การศึกษาโซ่อุปทานและโลจิสติกส์สินค้ามันส าปะหลัง · บทที่ 2 การตรวจเอกสาร

การศกษาโซอปทานและโลจสตกสสนคามนส าปะหลง

โดย

ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

(ข)

บทคดยอ

การศกษาโซอปทานและโลจสตกสสนคามนส าปะหลง มวตถประสงคเพอศกษาโครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงตงแตตนน า กลางน า และปลายน า ตลอดจนประสทธภาพในการบรหารจดการโลจสตกสของ โซอปทานการแปรรปมนส าปะหลงเปนผลตภณฑมนเสน เพอใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบายเพมประสทธภาพดานการผลต การตลาดสนคามนส าปะหลงและผลตภณฑ ตลอดจนเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกส การสรางมลคาเพม และการเพมขดความสามารถในการแขงขน ซงไดรวบรวมขอมลการผลต การจ าหนาย การขนสง การเคลอนยาย การแปรรป การเกบรกษา และการสงออกมนเสน จากการสมภาษณผเกยวของในแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคกลาง แลวน ามาวเคราะหขอมลเชงปรมาณ โดยใชสถตเชงพรรณนาในการวเคราะหตวชวดประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสของโซอปทานใน 3 มต ไดแก มตดานตนทน ดานเวลา และความนาเชอถอ

ผลการศกษากจกรรมในโซอปทานมนส าปะหลง พบวา เกษตรกรสวนใหญเกบตนพนธไวใชเอง สวนปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะซอใชเปนหลก เกษตรกรสวนใหญจ าหนายผลผลตใหลานรบซอ/ลานมน และสวนนอยจ าหนายใหกบโรงงานแปงมนส าปะหลง ดานการขนสงมทงการใชบรการรถรบจางและใชรถของเกษตรกรเอง ขนสงไปลานรบซอ/ลานมน ในรปหวมนสด ส าหรบรถขนสงพเศษจะใชกรณการขนสงของโรงงานผลตเอทานอล ในสวนผสงออกจะซอ มนเสนและสงออกไปยงตลาดหลก คอ สาธารณรฐประชาชนจน

ดานประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสมนส าปะหลงใน 3 มต พบวา เกษตรกรมตนทนการจดเกบและ การขนถายสนคา รอยละ 3.07 ตนทนการขนสง รอยละ 2.23 การจดซอจดหาปจจยการผลต รอยละ 0.46 ใชเวลา ในการเกบผลผลตเพอจ าหนายในแตละรอบการเกบเกยว 7.38 วน และการจดซอจดหาปจจยการผลต 5.67 วน เกษตรกรสามารถจดสงสนคาไปจ าหนายไดตามมาตรฐานโดยมอตราการถกตกลบของสนคาไมไดมาตรฐานเพยง รอยละ 0.05 ในสวนของลานรบซอ/ลานมน พบวามตนทนการขนสง รอยละ 5.75 การบรหารจดการคลงสนคา รอยละ 4.77 การบรหารจดการสนคาคงคลง รอยละ 3.90 โดยใชเวลาในการจดเกบและขนถายสนคา 186.59 วน และบรหารจดการคลงสนคา 182.14 วน ในดานความนาเชอถอปรากฏวามความสามารถในการจดสงสนคา รอยละ 99.61 มความแมนย า ในการวางแผนหรอคาดการณความตองการของลกคา รอยละ 94.53 และมอตราการถกตกลบของสนคา รอยละ 0.53

งานวจยใหขอเสนอแนะวา ภาครฐควรสงเสรมใหเกษตรกรรวมกลมกนซอเพอลดตนทนดานการขนสง และสงเสรมงานวจยพฒนาเครองขดหวมนส าปะหลงและเครองทนแรงเพอทดแทนแรงงานคน และลดการสญเสย หลงการเกบเกยวรวมทงควรสงเสรมใหมการแปรรปเปนมนเสนกอนจ าหนายเพอเพมมลคาผลผลต นอกจากนน ควรมการก าหนดมาตรฐานอตราคาจางรถบรการขนสงสนคาเกษตรในระดบพนท รวมทงการสงเสรมใหมการจดตงบรษทโลจสตกสและพฒนาการขนสงระบบรางเพอใหบรการขนสงสนคาเกษตรใหทวทกภาค

ค าส าคญ: โซอปทาน, โลจสตกส, มนส าปะหลง

(ค)

Abstract

This research aims at studying cassava structure and supply chain including efficiency of logistics management for processed cassava as well as policy formulation regarding enhancement of production efficiency, cassava product market, logistics, value-added and competitiveness. Data were collected by interviewing staffs in important production areas in northeast, north and central regions of Thailand. Quantitative methodology and logistics management efficiency indicators in 3 dimensions (cost, time and reliability) were used for data analysis.

The result showed that most of farmers kept and used their own cultivars. On the other hand, they bought fertilizers, pesticides and other chemicals. Farmers mainly sold fresh roots to cassava chipping and drying yards and few of them sold their products to starch factories. Fresh roots were delivered to buyers by transport services and farmer-owned vehicles. Specific vehicles were used in case of ethanol factories. Cassava chips were sold to exporters and China which were major outlets.

In terms of efficiency of logistics management, it was found that famers were responsible for storing and transferring, transporting and providing inputs, which were accounted for 3.07%, 2.23% and 0.46% of total logistics costs, respectively. It took 7.38 days for one round of harvesting and 5.67 days for input provision. The rate of product returns was very small, only 0.05%. For cassava drying yards, transportation, warehouse management and inventory costs were accounted for 5.75%, 4.77% and 3.90% of total logistics costs, respectively. It took 186.59 days for product storage and transfer and 182.14 days for warehouse management. The rate of product returns was 0.53%

Based on the major findings, it was recommended that government should support farmer purchasing groups for cost reduction as well as R&D of cassava harvesting diggers and equipments to reduce postharvest losses. In addition, government should encourage farmers to increase product values by selling in chip form, improve transportation by setting standard service charges, promoting logistics companies, and developing rail transit systems in every region. Keywords: Supply Chain, Logistics, Cassava

(ง)

ค าน า

การศกษาโซอปทานและโลจสตกสสนคามนส าปะหลง เพอศกษากจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลง ของเกษตรกร ลานรบซอ/ลานมน เอทานอล และผสงออกมนเสน รวมทงศกษาประสทธภาพในการบรหารจดการ โลจสตกสมนส าปะหลงใน 3 มต คอ มตดานตนทน มตดาน เวลา และมตดานความนาเชอถอ ของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมน เพอใชเปนแนวทางในการก าหนดนโยบายการเพมประสทธภาพการผลต การตลาดสนคา มนส าปะหลงและผลตภณฑ ใหแก เกษตรกร และสถาบนเกษตรกร อกทงเปนแนวทางในการเพมประสทธภาพ การบรหารจดการโลจสตกส การสรางมลคาเพม และการเพมขดความสามารถในการแขงขนส าหรบสนคา มนส าปะหลงและผลตภณฑ ใหแก สถาบนเกษตรกร และผประกอบการ ตอไป

ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ขอขอบคณสมาคมโรงงานผผลตมนส าปะหลง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ผประกอบการลานรบซอ/ลานมน เกษตรกรผปลกมนส าปะหลงในพนทจงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน เลย เพชรบรณ ก าแพงเพชร นครสวรรค กาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา โรงงานเอทานอล และผสงออกมนเสน ทใหความอนเคราะหขอมล การตดตอประสานงาน ตลอดจนใหความรวมมอในการใหขอมล เปนอยางด ทงน ขอขอบพระคณคณะกรรมการโครงการวจยส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ทใหความอนเคราะห ชวยเหลอชแนะทางดานวชาการและการปรบปรงเอกสารวจยฉบบน จนท าใหเอกสารวจยเรองนส าเรจไปไดดวยด

สวนวจยเศรษฐกจธญพชและพชไรนา ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร

มนาคม 2561

(จ)

สารบญ หนา บทคดยอ (ข) Abstract (ค) ค าน า (ง) สารบญตาราง (ฉ) สารบญตารางผนวก (ช) สารบญภาพ (ซ) บทท 1 บทน า 1.1 ความส าคญของการวจย 1 1.2 วตถประสงคของการวจย 2 1.3 ขอบเขตของการวจย 2 1.4 วธการวจย 2 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 บทท 2 การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ 2.1 การตรวจเอกสาร 4 2.2 แนวคดและทฤษฎ 5 บทท 3 ขอมลทวไป 3.1 ลกษณะทวไปของสนคามนส าปะหลง 15 3.2 นโยบายของรฐบาล 21 บทท 4 ผลการวจย 4.1 ขอมลทวไปทท าการวจย 23 4.2 โครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลง 25 4.3 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง 30 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 5.1 สรป 37 5.2 ขอเสนอแนะ 39 บรรณานกรม 41 ภาคผนวก 43

12223

56

1723

252732

3941

43

45

(ฉ)

สารบญตาราง หนา ตารางท 2.1 ตวชวดประสทธภาพการจดการโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI)

ทประยกตมาจากภาคอตสาหกรรม

10 ตารางท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550-2559 รายภาค 16 ตารางท 3.2 ราคาหวมนส าปะหลงสดคละ รายเดอนทเกษตรกรขายไดทไรนา ป 2550-2559 18 ตารางท 3.3 ราคามนเสนคละ รายเดอนทเกษตรกรขายไดทไรนา ป 2550-2559 19 ตารางท 3.4 ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง ป 2550-2559 20 ตารางท 4.1 อาย และระดบการศกษาของเกษตรกร 23 ตารางท 4.2 แรงงานภาคการเกษตร 23 ตารางท 4.3 เนอทปลก และการถอครองทดนของเกษตรกร 24 ตารางท 4.4 แหลงเงนทนของเกษตรกร 24 ตารางท 4.5 รอยละการเกบเกยวรายเดอนของเกษตรกร 25 ตารางท 4.6 การจดซอจดหาตนพนธมนส าปะหลงของเกษตรกร 28 ตารางท 4.7 การจดซอจดหาปย ยา และสารเคมของเกษตรกร 28 ตารางท 4.8 การจ าหนายผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกร 29 ตารางท 4.9 การจ าหนาย และการขนสงผลผลตมนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมน 29 ตารางท 4.10 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสของเกษตรกร 32 ตารางท 4.11 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสของลานรบซอ/ลานมน 34 ตารางท 4.12 สดสวนตนทนโลจสตกสรวมของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมน 36

1118202122252526262730303131343638

(ช)

สารบญตารางผนวก หนา ตารางผนวกท 3.1 รอยละและปรมาณผลผลตจากการเกบเกยวรายเดอน ป 2550-2559 44 ตารางผนวกท 3.2 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของโลก ป 2548-2557 45

4647

(ซ)

สารบญภาพ หนา ภาพท 2.1 โลจสตกส และการจดการโซอปทาน 9 ภาพท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550-2559 16 ภาพท 3.2 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของโลก ป 2548-2557 17 ภาพท 4.1 โครงสรางและความเชอมโยงของโซอปทานสนคามนส าปะหลง 27

(ซ)

สารบญภาพ หนา ภาพท 2.1 โลจสตกส และการจดการโซอปทาน 9 ภาพท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550-2559 16 ภาพท 3.2 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของโลก ป 2548-2557 17 ภาพท 4.1 โครงสรางและความเชอมโยงของโซอปทานสนคามนส าปะหลง 27

10181929

บทท 1

บทน า

1.1 ความส าคญของการวจย ประเทศไทย เปนแหลงผลตมนส าปะหลงเปนล าดบทสองของโลกรองจากไนจเรย โดยในป 2558 ไทยมเนอท

เพาะปลกมนส าปะหลง 8.96 ลานไร ผลผลต 32.36 ลานตน แหลงเพาะปลกมนส าปะหลงทส าคญ คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคกลาง ผลตภณฑแปรรปมนส าปะหลงสามารถสร างรายไดจากการสงออกเปนล าดบหนงของโลก โดยในป 2558 มมลคาการสงออกผลตภณฑมนเสนและแปงมนส าปะหลงรวม 114,774 ลานบาท โดยสงออกในรปของผลตภณฑมนเสนมากทสดปรมาณ 7.26 ลานตน มลคา 51,869 ลานบาท รองลงมา คอผลตภณฑแปงมนส าปะหลงปรมาณ 3.83 ลานตน มลคา 62,614 ลานบาท มนส าปะหลงเปนพชทสามารถน าไปใชประโยชนไดหลากหลาย เชน ใชเปนอาหารของมนษย ใชเปนอาหารของสตว และใชเปนวตถดบ ในการผลตเอทานอล เปนตน แตปญหาส าคญของมนส าปะหลง คอ ตนทนการผลตมแนวโนมเพมสงขน และในชวง ทผลผลตออกสตลาดมาก คอ เดอนมกราคม ถงมนาคม ราคาจะมแนวโนมลดต าลง อกทงยงมการน าเขามนเสนจากราชอาณาจกรกมพชา และสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มาปรบปรงคณภาพเพอสงออกเนองจากราคาต ากวา ประกอบกบลกษณะของมนเสนชนใหญกวาของไทยซงเปนทตองการของตลาดตางประเทศมากกวา สงผลใหราคาผลผลตภายในประเทศไมมเสถยรภาพ ขณะเดยวกนการสงออกมนเสนในปจจบนมการแขงขนกนมากขนโดยเฉพาะ ในตลาดอาเซยน มพอคาจนเขามาท าการตลาดมนเสนในประเทศไทยโดยน าเขามนเสนจากราชอาณาจกรกมพชา แลวสงออก หรอน ามาผสมกบมนเสนของไทยแลวสงออกไปจนเอง ซงสงผลกระทบตอคณภาพและตลาด มนเสนของไทย

การจะรกษาความสามารถในการแขงขนการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง ไทยตองพฒนาดานการผลต การแปรรป รวมทงการลดตนทน และเพมประสทธภาพการผลต เพอเตรยมความพรอมรบมอกบขอก าหนดของประเทศคคาในการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงในอนาคตโดยเฉพาะจากจน ซงเปนประเทศคคาส าคญของไทย ประกอบกบสถานการณทางเศรษฐกจและการคาในปจจบนมการเปลยนแปลงทงในดานนวตกรรม เทคโนโลย การสอสาร การคมนาคมขนสง และความตนตวดานสงแวดลอม ผเกยวของในทกภาคสวนตงแตตนน า กลางน า และปลายน า ตองเรงพฒนาตนเองใหกาวทนกบสถานการณและสอดคลองกบการเปลยนแปลงของโลก ซงแนวคด ในการบรหารจดการโซอปทานและโลจสตกส กเปนอกแนวทางหนงทสามารถตอบสนองตอการแกไขปญหาดงกลาว ไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงสนองตอแผนยทธศาสตรการพฒนาโลจสตกสและโซอปทานภาคการเกษตร พ.ศ. 2556-2559 ทตองการเพมขดความสามารถในการบรหารจดการโลจสตกสและโซอปทานใหกบสถาบนเกษตรกร เพอเพมประสทธภาพการผลต และการสรางมลคาเพมสนคาเกษตร สนบสนนใหเกษตรกร สถาบนเกษตรก ร ผประกอบการและภาคเอกชน พฒนาความรวมมอในการบรหารจดการเครอขายโลจสตกสและโซอปทานสนคาเกษตรเพอเพมขดความสามารถในการแขงขน รวมทงสนบสนนใหเกษตรกร สถาบนเกษตรกร ผประกอบธรกจการเกษตร ประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศ และนวตกรรมดานการจดการโลจสตกส เพอเพมประสทธภาพการผลตและ การบรการสนคาเกษตร และสนองตอนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณทใหความส าคญกบการลดตนทน การผลตภาคการเกษตร การใชเทคโนโลยการเกษตรทมประสทธภาพ การผลตสนคาทไดมาตรฐานทงดานคณภาพและความปลอดภยมากขน อกทงผลผลตมตลาดรองรบ ดงนน ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร จงท าการศกษา โซอปทานและโลจสตกสสนคามนส าปะหลง โดยพจารณาการไหลของวตถดบและผลตภณฑมนส าปะหลง การไหลของสารสนเทศ ประสทธภาพในการบรหารจดการโลจสตกสในมตดานตนทน มตดานเวลา และมตดาน

2

ความนาเชอถอ รวมถงปญหาอปสรรคทเกดขนในโซอปทานตงแตตนน า กลางน า และปลายน า เพอเปนขอมลประกอบการจดท านโยบาย และการตดสนใจด าเนนกจกรรมดานการผลตและการตลาดทเหมาะสมใหกบ ผมสวนไดสวนเสยตลอดหวงโซตอไป 1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาโครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงตงแตตนน า กลางน า ตลอดจนถงปลายน า 1.2.2 เพอศกษาประสทธภาพในการบรหารจดการโลจสตกสของโซอปทานการแปรรปมนส าปะหลงเปน

ผลตภณฑมนเสน 1.3 ขอบเขตของการวจย

1.3.1 เกบรวบรวมขอมลการผลตป 2558 จากเกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ผรบซอ/ลานมน โรงงานผผลตเอทานอล และผสงออกมนเสน

1.3.2 พนทแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคกลาง รวม 10 จงหวด ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน เลย เพชรบรณ ก าแพงเพชร นครสวรรค กาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา 1.4 วธการวจย

1.4.1 เกบรวบรวมขอมล 1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เกบรวบรวมขอมลการผลต การจ าหนาย การขนสง การเคลอนยาย

การแปรรป การเกบรกษา และการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง โดยการสมภาษณผเกยวของในกจกรรมการผลต การรวบรวมผลผลต การแปรรป และการสงออกมนเสน ประกอบดวย เกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ผรบซอ/ลานมน ผแปรรปเอทานอล และผสงออก ในแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน และเลย ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 60.19 ของภาค ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเพชรบรณ ก าแพงเพชร และนครสวรรค ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 63.34 ของภาค และภาคกลาง ไดแก จงหวดกาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 50.96 ของภาค โดย

1.1) การสมตวอยางเกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ใชวธการสมตวอยางแบบงายไมใสคน (Simple Random Sampling) จากเกษตรกรผปลกมนส าปะหลงจ านวน 268,191 ครวเรอน ในแหลงผลตส าคญ 10 จงหวด ก าหนดจ านวนตวอยางรอยละ 0.05 ไดจ านวนครวเรอนเกษตรกร จ านวน 134 ตวอยาง เลอกอ าเภอทเปนแหลงผลตส าคญใน 10 จงหวด แลวสมตวอยางครวเรอนเกษตรกรในการตอบแบบสอบถามจากกรอบตวอยางของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

1.2) การคดเลอกตวอยางผรบซอ/ลานมน ผแปรรปเอทานอล และผสงออกมนเสน ใชวธการคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง โดยการสอบถามจากสมาคมมนส าปะหลงทเกยวของ เพอใหไดรายชอผประกอบการทสามารถ ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ซงไดจ านวนผรบซอ/ลานมน จ านวน 14 ราย ผแปรรปเอทานอล จ านวน 1 ราย และผสงออก จ านวน 1 ราย

2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนการรวบรวมขอมลดานตางๆ ทเกยวของในการจดการ โซอปทานสนคาเกษตรทท าการศกษา ไดแก สภาพแวดลอม การไหลของเงน การไหลของขอมลสารสนเทศ ในแตละกจกรรมตลอดโซอปทาน จากเอกสาร และเวบไซดตางๆ ของหนวยงานภาคราชการ สถาบนการศกษา และภาคเอกชน ทเกยวของ

2

2

ความนาเชอถอ รวมถงปญหาอปสรรคทเกดขนในโซอปทานตงแตตนน า กลางน า และปลายน า เพอเปนขอมลประกอบการจดท านโยบาย และการตดสนใจด าเนนกจกรรมดานการผลตและการตลาดทเหมาะสมใหกบ ผมสวนไดสวนเสยตลอดหวงโซตอไป 1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาโครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงตงแตตนน า กลางน า ตลอดจนถงปลายน า 1.2.2 เพอศกษาประสทธภาพในการบรหารจดการโลจสตกสของโซอปทานการแปรรปมนส าปะหลงเปน

ผลตภณฑมนเสน 1.3 ขอบเขตของการวจย

1.3.1 เกบรวบรวมขอมลการผลตป 2558 จากเกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ผรบซอ/ลานมน โรงงานผผลตเอทานอล และผสงออกมนเสน

1.3.2 พนทแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ และภาคกลาง รวม 10 จงหวด ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน เลย เพชรบรณ ก าแพงเพชร นครสวรรค กาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา 1.4 วธการวจย

1.4.1 เกบรวบรวมขอมล 1) ขอมลปฐมภม (Primary Data) เกบรวบรวมขอมลการผลต การจ าหนาย การขนสง การเคลอนยาย

การแปรรป การเกบรกษา และการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง โดยการสมภาษณผเกยวของในกจกรรมการผลต การรวบรวมผลผลต การแปรรป และการสงออกมนเสน ประกอบดวย เกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ผรบซอ/ลานมน ผแปรรปเอทานอล และผสงออก ในแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน และเลย ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 60.19 ของภาค ภาคเหนอ ไดแก จงหวดเพชรบรณ ก าแพงเพชร และนครสวรรค ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 63.34 ของภาค และภาคกลาง ไดแก จงหวดกาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา ซงมเนอทเกบเกยวรอยละ 50.96 ของภาค โดย

1.1) การสมตวอยางเกษตรกรผปลกมนส าปะหลง ใชวธการสมตวอยางแบบงายไมใสคน (Simple Random Sampling) จากเกษตรกรผปลกมนส าปะหลงจ านวน 268,191 ครวเรอน ในแหลงผลตส าคญ 10 จงหวด ก าหนดจ านวนตวอยางรอยละ 0.05 ไดจ านวนครวเรอนเกษตรกร จ านวน 134 ตวอยาง เลอกอ าเภอทเปนแหลงผลตส าคญใน 10 จงหวด แลวสมตวอยางครวเรอนเกษตรกรในการตอบแบบสอบถามจากกรอบตวอยางของศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

1.2) การคดเลอกตวอยางผรบซอ/ลานมน ผแปรรปเอทานอล และผสงออกมนเสน ใชวธการคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง โดยการสอบถามจากสมาคมมนส าปะหลงทเกยวของ เพอใหไดรายชอผประกอบการทสามารถ ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ซงไดจ านวนผรบซอ/ลานมน จ านวน 14 ราย ผแปรรปเอทานอล จ านวน 1 ราย และผสงออก จ านวน 1 ราย

2) ขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนการรวบรวมขอมลดานตางๆ ทเกยวของในการจดการ โซอปทานสนคาเกษตรทท าการศกษา ไดแก สภาพแวดลอม การไหลของเงน การไหลของขอมลสารสนเทศ ในแตละกจกรรมตลอดโซอปทาน จากเอกสาร และเวบไซดตางๆ ของหนวยงานภาคราชการ สถาบนการศกษา และภาคเอกชน ทเกยวของ

3

1.4.2 การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Analysis) โดยใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics)

ในการวเคราะหตวชวดประสทธภาพในการบรหารจดการโลจสตกสของโซอปทาน (Logistic Performance Index) ของกลมตวอยางใน 3 มต ไดแก มตดานตนทน (Cost Management Index) เปนดชนทแสดงถงสดสวนตนทนของกจกรรมโลจสตกส เชน ตนทนการจดซอ ตนทนบรหารคลงสนคาและตนทนการขนสงตอยอดขาย เปนตน มตดานเวลา (Lead Time Index) เปนดชนทใชประเมนระยะเวลาในการตอบสนองค าสงซอจากลกคาจนกระทงสงมอบสนคาใหกบลกคา หรอระยะเวลาในการจดเกบสนคาเพอตอบสนองตอความตองการของลกคา และมตความนาเชอถอ (Reliability Index) เปนดชนทใชประเมนความนาเชอถอเกยวกบการสงมอบสนคาและการตอบสนองความตองการ ของลกคา โดยการวเคราะหจะใชเครองมอทางสถตอยางงายในการอธบาย ในรปของการหาคาสดสวน คารอยละ และคาเฉลย 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.5.1 เปนขอมลประกอบการตดสนใจก าหนดนโยบายเพอเพมประสทธภาพดานการผลต และการตลาดสนคา และผลตภณฑมนส าปะหลงใหแก เกษตรกร และสถาบนเกษตรกร

1.5.2 เปนแนวทางในการเพมประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกส การสรางมลคาเพม และการเพมขดความสามารถในแขงขนส าหรบสนคาและผลตภณฑมนส าปะหลง ใหแกสถาบนเกษตรกร และผประกอบการ

3

4

บทท 2

การตรวจเอกสาร แนวคดและทฤษฎ

2.1 การตรวจเอกสาร ท านอง ชดชอบ และคณะ (2556) ศกษาเรอง “การศกษาระบบโลจสตกสและโซอปทานขาวหอมมะลอนทรย

ของสหกรณการเกษตรใน 6 จงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” ประกอบดวย จงหวดสรนทร บรรมย ยโสธร ศรสะเกษ อบลราชธาน และมหาสารคาม โดยท าการศกษาระบบโลจสตกส และตนทนโลจสตกส การจดการทางการตลาดและสวนเหลอมการตลาดขาวหอมมะลอนทรย เพอเสนอแนวทางการลดตนทนโลจสตกสและการจดการระบบโลจสตกส ขาวหอมมะลอนทรย โดยเชอมโยงดานการตลาดในระบบโซอปทาน วธการศกษาใชแบบสมภาษณเชงลกรวมกบการศกษาเชงส ารวจกบกลมเกษตรกร และกลมสหกรณการเกษตรทปลกขาวหอมมะลอนทรยจ านวน 93 ราย ผลการศกษา พบวา โซอปทานขาวหอมมะลอนทรยมลกษณะทแตกตางจากขาวทวไป คอ มขนตอนทสนกวา ผเกยวของในโซอปทานไดพบกนหมดตลอดโซอปทาน เกษตรกรมตนทนโลจสตกส รอยละ 75.62 ของตนทนการผลต ในระดบไรนา โดยแบงออกเปน 3 สวน คอ ตนทนกจกรรมการเคลอนยายในแปลงนา รอยละ 44.90 ตนทนกจกรรมการขนสงและหาปจจยการผลต รอยละ 29.71 และตนทนกจกรรมการบรหารคลงสนคา รอยละ 25.39 โรงส มตนทนโลจสตกส รอยละ 54.43 ของตนทนการผลตรวมทงหมด มระบบการบรหารจดการตลาด 3 รปแบบ คอ 1) การจดการตลาดภายใตสญญาและการรวบรวมขาวจากเกษตรกรเพอจ าหนายตอใหกบบรษทผสงออก 2) การจดการตลาดภายใตสญญาและการรวบรวมขาวจากเกษตรกรเพอสแปรรปสงออกตางประเทศโดยตรง ภายใตนโยบาย Fair Trade และ 3) การจดการตลาดโดยการรวบรวมรบซอขาวจากกลมเกษตรกร ตามโครงการนโยบายของรฐบาล โดยมสวนเหลอมการตลาดของผเกยวของในโซอปทานสงกวาขาวทวไปรอยละ 18 และจากผลการศกษาน าไปส แนวทางการลดตนทนโลจสตกสของสหกรณ คอ การสรางเครอขายสมาชกผผลตขาวหอมมะลอนทรยเพอน าไปส การวางแผนการผลตและการจ าหนายซงมรปแบบการจดการระบบโลจสตกสโดยเชอมโยงดานการตลาด 3 รปแบบ คอ รปแบบระบบการสงเสรมการผลตแบบเกษตรพงตนเอง รปแบบระบบการสงเสรมการผลตแบบ Cluster และรปแบบระบบการสงเสรมการผลตเพอการคาแบบครบวงจร

สนน เถาชาร และคณะ (2554) ศกษาเรอง “การจดการโลจสตกสและโซอปทานขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย” โดยใชการประยกตแบบจ าลองอางองการด าเนนงานโซอปทาน และการวเคราะหตนทนโลจสตกสดวยวธตนทนฐานกจกรรม มาวดประสทธภาพการจดการโลจสตกสและโซอปทานขาว เพอวเคราะหปญหา และเสนอแนะแนวทางการจดการโลจสตกสและโซอปทานขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย ผลการศกษา พบวา กลมตางๆ ทเปนสวนประกอบของโซอปทานขาว คอ กลมผผลตขาวเปลอก ประกอบดวย เกษตรกร กลมผจดหาขาวเปลอก ประกอบดวย พอคาคนกลาง กลมเกษตรกร ตลาดกลาง กลมผผลตขาวสาร ประกอบดวย โรงสขาว สหกรณการเกษตร และกลมผจ าหนายขาวสาร ประกอบดวย พอคาสงออก หยง พอคาขายสง พอคาขายปลก โดยตนทนโลจสตกสทมมลคามากของเกอบทกกลม คอ ตนทนการขนสง ดงนน จงควรมงเนนการบรหารจดการการขนสงเพอเพมประสทธภาพโดยรวมของระบบโลจสตกสและโซอปทานขาว

สรรตน แกวงาม (2554) ศกษาเรอง “โซอปทานการขนสงยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไปยงสาธารณรฐประชาชนจน” โดยใชแบบจ าลองอางองในการวดสมรรถนะ (SCOR model) ในการศกษาชองทาง การขนสง ตนทนการขนสง และประสทธภาพของชองทางการขนสง 3 ชองทาง ไดแก การขนสงทางบก การขนสงทางทะเล และการขนสงแบบผสมผสานระหวางทางบกและทางทะเล โดยศกษาถงความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคา และความนาเชอถอของชองทางการขนสง ผลการวเคราะหพบวา องคประกอบของโซอปทาน

5

ยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวย เกษตรกรผปลกยางพารา พอคา ตลาดกลางยางพารา สหกรณ โรงงานแปรรปขนตน ผขนสง และทาเรอหรอดานศลกากร โดยชองทางการขนสงยางพาราทางทะเลผานทาเรอ แหลมฉบงเปนชองทางทเหมาะสมทสด ซงมตนทนเฉลยกโลกรมละ 3.40 บาท และมประสทธภาพมากทสด เมอเปรยบเทยบกบการขนสงทางบกผานชายแดนทางจงหวดนครพนม ซงมตนทนเฉลยกโลกรมละ 8.72 บาท ส าหรบการขนสงทางบกเชอมตอทางทะเลผานชายแดนจงหวดมกดาหาร มตนทนสงสดเฉลยกโลกรมละ 10.06 บาท ดงนน ภาครฐจ าเปนตองพฒนาโครงสรางพนฐานของระบบการขนสงใหเหมาะสมและมประสทธภาพ อน จะสงผล ใหคาใชจายในการสงออกลดลง และเปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนการสงออกยางพาราจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปยงสาธารณรฐประชาชนจนเพอรองรบผลผลตยางพาราทจะเพมขนในอนาคต

นภา หวงสนทวกล (2550) ศกษาเรอง “หวงโซอปทานของมะมวงพนธน าดอกไมเพอการสงออกไปประเทศญปน” โดยวเคราะหสภาพการผลตและการตลาด ความเชอมโยงของเกษตรกร กบชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรา ความเชอมโยงของชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรากบผประกอบการและผน าเขา รวมถงศกษาปญหาและอปสรรค ทเกดขนในหวงโซอปทานของมะมวงน าดอกไมเบอร 4 ในพนทจงหวดฉะเชงเทรา ผลการศกษาพบวา เกษตรกรมการผลตภายใตขอก าหนดตามโครงการเกษตรดทเหมาะสม มรปแบบในการจดการการผลตจากการใชความรเดมและเพมเตม ในการใชสารเคม ผลผลตทไดจะถกสงไปรวบรวมทชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรา และมผประกอบการมารบ เพอน าไปจดการอบไอน าเพอเพมมลคาของผลผลต กอนจดสงไปยงสายการบนเพอขนสงไปขายประเทศญปน ดานการวเคราะหระบบโซอปทานการสงออก พบวา การจดการเพอการสงออกไมมประสทธภาพ เนองจากความ ไมสมบรณของขาวสารทมผลตอปรมาณผลผลต คอ ปรมาณทเกษตรกรสงใหกบชมรมมปรมาณทมากกวาผประกอบการรบซอจรง ท าใหราคาผลผลตในตลาดภายในประเทศต า ซงขอเสนอแนะทไดจากการศกษา คอ ผเกยวของทกสวนในโซอปทานควรมการวางแผนการผลตใหสอดคลองกบปรมาณทตลาดญปนตองการ โดยการพฒนาระบบขอมลขาวสาร นอกจากนภาครฐควรสนบสนนใหมงานวจยในการพฒนาระบบหวงโซอปทานใหม ความเหมาะสมเพอการก าหนดทศทางการวางแผนการผลต 2.2 แนวคดและทฤษฎ

2.2.1 โซอปทาน (Supply Chain) โซอปทาน (Supply Chain) หรอเครอขายโลจสตกส คอ การใชระบบของหนวยงาน คน เทคโนโลย

กจกรรม ขอมลขาวสาร และทรพยากร มาประยกตเขาดวยกนเพอการเคลอนยายสนคาหรอบรการจากผจดหาไปยงลกคา กจกรรมของโซอปทานจะแปรสภาพทรพยากรธรรมชาต วตถดบ และวสดอนๆ ใหกลายเปนสนคาส าเรจรป แลวสงไปจนถงลกคาคนสดทาย (ผบรโภค หรอ End Customer)

การจดการโซอปทาน (Supply Chain Management) David, Phillip and Edith (2000) กลาววา โซอปทานเปนการจดการรวมกนระหวางผจดสงวตถดบ

(Supplier) ผผลต (Manufacturing) การจดการเกยวกบคลงสนคา (Warehouses) และการจดเกบ (Stores) โดยใชวธการทมประสทธภาพเพอใหเกดการผลตและการกระจายสนคาอยางถกตองในปรมาณ (Right Quantities) ถกตองในสถานท (Right Place) และถกตองในเวลา (Right Time) โดยใชตนทนรวมทงระบบใหต าทสด ในขณะทคณภาพ ในการใหบรการตองเปนทพงพอใจแกลกคา (ชนดา พงษพานารตน, 2554: 11)

ค านยามจาก Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP) กลาววา การจดการ โลจสตกส เปนสวนหนงของการจดการโซอปทานซงเกยวกบการวางแผน และการน าไปปฏบต รวมถงการควบคม การไหลทงไปและกลบอยางมประสทธผลและมประสทธภาพ ของสนคา บรการ และสารสนเทศทเกยวของ ในระหวางจดเรมตนและจดทมการบรโภคเพอทจะใหไดตรงตามความตองการของลกคา (โชตกา พมกาหลง, 2554: 20)

6

5

ยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวย เกษตรกรผปลกยางพารา พอคา ตลาดกลางยางพารา สหกรณ โรงงานแปรรปขนตน ผขนสง และทาเรอหรอดานศลกากร โดยชองทางการขนสงยางพาราทางทะเลผานทาเรอ แหลมฉบงเปนชองทางทเหมาะสมทสด ซงมตนทนเฉลยกโลกรมละ 3.40 บาท และมประสทธภาพมากทสด เมอเปรยบเทยบกบการขนสงทางบกผานชายแดนทางจงหวดนครพนม ซงมตนทนเฉลยกโลกรมละ 8.72 บาท ส าหรบการขนสงทางบกเชอมตอทางทะเลผานชายแดนจงหวดมกดาหาร มตนทนสงสดเฉลยกโลกรมละ 10.06 บาท ดงนน ภาครฐจ าเปนตองพฒนาโครงสรางพนฐานของระบบการขนสงใหเหมาะสมและมประสทธภาพ อน จะสงผล ใหคาใชจายในการสงออกลดลง และเปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนการสงออกยางพาราจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปยงสาธารณรฐประชาชนจนเพอรองรบผลผลตยางพาราทจะเพมขนในอนาคต

นภา หวงสนทวกล (2550) ศกษาเรอง “หวงโซอปทานของมะมวงพนธน าดอกไมเพอการสงออกไปประเทศญปน” โดยวเคราะหสภาพการผลตและการตลาด ความเชอมโยงของเกษตรกร กบชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรา ความเชอมโยงของชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรากบผประกอบการและผน าเขา รวมถงศกษาปญหาและอปสรรค ทเกดขนในหวงโซอปทานของมะมวงน าดอกไมเบอร 4 ในพนทจงหวดฉะเชงเทรา ผลการศกษาพบวา เกษตรกรมการผลตภายใตขอก าหนดตามโครงการเกษตรดทเหมาะสม มรปแบบในการจดการการผลตจากการใชความรเดมและเพมเตม ในการใชสารเคม ผลผลตทไดจะถกสงไปรวบรวมทชมรมชาวสวนจงหวดฉะเชงเทรา และมผประกอบการมารบ เพอน าไปจดการอบไอน าเพอเพมมลคาของผลผลต กอนจดสงไปยงสายการบนเพอขนสงไปขายประเทศญปน ดานการวเคราะหระบบโซอปทานการสงออก พบวา การจดการเพอการสงออกไมมประสทธภาพ เนองจากความ ไมสมบรณของขาวสารทมผลตอปรมาณผลผลต คอ ปรมาณทเกษตรกรสงใหกบชมรมมปรมาณทมากกวาผประกอบการรบซอจรง ท าใหราคาผลผลตในตลาดภายในประเทศต า ซงขอเสนอแนะทไดจากการศกษา คอ ผเกยวของทกสวนในโซอปทานควรมการวางแผนการผลตใหสอดคลองกบปรมาณทตลาดญปนตองการ โดยการพฒนาระบบขอมลขาวสาร นอกจากนภาครฐควรสนบสนนใหมงานวจยในการพฒนาระบบหวงโซอปทานใหม ความเหมาะสมเพอการก าหนดทศทางการวางแผนการผลต 2.2 แนวคดและทฤษฎ

2.2.1 โซอปทาน (Supply Chain) โซอปทาน (Supply Chain) หรอเครอขายโลจสตกส คอ การใชระบบของหนวยงาน คน เทคโนโลย

กจกรรม ขอมลขาวสาร และทรพยากร มาประยกตเขาดวยกนเพอการเคลอนยายสนคาหรอบรการจากผจดหาไปยงลกคา กจกรรมของโซอปทานจะแปรสภาพทรพยากรธรรมชาต วตถดบ และวสดอนๆ ใหกลายเปนสนคาส าเรจรป แลวสงไปจนถงลกคาคนสดทาย (ผบรโภค หรอ End Customer)

การจดการโซอปทาน (Supply Chain Management) David, Phillip and Edith (2000) กลาววา โซอปทานเปนการจดการรวมกนระหวางผจดสงวตถดบ

(Supplier) ผผลต (Manufacturing) การจดการเกยวกบคลงสนคา (Warehouses) และการจดเกบ (Stores) โดยใชวธการทมประสทธภาพเพอใหเกดการผลตและการกระจายสนคาอยางถกตองในปรมาณ (Right Quantities) ถกตองในสถานท (Right Place) และถกตองในเวลา (Right Time) โดยใชตนทนรวมทงระบบใหต าทสด ในขณะทคณภาพ ในการใหบรการตองเปนทพงพอใจแกลกคา (ชนดา พงษพานารตน, 2554: 11)

ค านยามจาก Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP) กลาววา การจดการ โลจสตกส เปนสวนหนงของการจดการโซอปทานซงเกยวกบการวางแผน และการน าไปปฏบต รวมถงการควบคม การไหลทงไปและกลบอยางมประสทธผลและมประสทธภาพ ของสนคา บรการ และสารสนเทศทเกยวของ ในระหวางจดเรมตนและจดทมการบรโภคเพอทจะใหไดตรงตามความตองการของลกคา (โชตกา พมกาหลง, 2554: 20)

6

การจดการโซอปทาน (Supply Chain Management) เปนการน ากลยทธ วธการ แนวปฏบตหรอทฤษฎ มาประยกตใชในการจดการ การสงตอวตถดบ สนคา หรอบรการจากหนวยหนงในโซอปทานไปยงอกหนวยหนง อยางมประสทธภาพ โดยมตนทนรวมในโซอปทานต าทสด และไดรบวตถดบสนคาหรอการบรการตามเวลาทตองการ พรอมกนนยงมการสรางความรวมมอกนในการแบงปนขอมลขาวสารไมวาจะดวยวธการใดกตามเพอใหทราบถง ความตองการอนเปนปจจยส าคญทท าใหเกดการสงตอของวตถดบ สนคา หรอการบรการ น าไปสการไดรบผลประโยชนรวมกนของทกฝาย (ธนต โสรตน, 2550: 68-72)

ปจจยหลกของความส าเรจในการบรหารจดการโซอปทาน ไดแก สนคาคงคลง ตนทน ขอมลการใหบรการลกคา ความสมพนธทดและการรวมมอกนระหวางคคา ปจจยเหลานเปนสงส าคญในการน ามาใชก าหนดกลยทธ ในการบรหารจดการโซอปทานไดอยางมประสทธภาพ โดยมวตถประสงคหลกเพอลดตนทนการถอครองสนคา ใหมากทสด ซงทกกจกรรมตองการลดตนทนในการถอครองสนคาภายใตการคงประสทธภาพการสงมอบ โดยการ ขจดกจกรรมตางๆ ทไมมมลคาเพม และกจกรรมทสงผลตอการเพมของสนคาคงคลง (อมาพร มณเนยม, 2559)

2.2.2 โลจสตกส (Logistics) โลจสตกส (logistics) คอระบบการจดการการสงสนคา ขอมล และทรพยากรอยางอน จากจดตนทาง

ไปยงจดบรโภคตามความตองการของลกคา โลจสตกสเกยวของกบการผสมผสานของขอมล การขนสง การบรหารวสดคงคลง การจดการวตถดบ การบรรจหบหอ โลจสตกสเปนชองทางหนงของหวงโซอปทานทเพมมลค าของการใชประโยชนของเวลาและสถานท สรป คอ ทกอยางทมเกยวกบการขนสง จะเกยวของกบโลจสตกสทงหมด เปาหมาย ของโลจสตกสนนเพอใหลดคาใชจาย ลดระยะเวลาในการขนสง ลดปญหาตางๆ ทกอยางทจะเกดขน โดยใชตนทน นอยทสด (ธรภทร ฟแกว: 2557)

ส านกโลจสตกส กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร ใหค านยามของโลจสตกส หมายถง กระบวนการวางแผน ด าเนนการ และควบคม การเคลอนไหลทงไปและกลบ การจดเกบวสด สนคาส าเรจรป ตลอดจนสารสนเทศท เกยวของใหมประสทธภาพและประสทธผล จากจดผลตไปจนถงจดทมการใชงาน เพอตอบสนองความตองการของลกคา ดวยความถกตองและเหมาะสมตามจงหวะเวลา คณภาพ ปรมาณ ตนทน และสถานททก าหนด ซงนยามของ "โลจสตกส" ก าหนดขนโดยพจารณาจากบทบาทความรบผดชอบและพนธกจ ทเกยวเนองและสอดคลองกบภารกจในสวนของอตสาหกรรมภาคการผลตทครอบคลมการพฒนาสงเสรมกระบวนการบรหารจดการกจกรรมดานโลจสตกส ตงแตตนน า จนถงปลายน า การวางแผน การคาดการณ การจดซอจดหา การผลต การเคลอนยาย การจดเกบ การรวบรวม การขนสง และการกระจายทงขาเขาและขาออก ทงภายในและภายนอกสถานประกอบการอตสาหกรรมใหไดมาตรฐานสากล ลดตนทน เพมขดความสามารถของธรกจในการตอบสนอง ความตองการของลกคา เพมความปลอดภย และความเชอถอไดในกระบวนการน าสงสนคาและบรการ

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดแบงโครงสรางกลมธรกจ โลจสตกสเปน 5 ประเภท (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2553: 15-16) ไดแก

1. การขนสงสนคา (Freight Transportation and Forwording) ซงครอบคลมงานทางโลจสตกสทเกยวของกบการใหบรการดานการขนสงสนคาทงภายใน และสงออกนอกประเทศ ในรปแบบตางๆ ทงทางถนน ทางรถไฟ ทางทะเล และทางอากาศ

2. การจดเกบสนคา ดแล บรหารคลงสนคา และการใหบรการตดสลากสนคาหรอบรการดานบรรจภณฑ (Warehousing/Inventory Management and Packing) รวมทงการกระจายสนคา

3. การใหบรการดานพธการตางๆ ทเกยวกบงานโลจสตกส (Non-Asset Based Logistics Services) ครอบคลมงานพธการศลกากร งานเอกสารตางๆ ทเกยวของกบการน าเขาหรอสงออกสนคา

7

7

4. การใหบรการงานโลจสตกสทเกยวของกบการใหบรการเสรม เชน ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และงาน ทปรกษาดานโลจสตกส (Information and Communication Technology/Consulting)

5. การใหบรการพสดและไปรษณย (Courier and Postal Services) เปนการใหบรการเกยวกบการจดสง ทงภายใน และภายนอกประเทศ

การจดการโลจสตกส (LogisticsManagement) Council of Logistics Management กลาววา การบรหารจดการโลจสตกส หมายถง กระบวนการท างานตางๆ

ทเกยวของกบการวางแผนการด าเนนการ และการควบคมการท างานขององคกร รวมทงการบรหารจดการขอมล และธรกรรมทางการเงนทเกยวของใหเกดการเคลอนยาย การจดเกบ การรวบรวม การกระจายสนคา วตถดบ ชนสวนประกอบ และการบรการใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด โดยค านงถงความตองการและความพงพอใจ ของลกคาเปนส าคญ (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2558: 4)

เปาหมายของการจดการโลจสตกส (ธนต โสรตน, 2550) ประกอบดวย 1. ความรวดเรวในการสงมอบสนคา (Speed Delivery) 2. การไหลลนของสนคา (Physical Flow) 3. การไหลลนของขอมลขาวสาร (Information Flow) 4. การสรางมลคาเพม (Value Added) ในกจกรรมทเกยวของกบความตองการของตลาด (Market

Demand) 5. ลดตนทนในสวนทเกยวกบการด าเนนการเกยวกบสนคาและการดแลขนสงสนคา (Cargoes Handling

& Carriage Cost) 6. เพมศกยภาพและประสทธภาพของการแขงขน (Core Competitiveness ) กจกรรมดานโลจสตกส (Logistics Activities) กจกรรมโลจสตกส เปนกจกรรมสนบสนนการท างาน

ภายในองคกรเพอใหทกหนวยงานภายในเชอมโยงเขาหากน รวมถงการเชอมโยงภายนอกองคกรทงดานอปสงค และอปทาน โดยกจกรรมหลกดานโลจสตกส แบงออกเปน 13 กจกรรม (กมลชนก สทธวาทนฤพฒ และคณะ, 2547)

1. การตดตอสอสารดานโลจสตกส (Logistics Communications) การสอสารมผลตอประสทธภาพ การท างานดานโลจสตกส เชน การรบสงขอมลผดพลาด มผลตอการใหบรการหรอความพงพอใจของลกคา ดงนน การตดตอสอสารทดสงผลใหองคกรเกดความไดเปรยบในการแขงขนเพราะท าใหเกดการด าเนนงานทตอเนอง

2. การบรการลกคา (Customer Service) ครอบคลมตงแตการน าสงสนคาทถกตอง ถกจ านวน ถกสถานท ถกเวลา ตามเงอนไขทตกลงกนไวดวยตนทนทต าทสดเทาทจะท าได

3. กระบวนการสงซอ (Order processing) ครอบคลมตงแตการรบค าสงซอจากลกคา การตดตอสอสารกบลกคา การตรวจสอบยอดสนคาคงคลง รวมถงรายละเอยดเกยวกบลกคา กจกรรมนเปนจดเชอมตอระหวางองคกรกบลกคา จงควรใชเวลาในกระบวนนใหสนและหลกเลยงความผดพลาดใหมากทสด

4. การคาดการณความตองการ (Demand forecasting) เปนการพยากรณความตองการในตวสนคาหรอบรการของลกคา เปนกจกรรมทมความส าคญในการสรางผลก าไรหรอขาดทนได

5. การจดซอ (Procurement) เปนกจกรรมในการจดหาแหลงวตถดบเพอจดซอสนคาและวตถดบนนๆ รวมไปถงการบรหารอปทานโดยรวม ตงแตการคดเลอกผขาย การเจรจาตอรองราคาหรอเงอนไข ปรมาณในการสงซอ และการประเมนคณภาพของผขายสนคา เพอใหมนใจวาองคกรไดรบสนคาหรอวตถดบทมคณภาพตรงตาม ความตองการดวยตนทนทเหมาะสมทสด

8

7

4. การใหบรการงานโลจสตกสทเกยวของกบการใหบรการเสรม เชน ดานเทคโนโลยสารสนเทศ และงาน ทปรกษาดานโลจสตกส (Information and Communication Technology/Consulting)

5. การใหบรการพสดและไปรษณย (Courier and Postal Services) เปนการใหบรการเกยวกบการจดสง ทงภายใน และภายนอกประเทศ

การจดการโลจสตกส (LogisticsManagement) Council of Logistics Management กลาววา การบรหารจดการโลจสตกส หมายถง กระบวนการท างานตางๆ

ทเกยวของกบการวางแผนการด าเนนการ และการควบคมการท างานขององคกร รวมทงการบรหารจดการขอมล และธรกรรมทางการเงนทเกยวของใหเกดการเคลอนยาย การจดเกบ การรวบรวม การกระจายสนคา วตถดบ ชนสวนประกอบ และการบรการใหมประสทธภาพและประสทธผลสงสด โดยค านงถงความตองการและความพงพอใจ ของลกคาเปนส าคญ (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2558: 4)

เปาหมายของการจดการโลจสตกส (ธนต โสรตน, 2550) ประกอบดวย 1. ความรวดเรวในการสงมอบสนคา (Speed Delivery) 2. การไหลลนของสนคา (Physical Flow) 3. การไหลลนของขอมลขาวสาร (Information Flow) 4. การสรางมลคาเพม (Value Added) ในกจกรรมทเกยวของกบความตองการของตลาด (Market

Demand) 5. ลดตนทนในสวนทเกยวกบการด าเนนการเกยวกบสนคาและการดแลขนสงสนคา (Cargoes Handling

& Carriage Cost) 6. เพมศกยภาพและประสทธภาพของการแขงขน (Core Competitiveness ) กจกรรมดานโลจสตกส (Logistics Activities) กจกรรมโลจสตกส เปนกจกรรมสนบสนนการท างาน

ภายในองคกรเพอใหทกหนวยงานภายในเชอมโยงเขาหากน รวมถงการเชอมโยงภายนอกองคกรทงดานอปสงค และอปทาน โดยกจกรรมหลกดานโลจสตกส แบงออกเปน 13 กจกรรม (กมลชนก สทธวาทนฤพฒ และคณะ, 2547)

1. การตดตอสอสารดานโลจสตกส (Logistics Communications) การสอสารมผลตอประสทธภาพ การท างานดานโลจสตกส เชน การรบสงขอมลผดพลาด มผลตอการใหบรการหรอความพงพอใจของลกคา ดงนน การตดตอสอสารทดสงผลใหองคกรเกดความไดเปรยบในการแขงขนเพราะท าใหเกดการด าเนนงานทตอเนอง

2. การบรการลกคา (Customer Service) ครอบคลมตงแตการน าสงสนคาทถกตอง ถกจ านวน ถกสถานท ถกเวลา ตามเงอนไขทตกลงกนไวดวยตนทนทต าทสดเทาทจะท าได

3. กระบวนการสงซอ (Order processing) ครอบคลมตงแตการรบค าสงซอจากลกคา การตดตอสอสารกบลกคา การตรวจสอบยอดสนคาคงคลง รวมถงรายละเอยดเกยวกบลกคา กจกรรมนเปนจดเชอมตอระหวางองคกรกบลกคา จงควรใชเวลาในกระบวนนใหสนและหลกเลยงความผดพลาดใหมากทสด

4. การคาดการณความตองการ (Demand forecasting) เปนการพยากรณความตองการในตวสนคาหรอบรการของลกคา เปนกจกรรมทมความส าคญในการสรางผลก าไรหรอขาดทนได

5. การจดซอ (Procurement) เปนกจกรรมในการจดหาแหลงวตถดบเพอจดซอสนคาและวตถดบนนๆ รวมไปถงการบรหารอปทานโดยรวม ตงแตการคดเลอกผขาย การเจรจาตอรองราคาหรอเงอนไข ปรมาณในการสงซอ และการประเมนคณภาพของผขายสนคา เพอใหมนใจวาองคกรไดรบสนคาหรอวตถดบทมคณภาพตรงตาม ความตองการดวยตนทนทเหมาะสมทสด

8

6. การบรหารสนคาคงคลง (Inventory Management) เปนกจกรรมทมผลกระทบตอประสทธภาพ การท างานของสวนงานอน รวมถงมผลตอก าไรขาดทนขององคกร เชน หากระดบสนคาคงคลงสง การเกบสนคาทลาสมย ท าใหตนทนในการจดเกบเพมขน หากจดเกบสนคาคงคลงนอยตนทนในการจดเกบดแลกจะต า แตอาจพบวาตนทน การขนสงอาจเพมมากขนกเปนได

7. การบรหารการขนสง (Transportation Management) หมายถง การเคลอนยายวตถดบหรอสนคาตงแตจดเรมตนไปยงจดทมการบรโภค หรอการสงคนสนคาผดปกตกลบมายงคลงสนคา รวมถงการขนยายไปยงจดท าลาย องคกรตองค านงถงรปแบบวธการขนสงประเภทตางๆ ทเหมาะสมกบตวสนคารวมถงเสนทางการขนสงดวย เพอควบคมตนทนทเกดขนใหเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด

8. การบรหารคลงสนคาและการจดเกบ (Warehousing and Storage) เปนกจกรรมทเกดขนในคลงสนคาตงแตกระบวนการในการวางโครงสรางคลงสนคา การออกแบบและการจดวาง การจดการพนทภายในคลงสนคา ระดบของสนคาคงคลง รวมถงการดแลรกษาอปกรณเครองใชตางๆ เพอใหการจดการคลงสนคาเปนไปอยางมประสทธภาพสงสดดวยตนทนทเหมาะสมทสด

9. โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics) เปนกระบวนการจดการสนคาทถกสงกลบคนไมวาดวยเหตผล สนคาเสยหาย หรอหมดอายการใชงาน องคกรมความจ าเปนในการวางนโยบายทจะรองรบสนคาทถกสงคนไดอยางมประสทธภาพเพอใหเกดตนทนนอยทสด

10. การจดเตรยมอะไหลและชนสวนตางๆ (Parts และ Services Support) เปนสวนหนงของการบรการ หลงการขาย โดยมการจดหาชนสวนอะไหล และเครองมออปกรณตางๆ เพอเตรยมพรอมส าหรบการใหบรการ ทรวดเรวและมประสทธภาพ

11. การเลอกทตงโรงงานและคลงสนคา (Plant และ Warehouse Site Selection) ทเหมาะสมเพอใหเกดความสะดวกในการเขาถง และลดระยะทางการขนสงเพอเพมระดบความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางรวดเรว

12. Material Handling เปนกจกรรมทเกยวของกบการเคลอนยายวตถดบ สนคา ระหวางการผลต และสนคาส าเรจรปภายในโรงงานหรอคลงสนคา โดยมวตถประสงคในการลดระยะทางในการเคลอนยาย จ านวนครงในการเคลอนยาย รวมถงปรมาณของวตถทเคลอนยาย เพอใหมตนทนในการบรหารจดการทต าทสด

13. การบรรจภณฑและหบหอ (Packaging และ Packing) ในดานโลจสตกสมไวเพอปองกนตวสนคาจากความเสยหาย และอ านวยความสะดวกในการเคลอนยายและจดเกบ การออกแบบบรรจภณฑหรอหบหอตองม ความเหมาะสมกบอปกรณในการขนยายและคลงสนคา เพอชวยในการลดตนทนดานวตถดบ

ความแตกตางระหวางระบบโลจสตกสและการจดการโซอปทาน คอ การจดการโซอปทาน จะมงเนนการจดการและการวางแผนในภาพรวมทกวางกวาระบบโลจสตกส โดยจะ

เกยวของกบการเคลอนยายวตถดบ สนคาหรอผลตภณฑขามองคกรในลกษณะทมการเปลยนสภาพความเปนเจาของและมระเบยบขนตอนการด าเนนงานทแตกตางไปจากองคกรทเปนตนทางของการเปลยนถาย

ระบบโลจสตกส จะมงเนนการจดการในระดบแผนปฏบตการ จะเกยวของกบการเคลอนยายวตถดบ สนคาหรอผลตภณฑ ระหวางหนวยตางๆ ภายในองคกรเดยวกน

กระบวนการจดการโซอปทานจงเปนการแสดงความสมพนธระหวาง โลจสตกสและการจดการโซอปทาน โดย ทกกจกรรมจากฝายจดซอ ฝายผลต ฝายกระจายสนคา และฝายการตลาด จะด าเนนการตอเนองและสอดคลองกน กตอเมอมการประสานงานกบทกๆ ฝายทงผขายปจจยการผลต ผผลต และลกคา การไหลของวตถดบและสนคา เรยกวา การจดการโลจสตกส สวนการไปสรางเครองมอชวยในการจดการการไหลของสารสนเทศ เรยกวา การจดการโซอปทาน (ภาพท 2.1)

9

9

ภาพท 2.1 โลจสตกส และการจดการโซอปทาน ทมา: กลพงษ ยนพนธ และกฤษดา วศวธรานนท (2548)

2.2.3 การประเมนตวชวดประสทธภาพดานการจดการโลจสตกสสนคาเกษตร ประยกตมาจากแนวทาง

การประเมนประสทธภาพการจดการโลจสตกสภาคอตสาหกรรม ทครอบคลมกจกรรมหลกดานโลจสตกส 9 กจกรรม ใน 3 มต รวมทงสน 27 ตวชวด (ตารางท 2.1) ไดแก

1) ตวชวดดานการบรหารตนทน เปนตวชวดทแสดงถงสดสวนตนทนของกจกรรมโลจสตกส ทง 9 กจกรรม เปรยบเทยบกบยอดขายประจ าปทงหมดของกจการ

2) ตวชวดดานเวลา เปนตวชวดทใชขอมลระยะเวลาของการเคลอนยายสนคาและขอมลทเกดขนใน แตละกจกรรมโลจสตกส

3) ตวชวดดานความนาเชอถอ เปนตวชวดทใชความนาเชอถอเกยวกบการสงมอบสนคาและขอมล

ผขายปจจยการผลต

“การออกแบบ”

อปทาน

ลกคา

อปสงค

การไหลของสนคา

การไหลของสารสนเทศ

วตถดบ งานระหวางผลต สนคาส าเรจรป

ซอ เคลอนยาย ขาย ผลต

สนคาส าเรจรป

ผบรโภคขนสดทาย

วตถดบ


10

9

ภาพท 2.1 โลจสตกส และการจดการโซอปทาน ทมา: กลพงษ ยนพนธ และกฤษดา วศวธรานนท (2548)

2.2.3 การประเมนตวชวดประสทธภาพดานการจดการโลจสตกสสนคาเกษตร ประยกตมาจากแนวทาง

การประเมนประสทธภาพการจดการโลจสตกสภาคอตสาหกรรม ทครอบคลมกจกรรมหลกดานโลจสตกส 9 กจกรรม ใน 3 มต รวมทงสน 27 ตวชวด (ตารางท 2.1) ไดแก

1) ตวชวดดานการบรหารตนทน เปนตวชวดทแสดงถงสดสวนตนทนของกจกรรมโลจสตกส ทง 9 กจกรรม เปรยบเทยบกบยอดขายประจ าปทงหมดของกจการ

2) ตวชวดดานเวลา เปนตวชวดทใชขอมลระยะเวลาของการเคลอนยายสนคาและขอมลทเกดขนใน แตละกจกรรมโลจสตกส

3) ตวชวดดานความนาเชอถอ เปนตวชวดทใชความนาเชอถอเกยวกบการสงมอบสนคาและขอมล


“การออกแบบ”

อปทาน

ลกคา

อปสงค

การไหลของสนคา

การไหลของสารสนเทศ

วตถดบ งานระหวางผลต สนคาส าเรจรป

ซอ เคลอนยาย ขาย ผลต

สนคาส าเรจรป

ผบรโภคขนสดทาย

วตถดบ


10

ตารางท 2.1 ตวชวดประสทธภาพการจดการดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) ทประยกต มาจากภาคอตสาหกรรม

กจกรรมโลจสตกส ตวชวดดานตนทน (หนวย: รอยละ)

ตวชวดดานเวลา (หนวย: วน)

ตวชวดดานความนาเชอถอ (หนวย: รอยละ)

1.การใหบรการแกลกคาและกจกรรมสนบสนน (Customer Service and Support)

สดสวนตนทนการใหบรการลกคา ตอยอดขาย (Ratio of Customer Service Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการตอบสนอง ค าสงซอจากลกคา (Average Order Cycle Time)

อตราความสามารถการจดสงสนคา (Delivered In-Full, On-Time: DIFOT)

2.การจดซอจดหา (Purchasing and Procurement)

สดสวนการจดซอจดหาตอยอดขาย (Ratio of Procurement Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการจดซอ (Average Procurement Cycle Time)

อตราความสามารถในการจดสงสนคาของผผลต (Supplier In-Full, On-Time Rate)

3.การสอสารดานโลจสตกสและกระบวนการสงซอ (Logistics Communication and Order Processing)

สดสวนมลคาการลงทนเกยวกบ การตดตงระบบการสอสารภายในองคกรตอยอดขาย (Ratio of Information Processing Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการสงค าสงซอภายในองคกร (Average Order Processing Cycle Time)

อตราความแมนย าของใบสงงาน (Order Accuracy Rate)

4.การขนสง (Transportation) สดสวนตนทนการขนสงตอยอดขาย (Ratio of Transportation Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการจดสงสนคา (Average Delivery Cycle Time)

อตราความสามารถในการจดสงสนคาของแผนกขนสง (Transport Delivered In-Full, On-Time: T-DIFOT)

5.การเลอกสถานทตงของโรงงานและคลงสนคา (Facilities Site Selection, Warehousing and Storage)

สดสวนตนทนการบรหารคลงสนคาตอยอดขาย (Ratio of Warehousing Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการจดเกบสนคาส าเรจรปในคลงสนคา (Average Inventory Cycle Time)

อตราความแมนย าของสนคา คงคลง (Inventory Accuracy)

6.การวางแผนหรอการคาดการณ ความตองการของลกคา (Demand Forecasting and Planning)

สดสวนตนทนการพยากรณความตองการของลกคาตอยอดขาย (Ratio of Forecasting Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการพยากรณความตองการของลกคา (Average Forecast Period)

อตราความแมนย าการพยากรณ ความตองการ ของลกคา (Forecast Accuracy Rate)

7.การบรหารสนคาคงคลง (Inventory Management)

สดสวนตนทนการถอครองสนคา ตอยอดขาย (Ratio of Inventory Carrying Cost per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการเกบสนคาส าเรจรปอยางเพยงพอเพอตอบสนอง ความตองการของลกคา (Average Inventory Day)

อตราจ านวนสนคาส าเรจรป ขาดมอ (Inventory Out of Stock Rate)

ทมา: ส านกโลจสตกส กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร, 2556

11

11

ตารางท 2.1 ตวชวดประสทธภาพการจดการดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) ทประยกต มาจากภาคอตสาหกรรม (ตอ)




8.การจดการเครองมอเครองใชตางๆ และการบรรจหบหอ (Material Handling and Packing)

สดสวนมลคาสนคาทเสยหาย ตอยอดขาย (Ratio of Value Damage per Sales)

ระยะเวลาเฉลยของการถอครองและการบรรจภณฑสนคา (Average Material Handling and Packaging)

อตราความเสยหายของสนคา (Damage Rate)

9.โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics)

สดสวนมลคาสนคาทถกตกลบ ตอยอดขาย (Ratio of Returned Goods Value per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการรบสนคาคนจากลกคา (Average Cycle Time for Customer Return)

อตราการถกตกลบของสนคา (Rate of Return Goods)


แนวทางการวเคราะหประสทธภาพดานโลจสตกสใน 3 มต ประกอบดวย 1. ดานตนทน

1.1 ตวชวดหลกดานการบรหารดานตนทน 1) สดสวนตนทนการขนสงตอยอดขาย (Ratio of Transportation Cost per Sales) เปนการเปรยบเทยบ

สดสวนระหวางตนทนการขนสงตอปกบยอดขายตอป โดยตนทนการขนสง ไดแก 1.1) คาใชจายในการขนสง (กรณทด าเนนการขนสงสนคาดวยตนเอง) ประกอบดวย คาใชจาย

ของบคลากร เชน เงนเดอน คาแรงงาน คาลวงเวลา คาน าม นรถ เปนตน คาเสอมราคาของรถตอป ตนทน การบ ารงรกษารถตอป และตนทนอนๆ ทเกยวของกบดานขนสง

1.2) คาใชจายทวาจางผใหบรการขนสงภายนอกเปนผด าเนนการขนสงสนคา ประกอบดวย คาใชจายในการขนสงสนคามายงโรงงานทงหมด คาใชจายในการขนสงสนคาไปยงลกคา

2) สดสวนตนทนการบรหารคลงสนคาตอยอดขาย (Ratio of Warehousing Cost per Sales) เปนการเปรยบสดสวนระหวางตนทนการบรหารคลงสนคาตอปกบยอดขายตอป โดยตนทนการบรหารคลงสนคา ไดแก

2.1) คาใชจายของบคลากรดานคลงสนคา ไดแก เงนเดอน คาแรงงาน คาลวงเวลา คาน ามน เปนตน 2.2) ตนทนคงทในการบรหารคลงสนคา ไดแก คาประกนภยคลงสนคาตอป คาเสอมราคา

คลงสนคาตอป 2.3) ตนทนในการใชบรการคลงสนคาภายนอก เชน คาเชาพนท เปนตน

3) สดสวนตนทนการถอครองสนคาตอยอดขาย (Ratio of Inventory Carrying Cost per Sales) เปนตวชวดทใชประเมนตนทนคาเสยโอกาสในการถอครองสนคา ณ ชวงเวลาทไดท าการจดเกบสนคาไวในคลงสนคา รวมทงตนทนในการถอครองสนคาอนๆ เชน คาประกนภยสนคา คาเสอมราคาของสนคา ณ ชวงเวลาทจดเกบสนคา เปนตน

12

11

ตารางท 2.1 ตวชวดประสทธภาพการจดการดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) ทประยกต มาจากภาคอตสาหกรรม (ตอ)




8.การจดการเครองมอเครองใชตางๆ และการบรรจหบหอ (Material Handling and Packing)

สดสวนมลคาสนคาทเสยหาย ตอยอดขาย (Ratio of Value Damage per Sales)

ระยะเวลาเฉลยของการถอครองและการบรรจภณฑสนคา (Average Material Handling and Packaging)

อตราความเสยหายของสนคา (Damage Rate)

9.โลจสตกสยอนกลบ (Reverse Logistics)

สดสวนมลคาสนคาทถกตกลบ ตอยอดขาย (Ratio of Returned Goods Value per Sales)

ระยะเวลาเฉลยการรบสนคาคนจากลกคา (Average Cycle Time for Customer Return)

อตราการถกตกลบของสนคา (Rate of Return Goods)


แนวทางการวเคราะหประสทธภาพดานโลจสตกสใน 3 มต ประกอบดวย 1. ดานตนทน

1.1 ตวชวดหลกดานการบรหารดานตนทน 1) สดสวนตนทนการขนสงตอยอดขาย (Ratio of Transportation Cost per Sales) เปนการเปรยบเทยบ

สดสวนระหวางตนทนการขนสงตอปกบยอดขายตอป โดยตนทนการขนสง ไดแก 1.1) คาใชจายในการขนสง (กรณทด าเนนการขนสงสนคาดวยตนเอง) ประกอบดวย คาใชจาย

ของบคลากร เชน เงนเดอน คาแรงงาน คาลวงเวลา คาน าม นรถ เปนตน คาเสอมราคาของรถตอป ตนทน การบ ารงรกษารถตอป และตนทนอนๆ ทเกยวของกบดานขนสง

1.2) คาใชจายทวาจางผใหบรการขนสงภายนอกเปนผด าเนนการขนสงสนคา ประกอบดวย คาใชจายในการขนสงสนคามายงโรงงานทงหมด คาใชจายในการขนสงสนคาไปยงลกคา

2) สดสวนตนทนการบรหารคลงสนคาตอยอดขาย (Ratio of Warehousing Cost per Sales) เปนการเปรยบสดสวนระหวางตนทนการบรหารคลงสนคาตอปกบยอดขายตอป โดยตนทนการบรหารคลงสนคา ไดแก

2.1) คาใชจายของบคลากรดานคลงสนคา ไดแก เงนเดอน คาแรงงาน คาลวงเวลา คาน ามน เปนตน 2.2) ตนทนคงทในการบรหารคลงสนคา ไดแก คาประกนภยคลงสนคาตอป คาเสอมราคา

คลงสนคาตอป 2.3) ตนทนในการใชบรการคลงสนคาภายนอก เชน คาเชาพนท เปนตน

3) สดสวนตนทนการถอครองสนคาตอยอดขาย (Ratio of Inventory Carrying Cost per Sales) เปนตวชวดทใชประเมนตนทนคาเสยโอกาสในการถอครองสนคา ณ ชวงเวลาทไดท าการจดเกบสนคาไวในคลงสนคา รวมทงตนทนในการถอครองสนคาอนๆ เชน คาประกนภยสนคา คาเสอมราคาของสนคา ณ ชวงเวลาทจดเกบสนคา เปนตน

12

1.2 ตวชวดสนบสนนดานการบรหารดานตนทน 1) สดสวนตนทนการใหบรการลกคาตอยอดขาย (Ratio of Customer Service Cost per Sales) เปน

การเปรยบเทยบสดสวนระหวางตนทนการใหบรการลกคาตอปกบยอดขายตอป ซงตนทนการใหบรการลกคา ไดแก คาใชจายตางๆ ดานการตลาด หรอดานขาย เชน เงนเดอนบคลากรฝายบรการลกคา คาลวงเวลา เปนตน รวมทงคาใชจายในการบรการหลงการขายและกจกรรมสนบสนนตางๆ แตไมรวมคาใชจายในการประชาสมพนธ เชน การโฆษณา

2) สดสวนตนทนการจดซอจดหาตอยอดขาย (Ratio of Procurement Cost per Sales) เปนการเปรยบเทยบสดสวนระหวางตนทนการจดซอจดหาตอปกบยอดขายตอป ซงตนทนการจดซอจดหา ไดแก

2.1) คาใชจายของบคลากรดานจดซอ เชน เงนเดอน คาลวงเวลา คาน ามน เปนตน 2.2) คาโสหยส าหรบการด าเนนการจดซอ เชน คาใชจายในการตดตอสอสาร เปนตน

3) สดสวนมลคาการลงทนเกยวกบการตดตงระบบการสอสารภายในองคกรตอยอดขาย (Ratio of Information Processing Cost per Sales) เปนการเปรยบเทยบสดสวนระหวางตนทนการลงทนเกยวกบการตดตงระบบการสอสารตอปกบยอดขายตอป โดยตนทนดงกลาว ไดแก

3.1) คาใชจายในการลงทนตดตงระบบสารสนเทศเพอการสอสารตอป เชน โปรแกรมหรอซอฟตแวรตางๆ ทใชในการสอสาร

3.2) คาใชจายในการลงทนตดตงอปกรณตางๆ ทใชในการสอสารตอป เชน คอมพวเตอร โทรศพท Printer และ Fax เปนตน

4) สดสวนตนทนการพยากรณความตองการของลกคาตอยอดขาย (Ratio of Forecasting Cost per Sales) เปนตวชวดทใชชวดตนทนทใชในการพยากรณความตองการของลกคา โดยเปรยบเทยบสดสวนระหวางตนทน การพยากรณความตองการของลกคาตอปกบยอดขายตอป ตนทนการพยากรณความตองการของลกคา ไดแก เงนเดอนเฉลยของบคลากรทเกยวของกบการพยากรณความตองการของลกคาคณกบระยะเวลาทบคลากรทเกยวของใชในการพยากรณ

5) สดสวนมลคาสนคาทเสยหายตอยอดขาย (Ratio of Value Damage per Sales) เปนตวชวดมลคา ของสนคาทเกดการเสยหายนบตงแตกระบวนการผลตเสรจสน การจดเกบ จนกระทงกอนการจดสงสนคา

6) สดสวนมลคาสนคาทถกตกลบตอยอดขาย (Ratio of Returned Goods Value per Sales) เปนตวชวด ทใชวดมลคาของสนคาทถกตกลบมาจากลกคา อนเนองมาจากความเสยหายของสนคา หรอสนคาผลตไมไดมาตรฐาน ทก าหนด

2. ดานเวลา 2.1 ตวชวดหลกดานการบรหารดานเวลา

1) ระยะเวลาเฉลยการตอบสนองค าสงซอจากลกคา (Average Order Cycle Time) เปนตวชวดทใชประเมนระยะเวลาในการตอบสนองค าสงซอจากลกคา โดยนบตงแตยนยนรบค าสงซอจากลกคา ผลต จนกระทง สงมอบสนคาใหกบลกคา

2) ระยะเวลาเฉลยการจดสงสนคา (Average Delivery Cycle Time) เปนตวชวดทใชประเมนระยะเวลาในการจดสงสนคาใหกบลกคา โดยนบตงแตการจดสงสนคาขนรถและขนสงสนคาไปยงสถานทของลกคา จนกระทงลกคาไดรบสนคา

3) ระยะเวลาเฉลยการเกบสนคาส าเรจรปอยางเพยงพอเพอตอบสนอง ความตองการของลกคา (Average Inventory Day) เปนตวชวดทใชประเมนระยะเวลาเฉลยทท าการส ารอง หรอจดเกบผลผลตใหมปรมาณเพยงพอตอการตอบสนองความตองการของลกคา

13

13

2.2 ตวชวดสนบสนนดานการบรหารดานเวลา 1) ระยะเวลาเฉลยการจดซอ (Average Procurement Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลา

ในการจดซอวตถดบหรอสนคา โดยนบตงแตไดรบการยนยนรบค าสงซอจากผผลต จนกระทงผผลตสงมอบวตถดบหรอสนคาใหกบบรษท

2) ระยะเวลาเฉลยการสงค าสงซอภายในองคกร (Average Order Processing Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยทฝายการตลาดสงค าสงซอไปยงดานตางๆ โดยนบตงแตระยะเวลาทฝายการตลาดไดรบยนยนค าสงซอจากลกคาจนกระทงฝายการตลาดไดสงค าสงซอไปยงแผนกตางๆ จนครบ

3) ระยะเวลาเฉลยการจดเกบสนคาส าเรจรปในคลงสนคา (Average Inventory Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยทผลผลตอยในคลงสนคาโดยเรมนบเวลาตงแตผลผลตถกจดเกบในคลงสนคาจนกระทงผลผลตถกเบกออกจากคลงสนคาเพอจดสงไปใหกบลกคา

4) ระยะเวลาเฉลยการพยากรณความตองการของลกคา (Average Forecast Period) เปนตวชวดทท าใหทราบถงชวงเวลาสวนใหญทใชในการพยากรณความตองการของลกคา

5) ระยะเวลาเฉลยของการถอครองและการบรรจภณฑสนคา (Average Material Handling and Packaging) เปนตวชวดทใชประเมนระยะเวลาตงแตรบวตถดบเขาสกระบวนการผลต ด าเนนการผลต การบรรจสนคาจนกระทงจดเกบผลผลตไวในคลงสนคาเพอเบกจายใหแกลกคาตอไป

6) ระยะเวลาเฉลยการรบสนคาคนจากลกคา (Average Cycle Time for Customer Return) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยในการรบคนสนคาจากลกคา โดยนบระยะเวลาตงแตลกคาแจงใหท าการรบสนคาคนจนกระทงท าการรบสนคาคน หรอไดรบสนคาคนกลบมายงบรษท

3. ดานความนาเชอถอ 3.1 ตวชวดหลกดานการบรหารดานความนาเชอถอ

1) อตราความสามารถในการจดสงสนคาของแผนกขนสง (Transport Delivered In-Full, On-Time: T-DIFOT) เปนตวชวดประเมนความสามารถในการจดสงสนคาใหแกลกคาไดตามสภาพ ครบตามจ านวนและตรงเวลาตามทไดมการตกลงกนไว

2) อตราความแมนย าการพยากรณ ความตองการของลกคา (Forecast Accuracy Rate) เปนตวชวด ความแมนย าในการพยากรณความตองการของลกคา โดยเปรยบเทยบจากผลตางของปรมาณการสงซอส นคาจรง กบปรมาณสนคาทไดพยากรณไว

3) อตราการถกตกลบของสนคา (Rate of Return Goods) เปนตวชวดหลกสดสวนการถกตกลบของสนคา จากลกคาหลงจากไดท าการจดสงสนคาเรยบรอยแลว

3.2 ตวชวดสนบสนนดานการบรหารดานความนาเชอถอ 1) อตราความสามารถการจดสงสนคา (Delivered In-Full, On-Time: DIFOT) เปนตวชวดทใชวด

ความสามารถในการจดสงสนคาใหแกลกคาครบจ านวนและตรงเวลาตามทไดตกลงกนไว 2) อตราความสามารถในการจดสงสนคาของผผลต (Supplier In-Full, On-Time Rate) เปนตวชวด

ความสามารถของผผลตในการตอบสนองค าสงซอตามทไดตกลงกนไว โดยมการสงสนคาครบตามจ านวนและตรงเวลา 3) อตราความแมนย าของใบสงงาน (Order Accuracy Rate) เปนตวชวดความแมนย าของใบสงงานจาก

ฝายขาย หรอฝายการตลาดทถกสงไปยงดานอนๆ ทเกยวของ 4) อตราความแมนย าของสนคาคงคลง (Inventory Accuracy) เปนตวชวดความแมนย าของสนคา

คงคลง (วตถดบ สนคาระหวางผลต และผลผลต) ทแสดงความแตกตางระหวางจ านวนสนคาคงคลงทไดบนทกไวกบจ านวนสนคาคงคลงทไดจากการนบจรง

14

13

2.2 ตวชวดสนบสนนดานการบรหารดานเวลา 1) ระยะเวลาเฉลยการจดซอ (Average Procurement Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลา

ในการจดซอวตถดบหรอสนคา โดยนบตงแตไดรบการยนยนรบค าสงซอจากผผลต จนกระทงผผลตสงมอบวตถดบหรอสนคาใหกบบรษท

2) ระยะเวลาเฉลยการสงค าสงซอภายในองคกร (Average Order Processing Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยทฝายการตลาดสงค าสงซอไปยงดานตางๆ โดยนบตงแตระยะเวลาทฝายการตลาดไดรบยนยนค าสงซอจากลกคาจนกระทงฝายการตลาดไดสงค าสงซอไปยงแผนกตางๆ จนครบ

3) ระยะเวลาเฉลยการจดเกบสนคาส าเรจรปในคลงสนคา (Average Inventory Cycle Time) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยทผลผลตอยในคลงสนคาโดยเรมนบเวลาตงแตผลผลตถกจดเกบในคลงสนคาจนกระทงผลผลตถกเบกออกจากคลงสนคาเพอจดสงไปใหกบลกคา

4) ระยะเวลาเฉลยการพยากรณความตองการของลกคา (Average Forecast Period) เปนตวชวดทท าใหทราบถงชวงเวลาสวนใหญทใชในการพยากรณความตองการของลกคา

5) ระยะเวลาเฉลยของการถอครองและการบรรจภณฑสนคา (Average Material Handling and Packaging) เปนตวชวดทใชประเมนระยะเวลาตงแตรบวตถดบเขาสกระบวนการผลต ด าเนนการผลต การบรรจสนคาจนกระทงจดเกบผลผลตไวในคลงสนคาเพอเบกจายใหแกลกคาตอไป

6) ระยะเวลาเฉลยการรบสนคาคนจากลกคา (Average Cycle Time for Customer Return) เปนตวชวดทใชวดระยะเวลาเฉลยในการรบคนสนคาจากลกคา โดยนบระยะเวลาตงแตลกคาแจงใหท าการรบสนคาคนจนกระทงท าการรบสนคาคน หรอไดรบสนคาคนกลบมายงบรษท

3. ดานความนาเชอถอ 3.1 ตวชวดหลกดานการบรหารดานความนาเชอถอ

1) อตราความสามารถในการจดสงสนคาของแผนกขนสง (Transport Delivered In-Full, On-Time: T-DIFOT) เปนตวชวดประเมนความสามารถในการจดสงสนคาใหแกลกคาไดตามสภาพ ครบตามจ านวนและตรงเวลาตามทไดมการตกลงกนไว

2) อตราความแมนย าการพยากรณ ความตองการของลกคา (Forecast Accuracy Rate) เปนตวชวด ความแมนย าในการพยากรณความตองการของลกคา โดยเปรยบเทยบจากผลตางของปรมาณการสงซอส นคาจรง กบปรมาณสนคาทไดพยากรณไว

3) อตราการถกตกลบของสนคา (Rate of Return Goods) เปนตวชวดหลกสดสวนการถกตกลบของสนคา จากลกคาหลงจากไดท าการจดสงสนคาเรยบรอยแลว

3.2 ตวชวดสนบสนนดานการบรหารดานความนาเชอถอ 1) อตราความสามารถการจดสงสนคา (Delivered In-Full, On-Time: DIFOT) เปนตวชวดทใชวด

ความสามารถในการจดสงสนคาใหแกลกคาครบจ านวนและตรงเวลาตามทไดตกลงกนไว 2) อตราความสามารถในการจดสงสนคาของผผลต (Supplier In-Full, On-Time Rate) เปนตวชวด

ความสามารถของผผลตในการตอบสนองค าสงซอตามทไดตกลงกนไว โดยมการสงสนคาครบตามจ านวนและตรงเวลา 3) อตราความแมนย าของใบสงงาน (Order Accuracy Rate) เปนตวชวดความแมนย าของใบสงงานจาก

ฝายขาย หรอฝายการตลาดทถกสงไปยงดานอนๆ ทเกยวของ 4) อตราความแมนย าของสนคาคงคลง (Inventory Accuracy) เปนตวชวดความแมนย าของสนคา

คงคลง (วตถดบ สนคาระหวางผลต และผลผลต) ทแสดงความแตกตางระหวางจ านวนสนคาคงคลงทไดบนทกไวกบจ านวนสนคาคงคลงทไดจากการนบจรง

14

5) อตราจ านวนสนคาส าเรจรปขาดมอ (Inventory Out of Stock Rate) เปนตวชวดถงความถหรอจ านวนครงทไมสามารถสงมอบสนคาใหกบลกคาไดเนองจากผลผลตมไมเพยงพอ

6) อตราความเสยหายของสนคา (Damage Rate) เปนตวชวดทใชอตราความเสยหายทเกดกบผลผลตนบตงแตผลตเสรจ จดเกบ จนกระทงเตรยมสนคาเพอจดสง โดยคดตามจ านวนทเกดความเสยหาย

15

15

บทท 3

ขอมลทวไป

3.1 ลกษณะทวไปของสนคามนส าปะหลง 3.1.1 สถานการณการผลต

1) ไทย พนทปลกมนส าปะหลงของประเทศไทยกระจายอยใน 3 ภาค ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ

และภาคกลาง รวม 50 จงหวด มแหลงผลตส าคญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ อยทจงหวดนครราชสมา ชยภม อบลราชธาน อดรธาน และเลย แหลงผลตส าคญในภาคเหนอ อยทจงหวดก าแพงเพชร และนครสวรรค และแหลงผลตส าคญในภาคกลาง อยทจงหวดกาญจนบร สระแกว และฉะเชงเทรา

ในชวงป 2550-2559 เนอทเกบเกยวมนส าปะหลงมแนวโนมเพมขนจาก 7.34 ลานไร ในป 2550 เปน 8.92 ลานไร ในป 2559 หรอขยายตวเพมขนรอยละ 2.35 ตอป และผลผลตมแนวโนมเพมขนจาก 26.91 ลานตน ในป 2550 เปน 30.56 ลานตน ในป 2559 หรอขยายตวเพมขนรอยละ 2.55 ตอป โดยภาคเหนอ มการขยายตว ของเนอท เกบเกยวและผลผลตมากทสดคอรอยละ 7.39 ตอป และ 7.73 ตอป ตามล าดบ รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มการขยายตวของเนอทเกบเกยวและผลผลตเพมขน รอยละ 1.85 ตอป และรอยละ 2.26 ตอป ส าหรบภาคกลาง มการขยายตวของเนอทเกบเกยวเพมขนรอยละ 0.11 ตอป แตมการขยายตวของผลผลตลดลง รอยละ 0.20 ตอป (ตารางและภาพท 3.1)

ชวงเวลาการเกบเกยวมนส าปะหลงจะเรมตนตงแตเดอนตลาคม ถงเดอนกนยายนของปถดไป และ เกบเกยวมากในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนมนาคม โดยในป 2558 ปรมาณเกบเกยวในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนมนาคม 2558 รวม 21.08 ลานตนหวมนส าปะหลงสด หรอคดเปนรอยละ 65.16 ของปรมาณผลผลตทงหมด ส าหรบป 2559 มปรมาณเกบเกยวในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนมนาคม 2559 รวม 14.41 ลานตนหวมนส าปะหลงสด หรอคดเปนรอยละ 47.14 ของปรมาณผลผลตทงหมด เนองจากเกษตรกรมการชะลอการขดตามโครงการชะลอ การเกบเกยวมนส าปะหลง ป 2558/59 (ตารางผนวกท 3.1)

ส าหรบพนธมนส าปะหลงทเกษตรกรใชในเพาะปลก ไดแก ระยอง 1 ระยอง 3 ระยอง 5 ระยอง 7 ระยอง 9 ระยอง 11 ระยอง 60 ระยอง 72 ระยอง 90 เกษตรศาสตร 50 หวยบง 60 หวยบง 80 ศรราชา 1 และพนธอนๆ เชน นองแบม แซมอสาน แขกด า และเขยวนาโน เปนตน

16

ตารางท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550-2559 รายภาค เนอทเกบเกยว: ลานไร / ผลผลต: ลานตน

รายการ/ป 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 อตรา

ขยายตว (รอยละ)

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

4.04 14.58

4.04 13.45

4.36 15.57

3.94 11.71

3.79 11.65

4.49 15.64

4.49 15.39

4.36 15.47

4.69 16.86

4.73 16.35

1.85 2.26

ภาคเหนอ -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

1.08 3.89

1.10 3.81

1.41 5.29

1.38 4.22

1.32 4.09

1.71 6.20

1.88 6.71

1.84 6.70

1.94 7.18

1.94 6.68

7.39 7.73

ภาคกลาง -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

2.22 8.44

2.25 7.90

2.52 9.23

2.09 6.08

1.98 6.17

2.31 8.01

2.29 8.13

2.23 7.86

2.33 8.32

2.25 7.53

0.11 -0.20

รวม -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

7.34 26.91

7.39 25.16

8.29 30.09

7.41 22.01

7.09 21.91

8.51 29.85

8.66 30.23

8.47 30.03

8.96 32.36

8.92 30.56

2.35 2.55

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

ภาพท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550 - 2559 ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

0

10

20

30

40

0

3

6

9

12

2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559

เนอทเกบเกยว ผลผลต

หนวย: ลานไร หนวย: ลานตน

GR 2.55

GR 2.35

18

16

ตารางท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550-2559 รายภาค เนอทเกบเกยว: ลานไร / ผลผลต: ลานตน

รายการ/ป 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 อตรา


ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

4.04 14.58

4.04 13.45

4.36 15.57

3.94 11.71

3.79 11.65

4.49 15.64

4.49 15.39

4.36 15.47

4.69 16.86

4.73 16.35

1.85 2.26

ภาคเหนอ -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

1.08 3.89

1.10 3.81

1.41 5.29

1.38 4.22

1.32 4.09

1.71 6.20

1.88 6.71

1.84 6.70

1.94 7.18

1.94 6.68

7.39 7.73

ภาคกลาง -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

2.22 8.44

2.25 7.90

2.52 9.23

2.09 6.08

1.98 6.17

2.31 8.01

2.29 8.13

2.23 7.86

2.33 8.32

2.25 7.53

0.11 -0.20


7.34 26.91

7.39 25.16

8.29 30.09

7.41 22.01

7.09 21.91

8.51 29.85

8.66 30.23

8.47 30.03

8.96 32.36

8.92 30.56

2.35 2.55

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

ภาพท 3.1 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของไทย ป 2550 - 2559 ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

0

10

20

30

40

0

3

6

9

12

2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559



GR 2.55

GR 2.35

17

2) โลก ประเทศทเปนแหลงปลกมนส าปะหลงทส าคญของโลก 10 ประเทศ ไดแก ไนจเรย ไทย อนโดนเซย

บราซล คองโก กานา เวยดนาม กมพชา อนเดย และแองโกลา โดยในชวงป 2548-2557 เนอทเกบเกยวมนส าปะหลง มแนวโนมเพมขนจาก 115.66 ลานไร ในป 2548 เปน 151.41 ลานไร ในป 2557 หรอขยายตวเพมข นรอยละ 3.33 ตอป และผลผลตมแนวโนมเพมขนจาก 206.17 ลานตน ในป 2548 เปน 270.28 ลานตน ในป 2557 หรอขยายตวเพมขนรอยละ 2.78 ตอป (ภาพท 3.2) โดยประเทศทเปนแหลงปลกมนส าปะหลงทส าคญทมการขยายตวของเนอทเกบเกยวและผลผลตมากทสด คอ กมพชา มการขยายตวของเนอทเกบเกยวและผลผลต รอยละ 26.95 ตอป และรอยละ 29.74 ตอป ตามล าดบ รองลงมา คอ ไนจเรย มการขยายตวของเนอทเกบเกยวและผลผลต รอยละ 7.90 ตอป และรอยละ 2.33 ตอป ตามล าดบ และไทย มการขยายตวของเนอทเกบเกยวและผลผลต รอยละ 3.15 ตอป และรอยละ 4.29 ตอป ตามล าดบ (ตารางผนวกท 3.2)

ภาพท 3.2 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของโลก ป 2548 - 2557 ทมา: www.fao.org/faostat/en/#data/QC

3.1.2 สถานการณการตลาด

1) ชองทางการจ าหนายผลผลต 1.1) หวมนส าปะหลงสด

แหลงรบซอหวมนส าปะหลงสด ไดแก จดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร โรงงานผลตมนอดเมดทเปดเปนลานรบซอและมการแปรรปเปนเสน และโรงงานผลตเอทานอล

1.2) มนเสน แหลงรบซอมนเสน ไดแก จดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน โรงงานผลตมนอดเมด

โรงงานผลตเอทานอล โรงงานผลตอาหารสตว ฟารมเลยงสตว อตสาหกรรมแปรรปอนๆ และตลาดสงออก

0

100

200

300

0

40

80

120

160

2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557



GR 2.78

GR 3.33

19

18

1.3) แปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร แหลงรบซอแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร ไดแก อตสาหกรรมแปรรปอนๆ ผบรโภค

ภายในประเทศ และตลาดสงออก ไดแก จน อนโดนเซย และญปน เปนตน 1.4) มนอดเมด

แหลงรบซอมนอดเมด ไดแก โรงงานผลตอาหารสตว และตลาดสงออก ไดแก ญปน และสหรฐอเมรกา เปนตน

1.5) เอทานอล แหลงรบซอเอทานอล ไดแก บรษทน ามนเชอเพลงในประเทศไทย

2) ราคา 2.1) ราคาหวมนส าปะหลงสดคละ ทเกษตรกรขายไดทไรนา

ในชวงป 2550 -2558 ราคาเฉล ยห วมนส าปะหลงสดคละท เกษตรกรขายไดท ไรนา มแนวโนมเพมขนจากกโลกรมละ 1.38 บาท ในป 2550 เปนกโลกรมละ 2.13 บาท ในป 2558 หรอเพมขนรอยละ 5.61 ตอป ส าหรบป 2559 ราคาเฉลยหวมนส าปะหลงสดคละทเกษตรกรขายไดทไรนา เฉลยกโลกรมละ 1.53 บาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทราคาเฉลยกโลกรมละ 2.13 บาท ราคาลดลงรอยละ 28.17 (ตารางท 3.2)

ตารางท 3.2 ราคาหวมนส าปะหลงสดคละ รายเดอนทเกษตรกรขายไดทไรนา ป 2550-2559

ป/เดอน 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 1/

อตรา ขยายตว (รอยละ)

2559 2/ ผลตาง 1/ 2/

(รอยละ) ม.ค. 1.12 1.99 1.16 1.93 2.82 2.25 2.01 2.13 2.28 - 1.87 -17.98 ก.พ. 1.16 2.09 1.16 1.78 2.96 1.88 2.04 2.26 2.15 - 1.76 -18.14 ม.ค. 1.23 2.20 1.19 1.88 2.93 1.75 2.19 2.21 2.18 - 1.80 -17.43 เม.ย. 1.21 2.23 1.13 2.10 2.77 1.80 2.25 2.21 2.16 - 1.92 -11.11 พ.ค. 1.25 2.13 1.11 2.16 2.55 1.89 2.22 2.15 2.12 - 1.78 -16.04 ม.ย. 1.35 2.00 1.13 2.28 2.20 1.97 2.20 1.98 2.18 - 1.49 -31.65 ก.ค. 1.52 1.93 1.21 2.61 2.02 1.90 2.14 1.83 2.18 - 1.41 -35.32 ส.ค. 1.72 1.76 1.25 2.95 2.00 2.07 2.16 1.87 2.28 - 1.25 -45.18 ก.ย. 1.79 1.53 1.20 2.55 1.92 2.21 2.13 2.01 2.31 - 1.13 -51.08 ต.ค. 1.72 1.40 1.24 2.40 1.73 2.10 1.96 2.04 2.09 - 1.06 -49.28 พ.ย. 1.62 1.28 1.45 2.57 2.22 2.25 2.09 2.24 1.99 - 1.28 -35.68 ธ.ค. 1.82 1.14 1.79 2.73 2.45 2.12 2.17 2.31 1.95 - 1.51 -22.56 เฉลย 1.38 1.73 1.32 2.25 2.53 2.07 2.10 2.18 2.13 5.61 1.53 -28.17 ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

2.2) ราคามนเสนคละ ทเกษตรกรขายไดทไรนา ในชวงป 2550-2558 ราคาเฉลยมนเสนคละทเกษตรกรขายไดทไรนา มแนวโนมเพมขนจากกโลกรม

ละ 2.63 บาท ในป 2550 เปนกโลกรมละ 5.19 บาท ในป 2558 หรอเพมขนรอยละ 7.39 ตอป ส าหรบป 2559 ราคามนเสนคละทเกษตรกรขายไดทไรนาเฉลยกโลกรมละ 4.83 บาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทราคาเฉลยกโลกรมละ 5.19 บาท ราคาลดลงรอยละ 6.94 (ตารางท 3.3)

20

18

1.3) แปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร แหลงรบซอแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร ไดแก อตสาหกรรมแปรรปอนๆ ผบรโภค

ภายในประเทศ และตลาดสงออก ไดแก จน อนโดนเซย และญปน เปนตน 1.4) มนอดเมด

แหลงรบซอมนอดเมด ไดแก โรงงานผลตอาหารสตว และตลาดสงออก ไดแก ญปน และสหรฐอเมรกา เปนตน

1.5) เอทานอล แหลงรบซอเอทานอล ไดแก บรษทน ามนเชอเพลงในประเทศไทย

2) ราคา 2.1) ราคาหวมนส าปะหลงสดคละ ทเกษตรกรขายไดทไรนา

ในชวงป 2550 -2558 ราคาเฉล ยห วมนส าปะหลงสดคละท เกษตรกรขายไดท ไรนา มแนวโนมเพมขนจากกโลกรมละ 1.38 บาท ในป 2550 เปนกโลกรมละ 2.13 บาท ในป 2558 หรอเพมขนรอยละ 5.61 ตอป ส าหรบป 2559 ราคาเฉลยหวมนส าปะหลงสดคละทเกษตรกรขายไดทไรนา เฉลยกโลกรมละ 1.53 บาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทราคาเฉลยกโลกรมละ 2.13 บาท ราคาลดลงรอยละ 28.17 (ตารางท 3.2)

ตารางท 3.2 ราคาหวมนส าปะหลงสดคละ รายเดอนทเกษตรกรขายไดทไรนา ป 2550-2559

ป/เดอน 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 1/


2559 2/ ผลตาง 1/ 2/


2.2) ราคามนเสนคละ ทเกษตรกรขายไดทไรนา ในชวงป 2550-2558 ราคาเฉลยมนเสนคละทเกษตรกรขายไดทไรนา มแนวโนมเพมขนจากกโลกรม

ละ 2.63 บาท ในป 2550 เปนกโลกรมละ 5.19 บาท ในป 2558 หรอเพมขนรอยละ 7.39 ตอป ส าหรบป 2559 ราคามนเสนคละทเกษตรกรขายไดทไรนาเฉลยกโลกรมละ 4.83 บาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทราคาเฉลยกโลกรมละ 5.19 บาท ราคาลดลงรอยละ 6.94 (ตารางท 3.3)

19

ทงน ราคามนส าปะหลงในป 2559 ทมแนวโนมลดลงอยางตอเนองตลอดทงป เมอเปรยบเทยบกบป 2558 เปนผลสบเนองจากตลาดสงออกหลกมนเสนของไทย คอ จน มความตองการน าเขามนเสนลดลง ประกอบกบมการน ามนเสนจากประเทศเพอนบานผานเขามาในประเทศไทย เนองจากมราคาต ากวาของไทย ลกษณะชนมนเสนทใหญกวาเปนทตองการของตลาดตางประเทศ เพราะสามารถลดปญหาการเกดฝนละอองระหวางการขนสง เขามาปรบปรงคณภาพแลวสงออก นอกจากนขาวการระบายสตอคขาวโพดเลยงสตวของรฐบาลจน ท าให มการน าขาวโพดเลยงสตวดงกลาวมาใชทดแทนมนเสนในอตสาหกรรมการผลตเอทานอลเพมขน สงผ ลท าใหราคาสงออกมนเสนของไทยยงปรบตวลดลง และสงผลกระทบตอเนองถงราคาเกษตรกรขายได

ตารางท 3.3 ราคามนเสนคละ รายเดอนทเกษตรกรขายไดทไรนา ป 2550-2559

ป/เดอน 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 2558 1/


2559 2/ ผลตาง 1/ 2/


3) การสงออก

ไทยสงออกมนส าปะหลงในรปของผลตภณฑ ไดแก มนอดเมด มนเสน แปงมนส าปะหลง (แปงดบ และแปงดดแปร) โดยมปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงในชวงป 2550-2559 ดงน

3.1) มนอดเมด ปรมาณและมลคาการสงออกในป 2550-2558 พบวา มแนวโนมลดลงจากปรมาณ 1.651 ลานตน มลคา 7,196 ลานบาท ในป 2550 เหลอปรมาณ 0.039 ลานตน มลคา 294.00 ลานบาท โดยปรมาณและมลคาการสงออกลดลงรอยละ 41.21 ตอป และรอยละ 37.13 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 มปรมาณ การสงออก 0.019 ลานตน มลคา 114.89 ลานบาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทงปรมาณและมลคาการสงออกลดลงรอยละ 51.28 และรอยละ 60.92 ตามล าดบ (ตารางท 3.4) เนองจาก ประเทศทเคยน าเขามนอดเมดไดลดปรมาณการน าเขา โดยเปลยนไปน าเขามนเสนและกากมนแทน ตลาดสงออกส าคญ ไดแก ญปน และสหรฐอเมรกา

3.2) มนเสน ปรมาณและมลคาการสงออกในป 2550-2558 พบวา มแนวโนมเพมขนจากปรมาณ 2.677 ลานตน มลคา 11,136 ลานบาท เปนปรมาณ 7.260 ลานตน มลคา 51,869 ลานบาท โดยปรมาณและมลคาการสงออกเพมขนรอยละ 18.15 ตอป และ 26.14 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 มปรมาณการสงออก 6.406 ลานตน มลคา 39,037 ลานบาท เมอเทยบกบป 2558 ทงปรมาณและมลคาการสงออกลดลงรอยละ 11.76 และรอยละ 24.75 ตามล าดบ (ตารางท 3.4) เนองจากจนซงเปนตลาดสงออกหลกของไทยลดปรมาณการน าเขา

21

20

3.3) แปงมนส าปะหลง ซงประกอบดวย แปงดบ และแปงดดแปร ปรมาณและมลคาการสงออกรวม ในป 2550-2558 มแนวโนมเพมขนจากปรมาณ 2.207 ลานตน มลคา 26,912 ลานบาท ในป 2550 เปน 3.828 ลานตน มลคา 62,614 ลานบาท ในป 2558 โดยปรมาณและมลคาการสงออกเพมขนรอยละ 8.86 ตอป และรอยละ 12.50 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 มปรมาณการสงออก 4.223 ลานตน มลคา 61,207 ลานบาท เมอเปรยบเทยบกบ ป 2558 ปรมาณการสงออกเพมขนรอยละ 10.32 แตมลคาการสงออกลดลงรอยละ 2.25 (ตารางท 3.4) โดยคาดวาเปนผลกระทบมาจากตลาดมนเสน ตลาดสงออกส าคญแปงดบ ไดแก จน และอนโดนเซย สวนตลาดสงออกส าคญ แปงดดแปร ไดแก ญปน และจน

ตารางท 3.4 ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง ป 2550-2559

ปรมาณ: ลานตน / มลคา: ลานบาท

ป มนอดเมด มนเสน แปงมนส าปะหลง รวมแปงมนส าปะหลง รวมผลตภณฑ แปงดบ แปงดดแปร

ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา 2550 1.651 7,196 2.677 11,136 1.471 13,995 0.736 12,917 2.207 26,912 6.535 45,244 2551 1.647 9,148 1.202 6,540 1.272 15,000 0.715 14,795 1.987 29,795 4.836 45,483 2552 0.332 1,482 4.024 18,964 1.798 16,651 0.699 12,844 2.497 29,495 6.853 49,941 2553 0.156 785.11 4.117 25,193 1.741 24,553 0.691 15,609 2.432 40,162 6.705 66,140 2554 0.037 283.90 3.694 29,252 1.891 28,238 0.793 19,056 2.685 47,294 6.415 76,830 2555 0.084 577.40 4.612 33,239 2.236 30,796 0.846 18,930 3.081 49,726 7.778 83,543 2556 0.059 416.36 5.755 39,515 2.446 34,880 0.897 20,038 3.343 54,918 9.157 94,849 2557 0.023 156.52 6.777 48,873 3.012 41,053 0.947 21,633 3.959 62,686 10.729 111,716

2558 1/ 0.039 294.00 7.260 51,869 2.923 41,167 0.905 21,447 3.828 62,614 11.127 114,774 อตรา


-41.21 -37.13 18.15 26.14 10.88 16.26 4.03 7.34 8.86 12.50 9.14 14.14

2559 2/ 0.019 114.89 6.406 39,037 3.276 39,981 0.947 21,227 4.223 61,207 10.648 100,359 ผลตาง 1/ 2/

(รอยละ) -51.28 -60.92 -11.76 -24.74 12.08 -2.88 4.64 -1.03 10.32 -2.25 -4.30 -12.56

ทมา: กรมศลกากร อยางไรกตามภาพรวมปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงของไทยตงแตป 2550-

2558 พบวา มแนวโนมเพมขนจากปรมาณ 6.535 ลานตน มลคา 45,244 ลานบาท ในป 2550 เปนปรมาณ 11.127 ลานตน มลคา 114,774 ลานบาท ในป 2558 โดยปรมาณและมลคาการสงออกเพมขนรอยละ 9.14 ตอป และรอยละ 14.14 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 ภาพรวมการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงมปรมาณ 10.648 ลานตน มลคา 100,359 ลานบาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทงปรมาณและมลคาลดลงรอยละ 4.30 และ 12.56 ตามล าดบ ซงเปนผลมาจากการสงออกมนเสนทลดลง

22

20

3.3) แปงมนส าปะหลง ซงประกอบดวย แปงดบ และแปงดดแปร ปรมาณและมลคาการสงออกรวม ในป 2550-2558 มแนวโนมเพมขนจากปรมาณ 2.207 ลานตน มลคา 26,912 ลานบาท ในป 2550 เปน 3.828 ลานตน มลคา 62,614 ลานบาท ในป 2558 โดยปรมาณและมลคาการสงออกเพมขนรอยละ 8.86 ตอป และรอยละ 12.50 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 มปรมาณการสงออก 4.223 ลานตน มลคา 61,207 ลานบาท เมอเปรยบเทยบกบ ป 2558 ปรมาณการสงออกเพมขนรอยละ 10.32 แตมลคาการสงออกลดลงรอยละ 2.25 (ตารางท 3.4) โดยคาดวาเปนผลกระทบมาจากตลาดมนเสน ตลาดสงออกส าคญแปงดบ ไดแก จน และอนโดนเซย สวนตลาดสงออกส าคญ แปงดดแปร ไดแก ญปน และจน

ตารางท 3.4 ปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลง ป 2550-2559

ปรมาณ: ลานตน / มลคา: ลานบาท

ป มนอดเมด มนเสน แปงมนส าปะหลง รวมแปงมนส าปะหลง รวมผลตภณฑ แปงดบ แปงดดแปร

ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา ปรมาณ มลคา 2550 1.651 7,196 2.677 11,136 1.471 13,995 0.736 12,917 2.207 26,912 6.535 45,244 2551 1.647 9,148 1.202 6,540 1.272 15,000 0.715 14,795 1.987 29,795 4.836 45,483 2552 0.332 1,482 4.024 18,964 1.798 16,651 0.699 12,844 2.497 29,495 6.853 49,941 2553 0.156 785.11 4.117 25,193 1.741 24,553 0.691 15,609 2.432 40,162 6.705 66,140 2554 0.037 283.90 3.694 29,252 1.891 28,238 0.793 19,056 2.685 47,294 6.415 76,830 2555 0.084 577.40 4.612 33,239 2.236 30,796 0.846 18,930 3.081 49,726 7.778 83,543 2556 0.059 416.36 5.755 39,515 2.446 34,880 0.897 20,038 3.343 54,918 9.157 94,849 2557 0.023 156.52 6.777 48,873 3.012 41,053 0.947 21,633 3.959 62,686 10.729 111,716

2558 1/ 0.039 294.00 7.260 51,869 2.923 41,167 0.905 21,447 3.828 62,614 11.127 114,774 อตรา


-41.21 -37.13 18.15 26.14 10.88 16.26 4.03 7.34 8.86 12.50 9.14 14.14

2559 2/ 0.019 114.89 6.406 39,037 3.276 39,981 0.947 21,227 4.223 61,207 10.648 100,359 ผลตาง 1/ 2/

(รอยละ) -51.28 -60.92 -11.76 -24.74 12.08 -2.88 4.64 -1.03 10.32 -2.25 -4.30 -12.56

ทมา: กรมศลกากร อยางไรกตามภาพรวมปรมาณและมลคาการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงของไทยตงแตป 2550-

2558 พบวา มแนวโนมเพมขนจากปรมาณ 6.535 ลานตน มลคา 45,244 ลานบาท ในป 2550 เปนปรมาณ 11.127 ลานตน มลคา 114,774 ลานบาท ในป 2558 โดยปรมาณและมลคาการสงออกเพมขนรอยละ 9.14 ตอป และรอยละ 14.14 ตอป ตามล าดบ ส าหรบป 2559 ภาพรวมการสงออกผลตภณฑมนส าปะหลงมปรมาณ 10.648 ลานตน มลคา 100,359 ลานบาท เมอเปรยบเทยบกบป 2558 ทงปรมาณและมลคาลดลงรอยละ 4.30 และ 12.56 ตามล าดบ ซงเปนผลมาจากการสงออกมนเสนทลดลง

21

3.2 นโยบายของรฐบาล ป 2558/59 รฐบาลมแนวทางการบรหารจดการตลาดมนส าปะหลง 3 โครงการ ซงเปนไปตามมตคณะรฐมนตร

เมอวนท 8 ธนวาคม 2558 ทอนมตแนวทางการบรหารจดการตลาดมนส าปะหลง ป 2558/59 จ านวน 2 โครงการ ไดแก โครงการเพมประสทธภาพการเพาะปลกมนส าปะหลงในระบบน าหยด ป 2558/59 และโครงการชะลอ การเกบเกยวมนส าปะหลง ป 2558/59 และมตคณะรฐมนตรเมอวนท 9 กมภาพนธ 2559 อนมตโครงการสนบสนนสนเชอเพอรวบรวมและสรางมลคาเพมมนส าปะหลง ป 2558/59 ตามแนวทางการบรหารจดการตลาดมนส าปะหลง ป 2558/59 โดยมรายละเอยด ดงน

3.2.1 โครงการเพมประสทธภาพการเพาะปลกมนส าปะหลงในระบบน าหยด ป 2558/59 วตถประสงคของโครงการเพมประสทธภาพการเพาะปลกมนส าปะหลงในระบบน าหยด ป 2558/59

เพอสนบสนนเงนทนในการพฒนาการปลกมนส าปะหลงในระบบน าหยดใหแกเกษตรกร และชวยเหลอเกษตรกร ในการลดตนทนและเพมผลผลต กลมเปาหมาย คอ เกษตรกรรายยอยผปลกมนส าปะหลง จ านวน 20,000 ราย

วธการด าเนนโครงการ คอ ใหเกษตรกรกเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ วงเงนกสงสดรายละ ไมเกน 230,000 บาท ประกอบดวย คาลงทนในการขดบอบาดาล หรอแหลงน าอนๆ เชน บอน าผวดน สงสดรายละ ไมเกน 130,000 บาท และคาวางระบบน าหยด สงสดไมเกน 100,000 บาท (หรอ 5,000 บาทตอไร แตไมเกน 20 ไร) โดยรฐชดเชยดอกเบยรอยละ FDR+1 ตอป ระยะเวลา 24 เดอน

ระยะเวลาโครงการตงแตวนท 1 ธนวาคม 2558 ถงวนท 31 ธนวาคม 2561 ระยะเวลาจายเงนก ตงแตวนท 1 มกราคม 2559 ถงวนท 31 ธนวาคม 2559

หนวยงานรบผดชอบ ไดแก กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมการคาภายใน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

3.2.2 โครงการชะลอการเกบเกยวมนส าปะหลง ป 2558/59 วตถประสงคของโครงการชะลอการเกบเกยวมนส าปะหลง ป 2558/59 เพอใหเกษตรกรมเงนทนใชจาย

ในครวเรอนในชวงชะลอขดหวมนส าปะหลง และลดปรมาณผลผลตทออกสตลาด กลมเปาหมาย คอ เกษตรกรรายยอย ผปลกมนส าปะหลง จ านวน 100,000 ราย

วธการ คอ ใหเกษตรกรกเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร วงเงนกรายละไมเกน 50,000 บาท แตตองไมเกนรอยละ 30 ของราคาประเมนมลคามนส าปะหลง สวนทยงไมไดขด (การประเมนมลคาผลผลตสวนทยงไมไดขด ค านวณโดยใชราคาเฉลยกโลกรมละ 2.00 บาท และปรมาณผลผลตมนส าปะหลงเฉลย ทไรละ 3,500 กโลกรม หรอขอกไดไมเกนไรละ 2,100 บาท) โดยรฐชดเชยรอยละ FDR+1 ตอป ระยะเวลา 6 เดอน

ระยะเวลาโครงการตงแตวนท 1 ธนวาคม 2558 ถงวนท 31 ตลาคม 2559 ระยะเวลาจายเงนกตงแตวนท 1 มกราคม 2559 ถงวนท 30 เมษายน 2559

หนวยงานรบผดชอบ ไดแก กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมการคาภายใน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

3.2.3 โครงการสนบสนนสนเชอเพอรวบรวมและสรางมลคาเพมมนส าปะหลง ป 2558/59 วตถประสงคของโครงการสนบสนนสนเชอเพอรวบรวมและสรางมลคาเพมมนส าปะหลง ป 2558/59

เพอสรางความเขมแขงและเพมสภาพคลองใหกบสหกรณภาคการเกษตร กลมเกษตรกร และกลมวสาหกจชมชน ในการรวบรวมรบซอหวมนและแปรรป กลมเปาหมาย คอ สหกรณภาคการเกษตร กลมเกษตรกร และกลมวสาหกจชมชน ทมการประกอบธรกจเกยวกบมนส าปะหลงทเขารวมโครงการฯ สามารถรวบรวมหรอรบซอมนส าปะหลงสด และแปรรปจากสมาชกหรอเกษตรกรได 1,000,000 ตน

23

22

วธการ คอ ใหสหกรณภาคการเกษตร กลมเกษตรกร และกลมวสาหกจชมชน กเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร โดยรฐชดเชยรอยละ FDR+1 ตอป ระยะเวลา 12 เดอน

ระยะเวลาโครงการตงแตวนท 1 กมภาพนธ 2559 ถงวนท 31 สงหาคม 2560 ระยะเวลาจายเงนกตงแตวนท 1 กมภาพนธ 2559 ถงวนท 31 กรกฎาคม 2559

หนวยงานรบผดชอบ ไดแก กรมสงเสรมสหกรณ กรมสงเสรมการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมการคาภายใน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

24

22

วธการ คอ ใหสหกรณภาคการเกษตร กลมเกษตรกร และกลมวสาหกจชมชน กเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร โดยรฐชดเชยรอยละ FDR+1 ตอป ระยะเวลา 12 เดอน

ระยะเวลาโครงการตงแตวนท 1 กมภาพนธ 2559 ถงวนท 31 สงหาคม 2560 ระยะเวลาจายเงนกตงแตวนท 1 กมภาพนธ 2559 ถงวนท 31 กรกฎาคม 2559

หนวยงานรบผดชอบ ไดแก กรมสงเสรมสหกรณ กรมสงเสรมการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมการคาภายใน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

23

บทท 4

ผลการวจย

ผลการศกษาโซอปทานและโลจสตกสสนคามนส าปะหลง ไดเสนอผลการศกษาโดยแบงออกเปน 3 หวขอ ดงน 4.1 ขอมลทวไปทท าการศกษา 4.2 โครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลง 4.3 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง

4.1 ขอมลทวไปทท าการวจย จากการส ารวจขอมลครวเรอนเกษตรกรผปลกมนส าปะหลงในแหลงผลตส าคญภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ

และภาคกลาง รวม 10 จงหวด จากกรอบตวอยาง จ านวน 134 ราย ส ารวจไดจรง จ านวน 114 ราย เนองจากไมพบเกษตรกรตวอยาง และมเกษตรกรทไมใหความรวมมอ ซงขอมลจากการส ารวจเกษตรกรจ านวน 114 ราย พบวา

4.1.1) อาย และระดบการศกษา เกษตรกรผปลกมนส าปะหลงทท าการศกษา มอาย 40-49 ป จ านวน 38 ราย คดเปนรอยละ 33.33 อาย

ตงแต 50-59 ป จ านวน 33 ราย คดเปนรอยละ 28.95 อายมากกวา 60 ป จ านวน 24 ราย คดเปนรอยละ 21.05 อาย 30-39 ป จ านวน 15 ราย คดเปนรอยละ 13.16 และอายนอยกวา 30 ป จ านวน 4 ราย คดเปนรอยละ 3.51 โดยเกษตรกรทท าการศกษามระดบการศกษาชนประถมมากทสด จ านวน 77 ราย คดเปนรอยละ 67.54 ชนมธยม จ านวน 33 ราย คดเปนรอยละ 28.95 ต ากวาประถม จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 2.63 และระดบปรญญาตร จ านวน 1 ราย คดเปนรอยละ 0.88 (ตารางท 4.1)

ตารางท 4.1 อาย และระดบการศกษาของเกษตรกร

รายการ อาย (ป) ระดบการศกษา

<30 30-<40 40-<50 50-<60 ≥60 รวม ต ากวา ประถม

ประถม มธยม อนปรญญา ปรญญา รวม

จ านวน (ราย) 4 15 38 33 24 114 3 77 33 - 1 114 รอยละ 3.51 13.16 33.33 28.95 21.05 100 2.63 67.54 28.95 - 0.88 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.1.2) แรงงานภาคการเกษตร เกษตรกรผปลกมนส าปะหลงทท าการศกษา มการใชแรงงานทงแรงงานในครวเรอน และแรงงานงานจาง

มากทสด จ านวน 47 ราย คดเปนรอยละ 41.23 ใชแตแรงงานครวเรอน จ านวน 37 ราย คดเปนรอยละ 32.46 และใชแตแรงงานจาง จ านวน 30 ราย คดเปนรอยละ 26.32 (ตารางท 4.2)

ตารางท 4.2 แรงงานภาคการเกษตร

รายการ การใชแรงงานภาคการเกษตร แรงงานครวเรอน แรงงานจาง แรงงานครวเรอน และจาง รวม

จ านวน (ครวเรอน) 37 30 47 114 รอยละ 32.46 26.32 41.23 100 ทมา: จากการส ารวจ

24

4.1.3) เนอทปลก และการถอครองทดน เกษตรกรผปลกมนส าปะหลงทท าการศกษา มเนอทปลกมนส าปะหลงนอยกวา 21 ไร จ านวน 80 ราย คด

เปนรอยละ 70.18 มเนอทปลกระหวาง 21-40 ไร จ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 14.91 มเนอทปลกระหวาง 41-60 ไร จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 8.77 มเนอทปลกมากกวา 80 ไร จ านวน 5 ราย คดเปนรอยละ 4.39 และมเนอทปลกระหวาง 61-80 ไร จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 1.75 โดยเกษตรกรดงกลาวปลกมนส าปะหลงในทดน ของตนเอง จ านวน 71 ราย คดเปนรอยละ 62.28 ปลกในทดนของตนเอง และพนทเชา จ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 17.55 ปลกในพนทเชา จ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 14.91 และปลกในทดนทไมตองเสยคาเชา จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 5.26 (ตารางท 4.3)

ตารางท 4.3 เนอทปลก และการถอครองทดนของเกษตรกร

รายการ เนอทปลก (ไร) การถอครองทดน <21 21-<41 41-<61 61-<80 ≥80 รวม ตนเอง เชา ตนเองและเชา ฟร รวม

จ านวน (ครวเรอน)

80 17 10 2 5 114 71 17 20 6 114

รอยละ 70.18 14.91 8.77 1.75 4.39 100 62.28 14.91 17.55 5.26 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.1.4) แหลงเงนทน

แหลงเงนทนของเกษตรกรในการปลกมนส าปะหลง พบวาแหลงเงนทนของเกษตรกรทท าการศกษา ไดจากการกยมจากสถาบนการเงน จ านวน 60 ราย คดเปนรอยละ 52.63 กจากสหกรณการเกษตร จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 21.93 ใชเงนทนของตนเอง จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 กจากกองทนหมบาน จ านวน 4 ราย คดเปนรอยละ 3.51 และจากแหลงอนๆ จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 7.89 (ตารางท 4.4)

ตารางท 4.4 แหลงเงนทนของเกษตรกร

รายการ แหลงเงนทน เงนทนตนเอง สถาบนการเงน กองทนหมบาน สหกรณการเกษตร อนๆ รวม

จ านวน (ครวเรอน) 16 60 4 25 9 114 รอยละ 14.04 52.63 3.51 21.93 7.89 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.1.5) ชวงเดอนเกบเกยว

ชวงเวลาเกบเกยวผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกรทท าการศกษา เกษตรกรเกบเกยวมากในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน 2559 ประมาณรอยละ 74.67 โดยเกบเกยวมากสดในเดอนมนาคม 2559 ประมาณรอยละ 29.50 รองลงมา คอ เดอนกมภาพนธ 2559 รอยละ 19.43 เดอนเมษายน 2559 รอยละ 14.12 และเดอนมกราคม 2559 รอยละ 11.62 (ตารางท 4.5)

26

24

4.1.3) เนอทปลก และการถอครองทดน เกษตรกรผปลกมนส าปะหลงทท าการศกษา มเนอทปลกมนส าปะหลงนอยกวา 21 ไร จ านวน 80 ราย คด

เปนรอยละ 70.18 มเนอทปลกระหวาง 21-40 ไร จ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 14.91 มเนอทปลกระหวาง 41-60 ไร จ านวน 10 ราย คดเปนรอยละ 8.77 มเนอทปลกมากกวา 80 ไร จ านวน 5 ราย คดเปนรอยละ 4.39 และมเนอทปลกระหวาง 61-80 ไร จ านวน 2 ราย คดเปนรอยละ 1.75 โดยเกษตรกรดงกลาวปลกมนส าปะหลงในทดน ของตนเอง จ านวน 71 ราย คดเปนรอยละ 62.28 ปลกในทดนของตนเอง และพนทเชา จ านวน 20 ราย คดเปนรอยละ 17.55 ปลกในพนทเชา จ านวน 17 ราย คดเปนรอยละ 14.91 และปลกในทดนทไมตองเสยคาเชา จ านวน 6 ราย คดเปนรอยละ 5.26 (ตารางท 4.3)

ตารางท 4.3 เนอทปลก และการถอครองทดนของเกษตรกร

รายการ เนอทปลก (ไร) การถอครองทดน <21 21-<41 41-<61 61-<80 ≥80 รวม ตนเอง เชา ตนเองและเชา ฟร รวม

จ านวน (ครวเรอน)

80 17 10 2 5 114 71 17 20 6 114

รอยละ 70.18 14.91 8.77 1.75 4.39 100 62.28 14.91 17.55 5.26 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.1.4) แหลงเงนทน

แหลงเงนทนของเกษตรกรในการปลกมนส าปะหลง พบวาแหลงเงนทนของเกษตรกรทท าการศกษา ไดจากการกยมจากสถาบนการเงน จ านวน 60 ราย คดเปนรอยละ 52.63 กจากสหกรณการเกษตร จ านวน 25 ราย คดเปนรอยละ 21.93 ใชเงนทนของตนเอง จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 กจากกองทนหมบาน จ านวน 4 ราย คดเปนรอยละ 3.51 และจากแหลงอนๆ จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 7.89 (ตารางท 4.4)

ตารางท 4.4 แหลงเงนทนของเกษตรกร

รายการ แหลงเงนทน เงนทนตนเอง สถาบนการเงน กองทนหมบาน สหกรณการเกษตร อนๆ รวม

จ านวน (ครวเรอน) 16 60 4 25 9 114 รอยละ 14.04 52.63 3.51 21.93 7.89 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.1.5) ชวงเดอนเกบเกยว

ชวงเวลาเกบเกยวผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกรทท าการศกษา เกษตรกรเกบเกยวมากในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน 2559 ประมาณรอยละ 74.67 โดยเกบเกยวมากสดในเดอนมนาคม 2559 ประมาณรอยละ 29.50 รองลงมา คอ เดอนกมภาพนธ 2559 รอยละ 19.43 เดอนเมษายน 2559 รอยละ 14.12 และเดอนมกราคม 2559 รอยละ 11.62 (ตารางท 4.5)

25

ตารางท 4.5 รอยละการเกบเกยวรายเดอนของเกษตร

รายการ เกบเกยวผลผลตรายเดอน

ต.ค. 58

พ.ย. ธ.ค. ม.ค. 59

ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. รวม

จ านวน (ไร) 112 163 109 216.50 362 549.50 263 28 20 - 8 32 1,863 รอยละ 6.01 8.75 5.85 11.62 19.43 29.50 14.12 1.50 1.07 - 0.43 1.72 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.2 โครงสรางและกจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลง

4.2.1 โครงสรางของโซอปทานมนส าปะหลง 1) เกษตรกร

เกษตรกรทเพาะปลกมนส าปะหลงจะจดซอจดหาปจจยการผลต เชน ตนพนธ มนส าปะหลง ปย ยา และสารเคม เพอมาใชการเพาะปลก และเมอเกบเกยวผลผลตแลวเกษตรกรสวนใหญจะจ าหนายผลผลตในรปของ หวมนส าปะหลงสด เนองจากเปนวธการทสะดวกทสดส าหรบเกษตรกร ประกอบกบมขอจ ากดเรองแรงงานหายาก สวนเกษตรกรทแปรรปเปนมนเสนจ าหนายจะมเพยงสวนนอยและมในบางพนทเทานน เนองจากมการสงเสรมทงจากภาครฐและภาคเอกชนใหเกษตรกรท า เพราะจะจ าหนายไดในราคาทสงกวาการจ าหนายเปนหวมนส าปะหลงสด อกทงมนเสนยงสามารถเกบเพอรอราคาได การจ าหนายผลผลตของเกษตรกร กรณทจ าหนายในรปของหวมนส าปะหลงสด เกษตรกรจะขนสงไปจ าหนายใหกบจดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร โรงงานผลตมนอดเมดทเปดเปนลานรบซอ และโรงงานผลตเอทานอลในพนท และในกรณทจ าหนายในรปของมนเสน เกษตรกรจะจ าหนายใหกบจดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน โรงานผลตมนอดเมด และโรงงานผลตเอทานอล (ภาพท 4.1)

ทงนการจดการคณภาพผลผลต และชองทางการจ าหนายของเกษตรกรขนกบลกษณะตลาดรบซอ ในพนท เชน ในพนททมโรงงานผลตแปงมนส าปะหลงตงอย เกษตรกรจะจ าหนายผลผลตใหกบโรงงานผลตแปงมนปะหลงเปนหลก เนองจากจะไดราคาดกวาจ าหนายใหกบลานรบซอ/ลานมนเสนทรบซอผลผลตเปนแบบคละ ดงนน มนส าปะหลงทเกษตรกรน าไปจ าหนายใหกบโรงงานผลตแปงมนส าปะหลง เกษตรกรกจะมการจดการคณภาพทดกวาการจ าหนายผลผลตใหกบลานรบซอ/ลานมนเสน ทสวนใหญจะรบซอผลผลตแบบคละ

2) จดรบซอในชมชน จดรบซอในชมชน คอ จดรบซอทคนในพนทหรอในหมบานตงเปนรานรบซอเลกๆ มเพยงลานรบซอ

ทมขนาดไมกวางนก จดรบซอในชมชนจะมทงทรบซอผลผลตในรปของหวมนสด และมนเสนจากเกษตรกรในพนท (ภาพท 4.1) จดรบซอในชมชนบางแหงอาจมการแปรรปหวมนส าปะหลงสดเปนมนเสนจ าหนายดวยแตจะท าในปรมาณ ทไมมาก ส าหรบชองทางการจ าหนายจดรบซอในชมชนจะจ าหนายผลผลตตอใหกบลานรบซอ/ลานมนเสน

3) ลานรบซอ/ลานมนเสน ลานรบซอ/ลานมนเสน เปนจดรบซอทมขนาดใหญกวาจดรบซอในชมชน โดยจะรบซอผลผลต

มนส าปะหลงทงในรปหวมนส าปะหลงสด และมนเสน จากเกษตรกรโดยตรง จากจดรบซอในชมชนหรอรบซอจาก ลานรบซอ/ลานมนเสน ดวยกนเอง (ภาพท 4.1) ส าหรบการรบซอจะมทงทตรวจวดคณภาพ (ดสงเจอปน และ/หรอ วดเปอรเซนตเชอแปง) และรบซอแบบคละคณภาพ การเกบรกษามนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมนเสน จะเกบ ในรปของมนเสนเพอรอจ าหนาย อาจมบางสวนทจ าหนายตอในรปหวมนสดใหกบโรงงานเอทานอล

27

26

การจดการคณภาพผลผลต เมอลานรบซอ/ลานมนเสน รบซอหวมนส าปะหลงสดเข ามาแลวตองน า มาสบเปนมนเสนตากแดดใหแหงอยางนอย 4 วน เพอรกษาคณภาพผลผลตและสามารถเกบไวรอจ าหนายไดนานขน โดยปกตในแตละวนทรบซอหวมนส าปะหลงสดเขามา ลานมนจะสบมนเสนตากทกวน หากเกบไวในรปหวมนสดมกจะ เกบไมเกนสองวนกตองสบตาก หรอสบแลวกองไวทยอยตาก เพอลดการสญเสยคณภาพ ส าหรบชองทางการจ าหนาย ลานรบซอ/ลานมนเสน อาจจ าหนายในรปของหวมนส าปะหลงสดใหกบโรงงานแปรรปเอทานอล แตโดยหลกๆ แลวจะจ าหนายในรปของมนเสนใหแก โรงงานมนอดเมด โรงงานเอทานอล โรงงานอาหารสตว ฟารมเ ลยงสตว อตสาหกรรมแปรรปอนๆ และผสงออก

4) โรงงานอตสาหกรรม 4.1) โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร

โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร จะรบซอผลผลตจากเกษตรกรในรปของหวมนสด ไปแปรรปเปนแปงมนหรอแปงดดแปร แลวสงจ าหนายตอใหกบใหกบอตสาหกรรมแปรรปอนๆ ผใชรายยอย และสงออก (ภาพท 4.1) ตลาดสงออกแปงมนทส าคญ ไดแก จน และอนโดนเซย สวนแปงดดแปร ตลาดสงออกทส าคญ ไดแก ญปน และจน

4.2) โรงงานผลตมนอดเมด โรงงานผลตมนอดเมด จะรบซอผลผลตทงหวมนสดและมนเสน แตจะรบซอมนเสนเปนหลก

หากรบซอเปนหวมนสดตองน ามาแปรรปเปนมนเสนกอน แลวจงน าไปแปรรปเปนมนอดเมด สงจ าหนายใหกบโรงงานอาหารสตว และสงออก (ภาพท 4.1) ตลาดสงออกมนอดเมดทส าคญ ไดแก ญปน และสหรฐอเมรกา

4.3) โรงงานผลตเอทานอล โรงงานผลตเอทานอล จะรบซอผลผลตทงในรปของหวมนส าปะหลงสดและมนเสนจากเกษตรกร

และลานรบซอ/ลานมนเสน เพอน ามาแปรรปเปนเอทานอล จ าหนายตอใหกบบรษทผคาน ามนเชอเพลงในประเทศ (ภาพท 4.1) โดยในชวงทผลผลตมนส าปะหลงออกสตลาดมากโรงงานจะแปรรปเอทานอลโดยใชหวมนส าปะหลงสด และรบซอมนเสนเกบสตอกไวใชแปรรปเอทานอลในชวงทหวมนส าปะหลงสดขาดแคลนไมเพยงพอกบก าลงการผลต

4.4) โรงงานผลตอาหารสตว โรงงานผลตอาหารสตว จะรบซอผลผลตในรปมนเสน และมนอดเมด จากลานรบซอ/ลานมนเสน

และโรงงานมนอดเมด เพอน ามาใชเปนวตถดบในการผลตอาหารสตว จ าหนายตอใหกบผเลยงสตวภายในประเทศ และสงออกไปจ าหนายตางประเทศ (ภาพท 4.1)

4.5) อตสาหกรรมแปรรปอนๆ อตสาหกรรมแปรรปอนๆ จะรบซอผลผลตในรปมนเสน แปงมน/แปงมนดดแปร มาแปรรปหรอ

ใชเปนองคประกอบในการแปรรปเปนสนคาตางๆ เชน สารความหวาน ผงชรส ครมเทยม เมดสาค น าสมสายช ยาสฟน กาว อตสาหกรรมกระดาษ อตสาหกรรมสงทอ และยา เปนตน จ าหนายใหกบผบรโภค/ผใชภายในประเทศ และสงออกไปจ าหนายตางประเทศ (ภาพท 4.1)

5) ฟารมเลยงสตว ฟารมเลยงสตว จะมทงทผสมอาหารสตวใชเอง และซออาหารสตวส าเรจรปมาใช ส าหรบฟารมทผสม

อาหารสตวใชเองจะซอมนเสนจากลานรบซอ/ลานมนเสน มาบดใชเปนสวนผสมในอาหารส าหรบเลยงสตวเอง 6) ผสงออกมนเสน

ผสงออกมนเสนของไทย จะสงออกมนเสนไปประเทศจนเปนหลก โดยผสงออกจะขนสงมนเสน ผานทาเรอโปะ 3 ทาเรอ ไดแก ทาเรอบางประกง จงหวดฉะเชงเทรา ทาเรอนครหลวง และทาเรอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา เพอลากสนคาไปลงเรอใหญทจอดรอรบสนคาอยททาเรอเกาะสชง จงหวดชลบร

28

26

การจดการคณภาพผลผลต เมอลานรบซอ/ลานมนเสน รบซอหวมนส าปะหลงสดเข ามาแลวตองน า มาสบเปนมนเสนตากแดดใหแหงอยางนอย 4 วน เพอรกษาคณภาพผลผลตและสามารถเกบไวรอจ าหนายไดนานขน โดยปกตในแตละวนทรบซอหวมนส าปะหลงสดเขามา ลานมนจะสบมนเสนตากทกวน หากเกบไวในรปหวมนสดมกจะ เกบไมเกนสองวนกตองสบตาก หรอสบแลวกองไวทยอยตาก เพอลดการสญเสยคณภาพ ส าหรบชองทางการจ าหนาย ลานรบซอ/ลานมนเสน อาจจ าหนายในรปของหวมนส าปะหลงสดใหกบโรงงานแปรรปเอทานอล แตโดยหลกๆ แลวจะจ าหนายในรปของมนเสนใหแก โรงงานมนอดเมด โรงงานเอทานอล โรงงานอาหารสตว ฟารมเ ลยงสตว อตสาหกรรมแปรรปอนๆ และผสงออก

4) โรงงานอตสาหกรรม 4.1) โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร

โรงงานผลตแปงมนส าปะหลง/แปงดดแปร จะรบซอผลผลตจากเกษตรกรในรปของหวมนสด ไปแปรรปเปนแปงมนหรอแปงดดแปร แลวสงจ าหนายตอใหกบใหกบอตสาหกรรมแปรรปอนๆ ผใชรายยอย และสงออก (ภาพท 4.1) ตลาดสงออกแปงมนทส าคญ ไดแก จน และอนโดนเซย สวนแปงดดแปร ตลาดสงออกทส าคญ ไดแก ญปน และจน

4.2) โรงงานผลตมนอดเมด โรงงานผลตมนอดเมด จะรบซอผลผลตทงหวมนสดและมนเสน แตจะรบซอมนเสนเปนหลก

หากรบซอเปนหวมนสดตองน ามาแปรรปเปนมนเสนกอน แลวจงน าไปแปรรปเปนมนอดเมด สงจ าหนายใหกบโรงงานอาหารสตว และสงออก (ภาพท 4.1) ตลาดสงออกมนอดเมดทส าคญ ไดแก ญปน และสหรฐอเมรกา

4.3) โรงงานผลตเอทานอล โรงงานผลตเอทานอล จะรบซอผลผลตทงในรปของหวมนส าปะหลงสดและมนเสนจากเกษตรกร

และลานรบซอ/ลานมนเสน เพอน ามาแปรรปเปนเอทานอล จ าหนายตอใหกบบรษทผคาน ามนเชอเพลงในประเทศ (ภาพท 4.1) โดยในชวงทผลผลตมนส าปะหลงออกสตลาดมากโรงงานจะแปรรปเอทานอลโดยใชหวมนส าปะหลงสด และรบซอมนเสนเกบสตอกไวใชแปรรปเอทานอลในชวงทหวมนส าปะหลงสดขาดแคลนไมเพยงพอกบก าลงการผลต

4.4) โรงงานผลตอาหารสตว โรงงานผลตอาหารสตว จะรบซอผลผลตในรปมนเสน และมนอดเมด จากลานรบซอ/ลานมนเสน

และโรงงานมนอดเมด เพอน ามาใชเปนวตถดบในการผลตอาหารสตว จ าหนายตอใหกบผเลยงสตวภายในประเทศ และสงออกไปจ าหนายตางประเทศ (ภาพท 4.1)

4.5) อตสาหกรรมแปรรปอนๆ อตสาหกรรมแปรรปอนๆ จะรบซอผลผลตในรปมนเสน แปงมน/แปงมนดดแปร มาแปรรปหรอ

ใชเปนองคประกอบในการแปรรปเปนสนคาตางๆ เชน สารความหวาน ผงชรส ครมเทยม เมดสาค น าสมสายช ยาสฟน กาว อตสาหกรรมกระดาษ อตสาหกรรมสงทอ และยา เปนตน จ าหนายใหกบผบรโภค/ผใชภายในประเทศ และสงออกไปจ าหนายตางประเทศ (ภาพท 4.1)

5) ฟารมเลยงสตว ฟารมเลยงสตว จะมทงทผสมอาหารสตวใชเอง และซออาหารสตวส าเรจรปมาใช ส าหรบฟารมทผสม

อาหารสตวใชเองจะซอมนเสนจากลานรบซอ/ลานมนเสน มาบดใชเปนสวนผสมในอาหารส าหรบเลยงสตวเอง 6) ผสงออกมนเสน

ผสงออกมนเสนของไทย จะสงออกมนเสนไปประเทศจนเปนหลก โดยผสงออกจะขนสงมนเสน ผานทาเรอโปะ 3 ทาเรอ ไดแก ทาเรอบางประกง จงหวดฉะเชงเทรา ทาเรอนครหลวง และทาเรอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา เพอลากสนคาไปลงเรอใหญทจอดรอรบสนคาอยททาเรอเกาะสชง จงหวดชลบร

27

ปจจย

การผ

ลต

เกษตร

กรผป

ลก

มนส า

ปะหล

ง

โรงงา

นมนอ

ดเมด

จดรบ

ซอใน

ชมชน

สงออ

ก (ญ

ปน สห

รฐฯ เ

นเธอแ

ลนด)

ลานร

บซอ/

ลา

นมนเส

น

โรงงาน

แปงม

น ส า

ปะหล

ง/แปง

ดดแป

ร

สงออ

ก -แป

งมน

สงออ

ก จน

อนโด

นเซย

-แปงด

ดแปร

สงออ

ก จน

ญปน

ผสงอ

อกมน

เสน

โรงงา

นเอทา

นอล

บรษท

ผคาน

ามนเช

อเพลง

ฟารม

เลยงส

ตว

อตสา

หกรร

ม แป

รรปอ

นๆ

สงออ

ก

โรงงา

นอาห

ารสต

ว

ใชใน

ประเท

ศ

ภาพท

4.1 โ

ครงส

รางแ

ละคว

ามเชอ

มโยง

ของโซ

อปทา

นสนค

ามนส

าปะห

ลง

ทมา:

จากก

ารส ารวจ

29

28

4.2.2 กจกรรมในโซอปทานมนส าปะหลง กจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงของเกษตรกร ของลานรบซอ/ลานมนเสน อตสาหกรรมผลต

เอทานอล และการสงออกมนเสน จากการศกษาพบวา 1) เกษตรกร

การปลกมนส าปะหลงของเกษตรกรทท าการศกษา จะเรมตนจากการเตรยมปจจยการผลต ไดแก ตนพนธ มนส าปะหลง ปย ยา และสารเคม ซงจากการส ารวจ พบวา เกษตรกรจะเกบตนพนธมนส าปะหลงไวใชเอง จ านวน 73 ราย คดเปนรอยละ 64.03 ซอจากเพอนบานและแหลงจ าหนาย จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 เกบพนธ มนส าปะหลงไวใชเอง ซอ และไดฟร จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 และไดฟรจากญาตหรอเพอนบาน จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 7.89 ส าหรบการขนสงตนพนธมนส าปะหลง เกษตรกรท าการขนสงตนพนธมนส าปะหลง ดวยตนเอง จ านวน 51 ราย คดเปนรอยละ 44.74 เกษตรกรมการเคลอนยายตนพนธมนส าปะหลงเองภายในไรนา จ านวน 51 ราย คดเปนรอยละ 44.74 และเกษตรกรจางรถขนสงตนพนธมนส าปะหลง จ านวน 12 ราย คดเปน รอยละ 10.52 (ตารางท 4.6)

ตารางท 4.6 การจดซอจดหาตนพนธมนส าปะหลงของเกษตรกร

รายการ ตนพนธมนส าปะหลง การขนสง เกบไวเอง ซอ ไดฟร เกบไวเอง ซอ และไดฟร รวม ขนสงเอง จางขนสง ไมขนสง รวม

จ านวน (ราย) 73 16 9 16 114 51 12 51 114 รอยละ 64.03 14.04 7.89 14.04 100 44.74 10.52 44.74 100 ทมา: จากการส ารวจ

ปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะซอเปนหลก โดยจะซอจากรานคาทวไป และซอจากสหกรณการเกษตร จ านวน 106 ราย คดเปนรอยละ 92.98 มเพยงจ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 7.02 ทมทงผลตไวใชเอง รบแจก และซอบางสวน ลกษณะการสงซอปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะทยอยซอเมอมความตองการใช จ านวน 100 คน คดเปนรอยละ 87.72 และมการสงซอลวงหนา จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 12.28 ส าหรบการขนสงปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะขนสงดวยตนเอง จ านวน 81 ราย คดเปนรอยละ 71.05 จางขนสง จ านวน 30 ราย คดเปน รอยละ 26.32 และไมเสยคาบรการขนสง จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 2.63 (ตารางท 4.7) ตารางท 4.7 การจดซอจดหาปย ยา และสารเคมของเกษตรกร

รายการ ปย ยา สารเคม การสงซอ การขนสง ซอ ซอ รบแจก และผลตเอง รวม เมอใช ลวงหนา รวม ขนสงเอง จางขนสง ฟร รวม

จ านวน (ราย) 106 8 114 100 14 114 81 30 3 114 รอยละ 92.98 7.02 100 87.72 12.28 100 71.05 26.32 2.63 100 ทมา: จากการส ารวจ

การจ าหนายผลผลต เมอเกษตรกรเกบเกยวผลผลตแลว จะน าไปจ าหนายในรปหวมนส าปะหลงสด

เปนสวนใหญ ชองทางการจ าหนาย คอ เกษตรกรจ าหนายใหจดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน จ านวน 90 ราย คดเปนรอยละ 78.95 จ าหนายใหโรงงานแปงมนส าปะหลง จ านวน 21 ราย คดเปนรอยละ 18.42 และจ าหนายใหทงลานรบซอ/ลานมนเสน และโรงงานแปงมนส าปะหลง จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 2.63 การขนสงผลผลต ไปจ าหนาย พบวา เกษตรกรจางรถขนสง จ านวน 67 ราย คดเปนรอยละ 58.77 และขนสงผลผลตไปจ าหนายเอง จ านวน 47 ราย คดเปนรอยละ 41.23 ส าหรบการจ าหนายผลผลต เกษตรกรไมพบปญหาการรอคว จ านวน 88 ราย

30

28

4.2.2 กจกรรมในโซอปทานมนส าปะหลง กจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงของเกษตรกร ของลานรบซอ/ลานมนเสน อตสาหกรรมผลต

เอทานอล และการสงออกมนเสน จากการศกษาพบวา 1) เกษตรกร

การปลกมนส าปะหลงของเกษตรกรทท าการศกษา จะเรมตนจากการเตรยมปจจยการผลต ไดแก ตนพนธ มนส าปะหลง ปย ยา และสารเคม ซงจากการส ารวจ พบวา เกษตรกรจะเกบตนพนธมนส าปะหลงไวใชเอง จ านวน 73 ราย คดเปนรอยละ 64.03 ซอจากเพอนบานและแหลงจ าหนาย จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 เกบพนธ มนส าปะหลงไวใชเอง ซอ และไดฟร จ านวน 16 ราย คดเปนรอยละ 14.04 และไดฟรจากญาตหรอเพอนบาน จ านวน 9 ราย คดเปนรอยละ 7.89 ส าหรบการขนสงตนพนธมนส าปะหลง เกษตรกรท าการขนสงตนพนธมนส าปะหลง ดวยตนเอง จ านวน 51 ราย คดเปนรอยละ 44.74 เกษตรกรมการเคลอนยายตนพนธมนส าปะหลงเองภายในไรนา จ านวน 51 ราย คดเปนรอยละ 44.74 และเกษตรกรจางรถขนสงตนพนธมนส าปะหลง จ านวน 12 ราย คดเปน รอยละ 10.52 (ตารางท 4.6)

ตารางท 4.6 การจดซอจดหาตนพนธมนส าปะหลงของเกษตรกร

รายการ ตนพนธมนส าปะหลง การขนสง เกบไวเอง ซอ ไดฟร เกบไวเอง ซอ และไดฟร รวม ขนสงเอง จางขนสง ไมขนสง รวม

จ านวน (ราย) 73 16 9 16 114 51 12 51 114 รอยละ 64.03 14.04 7.89 14.04 100 44.74 10.52 44.74 100 ทมา: จากการส ารวจ

ปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะซอเปนหลก โดยจะซอจากรานคาทวไป และซอจากสหกรณการเกษตร จ านวน 106 ราย คดเปนรอยละ 92.98 มเพยงจ านวน 8 ราย คดเปนรอยละ 7.02 ทมทงผลตไวใชเอง รบแจก และซอบางสวน ลกษณะการสงซอปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะทยอยซอเมอมความตองการใช จ านวน 100 คน คดเปนรอยละ 87.72 และมการสงซอลวงหนา จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 12.28 ส าหรบการขนสงปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะขนสงดวยตนเอง จ านวน 81 ราย คดเปนรอยละ 71.05 จางขนสง จ านวน 30 ราย คดเปน รอยละ 26.32 และไมเสยคาบรการขนสง จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 2.63 (ตารางท 4.7) ตารางท 4.7 การจดซอจดหาปย ยา และสารเคมของเกษตรกร

รายการ ปย ยา สารเคม การสงซอ การขนสง ซอ ซอ รบแจก และผลตเอง รวม เมอใช ลวงหนา รวม ขนสงเอง จางขนสง ฟร รวม

จ านวน (ราย) 106 8 114 100 14 114 81 30 3 114 รอยละ 92.98 7.02 100 87.72 12.28 100 71.05 26.32 2.63 100 ทมา: จากการส ารวจ

การจ าหนายผลผลต เมอเกษตรกรเกบเกยวผลผลตแลว จะน าไปจ าหนายในรปหวมนส าปะหลงสด

เปนสวนใหญ ชองทางการจ าหนาย คอ เกษตรกรจ าหนายใหจดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน จ านวน 90 ราย คดเปนรอยละ 78.95 จ าหนายใหโรงงานแปงมนส าปะหลง จ านวน 21 ราย คดเปนรอยละ 18.42 และจ าหนายใหทงลานรบซอ/ลานมนเสน และโรงงานแปงมนส าปะหลง จ านวน 3 ราย คดเปนรอยละ 2.63 การขนสงผลผลต ไปจ าหนาย พบวา เกษตรกรจางรถขนสง จ านวน 67 ราย คดเปนรอยละ 58.77 และขนสงผลผลตไปจ าหนายเอง จ านวน 47 ราย คดเปนรอยละ 41.23 ส าหรบการจ าหนายผลผลต เกษตรกรไมพบปญหาการรอคว จ านวน 88 ราย

29

คดเปนรอยละ 77.19 และพบปญหาการรอคว จ านวน 26 ราย คดเปนรอยละ 22.81 (ตารางท 4.8) โดยเกษตรกรสวนใหญทประสบปญหาการรอคว คอ เกษตรกรทน าผลผลตไปจ าหนายใหกบโรงงานแปงมน และประสบปญหา การรอควนานในชวงเดอนทผลผลตมนส าปะหลงออกสตลาดมาก คอ ชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน

ตารางท 4.8 การจ าหนายผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกร

รายการ ชองทางจ าหนายผลผลต การขนสง ปญหาการจ าหนาย

จดรบซอ/ลานมน

โรงงานแปงมน

ลานมน/โรงงาน

รวม ขนสงเอง จางขนสง รวม ไมรอคว รอคว รวม

จ านวน (ราย) 90 21 3 114 47 67 114 88 26 114 รอยละ 78.95 18.42 2.63 100 41.23 58.77 100 77.19 22.81 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.2.2 ลานรบซอ/ลานมนเสน

ลานรบซอ/ลานมนเสน จากการศกษา พบวา จะรบซอผลผลตทงในรปของหวมนส าปะหลงสด และมนเสน จากเกษตรกรโดยตรงและจากจดรบซอในชมชน โดยหวมนส าปะหลงสดทรบซอจะน าไปแปรรปเปนมนเสนเกบสตอกเพอรอจ าหนาย มเพยงจ านวนเลกนอยเทานนทจ าหนายตอในรปหวมนส าปะหลงสดใหกบโรงงานผผลตเอทานอล นอกจากน จากการศกษายงพบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน มการจ าหนายมนเสนใหกบผสงออกมากถง รอยละ 81.76 และจ าหนายผลผลตใหกบโรงงานแปงมน โรงงานผผลตเอทานอล โรงงานอาหารสตว ฟารมเลยงสตว และผรบซอ มนเสนดวยกนเพยงรอยละ 18.24 ลกษณะการขนสงผลผลตไปจ าหนาย พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน จางรถขนสงผลผลตไปจ าหนาย รอยละ 42.85 ขนสงผลผลตไปจ าหนายเอง รอยละ 28.57 ขนสงผลผลตไปจ าหนายเองและจางรถขนสง รอยละ 14.29 และผรบซอมาขนสงผลผลตไปเอง รอยละ 14.29 (ตารางท 4.9)

ตารางท 4.9 การจ าหนาย และการขนสงผลผลตมนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมนเสน

รายการ แหลงจ าหนาย การขนสง

ผสงออก โรงงานแปงมน /เอทานอล/อาหารสตว/ ฟารมเลยงสตว /ลานมน

รวม ขนสงเอง จางขนสง

ขนสงเอง และจาง

ผซอ ขนเอง

รวม

จ านวน (ราย) - - - 4 6 2 2 14 รอยละ 81.76 18.24 100 28.57 42.85 14.29 14.29 100 ทมา: จากการส ารวจ

4.2.3 อตสาหกรรมการผลตเอทานอล โรงงานผลตเอทานอลจากมนส าปะหลง จะใชมนส าปะหลงทงในรปของหวมนสด และมนเสน เปนวตถดบ

โดยหวมนสดเมอรบซอจากเกษตรกร หรอลานรบซอ แลวน าไปแปรรปเปนเอทานอลในทนทจะไมมการเกบสตอก สวนมนเสนจะมการซอและเกบสตอกไวเพอใหเพยงพอในการแปรรปเอทานอลไดตลอดทงป โดยจะใชมนเสนแปรรปเปนเอทานอลเฉพาะในชวงทไมมผลผลตหวมนสด ส าหรบขนตอนการแปรรปเอทานอลจากมนส าปะหลง คอ การยอยแปงใหเปนน าตาลแลวหมกน าตาลทไดจากการยอยแปงดวยยสตเพอใหไดเอทานอล หลงจากนนน าเอทานอลทไดไปเขาสกระบวนการกลนและแยกน าเพอใหไดเอทานอลทมความบรสทธสง กอนจ าหนายใหกบบรษทผคาน ามนเชอเพลง ในประเทศเพอน าไปผสมกบน ามนเบนซนเพอใหไดแกสโซฮอลตอไป

31

30

ส าหรบการท าการตลาดเอทานอล บรษทผคาน ามนเชอเพลงจะมการเปดราคาซอขายเอทานอลลวงหนา ครงละ 3 เดอน ถามการตกลงซอขายกนแลวระหวางบรษทผผลตเอทานอล กบบรษทผคาน ามนเชอเพลง บรษทผคาน ามนเชอเพลงกจะสงแผนเพอใหบรษทผผลตเอทานอลจดสงสนคาใหเปนรายเดอนตอไป ลกษณะการขนสงสนคาใหกบบรษทผคาน ามนเชอเพลงจะมทงบรษทผคาน ามนเชอเพลงมารบสนคาเอง และบรษทผผลตเอทานอลจดสงสนคาใหโดยใชบรการผรบจางขนสงสนคาเนองจากรถทใชในการขนสงเอทานอลตองเปนรถเฉพาะเทานน

4.2.4 ผสงออกมนเสน ผสงออกมนเสนของไทย จะสามารถสงออกมนเสนไดตองเปนผทขนทะเบยนไวกบกรมการคาตางประเทศ

แลวเทานน นอกจากนผสงออกมนเสนตองมสตอกมนเสนในชวงเดอนมกราคมถงเดอนเมษายน โดยมสดสวน การท าสตอกตอยอดการสงออก คอ 1 ตอ 2 โดยมกรมการคาตางประเทศเปนผตรวจสอบ ในการสงออกผสงออกและผซอในตางประเทศตองตกลงกนเรองจ านวนสนคาทจะสงมอบ ราคาสนคา ชวงเวลาการสงมอบ และเงอนไขตางๆ โดยเฉพาะเรองการช าระเงน นอกจากนการซอขายตองชดเจนวาจะซอขายกนแบบ CIF หรอ FOB ถาเปนการซอขายแบบ FOB ผซอสนคาตองหาเรอขนสงสนคา (เรอเดนสมทร) มาเตรยมรบสนคาทเกาะสชง ส าหรบผขายหรอผสงออกมนเสนตองไปขออนญาตสงออกกบกรมการคาตางประเทศ แตสวนใหญผสงออกจะใชวธการจางบรษท SHIPPING ในการประสานงานกบกรมการคาตางประเทศและเดนเอกสารตางๆ ทเกยวของ และเม อกระบวนการอนญาตเรยบรอยแลวผสงออกกจะจดหาเรอโปะ (เรอล าเลยงมนเสนจากทาเรอน าตนไปลงเรอใหญทเกาะสชง ขนสงไดประมาณล าละ 1,000-1,600 ตน) เพอขนสงสนคาจากทาเรอนครหลวง ทาเรอบางไทร และทาเรอบางประกง ไปลงเรอใหญทเกาะสชง ซงจะตองค านวณเวลาใหพอดกบเรอขนสงสนคา (เรอเดนสมทร) ทจะเขามารบสนคาดวย ถาไมตรงเวลาจะเสยคาปรบวนละ 1,000 US$ เรอเดนสมทรจะขนสงมนเสนไดประมาณล าเรอละ 50,000 ตน 4.3 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกส (Logistics Performance Index :LPI) สนคามนส าปะหลง ไดท าการศกษาเฉพาะกรณของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน โดยท าการศกษาใน 3 มต ประกอบดวย มตดานตนทน มต ดานเวลา และมตดานความนาเชอถอ ดงน

4.3.1 เกษตรกร เปนกจกรรมการจ าหนายผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกร ใหกบลานรบซอ/ลานมน โรงงานแปงมน

และโรงงานเอทานอล ซงเกษตรกรมยอดขายเฉลยตอป 196,918.69 บาท โดยพบวา 1) มตดานตนทน

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของเกษตรกรในมตดานตนทน เทยบกบยอดขายพจารณาใน 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม เปนสดสวนตนทนการจดซอจดหาปจจยในการผลตเทยบกบยอดขายทงหมด กจกรรมการขนสง เปนสดสวนตนทนคาใชจาย ในการขนสงรวมทกกจกรรมตอยอดขายทงหมด กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา เปนสดสวนมลคาสนคา ทตกคางในไรนาระหวางการจดเกบไปขายตอยอดขายทงหมด และกจกรรมการถกตกลบของสนคา เปนสดสวนมลคาสนคาทถกตกลบตอยอดขายทงหมด พบวา เกษตรกรมตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 6.12 หรอกโลกรมละ 0.131 บาท ประกอบดวยตนทนทส าคญ คอ การจดเกบและขนถายสนคา รอยละ 3.07 หรอกโลกรมละ 0.065 บาท รองลงมา ไดแก ตนทนการขนสง รอยละ 2.23 หรอกโลกรมละ 0.048 บาท การจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม รอยละ 0.46 หรอกโลกรมละ 0.010 บาท และการถกตกลบของสนคา รอยละ 0.36 หรอกโลกรมละ 0.008 บาท (ตารางท 4.10)

32

30

ส าหรบการท าการตลาดเอทานอล บรษทผคาน ามนเชอเพลงจะมการเปดราคาซอขายเอทานอลลวงหนา ครงละ 3 เดอน ถามการตกลงซอขายกนแลวระหวางบรษทผผลตเอทานอล กบบรษทผคาน ามนเชอเพลง บรษทผคาน ามนเชอเพลงกจะสงแผนเพอใหบรษทผผลตเอทานอลจดสงสนคาใหเปนรายเดอนตอไป ลกษณะการขนสงสนคาใหกบบรษทผคาน ามนเชอเพลงจะมทงบรษทผคาน ามนเชอเพลงมารบสนคาเอง และบรษทผผลตเอทานอลจดสงสนคาใหโดยใชบรการผรบจางขนสงสนคาเนองจากรถทใชในการขนสงเอทานอลตองเปนรถเฉพาะเทานน

4.2.4 ผสงออกมนเสน ผสงออกมนเสนของไทย จะสามารถสงออกมนเสนไดตองเปนผทขนทะเบยนไวกบกรมการคาตางประเทศ

แลวเทานน นอกจากนผสงออกมนเสนตองมสตอกมนเสนในชวงเดอนมกราคมถงเดอนเมษายน โดยมสดสวน การท าสตอกตอยอดการสงออก คอ 1 ตอ 2 โดยมกรมการคาตางประเทศเปนผตรวจสอบ ในการสงออกผสงออกและผซอในตางประเทศตองตกลงกนเรองจ านวนสนคาทจะสงมอบ ราคาสนคา ชวงเวลาการสงมอบ และเงอนไขตางๆ โดยเฉพาะเรองการช าระเงน นอกจากนการซอขายตองชดเจนวาจะซอขายกนแบบ CIF หรอ FOB ถาเปนการซอขายแบบ FOB ผซอสนคาตองหาเรอขนสงสนคา (เรอเดนสมทร) มาเตรยมรบสนคาทเกาะสชง ส าหรบผขายหรอผสงออกมนเสนตองไปขออนญาตสงออกกบกรมการคาตางประเทศ แตสวนใหญผสงออกจะใชวธการจางบรษท SHIPPING ในการประสานงานกบกรมการคาตางประเทศและเดนเอกสารตางๆ ทเกยวของ และเม อกระบวนการอนญาตเรยบรอยแลวผสงออกกจะจดหาเรอโปะ (เรอล าเลยงมนเสนจากทาเรอน าตนไปลงเรอใหญทเกาะสชง ขนสงไดประมาณล าละ 1,000-1,600 ตน) เพอขนสงสนคาจากทาเรอนครหลวง ทาเรอบางไทร และทาเรอบางประกง ไปลงเรอใหญทเกาะสชง ซงจะตองค านวณเวลาใหพอดกบเรอขนสงสนคา (เรอเดนสมทร) ทจะเขามารบสนคาดวย ถาไมตรงเวลาจะเสยคาปรบวนละ 1,000 US$ เรอเดนสมทรจะขนสงมนเสนไดประมาณล าเรอละ 50,000 ตน 4.3 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกส (Logistics Performance Index :LPI) สนคามนส าปะหลง ไดท าการศกษาเฉพาะกรณของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน โดยท าการศกษาใน 3 มต ประกอบดวย มตดานตนทน มต ดานเวลา และมตดานความนาเชอถอ ดงน

4.3.1 เกษตรกร เปนกจกรรมการจ าหนายผลผลตมนส าปะหลงของเกษตรกร ใหกบลานรบซอ/ลานมน โรงงานแปงมน

และโรงงานเอทานอล ซงเกษตรกรมยอดขายเฉลยตอป 196,918.69 บาท โดยพบวา 1) มตดานตนทน

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของเกษตรกรในมตดานตนทน เทยบกบยอดขายพจารณาใน 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม เปนสดสวนตนทนการจดซอจดหาปจจยในการผลตเทยบกบยอดขายทงหมด กจกรรมการขนสง เปนสดสวนตนทนคาใชจาย ในการขนสงรวมทกกจกรรมตอยอดขายทงหมด กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา เปนสดสวนมลคาสนคา ทตกคางในไรนาระหวางการจดเกบไปขายตอยอดขายทงหมด และกจกรรมการถกตกลบของสนคา เปนสดสวนมลคาสนคาทถกตกลบตอยอดขายทงหมด พบวา เกษตรกรมตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 6.12 หรอกโลกรมละ 0.131 บาท ประกอบดวยตนทนทส าคญ คอ การจดเกบและขนถายสนคา รอยละ 3.07 หรอกโลกรมละ 0.065 บาท รองลงมา ไดแก ตนทนการขนสง รอยละ 2.23 หรอกโลกรมละ 0.048 บาท การจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม รอยละ 0.46 หรอกโลกรมละ 0.010 บาท และการถกตกลบของสนคา รอยละ 0.36 หรอกโลกรมละ 0.008 บาท (ตารางท 4.10)

31

2) มตดานเวลา ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของเกษตรกรในมตดานเวลา พจารณาใน

3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนน เปนระยะเวลาเฉลยตอรอบการเกบเกยวผลผลต เพอจ าหนายของเกษตรกร กจกรรมการจดซอจดหา เปนระยะเวลาเฉลยในการจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม และกจกรรมการขนสง เปนระยะเวลาเฉลยในการจดสงสนคาตงแตเตรยมสนคาขนรถจนถงมอผรบซอปลายทาง พบวา เวลาทเกษตรกรใชมากทสด คอ เวลาในการเกบผลผลตเพอจ าหนายในแตละรอบการเกบเกยว จ านวน 7.38 วน รองลงมาไดแก เวลาในการจดซอจดหาปจจยการผลต พนธ ปย ยา และสารเคม จ านวน 5.67 วน และเวลาในการขนสงผลผลตไปจ าหนาย จ านวน 0.76 วน (ตารางท 4.10)

3) มตดานความนาเชอถอ ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าหลงของเกษตรกรในมตความนาเชอถอ พจารณา

ใน 2 กจกรรม ไดแก กจกรรมการขนสงสนคา เปนอตราความสามารถในการจดสงสนคาใหกบผรบซอปลายทาง และกจกรรมการถกตกลบของสนคา เปนอตราการถกตกลบของสนคาเนองจากสนคาไมไดคณภาพตามทผซอตองการเทยบกบจ านวนเทยวทจดสงทงหมด พบวา เกษตรกรมความสามารถในการจดสงสนคาไปจ าหนายไดครบถวนและเปนไปตามมาตรฐาน รอยละ 99.82 และมอตราการถกตกลบของสนคาเนองจากสนคาไมไดมาตรฐาน โดยถกปฏเสธการรบซอจากโรงงานแปงมนท าใหเกษตรกรตองขนสงไปหาทจ าหนายใหม รอยละ 0.05 (ตารางท 4.10)

33

ตา

รางท

4.10

ประ

สทธภ

าพกา

รบรห

ารจด

การโล

จสตก

สของ

เกษตร

กร

กจกร

รมโล

จสตก

ส มต

ดาน

ตน

ทน

เวล

า

ความ

นาเชอ

ถอ

(รอยล

ะ) (บ

าทตอ

กโลกร

ม)

(วน)

(รอยล

ะ) 1.

การให

บรกา

รลกค

า และ

กจกร

รม

สน

บสนน

-

- ระ

ยะเวล

าเฉลย

การ

ตอบส

นองค

าสงซ

อ ตอ

รอบก

ารเกบ

เกยว

7.38

-

2. กา

รจดซ

อจดห

า

2.1 พ

นธ

2.2

ปย ย

า สาร

เคม

สดสว

นการ

จดซอ

จดหา

ปจจย

การผ

ลตตอ

ยอดข

าย

0.46

0

.23

0.23

0.0

10

0.00

5

0

.005

ระยะ

เวลาเฉ

ลยใน

การจ

ดซอ

จดหา

ปจจย

การผ

ลต

5.67

5.33

0.34

-

3. กา

รขนส

ง สด

สวนต

นทนก

ารขน

สง

ตอยอ

ดขาย

2.2

3

0.0

48

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

ในกา

รจดส

งสนค

า 0.7

6

อตรา

ความ

สามา

รถ

ในกา

รจดส

งสนค

า 99

.82

4. กา

รจดก

ารเคร

องมอ

เครอง

ใชตางๆ

และก

ารบร

รจหบ

หอ

(กา

รจดเก

บและ

ขนถา

ยสนค

า)

สดสว

นมลค

าสนค

าท

เสยหา

ยตอย

อดขา

ย 3.0

7

0.065

-

-

5. โลจ

สตกส

ยอนก

ลบ

(กา

รถกต

กลบข

องสน

คา)

สดสว

นมลค

าสนค

า ทถ

กตกล

บตอย

อดขา

ย 0.3

6

0.0

08

- อต

รากา

รถกต

กลบ

ของส

นคา

0.05

รว

ม 6.1

2 0.1

31

- -

ทมา:

จากก

ารส า

รวจแ

ละค า

นวณ

32

34

ตา

รางท

4.10

ประ

สทธภ

าพกา

รบรห

ารจด

การโล

จสตก

สของ

เกษตร

กร

กจกร

รมโล

จสตก

ส มต

ดาน

ตน

ทน

เวล

า

ความ

นาเชอ

ถอ

(รอยล

ะ) (บ

าทตอ

กโลกร

ม)

(วน)

(รอยล

ะ) 1.

การให

บรกา

รลกค

า และ

กจกร

รม

สน

บสนน

-

- ระ

ยะเวล

าเฉลย

การ

ตอบส

นองค

าสงซ

อ ตอ

รอบก

ารเกบ

เกยว

7.38

-

2. กา

รจดซ

อจดห

า

2.1 พ

นธ

2.2

ปย ย

า สาร

เคม

สดสว

นการ

จดซอ

จดหา

ปจจย

การผ

ลตตอ

ยอดข

าย

0.46

0

.23

0.23

0.0

10

0.00

5

0

.005

ระยะ

เวลาเฉ

ลยใน

การจ

ดซอ

จดหา

ปจจย

การผ

ลต

5.67

5.33

0.34

-

3. กา

รขนส

ง สด

สวนต

นทนก

ารขน

สง

ตอยอ

ดขาย

2.2

3

0.0

48

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

ในกา

รจดส

งสนค

า 0.7

6

อตรา

ความ

สามา

รถ

ในกา

รจดส

งสนค

า 99

.82

4. กา

รจดก

ารเคร

องมอ

เครอง

ใชตางๆ

และก

ารบร

รจหบ

หอ

(กา

รจดเก

บและ

ขนถา

ยสนค

า)

สดสว

นมลค

าสนค

าท

เสยหา

ยตอย

อดขา

ย 3.0

7

0.065

-

-

5. โลจ

สตกส

ยอนก

ลบ

(กา

รถกต

กลบข

องสน

คา)

สดสว

นมลค

าสนค

า ทถ

กตกล

บตอย

อดขา

ย 0.3

6

0.0

08

- อต

รากา

รถกต

กลบ

ของส

นคา

0.05

รว

ม 6.1

2 0.1

31

- -

ทมา:

จากก

ารส า

รวจแ

ละค า

นวณ

32

33

4.3.2 ลานรบซอ/ลานมนเสน เปนกจกรรมการจ าหนายผลผลตมนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมน ใหกบโรงงานผสงออก และโรงงาน

เอทานอล ซงลานรบซอ/ลานมน มยอดขายเฉลยตอป 220,249,764.29 บาท โดยพบวา 1) มตดานตนทน

ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมนเสน ในมตดานตนทนเทยบกบยอดขายพจารณาใน 7 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหา เปนสดสวนการจดซอจดหาอปกรณส านกงานตอยอดขายทงป กจกรรมการขนสง เปนสดสวนตนทนคาใชจายในการขนสงรวมทกกจกรรมตอยอดขายทงป กจกรรมการบรหารจดการคลงสนคา เปนสดสวนตนทนการบรหารคลงสนคาตอยอดขายทงป กจกรรมการวางแผนหรอคาดการณความตองการลกคา เปนสดสวนตนทนการพยากรณความตองการของลกคาตอยอดขายทงป กจกรรมการบรหารจดการสนคาคงเหลอ เปนสดสวนการคอครองสนคาตอยอดขายทงป กจกรรมการจดเกบและการ ขนถายสนคา เปนสดสวนมลคาสนคาทเสยหายระหวางเคลอนยายไปจดเกบและการขนสงไปจ าหนายตอยอดขายทงป และกจกรรมการถกตกลบของสนคา เปนสดสวนมลคาสนคาทถกตกลบตอยอดขายทงป พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน มตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 14.73 หรอกโลกรมละ 0.969 บาท ประกอบดวยตนทนทส าคญ คอ การขนสงรอยละ 5.75 หรอกโลกรมละ 0.378 บาท รองลงมาไดแก ตนทนการบรหารจดการคลงสนคา รอยละ 4.77 หรอกโลกรมละ 0.314 บาท การบรหารจดการสนคาคงคลง รอยละ 3.90 หรอกโลกรม 0.256 บาท การจดเกบและขนถายสนคา รอยละ 0.28 หรอกโลกรม 0.018 บาท ส าหรบการจดซอจดหา การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา และการถกตกลบของสนคา มตนทนเทากนคอ รอยละ 0.01 หรอ กโลกรมละ 0.001 บาท (ตารางท 4.11)

2) มตดานเวลา ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมนเสน ในมตดาน

เวลาพจารณาใน 5 กจกรรม ไดแก กจกรรมการใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนน เปนระยะเวลาเฉลยการเตรยมสนคาเพอตอบสนองลกคาตอรอบค าสงซอ กจกรรมการขนสง เปนระยะเวลาเฉลยในการจดสงสนคาตงแตเตรยมสนคาขนรถจนกระทงลกคาไดรบสนคา กจกรรมการบรหารจดการคลงสนคา เปนระยะเวลาเฉลยการจดเกบสนคาในคลงสนคา กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา เปนระยะเวลาเฉลยตงแตการแปรรปสนคา ขนยาย จดเกบในคลงสนคา จนกระทงเตรยมขนสงใหลกคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา เปนระยะเวลาเฉลยการรบคนสนคาจากลกคา พบวา ระยะเวลาทผรบซอ/ผรวมรวบ ใชมากทสด คอ การจดเกบและขนถายสนคา จ านวน 186.59 วน รองลงมา ไดแก การบรหารจดการคลงสนคา จ านวน 182.14 วน การใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนน จ านวน 3.86 วน การขนสง จ านวน 1.48 วน และการถกตกลบของสนคา จ านวน 0.10 วน (ตารางท 4.11)

3) มตดานความนาเชอถอ ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงของลานรบซอ/ลานมนเสน ในมตดาน

ความนาเชอถอพจารณาใน 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการขนสง เปนอตราความสามารถในการจดสงสนคาใหกบ ผรบซอปลายทางไดตามจ านวนและตรงเวลา กจกรรมการวางแผนหรอคาดการณความตองการของลกคา เปนการเปรยบเทยบอตราผลตางของปรมาณการสงซอสนคาของลกคากบปรมาณสนคาทรบซอไวทงหมด และกจกรรมอตราการถกตกลบของสนคา เปนการวดสดสวนการถกตกลบของสนคาเทยบกบจ านวนสนคาทจดสงทงหมด พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน มความสามารถในการขนสงหรอจดสงสนคา รอยละ 99.61 และมความแมนย าในการวางแผนหรอ การคาดการณความตองการของลกคา รอยละ 94.53 ส าหรบการถกตกลบของสนคามเพยง รอยละ 0.53 (ตารางท 4.11)

35

ตา

รางท

4.11

ประ

สทธภ

าพกา

รบรห

ารจด

การโล

จสตก

สของ

ลานร

บซอ/

ลานม

นเสน

กจกร

รมโล

จสตก

ส มต

ดาน

ตนทน

เวล

า คว

ามนา

เชอถอ

(รอ

ยละ)

(บาท

ตอกโล

กรม)

(วน

) (รอ

ยละ)

1. กา

รใหบร

การล

กคาแ

ละกจ

กรรม

สนบส

นน

- -

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

การต

อบสน

องค า

สงซอ

3.8

6

-

2. กา

รจดซ

อจดห

า สด

สวนก

ารจด

ซอจด

หา

ตอยอ

ดขาย

0.0

1

0.0

01

- -

3. กา

รขนส

ง สด

สวนต

นทนก

ารขน

สง

ตอยอ

ดขาย

5.7

5

0.3

78

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

ในกา

รจดส

งสนค

า 1.4

8

อตรา

ความ

สามา

รถใน

การ

จดสง

สนคา

99

.61

4. กา

รเลอก

สถาน

ทตงข

องโรง

งานแล

ะคลง

สนคา

(การบ

รหาร

จดกา

รคลง

สนคา

) สด

สวนต

นทนก

ารบร

การ

คลงส

นคาต

อยอด

ขาย

4.77

0.3

14

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

การจ

ดเกบผ

ลผลต

18

2.14

-

5. กา

รวางแ

ผนหร

อการ

คาดก

ารณ

คว

ามตอ

งการ

ลกคา

สด

สวนต

นทนก

ารพย

ากรณ

คว

ามตอ

งการ

ของล

กคาต

อยอ

ดขาย

0.0

1

0.0

01

- อต

ราคว

ามแม

นย าข

อง

การพ

ยากร

ณ คว

ามตอ

งการ

ของล

กคา

94.53

6.

การบ

รหาร

สนคา

คงคล

ง

(การบ

รการ

จดกา

รสนค

าคงค

ลง)

สดสว

นตนท

นการ

ถอคร

องสน

คาตอ

ยอดข

าย

3.90

0.2

56

- -

ทมา:

จากก

ารส า

รวจแ

ละค า

นวณ

34

36

ตา

รางท

4.11

ประ

สทธภ

าพกา

รบรห

ารจด

การโล

จสตก

สของ

ลานร

บซอ/

ลานม

นเสน

กจกร

รมโล

จสตก

ส มต

ดาน

ตนทน

เวล

า คว

ามนา

เชอถอ

(รอ

ยละ)

(บาท

ตอกโล

กรม)

(วน

) (รอ

ยละ)

1. กา

รใหบร

การล

กคาแ

ละกจ

กรรม

สนบส

นน

- -

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

การต

อบสน

องค า

สงซอ

3.8

6

-

2. กา

รจดซ

อจดห

า สด

สวนก

ารจด

ซอจด

หา

ตอยอ

ดขาย

0.0

1

0.0

01

- -

3. กา

รขนส

ง สด

สวนต

นทนก

ารขน

สง

ตอยอ

ดขาย

5.7

5

0.3

78

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

ในกา

รจดส

งสนค

า 1.4

8

อตรา

ความ

สามา

รถใน

การ

จดสง

สนคา

99

.61

4. กา

รเลอก

สถาน

ทตงข

องโรง

งานแล

ะคลง

สนคา

(การบ

รหาร

จดกา

รคลง

สนคา

) สด

สวนต

นทนก

ารบร

การ

คลงส

นคาต

อยอด

ขาย

4.77

0.3

14

ระยะ

เวลาเฉ

ลย

การจ

ดเกบผ

ลผลต

18

2.14

-

5. กา

รวางแ

ผนหร

อการ

คาดก

ารณ

คว

ามตอ

งการ

ลกคา

สด

สวนต

นทนก

ารพย

ากรณ

คว

ามตอ

งการ

ของล

กคาต

อยอ

ดขาย

0.0

1

0.0

01

- อต

ราคว

ามแม

นย าข

อง

การพ

ยากร

ณ คว

ามตอ

งการ

ของล

กคา

94.53

6.

การบ

รหาร

สนคา

คงคล

ง

(การบ

รการ

จดกา

รสนค

าคงค

ลง)

สดสว

นตนท

นการ

ถอคร

องสน

คาตอ

ยอดข

าย

3.90

0.2

56

- -

ทมา:

จากก

ารส า

รวจแ

ละค า

นวณ

34

ตารางท

4.11

ประสท

ธภาพ

การบ

รหารจด

การโล

จสตก

สของลานร

บซอ/ลานม

นเสน (ตอ

)

กจกรรมโลจส

ตกส

มตดาน

ตนทน

เวล

า คว

ามนา

เชอถอ

(รอ

ยละ)

(บาท

ตอกโล

กรม)

(วน

) (รอ

ยละ)

7. กา

รจดก

ารเคร

องมอ

เครอง

ใชตางๆ

และก

ารบร

รจหบ

หอ

(กา

รจดเก

บและ

ขนถา

ยสนค

า)

สดสว

นมลค

าสนค

าทเสย

หาย

ตอยอ

ดขาย

0.2

8

0.0

18

ระยะ

เวลาเฉ

ลของ

การถ

อคร

องแล

ะการ

แปรร

ปสนค

า 18

6.59

-

8. โลจ

สตกส

ยอนก

ลบ

(กา

รถกต

กลบข

องสน

คา)

สดสว

นมลค

าสนค

าทถก

ตกลบ

ตอยอ

ดขาย

0.0

1

0.0

01

ระยะ

เวลาเฉ

ลยกา

รรบค

นสน

คาจา

กลกค

า 0.1

0

อตรา

การถ

กตกล

บ ขอ

งสนค

า 0.5

3

รวม

14.73

0.9

69

- -

ทมา:

จากก

ารส า

รวจแ

ละค า

นวณ

35

37

36

เมอพจารณาประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสในมตดานตนทนของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน พบวา เกษตรกรมสดสวนตนทนโลจสตกสดานการจดเกบและขนถายสนคาสงสด คดเปนรอยละ 50.16 ของตนทน โลจสตกสรวม รองลงมา ไดแก การขนสงสนคา การจดซอจดหาปจจยการผลตพนธ ปย ยา และสารเคม และการถก ตกลบของสนคา มสดสวนตนทนคดเปนรอยละ 36.44 รอยละ 7.52 และรอยละ 5.88 ของตนทนโลจสตกสรวม ตามล าดบ ส าหรบลานรบซอ/ลานมนเสน พบวา มสดสวนตนทนการขนสงสนคาสงสดเชนเดยวกบเกษตรกร คดเปนรอยละ 39.03 ของตนทนโลจสตกสรวม รองลงมา ไดแก การบรหารคลงสนคา การบรหารจดการสนคาคงคลง การจดเกบและการขนถายสนคา มสดสวนตนทนคดเปนรอยละ 32.38 รอยละ 26.48 และรอยละ 1.90 ของตนทน โลจสตกสรวม ตามล าดบ ส าหรบการจดซอจดหา การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา และการถก ตกลบของสนคา มสดสวนของตนทนโลจสตกสเทากน คดเปนรอยละ 0.07 ของตนทนโลจสตกสรวม (ตารางท 4.12)

ตารางท 4.12 สดสวนตนทนโลจสตกสรวมของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน

กจกรรมโลจสตกส มตดานตนทน (รอยละ) เกษตรกร ลานรบซอ/ลานมนเสน

1. การจดซอจดหา 1.1 พนธ 1.2 ปย ยา สารเคม

7.52 3.76 3.76

0.07

2. การขนสง 36.44 39.03 3. การเลอกสถานทตงของโรงงาน และคลงสนคา (การบรหารจดการคลงสนคา)

- 32.38

4. การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา - 0.07 5. การบรหารสนคาคงคลง (การบรหารจดการสนคาคงคลง)

- 26.48

6. การจดการเครองมอเครองใชตางๆ และการบรรจหบหอ (การจดเกบและขนถายสนคา)

50.16 1.90

7. โลจสตกสยอนกลบ (การถกตกลบสนคา)

5.88 0.07

รวม 100 100 ทมา: จากการส ารวจและค านวณ

38

36

เมอพจารณาประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสในมตดานตนทนของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน พบวา เกษตรกรมสดสวนตนทนโลจสตกสดานการจดเกบและขนถายสนคาสงสด คดเปนรอยละ 50.16 ของตนทน โลจสตกสรวม รองลงมา ไดแก การขนสงสนคา การจดซอจดหาปจจยการผลตพนธ ปย ยา และสารเคม และการถก ตกลบของสนคา มสดสวนตนทนคดเปนรอยละ 36.44 รอยละ 7.52 และรอยละ 5.88 ของตนทนโลจสตกสรวม ตามล าดบ ส าหรบลานรบซอ/ลานมนเสน พบวา มสดสวนตนทนการขนสงสนคาสงสดเชนเดยวกบเกษตรกร คดเปนรอยละ 39.03 ของตนทนโลจสตกสรวม รองลงมา ไดแก การบรหารคลงสนคา การบรหารจดการสนคาคงคลง การจดเกบและการขนถายสนคา มสดสวนตนทนคดเปนรอยละ 32.38 รอยละ 26.48 และรอยละ 1.90 ของตนทน โลจสตกสรวม ตามล าดบ ส าหรบการจดซอจดหา การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา และการถก ตกลบของสนคา มสดสวนของตนทนโลจสตกสเทากน คดเปนรอยละ 0.07 ของตนทนโลจสตกสรวม (ตารางท 4.12)

ตารางท 4.12 สดสวนตนทนโลจสตกสรวมของเกษตรกร และลานรบซอ/ลานมนเสน

กจกรรมโลจสตกส มตดานตนทน (รอยละ) เกษตรกร ลานรบซอ/ลานมนเสน

1. การจดซอจดหา 1.1 พนธ 1.2 ปย ยา สารเคม

7.52 3.76 3.76

0.07

2. การขนสง 36.44 39.03 3. การเลอกสถานทตงของโรงงาน และคลงสนคา (การบรหารจดการคลงสนคา)

- 32.38

4. การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา - 0.07 5. การบรหารสนคาคงคลง (การบรหารจดการสนคาคงคลง)

- 26.48

6. การจดการเครองมอเครองใชตางๆ และการบรรจหบหอ (การจดเกบและขนถายสนคา)

50.16 1.90

7. โลจสตกสยอนกลบ (การถกตกลบสนคา)

5.88 0.07

รวม 100 100 ทมา: จากการส ารวจและค านวณ

37

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ 5.1 สรป

5.1.1 กจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลง ผลการศกษากจกรรมในโซอปทานสนคามนส าปะหลงของเกษตรกร ลานรบซอ/ลานมนเสน อตสาหกรรม

การผลตเอทานอล และผสงออก พบวา 1) เกษตรกร มกจกรรมในการจดเตรยมปจจยการผลต (พนธมนส าปะหลง ปย ยา และสารเคม) และ

การจ าหนายผลผลต ดงน 1.1) พนธมนส าปะหลง เกษตรกรจะเกบพนธไวใชเองเปนหลก รอยละ 64.03 รองลงมา คอ ซอจาก

เพอนบานและรานจ าหนาย รอยละ 14.04 เกบพนธไวเอง ซอ และไดฟร รอยละ 14.04 และไดฟร รอยละ 7.89 ส าหรบการขนสงตนพนธมนส าปะหลง เกษตรกรจะเคลอนยายเองภายในไรนา รอยละ 44.74 ขนสงโดยรถดวยตนเอง รอยละ 44.74 และจางขนสง รอยละ 10.52

1.2) ปย ยา และสารเคม เกษตรกรจะซอเปนหลก โดยซอจากรานคาและสหกรณการเกษตร รอยละ 92.98 มเกษตรกรทผลตไวใชเอง รบแจก และซอมาใชบางสวน รอยละ 7.02 ลกษณะการซอเกษตรกรจะทยอยซอ เมอมความตองการใช เนองจากมขอจ ากดเรองเงนทน ท าใหมคาใชจายในการขนสงเพมขน สวนเกษตรกรทพอจะม เงนทนบางกจะซอเกบไวใชลวงหนา โดยเกษตรกรจะทยอยซอ รอยละ 87.72 และสงซอเกบลวงหนา รอยละ 12.28 ทงนเกษตรกรทไปซอปย ยา และสารเคม รอยละ 71.06 จะขนสงดวยตนเอง รอยละ 26.32 ใชบรการรถรบจางขนสง และอกรอยละ 2.64 ทไมเสยคาใชจายในการขนสง

1.3) การจ าหนายผลผลตของเกษตรกร จ าหนายใหกบจดรบซอในชมชน ลานรบซอ/ลานมนเสน รอยละ 78.95 จ าหนายใหโรงงานแปงมนส าปะหลง รอยละ 18.42 และจ าหนายใหทงลานรบซอ/ลานมนเสน และโรงงานแปงมนส าปะหลง รอยละ 2.63 การขนสงผลผลตไปจ าหนายเกษตรกรจางรถขนสงไปจ าหนาย รอยละ 58.77 และขนสง ไปจ าหนายเอง รอยละ 41.23 การจ าหนายไมพบปญหาการรอคว รอยละ 77.19 และพบปญหาการรอคว รอยละ 22.81 โดยเฉพาะการจ าหนายผลผลตใหกบโรงงานแปงมนส าปะหลงในชวงทผลผลตออกสตลาดมาก คอ ชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน

2) ลานรบซอ/ลานมนเสน มกจกรรมในการรบซอ และการจ าหนายผลผลต ดงน 2.1) การรบซอ ลานรบซอ/ลานมนเสน จะรบซอผลผลตมนส าปะหลงจากเกษตรกรทงในรป

หวมนส าปะหลงสด และมนเสน จากเกษตรกรโดยตรง จากจดรบซอในชมชน และจากลานรบซอ/ลานมนเสน ดวยกนเอง ส าหรบหวมนส าปะหลงสดทรบซอจะน ามาแปรรปเปนมนเสนเกบสตอกเพอรอจ าหนายมเพยงจ านวนเลกนอยเทานนทจะจ าหนายตอในรปของหวมนส าปะหลงสดใหกบโรงงานผผลตเอทานอล

2.2) การจ าหนายผลผลต ลานรบซอ/ลานมนเสน จะจ าหนายมนเสนใหกบผสงออกเปนหลก รอยละ 81.76 จ าหนายใหโรงงานผผลตเอทานอล โรงงานอาหารสตว ฟารมเลยงสตว และลานรบซอมนเสน รอยละ 18.24 การขนสงผลผลตไปจ าหนาย ใชการจางรถขนสง รอยละ 42.85 ขนสงดวยรถตนเอง รอยละ 28.57 ใชรถของตนเอง และจางรถขนสง รอยละ 14.29 และผรบซอมาขนสงผลผลตเอง รอยละ 14.29

38

3) อตสาหกรรมการผลตเอทานอล โรงงานผลตเอทานอลจากมนส าปะหลง สามารถใชทงหวมนส าปะหลงสด และมนเสนในการแปรรป

โดยโรงงานจะรบซอและใชหวมนส าปะหลงสดในการผลตเอทานอลชวงทผลผลตหวมนส าปะหลงสดมเพยงพอกบ ก าลงการผลต และจะรบซอมนเสนเกบสตอกไวใชในชวงทผลผลตมนส าปะหลงสดออกสตลาดนอยไมเพยงพอกบ ก าลงการผลต เอทานอลทผลตไดทงหมด โรงงานจะจ าหนายใหกบบรษทผคาเชอเพลงในประเทศไทย โดยบรษท ผคาน ามนเชอเพลงจะเปดราคาซอขายลวงหนาครงละ 3 เดอน สวนการขนสงสนคา มทงบรษทผคาน ามนเชอเพลง เปนผมารบสนคาเอง และโรงงานผลตเอทานอลเปนผจดสงใหโดยใชบรการผรบจางขนสงสนคาเนองจากรถทใชขนสง เอทานอลตองเปนรถเฉพาะเทานน

4) ผสงออกมนเสน ผสงออกมนเสน จะสงออกมนเสนไดตองเปนผทขนทะเบยนไวกบกรมการคาตางประเทศ และตอง

มสตอกมนเสนในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน ตอยอดการสงออก คอ 1 ตอ 2 โดยมกรมการคาตางประเทศเปนผตรวจสอบ การสงออกมนเสน ตลาดหลกของไทย คอ จน การซอขายจะมทงการซอขายแบบ CIF และ FOB แตโดยสวนใหญจะท าการซอขายกนแบบ FOB การขนสงสนคาจะขนสงผานทาเรอนครหลวง ทาเรอบางไทร และทาเรอ บางปะกง เพอไปลงเรอใหญ (เรอเดนสมทร) ทเกาะสชง

5.1.2 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง ผลการศกษาประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสมนส าปะหลง ของเกษตรกร ลานรบซอ/ลานมน

เสน ในมตดานตนทน ดานเวลา และดานความนาเชอถอ ตามแนวทางการวดประสทธภาพการจดการดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) ทประยกตมาจากภาคอตสาหกรรม พบวา

1) เกษตรกร มประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงในมตดานตนทน ดานเวลา และดานประสทธภาพ ดงน

1.1) มตดานตนทน เปรยบเทยบกบยอดขายโดยพจารณาจาก 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหาปจจย

การผลต พนธ ปย ยา และสารเคม กจกรรมการขนสง กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา พบวา เกษตรกรมตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 6.12 หรอกโลกรมละ 0.131 บาท โดยมตนทนทส าคญ คอ ตนทนการจดเกบและขนถายสนคา รอยละ 3.07 หรอกโลกรมละ 0.065 บาท และตนทนการขนสง รอยละ 2.23 หรอกโลกรมละ 0.048 บาท ส าหรบการจดซอจดหาปจจยการผลต มตนทนโลจสตกสตอยอดขาย รอยละ 0.46 หรอกโลกรมละ 0.010 บาท และการถกตกลบของสนคา มตนทนโลจสตกสตอยอดขาย รอยละ 0.36 หรอกโลกรมละ 0.008 บาท

1.2) มตดานเวลา พจารณาจาก 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนน กจกรรม

การจดซอจดหาปจจยการผลต และกจกรรมการขนสง พบวา เกษตรกรใชเวลาในกจกรรมใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนนมากทสด จ านวน 7.38 วน รองลงมา ไดแก กจกรรมการจดซอจดหา จ านวน 5.67 วน จ าแนกเปน การจดซอจดหาพนธมนส าปะหลง จ านวน 5.33 วน และการจดซอจดหาปย ยา และสารเคม จ านวน 0.34 วน และกจกรรม การขนสง จ านวน 0.76 วน

1.3) มตดานความนาเชอถอ พจารณาจาก 2 กจกรรม ไดแก กจกรรมการขนสงสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา

พบวา เกษตรกรมความสามารถในการจดสงสนคาไปจ าหนายไดครบถวนเปนไปตามมาตรฐาน รอยละ 99.82 และมอตราการถกตกลบของสนคาไมไดคณภาพตามทผซอตองการ รอยละ 0.05

40

38

3) อตสาหกรรมการผลตเอทานอล โรงงานผลตเอทานอลจากมนส าปะหลง สามารถใชทงหวมนส าปะหลงสด และมนเสนในการแปรรป

โดยโรงงานจะรบซอและใชหวมนส าปะหลงสดในการผลตเอทานอลชวงทผลผลตหวมนส าปะหลงสดมเพยงพอกบ ก าลงการผลต และจะรบซอมนเสนเกบสตอกไวใชในชวงทผลผลตมนส าปะหลงสดออกสตลาดนอยไมเพยงพอกบ ก าลงการผลต เอทานอลทผลตไดทงหมด โรงงานจะจ าหนายใหกบบรษทผคาเชอเพลงในประเทศไทย โดยบรษท ผคาน ามนเชอเพลงจะเปดราคาซอขายลวงหนาครงละ 3 เดอน สวนการขนสงสนคา มทงบรษทผคาน ามนเชอเพลง เปนผมารบสนคาเอง และโรงงานผลตเอทานอลเปนผจดสงใหโดยใชบรการผรบจางขนสงสนคาเนองจากรถทใชขนสง เอทานอลตองเปนรถเฉพาะเทานน

4) ผสงออกมนเสน ผสงออกมนเสน จะสงออกมนเสนไดตองเปนผทขนทะเบยนไวกบกรมการคาตางประเทศ และตอง

มสตอกมนเสนในชวงเดอนมกราคม ถงเดอนเมษายน ตอยอดการสงออก คอ 1 ตอ 2 โดยมกรมการคาตางประเทศเปนผตรวจสอบ การสงออกมนเสน ตลาดหลกของไทย คอ จน การซอขายจะมทงการซอขายแบบ CIF และ FOB แตโดยสวนใหญจะท าการซอขายกนแบบ FOB การขนสงสนคาจะขนสงผานทาเรอนครหลวง ทาเรอบางไทร และทาเรอ บางปะกง เพอไปลงเรอใหญ (เรอเดนสมทร) ทเกาะสชง

5.1.2 ประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลง ผลการศกษาประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสมนส าปะหลง ของเกษตรกร ลานรบซอ/ลานมน

เสน ในมตดานตนทน ดานเวลา และดานความนาเชอถอ ตามแนวทางการวดประสทธภาพการจดการดานโลจสตกส (Logistics Performance Index: LPI) ทประยกตมาจากภาคอตสาหกรรม พบวา

1) เกษตรกร มประสทธภาพการบรหารจดการโลจสตกสสนคามนส าปะหลงในมตดานตนทน ดานเวลา และดานประสทธภาพ ดงน

1.1) มตดานตนทน เปรยบเทยบกบยอดขายโดยพจารณาจาก 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหาปจจย

การผลต พนธ ปย ยา และสารเคม กจกรรมการขนสง กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา พบวา เกษตรกรมตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 6.12 หรอกโลกรมละ 0.131 บาท โดยมตนทนทส าคญ คอ ตนทนการจดเกบและขนถายสนคา รอยละ 3.07 หรอกโลกรมละ 0.065 บาท และตนทนการขนสง รอยละ 2.23 หรอกโลกรมละ 0.048 บาท ส าหรบการจดซอจดหาปจจยการผลต มตนทนโลจสตกสตอยอดขาย รอยละ 0.46 หรอกโลกรมละ 0.010 บาท และการถกตกลบของสนคา มตนทนโลจสตกสตอยอดขาย รอยละ 0.36 หรอกโลกรมละ 0.008 บาท


การจดซอจดหาปจจยการผลต และกจกรรมการขนสง พบวา เกษตรกรใชเวลาในกจกรรมใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนนมากทสด จ านวน 7.38 วน รองลงมา ไดแก กจกรรมการจดซอจดหา จ านวน 5.67 วน จ าแนกเปน การจดซอจดหาพนธมนส าปะหลง จ านวน 5.33 วน และการจดซอจดหาปย ยา และสารเคม จ านวน 0.34 วน และกจกรรม การขนสง จ านวน 0.76 วน

1.3) มตดานความนาเชอถอ พจารณาจาก 2 กจกรรม ไดแก กจกรรมการขนสงสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา

พบวา เกษตรกรมความสามารถในการจดสงสนคาไปจ าหนายไดครบถวนเปนไปตามมาตรฐาน รอยละ 99.82 และมอตราการถกตกลบของสนคาไมไดคณภาพตามทผซอตองการ รอยละ 0.05

39

2) ลานรบซอ/ลานมนเสน 2.1) มตดานตนทน

เปรยบเทยบกบยอดขายโดยพจารณาจาก 7 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดซอจดหา กจกรรม การขนสง กจกรรมการบรหารจดการคลงสนคา กจกรรมการวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา กจกรรมการบรหารจดการสนคาคงเหลอ กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน มตนทนโลจสตกสตอยอดขายรวม รอยละ 14.73 หรอกโลกรมละ 0.969 บาท โดยมตนทนทส าคญ คอ ตนทนการขนสง รอยละ 5.75 หรอกโลกรมละ 0.378 บาท ตนทนการบรหารจดการคลงสนคา รอยละ 4.77 หรอกโลกรมละ 0.314 บาท และตนทนการบรหารจดการสนคาคงคลง รอยละ 3.90 หรอกโลกรมละ 0.256 บาท ส าหรบการจดเกบและขนถายสนคา มตนทนโลจสตกสตอยอดขาย รอยละ 0.28 หรอกโลกรมละ 0.018 บาท การจดซอจดหา การวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา และการถกตกลบของสนคา มตนทน โลจสตกสตอยอดขายเทากน คอ รอยละ 0.01 หรอกโลกรมละ 0.001 บาท


การขนสง กจกรรมการบรหารจดการคลงสนคา กจกรรมการจดเกบและขนถายสนคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน ใชเวลาในการจดเกบและขนถายสนคามากทสด จ านวน 186.59 วน รองลงมา ไดแก กจกรรมการบรหารจดการคลงสนคา จ านวน 182.14 วน การใหบรการลกคาและกจกรรมสนบสนน จ านวน 3.86 วน กจกรรมการขนสง จ านวน 1.48 วน และกจกรรมการถกตกลบของสนคา จ านวน 0.10 วน

2.3) มตดานความนาเชอถอ พจารณาจาก 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการขนสง กจกรรมการวางแผนหรอการคาดการณ

ความตองการลกคา และกจกรรมการถกตกลบของสนคา พบวา ลานรบซอ/ลานมนเสน มความสามารถในการขนสงหรอจดสงสนคาใหกบลกคา รอยละ 99.61 มความแมนย าในการวางแผนหรอการคาดการณความตองการลกคา รอยละ 94.53 และมอตราการถกตกลบของสนคา รอยละ 0.53 5.2 ขอเสนอแนะ

5.2.1 เกษตรกร เกษตรกรมสดสวนตนทนโลจสตกสตอยอดขายมนส าปะหลงทส าคญ ไดแก การจดเกบและการขนถาย

สนคา การขนสง และการจดหาปจจยการผลต ตามล าดบ ขอเสนอเพอลดตนทนควรด าเนนการ ดงน 1) การลดความสญเสยของผลผลตในไรนา

เนองจากเกษตรกรสวนใหญจางรถขดหวมนส าปะหลง จางแรงงานเกบผลผลต และจายคาจาง เปนแบบเหมาจาย จางตอไร จางรายวน ท าใหพบปญหาการตกคางของผลผลตในไรนา เฉลยรอยละ 3.69 เพอ ลดปญหาความสญเสยของผลผลตในไรนา และตนทนคาจางแรงงาน ดงนนหากมการปรบเปลยนการจายคาจางมาเปนจายคาจางตอตนหวมนส าปะหลงสดทเกบได รวมทงวจยพฒนาเครองขดหวมนส าปะหลง และเครองทนแรงเพอใชแทนแรงงานคนในการตดเหงาและขนยาย จะชวยลดการสญเสยผลผลตในไรนา อกทงยงเปนการชวยลดสดสวนตนทนคาจางแรงงานตอรายไดเฉลยลง

2) การขนสงสนคา เกษตรกรมขอจ ากดเรองขนาดของรถทใชขนสงหวมนส าปะหลงสดไปจ าหนาย ท าใหการบรรทก

ตอเทยวไดนอย เกษตรกรรอยละ 58.77 จางรถขนสงหวมนส าปะหลงสดไปจ าหนาย ซงอตราคาขนสงแตละทองทไมมมาตรฐานแตพบวามอตราตงแต 100-250 บาทตอตน ดงนนหนวยงานทเกยวของควรมการหารอในการก าหนดมาตรฐานอตราคาจางรถบรการขนสงสนคาเกษตรในระดบพนท

41

40

3) การจดซอจดหาปจจยการผลต การจดซอจดหาปจจยการผลตของเกษตรกร เกษตรกรรอยละ 87.72 มการทยอยจดซอจดหาปจจย

การผลต โดยเฉพาะปย ยา และสารเคม นอกจากนเกษตรกรยงตางคนตางซอและจะจดซอแตละครงเมอจะถงเวลาใช ท าใหไมสามารถลดตนทนในการจดซอจดหาได ดงนน เกษตรกรควรมการรวมกลมกนเพอจดซอจดหาปจจยการผลต โดยเฉพาะเกษตรกรทมศกยภาพเพยงพอดานเงนทนควรลดจ านวนครงในการจดซอจดหาลง

5.2.2 ลานรบซอ/ลานมน ลานรบซอ/ลานมน มสดสวนตนทนโลจสตกสตอยอดขายมนส าปะหลงทส าคญ ไดแก การขนสง

การบรหารจดการคลงสนคา และตนทนการบรหารจดการสนคาคงคลง ตามล าดบ ขอเสนอเพอลดตนทนควรด าเนนการ ดงน

1) การขนสงสนคา การขนสงสนคาของผประกอบการลานมน ยงตองพงพาการขนสงโดยรถบรรทกเปนหลก และม

บางสวนเทยวกลบตองวงรถบรรทกเปลากลบท าใหเกดตนทนเสยเปลา ดงนน ควรมการสงเสรมใหมการจดตงบรษท โลจสตกสเพอเชอมโยงการขนสงสนคาและลดจ านวนเทยวในการวงรถบรรทกเปลากลบเพอลดตนทนคาขนสงลง อกทงพฒนาการขนสงสนคาระบบรางใหกระจายทวทกภาคและสามารถใหบรการขนสงกบสนคาเกษตรได

2) การสญเสยระหวางการแปรรป การรบซอหวมนส าปะหลงสดในชวงทสภาพอากาศไมเอออ านวยใหสบมนเสนตาก (ฝนตก) หรอตาก

ไมทนเนองจากผลผลตทรบซอไวมมากเกนศกยภาพของลานตาก ท าใหมนเสนมคณภาพลดลง นอกจากน ชนมนเสน ทเลกมากและเกดการบดทบของรถกลบมนจะท าใหชนมนเสนบางสวนเปนฝนผงปลวไปตามกระแสลม เกดเปนปญหามลพษชมชน ดงนน การสนบสนนใหเกษตรกร หรอผรวบรวมรายยอย แปรรปเปนมนเสนกอนมาจ าหนายตอ จะชวยลดปรมาณการแปรรปมนเสนของลานรบซอขนาดใหญ โดยเฉพาะในชวงทผลผลตออกสตลาดมาก และยงเปนการ เพมมลคาการจ าหนายผลผลตใหกบเกษตรกร และผรวบรวบรายยอย นอกจากนควรมการวจยและพฒนาเครองสบมนใหมชนทใหญขน

3) อนๆ เนองจากมพอคาชาวจนบางกลมเขามาท าธรกจสงออกมนเสนในประเทศไทย โดยการน าเขามนเสน

คณภาพต าจากประเทศเพอนบานมาสงออก หรอน ามาผสมกบมนเสนของไทยแลวสงออกในราคาทต าสงผลกระทบ ตอตลาดภาพรวมมนเสนของไทยและราคารบซอหวมนส าปะหลงสดจากเกษตรกร ซงภาครฐทเกยวของควรตองเขาไปก ากบดแลอยางใกลชด และเขมงวดในการใชกฎระเบยบอยางเครงครด

42

40

3) การจดซอจดหาปจจยการผลต การจดซอจดหาปจจยการผลตของเกษตรกร เกษตรกรรอยละ 87.72 มการทยอยจดซอจดหาปจจย

การผลต โดยเฉพาะปย ยา และสารเคม นอกจากนเกษตรกรยงตางคนตางซอและจะจดซอแตละครงเมอจะถงเวลาใช ท าใหไมสามารถลดตนทนในการจดซอจดหาได ดงนน เกษตรกรควรมการรวมกลมกนเพอจดซอจดหาปจจยการผลต โดยเฉพาะเกษตรกรทมศกยภาพเพยงพอดานเงนทนควรลดจ านวนครงในการจดซอจดหาลง

5.2.2 ลานรบซอ/ลานมน ลานรบซอ/ลานมน มสดสวนตนทนโลจสตกสตอยอดขายมนส าปะหลงทส าคญ ไดแก การขนสง

การบรหารจดการคลงสนคา และตนทนการบรหารจดการสนคาคงคลง ตามล าดบ ขอเสนอเพอลดตนทนควรด าเนนการ ดงน

1) การขนสงสนคา การขนสงสนคาของผประกอบการลานมน ยงตองพงพาการขนสงโดยรถบรรทกเปนหลก และม

บางสวนเทยวกลบตองวงรถบรรทกเปลากลบท าใหเกดตนทนเสยเปลา ดงนน ควรมการสงเสรมใหมการจดตงบรษท โลจสตกสเพอเชอมโยงการขนสงสนคาและลดจ านวนเทยวในการวงรถบรรทกเปลากลบเพอลดตนทนคาขนสงลง อกทงพฒนาการขนสงสนคาระบบรางใหกระจายทวทกภาคและสามารถใหบรการขนสงกบสนคาเกษตรได

2) การสญเสยระหวางการแปรรป การรบซอหวมนส าปะหลงสดในชวงทสภาพอากาศไมเอออ านวยใหสบมนเสนตาก (ฝนตก) หรอตาก

ไมทนเนองจากผลผลตทรบซอไวมมากเกนศกยภาพของลานตาก ท าใหมนเสนมคณภาพลดลง นอกจากน ชนมนเสน ทเลกมากและเกดการบดทบของรถกลบมนจะท าใหชนมนเสนบางสวนเปนฝนผงปลวไปตามกระแสลม เกดเปนปญหามลพษชมชน ดงนน การสนบสนนใหเกษตรกร หรอผรวบรวมรายยอย แปรรปเปนมนเสนกอนมาจ าหนายตอ จะชวยลดปรมาณการแปรรปมนเสนของลานรบซอขนาดใหญ โดยเฉพาะในชวงทผลผลตออกสตลาดมาก และยงเปนการ เพมมลคาการจ าหนายผลผลตใหกบเกษตรกร และผรวบรวบรายยอย นอกจากนควรมการวจยและพฒนาเครองสบมนใหมชนทใหญขน

3) อนๆ เนองจากมพอคาชาวจนบางกลมเขามาท าธรกจสงออกมนเสนในประเทศไทย โดยการน าเขามนเสน

คณภาพต าจากประเทศเพอนบานมาสงออก หรอน ามาผสมกบมนเสนของไทยแลวสงออกในราคาทต าสงผลกระทบ ตอตลาดภาพรวมมนเสนของไทยและราคารบซอหวมนส าปะหลงสดจากเกษตรกร ซงภาครฐทเกยวของควรตองเขาไปก ากบดแลอยางใกลชด และเขมงวดในการใชกฎระเบยบอยางเครงครด

41

บรรณานกรม กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ. (2553). การเปดเสรโลจสตกสอาเซยน: โอกาส ผลกระทบและการปรบตวของ

ผประกอบการไทย โครงการพฒนาศกยภาพผใหบรการโลจสตกสไทยสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.thaifta.com/ThaiFTA/Portals/0/รายงานฉบบสมบรณ-โลจสตกสอาเซยน.pdf (วนทสบคนขอมล: 1 ตลาคม 2559).

กรมศลกากร. (2559). สถตน าเขา-สงออก [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.custom.go.th (วนทสบคนขอมล:

1 ตลาคม 2559). กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร ส านกโลจสตกส. (2556). คมอการประเมนประสทธภาพดานโลจสตกส

เกณฑตวชวดมาตรฐานส าหรบผประกอบการ. กรงเทพมหานคร: บรษท เอมดก โฮลดง จ ากด. กมลชนก สทธวาทนฤพฒ และคณะ. (2547). การจดการโซอปทานและโลจสตกส. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพทอป/

แมคกรอ-ฮล.

กลพงษ ยนพนธ และกฤษดา วศวธรานนท (2548). Supply Chain & Logistics: ทฤษฎและตวอยางจรง. กรงเทพมหานคร: สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน)

ชนดา พงษพานารตน. (2554). การพฒนาและทดสอบความตรงของตวชวดกระบวนการบรหารซพพลายเชนในอตสาหกรรม บรการ. วทยานพนธ ปรญญาโท, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

โชตกา พมกาหลง. (2554). การวเคราะหสมรรถนะโลจสตกสขาเขาดวยการจ าลองแบบพลวต: กรณศกษา บรษทผผลตผา พนเมอง. วทยานพนธ ปรญญาโท, มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ท านอง ชดชอบ และคณะ. (2556). การศกษาระบบโลจสตกสและโซอปทานขาวหอมมะลอนทรยของสหกรณการเกษตร ในหกจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. ภาควชาเกษตรและสงแวดลอม และภาควชาวทยาศาสตรพนฐาน. มหาวทยาลยราชภฎสรนทร.

ธนต โสรตน. (2550). การประยกตใชโลจสตกสและโซอปทาน. กรงเทพมหานคร. ประชมทอง พรนตงกรป จ ากด. ธนต โสรตน. (2550). โลจสตกส...กลไกทส าคญของการคาโลก [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.tanitsorat.com/view.php?id=84 (วนทสบคนขอมล: 27 พฤศจกายน 2558).

ธรภทร ฟแกว. (2557). โลจสตกสและโซอปทาน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://lojistic-oteteerapatfukaew.blogspot.com/ (วนทสบคนขอมล: 27 พฤศจกายน 2558).

42

นภา หวงสนทวกล. (2550). หวงโซอปทานของมะมวงพนธน าดอกไมเพอการสงออกไปประเทศญปนในจงหวด ฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สนน เถาชาร และคณะ. (2554). การจดการโลจสตกสและโซอปทานขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย. คณะวศวกรรมศาสตร, มหาวทยาลยอบลราชธาน.

สรรตน แกวงาม. (2554). โซอปทานการขนสงยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปยงสาธารณรฐประชาชนจน.

วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559). เอกสารปรมาณการผลต ราคา . ศนยสารสนเทศการเกษตร. กระทรวงเกษตร และสหกรณ.

อมาพร มณเนยม. (2559). ความส าคญของโลจสตกสและโซอปทาน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: https://sites.google.com/site/nasiclogistics2016/bth-thi-1-khwam-ru-phun-than- sahrab-kar-cad-kar-lo-ci-sti-ks-laea-so-xupthan/khwam-sakhay-khxng-lo-ci-sti-ks- laea-so-xupthan. (วนทสบคนขอมล: 22 ตลาคม 2558)

Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2016). STATISTICS DIVISION [ออนไลน]

เขาถงไดจาก: http// www.fao.org/faostat/en/#data/QC (วนทสบคนขอมล 27 พฤศจกายน 2559)

44

42

นภา หวงสนทวกล. (2550). หวงโซอปทานของมะมวงพนธน าดอกไมเพอการสงออกไปประเทศญปนในจงหวด ฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สนน เถาชาร และคณะ. (2554). การจดการโลจสตกสและโซอปทานขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย. คณะวศวกรรมศาสตร, มหาวทยาลยอบลราชธาน.

สรรตน แกวงาม. (2554). โซอปทานการขนสงยางพาราในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปยงสาธารณรฐประชาชนจน.

วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2559). เอกสารปรมาณการผลต ราคา . ศนยสารสนเทศการเกษตร. กระทรวงเกษตร และสหกรณ.

อมาพร มณเนยม. (2559). ความส าคญของโลจสตกสและโซอปทาน [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: https://sites.google.com/site/nasiclogistics2016/bth-thi-1-khwam-ru-phun-than- sahrab-kar-cad-kar-lo-ci-sti-ks-laea-so-xupthan/khwam-sakhay-khxng-lo-ci-sti-ks- laea-so-xupthan. (วนทสบคนขอมล: 22 ตลาคม 2558)

Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2016). STATISTICS DIVISION [ออนไลน]

เขาถงไดจาก: http// www.fao.org/faostat/en/#data/QC (วนทสบคนขอมล 27 พฤศจกายน 2559)

43

ภาคผนวก

44

44

ตารา

งผนว

กท 3.

1 รอย

ละแล

ะปรม

าณผล

ผลตจ

ากกา

รเกบเ

กยวร

ายเดอ

น ป

2550

-2559

ป รา

ยการ

เดอ

น ชว

งเกบ

เกยวม

าก

ม.ค.-ม

.ค.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

รวม

2550

รอยล

ะ 6.7

9 11

.16

18.53

21

.10

12.91

11

.49

4.77

3.40

2.25

1.55

1.98

4.07

100

45.50

ปร

มาณ

(ตน)

1,826

,546

3,004

,530

4,986

,384

5,682

,830

3,474

,568

3,091

,526

1,284

,603

914,4

46

606,5

83

416,2

42

531,8

95

1,095

,388

26,91

5,541

12

,248,9

24

2551

รอ

ยละ

8.20

14.60

20

.30

12.84

9.6

0 7.5

3 4.7

5 1.8

4 0.3

5 3.6

8 6.5

5 9.7

6 10

0 29

.97

ปรมา

ณ (ตน

) 2,0

63,59

3 3,6

72,07

7 5,1

06,55

5 3,2

30,27

8 2,4

13,70

2 1,8

95,62

5 1,1

94,25

2 46

2,909

88

,546

926,6

93

1,646

,973

2,454

,594

25,15

5,797

7,5

39,60

5 25

52

รอยล

ะ 5.4

1 10

.99

15.16

20

.91

15.21

12

.08

9.36

2.41

0.85

1.85

2.41

3.36

100

48.20

ปร

มาณ

(ตน)

1,628

,949

3,306

,034

4,561

,118

6,292

,454

4,574

,990

3,633

,534

2,815

,916

725,5

39

257,1

05

555,7

52

725,8

53

1,010

,780

30,08

8,024

14

,500,9

78

2553

รอ

ยละ

8.23

9.04

16.23

15

.02

20.26

12

.93

8.27

3.13

1.89

1.98

1.26

1.76

100

48.21

ปร

มาณ

(ตน)

1,811

,797

1,988

,706

3,571

,816

3,304

,975

4,457

,812

2,844

,701

1,820

,613

688,0

98

416,7

47

436,5

64

275,8

90

388,0

21

22,00

5,740

10

,607,4

88

2554

รอ

ยละ

3.46

7.51

10.99

18

.95

20.78

18

.03

6.24

3.49

1.62

1.93

2.76

4.24

100

57.76

ปร

มาณ

(ตน)

758,6

85

1,646

,191

2,409

,233

4,152

,172

4,554

,160

3,950

,329

1,366

,692

763,7

98

353,0

98

423,3

00

605,3

80

929,3

78

21,91

2,416

12

,656,6

61

2555

รอ

ยละ

2.12

4.75

7.84

20.23

29

.31

16.80

6.0

7 3.0

2 1.2

1 2.1

8 1.3

7 5.1

0 10

0 66

.34

ปรมา

ณ (ตน

) 63

2,801

1,4

17,37

3 2,3

41,01

5 6,0

38,82

7 8,7

48,04

0 5,0

15,84

9 1,8

11,37

1 90

2,136

36

0,593

64

8,983

40

8,472

1,5

23,03

1 29

,848,4

91

19,80

2,716

25

56

รอยล

ะ 2.5

4 4.8

1 8.4

9 20

.14

28.08

20

.85

4.17

2.73

1.65

1.78

1.98

2.78

100

69.07

ปร

มาณ

(ตน)

769,0

34

1,455

,200

2,566

,500

6,088

,727

8,487

,894

6,303

,640

1,259

,317

823,4

91

497,4

39

538,5

08

597,1

02

840,6

90

30,22

7,542

20

,880,2

61

2557

รอ

ยละ

2.98

10.88

11

.91

18.76

22

.04

14.85

5.4

5 3.6

6 1.8

0 1.5

8 3.0

9 3.0

0 10

0 55

.65

ปรมา

ณ (ตน

) 89

4,604

3,2

67,86

6 3,5

74,24

3 5,6

31,40

0 6,6

21,40

0 4,4

59,04

7 1,6

37,18

3 1,0

97,36

9 53

9,330

47

3,230

92

7,116

89

9,264

30

,022,0

52

16,71

1,847

25

58

รอยล

ะ 5.4

6 5.9

3 9.4

2 18

.13

29.97

17

.06

4.66

2.54

1.16

1.25

2.02

2.40

100

65.16

ปร

มาณ

(ตน)

1,768

,285

1,918

,362

3,048

,161

5,865

,290

9,696

,899

5,520

,855

1,507

,378

822,7

70

374,0

09

405,0

79

652,8

17

777,8

36

32,35

7,741

21

,083,0

44

2559

รอ

ยละ

5.07

5.93

8.12

13.10

17

.32

16.72

9.9

8 5.4

6 4.0

6 3.9

7 5.1

1 5.1

6 10

0 47

.14

ปรมา

ณ (ตน

) 1,5

49,29

9 1,8

12,09

9 2,4

81,01

7 4,0

03,11

9 5,2

92,67

4 5,1

09,32

5 3,0

49,70

5 1,6

68,47

6 1,2

40,66

1 1,2

13,15

9 1,5

61,52

2 1,5

76,80

1 30

,557,8

57

14,40

5,118

ทม

า: ส า

นกงาน

เศรษฐ

กจกา

รเกษต

ร

46

44

44

ตารา

งผนว

กท 3.

1 รอย

ละแล

ะปรม

าณผล

ผลตจ

ากกา

รเกบเ

กยวร

ายเดอ

น ป

2550

-2559

ป รา

ยการ

เดอ

น ชว

งเกบ

เกยวม

าก

ม.ค.-ม

.ค.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

รวม

2550

รอยล

ะ 6.7

9 11

.16

18.53

21

.10

12.91

11

.49

4.77

3.40

2.25

1.55

1.98

4.07

100

45.50

ปร

มาณ

(ตน)

1,826

,546

3,004

,530

4,986

,384

5,682

,830

3,474

,568

3,091

,526

1,284

,603

914,4

46

606,5

83

416,2

42

531,8

95

1,095

,388

26,91

5,541

12

,248,9

24

2551

รอ

ยละ

8.20

14.60

20

.30

12.84

9.6

0 7.5

3 4.7

5 1.8

4 0.3

5 3.6

8 6.5

5 9.7

6 10

0 29

.97

ปรมา

ณ (ตน

) 2,0

63,59

3 3,6

72,07

7 5,1

06,55

5 3,2

30,27

8 2,4

13,70

2 1,8

95,62

5 1,1

94,25

2 46

2,909

88

,546

926,6

93

1,646

,973

2,454

,594

25,15

5,797

7,5

39,60

5 25

52

รอยล

ะ 5.4

1 10

.99

15.16

20

.91

15.21

12

.08

9.36

2.41

0.85

1.85

2.41

3.36

100

48.20

ปร

มาณ

(ตน)

1,628

,949

3,306

,034

4,561

,118

6,292

,454

4,574

,990

3,633

,534

2,815

,916

725,5

39

257,1

05

555,7

52

725,8

53

1,010

,780

30,08

8,024

14

,500,9

78

2553

รอ

ยละ

8.23

9.04

16.23

15

.02

20.26

12

.93

8.27

3.13

1.89

1.98

1.26

1.76

100

48.21

ปร

มาณ

(ตน)

1,811

,797

1,988

,706

3,571

,816

3,304

,975

4,457

,812

2,844

,701

1,820

,613

688,0

98

416,7

47

436,5

64

275,8

90

388,0

21

22,00

5,740

10

,607,4

88

2554

รอ

ยละ

3.46

7.51

10.99

18

.95

20.78

18

.03

6.24

3.49

1.62

1.93

2.76

4.24

100

57.76

ปร

มาณ

(ตน)

758,6

85

1,646

,191

2,409

,233

4,152

,172

4,554

,160

3,950

,329

1,366

,692

763,7

98

353,0

98

423,3

00

605,3

80

929,3

78

21,91

2,416

12

,656,6

61

2555

รอ

ยละ

2.12

4.75

7.84

20.23

29

.31

16.80

6.0

7 3.0

2 1.2

1 2.1

8 1.3

7 5.1

0 10

0 66

.34

ปรมา

ณ (ตน

) 63

2,801

1,4

17,37

3 2,3

41,01

5 6,0

38,82

7 8,7

48,04

0 5,0

15,84

9 1,8

11,37

1 90

2,136

36

0,593

64

8,983

40

8,472

1,5

23,03

1 29

,848,4

91

19,80

2,716

25

56

รอยล

ะ 2.5

4 4.8

1 8.4

9 20

.14

28.08

20

.85

4.17

2.73

1.65

1.78

1.98

2.78

100

69.07

ปร

มาณ

(ตน)

769,0

34

1,455

,200

2,566

,500

6,088

,727

8,487

,894

6,303

,640

1,259

,317

823,4

91

497,4

39

538,5

08

597,1

02

840,6

90

30,22

7,542

20

,880,2

61

2557

รอ

ยละ

2.98

10.88

11

.91

18.76

22

.04

14.85

5.4

5 3.6

6 1.8

0 1.5

8 3.0

9 3.0

0 10

0 55

.65

ปรมา

ณ (ตน

) 89

4,604

3,2

67,86

6 3,5

74,24

3 5,6

31,40

0 6,6

21,40

0 4,4

59,04

7 1,6

37,18

3 1,0

97,36

9 53

9,330

47

3,230

92

7,116

89

9,264

30

,022,0

52

16,71

1,847

25

58

รอยล

ะ 5.4

6 5.9

3 9.4

2 18

.13

29.97

17

.06

4.66

2.54

1.16

1.25

2.02

2.40

100

65.16

ปร

มาณ

(ตน)

1,768

,285

1,918

,362

3,048

,161

5,865

,290

9,696

,899

5,520

,855

1,507

,378

822,7

70

374,0

09

405,0

79

652,8

17

777,8

36

32,35

7,741

21

,083,0

44

2559

รอ

ยละ

5.07

5.93

8.12

13.10

17

.32

16.72

9.9

8 5.4

6 4.0

6 3.9

7 5.1

1 5.1

6 10

0 47

.14

ปรมา

ณ (ตน

) 1,5

49,29

9 1,8

12,09

9 2,4

81,01

7 4,0

03,11

9 5,2

92,67

4 5,1

09,32

5 3,0

49,70

5 1,6

68,47

6 1,2

40,66

1 1,2

13,15

9 1,5

61,52

2 1,5

76,80

1 30

,557,8

57

14,40

5,118

ทม

า: ส า

นกงาน

เศรษฐ

กจกา

รเกษต

ร

45

ตารางผนวกท 3.2 เนอทเกบเกยว และผลผลตมนส าปะหลงของโลก ป 2548 - 2557 เนอทเกบเกยว: ลานไร / ผลผลต: ลานตน

ประเทศ/ป 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557 อตราขยายตว (รอยละ)

ไนจเรย -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

23.64 41.57

23.81 45.72

24.22 43.41

23.61 44.58

19.56 36.82

21.76 42.53

25.75 46.19

40.01 50.95

42.13 47.41

44.39 54.83

7.90 2.33

ไทย -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

6.16 16.94

6.69 22.58

7.34 26.91

7.39 25.16

8.29 30.09

7.41 22.01

7.09 21.91

8.51 29.85

8.66 30.23

8.47 30.03

3.15 4.29

อนโดนเซย -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

7.58 19.32

7.67 19.99

7.51 19.99

7.46 21.59

7.35 22.04

7.39 23.92

7.39 24.04

7.06 24.18

6.66 23.94

6.27 23.44

-1.82 2.68

บราซล -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

11.89 25.87

11.85 26.64

11.84 26.54

11.81 26.70

11.00 24.40

11.19 24.97

10.83 25.35

10.58 23.04

9.54 21.48

9.80 23.24

-2.43 -1.99

คองโก -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

11.53 14.97

11.73 14.99

11.56 15.00

11.57 15.01

24.40 15.01

11.59 15.01

11.63 15.02

12.38 16.00

12.81 16.50

12.85 16.61

0.73 1.18

กานา -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

4.69 9.57

4.94 9.64

5.00 10.22

5.25 11.35

5.54 12.23

5.47 13.50

5.56 14.24

5.43 14.55

5.47 15.99

5.56 16.52

1.72 6.89

เวยดนาม -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

2.66 6.71

2.97 7.78

3.10 8.19

3.46 9.31

3.17 8.53

3.11 8.60

3.49 9.90

3.44 9.74

3.40 9.76

3.45 10.21

2.34 3.97

กมพชา -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

0.19 0.54

0.60 2.18

0.68 2.22

1.12 3.68

1.00 3.50

1.26 4.25

2.31 8.03

2.11 7.61

2.19 8.00

2.25 8.84

26.95 29.74

อนเดย -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

1.53 7.46

1.53 7.85

1.60 8.23

1.69 9.06

1.75 9.62

1.45 8.06

1.38 8.08

1.42 8.75

1.29 7.24

1.43 8.14

-1.92 0.003

แองโกลา -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

4.68 8.81

4.82 9.04

5.27 9.73

4.24 10.06

5.28 12.83

5.56 13.86

6.70 14.33

6.64 10.64

7.30 16.41

4.72 7.64

3.43 2.75

อนๆ -เนอทเกบเกยว -ผลผลต

41.11 54.42

40.64 56.79

41.08 57.35

41.93 57.00

46.67 62.37

46.67 66.35

46.54 68.34

49.36 63.24

50.17 66.69

52.26 70.79

2.99 2.82


115.66 206.17

117.26 223.20

119.19 227.80

119.54 233.50

121.20 237.44

122.76 243.05

128.67 255.44

146.94 258.54

149.62 263.44

151.41 270.28

3.33 2.78

ทมา: www.fao.org/faostat/en/#data/QC

47

Documents

การศึกษาโซ่อุปทานและโลจิสติกส์สินค้ามันส าปะหลัง · บทที่ 2 การตรวจเอกสาร