2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน

2.5 ตนทนทางการเงน

รวมคาใชจาย

3. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

4. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

5. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

6. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

7. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

9. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 9.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

9.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

9.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

9.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 9.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 9.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

9.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ)

หนา 354 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

10. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

11. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

12. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 12.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

12.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

13. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

13.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

13.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

14. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

14.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

14.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 355

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – ขนเดยว

(แสดงแบบสองงบ)

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทน

1. รายได

1.1 รายไดจากการขายและหรอใหบรการ 1.2 รายไดอน

รวมรายได

2. คาใชจาย

2.1 ตนทนขายและหรอตนทนการใหบรการ 2.2 คาใชจายในการขาย

2.3 คาใชจายในการบรหาร 2.4 คาใชจายอน

2.5 ตนทนทางการเงน

รวมคาใชจาย

3. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

4. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

5. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

6. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

7. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

9. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 9.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

9.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

10. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

10.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

10.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

หนา 356 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

8. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

11. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 11.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

11.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

11.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

11.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 11.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 11.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

11.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 12. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

13. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

14. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

14.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

14.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 357

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน

(แสดงแบบงบเดยว) หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน

4. รายไดอน

5. คาใชจายในการขาย

6. คาใชจายในการบรหาร 7. คาใชจายอน

8. ตนทนทางการเงน

9. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

10. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

11. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

12. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

13. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

15. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 15.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

15.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

15.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

15.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม

15.5 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 15.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

15.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 16. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

17. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

หนา 358 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

18. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 18.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

18.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

19. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

19.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

19.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

20. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

20.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

20.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 359

งบก าไรขาดทน จ าแนกคาใชจายตามหนาท – หลายขน

(แสดงแบบสองงบ) หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทน

1. รายไดจากการขายหรอการใหบรการ 2. ตนทนขายหรอตนทนการใหบรการ 3. ก าไร (ขาดทน) ขนตน

4. รายไดอน

5. คาใชจายในการขาย

6. คาใชจายในการบรหาร 7. คาใชจายอน

8. ตนทนทางการเงน

9. สวนแบงก าไร (ขาดทน) จากเงนลงทนในบรษทรวม การรวมคา

10. ก าไร (ขาดทน) กอนภาษเงนได

11. คาใชจาย (รายได) ภาษเงนได

12. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานตอเนอง

13. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบปจากการด าเนนงานทยกเลก

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

15. การแบงปนก าไร (ขาดทน) 15.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

15.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

16. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

16.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

16.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

หนา 360 ภาคผนวก

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

งบก าไรขาดทนเบดเสรจ

14. ก าไร (ขาดทน) ส าหรบป

17. ก าไรขาดทนเบดเสรจอน*: 17.1 ผลตางของอตราแลกเปลยนจากการแปลงคางบการเงน

17.2 ผลก าไร(ขาดทน)จากการวดมลคาเงนลงทนเผอขาย

17.3 ผลก าไร(ขาดทน)จากเครองมอปองกนความเสยงกระแสเงนสด

17.4 ผลก าไร(ขาดทน)จากการตมลคาสนทรพยใหม 1575 ผลก าไร(ขาดทน)จากการประมาณกาตามหลกคณตศาสตร ประกนภยส าหรบโครงการผลประโยชนพนกงาน

(กรณทรบรในก าไรขาดทนเบดเสรจอน) 17.6 สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนในบรษทรวม การรวมคา

17.7 ภาษเงนไดเกยวกบองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน

(กรณเลอกแสดงองคประกอบรายการก าไรขาดทนเบดเสรจดวย

ยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ) 18. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจอนส าหรบป-สทธจากภาษ

19. ก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวมส าหรบป

20. การแบงปนก าไร (ขาดทน) เบดเสรจรวม

19.1 สวนทเปนของบรษทใหญ

19.2 สวนทเปนของสวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

20. ก าไร (ขาดทน) ตอหน

20.1 ก าไร (ขาดทน) ตอหนขนพนฐาน

20.2 ก าไร (ขาดทน) ตอหนปรบลด

* การเปดเผยเกยวกบก าไรขาดทนเบดเสรจอนส าหรบงวด : 1. กจการตองเปดเผยจ านวนของภาษเงนไดทเกยวกบแตละองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอน รวมถงการปรบปรงการจดประเภทรายการใหม ไมวาจะเปนในงบก าไรขาดทนเบดเสรจหรอในหมายเหตประกอบงบการเงน

2. กจการอาจแสดงองคประกอบของก าไรขาดทนเบดเสรจอนในลกษณะอยางใดอยางหนง ดงน 2.1 แสดงยอดสทธจากผลกระทบทางภาษทเกยวของ

2.2 แสดงยอดกอนหกผลกระทบทางภาษทเกยวของ พรอมแสดงยอดทเปนยอดรวมภาษเงน

ไดทเกยวของกบองคประกอบนน

ภาคผนวก หนา 361

3. กจการตองเปดเผยการปรบปรงการจดประเภทรายการใหมทเกยวกบองคประกอบของก าไร

ขาดทนเบดเสรจอน

** กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

หนา 362 ภาคผนวก

งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนรวม*) หนวย : บาท

หมายเหต

สวนของผถอหนบรษทใหญ

สวนไดเสยทไมมอ านาจควบคม

(13)

รวมสวนของผถอหน

(14)3

ทนทช าระแลว

(1)

สวน เกนมลคาหน

(2)

ใบส าคญแสดง

สทธทจะซอหน

(3)

ก าไร(ขาดทน)สะสม

(4)

องคประกอบอนของสวนของผถอหน รวมสวนของผถอหนบรษทใหญ

(12)2

ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอน ของการ

เปลยนแปลงทเกดจากผถอหน (แยกประเภท

รายการตามความ

เหมาะสม) (10)

รวมองคประกอบอนของสวนของผถอหน(11)1

การแปลงคางบการเงน

(5)

เงนลงทนเผอขาย

(6)

การปองกน

ความเสยงกระแสเงน

สด

(7)

สวนเกนทนจาก

การตราคาสนทรพย

(8)

สวนแบงก าไรขาดทนเบดเสรจอนจาก

บรษทรวม การรวมคา

(9)

1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0

2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*

3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*

4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0

5.1 การเพม(ลด)หนสามญ

5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

5.4 เงนปนผล

5.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0

5.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม

6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0

7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**

8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**

9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

ภาคผนวก หนา 363

งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนรวม*) หนวย : บาท

1 ผลรวมของรายการท (5) ถง รายการท (10)

2 ผลรวมของรายการท (1) ถง รายการท (4) และรายการท (11)

3 ผลรวมของรายการท (12) ถง รายการท (13)

หมายเหต

สวนของผถอหนบรษทใหญ

สวนไดเสยทไม

มอ านาจควบคม

(13)

รวมสวนของผถอหน

(14)3

ทนทช าระแลว

(1)

สวน เกนมลคาหน

(2)

ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

(3)

ก าไร(ขาดทน)สะสม

(4)

องคประกอบอนของสวนของผถอหน รวมสวนของผถอหนบรษทใหญ

(12)2

ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการ

เปลยนแปลงทเกดจากผถอหน (แยกประเภท

รายการตามความ

เหมาะสม) (10)

รวมองคประกอบอนของสวนของผถอหน(11)1

การแปลงคางบการเงน

(5)

เงนลงทนเผอขาย

(6)

การปองกน

ความเสยงกระแสเงน

สด

(7)

สวนเกนทนจาก

การตราคาสนทรพย

(8)

สวนแบงก าไรขาดทน

เบดเสรจอนจากบรษทรวม การรวมคา

(9)

10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1

10.1 การเพม(ลด)หนสามญ

10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

10.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

10.4 เงนปนผล

10.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0

10.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม

11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1

* กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใชวธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงน ลงทนตามวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” ** ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง

*** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3

หนา 364 ภาคผนวก

งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนเฉพาะกจการ) หนวย : บาท

หมายเหต

ทนทช าระแลว

(1)

สวนเกนมลคาหน

(2)

ใบส าคญแสดง

สทธทจะซอหน

(3)

ก าไร(ขาดทน)สะสม

(4)

องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

รวมสวนของผ ถอหน

(11)2

ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการเปลยนแปลงทเกดจากผ ถอหน (แยกประเภทรายการตามความเหมาะสม)

(9)

รวมองคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

(10)1

การแปลงคา

งบการเงน

(5)

เงนลงทนเผอขาย

(6)

การปองกนความเสยง

กระแส เงนสด

(7)

สวนเกนทนจากการตราคา

สนทรพย

(8) 1. ยอดคงเหลอ ณ ตนป 25x0

2. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช*

3. ผลกระทบจากการแกไขขอผดพลาดทางการบญช*

4. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

5. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x0

5.1 การเพม(ลด)หนสามญ

5.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

5.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

5.4 เงนปนผล

5.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0

5.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม

6. ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x0

7. ผลกระทบของการเปลยนแปลงนโยบายการบญช**

8. ผลสะสมจากการแกไขขอผอดพลาด**

9. ยอดคงเหลอทปรบปรงแลว

ภาคผนวก หนา 365

งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน (งบการเงนเฉพาะกจการ) หนวย : บาท

หมายเหต

ทนทช าระแลว

(1)

สวนเกนมลคาหน

(2)

ใบส าคญแสดง

สทธทจะซอหน

(3)

ก าไร(ขาดทน)สะสม

(4)

องคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

รวมสวนของผ ถอหน

(11)2

ก าไรขาดทนเบดเสรจอน รายการอนของการเปลยนแปลงทเกดจากผ ถอหน (แยก

ประเภทรายการตามความเหมาะสม)

(9)

รวมองคประกอบอนของสวนของผ ถอหน

(10)1

การแปลงคา

งบการเงน

(5)

เงนลงทนเผอขาย

(6)

การปองกนความเสยง

กระแสเงนสด

(7)

สวนเกนทนจากการตราคา

สนทรพย

(8)

10. การเปลยนแปลงในสวนของผถอหน ส าหรบป 25x1

10.1 การเพม(ลด)หนสามญ

10.2 การเพม(ลด)หนบรมสทธ

10.3 ใบส าคญแสดงสทธทจะซอหน

10.4 เงนปนผล

10.5 ก าไร(ขาดทน)เบดเสรจรวมป 25x0

10.6 โอนไปก าไร(ขาดทน)สะสม

11.ยอดคงเหลอ ณ สนป 25x1

* ผลกระทบสะสมทเกดขนจากการปรงงบการเงนยอนหลง

** กรณทไมสามารถปรบขอมลยอนหลงไดตามรายการท 2 และ 3

1 ผลรวมของรายการท (5) ถง รายการท (9)

2 ผลรวมของรายการท (1) ถง รายการท (4) และรายการท (10)

หนา 366 ภาคผนวก

งบกระแสเงนสด

หนวย : บาท

งบการเงน งบการเงน

รวม** เฉพาะกจการ หมายเหต 25x1 25x0 25x1 25x0

1. กระแสเงนสดจากกจกรรมด าเนนงาน

.................................................... .................................................... .................................................... 2. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมด าเนนงาน

3. กระแสเงนสดจากกจกรรมลงทน

.................................................... .................................................... .................................................... 4. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมลงทน

5. กระแสเงนสดจากกจกรรมจดหาเงน

.................................................... .................................................... .................................................... 6. เงนสดสทธไดมาจาก (ใชไปใน) กจกรรมจดหาเงน

7. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดเพมขน (ลดลง) สทธ

8. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดตนงวด

9. เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสดปลายงวด

10. ขอมลเพมเตมประกอบกระแสเงนสด

*กรณทกจการมเพยงแตเงนลงทนในบรษทรวม และหรอเงนลงทนในการรวมคาทเลอกใช

วธสวนไดเสย ใหใชค าวา “งบการเงนทแสดงเงนลงทนตมวธสวนไดเสย” แทน “งบการเงนรวม” เพอความสะดวกในการจดท างบการเงน อาจแยกฉบบระหวาง “งบการเงนรวม” กบ

“งบการเงนเฉพาะกจการ” กได

ภาคผนวก หนา 367

หมายเหตประกอบงบการเงน

หมายเหตประกอบงบการเงนตองจดท าใหสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน โดยม 2 สวน คอ

1. สรปนโยบายการบญชทส าคญ

2. ขอมลเพมเตมอน