การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย

ปรญญานพนธ ของ

ศรมงคล ทนทอง

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

มนาคม 2553

การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย

ปรญญานพนธ ของ

ศรมงคล ทนทอง

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

มนาคม 2553 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย

บทคดยอ ของ

ศรมงคล ทนทอง

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย

มนาคม 2553

ศรมงคล ทนทอง. (2553). การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ด. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.สรมา ภญโญอนนตพงษ, รองศาสตราจารย ดร.บญเชด ภญโญอนนตพงษ, รองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต. การวจยครงนมจดมงหมายเพอสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย และเพอศกษาผลการใชหลกสตรทมตอพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย จากการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรส าหรบเดกปฐมวย โดยใชแบบแผนการวจยและพฒนา (Research and Development) ไดผลดงน หลกสตรฉบบยกรางซงไดจากการสงเคราะหเอกสาร งานวจยทเกยวของ และสมภาษณความตองการจากบคลากรของส านกงานวฒนธรรมจงหวดและขององคการบรหารสวนต าบล, ผบรหารโรงเรยน, คร, ผปกครอง และปราชญทองถน จ านวน 52 คน น ามาเปนกรอบในการสรางแบบสอบถาม แลวน าไปสอบถามกลมผใหขอมลกลมเดม เพอยนยนหวขอทเหมาะสมในการสรางหลกสตรภมปญญาทองถนส าหรบเดกปฐมวย แลวเขยนหลกสตรฉบบราง ซงประกอบดวยจดประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนการสอน และการประเมนผล แลวใหผทรงคณวฒ จ านวน 7 คน ประเมนความเหมาะสมและความสอดคลองของหลกสตร จงน าหลกสตรไปใชกบกลมตวอยาง นกเรยนชนอนบาลปท 2 จ านวน 5 หองเรยน คอ โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทบทน โรงเรยนบานเสรยง โรงเรยนบานสนบ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ใชระยะเวลาทดลอง รวม 4 สปดาห จดกจกรรม 20 หนวยการเรยน ในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 น าหลกสตรมาปรบปรงแกไขแลวน าไปขยายผลการใชหลกสตรกบนกเรยนชนอนบาลปท 2 จ านวน 2หองเรยน จากโรงเรยนบานตาแตรวทพดด และโรงเรยนหนองโสนวทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 แลวปรบปรงหลกสตรภมปญญาทองถนส าหรบเดกปฐมวยใหเปนฉบบสมบรณ ประกอบดวย 5 กลมเนอหา คอกลมท 1 การประกอบอาชพ ประกอบดวย หนวยการท านาปลกขาว หนวยการทอผาไหม หนวยการท าเครองเงน และหนวยการท าเครองจกสาน กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ประกอบดวย หนวยแซนโฏนตา หนวยบญผะเหวด หนวยบญสงกรานต และหนวยบญบงไฟ กลมท 3 อาหารพนบาน ประกอบดวย หนวยขนมบายกรม หนวยขนมเนยล หนวยขนมนางเลด และหนวยขนมดอกล าเจยก กลมท 4 ศลปะและการละเลน ประกอบดวย หนวย ของเลนเดก หนวยนทานพนบาน หนวยงานชางสรนทร และหนวยกนตรม และกลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลส าคญ ประกอบดวย หนวยสรนทรจงหวดของหน หนวยพระยาสรนทรภกด ศรณรงคจางวาง หนวยอางเกบน าหวยเสนง และหนวยหลวงปดล อตโล ผลการศกษาพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย พบวาเนอหาและกจกรรมเหมาะสมกบวยของผเรยน ท าใหผเรยนมความเขาใจเกยวกบสภาพทองถนของตนเอง สงเสรมพฒนาการของผเรยนไดครบทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา สงผลใหผเรยนเรยนรอยางมความสข มความสนใจในกจกรรมและตองการเรยนรเรองราวในทองถนมากขน อกทงสงเสรมใหผเรยนเกดความรก ความภาคภมใจในทองถนสรนทร

THE DEVELOPMENT OF CURRICULUM FOR YOUNG CHILDREN BASED ON LOCAL WISDOM IN SURIN PROVINCE

AN ABSTRACT BY

SIRIMONGKOL THONTHONG

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Doctor of Education Degree in Early Childhood Education

at Srinakharinwirot University March 2010

Sirimongkol Thonthong. (2010). The Development of Curriculum for Young Children Based on Local Wisdom in Surin Province. Dissertation, Ed.D. (Early Childhood Education). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Assoc. Prof.Dr. Sirima Pinyoanuntapong, Assoc.Prof.Dr. Boonchird Pinyoanuntapong, Assoc.Prof.Dr. Yawvapa Tejagupta

The purposes of this research were to develop a curriculum for young children based on local wisdom in Surin Province and to study its effects toward their academic development and self-esteem by following research and development design. The data for drafting curriculum were obtained by synthesizing related documents and research, and interviewing 52 people of Provincial Culture Office and Sub-district Administration Organization staff, school administrators, teachers, parents, and local philosophers for their needs about the topics in the curriculum. The data were then used as the framework of questionnaire to ask the same group of people to confirm the topics suitable for the local wisdom based curriculum for young children. The curriculum was drafted with the components of objectives, contents, learning-teaching activities, and evaluation. Its appropriateness and congruence were assessed by 7 experts. The drafted curriculum was used with the sample of second year kindergarten students in 5 classes of Ban Dokdra School, Ban Wnpalat School, Ban Thapthan School, Ban Sariang School, and Ban Sanop School under Surin Education Service Area Office 3. The experiment of 20 learning units was conducted within the period of 4 weeks in 2nd semester of 2009 academic year. The curriculum was adjusted after that and implemented with second year kindergarten students in 2 classes of Ban Tatraewthapdat School and Nonsano Witthaya School under Surin Education Service Area Office 3. The curriculum was adjusted again to complete its 5 content groups. Group 1 Occupations consists of Rice Farming, Silk Weaving, Silverware Making, and Basketry Units. Group 2 Ritual, Tradition and Culture consists of San Don Ta, Bunphawet, Bun Songkran, and Bun Bang Fai Units. Group 3 Local Food consists of Khanom Baikrim, Khanom Nian, Khanom Nang Let, and Khanom Dok Lamchiak Units. Group 4 Arts and Folks consists of Toys, Folk Tales, Surin Elephant Round-up, and Kantruem Units. Group 5 Historic Places and Important Persons consists of My Surin Province, Phraya Surin Phakdi Si Narong Chang Wang, Huay Saneng Water Reservoir, and Luang Pu Dun Atulo Units. The results of study of academic development and self-esteem of young children revealed that the contents and activities were appropriate to the learners and made them understand their own local conditions. The curriculum helped develop the learners in all 4 areas: physical, emotional, social and intellectual areas. With the curriculum, the learners could learn with happiness, were interested in activities, wanted to learn more about local matters, and loved and were proud of their local Surin community.

ประกาศคณปการ ปรญญานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความชวยเหลอ เอาใจใส จากรองศาสตราจารย ดร.สรมา ภญโญอนนตพงษ ทปรกษาปรญญานพนธ รองศาสตราจารย ดร.บญเชด ภญโญอนนตพงษ และรองศาสตราจารย ดร.เยาวพา เดชะคปต อาจารยทปรกษารวม ทกรณาใหความคดเหน ค าแนะน า ตลอดจนแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใสเอออาทร และใหก าลงใจแกผวจยดวยดเสมอมา ศษยรสกซาบซงในความกรณาของทานเปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง มา ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณศาสตราจารย ดร.อาร สณหฉว และ อาจารย ดร.สจนดา ขจรรงศลป ททานกรณาเสยสละเวลาเปนกรรมการสอบพรอมกบใหขอเสนอแนะทมคณคาท าใหปรญญานพนธนมความสมบรณยงขนและขอกราบขอบพระคณคณาจารยสาขาการศกษาปฐมวยทกทาน ทประสทธประสาทความรและใหค าปรกษาแกผวจย ตลอดระยะเวลาของการศกษา ขอกราบขอบพระคณผเชยวชาญทกทานทไดใหความอนเคราะหสละเวลาใหขอมลทเปนประโยชนในการศกษาวจย และผเชยวชาญทกทานทไดอนเคราะหชวยเหลอในการตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย ขอกราบขอบพระคณคณะผบรหาร คณะคร และขอขอบคณนกเรยนอนบาล โรงเรยนบานอาวอก โรงเรยนบานโตงนอย โรงเรยนบานรมเยน โรงเรยนบานศรนวล โรงเรยนบ านศรมงคล โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวง โรงเรยนบานทพทน โรงเรยนบานเสรยง โรงเรยนบานสนบ โรงเรยนบานตาแตรวทพดด และโรงเรยนหนองโสนวทยา ทใหความรวมมอในการท าวจยครงน ขอขอบพระคณผบรหาร คณะคร นกการภารโรง และนกเรยนโรงเรยนบานตอกตราทไดใหความชวยเหลอและก าลงใจมาโดยตลอด ขอขอบคณเพอนๆ นสตปรญญาเอกสาขาการศกษาปฐมวย รนท 3 และนองๆ ทคอยชวยเหลอ ใหก าลงใจ ท าใหการศกษาและการวจยลลวงไปดวยด ทายสดขอกราบขอบพระคณคณแม และขอขอบคณครอบครวทนทองทเปนก าลงใจมาโดยตลอด ทส าคญคอยสนบสนนอยเบองหลงความส าเรจในครงน ศรมงคล ทนทอง

สารบญ บทท หนา 1 บทน า ................................................................................................................... 1 ภมหลง .............................................................................................................. 1 ความมงหมายของการวจย ................................................................................. 5 ความส าคญของการวจย ..................................................................................... 5 ขอบเขตของการวจย .......................................................................................... 6 นยามศพทเฉพาะ ......................................................................................... 7 กรอบแนวคดในการพฒนาหลกสตร .................................................................... 8 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ. ........................................................................ 10 เอกสารทเกยวของกบพฒนาการทางดานการเรยน .............................................. 11 ความหมายของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน ............... 11 องคประกอบของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน ............. 12 สาเหตทตองเตรยมพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน ......... 12 ความส าคญของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน .............. 13 การสงเสรมพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน ..................... 14 การสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ......................................................... 18 การสงเสรมพฒนาการดานอารมณ – จตใจ ............................................. 30 การสงเสรมพฒนาการดานสงคม ............................................................ 33 การสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา...................................................... 45 งานวจยทเกยวของกบความพรอมทางการเรยน ............................................ 54 เอกสารเกยวกบความภาคภมใจในตนเอง ........................................................... 58 ความหมายของความภาคภมใจในตนเอง ...................................................... 58 ความเปนมาของการศกษาความภาคภมใจในตนเอง ..................................... 61 แนวคดพนฐานของความภาคภมใจในตนเอง ................................................ 62 ความเปนมาของการเกดความภาคภมใจในตนเอง ........................................ 64 ความส าคญของความภาคภมใจในตนเอง ..................................................... 65 ลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเอง .................................................... 67 องคประกอบของความภาคภมใจในตนเอง .................................................... 68 งานวจยทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเอง ........................................... 69

สารบญ (ตอ) บทท หนา 2 (ตอ) เอกสารทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร ........................................................... 71 ความหมายของหลกสตร .............................................................................. 71 แนวคดการพฒนาหลกสตร........................................................................... 74 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ............................................. 87 แนวคดการพฒนาหลกสตรปฐมวย ............................................................... 93 ความหมายของภมปญญาทองถน ................................................................ 95 ความส าคญของภมปญญาทองถน ................................................................ 96 การเกดและลกษณะของภมปญญาทองถน .................................................... 96 ประเภทของภมปญญาทองถน ...................................................................... 100 การถายทอดภมปญญาทองถน ..................................................................... 106 เอกสารทเกยวของกบภมปญญาทองถนสรนทร ............................................ 108 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร .................................................... 120 3 วธด าเนนการวจย ............................................................................................... 124 การก าหนดประชากรและเลอกกลมตวอยาง ........................................................ 124 การสรางเครองมอทใชในการวจย ....................................................................... 125 ขนตอนในการด าเนนการวจย ....................................................................... 127 ขนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง .................................................. 127 ขนท 2 การน าหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร ................ 128 ขนท 3 การขยายหลกสตร ................................................................... 128 การด าเนนการทดลอง ........................................................................................ 128 การจดกระท าขอมลและการวเคราะหขอมล ......................................................... 129 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ............................................................................ 129 4 ผลการวเคราะหขอมล ........................................................................................ 131 ตอนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ............................................................... 131 ตอนท 2 การน าหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร ............................. 136 ตอนท 3 การขยายผลหลกสตร .......................................................................... 158

สารบญ (ตอ) บทท หนา 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ ......................................................................... 160 สรปผลการวจย .................................................................................................. 161 อภปรายผล ........................................................................................................ 163 ขอเสนอแนะ ....................................................................................................... 165 บรรณานกรม ................................................................................................................... 167 ภาคผนวก ........................................................................................................................ 183 ภาคผนวก ก ............................................................................................................. 184 ภาคผนวก ข ............................................................................................................. 187 ภาคผนวก ค ............................................................................................................. 194 ภาคผนวก ง ............................................................................................................. 200 ภาคผนวก จ ............................................................................................................. 205 ภาคผนวก ฉ ............................................................................................................. 288 ภาคผนวก ช ............................................................................................................. 343 ประวตยอผวจย ............................................................................................................... 356

บญชตาราง

ตาราง หนา 1 แสดงความสามารถในการใชกลามเนอและทกษะการเคลอนไหวรางกาย ของเดกวย 3 – 6 ป 21 2 แสดงลกษณะพฤตกรรมทางดานอารมณ – จตใจของเดกวย 3 - 6 ป 31 3 แสดงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวยเปนไปตามอาย 35 4 แสดงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวย อาย 3 – 6 ป 35 5 แสดงลกษณะพฤตกรรมทางสตปญญาของเดกปฐมวยในแตละชวงอาย 47 6 ก าหนดการจดกจกรรมการทดลอง 129 7 ผลการส ารวจสภาพความตองการของชมชน 133 8 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการท านาปลกขาว 138 9 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการทอผาไหม 139 10 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการท าเครองเงน 140 11 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการท าเครองจกสาน 141 12 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการแซนโฎนตา 142 13 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญผะเหวด 143 14 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญสงกรานต 144 15 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญบงไฟ 145 16 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมบายกรม 146 17 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมเนยล 147 18 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมนางเลด 148 19 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมดอกล าเจยก 149 20 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยของเลนพนบาน 150 21 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยนทานพนบาน 151 22 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยงานชางและงานกาชาด จงหวดสรนทร 152 23 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยศลปะกนตรม 153 24 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยพระยาสรนทรภกด ศรณรงคจางวาง 154 25 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยหลวงปดลย อตโล 155 26 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยสรนทรจงหวดของหน 156 27 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยอางเกบน าหวยเสนง 157

บญชตาราง (ตอ) ตาราง หนา 28 ผลการพจารณาความเหมาะสมของรางหลกสตร 197 29 ผลการประเมนความสอดคลองระหวางแบบประเมนความพรอมดานการเรยนและ เจตคตของเดกปฐมวยกบจดประสงคเชงพฤตกรรม 198 30 ผลการประเมนความสอดคลองระหวางแบบประเมนพฒนาดานการเรยนและ ความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวยกบจดประสงคเชงพฤตกรรม 201 31 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยโรงเรยนบานตอกตรา 344 32 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยโรงเรยนบานวงปลด 346 33 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยโรงเรยนบานทบทน 348 34 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยโรงเรยนบานเสรยง 350 35 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยโรงเรยนบานสนบ 352 36 สรปผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยของนกเรยนชนอนบาลปท 2 โดยภาพรวม 5 โรงเรยน 354

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 กระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอร 77 2 กระบวนการพฒนาหลกสตรของเซอเลอร อเลกซานเดอร และเลวส 80 3 ความรวมมอระหวางโรงเรยนและสถาบนสงคมตามแนวคดของสมธ สแตนเลย 81 4 การสงเคราะหกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของสมธ สแตนเลย และชอร 81 5 กระบวนการพฒนาหลกสตรของโอลวา 83 6 ระบบพฒนาหลกสตรของ สงด อทรานนท 84 7 แนวคดการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรของ วชย วงษใหญ 86 8 แสดงกระบวนการเกดและการสบทอดภมปญญา 98

บทท 1 บทนา

ภมหลง การศกษาเปนรากฐานทสาคญทสดในการทจะสรางสรรคความเจรญกาวหนาและแกไขปญหาตางๆ ในสงคม เปนกระบวนการทชวยใหคนไดพฒนาในดานตางๆ ตงแตการวางรากฐานพฒนาการของชวต การพฒนาศกยภาพและขดความสามารถในดานตางๆ ทจะดารงชพและประกอบอาชพไดอยางมความสข (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2540: 2) นอกจากนการศกษายงเปนเครองมอในการปรบเปลยนสภาพคนใหมคณภาพตามทบานเมองตองการ เพอเปาหมายในการแกไขปญหาและพฒนาประเทศ ใหสามารถดารงอยได เพราะการศกษาของประชาชนทมประสทธภาพ (เกรยงศกด เจรญวงศศกด. 2539: 14) การศกษายงเกยวพนโดยตรงกบคณภาพคนในดานจตสานก ภมปญญา ความรความสามารถของคนในการจดการกบปญหาตางๆ และเปนพนฐานทสาคญของการพฒนาในมตตางๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมองและสงแวดลอมใหมความยงยนมนคง และนบตงแตประเทศไทยนารปแบบการศกษาแผนใหมจากประเทศตะวนตกเขามาในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดจดการศกษาแบบรวมอานาจเขาสสวนกลางมาโดยตลอด กาหนดหลกสตร ตาราและทใชในการสอนลวนกาหนดโดยสวนกลางทงสนทาใหระบบการเรยนรแบบเดมของชมชน เชน การเรยนรเรอง การทานา การทอผา รวมถงการปนฝาย ของพอ - แม และยายถกกระทบกระเทอน ผคนหนไปยดตดกบสงใหมทเขามาแทนทและใหความสาคญมากกวา ในขณะเดยวกนกอาจเผลอไผลดถกสงทตนเคยมอยางไมรตว (อทย อดลเกษม; และอรศร งามวทยาพงศ. 2540: 3) การศกษาระดบปฐมวยนบวาเปนการจดการศกษาเพอเตรยมเดกใหมความพรอมและพฒนาการตามวยอยางมศกยภาพ จงเปนสงสาคญอยางยงทผเกยวของจะตองรบทราบ เพอใหเดกไดมสภาพเปนบคคลแหงการเรยนรและสามารถศกษาในระดบทสงขนไปไดอยางมความสข ตามความตองการและความสนใจอนจะทาใหเกดความเขมแขงของประชากร ในการพฒนาและสบสานวฒนธรรมทดงามของชาตตอไปในอนาคต (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2541: คานา) ซงสอดคลองกบ สรมา ภญโญอนนตพงษ (2545: 149) ไดกลาวถงเดกปฐมวยวาเปนวยทอยในชวงอายแรกเกดจนถง 8 ป เปนระยะทสาคญทสดของการพฒนาทงทางดานรางกาย สตปญญา อารมณ-จตใจ สงคม และบคลกภาพ และเปนชวงพลงแหงการเจรญเตบโตงอกงามสาหรบชวต ดงนนครจงเปนบคคลทมความสาคญในการพฒนาใหกบเดก จะตองจดการเรยนรใหเหมาะสมกบพฒนาการของแตละคน และทสาคญตองรบรอยางมความสข นอกจากนการจดการศกษาระดบนยงเปนรากฐานของการพฒนาทงทางดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา หากเดกไมไดรบการพฒนาในชวงวยนการพฒนาระยะตอไปอาจเปนไปอยางเชองชา ทาใหพฒนาการหลายดานชาเกนกวาทจะแกไขความบกพรองตางๆ ไดทน (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2544: บทนา) ซงเปาหมายสาคญของการศกษาปฐมวย คอ การพฒนาเดกใหสงสดตาม

2

ศกยภาพของแตละบคคล สอดคลองกบแนวการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 22 ซงระบวา “การจดการศกษาตองยดหลก ผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสาคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ” และในการจดการศกษาตองจดใหสอดคลองกบทองถนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 มาตรา 8 ระบเกยวกบการจดการศกษาไววา รฐตองจดการศกษาอบรมและสนบสนนใหเอกชนจดการศกษาอบรมใหเกดความรคคณธรรม จดใหมกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาต ปรบปรงการศกษาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม สรางเสรมและปลกจตสานกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สนบสนนการคนควาวจยในศลปวทยาการตาง เรงรดพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาประเทศ พฒนาวชาชพคร และสงเสรมภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมของชาต พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ไดระบความมงหมายและหลกการการจดการศกษาไวใน มาตรา 7 วา ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตองเกยวกบการเมอง การปกครอง ไวในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาท เสรภาพ การเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปวฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความคดรเรมสรางสรรค ใฝร และเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง ในดานแนวการจดการศกษา มาตรา 23 การจดการศกษาทงในระบบ การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสาคญทงดานความร คณธรรม กระบวนการเรยนรและบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษาในเรองเกยวกบศาสนา ศลปวฒนธรรม การกฬา ภมปญญาไทยและการประยกตใชภมปญญาไทย และมาตรา 27 ใหคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนดหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานเพอความเปนไทย ความเปนพลเมองทดของชาต การดารงชวต และการประกอบอาชพ ตลอดจนเพอการศกษาตอ ใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดทาสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนงในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาต บทบาทของภมปญญาไทยในการพฒนาสงคม ไดรบการยอมรบมากขนจากหลายหนวยงาน ทงภาครฐ หนวยงานเอกชน และองคกรชมชน การศกษาคนควา และนาไปสการปฏบตการในแผนการทางานของหนวยงานตางๆ มากขน ภมปญญาไทยมความหลากหลาย ซงเปนความหลากหลายทแวดลอมวถชวตของคนในสงคม ภมปญญาไทยจงเกยวของกบทกมตทางสงคม โดยมคนเปนศนยกลางของความสมพนธกบมตทางสงคมนนๆ หรออกนยหนงเรยกไดวาเปนผทรงภมปญญาของสงคมผร สบทอด พฒนา ถายทอด และนาความรทางภมปญญามาพฒนาชวตของคนไทยในสงคม (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2541: บทนา) ดงทนายแพทยประเวศ วะส กลาววา การประยกตภมปญญาชาวบานเพอการพฒนาคณภาพชวตควรมขนตอนดงน ขนทหนง การม

3

สมมาทฐ คอมแนวคดทถกตองในภมปญญาชาวบาน โดยตระหนกในความสาคญของชาวบานและชมชนวา ชมชนทอยมาไดเปนรอยปโดยไมแตกสลาย ยอมตองมภมปญญา มฉะนนจะดารงอยไมได ชาวบานมการสงสมประสบการณในเรองตางๆ เขาดวยกนและมรากฐานของความจรงตามสภาพสงคมและวฒนธรรมชาวบาน ปจจบนสงคมไทยมองไปทตะวนตกอยางเดยว ราวกบวาประเทศเราไมมภมปญญาเดมอยเลย การทงฐานภมปญญาเดมจะกอใหเกดความแตกราวในสงคม เดกจะไมเคารพพอแมหรอผทอาวโสกวา คนสมยใหมดถกคนชนบทวา “เปนบานนอกคอกนาไมมภมปญญาอะไร” แตถาเหนคณคาภมปญญาไทยเดกจะมความเคารพนบนอมและออนโยนมากขน เมองจะเหนคณคาของคนชนบทมากขน กอใหเกดความสมานฉนทในสงคม ขนทสอง การศกษา ภมปญญาชาวบานกอนการประยกตใชภมปญญา ตองมการศกษาคนควาภมปญญา แตละเรองใหกระจางชดโดยศกษาจากชาวบานใหมากทสด ใหรวาเขาทาอะไรเปน เขาทาอะไรเกง มอะไรอยบาง แตละชมชนมภมปญญาอะไร เมอรวบรวมขอมลไดมากแลวนามาจดหมวดหม เปนแผนกเพอหาความหมายและคณคาทแทจรงโดยพจารณาความเชอมโยงระหวางภมปญญากบระบบตางๆ ของชมชน ซงจาเปนตองมองถงมตดานระบบนเวศ ระบบเศรษฐกจ และระบบสงคมดวย ขนทสาม การถายทอดภมปญญา เมอศกษาภมปญญาจนกระจางชดแลว ควรถายทอดไปยงกลมเปาหมาย ในการพฒนาดวยวธการทเหมาะสม เชน การอบรม การศกษาดงาน การฝกปฏบตจรง (จารวรรณ ธรรมวตร. 2543: 115-119) สรนทรเปนจงหวดหนงของภาคอสานทมการสบทอดภมปญญาทองถน เปนดนแดนทมความสาคญในอดต มหลกฐานยนยนหลายอยางวาเมองสรนทรเคยเปนแหลงอารยะธรรมและวฒนธรรมทเจรญรงเรอง เปลยนแปลงไปตามกลมชนทเขาครอบครอง วฒนธรรมทปรากฏในปจจบนจงเปนเครองบงชหรอแสดงถงเอกลกษณเฉพาะตว ทบรรพชนชาวสรนทรไดสบทอดความเจรญและววฒนาการยาวนานนบพนป ชาวสรนทรมความแตกตางจากชาวอสานโดยทวไปคอ ชาวอสานพดลาว (ภาษาถน) กนขาวเหนยว แตชาวสรนทรพดเขมร กนขาวจาว นคอเอกลกษณ ทโดดเดนของชาวสรนทร หนงสอประวตศาสตรไทยสวยภมภาคจงหวดสรนทรซงพมพเผยแพรเมอพทธศกราช 2526 ระบวา ประชากรของจงหวดสรนทร รอยละ 60 เปนคนไทยเชอสายเขมร รอยละ 30 เปนคนไทย เชอสายลาว และรอยละ 10 เปนคนไทยเชอสายกยหรอกวย ดงคากลอนของอตภรณ ลขสทธทวา (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต. 2542: 246-248) เมองสรนทร ถนชางใหญ ผาไหมสวย สายใยกวย เขมรลาว เผาผสม เชอชาตพนธ บรรพชน ชาวพนม ทสงสม แตปางบรรพ นบพนป เอกลกษณ โดดเดน เจนละบก มรดก ขอมโบราณ กาลกอนน ศลปะ อารยะ ประเพณ คอเครองช ปรากฏชด สมบตเมอง

4

ภมปญญาทองถนสรนทร มความสาคญตอชมชนอยางมาก เมอพจารณาตามแบบแผนการดาเนนชวตจะเหนวา นอกจากภมปญญาทใชในชวตประจาวนทวไป เชน อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค การประกอบอาชพ ฯลฯ ชาวบานยงตองประกอบกจประเพณสวนตว ซงนยมทาในแตละชวงสาคญของชวต เชน การเกด การบวช เปนตน โดยมจดมงหมายเพอความเปนสรมงคลแกชวต ทงในปจจบนและชาตภพหนา นอกจากนนแลวยงเปนแนวทางในการแกปญหาชวต หรอปองกนมใหชวตประสบกบปญหาหรอเปนการสรางขวญ กาลงใจ เชน ประเพณสขวญเดกออน เปนตน หรอเปนการสรางภมคมกนใหผประกอบพธรอดพนจากภยอนตรายทงปวงอกดวย และภมปญญาดานประเพณสวนรวม เปนกจทตองทารวมกนทงชมชน เพอใหชมชนมนคง มสายสมพนธรอยรด ใหเกดความสามคค ชวยกนสรางสงทเปนหลกของชมชนรวมกน เชน วด ศาลาการเปรยญ ศาลาประชาคมหมบาน โรงเรยน หรอสรางแบบแผนทดงามใหเปนบรรทดฐานอยางเดยวกน เชน แบบแผนการผลต หลกศลธรรม จรยธรรม ทเปนแนวปฏบตใหทกคนอยรวมกนอยางเปนสข (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต. 2542: 207-208) การจดการเรยนการสอนใหแกกลมผเรยนทอยในพนทตางกน ซงมปจจยพนฐานตางกนนน ครจะใชหลกสตรกลางเพยงอยางเดยวจงไมเหมาะสม เพราะหลกสตรกลางไดรบการพฒนาขน จากหนวยงานททาหนาทรบผดชอบในการจดการศกษาอยในสวนกลาง จงเปนหลกสตรทเหมาะสม สาหรบนามาใชในระดบกวาง ไมเจาะจงเฉพาะกลมผเรยนในภมภาคหรอพนทใดพนทหนง ดงนนการมเฉพาะหลกสตรกลางเพยงอยางเดยว จงไมอาจจดการศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและมาตรฐานตามทรฐกาหนดไวในแผนพฒนาการศกษาแหงชาต รวมทงไมตอบสนองตอความตองการของแตละทองถนและภมภาคได หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ไดกาหนดหลกการขอหนงไววา การอบรมเลยงดและใหการศกษาเดกนนตองคานงถงวถชวตของเดกตามบรบทของชมชน สงคม และวฒนธรรมไทย ซงสอดคลองกบจดเนนของหลกสตรทวาการสงเสรมใหทองถนพฒนาหลกสตรขนใชเอง ใหมความเหมาะกบสภาพความตองการของผเรยนและทองถน จงเปน การเปดโอกาสใหผทมสวนเกยวของในการจดการศกษา สามารถพฒนาหลกสตรขนมาใชใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของทองถน โดยใหโรงเรยนในแตละทองถนพฒนาหลกสตร สอการเรยนการสอน ในสวนทเกยวของกบทองถนของตนตามความเหมาะสม การจดการเรยนการสอนแบบน มงใหผเรยนไดมประสบการณตรงเกยวกบชวต อาชพ เศรษฐกจ และสงคมของทองถน โดยนาทรพยากรทมอยในทองถน ทงทเปนทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรทมนษยสรางขนมาใชในการดาเนนกจกรรมการเรยนการสอน ซงอยในสงแวดลอมทแทจรง (กรมวชาการ. 2540: 6-7) การนาภมปญญาทองถนมาจดการเรยนการสอนใหกบเดกปฐมวย จะมผลตอการสรางสรรคความรภมปญญาทองถนอยางตอเนอง และเปนการสบทอดมรดกทางวฒนธรรมใหยงยนตอไปการใหความรเกยวกบทองถนเปนการใหคณคาแกเดกทสาคญ ทสรางความรและสรางวฒนธรรมทตนเองสมผสอยโดยธรรมชาตหรอบรบทในทองถน ผานความเขาใจ วถชวต วฒนธรรม ภาษาไปสรางสนทรยแหงการรคณคา เกดความรก ความพอใจ เกดเจตคตทด ซมซบไวไดเปนองคความรของตนในทสด (กลยา ตนตผลาชวะ. 2546: 15)

5

ดวยเหตผลดงกลาว ผวจยจงสนใจศกษาภมปญญาทองถนสรนทร เพอพฒนาหลกสตรในระดบปฐมวยใหสอดคลองกบความตองการของทองถน ตามมาตราท 27 ซงองคความรจากการวจยในครงน จะทาใหไดขอมลเกยวกบการจดกลมภมปญญาทเหมาะสมกบเดกปฐมวยในจงหวดสรนทร และใชเปนแนวทางสาหรบผบรหารโรงเรยน คร ตลอดจนผทมสวนเกยวของทงหลาย ไดนาความรภมปญญาทองถนไปใชในการจดการศกษาปฐมวยตอไป โดยมคาถามวจยตอไปน 1. หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยทเนนความภาคภมใจมสาระสาคญอยางไร 2. การจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยไดผลเปนอยางไร

ความมงหมายของการวจย การวจยครงนมความมงหมายหลกเพอพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย โดยมความมงหมายเฉพาะดงน 1. เพอสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย 2. เพอศกษาผลการใชหลกสตรทมตอพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย

ความสาคญของการวจย การวจยครงนเปนการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย สามารถใชเปนหลกสตรในการจดการเรยนการสอนในระดบปฐมวยของจงหวดสรนทร ทใหผเรยนไดเรยนรภมปญญาทองถนของตนเองตามแนวพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ซงมประโยชนและคณคาตอวงการศกษา ดงน 1. หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยทผวจยสรางขนประกอบดวยแผนการจดประสบการณภมปญญาทองถนสรนทร เปนเครองมอสาคญสาหรบครสามารถนาไปใชเปนแนวทางในการจดกจกรรมประจาวนสาหรบเดก และแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองสาหรบใชประเมนการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย 2. ผลการวจยหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย พบวาหลกสตรนสงผลใหผเรยนมความร ความเขาใจ เหนความสาคญของภมปญญาทองถนสรนทร มความรก ความภาคภมใจในทองถนของตน ดงนนถานาหลกสตรนไปใชกบเดกปฐมวยอนจะสงเสรมใหเดกสามารถนาความรไปประยกตใชในชวตประจาวนไดอยางถกตองเหมาะสม ซงมคณคาอยางยงตอการจดการศกษาปฐมวย 3. แนวทางการสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรจะเปนประโยชนตอผบรหาร ครและผทเกยวของกบการจดการศกษาระดบปฐมวยนาไปปรบปรงแผนการจดประสบการณใหกบเดกไดเรยนรภมปญญาทองถนของตนเองได

6

ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากรทใชในการทดลองหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร คอ เดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาลปท 2 ของสานกงานเขตพนการศกษาสรนทร เขต 1,2 และ 3 จานวน 22,527 คน กลมตวอยางทใชในการทดลองหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร คอ เดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาลปท 2 จานวน 5 โรงเรยน ไดแก โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทพทน โรงเรยนบานเสรยง และโรงเรยนบานสนบ รวมทงหมด 88 คน เนอหาทใชในการพฒนาหลกสตร การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ในครงนไดจาก การสารวจความตองการเบองตน โดยการสอบถามความตองการของชมชน แลวนาผลจากการสรปแบบสอบถามมาจดทาเปนหนวยการเรยนร ซงผวจยไดศกษาแนวคดเกยวกบการแบงประเภทของภมปญญาทองถน ของสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2535: 78) สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544: 104-105) และสถาบนราชภฏสวนดสต (2543: 249) มาเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตร ประกอบดวยภปญญาทองถนของจงหวดสรนทรทเหมาะกบเดกปฐมวยควรไดเรยนรเพอพฒนาดานการเรยนและมความรกความภาคภมใจในทองถนของตน ดงน ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ ภมปญญาทองถนดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน และภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ ตวแปรทศกษา สวนท 1 ตวแปร คอ การสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย สวนท 2 ตวแปรอสระ คอ การใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ตวแปรตาม คอ ผลการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยทเนนพฒนาการ 4 ดานและความรสกความภาคภมใจในตนเอง ซงประกอบดวย 1. พฒนาการดานรางกาย 2. พฒนาการดานอารมณ – จตใจ 3. พฒนาการดานสงคม 4. พฒนาการดานสตปญญา 5. ความรสกภาคภมใจในตนเอง

7

นยามศพท 1. เดกปฐมวย หมายถง เดกทมอายระหวาง 5 – 6 ป ทอาศยอยในจงหวดสรนทร 2. หลกสตรภมปญญาทองถนจงหวดสรนทร หมายถง หลกสตรสาหรบเดกปฐมวยทมอายระหวาง 5 – 6 ป โดยหลกสตรนเปนหลกสตรทมเนอหา กจกรรม ตลอดจนประสบการณตางๆ ทสรางขนจากองคความรของภมปญญาทองถนสรนทร และวถชวตความเปนอยของตวผเรยน ประกอบดวยภมปญญาทองถน 5 ดาน ไดแก ดานอาชพ ดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ดานอาหารพนบาน ดานศลปะและการละเลน และดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ 3. ภมปญญาทองถนจงหวดสรนทร หมายถง องคความรและประสบการณของชาวสรนทร ทไดมการสงสมและถายทอดสบตอกนมาจากบรรพบรษเปนเวลานาน 4. พฒนาการดานการเรยนของเดกปฐมวยและความรสกภาคภมใจในตนเอง หมายถง ความสามารถของเดกปฐมวยทเกดจากวฒภาวะและการฝกฝนจากการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย มดงน 4.1 พฒนาการดานรางกาย คอ ความสามารถของเดกในการใชระบบอวยวะตางๆ ทงภายในภายนอกรางกายเคลอนไหวไดเปนอยางด มพฒนาการกลามเนอใหญและกลามเนอเลก ไดแก การหยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว การเตนตามจงหวะเพลงและดนตร การแสดงทาทางตางๆ การปฏบตตามสญญาณ และความสมพนธระหวางนวมอกบตา 4.2 พฒนาการดานอารมณ – จตใจ คอ ความสามารถของเดกในการปรบตนใหเขากบสภาวะความพงพอใจและไมพงพอใจ อนเนองมาจากความไมสอดคลองกนระหวางความคาดหวงของเดกกบสงทเดกไดรบ ไดแก การแสดงความราเรงแจมใส การสนใจและตงใจฟงเรองราวตางๆ การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน การแสดงความพงพอใจในผลงานของตนเอง และการมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 4.3 พฒนาการดานสงคม คอ ความสามารถของเดกในการมปฏสมพนธอยรวมกบเพอนรวมทงบคคลอนไดอยางมความสข ไดแก การทเดกมนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน การรจกลาดบกอน – หลงเวลาทากจกรรม การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม การแสดงความสนใจรวมมอในการทางานกลม และการเคารพกฎกตกาการเลน 4.4 พฒนาการดานสตปญญา คอ ความสามารถของเดกในการรบร คด จา ใชเหตผล แกปญหา และการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมและสถานการณตางๆ อยางประสทธภาพไดแก การทากจกรรมไดถกตองและทนเวลา การมความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน การพดคยโตตอบไดเขาใจ การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล และการแสดงออกดานความคดสรางสรรคและจนตนาการ (รอยละ 80.43) 4.5 ความรสกภาคภมใจในตนเอง คอ ความรสกนกคด ความเชอ ความคดเหนของเดกปฐมวยทยอมรบและเลงเหนคณคาสงทดทไดเรยนรเรองราวของทองถนของจงหวดสรนทร โดยเดกแสดงออกดวยการรสกตนเตนสนกสนานมความสขทไดรวมกจกรรมตางๆ เชน รองเพลง ทาอาหาร เลนการละเลนพนบาน ใชสอในทองถน การแสดงความคดเหนถายทอดออกมาเปนคาพด และทาผลงานสรางสรรคตามจนตนาการ

8

กรอบแนวคดในการพฒนาหลกสตร การวจยครงนมงพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ผวจยไดอาศยแนวคดในการพฒนาหลกสตรของไทเลอร (Tyler. 1949: 1) ทใหแนวคดไว คอการกาหนดจดมงหมายของหลกสตร การเลอกประสบการณการเรยนในการวางโครงรางของหลกสตร การจดประสบการณการเรยน และการประเมนผล ของทาบา (Taba. 1962: 12) เซยเลอร อเลกซานเดอร และเลวส (Saylor; Alexander; & Lewis. 1981: 28 – 39) ไดใหแนวคดคอการกาหนดเปาหมาย จดมงหมายและขอบเขต การออกแบบหลกสตร การใชหลกสตร และการประเมนหลกสตร ของสมธ สแตนเลยและชอร (Smith Stanley; & Shores. 1996; อางองจาก วชย วงษใหญ. 2525: 32) ไดใหแนวคดเกยวกบการพฒนาหลกสตร โดยใชรปแบบการศกษาสงคมเปนพนฐานในการกาหนดจดมงหมายของหลกสตร ของโอลวา (Oliva. 1992: 171 – 175) ไดใหแนวคดในการพฒนาหลกสตรทงหมด 12 องคประกอบ คอ การกาหนดเปาหมายของการจดการศกษาปรชญาและหลกจตวทยา การวเคราะหความตองการของชมชน ผเรยน และเนอหาวชา การกาหนดจดมงหมายของหลกสตร การกาหนดวตถประสงคของหลกสตร การจดโครงสรางของหลกสตรและนาหลกสตรไปใช การกาหนดจดหมายของการเรยนการสอน การกาหนดจดประสงคการเรยนการสอน การเลอกยทธวธการจดการเรยนการสอน การเลอกวธการประเมนผลกอนเรยนและหลงเรยน การนายทธวธการจดการเรยนการสอนไปใช การประเมนผลการจดการเรยนการสอน และการประเมนผลหลกสตร และของ สงด อทรานนท (2532: 38-42) ทเสนอแนวคดในการพฒนาหลกสตร ประกอบดวยการวเคราะหสภาพของสงคม การกาหนดจดมงหมาย การคดเลอกเนอหาสาระ การประเมนหลกสตรทสรางเสรจแลว และเมอไดรางหลกสตรเรยบรอยแลว เปนขนของการนาเอาหลกสตรไปใช การประเมนผลทไดจากหลกสตร ในขนตอนสดทายตองมการปรบปรงแกไขหลกสตร รวมทงแนวคดของวชย วงษใหญ (2532: 35) เสนอแนวคดการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจร ซงประกอบดวยระบบทสมพนธกน 3 ระบบ คอ ระบบการรางหลกสตร ระบบการนาหลกสตรไปใชและระบบการประเมนหลกสตรมาผสมผสาน จากแนวคดการพฒนาหลกสตรดงกลาวขางตนผวจยไดปรบเปนกรอบแนวคดทใชในการพฒนาหลกสตรทองถนครงนเปน 3 ขน คอ ขนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ขนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร และขนท 3 การขยายผลหลกสตร จากนนผวจยไดศกษาประเภทของภมปญญาทองถนตามแนวคดของสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2535: 78) ซงไดแบงเปน 5 หมวดประกอบดวย หมวดขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ และศาสนา หมวดภาษาและวรรณกรรม หมวดศลปกรรมและโบราณคด หมวดการละเลน ดนตรและการฟกผอนหยอนใจ และหมวดชวตความเปนอย ของยพา ทรพยอไรรตน (2537: 9) ไดแบงภมปญญาเปน 9 ประเภท คอ ดานคตความเชอ ดานวฒนธรรมและธรรมเนยมประเพณ ดานเกษตรพนบาน ดานสงแวดลอม ดานสวสดการชมชน ดานการรกษาพนฐาน ดานเทคโนโลยพนบาน ดานศลปะพนบาน และดานหตถกรรมพนบาน ขององกล สมคะเนย (2535: 37-48) ไดแบงภมปญญาออกเปน 4 กลม คอ กลมคต ความคด ความเชอ และหลกการทเปนพนฐานขององคความรทเกด

9

จากการสงสมถายทอดกนมา กลมศลปะ วฒนธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณ กลมการประกอบอาชพในแตละทองถนทไดรบการพฒนาใหเหมาะสมกบกาลสมย และกลมแนวคด หลกปฏบต และเทคโนโลยสมยใหมทชาวบานนามาใชในชมชน และสทธวงศ พงศไพบลย (2540: 21-41) ไดแบงภมปญญาออกเปน 5 ประเภท คอ ภมปญญาทองถนเพอการยงชพ ภมปญญาทเกยวกบการพทกษชวตและทรพยสน ภมปญญาเกยวกบการสรางและพทกษฐานะและอานาจ ภมปญญาการจดการเพอสาธารณะประโยชน และภมปญญาทเปนการสรางสรรคพเศษ จากการศกษาแนวคดการแบง ภมปญญาดงกลาวขางตนผวจยจงไดปรบและคดเลอกประเภทของภมปญญาทมองคความรเหมาะสมกบพฒนาการเดก การปลกฝงความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย และภมปญญาทองถนของจงหวดสรนทร รวมทงหมด 5 ดาน ไดแก ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ ภมปญญาทองถนดานพธกรรมขนบธรรมเนยมประเพณ ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน และภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ

บทท 2 เอกสารทเกยวของกบการวจย

เอกสารและงานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ไดแก 1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบพฒนาการดานการเรยน 1.1 ความหมายของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน

1.2 องคประกอบของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน 1.3 สาเหตทตองพฒนาการในลกษณะเตรยมความพรอมทางดานการเรยน 1.4 ความสาคญของพฒนาในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน 1.5 การสงเสรมพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน 1.5.1 การสงเสรมพฒนาการดานรางกาย 1.5.2 การสงเสรมพฒนาการดานอารมณ – จตใจ 1.5.3 การสงเสรมพฒนาการดานสงคม 1.5.4 การสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา 1. 6 งานวจยทเกยวของกบพฒนาการดานการเรยน

2. เอกสารทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเอง 2.1 ความหมายของความภาคภมใจในตนเอง 2.2 ความเปนมาของการศกษาความภาคภมใจในตนเอง 2.3 แนวคดพนฐานของความภาคภมใจในตนเอง 2.4 ความเปนมาของการเกดความภาคภมใจในตนเอง 2.5 ความสาคญของความภาคภมใจในตนเอง 2.6 ลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเอง 2.7 องคประกอบของความภาคภมใจในตนเอง 2.8 งานวจยเกยวกบความภาคภมใจในตนเอง

3. เอกสารทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร 3.1 ความหมายของหลกสตร 3.2 แนวคดการพฒนาหลกสตร 3.3 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 3.4 แนวคดในการพฒนาหลกสตรปฐมวย 3.5 ความหมายของภมปญญาทองถน 3.6 ความสาคญของภมปญญาทองถน 3.7 การเกดและลกษณะของภมปญญาทองถน

11

3.8 ประเภทของภมปญญาทองถน 3.9 การถายทอดภมปญญาทองถน 3.10 ภมปญญาทองถนสรนทร 3.11 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถน

1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบพฒนาการดานการเรยน 1.1 ความหมายของพฒนาการในลกษณะความพรอมทางดานการเรยน จากการศกษาเอกสารตางๆ มผกลาวถงความหมายของพฒนาการของเดกปฐมวยไวมากมายในลกษณะความพรอมทางการเรยนหลายแนวความคด ดงน ครอนบค (Cronbach. 1970: 45 – 50) ไดใหความหมายวาเปนสมรรถวสย (Capacity) หรอ วฒภาวะ (Maturity) ในดานตางๆ ทมอยในตวของผเรยน ซงจะเปนสงททาใหผเรยนสามารถแสดงการกระทาหรอปฏกรยาตอบสนอง เพอใหเกดความพรอมหรอความมงหมายทไดกาหนดไวแลว ซงพฒนาการเรยนในลกษณะความพรอมของผเรยนแบงออกเปน 2 สวน คอ วฒภาวะดานรางกาย (Physical Maturity) และวฒภาวะทางดานสตปญญา (Intellectual Maturity) สวนดาวนง และเทคเครย (Downing; & Thackrey. 1971: 9) ไดใหความหมายการทเดกเรยนงาย และการทเดกไดรบความพงพอใจ ความพรอมนอาจเกดขนเองเพราะมวฒภาวะ หรออาจเกดขนเพราะการเลาเรยน การฝกฝนเพอเปนพนฐานทจะเรยนตอไป กด (Good. 1973: 442) ไดใหความหมายของความพรอมวา หมายถง ความเตมใจความตองการและความสามารถทจะกระทากจกรรมทกาหนดใหความหมายจะมมากนอยเพยงใดขนอยกบระดบวฒภาวะของผเรยน ประสบการณทผานมา สตปญญาและอารมณ ในทานองเดยวกนนกการศกษาไทยทมชอเสยงอาทบนลอ พฤกษะวน (2522: 26) ไดใหความหมายของความพรอมทางดานการเรยนวา หมายถง สภาพทผเรยนสามารถรบร และเขารวมในกจกรรมทางการเรยนการสอนไดด ภรณ รตนะ (2535: 35) ไดใหความหมายของความพรอมทางดานการเรยนวาหมายถง ความสามารถระดบหนง ทจะชวยใหการเรยนดาเนนไปไดดวยด โดยมอปสรรคไมมากนกเรยนไดในอตราปกตสาหรบเดกทวไป ความสามารถดงกลาว อาจเกดจากการทผเรยนมวฒภาวะ หรอจากการเรยนร การฝกฝนทผานมาหรอเกดจากอทธพลทง 2 สงประกอบกนกได ผเรยนมความพงพอใจในการเรยน และปราศจากความคบของทางกาย อารมณ สวนพชร สวนแกว (2535: 34) ไดใหความหมายของความพรอม หมายถงความสามารถทางกายและจตใจทจะเรยนซงประกอบดวยความอยากเรยนมทกษะและมพนฐานทเหมาะสม จากความหมายทกลาวมาสรปไดวา ความพรอมดานการเรยน หมายถง สภาพความพรอมในดานรางกาย สงคม อารมณ–จตใจ และสตปญญา ของเดกทจะเรยนรสงใดสงหนงไดอยางบงเกดผล ซงทงนขนอยกบวฒภาวะหรอการฝกฝน หรอทงสองประกอบกนกได

12

1.2 องคประกอบของพฒนาการในลกษณะความพรอมดานการเรยน ศรยา นยมธรรม และประภสสร นยมธรรม (2520: 77 - 79) ไดกลาวถงองคประกอบของความพรอมดานการเรยนทง 4 ดาน คอ ความพรอมทางกาย นอกจากจะมสขภาพทสมบรณแขงแรงยงรวมถงความสามารถในการใชอวยวะตางๆ ใหสมพนธกนอยางเตมท ทงความพรอมทางอารมณ มความมนคงทางอารมณ สามารถเลอกสงทตรงกบความตองการของตวเองไดและอดทนเลนกบเพอนโดยไมมความขดแยงทางจตใจเปนประจา ความพรอมทางสงคม สามารถชวยตนเองตดตอสอสารกบผอนไดรเรอง และสามารถทากจกรรมรวมกบผอนไดอยางด และความพรอมทางสตปญญา มความสนใจสงแวดลอมรอบตว รจกสงเกตและสามารถทากจกรรมรวมกบผอนไดอยางด 1.3 สาเหตทตองเตรยมพฒนาการในลกษณะความพรอมดานการเรยน ถงแมวาผปกครองสวนใหญจะเรยกรองใหครสอนอาน-เขยนทนททเดกมาโรงเรยน แตจากการศกษาคนควาทาใหไดขอคดวายงไมควรสอนภาษาหรอเนอหาทเปนแบบแผนใหแกเดกทนท ควรจะเตรยมความพรอมทางดานการเรยนกอน ซงมนกศกษาไดกลาวถงสาเหตของการเตรยมความพรอมทางดานการเรยนไวดงน อญชล แจมเจรญ, บงอร ทองพนสวสด และนนทวา ไชยเยนทร (2526: 29) กลาววาสาเหตสาคญทตองมการเตรยมความพรอม คอการทเดกเขาเรยนใหมยงไมพรอมทจะเรยนหนงสอ เพราะวาสายตาของเดกยาวผดปกตและเมอใชสายตานานเกนไป เดกอาจจะเหนอย ดงนนครจะตองเตรยมความพรอมทางดานการเรยนใหแกเดกเสยกอน การสมผสกบสงคมใหมทเดกไมคนเคย เชน เพอนใหม ครใหม สถานทใหม ทาใหเดกเกดความคบของใจ เพราะปรบตวเขากบสงคมไมได และการทเดกทเขาเรยนใหมมาจากสงแวดลอมตางกน ภมหลงการใชภาษาตางกนบางคนพดไดคลองแคลว เพราะวาไดรบการฝกฝนมากอน บางคนมาจากครอบครวทไมไดรบการเอาใจใสบางคนพดภาษาถน จะมประสบการณทไมเหมอนกน โดยเฉพาะประสบการณทางการเรยนร บางครอบครวฝกฝนเดกไวกอน จงทาใหมความพรอมมาก สวนภรณ รตนะ (2535: 43-44) ไดกลาวถงสาเหตของการเตรยมความพรอมทางดานการเรยน คอ การเรยนเปนสงทยากสาหรบเดก ภาษาเขยนในตวมนเอง ประกอบดวยสญลกษณตางๆ จานวนมาก ซงตองการเวลาในการจดจาทงหมด เชน ภาษาไทยมพยญชนะ 44 ตว สระ 28 รป และวรรณยกตอก 4 รป เปนตน ซงแตละตวมความเหมอนและความตางกนออกไป การอานยงเปนกระบวนการทยงยาก ซบซอน ตองอาศยอวยวะสมผส คอ นยนตา กลามเนอตา ตองบงคบลกตาใหเคลอนตามตวอกษรทเรยงเปนบรรทด ตองใชระบบประสาท คอ การแปลความหมาย ตองใหความจาเกยวกบสงทเคยรมากอน สาหรบเดกทเพงมาโรงเรยนใหมๆ นบวาเปนสงทยาก จงไมควรบงคบใหเดกอานเขยนทนท สวนการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมใหม เมอเดกอยบานเดกจะรสกปลอดภยเพราะทกคนเอาใจใสตลอดเวลา แตในโรงเรยนทเปนสงแวดลอมใหมทมสมาชกมากมาย มกฎเกณฑระเบยบใหเดกทกคนปฏบตตาม ซงนบวาเปนสงใหมสาหรบเดก ความรสกของเดกยอมไมดนก และยงไมเขาใจวาเรยนหนงสอไปทาไม เดกตองการปรบตวเขากบสงแวดลอมใหม จงไมควรสอนเนอหาวชาทนท จนกวา

13

เดกจะรสกปลอดภยและไวใจคร รวมทงการเตรยมความพรอมเปนการปพนฐานความรของเดกกอนทจะเรยนเนอหาวชาใหอยในระดบเดยวกน เดกแตละคนจะเตบโตมาจากบานทตางกน หรอมสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกน บางคนพดจาฉะฉาน กลาแสดงออก พอแมบางคนไมมเวลาเอาใจใสนก เดกรจกสงแวดลอมเพยงแคบๆ พดจาไมคลองแคลว ไมใครวางใจใครงายๆ เดกทมความรพนฐานแตกตางกน เมอตองมาเรยนเนอหาวชาซงเปนสงทยากอยแลวยอมมปญหาตามมาหลายประการ การเตรยมความพรอมเปนการปพนฐานความรอนจาเปนสาหรบการเรยน การเขยนทาใหเดกทกคนมระดบเทากนอกครงหนง สรปสาเหตทตองเตรยมความพรอมดานการเรยนสาหรบเดกเขาใหม เพราะวาเดกทเขาเรยนใหมนนตองอยในสงคมใหมทเดกไมคนเคย อกทงสงคมใหมนมระเบยบ กฎเกณฑทตองปฏบตตาม นอกจากนแลวภมหลงของเดกแตละคนมความแตกตางกน ทงในเรองการเรยน การใชภาษา ซงสงเหลานจาเปนทครจะตองเตรยมความพรอมใหแกเดกเขาเรยนใหมเพอจะไดเปนพนฐานในการเรยนรเนอหาวชาตอไป 1.4 ความสาคญของพฒนาการในลกษณะความพรอมดานการเรยน ทว ทอแกว และอบรม สนภบาล (2517: 20) ไดกลาวถงความสาคญของความพรอมทมผลตอการเรยนการสอน ซงความสาคญดงกลาว ยอมมทงตอครและนกเรยน คอในการสอนจะตองถอเอาเดกเปนศนยกลางหรอเปนหลก ไมใชเอาครเปนศนยกลาง เพอจะทาใหการสอนของครมประสทธภาพ สวนความแตกตางของเดก จะชวยใหครพจารณาการสอนของตน ใหเหมาะสมกบความพรอมในการเรยนร โดยไมตองฝนใจบงคบ และเมอเดกยงไมมความพรอม ครจะตองรจกวธจดประสบการณใหจนกวาเดกมความพรอม สอดคลองกบนงเยาว แขงเพญแข (2528: 14 - 15) ไดกลาวถงความพรอมทางดานการเรยนสาหรบเดก มความสาคญอยางนอย 4 ประการ คอ ตรงกบระดบสตปญญาของเดก เพยเจท (Piaget. 1962: 221 - 224) ไดศกษาพฒนาการทางดานสตปญญาของเดกวย 2 – 5 ป พบวา การศกษาของเดกอยในขนนามธรรม กลาวคอ เดกจะคดออกเปนกตอเมอไดเหนของจรง และยดตนเองเปนศนยกลาง ไมอาจคดหรอแกปญหาโดยใชทศนะของผอนได การศกษาทสอดคลองกบระดบสตปญญาของเดกวยน คอ เตรยมความพรอมในการเรยนและวธการสอนกใชวธเรยนปนเลน การใหเดกอานเขยน เปนเรองทเกนความสามารถของเดก เดกอาจเรยนไดแตตองทาซา ใชเวลามากกอใหเกดความเบอหนาย และปราศจากความเขาใจจาแบบนกแกวนกขนทองซงเปนผลเสยตอเดก ดงนนการสอนความพรอมในการเรยน จงตรงกบระดบสตปญญาของเดกในวยน การชวยเดกทเสยเปรยบดานสงแวดลอมเดกทกคนมศกยภาพทจะเจรญเตบโตเทาเทยมกน แตศกยภาพนนมไดสมบรณในตวของมนเอง ตองอาศยปจจยทางสงแวดลอมเปนอนมาก กลาวคอ สงแวดลอมทดจะเสรมสรางพฒนาการของเดกใหสมบรณดทกดานและสงแวดลอมเปนอนมาก กลาวคอ สงททาใหพฒนาการของเดกบกพรองเดกทมาจากครอบครวทยากจน และความพรอมในการเรยนตลอดจนความลมเหลวในการเรยนทจะเกดขนในระยะเรมแรก สวนการเสรมสรางพฒนาการดานลกษณะนสย

14

และสงคมนยมมจดมงหมายเพอฝกจตใจ หรอเสรมสรางลกษณะนสย และสงคมนสยทพงปรารถนาอยางจรงจงมากทสด ถาหากมนยตางๆ เกดชะงกงน ไมพฒนาเปนลกษณะนสยและสงคมนสยท พงปรารถนาแลวเดกจะเปนคนเหนแกตว ไมยอมรบผอน ไมเขาใจกฎระเบยบของสงคม ซงเปนอนตรายตอตนเองและสวนรวมอยางยง และลดการซาชนในชนประถมศกษาปท 1 ในปจจบน การเกณฑเดกทมอายยางเขาปท 8 (6 ป 4 เดอนขนไป) เขาเรยนชนประถมศกษาปท 1 ถอหลกวา เดกทพฒนาการถงระดบทสมควรเรยนตามหลกสตรชนประถมศกษาปท 1 แลวแตปรากฏวา อตราการซาชนมสงมากในชนประถมศกษาปท 1 โดยเฉพาะอยางยงในทองถนทมปญหาทางภาษาและเศรษฐกจของประเทศ ทงนเนองจากเดกในทองถนเหลานมกขาดความพรอมทจะเรยน สรป พฒนาการดานการเรยนมความสาคญยงตอเดกทเพงเขาเรยนใหม ทงนเนองจากเดกแตละคนมภมหลงแตกตางกน จงทาใหเดกบางคนขาดทกษะพนฐานบางอยางทจาเปนตอการเรยนการสอน ดงนนการเตรยมความพรอมทางดานการเรยนจงเปนการสงเสรมพฒนาการของเดกใหมความพรอมในทกดาน ซงไดแก ความพรอมดานรางกาย ดานสตปญญา ดานอารมณและสงคม ใหอยในสภาพทสามารถเรยนรจากกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ 1.5 การสงเสรมพฒนาการในลกษณะความพรอมดานการเรยน การสงเสรมพฒนาการดานการเรยน มปจจยดงน (นงเยาว แขงเพญแข. 2522: 3 - 12) ปจจยทางบานหรอสภาพสงแวดลอม ครอบครวเปนสงแวดลอมทมผลตอพฒนาการของเดกทงทางตรงและทางออม โดยเฉพาะอยางยงดานสตปญญา ซงมความสาคญตอการเรยนเปนอนมาก เพราะเปนเครองมอสาคญสาหรบเกบประโยชนจากสงแวดลอม สตปญญาประกอบดวยความสามารถดานความเขาใจ ความจา การแปลความ การสรางความคดรวบยอด แกปญหา และคดหาเหตผล สงเหลานคอเครองมอในการเรยนรนนเอง แตสตปญญาของมนษยมธรรมชาตเปนศกยภาพ (Potential) ตองไดรบสงแวดลอมทดจงจะเจรญเตบโตไดเตมท มนษยมสตปญญา แตสตปญญากมพฒนาการทซบซอนจะพฒนาไดมาก-นอยเพยงใดยอมขนอยกบสงแวดลอม สงแวดลอมทดจะชวยพฒนาเดกใหมสตปญญาเตมตามศกยภาพ แตในทางตรงกนขามสงแวดลอมทดอยจะยงสงผลใหสตปญญาของเดกไมพฒนาเตมตามศกยภาพ ดานฐานะทางเศรษฐกจ ไดแก อาชพและรายไดของครอบครว ซงสงผลตอขนาดของบาน จานวนบตร อาหาร การพกผอน การอบรมเลยงดบตร เศรษฐกจของครอบครวจะเปนตวพยากรณทดเกยวกบการเรยนของเดกและผลสมฤทธ โดยเฉพาะความพรอมดานภาษาเดกทมาจากครอบครวทมฐานะเศรษฐกจดและปานกลาง จะมพฒนาการดานภาษาด ทาใหเดกมความพรอมในการพดและการฟง ดานบคลกภาพและดานสงคม เดกจะมบคลกดมความมนใจ เขาใจระเบยบวนยของโรงเรยนซงตรงกนขามกบเดกทมาจากครอบครวทมฐานะเศรษฐกจตาเดกจะพฒนาการดอยไปทกดาน เชน ดานภาษาจะฟงครพด สงไมเขาใจทาใหไมพรอมทจะเรยน นอกจากนยงพบวาฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวสงผลถงเจตคตของบดามารดาทจะเสรมสรางพฒนาการดานสตปญญาหรอ “อาหารสมอง” แกเดกอกดวย เชน

15

พบวาเดกทมาจากครอบครวทมฐานะเศรษฐกจยากจนมประสบการณนอยเพราะบดามารดาไมคอยจะพาเดกไปเปดหเปดตา หนงสอทบานไมคอยจะใหเดกไดสมผสจบตอง ไมใครจะพดคย เลานทานหรอสนทนาเปนกจจะลกษณะกบลก ซงมความแตกตางกนมากในเรองนระหวางครอบครวทยากจนกบครอบครวทฐานะดและปานกลาง สวนปจจยดานสงคม หมายถง ชนชนหรอฐานะทางสงคมของครอบครวซงยงสงผลใหเดกมความพรอมในการเรยนแตกตางกน ทกสงคมมการจดกลมหรอชน มการวดจดตาแหนงของสมาชกในสงคมวา ใครอยกลมใด ใครเดนใครดอย ซงแสดงความไมเทาเทยมกนในสทธหนาทความรบผดชอบ อานาจ อทธพล แบบแผนในการดาเนนชวต ความสะดวกสบาย ความมหนามตา ตวบงชในการจดชนทางสงคม ไดแก ความมงคง อานาจ ชาตตระกล และบางสงคมกใชวรรณะดวย การศกษาพบวาชนแตละชนมความแตกตางกนท “ทศนคตและคานยม” ทศนคตและคานยมกคอ สงทเรานยมวาดงาม ปรารถนาอยากไดและใฝฝนหา ซงเปนตวกาหนดพฤตกรรมของมนษย เปนมลเหตใหคนแตละชนมความคดไมเหมอนกน นกจตวทยาตงขอสงเกตวาการดารงชวตของมนษยขนอยกบทศนคตและคานยมมากกวาเหตผลเชงวทยาศาสตร หากครผสอนมความเขาใจถงความแตกตางในเรองนแลวจะชวยใหเขาใจเดกดขน และเสรมสรางเดกจากพนฐานเดมไดอยางมประสทธภาพ สวนคณภาพของชวตครอบครว หมายถง ความเปนอยภายในครอบครวของแตละครอบครว ซงเปนสงแวดลอมทมความสาคญตอจตใจ อารมณ สงคม และบคลกภาพของเดกมาก ครอบครวเปนหนวยสงคมทเลกทสด แตมความสาคญมากทสด เพราะเปนหนวยแรกททาหนาทใหแนวคดแกมวลมนษย ซงไดแก ทศนคต คานยม วฒนธรรมแบบแผนการดาเนนชวต ศาสนา ความเชอ โอกาสของชวต ลกษณะการดาเนนชวตครอบครว ความสมพนธระหวางบดามารดา บทบาทความรบผดชอบของบดามารดาตอครอบครว สงทกลาวมานครอบครวทาหนาทวางรากฐานไวแลวทงสน ซงยงสงผลตอความเจรญดานบคลกภาพ จตใจ อารมณ สงคม ตลอดจนการปรบตวของเดก ซงจดเปนความพรอมในการเรยนดานหนงดวยการศกษาลกษณะการดาเนนชวตครอบครวทยากจน พบวาเดกไดรบความเชอและลกษณะการดาเนนชวตอนมสวนทาใหเดกเหลานนเสยเปรยบเปนอนมาก เชน การเชอโชคลาง มความคบของใจ นอยเนอตาใจทาใหไมสามารถเขารวมกจกรรมกบสงคมใหญได มความพอใจในการดาเนนชวตทเกยวกบการใชกาลงกายมากกวาสมอง ชอบเรองทตนเตนตางๆ และความสขสบายฉาบฉวย พอแมทยากจนมกจะขาดทศทางทชดเจนถกตองและเปนไปไดในการดาเนนชวตอบรมเลยงดบตร พอแมทยากจนไมมอะไรจะใหลกชนชมและเปนแบบอยางไดซงตางจากพอแมชนชนกลางทมแบบแผนการดารงชวตทชดเจนและเปนไปไดกลาวคอ มงความสาเรจในชวตทมนคง มจตลกษณะทมงอนาคตจงมความขยนอดทน และมความรบผดชอบและเมอหนวยครอบครวซงทาหนาทวางรากฐานในการดาเนนชวตมคณภาพแตกตางกนจงยงผลใหเดกแตกตางกนทงดานภาษา ลกษณะนสยบคลกภาพและการปรบตว ตลอดจนความพรอมในการเรยนตงแตแรกเรยน รวมทงโภชนาการซงความสาคญของโภชนาการเปนทยอมรบกนทกฝายวาอาหารมความสาคญตอสขภาพกาย และสขภาพจต ทงทางตรงและทางออม อนตรายของการขาดอาหารมผลกระทบตอพฒนาการดานรางกาย ระบบยอยอาหารและสภาพจต

16

โรงเรยน ครอบครวเปนสงแวดลอมทมหนาทเสรมสรางพฒนาการและความพรอมในการเรยนแกเดก ครนเมอเดกมอายยางเขาปท 8 กพรอมทเขาเรยนใน ชนประถมศกษาปท 1 แตดวยความจาเปนหลายประการทงดานวชาการและดานสงคม จงจดการศกษาระดบกอนประถมขน โดยนาเอาเดกทมอายระหวาง 3 – 6 ป เขามาเรยน หลกการและวธการจดการศกษาแกเดกกลมนจงมงสรางเสรมพฒนาการทกดานและความพรอมในการเรยนยงสอดคลองกบวยของเดกนนเอง ดานการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาในระบบโรงเรยน มแนวคดพนฐานในการจดดงนคอ การพฒนาเพอใหเปนมนษยทสมบรณจะตองพฒนาทกดานควบคกนไปทง 4 ดาน ไดแก ดานรางกาย ดานอารมณ-จตใจ ดานสงคม และดานสตปญญา ซงความรมความสาคญกอใหเกดการเรยนร แตความสามารถในทางสตปญญาและทกษะในการเรยนร และนาเอาความรมาใชในการแกปญหาของตนและสงคมมความสาคญมากกวาตวความรเฉยๆ ความสามารถและทกษะดงกลาวจงควรจะเปนความมงหมายของการจดการศกษาสาหรบเดก การเรยนรตลอดเวลาไมวาจะอยทใด กบใคร ในสถานการณใด การเรยนรทสอดคลองกบประสบการณ ความสนใจ จะทาใหเกดแรงจงใจทจะเรยนร ซงเดกแตละคนมความแตกตางกนทกดานไมวาจะเปนบคลกภาพ สตปญญาและความสนใจ วธการเรยนรและอตราการเรยนรและความคงอยของความร ดงนน การกาหนดวธการเรยน และระยะเวลาเรยนทเหมอนกนจงไมเปนผลดตอเดกทกคน ควรเปดโอกาสการเรยนรหลายวธและเวลาใหยดหยนได การเรยนรของเดกวยนเกดขนเมอนกเรยนไดสมผส จบตองทดลองทาตามแบบ ดงนนการเรยนรทเนนครบอก นกเรยนรบฟงอยางเดยวจงไมทาใหเกดการเรยนรทสมบรณ รวมทงการเลนมอทธพลตอการเจรญเตบโตทกดาน เพราะการเลนเปนประสบการณตรง ทาใหเดกไดเรยนร รบร ปรบตวและเปลยนแปลงความคดความเขาใจ ดงนนการเลนจงควรเปนแนวทางการจดการจดกจกรรมการเรยนการสอน จากแนวคดหรอความเชอดงกลาวไดนามาเปนหลกในการพฒนารปแบบการจดการศกษาสาหรบเดกเลกดงนคอ ดานโครงสราง ขอบเขตของเนอหาสาระ คอ ใหพฒนาเดกทง 4 ดาน ไดแก ดานรางกาย ดานอารมณ-จตใจ ดานสงคม และดานสตปญญา ดานการจดการสงแวดลอมสาหรบการเรยนร สถานทเรยนของเดกจะประกอบดวยสถานทภายในและภายนอกหองเรยน ในหองเรยนนอกจากจะคานงถงความสะดวก ความสะอาด ความปลอดภย และจะจดมมสาหรบการเรยนการสอน สวนสถานทนอกหองเรยน ไดแก สนามบรเวณโรงเรยน ดานวธเรยน การเรยนรของเดกเกดจากครทาหนาทชแนะจดประสบการณตรงหรอจาลองใหสมผส จบตอง ทดลอง ทาตามแบบอยางจนเกดความเขาใจและยอมรบคานยม ปฏสมพนธเชงบวกระหวางครและนกเรยน จะชวยใหการเรยนประสบผลด เชน การชมเชย ใหรางวล ใหกาลงใจ มความคาดหวงสง สรางแรงจงใจใฝสมฤทธแกเดกชวยแกปญหา อานวยความสะดวกจะเปนผลดตอการเรยน ดานพฒนาการดานรางกาย เนองจากเดกยงอยในระยะทอตราการเจรญเตบโตเรวมาก ดงนนจงมความตองการอาหาร ออกกาลงกาย และพกผอนมากกวาวยอน จงมการใหอาหารหลายมอ ใหนอนพกผอน ใหเลนออกกาลงกาย ดานพฒนาการดานลกษณะนสยและสงคมนสย คอ จดหมายของการศกษาระดบน การสงเสรมพฒนาการดงกลาว ทาไดโดยผานทางกจกรรมกลมทกกจกรรม และดานการวดและประเมนผล

17

จะวดและประเมนผลพฒนาการและความพรอมในการเรยน ทงกระบวนการเรยนและประเมนผลดวยเครองมอหลายชนด เชน สงเกต ตดตาม ผลงาน ทดสอบ ทดสอบดวยวาจา สนทนา เดกประเมนเอง วราภรณ รกวจย (2533: 56 - 59) ไดเสนอวธสงเสรมความพรอมดงน การเตรยมความพรอมดานรางกายโดยการใหอาหารทมคณคา สะอาดถกหลกอนามยแกเดกอยางเพยงพอกบความตองการของเดก ใหการพกผอนหลบนอนอยางเพยงพอ เชน ใหนอนในตอนบายวนละประมาณ 2 ชวโมง พาไปฉดวคซนปองกนโรคเพอปองกนคอตบ ไอกรน บาดทะยก และโปลโอ ตงแตวยทารก เมออาย 4 ป ควรไดรบการฉดกระตนอกครง ฝกการขบถายใหเปนเวลา ฝกใหเดกไดมโอกาสใชกลามเนอใหญและเลก เพอการเคลอนไหวไดคลองแคลวและวองไว โดยการใหของเลนทเหมาะสมแกเดก ควรจดสภาพแวดลอมรอบตวเดกใหสะอาด รวมทงรางกายของเดก ดานอารมณ พอแมจะชวยเตรยมความพรอมทางอารมณไดโดยใหความรก ความเอาใจใส ความอบอนแกลกดวยการหยอกลอ กอดรด อมช เพอใหสภาพจตใจของเดกด มองโลกในแงด รกธรรมชาต ขจดความกลวในสงตางๆ การใชคาพดกบเดกโดยพดใหเขาใจในเหตผลตางๆ สรางความมนคง มนใจในตนเองใหกบเดก สอนใหเดกรจกตนเอง รวมทงฝกใหเดกมอารมณมนคง ยมแยมแจมใส ดานสงคม พอแมจะชวยเตรยมความพรอมทางสงคมไดโดยสรางความสมพนธทอบอน รกใครกลมเกลยวกน ทาใหเดกเกดความมนใจและจะสามารถเผอแผความสมพนธอนดออกไปสสงคมภายนอกได สนบสนนเดกใหไดออกไปเลนกบเดกคนอน ๆ บาง พาเดกใหไปรจกและเลนกบญาตพนองอนๆ หรอเลนกบลกของเพอนบาน คอยแนะนาและสอนใหเดกเลนกบเพอนอยางเปนมตรไมรงแกผอน หรอแยงของเลนของคนอน พอแมเปนตวอยางทดใหเดกไดเลยนแบบบทบาทของพอแม จากการกระทาของพอแมทเดกไดเหนทกวน ดานสตปญญาโดยการจดประสบการณพนฐานใหเดก โดยใหเดกไดเลนหรอทาในสงทเขาสนใจเพอเปนการปพนฐานใหกบเดกในการเรยนร เพราะการเลนคอการเรยนรของเดก แนะนาของเลนทเปนประโยชน และจะชวยในการเรยนรทางภาษา คณตศาสตร หรอวทยาศาสตร จดประสบการณใน การสารวจ คนควา ทดลองใหกบเดก โดยจดเตรยมอปกรณเครองเลนใหกบเดก ใหเดกไดเรยนรจากการสมผส พดคยสนทนาเกยวกบเรองตางๆ ทนาสนใจและเดกควรร เลานทาน ทองบทกลอนสนๆ เพอความสนกสนานและสอนเดก โดยใหเดกไดดนทานประกอบ พาเดกออกไปเรยนรประสบการณนอกบาน เชน พาไปซอของ ไปทศนศกษาทสวนสตว ฯลฯ และเขาใจใหเดกถามในสงทเดกสนใจ และตอบคาถามของเดกทกครงโดยใชคาถามทงายๆ และสน ซงจะชวยพฒนาการทางดานภาษาและสตปญญาของเดก รวมทงการใหโอกาสเดกไดมสวนรวมกจกรรมบางอยางของครอบครว เชน การชวยพอรดนาตนไม ชวยลางรด ชวยทาอาหาร ชวยกวาดบาน ถบาน จดของใหเปนท การเตรยมความพรอมของเดกจะใหความสาคญในเรองการพจารณาพฒนาการของเดกวาเดกมพฒนาการอยในขนไหนควรจะใหประสบการณในสงทเดกพรอมทจะเรยนร ดงเชน จดของเลนประเภทรถจกรยาน 2 ลอ ใหกบเดกทเดนไดอยางคลองตวและมอายประมาณ 4-5 ขวบ ไมใชเดก 1 ขวบ เปนตน กจกรรมทจดใหตองเปนกจกรรมในแนวกวางๆ ในการเรยนรไมควรจะจดกจกรรมทแคบ เพราะการเรยนร สามารถเรยนรไดหลายๆ ทาง เดกสามารถเลอกวธเลนหรอทาไดหลายๆ อยางในเวลาเดยวกน ตามความถนดและความสนใจของเดกเอง เชน จดกจกรรมปนแปง

18

หรอดนนามนใหกบเดก เดกสามารถเลนอยางไรกได อาจจะใชปนเปนรปตางๆ ตามความตองการ หรออาจจะใชทบเลนปาเลนกได เปนตน สวนวนย ดาสวรรณ (2538: 146 - 152) ไดกลาวถงการสงเสรมความพรอมตามบทบาทของพอแมและโรงเรยนวาดานรางกาย พอแมจะตองฝกฝนลกในเรอง การรบประทานอาหาร การนอน การขบถาย การเคลอนไหวและการใชกลามเนอเปนสาคญ ดานอารมณ พอแมตองรเรองอารมณของเดก เพอจะใหเดกรจกใชอารมณของตนใหเปนประโยชนแกตนเอง เมอมปญหาหลายอยางเกดขนพรอมกน ซงเดกไมมคาตอบหรอการกระทาเพอแกปญหานน ความเปลยนแปลงจากภายในนเรยกวา “อารมณ” เดกทไดรบการเอาใจใสชวยเหลอในการฝกอารมณใหเปนไปในทางทถกตองแลว เดกจะมวฒภาวะทางอารมณทมนคง ดานสงคม การฝกหดหรอเตรยมความพรอมใหแกลกควรสอนใหรจกเหตผลของความถกตอง จดมงหมายทสาคญในการเตรยมความพรอมทางดานสงคม คอ การฝกใหเดกรจกแบงปน เลนกบเพอน ชวยเหลอเพอน ฯลฯ สวนดานสตปญญาประสบการณพนฐานของเดกจะทาใหเกดความพรอมทางสตปญญา คอ การเลน เพราะการเลนของเดกจะทาใหเกดการเรยนร ซงโรงเรยนบทบาทในการเตรยมความพรอมโดยการเตรยมความพรอมดานทกษะ เปนการเตรยมความพรอมทรวมทกษะทง 3 ดาน คอ ทกษะภาษาไทย ทกษะคณตศาสตร และทกษะการคด โดยโรงเรยนจะตองจดประสบการณทสงเสรมความพรอมทง 3 ทกษะน การเตรยมความพรอมดานประสบการณชวต ประกอบดวยประสบการณพนฐานในการดาเนนชวตทดในสงคม ความสนใจในการดแลรกษาสงแวดลอม การคดแกปญหาดวยเหตผล ซงประสบการณเหลานจะจดเปนเนอหาใหเดกไดเรยนร และการเตรยมความพรอมดานลกษณะนสย ครตองจดกจกรรมเพอปลกฝงความประพฤตทดงามใหแกเดก เชน การแสดงความเคารพ การใชคาพด การกนอาหาร การออกกาลงกาย การรกษาความสะอาด เปนตน สรป การสงเสรมพฒนาการของเดกปฐมวยตองสงเสรมใหครบทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย ดานอารมณ-จตใจ ดานสงคม และดานสตปญญา ซงทางโรงเรยนจะตองรวมมอกบทางบานในการเตรยมความพรอมและสงเสรมพฒนาการใหกบเดกปฐมวย 1.5.1 การสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ความหมายของพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวย นกการศกษาและนกจตวทยาไดใหความหมายพฒนาการดานรางกายของ เดกปฐมวยไววา พฒนาการของมนษยเปนกระบวนการตอเนองทเรมตงแตการปฏสนธจนถงบรรลนตภาวะและในหลายกรณกยงมพฒนาการตอไปจนตลอดชวต พฒนาการของเดกแตละคนจะมอตราการเปลยนแปลงหลากหลายแตกตางกนขนอยกบพนธกรรมและประสบการณพฒนาการของเดกปฐมวยดาเนนไปตามขนตอนทเปนแบบแผนและทศทางเฉพาะนอกจากนนสงทชวยใหเดกปฐมวยมพฒนาการไดอยางรวดเรวกคอ ความพรอม ซงเดกแตละคนจะมความพรอมทแตกตางกน ดงนนเดกปฐมวยควรไดรบการสงเสรมพฒนาการอยางเหมาะจงจะทาใหพฒนาการของเดกเจรญเตมทและมประสทธภาพยงขน นอกจากนไดมผใหความหมายไวตางๆ กนดงน

19

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2529: 359) ไดใหความหมายของพฒนาการทางดานรางกาย หมายถง การทรางกายเกดการเปลยนแปลงคอมรางกายสงขน มนาหนกมากขน มกระดกและกลามเนอใหญขน การทางานของกลามเนอและระบบประสาทตางๆ ทาหนาทถกตองตามระบบของมนและมประสทธภาพ สวนภรณ ครรตน (2535: 18 - 21) ไดกลาวถงการสงเสรมพฒนาการทางรางกายไววา พฒนาการทางดานรางกายจดเปนพฒนาการดานหนงทมความสาคญยง เพราะการพฒนาดานรางกายเปนพนฐานของทางดานสตปญญา การพฒนาทางดานสตปญญาของเดกวยนขนอยกบการทเดกไดใชประสาทสมผสและการเคลอนไหวของอวยวะตางๆ ซงจะกอใหเกดการรบร เพอนากลบไปสการทางานของระบบประสาทสวนกลางเกดเปนโครงสรางสตปญญาใน ตวเดก นอกจากนพฒนาการทางดานรางกายยงมผลสบเนองถงพฒนาการทางอารมณ สงคม การพฒนาสมอง สตปญญา การเรยนร และจนตนาการ การพฒนาในดานสตปญญา ความสามารถ อารมณ สงคม มเงอนไขหรอรากฐานจากพฒนาทางดานรางกายสาหรบกด (Good) ใหความหมายวา พฒนาการหมายถง การเปลยนแปลงทางโครงสรางการทางานการจดระเบยบสวนตางๆ ของรางกาย ซงทาใหมการเพมพนทงดานขนาดความแตกตางความสลบซบซอนการผสมกลมกลนกบความสามารถ ประสทธภาพหรอกอใหเกดความเพมพนภาวะสดขด รวมทงความเปลยนแปลงทมความคงทนถาวร อนเนองมาจากการเรยนรทยาวนานซงอาจเปนการเรยนรทมจดมงหมายหรอเกดขนตามเหตการณ (ขวญแกว ดารงคศร. 2539: 10) ทานองเดยวกน สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 89) กลาววา พฒนาการดานรางกาย หมายถง การเจรญเตบโตของรางกาย การเจรญเตบโตของรางกาย ปรากฏออกมาในภาพของสขภาพอนามยในดานรปรางและสดสวนของรางกาย ลกษณะพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวย ในการพฒนาการเคลอนไหวทางรางกายของเดกนน มลกษณะของการพฒนาการทแนนอนซง ซนแคร (Sincair) ไดศกษาการเคลอนไหวของเดกเปนระยะเวลายาวนาน พบวา ลกษณะของการพฒนาการเคลอนไหวทางรางกายของเดกนน มกจะมระยะเวลาทแนนอนในการพฒนา การพฒนาการเคลอนไหวใหดนนจะตองใหเดกเกดความพยายามและฝกฝนในสภาพแวดลอมทด ลกษณะของการเคลอนไหวทางรางกายเบองตน เรมตงแตวยเรมแรกของเดก การแสดงออกของรางกายและการพฒนาการเคลอนไหวของรางกายจะเปลยนแปลงไปตามอาย เพศ และความแตกตางระหวางบคคล เดกผหญงจะพฒนาการเคลอนไหวอยางรวดเรว เมอมอายได 2 - 3 ขวบ ในขณะทเดกผชายจะพฒนาไดอยางรวดเรวเมอมอายได 4 - 6 ขวบสวนศรณย ดารสข (2525: 18-120) ไดกลาวถงพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวยแบงไดดงน สวนสงและนาหนก จะลดลงกวาวยเดกตอนตน แตจะมความแขงแรงและคลองแคลววองไวมากขน อาย 6 ขวบ จะสงราว 2 ใน 3 และมสดสวนราว 2 ใน 5 เมอเปนผใหญระยะนเดกผชายจะมนาหนกและสวนสงมากกวาเดกผหญงเลกนอย สดสวนของรางกายของเดกวยนมการเปลยนแปลงในดานสดสวนจะขยายออกทางสวนสงมากกวา ทางดานสวนกวาง ลาตวแบน แขนขายาวออก รปราง เปลยนแปลงใกลเคยงผใหญมากขน

20

กระดกขอมอจะเพมจาก 2 - 3 ชน ในวย 2 ขวบ เปน 6 – 7 ชน และจะมครบ 8 ชน เมอถงวยเตรยมเขาสวยรน อาย 6 ขวบ ฟนนานมจะเรมหก ฟนแทซแรกหรอกรามซนอก (นอกจากฟนซกลางไปเปนซท 6 - 7 จะเรมกอนเดกชายเลกนอย ฟนแทจะขนครบเมออาย 17 - 21 ป) สขภาพ ระยะนเดกรบเชอโรคตางๆ คอนขางงาย เชน เกยวกบวยเดกตอนตนจงควรใหเดกไดรบการฉดวคซนเพอใหภมคมกนโรค เดกอายตากวา 6 ขวบ ควรฉดวคซนปองกนโรคคอตบและบาดทะยก เพอกระตนภมคมกน พฒนาการกลามเนอใหญทใชในการเคลอนไหว กจกรรมทนาสนใจของเดกระหวาง อาย 6 ขวบ ลกษณะของตายงไมเจรญสงสด สายตายงยาวอยมทางานประสานกนไมดนกเพราะพฒนาการของกลามเนอมไมเทากน ดงนน จงไมควรใหเดกใชกลามเนอทางานทประณตหรอใชงานมากเกนไปเพราะอาจจะทาใหเดกเครยดหรอพการภายหลงได สวนมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2530: 84-86) ไดกลาวถงพฒนาการดานรางกายวาม 2 ลกษณะ คอ พฒนาการดานโครงสรางของรางกาย ไดแก การพฒนาดานนาหนก สวนสง สดสวนกลามเนอใหญขน กระดกแขงแรงและยาวขน ในประสาทและสมองเจรญเตมท และการพฒนาดานการเคลอนไหวของรางกาย ไดแก การพฒนาความสามารถในการเคลอนไหวสวนตางๆ แตกยงอยทวฒภาวะของรางกาย ทานองเดยวกนสทธ วงศสวสด (2532: 45) ไดกลาวถง พฒนาการของเดกปฐมวยพอสรปไดวาเดกอาย 4 ขวบ นาหนกประมาณ 18 กโลกรม สวนสงประมาณ 100 เซนตเมตรสามารถปนจกรยานไดคลองแคลว เดนไดเรว มความมนใจทจะขนหรอลงบนได ชอบปนปาย หอยโหน เตะลกบอลสามารถโยนลกบอล วาดรประบายส ปนดนเหนยวได สรางสงตางๆ จากไมบลอกจากกลอง หรอลงกระดาษ เดก 5 ขวบ หนก 19. 5 กโลกรม สวนสงประมาณ 107 เซนตเมตร มความแขงแรงมากและมพลงมาก แตงตวไดโดยไมตองมคนชวย วงกระโดด ปนปาย หรอเตน หรอกาวโยนลกบอลไดอยางด เรมวาดรปคน บาน เรอ หรอรถทเคยเหน นอนประมาณ 10 ชวโมงตอ 1 วน เดกอาย 6 ขวบเปนวยทมพลงสง มความรทจะเลนผาดโผน ใชรางกายคลองแคลว ชอบปนปาย กระโดดเหวยงแขนหอยโหน ตลงกา กระโดดเชอก หอยโหนตามราวเชอกได เรมใชของเลนทเปนไมต ฟนนานมเรมหลดหายไป ฟนแทจะขนมาแทน สอดคลองกบพชร สวนแกว (2536: 9) ไดกลาวถงความสามารถในการใชกลามเนอและทกษะ การเคลอนไหวรางกายของเดกวย 3 – 6 ป ดงตาราง 1

21

ตาราง 1 แสดงความสามารถในการใชกลามเนอและทกษะการเคลอนไหวรางกายของ เดกวย 3 – 6 ป

3 ป 4 ป 5 ป 6 ป

- นาหนกประมาณ 15 กโลกรม - ความสงประมาณ 90 เซนตเมตร

- เดนถอยหนาถอยหลงได - เดนสลบขาได - ขน – ลงบนไดได - ปนปายและแกวงตวได - โยกตวกระโดดตามจงหวะได แตการทรงตวยงไมดนก

- ปนจกรยาน 3 ลอได

- นาหนกประมาณ 18 กโลกรม - ความสงประมาณ 100 เซนตเมตร

- ยนขาเดยวได - เดนบนไมกระดานกวาง

6 เซนตเมตรได - ขนลงบนไดไดคลองขน - เตะลกบอลขณะกลงได

- หอยโหน ปนปายบนไดหรอตาขายได

- นาหนกประมาณ 19.5 กโลกรม - ความสงประมาณ 107 เซนตเมตร - ทรงตวไดดวยปลาย นวเทาหลายวนาท - วงกระโดด ปนปาย เตนเหวยงตวได

- ปนจกรยานไดรวดเรว

- ลากเสนตรงไดด วาดรปคนได

- ฟนนานมเรมหลดและ ฟนแทขนมาแทนท - ตลงกากระโดดเชอกได - การเคลอนไหวทกสวนคลองแคลวขนมาก

- เคลอนไหวตามจงหวะเพลงดวยความเขาใจดขน

- โยนหรอรบลกบอลได - วงเขยงปลายเทาได

- รบประทานอาหารได - อาบนา, แตงตวได - เขาหองนาเองได - ยกถาดอาหารเลกๆ หรอเกาอตวเลกๆ ได

- เทนาจากเหยอกลงสแกวได - ใชกรรไกรตดกระดาษได - ตอกตะปได - รอยลกปดอนโตๆ ได

- ตอแทงลกบาศกได 8 - 10 แทง - จบดนสอลากเสนไดปนดนเหนยวหรอดนนามนได

- เขยนวงกลม กากบาทและรปสเหลยมได

- ฉกกระดาษเปนชนใหญได

- ขยากระดาษเปนกอนได เขยนรปคนตามคาสงได แตไมสมบรณ

- พดไดประมาณ 1,500 คา รจกสไดมากกวา 1 ส

- ตบมอ เคาะจงหวะไดด

- รอยลกปดใสไมใสเชอกได

- กางนวมอ งอหว แมมอจรดนวมอ อนๆ ได

- พดไดครงละ 10 คาหรอมากกวานน

- พดและรจกคาพดไดประมาณ 2,000 คา รจกสมากขน

- ยนขาเดยวไดนาน - กามอ-บบมอทละอยางได

- เดนถอยหลงได - เลนฟตบอลได - เขยนรปสามเหลยมได - ตบมอสลบขางได - หยบจบสงของเลกๆ ได

- เขยนตวอกษรได ขยบนวทละนวได

องคประกอบทเกยวของกบพฒนาการทางรางกาย นกการศกษาและนกจตวทยา ไดใหความหมายพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวยไวดงน พชร สวนแกว (2536: 28-30) ไดกลาวถงพฒนาการของมนษยจะเกยวของกบขบวนการพนฐาน 2 ฐาน คอ วฒภาวะ (Maturation) หมายถง ผลรวมทเกดจากอทธพลของยนสซงถายทอดทางพนธกรรม ซงปนตวควบคมแบบแผนของรางกายอนจะกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมตางๆ ในระดบอายตางๆ โดยไมตองอาศยประสบการณหรอการเรยนรแตตองอยภายใต

22

สภาวะแวดลอมทปกต เชน เดกเมอถงระยะหนงกคลานไดและเมอกลามเนอหรอโครงกระดกเจรญแขงแรงพอกพรอมจะเดนได เปนตน และการเรยนร (Learning) หมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลเนองจากประสบการณหรอการฝกหดนน คอกจกรรมตางๆ ทเดกไดกระทาหรอการเรยนของเดกตองการฝกการทดลองเพอการเปลยนแปลงในดานกจกรรมซงมผลทาใหเดกเกดการเปลยนแปลงโครงสรางทางรางกายและพฤตกรรมของเดกอกดวย การเรยนรทาใหเดกมประสบการณตางๆ เพมขนเพราะเดกไดทากจกรรมตางๆ ไดเหน ไดฟง และไดสมผส จงเปนองคประกอบทสาคญททาใหเกดพฒนาขนสาหรบเดกปฐมวยลกษณะของพฒนาการประกอบดวยปจจยทสาคญ 3 ลกษณะดงนคอ 1) องคประกอบภายในรางกาย (Internal factors) ประกอบดวยพนธกรรม เซลแตละชนดภายในรางกายมนษยจะประกอบไปดวย 46 โครโมโซม ซงจะมการจบค 23 คในแตละโครโมโซมนนจะประกอบไปดวยยนส (Genes) หลายพนยนส ดงนนภายในโครโมโซมซงมยนสอยเปนจานวนมาก จงเปนลกษณะทกาหนดการเจรญเตบโตและลกษณะของพฒนาการในแตละขนตอนของชวตลกษณะของพฒนาการทถกกาหนดโดยพนธกรรมจะประกอบดวย ลกษณะทางรางกายตางๆ เชน สของลกตา ชนดของเสนผม ลกษณะความสงของรางกาย รวมทงลกษณะทางรางกายอนๆ ซงนบวาเปนลกษณะทมการถายทอดทางพนธกรรมการมวฒภาวะเปนลกษณะของการเปลยนแปลงอยางมรปแบบภายในรางกายในลกษณะทเปนขนาด รปรางและทกษะ ซงจะเรมปรากฏขนมาตงแตจดกาเนดของชวตและตอเนองกนมาตามลาดบ การมวฒภาวะไมจาเปนทจะตองมการฝกฝนและการเรยนรใดๆ เพราะเมอถงเวลาอนสมควรแลว เดกจะสามารถทาพฤตกรรมตางๆ ไดอยางแนนอน ดงนน ขณะทเดกกาลงอยในครรภเดกจะมวฒภาวะและมการพฒนาการเปนไปตามลาดบขนไป อนเปนผลเนองมาจากการมวฒภาวะจากสภาพความพรอมของรางกายนนเอง 2) องคประกอบภายนอกรางกาย (External Factors) สงทจะชวยใหบคคลมการพฒนาการตอไปได คอ อทธพลทมาจากการเรยนรสงแวดลอม ซงนบเปนขบวนการหลงคลอดการเรยนรดงกลาวประกอบดวยลกษณะการเรยนรโดยการวางเงอนไขแบบคลาสสค (Classical Conditioning) เปนการเรยนรทสบเนองมาจากผเรยนถกเราใหมการเรยนรในสงตางๆ โดยอาศยลกษณะธรรมชาตหรอปฏกรยาสะทอน (Reflex) เชน นาลายไหล การดด การกลน หรอการกะพรบตาเปนตน นบวาเปนปฏกรยาตามธรรมชาตของมนษยทเกดมอาการตอบสนองไดโดยไมจาเปนจะตองมการวางเงอนไขมากอน การวางเงอนไขแบบการกระทา (Operant Conditioning) เปนการเรยนรทเปนผล สบเนองมาจากผเรยนไดกระทาเองเพอตองการใหตนเองไดรบสงทตนปรารถนาเชน เมอเดกหวจะพยายามกระทาพฤตกรรมตางๆ เพอตองการใหตนไดรบรางวลในสงทตนพงปรารถนาและในขณะทเดกกระทาพฤตกรรมตางๆ อยางมากมายกทาใหเดกเกดการเรยนรขนมาได ลกษณะการเรยนรแบบน จงเปนลกษณะของความพรอม หรอความเตมใจของผเรยนทตองการกระทาพฤตกรรมตางๆ ตามความปรารถนาของตนและเมอกระทาลงไปแลวจะทาใหผเรยนเกดการจดจาจนในทสดกลายเปนลกษณะนสยใหม และการเรยนรโดยการสงเกต (Observational Learning) เดกและบคคลทวไปมกจะมการกระทาพฤตกรรม ตามพฤตกรรมหรอการกระทาของคนอนทปฏบตมา ซงการกระทาดงกลาวเปนการกระทาทประสบผลสาเรจหรอไดรบรางวลมาแลว การเลยนแบบโดยการสงเกตนเดก

23

จะมการเลยนแบบจากพฤตกรรมของพอแมหรอบคคลใกลชดในทกดานไมวาจะเปนการใชภาษาการแสดงออก จรยธรรม 3) องคประกอบในและภายนอกรางกาย (Interactional Between Internal and External Factors) พฤตกรรมของเดกทวไปจะเปนผลมาจากการทเดกไดมโอกาสเผชญกบสงตางๆในชวตอยางมากมาย สงทเดกไดเผชญอยนนจะประกอบทงภายในและภายนอกรางกายซงจะมผลตอพฒนาการของเดก ประกอบดวยลกษณะสาคญคอ ลกษณะทไมเกยวของกบพนธกรรม (Nongenetic Biological Variables) หมายถง สงตางๆ ทไมใชสงทไดรบมาจากพนธกรรมหรอไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษแตอาจจะไดผลสบเนองมาจากสภาพการณปจจบน เชน การขาดออกซเจนขณะกาลงคลอด หรอตอมพทอทาร (Pituitary) ทางานผดปกต เปนตน สภาพแวดลอมทางสงคมทมผลตอสภาพทางจตใจของเดก (Social Psychology Environment) จะประกอบดวยบคคลทมความใกลชดสนทสนมกบเดก เชน พอแม พนอง กลมเพอน ครในโรงเรยน มอทธพลตอจตใจของเดกเปนอยางมาก เชน ถาเดกไมไดรบความสนใจจากเพอนจะทาใหเดกขาดความรสกมนคงและไมอบอนใจ เปนตน เชนเดยวกนกบสภาพทางสงคมวฒนธรรมและประเพณตางๆ (The General Social and Culture) นบวามสวนสาคญตอพฒนาการดานบคลกภาพการแสดงออก และกจกรรมทางสงคมเปนอยางมาก เพราะหากสงคมทบคคลอยมขอกาหนด มเงอนไขหรอมวฒนธรรมและประเพณเปนอยางไรกตาม บคคลทอยในสงคมนนยอมจะตองประพฤตปฏบตตามเงอนไขของสงคมนน ๆ สานกงานคณะกรรมการการศกษาประถมศกษาแหงชาต (2528: 57-58) กลาวไววาเดกอาย 2-6 ขวบ ซงอยในวยเดกตอนตนมการพฒนาทกษะ การเคลอนไหวแบบเคลอนท (Locomotion) มากขน เดกสามารถเดนไดอยางมนคง เพราะมการเพมความแขงแรงของกลามเนอขา และเพมทกษะอนๆ เชน วง กระโดด ปนปาย ฯลฯ รวมทกษะทใชมอ เชน การขวาง การรบ เดกวยนควรไดรบการสงเสรมดานการเคลอนไหวแบบตางๆ อยเสมอ (Singer. 1976: 238) ในการสงเสรมการเคลอนไหวเชงสรางสรรค ควรคานงถงพฒนาการทางรางกาย ดานกลามเนอใหญ ดงน อาย 2-3 ขวบ เดกสามารถเดนไดอยางแขงแรงมนคง เดนถอยหลงได ยนขาเดยว โยนลกบอล โดยใชองมอ และขา ทาทาทางเคลอนไหว เมอไดยนจงหวะเพลง วงไปขางหนาไดคลอง ใชเทาทงสองกระโดดอยกบทได เดนเขยงเทาได อาย 3-4 ขวบ ขนลงบนไดสลบเทาได ยนขาเดยวไดนานขน กระโดดขาเดยวได โยนลกบอลระยะไกลได 1 เมตร รบลกบอลดวยมอทงสองขาง แกวงแขนและขาไปตามจงหวะเพลง อาย 4-5 ขวบ กระโดดสลบเทา กระโดดขามสงกดขวางทไมสงนก เดนตอเทาถอยหลง ขวางโยนลกบอลและรบลกบอล รบลกบอลกระดอนจากพน แสดงทาทางเคลอนไหวตามจงหวะไดอาย 5-6 ขวบ เมอวงอยางรวดเรวสามารถหยดไดทนทรบลกบอลทกระดอนขนไดดวยมอทงสอง กระโดดขาเดยวตรงไปขางหนา เดนตอเทาถอยหลงบนขอนไม หรอบนกระดานแผนเดยว เดนตามจงหวะเพลงหรอตามจนตนาการ

24

ปจจยทเกยวของกบพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวย ไกรสทธ ตนตศรนทร (2531: 27-32) ไดกลาวถงปจจยตางๆ ดงน ปจจยท 1 พนธกรรม เปนเครองบงชถงความสงทสดของคน ถาพอแมเตยกมแนวโนมทจะเตยแตบางครงพอแมทเตยอาจจะมพนธกรรมสงแฝงอยซงมาจากปยาตายาย ถาพนธกรรมแฝงทวานมาพบกนลกคนนนกอาจสงได อยางไรกตามขนาดความสงตามพนธกรรมทแทจรงจะเหนไดกตอเมอเดกไดรบปจจยทางสงแวดลอมอยางอดมสมบรณเตมท ปจจยท 2 อาหารการกน สงทสาคญทสด คอ โปรตนและแคลเซยม รวมทงอาหารกลมอนทใหพลงงานทางดานวตามนและเกลอแรตางๆ กมความสาคญเชนกน แตสงทจะเนนเปนพเศษคอ อาหารทใหโปรตนและแคลเซยมตลอดจนเกลอแรตางๆ ถาเดกไดรบอาหารเหลานพอเพยงกบทรางกายตองการตงแตอยในทองแม วยกอนเรยน จนกระทงวยรนเดกกจะมความสงเปนไปตามพนธกรรมทควรจะเปน แตถาเดกรบประทานอาหารไมเพยงพอกบความตองการของรางกาย มการขาดสารอาหารเปนระยะๆ เดกจะมพฒนาการความสงไมเตมท ปจจยท 3 การออกกาลงกายจะชวยหมกระดกใหมการเจรญเตบโตเปนไปตามปกต ซงมความสาคญมาก เพราะการทกระดกจะแขงแรงไดนนจะตองมการออกกาลงกาย และปจจยท 4 ความเจบปวดดวยโรคตางๆ จะมผลกระทบตอความสงเชนกนทสาคญทสดคอ การขาดอาหารถอวาเปนความเจบปวยชนดหนง ทาใหเดกเจรญเตบโตไมสมบรณในดานนาหนกและความสง การเปลยนแปลงพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2537: 333) ไดกลาวถง การเปลยนแปลงพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวยวา เมอเดกโตเขาสระยะปฐมวย พฒนาการดานรางกายจะปรากฏในรปของความสามารถใชอวยวะตางๆ ของรางกายไดชดเจนขน ทงทางดานกลามเนอใหญ กลามเนอเลกและประสาทสมพนธ ความสามารถของกลามเนอใหญ ไดแก การใชรางกาย แขน ขา เชน การเดน การวง กระโดด ปนปาย ทรงตว เปนตน สวนความสามารถดานกลามเนอเลก ไดแก การใชมอ นง และการประสานสมพนธระหวางมอกบตา เชน ลากเสน วาดภาพ ปน ตด ฉก แปะ รอยลกปด เปนตน สวนศรเรอน แกวกงวาล (2540: 289) ไดกลาวถง การเปลยนแปลงพฒนาการทางกาย ดงนพฒนาการทางรางกายของเดกในระยะวย 5-6 ขวบ เปนแบบคอยเปนคอยไปชาๆ แตสมาเสมอในระหวางนเปนระยะทเดกหญงโตเรวกวา เดกชายวยเดยวกนทงในดานความสง และนาหนกลกษณะเชนนยงดารงสบไปจนกระทงยางเขาสวยรนตอนปลาย เดกชายจงโตทน และลาหนา เดกหญงรางกายขยายทางสงมากกวาทางกวาง ลาตวยาว แขนขายาวออก รปรางเรมเปลยนแปลงเขาลกษณะผใหญปอด อวยวะ เครองยอยและระบบการหมนเวยนของโลหตเจรญเตบโตอยางเตมทฟนแทขนแทนทฟนนานม อวยวะเพศเตบโตชาเนองจากกาลงกายทวมาก เดกในวยนจงไมอยนง ชอบเลนและทากจกรรมตางๆ ทใชความรวดเรว ไมสความระมดระวงมากนก จงประสบอบตเหตงายและบอย การทางานประสานกนของกลามเนอใหญนเปนสอจงทาไดแลว เดกสามารถเลนเกมทซบซอนและทากจกรรมการเลนชนดสรางสรรคได (Creative Plays) เชน การวาดภาพ การปนรป การเลน ดนตร ฯลฯ การเตบโตทางกายและการตระหนกถงบทบาททางเพศทาใหเดกเกดความ

25

อยากรอยากเหนเรองราวทางรางกายของเพศตรงขาม ความเจรญเตบโตแขงแรงทางกายขนอยกบอทธพลหลายประการ เชน ลกษณะกรรมพนธ อาหาร การออกกาลงกาย ความมนคงทางอารมณ การพกผอนหลบนอน การมสขภาพทด เปนพนฐานของความเจรญเตบโตดานอารมณ สงคมและสตปญญา สาหรบนตยา ประพฤตกจ (2539: 90) ไดกลาวถง การเปลยนแปลงทางดานรางกายของเดกเปนการเปลยนแปลงทเหนไดชดเจนทสดในบรรดาพฒนาการทงหลายของเดก เมอรางกายพฒนาขนเดกเรมพงตนเองไดมากขน สามารถใชรางกายและอวยวะตางๆ ใหประสานสมพนธกนมากขน รจกรวมมอกนทางานและความสมพนธระหวางทกษะดานรางกาย และความคดรวบยอดเกยวกบตนเองของเดก คอ เมอเดกรสกวาตนเองมความสามารถ เดกจะเตมใจในการทดลองประสบการณใหมและแปลกๆ ออกไป ทานองเดยวกนสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2541: 23-24) ไดกลาวถง การเปลยนแปลงพฒนาการดานรางกายของเดก 5-6 ป มความสามารถทางรางกายอยางตอเนอง เชนความสามารถในการรบรทางประสาทสมผสทางการเคลอนไหวซงเกยวของกบการบงคบกลามเนอใหญกลามเนอเลก การประสานสมพนธระหวางการใชกลามเนอตางๆ เปาหมายในการพฒนาการดานรางกายของเดกในการใชกลามเนอใหญ เชน รบลกบอลทกระดอนขนไดดวยมอทงสอง เดนขน-ลงบนได สลบเทาไดอยางคลองแคลว เดนตอเทาถอยหลงบนกระดานไมทรงตวได วงไดเรวและหยดไดทนท และกระโดดขาเดยวไปขางหนาอยางตอเนอง สวนการใชกลามเนอเลก เชน ตดกระดาษใหอยในแนวเสนโคงตามทกาหนดได เขยนรปสามเหลยมตามแบบได ใชเชอกรอยวสดตามแบบไดและพบกระดาษเปนรปรางตางๆ ได สอดคลองกบกลยา ตนตผลาชวะ (2542: 8) ทกลาววา เดกกอนวยเรยนนนมการเจรญเตบโตและพฒนาการเชนเดยวกบเดกวยอน เปลยนแปลงทงรปราง สดสวน และมพฒนาการใหมๆ เกดขน การเปลยนแปลงนเปนไปทงปรมาณและคณภาพ เปนความตอเนองสงเกาทไมจาเปนจะหมดไปแตมสงใหมเกดขนเปนลาดบขน จากควา คบ นง คลาน ยน และเดน จากกลามเนอใหญไปกลามเนอเลกทไดรบสมผสจากประสบการณการเคลอนไหว ทาใหสายตาและกลามเนอไดทางานประสานกน ซงการสอนดแลสนบสนนและใหประสบการณจะสรางเสรมพฒนาการสวนนใหสมบรณ นอกจากนการเลยงดในขนตนทดตองอยบนพนฐานของการมสขภาพทดรางกายแขงแรงโดยเดกรบอาหารถกตอง ไดออกกาลงกายและมกจกรรมทางกายทเหมาะสมตามลาดบขนของพฒนาการ ทฤษฎพฒนาการดานรางกาย พฒนาการดานรางกาย เปนการเปลยนแปลงอยางเหนไดชดเจนโดยเฉพาะในระยะวยทารก เนองจากอตราการเจรญเตบโตทางดานรางกายเปนไปอยางรวดเรวมาก เมอเทยบกบพฒนาการดานอนๆ เมอเดกโตเขาสระยะปฐมวย พฒนาการดานรางกายจะปรากฏในรปของความสามารถใชอวยวะตางๆ ของรางกายไดชดเจนขน ทงทางดานกลามเนอใหญ กลามเนอเลกและประสาทสมพนธ ความสามารถของกลามเนอใหญ ไดแก การใชรางกาย แขน ขา เชน การเดน การวง กระโดด ปนปาย ทรงตว เปนตน สวนความสามารถดานกลามเนอเลกและประสานสมพนธ ไดแก

26

การใชมอ นง การประสานสมพนธระหวางมอกบตา เชน ลากเสน วาดภาพ ปน ตด ฉก แปะ รอยลกปด เปนตน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2537: 333) สาหรบ กเซลล (Gesell) แบงพฤตกรรมทเดกแสดงออกเปน 4 ดาน คอ พฤตกรรมดานการเคลอนไหว ไดแก ความสามารถทางรางกายในการเคลอนไหวเปนความสามารถในการใชกลามเนอใหญ พฤตกรรมสวนนเปนพฤตกรรมเกยวกบพฒนาการของระบบประสาทสวนกลาง เชน ความสามารถในการยน การเดน การนง การคบ การคลาน การควา การกระโดด เปนตน พฤตกรรมดานการปรบตว เปนพฤตกรรมเกยวกบการประสานสมพนธระหวางการใชมอและตา การถอวตถ การสารวจ และการจดกระทาตอวตถ เชน การจดกลองลกบาศก การวาดภาพ เปนตน พฤตกรรมทางดานการสอสาร การแสดงออกทางใบหนา การใชอวยวะตางๆ เชน มอหรอศรษะถายทอดความคด การออกเสยง การใชภาษาพด รวมทงความเขาใจจากการสอสารของผอน และพฤตกรรมทางดานสงคมและสวนตว เกยวของกบการตอบสนองของเดกตอบคคลอนในดานวฒนธรรมและสงคม แบบของพฤตกรรมในกลมน เชน การเลยงด การฝกขบถาย การยม การตอบสนองตอวตถบางอยาง เชน กระจกเงา (มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. 2537: 334) การเจรญเตบโตของเดกสามารถสงเกตไดจากการแสดงออก ซงพฒนาการดานรางกายนนหมายถง การทเดกแสดงความสามารถในการจดกระทากบวสด เชน การเลนลกบอล การขดเขยน เดกตองใชความสามารถของการใชสายตาและกลามเนอมอ ซงเปนพฤตกรรมทตองอาศยการเจรญเตบโตของระบบสมองและการเคลอนไหวประกอบกน ลกษณะพฒนาการทสาคญของเดกในระยะนกคอ การเปลยนแปลงทางดานการเคลอนไหว การทางานของระบบประสาทกลามเนอ การพฒนาความสามารถในการควบคมรางกายบงคบสวนตางๆ ของรางกาย ซงพฒนาการดานรางกายของเดกแบงเปนชวงอาย (Gesell; & Lig. 1964: 14) ดงน ชวงอาย 3 ขวบ เปนวยทมการเปลยนแปลงคอยเปนคอยไป กลามเนอแขงแรงขน ชอบทากจกรรมทตองออกกาลงกลามเนอ เชน กลามเนอมอ กลามเนอแขน ขา และเทา เรมชอบออกกาลงกาย นงเลนไดเปนเวลานานๆ รจกใชวตถทมสในการเลน ระยะนเดกมการเจรญเตบโตทางระบบกลามเนอและระบบประสาทมากขน สนใจการเลนทใชมอ สามารถลากเสนไดดขน ไมยงเหยง สามารถวงไดเรวและเวลาวงเลยวเปนมมไดดขน สามารถหยดไดทนททนใด ขนลงบนไดไดโดยไมตองการความชวยเหลอ การประสานงานของกลามเนอดขน ชวงอาย 4 ขวบ การเจรญทางรางกายของเดก จะเหนวามการทรงตวดขนมาก สามารถเดนบนกระดานแผนเดยวไดเปนอยางด สามารถวงกาวยาวๆ ได กระโดดใหลอยตวสงได ยนเทาเดยวไดนานหลายวนาท สามารถใสกระดม - ถอดกระดมและผกเชอกรองเทาไดโดยงาย สามารถใชมอถนดขน หยบวตถเลกๆ ได พบกระดาษซอนกนสามทบได เขยนวงกลมไดด และเขยนจากซายไปขวาได แตยงเขยนรปขนมเปยกปนตามแบบไมได อยางไรกตามเดกสามารถเขยนเครองหมายกากบาทไดด แสดงถงการทางานประสานกนระหวางตากบกลามเนอมอนนดขน ตอกตะปและหมดได เขยนตามรอยโคงได เลนดนเหนยวปนเปนรปตางๆ ได และสามารถแตงตว ลางมอ แปรงฟนไดมากขน ถาหากไดรบคาชมเชย ชวงอาย 5 ขวบ จะสามารถควบคมการทากจกรรมของรางกายไดดขนมาก เชน สามารถทรงตวไดด เดนตามเสนตรงได ชอบกระโดดปนปาย ชอบชวยแม

27

อยนงไดนานขน มอและตาทางานประสานกนไดดและยงไมละเอยด มความแขงแรงและมพลงมาก แตงตวเองไดโดยไมตองมคนคอยชวยเหลอ การเคลอนไหวรางกายสวนตางๆ ประสานกนไดด จงทาใหสามารถใชเครองมอตางๆ เชน แปรงสฟน หว ในการแปรงฟน หวผม และลางหนาไดดกวาเดกวย 4 ขวบ เดกวยนฝกพบกระดาษ ตดกระดาษ และเลนเกยวกบการกอสรางไดด ใชกรรไกรตดกระดาษตามรปไดด ปนดนนามน เยบผาดวยเขมเลมโต วาดเขยนดวยดนสอและสนาได และชวงอาย 6 ขวบ เปนวยทมพลงสง ชอบเลนโลดโผน การเคลอนไหวกระฉบกระเฉงวองไว ชอบการปนปาย กระโดด เหวยงแขน หอยโหน สามารถตลงกา กระโดดไลและทาการหลบหลกไดด จงสามารถเลนกฬาไดหลายอยาง ชอบของเลนทกชนดทมลอเลอน แตงตวเองไดโดยไมตองการความชวยเหลอจากผอน (กลมงานพฒนาหลกสตรและสอทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา. 2535: 33 -34) การสงเสรมพฒนาการทางดานรางกายของเดกปฐมวย นกการศกษาและนกจตวทยา ไดใหความหมายพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวยไวดงน ภรณ ครรตนะ (2535: 18-21) ไดกลาวถงการสงเสรมพฒนาการดานรางกายไววาพฒนาการดานรางกายจดเปนพฒนาการดานหนงทมความสาคญยง เพราะการพฒนาการดานรางกายเปนพนฐานของทางดานสตปญญา ซงการพฒนาดานสตปญญาของเดกวยนขนอยกบการทไดใชประสาทสมผสและการเคลอนไหวของอวยวะตางๆ ซงจะกอใหเกดการรบรเพอนากลบไปสการทางานของระบบประสาทสวนกลาง เกดเปนโครงสรางสตปญญาในตวเดก นอกจากนพฒนาการทางดานรางกายยงมผลสบเนองถงพฒนาการทางอารมณ และสงคม พฒนาการทางสมองสตปญญา การเรยนร และจนตนาการ ความสามารถ อารมณ และสงคมมเงอนไขหรอรากฐานมาจากการพฒนาการทางดานรางกายเปนสาคญเนองจากธรรมชาตของเดก เดกทกคนไมชอบอยนง ชอบการเคลอนไหวโดยเฉพาะเดกกอนวยเรยน ชอบเดน ชอบวง ชอบกระโดด ปนปาย กางแขนหมนตว ดงนน ในการจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการใหกบเดกปฐมวยควรจดโดยมจดมงหมายของการเสรมสรางพฒนาการดานรางกาย เพราะในขณะทเดกมการเคลอนไหวทกสวนของรางกายจะทาใหกลามเนอแขงแรง เสรมสรางการทางานประสานกนระหวางกลามเนอตางๆ จะทาใหเปนคนคลองแคลววองไวมสขภาพทแขงแรง พฒนาทางดานกลามเนอใหญ แขน ขา และสวนตางๆ ของรางกายทาใหรางกายมความแขงแกรงของกลามเนอ การทรงตว ความออนตว เปนตน และยงเปนการชวยพฒนากลามเนอเลก ในการทากจกรรมทตองใชนวมอการรบรกบการเคลอนไหวนนมความสมพนธกนอยางมาก เนองจากการเคลอนไหว ของรางกายเปนผลเนองจากการรบร รางกายของคนเรานน มอวยวะททาใหเกดการรบร ซงจะถายโยงสงทรบรนนเขาไปสสมองและสมองกจะสงใหรางกายเคลอนไหว เพอสนองตอบการรบรนน อวยวะททาใหเกดการรบรนนสามารถทจะรบร เสยง ภาพ การสมผส ความรสก รสชาตและกลน ซงประสาทการรบรนนพฒนาไปเองตามธรรมชาต โดยผานการเลนของเดก ไดแก การเลนกลางแจง ในรม หรอกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ ถามการจดกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะประกอบอปกรณจะเปนการเสรมสรางความพรอมดานรางกายมากเชนกน สวนกจกรรมการเคลอนไหวของรางกายนนมความสมพนธกนอยางมาก เนองจากการ

28

เคลอนไหวของรางกายเปนผลเนองมาจากการรบร รางกายของคนเรานนมอวยวะททาใหเกดการรบร ซงจะถายโยงสงทรบรนนเขาไปสสมอง และสมองกจะสงใหรางกายเคลอนไหว เพอสนองตอบการรบรนนอวยวะททาใหเกดการรบรนนสามารถทจะรบร เสยง ภาพ การสมผส ความรสก รสชาตและกลน ซงประสาทการรบรนนพฒนาไปเองตามธรรมชาต โดยผานการเลนของเดก ไดแก การเลนกลางแจง ในรม หรอกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ ถามการจดกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะประกอบอปกรณกจะเปนการเสรมสรางความพรอมทางดานรางกายมากเชนกน ดงนนกจกรรมการเคลอนไหวทางรางกายจงตองประกอบดวยกจกรรมทตองอาศยการเคลอนไหวตลอดทงรางกายอาจไดแก การวงไลจบการกระโดดหรอการเตนรา เปนตน การเคลอนไหวเฉพาะสวนของรางกาย ไดแก การหน การใสกระดมเสอ การใชคอนทบ เปนตน การรบรทางโครงสรางของสงของ ไดแกการจาแนกประเภทสงของ การตอบลอกไม การวาดภาพ เปนตน การรบรเรองขอบเขต ไดแกการสารวจสภาพแวดลอมการเปรยบเทยบ และการจาแนกสงของการจบตอง การวง เปนตน การรบรทศทาง ไดแก การช การบอกทศทางทสงของวางอย การเดนทางไกล การบอกตาแหนงทตงของสถานท เปนตน การรบรเรองความสมดล ไดแก การเดนโดยเอาสงของไวบนศรษะ การตบลกบอล การเดนบนไมแผนเดยว การหาบของ เปนตน ทกษะตางๆ รวมกนเชน การตลกบอลในขณะทลกบอลกาลงเคลอนไหว การตอบสนองตอสญญาณเสยง การขจกรยาน เปนตน และกจกรรมทตองมการแสดงออก เชน การเลนดนตร การวาดรป การเตนรา และการแสดงแบบละคร สวนทศนา แขมมณ และคณะ (นภเนตร ธรรมบวร. 2540: 88-89; อางองจาก ทศนา แขมมณ; และคณะ. 2535: 91-93) ไดกลาวถงหลกพฒนาการดานรางกายของเดกปฐมวยวา การจดประสบการณเพอสงเสรมพฒนาการดานรางกายใหแกเดก จะตองจดใหสอดคลองกบวฒภาวะและความพรอมของเดกแตละคน ซงแตกตางกนไปและตอเนองไปตามลาดบขนตอนของพฒนาการทางรางกาย คอ พฒนาจากสวนกลางไปสสวนขาง สวนบนไปสสวนลางและกลามเนอใหญไปกลามเนอมดเลก การอบรมเลยงดและจดการศกษาปฐมวย มความจาเปนทจะตองสงเสรมพฒนาการทง 2 ดานอยางครบถวน คอ พฒนาการทางสขภาพและพฒนาการทางการเคลอนไหว ตองไดรบอาหารทมประโยชน ถกสวนและเพยงพอเพอรางกายสามารถเจรญเตบโตไดอยางเหมาะสม การออกกาลงกาย เปนการชวยพฒนากลามเนอตางๆ ในรางกายเดกจาเปนตองออกกาลงกาย บรหารทกสวนในรางกายทงกลามเนอมดใหญและกลามเนอมดเลกเพอใหกลามเนอตางๆ แขงแรง และพฒนาไปไดอยางเหมาะสม จงควรมการชงนาหนก วดสวนสงของเดกปฐมวยและเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานอยางสมาเสมอเพอชวยใหทราบอตราการเจรญเตบโตของเดกและสามารถใหความชวยเหลอไดทนทวงทเมอเดกมปญหาทางสขภาพ เอาใจใสดแลเดกอยางใกลชดและหมนสงเกตความเปลยนแปลงหรอความผดปกตโดยเทยบกบพฒนาตามวยการของเดกปกตผเลยงดและครสามารถคนพบปญหาพฒนาการทางรางกายของเดก สามารถใหความชวยเหลอไดตงแตปญหายงไมรนแรงนก การใหเดกไดใชประสาทสมผสทงหา คอ การมอง การฟง การดม การชม และการลบคลาสมผส จะชวยใหประสาทสมผสสวนนนๆ พฒนา ตลอดจนกระตนใหสมองมการเจรญเตบโตไดดดวย ครและผปกครองควรจดสภาพแวดลอมทสะอาด และถกสขลกษณะเพอชวยใหเดกมสขภาพทดทงกายและใจ จดใหเดกได

29

พกผอนอยางเพยงพอเพอชวยใหเดกมรางกายแขงแรงสมบรณตามวย รวมทงดแลรกษาความสะอาดรางกายของเดกปฐมวยอยางสมาเสมอ จะชวยใหเดกมสขภาพรางกายแขงแรง ปราศจากโรคภยไขเจบ ดงนนการจดกจกรรมใหกบเดกอาย 4 - 6 ป เพอเปนการสงเสรมพฒนาการดานรางกายตองเปนกจกรรมทเดกไดมการเคลอนไหว มความเปนอสระ เปนกจกรรมททาทาย ไดแก กจกรรมสรางสรรค กจกรรมกลางแจง กจกรรมเลนตามมม และกจกรรมเคลอนไหวเขาจงหวะ เปนตน การพฒนาการรบร การเคลอนไหวของเดกจะพฒนาไดดเมอปลอยใหเดกไดเลนอยางอสระตามธรรมชาต ซงความจรงแลวทกษะการรบรและการเคลอนไหวของรางกายจะพฒนาจากการเลนอยางอสระ ในสถานทเลนททาทายและสรางสรรคแกเดก ซงครหรอผทเกยวของกบเดกปฐมวยสามารถทาไดโดย จดสภาพแวดลอมใหตนเตนและทาทายความสามารถของเดก เตรยมอปกรณตางๆ ทคาดวาจะเออตอการพฒนาการรบรและการเคลอนไหวทางรางกายของเดก จากนนปลอยเดกเลนอยางอสระโดยครหรอผเกยวของคอยดแลอยหางๆ การสงเสรมพฒนาการทางรางกายจะตองคานงถงความสามารถของเดกดงน ชวงอาย 3 ป กลามเนอแขงแรงขน ชอบออกกาลงกายสามารถบงคบการเคลอนไหวไดดมาก กระโดดหรอวงได ชอบปนจกรยานสามลอ กระโดดสง กระโดดขาเดยว และเลนเกมตางๆ ทตองวงปนปายได ชวงอาย 4 ป กลามเนอขาและแขนแขงแรงกระฉบกระเฉงขนสามารถปนปายและเตนทาตางๆ ไดอยางสนกสนาน ใชมอถนดขน หยบวตถเลกๆ ได เดกวยนควรฝกใหใชมอทากจกรรมตางๆ ใหมากขน เชน ฝกการขดเขยน ตดกระดาษ ปนดนนามน และการเลนของเลนทสวมเขากนและดงออกได และชวงอาย 5 - 6 ป สามารถควบคมกลามเนอไดเปนอยางด แตสวนทละเอยดยงไมดนก เดกวยนสามารถฝกการพบกระดาษ ตดกระดาษ และเลนเกยวกบการสรางไดด ใชกรรไกรตดกระดาษตามรปไดด ปนดนนามน ระบายสดวยดนสอและสนาได สรปการสงเสรมพฒนาการทางดานรางกายนนเปนสงสาคญเพอพฒนาการเรยนสาหรบเดกปฐมวยดงท สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 86) กลาววา พฒนาการทางดานรางกาย คอ การเจรญเตบโตของรางกาย ปรากฏออกมาในรปของสขภาพอนามยในดานรปรางและสดสวนของรางกาย อนเปนกระบวนการเปลยนแปลงลกษณะหรอทาหนาทของระบบอวยวะตางๆ ทงภายในภายนอกรางกายซงมผลตอเนองมาจากการเจรญเตบโตทสามารถวดไดจากความสง นาหนก ความแขงแรงของรางกายตลอดจนพฒนาการเคลอนไหวรวมทงพฒนาการดานกลามเนอใหญและกลามเนอเลก เปนพฤตกรรมทตองอาศยการเจรญเตบโตของระบบสมองและการเคลอนไหวประกอบกน การเปลยนแปลงทางดานการเคลอนไหว การทางานของระบบประสาทกลามเนอ การพฒนาความสามารถในการควบคมรางกายบงคบสวนตางๆ ของรางกาย ซงมปจจยทเกยวของกบพฒนาการดานรางการของเดกปฐมวย ไดแก พนธกรรม อาหารการกน การออกกาลงกายและความเจบปวยดวยโรคตางๆ จะมผลกระทบตอความสง ทสาคญทสดคอ การขาดอาหารถอวาเปนความเจบปวย ทาใหเดกเจรญเตบโตไมสมบรณ ในดานนาหนกและความสง ดงนนการสงเสรมพฒนาการดานรางกายใหกบเดกปฐมวยควรมจดมงหมายทพฒนาทงกลามเนอเลก กลามเนอใหญและสงเสรมการทางานทสมพนธกนของอวยวะตางๆ กจกรรมควรเปนกจกรรมทเดกไดเคลอนไหวรางกายอยาง

30

อสระเหมาะสมกบวยของเดกปฐมวย และจาเปนอยางยงทครผสอนควรเขาใจถงพฒนาการเหลานของเดก และรหลกการจดกจกรรมเพอสงเสรมพฒนาการใหเหมาะสมกบโครงสรางของรางกายไดอยางมประสทธภาพ 1.5.2 การสงเสรมพฒนาการดานอารมณ – จตใจ เฮอรลอค (Herlock. 1967: 296) กลาววา เดกวยนมลกษณะเปนคนเจาอารมณ ฉนเฉยว โกรธงาย หวาดกลว อษฉารษยา สวนสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2536: 18) ไดใหความหมายของอารมณ วาเปน ความรสกทเกดขนจากการกระตนไมวาจะเปน สงเราภายใน คอความตองการหรอแรงขบ และสงเราภายนอกแลว ทาใหเกดการเปลยนแปลงทงทางรางกายและจตใจ สาหรบศรเรอน แกวกงวาล (2545: 405) กลาววา ระยะวยเดกตอนตน (อาย 2 ปครงถง 6 ป) เดกวยนมอารมณหงดหงดงายกวาวยทารก เอาแตใจตนเอง เจาอารมณ ทงนเพราะอยในวยชางปฏเสธ ในชวตประจาวนของเดกมเรองยวยอารมณใหเดกหงดหงด ทงนเกดจากความตองการของเดกกบทาทการปฏบตของผใหญและเพอนเลน ตลอดจนสงตางๆ มากมายทอยแวดลอมตวเดก ซงเดกอยากรอยากทดลองใหเขาใจ บางครงเขาใจงาย บางครงเขาใจยาก เดกเรมมลกษณะอารมณประเภทตางๆ อยางทผใหญม อารมณของเดกแสดงออกมาทงทางบวกและทางลบ เชน อารมณโกรธ อารมณดอชอบปฏเสธ อารมณอยากรอยากเหน อารมณกาวราว อารมณอจฉารษยา อารมณหวาดกลว อารมณหรรษา สอดคลองกบ สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 89) ทกลาววา พฒนาการทางดานอารมณ – จตใจ หมายถง ความสามารถในการรสกและแสดงความรสกของเดก เชน พอใจ ไมพอใจ รกชอบ สนใจ เกลยด โดยทเดกรจกควบคมแสดงออกยางเหมาะสมกบวยและสถานการณ ตลอดจนการสรางความรสกทดและนบถอตนเอง พชร สวนแกว (2536: 11) ไดกาหนดลกษณะพฤตกรรมทางดานอารมณ – จตใจ ดงตาราง 2

31

ตาราง 2 แสดงลกษณะพฤตกรรมทางดานอารมณ – จตใจ ของเดกวย 3 – 6 ป

การวดพฤตกรรมทางดานอารมณ – จตใจ พฤตกรรมทควรวดและประเมนความพรอมทางดานอารมณและจตใจ ประกอบดวยความรสกทดตอตนเอง ความรสกทดตอบทบาทของตนเอง ความชนชม ตอความสามารถและการเหนคณคาของตน ซงเปาหมายของความพรอมทางดานอารมณ และจตใจ มดงนคอ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2536: 17 – 21) รจกพกผอนคลายความเครยด มสขภาพจตด และมความสข สามารถควบคมอารมณของตนเอง และแสดงออกไดอยางเหมาะสม มความรสกทดตอตนเองและผอน มวนยในตนเอง และมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย มคณธรรมและจรยธรรมทเหมาะสม มความรกและชนชมในศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของทองถน และประเทศชาต และเหนคณคาของสภาพแวดลอม ทฤษฎพฒนาการดานอารมณ ทฤษฎพฒนาการทางดานอารมณของซกมนด ฟรอยด ซกมนด ฟรอยด (Sigmund Freud. n.d.) กลาวถงประสบการณในวยเดกของบคคลซงจะมผลตอบคลกภาพเมอเตบโตเปนผใหญโดยฟรอยดเนนวาชวตของบคคลวยเดกหรอปฐมวยเปนวยทสาคญทสดของชวตมนษย การจดการตอบสนองและใหประสบการณทดตอความตองการทางรางกาย จะทาใหเดกพฒนาไปตามขนตอนเปนอยางด ฟรอยดมความเชอวา ลกษณะจตใจของบคคลสามารถแบงออกเปน 3 สวน คอ Id เปนเสมอนแรงจงใจหรอความยากทจะทาสงหนงสงใดทเปนความตองการของรางกายหรออาจกลาวไดวา Id เปนอานาจฝายตากไดเพราะเปนความปรารถนาซงดาเนนตามความพอใจของตนเองแตอยางเดยว โดยไมคานงถงความนยมหรอมาตรฐานของสงคม Ego เปนสงทจะทาให Id บรรลตามจดมงหมายเปนสวนของจตทรสานก รจกกลอมเกลา

3 ป 4 ป 5 ป 6 ป

- เรมมความรสกทจะ รวมมอกบผอน - มการฟงเหตผลและ คาแนะนาจากผใหญ - เลยนแบบความรสก หรอทาทางของผใหญ - เรมมความรสก วตก อาย หรอประหมาใน บางครง

- มความมนใจในการ กระทาและแสดงความ ตงใจในการกระทา - เมอพบปญหาเรมใช เหตผลในการตดสนใจ - เลยนแบบการกระทา หรอพฤตกรรมของ ผใหญทใกลชดตางๆ

- มความมนใจในตนเอง - ชอบโออวด - แสดงความเปนมตร และมนาใจตอผอน - สนใจทจะหดสงใหมๆ - ควบคมอารมณไดดขน

- เปลยนความรสก รก เกลยดไดงาย - หวงของ กาวราว - แสดงการตอตาน เปนบางครง - ใหความเหนใจและ ใหความรวมมอ - อยากร อยากเหน - ทนตอความผดหวง ไดยาก

32

จตใจใหเขากบสภาพแวดลอมทแทจรง รวมทงยงรจกเลอกและควบคมความปรารถนาตางๆ โดยคานงถงความเปนจรง และ Superego คอ สวนทเปนมโนธรรมและศลธรรม มวจารญาณและความรสกผดชอบ โดยเปนสวนทคอยควบคม Id (พชร สวนแกว. 2545: 92 – 95) ฟรอยดไดแบงลาดบพฒนาการของเดกออกเปน 5 ขน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะ 4 ขนตอนแรกทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวย ดงน ขนท 1 ความพอใจอยทบรเวณปาก (Oral Stage) ขนนอยในชวงอาย 0 – 1 ป เปนชวงททารกพงความสนใจไปทปาก สงทจะนาความสขมาใหแกทารกมากทสดคอการไดสมผสบรเวณปาก โดยการดด กด สมผส ซงการดดนอกจากจะเปนการสนองความตองการทางรางกายคอความหวแลวยงทาใหทารกไดผอนคลายความตงเครยดทางรางกายดวย ขนท 2 ความพอใจอยททวารหนก (Anal Stage) ขนนอยในชวงอาย 1 – 2 ป ระยะนเกดเมอเดกเรมเรยนรเรองการขบถาย การขบถายของเดกควรเปนไปโดยความพอใจของเดกไมใชความขดแยงหรอการวางกฎเกณฑบงคบเดก เชน การฝกใหเดกขบถายเปนเวลาควรทาไปทละเลกละนอย ไมใชขเขญบงคบจนเดกเกดความตงเครยดทางอารมณ ขนท 3 ความพอใจอยทบรเวณอวยวะเพศ (Phallic Stage) ขนนอยในชวง 3 – 5 ป ระยะนความพอใจจะเปลยนไปอยทอวยวะเพศ ลกษณะทเดนชดของชวงน คอ เดกจะมความอยากรอยากเหนเกยวกบสภาพทางรางกาย ซงแตกตางไปจากเพศของตน การเกดของตน บทบาทของพอแมในการใหกาเนดบตร และพฤตกรรมทางเพศของพอแม ผปกครอง เราจะพบวาเดกจะเลนอวยวะเพศในชวงอายดงกลาวซงเปนวยกอนเขาโรงเรยน การใหความรก ความอบอนของบดามารดา จะชวยใหเดกเรยนรถงบทบาททางเพศของตนและเกดความอยากทจะเลยนแบบ (Identification) บทบาทของบดามารดา ขนท 4 กอนวยเรยน (Latency Stage) ขนนอยในชวงอาย 6 – 12 ป เปนระยะทเดกจะหนเหความสนใจจากความสมพนธภายในครอบครวไปสเพอนฝง ระยะนพลงตางๆ ในขนท 3 จะยงคงแฝงเรนอยไมแสดงออกมา สวนฟรอยด เชอวา พฒนาการในแตละขนดงกลาวมาแลวจะผานไปดวยดตองอาศยการอบรมเลยงดจากพอแมและผทมสวนเกยวของเปนสาคญ ซงถาเดกขาดการตอบสนองในขนใดขนหนงอยางถกตองกจะเกดการชะงก (Fixation) ในพฒนาการขนตอไป และอาจทาใหเกดความยากลาบากในการปรบตวใหเขากบชวตเมอเดกเจรญเตบโตขน และจะแสดงพฤตกรรมถดถอย (Regression) เขาสวยเดก (เยาวพา เดชะคปต. 2542: 25 - 27) ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรม โคลเบอรก (Lawrence Kohlberg. 1994) กลาววาพฒนาการทางจรยธรรมจะเปนลาดบขนเชนเดยวกบพฒนาการดานอน โคลเบอรกมความเชอวาพฒนาการทางจรยธรรมของบคคลจะตองเกดขนตามลาดบขน โดยเรมจากขนแรกกอน แตระยะเวลาในการอยขนใดขนหนงนนจะแตกตางกนแลวแตบคคล หรอบางคนอาจจะอยในขนทคาบเกยวกนกไดพฒนาการทางจรยธรรมจะเปนเชนเดยวกบพฒนาการทางดานความคดและเหตผล กลาวคอ จะคอยๆ มการเปลยนแปลงในการแยกแยะถงผลด ผลเสย แลวนาไปกอใหเกดการจดระบบใหมทจะนาไปสขบวนการสมดลยของโครงสรางในทสด ทฤษฎพฒนาการทางจรยธรรมของโคลเบอรก ประกอบดวยขนพฒนาการให

33

เหตผลเชงจรยธรรม 6 ขนตอน ซงมระดบความคดทางจรยธรรม 3 ระดบ แตในทนจะกลาวถงเฉพาะ 1 ขนตอนแรกทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวยคอขนระดบเรมมจรยธรรม (Preconventional Level) เปนระดบกอนเกณฑ (อาย 2 – 10 ป) เดกในระดบนจะทาตามทสงคมกาหนดวาดหรอไมด แตสวนใหญจะมองทผลของการกระทาวาไดรบความเจบปวด หรอความพงพอใจและจะทาตามกฎเกณฑทผมอานาจเหนอตนกาหนดไว เลอกทาพฤตกรรมเฉพาะทจะเปนประโยชนตอตนเองโดยไมคานงถงผลทจะเกดขนกบผอน ระดบนจะมพฒนาการ 2 ขน คอ ชวง อาย 2 – 7 ป เดกจะเคารพกฎเกณฑเพอหลกเลยงการถกลงโทษ และชวงอาย 7 – 10 ป ใชหลกการแสวงหารางวล เดกจะเลอกกระทาในสงทนาความพอใจมาใหตนเทานน สงใดทสนองความตองการของตนถอวาสงนนถกตอง การมองความสมพนธของคนยงแคบเปนลกษณะการแลกกน เชน “ถาเธอตฉน ฉนจะตเธอบาง” (พชร สวนแกว. 2536: 106) สรปชวตวยเดกหรอปฐมวยเปนวยทสาคญทสดของชวตมนษย ประสบการณในวยเดกจะมผลตอบคลกภาพเมอเตบโตเปนผใหญ ในการปฏบตตนของเดกนนสวนใหญจะมองทผลของการกระทาวาไดรบความเจบปวด หรอความพงพอใจและจะทาตามกฎเกณฑทผมอานาจเหนอตนกาหนดไว เลอกทาพฤตกรรมเฉพาะทจะเปนประโยชนตอตนเองโดยไมคานงถงผลทจะเกดขนกบผอน ดงท สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 89) กลาววา พฒนาการทางอารมณ - จตใจ หมายถง ความสามารถในการรสกและแสดงความรสกของเดก เชน พอใจ ไมพอใจ รกชอบ สนใจ เกลยด โดยทเดกรจกควบคมแสดงออกยางเหมาะสมกบวยและสถานการณ ตลอดจนการสรางความรสกทดและนบถอตนเอง ความสามารถในการปรบตนใหเขากบสภาวะความพงพอใจและไมพงพอใจ อนเนองมาจากความไมสอดคลองกนระหวางความคาดหวงของเดกกบสงทเดกไดรบ ซงเดกวยนมกจะเปนคนเจาอารมณ หงดหงด และโกรธงาย โมโหรายโดยปราศจากเหตผลมกจะแสดงอาการขดขนและดอดงตอพอแมเสมอ เปนวยทเรยกวา ชอบปฏเสธ ซงเปนลกษณะธรรมชาตของมนษยอยางหนง เมอเดกคบหาสมาคมกบเพอนๆ อารมณดงกลาวจะคอยๆ หายไป พฒนาการทางอารมณ – จตใจ ของเดกจะมนคงเพยงใด ขนอยกบการอบรมเลยงดเปนสาคญ 1.5.3 การสงเสรมพฒนาการดานสงคม ความหมายของพฒนาการทางสงคม เฮอรลอค (Hurlock. 1959: 228) ไดใหความหมายของพฒนาการทางสงคม คอ การพฒนาความสามารถในการแสดงพฤตกรรมตามแผนทสงคมยอมรบ ปฏบตตนไดเหมาะสมตามบทบาททสงคมกาหนดและมความรสกวาเปนสวนหนงของสงคม มสวนรวมและพอใจในสงคม นกการศกษาไทย อาท สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2528: 220) กลาววา พฒนาการทางสงคม หมายถง การพฒนาความสามารถในพฤตกรรมของมนษยใหสอดคลองกบแบบแผนทสงคมยอมรบเพอเขากบสงคมได สวนศรเรอน แกวกงวาล (2545: 160) กลาววา พฒนาการทางสงคม หมายถง พฤตกรรมทเดกสรางความสมพนธกบผอน วยทารกและวยเดกตอนตนเปนระยะวางรากฐาน

34

ของลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของบคคลแตละคนวาในภายภาคหนาเขาจะมแบบของการเขาสงคม สรางสมพนธภาพ มชวตกลมในลกษณะใดบาง แบบพฤตกรรมสงคมมหลายๆ อยาง บคคลแตละคนมพฤตกรรมสงคมมาในรปใด ขนอยกบอทธพลตางๆ หลายประการทเรยนรและไดรบในระยะทงวยทารกและวยเดกตอนตน ซงสอดคลองกบซเฟลท (Seefeldt. 1990: 264) ทกลาวถงพฒนาการทางสงคมวา เดกวย 3 – 5 ป จะใชเวลาสวนใหญเรยนรทกษะทางสงคมและภาษา เดกวยนจงควรไดมโอกาสพฒนาทกษะทางสงคม ไมวาจะเปนการรวมมอ การชวยเหลอ การเจรจาความขดแยงและพดคยกบผอนเกยวกบการแกปญหาระหวางเดกกบบคคลอน ครควรสนบสนน สงเสรมใหเดกพฒนาทกษะทางสงคมอยตลอดเวลา ดงนน พฒนาการทางสงคม จงหมายถง การเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลใหสามารถอยรวมในสงคมกบบคคลอนไดอยางมความสข และในเดกปฐมวยและเดกทมความตองการพเศษทกคนควรไดรบการสงเสรมพฒนาพฤตกรรมดานสงคม โดยเรยนรจากเหตการณทตนเองมปฏสมพนธกบสงทอยรอบตว เพอใหเดกมพฒนาการสงคมเปนไปตามลาดบขนของทฤษฎพฒนาการทางสงคมทจะกลาวถงตอไป จดมงหมายของพฒนาการทางดานสงคม จดมงหมายหรอเปาหมายของการจดประสบการณในดานสงคมใหแกเดกปฐมวย คอการ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2537: 3) รจก เขาใจตนเอง และบคคลทใกลชด ใหความสาคญของครอบครว สงคมและชมชน มสงคมนยมทด สามารถทางาน และอยรวมกบผอนได สนใจ และมสวนรวมในการดแลรกษาสงแวดลอม ตลอดจนมความภาคภมใจในชาต ศาสนา พระมหากษตรย และความเปนไทย พฒนาการทางสงคมของเดกนนจะมลกษณะทเปลยนแปลงไปอยางมแบบแผนตามลาดบ ขนอยกบอายและประสบการณทเดกไดรบจากการปฏสมพนธกบสงแวดลอมในแตละชวงอาย ซง ฟรอยด (Freud) ไดเนนวาประสบการณทเดกไดรบในระยะแรกมความสาคญตอเดก เพราะจะมผลตอการพฒนาบคลกภาพเมอโตเปนผใหญ (สณ ธรดากร. 2523: 83) หากความตองการของเดกในขนใดขนหนงไมไดรบการตอบสนองแลวกอาจทาใหพฒนาการเกดชะงกในขนตอไปได แนวคดของ ฟรอยดใกลเคยงกบแนวคดของเพยเจต ทมความเหนวาลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยในแตละชวงอายจะแตกตางกน ดงท (พชร สวนแกว. 2536: 12) ไดกลาวถงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวยไปตามอาย ดงตาราง 3

35

ตาราง 3 แสดงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวยเปนไปตามอาย

อาย ลกษณะพฤตกรรม

2 – 3 ป เดกมกจะยดตนเองเปนศนยกลาง ชอบอยกบเพอนแตตางคนตางเลน

3 – 4 ป ไมเลนดวยกน และไมแบงปนสงของใหแกกน

4 – 6 ป เดกจะเขาอยในหมเพอน ๆ บาง และแยกเลนคนเดยวบาง เดกจะเขาสงคมไดดขน ชอบอยกบเพอน เลนดวยกน ชวยเหลอและแบงปนสงของใหแกกน แตกยงมการแยงกนและทะเลาะกนบาง

สวนพชร สวนแกว (2536: 12) ไดกลาวถงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวย อาย 3 – 6 ป ดงตาราง 4

ตาราง 4 แสดงพฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวย อาย 3 – 6 ป

3 ป 4 ป 5 ป 6 ป

- เลนใกลกนกบเดก อนๆ แตไมไดเลน ในสงเดยวกน - ดการเลนของเดก คนอนๆ และเลนกบ คนอนไดเปนชวงสนๆ - เลนใกลกนกบเดก อนๆ แตไมไดเลน ในสงเดยวกน - ดการเลนของเดก คนอนๆ และเลนกบ คนอนไดเปนชวง สนๆ - หวงแหนของๆ ตน - ชอบเลนสมมต - รวมแสดงกจกรรม กลมทงายๆ

- สนกสนานในการ เลนกบเดกคนอนๆ - เรมมบทบาทใน การเลน - เรมแบงปนของเลน - สนกสนานในการ เลนกบเดกคนอนๆ - เรมมบทบาทใน การเลน - เรมแบงปนของเลน - ผลดกนเลนโดยคา บอกเลาของผใหญ - เรมเลนแสดงทาทาง ทเปนเรองเกยวกบ สงแวดลอม

- เลนและมบทบาท กบเดกคนอนๆ - เลนและแสดง ทาทางทใกลเคยง กบความจรง - เลนและมบทบาท กบเดกคนอนๆ - เลนและแสดง ทาทางทใกลเคยง กบความจรง - ชอบเลนเลยนแบบ - ชอบแสดงความ สนใจในการสารวจ เกยวกบความ แตกตางทางเพศ

- เลอกเพอนเลนท ถกใจ - เลนเกมทมกตกา งายๆ ได - ชอบเลนเกมแขงขน - เลอกเพอนเลนท ถกใจ - เลนเกมทมกตกา งายๆ ได - ชอบเลนเกมแขงขน - รวมกลมกบเพอน มากขน รจกตดสน การเลนรวมกน ม การมอบหมาย หนาท และเขาใจ การเลนทยตธรรม

36

ความหมายและลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย ความหมายของพฤตกรรมทางสงคม องลช และองลช (ขจตพรรณ ทองคา. 2536: 12; อางองจาก English; & English. 1958: 506) ไดใหความหมายของพฤตกรรมทางสงคมไววา พฤตกรรมทางสงคม หมายถง พฤตกรรมทแสดงออก เนองจากไดรบอทธพลจากพฤตกรรมของบคคลหรอองคกรทางสงคม อาท ครอบครว โรงเรยน สวนกด (จตรา ชนะกล. 2539: 12; อางองจาก Good. 1973: 44) ไดใหความหมายของพฤตกรรมทางสงคมไววา เปนการแสดงออกทแตกตางกนไปในแตละบคคล ซงเปนสมาชกของสงคมหรอเปนการแสดงออกของกลมบคคล ทานองเดยวกน เพจ โทมส และมารแชล (บศรนทร สรปญญาธร. 2541: 11; อางองจาก Page, Thomas; & Marshall. 1977: 314) ไดใหความหมายของพฤตกรรมทางสงคมไววา พฤตกรรมทางสงคมหมายถง พฤตกรรมทบคคลแสดงออกเนองจากไดรบอทธพลจากกลมบคคลทควบคมโดยองคกรทางสงคมหรอเปนพฤตกรรมทแสดงออกเพอพยายามมอทธพลเหนอบคคลอน สอดคลองกบ สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 91) ทกลาววา พฒนาการทางสงคม หมายถง ความสามารถของเดกในการชวยเหลอตนเองและสรางสมพนธภาพกบเพอน ปรบตวในการเลนหรออยกบผอนไดอยางมความสข ทาหนาทตามเวลา มความรบผดชอบ รจกกาลเทศกะ การชวยเหลอตนเองในชวตประจาวน ลกษณะพฤตกรรทางสงคม เดกแตละคนจะพฒนาการเรยนรทางสงคม คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2539: 21) กลาววา จากความรสกผกพนภายในครอบครวทตองการพงพาตนเองและการปรบตวเขากบผอน มความสนใจกบการเรยนรรอบตวมากขนและเรยนรทจะสรางความสมพนธกบผอน แตการแสดงพฤตกรรมสงคมในระยะแรก อาจมปญหาเกยวกบการปรบตวเขากบบคคลอน เพราะเดกวยนจะยดตนเองเปนศนยกลางยงไมรจกควบคมอารมณและยอมรบความคดความรสกของผอน แตเมอเดกมปฏสมพนธกบเพอนวยเดยวกนหรอผอนมากขน อกทงไดรบการปลกฝงลกษณะพฤตกรรมทเหมาะสมทางสงคม เดกยอมสามารถปรบตวเขากบผอนและเรยนรบทบาทของตนเองไดดยงขน หากพจารณาตามระดบอาย กเซล และอลก (Gesell; & llg. 1964: 354 – 355) ไดอธบายถงลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของเดกกอนวยเรยนชวงอาย 4 ถง 6 ป วา ชวงอาย 4 ป ชวงนเดกจะเลนรวมกนกบเพอนสนท สนทนากบเพอนและมการเลนแบบจนตนาการ แตมกมพฤตกรรมตอไปน คอ กดกนเพอน พดไมมสาระ โตเถยง ทะเลาะววาทสนใจเพอนวยเดยวกนมากกวาผใหญ ดแลเดกทอายนอยกวาหรอขอายและมเพอนสนทเปนเพศเดยวกนกบตน ชวงอาย 5 ป ชวงนเดกจะเลนกบเดกอนไดด โดยเฉพาะในกลมทมขนาดเลกไมยนกรานทจะเลนดวยวธทตนชอบ และไมวตกกงวลเกยวกบพฤตกรรมของผอน ชอบเลนกบเพอนวยเดยวกนหากไมมผดแล เดกบางคนจะมพฤตกรรมเกเรมาก ทาตวเปนนาย และรองไหรนแรง แตกพรอมทจะหยดไดงาย นอกจากนนเดกยงเลนกบเพอนนอกบานมากขน และมความสมพนธดกวาภายในบาน และชวงอาย 6 ป ชวงนเดกสนใจทจะคบเพอน มเพอน และอยกบ

37

เพอนมากกวา มกใชคาวา “เพอนทโรงเรยน” หรอ “เพอนเลน” อยกบเพอนไดนาน นอกจากไมมผดแลและอาจทะเลาะกนตกน เพราะตางฝายตางไมยอมกน มพฤตกรรมการเลาเรองทไมมสาระมากขน มกทาตวเดนและเปนนายในหมเพอน สวน ซเฟลท (Seefeldt. 1980: 7 – 11) กไดอธบายถงลกษณะพฤตกรรม ทางสงคมของเดกกอนวยเรยนไวเชนกน ซงเปนชวงอาย 3 - 6 ป คอ อาย 3 ป ชวงนเดกจะเหนวาตนเปนคนสาคญทสด มความสขทจะเลนคนเดยว แมในขณะเลน เดกชอบทจะนงเลนอยขางๆ ผอน แตเดกกจะไมเลนเปนกลม ไมใหความรวมมอและไมมการแบงปน ไมมเพอนทชอบเปนพเศษและจะเลนเฉพาะกบเดกอนทมาอยใกลๆ เทานน จงอาจกลาวไดวา เปนชวงของการยดตนเองเปนศนยกลาง อาย 4 ป ชวงนเดกจะเรมสนใจผอนมากขน จงเรมเลนกบผอนบางในบางสถานการณชอบเลนบทบาทสมมต เลนเลยนแบบชวตครอบครวทพบเหนในชวตประจาวน แตโดยทวไปเดกยงคงมลกษณะทแสดงถงความกาวราวทางกาย เอะอะ ไมระมดระวง เกเร และยงมลกษณะของการเปนนายแตขณะเดยวกนกจะเรมเปนผชวยทด มทาทแสดงความเปนมตรเรมรจกแลกเปลยนและการรอคอยเรมมการแบงปน อาย 5 ป ชวงนเดกจะมความเปนมตรมากขน มความกระตอรอรนทจะใหความชวยเหลอผอน เรมเขากลมใหญขน จาก 2 คน เปน 5 คน เรมมเพอนทถกใจเปนพเศษชอบเลนละครสมมต เลนเลยนแบบ เลนละครใบ การทะเลาะกบเพอนลดนอยลง เพราะเดกเรมเขาใจและยอมรบความสาคญของผอน เรมมความเหนคลอยตาม และเรมมความรสกไมพอใจถาเพอนในกลมไมปฏบตตามกฎเกณฑของกลม และอาย 6 ป เปนชวงทเดกจะเรมมการประสานสมพนธกบผอน เลนเปนกลมและมกเปนเพอนเพศเดยวกน เรมรสกกงวลเกยวกบสงคมภายในกลมของตน แตในการเลนยงชอบแสดงเปนตวเดน เลนรนแรง ตองการชนะและพยายามชนะเปนทหนง และหากการเลนมกฎเกณฑทยากเกนความสามารถของตนกจะพยายามปรบกฎใหเปนประโยชนกบตนแทน สาหรบมสเซนและคองเกอร (ขจตพรรณ ทองคา. 2536: 12; อางองจาก Mussen; & Conger. 1965; Child Development; & Personallity. n.d.: 383) กลาววา เดกวย 3 – 6 ป เปนวยทเรมพฒนาความสามารถในการเขาสงคม ซงจะขยายจากสงคมภายในครอบครวออกสสงคมภายนอก เดกจะเพมความสามารถในการชวยเหลอตนเองและเรยนรทจะปรบตวใหเขากบบคคลอน ทานองเดยวกนซเฟลท (วนเพญ ปลพฒน. 2539: 16 – 17; อางองจาก Seefeldt. 1980. Teaching Young Children. p. 7 – 11) ไดกลาวถงลกษณะพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยวา ลกษณะทางสงคมของเดกปฐมวย 3 ป เปนวยแหงการยดตนเองเปนศนยกลางเดกจะเหนวาตนเปนคนสาคญทสด มความสขทจะเลนคนเดยว แตเรมสนใจผอนบางแมวาเดกจะเลนกบตนเองแตกชอบทจะไปนงเลนขางๆ ผอน แตไมเลนเปนกลมหรอเลนรวมกบผอน ไมใหความรวมมอ ไมแบงปน ยงตองการความเอาใจใสความชวยเหลอจากผใหญ เดกวยนยงไมมเพอนทชอบเปนพเศษและจะเลนกบเดกอนทมาอยดวยใกลๆ เทานน ในชวง 4 ป เดกวยนเรมสนใจผอนมากขนกวาเดม ฉะนนเดกจะเรมเลนกบผอนบางในบางสถานการณ ชอบเลนบทบาทสมมต เลนเลยนแบบชวตครอบครว ซงพบเหนในชวตประจาวน แตโดยทวไปเดกยงมลกษณะทแสดงถงความกาวราวทางกาย เอะอะ ไมระมดระวง เกเร ยงมลกษณะของการเปนนาย ขณะเดยวกนเดกจะเรมเปนผชวยทด มทาทแสดงความเปนมตร เรมรจกการแลกเปลยน การรอคอย และเรมมการแบงปน สวนเดกวย 5 ป เดกจะม

38

ความเปนมตรมากขน มความกระตอรอรนทจะใหความชวยเหลอผอน เรมเขากลมใหญขนจาก 2 คนเปน 5 คน เรมมเพอนทถกใจเปนพเศษชอบเลนละครสมมต เลนเลยนแบบ เลนละครใบ การทะเลาะกบเพอนลดนอยลง เพราะเรมเขาใจและยอมรบความสาคญของผอน เปนระยะทเรมจะมความเหนคลอยตามผอน และเรมมความรสกไมพอใจถาเพอนในกลมไมปฏบตตามกฎเกณฑของกลม และเดกวย 6 ป เปนวยทเรมประสานสมพนธกบผอน เลนเปนกลมและมกจะเปนเพอนเพศเดยวกน เรมรสกกงวลกบสงคมภายในกลมของตน ในการเลนชอบแสดงเปนตวเดนเลนรนแรง พยายามเปนทหนง ตองการชนะ และถาหากการเลนนนมกฎเกณฑทยากเกนความสามารถของตน กจะพยายามปรบกฎนนใหเปนประโยชนกบตน สอดคลองกบเฮอรลอค (รชดาภรณ อนทะนน. 2544: บทนา; อางองจาก Hurlock. 1978: 239) ทกลาวถง เดกอาย 2 – 6 ป วาทศนคตและพฤตกรรมทางสงคมทปรากฏในชวงวยนคอ การตอตาน การกาวราว การทะเลาะววาท การแขงขนชงด การรวมมอ การเปนผนาผตาม การมใจคอกวางขวาง การเปนทยอมรบของสงคม การเหนอกเหนใจ และพฤตกรรมเหลานมสวนสาคญตอบคลกภาพและไดแบงรปแบบพฤตกรรมทางสงคม 2 รปแบบ คอ 1)รปแบบพฤตกรรมทเขาสงคม (Social Behavior Patterns) ประกอบดวยรปแบบพฤตกรรมดานการรวมมอ (Cooperation) ซงเดกเรยนรทจะเลนหรอทางานรวมกบผอน ยงมโอกาสปฏบตกจกรรมรวมกบผอนมากเทาไรกจะทาใหเดกเรยนรทจะใหความรวมมอกบผอนมากขนไปดวย ดานการแขงขน (Rivalry) การแขงขนจะกระตนใหเดกทาในสงทดทสด ชงดชงเดนเพอแสดงพฤตกรรมตามทสงคมคาดหวง การมใจคอกวางขวาง (Generosity) เปนการแสดงความเตมใจทจะแบงปนสงของใหกบผอน ความตองการเปนทยอมรบของสงคม (Desire for Social Approval) ถาเดกมความตองการเปนทยอมรบของสงคมอยางรนแรงมากจะทาใหเดกมพฤตกรรมยอมทาตามความคาดหวงของสงคม ความตองการเปนทยอมรบของผใหญจะเกดขนกอนความตองการเปนทยอมรบในหมเพอนความเหนอกเหนใจ (Sympathy) เดกจะไมสามารถแสดงความเหนอกเหนใจผอนจนกวาจะเคยอยในสภาพการณทคลายคลงกบผนนมากอน เดกจะแสดงความเหนอกเหนใจโดยพยายามทจะชวยเหลออานวยความสะดวกแกผอนทอยในสถานการณทกดดน การเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) เปนความสามารถทเดกจะเอาตนเองเขาไปแทนทในประสบการณของผอน เดกจะพฒนาความสามารถนขนไดกตอเมอเขาสามารถเขาใจการแสดงออกทางสหนาและคาพดของผอน การพงผอน (Dependency) แรงจงใจททาใหเกดพฤตกรรมการพงพาผอนกคอบคคลปรารถนาทจะไดรบการดแลทะนถนอม ไดรบความสขสบาย ความเปนเพอน (Friendliness) เดกแสดงความเปนเพอนเนองจากตองการทาสงตางๆ รวมกนหรอเพอผอน และเปนการแสดงความรกความพงพอใจตอผอน ความไมเหนแกตว (Unselfishness) การทเดกมโอกาสชวยเหลอและแบงปนสงทเขามอยใหผอน ถอเปนการเรยนรทเดกจะมใจคดถงผอนและทาเพอผอนมากกวาทจะคดถงแตความสนใจและความตองการของตนเองเทานน การเลยนแบบ (Imitation) โดยการเลยนแบบบคคลทไดรบการยอมรบในกลมจะทาใหเดกพฒนาคณลกษณะตางๆ และไดรบการยอมรบจากกลม การตดบคคล (Attachment Behavior) การททารกมความผกพน มความรกความอบอนกบแมนน เดกจะถายโยงรปแบบของพฤตกรรมนไปสคนอนๆ และเรยนรทจะสรางความเปนมตรกบบคคลเหลานนในระยะทยางเขาสวยเดกเลก

39

2) รปแบบพฤตกรรมทไมเขาสงคม (Unsocial Behavior Patterns) ประกอบดวยการตอตาน (Negativism) เพอจะผลกดนพฤตกรรมของผอนใหไปในแนวทางทตนตองการ เดกจะแสดงการตอตานโดยการแสดงออกทางรางกาย แสดงการตอตานดวยอารมณทรนแรง เดกทสามารถปรบตวไดดจะใชคาพดบอกสงทตองการจะทา ความกาวราว (Aggression) หมายถง การกระทาทเปนการประทษรายตอผอนซงสามารถแสดงออกไดทงทางคาพดและการกระทาทางรางกาย การแสดงความกาวราวจะลดลงไปตามอาย การทะเลาะววาท (Quarreling) การทะเลาะกนเปนการแสดงออกของอารมณโกรธ ซงบคคลหนงใชโจมตอกฝายหนง การทะเลาะววาทแตกตางจากความกาวราว การทะเลาะววาทจะเกยวของกบคน 2 คนหรอมากกวานน และบคคลหนงซงอยในระหวางการทะเลาะววาทจะแสดงบทบาทปองกนตนเองในขณะทบคคลทกาวราวกจะแสดงบทบาททกาวราว การลอเลยนและขมข (Teasing and Bulling) การลอเลยนเปนการรกรานผอนทางวาจา ขณะทการขมขเปนการรกรานผอนทางกาย ผรกรานจะเฝามองความไมสบายใจของผอนอยางพงพอใจ และพยายามจะแกเผดอยเสมอ ความมอานาจเหนอ (Ascendance Behavior) เปนพฤตกรรมของบคคลทพยายามจะขมขหรอเปนนายผอน ถาเขาทาไดสาเรจกมลกษณะความเปนผนา แตถาทาไมสาเรจกจะถกกลมปฏเสธ การถอตนเองเปนใหญ (Egocentrism) เดกมกจะคดถงและพดถงแตตนเองเทานน การทพฤตกรรมนคงอย เพมมากขนหรอลดลงขนอยกบวาเดกจะตระหนกหรอไมวาการมพฤตกรรมนทาใหตนเองไมเปนทนาสนใจ และมความตองการหรอรสกวตกกงวลทจะทาตนเองใหเปนทนาสนใจมากขน ความลาเอยง (Prejudice) พฤตกรรมนเรมเกดขนในวยเดกเลก เนองจากเดกเหนถงความแตกตางในคณลกษณะและพฤตกรรมระหวางตนเองกบผอน และเหนความแตกตางกนทางสงคมททาใหบางคนเกดความตาตอย เดกมกจะแสดงความลาเอยงโดยการแยกแยะความแตกตางของคนอนไปในทางลบ และการแบงเพศ (Sex Antagonism) เดกชายเมออยในกลมมกหลกเลยงการมความสมพนธกบเดกหญง หรอไมเลนรวมกบเดกหญง เพราะเขาเรยนรวาความเปนชายอยเหนอความเปนหญง แมวาในระยะนเดกชายจะยงตอตานเดกหญง แตเขากจะหลกเลยงและรงเกยจกจกรรมของเดกหญง ในทานองเดยวกนนกการศกษาไทย อาท ภรณ ครรตนะ (2523: 7 – 13) ไดจาแนกพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยวาเดกอาย 3 ป พฤตกรรมของเดกจะมลกษณะพงพอใจ เมอไดเลนกบเดกคนอนตองการมเพอน ตองการความรก และการยอมรบจากผใหญ มความเปนอสระในการเลน ชวงอาย 4 ป มกจะเลนกบเพอนเปนกลม กจกรรมทเดกสนใจ เดกเรมเลอกคบเพอนทถกใจการเลนบทบาทสมมต และใชจนตนาการทมความหมายมากขน แสดงความรสกหวงใยหรอกงวลตอเดกทออนแอกวา ไมมความแนนอนในการรอคอย เดกมความตองการพงพาผใหญเพอใหปลอบประโลมในบางครง ชวงอาย 5 ป มความพอใจทจะเลนคนเดยวเปนเวลานานๆ ชอบเลนกบเพอน ชอบแขงขน และมการรวมทมกนในการแขงขนตองใหผใหญตดสน บางครงไมพอใจเมอเหนเดกโตกวาเลนรนแรง และชวงอาย 6 ป เรมหางจากผใหญ แตตองการความชวยเหลอและเรยกรอง คาชมเชย มกทะเลาะกบเพอน แตกตองการเพอนเลน อาจจะรกเพอนบางคนเปนพเศษ หวงของเลน สวนทศนา แขมมณ และคณะ (2536: 71 - 129) กลาวถงลกษณะทางสงคมของเดกปฐมวยสามารถตดตอและมความสมพนธกบบคคลอน สามารถเลนและทางานรวมกบผอนไดด รจกเคารพในสทธ

40

หนาทของตนเองและผอน ปฏบตตนตามกฎระเบยบของสงคม กลาแสดงออกอยางเหมาะสมกบกาลเทศะ รจกแกปญหาความขดแยงอยางสนตวธ ทานองเดยวกนมหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช (2537: 504 – 509) ไดกลาวถงลกษณะทางสงคมของเดกปฐมวยไวดงน ลกษณะทางสงคมของเดกวย 4 ขวบ จะสนใจในเดกทอยในวยเดยวกนและชอบเลนเปนกลมมากขน ชอบเลนกบเพอนตางเพศ เดกผชายมกชอบเลนกบเดกเพศเดยวกนมากกวาเดกผหญงเดกวยนจะสนกสนานกบการเลนละคร หรอการเลนบทบาทสมมต เวลาเลนดวยกนมกจะรวมมอกนมากขน และเรมตนทใชการพดมากกวาการชกตอยเมอเกดขดแยงกน เดกวยนกสามารถทจะใหความรวมมอเปนมตรและเกดความสบายใจทจะทางานดวย เดกวย 4 ขวบ สวนใหญสามารถทจะยอมรบในการรอคอยการผลดเปลยน การแขงขน และยอมรบกฎเกณฑ แตผใหญกยงคงจะตองคอยตกเตอนอยดวยเสมอในชวง 5 ขวบ เดกวยนมกจะมความเปนมตร ใหความรวมมอและชอบกระทาสงตางๆ ใหผอนพอใจ เรมทจะชอบการมเพอนฝงเปนกลมเดกประมาณ 2 – 5 คน และชอบมเพอนสนท เดกวยนสนกสนานกบการแสดงบทบาทสมมต การแสดงละคร การแสดงการขดแยงในกลมลดนอยลง เดกวยนเรมทจะสนใจสงตางๆ และสนใจผอนมากกวาทจะสนใจตนเองนนคอ เดกเรมลดการยดตนเองเปนศนยกลางลง เดกวยนเปนวยยอมรบกฎเกณฑของกลม ซงขณะเดยวกนกจดไดวาเปนชวงวกฤตของเดกบางคนทอยในกลมและไมยอมรบกฎเกณฑของกลม และชวง 6 ขวบ เดกในวยนเรมทจะมการเปลยนของเลนและทากจกรรมกบเพอนๆ การเขารวมเลนกบเพอนในระยะนมกจะเลนกบเพศเดยวกน แตอยางไรกตามเดกกยงจดวาเปนเดกทยดตนเองเปนศนยกลาง ซงเขามกสนใจเกยวกบตนเองและสงทผอนกระทากบเขา กจกรรมกลมไดรบการนยมอยางมากสาหรบเดกวยน เดกมกตองการไดรบการยอมรบจากเพอนและมกจะแบงปนสงของใหกบเพอน เพอตองการใหเพอนยอมรบ จากทกลาวถงพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยขางตน แสดงวา พฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยม 2 รปแบบ คอ รปแบบพฤตกรรมทเขาสงคม และรปแบบพฤตกรรมทไมเขาสงคมลกษณะเดนของพฤตกรรม คอ มการเลนกบเพอนเปนกลมและทาตามกฎเกณฑของกลม โดยมผใหญคอยชวยเหลอ สามารถเขาใจความรสกของผอน รจกการรอคอยผอน มลกษณะเปนผนา ผตาม ใหการชวยเหลอผอนซงเปนสวนสาคญของพฤตกรรมดานสงคม ครสามารถจดกจกรรม ทสงเสรมพฤตกรรมดงกลาวได โดยใหเดกไดมโอกาสทากจกรรมรวมกบเพอนเปนกลม ทาใหเกดการเรยนรและสามารถปรบตวเขาหากนเพอปฏบตกจกรรมรวมกนอยางราบรน และในทสดเดกเกดพฤตกรรมดานสงคมในทางดและเหมาะสมกบวย ซงถอวาเปนพฤตกรรมทพฒนาสงคมโดยสวนรวม ดงนน ถาครใหเวลาและโอกาสแกเดกในการทางานหรอเลนรวมกบผอนมากเทาใด กจะทาใหเดกยงเกดการพฒนาพฤตกรรมดานสงคมมากยงขน รปแบบพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย รปแบบพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยบางพฤตกรรมมรากฐานมาจากพฤตกรรมในวยทารก และบางพฤตกรรมกเรมเกดขนในระยะปฐมวย ซงเปนผลมาจากประสบการณใหมๆ เชน จากการทเดกไดมปฏสมพนธกบเพอนหรอบคคลอนทไมใชสมาชกในครอบครวและรวมไปถงเดกท

41

ไดเหนมาจากภาพยนตร การแสดง หรอเหตการณตางๆ ซง เฮอรลอค (Hurlock. 1978: 239) ไดแบงรปแบบพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย ออกเปน 2 รปแบบ คอรปแบบพฤตกรรมทเขาสงคม (Sociol Behavior Patterns) หมายถง พฤตกรรมทเมอเดกทาไปแลว สรางความพอใจเปนทนยมชมชอบตอตนเองและผอน ประกอบดวยรปแบบพฤตกรรมการรวมมอ การยอมรบจากสงคม ความเปนเพอน ความเหนอกเหนใจ การพงพาอาศยผอนในการชวยเหลอ ความไมเหนแกตว การเลยนแบบ และการแขงขน อาจเปนเครองมอกระตนใหเดกเกดความสามารถในการอยรวมกนในสงคมหรอเปนสาเหตใหเกดการทะเลาะววาท โออวดจะทาใหเดกลดความสามารถในการอยรวมกนในสงคม และรปแบบพฤตกรรมทไมเขาสงคม (Unsocial Behavior Patterns) หมายถง พฤตกรรมทเมอเดกทาไปแลวสรางความเดอดรอนและไมพอใจใหแกตนเองและผอน ซงประกอบดวยพฤตกรรมความกาวราว การทะเลาะววาท การยดตนเองเปนศนยกลาง การใชอานาจเหนอผอน การลอเลยน ขมข การปฏเสธ อคต และการแบงแยกเพศตรงขาม ความตองการทางสงคมของเดกปฐมวย พรรณ ชทย เจนจต (2537: 157 – 158) กลาววา เดกในชวงอายนเรยนรทจะตดตอสมาคมกบคนอนๆ โดยเฉพาะเพอนวยเดยวกน เดกเรมทจะเรยนรปรบตวเขากบสงคม จากการสรางสมพนธภาพกบเพอนในวยเดยวกน ซงมเพอนเพยง 1 – 2 คน และเปนเพศเดยวกน มความตองการทจะเลนกบเพอนเปนกลมเลกและเปนกลมยอยๆ การเลนเปนไปในลกษณะตางคนตางเลน แมวาจะอยกลมเดยวกน มการทะเลาะเบาะแวงกนบอยๆ แตเปนชวงระยะสนๆ เดกมกจะลมงาย และตองการทจะแสดงออก สนกสนานกบการเลนละคร ซงเขาอาจแตงขนเองหรอเลยนแบบรายการโทรทศน เดกชายและเดกหญงมความสนใจคลายกน และยงไมมความเขาใจเกยวกบบทบาททางเพศ รวมทงตองการเปนทยอมรบของผใหญและกลมเพอน ตางจากวยทารกซงกลวคนแปลกหนา สวนภรณ ครรตน (2540: 21 – 25) กลาวถง ความตองการทางสงคมของเดกอาย 5 – 6 ป ซงสรปไดวามความตองการไดรบกาลงใจจากผใหญในความพยายามและคาชมเชยในผลงาน ตองการความชวยเหลอ คาตอบทถกตองเมอถามคาถามผใหญ ตองการความอสระทจะเลน ทดลอง สารวจในบรรยากาศและสภาพแวดลอมทแปลกใหมชวนใหสนใจ พฤตกรรมทางสงคมทควรปลกฝงใหแกเดก ลกษณะนสยทพงประสงคหรอพฤตกรรมดานสงคมทดประกอบดวยลกษณะใดบางนน ไดมผเขยนไวหลายทาน อาท สมน อมรววฒน และองคการ อนทรมพรรย (มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. 2524: 147; อางองจาก สมน อมรววฒน และองคการอนทรมพรรย. ม.ป.ป.) ไดกลาวถงคณลกษณะทควรปลกฝงใหมในจตใจของเดกไทยไวดงน คอ มกรยามารยาทเรยบรอยตามธรรมเนยมไทย สารวมและควบคมตนเองได มสมมาคารวะ มนใจในตนเอง มระเบยบวนย กลาแสดงออก แกไขปญหาได มเหตผล ปรบตวเขากบผอนได มองโลกในแงด มสนทรยภาพ รบผดชอบ เปนประชาธปไตย ขยน ประหยด ซอสตย และมความเมตตาและเออเฟอ นอกจากน ผสด กฎอนทร และคนอนๆ (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2526: 43; อางองจาก ผสด กฎอนทร;

42

และคนอนๆ. ม.ป.ป.) เหนวา ควรเนนลกษณะนสยตอไปนเปนพเศษ คอ การชวยเหลอตนเองและผอน มความรบผดชอบ มกรยามารยาทเรยบรอย มสมมาคารวะ และรจกใชวาจาทเหมาะสม มความเชอมน และตดสนใจดวยตนเองได รจกแกไขปญหาและกลาแสดงออก ทางานเปนกลมและปรบตวเขากบผอนได มระเบยบวนย ขยน ประหยด ซอสตยและอดทน ทฤษฎพฒนาการดานสงคม ทฤษฎพฒนาการทางสงคมของอรคสน (Erikson’s Theory of Human Development) อรคสนไดศกษาถงความตองการของมนษยและเชอวาการกระทาของบคคล จะขนอยกบเหตผล ไดเนนความสาคญของวยเดกวาเปนวยทกาลงเรยนรสงแวดลอมรอบๆ ตว ซงเปนสงทแปลกใหม นาตนเตนสาหรบเดก ถาสภาพแวดลอมทเดกประสบอยทาใหเดกมความสข เขาจะมองโลกในแงด มความเชอมนในตวเอง และเกดความไววางใจผอน แตถาเดกประสบสงทไมพงพอใจ ประสบการณรอบตวดงกลาว จะทาใหเดกขาดความสขและเดกจะมองโลกในแงรายและขาดความมนใจในตวเอง (เยาวพา เดชะคปต. 2542: 27) อรคสนไดกาหนดขนพฒนาการทางสงคมออกเปน 8 ขน โดยใชอายเปนเกณฑเพอใหครอบคลมพฒนาการตลอดชวงอาย แตในทนจะกลาวถงเฉพาะ 3 ขนตอนแรกทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวย ดงน วยทารกแรกเกดถง 1 ขวบ เปนวยทเดกเรมเรยนรสภาพแวดลอม จะเชอใจหรอไมไวใจในสภาพแวดลอม (Trust VS. Mistrust) ถาสงแวดลอมด เดกจะเกดความอบอนเปนมตรกบทกคน แตถาสงแวดลอมไมด เดกกจะไมไววางใจใครเปนศตรกบทกคน วย 1 – 3 ขวบ เปนวยทเดกเรมเรยนรทจะชวยตนเอง มความสงสยและความอาย (Autonomy VS. Shame and Doubt) เดกเรมจะชวยตนเอง ผใหญตองใหความรวมมอ ดแลเอาใจใสไมใหเกดอนตราย วย 3 – 6 ขวบ เปนวยทเรมเขาเรยน เดกจะมความคดรเรมสรางสรรคโดยการเลนเลยนแบบบทบาทสมมต ถาสภาพจตใจไมดกจะทาใหเกดความขดของใจ แลวมกจะคดวาตวเองมความผด (Intitative VS. Guilt) ถาในระยะเดกไดรบการสนบสนนใหหดใชความสามารถของตนเอง จะเรมพฒนาความคดรเรมสรางสรรค เพราะเดกปกตจะมความอยากรอยากเหน อยากทดลองทาสงตางๆ ตามความคดของตนกจะใหมความคดจนตนาการสง แตถาหากผใหญขเดกไมใหทาตามความคดของตนเอง เดกกจะเกดความคดวาสงนนผดกจะเกดเปนความคดวาตนเองทาผดเสมอ และจะทาใหไมกลาทาอะไร จะทาเฉพาะสงทผใหญบอกใหทาเทานนซงจะเปนการไมสงเสรมความคดสรางสรรค (วราภรณ รกวจย. 2527: 54 – 56; เยาวพา เดชะคปต. 2542: 28 – 29; และพชร สวนแกว. 2545: 108 – 115) ทฤษฏพฒนาการปฏสมพนธทางสงคมระหวางบคคล (A Socila Interpersonal Theory of Development) เฟสท (Feist. 1990: 216 – 227) ไดรวบรวมทฤษฎพฒนาการปฏสมพนธทางสงคมระหวางบคคลของ ซลลแวน (Sullivan) ไววา ซลลแวนไดกาหนดขนพฒนาการจากรปแบบทสาคญของบคลกลกษณะของมนษย ความสมพนธระหวางบคคล ประสบการณสวนตวของแตละบคคล และการเรยนรทเกดจากการทมปฏสมพนธกบสงแวดลอมนน ซลลแวนแบงขนพฒนาการออกเปน 7 ขน คอ วยทารก (Infancy) วยเดก (Childhood) วยเขาโรงเรยน (Juvenile Era) วยกอนวยรน

43

(Pre Adodescence) วยรนตอนตน (Early Adolescence) วยรนตอนปลาย (Late Adolescence) และวยผใหญ (Adulthood) ในทนจะกลาวถงเพยงขนทเกยวของกบเดกปฐมวย คอ ขนวยเดก (Childhood) อยในระหวางอาย 1.5 – 2 ป จนถงอาย 5 – 6 ป เปนระยะทพฒนาโครงสรางประโยคทางภาษา ซงจะปรากฏออกมาอยางชดเจนเมอเดกเลนกบเพอนทเสมอภาคกน เดกสามารถคนพบเกยวกบตวเอง และรจกการสรางมตรภาพกบผอน การทเดก 2 คนจะสามารถเลนบทบาทสมมตหรอเลนละครรวมกน เดกจะไดเรยนรถงรปแบบวฒนธรรม สภาพแวดลอมทอาศยอยควบคกบการพฒนาทางภาษาทเปนไปอยางรวดเรว ในขนนเดกจะเกดความวตกกงวลแตสามารถจะขจดความวตกกงวลได เดกจะเรยนรคณคาในดานคณธรรมจากสงทปรากฏอยในสงคมทงดานดและไมด ขณะเดยวกนเดกจะเรยนรการถกจากดอสรภาพจากประสบการณ ความคดเหนของตนทกาลงเจรญงอกงามอยดวย ในวยนเดกจะมปฏสมพนธกบผอนอยางมความหมาย การเลนรวมกบผอน จะทาใหเดกคนพบตวเอง รจกผอนและเปนประสบการณทจะชวยใหเดกไดเรยนรการมปฏสมพนธกบผอนตอไป ทฤษฎพฒนาการทางสงคมของฮาวกฮอรส (Havighurt’s Theory of Development) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2537: 77 – 78) ไดกลาวถงพฒนาการทางสงคมของฮาวกเฮอรส (Havighurst) ไววา ฮาวกเฮอรสไดรบอทธพลแนวความคดจากอรคสนเกยวกบพฒนาการแตละชวงวยของบคคล โดยเขาไดอธบายวา ในแตละวยของชวตนนเปนงานประจา ซงเปนงานทเดกแตละคนควรจะไดทาในชวงนนๆ ถาบคคลใดไมประสบความสาเรจในงานนนจะมผลตอการปรบตว ฮาวกเฮอรส แบงงานทแสดงใหเหนถงพฒนาการทางสงคมในวยทารกและวยเดกตอนตน ออกเปน 3 ประการ คอ 1) เดกสามารถมความคดรวบยอดเกยวกบความจรงทางสงคมและทางกายภาพซงหมายถง การทเดกมความคดรวบยอดเกยวกบสงตาง ๆ ทอยรอบตว เชน พอ แม โรงเรยน คร และสงตางๆ ทเกยวของดวย 2) เดกสามารถทจะเรยนรการสรางความสมพนธระหวางตนเองกบพนอง และบคคลอนๆ รวมทงชอบเลยนแบบบคคลอน และ 3) เดกสามารถทจะเรยนรเกยวกบความแตกตางระหวางสงทถกกบสงทผดและเรมพฒนาการทางจรยธรรม จากการศกษาทฤษฎทเกยวของกบพฒนาการทางสงคมทง 3 ทฤษฏขางตน สามารถสรปไดวา พฒนาการทางสงคมของเดกปฐมวยนนเกดจากการเรยนรจากประสบการณและสงแวดลอม ควบคกบการปฏสมพนธกบสงแวดลอมกบผอนของเดกจะชวยพฒนาการทางภาษาเปนไปอยางรวดเรว แนวทางการสงเสรมพฤตกรรมทางสงคม มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2524: 31 - 36) กลาววา การสงเสรมพฤตกรรมทางสงคมใหกบเดกเปนการพฒนาพฤตกรรมใหมใหเกดขนกบเดกอาจทาไดโดยการปรบพฤตกรรมของเดก ตองใหเดกคอยๆ ปรบพฤตกรรมทละนอยดวยการเสรมแรง เชน ใหการเสรมแรงเวลาทเดกแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม หรอเมอเดกมสวนรวมในกจกรรมตางๆ การพฒนาพฤตกรรมโดยให ตวแบบทด การใหเดกเหนตวอยางทดจะชวยใหเดกเลยนแบบตาม เดกมกจะชอบเลยนแบบผทเดกชนชม เชน พอ แม คร ญาต พนอง เพอน นกกฬา นกรอง ตวละครในนทานและผทมชอเสยง และ

44

การใหสญญาณเตอนพฤตกรรม โดยการแสดงออกดวยวาจาหรอทาทางวาเดกควรทาหรอไม ดวยคาพดหรอพยกหนา เปนสญญาณเตอนพฤตกรรมทไมเหมาะสมกอนทเดกจะทาอะไรลงไป จะดกวาการตเตยนเมอเดกทาอะไรผดลงไปแลว สวนผสด กฎอนทร และคนอน ๆ(มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2526: 48 – 52; อางองจาก ผสด กฎอนทร; และคนอนๆ. ม.ป.ป.) ยงไดเสนอแนวทางในการปลกฝงพฤตกรรมเดกไววา การจดสภาพแวดลอมทเหมาะสมมความสาคญเปนอยางยง ในการสรางพฤตกรรมทางสงคมทดใหแกเดก การใหเดกไดอยในสภาพแวดลอมทเอออานวยตอการมลกษณะนสยทด จะชวยใหเดกไดดดซมสงทดงาม โดยอาศยการฝกฝนการกระทาทสมาเสมอคอยเปนคอยไปจนตดเปนนสย ซงสามารถจดในรปแบบของการจดสภาพแวดลอมดานสถานทและเครองใชตางๆ สรางบรรยากาศรมรน มความเปนระเบยบเรยบรอย มบรรยากาศเหมอนบาน ปลกตนไม เลยงสตว ใหเดกชวยรดนาตนไมและใหอาหารแกสตว ซงเปนการปลกฝงใหเดกมระเบยบวนย มความรบผดชอบ และการจดประสบการณตางๆ ทเหมาะสมมผลตอการสรางเสรมลกษณะนสยทดงามใหแกเดก ครอาจจดได 2 แนว แนวทหนง คอ ครสอนลกษณะนสยตางๆ โดยตรง โดยครใชวธการสาธต การบอกกลาว การแนะนา การสนทนา การเลาเรอง เหตการณหรอนทาน การอานหนงสอใหเดกฟง การเลนสมมต เลนละคร รองเพลง เปนตน ครตองดแลอยางใกลชดเพอใหเดกไดปฏบตอยางสมาเสมอ สวนแนวทางทสอง ไดแก การสอดแทรกลกษณะนสยทพงประสงคเขาไวในการจดประสบการณหรอกจกรรมตางๆ ไมวาครจะจดกจกรรมใดๆ ใหแกเดก ควรจะตองคานงวากจกรรมนนจะปลกฝงลกษณะนสยทดงาม นอกจากนยงรวมถงการฝกมารยาท การกราบไหว ความออนนอมตอผใหญ การพดจาสภาพ ถกกาลเทศะ เปนตน สรปแนวทางการสงเสรมพฤตกรรมทางสงคมเปนการพฒนาพฤตกรรมใหมใหเกดขนกบเดก ดงท สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 91) กลาววา พฒนาการทางสงคม หมายถง ความสามารถของเดกในการชวยเหลอตนเองและสรางสมพนธภาพกบเพอน ปรบตวในการเลนหรออยกบผอนไดอยางมความสข ทาหนาทตามเวลา มความรบผดชอบ รจกกาลเทศกะ การชวยเหลอตนเองในชวตประจาวน ถาพอแม คร หรอผทเกยวของมบทบาทสาคญในการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ใหการสงเสรมอยางเหมาะสมและตอเนองโดยใหเดกไดฝกฝนอยางสมาเสมอ ทงพฤตกรรมทเขาสงคมและพฤตกรรมทไมเขาสงคม สงเหลานเปนการเอออานวยตอการมลกษณะนสยทด จะชวยใหเดกไดดดซมสงทดจนตดเปนนสยอนเปนพฤตกรรมทชนชอบของตนเองและผอนในการอยรวมกนในสงคม การใหเวลาและโอกาสเดกทากจกรรมกบผอนมากเพยงใดเดกกจะยงเรยนรการปรบพฤตกรรมของตนใหเปนทยอมรบของเพอนมากยงขน และในการจดกจกรรมเพอสนองความตองการทางสงคมของเดกปฐมวยควรจดใหเดกไดกระทากจกรรมรวมกน มอสระในการแสดงออกและไดรบความสขในการทากจกรรม รวมทงสามารถพฒนาพฤตกรรมการเปนสมาชกของสงคมไดเปนอยางด

45

1.5.4 การสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา ความหมายของสตปญญา กด (อษา สงขนอย. 2531: 9; อางองจาก Good. 1945: 225. Dictionary of Education.) หมายถง ความสามารถในการปรบตวใหเขากบสภาพการณอยางรวดเรว เปนความสามารถทางสมองในการรวบรวมประสบการณตางๆ เขาไวดวยกน ซงความสามารถทางสมองนสามารถวดไดดวยเครองมอทดสอบทางสตปญญา สวนแคทเทลล (Catell. 1950: 478) กลาววา สตปญญาเปนพฤตกรรมทางสมองของมนษย แบงออกเปนลกษณะใหญ ๆ ไดสองลกษณะ คอ ฟลอต อบลต (Fluid Ability) เปนสตปญญาทเปนอสระ ปราศจากการเรยนรและประสบการณ แตเปนผลมาจากพนธกรรมเปนปญญาทตดตวมาแตกาเนด สมรรถภาพสมองดานนจะมแทรกอยในทกอรยาบทของกจกรรมทางสมองไมวาจะเปนเรองเกยวกบความคดหรอการแกปญหา เชน ความสามารถในการใชเหตผล การมองเหนความสมพนธ เปนตน และอกลกษณะหนงของพฤตกรรมทางสมอง คอ ครสตอล ไลซอบลต (Crystallize Ability) เปนสตปญญา ทเปนผลของประสบการณและการเรยนรสตปญญา ลกษณะนมกจะมเพมขนเรอยๆ เมอมประสบการณ มากขน สาหรบเพยเจท (สรมา ภญโญอนนตพงษ. 2545: 8; อางองจาก Piaget. 1952. The Origins of Intelligence in Children.) ใหความหมายสตปญญาไววา หมายถง ความสามารถในการเรยนร ซงเปนความสามารถของอนทรยในการปรบตวใหเขากบสงแวดลอม เปนการทางานในรปของการคดออกมาในรปของสองกระบวนการ คอกระบวนการจดระบบ และกระบวนการปรบตว การสมดลระหวางการปรบเขาโครงสราง (Assimilation) และการปรบขยายโครงสราง (Accommodation) ซงจะประกอบเขาเปนกลไกเดยว เปนการปรบสงตางๆ แลวกลายเปนการจดระบบความคดของตวเอง ทาใหเกดการคดไดในโครงสรางสงใหมขน ทานองเดยวกนเวชเลอร (จนทนา ดพงตน. 2536: 33; อางองจาก Wechsler. 1958. The Measurement and Appraisal of Adult Intelligence Scale. p. 7) กลาววาสตปญญาเปนความสามารถของบคคล ในการจดกจกรรมตางๆ อยางมจดมงหมาย คดหาเหตผลและสามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมอยางมประสทธภาพ นอกจากนการเรทท (เยาวพรรณ ทมทอง. 2535: 12; อางองจาก Garrett. 1966: 150. Statistics in Psychology and Education) ไดใหความหมายของสตปญญาไววา เปนความสามารถตางๆ ทจาเปนในการแกปญหา ซงจะตองใชความเขาใจ และสญลกษณ สอดคลองกบมอสโควทฮ (สณ บญพทกษ. 2535: 21; อางองจาก Moskowitz. 1969. General Psychology. p.248) ทกลาววาสตปญญา หมายถง ความสามารถในการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมไดสาเรจและรวดเรว และหมายถง ประสทธภาพของพฤตกรรมทบคคลนนแสดงออกภายในชวงเวลาทกาหนดไวแนนอน และยงมนกการศกษาไทยทมชอเสยง อาท วาโร เพงสวสด (2542: 57) ไดใหความหมายของสตปญญาวา หมายถง ความสามารถของสมองในการคด การจา ความมเหตผล ความสามารถในการแกปญหาตางๆ ทเกดขนอยางรวดเรว ความสามารถทางดานสตปญญา สามารถสงเกตไดจากพฤตกรรมการจาสงของตางๆ และเรยกชอไดถกตอง การจาแนกความเหมอน ความแตกตางของสงตางๆ ได และสามารถเรยงลาดบสงตางๆ

46

ไดโดยองคประกอบททาใหเดกมพฒนาการทางสตปญญาไดแก การเลน และการใชภาษาของเดก สาหรบอาร พนธมณ (2542: 49) กลาววา สตปญญา หมายถง ความสามารถทางสมองของบคคลในการเรยนร คดหาเหตผล การตดสนใจ การแกปญหา ตลอดจนการนาความรไปใชใหเกดประโยชน การปรบตวเองตอสงแวดลอม และสถานการณตางๆ ไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ และสามารถดารงตนในสงคมไดอยางเปนสข สอดคลองกบ สรมา ภญโญอนนตพงษ (2550: 92) กลาววา สตปญญา หมายถง ความสามารถในการรบร การเขาใจสงตางๆ การใชเหตผล การแกปญหา ซงแสดงออกโดยการใชภาษาในการสอความหมายเปนสวนใหญ จดมงหมายของพฒนาการดานสตปญญา วรรณด มาลาพอง (2525: 135 - 173) ไดกลาววาจดมงหมายทสาคญของการศกษาระดบปฐมวยนนเพอพฒนาเดกใหมความพรอมทางสตปญญา มงใหเดกมความรความเขาใจในสงตางๆ ดงตอไปนคอ ความรทางกายภาพของวตถ (Physical Knowledge) เปนการมงใหเดกมความรเกยวกบลกษณะและธรรมชาตของวตถ โดยการจบตอง สงเกต และคดหาเหตผลตอการเปลยนแปลงของวตถ เชน การยด การลอย การหก ตวอยางเชน สงเกตวาวตถจะมปฏกรยาอยางไร ทานายผลทเกดขนกบวตถ ความรเกยวกบสงคม (Social Knowledge) เปนความรเกยวกบกฎระเบยบของสงคม เชน เรยนรบทบาทและหนาทของแตละคนในสงคม ความสามารถในการจดประเภท (Logical Knowledge : Classification) คอความสามารถในการจาแนก แยกประเภทสงของ หรอการจดกลมสงของโดยพจารณาถงปรมาณ หรอคณภาพ เชน การแยกไมสเดยวกนไวดวยกน และการพจารณาถงความสมพนธของการจดสงของในกลม เชน จดเรยงแทงไมตามลาดบความยาว หรอสามารถบอกไดวา ถา ง สนกวา ค สนกวา ข และ ข สนกวา ก แลว ง จะสนทสด ความเขาใจเกยวกบจานวน (Logical Knowledge : Numberical) เปนการเรยนรเพอความเขาใจความหมายของจานวน และสามารถเปรยบเทยบจานวน 2 จานวน ไดมากกวาหรอสนกวา ความเขาใจเกยวกบโครงสรางทางมต (The Structuring of Space) เปนความสามารถในการบอกลกษณะของมต เปรยบเทยบมต และสรางภาพมตเหมอนตวอยาง ความเขาใจเกยวกบเวลา (The Structuring of Time) เปนความสามารถในการเรยงลาดบเหตการณวาสงใดเกดกอนหลง ความสามารถดงกลาวนสมพนธกบความรทางกายภาพเปนอยางมาก ความสามารถในการใชสญลกษณเพอสอความหมาย (Repressentation of the Symbol Level) เปนความสามารถในการแปลสญลกษณใหเปนภาษาทมความหมาย และความสามารถในการใชภาษา (Representation of the Language Level) เปนความสามารถในการใชภาษาใหถกตองตามหลกภาษา สามารถสรางประโยคเพอใชในการสอความหมายได ในระดบปฐมวยนมงพฒนาความสามารถในการเชอมโยงระบบการฟงกบกลไกการพด นอกจากนพฒนา ชชพงศ (2536: 4 – 13) ยงกลาววาจดมงหมายของการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษา เพอสงเสรมพฒนาการตามวยของเดกทง 4 ดาน คอ พฒนาการทางรางกาย พฒนาการทางดานอารมณ พฒนาการทางดานสงคม และพฒนาการทางดานสตปญญา ซงการสงเสรมพฒนาการทางดานสตปญญา ประกอบดวย การฝกการสงเกตในการมอง การฟง การดม การสมผส การแกปญหา ความคดสรางสรรค ความจา การฝกพด และการเพมคาศพท

47

ลกษณะพฤตกรรมทางสตปญญา พชร สวนแกว (2536: 13) กลาวถงลกษณะพฤตกรรมทางสตปญญาของเดกปฐมวยในแตละชวงอายแตกตางกน ดงตาราง 5

ตาราง 5 แสดงลกษณะพฤตกรรมทางสตปญญาของเดกปฐมวยในแตละชวงอาย

องคประกอบของพฒนาการทางสตปญญา องคประกอบทางดานสตปญญาเปนปจจยทสาคญทชวยใหเดกเกดความพรอมในการเรยน ซงไดมนกการศกษาและนกจตวทยาจานวนมากทสนใจศกษาสมรรถภาพทางสมอง ไดเสนอและวเคราะหองคประกอบความสามารถทางสมองแตกตางกนออกไป ดงเชน ในป ค.ศ. 1938 เธอรสโตน (Thurstone and Thurstone) ใชในการวเคราะหองคประกอบแยกความสามารถตางๆ ของมนษยออกเปน 7 กลม คอ (สรางค โควตระกล. 2533: 80 - 81) องคประกอบดานเลขคณต (Number Factor) องคประกอบดานความคลองแคลวในการใชคา (Wordfluency Factor) องคประกอบดานความเขาใจ (Verbal Factor) องคประกอบดานมตสมพนธ (Spatial Factor) องคประกอบดานความจา (Memory Factor) องคประกอบดานเหตผล (Reasoning Factor) และองคประกอบดานการรบร (Perception Factor) แลวไดสรางแบบทดสอบเชาวปญญาซงประกอบดวยองคประกอบทง 7 กลม เรยกแบบทดสอบวา Primary Mental Abilities แบบทดสอบนมประโยชนในการชใหเหน

3 ป 4 ป 5 ป 6 ป

- สนองตอบคาสงงายๆ - เรยกชอรปภาพและ บอกไดวาเปนรปอะไร - บอกไดวาใครกาลง ทาอะไร - ชวงความสนใจและ สมาธสน - เลยนแบบทาทางของ ผใหญ - เรยนรจากการสารวจ รอคน

- รจกและจบคสได ประมาณ 6 ส - มความตงใจในการ ทางาน เชน ตอ แทงไม - วาดรปสงทตนรจก - มชวงความสนใจ สน - เรยนรโดยการ เลยนแบบ การสงเกต - ชอบถามวาทาไม อยางไร

- สามารถชและรจกสได 4 – 6 ส - จบคภาพเหมอนได - เขยนรปภาพคนไดโดย มสวนตางๆ 2 – 6 สวน - วาดรปและอธบายรปท วาดได - นบเลข 1 – 5 ได - มชวงความสนใจนานขน - เรยนรจากการสงเกต ฟงการสารวจ - เขาใจหนาทและ ประโยชนของสงตางๆ

- บอกอกษรและเลขบาง ตวได - นบปากเปลา 1 – 10 ได - เลาเรองจากหนงสอภาพ จากทเคยฟงได - จบคสงของทมลกษณะ เดยวกนได - ใชอปกรณในหองไดด เชน ดนสอ กรรไกร - เขาใจความสมพนธของ เวลาและกจวตรประจาวน - รเกยวกบหนาท ประโยชน และเขาใจสง ตางๆ ได

48

ความแตกตางภายในตวบคคล (Intra Individual Differences) สวนฮลเดรท (ชลลดาวลย ตนมงคล. 2538: 23; อางองจาก Hildreth. 1950. Readiness for School Beginners. p.17) ไดกลาววา การรบรทางสายตาในการสงเกต และการจาแนกเปนองคประกอบสาคญทนาไปสการพฒนาดานสตปญญา ซงมผลตอความพรอมทางการเรยนของเดกเกยวกบการเรยนรอกษร การสะกดคาและการเรยนรเรองจานวนอกดวย สาหรบดาวนงและแทคเครย (อษา สงขนอย. 2531: 33; อางองจาก Downing; & Thackray. 1971. Reading Readiness. p.15) กลาววา องคประกอบสาคญของพฒนาการทางสตปญญาประกอบไปดวย ความสามารถในการรบร ความสามารถในการจาแนกภาพและเสยง ความสามารถในการคดอยางมเหตผล และความสามารถในการแกปญหา ทานองเดยวกน เธอรสโตน (กมลรตน หลาสวงษ. 2528: 41- 48; อางองจาก Thurstone. n.d.) ไดกลาววา ความสามารถทางสมองของมนษยตองประกอบดวยความสามารถยอยๆ หลายอยาง คอ ความสามารถ ดานความเขาใจภาษา ความสามารถในการใชคาอยางคลองแคลว ความสามารถในการใชตวเลข ความ สามารถในการมองเหนภาพมต ความสามารถทางดานความไวตอการรบร ความสามารถทางดานความจาและความสามารถทางดานเหตผล นอกจากนซาลวสก (อชยา แสงบรรเจดศลป. 2538: 15; อางองจาก Zelewski. 1978. Dissertation Abstracts International.) กลาววาองคประกอบทชวยในการแกปญหาทางคณตศาสตร ไดแก ความสามารถในการเขาใจสญลกษณ ความสามารถในการจดกระทา ความเขาใจในการอาน เขาใจศพท การมความคดรวบยอดทางคณตศาสตรและทกษะในการคานวณ สอดคลองกบ โฮเวรด การดเนอร (เยาวพา เดชะคปต. 2542: 33; อางองจาก Howard Gardner. 1993. Frame pf Mind.) นกวทยาศาสตรดานระบบประสาท แหงมหาวทยาลยฮารดวารด ทไดศกษาเกยวกบความหลากหลายของสตปญญา และจาแนกความสามารถหรอสตปญญาไว 7 ประเภท และภายหลงเพมเตมอก 1 ประเภท โดยไดคดทฤษฎพหปญญา (Theory of Multiple Intelligence MI) ซงสตปญญาทง 8 ดานน ประกอบดวย สตปญญาดานภาษา (Verbal / Inquistic Intelligence) คอ ผทมความสามารถทางดานภาษาสง สตปญญาดานตรรกศาสตรและคณตศาสตร (Logical / Mathematic Intelligence) คอผทมความสามารถสงในการใชตวเลข สตปญญาดานมตสมพนธ (Visual / spatial Intelligence) คอ ความสามารถในการมองเหนพนท สตปญญาดานรางกายและการเคลอนไหว (Bodily Kinesthetic Intelligence) คอ ความสามารถในการใชรางกายของตนเองแสดงความคด ความรสก สตปญญาทางดานดนตร (Musical / Rhythemic Intelligence) คอ ความสามารถทางดานดนตร สตปญญาดานมนษยสมพนธ (Interpersonal Intelligence) คอ ความสามารถในการเขาใจอารมณ ความรสก ความคด และเจตนาของผอน ทงนรวมถงความไวในการสงเกต นาเสยง ใบหนา ทาทาง ทงยงมความสามารถสงในการร สกถงลกษณะตางๆ ของสมพนธภาพของมนษยและสามารถตอบสนองไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ สตปญญาดานตน หรอการเขาใจตนเอง (Interpersonal Intelligence) เปนความสามารถในการรจกตนเอง และสามารถประพฤตปฏบตตนไดจากการรจกตนเอง และสตปญญาดานการรกธรรมชาต (Naturalistic) เขาใจการเปลยนแปลงของธรรมชาต และปรากฏการณธรรมชาต เขาใจความสาคญของตนเองกบสงแวดลอม และตระหนกถงความสามารถของตนทจะมสวนชวยในการอนรกษธรรมชาต เขาใจถงพฒนาการของมนษยและการดารงชวตมนษย

49

การเตรยมความพรอมทางสตปญญา จากผลการวจยของ เพยเจท (Poaget. 1962: 74) ชชดวาเดกในวยประถมศกษา มพฒนาการอยในขนกอนการคดปฏบตการ ซงเปนชวงเชอมตอระหวางการคดแบบรปธรรม (concrete Operational Stage) ซงจะตองอาศยประสบการณทไดตอบสนองตอสงแวดลอมทเปนรปธรรมจงทาใหเกดการเรยนรและพฒนาการทางสตปญญาขนได ลกษณะนสยของเดกวยนยงอยในระยะทเรยกวา “Ego – centric” คอ มลกษณะยดตนเองเปนศนยกลางจะกระทากจกรรมทตนสนใจและพอใจเทานน ครจะจดสงแวดลอมหรอสรางสถานการณขนมาเพอเปนการสอนโดยตรงไมได จงจาเปนตองเตรยมสงแวดลอมใหสอดคลองกบธรรมชาตของเดก ใหเดกเกดความสนใจและพอใจ ทจะเลนหรอกระทาพฤตกรรมตอบสนองตอสงนนๆ ซงจะเกดการเรยนรขนโดยทางออมตามทครวางแผนกจกรรมและสงแวดลอมไว นกการศกษาจานวนมากยอมรบวาความคดเหนของ บรเนอร และเพยเจท (สโขทยธรรมาธราช. 2525: 88; อางองจาก Bruner; & Piaget. n.d.) ในเรองการจดสงแวดลอมทเหมาะสมเพอชวยพฒนาสตปญญาของเดก เพราะมเดกจานวนมากทมฐานะยากจนพอแมไมคอยมเวลาเอาใจใสเนองจากตองประกอบอาชพทาใหเดกขาดแรงจงใจ ขาดปฏสมพนธโดยเฉพาะการพดคยแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ซงเปนองคประกอบทสาคญของการพฒนาสตปญญา ดงนนจงไมควรปลอยใหเดกมความพรอมตามธรรมชาต ควรจดกจกรรมและสภาพแวดลอม ทสงเสรมประสบการณใหแกเดกปฐมวย สาหรบนงเยาว แขงเพญแข และวชต ทองนย (2529: 28 - 42) ไดกลาววาการประเมนความพรอมทางสตปญญาจะประเมนจากองคประกอบของความพรอมทางสตปญญา 8 องคประกอบ ดงนคอความรพนฐานทวไป การเปรยบเทยบ การฟงและพดโตตอบ การปฏบตตามคาสงและคาแนะนา การลาดบเหตการณ การจดประเภทสงของการจาแนกความแตกตาง ความคลายคลงของภาพและเสยง และการนบและรคาของจานวน 1 - 10 สวนสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2534: 89 – 98) ไดแบงพฒนาการและประเมนความพรอมดวยการเรยนดานสตปญญาออกเปน 6 ดาน คอ ความสามารถในการบร ความสามารถในการจาแนกเปรยบเทยบ ความสามารถในการจดหมวดหม ประเภท ความสามารถในการสรางความคดรวบยอด ความสามารถในการหาความสมพนธ ความสามารถในการแกปญหา และ (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2529: 190 – 195) ไดกาหนดเนอหาของการจดประสบการณเพอสงเสรมพฒนาการทางดานสตปญญาสาหรบชนอนบาลไวดงน 1) ฝกการรบรทางประสาทสมผสทง 5 คอ การชม การมอง การดม การสมผส และการฟง โดยการกาหนดเนอหาดงนคอการวาดภาพ ฉก ตด ปะ รอย ประดษฐ การสงเกต ทดลอง ความเหมอนความแตกตางของวตถตางๆ ฝกการฟงดนตร และคาทแตกตางกน 2) ฝกการคดการแกปญหาทอาจประสบในชวตประจาวน โดยกาหนดเนอหาดงนคอการนบ การรวมและการแบงจานวน การปรบตวในการอยรวมในสงคม ฝกการทดลอง การแกปญหา 3) ฝกการสงเกตโดยใชสายตา กาหนดเนอหาดงน คอ การสงเกตความเหมอน ความแตกตาง สงทขาดหายไป และภาพทสมพนธกน 4) ฝกความคด

50

สรางสรรคโดยกาหนดเนอหา ดงน การเคลอนไหว วาดภาพ พมพภาพประดษฐ ฟงนทาน ฟงเรองราว การเลาเหตการณ 5) ฝกความจาโดยกาหนดเนอหาดงน จดจาสงทหายไป จดจาลกษณะของวตถตางๆ ทพบเหน จาศพทใหมๆ ทไดรบ จาเนอเพลง พดเลยนแบบคา หรอประโยคสนๆ จาจานวนทไมไดเรยงลาดบ 6) สงเสรมพฒนาการสอความหมายโดยใชภาษา กาหนดเนอหาดงน ฝกความพรอมในการฟง ฝกคาสง และสามารถปฏบตตามได และฝกการเลาเรองจากภาพ จากประสบการณ 7) สงเสรมพฒนาการทกษะดานจานวน กาหนดเนอหาดงน การเปรยบเทยบสงตางๆ ตามรปราง ขนาด นาหนก และปรมาณ เรยนรตาแหนงสงของใกล ไกล บน ลาง หนา หลง การนบ โดยรคาความหมายจานวน 1 - 5 และการรวมกลม การจาแนกประเภท ทฤษฎพฒนาการดานสตปญญา ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของเพยเจต (Piaget’s Theory of Cognitive Development) (วณ ชดเชดวงศ. 2537: 119 – 126; อางองจาก Slavin. 1991: 26 – 27) เพยเจตไดใหความหมาย สตปญญาวาเปนความสามารถของคนในการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมในระหวางทมคนเพอรกษาดลยภาพแหงชวต จะเกดการเรยนรและความคดขนมาในกระบวนการปรบตวนน หลกการสาคญของสตปญญา คอ โครงสรางทางสตปญญา (Schemes) เปนกระบวนการของความคดทจะนาไปสพฤตกรรม หรอโครงสรางทางสตปญญา แลวปรบเขาสโครงสราง (Assimilation) การแปลประสบการณใหมเพอเชอมโยงกบประสบการณเดมเปนการปรบเขาสโครงสรางทางสตปญญาและจดระเบยบภายในโครงสรางทางปญญา เขาสขบวนการปรบขยายโครงสราง (Accomodation) เปนการปรบ Schemes ทมอยแลวใหเหมาะสมกบสถานการณแลวปรบขยายโครงสรางเพอใหเกดภาวะสมดล (Equilibration) เปนการปรบโครงสรางทางสตปญญาเพอใหเกดภาวะสมดลโครงสรางตางๆ จะพฒนาขนตามระดบอาย ซงเพยเจต ถอวาเปนไปตามลาดบขน จะขามขนไมได แตอตราของพฒนาการอาจจะมความแตกตางกนไปในเดกแตละคนซงความแตกตางนเนองมาจากความแตกตางของสงแวดลอม เนนในเรองของสงแวดลอมมาก ถอวาพฒนาการทางสตปญญาทแตกตางกน มสาเหตมาจากสงแวดลอมเปนสาคญ เพยเจตไดศกษาถงกระบวนการคดทางดานสตปญญาของเดกจากแรกเกดจนถงวยรน เขาสนใจขนตอนของการพฒนาการ โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบความรความเขาใจ (Cognition) และมความเชอวาเปาหมายของพฒนาการนน คอ ความสามารถทจะคดอยางมเหตผลกบสงทเปนนามธรรม คดตงกฎเกณฑและการแกปญหา เพยเจตยงกลาวอกวา ระหวางระยะเวลาตงแตวยทารกจนถงวยรนคนเราจะคอยๆ สามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมมากขน และเขาไดแบงพฒนาการทางสตปญญาและความอยากรออกเปน 4 ขน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะ 2 ขนแรกทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวย ดงน ขนท 1 ขนพฒนาการประสาทสมผสและการเคลอนไหว (Sensorimotor Stage) อายตงแตแรกเกดจนถง 2 ขวบ เปนขนทเดกไดรบรจากการใชประสาทสมผสตางๆ เชน ปาก ห ตา เดกจะเรยนรจากวตถสงของ หรอสงทมตวตน ขนท 2 ขนพฒนาการความคดกอนเกดการปฏบตการ (Preoperational Thought) เปนระยะทเดกอาย 2 – 6 ป เรมเรยนรภาษาและเขาใจการสอสาร เชน

51

ทาทางทสอความหมาย เรยนรสงตางๆ ไดดขน แตยงอาศยการรบร เดกสามารถเขาใจสญลกษณตางๆ ความฝน และความคด แตยงไมสามารถคดหาเหตผลและยกเหตผลมาอางอง (วราภรณ รกวจย. 2527: 53 – 54) ทฤษฎพฒนาการทางสตปญญาของบรเนอร (Bruner’s Cognitive Development Theory) (วณ ชดเชดวงศ. 2537: 143 – 146) บรเนอร ไดเสนอทฤษฎเกยวกบพฒนาการทางการคดและใชเหตผล (Cognitive) โดยอาศยแนวคดของเพยเจตเปนหลก เนนความสาคญของสงแวดลอมและวฒนธรรมทมผลตอพฒนาการทางสตปญญาเชนเดยวกบเพยเจต โดยเสนอแนวคดเกยวกบการเรยนรดวยการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) และการสอนพนฐานวชาการตางๆ ใหกบเดกปฐมวยเทาทเดกจะสามารถรบรไดดวยการเนนการจดสภาพแวดลอมทกระตนเดก นอกจากน บรเนอรไดแบงพฒนาการทางสตปญญาและความคดของมนษยออกเปน 3 ขนตอนดวยกน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะ 2 ขนแรกทเกยวของกบพฒนาการของเดกปฐมวย ดงนคอ ขนทารก (Enactive Stage) เปนระยะททารกเขาใจสงแวดลอมจากการกระทา การเดนหรอการขจกรยานจะชวยใหทารกรจกสงแวดลอม ในขนนยงไมมการวาดภาพในสมอง (Inagery) แตมลกษณะพฒนาการดานทกษะ ดงนน ทารกจะเคลอนไหว จบ กด แตะ ถ และตอกสงของเพอใหรจกสงเหลานนและมประสบการณ Kassen (1965) ยนยนวาทารกใชสายตาและเคลอนไหวมอ เชน กาแบ ซงเปนสญชาตญาณ ยงอายนอยกยงกามอแนน เปนตน ขนนเปรยบไดกบขนประสาทสมผสและการเคลอนไหวของเพยเจต และขนกอนการคดแบบเหตผล (Iconic Representation Stage) เรมตงแตอาย 3 ป ระยะนเดกบางคนเรมตงแตปลายขวบแรกถง 3.5 ป โดยขอมลตางๆ ไดมาจากการวาดภาพในสมองสามารถเขาใจเฉพาะจากสงทรบร ทาไปโดยไมไดคด แตจะสนใจแสงสวาง เสยงการเคลอนไหว ความเดนชดจะจาจากการเหนและเกดความประทบใจสนใจลกษณะตางๆ ของสงแวดลอมเพยงลกษณะเดยว Gibson และ Olun (1960) กลาวถงการรบรของเดกวยนวารจกสงทเปนธรรม แตพสจนไดและทฤษฎตางๆ สามารถหาขอสรป และตความได นาสงทมเหตผลจากเรองหนงไปใชกบเรองหนงได คดไดหลายแงหลายมม ตงแตเรองทวๆ ไปจนถงเรองเฉพาะ ใหเหตผลมากขนและกาหนดขอตกลงทมเหตผลสามารถทดสอบได และสามารถคดหาเหตผลนอกเหนอจากขอมลทมอย นอกจากนความคดของเดกจะมระบบระเบยบมากขนยอมรบขอเทจจรงมากขน รจกสรปรวบรวมสงทเหนพรอมๆ กบรจกพจารณาและวจารณตนเอง รจกประเมนความคดของตน เรมวเคราะหคานยมและความประพฤตของคนรนผใหญมคานยมเปนแนวทางในการดาเนนชวตและปรบเขากบสงแวดลอมไดเหมาะสมมากขน จากการศกษาทฤษฎทเกยวของกบพฒนาการทางสตปญญาทง 2 ทฤษฏขางตน สามารถสรปไดวา พฒนาการทางสตปญญาของเดกปฐมวยนนเนนความสาคญของสงแวดลอมและวฒนธรรมทมผลตอพฒนาการทางสตปญญา การเรยนรดวยการคนพบดวยตนเอง (Discovery Learning) และการสอนพนฐานวชาการตางๆ ใหกบเดกปฐมวยเทาทเดกจะสามารถรได

52

หลกการในการสงเสรมพฒนาการทางสตปญญาสาหรบเดกปฐมวย การสงเสรมพฒนาการทางสตปญญาสาหรบเดกปฐมวยมหลกการปฏบตดงน ทศนา แขมมณ (2535: 135 – 137) คอฝกใหเดกรจกสะสมความร (สตมยปญา) สรางความคด (จนตามยปญญา) และนาความคดๆ ไปใชประโยชน (ภาวนมายปญญา) รวมทงการใหการเสรมแรงแกเดก และประเมนผลตลอดกระบวนการอยางตอเนองเปนกระบวนการสาคญใน การพฒนาสตปญญาของเดกทมมาแตกาเนด ซงแตละคนมสภาวะทางปญญาแตกตางกน การเขาใจ ความแตกตาง มความคาดหวงและปฏบตตอเดกอยางเหมาะสมกบระดบพฒนาการ และความสามารถของเดกจะชวยใหเดกมพฒนาการไปอยางเหมาะสมและราบรน ดงนนการจดสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนรของเดกและการทาตนเปนกลยาณมตรของผเลยงดเดก (ปรโตโฆสะ) เปนสงจาเปนตอการสรางศรทธาอนเปนองคประกอบนาไปสการพฒนาสตปญญาของเดก ในระยะ 6 ปแรกของชวตเปนระยะทสมองมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวการไดรบอาหารทมประโยชนอยางเพยงพอ การอยอยางปลอดภยจากสารพษและการกระทบกระเทอนของสมอง การไดรบการกระตนประสาทสมผสทง 5 อยางเพยงพอ จะชวยใหสมองของเดกมพฒนาการอานเหมาะสม เดกปฐมวยมธรรมชาต หรอความตองการอยากรอยากเหน อยากเขาใจสงตางๆ รอบตวและอยในขนพฒนาการเรยนร โดยผานทางประสบการณตางๆ การสงเสรมใหเดกไดรบรสงเราตางๆ อยางหลากหลาย การใหเดกมประสบการณอยางกวางขวางการใหเดกมปฏสมพนธกบบคคลหลายวยหลายระดบ การกระตนและตอบสนองความสนใจของเดก การสงเสรมความสนใจของเดกจงเปนสงสาคญทผเลยงดเดกพงกระทาเพอชวยพฒนาความคดความเขาใจและปรบขยายโครงสรางทางสตปญญาของเดก การพฒนาสตปญญาใหเกดขนตองอาศยปจจยภายในคอ โยนโสมนสการ หรอการรจกคดโดยแยบคาย การฝกฝนการคดใหถกวธจงเปนกระบวนการทควรฝกฝนใหแกเดกปฐมวยตงแตแรกเรมเพอเปนพนฐานในการเรยนรตอไป ความสามารถในการคดและเขาใจของเดก มจากดและมการพฒนาไปเรอยๆ กระบวน การคดของเดกไมเหมอนผใหญ การเขาใจธรรมชาตของเดก มความคาดหวงและปฏบตตอเดกอยางสอดคลองกบระดบความสามารถของเดก จะชวยใหผใหญและเดกมความสมพนธทดตอกน และชวยใหเดกสามารถพฒนาการความสามารถในการคดของตนไปตามลาดบขนไดอยางราบรน การใหโอกาสเดกสารวจตรวจคนแสวงหาความร ทดลอง และแสดงความคดของตน โดยไมถกสกดกน จะชวยใหเดกสามารถพฒนาการความคดสรางสรรคของตนได การจดประสบการณทสอดคลอง และทาทายความในใจและความสามารถของเดก การใหโอกาสเดกไดใชจนตนาการคดฝนตามธรรมชาตจะชวยทาใหเดกสามารถพฒนาความคด สตปญญาของตนขนไปสระดบทสงขนได การมปฏสมพนธกบเดกพดคยกบเดกบอยๆ รวมทงการเปนแบบอยางทดในการใชภาษา จะชวยใหเดกมพฒนาการทางภาษาเปนไปอยางเหมาะสม การหดใหเดกสะสมความร หดจดจา หดใชความรหดคดและทาความเขาใจเปนกระบวนการตามหลกพหสตทควรฝกฝน เพราะเปนเครองมอทสามารถนาไปใชในการแสวงหาความรความเขาใจในเรองตางๆ กระบวนการแกปญหาตามหลกอรยสจ 4 สามารถชวยใหบคคลเกดปญหาหลดพนจากภาวะของทกขหรอปญหา เดกจงควรไดรบการฝกฝนกระบวนการแกปญหา

53

ดงกลาวเพอนาไปใชเปนเครองมอในการแกปญหาชวต ฝกใหเดกชวยเหลอตนเอง ตดสนใจดวยตนเอง ทางานสาเรจไดดวยตนเอง เปนการสงเสรมพฒนาการทางสตปญญาของเดก สนบสนนใหเดกเลน และทางานเปนกลม และการใหคาแนะนาทเหมาะสมแกเดกสามารถชวยสรางเสรมพฒนาการทางสตปญญาของเดกได การเลานทานพนบาน ปรศนาคาทาย การเลน โดยใชภาษา เชน คาคลองจองเปนมรดกทางวฒนธรรมทสามารถพฒนาสตปญญาของเดกได จงควรสงเสรมใหมการนาสงเหลานมาใชเปนสอในการพฒนาเดก และจาเปนตองไดรบโอกาสทจะประสบความสาเรจในสงทตนทา และตรวจสอบความสามารถของตนเองในการกระทาสงตางๆ ตลอดจนโอกาสและเวลาในการฝกทาสงตางๆ ทเพงเรยนรจนชานาญ เพอเปนพนฐานใหสามารถพฒนาสตปญญาของตนไปสขนทสงขนได เดกทขาดลกษณะสนใจใฝรตามธรรมชาตเชนเดกทวไป จาเปนตองไดรบการกระตนพฒนาการเพอใหสามารถสนใจสงรอบตว และเรยนรไปตามขนตอนของการพฒนาการทางสตปญญา ในการสรางเสรมสตปญญาใหกบเดกนน จะตองเขาใจวาเดกทกคนไมใชอจฉรยะแตเดกทกคนสามารถพฒนาสตปญญาจนถงขดสดของแตละบคคลได หลกการทจะพฒนาสตปญญาใหแกเดกกระทาไดดงน (กลยา ตนตผลาชวะ. 2542: 110; อางองจาก Boulton – Lewis; & Cathewood. 1994. The Early Years : Developmental ,Learning and Teaching. pp.52-53) ใหโอกาสในการแสดงออกถงความรความเขาใจประสบการณทไดรบดวยการพด การวาดภาพ ชวยเดกใหเกดความชดเจนในมโนทศน (Concept) ของประสบการณทเดกไดรบดวยการอธบายหรอยกตวอยาง สนบสนนกาลงใจใหเดกใชภาษาทเหมาะสมในการบอกหรออธบายขอมลตางๆ ทเดกตองการสอ สรางใยเชอมโยงสารสนเทศทเปนพนฐานความรของเดกดวยการเลานทาน เพอสรางการเชอมโยงความคด กระตนความจาเดกสนๆ เปนระยะๆ กระตนความจายาวของเดก เอออานวยใหเดกสะทอนประสบการณทเดกพบ เชน ดละครแลวใหเลาความ และใหโอกาสเดกในการแกปญหา สรปพฒนาการทางสตปญญา หมายถง ความสามารถในการรบร การเขาใจสงตางๆ การใชเหตผล การแกปญหา ซงแสดงออกโดยการใชภาษาในการสอความหมายเปนสวนใหญ โดยมงใหเดกมความรทางดานกายภาพของวตถ สงคม ความสามารถในการจดประเภท จานวน โครงสรางทางมต เวลา สญลกษณ และภาษา รวมทงพฒนาการตามวยของเดกอก 3 ดาน คอ พฒนาการดานรางกาย อารมณ และสงคม ซงองคประกอบทสาคญของการพฒนาการทางสตปญญาไดแก ความสามารถในการสงเกต การจา การจาแนกเปรยบเทยบ การนบ การรคาจานวน ความสามารถทางดานภาษา ดนตร ความเขาใจในสงแวดลอม ประสบการณรอบๆ ตว ความสามารถในการคดอยางมเหตผล และความสามารถในการแกปญหาดวยตนเอง การเตรยมความพรอมทจะสงเสรมพฒนาการทางดานสตปญญาสาหรบเดกปฐมวยนน สามารถกระทาไดดวยกจกรรมสรางเสรมประสบการณและจดสงแวดลอมทเหมาะสมใหเดกไดเลน ลงมอปฏบต ฝกการสงเกต คนควาทดลอง และแกปญหาดวยตนเอง เปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหน แสดงออกและตดสนใจ รวมทงจดประสบการณใหสอดคลองเหมาะสมและทาทายความสามารถของเดก จะชวยใหเดกเพมพนสมรรถภาพการเรยนรและพฒนาสตปญญาของเดกใหเตมตามศกยภาพของแตละคน

54

1.6 งานวจยทเกยวของกบพฒนาการดานการเรยน ผวจยไดดาเนนการศกษางานวจยทเกยวกบพฒนาการดานการดานการเรยนโดยแยกเปนพฒนาการดงน

งานวจยทเกยวกบพฒนาการดานรางกาย

งานวจยเกยวกบพฒนาการดานรางกายของ รชน รตนา (2533: บทคดยอ) ไดทาการวจยเรอง ผลของการใชกจกรรมจากชดใหความรผปกครองทมตอความสามารถในการใชกลามเนอเลกของเดกปฐมวย โรงเรยนอนบาลสามเสน ชนอนบาล 1 จงหวดกรงเทพมหานคร โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 30 คน ผลการวจยปรากฏวา เดกในกลมทดลอง มความสามารถในการใชกลามเนอเลกสงกวาเดกในกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และเมอเปรยบเทยบภายในกลมทงกลมทดลองและกลมควบคม พบวา ความสามารถของเดกในการใชกลามเนอเลกทง 2 กลมสงขนกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทระดบ .01 ดลชย ศรสาราญ (2537: 102) ไดทาการวจยเรองผลของการฝกแบบสถานกบเครองเลนสนามทมตอสมรรถภาพทางกลไกของนกเรยนชายระดบกอนประถมศกษาโรงเรยนสาธตอนบาล คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ชนอนบาลปท 2 จงหวดขอนแกน โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 30 ไดจากการสมแบบเปนระบบ (Systematic Random Sampling) ผลการวจยปรากฏวา นกเรยนทผานการฝกแบบสถานกบเครองเลนสนามมสมรรถภาพทางกลไกดขน สมรรถภาพทางกลไกของกลมทดลองแตกตางจากกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ขวญแกว ดารงคศร (2539: 25) ไดทาการวจยเรองผลการใชกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะโดยเนนจดประสงคทมตอความพรอมทางดานรางกายของเดกโรงเรยนอนบาลยโสธร ชนอนบาลปท 1 โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 20 คน ไดจากการสมอยางงายผลการวจยปรากฏวา เดกทผานการจดกจกรรมเคลอนไหวและจงหวะโดยเนนจดประสงคมพฒนาการดานรางกาย ทงภายในกลมและระหวางกลมมพฒนาการดานรางกายแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต รจรา กสวสดคอน (2543: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบความพรอมทางดานการเรยนของนกเรยนชนอนบาล 1 ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบความพรอมทางดานการเรยนและความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย แบบเขมงวดกวดขน และแบบปลอยปละละเลย กบความพรอมทางดานการเรยน 3 ดาน คอ ดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ของนกเรยนชนอนบาล 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกนระดบอนบาล จานวน 168 คน พบวา นกเรยนชนอนบาล 1 โดยสวนรวมและจาแนกตามวธ การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย และแบบเขมงวดกวดขนมความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 3 ดาน คอ รางกาย สตปญญา และดานอารมณและสงคม อยในระดบมาก สวนเดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย มความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 2 ดาน คอ ความพรอมดานสตปญญา และความพรอมดานอารมณและสงคม อยในระดบปานกลาง สวนความพรอมดานรางกายอยในระดบมาก นอกจากน จเวน (สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. 2534: 23; อางองจาก Gwen. n.d.) ไดศกษาวจยเรอง ลกษณะ

55

การใชอวยวะในการเคลอนไหวของเดกอนบาลระหวางการเรยนพลศกษาการเลนทวไป เพอศกษาการใชอวยวะในการเลนของเดกอนบาลระหวางการเลนชวโมงพลศกษากบการเลนทวๆ ไปใชเดกอนบาล 12 คน เปนตวอยางในการสงเกตและจดบนทกพฤตกรรม ผลการวจยพบวา เดกมความกระตอรอรนในการเลนทวไป (เลนตามสบาย) มากกวาเลนในชวโมงพลศกษา การเลนทวไปนนเดกอนบาลใชสวนตางๆ ของรางกายมากกวาและเปนไปตามธรรมชาต ใชอวยวะไดเหมาะสมกบสถานการณ ซงตางจากการเลนในกจกรรมพลศกษาทมการใชอวยวะเฉพาะสวนและไมเปนไปตามธรรมชาต เดกชายและเดกหญงไมมความแตกตางกนในเรองของการใชสวนตางๆ ของรางกายในการเลน เดกทซกซนใชสวนตางๆ ของรางกายในการเลนทวไปมากจะสามารถใชอวยวะไดเหมาะสมมากยงกวาเดกทไมคอยเลน และวลเคส (Wilkes. 1977: 2652 - A) ไดศกษาผลของการฝกสมรรถภาพทางกลไก 6 สปดาหทมตอทกษะทางกฬาของเดกชายในระดบตากวาชนประถมศกษา โดยใชกลมตวอยาง 83 คน ผลการศกษาสรปไดวาการฝกสมรรถภาพทางกลไก 6 สปดาห ทาใหเกดความสามารถทเปรยบเทยบไดนอกจากความคลองแคลววองไว สวนในชวงการฝก 3 สปดาหแรกไมสามารถทาใหเกดการเปลยนแปลงอยางมนยสาคญ และสมรรถภาพทางกลไกดานความแขงแรง กาลง ความเรว และความออนตว มผลในการชวยเหลอสงเสรมความสามารถในการปฏบตทกษะทางกฬามากทสด งานวจยทเกยวกบพฒนาการดานอารมณ-จตใจ งานวจยเกยวกบพฒนาการดานอารมณ-จตใจ ของ วฒนา บญญฤทธ (2531: บทคดยอ) ไดศกษาการยดตนเองเปนศนยกลางดานอารมณและความรสกของเดกปฐมวยทไดรบการจดสภาพแวดลอมของโรงเรยนตางกน ผลการวจยพบวา เดกปฐมวยอาย 3 – 6 ป ทงทอยในสภาพแวดลอมของโรงเรยนทเปดโอกาสใหเดกมปฏสมพนธกบกลมเพอนมาก และมปฏสมพนธกบกลมเพอนนอยมการลดลกษณะการยดตนเองเปนศนยกลางดานอารมณและความรสกลงทงสองกลม เดกทอยในสภาพแวดลอมของโรงเรยนทใหโอกาสเดกไดมปฏสมพนธกบกลมเพอนมากมการลดลกษณะของการยดตนเองเปนศนยกลางดานอารมณ และความรสกลงมากกวาเดกทอยในสภาพแวดลอมของโรงเรยนทใหโอกาสเดกมปฏสมพนธกบกลมเพอนนอย เดกปฐมวยอาย 3 – 4 ป 4 – 5 ป และ 5 – 6 ป มการลดทไมแตกตางกน ไมมปฏสมพนธระหวางสภาพแวดลอมของโรงเรยนระดบอาย และรจรา กสวสดคอน (2543: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบความพรอมทางดานการเรยนของนกเรยนชนอนบาล 1 ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบความพรอมทางดานการเรยนและความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย แบบเขมงวดกวดขน และแบบปลอยปละละเลย กบความพรอมทางดานการเรยน 3 ดาน คอ ดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ของนกเรยนชนอนบาล 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกนระดบอนบาล จานวน 168 คน พบวา นกเรยนชนอนบาล 1 โดยสวนรวมและจาแนกตามวธ การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย และแบบเขมงวดกวดขนมความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 3 ดาน คอ รางกาย สตปญญา และดานอารมณและสงคม อยในระดบมาก สวนเดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย มความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 2 ดาน คอ ความพรอมดานสตปญญา และความ

56

พรอมดานอารมณและสงคม อยในระดบปานกลาง สวนความพรอมดานรางกายอยในระดบมาก นอกจากนแนนซ อสเซนเบอรก และคณะ (Nancy Eisenberg; other. 1997; อางองจาก เทดศกด สพนด. 2544) ไดรวบรวมงานวจยเกยวกบความสามารถของเดกในการควบคมความสนใจของตนเองในเดกอาย 4 – 6 ขวบ พบวาเดกชายทมอารมณทางลบนอย และมวธการจดการกบปญหาแบบสรางสรรคและความสามารถควบคมความสนใจของตนเองได จะไดรบการประเมนวามพฤตกรรมทางสงคมทเหมาะสม จากผสงเกต จากคร และมการยอมรบจากเพอนๆ เมอวเคราะหรวมกนทงเดกชายและเดกหญง พบวา เดกทมความเขมแขงของอารมณทางลบสง มวธการจดการกบปญหาแบบไมมสรางสรรคและมความสามารถในการควบคมความสนใจของตนเองตา จะไดรบการยอมรบจากเพอนนอยและมทกษะทางสงคมตา ตามการรายงานของคร งานวจยทเกยวกบพฒนาการดานสงคม งานวจยเกยวกบพฒนาการดานสงคมของ รจรา กสวสดคอน (2543: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบความพรอมทางดานการเรยนของนกเรยนชนอนบาล 1 ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบความพรอมทางดานการเรยนและความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย แบบเขมงวดกวดขน และแบบปลอยปละละเลย กบความพรอมทางดานการเรยน 3 ดาน คอ ดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ของนกเรยนชนอนบาล 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกนระดบอนบาล จานวน 168 คน พบวา นกเรยนชนอนบาล 1 โดยสวนรวมและจาแนกตามวธ การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย และแบบเขมงวดกวดขนมความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 3 ดาน คอ รางกาย สตปญญา และดานอารมณและสงคม อยในระดบมากสวนเดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย มความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 2 ดาน คอ ความพรอมดานสตปญญา และความพรอมดานอารมณและสงคม อยในระดบปานกลาง สวนความพรอมดานรางกายอยในระดบมาก งานวจยทเกยวกบพฒนาการดานสตปญญา งานวจยเกยวกบพฒนาการดานสตปญญาของ บญไท เจรญผล (2533: 60 – 61) ไดศกษาความสมพนธระหวางความสามารถทางสตปญญาทแสดงออกโดยภาพวาดกบทกษะพนฐานทางคณตศาสตรของเดกปฐมวย โดยจาแนกตามตวแปร อายและเพศ ผลการศกษาพบวาความสามารถทางสตปญญามความสมพนธทางบวกกบทกษะพนฐานทางคณตศาสตรโดยจาแนกตามตวแปรอายและเพศ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 เยาวพรรณ ทมทอง (2535: 83 – 84) ไดศกษาเปรยบเทยบพฒนาการดานสตปญญาของเดกปฐมวยทไดเลนเกมการศกษาแบบปกต ตามหนวยการสอนและเดกปฐมวยทไดเลนเกมมตสมพนธรปรางเรขาคณต ผลการศกษาพบวา เดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมการเลนเกมการศกษา มตสมพนธและเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมเลนเกมการศกษาปกต ตามหนวยการสอนมการพฒนาสตปญญา บญประจกษ วงษมงคล (2536: 94 – 95) ไดศกษาผลของการจดประสบการณแบบปฏบตการทดลองประกอบอาหาร และการจดประสบการณแบบทวไปท มตอทกษะพนฐานทางคณตศาสตรของเดกปฐมวยท ม

57

ความสามารถทางสตปญญาแตกตางกน ผลการวจยพบวา เดกปฐมวยทมความสามารถทางสตปญญาสงแบบทวไป มทกษะพนฐานทางคณตศาสตรแตกตางกน ฉววรรณ นยมชาต (2538: 116 - 117) ไดศกษาการพฒนาความพรอมทางคณตศาสตรของเดกประถมศกษาทได รบการจดประสบการณเลนมมคณตศาสตรอยางมแบบแผน โดยทดลองกบเดกอาย 5 – 6 ป ทศกษาอยในชนอนบาลปท 2 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2537 ของโรงเรยนมขธารา จานวน 50 คน ผลพบวา เดกระดบกอนประถมศกษาทไดรบการจดประสบการณการเลนมมคณตศาสตรอยางมแบบแผนมความพรอมทางคณตศาสตรสงกวา เดกระดบกอนประถมศกษาทไดรบการจดประสบการณการเลนมมคณตศาสตรแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ . 01 อรณ เอยมพงษไพฑรย (2538: 52 – 54) ไดศกษาความพรอมทางคณตศาสตรของเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมสนทนาโดยการเสรมประสบการณคณตศาสตรประกอบสอ โดยทดลองกบเดกอาย 5 – 6 ป ทศกษาอยในชนอนบาลปท 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2538 ของโรงเรยนชมชนจอมบงจานวน 40 คน ผลพบวา เดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมการสนทนา โดยการเสรมประสบการณคณตศาสตรประกอบสอกบเดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมสนทนา โดยการเสรมประสบการณคณตศาสตรประกอบคาถาม มความพรอมทางคณตศาสตรแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 รจรา กสวสดคอน (2543: บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบความพรอมทางดานการเรยนของนกเรยนชนอนบาล 1 ซงมวตถประสงคเพอศกษาระดบความพรอมทางดานการเรยนและความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย แบบเขมงวดกวดขน และแบบปลอยปละละเลย กบความพรอมทางดานการเรยน 3 ดาน คอ ดานรางกาย สตปญญา อารมณและสงคม ของนกเรยนชนอนบาล 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยขอนแกนระดบอนบาล จานวน 168 คน พบวา นกเรยนชนอนบาล 1 โดยสวนรวมและจาแนกตามวธ การอบรมเลยงดแบบประชาธปไตย และแบบเขมงวดกวดขนมความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 3 ดาน คอ รางกาย สตปญญา และดานอารมณและสงคม อยในระดบมาก สวนเดกทไดรบการอบรมเลยงดแบบปลอยปละละเลย มความพรอมทางดานการเรยนโดยรวมและรายดาน 2 ดาน คอ ความพรอมดานสตปญญา และความพรอมดานอารมณและสงคม อยในระดบปานกลาง สวนความพรอมดานรางกายอยในระดบมาก นอกจากน คารลตน (carton. 1990: บทคดยอ) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบความพรอมทางการอานและคณตศาสตรของเดกเกรด 1, 2 และ 3 กลมทดลองเปนเดกมาจากโครงการพฒนาพอแมลกในเวอรจเนยกลมควบคมไมเคยผานอนบาลเลย เปนเดกดอยโอกาส ซงนามาอยดวยกน ไมตากวา 40 วน ทาการทดสอบโดยคร ผลปรากฏพบวา เดกทมาจากโครงการพฒนาพอแมลกจะไดรบการสงเสรมทดในเรองของความพรอมทางการอานและความพรอมทางคณตศาสตร คอแนลดสน และมาการเรต (รชน สมประชา. 2533: 15; อางองจาก Donaldson; & Magarat. 1968. British Journal of Psychology. pp.461 - 471) ไดศกษาความเขาใจของเดกในเรองการจาแนกความแตกตางของจานวนมากกวา – นอยกวา กบเดกอาย 3-4 ป จานวน 15 คน ผลจากการศกษาพบวาเดกระดบอาย 3-4 ป จะสามารถเขาใจคาวา “มากกวา” และ “นอยกวา” ไดแลว แตมแนวโนมวาเดกจะเขาใจความหมายของคาวา “มากกวา” ไดดกวา “นอยกวา” และ แวนซ (ทวพร ณ นคร. 2533: 15; อางองจาก Vance. 1973) ไดเสนอแนวความคดการจด

58

ประสบการณทางเรขาคณตเบองตนใหแกเดกปฐมวยไววา ควรสอนรปเรขาคณต เพราะวสดเกอบทกชนดมคณสมบตทางเรขาคณต ซงรปเรขาคณตสามารถนาไปใชในวชาชพตางๆ มากมาย และสงแวดลอมรอบตวเดกเองควรใหเดกสารวจสงแวดลอมเพอใหเกดความเขาใจในเรอง ตาแหนง รปราง ขนาด นอกจากนควรหมนสงเกตสงทอยรอบตว ตลอดจนการเลนดวยอปกรณทมรปราง ขนาด ลกษณะแตกตางกน รปเรขาคณตยงชวยใหเดกจาลองสงตางๆ รอบตวได และกจกรรมทจดเพอการเรยนรสวนมากใชวสดทมรปรางและรปทรงเรขาคณต จากเอกสารและงานวจยเกยวกบการเตรยมความพรอมทางดานการเรยนดงกลาวสรปไดวา การเตรยมความพรอมทางดานรางกาย อารมณ – จตใจ สงคม และสตปญญา เปนสงจาเปนอยางยงทจะตองไดรบการฝกฝนและเสรมสรางประสบการณเปนอยางยง ซงมวธการจดประสบการณไดหลายวธโดยอาจใชกจกรรมในรปแบบบรณาการผานการเลนทหลากหลาย หรอการใชสอทครสามารถจดสอดแทรกไวในกจกรรมตางๆ ได เพอสามารถสงเสรมและเตรยมความพรอมใหแกเดกปฐมวยไดอยางมประสทธภาพและชวยใหเดกเรยนไดอยางมความสขตอไป

2. เอกสารเกยวกบความภาคภมใจในตนเอง 2.1 ความหมายของความภาคภมใจในตนเอง ความหมายของความภาคภมใจในตนเองมหลายความหมาย ดงน สแตกเนอร (Stagner. 1961: 199) กลาววา บคคลทมความภาคภมใจในตนเองมกจะรบรวาตนเองนนเปนคนทเหนอกวาคนอนดานใดดานหนงหรอหลายๆ ดาน หรอเหนอกวาคนอนทกๆ ดาน สวนไวล (Wylie. 1961: 224 – 225) กลาววา การศกษาหลายครงไดมการทดสอบภาพพจนเกยวกบตนเองและไดมการตรวจสอบหลกฐานอก ซงแสดงใหเหนวาความภาคภมใจในตนเองเปนศนยกลางของบคลกลกษณะ ซงเปนสงสาคญมากในสถานการณการเรยนรอยางไรกตามความสมพนธระหวางการวดความภาคภมใจในตนเองและผลสมฤทธทางการเรยนกยงไมเปนทแนนอน คเปอรสมธ (Coopersmith. 1967: 4 – 5) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองเปนการประเมนคาของตนเองแตละบคคลและยดถอความคดนนไว เปนการอธบายทศนคตของความคดทเหนชอบและขดแยง และชแจงถงขอบเขตทบคคลเชอในตวเขาเองเกยวกบความสามารถ ความสาคญ ความสาเรจ และความมคณคา โรเซนเบรก (ปรารถนา ชอนแกว. 2542: 11; อางองจาก Rosenberg. 1965. Society and the adolescent self – image.) ใหความหมายของความภาคภมใจในตนเองไววาหมายถง การเคารพตนเอง มองเหนตนเองเปนคนมคา โดยไมจาเปนตองเปรยบเทยบ กบบคคลอนวาดกวาหรอเลวกวา และไมคดวาตนเองตองเปนคนเลอเลศ แตควรตระหนกในขอจากดของตนและสามารถคาดหวงไดวาจะปรบปรงตนเองใหดขนไดอยางไร สาหรบมาสโลว (Maslow. 1970: 45) ใหความหมายวา เปนความรสกของบคคลทมความเชอมนในตนเอง รสกวาตนมคณคา มความเขมแขง มสมรรถภาพในการกระทาสงตางๆ มความเชยวชาญและมความสามารถ ในทานองเดยวกน ไวท (White. 1972: 392) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองคอคณคาของบคคลทไดรบจากบคคลทมความหมายตอเขา แตทสาคญคอคณคาทบคคลนนพจารณาตดสนเอง เชนเดยวกบ กด (Good. 1973: 525) กลาววา

59

ความภาคภมใจในตนเอง หมายถง การตดสนใจและทศนคตทบคคลมตอตนเอง และแซสซ (Sasse. 1978: 48) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองเปนความตองการทจะรสกถงความสาคญและคณคาทมอยในตนเอง ตองการการยอมรบและความเชอถอจากบคคลอน เพอใหตนเกดความรสกภาคภมใจในตนเองและนบถอตนเอง นอกจากน ไฟเบล และ เฮล (Fibel; & Hale. 1978: online) ยงกลาววาความภาคภมใจในตนเองหมายถง ความรสกเชอมโยงในเรองของความมประสทธภาพและพลงในตวคนๆ หนง เชน ความรสกมความเชอมนทเกดจากประสบการณ หรอความมประสทธภาพททาใหเกดความสาเรจ แบรนเดน (Branden. 1981: 110 – 112) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองเปนลกษณะของความเชอมนและความนบถอตนเอง ทเกดความเชอมนในความมคณคาของตนเองความมนใจในความสามารถของตนทจะประสบความสาเรจในสงทพอใจ สวนคาเพนโต (Carpenito. 1983: 392) กลาววาความภาคภมใจในตนเองเปนบคลกภาพอยางหนงของบคคล ทมความรสกในความมคณคาของตนเอง และจากการประเมนตนเองในเรองความสามารถ และการยอมรบของสงคม สาหรบแบนดรา (Bandura. 1986: 356) ไดใหความหมายของความภาคภมใจในตนเองวาหมายถง การประเมนตวของเขาเองวาเขาเปนคนอยางไร ถาบคคลใดแสดงความรสกวาตนเองไรคา จะกลาวไดวาเขาเปนคนทมความภาคภมใจในตนเองตา ขณะทบคคลทแสดงความภาคภมใจในตนเอง กลาวไดวาเขาเปนผทมความภาคภมใจในตนเองในตนเองสง ซงสอดคลองกบลอเรนซ (Lawrence. 1987: 4) ทกลาววาความภาคภมใจในตนเอง หมายถงการทบคคลประเมนตนเองระหวางตนทเปนอยจรงกบตนในอดมคต บคคลทม ความแตกตางในการประเมนมาก จะมความภาคภมใจในตนเองตา สวนคนทมความแตกตางในการประเมนนอยจะมความภาคภมใจในตนเองสง ครา (Khera. 1988: 95) ทนยามวาความภาคภมใจในตนเอง หมายถงความรสกทมตอตนเองทจะตดสนความสาเรจหรอความลมเหลวในการทางาน ผทมความรสกภาคภมใจในตนเองจะรสกมความสข และมชวตอยอยางมความหมาย สวนเบดนารและ ปเตอรสน (Bednar; & Peterson. 1995: 4) กลาววาความภาคภมใจในตนเองเปนความรสกพงพอใจในตนเองอยางแทจรง และเปนความรสกทคงคนอยนานออสบอรน (Osborne. 1996: 22) กใหความหมายวา ความภาคภมใจในตนเอง เปนความรสกทงทางบวกและทางลบเกยวกบตนเอง อาจมสงทดหรอไมดเกดขนและมทงเพมขนและลดลง เปนสงทบคคลเผชญและเขาใจทงความสาเรจหรอความลมเหลวของตนเอง และยงมนกการศกษาทมชอเสยงอกหลายทาน อาท รช (Rice. 1996: 184) กลาววา ความภาคภมใจในตนเอง หมายถง การรบรตนเองวาตนเองมคณคาตามทตนเองรบร ซงการประเมนคณคานนาไปสการยอมรบตนเอง มความพอใจในตนเองและมความสอดคลองกนระหวางมโนทศนของตนเองกบจนตนาการสวนตน จาก The National Association for Self – Esteem (1997: online) ระบวา ความภาคภมใจในตนเองหมายถง ความสามารถในการเผชญกบสงททาทายในชวต และมความรสกทมคณคาตลอดจนรสกมความสขกบสงนนๆ สวนวลโฟลค (Woolfolk. 1998: 73) กลาววาความภาคภมใจในตนเองเปนการบงบอกถงคณคาของแตละบคคลในเรองของความสามารถ และพฤตกรรม สอดคลองกบรซอเนอร (Resoner. 2005: online) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองหมายถงความรสกทด หรอการมความรสกในทางบวกในสงใดสงหนง

60

ในทานองเดยวกนนกการศกษาของไทย อาท จนทรฉาย พทกษศรกล (2532: 19) ไดสรปความหมายของความภาคภมใจในตนเอง วา หมายถง ความรสกทบคคลมตอตนเองจากการประเมนตนเองในดานความสามารถความ สาคญ ความมคณคา และการประสบความสาเรจ โดยการแสดงออกมาในรปของทศนคตทมตอตนเอง มการยอมรบนบถอ และมความเชอมนในตนเอง สถตย ภศระ (2535: 17) กลาววา ความภาคภมใจในตนเอง หมายถง การพจารณา ตดสนคณคาของตนตามความรสกและทศนคตของบคคลทมตอตนเองในเรองราวความสาเรจความลมเหลว การยอมรบตนเอง การยอมรบจากคนอน การมความสามารถเพยงพอในการทาสงตางๆ การมคณคาและความสาคญตอสงคม และมะล อดมภาพ (2538: 11) สรปความหมายของความภาคภมใจในตนเองไดวาหมายถงความรสกนกคดของแตละบคคลวาตนเองนนเปนบคคลทเกง มคณคา มความสามารถมชอเสยง เปนทรจกของบคคลทวไป และมบคลกลกษณะสงาผาเผยเปนทนาเชอถอ สวน สพรรณ จนทรวเศษ (2539: 10) กลาววา ความภาคภมใจในตนเอง หมายถงการประเมนคณคา หมายถง การประเมนคณคาใหกบตนเองในดานความสามารถความสาเรจ การไดรบการยอมรบจากบคคลในสงคม ตลอดจนการมเจตคตทดตอตนเอง นรสรา จตรสานก (2540: 4) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองหมายถง เจตคตทบคคลมตอตนเองและยอมรบในความสามารถของตนเอง เกดจากความเชอมนและการมองเหนคณคาในตนเอง สกญญา พระวรรณกล (2541: 6) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองหมายถงการรบรของตนเองในดานความสามารถ ความสาคญ คณความด และความมพลงอานาจในตน สาหรบ ปรารถนา ชอนแกว (2542: 13 – 14) สรปวาความภาคภมใจในตนเอง หมายถงการพจารณาตดสนคณคาของตนตามความรสกและทศนคตทมตอตนเองในเรองความสาเรจความลมเหลว การยอมรบจากบคคลอน ซงการประเมนคณคานนาไปสการยอมรบตนเอง มความพอใจในตนเอง มความเชอมนในการกระทาสงตางๆ ใหประสบความสาเรจ พวงทอง อนใจ (2544: 11) ใหความหมายวา ความภาคภมใจในตนเองหมายถงความรสกวาตนเองมความสามารถ มคณคา มความสาคญอนเนองมาจากความสาเรจในสงทคาดหวง รวมทงการไดรบการยอมรบจากบคคลอน เชนบดา มารดา ครอาจารย เพอน นอกจากนจฑามาศ แหนจอน (2544: 13) กลาววา ความภาคภมใจในตนเองเปนองคประกอบของบคลกภาพ และเปนแรงผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมทงทางบวกและทางลบถามการพฒนาความภาคภมใจในตนเองสงขน จะทาใหบคคลนนพฒนาขนสงคอรจกเขาใจ และยอมรบตนเอง จากความหมายและคาจากดความขางตนทาใหสรปไดวา ความภาคภมใจในตนเองหมายถง การพจารณาตดสนคาของตนเองตามความรสก และทศนคตทมตอตนเองทงในดานดและไมดในเรองตางๆ เชน การประสบความสาเรจ การประสบความลมเหลว การปฏเสธตนเอง การพงตนเอง คดวาตนเองมคาในสงคม ตลอดจนไดรบการยอมรบจากบคคลอนและสงคม

61

2.2 ความเปนมาของการศกษาความภาคภมใจในตนเอง ความเปนมาของการศกษาเรองความภาคภมใจในตนเอง มรค (Mruk. 1995: online) ไดกลาวถงความเปนมาของการศกษาเรองความภาคภมใจในตนเองไว ดงน ในป ค.ศ. 1890 เจมส (James) นกจตวทยาชาวอเมรกน ไดเรมศกษาเรองความภาคภมใจในตนเอง โดยมองวาความภาคภมใจในตนเองเปนเรองของความรสกภายในจตใจเปนปรากฏการณของความรสก เชน การมชวตอยเปนเรองของอารมณและความรสก เปนกระบวนการทมการเคลอนไหวไมอยนงซงไดรบอทธพลมาจากความสาเรจ หรอความลมเหลวนอกจากนยงไดมองเชอมโยงระหวางความภาคภมใจในตนเอง คานยม ความสาเรจ และความมประสทธภาพ ไวท (White. 1963) นกจตวเคราะหมมมมองคลาย วลเลยม เจมส มองวาเปนปรากฏการณทมการพฒนา และเกดจากสงทมากระทบกบรางกาย โดยมองวาความภาคภมใจในตนเองเกดจากสององคประกอบ คอองคประกอบภายในรางกาย และภายนอกรางกาย สวนโรเซนเบรก (Rosenberg. 1965) ไดนยามของคาวาความภาคภมใจในตนเองวาเหมอนกบเจตคต ทมทงดานทดและไมด และยงมองอกวาความภาคภมใจในตนเองเปนผลผลตทไดรบอทธพลจาก วฒนธรรม, สงคม, ครอบครว และสมพนธภาพทมกบผอน และไดสรางทฤษฎเกยวกบความภาคภมใจขนมา จากการเกบขอมลของกลมตวอยาง 5,000 คน โดยเชอมโยงในเรองของความวตกกงวล และความซมเศรา และวเคราะหไดวาความภาคภมใจเปนเรองของความรสก โดยผทมความรสกวตกกงวลและซมเศรา มาจากความรสกทไมเหนคณคาในตวเอง คเปอรสมธ (Coopersmith. 1967) นกพฤตกรรมนยม มมมมองคลายกบ โรเซนเบรก โดยมองวาความภาคภมใจในตนเองเปนเรองของเจตคต และการแสดงออกทางอารมณเกยวกบความรสกไมมคณคา และคเปอรสมธชใหเหนวา ความภาคภมใจในตนเองเกดจากความสาเรจและการมองเหนคณคาในตนเอง นอกจากน คเปอรสมธ ยงไดสรางทฤษฎเกยวกบความภาคภมใจในตนเอง โดยมองวาความภาคภมใจในตนเองเสมอนโครงสราง หรอคณลกษณะของแตละบคคลทเกดจากการเรยนรในเรองของความมคณคาจากครอบครว และคนอนๆ สาหรบแบรนเดน (Branden. 1969) นกมานษยวทยามองวาความภาคภมใจในตนเองเปนความตองการขนพนฐานของมนษย เปนเรองของความสามารถและการมองเหนคณคา ถาหากวามนษยเราขาดสองสงน กจะนาไปสความรนแรง การฆาตวตาย ความวตกกงวล และซมเศรานอกจากนยงมองอกวาความภาคภมใจในตนเองเปนเรองทมการเปลยนแปลงไดตามธรรมชาตและไดสรางทฤษฎขนมาโดยมความเชอวาความภาคภมใจในตนเองเกดจาก ความสามารถในการมองเหนคณคาของแตละบคคล ความเชอมนในตนเอง และการเคารพตนเอง เปนเรองสาคญ และ เอบสไตน (Epstein. 1985) มองวาความภาคภมใจในตนเองเปนความตองการพนฐานของมนษย เกดจากความเขาใจในโลกของตนเอง และโลกของผอนทมสมพนธภาพกบตนเองดวย และใหความสนใจในเรองของการพฒนาความภาคภมใจในตนเอง จะเหนไดวาเรองของความภาคภมใจในตนเองเปนเรองของความรสกทเกดขนกบมนษยเรา เปนเรองทมความสาคญไมนอยกวาเรองอนๆ นอกจากนนกทฤษฎเหลานยงเหนพองตองกนวา ความภาคภมใจในตนเองเปนเรองทมนษยเราสามารถพฒนาได วดได ดงจะเหนไดจากนกทฤษฎหลายๆ ทาน ทไดพยายาม

62

สรางเครองมอขนมาทจะวดความภาคภมใจในตนองและไดพฒนาเครองมอเหลานนเปนไปตามลาดบ แมในปจจบนนกยงคงใชเครองมอเหลานอย นอกจากน มรค (Mruk. 1995: Online) ยงไดกลาวอกวาความภาคภมใจในตนเองจะปรากฏอยางแทจรงเมอเดกยางเขาสวยรน เพราะเดกสามารถเรมทจะประเมนตนเองได ทงความมคณคา ประสบการณ ตลอดจนเจตคต และยงเมอเขามอายมากขนกจะยงแยกแยะไดวาสงใดดหรอไมด ในการประเมนความภาคภมใจในตนเองนน ไมสามารถประเมนไดกอนอาย 5 – 6 ป เพราะวาในวยนเดกยงตองพงผอนอยโดยเฉพาะในเรองของความสามารถ และการมองเหนคณคาในตนเอง เราสามารถทจะเรมวดความภาคภมใจในตนเองไดเมอเดกมอายตงแต 8 ปขนไป และสามารถวดได 5 ดานคอ ลกษณะทางดานรางกาย การไดรบการยอมรบจากสงคม ความสามารถทางดานการเรยน ความสามารถทางดานกฬา ความสามารถทางศลปะและพฤตกรรม (Harter. 1983; cited in Joseph. 1994) 2.3 แนวคดพนฐานของความภาคภมใจในตนเอง ความภาคภมใจในตนเองเปนการพจารณาตดสนคณคาของตนเอง ซงแสดงถงทศนคตทบคคลมตอตนเอง (Coopersmith. 1984: 5) ความภาคภมใจในตนเองเปนสวนหนงของมโนภาพ แหงตน เปนปรมาณคณคาทเราใหกบตนเอง ซงไดจากการเรยนรจากผอนและกลายเปนสวนสะทอนใหเหนวาบคคลอนยอมรบเราอยางไร หรอความคดทเรามองเหนจากการทผอนเหนคณคาในตวเรา (Lindgren; & Harvey. 1981: 238) มโนภาพแหงตน (Self – Concept) มลกษณะเปนหนวยรวมของความคดทมระบบประกอบดวยการรบรคณลกษณะของสงทเปน “ตวฉน” และการรบรความสมพนธท “ตวฉน” มกบผอนและสงอน รวมทงคานยมตางๆ ทเกยวของกบการรบรเหลาน เปนกระบวนการทเกดขนไดทงในขณะรตวและไมรตว การรบรตนเองจะเปนในแงของความสามารถ คณคา คานยม ขอจากด ฯลฯ จงเปนรายละเอยดของเนอหาทบคคลใชเพอชบอกธรรมชาตของตนเอง และใชในการเปรยบเทยบกบผอนโดยอาศยประสบการณของการปะทะสมพนธทางสงคมกบบคคลรอบขางวา ตนเองสามารถทาอะไรไดบาง มโนภาพแหงตนจงเปนเรองของความคดตางๆ เกยวกบลกษณะ ของตนเอง ซงอาจไมตรงกบทเปนจรง แตเปนเสมอนขอสนนษฐานเกยวกบ จดออน – จดแขง มความเจรญงอกงามทเปนไปได และรายละเอยดตางๆ เกยวกบพฤตกรรมตามปกตของตน สงเหลานไมมลกษณะคงทแนนอน สามารถเปลยนไปไดตามสถานการณตางๆ ทาใหเปนเสมอนขอผกมดทคนใหกบตนเอง และมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรมทแสดงออก (Rogers; & Diamond. 1959: 200) จากการมมโนภาพตอตนเอง บคคลจะประเมนมโนภาพแหงตนออกมาเปนความภาคภมใจในตนเองในตนเอง ซงเปนกระบวนการตดสนคณคาจากการตรวจสอบตนเองดวยผลงาน ความสามารถ และคณลกษณะตางๆ นามาเปรยบเทยบกบมาตรฐานและคานยมสวนบคคล แตจะแสดงใหบคคลอนเหนไดดวยลกษณะทาทาง หรอการแสดงออกทางพฤตกรรมภายนอก ความภาคภมใจในตนเองเกดขนจากการมประสบการณเรองความสาเรจ และการกระทาสงตางๆ ไดบรรลตามเปาหมาย สงผลใหไดรบคาชมเชยจากพอแมหรอคนอนๆ เปนการสะสมความพงพอใจตอ

63

ตนเองขนมาทละนอย กลายเปนความรสกเชอมนถงความสามารถทจะกาวไปใหถงคณคาทไดตงไว ถาทาไดสาเรจกจะเกดความภาคภมใจ และเหนคณคาในตนเองทสด (Branden. 1981: 124; Coopersmith. 1981: 236) มาสโลว (Maslow. 1970: 85) ไดจดลาดบความตองการของมนษยออกเปน 5 ขน ความตองการความภาคภมใจในตนเองอยในขนท 4 รองลงมาจากความตองการบรรลสจจการแหงตน (Self – Actualization) ซงเปนขนสงสด ความรสกภาคภมใจในตนเองเกดขนจากการทผอนใหการยอมรบ โดยดจากการตอบสนองของพอแม ญาตพนอง และเพอนรนเดยวกน และมกตองอาศยความเชยวชาญหรอความสามารถบางอยางของบคคลนนประกอบดวย การประเมนจะออกมาในรปของทศนคตหรอความเชอวาตนจะประสบความสาเรจหรอความลมเหลวในการกระทาสงตางๆ จะตองใชความพยายามมากเทาใด จะเสยใจหรอไมถาลมเหลว หากประเมนแลวอยดานบวกกจะเกดความเชอมนในคณคาแหงตน ความรสกนหากไดรบการตอบสนองจะนาไปสความเชอมนและเหนคณคาในตน มความเขมแขง ความสามารถเพยงพอทจะกระทาสงตางๆ รสกวาตนเองมประโยชน และมความสาคญตอโลก และหากไมไดรบการตอบสนองจะรสกมปมดอย ออนแอ ชวยตนเองไมได ซงคนทวไปลวนปรารถนาทจะมความมนคง มการประเมนคณคาตนเองสง นบถอและภาคภมใจในตนเอง รวมทงไดรบการเหนคณคาจากผอน ในทางจตวทยาความรสกภาคภมใจในตนเองนบเปน สงทด เพราะชวยเหลอสภาวะทางจตใจใหเปนไปอยางสอดคลองกบความคาดหวงในความสาเรจ การไดรบการยอมรบและความเขมแขงทางจตใจ จะเปนผลใหบคคลปรบตวเขากบสภาพแวดลอม ไดดขน และ (Maslow. 1970: 45 – 46) ไดจาแนกความรสกภาคภมใจในตนเองออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภทท 1 เกยวของกบความรสกเหนคณคาของตนเอง การยอมรบนบถอและการประเมนคาตนเอง ประกอบดวยปจจยตางๆ คอ ความตองการมความเขมแขง (strength) ผลสมฤทธ (achievement) ความพอเพยงสาหรบการทาสงตางๆ (adequacy) ความเชยวชาญและความสามารถ (mastery and competence) ความเชอมน (confidence) ความมอสระเสรภาพและความเปนตวของตวเอง (independence and freedom) ประเภทท 2 เกยวของกบการไดรบความเหนคณคาจากผอน เปนความตองการมชอเสยงหรอเกยรตยศ ตาแหนง ความรงเรอง มอานาจเหนอผอน ไดรบการยอมรบและสนใจ มความสาคญ มศกดศรหรอเปนทาชมเชยของผอน (Maslow. 1970: 45 – 46; Coopersmith. 1981: 236) นอกจากนมาสโลว (Maslow. 1970: 45) ยงกลาวอกวา ความรสกเหนคณคาในตนเองมความสมพนธกบความตองการความรกและการเปนเจาของ ความตองการนประกอบดวย ความนบถอ ตนเอง ความเชอมนในตนเอง มความสามารถ มความภาคภมใจในตนเอง หากไดพฒนาความ ความภาคภมใจในตนเองขนไปอกกจะเขาสขนบรรลสจจะการแหงตน ซงเปนความตองการขนสงสดของมนษย สวนแฟรงค และเมอโรลลา (Taft. 1985: 77 – 87; Citing Frank; & Marcella. n.d. Modern English : a practical reference guide.) ไดแบงความภาคภมใจในตนเองออกเปน 2 ประเภทเชนเดยวกน คอ ความภาคภมใจในตนเองภายใน (Inner Self – Esteem) คอ การทบคคลมความสามารถ มสมรรถนะและการกระทาในสงทตนตองการ แลวไดผลตามทตนปรารถนากระบวนการ ประเภทนไดมาจากการรบรของตนเองจากสงแวดลอม โดยเกยวของกบการกระทาการควบคมและกาลงความสามารถ เพราะถาบคคลรจกตนเองจากการกระทาไดรบผลสาเรจจากความพากเพยรพยายาม

64

สงนจะเปนพนฐานของคณสมบตแหงตน (Self – Efficacy) ความภาคภมใจในตนเองขนพนฐานจะถกสรางขนอยางถาวรจากประสบการณตงแตชวงแรกของชวต และความภาคภมใจในตนเองภายนอก (Functional Self – Esteem) ความภาคภมใจชนดนสรางขนโดยผานการประเมนปฏสมพนธของ สงตางๆ ในชวต และเกยวของกบการทบคคลเปลยนแปลงบทบาทอนเนองมาจากเหตการณในชวตประจาวน และการไดรบการยอมรบจากบคคลทมความคาดหวงตอบทบาททางสงคมและความสามารถในการเผชญปญหา และเปนสวนทมความสาคญมากกวาทเปนความภาคภมใจในตนเองขนพนฐาน เพราะถาความภาคภมใจในตนเองประเภทนลดลง บคคลจะแสดงออกถงความหมดหวง หมดแรง ออนลา มพฤตกรรมทผดแปลกไปจากเดม 2.4 ความเปนมาของการเกดความภาคภมใจในตนเอง วอยจ (Voigt. 2007: online) ไดอธบายวาความภาคภมใจในตนเองของคนเรานนเกดจากการทไดรบอทธพลจากหลายๆ ดาน เชนครอบครว การอบรมเลยงด จากการทเดกมเจตคตตอตนเองในเรองการชวยเหลอตนเองไดหรอไมได รวมไปถงการทตนเองรสกวามความสามารถหรอมปมดอย นอกจากนการททาใหเดกขาดความเชอมนกจะทาใหเดกขาดความสามารถไปดวย หรอขาดความนาเชอถอของพอแมไปดวย ในสวนของสงคมกมสวนทจะทาใหเดกเกดความรสกภาคภมใจในตนเองไดเชนกน โดยมาจากเพอน โรงเรยน ถาหากวาเดกรสกไมภาคภมใจในตนเองแลว ครอบครว เพอน หรอสงคมทเขาอยจะตองชวยกนปรบเปลยนและพฒนาตามแนวทางทควรจะเปน อารอนสน (Aronson. 2007: online) ไดอธบายวาความภาคภมใจในตนเองนน เกดและพฒนามาจากทกชวงวยของชวต เกดจากการทเราสรางหรอจนตนาการเกยวกบตวเราเองรวมทงจากประสบการณ การมกจกรรมของแตละคนทแตกตางกนออกไป ประสบการณในวยเดกในการเลนหรอการมสมพนธภาพกบคนอน จะเปนปจจยพนฐานสาคญในการเกดความภาคภมใจในตนเอง เมอเดกโตขนพบกบความสาเรจหรอความลมเหลว ไดเรยนรวธการแกปญหาทเกดขนจากการเปนสมาชกในครอบครว จากคร ศาสนา และเพอนๆ สงเหลานจะชวยกอรปใหเกดความภาคภมใจในตวตนของเรา นอกจากน อารอนสน ยงกลาวอกวา เดกทอยในวยเรยนเกรด 1 – 8 ควรไดรบความเขาใจในเรองการเหนคณคาในตนเอง หลายตอหลายครงทเมอพดถงเรองความภาคภมใจในตนเองเดกจะมความรสกในทางลบ ดงนนจงควรใชกจกรรม เพอใหเดกเกดความสามารถและเปลยนความรสกเปนไปในทางทด สวน เบรค (Berk. 1998: 248) กลาววา ความภาคภมใจในตนเอง เกดขนตงแตวยเดกตอนตน เกดจากการพจารณาตดสนและประเมนความสามารถจากความรสกของตนเองในชวงตอนตนของวยน ความภาคภมใจในตนเองไมไดถกมองจากบคคลทมอายมากกวาหรอผใหญ แตเกดจากการประเมนความสามารถทตนเองแสดงออกมา และความสามารถนนกมาจากทกษะใหมๆ หลายๆ ดาน ทจะชวยพฒนาใหเดกมความเขมแขงและเตบโตทสมบรณ และ (Berk. 1998: 319 - 320) ยงกลาวตอไปอกวา ความภาคภมใจในตนเองทเดกมมาแตตนจะมความสาคญอยางมาก เพราะหลงจากนนเดกจะไดรบขอมลทเกยวกบตนเองมาจากหลายๆ ดานทแตกตางกนออกไป ขอมลทเดกไดรบน

65

เดกจะนาไปเปรยบเทยบกบเพอนๆผลของการเปรยบเทยบจะทาใหความภาคภมใจในตนเองของเดกเปลยนไป และจะลดลงเมอเขาสชนประถมศกษา เดกสวนใหญจะมบคลกภาพและเจตคตตอตนเองเปนอยางไรนนขนอยกบการยอมรบตนเอง และการเคารพตนเอง หลงจากนนความภาคภมใจในตนเองกจะคงอยตามทตนเองรสก ทงนกขนอยกบความสามารถและสมพนธภาพทมกบเพอน สวนอทธพลทจะทาใหความภาคภมใจในตนเองเกดความเขมแขงกคอความสมพนธระหวางพฤตกรรมในแตละวนกบความภาคภมใจในตนเอง นอกจากนความภมใจในดานวชาการกจะสามารถพยากรณความสาเรจของเดกไดดวย รวมทงเดกจะประเมนความภาคภมใจในตนเองของตนเองเปนไปอยางตอเนองโดยเฉพาะอยางยงในระยะวยรน โดยจะมองตนเองในเรองความสามารถทางการเรยน ความมคณคาของตนเอง รวมทงความมคณคาในสงคมความสามารถทางดานรางกาย ซงมผลทสาคญในชวงเวลาน อนจะนาไปสความเชอมนในตนเองของวยรน ซงวยรนสวนใหญจะมมมมองเกยวกบความภาคภมใจในตนเองในทางทด มเจตคตทดตอโรงเรยน มความเชอ ความศรทธาในความสามารถของตนเอง และเชอวาสามารถแกไขปญหาในชวตได ในทางกลบกน วยรนทมความรสกเกยวกบความภาคภมใจในตนเองในทางทไมดกสงผลตอพฒนาการรวมไปถงการอยในกลมเสยงตอการตดยา การถกออกจากโรงเรยนกลางคนอยางไรกตามวยรนควรจะมความรสกตอตนเองในเรองความภาคภมใจในตนเองในทางทดมากกวาทางลบ ดงนนครอบครว คร ควรสรางประสบการณทดใหกบวยรนเพอใหมความรสกความภาคภมใจในตนเองในทางทดตอไป (Berk. 1998: 389 – 390) กลาวโดยสรป จะเหนไดวาการเกดความรสกภาคภมใจในตนเองนน เกดขนตงแตวยเดก และพฒนามาเรอยๆ ตามประสบการณ และสงแวดลอมทตนเองไดรบ คอทงจากครอบครว คร เพอน โรงเรยน และความรสกภาคภมใจในตนเองนกจะมการเปลยนแปลงไปตามกาลเวลาอาจมความรสกทด หรอไมดกไดขนอยกบชวงเวลา แตทสาคญคอในชวงวยรนจะเปนชวงทสาคญเพราะเดกกาลงหาเอกลกษณของตนเอง ถาวยรนมความรสกภาคภมใจในตนเองในทางทดกสงผลตอความเชอมน การเหนคณคา การมองเหนความสามารถในตนเอง กจะพฒนาวยรนใหเปนผใหญทมคณภาพตอไป 2.5 ความสาคญของความภาคภมใจในตนเอง การรบรเกยวกบตนเองของบคคลเปนสวนหนงของอตมโนทศน (Self – Concept) และความภาคภมใจในตนเอง อตมโนทศนมความหมายกวางกวาความภาคภมใจในตนเอง เพราะอตมโนทศนมลกษณะเปนหนวยรวมของความคดทมระบบประกอบดวยการรบรตนเองและสมพนธภาพทตนมตอบคคลอนและสงอน ตลอดจนการประเมนคณลกษณะเหลานน แตความภาคภมใจในตนเองเปนการใหความสาคญทการประเมนคณลกษณะตางๆ ของตน การมอตมโนทศนในเรองใดเรองหนงจะมผลตอความภาคภมใจในตนเอง ซงจะมผลมากนอยขนอยกบระดบการประเมนและความสาคญของเรองนน (สจตรา เผอนอารย. 2533: 20; อางองจาก Albrencht. 1987. Social Psychology; Rosenberg. 1965. Society and the Adolescent Self – Iimage; citing Marsh. 1986.

66

Journal of Personality and Social Psychology.) ความภาคภมใจในตนเองเปนความรสกทบคคลมตอตนเอง เปนการชนชมหรอใหคณคาแกตนเอง ซงเปนสวนทบคคลรบรวาเปนตวเขาเปนการผสมผสานระหวางลกษณะทางกายภาพ จตใจความเชอ ทศนคต คานยม ความสามารถทางปญญา รวมทงการมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอม (จนทรฉาย พทกษศรกล. 2532: 2; อางองจาก Jersild. 1978: 22. The Psychology of Adolescent; Rogers. 1959: 200. Psychotherapy and Personality.) นวแมน (Newman. 1986: 281 – 286) กลาววา บคคลทรสกวาตนเองมคณคามคนรก ไดรบการยกยองหรอประสบความสาเรจ มกจะประเมนตนเองในดานด เหนคณคาในตนเอง แตหากบคคลใดมความรสกวาไมมใครสนใจ ไมไดรบการยอมรบ ถกเหยยดหยามหรอไมประสบความสาเรจ จะทาใหบคคลนนรสกวาตนเองไรคณคา ซงความรสกเชนนจะทาใหบคคลนนขาดความเชอมนในตนเอง ฉะนนความรสกภาคภมใจในตนเองทแตกตางกนจงมผลตอความรสกหรอพฤตกรรมทแตกตางกนของ แตละบคคล ความภาคภมใจในตนเองในตนเองเปนองคประกอบสาคญของพฤตกรรมทมประสทธภาพ เชน การกลาแสดงออก การเปนคนวองไว สวนบคคลทประสบความลมเหลวทางดานการศกษาและดานสงคม มความผดปกตทางจต อนธพาลและอาชญากรมกจะเปนบคคลทขาดความภาคภมใจในตนเอง (สใจ ตงทรงสวสด. 2532: 12) ความภาคภมใจในตนเองยงมความสมพนธกบบคลกภาพของบคคลมความสาคญตอการดารงชวตและเปนพลงทางดานจตใจทชวยใหบคคลสามารถมชวตอยในสงคมไดอยางมประสทธภาพ (ศศกานต ธนะโสธร. 2529: 14 – 15) บคคลทมความภาคภมใจในตนเองจะเปนบคคลทมความเชอมนในตนเอง รสกวาตนเองมคณคา มความเขมแขง มความสามารถ มศกยภาพ มประโยชนและมความสาคญตอสงคม ในทางตรงกนขาม หากบคคลนนไมมความภาคภมใจในตนเอง เขากมกจะมความวตกกงวล มปมดอย ออนแอชวยตนเองไมได รบรตนเองในทางทไมด ทอแทใจ คดวาตนเองไมมประโยชน สนหวง ประเมนคณคาในตนเองตากวาผอน ซงจะสงผลตอการปรบตวของบคคลนนๆ ดวย นอกจากนบคคลทเหนคณคาในตนเองตา มแนวโนมทจะโทษผอน มสภาพจตใจไมเขมแขง ไมสามารถยอมรบการวจารณจากผอนและปฏเสธการวจารณนน ทงนเพราะการวจารณทาใหเขารสกวาตนเองดอยลงและไมไดรบการยอมรบจากบคคลอน ทาใหเขาขาดความมนใจในตนเองและไมประสบความสาเรจในชวต (สใจ ตงทรงสวสด. 2532: 12) จะเหนไดวาบคคลทมความภาคภมใจในตนเองจะมความเชอมนในตนเอง รสกวาตนมคณคา มความเขมแขง มความสามารถ มประโยชนและมความสาคญตอสงคม ในทางตรงขาม บคคลทไมมความภาคภมใจในตนเองจะรสกวาตนเองมปมดอย ชวยตนเองไมได รบรตนเองในทางทไมด คดวาตนไมมประโยชน สนหวงประเมนตนเองตากวาผอน ซงจะสงผลตอการปรบตวของบคคลนนๆ ดวย

67

2.6 ลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเอง จากการศกษาเกยวกบพฤตกรรมของผทมความภาคภมใจในตนเองทา ใหไดคณลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเอง ซงแบงเปน 2 ลกษณะ คอ 1) ลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเองสง ไดมผกลาวถงลกษณะดงกลาวไวหลายคน แบสส (Bass. 1960: 129) ไดทาการศกษาพบวา พฤตกรรมของบคคลทมความภาคภมใจในตนเองสง เปนผทมความเชอมนในตนเอง มองตนเองในดานบวก มความรสกมนคง และปลอดภย ไมหวนไหวตอคาวจารณ หรอการตาหนจากผอนไดงาย มลกษณะการยอมรบตนเอง ยอมรบความคดเหนของผอน ใสใจและสามารถรบรความรสกของผอนไดอยางละเอยด ออน สามารถแสดงความคดเหนและความตองการของตนเองไดอยางตรงไปตรงมาตามความเปนจรง ใชกลไกในการปองกนตนเองดวย มกเปนผเรมสรางสมพนธภาพกบผอนกอน มความยดหยนและมความคดรเรมสรางสรรคทมประโยชน มความกระตอรอรน กลาทางานททาทายความสามารถ พอใจทจะใชความสามารถอยางเตมท มความวตกกงวลนอยซงโดยภาพรวมแลว บคคลทมความภาคภมใจในตนเองสงจะมความสขและใชชวตอยางมประสทธภาพ สวน มสเซน และคนอนๆ (Mussen; others. 1969: 492) กลาววา บคคลทมความภาคภมใจในตนเองสงจะรบรคณคาของตนตามความเปนจรง ตระหนกถงศกยภาพของตนเองมจตใจทเปดกวางและยอมรบสงตางๆ ไดอยางเหมาะสม มความกระตอรอรน มานะ พยายามมความเชอมนในตนเองวามความสามารถในการทางานใหประสบความสาเรจ ไมกลวการเสยงสรางสงใหมๆ หรอสงทตางไปจากเดม จะไมเปนทกขมากนกถาสงทเขาทาไมเปนผลด มกเปนผนาในการอภปรายและมความเปนตวของตวเองในการแสดงความคดเหน ไมหวนไหวตอคาวพากษวจารณ มความคดสรางสรรค มองโลกในแงด มความสามารถในการแกปญหาทเกดขนเฉพาะหนา ตลอดจนเปนผทมความพงพอใจ เคารพและประทบใจในตนเอง ตระหนกถงความรบผดชอบทงตอตนเองและผอน สาหรบฮามาเชค (Hamacheck. 1978: 180) กลาววา บคคลทมความภาคภมใจในตนเองสง จะเหนตนเองมคณคา มความสาคญ เปนบคคลทนาเชอถอ มวจารณญาณ ไมกลวการเสยงสงใหมๆ หรอสงทตางไปจากเดม จะไมเปนทกขมากนกถาสงทเขาทาไมเปนผลด และมกจะไดรบผลสาเรจดานวชาการ สอดคลองกบคเปอรสมธ (Coopersmith. 1981: 65) และมาสโลว (Maslow. 1970: 237) ไดศกษาพบวา เพศหญงทมความภาคภมใจในตนเองสงจะมลกษณะเขมแขง มความเชอมนในตนเอง กลาแสดงออก มความวตกกงวลตา มลกษณะเหนอผอน และยงมความภาคภมใจในตนเองสงมากเทาใด เขากจะเปนบคคลทยงตงเปาหมายชวตไวสง อกทงยงมความกระตอรอรนตอสงใหมๆ และสงททาทายความสามารถ พอใจกบงานทใชความสามารถอยางเตมท อยากร อยากเหน ใจกวางและสามารถยอมรบผอนไดมาก นอกจากน แมคเนล (Mc.Neil. 1974: 106) ยงไดทาการวจยพบวา เยาวชนหนมสาวทมลกษณะความภาคภมใจในตนเองสง จะเปนผทกระฉบกระเฉงวองไว เปนผนามากกวาผตาม กลาแสดง ความคดเหนเปนผทมความเชอมนในตนเอง มความคาดหวงสง มองโลกในแงด และมกจะไมเดอดรอนใจมากนกถาประสบปญหา สวน แบรนเดน (Branden. 1981: 131) กลาววาถาหากบคคลใดกตามทยงมความรสกภาคภมใจในตนเองมากขนเทาใด กยงตงเปาหมายไวสงขนและทาทายขนเทานน

68

กระตอรอรนตอสงใหมๆ และสงททาทาย พอใจงานทไดใชความสามารถเตมท อยากรอยากเหนและใจกวาง สามารถยอมรบผอนไดมาก ในทานองเดยวกนนกการศกษาไทย อาท ทณฑมา ระเบยบด (2531: 44 – 45) ไดศกษาลกษณะของบคคลทมความภาคภมใจในตนเองสง พบวาจะสามารถปรบตวไดด มความกระตอรอรน มความมานะพยายามและอดทน มองโลกในแงด สวน มะล อดมภาพ (2538: 14) ไดศกษาลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเองสงเชนกน พบวาผทมความภาคภมใจในตนเองสง จะเปนบคคลทมองเหนตนเองวามคณคา มความสาคญ มความคาดหวงสง ไมเปนทกขมากนก ถาสงทเขาทาไมเปนผลด มความคดรเรมสรางสรรค กลาแสดงออก มความเชอมนในตนเอง และเปนผทมบคลกลกษณะทาทางทด และ 2) ลกษณะของผทมความภาคภมใจในตนเองตา บคคลทมความภาคภมใจในตนเองตาจะมลกษณะทตางออกไป คอ จะไมคอยมความเชอมนในตนเอง จะมองตนเองวาเปนคนไมด รสกวาตนเองไรคา ไมมความสามารถ มขอบกพรอง ไมกลาแสดง ความคดเหนทแตกตางไปจากคนอน มความวตกกงวลสง รสกไมเปนสข ไมมความพยายามในการทางานทยากลาบาก เมอพบอปสรรคกละทง หลกเลยงการแกปญหา ไมมความยดหยน ยดตดกบสงทรจกหรอเคยชนเพอความรสกทปลอดภย หลกเลยงการคบหาสมาคมกบบคคลอน มกจะคลอยตามผอน มความอายสง ไมกลาปฏเสธในสงทตนไมตองการ กลวการตดสนของคนอนทมตอตนเอง รสกวาตนเองดอย กลวการทาใหผอนโกรธหวนไหวตออทธพลของสงคม มกจะนาความคดของบคคลอนมาใสใจ มกจะคดวากลมเพอนไมใหการยอมรบ ไมใหความสนใจและเกดความรสกเสยใจบอยๆ (Hamacheck.1978: 180) นอกจากน มกจะมความลาบากในดานการเรยนรหรอดานวชาการ (Mussen; Other. 1969: 492) ดงนนสรปไดวา บคคลทมความภาคภมใจในตนเองสงจะเปนบคคลทมความเชอมนในตนเอง เหนวาตนเองมคณคา มความสามารถ มความคดสรางสรรค ชอบเปนผนามากกวาผตาม กลาแสดงออก และมความสามารถในการปรบตวไดดกวาผทมความภาคภมใจในตนเองตา สวนบคคลทมความภาคภมใจในตนเองตา จะเปนผทมพฤตกรรมเบยงเบนไปในทางทไมดมความ วตกกงวลสง มความขลาดกลวและขาดความเชอมนในตนเอง ขาดความรบผดชอบชอบสรางปญหา และไมอาทรรอนใจกบสงใดๆ 2.7 องคประกอบของความภาคภมใจในตนเอง จากการศกษาเอกสารงานวจยมผใหรายละเอยดเกยวกบองคประกอบของความภาคภมใจในตนเอง (Self-Esteem) ทาฟาโรดและสวาน (Tafarodi; & Swan. 1995: online) ศาสตราจารยทางจตวทยาสงคม ทงคจบปรญญาเอกจาก มนโซตา ( University of Minnesota) และเปนผเชยวชาญทางดานจตวทยาสงคม ปจจบนเปนอาจารยสอนอยทมหาวทยาลยเทกซส ไดกลาวถง องคประกอบของความภาคภมใจในตนเอง โดยกลาววา ความภาคภมใจในตนเองประกอบดวย ความมประสทธภาพในตนเอง (self- competence) การเหนคณคาในตนเอง (Self- worth) ความเชอมนในตนเอง (Self- confidence) การเคารพตนเอง (Self – respect) สวนพอลลาดโน (Polladino. 1994: 3) ผเชยวชาญ

69

ทางดานการใหคาปรกษาอาชพ (Career Counselor) สาเรจปรญญาเอกทางดานจตวทยาการศกษา (Ph.D. in Educational Psychology) ปจจบนเปนอาจารยสอนในซานฟรานซสโก (University of San Francisco) กลาววาความภาคภมใจในตนเองประกอบดวย การเหนคณคาในตนเอง (Self – worth) ความเชอมนในตนเอง (Self – confidence) และการเคารพตนเอง (Self – respect) สาหรบ ไซมอนและชสเตอร (Simon; & Schuster. 1997: online) ไดกลาวถงองคประกอบของความภาคภมใจวา ประกอบดวย การยอมรบตนเอง (Self – acceptance) ความรบผดชอบตอตนเอง (Self – responsibility) และความกลาแสดงออกตอตนเอง (Self – assertive) ในทานองเดยวกน แบรนเดน (Branden. 1994: online) นกมานษยวทยาทสนใจในเรองความภาคภมใจในตนเองมาตงแตป 1969 ไดกลาววา องคประกอบของความภาคภมใจในตนเองประกอบดวย ความเชอมนในประสทธภาพของตนเอง (Self – efficacy) และการเคารพตนเอง (Self – respect) นอกจากน โรเซนเบรก (Rosenberg. 1965: Online) ผทสนใจทางดานวฒนธรรมสงคม และไดสรางเครองมอวดความภาคภมใจในตนเองขนมา ยงกลาวถงองคประกอบของความภาคภมใจในตนเองวาประกอบดวย สงแวดลอมทางวฒนธรรม สงแวดลอมทางสงคม สงแวดลอมในครอบครว และการมสมพนธภาพกบผอน สวนคเปอรสมธ (Coopersmith. 1981: 118 – 119) นกพฤตกรรมนยมทสนใจในเรองความภาคภมใจในตนเอง และไดสรางเครองมอวดตอจาก โรเซนเบรก (Rosenberg) กลาววาองคประกอบของความภาคภมใจในตนเองแบงออกเปน 2 ดานคอ องคประกอบภายในบคคล หมายถงลกษณะเฉพาะของบคคลแตละคนทมผลทาใหมความภาคภมใจในตนเองตางกนออกไป ซงมองคประกอบยอยไดแก ลกษณะทางกายภาพความสามารถในการกระทา ภาวะทางอารมณ และคานยมสวนตน และองคประกอบภายนอกบคคล หมายถงลกษณะแวดลอมภายนอกทบคคลมปฏสมพนธดวย ไดแก ครอบครว โรงเรยน เพอน 2.8 งานวจยทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเอง สาหรบงานวจยทเกยวกบเดกปฐมวยยงพบนอยมาก จงนาเสนองานวจยทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเองของผเรยนในระดบสงขน ดงน ระจตรแกว เลกอทย (2542: 86 – 88) ไดศกษาตวแปรทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเองของนสตคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ กลมตวอยางเปนนสตคณะแพทยศาสตรชนปท 1–6 ปการศกษา 2541 จานวน 323 คน เปนนสตชายจานวน 160 คน และนสตหญง 163 คน เครองมอทใชในการศกษาไดแก แบบสอบถามเกยวกบตวแปรทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเองของนสตแพทย ซงแบงออกเปนสามดานไดแกดานสวนตว ดานครอบครว และดานบรรยากาศการเรยนการสอน พบวา ตวแปรทกดานมความสมพนธทางบวกกบความภาคภมใจของนสตแพทย และตวแปรทสงผลตอความภาคภมใจในตนเองของนสตแพทยมากทสดไดแก บรรยากาศในการเรยนการสอน อรอมา สงวนญาต (2544: 71-73) ไดศกษาความเทยงตรงเชงโครงสรางของแบบทดสอบวดความภาคภมใจในตนเองทมรปแบบ การตอบและการวเคราะหตางกน กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ภาคเรยนท 2

70

ปการศกษา 2543 ของโรงเรยนมธยมสวนกลางสงกดกรมสามญศกษา ในกรงเทพมหานคร เครองมอทใชเปนแบบสอบวดความภาคภมใจในตวเองทผวจยสรางขน 2 ฉบบ เปนฉบบแบบขอความ และฉบบแบบสถานการณโดยวดคณลกษณะ 4 ดาน คอดานการยอมรบนบถอตนเอง ดานการไดรบการยอมรบนบถอจากเพอน ดานการไดรบการยอมรบจากครอบครว และดานการไดรบการยอมรบจากโรงเรยน พบวา ในการวเคราะหทงสองแบบ แบบวดทงสองมคาสมประสทธสหสมพนธเหมอนกน สวนคาความสอดคลองภายในมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และการวเคราะหองคประกอบ พบวาทงสามองคประกอบมความสอดคลองกน อมพร ทองจรรยา (2547: 74 – 75) ไดศกษาปจจยทสงผลตอความภาคภมใจในตนเองของครศนยการเรยนชมชน ศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร 1 กลมตวอยางเปนครศนยการเรยนชมชน ศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร 1 ปการศกษา 2547 จานวน 145 คน เปนครชาย 59 คน ครหญง 86 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามปจจยทสงผลตอความภาคภมใจในตนเองของครศนยการเรยนชมชน พบวาปจจยทสงผลตอความภาคภมใจของครศนยการเรยนชมชนไดแก ความสมพนธระหวางครกบผบงคบบญชา และครกบสมาชกในครอบครว สวนปจจยทไมสงผลไดแก เพศ อาย ระดบการศกษาและกรองกาญจน ใจซอตรง (2548: 69 – 70) ไดศกษาองคประกอบทมอทธพลตอความภาคภมใจในการศกษาระดบบณฑตศกษาของนกศกษาระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหดลกลมตวอยางเปนนสตระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหดล จานวน 422 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามองคประกอบทมอทธพลตอความภาคภมใจในตนเองของนกศกษาระดบบณฑตศกษา พบวาองคประกอบทมความสมพนธทางบวกกบความภาคภมใจของนกศกษาระดบบณฑตศกษาไดแก ระดบการศกษา บคลกภาพ สมพนธภาพระหวางอาจารยกบนกศกษาและสมพนธภาพระหวางนกศกษาดวยกน สวนองคประกอบทไมมความสมพนธกบความภาคภมใจของนกศกษาระดบบณฑตศกษาไดแก ผลสมฤทธทางการเรยน ฐานะทางเศรษฐกจของผปกครอง สขภาพจต ความผกพนตอสถาบน และลกษณะทางกายภาพของมหาวทยาลย สวนผลการวจยของพารทงตน (Partington. 2004: online) ไดศกษาผลกระทบทางดานวชาการทมตอความภาคภมใจในวยรนทเปนชนกลมนอย โดยกลมตวอยางเปนนกเรยนทอยในเกรด 10 – 11อายระหวาง 15 – 19 ป โดยใชแบบสอบถาม MSCS (Multidimentional Self Concept Scale) พบวานกเรยนทมความภาคภมใจในตนเองสงจะมผลสมฤทธทางการเรยนทสง และมแรงบนดาลใจในการทางานมากกวานกเรยนทมความภาคภมใจในตนเองตา อเบดาฮาฟซ (Abedalhafiz. 2003: online) ไดศกษาความสมพนธระหวางกจกรรมทางดานกฬากบความภาคภมใจในตนเองของนกเรยนอเมรกนเชอสายอาหรบ กลมตวอยางเปนนกเรยนเกรด 7 – 9 จานวน 147 คน ศกษาโดยใชแบบสอบถาม Rosenberg Self-Esteem Scale และ Adolescent Self-Perception พบวาการรบรและความสามารถทางดานกฬาของเพศชายและหญงตางกน ในเพศเดยวกนการรบรและความสามารถทางดานกฬาเพศหญงมตางกน สวนเพศชายไมตางกน และเพศชายมระดบของความตองการทจะมกจกรรมทางดานรางกายและมความภาคภมใจในกจกรรมทางดานกฬามากกวาเพศหญง อดม (Adams. 2003: online) ไดศกษาความความภาคภมใจในตนเองของวยรนหญงผวดา โดยศกษาเปรยบเทยบในเรองของการเหนคณคาในตนเองและการตาหนตนเอง กลมตวอยางเปน

71

นกเรยนหญงวยรนทศกษาในระดบ high school จานวน 2355 คน โดยแยกเปนวยรนผวดา จานวน 253 คนและผวขาวจานวน 1,902 คน จากการศกษาพบวา นกเรยนหญงผวดาทมความภาคภมใจในตนเองสงจะมการมองเหนคณคาในตนเองสงกวานกเรยนหญงผวขาว ในขณะเดยวกนกมการตาหนตนเองสงกวานกเรยนหญงผวขาวเชนกน และฮอง (Hong. 2002: online) ไดศกษาความภาคภมใจของนกเรยนทอยในระดบ มธยมศกษา กลมตวอยางเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนตนจานวน 1,672 คน เปนนกเรยนชาย 779 คน นกเรยนหญง 813 คน โดยใชแบบสารวจ SSQ (SecondaryStudent Questionnaire) จากการศกษาพบวา นกเรยนทอยในโรงเรยนทประสบความสาเรจทางดานวชาการจะมความภาคภมใจในตนเองมากกวานกเรยนทอยในโรงเรยนทไมประสบความสาเรจทางดานวชาการ และมผลการเรยนทดกวา สรปจากการศกษาเอกสารตางๆ ทเกยวกบความภาคภมใจในตนเอง เปนคณลกษณะทควรสงเสรมใหเกดขนกบบคคลทกวย โดยเฉพาะเดกระดบปฐมวย การวจยครงนจงมจดมงหมายทครอบคลมใหเดกปฐมวยเกดความรความรสกภาคภมใจในตนเองในการเรยนรเกยวกบภมปญญาทองถนในจงหวดของตนเองอยางมความสข สนกสนานและมชวตอยอยางมความหมาย ภาคภมใจในทองถนของตนเอง

3. เอกสารทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร

การจดการศกษาเพอพฒนาทรพยากรมนษย ซงถอวาเปนทรพยากรทมคณคามากทสดในการพฒนาสงคมและประเทศชาตในดานตางๆ การบรรลเปาหมายของการจดการศกษาชาตนน หลกสตรถอวามความสาคญตอการจดการศกษา เนองจากหลกสตรเปนหลกและเปนแนวทางในการพฒนาทรพยากรมนษยใหมคณภาพสอดคลองกบนโยบายการจดการศกษา และแนวโนมความตองการของสงคม หลกสตรจะชวยใหบคลากรทเกยวของกบการศกษาไดมองเหนองคประกอบตางๆ และแนวทางกาหนดเนอหาสาระ แนวทางในการจดกจกรรมและประสบการณการเรยนรและผลการเรยนรทจะเกดขน (Armstrong. 2003: 4) รวมทงแนวทางในการประเมนหลกสตรทงระบบ ดงนนจงมความสาคญและจาเปนอยางยงทบคลากรทเกยวของกบการศกษาจะตองศกษาเพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบหลกสตรและการพฒนาหลกสตร เพอนาไปใชในการพฒนาประสทธภาพในการดาเนนงานดานการศกษาและกอประโยชนสงสดกบผเรยน ซงจะสงผลตอการพฒนาสงคมและประเทศชาตตอไป 3.1 ความหมายของหลกสตร คาวา “หลกสตร” มความหมายทแตกตางกนหลายประการในภาษาองกฤษ คาวา หลกสตร หรอ “Curriculum” มรากศพทมาจากภาษาละตนวา “Racecourse” ซงหมายถงสนามแขง ความเปนจรงและความคดเกยวกบหลกสตร แตเดมนนคนสวนใหญคดวาหลกสตร มลกษณะเปนสนามแขงขนจรงๆ

72

คอ นกเรยนตองแขงขนกนเรยนใหจบ เพอทจะไดรบประกาศนยบตรหรอปรญญา แมในปจจบนความเชอหรอแนวคดเกยวกบหลกสตรกยงยดมนอยวา “หลกสตร” คอ สนามแขงขนทประกอบดวยรายวชาตางๆ ซงนกเรยนจะตองเรยนใหประสบความสาเรจ ผลสาเรจ (ชมพนธ กญชร ณ อยธยา.2530: 1) นกวชาการทางสาขาหลกสตรไดใหคานยามโดยมจดเนนทตางกน ดงเชนการใหความสาคญในรายวชาหรอเนอหาสาระทสอน มวลประสบการณทโรงเรยนจดใหกบผเรยนกจกรรมการเรยน การสอน สงทสงคมคาดหวงหรอมงหวงใหผเรยนไดรบ สอกลางหรอวถทางทจะนาผเรยนไปสจดหมายปลายทาง กระบวนการปฏสมพนธระหวางผเรยน คร และสงแวดลอมทางการเรยน เปนตน ในการนยามคาวาหลกสตร บางคนกนยามแบบกวาง บางคนกนยามแบบแคบ ขนอยกบมมมองของแตละคน ความหมายทแคบของหลกสตร คอ วชาทสอนหรอขอกาหนดการเรยน สวนความหมายทกวางของหลกสตรกคอ มวลประสบการณทงหลายทจดใหกบผเรยนทงภายในและภายนอกโรงเรยนซงเปนทงทางตรงและทางออม เพอใหผเรยนไดเรยนรและพฒนาตนเองไปในทศทางทพงปรารถนา (วชย วงษใหญ. 2537: 6; 2538: 46) จากคานยามหลกสตรดงกลาวสามารถแบงคานยาม หลกสตรของนกวชาการดานการศกษา ออกเปน 2 ลกษณะคอ กลมทใหความหมายแบบกวาง และกลมทใหความหมายแบบแคบ กลมทใหความหมายแบบกวาง ดงเชนสมธ แสตนลย และชอรส (Smith, Stanley; & Shores. 1957: 3) ใหความหมายไววาหลกสตรคอ ลาดบของประสบการณทมศกยภาพซงจดขนในโรงเรยนเพอวตถประสงคในการฝกอบรมเดกและเยาวชนใหคดและกระทาในสงทถกตอง สวน ทาบา (Taba. 1962: 10) กลาววา หลกสตรมลกษณะเปนโครงการแผนการเรยนแนวทางกอนการปฏบตหรอเปนรายการททางโรงเรยนกาหนดขนใหกบเดก เพอพฒนาผเรยนใหมความรความสามารถและควบคมลกษณะใหสอดคลองกบความมงหมายทางการศกษาทกาหนด สาหรบโบแชมพ (Beauchamp. 1981: 61 – 62) กลาวถงความหมายของหลกสตรมอยดวยกน 3 สถานะคอ ความหมายของหลกสตรในขอบเขตของศาสตรสาขาวชาหนง ซงศกษาถงกะบวนการพฒนาหลกสตร วธการใชหลกสตรและวธการการประเมนผลหลกสตร ความหมายของหลกสตรในขอบเขตของขอกาหนด เกยวกบการเรยนทเขยนขนอยางเปนทางการ ซงความหมายนจะหมายถงเอกสารซงเขยนอยางเปนทางการ ในเอกสารประกอบดวยรายละเอยด จดมงหมายของการเรยนการสอน รายละเอยดเกยวกบเนอหาสาระและกจกรรมการเรยนการสอน ขอกาหนดเกยวกบการวดประเมนผลการเรยนรวมทงกาหนดเวลาสาหรบการเรยนการสอนดวย และความหมายของหลกสตรในขอบเขตของระบบการทางานทเกยวของกบหลกสตร หมายถงกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบหลกสตรไดแก การจดบคลากร กระบวนการพฒนาหลกสตร กระบวนการใชหลกสตร กระบวนการประเมนผลตางๆ ทเกดขนเกยวกบหลกสตร เปนการมองทเนนกระบวนการและผลผลตจากกระบวนการนนๆ ทานองเดยวกน โอลวา (Oliva. 1992: 9) ไดใหความหมายวา หลกสตรคอแผนหรอโปรแกรมการจดประสบการณทงหมดทตองการใหผเรยนไดรบภายใตนโยบายของโรงเรยนนอกจากนพอสเนอร (Posner. 1995: 7) ยงกลาวอกวา หลกสตรคอ มวลประสบการณทงหมดทจดวางแผนใหกบผเรยน โดยโรงเรยนเปนผดาเนนการ

73

และยงมนกการศกษาไทยทมชอเสยง อาทสงด อทรานนท (2528: 16) กลาววา คานยามของหลกสตรคอขอความในลกษณะใดลกษณะหนงดงตอไปน หลกสตรประกอบดวยประสบการณทางการเรยน ซงไดวางแผนไวลวงหนาเพอมงหวงจะใหเดกไดเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทตองการ เปนสงทสงคมสรางขนสาหรบใหประสบการณทางการศกษาแกเดกในโรงเรยน และหลกสตรประกอบดวยประสบการณทงหมดของผเรยนซงเขาไดทา ไดรบรและไดตอบสนองตอการแนะแนวของทางโรงเรยน สวนธวชชย ชยจรฉายากล (2529: 10) นยามวา หลกสตรมลกษณะเปนประสบการณทงหมดของผเรยน ซงอยภายใตการอานวยการหรอการจดการของโรงเรยนทจดใหเพอเปนการเพมความรประสบการณอยางเปนระบบตลอดจนการดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข สาหรบสรพร บญญานนต (2529: 5) ไดใหความหมายวา หลกสตร หมายความถง ประสบการณทงมวลทจดขนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรรวมถงสวนทเปนขอกาหนดรายการสอนและสวนทเปนกระบวนการทงปวง เพอใหผเรยนไดเรยนรตามขอกาหนดนน ในทานองเดยวกนธารง บวศร (2542: 7) กลาววาหลกสตร คอ แผนซงไดออกแบบจดทาขนเพอแสดงถงจดหมาย การจดกจกรรมและมวลประสบการณ ในแตละโปรแกรมการศกษาเพอใหผเรยนมพฒนาการในดานตางๆ ตามจดหมายทไดกาหนดไว ซงสอดคลองกบชศร สวรรณโชต (2542: 41 – 42) ทกลาววา หลกสตรคอมวลประสบการณทกชนดทครสรางสรรคใหกบผเรยน เพอใหผเรยนพฒนาตนเองใหสามารถดารงชวตอยในสงคมอยางมความสขและ เจรญงอกงาม และมาเรยม นลพนธ (2543: 6) ใหความหมายของหลกสตรวา เปนเอกสารขอกาหนดเกยวกบมวลประสบการณเพอใหผเรยนไดเจรญงอกงามพฒนาไปในแนวทางทตองการ กลมทใหความหมายแบบแคบ ไดแก พอสเนอร (Posner. 1995: 4–7) กลาวถงคาวาหลกสตรไวดงน หลกสตร คอ ขอบเขตและลาดบของผลลพธของการเรยนรทกาหนดเอาไวในรปของวตถประสงควาผเรยนควรทาอะไรไดบาง แผนการเรยนทจดใหกบผเรยนวามหลกการและเหตผลอยางไร มหวขออะไรทตองเรยน มแหลงการเรยนรอะไรบาง พรอมทงแนวการวดและประเมนผล รายการหวขอตางๆ ทจดใหกบผเรยน วสดการสอนทใชสาหรบประกอบการสอนในชนเรยน และชดวชาทจะตองเรยน สวนวชย วงษใหญ (2525: 1–20) ไดนยามวา หลกสตร คอ รายการททางโรงเรยนกาหนดสอนและรวมทงวสดหลกสตรอนๆ รายวชาทจดใหกบเดก รายวชาททางโรงเรยนเปดสอน การวางแผนจดประสบการณ การเรยนร ซงทางโรงเรยนจดเสนอแนะขนไว สาหรบสงด อทรานนท (2528: 16) กลาววา หลกสตรคอสงทสรางขนในลกษณะของรายวชาซงประกอบดวยเนอหาสาระทไดจดเรยงลาดบตามความยากงายหรอเปนขนตอนอยางดแลว โดยไดจดแบงประเภทคานยามของหลกสตรทปราชญทางสาขาหลกสตรใหไว โดยมจดมงเนนทแตกตางกนไว 8 ประเภท คอ รายวชาหรอเนอหาสาระทใชสอน มวลประสบการณทโรงเรยนจดใหแกเดก กจกรรมการเรยนการสอน สงทสงคมคาดหมายหรอมงหวงจะใหเดกไดรบ สอกลางหรอวถทางทจะนาเดกไปสจดมงหมายปลายทางทางการเรยน ขอผกพนระหวางคร นกเรยน และสงแวดลอมทางการเรยน กระบวนการปฏสมพนธระหวางนกเรยน คร และสงแวดลอมทางการเรยน

74

หลกสตรในความหมายอนๆ กาญจนา คณารกษ (2535: 1 – 4) ไดรวบรวมความหมายของหลกสตร ไวดงน หลกสตร คอ รายวชาหรอรายการเนอหาทสอนในโรงเรยน ประสบการณทจดใหผเรยน กจกรรมการเรยนการสอนและวสดอปกรณ สงทโรงเรยน ผปกครอง คาดหมายหรอมงหวงจะใหผเรยนไดรบหรอมคณสมบตในสงนนๆ พาหนะทจะนาผเรยนไปสความสาเรจตามเปาหมายของการศกษา สงแวดลอมตางๆ ทางการเรยน และสงแวดลอมในโรงเรยน กระบวนการปฏสมพนธระหวางคร นกเรยน และสงแวดลอมทางการเรยน แผนหรอแนวทาง หรอขอกาหนดในการจดการศกษาของโรงเรยน เอกสาร หนงสอหลกสตร และเอกสารประกอบหลกสตรใดๆ เชน แผนการสอน คมอคร แบบเรยน เปนตน และหลกสตร คอ วชาความรสาขาหนงทวาดวยทฤษฎ หลกการ และแนวปฏบตในการพฒนาหลกสตร จากความหมายของหลกสตรทกลาวมาทงหมดจะเหนไดวา หลกสตร คอ สงทสรางขนอนประกอบดวยมวลประสบการณ ทไดวางแผน จดเรยงลาดบและขนตอนเปนอยางด เพอใหผเรยนไดเรยนรเปลยนแปลงพฤตกรรมและพฒนาตนเองไปในทศทางทพงปรารถนา สาหรบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยน เปนหลกสตรทผวจยสรางขนเปนเอกสารหลกสตรและเอกสารประกอบหลกสตรทแสดงถงขอกาหนด และมวลประสบการณตางๆ ทใชเปนแนวทางในการจดการศกษาและประสบการณเพอใหผเรยนไดมความรความเขาใจเกยวกบภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย 3.2 แนวคดการพฒนาหลกสตร พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 27 วรรค 2 ไดกาหนดใหสถานศกษาขนพนฐานมหนาทจดทาสาระของหลกสตรตามวตถประสงคของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชนสงคมและประเทศชาต (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2545: 16) โดยหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544 ไดกาหนดใหสถานศกษาสรางหลกสตรสถานศกษาเพอพฒนาผเรยนตามบรบทของตนเอง ทงในดานวชาการและคณลกษณะอนพงประสงค ตามทกาหนดในมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน โดยจดมงหมายของหลกสตรสถานศกษามดงน (ศกษาธการ. 2544: 27 - 28) หลกสตรสถานศกษาควรพฒนาใหเดกเกดความสนกสนานและความเพลดเพลนในการเรยนรเปรยบเสมอนเปนวธสรางกาลงใจและเราใจใหเกดความกาวหนาแกผเรยนใหไดมากทสด มความรสงสดสาหรบผเรยนทกคน ควรสรางความเขมแขง ความสนใจ ประสบการณใหผเรยน และพฒนาความมนใจ ใหเรยนและทางานอยางเปนอสระและรวมใจกนผเรยนมทกษะการเรยนรสาคญๆ ในการอานออกเขยนได คดเลขเปน ไดขอมลสารสนเทศ และเทคโนโลยสอสารสงเสรมจตใจทอยากรอยากเหน และมกระบวนการคดอยางมเหตผล และหลกสตรสถานศกษาควรสงเสรมการพฒนาดานจตวญญาณ จรยธรรม สงคมและวฒนธรรม โดยเฉพาะพฒนาหลกการในการจาแนกระหวางถกและผด เขาใจ

75

และศรทธาในความเชอของตน ความเชอและวฒนธรรมทแตกตางกน วามอทธพลตอตวบคคลและสงคม ตลอดจนตองพฒนาหลกคณธรรมและความอสระของผเรยนใหเปนพลเมองทมความรบผดชอบ สามารถชวยพฒนาสงคมใหเปนธรรมขน มความเสมอภาค ควรพฒนาความตระหนกเขาใจและยอมรบสภาพแวดลอมทตนดารงชวตอย ยดมนในขอตกลงรวมกนตอการพฒนาทยงยนทงในระดบสวนตน ระดบทองถน ระดบชาตและระดบโลก รวมทงควรสรางใหผเรยนมความพรอมในการเปนผบรโภคทตดสนใจแบบมขอมล เปนอสระ และเขาใจในความรบผดชอบ จากการศกษาเอกสารเกยวกบการพฒนาหลกสตร คลารกและแคพแลน (Clark. 1997: 395-396;citing Clark; & Kaplan. 1981) ไดกาหนดลกษณะของหลกสตรทมประสทธภาพและสงควรมและไมควรมในการพฒนาหลกสตร เอาไวดงน 1. หลกสตรควรมการวางแผนและการจดการอยางเปนลาดบ ซงจะตองกาหนดสงเหลานไวในหลกสตรดวย นนคอความคาดหวงเฉพาะของแตละเนอหาวชา ความรอบรในทกษะตางๆ ความสรางสรรคในผลงานทเกดขน การพฒนาเจตคตและความประทบใจในตนเองและบคคลอน รวมทงการพฒนาสงแวดลอมตางๆ ดวย หลกสตรไมควรเปนการรวม (potpourri) กจกรรมตางๆทไมมการสอดประสานกน (disjoint) และเลอกกจกรรมเหลานนมาบรรจไวตามอาเภอใจ โดยไมมการอางองถงเกณฑเฉพาะในการเลอกกจกรรมเหลานน 2. หลกสตรควรเนนเรองการทจะตองพงพาอาศยซงกนละกน (interdependence)ทงในดานเนอหาวชาตางๆ ทกษะตางๆ ผลงานตางๆ และการเขาใจตนเองภายใตโครงสรางหลกสตรทเหมอนกน หลกสตรไมควรเนนในเรองของการพฒนาสมรรถภาพทางดานสตปญญา (cognitive competencies) โดยแยกออกจากกการพฒนาสมรรถภาพดานเจตคต (affective competencies)หรอมงพฒนาเจตคตโดยไมใสใจในเรองของความกาวหนาทางปญญา 3. หลกสตรควรกาหนดรายละเอยดตางๆ เพอสนองความตองการในรปแบบใดรปแบบหนงหรอทงหมด ในการจดการเรยนการสอน ตามแนวทางดงน การทาใหชวงระยะเวลาการเกดประสบการณการเรยนบรรลผลไดในชวงระยะเวลาสนๆ โดยอาศยหลกสตรทมความกาวหนาอยางตอเนอง การมอบหมายใหผเรยนไดศกษาในหลกสตรตางๆ และในระดบทตางออกไปนอกเหนอไปจากทคาดหวงไวตามระดบอายและระดบชนเรยนของผเรยน และการตดหลกสตรทผเรยนเรยนรแลวออกไป แลวนาหลกสตรอนๆ ทมความเหมาะสมกบความสนใจ ความสามารถ และความตองการของผเรยนมากกวามาทดแทนหลกสตรไมควรลงโทษผเรยน โดยจากดโอกาสในการเรยนรตางๆ ของผเรยน ดวยการไมใสใจลกษณะตางๆ ของผเรยน รวมทงหลกสตรควรเหนความสาคญของลกษณะทแตกตางของแตละบคคลทงดานความสนใจ ความตองการ ความสามารถ และความชอบในการเรยนร (learning preferences) ตลอดจนพฒนาขนมาเพอสนองความแตกตางระหวางบคคลและการเลอกของบคคลนนๆ (self-selection) หลกสตรไมควรขาดการอธบายสงทคาดหวงและโอกาสตางๆ ทกลาวไวอยางชดเจนทงในเรองการจดการของคร (teacher-directed) พอๆ กบกจกรรมตางๆ ใน การเรยนรทผเรยนเปนผเลอก

76

4. หลกสตรควรสรางโอกาสตางๆ ในการเรยนร เพอสรางความคดรวบยอดใหมจากความรทมอย การรบรสงตางๆ จากแนวคดตางๆ ทหลากหลาย รวมทงการใชขอมลทมอยในการกาหนดจดมงหมายหรอวธการใหมๆ ขนมา หลกสตรไมควรเนนเฉพาะในเรองการเพมพนความรหรอเสรมแรงในการเปนผรอบร (reinforce mastery) โดยไมกระตนผเรยนดวยสงจงใจใหผเรยนเปนนกคดทมงผลตผลงาน (productive thinkers) 5. หลกสตรควรเตรยมประสบการณการเรยนรตางๆ สาหรบผเรยนในการทจะพดถงประเดนตางๆ ทยงไมไดรบการแกไขและปญหาตางๆ ของสงคม พรอมทงสามารถประยกตใชขอมลสวนบคคลและขอมลทางสงคม ในการวเคราะห แจกแจง และตอบสนอง (respond) ตอประเดนและปญหาตางๆ เหลานน หลกสตรไมควรเนนเฉพาะความรทมอยในโลกนเทานน แตควรกระตนการพฒนาการรบรตางๆ ทจาเปนตอการสรางสรรค (invent) เพอสรางโครงสรางของโลกใหมไปสโลกในอดมคตตามทควรจะเปน 6. หลกสตรควรรวบรวมประสบการณการเรยนรตาง ๆ ในการพฒนากระบวนการคดทซบซอน ทสามารถกระตนใหเกดการสรางผลงานทสรางสรรค และพฒนายทธวธตางๆ ในการสรางผลงาน หลกสตรควรจะสอนทงทกษะการคดตางๆ ในระดบพนฐานและระดบสง และเปนสวนประกอบเชงบรณาการของทกๆ ประสบการณการเรยนร ไมควรละเลยการพฒนาทกษะพนฐานตางๆ สาหรบการสรางความเชยวชาญในทกษะการคดทมระดบสงขน 7. หลกสตรควรสรางโอกาสใหผเรยนไดฝกฝนทกษะการเปนผนาและผตาม พรอมทงฝกยทธวธและทกษะตางๆ ในการสอสารในรปแบบตางๆ ทเหมาะสมและหลากหลาย ไมควรอาศยสมมตฐานวา ผเรยนทมความสามารถสงจะมความเปนผนา โดยครไมไดฝกฝนทกษะและความเขาใจตางๆ เพอใหผเรยนเกดลกษณะดงกลาว 3.2.1 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของไทเลอร ไทเลอร (Tyler. 1949: 1) ไดใหแนวคดในการวางโครงรางหลกสตร โดยใชวธ Means – Ends Approach เปนหลกการและเหตผลในการสรางหลกสตรทเรยกวา “หลกสตรของไทเลอร” (Tyler’s rationals) ซงมหลกเกณฑในการจดหลกสตรและการสอนทเนนการตอบคาถามทเปนพนฐาน 4 ประการ คอมจดมงหมายทางการศกษาอะไรบาง ทสถาบนการศกษาจะตองกาหนดใหผเรยนมประสบการณทางการศกษาอะไรบาง ทสถาบนการศกษาควรจดขน เพอชวยใหบรรลจดมงหมายทกาหนดไว แลวจะจดประสบการณทางการศกษาอยางไร จงจะทาใหการสอนมประสทธภาพ จะประเมนผลประสทธภาพของประสบการณในการจดการศกษาอยางไร จงจะตดสนไดวาบรรลถงจดมงหมายทกาหนดไว ไทเลอรเนนวา คาถามทง 4 ขอนตองเรยงลาดบกนลงมา เพราะฉะนนการตงจดมงหมายจงเปนขนทสาคญทสด เพราะคาตอบอก 3 ขอทเหลออยนนขนอยกบจดมงหมายทกาหนดไว (ชมพนธ กญชร ณ อยธยา. 2540: 8)

77

แนวคดในการพฒนาหลกสตรของไทเลอร เปนไปตามลาดบขนดงน ขนท 1 การกาหนดจดมงหมายของหลกสตร เรมดวยการกาหนดจดมงหมายชวคราว โดยอาศยขอมลจากแหลงกาเนดทจะเปนพนฐานในการตดสนใจ 3 แหลงดวยกน คอศกษาจากสงคม ผเรยน และขอเสนอแนะของผเชยวชาญในเนอหาวชา ขอมลทไดจากแหลงทง 3 ดงกลาว จะเปนเครองชวยในการตงจดมงหมายชวคราว จดมงหมายทไดในขนน บางครงอาจมมากเกนกวา ทจะจดเขาไวในหลกสตรไดทงหมดจงควรมการพจารณาเลอกเฉพาะจดมงหมายทมความสาคญและสอดคลองกน เพอนาไปเปนหลกในการปฏบตตอไป ไทเลอร เสนอวาการเลอกจดมงหมายถาวร ควรผานการกลนกรอง เพอคดเอาขอทไมสาคญและไมสอดคลองกนออกไป ดวยวธการพจารณาจากหลกจตวทยาการเรยนร หลกปรชญาการศกษาและปรชญาสงคม จดมงหมายทผานการกลนกรองแลวเรยกวา จดมงหมายขนสดทาย หรอจดมงหมายถาวรทจะนาไปใชในการพฒนาหลกสตรตอไป ขนท 2 การเลอกประสบการณการเรยนในการวางโครงสรางของหลกสตรไทเลอร ไดตงคาถามขอท 2 วาจะเลอกประสบการณการเรยนอยางไร จงจะชวยใหบรรลถงจดมงหมายทกาหนดไว จดมงหมายทระบพฤตกรรมและเนอหานนเปนจดมงหมายปลายทางทตองการไปถง (Ends) แตประสบการณการเรยนทจดขนเพอใหเกดการเรยนร เปนวธการ (Means) ททาใหบรรลถงจดหมายปลายทาง ขนท 3 การจดประสบการณการเรยน ในการจดประสบการณใหเปนหนวยจะตองมการสารวจความสมพนธทางดานเวลาและดานเนอหา โดยมเกณฑในการจดประสบการณเรยนอยางมประสทธภาพ คอความตอเนอง การเรยงลาดบขนตอน และการบรณาการ ขนท 4 การประเมนผล เปนขนสดทายของแนวคดในการจดทาหลกสตรของไทเลอร เปนขนทใหผวางแผนจดทาหลกสตรรวาประสบการณการเรยนทจดขนบรรลตามจดมงหมายทกาหนดไวเพยงใด

รปแบบการพฒนาหลกสตรของไทเลอร สรปเปนแผนภมได ดงภาพประกอบ 1

ขอเสนอแนะของนกวชาการ การศกษาสงคม การศกษาตวผเรยน

จตวทยาการเรยนร

การประเมนผล

การจด

การเลอก

จดมงหมายสดทาย

จดมงหมายชวคราว ปรชญา

ภาพประกอบ 1 กระบวนการพฒนาหลกสตรของไทเลอร (ชมพนธ กญชร ณ อยธยา. 2524: 49)

78

3.2.2 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของทาบา

ทาบา (Taba. 1962: 12) ไดเสนอแนวคดในการพฒนาหลกสตรทเรยกวา

“Grass roots approach” หรอวธการจากเบองลางสเบองบน ซงทาบาเชอวาผทมหนาทสอน

ในหลกสตรควรไดมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรดวย วธการพฒนาหลกสตรของทาบานมขนตอน

คลายคลงกบไทเลอร แตตางกนตรงทวธการทไทเลอรเสนอนน คอนขางเปนวธการแบบ “Top – down”

นนคอ การพฒนาหลกสตรทมาจากขอเสนอแนะของนกวชาการใหครปฏบตและผบรหารสงการมายง

ครผสอนอกทหนง สาหรบขนตอนในการพฒนาหลกสตรของทาบา มดงน เรมจากการสารวจความ

ตองการ (Diagnosis of needs) ครหรอผรางหลกสตรเรมกระบวนการดวยการสารวจความตองการ

ของนกเรยนทหลกสตรไดวางแผนไว แลวกาหนดจดมงหมาย (Formulation of objectives) หลงจาก

ทครไดระบความตองการของนกเรยนแลว ครกาหนดจดมงหมายทจะใหบรรลผล ขนตอไปทาการเลอก

เนอหา (Selection of contents) จดมงหมายทเลอกไวหรอทสรางขนเปนตวชแนะแนวทางในการเลอก

รายวชาหรอเนอหาของหลกสตร และควรเลอกเนอหาทมความเทยงตรงและสาคญดวย จากนนทา

การจดเนอหา (Organization of contents) เมอครเลอกเนอหาไดแลวตองจดเนอหาโดยเรยงลาดบ

ขนตอนใหถกตองโดยคานงถงวฒภาวะของนกเรยน ผลสมฤทธทางการเรยน และความสนใจของ

ผเรยนดวย แลวทาการเลอกประสบการณการเรยน (Selection of learning experiences) เมอได

เนอหาแลว ครคดเลอกวธการสอนทเหมาะสมกบเนอหาและผเรยน นามาจดประสบการณการเรยน

การสอน (Organization of learning experiences) โดยจดเรยงลาดบขนตอนเชนเดยวกบเนอหา

แตครตองจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเหมาะกบผเรยนดวย จากนนนามาจดทาการประเมนผล

และวธการประเมนผล (Evaluation and means of evaluation) ทผทวางแผนหลกสตรตองประเมน

วาจดมงหมายใดบรรลผลสาเรจ และทงคร นกเรยนควรรวมกนกาหนดวธการประเมนผล

วธการของทาบาไดรบยกยองมาก อยางไรกตามการใชวธการดงกลาวมจดออน

อยบาง เนองจากการใหครมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรนนเปนสงทด แตมขอจากดอยเฉพาะหลกสตร

ทปฏบตจรงในหองเรยน โดยยงไมสามารถรบประกนไดวาเปนหลกสตรทมคณภาพอกประการหนง

วธการนเชอวาครเปนผเชยวชาญและทสาคญคอมเวลาพอทจะสามารถพฒนาหลกสตรได การพฒนา

หลกสตรตามวธการจากเบองลางสเบองบนของทาบา ไดทาใหนกพฒนาหลกสตรทงหลายไดตระหนก

วา ในการพฒนาหลกสตรนนควรมบคคลหลายๆ ฝายมารวมดาเนนการดวย โดยเฉพาะครผสอน ซงเปน

บคคลสาคญในการตดสนใจเกยวกบหลกสตร

79

3.2.3 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของ เซยเลอร อเลกซานเดอรและเลวส เซยเลอร อเลกซานเดอร และเลวส (Saylor, Alexander; & Lewis. 1981: 28–39) ไดเสนอแนวคดในการพฒนาหลกสตร ซงเขามแนวคดวาหลกสตรเปนแผนการในการจดโอกาส การเรยนรใหกบผเรยน ดงนนหลกสตรจงตองมการกาหนดไวอยางเปนระบบ (Curriculum system) โดยรายละเอยดของการพฒนาหลกสตรตามแนวคดน มดงตอไปน เรมจากการกาหนดเปาหมาย จดมงหมายและขอบเขต (Goals, objectives and domains) ของหลกสตรเปนสงแรก เปาหมายแตละประเดนจะบงบอกถงขอบเขตหนงๆ ของหลกสตร ซงเซยเลอร อเลกซานเดอร และเลวสไดเสนอไววาม 4 ขอบเขตทสาคญ คอ พฒนาการสวนบคคล (Personal development) สมรรถภาพทางสงคม (Social competence) ทกษะการเรยนรอยางตอเนอง (Continued learning skills) และความเชยวชาญเฉพาะดาน (Spacialization) นอกจากนอาจมขอบเขตอนๆ อก ซงนกพฒนาหลกสตรอาจจะพจารณาตามความเหมาะสมกบผเรยนและลกษณะของสงคม เปาหมาย จดมงหมายและขอบเขตตางๆ ของหลกสตร จะไดรบการพจารณาคดเลอกจากตวแปรภายนอก (External variables) ซงไดแก ทศนะและความตองการทางสงคม ขอบงคบทางกฎหมายของรฐ ขอคนพบจากงานวจยตางๆ ปรชญาของกลมผเชยวชาญทางดานหลกสตร เปนตน และจากแหลงขอมลพนฐานของหลกสตร ไดแก สงคม ผเรยน และวชาความร (Knowlege) การออกแบบหลกสตร (Curriculum design) เมอกาหนดเปาหมายและจดมงหมายของหลกสตรแลว นกพฒนาหลกสตรตองวางแผนออกแบบหลกสตร ตดสนใจเกยวกบการเลอกและจดเนอหาสาระ การเลอกประสบการณการเรยนรทเหมาะสมและสอดคลองกบเนอหาสาระทไดเลอกแลว เปนตน หลงจากตดสนใจเลอกรปแบบหลกสตรแลว ขนตอนตอไปคอ การนาหลกสตรไปใช (Curriculum implementation) โดยครผสอนตองวางแผนและจดทาแผนการสอนในรปแบบตางๆ ครผสอนตองเลอกวธการสอน และวสดสอการเรยนการสอน ทชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามทไดกาหนดไว แลวทาการประเมนหลกสตร(Curriculum evaluation) ซงเปนขนตอนสดทายของรปแบบน นกพฒนาหลกสตรและครผสอนตองเลอกวธการประเมนเพอตรวจสอบความสาเรจของหลกสตร ซงเปนทงการประเมนระหวางดาเนนการ (Formative evaluation) และการประเมน ผลรวมทงหมด (Summative evaluation) ทงนเพอนาผลการประเมนไปปรบปรงและพฒนาหลกสตรตอไป รายละเอยดของกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของเซยเลอร อเลกซานเดอรและ เลวส เสนอเปนแผนภม ดงภาพประกอบ 2

80

ภาพประกอบ 2 กระบวนการพฒนาหลกสตรของเซยเลอร อเลกซานเดอร และเลวส (Saylor.,Alexander; & Lewis. 1981: 30)

3.2.4 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของ สมธ สแตนเลยและชอร (Smith Stanley and Shores) สมธ สแตนเลย และชอร (Smith, Stanley; & Shores. 1976; อางองจาก วชย วงษใหญ. 2525. พฒนาหลกสตรและการสอนมตใหม. หนา 32) ไดเสนอแนวคดเกยวกบการพฒนาหลกสตรโดยใชรปแบบการศกษาสงคมเปนพนฐาน (Sociallized – approach) สมธ และคณะมแนวคดวา โรงเรยนทงโรงเรยนเปนสงคมหนง ดงนนการพฒนาหลกสตรของเขาจงมงเนนทางดานการศกษาสงคมเปนหลก ทงทางดานทกษะ คานยม รปแบบของสงคม สภาพปญหา ความตองการของสงคม โรงเรยนควรพยายามจดการศกษาเพอมงฝกคนใหเขาใจสงคมและแกปญหาสงคม สมธและคณะไดใชการศกษาสงคมในปจจบนมาเปนพนฐานในการกาหนดจดมงหมายของหลกสตร การเลอกเนอหาวชาและประสบการณการเรยนการสอนทสอดคลองกบจดมงหมาย การเลอกประเภทของหลกสตรและการสอนทนามาใชใหเหมาะสมกบสภาพสงคม และการจดคณภาพหลกสตรและการนาหลกสตรไปใช สมธและคณะไดเสนอวาในการพฒนาหลกสตรและการปฏบตทางหลกสตรตองอาศยความรวมมอกนทงโรงเรยนและสงคม ดงภาพประกอบ 3

เปาหมายและ

การออกแบบหลกสตร การตด สนใจใน

การออกแบบหลกสตร โดยกลมผรบผดชอบในการวางแผนหลกสตร

ขอมลจากตวแทนทางสงคมและการเมองมผลตอการตดสนใจในลาดบรองลงไปตอการออกแบบหลกสตรในขนสดทาย

การใชหลกสตร การตด สนใจใน

การจ ดการ เ ร ยนการสอนซ งด า เ น น ก า ร โ ด ย ค ร ผ ส อ น แผนการของหลกสตรมทางเลอกหลายทางด ว ยข อ เ สนอแนะเกยวกบทรพยากร สอ และองคกรตาง ๆ จะเปนการสนบสนนใหเกดความยดหยนและมอสระมากขนสาหรบครและนกเรยน

การประเมนผล การตด สนใจใน

ก า ร ป ร ะ เ ม น ก เ พ อ ป ร ะ เ ม นความกาวหนาของผเรยนซงครเปนผดาเนนการ

สาหรบการประเมนโดยกลมผวางแผนหลกสตรเปนผรบผดชอบ ขอมลทไดจากการประเมนจะเปนพนฐานในการวางแผนพฒนาหลกสตรตอไป

81

ผปกครอง

ชมชน

คร

เดก ภาพประกอบ 3 ความรวมมอระหวางโรงเรยนและสถาบนสงคมตามแนวคดของสมธ สแตนเลย และชอร (วชย วงษใหญ. 2525: 31)

แนวคดในการพฒนาหลกสตรของสมธ และคณะดงกลาว รตนะ บวสนธ (2535: 63) ไดนามาสงเคราะหแลวนาเสนอเปนรปแบบการพฒนาหลกสตร ดงภาพประกอบ 4

ภาพประกอบ 4 การสงเคราะหกระบวนการพฒนาหลกสตรตามแนวคดของสมธ สแตนเลย และชอร (รตนะ บวสนธ. 2535: 63)

สถามาพบและรวมมอกนท จะ

เสรมสรางพฒนาและเปลยนแปลง

สงคมไปในทางทพงประสงค

สถาบนสงคม

คร ผปก นกเร

มาพบและรวมมอกนเพอ

เปลยนแปลงทางสงคมไปในทางทพง

กาหนดจดมงหมาย

เลอกเนอหาวชา/

เลอกประเภทหลกสตรและ

ชมช

จดคณภาพหลกสตร/

82

3.2.5 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของโอลวา (Oliva) โอลวา (Oliva. 1992: 171 – 175) ไดเสนอแนวคดในการพฒนาหลกสตรโดยขยายความคดของตนเอง จากทไดเคยเสนอรปแบบการพฒนาหลกสตรไวเมอ ค.ศ. 1976 ไวอยาง คราวๆ แลว กระบวนการพฒนาหลกสตรของโอลวาในครงน ไดเสนอองคประกอบตางๆ ไวอยางละเอยดถง 12 องคประกอบ และมการดาเนนการเปนขนตอนตางๆ โดยเรมจากการกาหนดเปาหมายของการจดการศกษา ปรชญาและหลกจตวทยาการศกษา ซงเปาหมายนเปนความเชอทไดมาจากความตองการของสงคมและผเรยน แลวทาการวเคราะหความตองการของชมชน ผเรยน และเนอหาวชา จากนนจงกาหนดจดมงหมาย วตถประสงคและจดโครงสรางของหลกสตรและนาหลกสตรไปใช แลวกาหนดจดหมาย จดประสงคของการเรยน เลอกยทธวธการของการเรยนการสอน และเลอกวธการประเมนผลกอนและหลงเรยน แลวนายทธวธการจดการเรยนการสอนไปใช ทาการประเมนผลการจดการเรยนการสอนและประเมนผลหลกสตร ขนตอนการพฒนาหลกสตรของโอลวา เสนอเปนแผนภมไดดงภาพประกอบ 5 (ขนตอนอยในกรอบสเหลยมเปนขนตอนในการวางแผน, ขนตอนทอยในวงกลมเปนขนตอนในการนาไปปฏบต)

83

ภาพประกอบ 5 กระบวนการพฒนาหลกสตรของโอลวา (Oliva. 1992: 172)

กาหนดความตองการของผเรยนทวๆ ไป

6.กาหนดจดมงหมายของการเรยนการสอน

4. กาหนดวตถประสงคของ

3. กาหนดจดประสงคของ

2.3กาหนดความตองการของเนอหาวชา

2.2กาหนดความตองการของชมชน

2.1กาหนดความตองการของผเรยน

กาหนดความตองการของสงคม

7.กาหนดวตถประสงคของการเรยนการสอน

1.กาหนดเปาหมายและปรชญาการศกษารวม

ทงความเชอเกยวกบการเรยนร

9.2เลอกวธการประเมนผลหลงเรยน

9.1เลอกเทคนควธการประเมนผลกอนเรยน

8. เลอกวธการจดการเรยนการสอน

12. ประเมนผลหลกสตร

5. กาหนดโครงสรางของ

หลกสตรและนา

10.นาวธการจดการ

เรยนการสอนไปใช

11.ประเมนผล

การเรยนการสอน

ขอมลยอนกลบ

ขอมลยอนกลบ

84

3.2.6 แนวคดในการพฒนาหลกสตรของสงด อทรานนท สงด อทรานนท (2532: 31 – 35) ไดสรปสาระสาคญของกระบวนการพฒนาหลกสตร ไวดงน การพฒนาหลกสตร หมายถง การทาหลกสตรทมอยแลวใหดขน หรอการจดทาหลกสตรขนใหมโดยไมมหลกสตรเดมเปนพนฐานอยเลย แตโดยทวไปแลวความหมายของการพฒนาหลกสตร หมายถง กระบวนการทงหมดทเกยวของกบการจดทาหลกสตรและปรบปรงหลกสตร ดงนนจงพบวาในการพฒนาหลกสตรเรมตงแตการศกษาขอมลพนฐานทจาเปนสาหรบการพฒนาหลกสตร การดาเนนการรางหลกสตร ซงในสวนของการดาเนนการรางหลกสตรน ประกอบดวย การวเคราะหสภาพของสงคม การกาหนดจดมงหมาย การคดเลอกเนอหาสาระ และการประเมนหลกสตรทสรางเสรจแลว และเมอไดรางหลกสตรเรยบรอยแลว เปนขนของการนาเอาหลกสตรไปใช การประเมนผลทไดจากหลกสตร และในขนตอนสดทายมการปรบปรงแกไขหลกสตร จากกระบวนการตางๆ ดงกลาว สรปเปนแผนภมได ดงภาพประกอบ 6

ภาพประกอบ 6 ระบบการพฒนาหลกสตรของสงด อทรานนท (สงด อทรานนท. 2532: 35)

ขอมลพนฐาน - ประวตและปรชญาการศกษา - สงคมและวฒนธรรม - ความรเกยวกบผเรยน - ทฤษฎการเรยนร - ธรรมชาตของเนอหาสาระ

ระบบการรางหลกสตร - วเคราะหขอมลพนฐาน - ก า หนดจ ด ม ง หมายขอ งหลกสตร - คดเลอกและจดเนอหาสาระ - กาหนดวธการประเมนผล - (อาจจะ) ทดลองใชลกสตร - ประเมนหลกสตรกอนการนาไปใช - การปรบปรงหลกสตรกอนจะนาไปใช

ระบบการใชหลกสตร - จ ดท า เ อกส า รป ร ะกอบหลกสตร - เตรยมบคลากร - บรหารและบรการหลกสตร - ดาเนนการสอนตามหลกสตร - นเทศการใชหลกสตร

ระบบการประเมนหลกสตร - ประ เม นผลส มฤทธ ข อ งหลกสตร - ประเมนระบบหลกสตร

การปรบปรง

85

3.2.7 แนวคดในการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรของวชย วงษใหญ วชย วงษใหญ (2532) เสนอแนวคดการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรซงประกอบดวยระบบทสมพนธกน 3 ระบบ คอ ระบบการรางหลกสตร ระบบการนาหลกสตรไปใชและระบบการประเมนหลกสตร แตละระบบประกอบดวยขนตอนยอยตางๆ ดงน ระบบการรางหลกสตร การางหลกสตรมอย 4 ขนตอน โดยเรมจากการกาหนดหลกสตร คอการเตรยมการศกษาขอมลพนฐานดานตางๆ ทจะนามาใชสาหรบหลกสตร อาจเรมจากการทาการศกษาวจยเพอใหทราบขอเทจจรงหลายๆ อยางทเกยวของกบการจดการศกษา ทงในสวนทเกยวของโดยตรงและโดยออมเชน ตองการทราบสภาพความตองการของสงคมในดานการศกษา ตองการทราบสภาพการศกษาในปจจบน แนวโนมของสงคมและความตองการทางการศกษาในอนาคต การศกษาขอมลพนฐานทจาเปนในการกาหนดหลกสตรประกอบไปดวยสงกาหนดทางวชาการ สงกาหนดทางสงคมวฒนธรรมและเศรษฐกจ สงกาหนดทางการเมอง หลงจากการศกษาขอมลพนฐานจากสงทกาหนดหลกสตรแลวกเปนการตดสนใจเกยวกบรปแบบหลกสตร เชน หลกสตรแบบรายวชา หลกสตรแบบบรณาการหรอหลกสตรแบบแกนวชา เปนตน รปแบบหลกสตรจะประกอบดวยโครงสรางและองคประกอบหลกสตร ซงจะสะทอนใหเหนภาพรวมและมาตรฐานการศกษาของแตละหลกสตร เมอรางหลกสตรเสรจเรยบรอยแลว กอนจะนาหลกสตรไปใชจะตองตรวจสอบคณภาพหลกสตร ทงนเพอการศกษาความเปนไปไดพรอมทงปรบปรงแกไขบางสวนนาไปใชจรง การตรวจสอบคณภาพหลกสตร อาจจะใชวธการประชมสมมนาหรอใหผเชยวชาญ ผมประสบการณชวยพจารณาการทดลองใชหลกสตรนารองเพอศกษาความเปนไปไดของหลกสตร และการปรบแกไขหลกสตรกอนนาไปใช การปรบปรงหลกสตรตองอาศยการจดทาขอมลทชดเจน อนจะเปนการทาใหการปรบปรงแกไขหลกสตรเปนไปอยางมระบบและมประสทธภาพ ระบบการใชหลกสตร มอย 3 ขนตอน คอ การขออนมตหลกสตร เปนการนาหลกสตรทผานการปรบแกแลวเสนอหนวยงานบงคบบญชาเพอใหความเหนชอบหลกการ แลวทาการวางแผนการใชหลกสตร เปนขนตอนเตรยมการใชหลกสตรซงจะตองคานงสงตางๆ ดงน การประชาสมพนธหลกสตร การเตรยมงบประมาณ การเตรยมความพรอมของบคลากร วสดหลกสตร บรการสนบสนนและอาคารสถานท ระบบบรหารของสถาบนการศกษา การฝกอบรมเชงปฏบตการศกษา การประเมนผลและการตดตามการใชหลกสตร แลวดาเนนการใชหลกสตรหรอบรหารหลกสตร ขนตอนนนบวาเปนขนตอนทสาคญทสด เปนทงศาสตรและศลป วาเปนศาสตรนนหมายถง การวางแผนการใชอยางมระบบและใชเทคโนโลยทางการศกษามาชวยเสรม สวนทวาเปนศลปนนหมายถง ผใชในทนรวมทงผบรหารและครผสอน จะมบทบาทมากในการทจะทาใหหลกสตรบรรลผลสาเรจมากนอยเพยงใด ดงทกลาววา หลกสตรใหมนนกไมมความหมายและไมไดผลตามทหลกสตรคาดหวง และระบบการประเมนหลกสตร เปนระบบสดทายของการพฒนาหลกสตรการประเมนหลกสตรหรอกระบวนการเปรยบเทยบระหวางผลการใชหลกสตรทวดไดกบวตถประสงคของหลกสตร โดยเรมจากการวางแผนประเมนหลกสตร เปนการพจารณาวาการประเมนหลกสตรในสวนใดบาง เชน ประเมนเอกสารหลกสตร ประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ประเมนการสอนของ

86

ผสอน ประเมนการบรหารหลกสตรของผบรหาร ประเมนตดตามผลการศกษาสาเรจ และการประเมนการยอมรบหลกสตรจากผปกครองหรอชมชนเหลาน เปนตน แลวเกบขอมล ไดแก การรวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ โดยใชเครองมอและวธการทเหมาะสมกบลกษณะขอมลจากแหลงนน จากนนทาการรายงานขอมล เปนการนาเสนอขอมลทผานการวเคราะหแลวโดยใชการตความ อธบาย ลงสรปเกยวกบขอมลนน เพอนาขอคนพบจากการรายงานขอมลไปปรบปรงแกไขในสวนตางๆ ของหลกสตรดงภาพประกอบ 7

ภาพประกอบ 7 แนวคดการพฒนาหลกสตรแบบครบวงจรของ วชย วงษใหญ (วชย วงษใหญ. 2532: 23)

ระบบรางหลกสตร 1. สงกาหนดหลกสตรวชา สงคม เศรษฐกจ

2. รปแบบหลกสตร หลกการ โครงสรางองคประกอบหลกสตร วตถประสงค เนอหา ประสบการณการเรยน การประเมนผล

3. ตรวจสอบคณภาพ หลกสตร ผเชยวชาญ

การสมมนา ทดลองนารอง การวจย

4. ปรบแกกอนใช

ระบบการใชหลกสตร

1. ขออนมตหลกสตร หนวยงานบงคบบญชา

2. วางแผนการใชหลกสตร ประชาสมพนธหลกสตรเตรยมบคคลากร

งบประมาณ วสดหลกสตร อาคารสถานท อบรมเชงปฏบตการ 3. การบรหารหลกสตร ดาเนนการตาม กจกรรมการเรยนการสอน จดตารางเวลา

ระบบการประเมนผล 1. วางแผนการประเมน

- ประเมนเอกสารหลกสตร

- ประเมนผลสมฤทธ ของนกเรยน

- ประเมนผสอน - ประเมนการบรหาร หลกสตร - ประเมนตดตามผล ผสาเรจการศกษา - ประเมนผปกครอง ชมชน

2. เกบรวบรวมขอมล 3. วเคราะหขอมล 4. รายงานขอมล

ปรบปรงแกไข

87

3.3 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2526 สาหรบเดกอาย 3 – 5 ป เปนการจดการศกษาในลกษณะของการอบรมเลยงดและใหการศกษา เดกจะไดรบการพฒนาทงทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ตามวยและความสามารถของแตละบคคล จดมงหมาย หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546สาหรบเดกอาย 3 – 5 ป มงใหเดกมพฒนาการดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ทเหมาะสมกบวย ความสามารถและความแตกตางระหวางบคคล จงกาหนดจดหมายซงถอเปนมาตรฐานคณลกษณะทพงประสงค ไดแกรางกายเจรญเตบโตตามวย และมสขนสยทด กลามเนอใหญและกลามเนอเลกแขงแรง ใชไดอยางคลองแคลวและประสานสมพนธกน มสขภาพจตด มความสข มคณธรรม จรยธรรม และมจตใจทงดงาม ชนชมและแสดงออกทาง ดนตร การเคลอนไหว รกการออกกาลงกาย ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย อยรวมกบผอนไดอยางมความสขและปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคมในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมวย มจนตนาการและความคดสรางสรรค มเจตคตทดตอการเรยนร และมทกษะในการแสวงหาความร คณลกษณะตามวย คณลกษณะตามวยเปนความสามารถตามวยหรอพฒนาการตามธรรมชาตเมอเดก มอายถงวยนนๆ ผสอนจาเปนตองทาความเขาใจคณลกษณะตามวยของเดกอาย 3 - 5 ป เพอนาไปพจารณาจดประสบการณใหเดกแตละวยไดอยางถกตองเหมาะสมขณะเดยวกนจะตองสงเกตเดก แตละคนซงมความแตกตางระหวางบคคลเพอนาขอมลไปชวยในการพฒนาเดกใหเตมความสามารถและศกยภาพ พฒนาการเดกในแตละชวงอายอาจเรวหรอชากวาเกณฑทกาหนดไวและการพฒนา จะเปนไปอยางตอเนอง ถาสงเกตพบวาเดกไมมความกาวหนาอยางชดเจนตองพาเดกไปปรกษาผเชยวชาญหรอแพทยเพอชวยเหลอและแกไขไดทนทวงท คณลกษณะตามวยทสาคญของเดกอาย 3 – 5 ป มดงน เดกอาย 3 ป พฒนาการดานรางกาย เดกสามารถกระโดดขนลงอยกบทไดรบลกบอลดวยมอและลาตว เดนขนบนไดสลบเทาได เขยนรปวงกลมตามแบบได และใชกรรไกรมอเดยวได สวนดานอารมณและจตใจ เดกสามารถแสดงอารมณตามความรสก ชอบทจะทาใหผใหญพอใจและไดรบคาชม กลวการพลดพรากจากผเลยงดใกลชดนอยลง สาหรบดานสงคม เดกสามารถรบประทานอาหารไดดวยตนเอง ชอบเลนแบบคขนาน (เลนของเลนชนดเดยวกนแตตางคนตางเลน) เลนสมมตได รจกรอคอย และพฒนาการทางดานสตปญญา เดกสามารถสารวจสงตางๆ ทเหมอนกนและตางกนได บอกชอของตนเองได ขอความชวยเหลอเมอมปญหา สนทนาโตตอบ / เลาเรองดวยประโยคสนๆ ได สนใจนทานและเรองราวตางๆ รองเพลง ทองคากลอน คาคลองจองงายๆ และแสดงทาทางเลยนแบบได รจกใชคาถาม “อะไร” สรางผลงานตามความคดของตนเองอยางงายๆ และอยากรอยากเหนทกอยางรอบตว

88

เดกอาย 4 ป พฒนาการดานรางกาย เดกสามารถกระโดดขาเดยวอยกบทไดรบลกบอลไดดวยมอทงสอง เดนขน ลงบนไดสลบเทาได เขยนรปสเหลยมตามแบบได ตดกระดาษเปนเสนตรงได กระฉบกระเฉงไมชอบอยเฉย ดานอารมณและจตใจ แสดงออกทางอารมณไดเหมาะสมกบบางสถานการณ เรมรจกชนชมความสามารถ และผลงานของตนเองและผอน ชอบทาทายผใหญ ตองการใหมคนฟง คนสนใจ พฒนาการดานสงคมสามารถแตงตวไดดวยตนเอง ไปหองสวมไดเอง เลนรวมกบคนอนได รอคอยตามลาดบกอน - หลง แบงของใหคนอน เกบของเลนเขาทได และพฒนาการดานสตปญญา เดกสามารถจาแนกสงตางๆ ดวยประสาทสมผสทง 5 ได บอกชอและนามสกลของตนเองได พยายามแกปญหาดวยตนเองหลงจากไดรบคาชแนะ สนทนาโตตอบ เลาเรองเปนประโยคอยางตอเนอง สรางผลงานตามความคดของตนเอง โดยมรายละเอยดเพมขน รจกใชคาถาม “ทาไม” เดกอาย 5 ป พฒนาการดานรางกาย เดกสามารถกระโดดขาเดยวไปขางหนาอยางตอเนองได รบลกบอลทกระดอนขนจากพนไดดวยมอทงสอง เดนขน ลงบนไดสลบเทาไดอยางคลองแคลว เขยนรปสามเหลยมตามแบบได ตดกระดาษตามแนวโคงทกาหนด ใชกลามเนอเลกไดด เชน ตดกระดม ผกเชอกรองเทา ฯลฯ ยดตว คลองแคลว พฒนาการดานอารมณและจตใจ เดกสามารถแสดงอารมณไดสอดคลองกบสถานการณอยางเหมาะสม ชนชมความสามารถและผลงานของตนเองและผอน ยดตนเองเปนศนยกลางนอยลง พฒนาการดานสงคม สามารถปฏบตกจวตรประจาวนไดดวยตนเอง เลนหรอทางานโดยมจดมงหมายรวมกบผอนได พบผใหญ รจกไหว ทาความเคารพ รจกขอบคณ เมอรบของจากผใหญ และรบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย พฒนาการดานสตปญญา เดกสามารถบอกความแตกตางของกลน ส เสยง รส รปราง จาแนก และจดหมวดหมสงของได บอกชอ นามสกล และอายของตนเองได พยายามหาวธแกปญหาดวยตนเอง สนทนาโตตอบ เลาเปนเรองราวได สรางผลงานตามความคดของตนเอง โดยมรายละเอยดเพมขนและแปลกใหม รจกใชคาถาม “ทาไม” “อยางไร” เรมเขาใจสงทเปนนามธรรม นบปากเปลาไดถง 20 ระยะเวลาเรยน ใชเวลาในการจดประสบการณใหกบเดก 1 – 3 ป การศกษาโดยประมาณ ทงนขนอยกบอายของเดกทเรมเขาสถานศกษาหรอสถานพฒนาเดกปฐมวย สารระการเรยนร สาระการเรยนรใชเปนสอกลางในการจดกจกรรมใหกบเดก เพอสงเสรมพฒนาการทกดาน ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ซงจาเปนตอการพฒนาเดกใหเปนมนษยทสมบรณ ทงนสาระการเรยนรประกอบดวย องคความร ทกษะหรอกระบวนการ และคณลกษณะหรอคานยม คณธรรม จรยธรรม ความรสาหรบเดกอาย 3 – 5 ป จะเปนเรองราวทเกยวของกบตวเดก บคคลและสถานททแวดลอมเดก ธรรมชาตรอบตว และสงตางๆ รอบตวเดกทเดกมโอกาสใกลชดหรอมปฏสมพนธในชวตประจาวนและเปนสงทเดกสนใจ จะไมเนนเนอหาการทองจา ในสวนทเกยวของกบทกษะหรอกระบวนการจาเปนตองบรณาการทกษะทสาคญและจาเปนสาหรบเดก เชน ทกษะการเคลอนไหว ทกษะทางสงคม ทกษะการคด ทกษะการใชภาษาคณตศาสตรและวทยาศาสตร เปนตน

89

ขณะเดยวกนควรปลกฝงใหเดกเกดเจตคตทด มคานยมทพงประสงค เชน ความรสกทดตอตนเองและผอน รกการเรยนร รกธรรมชาต สงแวดลอม และมคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสมกบวย เปนตน ผสอนหรอผจดการศกษา อาจนาสาระการเรยนรมาจดในลกษณะหนวยการสอนแบบบรณาการหรอเลอกใชวธการทสอดคลองกบปรชญาและหลกการจดการศกษาปฐมวย สาระการเรยนรกาหนดเปน 2 สวน ดงน 1) ประสบการณสาคญ เปนสงจาเปนอยางยงสาหรบการพฒนาเดกทางรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา ชวยใหเดกเกดทกษะทสาคญสาหรบการสรางองคความร โดยใหเดกไดมปฏสมพนธกบวตถ สงของ บคคลตางๆ ทอยรอบตว รวมทงปลกฝงคณธรรม จรยธรรมไปพรอมกนดวย ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ไดแก การทรงตวและการประสานสมพนธของกลามเนอใหญ เชนการเคลอนไหวอยกบทและการเคลอนไหวเคลอนท การเคลอนไหวพรอมวสดอปกรณ การเลนเครองเลนสนาม เปนตน การประสานสมพนธของกลามเนอเลก เชน การเลนเครองเลนสมผส การเขยนภาพและการเลนส การปนและประดษฐสงตางๆ ดวยดนเหนยว ดนนามน แทงไม เศษวสด ฯลฯ การตอของ บรรจ เท และแยกชนสวน เปนตน การรกษาสขภาพ การปฏบตตนตามสขอนามย และการรกษาความปลอดภยของตนเองและผอนในกจวตรประจาวน ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานอารมณและจตใจ ไดแก ดนตร เชนการแสดงปฏกรยาโตตอบเสยงดนตร การเลนเครองดนตรงายๆ เชน เครองดนตรประเภทเคาะ ประเภทต ฯลฯ การรองเพลง เปนตน สนทรยภาพ เชน การชนชมและสรางสรรคสงสวยงาม การแสดงออกอยางสนกสนานกบเรองตลก ขาขน และเรองราว เหตการณทสนกสนานตางๆ การเลน เชน การเลนอสระ การเลนรายบคคล การเลนเปนกลม การเลนในหองเรยนและนอกหองเรยน เปนตน คณธรรม จรยธรรม เชน การปฏบตตนตามหลกศาสนาทนบถอ เปนตน ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานสงคม เชนการปฏบตกจวตรประจาวนของตน การเลนและการทางานรวมกบผอน การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต การมโอกาสไดรบรความรสก ความสนใจ และความตองการ ของตนเองและผอน การแลกเปลยนความคดเหนและเคารพความคดเหนของผอน การแกปญหาในการเลน การปฏบตตามวฒนธรรมทองถนทอาศยอยและความเปนไทย เปนตน ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา ไดแก การคด เชนการรจกสงตางๆ ดวยการมอง ฟง สมผส ชมรส และดมกลน การเลยนแบบการกระทาและเสยงตางๆ การเชอมโยง ภาพถาย และรปแบบตางๆ กบสงของหรอสถานทจรง การรบร และแสดงความรสกผานสอ วสด ของเลน และผลงาน การแสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสด ตางๆ เปนตน การใชภาษา เชน การแสดงความรสกดวยคาพด การพดกบผอนเกยวกบประสบการณของตนเอง หรอเลาเรองราว เกยวกบตนเอง การอธบายเกยวกบสงของ เหตการณ และความสมพนธของสงตางๆ การฟงเรองราวนทาน คาคลองจอง คากลอน การเขยนในหลายรปแบบผานประสบการณทสอความหมายตอเดก เขยนภาพ เขยนขดเขย เขยนคลายตวอกษร เขยนเหมอนสญลกษณ เขยนชอตนเอง การอานในหลายรปแบบ ผานประสบการณทสอความหมายตอเดก อานภาพหรอสญลกษณจากหนงสอนทาน/เรองราวทสนใจ เปนตน การสงเกต การจาแนก และการเปรยบเทยบ เชน การสารวจและอธบายความเหมอน ความตางของสงตางๆ การจบค การจาแนก และการจดกลม การเปรยบเทยบ เชน ยาว - สน ขรขระ - เรยบ ฯลฯ การเรยงลาดบ การคาดคะเน

90

การตงสมมตฐาน การทดลอง การสบคนขอมลและการใชหรออธบายสงตางๆ ดวยวธการทหลากหลาย เปนตน จานวน เชน การเปรยบเทยบจานวน มากกวา นอยกวา เทากน การนบสงตางๆ การจบคหนงตอหนง การเพมขนหรอลดลงของจานวนหรอปรมาณ เปนตน มตสมพนธ (พนท/ระยะ) เชน การตอเขาดวยกน การแยกออก การบรรจและการเทออก การสงเกตสงตางๆ และสถานทจากมมมองทตางๆ กน การอธบายในเรองตาแหนงของสงตางๆ ทสมพนธกน การอธบายในเรองทศทางการเคลอนทของคนและสงตางๆ การสอความหมายของมตสมพนธดวยภาพวาด ภาพถาย และรปภาพ เปนตน เวลา เชน การเรมตนและการหยดการกระทาโดยสญญาณ การเปรยบเทยบเวลา เชน ตอนเชา ตอนเยน เมอวานน พรงน ฯลฯ การเรยงลาดบเหตการณตางๆ การสงเกตความเปลยนแปลงของฤด เปนตน 2) สาระทควรเรยนร เปนเรองราวรอบตวเดกทนามาเปนสอในการจดกจกรรม ใหเดกเกดการเรยนร ไมเนนการทองจาเนอหา ผสอนสามารถกาหนดรายละเอยดขนเองใหสอดคลองกบวย ความตองการ และความสนใจของเดก โดยใหเดกไดเรยนรผานประสบการณสาคญทระบไวขางตน ทงนอาจยดหยนเนอหาได โดยคานงถงประสบการณและสงแวดลอมในชวตจรง สาระทเดกอาย 3 – 5 ป ควรเรยนรไดแก เรองราวเกยวกบตวเดก เดกควรรจกชอ นามสกล รปราง หนาตา รจกอวยวะตางๆ วธระวงรกษารางกายใหสะอาด ปลอดภย การรบประทานอาหารทถกสขลกษณะ เรยนรทจะเลนและทาสงตางๆ ดวยตนเองคนเดยว หรอกบผอน ตลอดจนเรยนรทจะแสดงความคดเหน ความรสก และแสดงมารยาททด เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เดกควรไดมโอกาสรจกและรบรเรองราว เกยวกบครอบครว สถานศกษา ชมชน รวมทงบคคลตางๆ ทเดกตองเกยวของหรอมโอกาสใกลชดและมปฏสมพนธในชวตประจาวน ธรรมชาตรอบตว เดกควรจะไดเรยนรสงมชวต สงไมมชวต รวมทงความเปลยนแปลงของโลกทแวดลอมเดกตามธรรมชาต เชน ฤดกาล กลางวน กลางคน ฯลฯ สงตางๆ รอบตวเดก เดกควรจะไดรจกส ขนาด รปราง รปทรง นาหนก ผวสมผสของสงตางๆ รอบตว สงของเครองใช ยานพาหนะ และการสอสารตางๆ ทใชอยในชวตประจาวน การจดประสบการณ การจดประสบการณสาหรบเดกปฐมวยอาย 3 – 5 ป จะไมจดเปนรายวชาแตจดในรปของกจกรรมบรณาการผานการเลน เพอใหเดกเรยนรจากประสบการณตรง เกดความร ทกษะ จรยธรรม รวมทงเกดการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยมหลกการและแนวทางการจดประสบการณ ดงน 1. หลกการจดประสบการณ จดประสบการณการเลนและการเรยนรเพอพฒนาเดกโดยองครวมอยางตอเนอง เนนเดกเปนสาคญ สนองความตองการ ความสนใจ ความแตกตางระหวางบคคลและบรบทของสงคมทเดกอาศยอย จดใหเดกไดรบการพฒนาโดยใหความสาคญทงกระบวนการและผลผลต จดการประเมนพฒนาการใหเปนกระบวนอยางตอเนอง และเปนสวนหนงของการจดประสบการณใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการพฒนาเดก

91

2. แนวทางการจดประสบการณ จดประสบการณใหสอดคลองกบจตวทยาพฒนาการ คอเหมาะกบอาย วฒภาวะและระดบพฒนาการ เพอใหเดกทกคนไดพฒนาเตมตามศกยภาพ และสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกวยนคอ เดกไดลงมอกระทา เรยนรผานประสาทสมผสทง 5 ไดเคลอนไหว สารวจ เลน สงเกต สบคน ทดลอง และคดแกปญหาดวยตนเอง ในรปแบบบรณาการ คอ บรณาการทงทกษะและสาระการเรยนร ใหเดกไดรเรม คด วางแผน ตดสนใจ ลงมอกระทา และนาเสนอความคดโดยผสอนเปนผสนบสนน อานวยความสะดวก และเรยนรรวมกบเดก มปฏสมพนธกบเดกคนอน กบผใหญ ภายใตสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ในบรรยากาศทอบอนมความสขและเรยนรการทากจกรรมแบบรวมมอในลกษณะตางๆ กน รวมทงมปฏสมพนธกบสอและแหลงการเรยนรทหลากหลายและอยในวถชวตของเดกทสงเสรมลกษณะนสยทดและทกษะการใชชวตประจาวน ตลอดจนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนรอยางตอเนอง ทงในลกษณะทมการวางแผนไวลวงหนาและแผนทเกดขนในสภาพจรงโดยไมไดคาดการณไว ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดประสบการณ ทงการวางแผน การสนบสนนสอการสอน การเขารวมกจกรรม และการประเมนพฒนาการ และจดทาสารนทศนดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบพฒนาการและการเรยนรของเดกเปนรายบคคลแลวนามาไตรตรองและใชใหเปนประโยชนตอการพฒนาเดกและการวจยในชนเรยน 3. การจดกจกรรมประจาวน กจกรรมสาหรบเดก 3 – 5 ป สามารถนามาจดเปนกจกรรมประจาวนไดหลายรปแบบ เปนการชวยใหทงผสอนและเดกทราบวาแตละวนจะทากจกรรมอะไร เมอใดและอยางไร การจดกจกรรมประจาวนมหลกการจดและขอบขายของกจกรรมประจาวน ดงน หลกการจดกจกรรมประจาวน กาหนดระยะเวลาในการจดกจกรรมแตละกจกรรมใหเหมาะสมกบวยของเดกใน แตละวน กจกรรมทตองใชความคด ทงในกลมเลกและกลมใหญ ไมควรใชเวลาตอเนองนานเกนกวา 20 นาท เปนกจกรรมทเดกมอสระเลอกเลนเสร เชน การเลนตามมม การเลนกลางแจง ฯลฯ และกจกรรมควรมความสมดลระหวางกจกรรมในหองและนอกหอง กจกรรมทใชกาลงและไมใชกาลงจดใหครบทกประเภท ทงนกจกรรมทตองออกกาลงกายควรจดสลบกบกจกรรมทไมตองออกกาลงมากนก เพอเดกจะไดไมตองเหนอยเกนไป ขอบขายของกจกรรมประจาวน การเลอกกจกรรมทจะนามาจดในแตละวน ตองใหครอบคลมดานการพฒนากลามเนอใหญ เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอใหญ การเคลอนไหว และความคลองแคลวในการใชอวยวะตางๆ จงควรจดกจกรรม โดยใหเดกไดเลนอสระกลางแจง เลนเครองเลนสนาม เคลอนไหวรางกายตามจงหวะดนตร การพฒนากลามเนอเลก เพอใหเดกไดพฒนาความแขงแรงของกลามเนอเลก การประสานสมพนธระหวางมอและตา จงควรจดกจกรรมโดยใหเดกไดเลนเครองเลนสมผส เลน

92

เกมตอภ0าพ ฝกชวยเหลอตนเองในการแตงกาย หยบจบชอนสอม ใชอปกรณศลปะ เชน สเทยน กรรไกร พกน ดนเหนยว ฯลฯ การพฒนาอารมณ จตใจ และปลกฝงคณธรรม จรยธรรม เพอใหเดกมความรสกทดตอตนเองและผอน มความเชอมน กลาแสดงออก มวนยในตนเอง รบผดชอบ ซอสตย ประหยด เมตตากรณา เออเฟอ แบงปน มมารยาทและปฏบตตนตามวฒนธรรมไทยและศาสนาทนบถอ จงควรจดกจกรรมตางๆ ผานการเลนใหเดกไดมโอกาสตดสนใจเลอก ไดรบการตอบสนองตามความตองการ ไดฝกปฏบตโดยสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม ตลอดเวลาทโอกาสเอออานวย การพฒนาสงคมนสย เพอใหเดกมลกษณะนสยทด แสดงออกอยางเหมาะสมและอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ชวยเหลอตนเองในการทากจวตรประจาวน มนสยรกการทางาน รจกระมดระวงความปลอดภยของตนเองและผอน จงควรจดใหเดกไดปฏบตกจวตรประจาวนอยางสมาเสมอ เชน รบประทานอาหาร พกผอนนอนหลบ ขบถาย ทาความสะอาดรางกาย เลนและทางานรวมกบผอน ปฏบตตามกฎกตกาขอตกลงของสวนรวม เกบของเขาทเมอเลนหรอทางานเสรจ ฯลฯ การพฒนาการคด เพอใหเดกไดพฒนาความคดรวบยอด สงเกต จาแนก เปรยบเทยบ จดหมวดหม เรยงลาดบเหตการณ แกปญหา จงควรจดกจกรรม ใหเดกไดสนทนาอภปรายแลกเปลยนความคดเหน เชญวทยากรมาพดคยกบเดก คนควาจากแหลงขอมลตางๆ ทดลอง ศกษานอกสถานท ประกอบอาหาร หรอจดใหเดกไดเลนเกมการศกษาทเหมาะสมกบวยอยางหลากหลาย ฝกการแกปญหาในชวตประจาวนและในการทากจกรรมทงทเปนกลมยอย กลมใหญ หรอรายบคคล การพฒนาภาษา เพอใหเดกไดมโอกาสใชภาษาสอสารถายทอดความรสก ความนกคด ความรความเขาใจในสงตางๆ ทเดกมประสบการณ จงควรจดกจกรรมทางภาษาใหมความหลากหลายในสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร มงปลกฝงใหเดกรกการอาน และบคลากรทแวดลอมตองเปนแบบอยางทดในการใชภาษา ทงนตองคานงถงหลกการจดกจกรรมทางภาษาทเหมาะสมกบเดกเปนสาคญ และการสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค เพอใหเดกไดพฒนาความคดรเรมสรางสรรค ไดถายทอดอารมณความรสกและเหนความสวยงามของสงตางๆรอบตว โดยใชกจกรรมศลปะและดนตรเปนสอ ใชในการเคลอนไหวและจงหวะตามจนตนาการ ใหประดษฐสงตางๆอยางอสระตามความคดรเรมสรางสรรคของเดก เลนบทบาทสมมตในมมเลนตางๆ เลนนา เลนทราย เลนกอสรางสงตางๆ เชน แทงไมรปทรงตางๆ ฯลฯ การประเมนพฒนาการ การประเมนพฒนาการเดกอาย 3 - 5 ป เปนการประเมนพฒนาการทางดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาของเดก โดยถอเปนกระบวนการตอเนอง และเปนสวนหนงของกจกรรมปกตทจดใหเดกในแตละวน ทงนใหมงนาขอมลการประเมนมาพจารณา ปรบปรง วางแผนการจดกจกรรมเพอสงเสรมใหเดกแตละคนไดรบการพฒนาตามจดหมายของหลกสตร การประเมนพฒนาการควรยดหลก การประเมนพฒนาการของเดกใหครบทกดานและนาผลมาพฒนาเดก ประเมนเปนรายบคคลอยางสมาเสมอตอเนองตลอดป สภาพการประเมนควรมลกษณะเชนเดยวกบการปฏบตกจกรรมประจาวน เปนระบบ มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกไวเปนหลกฐาน

93

และประเมนตามสภาพจรงดวยวธการหลากหลายเหมาะกบเดก รวมทงใชแหลงขอมลหลายๆ ดาน ไมควรใชการทดสอบ สาหรบวธการประเมนทเหมาะสมและควรใชกบเดกอาย 3 - 5 ป ไดแก การสงเกต การบนทกพฤตกรรม การสนทนา การสมภาษณ การวเคราะหขอมลจากผลงานเดกทเกบอยางมระบบ 3.4 แนวคดการพฒนาหลกสตรปฐมวย แนวคดสาคญเกยวกบหลกสตร กาหนดขนจากจดมงหมายเฉพาะกลมทจะปฏบตการอยางใดอยางหนง ตามกระบวนการทางการศกษาในระยะเวลาอนสนเพอสนองจดหมายนน ซงจะแตกตางจากความมงหมายหรอจดหมายของหลกสตรระบบการศกษาทกาหนดขนในระดบนโยบายหรอระดบการศกษาตางๆ สวนใหญเกดขนจากการผสมผสานของแนวคดของหลกสตรบางประเภท หลกสตรแบบกจกรรมทมจดเดนเฉพาะเรอง เชน ความตองการและปญหาของชวตทเกดขน ดาเนนการจดประสบการณเรยนรโดยกจกรรมการเรยนการสอนเปนหลก เนอหา ทกษะ ประสบการณทนามาใชมงตอบสนองปญหาและความตองการนน กระบวนการแกปญหามความสาคญวาเนอหาทไดรบ และการวดผลมงดความเปลยนแปลงทเกดขนมากกวาวธการจดจา เปนตน ซงมลกษณะยดหยน สามารถปรบ เปลยนแปลง เพมเตมหรอตดทอนเนอหาประสบการณใหเหมาะสมสอดคลองกบปญหาและความตองการของผเรยน กลมสนใจ หรอชมชนตางๆ ดงนนการรางหลกสตรแบบนมผรางจงไมควรไปยดตดกบรปแบบของเนอหาหลกสตร ความตองการของผรางเปนอนขาด เพราะจะกอใหเกดปญหาในเรองความตองการของผเรยนทแตกตางจากผสรางหลกสตรโดยตรง และเนนในเรองของกระบวนการกลม มนษยสมพนธการสรางเจตคตและการลงมอปฏบตจรง ผเรยนจะไดอยรวมกนในสาถานทใกลเคยงหรอในสถานการณทเปนจรงมโอกาสในการฝกฝนทกษะตางๆ ทางสงคม การแกปญหา การอยรวมกน วถชวตแบบประชาธปไตยเขาใจและเกดแนวคด มเจคตทดตอการดาเนนชวต แบบคดเปน ทาเปน และแกปญหาได ทสาคญมรปแบบทเฉพาะเจาะจงและกาหนดเปาหมายของหลกสตรทชดเจนและมงแกไขปญหา ขออปสรรคตางๆ ทเกดขนโดยใชกระบวนการศกษาเปนเครองมอสาคญในการแกไขปญหาเหลาน ซงแตกตางไปจากหลกสตรของแตละระดบการศกษาทมงในเรองการเตรยมคน การสรางวชาชพความมนคง และอนๆ หลกสตรเกดขนจากกลมคนไมมากนก ผรางหลกสตรสามารถใชเวลาในการรวมประชมวางแผนแสดงความคดเหนในชวงระยะเวลาทเหมาะสมทนกบเหตการณปญหาทเกดขน จะเหนไดวาแตกตางจากหลกสตรอนๆ ทใชผสรางหลกสตรจานวนมาก ระยะเวลาทยาวนาน เนอหาครอบคลมกวางขวางในหลายๆ ดาน มงสงเสรมความคด ความตองการของนกการศกษาทมงนาแนวความคดทฤษฎทางการศกษา ผลงานวจยทเกยวของนามาสรางและปรบในกระบวนการคดแลวนาไปสการปฏบตจรงทเหนผลไดทนท

94

โครงสรางของหลกสตร ประกอบดวยชอของหลกสตรควรมลกษณะชดเจนตรงกบปญหา หนวยงานทจะนาหลกสตรไปใชตามทกาหนดไว ลกษณะและสภาพทวไปของชมชนเปนขอมลทเปนสภาพความเปนอยของการดาเนนชวต การปฏบตตนในลกษณะของสงคมวทยา วถชวต วฒนธรรม คานยม กฎเกณฑ ขอควรพงปฏบตและสงทควรละเวน ปญหาและความตองการของชมชนทควรระบหรอกาหนดชดเจนออกมาใหไดโดยทปญหาและความตองการเหลานน การศกษาสามารถแกไขตอบสนองได หลกการหรอเปาหมายของกลม เปนแนวคดความตองการของกลมผรางหลกสตรวา มเจตนารมณเพออะไรเปนสาคญ หลกการหรออดมคตของหลกสตร เปนแนวคดทหวงทพงประสงคทางการศกษา แตกาหนดชดเจนวาตองการใหเกดอะไร ความเปลยนแปลงทไดรบจากการจดการศกษาเปนอยางไร หลกสตรนรางขนเพอผเรยนหรอชมชนนนสามารถพฒนาคณภาพในเรองใดเฉพาะดาน จดมงหมายทวไป เปนการนาหลกการ อดมคต เปาหมายทงของกลมผรางและหลกสตรมากาหนดใหเปนแนวทางในการปฏบตหนาทเปนรปธรรมกจกรรมตางๆ ตลอดจนการตระเตรยมสงตางๆ ใหครบถวน สถานภาพของผเรยน วย อาย เพศ จานวน ซงจะตองทราบรายละเอยดกอนวาการสรางหลกสตรครงนผใชไดแกใคร ระดบอายเทาไร มจานวนมากนอยเพยงใดเพอจะไดจดเตรยมเนอหา ประสบการณ กจกรรม สอการสอน ใหมขนาดเหมาะและพอเพยงกบจานวนทมอย และยงเปนสวนททาใหผรางหลกสตรไดตระหนกเปนความสาคญของการตระเตรยมความเขาใจเกยวกบผเรยนบางดานเพมเตม เชน การศกษางานวจยเกยวกบพฤตกรรมการแสดงออกของเดกในแหลงชมชนแออดทจะนาหลกสตรนไปใช เปนตน เวลาเรยน จานวนวน กาหนดเวลา จานวนชวโมง ควรใหเหมาะสมกบระยะความสนใจ ปญหา และความตองการของผเรยนเปนสาคญ ดงนนจงขนอยกบผรางเปนสาคญ โครงสรางของเนอหา การจดเนอหา ประสบการณตางๆ ผรางหลกสตรตองไมนาเนอหาวชาทกาหนดไวในหลกสตรแตละระดบมาใชเปนอนขาด เชน การสอนคณตศาสตรในกลมวชาจะกลายมาเปนหวขอประสบการณความรเฉพาะดาน ซงลวนแลวแตเบดเสรจจบสนในระยะเวลาอนสน โดยทประสบการณทจดนนตองคานงถงปญหาและความตองการ ความนาสนใจ การแกไขปญหาอปสรรคการปฏบตจรงไดเปนทสาคญ กจกรรมการเรยนการสอน เนนกระบวนการคด การอภปรายการแกไขปญหาในสถานการณจรงหรอจาลอง การฝกทกษะการทางานรวมกน การศกษานอกสถานทและอนๆ ซงกจกรรมทจดนนควรเปนกจกรรมการเรยนการสอนทแตกตางไปจากทสอนในหองเรยนตามปกต สอการเรยน ควรใชวสด สงของ เครองใช เศษวสดในทองถนทมอยเปนเบองตน ควรคานงถงความปลอดภย นาสนใจ และการใชประโยชนไดจรงๆ เปนสาคญ และการวดและประเมนผล มไดวดทแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนเปนสาคญ แตวธการทนามาใชอาจจะเปนการสงเกต การสมภาษณ เปนตน นอกจากนผรางควรจะไดมการประเมนผลหลกสตร เพอหาขอปรบปรงขอดขอเสยและวธการแกไขทเหมาะสมตอไป ขอเสนอแนะในการเตรยมปฏบตงานวาควรจะระมดระวงเรองใดอาท กตกาขอกาหนดของการปฏบตงานรวมกนของผรางหลกสตร การจดเตรยมสงของทจาเปนบางประเภท หมายกาหนดการทจาเปน การตดตอประสานงานกบผนาการศกษา ผนาทองถน ขอสงเกตททกคนควรรบทราบ เปนตน จากแนวคดรปแบบและกระบวนการของการพฒนาหลกสตรสาหรบกลมเปาหมายตางๆ ทไดกลาว

95

มาแลวขางตนสรปไดวา กระบวนการพฒนาหลกสตรประกอบดวย 3 ขนตอนใหญๆ คอ ขนแรกเปนการสารวจขอมลพนฐาน เพอใหไดมาซงปญหาและความตองการของชมชนอนจะนามาใชในการสรางหลกสตร ขอมลทรวบรวมมานนจะเปนขอมลเกยวกบตวผเรยน สงคมและวฒนธรรม คานยมอนๆ ทเกยวของ ขนตอนทสอง เปนการรางโครงรางหลกสตร อนประกอบไปดวยเปาหมาย วตถประสงค เนอหา ประสบการณ วธการเรยนการสอน สอการสอน และการวดการประเมนผลการเรยน และขนตอนทสาม เปนการตรวจสอบความเปนไปไดของหลกสตร ซงเปนการตรวจสอบวาหลกสตรทสรางขนนน มประสทธภาพเพยงใด เปนไปตามความมงหมายของหลกสตรทตงหรอไม การตรวจสอบนอาจประทาโดยใชผเชยวชาญในการตรวจสอบ หรอการนาหลกสตรไปทดลองใชกบกลมเปาหมายจรงๆ 3.5 ความหมายของภมปญญาทองถน มนษยไดอาศยความรความสามารถจดการกบระบบนเวศทตนเองดารงชวตอย ความรความสามารถนเรยกวา “ภมปญญาทองถน” (ในพจนานกรมบณฑตยสถาน. 2535: 679) ภมปญญาของมนษยไดมการสบทอดกนมาจากอดตถงปจจบนอยางไมขาดสาย และเชอมโยงกนทกระบบสาขา (“ภมปญญาไทย”. 2541: 16) ในเรองภมปญญาทองถนไดมผใหความหมายของคาวาภมปญญาทองถนไว เชน ธวช ปณโณฑก (2531: 40) กลาวถงภมปญญาทองถน หมายถง ความรอบรของชาวบานทเรยนร และประสบการณทสบตอกนมาทงทางตรงและทางออม หรอประสบการณ ดวยตนเองซงเรยนรจากผใหญหรอความรทสะสมตอกนมา สวนประเวศ วะส (2534: 21) กลาววาภมปญญาทองถนเกดจากการสะสมการเรยนรมาเปนระยะเวลานาน มลกษณะเชอมโยงกนไปหมดทกสาขาวชาไมแยกเปนวชาแบบเรยนทเราเรยนมา แตเปนการเชอมโยงกนทกรายวชาทงทเปนเศรษฐกจ ความเปนอย การศกษาและวฒนธรรมจะผสมกลมกลนเขาดวยกนหมด สาหรบรตนะ บวสนธ (2535: 7) และสามารถ จนทรสรย (2534: 9) มความเหนวาภมปญญา (wisdom) ภมปญญาทองถน (local wisdom) เปนพนฐานความรของชาวบานเพอใชเรยกแทนกระบวนทศน (Paradigm) ทมตอตนเอง (ชวทศน) และสงแวดลอม (โลกทศน) ทชาวบานไดเรยนร และมประสบการณสบตอกนมาทงทางตรงและทางออม ทานองเดยวกบกรมวชาการ (2539: 3) ไดกลาวถงความหมายภมปญญาทองถนวา เปนความรและประสบการณของชาวบานในทองถนทใชในการแกปญหาในการดาเนนชวตโดยไดรบการถายทอด และกลนกรองเปนระยะเวลายาวนาน นอกจากนนคม มสกะคามะ และคณะ (2542: 161) ยงกลาววาภมปญญาทองถน คอ ความร ความสามารถ และสตปญญาในการแกปญหาและวกฤตการณในการดารงชวต และการพฒนาสงคมเศรษฐกจของคนเผาตาง ทคดคน ปรบปรง สบทอดกนมาอยางตอเนองจากบรรพชนในอดตมายงพวกเราในปจจบน ภมปญญาทองถนจงเปนความร ความสามารถและทกษะของคนในทองถนซงอาจมความแตกตางกนไปตามสภาพทางภมศาสตร ขนบธรรมเนยมและประเพณของแตละทองถนทสงสมประสบการณเรยนรปรงแตง เพอใชแกปญหาและพฒนาวถชวตอยางเหมาะสม และสบทอดตอกนมาอยางไมขาดสาย

96

3.6 ความสาคญของภมปญญาทองถน ภมปญญาทองถนเปนความรความสามารถ และทกษะของคนในทองถนทไดสงสมปรง แตงสบทอดกกนมาเพอใชแกปญหาและพฒนาทางดานตางๆ ในการดาเนนวถชวตของคนในทองถน เปนหนงในหลายกรณทแสดงถงศกยภาพของชาวบานในการปรบใชวฒนธรรม ดวยจตวญญาณความเปนคน ทมอดมการณเปนอานาจและวธคด ในการจดการความสมพนธทางสงคมและการจดการความสมพนธระหวางสงคมกบธรรมชาต จนเปนเอกลกษณในสงคมหมบาน ภมปญญาทองถนจงเปนระบบหนงของวฒนธรรม และเปนแกนของชมชนทจรรโลงใหชาตอยรอด (ศกดชย เกยรตนาคนทร. 2542: 2; สาเนยง สรอยนาคพงษ. 2535: 23) ซงในเรองความสาคญของภมปญญาทองถนนไดมหนวยงาน และนกวชาการตางๆ ไดกลาวไว อาท สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2541: 9 - 11) ไดสรปความสาคญของภมปญญาทองถนวาชวยสรางชาตใหเปนปกแผนมนคง สรางความภาคภมใจ และศกดศรเกยรตภมแกคนไทย สามารถประยกตคาสอนทางศาสนาใชกบวถชวตไดอยางเหมาะสม สรางความสมดลระหวางคนกบสงคมและธรรมชาตไดอยางยงยน และชวยเปลยนแปลงปรบเปลยนวถชวตของคนไทยใหเหมาะสมกบยคสมย สวนพลวฒน ประพฒนทอง (2541: 28) ไดกลาววา ภมปญญาเปนมรดกของสงคมทบรรพบรษไดสงสมมาเปนระยะเวลานาน กระทงใหเกดรฐ เกดระบบโครงสรางแนวทางการดาเนนชวต และวธคดแบบคนไทยเมอเกดปญหาขนมกแกไขดวยการกลบไปใชความรเดม สาหรบสาเนยง สรอยนาคพงษ (2535: 3) ถอวาภมปญญาเปนทนทางสงคมทชนาการพฒนาทางดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง เปนสมบตอนมคาของมนษยทกหมเหลา นอกจากนพทยา สายห (2534: 27) มความคดวาภมปญญาชวยจาแนกใหเหนถงความแตกตางระหวางคนกบสตว กลาวคอมนษยมการเรยนรและถายทอดความรทตนสรางขนใหมได ภมปญญาทองถนจงมความสาคญ ไดชวยเสรมสรางความรก ความสามคคแกคนในชมชน และชวยปรบเปลยนวถชวตของคนในทองถนใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคมไดอยางเหมาะสมกบยคสมย 3.7 การเกดและลกษณะของภมปญญาทองถน การเกดของภมปญญาทองถน ภมปญญามกระบวนการเกดจากการใชความเพยรพยายามกบความคดสรางสรรคจากพนฐานของวฒนธรรม และจตวญญาณ ศกดศรของความเปนมนษย ตามองคประกอบของความหลากหลายทางดานชวภาพในระบบนเวศชดหนงๆ กลนกรอง เลอกสรร พฒนาปรบปรงองคความรเหลานนจนเกดเปนทกษะและความชานาญเพอใหสามารถแกไขปรบปรงพฒนาวถชวตความเปนอยไดอยางเหมาะสมกบยคสมยซงมความแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของแตละทองถนและไดพฒนาสบทอดตอมาอยางไมจบสน ดงปรากฏในรปของกระบวนการเรยนรในรปแบบเปนลายลกษณอกษร และไมเปนลายลกษณอกษร ซงขนอยกบความเหมาะสมของผถายทอดและผรบการถายทอดเปนสาคญ เชน ถาเปนการถายทอดใหแกเดกจะใชกจกรรมการถายทอดงายไมซบซอน อาจใช

97

วธการเลานทาน การลองทา การเลนปรศนาคาทาย ฯลฯ ถาเปนผใหญ อาจใชวธการบอกเลาโดยตรง หรอผานทางพธกรรมตางๆ เชน ในภาคกลางมการละเลนลเก ลาตด ฯลฯ ภาคใตมการละเลนโนราห หนงตะลง ภาคเหนอมการละเลนคาซอ ฯลฯ และของภาคอสานมกลอนลา คาผญา ฯลฯ ซงในเนอหาของคารองเหลานนจะสอดแทรกคตธรรม และเนอหาดานตางๆ เอาไว เชน การประกอบอาชพ การเมองการปกครองไวเปนตน (สาเนยง สรอยนาคพงษ. 2535: 23; สามารถ จนทรสรย. 2534: 13; ยศ สนตสมบต. 2541: 20) สาหรบสขสนต พวงกลด (2539: บทคดยอ) ไดสรปผลเกยวกบกระบวนการทางภมปญญาทางดานดนตรเกดจากพนฐานทางชวตครอบครว สภาพแวดลอมทางวฒนธรรม การถายทอดจากครดนตร และคณลกษณะเฉพาะตว ไดแกความเปนเลศ (Gifted) และความถนดเฉพาะทาง (Talented) นอกจากนสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2541: 16 - 17) ไดสรปวา กระบวนการเกดและปจจยทมทาใหเกดภมปญญาไทย คอ 1) ความรเดม และประสบการณความรใหม 2) การสงสมสบทอด 3) ประสบการณ 4) รากฐานทางพทธศาสนาและความเชอ ดงภาพประกอบ 8

98

การตดสนใจ

ความร ความร

ความร

เกดภมปญญา (องคความรใหม)

ภาพประกอบ 8 แสดงกระบวนการเกดและการสบทอดภมปญญา (สานกงานคณะกรรมการ การศกษาแหงชาต. 2541: 16)

ภมปญญาทองถนมไดเกดมาลอยๆ แตไดเกดมาจากความพยายามทตระหนกถงศกดศรของความเปนมนษย ทตองการจะดารงอยในสงคมอยางมความสขทงทางกายและทางใจจงคนคดวธการจดความสมพนธทางสงคม และความสมพนธระหวางสงคมกบธรรมชาตภายใตกรอบทางศรทธา ความเชอและบรบททางระบบนเวศตามยคสมย

พฒนาชวต การแกปญหา

เทคนค

สภาพแวดลอม

พนท

ทกษะ

ปญหา

สถานการณ

เลอกสรร

ภมปญญาสากล

ปรบปรง

สบทอด/ถายทอด

ภมปญญาไทย

พฒนา

99

ลกษณะของภมปญญาทองถน ภมปญญาทองถนหลายๆ อยางไดสะทอนออกมาใหเหนเปนรปธรรมในการดาเนนชวต เชน ทางดานอาหาร ทางดานการแตงกาย ทางดานทอยอาศย ทางดานสขภาพอนามยและทางดานความคดความเชอทแสดงออกทางพธกรรม หรอขนบธรรมเนยมและประเพณ (สถาบนราชภฏสวนดสต. 2543: 2549) การกลางถงภมปญญาทองถนจะตองคานงถงระบบของวฒนธรรมควบคไปดวย เพราะภมปญญาเปนระบบหนงของวฒนธรรมทมความสมพนธเชอมโยงกน กลาวคอ ประกอบดวยระบบของคณคาทางสงคมทเกยวกบศลธรรม และจตวญาณของความเปนมนษย ระบบภมปญญาเปนระบบหนงของวฒนธรรมทมความสมพนธเชอมโยงกน กลาวคอ ประกอบดวยระบบของคณคาทางสงคมทเกยวกบศลธรรม และจตวญญาณของความเปนมนษย ระบบภมปญญาเกยวกบการสรางความสมพนธทางสงคม ความสมพนธระหวางสงคมกบธรรมชาตและระบบอดมการณอานาจศกด สทธความเปนมนษย (ศกดชย เกยรตนาคนทร. 2542: 2) สอดคลองกบ สามารถ จนทรสรย (2534: 10) ไดอธบายลกษณะของภมปญญาใน 2 ลกษณะคอ ลกษณะทเปนนามธรรม และลกษณะทเปนรปธรรม ลกษณะภมปญญาทเปนนามธรรม เปนโลกทศนชวทศน เปนปรชญาในการดาเนนชวต เปนเรองเกยวกบการเกด แก เจบ ตาย คณคาและความหมายของทกสงในชวตประจาวน และลกษณะภมปญญาทเปนรปธรรม เปนเรองเฉพาะดาน เชน การทามาหากน ดนตร การเกษตร หตกรรม ศลปะ และอนๆ ทมความสมพนธกนและสะทอนออกมาเปนกระบวนทศนใน 3 ประการ คอ ความสมพนธอยางใกลชดระหวางคนกบโลกสงแวดลอม สตว พชธรรมชาต ความสมพนธของคนกบคนอนๆ ทรวมกนในสงคม หรอในชมชน และความสมพนธระหวางคนกบสงศกดสทธ สงเหนอธรรมชาต ตลอดทงสงทไมสามารถสมผสไดทงหลาย สวนสญญา สญญาววฒน (กรมวชาการ. 2542: 11; อางองจาก สญญา สญญาววฒน. 2534) กลาวถงลกษณะของภมปญญา วาภมปญญา เปนความร เปนขอมล เปนเนอหาสาระ เชน ความรเกยวกบครอบครว ความรเกยวกบมนษย เกยวกบผหญง ผชาย ประเภทครอบครว เปนความเชอของสงคมโดยอาจยงไมมขอมลพสจนยนยนวาถกตอง เชน เรองนรก สวรรค ตายแลวไปไหน เปนตน ภมปญญา คอความสามารถ หรอแนวทางในการแกปญหา หรอปองกนปญหา เชน ความสามารถในการปองกนไมใหเกดปญหาขนในครอบครว ภมปญญาทางวตถ เชน เรอนชานบานชอง เครองใชไมสอยตางๆ ในครอบครว เพอทาใหครอบครวมความสะดวกสบายตามสภาพ เปนตน ภมปญญาทางพฤตกรรม เชน การกระทา ความประพฤต การปฏบตตวของคนตางๆ ในครอบครวจนทาใหครอบครวสามารถดารงอยไดกนบวาเปนภมปญญาเชนเดยวกน สาหรบประเวศ วะส (2536: 23) ไดสรปลกษณะสาคญของภมปญญาทองถนไว 4 ลกษณะ คอ มวฒนธรรมเปนฐานไมใชวทยาศาสตร มการบรณาการสง มความเชอมโยงไปสนามธรรมทลกซงสงสง และเนนความสาคญของจรยธรรมมากกวาวฒนธรรมในทานองเดยวกนสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2541: 17 - 18) ไดสรปลกษณะของภมปญญาไทยไว 7 ประการ คอ เปนเรองของการใชความร (Knowledge) ทกษะ (Skill) ความเชอ (Belief) และพฤตกรรม (Behavior) แสดงถงความสาพนธ

100

ระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาตแวดลอม และคนกบสงเหนอธรรมชาต ภมปญญาไทยเปนองครวม หรอกจกรรมทกอยางในวถชวต เปนเรองของการแกปญหา การจดการ การปรบตว การเรยนร เพอความอยรอดของบคคล ชมชมและสงคม ภมปญญาไทยเปนแกนหลก หรอกระบวนทศนในการมองชวตเปนพนความรในเรองตางๆ มลกษณะเฉพาะหรอมเอกลกษณในตวเอง มการเปลยนแปลงเพอการปรบสมดลในการพฒนาทางสงคมตลอดเวลา จากการศกษาสรปไดวาภมปญญาทองถนม 2 ลกษณะ คอ ลกษณะเปนรปธรรม ไดแก วตถ และการกระทาทงหลาย และลกษณะเปนนามธรรม คอ ความร ความเชอความสามารถ หรอแนวทางในการแกปญหา และการปองกนปญหา รวมทงการสรางความสงบสขใหกบชวต 3.8 ประเภทของภมปญญาทองถน ยศ สนตสมบต (2542: 51 - 56) กลาววา ภมปญญาทองถนเปนองคความรทมลกษณะจาเพาะของแตละทองถน และมความเกยวพนเชอมโยงกนอยางแนบแนนกบดานวทยาศาสตร ในแงทวาภมปญญาทองถนเกดขนจากการศกษาเชงประจกษ ผานการพสจนการทดลองคดสรรปรบปรง และพฒนาความคดมาอยางไมเปนระบบ โดยมอาจแยกสวนตางๆ ออกจากกนไดอยางเดดขาด แตถาแยกเพอการวเคราะหจะแยกไดเปน 4 ดาน คอ 1) ความรในเรองของอาหารและยา เปนองคความรพนฐานทสดเพราะในระบบนเวศชดหนงมนษยจะรวามพชผกใดบางทกนได อะไรกนไมได พชและสตวแตละชนดมคณและโทษอยางไร ในบรรดาพชทกนไดนน ควรกนสวนใด กนอยางไร พชชนดใดเปนยาแกโรคอะไร อยางไร ในบรรดาพชทกนไดนน ควรกนสวนใด กนอยางไร พชชนดใดเปนยาแกโรคอะไร เปนตน โดยปกตแลวผหญงมกมบทบาทสาคญในการหาอาหารและยาเพอบรรเทาอาการปวยเลกๆ นอยๆ ทเกดขนในชวตประจาวน ดงนน ความรเรองอาหารและยามกจะไดรบการถายทอดจากยายไปสแม นอกจากนนบคคลพเศษบางคน เชน หมอสมนไพร คนทรง หวหนาผประกอบพธกรรมอาจมความรพเศษเกยวกบคณสมบตและฤทธทางยาของพชสมนไพรบางชนด อกทงมความรในเรองเวทยมนตคาถา และเทคนควธในการรกษาพยาบาล ซงมการใชพชสมนไพรและคาถารวมกน 2) ความรในเรองของระบบการผลตและการจดการทรพยากร เปนองคความรทซบซอนทไดรบการพฒนาขนจากความรทางเทคนคในดานอาหารและยา ดงเชน องคความรเกยวกบเทคนคในการจดการระบบการผลต วธการคดเลอกผนปาเพอตดฟนโคนเผา การพจารณาคณสมบตของดน การคดเลอกและเกบรกษาสายพนธพชทสาคญๆ เชน ขาว ขาวโพด ถว ผก ฟก และพชอนๆ ทจาเปนตอการดารงชวต องคความรเกยวกบการสรางระบบการจดการนา เชน เทคนคการทาเหมองฝาย การทดนา และการควบคมนา องคความรเกยวกบการจาแนกประเภททดนและผนปา โดยพจารณาวาดนประเภทใดเหมาะสมกบการปลกพชชนดใด การจาแนกปาออกเปนประเภทตางๆ เพอการอนรกษ ตลอดจนการพฒนารปแบบของความสมพนธทางสงคมและองคกรเพอการจดการการผลตและดแลรวมกน เชน การจดตงกลมเหมอง ฝาย เพอดแลนา กลมแลกเปลยนแรงงานเพอจดการผลต คณะกรรมการปาชมชนเพอดแลควบคมการใชประโยชนและดแลรกษาปา เปนตน 3) ความรเปนความเชอ พธกรรม

101

จารตประเพณ และวถปฏบต การสรางระบบการผลตและการจดการทรพยากรของชมชนทาใหเกดความจาเปนในการออกกฎระเบยบเพอใชเปนแบบแผนและบรรทดฐานรวมกนของชมชน โดยปกตแลวการแสดงอานาจของชมชนในการตรากฎระเบยบตางๆ มกออกมาในรปของความเชอพธกรรม และจารตประเพณ เชน ความเชอในสงศกดสทธของปากอใหเกดการใชปาอยางยาเกรง พธกรรมและความเชอจงเปนสวนหนงของภมปญญาทองถนทเกดขนเพอการจดการกบการผลต และการจดการทรพยากร โดยการเสรมสรางความผกพนทางศลธรรมและการพงพาซงกนและกนระหวางชมชนกบปา ดวยเหตน เราจงพบวากลมชาตพนธตางๆ จะมกฎระเบยบ จารตประเพณ วธปฏบต ตลอดจนความเชอ พธกรรมทเกยวกบการจดการทรพยากรในลกษณะทแตกตางกนออกไป 4) ความรทเปนวธคด ทแสดงออกในรปของระบบคณคาทางวฒนธรรม ซงเปนเรองเกยวกบความเชอและพธกรรมของชมชน ทผานกาลเวลาหลายชวอายคนจนตกผลกกลายเปนวธคดและการแสดงออกในรประบบคณคาของวฒนธรรม ยงผลใหวธคดซงผานการพฒนามาจากความสมพนธระหวางคนและชมชนกบธรรมชาต เปนวธคดทมระบบ มหลกการเหตผล ไมวาจะมองวธคดในลกษณะวธคดของชาวบาน ทาใหเหนความเชอบางประการทสะทอนใหเหนอดมการณ ซงเปนพนฐานในการจดระบบความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย มนษยกบสงคม และมนษยกบธรรมชาต ความเชอนเปนพนฐานของกฎระเบยบ และจารตประเพณตางๆ ทมการปรบเปลยนประยกตใชใหมตามสภาพแวดลอม เชน การนาเอาความเชอทางศาสนามาเปนพธกรรมการบวชตนไม การนาเอาความเชอเรองผขนนามาเปนพลงการตอตานสมปทานไม เปนตน สวนองกล สมคะเนย (กรมวชาการ. 2539: 6; อางองจาก องกล สมคะเนย. 2535) ไดแบงประเภทของภมปญญาทองถน ออกเปน 4 กลม คอ 1) เรองเกยวกบคต ความคด ความเชอ และหลกการทเปนพนฐานขององคความรโดยคต ความคด ความเชอ ทเปนพนฐานขององคความรของคนในอดตเกดจากลทธทางศาสนาและความผกพนกบธรรมชาต ซงเหนไดจากการดารงชวตของคนในปจจบนตามภมภาคตางๆ เชน ชมชนภเขาจะมความเชอในเรองของผปา เจาเขา เทพารกษ ผอยในทราบกจะมความเชอในเรองของพระภมเจาท พระภมนา การสขวญ การใหความเคารพแมโพสพ ผทอยตามแมนา รมทะเล มกจะเชอในเรองของแมยานางเรอ เปนตน 2) ศลปะ วฒนธรรม และขนบธรรมเนยมและประเพณ ซงเปนตวชทสาคญตอการแสดงออกถงภมปญญาทองถน และผลงานหรอกจกรรมทเกดจากความคดของชาวบาน ทแสดงใหเหนคณคาแหงการดาเนนชวตทสงบสขและความเปนระเบยบของชมชนทองถน 3) การประกอบอาชพในแตละทองถนในอดตวถชวตของคนไทยมความเปนอยโดยอาศยธรรมชาต มอาชพทางการเกษตรเพอมอยมกนมากกวาทจะทาเพอความมงม ความรารวย จงไมตองอาศยปจจยภายนอกมาเปนตวกาหนดในการผลต แตในปจจบนการดาเนนชวตของคนไทยเปลยนไปมาก เนองมาจากแผนการพฒนาประเทศทาใหมระบบการผลตแตกตางไปจากเดม กลาวคอระบบการผลตผกตดกบระบบธรกจ เมอระบบธรกจลมเหลว บคคล กลมไดนาแนวคดการพงพาตนเอง พงพาอาศยซงกนและกน และอาศยความสมดลทางธรรมชาตมาแกปญหาเพอใหสามารถยนหยดตอสกบความลมเหลวได กลมบคคลเหลานไดรบการยกยองวา เปนภมปญญาชาวบาน 4) แนวความคด หลกปฏบต และเทคโนโลยชาวบาน ซงเรมเปลยนจากสงคมเกษตรกรรมไปสสงคม

102

อตสาหกรรม ตามสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ทาใหการดาเนนชวตคอยๆ เปลยนจากสภาพพอกนพอใชไปสการประกอบอาชพเพอหารายไดใหมจานวนเพมมากขน จงไดนาความรและหลกการทเคยปฏบตมาผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหม เพอนามาใชในการเพมผลผลตหรอประกอบกจกรรมในการดาเนนชวตในครอบครวและชมชน ทาใหภมปญญาอกกลมหนงทมความรความสามารถในการพฒนาตวเองและชวยเหลอสงคม สาหรบสานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2535: 78) ไดแบงไว 5 หมวด ดงน หมวดท 1 หมวดขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ และศาสนา หมายถง แบบอยางทปฏบตตอกนมาเกยวกบคต ความเชอ ปรชญา ศาสนา ลทธ ไสยศาสตร โหราศาสตร กฎหมาย ธรรมเนยมการปกครอง การศกษาอบรม ประเพณ และพธกรรมตางๆ จะเหนไดวาแบบอยางทเปนความจรงซงเกดจากสตปญญาทมความเปนเหตเปนผล หรอเกดจากความเชอ ความศรทธา หมวดท 2 หมวดภาษา และวรรณกรรม หมายถง สงทสอความหมายดวยเสยงหรออกษรทมการกาหนดไวเปนแบบแผนเพอใชเปนสอสรางความเขาใจซงกนและกน หมวดท 3 หมวดศลปกรรม และโบราณคด หมายถง สงทมนษยสรางสรรคขนเพอความงามทใหคณคาทางจตใจ หรอเพอประโยชนใชสอย รวมทงสงตางๆ ทสรางขนเพอสอสารทางความเชอของกลมชน หมวดท 4 หมวดของเลน ดนตร และการพกผอนหยอนใจ หมายถง สงทมนษยแสดงออกเพอสนองความตองการทางดานรางกาย อารมณ และจตใจ หมวดท 5 หมวดชวต ความเปนอย และวทยาการ หมายถง กจกรรมการดาเนนชวตของบคคลหรอกลมชนประกอบกบการคดคน และพฒนาวทยาการเพอเสรมสรางความเปนอยใหดขน โดยอาศยบคคลในทองถน หรอการรบเอาวฒนธรรมตางถนมาปรบปรงพฒนาการดาเนนชวตใหเหมาะสมยงขน ในทานองเดยวกน สถาบนราชภฏสวนดสต (2543: 249) ไดแบงภมปญญาทองถน ออกเปน 5 ดานคอ ดานอาหารและเครองดม บรรพบรษไดคดและจดรปไวอยางเหมาะสมโดยคานงถงสภาพลมฟาอากาศ และสขภาพอนามย อาหารหลายชนดเปนไดทงอาหารและยาในขณะเดยวกน อาหาร รปแบบไทยจงมความหลากหลายตามความซบซอนของสงคม เชน อาหารแบบราชสานก อาหารแบบพนเมองทมความแตกตางกนไปตามสภาพทางภมศาสตรของแตละทองถน เชน ภาคกลางมแกงสม แกงปา ฯลฯ ภาคเหนอมนาพรกออง ขนมจนนาเงยว ฯลฯ ภาคอสานมลาบ สมตา ปลารา ฯลฯ ภาคใตมขาวยา แกงเหลอง แกงไตปลา ผดสะตอ เปนตนหลงจากรบประทานอาหารในแตละมอแลวคนไทยนยมรบประทานอาหารหวานตางๆ ในการจดอาหารในแตละมอจงตองจดใหครบทงอาหารคาวและอาหารหวานทเปนขนมชนดตางๆ แลวตามดวยผลไมทมตามฤดกาล ดานการแตงกาย การทสงคมไทยตงอยในทาเลทเหมาะสมจงทาใหเกดความหลากหลายของพชและสตวนานาชนดมาผลตเปนผา และตดเยบเปนเครองนงหม เชน จากผาฝาย ผาไหม ฯลฯ ดานทอยอาศย สถาปตยกรรมเกยวกบทอยอาศยไดสะทอนถงวถชวตของผคน สภาพเศรษฐกจ สนทรยทรรศนะ คตความเชอของผสราง ลกษณะโดยทวไปของทอยอาศยของคนไทยทง 4 ภาค จงมลกษณะแตกตางกนตามสภาพแวดลอม เชน ภาคกลางจะนยมปลกบานอยในบรเวณเดยวกน การออกแบบเนนประโยชนใชสอย ภาคเหนอนยมปลกสรางบานใหไดรบแสงแดด สวนหลงคาบานจะมกาแล ภาคอสานการปลกบานในภาคอสาน

103

มหลายรปแบบเพอใหสอดคลองกบลกษณะธรรมชาต เชน เรอนเหยา เปนเรอนขนาดเลกสาหรบ ผแตงงานใหม เรอนกาย เปนบานพกสาหรบผมฐานะปานกลาง เรอนแฝด เปนบานพกสาหรบผมฐานะรารวย ภาคใตการสรางบานมหลงคาไมเปนรปหนาจว เปนตน ดานสขภาพอนามย ภมปญญาไทยดานนมการบนทกไว เพอเปนแนวปฏบต ในการนาเอาพช สตว และแรธาตตางๆ มาใชเปนประโยชนในการบาบดรกษา เชน ดานเภสชกรรม ตองมความรเกยวกบตวยาทจะนามารกษาโรค ตองรสรรพคณยา พกดยา วธการปรงยา ดานเวชกรรมตองมความรเกยวกบการปรบปรงยา เปนตน และดานความคดความเชอ ความคดความเชอมในทกสงคมความเชอบางอยางมเหตผล บางอยางไมมเหตผล เชน ความเชอในกฎแหงกรรม เชอเกยวกบดวง วนเกด การตงชอบคคล การปลกไมมงคล เปนตน นอกจากนสานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544: 104-105) ไดแบงภมปญญาทองถน ออกเปน 9 ดานคอ ดานการเกษตร ในอดตการดาเนนชวตของคนไทยสวนมากอาศยธรรมชาตในการทาการปลกพช และเลยงสตวเพอใหมกนในครอบครว วถชวตโดยรวมมความสงบ มความสขตามอตภาพ ปจจบนการดาเนนชวตของคนไทยเปลยนแปลงไปเนองจากการเพมของประชากร จากการพฒนาประเทศจากประเทศเกษตรกรรมเปนประเทศอตสาหกรรมใหม การจดระบบการผลตจงแตกตางไปจากเดม คอเปนการผลตเพอโรงงานอตสาหกรรม ซงตองใชทนและใชวทยาการสมยใหมมาชวยการผลตมากขน เพอเพมการผลตใหมจานวนมากพอกบความตองการของตลาด แตขายไดในราคาตา สงผลใหเกษตรกรมหนสนมากขน ทรพยากรทางธรรมชาตถกทาลายลงจนเสยสมดล การลมละลายทางเศรษฐกจและสงคม วถชวตของคนในชมชนไมสามารถดาเนนไปไดอยางมความสขเหมอนในอดตทผานมา ทาใหคนกลมหนงนาเอาความลมเหลวนนมาเปนบทเรยนและนาไปสการพงพาตนเองและพงพาอาศยซงกนและกน รวมกนฟนฟทรพยากรในทองถนทสญเสยไปนนกลบใหมสภาพความอดมสมบรณใหม โดยผสมผสานแนวความคดระหวางการเกษตรแบบเดมกบแบบใหม บคคลเหลานเปนภมปญญาชาวบานทสมควรไดรบการยกยอง และนาแนวความคด ความรและประสบการณไปถายทอดเผยแพรตอไป การเกษตรในรปแบบเหลาน ไดแก 1) วนเกษตร 2) เกษตรแบบผสมผสาน 3) เกษตรธรรมชาต 4) เกษตรยงยน 5) ไรนาสวนผสม ซงการทาเกษตรทง 5 ประเภท ถงแมจะมเทคนคและชอเรยกแตกตางกนไปกตาม แทจรงแลวลวนแตตงอยบนพนฐานความคดทวา ชาวบานตองสรางพนฐานการเกษตรเพอตนเองและครอบครวใหมนคงเสยกอน ซงเรมจากความคดในเรองของการพงพาตนเองเปนหลก (ยพา ทรพยอไรรตน. 2537: 33-34; อางองจาก เสร พงษพศ. 2534) ดานอตสาหกรรมและหตถกรรม งานดานอตสาหกรรมและหตถกรรมเปนสงทชาวบานสรางขนเพอนามาใชในชวตประจาวน ซงบางอยางตองใชเวลาในการพฒนาสบทอดกนมาหลายชวอายคน และพฒนาเขาสระบบการผลตเปนอตสาหกรรม เพอใหไดปรมาณมากพอทนตอความตองการ และคณภาพดทสดในการใชสอย ประเภทงานดานหตถกรรมตามวธการผลตออกเปน 10 ประเภท (ยพา ทรพยอไรรตน. 2537: 41) คอ เครองปนดนเผา ไดแก ภาชนะเครองใชในชวตประจาวน ทงทเปนดนเผาธรรมดา และดนเผาทเคลอบดวยนาเคลอบชนดตางๆ ซงมอยเกอบทกภาคของประเทศ มกรรมวธในการผลต และมเอกลกษณเฉพาะถนแตกตางกนไปตามความนยมของแตละทองถน การทอผาและการเยบปกถกรอย ไดแก การทอผาในทองถนตางๆ รวมถงการเยบปกถกรอย การถกรอย

104

เพอตกแตง เชน การทอยกดอก การทอจก และการประดบตกแตงดวยลกปดและกระจก เปนตน การแกะสลก ไดแก การแกะสลกวสดตางๆ เพอใชเปนเครองใชในชวตประจาวน เชน การทาครกหน การแกะสลกไม การแกะสลกตวหนงตลง การแกะงาชาง เปนตน หตถกรรมโลหะ ไดแก งานหตถกรรมโลหะชนดตางๆ ตงแตการทาเครองมอเครองใชดวยเหลก ทองแดง สารด ตะกว รวมถงการทาเครองประดบตกแตงดวยเงน ทอง เปนตน เครองจกสาน ไดแก หตถกรรมพนบานททาขนดวยวธการจกสาน โดยใชวสดธรรมชาตตางๆ เชน ไมไผ หวาย กระจด ใบลาเจยก ใบเตย ปานลเภา เปนตน การกอสราง ไดแกงานสถาปตยกรรมพนบานทวไปตงแตการสรางอาคาร บานเรอน และการกอสรางเพงพกชวคราว และการกอสรางทเกยวเนองกบพทธศาสนา งานประเภทนมความแตกตางกนไปตามความนยมของแตละทองถน ภาพเขยน ไดแก งานจตรกรรมหรอภาพเขยนระบายสและลายเสน งานประเภทน มกเกยวกบพทธศาสนาเปนสวนมาก และจะมเอกลกษณเฉพาะถนใหเหนเดนชด การปนรปและลวดลาย ไดแก งานประตมากรรมทงหลาย เชน การปนตกตาตางๆ การปนลวดลายประดบอาคาร เปนตน การทาเครองกระดาษ ไดแกการกระทากระดาษพนบาน เชน กระดาษสา กระดาษขอย และการทากระดาษสาหรบตกแตงในงานเทศกาล เปนตน ประเภทเบดเตลด ไดแก งานหตถกรรมพนบานทไมอาจจดเขาเปนประเภทใดไดแนนอน เชน การจดดอกไม การแกะสลกผลไม การแทงหยวก การทาหนกระดาษ เครองเงน การทาเครองดนตร การทาเครองประดบตางๆ การทายานพาหนะ เชน เรอ เกวยน ลอเลอน ระแทะ เปนตน ดานการแพทยแผนไทย ความเจบปวยและโรคภยเปนสงทเกดขนกบทกชวตโดยไมหลกเลยงได เมอเกดอาการไมสบายกจะตองหาวธการบาบดรกษา ในอดตความกาวหนาทางดานการแพทย และทางการสาธารณสขยงไมดพอ บรรพบรษไทยทมความรทางดานเภสชกรรม ดานเวชกรรม และดานการนวดแผนไทย (สถาบนราชภฏสวนดสต. 2543: 258) นอกจากนยงไดพยายามศกษาคนควาเพอจะนาเอาสงทมอยในธรรมชาต ไดแก พช สตว แรธาตตางๆ มาใชประโยชนในการบาบดรกษา เชน ในเขตภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยจะมการรกษา ความเจบปวยหลายแนวผสมผสานกนไป เชน ใชทงการด การรกษาดวยสมนไพร การเสกเปาคาถาอาคม การไหวผ การรดนามนตไปพรอมๆ กน (ยศ สนตสมบต. 2542: 108 - 109) แมวาในปจจบนการแพทยแผนใหมจะมความกาวหนาและทนสมยมากขนสามารถทจะรกษาโรคไดเกอบทกชนด แตโดยสภาพแทจรงแลวสาหรบสภาพสงคมของคนไทย กใหความสาคญกบการรกษาแบบพนบานอยมาก เพราะยงมความเชอ และความเชอทแฝงอยนนมคาทางดานจตใจ ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม องคความรในเรองการจดการทรพยากรและสงแวดลอมไดพฒนามาจากความรเชงเทคนคในการจดการระบบผลต วธการคดเลอกผนปาเพอ ตด ฟน โคน เผา การพจารณาคณสมบตของดน การคดเลอกและเกบรกษาสายพนธพชสาคญๆ การสรางระบบการจดการนา ตลอดจนการพฒนารปแบบของความสมพนธทางสงคมและองคกรเพอจดการการผลตและทรพยสนสวนรวม องคความรเหลานยอมสะทอนใหเหนคตความเชอทไดประยกตออกมาสการพฒนาชวต (ยศ สนตสมบต. 2542: 55) ตวอยางกรณการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของเจาอธการสมคด จรณธมโม วดโปงคา อ.สนตสข จ.นาน ไดพบวา การแกปญหาในการทาลายปานนตองรสาเหตกอนจากนนจงแกไขปญหาตามสาเหต เชน ปญหาการทาลายปามาจากความยากจน และคานยมใหม จงแกปญหาทการ

105

สรางคณคาแทนการสรางมลคา กลาวคอใหชมชนไดศกษาถงคณคาของตนไมวามคณประโยชนอยางไร มากนอยเพยงไร การใชพธกรรมนาจตใจ คอการรกษาทรพยากรบนพนฐานความรเดมโดยนาพธกรรมของชมชนมาประยกต เชน การบวชปา สบชะตาแมนา การเลยงผขนนาประจาป และการบณฑบาตเพอรกษาสงแวดลอม ดานกองทนและธรกจชมชน จากสภาพวกฤตทางเศรษฐกจและสงคม อนเนองมาจากผลของการพฒนาประเทศ ทเนนการขยายตวทางเศรษฐกจ เพอแสวงหารายไดทเปนตวเงนมากเกนไป ไดสงผลใหราคาทดนสงขน ผคนยากจนมากขน สภาพการนทาใหผคนทงหลายพยายามทจะหาทางชวยตนเอง โดยการรวมกลมกนในหมบานเปนกลมตางๆ เชน กลมธนาคารขาว กลมสจจะออมทรพย กลมรานคาสาธต กลมพฒนาอาชพหตถกรรม รวมทงไดมการประยกตประเพณตางๆ เพอรวมปจจยทสาคญ เชน บญคณลาน บญประทายขาวเปลอก ซงกลมเหลานพฒนาระบบและวธการของตนเองเพอเพมประสทธภาพในการแกปญหาใหกบชมชน และเพอเพมปรมาณและคณคาของทนโภคทรพยและเงนทนขน (ยพา ทรพยไตรรตน. 25837: 35) ดานศลปกรรม ศลปกรรมเปนคาทมความหมายกวางและจาเพาะเจาะจง ทงนแลวแตทศนะของนกปราชญแตละคน แตละสมยทจะกาหนด เชน ในความหมายกวาง ศลปะคอสงทมนษยสรางขนเปนสงทมไดเกดขนเองตามธรรมชาต ซงครอบคลมทงผลงานทเปนจตรกรรมและประตมากรรม ในความหมายเฉพาะ ศลปะหมายถงงานทศนศลป ซงประกอบดวยจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพและงานสรางสรรคอนๆ ทใชในการเหนเปนปจจยในการรบร และศลปะหมายถงความมคณภาพ มคณคาทางศลปะของผลงาน นอกจากนหากมองศลปะตามทศนะของนกปรชญา เชน เพลโตไดใหความหมายวา ศลปะคอการเลยนแบบความงาม และการเปนตวแทน สวนชลด นมเสมอ (2542: 2) ไดแบงประเภทของศลปะออกเปน 3 กลม คอ กลมความมงหมายของการสราง ในกลมนแบงยอยออกเปน 2 สาขา คอ วจตรศลปและประยกตศลป กลมสอในการแสดง กลมนแบงยอยออกเปน 4 สาขา คอ จตรกรรม ประตมากรรม สถาปตยกรรม วรรณกรรม และดนตรนาฏกรรม กลมจากลกษณะของการรบสมผส กลมนแบงได 3 สาขา คอ ทศนศลป เปนสงทสมผสดวยการเหน ไดแก จตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ และสถาปตยกรรม โสตศลป ไดแก ดนตร และวรรณกรรม ไดแก นาฏกรรม ภาพยนตรและโสตทศนศลป จากทกลาวมาสรปไดวา ศลปกรรมคอผลงานทคนสรางขนมาและจะมเอกลกษณเฉพาะแตกตางกนไป เพอสะทอนความงามซงเปนคณคาของศลปะในรปแบบทตางๆ กนไปของแตละทองถนและยคสมย ดานภาษาและวรรณกรรม ในการดาเนนวถชวตของมนษยไดใชภาษาเปนสอกลางในการทาความเขาใจซงกนและกน อาจใชเสยงหรอกรยาอาการ หรอเปนหนงสอทงทเปนวรรณคดและงานประพนธทวไปซงแตกตางกนไปตามสภาพสงคมของแตละทองถน และแบบแผนทไดรบมาจากบรรพบรษ ภาษาและวรรณกรรมจงเปนวฒนธรรมทมการเคลอนไหวไปตามสงคมอยเสมอ ภมปญญาทองถนดานภาษาและวรรณกรรม จงหมายถงบคคลทมความสามารถผลตผลงานเกยวกบภาษาทงภาษาถน ภาษาโบราณและการใชภาษา ตลอดทงทเปนวรรณคดและงานประพนธทวไป เชน บทเพลงตางๆ ไดแก เพลงโคราช หมอลา เพลงพวงมาลย เพลงชา เพลงบอก เพลงสงฟาง เปนตน การใชคาพดเพอแสดงภมปญญาและแงคดตางๆ ไดแก ปรศนาคาทาย ฯลฯ ถอยคาทจรรโลงใจ ไดแก ภาษต สานวน ผญา คาเรยกขวญ ฯลฯ นทานพนบาน ไดแก นทานพนบานประเภทตางๆ ทมอยในทองถน ภาษาถน รวมทง

106

วฒนธรรมในการพด ดานปรชญา ศาสนา และประเพณ พจนานกรมฉบบบณฑตราชสถาน (2525) ไดใหความหมายของคาปรชญาวา วชาทวาดวยหลกความรความจรง สวน รตนา ตนบนเตก (2530: 4) กลาววา ปรชญาไมใชองคความรแตเปนกจกรรมทางปญญา ในการตรวจสอบตความดวยเหตผล เพอใหกระจางในความเปนจรงของความรทกชนด ธรรมชาตของปรชญาไมอยทเนอหา แตอยทจดหมายและกระบวนการคนหา ดงนนปรชญาจงเกยวของกบการจดระเบยบ ตความ ทาความกระจางและวเคราะหวพากษทกสงทอยในขอบเขตของสงทรและทประจกษดวยประสบการณ ซงเปนสงใหมการไตรตรองเพอการตดสนใจ ปกตแลวปรชญากบศาสนามความเกยวของกน และมวตถประสงคคลายกน แตตางกนทวธการทจะใหบรรลจดมงหมาย ศาสนามงสอนใหเขาใจในธรรมชาตของสากลจกรวาล และในความสมพนธของมนษยกบจกรวาลโดยการปลกฝงใหเกดศรทธา และใหปฏบตตนตามศรทธาจนถงขนทสด ผทนบถอศาสนาเดยวกนยอมดาเนนตามพธขนบธรรมเนยมอยางเดยวกน เรองของศาสนาจงมประเพณและความเชอถอปะปนอยดวย (รตนา ตนบนเตก. 2530: 93) คตความเชอเปนธรรมชาตทเกดขนกบมนษยทกคนทงทเปนรปธรรม นามธรรม ในการดาเนนวถชวต จารตประเพณ ขนบธรรมเนยมและประเพณ เชน สงกรานต ลอยกระทง การบวช การสวดมนต ทอดกฐน การทาบญวนเกด โกนผมไฟ ขนบานใหม แตงงาน เปนตน ดานโภชนาการ ภมปญญาดานโภชนาการ เปนพนฐานสาคญทสดขององคความร เพราะอาหารเปนหนงในปจจยสทสาคญยงในการดารงชวตทบรรพบรษไดทดลองรบประทาน หรอนามาปรงแตงเพอรบประทานทงอาหารจาพวกพชและสตว ทมอยในทองถนนนๆ ซงอาจแตกตางกนไปตามสภาพของแตละทองถน เชน ภาคกลางมอาหารประเภท แกงสม แกงปา นาพรกกะป แกงเลยง ฯลฯ ภาคเหนอมอาหารจาพวกนาพรกออง แคบหม ขนมจนเงยว ฯลฯ ภาคอสานมอาหารจาพวกลาบ สมตา เนอยาง ปลารา ฯลฯ ภาคใตมอาหารจาพวกขาวยา แกงเหลอง แกงไตปลา ผดสะตอ ฯลฯ จากการแบงประเภทของภมปญญาทองถนทกลาวมาขางตน ผวจยไดกาหนดประเภทในการวจยครงนออกเปน 5 ประเภท ประกอบดวย ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ ภมปญญาทองถนดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน และภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ 3.9 การถายทอดภมปญญาทองถน ชาวบานไดใชสตปญญาของตนสงสมความรประสบการณเพอการดารงชพมาโดยตลอด ถายทอดจากคนรนหนงไปสคนอกรนหนงตลอดมาดวยวธการตางๆ ทแตกตางกนไปตามสภาพทองถน ทงทางตรงและทางออมโดยอาศยศรทธาทางศาสนา ความเชอถอผสางตางๆ รวมทงความเชอในบรรพบรษ การถายทอดภมปญญาแกเดก ใชกจกรรมการถายทอดงายๆ ไมซบซอนมความสนกสนานและดงดดใจ เชน การละเลน การเลานทาน การลองทา การเลนปรศนาคาทาย เปนตน การถายทอดแกผใหญ วธการถายทอดมหลายรปแบบ เชน การบอกเลาโดยตรง หรอเลาโดยการผานทางพธสขวญ พธกรรมทางศาสนา พธกรรมตามขนบธรรมเนยมตางๆ ดงเหนได

107

โดยทวไปในพธการแตงงานของทกทองถน จะมขนตอนมคาสอนทผใหญสอนคบาวสาวในการครองเรอนและการประกอบอาชพ เปนตน นอกจากนวธการถายทอดจะออกมาในรปของคารองในการละเลนตางๆ เชน ลเก ลาตด โนราห หนงตะลง กลอนลา คาผญา คาสอย คาซอ ทไดสอดแทรกคตธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ การปกครอง การประกอบอาชพ การรกษาโรคพนบาน รวมทงการปฏบตตามจารตประเพณตางๆ (สามารถ จนทรสรย. 2534: 13-14) จากการศกษาสรปไดวา ในการถายทอดภมปญญาทองถนจากคนรนหนงสคนอกรนหนงกระทาได 2 รปแบบ คอ แบบเปนลายลกษณอกษร กบแบบไมเปนลายลกษณอกษร ใหผสมกลมกลนกนไปในวถชวตของคนในชมชนนนๆ คณลกษณะของปราชญชาวบาน ภมปญญาทองถนเปนผลผลตของคนในทองถนทมระบบคด และวธปฏบตผสมผสานระหวาง “คณคา” กบ “มลคา” ไดอยางลงตวสงสมสบทอดกนมานานอยางเปนระบบ ในลกษณะองครวมเพอใหเกดการดารงชวตอยไดอยางผาสก บคคลทเปนผผลตผลงานในลกษณะน คอปราชญทองถน (กรมวชาการ. 2539: 6) นกวชาการหลายทานไดสรปคณลกษณะของผเปนปราชญทองถนไว เชน สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544: 56 - 157) ไดสรปคณลกษณะของผทรงภมปญญาทงขององคการยเนสโก และของประเทศตางๆ รวมทงของประเทศไทยไว ดงน องคการยเนสโก กาหนดคณสมบตผทรงภมปญญาไว คอ เปนผสรางผลงานตนเองอยางตอเนอง พฒนาและขยายขอบขายงานของตนเอง และเปนผถายทอดความรสคนรนใหมใหเปนผสบทอดตอไป ประเทศญปน ไดกาหนดคณสมบตของผทรงภมปญญาไววา เปนผมความรความชานาญอยางลกซงเกยวกบการบรณะ และรกษาสมบตทางวฒนธรรมเชงจตวญญาณทควรแกการอนรกษ สวนประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดคณสมบตไววาเปนนกวชาการทมความรอบรเกยวกบวฒนธรรมของกลมชนทมมากทสดของแตละรฐ และเปนผนาการสบสานมรดกพนบาน สาหรบประเทศฝรงเศส ไดกาหนดคณสมบตไวคอ เปนผชานาญการสงสดในสาขานนๆ และเปนทยอมรบในหมศลปน ประเทศฟลปปนส ไดกาหนดคณสมบตไว คอ ตองเปนผมชวตอยหรอเสยชวตไปแลว ตงแตกอตงระบบนในป ค.ศ.1974 (พ.ศ. 2517) เปนผสรางผลงานใหเหนความเปนเอกลกษณ และเกยรตของประเทศชาต เปนผโดดเดนในผลงานดานวจย อนรกษ และสรางผลงานวฒนธรรมอยางตอเนอง รเรมสรางสรรค สนบสนนการพฒนารปแบบงานศลปะ โดยนาของเกามาผสมผสานกบของใหม และทาใหศลปะดงเดมเปนทยอมรบและชนชอบจากคนรนใหมในสงคม เสาะแสวงหาวธการพฒนางานของตนในรปแบบใหมอยางสมาเสมอ และประเทศไทย ไดกาหนดคณสมบตไว คอ เปนคนดมคณธรรม เปนผคงแกเรยนและหมนศกษาหาความรอยเสมอ เปนผนาทองถน เปนผสนใจปญหาของทองถน เปนผขยนหมนเพยร เปนนกปกครองและประสานประโยชนของทองถน มความสามารถในการถายทอดความร และเปนผมคครองหรอบรวารด จากการศกษาแนวคดของบคคล และองคกรตางๆ ทไดกลาวถงคณลกษณะของปราชญทองถน ผศกษาจงสรปคณลกษณะของบคคลทเปนปราชญทองถนไดวาเปนบคคลในทองถนทมวธการคด และการกระทา และมผลงานจากการคดกระทาทกอใหเกดประโยชนตอตนเองและสงคม

108

3.10 เอกสารทเกยวของกบภมปญญาทองถนสรนทร ภมปญญาทองถนทปรากฏในวถชวตของชาวบานพนทจงหวดสรนทร แยกเปนดานตางๆ (คณะกรรมการฝายประมวลเอกสารและจดหมายเหต. 2544: 207 - 229) ไดดงน การเกษตร อาเภอตางๆ ทอยในพนทจงหวดสรนทร โดยสวนมากพนทตงอาเภอจะอยใกลแมนา หวย หนอง คลอง บง และอางเกบนา ซงเปนแหลงนาธรรมชาตสาหรบใชในการเกษตรกรรม ภมปญญาในการทามาหากนของชาวบาน ชาวบานสวนมากประกอบอาชพในการทานาเปนงานหลก ในปหนงๆ การทานาของชาวบาน ไดผลผลตอยางตา 80% ขนไป เวนแตปไหนฝนแลงปนนอาจไดผลผลตตาลง แตกไดขาวพอประทงชวตในครอบครวไปไดตลอดป เวนแตชาวบานทมหนสนมากเทานน ทตองลาบากไมมขาวกนตลอดป ตองทงถนฐานบานชองไปหารบจางตางจงหวดเพอใหมกนในแตละวนเมอถงฤดทานา กจะกลบมาถนฐานเดมเพอทานาอก เปนวฏจกรไปเรอยๆ ไมรจกสนสด การปลกขาวของชาวบานนนถอวาเปนภมปญญาทชาญฉลาดมาก เมอมนษยยอมรบพชตระกลขาวเปนอาหารหลก การปลกขาวกมการทดลองปลกมาหลายวธ หลายอายคน ครงสดทายภมปญญาชาวบานจงหวดสรนทรเหนวา วธทไดผลมากทสดในการทานาปลกขาว ม 4 ขนตอน คอ (หนงสอวฒนธรรมพฒนาการทางประวตศาสตร ของอาเภอชมพลบร) ขนท 1 การปนคนนา เพอรกษาระดบนาใหเทากน หรอใกลเคยงกน เนองจากพนดนทปลกขาวมระดบไมเทากน ขนท 2 การไถดะ เพอทาลายวชพชทอยในนาใหหมดไป หรอทาใหดนรวนซย ขนท 3 การเพาะกลา ตองเลอกนาแปลงทอยใกลแหลงนา หรอบรเวณใกลหมบานมากทสดทงนเนองจากทนาทตดกบหมบาน จะมมลสตวทถกนาฝนชะลางไหลทบถมลงไปทาใหดนทอยใกลหมบานอดมสมบรณ ตนกลาเจรญเตบโตเรว และขนท 4 เมอตนกลาโตพอสมควร ชาวนาเรมถอนกลา โดยถอนใกลเตมกามอของตวเอง แลวตกบเทาเพอใหดนหลด กองรวมกน 3 กามอ จงมดเปนหนงมด เมอไดจานวนตามตองการจงนาไปปกดาในนาทไถแปรทเตรยมแปลงนาไว จากวธการขนตอนทกลาวมา เปนภมปญญาอนชาญฉลาดของชาวจงหวดสรนทรททากนตดตอกนมาหลายชวอายคน ไดผลผลตดเปนทนาพอใจ แตปจจบนวธการและขนตอนดงกลาวเปลยนแปลงไป เนองจากคาแรงในการทานาสง จงเปลยนวธการทานาใหม โดยใชวธไถหวานแลวคราดกลบ แตไดผลไมดเทาทควร เนองจากการทานาในทองถนจงหวดสรนทร ยงตองอาศยนาฝนเปนหลกซงเปนอปสรรคเสมอ บางครงหวานขาวเสรจฝนตกนาทวมนา ทาใหขาวไมงอก ตองคราดไถหวานขาวอกครงเปนรอบทสอง บางครงฝนแลงเมอขาวงอกออกมาวชพชกงอกออกมาตามดวย ผลผลตทไดกลดนอยลง วธการทานาแบบใหมโดยวธไถหวานคราดกลบ เปนวธทกาลงนยมกนมาก เพราะทาไดเรวถานาฝนตกถกตองตามฤดกาล และนาไมทวม จะไดปรมาณขาวมาก อกทงคาแรงในการลงทนทานากนอยดวย การทาขาวฟาง คาวาขาวฟาง ภาษากวยหรอสวย เรยกวา ปะ – ญว สมยกอนพนทจงหวดสรนทรเกดภาวะวกฤตฝนไมตกตดตอกนหลายป ชาวบานอดอยากทานาไมไดผล ชาวบานไดใชภมปญญาทมอยนาเมลดขาวฟางมาหวานเพอเกบเกยวแทนขาวทเคยทา วธการทาของชาวบาน

109

ในอดต คอชาวบานจะถางปาเปนบรเวณทจะหวานขาวฟาง แลวใชไฟเผาเศษไมใบหญาจนเตยน จากนนจะนาเมลดขาวฟางมาหวานไว พอถงเดอน 6 เดอน 10 จะไปเกยว นาเมลดขาวฟางทเกบเกยวมาไดไปตากแดดใหแหง พอแหงดแลวชาวบานจะนามาตาในครกใบใหญ แลวตกใสกระดงเพอฝดเอาแกลบและราจากเมลดขาวฟาง เมอไดเปนเมลดขาวฟางแลวจะนาไปหงผสมใสขาวสารเพอใหไดปรมาณทมากขน บางครอบครวจะตมใส เผอก มน และมะละกอ แลวแบงปนกนรบประทาน ในชวงประเพณสาคญทางพระพทธศาสนาทมการหอขาวตม ชาวบานจะนาเมลดขาวฟางคลกเนอมะพราว แลวใชใบมะพราวออนหอ จากนนนาไปตมจนสก กจะไดขาวตมททาจากขาวฟางมารบประทานกน การกนอย การทาอาหารจากหวกลอย หรอ เปรยง หวกลอยกลมๆ ทขดไดมาจากปา นามาปอกเปลอกแลวผาเนอกลอยเปนชนบางๆ จากนนใสไหหมกเกลอไว 1 คน รงขนจงนาเอาเนอกลอยทฝานและหมกนนออกมาใสกระบงไปแชในนา จากนนจงยกกระบงขนจากนาแลวใชเทาทลางสะอาดขนเหยยบยาบนเนอกลอย เพอใหยางกลอยซมออกมาใหหมดเพราะยางกลอยจะทาใหคนทรบประทานเมา ทาซาเชนนประมาณ 3 วน เนอกลอยจงจะนม เมอลางเนอกลอยสะอาดดแลว จงนาไปนงจนสกยกลงมาทงใหเยนจงนาไปรบประทาน บางคนชอบรสหวานกนากลอยทนงสกแลวไปคลกกบมะพราว นาออย หรอนาตาล โรยเกลอใสนดหนอย กจะไดกลอยเลศรสไปรบประทานตามภมปญญาชาวบานทเคยถอปฏบตกนมา การทาขนมจากเศษขาวทเหลอ ทงขาวเจา และขาวเหนยว โดยการนาขาวทเหลอไปตากแดดใหแหง แลวนาไปควใสกระทะใหรอน ยกลงมาเทใสครกใบใหญทใชตาขาวเปลอก ภาษาสวยเรยกวา ตะปล แลวใช อาเร คอ สากใหญทใชตาขาวเปลอก ตาใหละเอยด จากนนนามะพราว นาออย หรอนาตาล โรยเกลอนดหนอย ตาผสม คลกใหเขากน เมอละเอยดแลวนามาปนเปนกอนๆ เพอสะดวกในการรบประทาน การทาขนมประเภทน ภมปญญาชาวบานเรยกใหสนกสนานตลกๆ วา นมกลองจอ แปลวา ขนมขหมา คณภาพขนมทอรอยทสดตองใชขาวเหนยวจะดกวาขาวเจา ชาวบานจะทาขนมประเภทนขนมาเพอแจกจายกนรบประทานกนในหมเพอนบานใกลเคยงเทานน การทาขาวเมา ภาษาสวยทองถนวา ตบปม แปลวา ตาขาวเมา เมอขาวเหนยวทออกรวงใหมๆ ชาวบานจะเลอกขาวทยงไมแกจด มาชวยกนขดเมลดขาวเหนยวใหหลดออกจากรวง โดยนาไมไผมาผาแลวตดเปนแทงเลกๆ ยาว 1 คบ มาใชขดแลวนาไปฝดดวยกระดงเพอใหเมลดลบปลวออกไป จากนนจงนาไปควในกระทะใหสก เมอสกแลวกนาไปใสครกใหญทใชสาหรบตาขาวเปลอกโดยเฉพาะ ใชสากใหญตา มอขางหนงจบสากใหญ อกมอขางหนงจะจบไมพายสาหรบเขยเปนจงหวะ เพอไมใหขาวเมาตดกนเปนกอน บางครงคนตาจะชวยกนตาเปนคๆ ขนๆ ลงๆ เปนจงหวะ พรอมกบใชไมพายเขยขาวเมาดวยความชานาญ และเปนจงหวะทสนกสนานโดยเฉพาะหนมสาวชาวบานสมยแตกอนกจะพบรกกนดวยภมปญญาการตาขาวเมา ตาครงหนงใหละเอยดพอประมาณ กตกขนมาฝดดวยกระดงเพอใหแกลบและราปลวออกจากเมลดขาวเมา บางสวนเมลดขาวตดกนกใชมอชวยขยใหออกจากกน ตาครงทสองนาขาวเมาทฝดแกลบฝดราออกหมดแลวอาจจะยงเหลอเปนเมลดขาวเปลอก

110

อยบางจงนามาตาอกครง เมอเหนวาละเอยดดแลว กตกขนมาฝดดวยกระดงอกครงหนงถงชวงนกจะไดขาวเมาทมกลนหอมชวนรบประทานโดยทไมตองปรงเครองปรงอยางอนกได บางคนทชอบรสหวานกจะคลกเนอมะพราว หรอคนเอาแตกะทมะพราวเทลงใสขาวเมา ผสมดวยนาออยหรอนาตาล แลวโรยเกลอนดหนอยกจะไดอาหารทมรสอรอยทสดทไดรบจากภมปญญาชาวบานทแทจรง การจบป หลงจากทเกบเกยวขาวเสรจ นาในทงนาจะแหงขอดชาวบานจะออกหาขดปเพอนาไปปรงเปนอาหาร จะชวนกนไปเปนกลมๆ ละ 5 คน แตละคนจะแบกเสยมแขวนดวย ครถง กระบอกใสนาสาหรบดม เดนหารปทอยตามคนนา หรอในทองนา ปจะอาศยอยในรทลกเวลาลวงตองระวงเพราะอาจพบสตวทมพษอาศยอย แตโดยสญชาตญาณภมปญญาชาวบานในการทามาหากนจะรวารปมลกษณะอยางไร เมอไดปมาแลวชาวบานจะลางใหสะอาด จากนนตาปสดๆ ใหละเอยด คนเอานากะทป 3-4 นา แลวนาไปตมใสหมอ ในอดตเครองปรงไมมอะไรมาก จะใสขาวคว กบผกกะออมหรอบางครวเรอน จะแกงใสเผอกเทานน และโรยเกลอเพอใหมรสเคม การเกบเหด หรอ เกรย ภาษาสวย หรอกวย เรยก เหดวาเกรย ชาวบานเขาปาเปนกลมๆ แบกเสยมแขวนคร กระบอกนา หาเหดตามปา แลวแตจะพบเหดประเภทไหน เชน เกรยลอง (เหดขอน) เกรยบล (เหดปลวก) เกรยยอง(เหดระโงกเหลอง) เมอไดเหดมาแลวตองนามาลางนาจนสะอาดเสยกอน แลวจงนาไปปรงอาหาร เชน แกง การแกงเหดในอดตจะตมนาแกงใหเดอด ตาพรกสดใส จากนนจงใสเหดใสใบแมงลกและโรยเกลอใสใหเคมกรบประทานได การจบจงหรด จงหรด ภาษาทองถนทใชภาษาสวย เรยกวา อาบรบ จงหรดมทงจงหรด สแดงปนนาตาล และจงหรดสดา ทงสองชนดสามารถนาไปรบประทานได จงหรดจะอาศยอยในร ชาวบานจะตนนอนแตเชาแบกเสยมและถอกานใบมะพราวทเหลาใบออกเหลอใบไวทปลายเลกนอยเพอกนจงหรดไมใหตกเวลานามาเสยบ เมอเจอขยดนทเปนอยของจงหรด ใชเสยมเขย ขยดนออกเพอมองหารจงหรดแลวใชเสยมขดตามรทมองเหน จงหรดจะอยลกบางตนบางแลวแตขนาดของจงหรด จงหรดตวใหญจะอยลกลาบากในการขดและลวงจบ ระวงเวลาขดปลายเสยมจะสบถกตวจงหรด ประมาณวาจะถงตวจงหรดแลวใหใชปลายเสยมคอยๆ ขดคอยๆ เขย จากนนใชมอลวงลงไปจบจงหรด บบขาหลงกบลาตวจงหรดเอาไว แลวใชกานใบมะพราวรอยตรงปลอกคอดานหลงของจงหรด รอยเรยงขนเรอยๆ จนเตมกานเวลาจบจงหรดอยาใหหลดมอ เพราะจงหรดจะใชขาหลงทยาวดดตวหนตามจบลาบาก บางคนจะจบจงหรดเวลากลางคนเพราะจงหรดจะขนมารองตรงปากร ชาวบานจะใชแสงไฟสองหาตามเสยงทจงหรดรอง เมอเหนแลวจะคอยๆ ยองเขาไปใกลๆ แลวใชเสยมสบดกรไมใหจงหรดวงลงไปในรได กจะสามารถจบจงหรดมาเปนอาหารไดอกวธหนง เมอไดจงหรดมาแลวจะลางทาความสะอาด แลวนามาควใสเกลอจนสกด จงยกลงมารบประทานเปนอาหารในแตละมอ บางครอบครวจะตาใสพรกเรยกวา ตาพรกจงหรด การขดกดจ ภาษาทองถนทใชภาษาสวย เรยกวา คะโมงกลองเกย แปลใหตรงคาคอแมลงขควาย ชวงเวลาจะพลบคาชาวบานจะไลควายเขาคอกผานทงนา ในอดตควายจะเดนตามกนเปนฝงๆ ควายจะกนอมมากกจะถายไวตามทองทง ขควายนเองคอทซกตวอาศยอยของกดจ ชาวบานจะนาหลกไมมาปกลงกลางกองขควายเปนเครองหมายแสดงวากองขควายนมคนจองแลวพอรงเชาจะตนมาแตเชาๆ กลวจะมคนอนมาขโมยขดกอน แบกเสยม

111

ถอขวดกลมกรอกนาใสพอมาถงกองขควายจะใชเสยมเขยกองขควายกอนเพอดตวกดจทยงซกตวอยในขควาย จากนนจงขดหรอเขยดนทอยใตกองขควายซงอาจเปนทซกตวของกดจอกชนหนง เมอจบตวกดจไดแลวกจะหยอดลงปากขวดกลมใหไปแชอยกบนาทกรอกไวในขวดจนไดเตมขวด เมอจะประกอบเปนอาหารจะเทใสครถงตกนาใสลางกดจทไดมาใหสะอาดทสด จากนนจงนาไปควใสเกลอใหสกแลวยกลงมารบประทานได บางคนจะเคยวกนทงปกวามรสกรอบและมน เทคโนโลยพนบาน การทาปนขาวเคยวกบหมากและพล เรมจากการเตรยมเปลอกหอยลางใหสะอาด ขดหลมกวาง 30 เซนตเมตร ลก 25 เซนตเมตรวดจากปากหลมหางประมาณ 1 คบ เจาะรขางปากหลมเพอเตมลม ใชเสอวางปดโดยใชของหนกๆ ทบปลายเสอเอาไวขอบเสอททบไวใชดนโรยปดไมใหมชองลมออกดานบนตองการใหลมเขาไปในปากรทเจาะเอาไวเทานน บนปากหลมใชฟนจากกานมะพราวสด หรอฟนจากตนสบดาสด นามาตดเปนทอนยาวเกนปากหลม เมอวางแลวไมตกลงไปทกนหลมนามาวางชดกนถๆ จากนนกกอกองไฟบนฟนทวางไวบนแกลบทกอไฟเอาไว นาแกลบเทกลบเปลอกหอยอกชนหนงเพอใหเปลอกหอยเผาไหมอยในแกลบ ชาวบานจะเพมแรงลมโดยการจบเสอทปดปากหลมดานทไมไดใชของหนกทบยกขนยกลง จะทาใหแรงลมเขาไปสกนหลม เพอชวยใหไฟทอยบนปากหลมลกตดอยตลอดเวลา ใชเวลาในการเผาไหมอยประมาณ 1 ชวโมง สงเกตแกลบทเผาไหมจนเปนสขาว จากนนทงไวใหเยนจงเกบเปลอกหอยทไหมออกมาวางบนใบตองหยดนาสะอาดใสแลวใชไมคน หรอบดใหเปลอกหอยเหลวเขากบนาทหยดใส ทงไวประมาณ 5 นาท กจะกลายเปน ปนขาวใชเคยวกบหมากและพล ททาสบสอดกนมาเรอยๆ จากบรรพบรษนบเปนภมปญญาชาวบานอกแขนงหนงทชวยสงเสรมใหประหยดคาใชจายในครอบครวไมตองใชเงนซอจากทองตลาดทมราคาแพงอยางปจจบนน การทาขาวหมาก ภมปญญาชาวบานและเทคโนโลยทองถนในการทามาหากนตงแตบรรพบรษนนจะเปนการสบทอดกนมา โดยการบอกเลาและลงมอปฏบตตอกนมาเรอยๆ มวธการทาตงแตดงเดม ดงน แปงทใชทาขาวหมากเปนแปงทาขนโดยเฉพาะมรสหวาน สตรการทาแปงขาวหมากจะใชสตรเดยวกนกบการทาแปงเหลา แตสตรการทาขาวหมากจะใชสมนไพรประเภทตนชะเอม มากกวาอยางอนเนองจากตนชะเอมมรสหวาน วธการทาโดยนงขาวเหนยวใหสกยกลงใหเยนสกครแลวใชนาสะอาดลางขาวเหนยวใหยางขาวออกจนหมด จากนนตกใสกระบงเพอใหนาไหลออกใหหมด นาขาวเหนยวทลางมาใสหมอ บดแปงขาวหมากใหละเอยดจนเปนผงนามาโรยใสขาวเหนยวในหมอจนทวในอตราสวนแปงขาวหมาก 1 เมด ตอขาวเหนยว 10 ถวยตราไก แลวเกบไว 3 คน เมอครบกาหนดแลวกสามารถนามารบประทานไดเลย บางทองทจะใชใบตองหอ เพอสะดวกในการแบงไปรบประทานหรอแบงขาย การทาสผงสปาก เปนภมปญญาชาวบานทนาสมนไพรมาสงเคราะหใหเกดประโยชน แบงกนใชในครวเรอนชาวบานจะนาเอาเนอมะพราวมาตมเคยวเอานามน แลวนามาตมใสรวงผงใสดอกอมทมกลนหอม คนสมนไพรทตมเขาดวยกนใหดทสด ตมไปจนกวานาทตมแห หลงจากนนจงยกลงมาทงไวใหเยน สของสผงสปากจะออกเปนสเหลองมกลนหอมของดอกอมชวนหยบมาดม และหยบมาใชสปาก คนแกสมยกอนใชสปากขณะเคยวหมาก หนมสาวสมยกอนจะใชถผวหนงทแตกแหงในฤดหนาว และสรมฝปากใหมเสนหเวลาพดคยกน

112

การใชสมนไพรทาสบ คนสมยแตกอนอาบนาไมมสบถตวและสระผม ตองใชผลหนามแทง ภาษาสวยเรยกวา คลละลาละเวยง เปนตนไมยนตนตามลาตนและกงกาน มหนามสดาเปนแทงแหลม ยาวประมาณ 1-2 นว ใบมขนสาก ผลสกเปนสเหลองมขนหม ชาวบานนาผลสกมาใชทาสบ โดยการนามาถตวหรอถผา เมอใชแลวจะเกดฟองสะอาดเหมอนกบการใชสบหรอผงซกฟอก การทานามนทาผม การดแลรกษาสขภาพมมาแตสมยโบราณ ตรงตามคาพงเพยทมมาแตโบราณกาลวา ไกงามเพราะขน คนงามเพราะแตง โดยเฉพาะทรงผม ตองรกษาใหสะอาดปราศจากรงแคและผมเปนมนเงางาม ภมปญญาชาวบานแตกอนจงใชความรความคด หานามนมาชโลมผมใหเปนเงางามโดยอาศยสมนไพรทมในทองถน คอ นามนละหง มวธทาดงน ใชเมลดละหง ภาษาสวยทใหขอมลเรยกวา กลอง ถะวอง นามาตากใหแหงจากนนจงนาไปตาใหละเอยดแลวคนเอานามนละหง นามาผสมรากไมชนดเรยกวา ราก กะเซล ตาผสมใสดอกอม ขยใบเลบครฑทตากแหงใหละเอยดมาโรยผสมใส จะไดกลนหอม ทงดอกอมและใบเลบครฑ เมอผสมเขากนดแลวกจะไดนามนทาผมสตรสมนไพรโบราณทมคณภาพ การทาขไตจดไฟ คาวา ขไต ภาษาทองถน กวย หรอ สวย เรยกวา ตะบอง แตกอนยงไมมไฟฟาใช ชาวบานจะใชตะเกยงนามนกาดจดใหแสงสวาง แตถามการจดงานประเพณตางๆ เดนทางไกล หรอออกไปจบกบจบเขยดในเวลากลางคน ชาวบานจะจดขใต เพราะแสงสวางจากขไตใหแสงสวางมากกวาตะเกยง ถาไฟจากขไตลกมากจะใชใบตองสดหมบรเวณไฟลก หรอใชโคลนเหนยวๆ ทาใกลๆ ทไฟลกไดเชนกน เพอควบคมไมใหไฟลกมาก ไฟจะไดลกไหมเชอขไตใหมตอไป การดบขไตชาวบานจะดบดวยวธการนาสวนทมไฟควาลงหรอจมใสดน แลวเปาดวยลมจากปากอกครง ไฟกจะดบทนทในครวเรอนชาวบานจะเกบขไตไว สาหรบเปนเชอกอไฟหงตมอาหาร โดยวธทาขไต หรอ ตะบอง ชาวบานจะเลอกตนเหยง ภาษาสวยเรยกวา คลตราด แลวเจาะใหเปนรลกบรเวณโคนตน ปากรกวางพอประมาณทจะตกเอานายางได จากนนจะสมไฟในร เพอใชความรอนลนใหนายางไหลออกมาทงเวลาไวประมาณ 3 วน ชาวบานจะหาบครไปตกนายาง ในชวงเวลากอนเทยงวน เมอไดนายางมาแลวจะใชไมผประเภท ตนพอก ภาษาสวย เรยกวา คลโคละ เอามาตาหรอทบใหเปนชนเลกๆ แลวนาไปคลกกบนายางทตกมาไดใชใบมะพราวสดเยบตอกนเปนแนวยาว จานวน 10 ใบ ใชไมไผเหลาเลกๆ เสยบกลดไวระหวางใบนาขไตทคลกนายางไวมาใสในใบมะพราวทเตรยมไว เมอใสเตมแลวกหอใหคลมทกดานใชตอกททาจากไมไผมดขมวดเปนชวงๆ ตามลาของขไต ความยาวจนสดใบมะพราว ระหวางปลายของขไตทงสองขาง ชาวบานจะขยมใบมะพราวเขาหากนแลวมดดวยตอกไมไผใหแนนทสด การทาขไตนนอกจากทาขนใชในครวเรอนแลวยงนาไปแลกเปนเงน เพอซอสงของทตองการใชแตกอนแลกเงนลาละ 5 บาท ปจจบนนไมมใชแลว การทาผงขมน เทคโนโลยทองถนจะสกดสมนไพรเปนเครองหอมแทนแปงหอมทใชในปจจบนนนามาทาเนอทาตวอกทงยงเปนยาแกผดผนคนไดดอกดวย การสกดสมนไพรเปนเครองหอมนกคอ ผงขมน ภาษาสวยเรยกวา ผง ระ เมยด คาวา ระเมยด กคอ ขมนนนเอง นาหวขมนมาลางนาใหสะอาด จากนนนามาฝานใหเปนชนบางๆ ตามจานวนทตองการ แลวนาไปตากแดดใหแหง เมอแหงดแลวนาขมนมาตาใสเครองหอม เชน ดอกอม ใบกะซล (ภาษาสวย) ตาใสกนใหละเอยด

113

ทสด จากนนกกรองเอาแตผงละเอยดกจะไดผงขมนหอมตามทตองการ ชาวบานจะเกบผงขมนหอมใสเกบไวกบกระปกไมไผทมฝาไมไผครอบ เพราะเกบไวไดนานและสะดวกตอการนาออกมาใช การทาผาจากตนฝาย ชาวบานแถบทองถนกงอาเภอศรณรงค จะมการปลกตนฝาย ภาษาสวย เรยกวา คลกะปา ตนฝายทปลกจะผลดอกออกผลในชวงเดอน 6 ชาวบานจะเกบใยฝายทหมเมลดเกบใสกระบง จากนนนาไปใสไวในกระดง ไปตากแดดใหแหงเมอแหงดแลวใยฝายจะบานออกจากเมลดดงใยฝายออกจากเมลดนามามวนเปนกอนกลมๆ เทากามอเกบใสกระบงจากนนชาวบานจะนาใยฝายไปปนใหเปนเสนดาย ดายทปนออกมาจะเปนสขาวตามสของใยฝายเมอไดเสนดายแลว จะนาไปมดใสกเพอทอใหออกมาเปนผาททาจากใยฝาย สมยกอนชาวบานจะสวมใสเสอผากนดวยผาททามาจากใยฝาย ซงเนอผาทไดนนจะเปนสขาวอยางเดยว เทคโนโลยทองถนในการยอมผาสมยอดดชาวบานจะใชผาขาวททอจากใยฝายมายอมส สทใชยอมชาวบานจะทาขนมาเอง โดยใชตนคล ครม เปนภาษาสวยทบอกสตรการยอมใหฟง เมอไดตน ครม หรอ คล ครม มาแลวจะนาไปแชนาทงไวประมาณ 10 วน เมอครบกาหนดชาวบานจะใชมอ คนใหเปลอกไมเปอยเปนเนอสสทไดจะเปนสกรมทา จากนนจะกรองเอาแตนาสออกจากเศษเปลอกไมทงไวนายอมสจะแหงเปนแผนเปนกอน เวลาจะยอมผาตองตมนาใหรอน แลวนากอนสทแหงใสในนาตมสจะละลาย จากนนนาผาฝายซงเปนผาสขาวลงไปยอมกจะไดผาฝายทเปนสกรมทา แตกอนจะเหนแตชาวบานสวมใสเสอผาทมแตสกรมทาเปนสวนมาก เทคโนโลยทองถนทยอมผาฝายใหเปนสเหลองมวธการยอม ดงน ในอดตสเหลองทใชยอมผาขาวจากใยฝาย ชาวบานจะใชตนเค หรอ ตนแคล ภาษาสวยเรยกวา ตนแคล ตนไมชนดนแกนของลาตนจะเปนสเหลอง ชาวบานจะฟนเอาแกนสเหลองเอามาผา หรอฝานใหบางทสด จากนนนาไปแชนาทงไวประมาณ 15 วน พอครบกาหนดนาไปตมใหเดอด เมอเดอดแลวถายเอานาสเหลองจากการตมไปเรอยๆ จนนาทตมนนไมมสเหลอง แลวนานาสเหลองทไดจากการตมไปยอมผาขาวจากใยฝายกจะไดผาสเหลองจากสของแกนตนแคล การสานไมไผเปนครตกนา ในอดตชาวบานไมมครถงเหลก สงกะส หรอยาง อยางเชนในปจจบนนชาวบานจะใชภมปญญาและเทคโนโลยคดสรางสรรคจะใชอะไรตกนามาดมมาใช จงทดลองและใชไมไผหนามทแกนามาผาแลวเหลาใหเปนเสนๆ สาหรบไวสานการสานจะสานใหเปนรปทรงกระบอกเรยงลาดบลายเสนขนไปเรอยๆ สงประมาณ 50 เซนตเมตร จากนนจะตอขาครดวยไม 4 มม เปนฐานรองรบนาบนปากคร จะใชไมทาเปนหวงไวสาหรบจบ หว และหาบ เพอไมใหนาทใสในครสานไมไผรวซมออกตามลายสาน ชาวบานจะหาวธอดรหรออดชองไมใหนารวซมออก ดวยวธการดงน นายางซนมาตาใหละเอยดเปนผง แลวนาไปคลกผสมกบนามนยางจากตนเหยง จากนนกนาไปทาครทสานจากไมไผทงขางนอกและขางใน ครจะมนเงางามดวยนามนยางนาไปตากแดดใหแหง ประมาณ 1 วน หลงจากนนกสามารถนาครทสานดวยไมไผไปใชประโยชนในการตกนาดมนาใชโดยทไมรวหรอซมเลยแถมยงมนาหนกเบา

114

เครองมอเครองใชพนบาน แกยหนทะนา ภาษาเขมร เรยก แกยหนทะนา ภาษาสวย เรยก ดลงซนเยย หรอ อาแซะ ภาษาลาว เรยก มาซอยยา (แกย-มา หน-หน ทะนา-ยา หมายถง มาหนยา) เปนเครองมอรองใบยาสบเพอจะตดใหเปนชนเลกๆ เปนฝอยยาวๆ นาไปผงแดดแลวเกบไวมวนเปนยาสบ แกยหนทะนา มไมประกอบสองสวนคอไมรองทหนยา และไมปลอง ไมรองหนยาหรอตวมาใชไมฟนมความยาวประมาณ 10-15 เซนตเมตร หนาประมาณ 1 นว ไมปลองหรอหนามาทตงอยดานหนาเปนแผนหนาประมาณ 2 นว ยาวประมาณ 40-70 เซนตเมตร กวางประมาณ 10-15 เซนตเมตร ใสผวใหเรยบเจาะเปนวงกลมเสนผาศนยกลางประมาณ 10 เซนตเมตร สาหรบสอดใบยาหนวางตงนาไมรองหนวางบนรทเจาะไมใหโผลออกดานหนาเวลาหน การใชแกยหนทะนาใชมดอโต(เปนมดเลมใหญ) เพราะเวลาหนไมตองใชแรงกดมาก และมหนลบมดสาหรบลบมดใหคมอยเสมอ ใบยาสบทนามาหนตองบมใหสกจนใบเหลองหรอสคลาใสไวในตะกรายา ถาตองการเสนยาสบเปนฝอยๆ เสนสวยๆ ตองดงกานยาออกใหหมด นาใบยามาวางซอนกนหลายๆ ใบ แลวมวนใบยาสบใหขนาดพอเหมาะกบรทเจาะวางใบยาทไมรองหนยา คอยๆ เคลอนใบยาสบหนไปใหเปนฝอยๆ เสรจแลวนาใบยาทหนไดนาไปทาใหแหงโดยใชแผงตากยารองผงแดดจนกวาจะแหงแลวเกบหอไว ใชมวนเปนยาสบหรอขาย ตร ภาษาเขมร เรยก ตร ภาษาสวย เรยก ตรเท ภาษาลาว เรยก ไซ(ตร-ไซ ความหมายในพจนานกรมหมายความวา เครองสานดกปลา) เปนเครองมอสาหรบดกปลา กง ป หอย แตสวนใหญมกใชดกปลาเปนหลก นยมทาดวยไมไผทแกจดผาเปนชๆ นามาผกรอยดวยเถาวลย ตามโคลงสรางโดยใชเครอเถาวลยขนาดตงแต นวกอยถงขนาดหวแมมอ เหลาผวใหเรยบมดเปนวงแหวนใหญเลกตามทตองการ 3-4 โคลงตอไซ 1 ตว สวนทกนของ ตร สานใหแหลมปดสนทสวนหวจะมลกษณะเหมอนปากขวดปลอยชองสาหรบเทปลาออก กลางลาตวเจาะซไซตดงาสาหรบเปนทางเขาของปลาและกนไมใหปลาขางในออก วธใชใชดกปลาบรเวณนาไหล ใชหญาปดหวไซไมตองใชเหยอลอจะใชคนนากน หรอ พรวน (เฝอก) ปดชองทางปลาวายขนลงและใชหญาหมนตรงรมปากงา เวลาดกปลาจะใหงาตดอยดานลาง ถาตองการดกปลาขนตองหนหวไซทวนทางนาไหล ถาตองการดกปลาวายลง กวางหวไซตามทางนาไหลใชหญาอดรรอบๆ ไซอยาใหมรเพราะปลาจะเลดลอดไปได ปลอยทางเขาทงาดานเดยวเวลากจะกสองเวลาหรอสามเวลา คอ เชา เทยง เยน หรอ เวลาปลาขนลงมากกจะกมากกวาเวลาดงกลาวได ซาง ภาษาเขมร เรยก ซาง ภาษาลาว เรยก ไมซางหยา ภาษาไทย เรยก ไมมอเสอ (ไมมอเสอ)เปนเครองมอชนดหนงของชาวจงหวดสรนทร ใชสาหรบสางหญาคา ทาดวยไมไผเปนซๆ ม 4 – 8 ซ ปลายไมแหลมคลายเลบมอเสอ การทาซาง ชาวบานมกใชไมไผสสกยาวประมาณ 30 – 40 เซนตเมตร ใชไมไผอยระหวางลาแลวผาเปน 2 ซก ตกแตงผวใหเรยบอยในลกษณะแบน ดานปลายเหลาใหเปนซๆ เหมอนซซอนสอมทปลายแตละซเหลาใหแหลมเหมอนเลบและระหวางแตละซกนซกนดวยซไมไผขนาด 1 X 1 X 1 เซนตเมตร เพอใหปลายซแยกออกจากกนหรอกางออกแตละซ

115

มความยาวประมาณ 15–19 เซนตเมตร ดานมอจบเหลาเรยวทปลายเพอสะดวกแกการใช วธการนาไปใช ม 2 ลกษณะ คอตดกบหลกอยกบทและถอสาง ทง 2 วธการนามาไปใชจะแบงตนหญาคาจากฟอนทละกานามาสางดวยการกาทยอดหญาคาไวมอหนงยกขนสงใชมออกขางจบไมซางสางหญาจากยอดลงมาทโคน ซาง จะกวาดใบหญาคาจากยอดลงมาทโคนซาง จะกวาดใบหญาคาทสนทหกทงเพอคดเลอกเฉพาะหญาทสมบรณและจดตนใหเปนระเบยบนาไปสานไดงายและรวดเรว หมงจะ ภาษาเขมร เรยก ทมจะ ภาษาสวย เรยก อแถะพเฒา ภาษาลาว เรยก แขวนกเคา ภาษาไทย เรยก คมไม เปนเครองมอชนดหนงมขา 2 ขา คลายกรรไกรใชสาหรบชวยคบหรอจบในการทาของใชตางๆ เชน จบขอบกระดง จบขอบกระเชอ งานบางประเภทตองใชหลายคนชวยจบชวยกนดง เพอจะใหของเหลานนแนนหนา เปนตน คมไมทาดวยไมเนอแขง เชน ไมประด ไมพะยง โดยใชไมดงกลาว 2 ทอนเลกๆ มความยาวตงแต 20 - 40 เซนตเมตร เหลาผวใหเรยบมขนาดเทากน ปลายไมเหลากลมใชเปนมอจบสวนคมเหลาเหมอนปากนกแกวโคนปากนกแกวถากรอยบากใหไมทง 2 ทอนประกบเขาหากน เจาะรทปากนกแกวใหทะล ใชตะปเปนสลกเดอยสอดเขาไปเมอใสแลวจะหลวมเลกนอย จะใชจบสงของเพอประกบเขากนรอยเสนหวายผกมดใหแนน เชน จบขอบกระเชอ จบขอบกระดง เปนตน แอบ ภาษาลาว เรยก จกจน ภาษาไทย เรยก แอบ เปนเครองสานสาหรบดกกบในชวงปลายฤดฝน ชวงนากาลงจะแหงมนาขงเลกนอยกบจะออกกนเหยอ เชน กง ป ปลาตวเลกๆ เปนตน เมอผานฤดกบจะจาศล จะไมออกหากนเหยอจนกวาจะถงฤดฝนอกครง แอบ สานดวยตอกไมไผคลายตะกราแตปากแคบและมขนาดเลกมาก รปทรงลกษณะแบนเลกนอย กนแอบจะทาใหปดเปดเพอจบกบ ใชตอกไมไผเหลาบางๆ สานเปนลายขดสานสวนกนเปนลายหางๆ แตจะไมใหหางจนตวกบขนาดเลก ขนาดกลางลอดออกไปไดพอสานกนเสรจกสานตวมาเปนลายขดตาถๆ เพราะตองการใหกบเหนเหยอลอในแอบไดสะดวกจะไดหาทางเขาไปกนเหยอและเขาไปหากบตวอนๆ ทในแอบนน ปากของแอบทางาใสไวเมอกบเขาไปทางชองงาและออกมาขางนอกไมได วธการใช ใชดกกบตามบรเวณทงนาทมนากาลงจะแหง หมายถงบรเวณทมนาขงเลกนอยมลกปลาตวเลกๆ เชน ปลาซว กง ป ปลาชนดอนๆ เปนตน ตามแปลงนาดงกลาว ขดดนใหเปนแองเทาขนาดแอบ วางแอบลงไปใหสวนปากของแอบสงเสมอเทาพนดนกลบดนดานกนและดานขาง ทาทางตรงบรเวณงาแอบใหเรยบรอย ระวงอยาใหลกปลาดงกลาวอยนอกแอบ เพราะจะทาใหกบกนเหยออมกอนจะไมเขาไปในตวแอบ เมอกบเหนเหยอทลอไวจะเขาไปกนหลายๆ ตว เลอน ภาษาเขมร เรยก เลอน ภาษาสวย เรยก ลน ภาษาลาว เรยก ลน ภาษาไทย เรยก ลน (เลอน – ลน ลน ความหมายในพจนานกรมหมายความวา เครองดกปลาไหลทาดวยกระบอกไมไผมงาแซง) เปนเครองมอชนดหนงของชาวจงหวดสรนทรทนยมใชดกปลาไหล ทาดวยไมไผ การทาเลอนดกปลาไหลนนจะตองเตรยมไมไผลาไมไผใหญ โดยตดใหยาวประมาณ 3 - 4 ปลอง ทะลวงขอไมไผดานในใหเปนรทะลถงกน เวนไวเฉพาะขอไมไผททาเปนกนเทานน เพอไมใหปลาไหลหนออกไปได ใชมดกรดลาไมไผสวนปลองทเปนกนใหเปนรเลกๆ ทะลเนอไมไผมความกวางประมาณ 1 เซนตเมตร เพอไมใหกลนเหยอทดกลอปลาไหลกระจายในพนทนาในบรเวณนน

116

อกประการคอเปนชองนาไหลออกเมอเวลากและเปนชองไหลอากาศออกจากเลอนเวลาดกปลาไหล ดานปากเลอนสวมดวยงาไมไผ เจาะรทปากเลอนทะล 2 ร ในตาแหนงดานขาง ใชเดอยสลกยาวเสยบบนงายดตดและปกดนเพอยดเลอนในเวลาดกปลาดวย วธดกปลาไหล ชาวบานจะแบกไปดกปลาครงหนงๆ ไมตากวา 5 - 10 กระบอก ใชเหยอลอปลาไหลใหลงดนเขาไปกน เชน ทบหอยใหแตก ทกกระดองปใหแหลก หรอใชตวปลาสบเปนชนเลกๆ เปนตน แลวนาใสไวในกนเลอน นางาทสานมาปดปากโดยใชไมสลกสอดใสในรไมใหงาหลด การดกปลาไหลจะเอาไปไวในนาลกประมาณทวมหวเขา ปกเลอนใหอยในแนวนอนกบพนดน มกนยมดกปลาไหลในบรเวณนาขนๆ รงเชาชาวบานจะไปกเมอปลาไหลตดกจะดงสลกไมทขดงาออกแลวจงดงงาเทปลาออกจากเลอน พะเนาะ ภาษาเขมร เรยก พะเนาะ ภาษาสวย เรยก กะเลด กะปาก ภาษาลาว เรยก อว ภาษาไทย เรยก เครองหบฝาย เปนเครองมอสาหรบแยกเมลดออกจากเนอฝายโดยใชแรงมอหมนดนลกหนบใหหมน มลกษณะเปนไม 2 ทอน เสนผาศนยกลางประมาณ 1 นว วางประกบกนทปลายดานหนงทงสองทอน จะแกะหรอถากเปนรปเกลยวสลบกนเพอเปนเฟองหมนหนบแยกเมลดฝาย เครองหบฝายจะใชแรงหมนดนคนหนบเพยงตวเดยว วธการใชโดยการปอนฝายเขาระหวางกลางคนหนบพรอมกบใชแรงมอหมนคนหนบใหหมนเพอทจะแยกเนอฝายกบเมลดฝายออกจากกน ลอบ ภาษาเขมร เรยก ตร ภาษาสวย เรยก ตร ภาษาลาว เรยก ลอบ ภาษาไทย เรยก ลอบ (ลอบ ความหมายในพจนานกรมหมายความวาชอเครองมอจกสานสาหรบดกปลา) เปนเครองมอทสานดวยไมไผใชเถาวลยสานรดโครงไมปากลอบมชองวางใหปลาเขาไปตดอยภายในมลกษณะเปนทรงกระบอกกนเปนรๆ สามารถเปดปดเอาปลายออกทางกนลอบมความยาว 0.5 – 2 เซนตเมตร เหลาซไมไผมดดวยเถาวลยไมไผแตละซทนามามดจะวางหางกน 0.5 – 3 เซนตเมตร ถาดกปลา ตวเลกกจะใชซไมใหชดกนปากลอบดกปลาทางาสองชน เมอปลาวายเขาไปจะวายออกมาอกไมได เพราะตดงากนไวมกใชดกปลาในบรเวณทมนาไหลไมตองใชเหยอลอและลอบอกประเภทหนงใชดกในนานงในฤดทปลาวางไขตามรมหนองเวลากลอบกจะเปดฝาลอบดานกนแลวเทปลาออก ดวน ภาษาเขมร เรยก ดวน หรอ งอบ ภาษาสวย เรยก หมวก ภาษาลาว เรยก งอบ ภาษาไทย เรยกงอบ ดวน ความหมายในพจนานกรมหมายความวา เครองสวมหวกนแดดและฝน สานดวยตอกไมไผ กรดานนอกดวยใบลาน รปคลายกระจาดความรงสาหรบสวม เปนเครองสานสวมหวกนแดดกนฝน มโครงทามาจากไมไผกรดวยใบตาลลกษณะกวางเทากระดง ดานในสานดวยไมไผเปนรงขนาดเทาศรษะสาหรบครอบหว อาชพหลกของชาวจงหวดสรนทรสวนมากจะประกอบอาชพทานา ซงมสภาพภมอากาศและภมประเทศเหมาะสมกบการเกษตร อาชพดงกลาวชาวบานตองทางานกราแดกราฝน เชน ในฤดทานาฝนตกชกมากและเมอฤดเกบเกยวอากาศจะรอนจด ชาวบานจงคดหาวธปองกนแดดและฝนในชวงแรกจะใชใบไมใหญๆ เชน ใบตราด ใบคลอง (ชอเรยกภาษาเขมร หมายถง ตนไมยนตนชนดหนงมใบใหญขนาดใบสก) มาเยบตอกนเปนรปกรวยเพอสวมหว ตอมามการพฒนารปแบบจนเปนดวน หรองอบ ดวนมลกษณะมใบหรอปกกวาง มรงสานดวยใบตาลหรอ ไมไผเปนรปทรงกระบอกขนาดสวมศรษะพอด จะสานปกขยายออกเปนวงกลมมลายขดตางๆ ม

117

โครงสานดวยไมไผเปนปกดวนเหมอนปกหมวก วสดทนามาใชกรดานนอกนนจะนยมใชใบตาล ฉกเปนเสยวเลกๆ นามาเยบตามโครงปกดวนอยางประณต ตบล เบาะ เซรา ภาษาเขมร เรยก ตบล เบาะ เซรา ภาษาสวย เรยก ตบลเบาะ เซรา ภาษาลาว เรยก ครกตาขาว ภาษาไทย เรยก ครกตาขาวเปลอก ตบล เบาะ เซรา (ตบล - ครก เบาะ - ตา เซรา - ขาวเปลอก หมายถงครกตาขาวเปลอก ความหมายในพจนานกรมหมายความวา เครองใชทมลกษณะอยางหลม สาหรบตาหรอโขลกดวยสาก) เปนเครองใชสาหรบตาขาวเปลอก ตาแปง ตาขาวเมา ตาแปงขนมจน ตาขาวคว แตสวนใหญแลวจะตาขาวเปลอกเปนหลก เพราะสมยนนไมมโรงสขาว วธการทาครกชาวบานจะใชทอนไมใหญทงลาตน มกเปนตนตราดทนยมใชตดทอนยาว 50 - 70 เซนตเมตร ตดหวตดทายใหผวเรยบเวลาตงจะไมกระดกเอยงไปขางใดขางหนง ตรงกลางของทอนเจาะใหเวาลกลงไปเหมอนครกหนลกประมาณ 40 - 50 เซนตเมตร เมอทาครกเสรจแลวจะตองมอนเร อนเร (อนเร - สาก หมายถง สาก ความหมายในพจนานกรม หมายความวา เครองตาอยางหนงคกบครก) มลกษณะเปนทอนเดยวกลมยาวประมาณ 2-3 เมตร เหลาผวใหเรยบ มเสนผาศนยกลางประมาณ 2 - 3 เมตร ปลายสากทงสองดานใหญไมเทากน ปลายสากทเลกใชสาหรบตาขาวเปลอก ปลายสากดานทใหญใชสาหรบขดขาวสารใหขาว กระบวย ภาษาเขมร เรยก กระบวย ภาษาสวย เรยก กระโบย หรอ กะโบย ภาษาลาว เรยก กระโบะ ภาษาไทย เรยก กระบวย (กระบวย ความหมายในพจนานกรม หมายถง ภาชนะสาหรบตานาทาดวยกะลามะพราวมดามถอ) เปนภาชนะสาหรบตกนาดมของจงหวดสรนทรมาตงแตสมยดงเดมมานานจะนาไปวางคกบโองนาซงอยในตวเรอน บางทองถนจะนาไปวางตงอยทางเขาหนาบาน ใครเดนผานเหนดเหนอยกระหายนาจะไดแวะตกดมแสดงถงเจาบานทมจตใจเออเฟอเผอแผตอเพอนบานใกลเรอนเคยง วธการทากระบวยชาวบานจะนยมใชกะลามะพราวทแกจด มผลขนาดพอเหมาะไมเลกไมใหญเกนไป รปรางคอนขางกลมขดผวกะลาใหสะอาดเปนเงา ใชเลอยตดสวนบนออกประมาณเศษ 1 สวน 3 ของลก เจาะรทปากกะลา 2 ร ใหอยในแนวเดยวกนสาหรบสอนดามไม ยาวประมาณ 30 - 50 เซนตเมตร เปนทจบ ทปลายดามเจาะรรอยเชอกสาหรบหอยแขวน นาไปวางคกบโองนา ระเตะ ภาษาเขมร เรยก ระเตะ ภาษาสวย เรยก ระเภะ ภาษาลาว เรยก เกยน ภาษาไทย เรยก เกวยน (ระเตะ-เกวยน ความหมายในพจนานกรมหมายถง ยานชนดหนงม 2 ลอใชควายหรอววเทยม) เปนยานพาหนะบรรทกลาเลยงสมภาระสงของตางๆ ในการดารงชวตของชาวชนบทในจงหวดสรนทร เชน ใชในการบรรทกฟนจากปา บรรทกทอนไมทจะนามาสรางบานสรางรว บรรทกขาวเปลอกจากนาลาเลยงใสฉาง หรอใชเปนพาหนะในการเดนทางขนสงของตางๆ เปนตน โดยใชแรงววแรงควายเทยมมาลากจงใหเคลอนท เกวยนทมใชในจงหวดม 3 ชนด คอ ระเตะ แปรก (ระเตะ-เกวยน แปรก-คานลอเกวยน) เปนเกวยนทมลกษณะทรงเตย ดานขางของลอเกวยนทงสองลอมลกษณะคลายกบคานเพอสวมเพลายดตด ภาษาถนเรยกวา แปรก เปนเกวยนสรางเรมแรก ขอเสยของเกวยนชนดนคอเวลาขบเขาในสถานทแคบๆ เชน ขบเขาไปในปา แปรก มกจะชนตอไม ตนไม หรอสงกดขวางทขนตามรมทาง ผขบตองบงคบววควายทใชเทยมลากจงหลบใหพนจากสงดงกลาว ระเตะ ปะตรน (ระเตะ-เกวยน ปะตรน-หลงคา หมายถงเกวยนทมหลงคากนแดดกนฝน)

118

ลกษณะเหมอนกบระเตะแปรก เพยงแตมหลงคาสาหรบกนแดดกนฝน หลงคาเกวยนสามารถถอดออกหรอประกอบได ถาใชโดยสารกจะใส ถาจะใชบรรทกลาเลยงสงของกจะถอดออกทงนขนอยกบการใชงานแตละประเภท และระเตะ ลอ (ระเตะ-เกวยน ลอ-ลอ หมายถงเกวยนลอ) เปนเกวยนทสรางขนรนหลงกอนทจะหมดคนใชเกวยนบรรทกลาเลยงสงของ มลกษณะรปทรงสงกวาระเตะแปรก ดานขางของลอเกวยนไมมคานสาหรบยดตดเพลาเกวยน ขอดของเกวยนชนดนจะสะดวกในการบงคบไมใหชนสงกดขวางทอยดานขางตามรมทาง ตรอก ภาษาเขมร เรยก ตรอก ภาษาสวย เรยก อากรอง ภาษาลาว เรยก ของ ภาษาไทย เรยก ของ (ตรอก-ของ ความหมายในพจนานกรม หมายถง เครองจกสานสาหรบใสปลารปคลายตะกราปากแคบอยางคอหมอดน กนสเหลยมจตรสมขนาดตางๆ เปนเครองจกสานชนดหนงของชาวชนบททอาศยอยในจงหวดสรนทรใชใสปลา กง ป หอย กบ เปนตน มลกษณะปากแคบอยางคอหมอดน มฝาเปดปดไดบางหมบานนยมนากะลามะพราวมาทา หรอทาดวยเชอกไนลอนโดยสานใหเปนรปตาขายปลอยรตรงกลางปากของ หรอบางทองถนจะนยมทาดวยไมไผสานเปนรปกรวยปลอยซไมไผไวไมตองสานเรยกวา ป-เรอะ (งาแซง หมายถง งาอยางหนงคลายงาลอบ งาไซ เพอไปกนไมใหทางขางออกแตใสลงไปได) เวลาจบปลาใสของไมตองเปดฝาของกไดเพราะฝาของนนสามารถใสปลาไดสะดวก กระเดอง ภาษาเขมร เรยก กระเดอง ภาษาสวย เรยก ตะปล ภาษาลาว เรยก ครกมอง ภาษาไทย เรยก ครกกระเดอง (กระเดอง - กระเดอง หมายถงกระเดอง ความหมายในพจนานกรมหมายความวาเครองมอทมลกษณะเปนหลมสาหรบตาหรอโขลกดวยกระเดอง) เปนของใชพนบานจงหวดสรนทรใชสาหรบตาขาวเปลอก ตาแปง เปนตน มาตงแตสมยโบราณ ตวครกทาดวยไมทงทอนขนาดใหญ ยาวประมาณ 50 - 70 เซนตเมตร ขดเนอในออกใหเปนหลมลก นาไปฝงลงในหลมใหปากครกพนดนขนมาพอประมาณ ตวครกสามารถบรรจขาวเปลอกครงละครงปบถงหนงปบ วสดอปกรณตวคานใชเสาขนาด 4.6 นว ยาว 4 - 5 เมตร ทตนคานเจาะรสอดไมทาเปนแกนคาน ตงเสาสองตนขนาด 6.6 ยาวประมาณ 1 เมตร เจาะรทงสองตนสาหรบสอดแกนคานนามาฝงดนใหแนนทปลายคานเจาะรใหตรงตวครกสอดสากยดกบตวคานใหแนน วธใชนาขาวเปลอกหรอของทตองการตาใสในครกใชแรงเหยยบตนคานดานทยดกบเสากดลงไปดานสากกจะยกขน เวลาจะตากปลอยเทาออกจากตวสาก สากจะตาสงของตามทตองการ การรกษาโรค สบเนองมาจากเรองทเลาสบตอกนมา จงเกดมเรองฤๅษดดตนหรอนทานสมนไพรขน ดงนทานสมนไพรเลาวา “ดาเนนนทาน วาคนโบราณ มอยในปา ผมหนวดเนตรหนง แดงทงกายา มไดนงผา ใบไมกลดพน สงใหญโตกวา มนษยธรรมดา เราทานทกวน กนแตลกไม อยในไพรสณฑ คนเหนสาคญ วายกษตกใจ มพระสามองค ไปเดนธดงค พบคนโตใหญ เหนเขาวงหน สององคพนไป องคหนงสะดดไม หกลมเหยยดยาว ความกลวตวสน อกใจไหวหวน หนาซดตาขาว ลกขนไมไหว กลวเหลอจะกลาว ดนเสอกมอเทา ดวยความหวาดกลว คนโตเหนเขา คอนเดนเบาๆ เขาหายม

119

หว ถามวาบดเจา ทาไมจงกลว ขาไมเจบตว ใชยกษใชมาร ขาเปนมนษย เปนชาตบรษ คนเกงโบราณ เจากมาน มความตองการ เทยวหาอาหาร หรอวาหลงทาง พระนนไดยน สมใจถวล หมดอางขนาง จงวาพวกขา เทยวมาตามทาง หายาสกอยาง คอ กะเพราแดง ตนสามออมใหญ มอยทไหน เราจงแสวง เปนยาประเสรฐ มคณลาเลศ เปลอกกนมแรง ไมแกเจบตาย ตวยาม 7 สง คอแสมสาร แสมทะเล พญามอเหลก เถาวลยเปรยง (เครอตาปลา) แกนขนน แกนขเหลก หวแหวหม หนกสงสงละเทาๆ กน ตมกนเชาเยน ดนก (แตจะทาใหรางกายไมมโรคไมแกเจบตายนนอยาหลงเชอ)” เรองแพทยแผนโบราณดงเดมเขาจะมการพจารณาแบบโหราศาสตรดวย เชนคนเกดราศตางๆ ดงนวาจะมธาตอะไรประจากาย

ราศเมษ (เกด 13 เมษายน - 13 พฤษภาคม) ธาตไฟ ราศพฤษภ (เกด 14 พฤษภาคม - 15 มถนายน) ธาตดน ราศมเมถน (เกด 15 มถนายน - 15 กรกฏาคม) ธาตลม ราศกรกฏ (เกด 16 กรกฏาคม - 16 สงหาคม) ธาตนา ราศสงห (เกด 17 สงหาคม - 16 กนยายน) ธาตไฟ ราศกนย (เกด 17 กนยายน - 16 ตลาคม) ธาตดน ราศตลย (เกด 17 ตลาคม - 16 พฤศจกายน) ธาตลม ราศพจก (เกด 17 พฤศจกายน - 15 ธนวาคม) ธาตนา ราศธน (เกด 16 ธนวาคม - 13 มกราคม) ธาตไฟ ราศมงกร (เกด 14 มกราคม - 12 กมภาพนธ) ธาตดน ราศกมภ (เกด 15 กมภาพนธ - 13 มนาคม) ธาตลม ราศมน (เกด 14 มนาคม - 13 เมษายน) ธาตนา เมอทราบธาตแลว เขาจะแนะนาใหเลอกรบประทานอาหารเพอชวยปองกนการ

เจบปวยดวยดงน คนธาตดน ควรรบประทานอาหารทมรสฝาด เคม หวาน มน คนธาตนา ควรรบประทานอาหารทมรสขม เปรยว เบอ เมา คนธาตลม ควรรบประทานอาหารทมรสขม เผด รอน คนธาตไฟ ควรรบประทานอาหารทมรสจด รสเยน นอกจากนหมอยาพนบานจะมยามยา คอถงผาสะพายไหลภายในถงจะมยาสมนไพร

ชนดตางๆ แกไดหลายโรคมหนสาหรบฝนยารวมอยดวย หอดวยผาเลกๆหรอใสรวมกนไวกได ความเชอเกยวกบสมนไพรทสามารถรกษาโรคภยไขเจบไดและมขอหามดงน ความเชอเกยวกบเรองพชผกและขอหาม เชน หญงมครรภหามกนบอน จะทาใหสายรกเปอย หามกนผกแวนจะทาใหรกพนคอเดก ปวดทองนาน หามกนกลวยจจะทาใหรกตด สวนขอแนะนานนแนะนาใหกนปลกลวย กนขนนออนจะชวยบารงนานม หญงหลงคลอดหามกนผกเยน เชน แตงกวาทกชนด หามกนผกหวาน ผกกาด หนอไม จะทาใหเจบทองทงแมและลก แตแนะนาใหกนผกตาลง บวบก ไพล จะทาใหมนานมมาก ไพลชวยใหเลอดไหลเวยนด ผมคาถาอาคมกลมคนเหลานมขอปฏบตสวนมากเปนขอหาม

120

เชน หามกนมะขามปอมอนเปนพชอยในตานานเรองทรพ ทรพา ควายพอลกททะเลาะววาทกน ทรพซงเปนลกสกาลงพอไมไหว ถกไลขวดไปชนตนสมปอย ทรพกลบมกาลงเพมขนมาใหม จงไลทรพาผเปนพอออกไปชนตนมะขามปอม ปรากฏวากาลงของพอออนลงตองพายแพแกลกไป คนมคาถาอาคมจงไมกนมะขามปอม แตใหกนใบสมปอยหรอนาใบสมปอยมาทาพธกรรมลางเสนยดจญไร ตวอยางพชบางชนดทรบประทานไดและใหผลทางยา เชน กระถนไทย กนแกทองรวง สมานแผล หามเลอด กระเจยบแดง แกไอ ขบเสมหะ ขบเมอกในลาไส กระเจยบมอญ รกษาโรคกระเพาะอาหาร ตวอยางตาหรบยาบางอยาง เดกเยยวรดทนอน อายถง 14 ลงมาไดผลเปนสวนมากคอใหใชนาผงปาแทๆ 2 ชอนชา ละลายดวยนาสก พอเยนแลวใหเดกดมกอนนอน โดยมขอแมวาใหเขาปสสาวะ กอนจงดมและดมแลวตองนอนเลย จะมานงเลนดโทรทศนอยไมได กนเพยง 2 - 3 ครงหายขาดเลย แมงมมกดใหฝานหวขงเปนแวนแปะตรงทรอยแผล แกอาเจยนเอาขา ขง และใบตะไครอยางละนดหนอยไมตองมาก ตมใหนานหนอยดมขณะทนายงอนอย แกอาเจยนไดดนก ยากนยงทาเองได ใหเกบใบสาบเสอทงแกและออนมาตากแดดใหแหงบดใหละเอยดผสมกบแปงมนสาปะหลงใหเขากนดแลว ใสนารอนและ นาเยนสลบกนไปนวดใหนม แลวปนเปนกอนเทากามอเดกแลวใหขวดกลงใหเปนแผน จากนนใช มดตดเปนเสนๆ นาไปตากแดดใหแหง เมอตองการใชนามาจดไฟไลยงได กลนควนจะเหมนเขยวบาง แตไมมอนตราย ตเยนมกลนเหมนใชใบฝรง 1 - 2 กามอขยและบบพอใบชาๆ เอายางรดเปนกอนใสตแชหรอตเยนดดกลนคาวเหมนได สมนไพรทมพษ สมนไพรบางอยางบางสวนมพษ ควรระวงในการใชมากๆ เชน กระโดน เมลดเปนพษ กลอย ยางของหวกลอยทาใหเมา แค เปลอก กนมากทาใหคลนไสอาเจยนได แตงไทย ราก ทาใหอาเจยน ทองหลางใบมน ใบและรากทาใหนอนหลบและเสพตด ทบทม เปลอก ราก มพษ นอยหนา ราก เปนยาถายอยางแรง บวบหอมบวบเหลยม ราก เมด เปนยาถาย ทาใหคลนไส อาเจยน ผกกาดเขยว เมลด ทาใหอาเจยน พล กนมากๆ ทาใหเมาได พทรา เปลอกและใบ กนมากทาใหอาเจยน มะเฟอง กนมากๆ ทาใหแทงได มะรม ราก ทาใหแทงได ละหงเทศ เมลด มพษถงตาย สมปอย ฝกทาใหอาเจยน และหมาก เคยวมากๆ ปากไมวางทาใหเปนมะเรงในปาก 3.11 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตร ผวจยไดทาการศกษางานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยของ สมบรณ ตนยะ (2524) ทาการพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอสรางเสรมสมรรถภาพดานการสอนของครประจาการระดบประถมศกษา โดยมขนตอนการพฒนาหลกสตร ดงน ขนท 1 เปนการวจยเพอสารวจความตองการของครประจาการระดบประถมศกษาทจะสรางเสรมความร ความสามารถของคนในสมรรถภาพดานการสอน ขนท 2 เปนการนาขอมลทไดจากการสารวจ ในขนทหนงมาเปนหลกในการพฒนาหลกสตรการฝกอบรม เพอเสรมสรางสมรรถภาพดานการสอนของครประจาการระดบประถมศกษา ซงประกอบดวย จดมงหมายหลก จดมงหมายยอย ความรพนฐาน เนอหาวชากจกรรม การฝกอบรม สอการฝกอบรม และการวดและการประเมนผล และขนท 3 เปนการประเมนผลและปรบปรงหลกสตรการฝกอบรม เพอเสรมสรางสมรรถภาพดานการสมองของคร

121

ประจาวนระดบประถมศกษาทพฒนาขนมาในตอนทสองใชการประเมนโดยอาศยความคดเหนของผเชยวชาญตามกระบวนการวจยแบบเดลฟาย (Delphi Technique) นภา ทองไทย (2525) ทาการพฒนาหลกสตรการฝกอบรมเลยงดเดกกอนเรยนสาหรบพอแมในชมชนเกษตรกรชนบท โดยมขนตอนการพฒนาหลกสตร ดงน ขนท 1 กาหนดสภาพปญหาและความจาเปนของชมชนเกษตรกรรมชนบทโดนสารวจเอกสารและสารวจชมชน รวมทงการสารวจความตองการของผอบรม ขนท 2 กาหนดจดมงหมายของหลกสตรการอบรมใหสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพของปญหาและความจาเปน ขนท 3 กาหนดหนวยการอบรม โดยแบงแยกจดมงหมายเปนเรองๆ และกาหนดหนวยการอบรมใหครอบคลมจดมงหมายเรองสนๆ ขนท 4 กาหนดจดมงหมายเชงพฤตกรรมของแตละหนวยการอบรมโดยพจารณากาหนดใหสอดคลองกบจดมงหมายของหลกสตรทกาหนดไว ขนท 5 คดเลอกและจดลาดบความสาคญเนอหาของการอบรมโดยพจารณาตามลาดบธรรมชาตของเนอหา ตามลาดบความตองการของผเขารบการอบรม ขนท 6 กาหนดกจกรรม และวธการอบรมโดยพจารณาจากเนอหาการอบรม ประกอบพจารณาถงความพรอม และพนฐานของผเขารบการอบรม ขนท 7 กาหนดวธการประเมน ผเขารบการอบรม โดยพจารณาใหสอดคลองกบจดมงหมายเชงพฤตกรรม กจกรรมและวธการอบรม ตลอดจนพจารณาถงบรรยากาศในการอบรมและพนฐานของผเขารบการอบรมดวย และขนท 8 การตรวจสอบความเหมาะสมของหลกสตร โดยผเชยวชาญจะดาเนนการตรวจสอบกอนการใชหลกสตร สวนการตรวจสอบโดยผใชหลกสตรจะทาการตรวจสอบหลงจากการนาหลกสตรไปทดลองใชแลว สชาต ลตระกล (2532) ทาการพฒนาหลกสตรสาหรบลกกรรมกรกอสรางกอนวยเรยนในเขตกรงเทพมหานคร โดยมขนตอนการพฒนาหลกสตร ดงน ขนท 1 การสารวจขอมลพนฐาน เพอนามาสรางเปนโครงรางหลกสตรผใหญขอมลประกอบดวยกรรมกรกอสรางทมครอบครวและบตร ลกกรรมกรกอสราง ครผสอนในศนยเดกเลกเคลอนท ใชการสารวจโดยแบบสงเกตแบบสอบถาม แบบสมภาษณ และแบบวดสมรรถภาพพนฐานบางประการ ขนท 2 การรางและพฒนาหลกสตร โดยนารางหลกสตรทไดจากผลการสารวจขอมลพนฐานในขนทหนง ไปใหผเชยวชาญประเมนความเหมาะสมและสอดคลอง โดยใชแบบสอบถาม ภายหลงจากากรประเมนแลวนาผลการประเมนและขอเสนอแนะของผเชยวชาญมาปรบหลกสตรอกครงหนง ขนท 3 การทดลองใชหลกสตร โดยนาไปใชกบลกกรรมกรกอสรางทศนยเดกเลกเคลอนท หมบานจดสรรชวนชนและวดผลจากการทดลอง โดยใชแบบทดสอบแบบและประเมนพฤตกรรม และขนท 4 การปรบปรงหลกสตร โดยผวจยทาการปรบปรงหลกสตรอกครงหนง โดยปรบเนอหาและรายละเอยดบางอยางภายในหลกสตร อทธเดช นอยไม (2544) ทาการพฒนาหลกสตรทองถนเรอง นครปฐมบานเรา สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โดยมขนตอนการพฒนาหลกสตร ดงน ขนตอนท 1 การศกษาขอมลพนฐาน การดาเนนการวจยในขนตอนนเปนการศกษาเพอจดเตรยมขอมล ดานเนอหาทเกยวกบจงหวดนครปฐม การพฒนาหลกสตรทองถน การวเคราะหหลกสตรแมบทโดยใชวธการศกษาเอกสาร ตาราและงานวจยทเกยวของ และศกษาความตองการเกยวกบการพฒนาหลกสตรทองถนรวมทงเนอหาสาระเกยวกบจงหวดนครปฐม ทควรจดไวในหลกสตรทองถน เรอง นครปฐมบานเรา จากกลมตวอยางซงไดแก นกเรยน ครผสอนกลมสรางเสรมประสบการณชวต คณะกรรมการโรงเรยนผบรหารโรงเรยน ผนาชมชน และประชาชนในชมชน รวม 50 คน ผวจยดาเนนการ

122

เกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยใชการสมภาษณแบบไมมโครงสราง และสรปวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ขนตอนท 2 การสรางหลกสตร การดาเนนการวจยในขนตอนนเปนการนาผลจากการศกษาขอมลพนฐานมากาหนดโครงรางหลกสตร แลวนาโครงรางหลกสตรมาใหผเชยวชาญ จานวน 6 คน ตรวจสอบความเหมาะสมและความสอดคลองขององคประกอบภายในโครงรางหลกสตร แลวปรบปรงแกไขโครงรางหลกสตร ตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญกอนนาหลกสตร ไปทดลองใช ขนตอนท 3 การทดลองใชหลกสตร การดาเนนการวจยในขนตอนน เปนการนาหลกสตรทพฒนาขน และไดปรบปรงแกไขเรยบรอยแลวไปทดลองใชกบกลมตวอยาง คอนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ของโรงเรยนประถมฐานบนกาแพงแสน อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2544 จานวน 2 หองเรยน การทดลองใชแบบแผนการทดลองแบบnonrandomized control-group pretest-posttestdesign โดยกอนการทดลองทาการทดสอบกอนเรยนกบกลมตวอยางดวยแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน หลงจากนนจงดาเนนการสอน โดยกลมทดลองไดเรยนตามหลกสตรทองถนทพฒนาขน สวนกลมควบคมไมไดเรยนตามหลกสตรทองถนทพฒนาขน แตเรยนเนอหาเกยวกบจงหวดนครปฐม ตามแผนการสอนแบบปกต เมอเสรจสนกจกรรมการเรยนการสอนใหกลมตวอยางทดสอบดวยแบบทดสอบวดสมฤทธทางการเรยนชดเดยวกนกบทใชทดสอบกอนการทดลอง และใชแบบวดเจตคตตอจงหวดนครปฐม เพอวดเจตคตทมตอจงหวดนครปฐม หลงจากนนจงวเคราะหขอมล โดยใชคาเฉลย (X) สวนเบยงเบนมาตรฐาน(SD)และการทดสอบคาท (t-test) และขนตอนท 4 การประเมนหลกสตร การดาเนนงานในขนตอนนเปนการประเมนคณภาพของหลกสตรทองถน โดยประเมนจากผลสมฤทธทางการเรยนและเจตคตทมตอจงหวดนครปฐม ของกลมตวอยางหลงการทดลองใชหลกสตรทองถน วาผานตามเกณฑทไดกาหนดไวหรอไม สรมา ภญโญอนนตพงษ (2545) ทาการวจยเรอง ปจจยสงแวดลอมทางบานและโรงเรยนตามวถไทยทสงผลตอความพรอมทางดานการเรยนของเด กปฐมวยในชนบท พบวาสงแวดลอมทางโรงเรยนกบความพรอมทางดานการเรยนของเดกปฐมวยในชนบท พบวา สงแวดลอมทางบานของเดกและสงแวดลอมทางโรงเรยนทเปนทงดานกายภาพและดานจตรภาพ และขอมลพนฐานทเกยวของกบเดก พอแม บคลากรโรงเรยน ลกษณะบาน และลกษณะโรงเรยน ซงเปนตวแปรบางตวเทานนทสงผลตอความพรอมทางดานการเรยนของเดก ตลอดจนคนหาคานาหนกสาคญสมพทธของตวแปรทกกลม และคนหาคานาหนกสาคญสมพทธของตวแปรทสงผลดทสด ซงขอคนพบของการวจยสะทอนใหเหนความสาคญของสงแวดลอมทางบานและโรงเรยน ทสงผลดตอการเรยนรความพรอมทางดานการเรยนของเดกวยน ดงนน การอภปรายผลจงมงประเดนการอภปรายเพอนาผลการวจยครงนไปใชเปนขอมลพนฐานในการสงเสรมกระตนและใหการศกษาแกพอแม ผปกครองเหนความสาคญของสงแวดลอมทางบานซงมสภาพทองถนในชนบทผนแปร นาสภาพชนบทมาเปนชนบทมาเปนจดเดนใหการศกษาแกบตรหลานของตนเอง รวมทงหนวยงานทเกยวของกบการศกษาระดบทองถน และโรงเรยนในจงหวดนครนายกตระหนกเหนความสาคญของโรงเรยนเปนแหลงการศกษา เปนสงแวดลอมสาคญศนยกลางทมอทธพลตอการพฒนาความสามารถทางดานความพรอมของเดกวยน เปนวยของการพฒนาและเรยนรทดทสดในชวงชวตมนษย ดงนน ถามนษยชาตถกพฒนาในวนนไดสมบรณ กจะนาไปสการพฒนาพลเมองท

123

มคณภาพในอนาคตตอไป นอกจากน ชอรเตอร (ฆนท ธาตทอง. 2550: 171; อางองจาก ยทธนา อทโธ. 2541: 71; อางองจาก Shorter. 1982: 4629 – A) ไดวจยเรองเกยวกบการสรางชดการสอน ใหผเรยนศกษาดวยตนเอง หาประสบการณดานวชาชพเกษตรกรรมเรอง การใชจายของนกเรยนและเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชชดการสอนทเรยนดวยตนเองกบการสอนปกต ผลการวจยพบวา ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญระหวางกลมทดลองทเรยนดวยชดการสอนกบการสอนปกต ฮอบคนส (Hopkins. 1985: 1824 – 1825 – A) ไดทาการวจยเรอง การจดหลกสตรทองถนสาหรบ Valley View School ผลการวจยสรปไดวา องคประกอบทมผลกระทบตอการจดหลกสตรคอ ปญหาการปรบใชแผนปฏบตการของโรงเรยนใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของโรงเรยนขาดหลกสตรทมเฉพาะทองถน ประชาชนในทองถนไมเรยกรองในการจดหลกสตรระดบทองถนของตนไมมการวดผลสมฤทธทางการเรยนเพอปรบปรงหลกสตร ทาแวง (Tawang. 1995: 2118 – A) ไดทาการศกษาการพฒนาหลกสตรทองถนรปแบบการคด เรอง การใหคาปรกษาเกยวกบการดแลสขภาพ พบวา การพฒนาหลกสตรทองถนดงกลาวชวยใหการเรยนรเกยวกบ ความเชอในการดแลสขภาพแตละทองถนเพมขน เมอนามาสอนกบทองถนทมลกษณะเดยวกนยงใหผลสมฤทธเหมอนเดม การนาไปสอนพบวา ดานการฝกอบรม ดานเนอหา ดานทกษะ โดยภาพรวมไมแตกตางกน สรปสาหรบความคดดานความร ความจา ความเขาใจโดยรวมไมแตกตางกน และ ซนกา (Zrzcinka. 1996: 2314 – A) ไดทาการศกษา ผลกระทบของตวแปรททาใหเกดการเปลยนแปลงของครทสอนเดกสมองเรยนชา อายระหวาง 6 – 13 ป ตลอดจนการใหขอมลปอนกนของทปรกษาตอการเปลยนแปลงหลกสตรและเจตคตของคร กลมตวอยางเปนคร 21 คน มผเขารวมกระบวน การเปลยนแปลงดวยหลายฝาย เชน ทปรกษาภายใน และทปรกษาภายนอก กลมพฒนาองคกร และบคลากรในหนวยงานการสอนทเนนชมชน การปรบปรงพฤตกรรมการเขาวปสสนาของกลมเพอนและการสอนเปนระบบ มการประชมรวมกนเปนประจากบทปรกษาและผบรหาร ผลการศกษาพบวาบทบาทการมสวนรวมของคร การใหขอมลปอนกลบของทปรกษา ตลอดจนการเขามามบทบาทรวมในการกระตนสงเสรมของผบรหารมผลทาใหเกดการเปลยนแปลงอยางสาคญ การรวมมอจากฝายบรหาร ผประสานงานและฝายสนบสนน ดานการเงนตอกระบวนการเปลยนแปลงและพฒนาหลกสตรมผลกระทบทงในดานเจตคตของคร ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ความพงพอใจของผปกครองตลอดจนการมสวนรวมของชมชน จากงานวจยเกยวกบการพฒนาหลกสตรทไดนาเสนอมาน แสดงใหเหนวาขนตอนการสรางและการพฒนาหลกสตรจะคลายกน โดยสรปวา กระบวนการพฒนาหลกสตรจะประกอบไปดวยขนตอน ดงนคอ ขนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง เปนการนาขอมลจากการสอบถามความตองการของชมชนมาสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยฉบบ ขนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร เพอตรวจสอบความเปนไปไดของหลกสตร และปรบปรงแกไขหลกสตร เพอใหไดหลกสตรฉบบสมบรณพรอมใชงาน และขนท 3 การขยายผลหลกสตร เพอนาหลกสตรทปรบปรงไปขยายผลในโรงเรยนอนตอไป

บทท 3 วธดาเนนการวจย

การสรางและพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ครงนดาเนนการในลกษณะของการวจยและพฒนา (Research and Development) โดยมการศกษาขอมลตางๆ ดงน 1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการวจย 2.1 หลกสตรภมปญญาสรนทรสาหรบเดกปฐมวย 2.2 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง 3. ขนตอนการดาเนนการวจย ขนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ขนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร ขนท 3 การขยายผลหลกสตร 4. การดาเนนการทดลอง 5. การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล 6. สถตทใชในการวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 1. การกาหนดประชากรทใชในการวจยครงน ผวจยไดกาหนดประชากรของการวจยในครงนเปนเดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาลปท 2 ของสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 1,2 และ 3 จานวน 22,527 คน 2. การเลอกกลมตวอยางทใชในการทดลองหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร ผวจยไดกาหนดกลมตวอยางเปนเดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาล ปท 2 ของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 โรงเรยนละ 1 หองเรยน ซงไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จากโรงเรยนทสมครใจขอเขารวมทดลองใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย จากจานวน 11 โรงเรยน และผวจยคดไว 5 โรงเรยนเฉพาะโรงเรยนทมครจบสาขาการศกษาปฐมวย ดงน โรงเรยนบานตอกตรา จานวน 13 คน โรงเรยนบานวงปลด จานวน 18 คน โรงเรยนบานทพทน จานวน 15 คน โรงเรยนบานเสรยง จานวน 17 คน และโรงเรยนบานสนบ จานวน 25 คน รวมทงสนจานวน 88 คน และดาเนนการคดเลอกครทใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย โรงเรยนละ 1 คน รวมทงสน 5 คน (ดงภาคผนวก ก) ของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ไดแก โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทบทน โรงเรยนบานเสรยง และโรงเรยนบานสนบ

125

การสรางเครองมอทใชในการวจย การวจยครงนผวจยไดสรางเครองมอซงประกอบดวยหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย และแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในเดกปฐมวย โดยดาเนนการ ดงน 1. หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ผว จยไดดาเนนการสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย โดยทาการศกษาหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ทเกยวของกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนของเดกปฐมวย โดยเนน 6 กจกรรม คอ กจกรรมเคลอนไหว กจกรรมกลางแจง กจกรรมเสรมประสบการณ กจกรรมเสร กจกรรมสรางสรรค และกจกรรมเกมการศกษา และศกษางานวจยเกยวกบการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนของอทธเดช นอยไม (2544), วมลลกษณ ตระมาศวณช (2544), สนน สะอาดถน (2545), ชวลต ชกาแพง (2546), ยพน เอยยะบตร (2548) และลดดาวลย มทอง (2548) จากนนผวจยนาขอมลทไดจากการสารวจความตองการของชมชนมาสรางหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพความตองการทแทจรงของเดกปฐมวยในจงหวดสรนทร ทไดคดเลอกสอนดบแรกและมคารอยละของความตองการของชมชน 60 ขนไป จานวน 20 เรอง ประกอบดวย การการทานาปลกขาว การทอผาไหม การทาเครองเงน การทาเครองจกสาน แซนโฎนตา บญผะเหวด บญสงกรานต บญบงไฟ ขนมบายกรม ขนมเนยล ขนมนางเลด ขนมดอกลาเจยก ของเลนเดก นทานพนบาน งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร ศลปะกนตรม สรนทรจงหวดของหน พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง อางเกบนาหวยเสนง และหนวยหลวงปดล อตโล ซงผวจยไดนาเนอเรองทงหมดมายกรางหลกสตรโดยมโครงสรางประกอบดวย หลกการ จดมงหมาย โครงสราง ระยะเวลาในการจดประสบการณ แนวการจดประสบการณและเอกสารประกอบ แลวดาเนนการเขยนแผนโดยมรายละเอยดประกอบดวย สาระสาคญ จดประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนร สอ/แหลงการเรยนร และการประเมนผล จากนนทาการสรางแบบประเมนความเหมาะสมของรางหลกสตรเปนแบบประเมนคา 5 ระดบ และแบบประเมนความสอดคลองของรางหลกสตรเปนแบบประเมนคา 3 ระดบ ผวจยสรางขนโดยศกษารายละเอยดตางๆ ของโครงสรางหลกสตร แลวกาหนดประเดนตางๆ ทจะทาการประเมนแลวนามาเขยนเปนขอคาถาม โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

เหนดวยมากทสด ใหคะแนน 5 คะแนน เหนดวยมาก ใหคะแนน 4 คะแนน เหนดวยปานกลาง ใหคะแนน 3 คะแนน เหนดวยนอย ใหคะแนน 2 คะแนน เหนดวยนอยทสด ใหคะแนน 1 คะแนน

126

ผวจยนาแบบประเมนไปใหผทรงคณวฒ จานวน 7 คน (ดงภาคผนวก ก) พจารณาตรวจสอบประเดนตางๆ ของการประเมน ลกษณะของขอคาถาม ตลอดจนภาษาทใชและปรบปรงแกไขแบบประเมนแลวจดทาเปนฉบบสมบรณ และการเกบรวบรวมขอมลในการประเมนรางหลกสตรครงน ผวจยไดทาการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยมผทรงคณวฒแตละคนประเมนความเหมาะสมและความสอดคลองของรางหลกสตร พรอมสมภาษณผทรงคณวฒสาขาการพฒนาหลกสตร สาขาการศกษาปฐมวย และสาขาการวดผลประเมนผล แบบไมเปนทางการเพอทราบรายละเอยดเพมเตม สวนการวเคราะหขอมลทไดจากแบบประเมนความเหมาะสมของรางหลกสตรเสนอในรปของคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนขอมลทไดจากแบบประเมนความสอดคลองเสนอในรปของดชนความสอดคลอง ซงมเกณฑการประเมนดงน 1. การประเมนความเหมาะสมของรางหลกสตร ใหผทรงคณวฒพจารณาความเหมาะสมของรางหลกสตรตามแบบสอบถาม แลวนาคาตอบของผทรงคณวฒมาคาเฉลยคะแนนความเหมาะสมในแตละขอความแลวเทยบกบเกณฑการแปลความหมาย ดงน ชวงคะแนน 4.50 – 5.00 หมายถง เหมาะสมมากทสด ชวงคะแนน 3.50 – 4.49 หมายถง เหมาะสมมาก ชวงคะแนน 2.50 – 3.49 หมายถง เหมาะสมปานกลาง ชวงคะแนน 1.50 – 2.49 หมายถง เหมาะสมนอย ชวงคะแนน 1.00 – 1.49 หมายถง เหมาะสมนอยทสด 2. การประเมนความสอดคลองของรางหลกสตร วามความสอดคลองซงไดขอมลมาจากแบบประเมนทเปนแบบประเมนคา 3 ระดบ โดยนาคาตอบของผทรงคณวฒแตละคนมาแปลงเปนคะแนนดงน ชวงคะแนน 0.50 - 1.00 หมายถง สอดคลอง ชวงคะแนน -1 - 0.49 หมายถง ไมสอดคลอง 2. แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ผวจยไดสรางแบบประเมนพฒนาดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย โดยทาการศกษาเอกสารการวดและประเมนผลแนวใหม:เดกปฐมวย ของสรมา ภญโญอนนตพงษ (2545) และงานวจยทเกยวของกบการสรางแบบประเมนพฒนาดานการเรยนของเดกปฐมวย แลวนาขอมลมาสรางแบบประเมนพฒนาดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย ใหครอบคลมพฒนาการทง 4 ดาน ทสอดคลองกบการจดกจกรรมหลกทง 6 กจกรรม ตอจากนนนาแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวยใหผทรงคณวฒ จานวน 5 คน (ดงภาคผนวก ก) พจารณาความเทยงตรงเชงเนอหาการเรยนร โดยมเกณฑ ดงน

127

คะแนน + 1 หมายถง แนใจวาแบบประเมนขอนนมความสอดคลองกบจดประสงคของหลกสตร

คะแนน 0 หมายถง ไมแนใจวาแบบประเมนนนมความสอดคลองกบจดประสงคของหลกสตร

คะแนน – 1 หมายถง แนใจวาแบบประเมนนนไมมความสอดคลองกบจดประสงคของหลกสตร นาเกณฑการใหคะแนนของแบบประเมนทวจยสรางขนเสนอตอผทรงคณวฒ 5 คน เพอพจารณาเครองมอและหาคาความสอดคลองพฤตกรรมกบจดประสงค (Index of Congruence : IOC) โดยใชเกณฑคณภาพตงแต 0.5 ขนไป จงถอวาใชได (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2545: 89) ซงในการศกษาคนควาครงนไดคาดชนความสอดคลองระหวางพฤตกรรมกบจดประสงคไดคา IOC เทากบ 0.4 ถง 1.0 (ดงภาคผนวก ฉ) นาแบบประเมนทผานเกณฑไปทดลองกบนกเรยนชนอนบาล 2 ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ทไมใชกลมตวอยาง ไดแบบประเมนความพรอมดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวยฉบบสมบรณ จานวน 20 ขอ ทมคา IOC เทากบ 0.6 ถง 1.0

ขนตอนการดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา ผวจยไดกาหนดขนตอนในการดาเนนการตามลาดบ ดงน ขนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ศกษาขอมลพนฐาน จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการพฒนาหลกสตรทองถนและแนวทางการพฒนาหลกสตรสาหรบเดกปฐมวย จากนนทาการสารวจสภาพความตองการของ ผทเกยวของกบเดกปฐมวย โดยผวจยไดดาเนนการศกษาเอกสาร/งานวจยทเกยวของ สมภาษณประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสรนทร นกวชาการวฒนธรรมจงหวดสรนทร นายกองคการบรหารสวนตาบล ผบรหารสถานศกษาและครผสอนระดบอนบาล แลวแจกแบบสอบถามกบผใหขอมลกลมเดมทไดไปสมภาษณความตองการและบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาระดบปฐมวยกาหนดรางหลกสตรโดยอาศยขอมลจากการรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม ซงไดแก บคลากรของสานกงานวฒนธรรมจงหวด ผบรหารสถานศกษา คร ปราชญทองถน ผปกครอง คณะกรรมการสถานศกษา และบคลากรขององคการบรหารสวนตาบล แลวนาขอมลมาสงเคราะหขอมลพนฐาน กาหนดเปนรางหลกสตรปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยฉบบยกราง

128

ขนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร เพอใหไดรางของหลกสตรทผานการประเมนจากผทรงคณวฒ โดยผานการดาเนนการปรบปรงและพรอมนาไปทดลองใชผวจยไดดาเนนการ โดยนารางหลกสตรไปใหผทรงคณวฒในสาขาการพฒนาหลกสตร สาขาการศกษาปฐมวย และสาขาการวดผลการศกษา ทาการพจารณาตรวจสอบรางหลกสตร เพอประเมนความเหมาะสมและความสอดคลองของรางหลกสตรกอนทจะนาไปทดลองใชกบกลมเปาหมาย ภายหลงจากผทรงคณวฒไดประเมนผลและใหขอเสนอแนะแลวผวจยไดนามาปรบปรงแกไข หลงจากนน ผวจยไดดาเนนการประเมนเพอหาประสทธภาพของหลกสตรโดยทาการทดลองกบกลมตวอยางซงเปนเดกนกเรยนชนอนบาลชนปท 2 จานวน 5 หองเรยน ของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ประกอบดวยโรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทพทน โรงเรยนบานเสรยง และโรงเรยนบานสนบ แลวนาผลทไดไปปรบปรงหลกสตรสาหรบเดกปฐมวย โดยนาขอมลทไดจากการบนทกผลและวดผลประเมนผลการจดกจกรรมตามหลกสตรของครผสอนมาทาการปรบปรงตามขอเสนอแนะในดานสภาพความจาเปน ระยะเวลา กจกรรม เนอหาสาระตางๆ และประโยชนทได เพอนาไปใชไดตรงตามจดมงหมายยงขน ขนท 3 การขยายผลหลกสตร เพอนาหลกสตรทไดไปขยายผลผวจยไดดาเนนการโดยนาหลกสตรทผานการปรบปรงแกไขแลว มาทาการขยายผลตอไปในโรงเรยนตางๆ จานวน 2 โรงเรยน ไดแก โรงเรยนบานตาแตรวทพดด โรงเรยนหนองโสนวทยา ซงเปนโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3

การดาเนนการทดลอง

การดาเนนการนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยไปใช ผวจยไดดาเนนการขออนมตการใชหลกสตรตอผบรหารโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 5 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทบทน โรงเรยนบานเสรยง และโรงเรยนบานสนบ และดาเนนการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยกบนกเรยนชนอนบาล 2 ดงตาราง 6

129

ตาราง 6 กาหนดการจดกจกรรมการทดลอง

และทาการประเมนดวยแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองขณะทเดกปฏบตกจกรรม

การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล การวจยครงนเปนการวจยและพฒนา ผวจยไดดาเนนการวเคราะหขอมล ดงน 1. วเคราะหขอมลจากการสมภาษณความตองการของชมชนในเชงพรรณนา 2. วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความตองการของทองถน โดยใชรอยละ (Percentage) 3. วเคราะหขอมลจากแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย โดยใชรอยละ (Percentage)

สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. หาความเทยงตรง โดยใชคาดชนความสอดคลอง (Index of Congruence: IOC) (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2545: 179) โดยใชสตร

โรงเรยนกลมตวอยาง สปดาห

ท วน เดอน

ป โรงเรยน

บานตอกตรา โรงเรยน

บานวงปลด โรงเรยน

บานทบทน โรงเรยน บานเสรยง

โรงเรยน บานสนบ

1 2-7 สงหาคม 2552

การทานา ปลกขาว

แซนโฎนตา ขนมบายเกรยม ของเลนพนบาน พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง

2 10-14 สงหาคม 2552

การทอผาไหม บญผะเหวด ขนมเนยล นทานพนบาน หลวงปดล อตโล

3 17-21 สงหาคม 2552

การทาเครองเงน

บญสงกรานต ขนมนางเลด งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สรนทรจงหวดของหน

4 24-28 สงหาคม 2552

การทาเครองจกสาน

บญบงไฟ ขนมดอกลาเจยก

ศลปะกนตรม อางเกบนาหวยเสนง

130

IOC = ΣR / N เมอ IOC แทน คาดชนความสอดคลอง R แทน คะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒ ΣR แทน ผลรวมคะแนนความคดเหนของผทรงคณวฒทงหมด N แทน จานวนผทรงคณวฒ 2. หาคาเฉลย โดยคานวณจากสตร (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2526: 36)

X = ΣX N

เมอ X แทน คะแนนเฉลย ΣX แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด N แทน จานวนผทรงคณวฒ 3. หาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยใชสตร (บญเชด ภญโญอนนตพงษ. 2526: 55)

S.D. = )1(

)( 22

−

−∑ ∑NN

XXN

เมอ S.D แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน

Σ แทน ผลรวม X แทน คะแนนของผทรงคณวฒแตละคน N แทน จานวนผทรงคณวฒ

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การดาเนนการวจย เรอง “การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย” ครงน เปนการวจยและพฒนา ผวจยแบงการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลตามลาดบ เปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ตอนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร ตอนท 3 การขยายผลหลกสตร

ตอนท 1 การสรางหลกสตรฉบบยกราง ในการทาหลกสตรฉบบรางนผวจยไดดาเนนการดงน 1.1 การสารวจขอมลพนฐาน ผวจยไดดาเนนการสารวจขอมลพนฐานดวยการสารวจสภาพความตองการเบองตนในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ผวจยใชวธการสมภาษณแบบไมมโครงสรางเกยวกบความตองการในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถน กลมผใหขอมลครงน ไดแก ประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสรนทร นกวชาการวฒนธรรมจงหวดสรนทร ปราชญทองถน นายกองคการบรหารสวนตาบล ผบรหารสถานศกษา ครผสอนระดบอนบาล ผปกครองนกเรยน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผลการสมภาษณปรากฏผล ดงน ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ ผใหขอมลไดแนะนาเนอหาทจะนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย ทสาคญไดแก การทานาปลกขาวซงจงหวดสรนทรขนชอในเรองการปลกขาวหอมมะล 105 ชวยใหเดกไดเรยนรอาชพของบรรพบรษ การทอผาไหม เปนการใชเวลายามวางในฤดเกบเกยวเสรจแลว ผาไหมเปนผาทอมอ ฝมอประณต มลวดลายมากมาย ทผานมาผาไหมสรนทร ไดใชเพอตดเสอใหกบผนาประเทศตางๆ ในการประชมเอเปค การทาเครองเงน เปนงานฝมอทมเอกลกษณเฉพาะของสรนทร ทเรยกวา “ประเกอม” แหลงทผลตคออาเภอเขวาสนรนทร การปลกหวไชทาว เพอนามาผลตหวไชโปะ ทเปนของฝากสรนทรทมชอเสยง และมรสชาตอรอย การสานเครองจกสาน เปนงานฝมอของภมปญญาของปราชญทองถนบานบทม ตาบลเมองท อาเภอเมองสรนทร และการเลยงสตวใชงาน อาทเชน การเลยงชาง วว ควาย เพอใชงาน โดยเฉพาะชางเปนเอกลกษณของจงหวดสรนทร เปนสตวคบานคเมองสรนทร เดกๆ นาจะไดเรยนรถงชวตความเปนอยของคนกบชาง และสตวอนๆ และจะเปนสาระทสรางความภาคภมใจ ภมปญญาทองถนดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ผใหขอมลไดแนะนาเนอหาทจะนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย ทสาคญไดแก วนแซนโฎนตา เปนพธกรรมการไหวบรรพบรษของชาวไทยเขมรสรนทร ททาขนในวนสารทเดอน 10 รามะมวด เปนการราเพอรกษา

132

โรคภยไขเจบ เพอเรยกขวญใหกบคนไข ราตรษ เปนการราเพอขอฝน ซงจะทาในชวงกอนฤดทานา เปนการละเลนอยางหนง ราแกลมอ เปนการราเพอรกษาอาการปวยไขของชนกลมสวย การโบล คอการเสยงทายเพอรกษาอาการปวย บญบงไฟ เปนประเพณของชาวอสาน ทาขนเพอขอฝน บญสงกรานต เปนประเพณรดนาดาหว และขอพรจากผใหญ บญผะเหวด หรอบญมหาชาต (พระเวสสนดร) เปนหนงในฮตสบสองของชาวอสานตามความเชอทวา หากฟงเทศนมหาชาตครบทง 13 กณฑแลว จะชวยใหไดรบพรพระศรอรยเมตตรย บญแจกขาว เปนประเพณของชาวไทยลาว เปนการทาบญใหกบคนตาย ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน ผใหขอมลไดแนะนาเนอหาทจะนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย ทสาคญไดแก ขนมขาวตม ขนมบายกรม ขนมตม ขนมกวน ขนมกลอย ขนมเนยล ขนมขาวจ ขนมนางเลด ขนมกอน ขนมฝกบว ขนมดอกลาเจยก ขนมตางๆ เหลานทาขนจากการสงสมประสบการณและภมความรของพอแมทสบทอดมาจากบรรพบรษจากรนสรน การถนอมอาหาร เปนตนวา ปลาจอม ปลาสม ปลารา เปนการแปรรปปลาทหามาไดจานวนมากเพอเกบไวรบประทานและเปนของฝาก รวมทงสมตา ซงเปนอาหารทขนชอของชาวอสาน ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน ผใหขอมลไดแนะนาเนอหาทจะนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย ทสาคญไดไดแก ของเลนพนบานสรนทร อาทเชน การเดนกะลา ปใบมะพราว ปจากตนขาวทยงไมแหง นทานพนบานและตานาน อาท เรอง ตาแรยซอ ทาวววแดง เนยงเดาะวทม งานชางสรนทร ซงเปนการนาเสนอการแสดงของชางและตานานของจงหวดสรนทร นอกจากนยงมการละเลนทเปนเอกลกษณของชาวสรนทร อาท กนตรม เจรยงเบรน หมอลา ภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ ผใหขอมลไดแนะนาเนอหาทจะนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย อาท ปราสาทขอมทมชอเสยง ทสาคญไดแก ปราสาทภมโปน เปนปราสาททเกาแกทสดในประเทศไทย ตงอยทบานภมโปน ตาบลดม อาเภอสงขะ พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง เปนเจาเมองสรนทร ผกอตงเมองสรนทร เปนบคคลทเดกควรรจก หลวงปดลย อตโล เปนเกจอาจารยชอดงของชาวสรนทร ทสรางผลงานมากมายทควรคาแกการศกษา และคเมองโบราณ เปนสถานททนาใหเดกไดเรยนรและคนควา จงหวดสรนทรเปนจงหวดทมความโดดเดน และเปนเอกลกษณเฉพาะตว ประชากรใชชวตแบบเรยบงายตามแบบประเพณและวฒนธรรมดงเดม โดยประชากรทอาศยอยในสรนทรนนมาจากชนเผา 4 เผา ประกอบดวย เขมร สวย ลาว และจน จงควรคาในการใหเดกไดเรยนร เพออนรกษสงดงามนไว 1.2 การสอบถามความตองการของชมชน ผวจยไดดาเนนการสรางแบบสอบถามความตองการของชมชนในการพฒนาหลกสตร ภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยขน โดยนาขอมลพนฐานจากขนทแลวมาสรางเปนแบบสอบถามแลวนาไปสอบถามกบกลมผใหขอมลกลมเดม รวมทงบคลากรทเกยวของกบการจดการศกษาระดบปฐมวย เพอคดเลอกเนอหาสาระมาใชในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถน จานวนทงสน 52 คน ประกอบดวยบคลากรของสานกงานวฒนธรรมจงหวดสรนทร จานวน 3 คน

133

ผบรหารโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร จานวน 7 คน ศกษานเทศกทรบผดชอบงานดานปฐมวย ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร จานวน 7 คน ครผสอนระดบปฐมวย จงหวดสรนทร จานวน 7 คน ผปกครองเดกปฐมวย ในจงหวดสรนทร จานวน 7 คน ปราชญทองถนจงหวดสรนทร จานวน 7 คน และบคลากรขององคการบรหารสวนตาบล จานวน 14 คน โดยผวจยลงพนทเกบขอมลดวยตนเอง ผลการสารวจปรากฏผลดงตาราง 7

ตาราง 7 ผลการสอบถามความตองการของชมชน

* เกณฑคดเลอกสอนดบแรกและมคารอยละของความตองการของชมชน 60 ขนไป

รายการภมปญญาทองถน รอยละของความตองการ คดเลอกได 1. ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ 1.1 การทานาปลกขาว 1.2 การทอผาไหม 1.3 การทาเครองเงน 1.4 การปลกหวไชเทา 1.5 การสานเครองจกสาน 1.6 การเลยงสตวใชงาน 2. ภมปญญาทองถนดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ 2.1 วนแซนโฎนตา 2.2 รามะมวด 2.3 ราตรษ 2.4 ราแกลมอ 2.5 การโบล 2.6 บญบงไฟ 2.7 บญแจกขาว 2.8 บญผะเหวด 2.9 บญขาวจ 2.10 บญสงกรานต

64.10 71.15 68.91 41.02 59.93 40.06

75.21 42.73 42.09 36.11 31.62 69.23 42.52 69.44 40.60 67.73

3

1* 2* 5* 4* 6

1* 5 7 9 10 3* 6

2* 8

4*

134

ตาราง 7 (ตอ)

รายการภมปญญาทองถน รอยละของความตองการ คดเลอกได 3. ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน 3.1 ขนมขาวตม 3.2 ขนมบายกรม 3.3 ขนมตม 3.4 ขนมกวน 3.5 ขนมกลอย 3.6 ขนมเนยล 3.7 ขนมขาวจ 3.8 ขนมนางเลด 3.9 ขนมกอน 3.10 ขนมฝกบว 3.11 ขนมดอกลาเจยก 3.12 ปลาจอม 3.13 ปลาสม 3.14 ปลารา 3.15 สมตา 4. ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน 4.1 ของเลนเดก 4.2 นทานพนบาน 4.3 งานชางสรนทร 4.4 กนตรม 4.5 เจรยงเบรน 4.6 หมอลา 5. ภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ 5.1 ปราสาทขอม 5.2 พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 5.3 หลวงปดลย อตโล 5.4 คเมองโบราณ

58.08 75.13 56.02 53.59 45.38 65.13 54.78 67.31 56.02 50.90 70.51 49.61 48.46 46.02 48.08

66.03 71.47 70.51 65.06 41.99 30.13

49.04 92.79 77.40 30.77

5

1* 6 8 14 4* 7

3* 6 9

2* 10 11 13 12

3* 1* 2* 4* 5 6 3

1* 2* 4

* เกณฑคดเลอกสอนดบแรกและมคารอยละของความตองการของชมชน 60 ขนไป

135

จากผลการสารวจขอมล ทาใหผวจยไดขอสรปและแนวทางในการจดทาหลกสตร ภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย โดยเลอกภมปญญาทองถนทมรอยละ 60 ขนไป และอยในสอนดบแรกของแตละดาน ไดแก กลมท 1 การประกอบอาชพ ประกอบดวยหนวยการทอผาไหม เทากบ 71.15 หนวยการทาเครองเงน เทากบ 68.91 หนวยการทานาปลกขาว เทากบ 64.10 และหนวยการทาเครองจกสาน เทากบ 59.93 กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ประกอบดวยหนวยแซนโฏนตา เทากบ 75.21 หนวยบญผะเหวด เทากบ 69.44 หนวย หนวยบญบงไฟ เทากบ 69.23 และบญสงกรานต เทากบ 67.73 กลมท 3 อาหารพนบาน ประกอบดวยหนวยขนมบายกรม เทากบ 75.13 หนวยขนมดอกลาเจยก เทากบ 70.51 หนวยขนมนางเลด เทากบ 67.31 และหนวยขนมเนยล เทากบ 65.13 กลมท 4 ศลปะและการละเลน ประกอบดวยหนวยนทานพนบาน เทากบ 71.47 หนวยงานชางสรนทร เทากบ 70.51 หนวยของเลนเดก เทากบ 66.03 และหนวยกนตรม เทากบ 65.06 และกลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ ประกอบดวยหนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง เทากบ 92.79 และหนวยหลวงปดล อตโล เทากบ 77.40 สวนอกสองหนวย คอหนวยสรนทรจงหวดของหน และหนวยอางเกบนาหวยเสนง นนไดมาจากจากขอเสนอแนะเพมเตมและเกยวกบเนอหาสาระอนๆ ทตองการใหจดการเรยนร 1.3 การประเมนความเหมาะสม/ความสอดคลองของหลกสตร ผวจยไดรางหลกสตรตามขอมลพนฐานโดยมโครงสรางประกอบดวย หลกการ จดมงหมาย โครงสราง ระยะเวลาในการจดประสบการณ แนวการจดประสบการณ และเอกสารประกอบหลกสตร จากนนจงใหผทรงคณวฒทาการตรวจสอบคณภาพของหลกสตรฉบบรางจานวน 7 คน (รายชอดงภาคผนวก ก) โดยผทรงคณวฒแตละคนประเมนความเหมาะสมและสอดคลองของหลกสตร ผลการประเมนความเหมาะสมของหลกสตรฉบบราง พบวาดานเนอหาสาระของหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร ชวยใหการดาเนนการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย ดานกจกรรมการเรยนการสอนสามารถนาภมปญญาทองถนสรนทรมาใชกบเดกปฐมวยไดเหมาะสม ดานสอการเรยนการสอนชวยสงเสรมใหการจดการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย และระยะเวลาทใชในการจดกจกรรมมความเหมาะสมมาก (คาเฉลยอยท 4.28) สวนดานสภาพความตองการมเหตผลสมควรทจะพฒนาหลกสตรทองถนสรนทร และดานสภาพความตองการและความจาเปนตรงกบสถานการณจรงในสงคมมความเหมาะสม (คาเฉลยเทากบ 4.23) ดานจดมงหมายของหลกสตรมความชดเจน ดานเนอหาครอบคลมทกษะทจาเปนในการเรยนร และวธการวดและประเมนผลสามารถตรวจสอบการบรรลจดมงหมายของหลกสตรมความเหมาะสมมาก (คาเฉลยเทากบ 4.14) และดานหลกการของหลกสตรเหมาะสมในการนาไปใชจรงมความเหมาะสม (คาเฉลยอยท 4.00) และคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.48 – 0.89 และผลการวเคราะหความสอดคลองของหลกสตรฉบบราง พบวาหลกสตรทผวจยพฒนาขนมความสอดคลองในทกประเดน โดยมคาความสอดคลองตงแต 0.71 – 1.0 (ดงภาคผนวก ฌ) ซงอยในเกณฑด พรอมทจะนาหลกสตรไปทดลองใชตอไป

136

ผวจยไดนาขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบรางหลกสตรในดานการจดกจกรรม สอการสอน ตลอดทงขอคดเหนตางๆ อนเปนประโยชนตอการใชหลกสตร มาปรบปรงเพอใหเปนหลกสตรทพรอมจะทดลองใช ไดแก การพาเดกไปทศนศกษานอกสถานทควรใหผปกครองไดมสวนรวม ควรพยายามใชสอทมในทองถนและอยใกลตวเดก ในบางกจกรรมตองใชเวลานาน ตองคานงถงวยและความสนใจของเดกเปนสาคญ และการประเมนควรมวธประเมนทหลากหลาย

ตอนท 2 การนาหลกสตรไปใชและการปรบปรงแกไขหลกสตร

ในการทานาหลกสตรฉบบรางไปใชและปรบปรงแกไขหลกสตร ผวจยไดดาเนนการดงน 2.1 การนาหลกสตรไปใช ผวจยไดคดเลอกเนอหาจากการสอบถามความตองการของชมชนในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย แลวจดทาแผนการจดประสบการณจานวน 20 หนวย หนวยละ 5 วน โดยเลอกเนอหาจากความตองการสงสดและเหมาะสมกบเดกปฐมวย ไปใชทดลอง ใน 5 โรงเรยน โดยทดลองใชแผนการจดประสบการณดานการประกอบอาชพกบนกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานตอกตรา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 4 หนวยประสบการณ ไดแก หนวยการการทานาปลกขาว หนวยการทอผาไหม หนวยการทาเครองเงน และหนวยการทาเครองจกสาน ดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ กบนกเรยนชนอนบาล ปท 2 โรงเรยนบานวงปลด สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 4 หนวยประสบการณ ไดแก หนวยแซนโฎนตา หนวยบญผะเหวด หนวยบญสงกรานต และหนวยบญบงไฟ ทดลองใชแผนการจดประสบการณดานอาหารพนบาน กบนกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานทพทน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 4 หนวยประสบการณ ไดแก หนวยขนมบายกรม หนวยขนมเนยล หนวยขนมนางเลด และหนวยขนมดอกลาเจยก ทดลองใชแผนการจดประสบการณดานศลปะและการละเลนกบนกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานเสรยง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 4 หนวยประสบการณ ไดแก หนวยของเลนเดก หนวยนทานพนบาน หนวยงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร และหนวยศลปะกนตรม และทดลองใชแผนการจดประสบการณดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญกบนกเรยนชนอนบาล ปท 2 โรงเรยนบานสนบ สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 จานวน 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยสรนทรจงหวดของหน หนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง หนวยอางเกบนาหวยเสนง และหนวยหลวงปดล อตโล 2.1.1 ผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจ ในตนเอง ผวจยและผสอนไดประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจของเดกดงน ผลการใชแผนการจดประสบการณทกแผน (ดงภาคผนวก ฏ) พบวา พฒนาการทางดานรางกาย คอ เดกสามารถหยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว (รอยละ 84.19) รองลงมาเปนการเตนตามจงหวะเพลงและดนตร (รอยละ 82.52) การแสดงทาทางตางๆ (รอยละ 82.29) การปฏบตตาม

137

สญญาณ (รอยละ 81.91) และความสมพนธระหวางนวมอกบตา (รอยละ 80.38) ดานอารมณ – จตใจ คอ การแสดงความราเรงแจมใส (รอยละ 83.71) รองลงมาเปนความสนใจและตงใจฟงเรองราวตางๆ (รอยละ82.07) การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน (รอยละ 81.57) การแสดงความพงพอใจในผลงานของตนเอง (รอยละ 81.45) และการมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน (รอยละ 80.05) ดานสงคม คอ มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน (รอยละ 84.66) รองลงมาเปนการรจกลาดบกอน – หลงเวลาทากจกรรม (รอยละ 82.80) การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม (รอยละ 81.30) การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม (รอยละ 81.26) และการเคารพกฎกตกาการเลน (รอยละ 80.79) และดานสตปญญา เดกสามารถทากจกรรมไดถกตองและทนเวลา (รอยละ 84.44) รองลงมามความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน(รอยละ 83.49) สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ (รอยละ 81.39) การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล (รอยละ 80.72) และแสดงออกดานความคดสรางสรรคและจนตนาการ (รอยละ 80.43) ตามลาดบ ภาพรวมของพฒนาการดานการเรยนสรปวาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยทนาไปใชทดลองมความเหมาะสม สอดคลองกบพฒนาการของผเรยน ทงเนอหา กจกรรมการเรยนร สอ/แหลงเรยนร การวดและประเมนผล สงผลใหนกเรยนมความรสกภาคภมใจทดตอทองถนของตนเองมากขน โดยผเรยนมความสนใจทจะเรยนรเรองราวตางๆ ในทองถนของตนเองมากขน มความสนใจและตดตามสอบถามกบครผสอนวาจะเรยนเรองอะไรอกในครงตอไป ผเรยนบอกวาชอบมากและรสกตนเตนสนกสนานทไดรวมกจกรรมตางๆ เชน การไดรวมรองเพลง การทาอาหาร การละเลนพนบานอสานและพนบานสรนทร นอกจากนแลวจากการสงเกตการทากจกรรมสรางสรรคโดยใชสอในทองถนพบวาเดกมสวนในการจดหาสอ วสด อปกรณ จากการสอบถามผเรยนหลงจากสนสดการทดลองใชหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวย นกเรยนสามารถบอกไดวาไดเรยนรเรองอะไรบาง และพบวาเดกมความสข สนกสนาน ไดรจกทองถนสรนทรมากขนอกดวย การจดกจกรรมทแยกออกเปน 6 กจกรรม พบวาสามารถทาใหเดกไดเรยนรเรองราวของทองถนไดอยางกลมกลนและเปนขนตอน ผเรยนไดเรยนรอยางหลากหลายทงจากการปฏบตจรง การศกษาแหลงเรยนรนอกสถานท การปฏบตการทดลอง การสาธต การสนทนา การแสดงความคดเหน อภปรายซกถามจากครและวทยากร ทสาคญผเรยนสามารถถายทอดออกมาเปนคาพด และการปฏบตกจกรรมสรางสรรคตามจนตนาการ 2.1.2 การประเมนผลการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ผวจยไดรวบรวมขอมลจากการสรปของครผสอน และขอมลจากการสอบถามผปกครองนกเรยนทมา รบ-สง และการออกเยยมบานของคร ปรากฏผลการทดลองใชแผนการจดประสบการณรายหนวย ดงตาราง 8 - 27

138

ตาราง 8 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการทานาปลกขาว

กจกรรม ผลการจดกจกรรม กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธกน มากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกมความสนใจในกจกรรม สนทนาซกถามในสงทตนสงสย รวมกจกรรมดวยความเปนระเบยบตามขอตกลง กลาแสดงออก ใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม อธบายขนตอนทานาปลกขาวไดถกตอง มความภาคภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทร สงเกตไดจากการสนทนาทกคนมความสขและสนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลวรจกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอนจะมาเลนตามมม การเลน เดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา สามารถเดนตามแนวเสนทกาหนดใหได เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

139

ตาราง 9 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการทอผาไหม

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว กจกรรมการเคลอนไหว เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธกนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาซกถามในสงทตนสงสย รวมกจกรรมดวยความเปนระเบยบตามขอตกลง กลาแสดงออกใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม อธบายขนตอนการทาผาไหมไดถกตอง เดกมความภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทรสงเกตไดจากการสนทนา ทกคนมความสข และสนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลวร จกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เดกสามารถเดนตามแนวเสนทกาหนดใหได เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด

กจกรรมเกมการศกษา เดกสนใจและมสมาธในการเลน ลองผดลองถกและแกปญหาในการเลนได รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง

140

ตาราง 10 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการทาเครองเงน

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวรางกายไดประสานสมพนธกน มจนตนาการ บางคนมลอกเลยนแบบการเคลอนไหวของเพอนบาง บางคนมความคดสรางสรรคในการเคลอนไหวและเปนผนาในการคดการเคลอนไหวในทาตางๆ สนกสนาน รางเรง แจมใส

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาแลวตอบคาถามและรวมแสดงความคดเหนกบเพอนและคร รจกการสงเกตและจาแนกหมวดหม เรยนรเกยวกบการทาเครองเงนดวยความสนใจ กลาแสดงออกใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด เดกมเจตคตทดภาคภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทร

กจกรรมสรางสรรค

เดกรจกวางแผน ตดสนใจเลอกกอนลงมอปฏบตกจกรรม ทางานรวมกบผอนได มนาใจเออเฟอ แบงปนสงของเครองใชในการทากจกรรม รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง มสมาธในการทางาน ผลงานคลายกนและแตกตางกนตามจนตนาการและความคดสรางสรรค เมอทางานเสรจทกคนชวยกนเกบอปกรณดวยความเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง ราเรง แจมใส ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด มนาใจ แกปญหาในการเลน มจนตนาการ การเดนกะลา สวนใหญเดนไดในระยะทไกลขน การเดนทรงตวบนกะลา มความคลองแคลว กาวขาไดเรว และทรงตวไดด

กจกรรมเกมการศกษา

เดกสนใจและมสมาธในการเลน ลองผดลองถกและแกปญหาในการเลนได รจกการ รอคอยตามลาดบกอนหลง

141

ตาราง 11 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการทาเครองจกสาน

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธ กนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม เคลอนไหวเลยนแบบการจกตอกสวนใหญทาได เหมอน มจนตนาการ มภาวะความเปนผนา ผตามทด มการเคลอนไหวกนเปนกลมๆ โดยมทาทางการเคลอนไหวทเหมอนกนและแตกตางกน

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกมสมาธและสนใจในกจกรรม พดแสดงความคดเหน สนทนาและตอบคาถามกบเพอนและคร รจกยอมรบฟงความคดเหนของผอน สามารถเลอกหวหนากลมตามหลกประชาธปไตย ทางานรวมกนอยางมความสข

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกเลอกเลนตามความสนใจ มจนตนาการในการเลน สวนมากจะเลนกนแบบเปนกลมขณะทเลนมการสนทนากนเกยวกบสงทเลน มนาใจเออเฟอแบงปนของเลน แลกของเลนกน เมอเลนเสรจตางชวยกนเกบของเลนเขาท

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนา เลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เดกสามารถเดนตามแนวเสนทกาหนดใหได เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนา ถาถกเดกจะมความภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเรยบรอย

142

ตาราง 12 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยการแซนโฎนตา

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

การเคลอนไหวรางกายของเดกมความคลองแคลวมากขน กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธกนอยางเปนระบบ สนกสนานกบการเคลอนไหว มจนตนาการในการเคลอนไหว มความคดสรางสรรคในการคดทาแปลกใหม ในการเคลอนไหว

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในการสนทนา และตอบคาถาม รวมแสดงความคดเหนมคลายกนและแตกตางกนตามประสบการณของแตละคน เดกตนเตนทไดมสวนรวมในการทาพธ ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด กลาซกถามในสงทตนสงสย สนกกบการรวมกจกรรมในวนแซนโฎนตา

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความสขในการเลอกทากจกรรม มจนตนาการและความคดสรางสรรค ผลงานททามความแปลกใหมขน ม จนตนาการทหลากหลาย รจกเออเฟอเผอแผ มนาใจแบงปนสงของ เครองใช รจกรอคอยตามลาดบกอน- หลง เมอทากจกรรมเสรจทกคนชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง โดยเฉพาะเกมตางๆ อยากใหครพาเลนอก สงเกตการเลนมความสามคค เ ออเฟอ ชวยเหลอซงกนและกน การเคลอนไหวมความคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา ไดเรยนรเกยวกบการละเลนพนบานอสาน

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

143

ตาราง 13 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญผะเหวด

กจกรรม ผลการจดกจกรรม กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวรางกายไดอยางคลองแคลวมทกษะในการเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายปฏบตตามขอตกลงและสญญาณไดถกตอง สนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมเสรม ประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาแลวตอบคาถามและรวมแสดงความคดเหนกบเพอนและคร รจกการสงเกตและการนบเพม - ลด เรยนรเกยวกบประเพณบญผะเหวดดวยความสนใจ

กลาแสดงออกใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด เดกมเจตคตทดภาคภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทร

กจกรรมสรางสรรค

เดกรจกวางแผน ตดสนใจเลอกกอนลงมอปฏบตกจกรรม ทางานรวมกบผอนได มนาใจเออเฟอ แบงปนสงของเครองใชในการทากจกรรม รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง ม

สมาธในการทางาน ผลงานคลายกนและแตกตางกนตามจนตนาการและความคดสรางสรรค เมอทางานเสรจทกคนชวยกนเกบอปกรณดวยความเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจ

แบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง ราเรง แจมใส ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด มนาใจ แกปญหาในการเลน มจนตนาการ มความคลองแคลว สนกสนานกบการเลนเกม

กจกรรมเกมการศกษา

เดกมทกษะในการแกปญหาการเลนเกม มสมาธและความตงใจสง เพอจะไดเสรจเรวและนาไปเปลยนเกมกบกลมอน มนาใจชวยเหลอกนขณะทเลน มความสข สนกสนานในการเลนเกม หลงจากทเลนเสรจแลว เดกชวยกนเกบเกมจนเสรจเรยบรอยในเวลาอนรวดเรว

144

ตาราง 14 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญสงกรานต

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวดวยความสนกสนาน มทกษะในการเคลอนไหวทดขน การประสานสมพนธของกลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมความสมพนธกนและคลองแคลวตามลาดบ มสมาธในการฟงและปฏบตตามสญญาณไดถกตอง

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจและรวมปฏบตกจกรรม รวมสนทนาและซกถาม รวมแสดงความคดเหนกบหวขอการสนทนาอยางตงใจ เคารพสทธและมพนฐานความเปนประชาธปไตย โดยการยกมอขนตอบ เปนผฟง และผพดทด เรยนรการทาบญสงกรานตอยางตงใจและมความสข มมารยาททดเมอมผปกครองเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกเลอกเลนตามความสนใจ มจนตนาการในการเลน สวนมากจะเลนกนแบบเปนกลมขณะทเลนมการสนทนากนเกยวกบสงทเลน มนาใจเออเฟอแบงปนของเลน แลกของเลนกน เมอเลนเสรจตางชวยกนเกบของเลนเขาทอยางเปนระเบยบ

กจกรรมกลางแจง เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เมอเลนเสรจทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนาถาถกเดกจะแสดงอาการดใจและภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเรยบรอย

145

ตาราง 15 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยบญบงไฟ

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว เดกปฏบตกจกรรมดวยความสนกสนาน สามารถปฏบตตามสญญาณไดถกตอง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายมการประสานสมพนธกน

กจกรรมเสรมประสบการณ เดกรวมสนทนาในกจกรรม กลาพดแสดงความคดเหนมนใจในตนเอง มความสนใจ และตงใจในการตอบคาถาม

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลวร จกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง โดยเฉพาะเกมตางๆ อยากใหครพาเลนอก สงเกตการเลนมความสามคค เ ออเฟอ ชวยเหลอ ซงกนและกน การเคล อนไหวมความคลองแคลว กลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนาถาถกเดกจะแสดงอาการดใจและภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเรยบรอย

146

ตาราง 16 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมบายกรม

กจกรรม ผลการจดกจกรรม กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธ กนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาซกถามในสงทตนสงสย รวมกจกรรมดวยความเปนระเบยบตามขอตกลง กลาแสดงออกใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม อธบาย

ขนตอนการทาขนมบายกรมไดถกตอง เดกมความภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทรสงเกตไดจากการสนทนา ทกคนมความสข และสนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบต

กจกรรมเสรจแลวรจกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจ

แบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการใน การเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาด

รางกายตนเองอยางสะอาด แลวเดนเขาหองอยางเปนระเบยบ

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผดลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

147

ตาราง 17 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมเนยล

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธ กนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาซกถามกบวทยากรในสงทตนสงสย รวมกจกรรมดวยความเปนระเบยบตามขอตกลง กลาแสดงออกใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม อธบายขนตอนการทาขนมเนยลไดถกตอง เดกมความภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทรสงเกตไดจากการสนทนา ทกคนมความสข และสนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกรจกวางแผน ตดสนใจในการลงมอปฏบตกจกรรม กลาซกถามในสงทตนเองไมเขาใจ ทากจกรรมไดคลองแคลวและรวดเรวขน ทางานรวมกนดวยความเออเฟอเผอแผ เมอทางานเสรจกชวยกนเกบอปกรณอยางเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกมจนตนาการและความคดสรางสรรคในการเลน นาของเลนมาคดหาวธการเลนทแปลกใหม มการเลนคนเดยว และเปนกลม ขณะทเลนมการสนทนาเลนบทบาทสมมตเปนแมคาขายขนม เลยนแบบชวตจรงในสงคม ผชายสวนใหญจะเลนตวตอสรางสรรค ผหญงจะสนใจการเลนบทบาทสมมตกบมมหนงสอ

กจกรรมกลางแจง เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง ราเรง แจมใส ปฏบตตามขอตกลงไดเปนอยางด มนาใจ แกปญหาในการเลน มจนตนาการ การเดนกะลา สวนใหญเดนไดในระยะทใกล

กจกรรมเกมการศกษา

เดกเลนเกมกบเพอนเปนกลม แลกเปลยนเกมกนเลนหลงจากทเลนเกมเสรจแลว รจกลองผดลองถกแกปญหาในการเลนเกม มนาใจ เมอกลมตนเองเลนเสรจกอนแตกลมเพอนยงเลนไมเสรจเดกรจกรอคอยเกมจากเพอนโดยนงรออยางเรยบรอย เมอเลนเสรจเกบเกมเขาทอยางเปนระเบยบเรยบรอย

148

ตาราง 18 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมนางเลด

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวไดคลองแคลวมการประสานสมพนธกนระหวางกลามเนอสวนตางๆ กบ ตา รวมกจกรรมดวยความสข สนกสนาน ฟงและปฏบตตามสญญาณไดถกตอง ปฏบตตนเปนผนา ผตามทด มจนตนาการและความคดสรางสรรคในการเคลอนไหวประกอบเพลง

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในการสนทนา และตอบคาถาม รวมแสดงความคดเหนมคลายกนและแตกตางกนตามประสบการณของแตละคน มความสขจากการไดเลาประสบการณของตนเองใหเพอนฟง เพอนๆ ซกถามในสงทตนสงสย เดกทกคนสนกกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกเลอกเลนตามความสนใจ มจนตนาการในการเลน สวนมากจะเลนกนแบบเปนกลมขณะทเลนมการสนทนากนเกยวกบสงทเลน มนาใจเออเฟอแบงปนของเลน แลกของเลนกน เมอเลนเสรจตางชวยกนเกบของเลนเขาท

กจกรรมกลางแจง เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนา เลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณ เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

149

ตาราง 19 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยขนมดอกลาเจยก

กจกรรม ผลการจดกจกรรม กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวไดอยางคลองแคลว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธกน มจนตนาการและความคดสรางสรรคในการเคลอนไหว เดกสนกสนานกบการเคลอนไหว

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในกจกรรม สนทนาซกถามกบวทยากรในสงทตนสงสย เพราะขนมหลายคนยงไมคอยรจก รวมกจกรรมดวยความเปนระเบยบตามขอตกลง กลาแสดงออก ใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรม อธบายขนตอนการทาขนมดอกลาเจยกไดถกตอง เดกมความภมใจในเอกลกษณทองถนสรนทร ทกคนมความสข และสนกสนานกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล เดกไดเรยนรเกยวกบสทไดจากวสดธรรมชาต การนาเศษวสดมาทาใหเกดงานศลปะอยางสรางสรรค ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกมความสขในการเลนอสระตามมม เลนตามมมแบบเดยวและแบบกลม รจกเออเฟอ แบงปนของเลน มจนตนาการและความคดสรางสรรคในการเลน เลนบทบาทสมมต เกยวกบหนาทของคนในครอบครว เลยนแบบพฤตกรรมของคร มมทเดกสนใจมากคอ มมการละเลนพนบาน

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลน มความสามคค ชวยเหลอแบงปนกนปฏบตตามกฎกตกาไดถกตองกลามเนอสวนตางๆ ของรางกายมการประสานสมพนธกน และมความคลองแคลวมากขน มจนตนาการในการเลน เมอไดยนสญญาณหมดเวลา เดกเกบของเลนโดยทนท ชวยกนเกบอปกรณและเขาแถวทาความสะอาดรางกายจนเรยบรอย

กจกรรมเกมการศกษา

เดกมทกษะในการเลนดขน รจกสงเกตและแกปญหาได หลายคนสามารถแนะนาการเลนเกมใหกบเพอนทยงไมเขาใจ มนาใจ ชวยเหลอแบงปนเกมใหเพอนเลน การเลนเปนกลมทาใหเดกรจกการวางแผนในการเลน สามารถทางานเปนทมจนสาเรจ ทาใหเกดความสามคคในกลม เมอเลนเสรจเดกทกคนชวยกนเกบเกมอยางเปนระเบยบ

150

ตาราง 20 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยของเลนพนบาน

กจกรรม ผลการจดกจกรรม กจกรรมเคลอนไหว

เดกปฏบตกจกรรมดวยความสนกสนาน สามารถปฏบตตามสญญาณไดถกตอง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายมการประสานสมพนธกน

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกรวมสนทนาอภปรายกบเพอนและครได กลาแสดงออกมความมนใจในตนเอง พดและซกถามในสงทสงสย สนใจและมสมาธในการปฏบตกจกรรม อานบตรคา ทองคาคลองจองตามครไดด

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลวรจกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง โดยเฉพาะเกมตางๆ อยากใหครพาเลนอก สงเกตการเลนมความสามคค เออเฟอ ชวยเหลอซงกนและกน การเคลอนไหวมความคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา ไดเรยนรเกยวกบการละเลนพนบานอสาน

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

151

ตาราง 21 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยนทานพนบาน

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธ กนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรม มการตกลงกนวาตนเองจะแสดงบทบาทสมมตเกยวกบตวละครตวใด การเคลอนไหวพรอมอปกรณมจนตนาการทคลายกน และแตกตางกน มความเปนผนา ผตามทด

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกรวมสนทนาอภปรายกบเพอนและครได กลาแสดงออกมความมนใจในตนเอง พดและซกถามในสงทสงสย สนใจและมสมาธในการปฏบตกจกรรม สามารถบอกประวตความเปนมาของนทานพนบานพอสงเขป อานบตรคา ทองคาคลองจองตามคร สามารถแบงกลมและเลอกหวหนากลมตามหลกประชาธปไตย

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเสนอความคดเหนเกยวกบการทาผลงานทแปลกใหม สวยงาม เลอกปฏบตกจกรรมทตนเองสนใจแลวลงมอปฏบตดวยความต ง ใจ ม จนตนาการและความคดสรางสรรค ในผลงาน แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบผลงานของตนและเพอนหลงจากททาสาเรจแลว มนาใจ ชวยเหลอ แบงปนสงของใหกน เกบอปกรณไดเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง โดยเฉพาะเกมตางๆ อยากใหครพาเลนอก สงเกตการเลนมความสามคค เ ออเฟอ ชวยเหลอซงกนและกน การเคลอนไหวมความคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

152

ตาราง 22 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยงานชางสรนทร

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธ กนมากขน สนกสนานในการรวมกจกรรมโดยเฉพาะการเลยนทาเดนของชาง ในรปแบบการเคลอนไหวกนเปนกลม โดยมทาทางการเคลอนไหวทเหมอนกนและแตกตางกนมจนตนาการ การเปนผนา และผตามทด

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนใจในการสนทนา และตอบคาถาม รวมแสดงความคดเหนมคลายกนและแตกตางกนตามประสบการณของแตละคน มความสขจากการไดเลาประสบการณของตนเองใหเพอนฟง เพอน ๆ ซกถามในสงทตนสงสยกบผทเคยไปเทยวงานชาง เดกทกคนสนกกบการรวมกจกรรม

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกเลอกเลนตามความสนใจ มจนตนาการในการเลน สวนมากจะเลนกนแบบเปนกลมขณะทเลนมการสนทนากนเกยวกบสงทเลน มนาใจเออเฟอแบงปนของเลน แลกของเลนกน เมอเลนเสรจตางชวยกนเกบของเลนเขาท

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เดกสามารถเดนตามแนวเสนทกาหนดใหได เมอเลนเสรจแลว เดกลางมอทาความสะอาดตนเอง

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนา ถาถกเดกจะมความภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเรยบรอย

153

ตาราง 23 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยศลปกนตรม

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกมพนฐานการเคลอนไหว กลามเนอสวนตางๆ มการประสานสมพนธกน สนกสนานในการรากนตรม เดกมความภมใจและอนรกษวฒนธรรมทองถนสรนทรสงเกตไดจากการเปดเพลงกนตรมแลวเดกสามารถราไดตามจนตนาการของแตละคนและราเรง ยมแยม แจมใส ขณะทรากนตรม เคลอนไหวเปนผนา ผตามทด ใชอปกรณไดคลองแคลวมากขน

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกสนทนาแสดงความคดเหนเกยวกบกนตรมได มความสนใจกบวทยากรในการรองกนตรม รวมกจกรรมดวยความสนกสนาน และตนเตนกบการเดนทางไปทศนศกษาทหมบานดงมน การทศนศกษาเดกมความสนใจและสนทนาซกถามวทยากร สามารถปฏบตตามขอตกลงกอนไปทศนศกษาไดเปนอยางด ชวยกนสรปเกยวกบการไปทศนศกษาในครงนได

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเลอกกจกรรมทตนเองสนใจ ชวยเหลอตนเองและผอนได มนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน เดกสวนใหญทากจกรรมไดอยางนอย 3 กจกรรม เมอปฏบตกจกรรมเสรจแลวร จกชวยกนเกบอปกรณจนเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง

เดกทกคนสนกสนานกบการเลนกลางแจง ปฏบตตามกฎกตกา และขอตกลงได แกปญหาในการเลน มนาใจ เออเฟอ ชวยเหลอกน ชอบเกมทครนาเสนอขณะทเลน ตองใชประสาทสมผสในการฟงทาใหมความสนกสนานทงคนเลนและคนทคอยเชยร

กจกรรมเกมการศกษา เดกสนใจและมสมาธในการเลน ลองผด ลองถก และแกปญหาในการเลนได รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง

154

ตาราง 24 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว เดกปฏบตกจกรรมดวยความสนกสนาน สามารถปฏบตตามสญญาณไดถกตอง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายมการประสานสมพนธกน

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกมความสนใจ กลาซกถามในสงทตนเองสงสย มความกลาแสดงออก สามารถรวมแสดงความคดเหนกบผอน ยอมรบฟงความคดเหนของผอน ปฏบตตามขอตกลง รจกการสงเกต และเรยนรเกยวกบเรองของพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง มความภาคภมใจในจงหวดสรนทร สนกสนานเกยวกบการเรยนรนอกหองเรยน

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเสนอความคดเหนเกยวกบการทาผลงานทแปลกใหม สวยงาม เลอกปฏบตกจกรรมทตนเองสนใจแลวลงมอปฏบตดวยความต ง ใจ ม จนตนาการและความคดสรางสรรค ในผลงาน แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบผลงานของตนและเพอนหลงจากททาสาเรจแลว มนาใจ ชวยเหลอ แบงปนสงของใหกน เกบอปกรณไดเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง สงเกตการเลนมความสามคค เออเฟอ ชวยเหลอซงกนและกน การเคลอนไหวมความคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนาถาถกเดกจะแสดงอาการดใจและภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเสรจเรยบรอย

155

ตาราง 25 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยหลวงปดลย อตโล

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว เดกปฏบตกจกรรมดวยความสนกสนาน สามารถปฏบตตามสญญาณไดถกตอง การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายมการประสานสมพนธกน

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกมความสนใจ กลาซกถามในสงทตนเองสงสย มความกลาแสดงออก สามารถรวมแสดงความคดเหนกบผอน ยอมรบฟงความคดเหนของผอน ปฏบตตามขอตกลง รจกการสงเกต และเรยนรเกยวกบประวตหลวงปดลย อตโล มความภาคภมใจในจงหวดสรนทร สนกสนานเกยวกบการเรยนรนอกหองเรยน

กจกรรมสรางสรรค

เดกสามารถเสนอความคดเหนเกยวกบการทาผลงานทแปลกใหม สวยงาม เลอกปฏบตกจกรรมทตนเองสนใจแลวลงมอปฏบตดวยความต ง ใจ ม จนตนาการและความคดสรางสรรค ในผลงาน แลกเปลยนความคดเหนเกยวกบผลงานของตนและเพอนหลงจากททาสาเรจแลว มนาใจ ชวยเหลอ แบงปนสงของใหกน เกบอปกรณไดเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกททากจกรรมสรางสรรคเสรจกอน จะมาเลนตามมม การเลนเดกบางคนเลอกเลนเดยว หลายคนเลอกเลนกบเพอน สนทนา และเลนบทบาทสมมต รจกเออเฟอมนาใจแบงปน เดกสนกสนานกบการเลน เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของทเลนดวยความขยนขนแขง จนเกบของเลนเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง เดกมความสนกสนานจากการเลนกลางแจง สงเกตการเลนมความสามคค เออเฟอ ชวยเหลอซงกนและกน การเคลอนไหวมความคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ มประสานสมพนธกนกบตา

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เดกมความภาคภมใจในตนเองเมอเลนเกมไดสาเรจ ครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความเรยบรอย

156

ตาราง 26 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยสรนทรจงหวดของหน

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวไดคลองแคลวมการประสานสมพนธกนระหวางกลามเนอสวนตางๆ กบตา รวมกจกรรมดวยความสข สนกสนาน ฟงและปฏบตตามสญญาณไดถกตอง ปฏบตตนเปนผนา ผตามทด มจนตนาการและความคดสรางสรรคในการเคลอนไหวประกอบเพลง

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกรวมสนทนา และแสดงความคดเหนรวมกบผอนได รจกยอมรบฟงความคดเหนของผอน มภาวะความเปนผนา ผตามทด ตอบคาถามและกลาซกถามในสงทตนเองสงสย พดเกยวกบจงหวดสรนทรไดดวยความภาคภมใจ และอธบายเอกลกษณความเปนสรนทรได มสมาธและตงใจในการรวมกจกรรมเปนอยางด

กจกรรมสรางสรรค

เดกมความคดสรางสรรคและจนตนาการในการปฏบตกจกรรมผลงานทไดมความหลากหลายตามจนตนาการของแตละบคคล ทางานมสมาธมากขนรจกรอคอยตามลาดบกอนหลง เมอทางานเสรจรจกเกบอปกรณเปนระเบยบ

กจกรรมเลนตามมม

เดกเลอกเลนมมตามความสนใจ มจนตนาการในการเลน สวนมากจะเลนกนแบบเปนกลมขณะทเลนมการสนทนากนเกยวกบสงทเลน มนาใจเออเฟอแบงปนของเลน แลกของเลนกน เมอเลนเสรจตางชวยกนเกบของเลนเขาท

กจกรรมกลางแจง

เดกสนกสนานกบการเลนกลางแจง เลนเปนกลม และเลนเดยว มจนตนาการในการเลนนาเลนทราย สนกสนานกบการเลนอปกรณกฬา เมอเลนเสรจสามารถทาความสะอาดรางกายตนเองอยางสะอาด แลวเดนเขาหองอยางเปนระเบยบ

กจกรรมเกมการศกษา

ขณะทเลนเดกมการเรยนร ลองผด ลองถกจนประสบความสาเรจในการเลนเกม มความพยายามและมสมาธ ชวยเหลอกนในการแกปญหา เมอแกปญหาไดจะถามครวาถกตองหรอไม ถาไมถกเดกกจะนาไปแกใหมหลงจากทครแนะนา ถาถกเดกจะมความภาคภมใจในตนเอง เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกกจะชวยกนเกบเกมดวยความรวดเรวจนเรยบรอย

157

ตาราง 27 ผลการทดลองการใชแผนการจดประสบการณหนวยอางเกบนาหวยเสนง

กจกรรม ผลการจดกจกรรม

กจกรรมเคลอนไหว

เดกเคลอนไหวรางกายไดประสานสมพนธกน มจนตนาการ บางคนมลอกเลยนแบบการเคลอนไหวของเพอนบาง บางคนมความคดสรางสรรคในการเคลอนไหวและเปนผนาในการคดการเคลอนไหวในทาตางๆ สนกสนาน รางเรง แจมใส

กจกรรมเสรมประสบการณ

เดกพดรวมแสดงความคดเหนกบเพอนและครได กลาพดกลาถามในสงทสงสย สามารถทางานเปนกลมแบงกลมไดเองโดยการนบจานวนสมาชก รวมกจกรรมดวยความสนใจ มความใฝรใฝเรยน ตอบคาถามไดตรงประเดน

กจกรรมสรางสรรค

เดกรจกวางแผน ตดสนใจเลอกกอนลงมอปฏบตกจกรรม ทางานรวมกบผอนได มนาใจเออเฟอ แบงปนสงของเครองใชในการทากจกรรม รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง มสมาธในการทางาน ผลงานคลายกนและแตกตางกนตามจนตนาการและความคดสรางสรรค เมอทางานเสรจทกคนชวยกนเกบอปกรณดวยความเรยบรอย

กจกรรมเลนตามมม

เดกมความสนกสนานในการเลนอสระ เลอกเลนตามความสนใจของตนเอง ม นาใจ แบงปนของเลน และเลนรวมกบผ อนได มจนตนาการ ในการเลนบทบาทสมมต บางกลมผหญงเลนเปนแม ผชายเลนเปนพอ เลยนแบบหนาทของพอกบแมไดด เมอครใหสญญาณหมดเวลา เดกชวยกนเกบของเลนจนเสรจเรยบรอย

กจกรรมกลางแจง เดกทกคนสนกสนานกบการเลนกลางแจง ปฏบตตามกฎกตกา และขอตกลงได แกปญหาในการเลน มนาใจ เออเฟอ ชวยเหลอกน

กจกรรมเกมการศกษา เดกสนใจและมสมาธในการเลน ลองผดลองถกและแกปญหาในการเลนได รจกการรอคอยตามลาดบกอนหลง

158

2.2 การปรบปรงแกไขหลกสตร ผลจากการทดลองใชหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวยฉบบราง รวมทงขอเสนอแนะจากครผสอน ผวจยไดปรบปรงหลกสตรทองถนโดยปรบเนอหาบางกลมทใกลเคยงกนไวดวยกนและตดเนอหาทมความเหมอนกนในบางกลมออกไป ดงน กลมท 1 การประกอบอาชพ ไมเนนความละเอยดของเนอหา เพยงแคใหนกเรยนไดทราบวาการทานาปลกขาว การทอผาไหม การทาเครองเงน การทาเครองจกรสาน ทาอยางไร และปรบเวลาในการทากจกรรมใหเรวขน จะทาใหเดกไมเกดอาการเบอหนายประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยการทานาปลกขาว หนวยการทอผาไหม หนวยการทาเครองเงน และหนวยการทาเครองจกสาน กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ จงหวดสรนทรเปนจงหวดทมวฒนธรรม 4 เผา ประกอบดวย เขมร สวย ลาว และจน มพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณมาก แตบางสวนไดสอดแทรกในหนวยอนๆ บางแลว จงนามาเพยง 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยแซนโฎนตา หนวยบญผะเหวด หนวยบญสงกรานต และหนวยบญบงไฟ กลมท 3 อาหารพนบาน ขนมพนบานสรนทรมมากมาย แตผวจยไดเลอกอาหารพนบานทเปนแบบฉบบและภมปญญาทองถนสรนทรโดยตรง ปรบวธการบางขนตอนออกเปนลกษณะการสาธต เพอความปลอดภย ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยขนมบายกรม หนวยขนมเนยล หนวยขนมนางเลด และหนวยขนมดอกลาเจยก กลมท 4 ศลปะและการละเลน ผวจยไดเลอกเอาเฉพาะเรองทมความโดดเดน มความเปนเอกลกษณของสรนทร ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยของเลนเดก หนวยนทานพนบาน หนวยงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร (ดงภาคผนวก ฏ) และหนวยกนตรม และกลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ แหลงโบราณสถานจงหวดสรนทรมมากมายทสาคญ เชนปราสาทภมโปน ปราสาทระแงง ปราสาทบานพลวง ปราสาทตาเมอนตจ ปราสาทตาเมอนทม ฯลฯ แตไดรวมอยในหนวยสรนทรจงหวดของหน และไดปรบเนอหาบางสวนทมความยากเกนไปสาหรบเดกปฐมวย ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยสรนทรจงหวดของหน หนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง หนวยอางเกบนาหวยเสนง และหนวยหลวงปดลย อตโล ตอนท 3 การขยายผลหลกสตร

หลงจากทาการปรบปรงตามขอเสนอแนะของครผสอน ในรายละเอยดทง 6 กจกรรม คอ กจกรรมเคลอนไหวและจงหวะ กจกรรมเสรมประสบการณ กจกรรมเสร/เลนตามมม กจกรรมสรางสรรค กจกรรมกลางแจง และกจกรรมเกมการศกษา ใหสอดคลองกบวยและสภาพทองถนของจงหวดสรนทร และเนอหาในลกษณะการเลนปนเรยน โดยใหเดกเกดความรสกภาคภมใจในตนเองและรกทองถนของเดกปฐมวย จากการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร และประโยชนทได จากการบนทกผลหลงสอนและแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย แลวนาหลกสตรทผานการปรบปรงแกไขแลว ทาการขยายผลใน 2 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานตาแตรวทพดด และโรงเรยนหนองโสนวทยา

159

ผลจากการขยายผลการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร พบวาเดก มความสนใจและกระตอรอรนในกจกรรมทครจดขน เดกกลาทจะสนทนาซกถามในสงทตนสงสย รวมกจกรรมดวยความกลาแสดงออก ปฏบตตามขอตกลง ใหความรวมมอในการปฏบตกจกรรมตางๆ ดวยด อธบายขนตอนการทากจกรรมตางๆ ไดอยางถกตอง ทาใหเดกสามารถปฏบตตามสญญาณ การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายไดอยางคลองแคลว และกลามเนอสวนตางๆ ประสานสมพนธกบตา มความพยายามและมสมาธสามารถเลอกทากจกรรมทตนเองสนใจ รจกชวยเหลอตวเองและผอน รจกเออเฟอมนาใจแบงปนสงของใหกบเพอน มความสามคค ชวยเหลอซงกนและกน เรยนร ลองผด ลองถก จนประสบความสาเรจในการทากจกรรมตางๆ ทาใหเกดความมนใจและภาคภมใจในตนเอง เดกเกดความภาคภมใจในภมปญญาทองถนสรนทร สงเกตไดจากการสนทนาของเดกทกคนมความสขและสนกสนานกบการรวมทากจกรรม อกทงเกดความรสกผกพน รกและหวงแหน มความเขาใจถองถนทตนอยอาศยมากยงขน ซงถอเปนการปลกฝงจตสานกทดใหกบเดก เพอทเดกจะไดสบทอด ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ ดานพธกรรม ดานอาหารพนบาน ดานศลปะและการละเลน และดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ โดยกจกรรมเหลานจะเปนแรงจงใจและผลกดนใหเดกไดใชเปนแนวทางในการดารงชวต ตามแบบอยางของผคนในสมยกอน ซงจะเปนประโยชนในการดาเนนชวตของเดกทกาลงเตมโตเปนอนาคตทดของชมชน จงหวด และประเทศชาตสบตอไป

160

บทท 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ

การวจยเรองการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย เปนการวจยและพฒนา (Research and Development) เพอใหนาความรในทองถนตนเองมาจดกจกรรมการเรยนรและสรางความรสกภาคภมใจ ปลกฝงจตสานก ความรกในทองถนตนเองของเดกปฐมวย การวจยครงนมความมงหมายหลกเพอพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย และมความมงหมายเฉพาะเพอสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย และเพอศกษาผลการใชหลกสตรทมตอพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย ประชากรทใชในการทดลองหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร คอ เดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาลปท 2 ของสานกงานเขตพนการศกษาสรนทร เขต 1,2 และ3 จานวน 22,527 คน และกลมตวอยางทใชในการทดลองหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร คอ เดกปฐมวย อาย 5 - 6 ป กาลงเรยนอยในชนอนบาลปท 2 จานวน 5 โรงเรยน ไดแก โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทพทน โรงเรยนบานเสรยง และโรงเรยนบานสนบ รวมทงหมด 88 คน เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวยหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ซงประกอบดวยแผนการจดประสบการณภมปญญาทองถนสรนทร จานวน 100 แผน ใน 20 หนวยประสบการณ คอการทานาปลกขาว การทอผาไหม การทาเครองเงน การทาเครองจกสาน แซนโฎนตา บญผะเหวด บญสงกรานต บญบงไฟ ขนมบายเกรยม ขนมเนยล ขนมนางเลด ขนมดอกลาเจยก ของเลนพนบาน นทานพนบานงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร ศลปะกนตรม พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง หลวงปดลย อตโล สรนทรจงหวดของหน และอางเกบนาหวยเสนง และแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย จานวน 20 ขอ ประกอบดวย พฒนาการดานรางกาย จานวน 5 ขอ พฒนาการดานอารมณ-จตใจ จานวน 5 ขอ พฒนาการดานสงคม จานวน 5 ขอ และพฒนาการดานสตปญญา จานวน 5 ขอ การวจยครงนผวจยไดดาเนนการ คอ นาหนงสอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลการวจยจากบณฑตศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ไปยงกลมผใหขอมล ไดแก ประธานสภาวฒนธรรมจงหวดสรนทร นกวชาการวฒนธรรมจงหวดสรนทร ปราชญทองถน นายกองคการบรหารสวนตาบล ผบรหารสถานศกษา ครผสอนระดบอนบาล ผปกครองนกเรยน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โดยใชการสมภาษณแบบไมมโครงสราง แลวนาขอมลมาสรางแบบสอบถามความตองการของชมชน เพอนามาสอบถามความตองการในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวยกบกลมเดมทมการสมภาษณ จากนนนาขอมลความตองการของชมชนมาวเคราะหเลอกเนอหาทอยใน 4 อนดบแรกและมคารอยละของความตองการของชมชน 60 ขนไป มาจดเปนรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย พรอมตรวจสอบและประเมนรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย โดยผเชยวชาญ 7 คน

161

ผวจยสรางแผนการจดประสบการณภมปญญาทองถนสรนทร จานวน 100 แผน ใน 20 หนวยประสบการณ และนาแผนการจดประสบการณทสรางไปทดลองใชกบนกเรยนชนอนบาล ปท 2 ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 5 โรงเรยน ประกอบดวย โรงเรยนบานอาวอก โรงเรยนบานโตงนอย โรงเรยนบานรมเยน โรงเรยนบานศรนวล และโรงเรยนบานศรมงคล โรงเรยนทงหมดสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 โดยผวจยและครผสอนชนอนบาลปท 2 ทาการจดกจกรรมเพอหาขอบกพรองของแผนการจดประสบการณ และทาการปรบปรงแผนใหมความเหมาะสมในเรองของเนอหา เวลา และสออปกรณ รวมทงการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย และผวจยนาแผนการจดประสบการณทไดปรบปรงแลว จานวน 100 แผน ใน 20 หนวยประสบการณ ไปทดลองใชกบนกเรยนชนอนบาลปท 2 ทเปนกลมตวอยาง จานวน 5 โรงเรยน ประกอบดวย โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทบทน โรงเรยนบานเสรยง โรงเรยนบานสนบ โรงเรยนทงหมดสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 โดยผวจยและครผสอนชนอนบาลปท 2 ดาเนนการจดกจกรรม ขณะดาเนนการจดกจกรรมผวจยและครผสอนประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย และขอเสนอแนะหลงแผนการจดประสบการณ ผวจยดาเนนการปรบปรงหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยภายหลงการทดลองใช คอ จดทาเอกสารประกอบหลกสตร ไดแก แนวการจดประสบการณใน 20 เรอง เพอเปนแนวทางสาหรบครผสอนทจะนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยไปใช และทาการขยายผลหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย อกจานวน 2 โรงเรยน คอ โรงเรยนบานตาแตรวทพดด และโรงเรยนหนองโสนวทยา โรงเรยนทงหมดสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ในการวเคราะหขอมลครงน ผวจยไดวเคราะหขอมลจากการสมภาษณความตองการของชมชนในเชงพรรณนา วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความตองการของทองถน และวเคราะหขอมลจากแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย โดยใชรอยละ (Percentage) แลวนาเสนอในรปตารางประกอบความเรยง

สรปผลการวจย

ผลการวจยสรปไดดงน 1. หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยทสรางขน ไดขอมลจากการสอบถามความตองการของชมชน จานวน 52 คน แลวนาขอมลมาวเคราะหเลอกเอาเฉพาะเนอหาทมความตองการอยใน 4 อนดบแรก และมคาเฉลยความตองการรอยละ 60 ขนไป แลวนาเนอหามากาหนดหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ทง 5 กลมเนอหา ดงนกลมท 1 การประกอบอาชพ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยการทอผาไหม (รอยละ 71.15) หนวยการทาเครองเงน (รอยละ 68.91) หนวยการทานาปลกขาว (รอยละ 64.10) และหนวยการทาเครองจกสาน (รอยละ 59.93)

162

กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวย แซนโฏนตา (รอยละ 75.21) หนวยบญผะเหวด (รอยละ 69.44) หนวยบญสงกรานต (รอยละ 67.73) และหนวยบญบงไฟ (รอยละ 69.23) กลมท 3 อาหารพนบาน ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยขนมบายกรม (รอยละ 75.13) หนวยขนมดอกลาเจยก (รอยละ 70.51) หนวยขนมนางเลด (รอยละ 67.31) และหนวยขนมเนยล (รอยละ 65.13) กลมท 4 ศลปะและการละเลน ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยนทานพนบาน (รอยละ 71.47) หนวยงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร (รอยละ 70.51) หนวยของเลนเดก (รอยละ 66.03) และหนวยกนตรม (รอยละ 65.06) และกลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง (รอยละ 92.79) หนวยอางเกบนาหวยเสนง และหนวย หลวงปดล อต (รอยละ 77.40) สวนอกสองหนวย คอหนวยสรนทรจงหวดของหน และหนวยอางเกบนาหวยเสนง นนไดมาจากจากขอเสนอแนะเพมเตมและเกยวกบเนอหาสาระอนๆ ทตองการใหจดการเรยนร 2. พฒนาการดานการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย จากผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย จากการใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย พบวา พฒนาการทางดานรางกาย คอ เดกสามารถหยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว (รอยละ 84.19) รองลงมาเปนการเตนตามจงหวะเพลงและดนตร (รอยละ 82.52) การแสดงทาทางตางๆ (รอยละ 82.29) การปฏบตตามสญญาณ (รอยละ 81.91) และความสมพนธระหวางนวมอกบตา (รอยละ 80.38) ดานอารมณ – จตใจ คอ การแสดงความราเรงแจมใส (รอยละ 83.71) รองลงมาเปนความสนใจและตงใจฟงเรองราวตางๆ (รอยละ82.07) การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน (รอยละ 81.57) การแสดงความพงพอใจในผลงานของตนเอง (รอยละ 81.45) และการมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน (รอยละ 80.05) ดานสงคม คอ มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน(รอยละ 84.66) รองลงมาเปนการรจกลาดบกอน – หลงเวลาทากจกรรม (รอยละ 82.80) การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม (รอยละ 81.30) การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม (รอยละ 81.26) และการเคารพกฎกตกาการเลน (รอยละ 80.79) และดานสตปญญา เดกสามารถทากจกรรมไดถกตองและทนเวลา (รอยละ 84.44) รองลงมามความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน(รอยละ 83.49) สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ (รอยละ 81.39) การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล (รอยละ 80.72) และแสดงออกดานความคดสรางสรรคและจนตนาการ (รอยละ 80.43) และแผนการจดประสบการณทสรางขนมความเหมาะสมสอดคลองกบพฒนาการและความตองการของผเรยน สงเสรมพฒนาการของผเรยนไดครบทง 4 ดาน คอ ด านรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา สงผลใหผเรยนเรยนรอยางมความสข มความสนใจในกจกรรมและตองการเรยนรเรองราวในทองถนมากขน อกทงสงเสรมใหผเรยนเกดความรก ความภาคภมใจในทองถนของตนเองมากขน

163

อภปรายผล ผลการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย โดยใหบคลากรผมสวนเกยวของเขามามสวนรวมในการแสดงความคดเหน ไดแก บคลากรของสานกงานวฒนธรรมจงหวดสรนทร ผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร ศกษานเทศกทรบผดชอบงานดานปฐมวย ครผสอนระดบปฐมวย ผปกครองเดกปฐมวย ปราชญทองถนจงหวดสรนทร และบคลากรขององคการบรหารสวนตาบล ทาใหไดหลกสตรทองถนทสอดคลองกบความตองการของทองถนและพฒนาการของผเรยน ซงสอดคลองกบแนวคดของโบแซมพ (Beauchamp. 1968: 145) และ เดวด จ อารมสตรอง (David G. Armstrong. 1989: 40) ทระบวาในการพฒนาหลกสตรทด ควรประกอบดวยบคลากรหลายฝายรวมกน คอ ผเชยวชาญดานการศกษาตางๆ ครผสอน ศกษานเทศก ผเชยวชาญดานหลกสตร ผบรหารโรงเรยน ผทรงคณวฒ ผแทนของชมชนทองถนและตวนกเรยนเอง เชนเดยวกบซารา อ (Sarah E. 2000: Abstract) ททาวจยเรองการพฒนาหลกสตรหลกสตรทองถนโดยใชสถานศกษาเปนฐาน พบวาโรงเรยนและชมชนรวมมอกนจดทาหลกสตร โดยการสรางจตสานกใหกบนกเรยนมการเรยนรตามสภาพแวดลอมในทองถน การจดกจกรรมการเรยนการสอนเปดโอกาสใหโรงเรยนกบชมชนไดมปฏสมพนธกนไดระดมความคด ทาใหผเรยนและผสอนเกดความพงพอใจทาใหหลกสตรมมาตรฐาน สามารถนาไปใชไดตามสถานการณทสอดคลองกบทองถน ผลการนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยไปทดลองใชกบนกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานตอกตรา โรงเรยนบานวงปลด โรงเรยนบานทบทน โรงเรยนบาน เสรยง และโรงเรยนบานสนบ โรงเรยนทงหมดสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 3 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2552 จานวน 5 โรงเรยน โดยใชแผนการจดประสบการณโรงเรยนละ 1 เรอง 4 หนวย ทาการทดลองใชโรงเรยนละ 4 สปดาห สปดาหละ 5 วน รวม 20 แผน โดยยดหลกใหเดกนกเรยนเรยนรผานกจกรรมหลก 6 กจกรรม ไดแก กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ กจกรรมสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ กจกรรมเสร/เลนตามมม กจกรรมกลางแจง และกจกรรมเกมการศกษา สามารถสงเสรมพฒนาการของผเรยนไดทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคมและสตปญญา ซงผเรยนใหความสนใจและมพฤตกรรมการเรยนรอยางมความสข มความพงพอใจในกจกรรม สามารถตอบคาถามเกยวกบทองถนไดอยางแทจรง ซงสอดคลองกบ วมลลกษณ ตระมาศวณช (2525) ทพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยจงหวดอบลราชธาน ยพน เอยยะบตร (2548) ทพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดอดรธาน และธรพร อเนกศลป ทพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยจงหวดสระแกว โดยจดประสบการณใหกบเดกปฐมวยผานกจกรรมหลก 6 กจกรรม สามารถสงเสรมพฒนาการเดกปฐมวยไดทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคม และสตปญญา อกทงสงเสรมใหเกดเจตคตทดตอทองถน เชนเดยวกบกรมวชาการ (2540: 5) และปราณ สงขะตะวรรธน (2536: 308-309) ทกลาววา การจดการเรยนการสอนทมงจะใหผเรยนไดรจกทองถน เกดความรก ความภาคภมใจทองถนของตนเอง จะตองใหผเรยนไดมประสบการณตรงเกยวกบชวต อาชพ เศรษฐกจ สภาพแวดลอมและสงคมทองถนมาใชในการจดการเรยนการสอน

164

เพอใหผเรยนอยในทองถนไดอยางมความสขจะเปนประโยชนตอผเรยนโดยเฉพาะการสรางลกษณะนสยหรอการปลกฝงแนวคด คานยมเกยวกบคณคาของสงทมอยในทองถนใหกบเยาวชนซงมอายยงนอย สามารถปลกฝงไดงายทาใหเกดความภาคภมใจตงแตยงเดก เชนเดยวกบ คอลน เอม (Corinne M. 2005: Abstract) ททาวจยเรองการประเมนทศนคตของครทสอนวชาสงแวดลอมศกษาในทองถนทมผลกระทบตอหลกสตรและวธการสอนของครในโรงเรยนประถมศกษาในรฐแมรแลนด ผลการวจยพบวา ผเรยนมความตงใจมพฤตกรรมการเรยนดขนโดยไดศกษาตามสภาพทองถนและมการอนรกษสภาพแวดลอมในทองถน จากการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยในแตละวนกบเดกนกเรยนชนอนบาลปท 2 พบวา หลกสตรทองถนสามารถสงเสรมพฒนาการของผเรยนไดทง 4 ดาน คอ ดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคมและสตปญญา ซงผลการจดกจกรรมในแตละกจกรรม มดงน 1. การจดกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ พบวา การใชเพลงและเครองประกอบจงหวะพนบาน เพลงทมเนอหาเกยวกบทองถน สามารถนามาใชจดกจกรรมใหกบผเรยนไดผลด ทาใหผเรยนเกดความสนใจมความกระตอรอรนในการเรยนร กลาแสดงออกและมความเชอมนในตนเอง รวมกจกรรมอยางมความสนกสนาน นอกจากน การจดกจกรรมโดยใชคาคลองจอง คาบรรยาย คาขวญทเกยวของกบจงหวดสรนทรทาใหผเรยนพฒนาความคดและการเรยนรเรองราวเกยวกบทองถนไดเปนอยางด 2. การจดกจกรรมสรางสรรค พบวา การจดกจกรรมทมความหลากหลายใหเดกไดเลอกปฏบตตามความสนใจ ไดสารวจ คนควา ทดลอง โดยใชวสดตางๆ ทมในทองถน และเปดโอกาสใหเดกไดใชความคดรเรมและจนตนาการในการสรางผลงาน เชน การประดษฐจากวสดธรรมชาต โดยใชรงไหมมาทาเปนดอกไม แมลงปอ ผเสอ การรอยมาลยดวยดอกไมและใบไม การสานกระดาษเปนเสอเลกๆ การทาปจากใบมะพราว เหลานเปนการฝกการทางานอยางครบกระบวนการ โดยเรมจากเตรยมวสด การคด สารวจ ตรวจสอบ แลวลงมอสรางสรรคผลงานใหสมพนธกบวสด ชวยใหผเรยนมประสบการณตรงจากการปฏบตจรง และเมอผลงานสาเรจกมการประเมนผลงานดวยความชนชมอยางภาคภมใจ ซงเปนการสรางเจตคตทดตองานศลปะในทองถน เนองจากผเรยนไดเรยนรตามความตองการความสนใจ และเรยนรจากการใชประสาทสมผสทง 5 มโอกาสสงเกต สารวจ คนควา ทดลอง แกปญหา ดวยตนเอง 3. การจดกจกรรมเสรมประสบการณทหลากหลายตามแผนการจดประสบการณทงการปฏบตจรง การทศนศกษา การชมวดทศน การสาธต การทดลอง การศกษาจากเอกสาร รปภาพ การระดมความคด การสมภาษณ การแลกเปลยนประสบการณ เปนการเปดกวางใหผเรยนไดใชแหลงคนควาขอมลอยางหลากหลาย ทาใหผเรยนเหนคณคาและความสาคญของทองถน สามารถเลาเรองราวและแสดงความคดเหนจากประสบการณทไดรบจากการทครจดใหและทสงสมมาในชวตประจาวนของตวเดก

165

4. การจดกจกรรมการเลนตามมม โดยใชสออปกรณทมในทองถนรวมทงรปภาพ หนงสอเอกสารตางๆ ทเกยวของมาจดมมประสบการณใหผเรยนเขาศกษาเรยนร พบวา ผเรยนมความสนใจเขาเลนตามมมดวยความกระตอรอรน มความคดสรางสรรคในการเลนอยางอสระโดยไมตองมครคอยชแนะ เพราะวสดอปกรณและสอตางๆ สอดคลองกบเนอหาทเรยน เมอนามาจดตกแตงใหนาสนใจกสามารถดงดดความสนใจของเดกในการเลนไดเปนอยางด 5. การจดกจกรรมการเลนกลางแจง ไดจดสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบสภาพชวตจรงทเปนอยในทองถน การละเลนพนบานสรนทร และพนบานอสาน เพอใหผเรยนสามารถเลนไดอยางอสระ มวสดอปกรณของใชในชวตประจาวนเปนของจรง รวมทงการนาเกมเบดเตลดของทองถนมาจดเปนสวนหนงของกจกรรมการเลนกลางแจง พบวา ผเรยนมความพงพอใจในการเลน อยางมความสข สามารถคดแกปญหาจากการเลน มการชมเชยและใหกาลงใจแกเพอนๆ อกทงยงรจกระวงรกษาความปลอดภยทงของตนเองและผอน 6. การจดกจกรรมเกมการศกษา ไดออกแบบใหสอดคลองกบเนอหาการเรยนรในแตละหนวยประสบการณ รวมทงการใชภาพกจกรรมจากสถานท สอ วสด ผลตภณฑของทองถนจงหวดสรนทร โดยยดหลกการสราง/การเลนเกม จากคมอการใชเกมการศกษาของสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ทาใหผเรยนทาความเขาใจในการเลนเกมไดงาย และสามารถเลนไดเองอยางอสระ สามารถเกบเขาทไดอยางเปนระเบยบเรยบรอย จากการทผวจยไดกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา การพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย มจดเนน คอ 1. เปนหลกสตรทสรางขนจากความตองการของชมชน 2. เนนกระบวนการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถน 3. นาขอมลภมปญญาทองถนมาบรณาการในการจดกจกรรมการเรยนร เพอพฒนาผเรยนใหไดเรยนรเรองราวของทองถน มความรกความภาคภมใจในทองถนของตนเอง 4. แผนการจดประสบการณการเรยนร เนนการพฒนาผเรยนทงดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคมและสตปญญา สงเสรมการเรยนรเรองราวและการมเจตคตทดตอทองถน 5. เนนการนาสอ วสดอปกรณทมในทองถนมาใชในการจดกจกรรมการเรยนรใหกบเดก เพอใหผเรยนไดเหนคณคาของสงทมอยในทองถนวาสามารถนามาใชใหเกดประโยชนไดอยางหลากหลาย

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช การนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยไปใช ครผสอนควรมความตระหนกและมความรความเขาใจเกยวกบหลกสตร ดงน

166

1. ในการนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกไปใช ตองคานงถงฤดกาล เทศกาล ประเพณ ของทองถนนนๆ เพอสะดวกตอการจดเตรยมสอ/อปกรณ วทยากรทองถน อกทงเปนเหตการณทเดกกาลงประสบพบเจออกดวย 2. กจกรรมทเสนอไวในหลกสตรและแผนการจดประสบการณเปนเพยงแนวทางในการจดกจกรรมเทานน ครผสอนระดบปฐมวยควรศกษาและทาความเขาใจหลกสตรและแผนการจดประสบการณโดยละเอยด และสามารถปรบเปลยนรปแบบการจดกจกรรม เพอใหเหมาะสม สอดคลองกบสภาพผเรยนและชมชนของผเรยนไดตามสภาพโอกาสของการนาไปใช 3. ลกษณะกจกรรมตางๆ ในแผนการจดประสบการณตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย เปนกจกรรมทเดกไดเรยนรจากของจรง ไดลงมอปฏบตและคด ไดแสดงออกในการนาเสนอสงทเดกพบเหนมาและคดคน เรยนรจากการทากจกรรมรวมกน เรยนรสงใกลตวและมอยในทองถน สงผลตอความรสกภาคภมใจในทองถนทตนอาศยอย 4. เวลาในการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบปฐมวย อาจยดหยนไดความเหมาะสม เพราะบางกจกรรมเดกมความสนใจและสนกกบการเรยนร 5. แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง สามารถในไปปรบใชในประเมนในการใชหลกสตรทองถนสาหรบเดกปฐมวยในหลกสตรปฐมวยอนๆ ได

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1. ควรมการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวยของจงหวดอนๆ เพอเปนการสงเสรมการเรยนรเรองราวตางๆ ของทองถน 2. ควรมการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวย ในระดบชนอนบาลและตอเนองในระดบชนประถมศกษาในทกภาคของประเทศไทย เพอปลกฝงจตสานก ความรก ความหวงแหนตอขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรมของทองถนของเดกตงแตยงเยาววย 3. ควรมการศกษาและวจยผลของการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนของเดกปฐมวยในระยะยาวเพอตดตามผลและขยายผลการพฒนาหลกสตรทมผลตอพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย 4. ควรมการศกษาและวจยตดตามความคงทนของพฤตกรรมความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย อาจมการทดลองในระยะยาวเพอศกษาผลทเกดขน 5. ควรมการศกษาเปรยบเทยบผลการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยกบพฒนาการดานอนๆ ของเดกปฐมวย เชน ความสามารถทางคณตศาสตร ทกษะทางภาษา ความสามารถดานความคดสรางสรรค และสงเสรมพฒนาการดานกลามเนอเลกและลลามอ เปนตน 6. ควรมการศกษาเปรยบเทยบการจดกจกรรมตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวยกบการจดกจกรรมตามหลกสตรอนๆ เพอศกษาขอแตกตางทเกดขน

167

บรรณานกรม

168

บรรณานกรม

กรองกาญจน ใจซอตรง. (2548). องคประกอบทมอทธพลตอความภาคภมใจในการศกษา ระดบบณฑตศกษา ระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหดล. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. กาญจนา คณารกษ. (2535). หลกสตรและการพฒนา. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร,

วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร. กลยา ตนตผลาชวะ. (2542). การเลยงดเดกกอนวยเรยน3-5 ขวบ. กรงเทพฯ: โชตสขการพมพ. กลมงานพฒนาหลกสตรและสอทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา. (2535). เอกสารและ ผลงานวจยการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาในประเทศไทย. กรงเทพฯ: กองวชาการ สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต. -------------. (2545). รปแบบการเรยนปฐมวยศกษา. กรงเทพฯ: เอดสนเพรสโปรดกส. เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2539). ศกศตแหงศตวรรษท 21 แนวคดปฏบตการศกษาไทย. กรงเทพฯ: ชคเซสมเดย. กลมงานพฒนาหลกสตรและสอทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา. (2535). เอกสารและ ผลงานวจยการจดการศกษาระดบกอนประถมศกษาในประเทศไทย. กรงเทพฯ:

กองวชาการ สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต กระทรวงศกษาธการ. ขจตพรรณ ทองคา. (2536). การเลนบทบาทสมมตโดยเดกมสวนรวมในการจดสอการเลน

ทมผลตอการคลายการยดตนเองเปนศนยกลางและความสามารถทางภาษา. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒประสานมตร. ถายเอกสาร.

ขวญนช บญยฮง. (2546). การสงเสรมทกษะพนฐานทางคณตศาสตรของเดกปฐมวยโดย การเลานทานคณต. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ขวญแกว ดารงคศร. (2539). ผลการใชกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะโดยเนนจดประสงค ทมตอความพรอมทางดานรางกายของเดกปฐมวย.ปรญญานพนธ กศ.ม.(การศกษา ปฐมวย)กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกงาน. (2528). การศกษาสภาพการอบรมในศนยพฒนา เดกปฐมวย. กรงเทพฯ: ศรเดชา. -------------. (2541). ภมปญญาไทย. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

169

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต,สานกงาน. (2541). รายงานการวจยแนวทางสงเสรม ภมปญญาไทยในการจดการศกษา. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: พมพด. -------------. (2544). ครภมปญญาไทยรนท 1 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภาลาดพราว. คณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, สานกงาน. (2528). ความพรอมในการเรยน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา. -------------. (2529). เอกสารชดอบรมบคลากรทางการศกษาระดบกอนประถมศกษา หนวยท 6 การจดประสบการณชนเดกเลกและการศกษาดงาน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. -------------. (2531). คมอการนเทศระดบกอนประถมศกษา สาหรบ ศน. สปช. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. หนวยศกษานเทศก สานกงานคณะกรรมการศกษาแหงชาต. (ม.ป.ป.). (เอกสาร ศน. ท 38). -------------. (2534). คมอการวดและประเมนความพรอมในการเรยนระดบกอนประถมศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. -------------. (2536). แผนการจดประสบการณชนอนบาลปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภาลาดพราว. -------------. (2537 ก). แนวการจดประสบการณอนบาลศกษา. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. ----------. (2546). หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 พทธศกราช 2546. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา. คณะกรรมการวฒนธรรม, สานกงาน. (2526). คมอการปลกฝงคานยม. กรงเทพฯ: กราฟคอารต. -------------. (2529). วทยาการกบการปลกฝงและการเสรมสรางคานยม. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภา. -------------. (2535). ความหมายและขอบขายของงานวฒนธรรมพนบาน. กรงเทพฯ: โรงพมพ ครสภา. -------------. (2537). การสรางเสรมวนย คมอแนะแนวทางปฏบต. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภา ลาดพราว. ฆนท ธาตทอง. (2550). การพฒนาหลกสตรทองถน. นครปฐม: เพชรเกษมการพมพ. จนทรฉาย พทกษศรกล. (2532). ผลของการจดโปรแกรมความกลาแสดงออกตอความรสก เหนคณคาในตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. วทยานพนธ ค.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

170

จตรา ชนะกล. (2539). ความมวนยในตนเองของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณ กจกรรมในวงกลมแบบกลมยอย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

ฉววรรณ นยมชาต. (2538). การพฒนาความพรอมทางคณตศาสตรของเดกออนกอนเดก ประถมศกษาทไดรบการจดประสบการณการเลนมมคณตศาสตรอยางมแบบแผน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ณฐนนท คมภรภทร. (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชาคณตศาสตรสาหรบ

เดกปฐมวย. กรงเทพฯ: ภาควชาการศกษาปฐมวย สถาบนราชภฏสวนดสต. ชะลด นมเสมอ. (2534). องคประกอบของศลปะ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. ชมพนธ กญชร ณ อยธยา. (2525). เอกสารเกยวกบพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ถายเอกสาร. -------------. (2540). การพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพขาวทหารอากาศ. ชศร สวรรณโชต. (2542). หลกสตรและการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: อกษรไทย. ไชยรตน ปราณ. (2545). การพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบสภาพปญหาและความ ตองการของทองถนโดยการมสวนรวมของชมชน. ปรญญานพนธ กศ.ด. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ดลชย ศรสาราญ. (2537). ผลของการฝกแบบสถานกบเครองเลนสนามทมตอสมรรถภาพ ทางกลไกของนกเรยนชายกอนประถมศกษา. ปรญญานพนธ ศศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. ธวช ปณโณฑก. (2531). ทศทางหมบานไทย. กรงเทพฯ: เจรญวทยการพมพ. ธารง บวศร. (2540). ทฤษฎหลกสตร. กรงเทพฯ: มงคลการพมพ. -------------. (2542). ทฤษฎหลกสตร : การออกแบบและการพฒนา. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ครสภา. ทณฑมา ระเบยบด. (2531, มถนายน - กนยายน). การพฒนาการความภาคภมใจในตนเอง. วารสารศกษาศาสตร. ฉบบพเศษ : 12. ทพยสดา นลสนธพ. (2523). ความสมพนธระหวางพฒนาการทางจรยธรรมกบการอบรม เลยงดเดกกอนวยเรยนในเขตกรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ทศนา แขมมณ; และคณะ. (2536). หลกการและรปแบบการพฒนาเดกปฐมวยตามวถชวต แบบไทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: จฬาลงกรมหาวทยาลย.

171

เทดศกด สพนด. (2544). การพฒนาแบบประเมนเชาวอารมณโดยใชกจกรรมเกรมสาหรบ นกเรยนระดบปฐมวย. วทยานพนธ ศษ.ม. (การวดและประเมนผลการศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. นภเนตร ธรรมบวร. (2540). การประเมนผลพฒนาการเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: สานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นคม มสกะคามะ; วระ โรจนพจรตน; และสวคนธ ศรวงศวรวฒน. (2542). วฒนธรรม อารย ธรรม ภมปญญาและเทคโนโลย. กรงเทพฯ: มดเนตเวรก. นตยา คชภกด; และคณะ. (2545). การสงเสรมสขภาพและพฒนาการของเดกโดยการ

มสวนรวมของครอบครวและชมชน. กรงเทพฯ: กราฟกวนแอดเวอรไท.ซง. นตยา ประพฤตกจ. (2539). การพฒนาเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. นภา ทองไทย. (2529). รปแบบหลกสตรการอบรมเลยงดเดกกอนวยเรยนสาหรบพอแมใน ชนบททง 4 ภาคของไทย. ปรญญานพนธ กศ.ด. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. บญชม ศรสะอาด. (2543). การวจยเบองตน. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. บญเชด ภญโญอนนตพงษ. (2526). การวดและประเมนผลการศกษา. กรงเทพฯ: ภาควชา พนฐานการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. -------------. (2545). รายงานการวจยฉบบสมบรณ การวดประเมนการเรยนร. ศนยศกษาตาม แนวพระราชดาร คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. บญเยยม จตรดอน. (2526). หนงสอชดคมอคร การจดกจกรรมสาหรบเดก. กรงเทพฯ: หนวยศกษานเทศก กระทรวงศกษาธการ. บศรนทร สรปญญาธร. (2541). แนวโนมและอตราการเปลยนแปลงพฤตกรรมรวมมอของ เดกปฐมวยทเกดจากกจกรรมศลปะแบบสอผสมเปนกลม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ประเวศ วะส. (2534). การศกษาชาตกบภมปญญาทองถนในการสมมนาทางวชาการเรอง ภมปญญากบการดาเนนงานดานวฒนธรรมกบการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. ----------. (2536). “การศกษาของชาตกบภมปญญาทองถน” ภมปญญาชาวบานกบการพฒนา ชนบท. บรรณาธการโดย เสร พงศพศ. หนา 31-32. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงกรป. ประไพจตร เนตศกด. (2529). การสอนคณตศาสตรในระดบประถมศกษา. ลาปาง: ภาควชาหลกสตรและการสอนคณตศาสตร วทยาลยครลาปาง.

172

ประสาท อสรปรดา. (2523). จตวทยาการเรยนรกบการสอน. กรงเทพฯ: กราฟฟคอารต. ปรารถนา ชอนแกว. (2542). การพฒนาความภาคภมใจในตนเองของเยาวชนชายใน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จงหวดยะลา โดยใชกจกรรมการออก กาลงกายเปนสอ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ปยรตน โพธสอน. (2542). การพฒนาความสามารถทางคณตศาสตรของเดกอนบาลโดยใช การประเมนผลแบบพอรทโฟลโอ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ภรณ ครรตนะ. (2523). เดกกอนวยเรยน เรยนรอะไร อยางไร. นนทบร: โรงพมพ สถานสงเคราะหหญงปากเกรด. -------------. (2540, มกราคม). เดกปฐมวยในทามกลางกระแสความเปลยนแปลง. วารสาร การศกษาปฐมวย. 1(1): 43 – 45. -------------. (2535). การเลนของเดก. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. พรรณ ช. เจนจต. (2528). จตวทยาการเรยนการสอน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: วรวฒการพมพ. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525. (2535). กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. พลวฒน ประพฒนทอง. (2541, 16-31 ตลาคม). ภมปญญาศกษา. ปฏรปการศกษา. 1(3): 28-31. พรรณ ชทย เจนจต. (2537). การพฒนาพฤตกรรมเดก. ในเอกสารการสอนชดวชาการ พฒนาพฤตกรรมเดก เลม 1. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. พชร สวนแกว. (2536). การแนะแนวผปกครองเดกปฐมวย. ภาควชาโรงเรยนสาธต

คณะครศาสตร สถาบนราชภฎสวนดสต. กรงเทพฯ: ดวงกมล.

พชร สวนแกว. (2545). จตวทยาพฒนาการและการดแลเดก. กรงเทพฯ: ดวงกมล (2520). พทยา สายห. (2534). การพฒนาวฒนธรรมพนฐานภมปญญาชาวบานและศกยภาพชมชน. ในภมปญญาชาวนครราชสมา. บรรณาธการโดยปรชา อยตระกล และนฤมล ปยวทย. หนา 28. กรงเทพฯ: ชมรมภาษาองกฤษแหงประเทศไทย. พฒนา ชชพงศ. (2536). การจดการศกษาในระดบกอนประถมศกษา. เอกสารประกอบการอบรม เชงปฏบตการครผสอนระดบกอนประถมศกษาหองเรยนใหม ปการศกษา 2536. หนา 4 – 13. กาญจนบร: สานกงานการประถมศกษาจงหวดกาญจนบร. -------------. (2541). ทฤษฎและปฏบตการพฒนาหลกสตรการศกษาปฐมวย. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. พนสข บญยสวสด. (2529, ตลาคม – มกราคม). การเตรยมความพรอม. วารสารการศกษา. 10(1): 53 – 62.

173

ยศ สนตสมบต. (2542). ความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนเพอพฒนา อยางยงยน. เชยงใหม: นพบรการพมพ. ยพา ทรพยไตรรตน. (2537). การใชภมปญญาชาวบานในงานการศกษานอกโรงเรยนภาค ตะวนออก. ปรญญานพนธ ค.ม. (การศกษานอกโรงเรยน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ยพน เอยยะบตร. (2548). การพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดอดรธาน. วทยานพนธ กศ.ม. (หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. ถายเอกสาร. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2524 ก). เอกสารการสอนชดวชาการพฒนาพฤตกรรมวยเดก เลม 3. กรงเทพฯ: วคเตอรการพมพ. -------------. (2526). เอกสารการสอนชดวชาพฤตกรรมการสอนเดกปฐมวยศกษา หนวยท 6– 10. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: กราฟฟคอารต. -------------. (2537 ข). เอกสารการสอนชดวชาพฒนาพฤตกรรมเดก หนวยท 3. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. มะล อดมภาพ. (2538). การศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบความภาคภมใจ ในตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. มาเรยม นลพนธ. (2542). หลกสตรและการสอน. พมพครงท 2. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร. เยาวพรรณ ทมทอง. (2535). การพฒนาสตปญญาของเดกปฐมวยดวยเกมการศกษามตสมพนธ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. เยาวพา เดชะคปต. (2542). การจดการศกษาสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: เอพ กราฟฟกส ดไซด. เยาวพา เดชะคปต. (2542). กจกรรมสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: แมค. -------------. (2542). การศกษาปฐมวย. กรงเทพฯ: เอพ กราฟฟกส ดไซด. -------------. (2542). กจกรรมสาหรบเดกปฐมวย. กรงเทพฯ: เจาพระยาระบบการพมพ. ยพา ทรพยอไรรตน. (2537). การศกษาการใชภมปญญาชาวบานในการศกษานอกระบบ โรงเรยนภาคตะวนออก. วทยานพนธ ค.ม กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ยทธนา อทโธ. (2541). การพฒนาหลกสตรทองถนกลมการงานพนฐานอาชพ เรองการสาน กระตบขาว ชนประถมศกษาปท 6. วทยานพนธ กศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร.

174

รววรรณ องคนรกษพนธ. (2533). เอกสารคาสอนวชา วผ 306 การวดทศนคตเบองตน. ชลบร: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. รชน รตนา. (2533). ผลของการใชกจกรรมจากชดใหความรผปกครองทมตอความสามารถ ในการใชกลามเนอเลกของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รชดาภรณ อนทะนน. (2544). การศกษาแนวโนมและอตราการเปลยนแปลงพฤตกรรมทาง สงคมของนกเรยนชนอนบาลปท 2 ทเขารวมกจกรรมกลม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการแนะแนว). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รตนะ บวสนธ. (2535). การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอนเพอถายทอดภมปญญา ทองถน : กรณศกษาชมชนแหงหนงในภาคกลางตอนลาง. ปรญญานพนธ. กศ.ด. (การวจยและพฒนา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. รตนา ตนบญเตก. (2530). ปรชญาการศกษา. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร. มหาวทยาลย ศรนครทรโรฒ. รจรา กสวสดคอน. (2543). ความสมพนธระหวางการอบรมเลยงดกบความพรอมทาง การเรยนของเดกอนบาล 1. วทยานพนธ ศษ.ม. (จตวทยาการศกษา). ขอนแกน: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ถายเอกสาร. รง แกวแดง. (2541). ปฏวตการศกษาไทย. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: มตชน. วราภรณ รกวจย. (2527). การศกษากอนวยเรยน. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยศรนรนทรวโรฒ. วศน อศรเสนา ณ อยธยา. (ม.ป.ป.). เอกสารประกอบการสอนวชา ปว.321 การจดโปรแกรม สาหรบเดกกอนวยเรยน (ปฐมวย). กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. วณ ชดเชดวงศ. (2537). การศกษาเดก. กรงเทพฯ: ศลปาบรรณคาร. วมลลกษณ ตระมาศวณช. (2545). การพฒนาหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวด

อบลราชธาน. วทยานพนธ กศ.ม. (หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. ถายเอกสาร.

วชย วงษใหญ. (2525). พฒนาหลกสตรและการสอนมตใหม. กรงเทพฯ: ธเนศวรการพมพ. -------------. (2537). กระบวนการพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน ภาคปฏบต. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. ----------. (2532). การพฒนาหลกสตรแบบครบวงจร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

175

วชาการ, กรม. (2540). คมอหลกสตรกอนประถมศกษาพทธศกราช 2540. กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ. -------------. (2540). ทองถนกบการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว. -------------. (2541). รายงานการวจยเรองภมปญญาทองถนกบการจดการเรยน การสอนในระดบประถมศกษา และมธยมศกษา. กรงเทพฯ: กองวจยทางการศกษา. -------------. (2541). สรปผลการประชมสมมนา เรอง การพฒนาหลกสตรและการจดการเรยน การสอนจากภมปญญาทองถน. กรงเทพฯ: กองวจยทางการศกษา. วฒนา บญญสทธ . (2531). การยดตวเองเปนศนยกลางดานอารมณและความรสกของ เดกปฐมวยทไดรบการจดสภาพแวดลอมของโรงเรยนตางกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วาโร เพงสวสด. (2542). การวจยทางการศกษาปฐมวย. สกลนคร: โปรแกรมวชาการวดผล การศกษา คณะครศาสตร สถาบนราชภฏสกลนคร. วาสนา บญจนทร. (2539). พฤตกรรมทางสงคมของเดกระดบกอนประถมศกษาทไดรบการ

จดกจกรรมเนนสอแบบไทย. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

วลนา ธรจกร. (2544). ทกษะพนฐานทางคณตศาสตรของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณ ดวยกจกรรมเกมการศกษาประกอบการประเมนสภาพจรง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วนเพญ ปลพฒน. (2539). การเลนสมมตแบบกงชแนะทสงผลตอพฤตกรรมทางสงคมของ เดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วรรณคด มาลาพอง. (2525). การประเมนผลการเรยนการสอนระดบอนบาลศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพโรงเรยนสตรเนตศกษา. วนดา บษยะกนษฐ. (2532). ผลของการจดประสบการณแบบปฏบตการกบแบบปกตทมตอๆ ทกษะการเปรยบเทยบของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ศศกานต ธนะโสธร. (2529). ผลของการมตาแหนงเปนหวหนาหองตอความรสกเหนคณคาใน ตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. วทยานพนธ ค.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ศกดชาย เกยรตนาคนทร. (2542, กนยายน). ภมปญญาชาวบานยาชดพเศษในการพฒนา. วฒนธรรมไทย. 36: 2-4.

176

ศรสดา คมภรภทร. (2534). ทกษะพนฐานทางคณตศาสตรและความเชอมนในตนเองของ เดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะทเนนองคประกอบ พนฐาน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. ศรเรอน แกวกงวาน. (2540). จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย เลม :แนวคดเชงทฤษฎ วยเดกตอนกลาง.พมพครงท 7. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ศรเรอน แกวกงวาน. (2545). จตวทยาพฒนาการชวตทกชวงวย. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สถต ภศระ. (2532). ปจจยตางๆ ทเกยวของกบความภาคภมใจในตนเองของบคคลวยรน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาพฒนาการ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร สถาบนราชภฏสวนดสต. (2543). วถไทย. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: เธรดเวฟ เอดดเคชน. สงด อทรานนท. (2527). พนฐานและการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: วงเดอนการพมพ. สงด อทรานนท. (2528). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. กรงเทพฯ: เซนเตอรพบลคเคชน. -------------. (2532). พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: มตรสยาม. สงบ สพโส. (2544). ผลการเลนเกมการศกษาตอพฤตกรรมทางสงคมดานความเออเฟอ และดานความมระเบยบวนยของเดกปฐมวย. ปรญญานพนธ กศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. สรรพมงคล จนทรดง. (2544). การเปรยบเทยบทกษะพนฐานทางคณตศาสตรของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณทางคณตศาสตรดวยโปรแกรมคอมพวเตอรชวยสอน ทางคณตศาสตรแบบรายคและแบบรายบคคล. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สามารถ จนทรสรย. (2534). ภมปญญาชาวบานคออยางไร. ในภมปญญาชาวบานนครราชสมา. บรรณาธการโดยปรชา อยตระกล และนฤมล ปยวทย. หนา 13. กรงเทพฯ: ชมรม ภาษาองกฤษแหงประเทศไทย. สรมา ภญโญอนนตพงษ. (2545). การวดและประเมนผลแนวใหม : เดกปฐมวย. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ----------. (2545). ปจจยสงแวดลอมทางบานและโรงเรยนตามวถไทยทสงผลตอความพรอม ทางดานการเรยนของเดกปฐมวยในชนบท. กรงเทพฯ: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ----------. (2550). การศกษาปฐมวย. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

177

สจตรา เผอนอารย. (2533). ปฏสมพนธระหวางความรสกเหนคณคาในตนเองและรปแบบ ผลยอนกลบในคอมพวเตอรชวยสอนทมผลตอผลสมฤทธทางการเรยนวชา ภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1. วทยานพนธ ค.ม. กรงเทพฯ: บณทตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. สใจ ตงทรงสวสด. (2532). การใชเพอนผใหการชวยเหลอในกลมเพอการเพมความรสก เหนคณคาในตนเองของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5. วทยานพนธ ค.ม. (การวจยการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. สพรรณ จนทรวเศษ. (2539). การวเคราะหองคประกอบความภาคภมใจในตนเองของ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การวดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สรเกยรต ลมเจรญ. (2533). ความสมพนธระหวางความเชอมนของตนเอง ความวตกกงวล กบระเบยบวนยในชนเรยน. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สขสนต พวงกลด. (2539). การวเคราะหเชงประวตศาสตรเกยวกบภมปญญาในการบรรเลง

ซอสามสาย. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (สารตถศกษา). นนทบร: บณฑตวทยา มหาวทยาลยโขทยธรรมาธราช. ถายเอกสาร.

สชาต ลตระกล. (2528). การพฒนาหลกสตรสาหรบลกกรรมกรกอสรางวยกอนเรยนในเขต กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ด. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สณ ธรดากร. (2523). จตวทยาพฒนาการ. นนทบร: โรงพมพสถานสงเคราะหหญงปากเกรด. สมตร คณานกร. (2523). หลกสตรและการสอน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ชวนพมพ. สนทร บาเรอราช. (2536). ความรเบองตนเกยวกบหลกสตร. ชลบร: ภาควชาหลกสตรและ

การสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา. สทธวงศ พงศไพบลย. (2540, กมภาพนธ – กรกฏาคม). ภมปญญาชาวบานภาคใต. ทกษณคด. 4(3): 21-41. สมบรณ ตนยะ. (2530). การพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสมรรถภาพการสอนคร ประจาการระดบประถมศกษา. ปรญญานพนธ กศ.ด. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สาเนยง สรอยนาคพงษ. (2535, กมภาพนธ-มนาคม). การใชภมปญญาทองถนเพอสงเสรม การศกษา. ปฏรปการศกษา. (8) 1-2.

178

หรรษา นลวเชยร. (2535). ปฐมวยศกษา หลกสตรและแนวปฏบต. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. อรณ เอยมพงษไพทรย. (2538). ความพรอมทางคณตศาสตรของเดกปฐมวยทไดรบการ จดกจกรรมโดยการเสรมประสบการณคณตศาสตรเปนสอ. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาปฐมวย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อญชล แจมเจรญ. (2526). วธการสอนกลมทกษะ “คณตศาสตร” (ระบบชดการสอน). กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. อทธเดช นอยไม. (2544). การพฒนาหลกสตรทองถน เรอง นครปฐมบานเราสาหรบ

นกเรยนชนประถมศกษาปท 4. วทยานพนธ กศ.ม. ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ถายเอกสาร.

องกล สมคะเนย. (2535). สภาพและปญหาการนาภมปญญาชาวบานมาใชพฒนาหลกสตร ในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษา จงหวดอบลราชธาน. ปรญญานพนธ ค.ม. (บรหารการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยา จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ถายเอกสาร. อาร สณหฉว. (2535). นวตกรรมปฐมวยศกษา. กรงเทพฯ: ม.ป.พ. อทย ดลยเกษม; และอรศร งามวทยาพงศ. (2540). ระบบการศกษากบชมชน กรอบแนวคด และขอเสนอแนะเพอการศกษาวจย. กรงเทพฯ: แปลนพลนตง. อษา กลแกม. (2531). การเปรยบเทยบความสามารถในการจาแนกดวยสายตาของนกเรยน หหนวกทไดรบการฝกทกษะโดยใชเกมการศกษาและแบบฝกหด. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การศกษาพเศษ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. เอกวทย ณ ถลาง. (2521). ขอคดเรองหลกสตร ใน คมอนเทศการศกษา หนา 108. กรงเทพฯ: วทยาลยครสวนสนนทา. อมพร ทองจรรยา. (2547). ปจจยทสงผลตอความภาคภมใจในตนเองของครศนยการ เรยน ชมชน ศนยการศกษานอกโรงเรยนกรงเทพมหานคร 1. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. อรอมา สงวนญาต. (2544). การศกษาความเทยงตรงเชงโครงสรางของแบบทดสอบความ ภาคภมใจในตนเอง ทมรปแบบการตอบและวธวเคราะหตางกน. ปรญญานพนธ กศ.ม. (วดผลการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

179

Abeldabasit Abedalhafiz. (2004, June). The Relationship between Psychological Activity and Self-Esteem in Arab-American Students. Dissertation Abstracts International. 64/42: 4403. Albrencht, S.L. (1979). Social Psychology. 2nd ed. New Jersey: Prentice – Hall , lnc. Atwater, Eastwood. (1979). Psychology of Adjustment : Personal Growth in A ChangingWorld. New Jersey: Prentice – Hall. Bandura, A. (1979). Social Foundations of Thought and Action : A social cognitive theory. New jersey: Englewood Cliff, N.J. : Prentice – Hall Bass, B.M (1960). Leadership, Psychology and Organizational Behavior. London: Harper & Row, Ltd. Beane, Jame A., Conrad F. Toepher and Samuel Alessi. (1986). Curriculum Planning and Development. Boston: Allyn and Bacon, Inc. Beauchamp,George A. (1981). Curriculum Theory. 4th ed. Illinois: F.E.Peacock. Branden, N.(1969). The Psychology of Self-Esteem. Los Angeles: Nash Publishing. -------------. (1981). The Psychosocial of Self – Esteem. 15th ed. New York: Bantoom Bookinc. -------------. (1994). The Six Pillars of Self-Esteem. New York: Bantam Books.

Clark,Barbara. (1997). Growing Up Gifted. 5th ed. New Jersey: Prentice – Hall. Coopersmith, S. (1967). The Antecedents of Self – Esteem. San Francisco: Freeman. Crow, L.D.; & A.Crow. (1962). Child Development and Adjustment. New York: Macmillan. Gesell Arnold; & Lig. (1964). F.L. The Child From Five to Ten. New York: Harpers and Brothers Publishers. Donaldson, W.; & Magarat, B.G. (1968, November). Less is More : A Study of Language Comprehention in Children. British Journal of Psychology. 7(59): 461–171. Feist, J. (1990). Theories of Personallity. 2nd ed. Forth Worth: Holt, Rinehart and Winston. Gordon, A. M.; & Browne, K. W. (1993). Beginnings & Beyond : Foundations in Early Childhood Education. 3rd ed. Albany. New York: Delmar. Good, Crater V. (1973). Dictionary of Education. 3nd ed. New York: McGraw-Hill Book Company . Hamacheck, Don E. (1978). Encounters with the Self. 2nd ed. New York: L Holt, Rinchart and Winston.

180

Hammond, Robert L. (1973). Evaluation at the Local Level. in Educational Evaluation : Theory and Practice. p. 117 – 120, Belmont, California, Wadsworth Publishing Company. Hong, Zuway-R. (2002, July). An Investigation of Self-Esteem and School Achievement of Taiwanese Secondary Students. Dissertation Abstracts International. 63/01: 82. Hopkins, W.W. (1985, January). A Case Study of Curriculum Planning under the 45.15 Plan and the Traditional School Year plan in the Velley View School District. Dissertation Abstracts International. 58(7): 1668. Hurlock, H. L. (1978). Child Development. 8th ed. New York: Mc Graw – Hill. Kerlinger , N. Fred. (1986). Foundation of Behavioral Research. 3nd ed., Fort Wotr : Holt, Rinchart and Winston. Kirova, Anna; & Bhargava, Ambiha. (2002). Learning to Guide Preschool Children’s Mathematical Understanding : A Teacher’s Professional Growth. Retrieved October 7, 2003, from http://www.ecrp.uiuc.edu/v4n1/Kirova.html.Retrieved Krogh Lowell Suzane. (1994). Educating Young Children ( Infancy to Grade Three). USA: McGraw – Hill, Inc . Krug, Edward A. (1957). Curiculum Planning. New York: Harper and Row. Lawrence, Daniel Howard. (2003, September). The Effect of Reality Therapy Group Counseling on The Self-Determination of Persons with Developmental Disabilities. Dissertation Abstracts International. 64/03: 811.. Maslow, Abraham M. (1970). Motivation and Personality. 2nd New York: Harper & Row Marascuilo, Leonard A.; & Maryellen McSweeney. (1977). Nonparametric and Distribution – Free Methods for the Social Sciences. California: Brooks/Cole Publishing Campany McNeil, Joseph. (1975). The Psychology of Being Human. San Francisco. California: Canfield Press. Mussen and others. (1969). Child Development and Personnality. 3nd ed. New York: Harper & Row Publishers. Newman, B.M. (1986). Adolescent Development. Columbia Merrill Publishing Company. Mussen, P.H.; Others. (1969). Child Development and Personality. 3rd ed. New York: Harper and Row. Oliva, P.F. (1982). Developing the Curriculum. Boston: Brown and Company. Oliva, Peter F. (1992). Developing The Curriculum. 3rd ed. New York: Harper Collins.

181

Patington Kimberley. (2004,October). The Impact of Self-Esteem on Academic Achievement and Aspirations of Urbun Minority Adolescents. Dissertation Abstracts International. 65/40: 2128.

Posner; George J. (1995). Analyzing the Curriculum. 2nd ed. New York: McGraw – Hill. Provus, Mulcolm M. (1973). Evaluation of Ongoing Programs in the Public School System. in Educational Evaluation : Theory and Practice. P. 170 – 217, Belmont, California, Wadsworth Publishing Company. Rice, Phillip F. (1996). The Adolescent : Development Relationship and Culture. New Jersey : Prentice – Hall. Reasoner, Robert. (2006). The True Meaning of Self-Esteem. (Online). Rogers,CarlR. (1959). Psychotherapy and Personality Change. Chicago: University Press. Sasse, Connie R. (1978). Person. San Francisco: Chas A . Bemnett.Co.lnc. Saylor, J. Galen, Alexander, william M.; & Lewis, Arthur J. (1981). Curriculum Planning for Better Teacher and Learning. 4th ed. New York: Holt, Rinehart and Winston. Seefeldt, C. (1980). Teaching Young Children. New Jersey: Prentice-Hall. -------------. (1990). Continuing Issues in Early Childhood Education. Columbus: Merrill Publishing. Shorter, G.S. (1982 September). Effects of Supervisor Occupational Experience Involement. Dissertation Abstracts International. 42(11): 4692. Smith, Bannie O.,William O. Stanley,; & J. Harlan Shores. (1957). Fundamentals of Curriculum Development. New York: Henry,Holt. Stagner, Ross. (1961). Psychology of Personality. New Jersey: Prentice – Hall. Stake, Robert E. (1973). The Countenance of Educational Evaluation. in Educational Evaluation : Theory and Practice. P. 170 – 217, Belmont, Californai , Wadsworth Publishing company. Stufflebeam, Daniel L. (1973). Education Evaluation and Decision – Making. in Educational Evaluation : Theory and Practice . P. 128 – 142, Belmont, Californai, Wadsworth Publishing Company. Taba, Hilda. (1962). Curriculum Development : Theory and Practice. New York: Harcourt Brace & World.

182

Tawang, Vivian. (1995, January). Curriculum Development and Cognitive Style : Cultural Competency Ingenetic Counscling. Dissertation Abstracts International. 56(6): 2118. Tyler, Ralph W. (1949). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: University of Chicago Press. Wilkes, C.N. (1977). The Effects of a Six Weeks Motor Fitness Program on the Performance of Selected Sport for Boys in the Lower Elementary Grades. Dissertation Abstracts International. 38: 6252 – A ; November. White, Robert W. (1972). The Enterprise of Living : Growth and Organization in Personality. New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc.

183

ภาคผนวก

184

ภาคผนวก ก รายนามผทรงคณวฒ

185

รายนามผทรงคณวฒ 1. ผทรงคณวฒตรวจแบบสมภาษณ แบบสอบถาม และหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย 1. ดร.วมลรตน สนทรโรจน อาจารยสาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม 2. ดร.ชวลต ชกาแพง อาจารยสาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม 3. ดร.พชชา มหาปญญานนท อาจารยสาขาวจยและวดผลการศกษา มหาวทยาลยทกษณ 4. อาจารยทองอนทร เอยมสะอาด ประธานสภาวฒนธรรม อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร

5. อาจารยนคม ชมภหลง ศกษานเทศกชานาญการพเศษ สานกงาน เขตพนทมหาสารคาม เขต 2 6. อาจารยทองเหลอง บญพรอม ครชานาญการพเศษ (ขาราชการบานาญ) โรงเรยนบานดมวทยาคาร อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 7. อาจารยมนตร ดอกแกว ศกษานเทศกชานาญการ สานกงานเขต พนทการศกษาสรนทร เขต 3 2. ผทรงคณวฒตรวจแผนการจดประสบการณ และแบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย 1. อาจารยสดใจ สะอาดยง รองอธการบดฝายศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยราชภฏสรนทร

2. ดร.ทพยจฬา สภมารส อาจารยโปรแกรมการศกษาปฐมวย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร

3. ดร.ภทราพร เกษสงข อาจารยสาขาวจยและวดผลการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร 4. ดร.ดารารตน อทยพยคฆ ศกษานเทศกเชยวชาญ สานกงานเขต พนทราชบร เขต 1 5. อาจารยรงนภา รทสา อาจารยโรงเรยนบางมด (ตนเปาววทยาคาร)

กรงเทพมหานคร

186

3. ครผสอนในการทดลองใชหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย 1. อาจารยชตกาญจน ประเจรญ โรงเรยนบานตอกตรา ตาบลขอนแตก

อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 2. อาจารยแสงเดอน ไชยา โรงเรยนบานวงปลด ตาบลทพทน

อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 3. อาจารยอษา บษบา โรงเรยนบานทพทน ตาบลทพทน

อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 4. อาจารยนตยา มหานาม โรงเรยนบานเสรยง ตาบลทพทน

อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 5. อาจารยรชน พนบน โรงเรยนบานสนบ ตาบลดม

อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร

187

ภาคผนวก ข - แบบสมภาษณความตองการของชมชนในการพฒนาหลกสตร ภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย - แบบสอบถามความตองการของชมชนในการพฒนาหลกสตร ภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย

188

แบบสมภาษณความตองการของชมชน ในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย

ประเดนการสมภาษณ 1. เรมดาเนนการสนทนา 1.1 กอนทเราจะไดคยกน ขอแนะนาสมาชกใหรจก (ผวจยแนะนาผชวยผวจยใหสมาชกรจก) 1.2 การพดคยของพวกเราวนนผมขออนญาตบนทกเทปนะครบ เพอผมจะไดนาไปเปดภายหลงจากการคยกน 1.3 ขณะทคยกนกขอใหตามสบายนะครบเชญดมกนของทอยบนโตะตามสะดวก 2. ชแจงวตถประสงคการสนทนา 2.1 ทผมนดแตละทานมาคยกนวนน กอยางทผมไดบอกทานไวลวงหนาบางแลว(ผวจยไดบอกวตถประสงคใหสมาชกทราบลวงหนาขณะดาเนนการตดตอนดหมาย) นนคอ ผมอยากใหแตละทานชวยกนแสดงความคดเหนเกยวกบการจดทาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย ซงเปนเรองททานคดวาเปนสงทดมคณคา สาหรบใหเดกปฐมวยไดเรยนร หรอเรองทเปนภมปญญาทองถนนแตละทานคงจะสงสยวาหมายถงอะไรผมขออธบายคราวๆ ครบ คาวาภมปญญาทองถน ทจรงกหมายถง สงทมคณคาสงทดในทองถนนนเองอาจจะเปนการทามาหากน การกระทาของชาวบานหรอของใครคนใดคนหนงในหมบานเราหรออนๆ ททานอยากใหทางโรงเรยนนามาจดกจกรรมใหกบเดกปฐมวย 2.2 สาเหตทอยๆ ผมนดหมายใหแตละทานมาชวยกนแสดงความคดนกเนองจากทางหนวยงานสวนกลางมงหวงใหโรงเรยนไดจดกจกรรมเกยวกบเรองตางๆ ของทองถน ดงนนการทจะจดกจกรรมเรองตางๆ ของทองถนนนผทจะใหความเหนหรอวางแผนดาเนนการไดดทสดกคอ คนทอยในหมบานนนเองซงกคอแตละทานทน ทผมคดวาเปนผรและมความคดกวางขวางเกยวกบเรองของทองถนและการวางแผนจดกจกรรม ไมทราบวาทผมพดมายงมขอสงสยตรงไหนบางครบ 3. ประเดนทวๆ ไปทผานๆ มา 3.1 ไมทราบวาทางโรงเรยนไดมการนาเรองของทองถนเขามาจดกจกรรมในเดกปฐมวยบางหรอไม 3.2 สอนเปนอยางไรครบ ผลเปนอยางไร มปญหาอะไร (ใชถามในกรณทสมาชกทสมาชกตอบวาเคยจดกจกรรม แตถาสมาชกตอบวาไมเคยกขามไปถามประเดน 3.3 3.3 ทาไมจงไมไดจดกจกรรมครบ มปญหาอะไร จรงๆ แลวทานตองการใหทางโรงเรยนจดกจกรรมหรอไม คดวาจดกจกรรมแลวจะมประโยชนหรอไมอยางไร

189

4. ประเดนเกยวกบการกาหนดเนอหา 4.1 คดวาถาจะจดกจกรรมทดมคณคาของทองถนสรนทร ใหกบเดกปฐมวย ไดเรยนรทางโรงเรยนควรจะจดกจกรรมเรองอะไรบางครบ 5. ประเดนเกยวกบการกาหนดวตถประสงคของหลกสตรและวตถประสงคเชงพฤตกรรม (วตถประสงคการเรยน) 5.1 ทาไมตองการใหจดกจกรรมเรองนนๆ ครบ (ถามแยกตามเรองทสมาชกเสนอ) 5.2 ถาเดกปฐมวยเรยนเรองนนๆ แลว ตองการใหเดกปฐมวยเปนอยางไรบางหรอมงหวงใหเดกปฐมวยทาอะไรไดบาง 6. ประเดนเกยวกบการกาหนดวธการสอนหรอการจดกจกรรมการเรยนการสอนและสอ 6.1 ถาจะสอนใหเดกปฐมวยเปนอยางทตองการหรออยางทมงหวงนนควรจะสอนอยางไร (ถามแยกตามเรองและวตถประสงคทเสนอ) 6.2 สถานททจะจดการเรยนการสอนเรองตางๆ นนควรจะใชสถานทใด (ถามแยกตามเรองทเสนอ)/ทาๆ ไม 6.3 ถาจะจดกจกรรมเรองนนๆ ใครจะเปนผสอนจงจะกอใหเกดผลด/ทาไม (ถามแยกเรองทเสนอ) 6.4 การสอนแตละเรองควรใชเวลานานเทาใด/ชวงใด/ทาไม (ถามแยกตามเรองทเสนอ) 7. ประเดนเกยวกบการกาหนดวธการวดและประเมนผลการเรยน 7.1 เราจะรไดอยางไรวานกเรยนเปนไปอยางทเราตองการใหเรยนในเรองนนๆ (ถามแยกตามเรองทเสนอ) 7.2 ใชวธการอะไรทจะตรวจสอบวานกเรยนเรยนรตามเรองนนๆ หรอไม 8. ประเดนเกยวกบปญหาทคาดวาจะมและวธการแกไขอยางไร 8.1 คดวาเรองราวตางๆ ทเราชวยกนเสนอผานมาเมอนาไปปฏบตจรงๆ จะมปญหาอะไรบาง/ทาไมเรามวธการปองกนแกไขอยางไรบาง 9. ประเดนสรปปดการสนทนา 9.1 คดวามจดใดทเรายงไมไดพดคยกนบางมความคดเหนเพมเตมอยางไรบางครบ 9.2 ถาไมมแลวผมขอขอบคณทกทานทชวยมารวมเสนอแนะความคดเหนพดคยกนวนน ผมคงตองไปขอคาแนะนาเพมเตมจากทานอกนะครบ

*********************

190

แบบสอบถามความตองการของชมชน ในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย

**************************************** แบบสอบถามชดนสรางขนเพอสอบถามความตองการเกยวกบเนอหาสาระในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย เพอการจดกจกรรมทตอบสนองกบความตองการของชมชนและสอดคลองกบหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 พทธศกราช 2546 คาตอบของทานจะเปนประโยชนอยางยงในการนามาประมวลผล และใชในการพฒนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลมากทสด คาชแจง แบบสอบถามชดนแบงออกเปน 3 สวน คอ สวนท 1 เปนขอมลสวนตวของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 เปนความตองการเกยวกบภมปญญาทองถน สวนท 3 เปนสวนทใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหน สวนท 1 ขอมลสวนตวของผตอบแบบสอบถาม คาสง จงกาเครองหมาย / ลงใน หนาขอความ 1. สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ผบรหารสถานศกษา บคลากรขององคการบรหารสวนตาบล ครผสอนอนบาล ผปกครอง กรรมการสถานศกษา อน ๆ (ระบ)......................................... สวนท 2 เปนความตองการเกยวกบภมปญญาทองถน คาสง ใหทาน เรยงลาดบ ภมปญญาทองถนสรนทร เรองทเหมาะสมทจะนามาจดทาเปนหลกสตรภมปญญาทองถนสาหรบเดกปฐมวย จากทสาคญทสดใหหมายเลข 1 รองลงมาคอ หมายเลข 2 3 4 5 ..... ตามลาดบ โดยเตมตวเลขลงใน หลงขอความทกาหนดให

191

2.1 ภมปญญาทองถนดานการประกอบอาชพ

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.1.1 การทานาปลกขาว (ขาวหอมมะล 105) 2.1.2 การทอผาไหม (ผาโหล) 2.1.3 การทาเครองเงน (ประเกอม) 2.1.4 การปลกผก (หวไชเทา) 2.1.5 การสานเครองจกสาน (ตร, แกย, เลอน) 2.1.6 การเลยงสตวใชงาน (ชาง, วว, ควาย) 2.1.7 อน (ระบ)……………………………………

2.2 ภมปญญาทองถนดานพธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.2.1 แซนโฎนตา 2.2.2 มะมวด 2.2.3 ราตรษ 2.2.4 ราแกลมอ 2.2.5 การโบล 2.2.6 บญบงไฟ 2.2.7 บญแจกขาว 2.2.8 บญผะเหวด 2.2.9 บญขาวจ 2.2.10 บญสงกรานต 2.2.11 อน ๆ (ระบ)…………………………………

192

2.3 ภมปญญาทองถนดานอาหารพนบาน

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.3.1 ขนมขาวตมใบมะพราว 2.3.2 ขนมขหมา (บายเกรยม) 2.3.3 ขนมตม 2.3.4 ขนมกวน 2.3.5 ขนมกลอย 2.3.6 ขนมกะลา (เนยล) 2.3.7 ขนมขาวจ 2.3.8 ขนมนางเลด 2.3.9 ขนมกอน (โกรย) 2.3.10 ขนมฝกบว (โชค) 2.3.11 ขนมดอกลาเจยก (เรอมเจก) 2.3.12 ปลาจอม 2.3.13 ปลาสม 2.3.14 ปลารา 2.3.15 สมตา 2.3.16 อน ๆ (ระบ)..............................................

2.4 ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.4.1 ของเลนทองถน (เดนกะลา, ปนกานกลวย, ปใบมะพราว, ปลาตะเพยน,มากานกลวย)

2.4.2 นทานพนบาน (อายย, ตาแรยสอ, เซยงเหมยง, ผาแดงนางไอ, เนยงเดอะทม, ทาวววทอง)

2.4.3 งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 2.4.4 ศลปะกนตรม

193

2.4 ภมปญญาทองถนดานศลปะและการละเลน (ตอ)

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.4.5 เจรยงเบรน 2.4.6 หมอลา 2.4.7 อน ๆ (ระบ)………………………………….

2.5 ภมปญญาทองถนดานแหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ

รายการภมปญญาทองถน ระดบความคดเหน

2.5.1 ปราสาทขอม (ภมโปน, เมองท, ศรขรภม, ยายเหงา)

2.5.2 พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 2.5.3 หลวงปดลย อตโล 2.5.4 คเมองโบราณ 2.5.5 อน ๆ (ระบ)…………………………………..

สวนท 3 ขอเสนอแนะ หรอความคดเหนอน ๆ ภมปญญาทองถนอน ๆ ททานคดวาควรนามาจดทาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

…ขอขอบพระคณทกทานทไดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม...

194

ภาคผนวก ค - แบบประเมนความเหมาะสมของรางหลกสตร - แบบประเมนความสอดคลองของรางหลกสตร - ผลการพจารณาความเหมาะสมของรางหลกสตร - ผลการประเมนความสอดคลองของรางหลกสตร

195

แบบประเมนความเหมาะสมของรางหลกสตร

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย / ลงในชองระดบความเหมาะสมทตรงตามความคดเหนของทาน

ระดบความเหมาะสม

รายการประเมน มากทสด (5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอยทสด (1)

1. สภาพความตองการมเหตผลสมควรทจะพฒนาหลกสตรทองถนสรนทร………. 2. สภาพความตองการและความจาเปนตรงกบสถานการณจรงในสงคม………… 3. หลกการของหลกสตรเหมาะสมในการนาไปใชจรง……………………………. 4. จดม งหมายของหลกสตรมความชดเจน…………………………………… 5. เนอหาสาระของหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร ชวยใหการดาเนนการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย........ 6. เนอหาครอบคลมทกษะทจาเปนในการเรยนร………………………………. 7. กจกรรมการเรยนการสอนสามารถนาภมปญญาทองถนสรนทร มาใชกบเดกปฐมวยไดเหมาะสม……………………... 8. สอการเรยนการสอนชวยสงเสรมใหการจดการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย........................................... 9. วธการวดและประเมนผลสามารถตรวจสอบการบรรลจดมงหมายของหลกสตร................................................ 10. ระยะเวลาทใชในการจดกจกรรม.......

……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ………..

……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ………..

……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….

……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ………..

……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ……….. ………..

ลงชอ.....................................................ผเชยวชาญ (..........................................................)

196

แบบประเมนความสอดคลองของรางหลกสตร คาชแจง โปรดทาเครองหมาย / ลงในชองระดบความเหมาะสมทตรงตามความคดเหนของทาน

ระดบความเหมาะสม รายการประเมน สอดคลอง

(1) ไมแนใจ

(0) ไมสอดคลอง

(-1) 1. สภาพความตองการในการพฒนาหลกสตรกบหลกการของหลกสตร……………………… 2. สภาพความตองการและความเปนของหลกสตรกบจดมงหมายของหลกสตร………… 3. หลกสตรกบจดมงหมายของหลกสตร........... 4. หลกการของหลกสตรกบกจกรรมการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทร.................... 5. หลกการของหลกสตรกบการประเมนผลหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร................... 6. จดมงหมายของหลกสตรกบเนอหา.............. 7. จดมงหมายของหลกสตรกบกจกรรมการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทร............ 8. จดมงหมายของหลกสตรกบการประเมนผลหลกสตร......................................................... 9. เนอหากบกจกรรมการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทร...................................... 10. เนอหากบสอการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทร................................................ 11. เนอหากบการประเมนผลหลกสตร............. 12. กจกรรมการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทรกบสอ....................................... 13. กจกรรมการเรยนการสอนภมปญญาทองถนสรนทรกบการประเมนผลหลกสตร.......

………..

……….. ………..

………..

……….. ………..

………..

………..

………..

……….. ………..

………..

………..

………..

……….. ………..

………..

……….. ………..

………..

………..

………..

……….. ………..

………..

………..

………..

……….. ………..

………..

……….. ………..

………..

………..

………..

……….. ………..

………..

………..

ลงชอ.....................................................ผเชยวชาญ

(..........................................................)

197

ตาราง 28 ผลการพจารณาความเหมาะสมของรางหลกสตร

ความถของความคดเหนของผเชยวชาญ รายการประเมน

1 2 3 4 5 6 7

X

S.D

1. สภาพความตองการมเหตผลสมควรทจะพฒนาหลกสตรทองถนสรนทร 2. สภาพความตองการและความจาเปนตรงกบสถานการณจรงในสงคม 3. หลกการของหลกสตรเหมาะสมในการนาไปใชจรง 4. จดมงหมายของหลกสตรมความชดเจน 5. เนอหาสาระของหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร ชวยใหการดาเนนการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย 6. เนอหาครอบคลมทกษะทจาเปนในการเรยนร 7. กจกรรมการเรยนการสอนสามารถนาภมปญญาทองถนสรนทร มาใชกบเดกปฐมวยไดเหมาะสม 8. สอการเรยนการสอนชวยสงเสรมใหการจดการเรยนการสอนบรรลตามจดมงหมาย 9. วธการวดและประเมนผลสามารถตรวจสอบการบรรลจดมงหมายของหลกสตร 10. ระยะเวลาทใชในการจดกจกรรม

5 5 4 4 5 4 4 4 5 5

4 4 4 4 5 5 5 4 3 3

4 3 3 3 3 3 3 4 3 4

5 4 4 4 4 4 4 4 4 4

4 5 4 4 4 5 5 5 4 5

5 5 4 5 5 4 5 5 5 5

4 5 5 5 4 4 4 4 5 5

4.23

4.23

4.00

4.14

4.28

4.14

4.28

4.28

4.14

4.28

0.53

0.79

0.58

0.69

0.75

0.75

0.75

0.48

0.89

0.78

198

ตาราง 29 ผลการประเมนความสอดคลองระหวางแบบประเมนพฒนาการดานการเรยน และความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวยกบจดประสงคเชงพฤตกรรม

คะแนนการพจารณา

พฒนาการ จดประสงค คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

∑

IOC

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 3. การปฏบตตามสญญาณ 4. ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 5. เลนอสระกบอปกรณ เครองเลนตาง ๆ ไดถกตองปลอดภย

6. การใชกลามเนอมอในการปฏบตงาน 7. หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 1 1 0 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 5 5 3 4 5

1 1 1 1

0.60

0.80 1

ดานอารมณ-จตใจ

8. การแสดงความราเรงแจมใส 9. การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 10. การรจกรอคอย และยอมรบกตกา 11. การรวมแสดงความคดเหน 12. ความสนใจและตงใจฟงเรองราว ตาง ๆ 13. การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 14. การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน

1 1 1 0 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 0 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 4 3 4 5 5

1 1

0.80 0.60 0.80

1 1

ดานสงคม 15. การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 16. การแสดงความชนชมในผลงานของตนเอง 17. เคารพกฎกตกาการเลน 18. การรวมแสดงความคดเหนกบเพอน

ขณะทากจกรรม

1 0 1 1

1 0 1 1

1 1 1 1

1 0 1 1

1 1 1 1

5 2 5 5

1

0.40 1 1

199

ตาราง 29 (ตอ)

คะแนนการพจารณา

พฒนาการ จดประสงค คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

∑

IOC

ดานสงคม (ตอ)

19. การเกบของ หรออปกรณเมอเลกใชแลว

20. รจกลาดบกอน – หลงเวลาทากจกรรม

มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน

0 1 1

1 1 1

1 1 1

1 1 1

1 1 1

4 5 5

0.80 1 1

ดานสตปญญา

21. การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 22. การแสดงออกดานความคดสรางสรรค

และจนตนาการ 23. การรจกจงหวะสญญาณ 24. สนทนาเกยวกบภาพ เรองราวในเกม

การศกษา 25. สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 26. เลนเกมไดถกตองตามวธ และ

ทนเวลา 27. มความสนใจและกระตอรอรนทจะ

เรยนรภมปญญาทองถน

1 1 0 1 1 1 1

1 1 1 0 1 1 1

1 1 0 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 3 4 5 5 5

1 1

0.60 0.80

1 1 1

200

ภาคผนวก ง - ผลการประเมนความสอดคลองระหวางแบบประเมนพฒนาดานการเรยนและ ความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวยกบจดประสงคเชงพฤตกรรม - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวย

201

ตาราง 30 ผลการประเมนความสอดคลองระหวางแบบประเมนความพรอมดานการเรยน และความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย กบจดประสงคเชงพฤตกรรม

คะแนนการพจารณา

ความพรอม ความพรอมดานการเรยน คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

∑

IOC

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตางๆ ได 2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 3. การปฏบตตามสญญาณ 4. ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 5. เลนอสระกบอปกรณ เครองเลนตางๆ ไดถกตองปลอดภย

6. การใชกลามเนอมอในการปฏบตงาน 7. หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 1 1 0 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 5 5 3 4 5

1 1 1 1

0.60

0.80 1

ดานอารมณ-จตใจ

8. การแสดงความราเรงแจมใส 9. การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง

10. การรจกรอคอย และยอมรบกตกา 11. การรวมแสดงความคดเหน 12. ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตางๆ 13. การแสดงความชนชมตอผลงานของ

ผอน 14. การมเจตคตทดตอการเรยนรภม

ปญญาทองถน

1 1 1 0 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 0 1 1

1 1 1 0 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 4 3 4 5 5

1 1

0.80 0.60 0.80

1 1

ดานสงคม

15. การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม

16. การแสดงความชนชมในผลงานของตนเอง

17. เคารพกฎกตกาการเลน 18. การรวมแสดงความคดเหนกบเพอน

ขณะทากจกรรม

1 0 1 1

1 0 1 1

1 1 1 1

1 0 1 1

1 1 1 1

5 2 5 5

1

0.40 1 1

202

ตาราง 30 (ตอ)

คะแนนการพจารณา

ความพรอม ความพรอมดานการเรยน คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

∑

IOC

ดานสงคม (ตอ)

19. การเกบของ หรออปกรณเมอเลกใชแลว

20. รจกลาดบกอน – หลงเวลาทากจกรรม

21. มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน

0 1 1

1 1 1

1 1 1

1 1 1

1 1 1

4 5 5

0.80 1 1

ดานสตปญญา

22. การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 23. การแสดงออกดานความคดสรางสรรค

และจนตนาการ 24. การรจกจงหวะสญญาณ 25. สนทนาเกยวกบภาพ เรองราวในเกม

การศกษา 26. สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 27. เลนเกมไดถกตองตามวธ และ

ทนเวลา 28. มความสนใจและกระตอรอรนทจะ

เรยนรภมปญญาทองถน

1 1 0 1 1 1 1

1 1 1 0 1 1 1

1 1 0 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1

5 5 3 4 5 5 5

1 1

0.60 0.80

1 1 1

203

แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของเดกปฐมวย หนวย.........................................

ชอ........................................................ชนอนบาล 2 โรงเรยน....................................... วนท............... เดอน................................. พ.ศ. 2552

ระดบคะแนน พฒนาการดานการเรยน

2 1 0

ดานรางกาย 1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได (กจกรรมการ

เคลอนไหวและจงหวะ) 2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได (กจกรรม

เคลอนไหว) 3. การปฏบตตามสญญาณ (กจกรรมการเคลอนไหว

และจงหวะ) 4. ความสมพนธระหวางนวมอกบตา (กจกรรม

สรางสรรค) 5. หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว (กจกรรมเสร

กจกรรมเกมการศกษา)

ดานอารมณ-จตใจ 6. การเขารวมกจกรรมกบผอนไดอยางราเรงแจมใส

(กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ) 7. การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง (กจกรรม

สรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ กจกรรมเกมการศกษา )

8. ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ (กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ กจกรรมเสรมประสบการณ)

9. การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน (กจกรรมสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ)

10. การมความรสกทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน (ทกกจกรรม)

204

ระดบคะแนน พฒนาการดานการเรยน

2 1 0

ดานสงคม 11. การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม

(ทกกจกรรม) 12. เคารพกฎกตกาการเลน (ทกกจกรรม) 13. การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทา

กจกรรม (กจกรรมเสรมประสบการณ กจกรรมสรางสรรค กจกรรมเสร กจกรรมเกมการศกษา)

14. รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม (ทกกจกรรม)

15. มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน (ทกกจกรรม)

ดานสตปญญา 16. การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล

(ทกกจกรรม) 17. การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และ

จนตนาการ (กจกรรมสรางสรรค) 18. สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ (ทกกจกรรม) 19. รวมกจกรรมไดถกตองตามวธ และทนเวลา

(ทกกจกรรม) 20. มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนร

ภมปญญาทองถน (กจกรรมเสรมประสบการณ)

เกณฑการประเมน 2 หมายถง ทาไดอยางคลองแคลว และถกตอง 1 หมายถง ทาไดบาง และยงไมคลองแคลว 0 หมายถง ทาไมไดเลย บนทกเพมเตม............................................................................................................................

ผประเมน...................................................... (...................................................)

205

ภาคผนวก จ

หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย

206

หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรสาหรบเดกปฐมวย หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยฉบบน พฒนาขนมาจากการสารวจความตองการของทองถนในจงหวดสรนทร การศกษาเอกสารและงานวจยเพอเปนขอมลในการพฒนาหลกสตรทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย คานงถงการมสวนรวมและบรบทของสงคมไทยในทองถน รวมถงความตองการในการจดการศกษาระดบปฐมวยศกษาในทองถนโดย นาสภาพภมศาสตรเอกลกษณทางธรรมชาต ประวตความเปนมาบคคลสาคญในทองถน ขนบธรรมเนยมประเพณศลปวฒนธรรมภมปญญาชาวบาน การประกอบอาชพและสถานทสาคญรวมทงการใชสอวสดตางๆ ทมในทองถนเพอมงพฒนาเดกใหมความพรอม ทงทางดานรางกาย อารมณ-จตใจ สงคมและสตปญญา โดยบรณาการกจกรรมตางๆ ใหสอดคลองกบสภาพภมศาสตร ขนบธรรมเนยมประเพณศลปวฒนธรรมภมปญญาทองถน การประกอบอาชพ สถานทสาคญและสงแวดลอมในทองถน เพอใหเดกไดเรยนรเรองราวและมเจตคตทด มความรกความหวงแหนมรดกของทองถน ตลอดจนการรจกอนรกษสงแวดลอมในทองถนและเพอเปนพนฐานในการดารงชวตและอยในสงคมไดอยางมความสข หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทรทสรางขนน มงหวงทจะเสนอแนวทางใหครผสอนในระดบปฐมวยทอยในสภาพวฒนธรรมและสงคมแวดลอมทแตกตางกนตองยอมรบวาวฒนธรรมและสงคมทแวดลอมเดกมอทธพลตอการเรยนรทางวฒนธรรมของเดกเพอชวยใหเดกเกดการเรยนรและพฒนาอยางเตมศกยภาพสอดคลองกบสภาพแวดลอมทางสงคมทเดกอาศยอยสามารถอยในสงคมทองถนอยางมความสข โดยสงเสรมใหเดกมความร ความเขาใจเกยวกบขนบธรรมเนยมประเพณในทองถน ภมปญญาทองถน การละเลนพนบาน รวมทงทรพยากรธรรมชาตและการรกษาสภาพแวดลอมในทองถน โดยมสาระสาคญของหลกสตร ดงน หลกการ

1. เปนหลกสตรทมงเนนใหเดกพฒนาการมเจตคตทด รกและหวงแหนมรดกของทองถน ตลอดจนการอนรกษสงแวดลอมในทองถนของตน 2. เปนหลกสตรทมงพฒนาเดก อาย 4-5 ป ทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคมและ สตปญญา ผานการเลนและกจกรรมทเหมาะสมกบวย โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลและวธชวตของเดกตามบรบทของสงคมและวฒนธรรมไทย 3. เปนการพฒนาเดกโดยใหผปกครองและทองถนมสวนรวม

4. เปนหลกสตรทมงเนนใหเดกมเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในทองถน

207

จดมงหมาย เพอใหเดกอาย 4-5 ป มคณลกษณะทพงประสงคและคณลกษณะตามวยตอไปน คณลกษณะทพงประสงค 1. รางกายเจรญเตบโตตามวย 2. กลามเนอใหญ และกลามเนอเลกแขงแรง สมพนธกน 3. มสขภาพจตด และมความสข 4. มคณธรรม จรยธรรม และจตใจทดงาม 5. ชนชมและแสดงออกทางศลปะ ดนตร การเคลอนไหว และรกการออกกาลงกาย 6. ชวยเหลอตนเองไดเหมาะสมกบวย 7. รกธรรมชาต สงแวดลอม วฒนธรรม และความเปนไทย 8. อยรวมกนกบผอนไดอยางมความสขและปฏบตตนเปนสมาชกทดของสงคมในระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข 9. ใชภาษาสอสารไดเหมาะสมกบวย 10. มความสามารถในการคดและการแกปญหาไดเหมาะสมกบวย 11. มจนตนาการและความคดสรางสรรค 12. มเจตคตทดตอการเรยนร และทกษะในการแสวงหาความร 13. มความรความเขาใจในเรองราวทองถน มเจตคตทดมความรกความภาคภมใจในทองถนดงน 1. การประกอบอาชพ 2. พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ 3. อาหารพนบาน 4. ศลปะและการละเลน 5. แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ

208

คณลกษณะตามวย ดงกระทรวงศกษาธการ (2546: 33 - 35) เดกอาย 4 - 5 ป

อาย พฒนาการ

อาย 4 ป

อาย 5 ป

1. ดานรางกาย 1.1 กลามเนอใหญ

- รบลกบอลไดดวยมอทงสอง - เดนขนลงบนไดสลบเทาได - กระโดดขาเดยวอยกบทได - วงและหยดไดอยางคลองแคลว

- รบลกบอลทกระดอนจากพนไดดวยมอทงสองขาง - เดนขนลงบนไดสลบเทาไดอยางคลองแคลว - กระโดดขาเดยวไปขางหนาไดอยางตอเนอง - วงไดเรวและหยดไดทนท

1.2 กลามเนอเลก

- ใหกรรไกรตดกระดาษใหอยใน แนวเสนตรงตามทกาหนดได - เขยนรปตามแบบสเหลยมได - รอยลกปดขนาดเลกได

- ใชกรรไกรตดกระดาษใหอยใน แนวเสนตรงตามทกาหนดได - เขยนรปสเหลยมตามแบบได - รอยลกปดขนาดเลกได - ใชกลามเนอเลกไดด เชน ตดกระดม ผกเชอกรองเทา ฯลฯ

1.3 สขภาพอนามย - มรางกายแขงแรงสมบรณ มนาหนก สวนสง และมเสนรอบศรษะตามเกณฑอาย

- มรางกายแขงแรงสมบรณ มนาหนก สวนสง และมเสนรอบศรษะตามเกณฑอาย

2. ดานอารมณและจตใจ 2.1 การแสดงออกทางดานอารมณ

- ชอบทาทายผใหญ - เรมควบคมอารมณไดบางขณะ

- รกคร/ผสอน - ควบคมอารมณไดดขน เขนอายงาย

2.2 ความรสกทดตอตนเองและผอน

- รบทบาทหนาทของตน - รจกเลอกสงทตนเองชอบ สนใจ - เรมรจกชนชมความสามารถและผลงานของตนเอง

- รบทบาทหนาทของตนเอง และหนาททไดรบมอบหมาย - รจกเลอกเลน ทางานตามทตนเองชอบ สนใจและทาได

209

คณลกษณะตามวย (ตอ)

อาย พฒนาการ

อาย 4 ป

อาย 5 ป

2.3 คณธรรมและจรยธรรม

- เรมแสดงความรกเพอนและ สตวเลยง - ไมทารายผอนและทาใหผอนเดอดรอน - ไมแยงหรอไมหยบของของผอน มาเปนของตนเอง - รจกเกบของเลนเขาท - รอจกรอคอยเหมาะสมกบวย - รจกการตดสนใจในเรองงายๆ และเรมเรยนรผลทเกดขน

- รจกชนชมในความสามารถและผลงานของตนเองและผอน - แสดงความรกเดกทเลกกวาและสตวตางๆ - ไมทารายผอนและไมทาใหผอนเสยใจ - ไมหยบของของผอนมาเปนของตนเอง - รจกเกบของเลนเขาท - รจกรอคอยและเขาแถวตามลาดบกอนหลง - รการจกตดสนใจเรองงายๆ และ ยอมรบผลทเกดขน

3. ดานสงคม 3.1 การชวยเหลอ ตนเอง

- แตงตวไดดวยตนเอง - รบประทานอาหารไดดวยตนเองโดยไมหกเลอะเทอะ - รจกทาความสะอาดหลงจากเขา หองนา หองสวม

- เลอกเครองแตงกายของตวเองได และแตงตวได - ใชเครองมอ เครองใชในการรบประทานอาหาร - ทาความสะอาดรางกายได

3.2 กาอยรวมกบ ผอนและการม คณธรรมจรยธรรม

- เลนรวมกบผอนได - เรมชวยเหลอผอน - ปฏบตตามกฎ กตกาทตกลงรวมกน - ความรบผดชอบงานทมอบหมาย

- เลนหรอทางานรวมกนในกลมยอย - รจกการใหและการรบ - ปฏบตตามกฎระเบยบของสถานศกษา - ตงใจทางามตามทไดรบมอบหมายจนสาเสรจ

210

คณลกษณะตามวย (ตอ)

อาย พฒนาการ

อาย 4 ป

อาย 5 ป

3.3 การอนรกษวฒนธรรมและสงแวดลอม

- รจกแสดงความเคารพ - แสดงความเคารพไดเหมาะสมกบโอกาส - ทงขยะไดถกท

4. ดานสตปญญา - ฟงและปฏบตตามคาสงทตอเนองได - บอกชอ-นามสกล ของตนเองได - ชอบถาม “ทาไม” - เขยนภาพและสญลกษณตามความตองการของตนเองได - ชและบอกสไดประมาณ 4-6 ส - พดเกยวกบ “เมอวาน” “วนน” “พรงน” ได - จาแนกสงตางๆ ดวยประสาทสมผสทงหาได - สารวจและทดลองเลนกบของเลนหรอของตางๆ ตามความคดของตนเองได - วาดภาพตามความคดสรางสรรคของตนเองได - เลานทานหรอเรองราวตามจนตนาการได - เคลอนไหวทาทางตามความคดสรางสรรคและจนตนาการได - เรยนรจากการสงเกต การฟง ดวยตนเองได

- ชวยดแลรกษาสงแวดลอมรอบตวได - ฟงแลวสามารถนามาเลาถายทอดตอได - บอกชอ-นามสกล อาย ทอยของตนเองได - ชอบถาม “ทาไม” “อยางไร” “ทไหน” - เขยนชอ-นามสกล ของตนเองตามแบบได - บอกและจาแนกสตางๆ ได - บอกเวลา “เมอวานน” “วนน” “พรงน” ได - จาแนกสงตางๆ ดวยประสาทสมผสทงหาไดด - สามารถใชสงของทอยรอบๆ ตวทเปนสงสมมตในการเลน/เลนบทบาทสมมตตามจนตนาการ - วาดภาพตามความคดสรางสรรคของตนเองได - เลานทาน เลาสงทตนคดหรอเรองราวตามจนตนาการได

- เคลอนไหวรางกายตามจนตนาการได - เคลอนไหวทาทางตามความคดสรางสรรคและจนตนาการได

211

โครงสราง หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย เปนหลกสตรทพฒนาขนมาจากหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ (2546: คานา) ไดเปดโอกาสใหทองถนจดการศกษาใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง เหมาะสมกบสภาพความเปนอยของผเรยน รายละเอยดของโครงสรางหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย มดงน 1. การประกอบอาชพ

2. พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ 3. อาหารพนบาน 4. ศลปะและการละเลน 5. แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ

ระยะเวลาในการจดประสบการณ หลกสตรแมบทกาหนดจดประสบการณไมตากวา 40 สปดาหใน 1 ปการศกษา โดยในสวนของหลกสตรทองถนฉบบนจดทารายละเอยดเนอหาไวครอบคลมทง 5 กลมเนอหา 20 เรอง ใชในการจดการเรยนร 20 สปดาห แนวการจดประสบการณ หลกสตรฉบบน มงกาหนดแนวทางในการจดประสบการณ คอ ยดเดกเปนศนยกลางจดใหสอดคลองเหมาะสมกบวย ความสนใจ ความตองการและความแตกตางระหวางบคคลสงเสรมพฒนาการทกดานของเดกโดยองครวมอยางตอเนอง โดยการจดบรรยากาศทเออตอการเรยนร จดประสบการณแบบบรณาการโดยผานกจกรรมทหลากหลาย ภายใตกรอบความคดใหผเรยนเกดการเรยนรจากการคด การเลนและมประสบการณตรงดวยตนเอง ใหเดกไดมโอกาสมปฏสมพนธกบวตถสงของตางๆ ทสอดคลองกบสภาพแวดลอมของทองถน โดยการมสวนรวมของผปกครองและชมชน 1. กจกรรมประจาวน กจกรรมประจาวนทจดใหเดก ครอบคลม ดงน - การพฒนากลามเนอใหญ และกลามเนอเลก - การพฒนาอารมณ จตใจ และปลกฝงคณธรรม จรยธรรม - การพฒนาสงคมนสย - การพฒนาการคด - การพฒนาภาษา - การสงเสรมการเลอกและการตดสนใจ - การสงเสรมจนตนาการและความคดสรางสรรค

212

โดยมขอบขายในการจดกจกรรมภายใน 1 วน ดงน 1.1 การรบเดก ครควรมาถงโรงเรยนกอนเดก เพอทจะทกทาย พดคย สนทนา โอบกอด สมผสเดก ตรวจสขภาพรางกาย การแตงกาย และบนทกการสนทนา 1.2 การสนทนาขาวสารและเหตการณ เพอเปนการกระตนใหเดกกลาแสดงออก การเลาขาวสารหรอเหตการณตางๆ ในทองถนทเดกไดพบเหนและไดรบฟง การวางแผนการจดกจกรรมในวนนและวนตอไปตามสถานการณ 1.3 การเคลอนไหวและจงหวะ ใชเครองดนตรหรอวสดตางๆ ทหาไดในในทองถนนามาเคาะใหจงหวะ การเคลอนไหวพนฐาน การเลยนแบบทาทางการเคลอนไหวรางกายตามจงหวะดนตร เนอรอง ทานองในทองถน การทาทาทางตามคาบรรยายในเรองราวตางๆ ของทองถน ตามจนตนาการของเดก ฝกความจา การเปนผนาผตามทด อกทงใหไดรบประสบการณ สนกสนานรนเรงจากการเลนกจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะแบบตางๆ 1.4 กจกรรมสรางสรรค การวาดภาพระบายส การเลนและการทอลองเกยวกบสจากธรรมชาตจากการนาสวนตางๆ ของพชมาทาเปนส การปนจากดนเหนยว การฉก ตด ปะ พบ กระบวนการคดสรางสรรค การรบรเกยวกบความงามและสงเสรมกระตนใหเดกแตละคนไดแสดงออกตามความรสกและความสามารถของตนเอง 1.5 การเลนตามมม โดยการจดหาวสดอปกรณ สอตางๆ ในทองถนจดประกอบในแตละมมใหเดกไดเลนอยางอสระ เชน มมบาน จดหาเครองครวในทองถน เสอผาเครองแตงกายของบคคลอาชพตางๆ เชน ชดชาวบาน ตลอดจนอปกรณการประกอบอาชพของบคคลแตละอาชพ เชน ของ เขง ไซ มมหนงสอ จดหาหนงสอทเกยวกบเรองราวในทองถนในจงหวดสรนทร ตลอดจนเนอหาทสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม ในเรองนทานพนบาน ทมความสอดคลองกบเนอหาแตละหนวยประสบการณ มมบลอก จดหาอปกรณทมรปรทรงตางๆ จากทองถนใหเดกเลนรวมกบรปทรงเรขาคณตประเภทตางๆ มมดนตร จดหาเครองดนตรทมในทองถนหรอเพลงของทองถนประกอบการเคลอนไหวและจงหวะ เชน พณ แคน โหวด กรบ กลอง ซอ มมธรรมชาตหรอมมวทยาศาสตร จดหาวสดตางๆ สาหรบการทดลองการเจรญเตบโตของพช เมลดผกชนดตางๆ ดน หน ทราย นา จดไวใหเปนหมวดหมใหเดกไดสงเกต มมสนคา OTOP จดหาผลตภณฑทมชอเสยงของจงหวดทแตละชมชนผลตขนมาเพอจาหนายทารายไดแกทองถน ใหเดกไดเหนสมผสกบของจรงทเกดจากภมปญญาทองถน มมเลนนาเลนทราย จดหานา ทรายและภาชนะบรรจนารปทรงตางๆ ใหเดกเลนอสระ 1.6 กจกรรมเสรมประสบการณ โดยจดกจกรรมตามหนวยประสบการณขอบขายของการจด ไดแก การสนทนา ซกถามแลกเปลยนความคดเหนของเดก การศกษานอกสถานท การเชญผร/วทยากรมารวมกจกรรม การเลาเรองราวตางๆ การเลานทาน ขาวและเหตการณตางๆ การเลนบทบาทสมมตตามหนวยประสบการณ การทองคาคลองจองตามหนวยประสบการณทสอดคลองกบทองถน การรองเพลง การปฏบต การสาธตและการทดลอง

213

1.7 กจกรรมกลางแจง จดใหเดกไดเลนทงในรมและกลางแจง เลนเครองเลนสนาม อปกรณการเลนของพนบานในทองถน รวมทงจดพนทสาหรบการละเลนพนบานอสานเพอเปนการอนรกษการละเลนในทองถนโดยพจารณาการละเลนทสอดคลอง เหมาะสมกบวยพฒนาการและความสนใจของเดก เชน เดนกะลา หมากเกบ ฯลฯ 1.8 เกมการศกษา จดหาและผลตเกมการศกษาจากสภาพภมศาสตร รปแผนทจงหวดสรนทร กจกรรมประเพณ การประกอบอาชพของคนในจงหวดสรนทร สถานทสาคญของจงหวดผลตภณฑทมชอเสยง มาจดทาเปนเกมการศกษาทมกระบวนการในการเลนตามชนดของเกมประเภทตางๆ เพอใหเดกปฐมวยเกดการเรยนรและความคดรวบยอดเกยวกบสงทเรยน 2. สาระการเรยนร สาหรบสาระการเรยนรทใชในการจดกจกรรม ไดกาหนดไว 2 สวน คอ 2.1 ประสบการณสาคญ เปนสงจาเปนอยางยงสาหรบการพฒนาเดกทางรางกาย อารมณจตใจ สงคม และสตปญญาชวยใหเดกเกดทกษาทสาคญสาหรบการสรางองคความร โดยใหเดกไดมปฏสมพนธกบวตถ สงของ บคคลตางๆ ทอยรอบตว รวมทงปลกฝงคณธรรมจรยธรรมไปพรอมกนดวย ประสบการณสาคญมดงน 2.1.1 ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานรางกาย ไดแก 1) การทรงตวและการประสานสมพนธของกลามเนอใหญ 2) การประสานสมพนธของกลามเนอเลก 3) การรกษาสขภาพ 4) การรกษาความปลอดภย 2.1.2 ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานอารมณ-จตใจ ไดแก 1) ดนตร 2) สนทรยภาพ 3) การเลน 4) คณธรรม จรยธรรม 2.1.3 ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานสงคมไดแก 1) การเรยนรทางสงคม 2.1.4 ประสบการณสาคญทสงเสรมพฒนาการดานสตปญญา ไดแก 1) การคด 2) การใชภาษา 3) การสงเกต การจาแนก และการเปรยบเทยบ 4) จานวน 5) มตสมพนธ (พนท/ระยะ) 6) เวลา

214

2.2 สาระทควรเรยนร หรอเนอหาหลกสตร หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 ไดกาหนด สาระทควรเรยนร ดงน 1) เรองราวเกยวกบตวเดก 2) เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก 3) ธรรมชาตรอบตว 4) สงตางๆ รอบตวเดก

ในสวนหลกสตรภมปญญาทองถนจงหวดสรนทร สาหรบเดกปฐมวย ทผวจยพฒนาขนน ไดกาหนดสวนทสาระทควรเรยนรไว 5 กลมเนอหาแตละกลมเนอหาอยในกรอบของหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546 โดยกลมเนอหามความสอดคลองกบหลกสตรแมบท ดงน

เรอง อยในสาระทควรเรยนร

1. การทานาปลกขาว 2. การทอผาไหม 3. การทาเครองเงน 4. การทาเครองจกรสาน 5. แซนโฎนตา 6. บญผะเหวด 7. บญสงกรานต 8. บญบงไฟ

เรองราวเกยวกบธรรมชาตรอบตว เรองราวเกยวกบธรรมชาตรอบตว เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก

เรอง อยในสาระทควรเรยนร

9. ขนมบายเกรยม 10. ขนมเนยล 11. ขนมนางเลด 12. ขนมดอกลาเจยก 13. ของเลนพนบาน 14. นทานพนบาน 15. งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 16. ศลปะกนตรม 17. พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 18. หลวงปดลย อตโล 19. สรนทรจงหวดของหน 20. อางเกบนาหวยเสนง

เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบสงตาง ๆ รอบตวเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบบคคลและสถานทแวดลอมเดก เรองราวเกยวกบธรรมชาตรอบตว

215

โดยแตละหวขอจะมแนวคดทตองการใหเกดขนกบเดกหลงจากทากจกรรมทหลากหลายแลว รวมทงการจดกจกรรมทสอดคลองตอบตอการเรยนรของนกเรยน ใหเปนไปตามเนอหาทงในสวนทเปนประสาบการณสาคญทเดกทกคนควรไดรบและสวนทเปนเนอหาและแนวคด 3. การประเมนพฒนาการ กาหนดใหใชวธประเมน ดงน 1. การสงเกตพฤตกรรม ของเดกเปนรายบคคลขณะทากจกรรมในแตละวนทงระหวางการทางานรายบคคลและการทางานรวมกบผอนหรอการรวมกจกรรมอน ๆ นอกจากนยงใชการสนทนา การสมภาษณ การวเคราะหขอมลจากผลงานเดกทเกบอยางมระเบยบ 2. สภาพการประเมนมลกษณะเชนเดยวกบการปฏบตกจกรรมประจาวน 3. ประเมนอยางเปนระบบ มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกเปนหลกฐาน 4. ประเมนตามสภาพจรงดวยวธการทหลากหลายเหมาะสมกบเดก รวมทงใชแหลงขอมลหลายดาน ทงน การจดกจกรรมในแตละวนทเสนอไวสามารถปรบและยดหยนไดขนอยกบสภาพการณโดยยดหลกการจดใหมความสมดล คอ มทงกจกรรมภายในหองเรยนและกจกรรมนอกหองเรยน กจกรรมเปนรายบคคล กจกรรมทสงบ กจกรรมทเคลอนไหว กจกรรมทเดกเปนผรเรม เดกและครรวมกนคดและครเปนผรเรม ทงนควรจดใหครอบคลมกจกรรมประจาวน

216

เอกสารประกอบหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย หลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวยทพฒนาขน ไดกาหนดสวนทเปนเนอหาไว 5 กลมเนอหา แตละกลมเนอหาจดอยในกรอบเนอหาของหลกสตรระดบปฐมวยศกษาพทธศกราช 2546 โดยแบงกลมเนอหาในหลกสตรทองถน 20 หนวยประสบการณ ดงน กลมท 1 การประกอบอาชพ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยการทานาปลกขาว หนวยการทอผาไหม หนวยการทาเครองเงน และหนวยการทาเครองจกสาน กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยแซนโฎนตา หนวยบญผะเหวด หนวยบญสงกรานต และหนวยบญบงไฟ กลมท 3 อาหารพนบาน ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยขนมบายกรม หนวยขนมเนยล หนวยขนมนางเลด และหนวยขนมดอกลาเจยก กลมท 4 ศลปะและการละเลน ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยของเลนเดก หนวยนทานพนบาน หนวยงานชางสรนทร และหนวยกนตรม กลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ ประกอบดวย 4 หนวยประสบการณ คอ หนวยสรนทรจงหวดของหน หนวยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง หนวยอางเกบนาหวยเสนง และหนวยหลวงปดล อตโล ในการใชแผนการจดประสบการณเพอทดลองจดกจกรรมการเรยนรตามหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย 20 หนวยประสบการณเปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทบรณาการเนอหาทองถน โดยผานการจดกจกรรมการเรยน 6 กจกรรมหลก คอ กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะกจกรรมสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ (กจกรรมในวงกลม) กจกรรมเสร (เลนตามมม) กจกรรมกลางแจงและเกมการศกษา เปนกจกรรมทตอเนองทกกจกรรมกาหนดตามตารางการจดกจกรรมของสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (สปช.เดม เพอสงเสรมพฒนาการทง 4 ดานของนกเรยนไปพรอมๆ กน ในการนาหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย เพอจดกจกรรมการเรยนรสาหรบนกเรยน ผวจยขอเสนอกรอบการจดกจกรรมโดยสงเขปของแตละหนวย ประสบการณทครผสอนสามารถนาไปใชในการจดกจกรรมหรอปรบเปลยนกจกรรมตามความเหมาะสมของสภาพพนทของผเรยน เพอยงเกดผลทดทสดในการพฒนาผเรยนครบทกดาน

217

กลมท 1 การประกอบอาชพ

หนวย การทานาปลกขาว

สาระสาคญ การทานาเปนอาชพหนงทสรางรายไดใหชาวสรนทร และเปนอาชพททามาชานาน ขาวทสรางรายไดใหชาวสรนทร ไดแก ขาวหอมมะล เนอหา 1. ความหมายและความสาคญของการทานา 2. ขาวทปลกในจงหวดสรนทร 3. วธการและขนตอนในการปลกขาว 4. ประโยชนของการปลกขาว 5. ขอจากดในการปลกขาว จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบความหมาย ความสาคญ และขนตอนของการทานาได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

218

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การสานใบมะพราว ใบกลวย ตนกก - การพมพภาพ - การประดษฐเศษวสด และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอ(สปดาหนจดหนงสอเกยวกบการทานา) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสานใต กจกรรมเสรมประสบการณ - การสนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศฯ “การทานา” - การแสดงบทบาทสมมต - การเลาประสบการณ - การไปแหลงประกอบการ “การทานา” กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร “ขมากานกลวย”, “แยหลงฮ” - การเลนนา การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ - การเดนทรงตวบนกระดาน

219

เกมการศกษา - เกมภาพตดตอการทานา - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ - เกมจบคภาพกบจานวนเมลดขาว - เกมจบคภาพกบเงา - เกมจดหมวดหมภาพการปลกขาว สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบการทานา - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอการทานา เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ เกมจบคภาพกบจานวนเมลดขาว เกมจบคภาพกบเงา เกมจดหมวดหมภาพการปลกขาว การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน

220

1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย การทอผาไหม สาระสาคญ การทอผาไหมเปนอาชพเสรมททารายไดและชอเสยงใหชาวสรนทรมาชานาน เปนการทาอาชพหลงฤดเกบเกยวทวางเวนจากการทานา บานทาสวาง เปนหมบานททอผาไหม และจาหนายในราคายอมเยา เปนสถานททชาวสรนทร และนกทองเทยวมาเยยมชมและซอสนคาพนเมอง เนอหา 1. ความหมายและความสาคญของการทอผาไหม 2. ชนดผาไหมททอในจงหวดสรนทร 3. วธการและขนตอนในการทอผาไหม 4. แหลงจาหนายผาไหมสรนทร 5. ประโยชนของผาไหม 6. ขอจากดในการทอผาไหม จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจนตนาการได 6. เคลอนไหวพรอมอปกรณได 7. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว

221

8. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 9. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 10. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 11. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 12. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 13. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 14. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 15. ควบคมอารมณของตนเองได 16. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 17. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 18. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 19. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 20. จดเกบของเลนของใชเขาทได 21. เรยนรเกยวกบความหมาย ความสาคญ และขนตอนของการทอผาไหมได 22. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 23. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง - เคลอนไหวพรอมอปกรณ - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การสรางรปจากกระดานปกหมด - การพบส - การขดส - การสานใบมะพราว ใบตอง ตนกก

222

กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนเมอง - มมของเลนในทอง - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบผาไหมสรนทรและสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑ) - มมดนตรพนบานอสานจงหวดสรนทร - มมรานคา - มมบลอกสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศน “แนะนาจงหวดสรนทร” - การแสดงความคดเหนเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ - การสบคนขอมลจากหองสมด - การเลนบทบาทสมมตการไปเทยวบานทาสวาง กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร “เดนกะลา” - การเลนนา การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอหนงตาบลหนงผลตภณฑ - เกมพนฐานการบวก 1-10 - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญผลตภณฑพนบาน - เกมตารางสมพนธรปรางและส - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอ/เอกสารเกยวกบผาไหมสรนทร - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน

223

- เกมภาพตดตอหนงตาบลหนงผลตภณฑ เกมพนฐานการบวก 1-10 เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญผลตภณฑพนบาน เกมตารางสมพนธรปรางและส เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

224

หนวย การทาเครองเงน สาระสาคญ การทาเครองเงนเปนอาชพหนงทสรางรายไดใหชาวสรนทร และเปนอาชพทสบทอดภมปญญาจากรนปยาตายาย ทามาชานาน เครองเงนสรนทร นบเปนเอกลกษณหนงของสรนทรทสรางความภาคภมใจ เนอหา 1. ความหมายและความสาคญของการทาเครองเงน 2. วธการและขนตอนในการทาเครองเงน 3. แหลงผลตและจาหนายเครองสรนทร 4. ประโยชนของเครองเงน 5. ขอจากดในการทาเครองเงน จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจนตนาการได 6. เคลอนไหวพรอมอปกรณได 7. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 8. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 9. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 10. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 11. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 12. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 13. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 14. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 15. ควบคมอารมณของตนเองได 16. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 17. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 18. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 19. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 20. จดเกบของเลนของใชเขาทได 21. เรยนรเกยวกบความหมาย ความสาคญ และขนตอนของการทาเครองเงนได 22. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 23. บอกคาจานวน 1-10 ได

225

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง - เคลอนไหวพรอมอปกรณ - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การสรางรปจากกระดานปกหมด - การพบส - การขดส - การสานใบมะพราว ใบตอง ตนกก กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนเมอง - มมของเลนในทอง - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบเครองเงนสรนทรและสนคาหนงตาบลหนงผลตภณฑ) - มมดนตรพนบานอสานจงหวดสรนทร - มมรานคา - มมบลอกสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศน “แนะนาจงหวดสรนทร” - การแสดงความคดเหนเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ - การสบคนขอมลจากหองสมด - การเลนบทบาทสมมตการไปเทยวบานทาสวาง กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร “เดนกะลา” - การเลนนา การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ

226

เกมการศกษา - เกมภาพตดตอหนงตาบลหนงผลตภณฑ - เกมพนฐานการบวก 1-10 - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญผลตภณฑพนบาน - เกมตารางสมพนธรปรางและส - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอ/เอกสารเกยวกบเครองเงนสรนทร - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอหนงตาบลหนงผลตภณฑ เกมพนฐานการบวก 1-10 เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญผลตภณฑพนบาน เกมตารางสมพนธรปรางและส เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน

227

1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย การทาเครองจกสาน สาระสาคญ การทาเครองจกสาน เปนงานทชาวบานทองถนอสานทาเมอวางเวนจากการทางานสวนมากจะเปนการสรางเครองใชครวเรอน เชน กระตบขาว กระดง หวด ตะกรา พด ฯลฯ วสดทใชไดแกไมไผ หวาย ตนกก เปนตน เนอหา 1. ประโยชนของเครองจกสาน 2. แหลงการทาเครองจกสาน 3. สถานทจาหนายเครองจกสาน 4. การทาเครองจกสานดวยวสดทองถน จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลงได 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจนตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน

228

12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบการทาเครองจกสาน และประโยชนของเครองจกสานได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน เคลอนไหวมอ แขน และนวมอ - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ “การจกตอก” - เคลอนไหวพรอมอปกรณตามคาบรรยาย - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การขดขดสบกระดาษทมพนราบตางกน - การเปาส - การสานดวยไมไผ กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน - มมบลอกสรางสรรค - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบผลตภณฑเครองจกสาน) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน - มมมมสนคาพนเมอง OTOP

229

กจกรรมเสรมประสบการณ

- สนทนา อภปราย ซกถาม

- สอบถามสมภาษณผปกครอง

- ทศนศกษาแหลงทาเครองจกสานในทองถน

- เชญผรในทองถนมาใหความร

- การทดลองปฏบตจรงการทาเครองจกสาน

กจกรรมกลางแจง

- การละเลนพนบานอสาน “ขามคแท”, “เสอแหกคอก”

- การเลนนา

- การเลนทราย

- การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก

- การเลนเครองเลนสนาม

- กานเลนอสระ

- การเดนตามแนว

เกมการศกษา

- เกมภาพตดตอผลตภณฑเครองจกสาน

- เกมพนฐานการบวก 1-10

- เกมจบคภาพทซอนอยในรปเรขาคณต

- เกมโดมโนผสม 6

- เกมจดหมวดหมผลตภณฑเครองจกสาน

สอ/แหลงการเรยนร

- สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม

- วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ

- หนงสอเกยวกบผลตภณฑเครองจกสาน

- อปกรณในการเลนมม

- สนามเดกเลน

- เกมภาพตดตอผลตภณฑเครองจกสาน เกมพนฐานการบวก 1-10 เกมจบคภาพทซอน

อยในรปเรขาคณต เกมโดมโนผสม 6 เกมจดหมวดหมผลตภณฑเครองจกสาน

230

การวดและประเมนผล

1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตางๆ ดงน

1.1 ดานรางกาย

1) การเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย

2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว

3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน

4) การเลนตามมม

5) การเลนกลางแจง

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตางๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

231

กลมท 2 พธกรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณ

หนวย แซนโฎนตา สาระสาคญ แซนโฎนตา หรอ การทาบญวนสารท เปนประเพณสาคญในเดอนสบของไทย เพอเปนการทาบญใหกบบรรพบรษทลวงลบไปแลว และนบเปนวนรวมญาตอกวนหนงของชาวอสานใต เนอหา 1. ความและความสาคญของวนแซนโฎนตา 2. กจกรรมในวนแซนโฎนตา 3. ประเพณปฏบตในวนแซนโฎนตาของชาวสรนทร 4. การปฏบตตนเมอไปรวมกจกรรมวนแซนโฎนตา จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบประเพณแซนโฎนตาได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

232

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลง “วาว” - เคลอนไหวพรอมอปกรณ - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การละเลงส การสรางจากกระดานปกหมด กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบประเพณแซนโฎนตา - มมเครองเลนสมผส - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศนเกยวกบการทาบญแซนโฎนตา - สนทนา อภปราย ซกถาม - การสมภาษณพดคยกบวทยาการผเฒาผแกในชมชน - การเลนบทบาทสมมตการเลนสงกรานต - การทดลองปฏบตจรงการรดนาดาหว เพอขอพรจากผใหญ กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “หมากอ”, “กงกองแกว” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ

233

เกมการศกษา - เกมภาพตดตอประเพณแซนโฎนตา - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ - เกมภาพคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ - เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบประเพณแซนโฎนตา - อปกรณในการเลนมม - อปกรณการเลนกลางแจง - เกมภาพตดตอการเลนสงกรานต เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ เกมจบคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการรวมเลนกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน

234

1.4 ดานสตปญญา 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 3) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 4) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 5) การสนทนา อภปราย ซกถาม 6) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย บญผะเหวด สาระสาคญ บญผะเหวด หรอบญมหาชาต(พระเวสสนดร)เปนหนงในฮตสบสองของชาวอสานตามความเชอทวา หากหากฟงเทศนมหาชาตครบทง 13 กณฑแลว จะชวยใหไดรบพบรพระศรอรยเมตตรย เนอหา 1. ความหมายของบญผะเหวด 2. การทากณฑหลอน 3. การแหผะเหวด 4. การปฏบตตนในการฟงเทศน จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได

235

11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาแลแสดงขอคดเหนได 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบประเพณบญผะเหวดหรอบญมหาชาตได 20. สงเกตสงเหมอนกนหรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - ทาทาทางตามจตนาการ - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การเปาส การรอยลกปด ดอกไม และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบประเพณผะเหวด หรอบญมหาชาต - มมบลอกสรางสรรค - มมดนตรพนบานอสาน - มมรานคา

236

กจกรรมเสรมประสบการณ - การสอบถามสมภาษณผปกครอง พดคยกบวทยากรผเฒาผแกในชมชน - สบคนขอมลจากหองสมด - การเลนบทบาทสมมตหารแหผะเหวด - การทดลองปฏบตการทาขนมทใชในงานบญผะเหวด กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “ขวางเอาลกแหลง” , “แยหลงฮ” - การเลนนา, การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม, การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอการแหผะเหวด - เกมโดมโนสงของทใชในบญผะเหวด - เกมจดหมวดหมรายละเอยดของภาพเครองกณฑ - เกมจบคภาพตามทกาหนด - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญขนมขาวตมมด สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบประเพณบญผะเหวด - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอการแหผะเหวด เกมโดมโนในสงของทใชในบญผะเหวด เกมจดหมวดหมรายละเอยดของภาพเครองกณฑ เกมจบคภาพตามทกาหนด เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ ขนมขาวตมมด การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

237

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนาผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย บญสงกรานต สาระสาคญ บญสงกรานต หรอบญเนา เปนประเพณสาคญในฮตสบของชาวอสานถอเปนวนขนปใหม โดยกาหนดเอาวนท 13 เมษายน ของทกปเปนมหาสงกรานต เนอหา 1. ความและความสาคญของบญสงกรานต 2. ระยะเวลาในการจดงานบญสงกรานต 3. ประเพณปฏบตในวนสงกรานตของชาวสรนทร 4. การปฏบตตนเมอไปรวมกจกรรมบญสงกรานต

238

จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตางๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบประเพณบญผะเหวดหรอบญมหาชาตได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลง “วาว” - เคลอนไหวพรอมอปกรณ “การเลนสงกรานต” - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การละเลงส การสรางจากกระดานปกหมด

239

กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบประเพณบญสงกรานต - มมเครองเลนสมผส - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศนเกยวกบบญสงกรานต - สนทนา อภปราย ซกถาม - การสมภาษณพดคยกบวทยาการผเฒาผแกในชมชน - การเลนบทบาทสมมตการเลนสงกรานต - การทดลองปฏบตจรงการรดนาดาหว เพอขอพรจากผใหญ กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “หมากอ”, “กงกองแกว” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอการเลนสงกรานต - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ - เกมภาพคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ - เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบประเพณบญสงกรานต - อปกรณในการเลนมม - อปกรณการเลนกลางแจง

240

- เกมภาพตดตอการเลนสงกรานต เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ เกมจบคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการรวมเลนกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 3) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 4) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 5) การสนทนา อภปราย ซกถาม 6) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

241

หนวย บญบงไฟ สาระสาคญ บญบงไฟเปนประเพณหนงของชาวอสานตามความเชอทวา พญาแทน (เทวดา) จะประทานนาฝนเพอการทาไร ทานา จงมการจดบงไฟเพอกลาวพญาแทนใหทราบวา ชาวโลกยงมความเคารพในพระองคอย เนอหา 1. ความเชอเกยวกบประเพณบญบงไฟ 2. ทศนศกษาเกยวกบการทาบงไฟ 3. การเฮ (ตกแตง ) บงไฟ 4. การแหบงไฟ 5. ขอควรระวงในการเลนบงไฟ จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบประเพณบญผะเหวดหรอบญมหาชาตได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

242

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ

- การเคลอนไหวพนฐาน

- การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ

- ทาทาทางตามจตนาการ

- ทาทาทางหรอเคลอนไหวพรอมอปกรณประกอบ “การเซงบงไฟ”

- ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม

กจกรรมสรางสรรค

- การปนจากดนนามน, แปงโด

- การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม

- การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง

- การรอยดอกไมวสดธรรมชาตทมในทองถน

- การสานใบมะพราว ใบตอง ตนกก

- การขยากระดาษ

กจกรรมเสร/เลนตามมม

- มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน

- มมของเลนในทองถน

- มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบประเพณบญบงไฟ

- มมเครองเลนสมผส

- มมเครองเลนสมผส

- มมวทยาศาสตร

กจกรรมเสรมประสบการณ

- ชมวดทศนเกยวกบบญบงไฟ

- ฟงนทานเกยวกบบญบงไฟ เชน เรองพญาแทน

- สนทนา อภปราย ซกถาม ผรในชมชน

- การเลนบทบาทสมมต “การเซงบงไฟ”

- ทศนศกษานอกสถานทศกษาวธการทาบงไฟจากผรในชมชน

243

กจกรรมกลางแจง

- การละเลนพนบานอสาน “เสอแหกคอก”, “ขวางเอาลกแหลง”

- การเลนนา

- การเลนทราย

- การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก

- การเลนเครองเลนสนาม

- การเลนอสระ

เกมการศกษา

- เกมภาพตดตอประเพณบญบงไฟ

- เกมสงเกตรายละเอยดของภาพการแหบงไฟ

- เกมจบคภาพรปทรงเรขาคณต

- เกมเรยงลาดบภาพบงไฟตา-สง

- เกมเรยงลาดบเหตการณการทาบงไฟ

สอ/แหลงการเรยนร

- สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม

- วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ

- หนงสอเกยวกบประเพณบญบงไฟ

- อปกรณในการเลนมม

- อปกรณการเลนกลางแจง

- เกมภาพตดตอประเพณบญบงไฟ เกมสงเกตรายละเอยดของภาพการแหบงไฟ เกม

จบคภาพรปทรงเรขาคณต เกมเรยงลาดบภาพบงไฟตา-สง เกมเรยงลาดบเหตการณการทาบงไฟ

การวดและประเมนผล

1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน

1.1 ดานรางกาย

1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย

2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว

3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน

4) การเลนตามมม

5) การเลนกลางแจง

244

1.2 ดานอารมณ-จตใจ

1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน

2) การกลาแสดงออก

3) การควบคมตนเอง

4) การมความรบผดชอบ

5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ

1.3 ดานสงคม

1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน

2) การเปนผนา-ผตาม

3) การเลน/อยรวมกบเพอน

4) การมวนยในตวเอง

5) ความมนาใจ และการรจกชวยเหลอผอน

1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

245

กลมท 3 อาหารพนบาน

หนวย ขนมบายเกรยม สาระสาคญ ขนมบายเกรยม เปนการถนอมอาหารโดยภมปญญาชาวบานทนาเอาขาวทกนไมหมด มาตากใหแหง แลวนามาควไฟ แลวนามาตาใหละเอยด แลวเอามะพราวขดฝอยและนาตาลมาคลก ปนเปนกอนคลายขหมา เนอหา 1. ความหมายของการแปรรปอาหาร 2. วธการทาขนมบายเกรยม 3. คณคาทางอาหารของขนมบายเกรยม 4. ประโยชนของการถนอมอาหาร จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบการแปรรปผลผลต และถนอมอาหารแบบพนบานได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

246

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การพบกระดาษ - การพมพภาพ - การประดษฐเศษวสด และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - สนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศนฯ “สนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ” - การแสดงบทบาทสมมต - การเลาประสบการณ - การไปแหลงประกอบการ “การทาขนมบายเกรยม” ของกลมแมบาน กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “ลงหยาดกะเบา” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การเดนทรงตวบนกระดาน

247

เกมการศกษา - เกมภาพตดตอขนมบายเกรยม - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ - เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ - เกมจบคภาพกบเหงา - เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอผลตภณฑจากขาว เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ เกมจบคภาพกบเหงา เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน

248

1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย ขนมเนยล สารระสาคญ ขนมเนยล เปนขนมททาจากแปงจาวผสมกบมะพราวขด แลวนาไปเผาไฟโดยใชกะลาเปนถวย จนกวาจะสก นยมใชในงานพธตาง ๆ เนอหา 1. ประวตความเปนมาของขนมเนยล 2. เครองปรงทใชในการทาขนมเนยล 3. วธการทาขนมเนยล 4. การปนขนมเนยล 5. คณคาทางอาหารของขนมเนยล จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลงได 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจนตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได

249

11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบขนมเนยล และกรรมวธการทาขนมเนยลได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางเลยนแบบ “การปนขนม” - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การพบกระดาษ - การขยากระดาษ - การสรางรปจากกระดานปกมด กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบขนมพนเมอง) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน

250

กจกรรมเสรมประสบการณ - สนทนา อภปราย ซกถาม - การวางแผนสบคนขอมล - การเชญวทยากรทองถนมาใหความร - การสอบถามสมภาษณผปกครอง - การทดลองปฏบตจรงการทาขนมเนยล กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “เดนกะลา” - การเลนนา การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การเดนถอยหลง เกมการศกษา - เกมภาพตดตอขนมเนยล - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ ขนมเนยล - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพสมนไพรพนบาน - เกมโดมโนผสม 1-5 - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบพชสมนไพร - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอขนมเนยล เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ ขนมเนยล เกมสงเกตรายละเอยดของภาพขนมเนยล เกมโดมโนผสม 1-5 เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

251

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย ขนมนางเลด

สาระสาคญ ขนมนางเลด เปนการถนอมอาหารโดยภมปญญาชาวบานทนาเอาขาวเหนยวสกมาปนเปนรปวงกลมตามขนาดทตองการ แลวนาไปตากใหแหง หลงจากทแหงแลวกนามาทอดใหกรอบและนามาโรยนาตาลทรายขาวหรอนาตาลแดงทไดจากการเคยวไฟใหเหนยว เนอหา 1. ประวตความเปนมาของขนมนางเลด 2. วธการทาขนมนางเลด 3. การปนขาวเหนยว 4. คณคาทางอาหารของขนมนางเลด

252

จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบขนตอนการทาขนมนางเลด และทาขนมนางเลดได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม

253

กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การพบกระดาษ - การพมพภาพ - การประดษฐเศษวสด และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - สนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศนฯ “สนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ” - การแสดงบทบาทสมมต - การเลาประสบการณ - การไปแหลงประกอบการ “การทาขนมนางเลด” ของกลมแมบาน กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “ลงหยาดกะเบา” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การเดนทรงตวบนกระดาน เกมการศกษา - เกมภาพตดตอขนมบายเกรยม - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ - เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ - เกมจบคภาพกบเหงา - เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว

254

สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอผลตภณฑจากขาว เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ เกมจบคภาพกบเหงา เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา

255

2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย ขนมดอกลาเจยก สาระสาคญ ขนมดอกลาเจยก เปนขนมททาจากแปงขาวเหนยว ไสในทาจากมะพราวผด เปนขนมพนเมองสรนทร ทใชในงานพธตาง ๆ เนอหา 1. ประวตความเปนมาของขนมดอกลาเจยก 2. วธการทาขนมดอกลาเจยก 3. การพบและมวนในการทาขนมดอกลาเจยก 4. คณคาทางอาหารของขนมดอกลาเจยก จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช

256

18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบการขนตอนและวธการทาขนมดอกลาเจยกได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การพบกระดาษ - การพมพภาพ - การประดษฐเศษวสด และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบขนมพนเมองสรนทร) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - สนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศนฯ “สนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ” - การแสดงบทบาทสมมต - การเลาประสบการณ - การไปแหลงประกอบการ “การทาขนมดอกลาเจยก” ของกลมแมบาน

257

กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “ลงหยาดกะเบา” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การเดนทรงตวบนกระดาน เกมการศกษา - เกมภาพตดตอขนมดอกลาเจยก - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ - เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ - เกมจบคภาพกบเหงา - เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบสนคาหนงตาบล หนงผลตภณฑ - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอผลตภณฑจากขาว เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญ เกมจบคภาพกบจานวนผลตภณฑ เกมจบคภาพกบเหงา เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑจากขาว การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

258

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

259

กลมท 4 ศลปะและการละเลน

หนวย ของเลนพนบาน สาระสาคญ ของเลนพนบานสรนทร กมการเลนทคลายกนกบของเลนทมมาแตสมยโบราณ ซงเดกไทยกเลนสบตอกนมาเรอย ๆ ทงในจงหวดสรนทรและจงหวดอน ๆ ทวทงประเทศไทย ของเลนพนบานไดแก เดนกะลา ปนกานกลวย ปใบมะพราว มากานกลวย เปนตน เนอหา 1. ประวตความเปนมาของเลนพนเมอง 2. วตถดบทนามาใชในการทาของเลนพนเมอง 3. วธการเลนของเลนพนเมอง 4. การเกบรกษาของเลน 5. การปฏบตตนเมอเลนของเลน จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได

260

19. เรยนรและศกษาเกยวกบของเลนพนเมองสรนทร 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ทาทาทางเลยนแบบ “การเดนกะลา” กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การละเลงสดวยนวมอ - การโรยทราย - การพมพภาพ กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมสนคา OTOP - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบของเลนพนเมองสรนทร) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน - มมมมสนคาพนเมอง กจกรรมเสรมประสบการณ - การสนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศฯ “การละเลนพนเมองสรนทร” - ทศนศกษาดงานการทาของเลน - การสมภาษณพดคยกบวทยาการในสถานท - การแสดงบทบาทสมมต

261

กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การปาเปา เกมการศกษา - เกมภาพตดตอของเลนพนเมองสรนทร - เกมจดหมวดหมภาพสญลกษณ - เกมจบคภาพภาพของเลนพนเมองสรนทร - เกมจบคภาพสมบรณกบภาพชนสวน - การหาความสมพนธภาพแบบอปมา-อปมย สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบของเลนพนเมองสรนทร - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอของเลนพนเมองสรนทร เกมจดหมวดหมภาพสญลกษณ เกมจบคภาพของเลนพนเมองสรนทร เกมจบคภาพสมบรณกบภาพชนสวน การหาความสมพนธภาพแบบอปมา-อปมย การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

262

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย นทานพนบาน สาระสาคญ นทานพนบานสรนทร มเรองเลามากมายทงทเกดจากเรองจรงและเรองทแตงขนจากจนตนาการ ซงมการเลาสบตอกนมาเรอย ๆ โดยการเลาสบตอกนจากรนสรนกวาได นทานพนบานทเปนทนยมเลากนกคอ อายย ตาแรยซอ เซยงเหมยง เนยงเดอะทม ทาวววทอง กะเดบโดง กะเดบซลา เปนตน เนอหา 1. ประวตความเปนมาของนทานพนบานสรนทร 2. ความสาคญของนทานพนบานสรนทร 3. นทานเรองตาง ๆ 4. การปฏบตตนเมอฟงนทานจบ

263

จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงหรอตวละครในนทานได 5. ทาทาทางตามจนตนาการได 6. เคลอนไหวพรอมอปกรณได 7. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 8. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 9. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 10. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 11. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 12. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 13. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 14. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 15. ควบคมอารมณของตนเองได 16. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 17. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 18. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 19. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 20. จดเกบของเลนของใชเขาทได 21. เรยนรเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญ และการปฏบตตนเมอฟงนทานจบและสามารถนาไปปรบประยกตใชในชวตประจาวนได 22. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 23. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงและตวละครในนทาน - เคลอนไหวพรอมอปกรณ - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม

264

กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การสรางรปจากกระดานปกหมด - การพบส - การขดส - การสานใบมะพราว ใบตอง ตนกก กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนเมอง - มมของเลนในทอง - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบนทานพนบานสรนทร) - มมดนตรพนบานอสานจงหวดสรนทร - มมรานคา - มมบลอกสรางสรรค กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศน “แนะนาจงหวดสรนทร” - การแสดงความคดเหนเกยวกบนทานพนบานสรนทร - การสบคนขอมลจากหองสมด - การเลนบทบาทสมมตของตวละครทฟงจากการเลานทาน กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนสรนทร - การเลนนา การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอนทานพนบานสรนทร - เกมพนฐานการบวก 1-10 - เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญของนทานพนบานสรนทร - เกมตารางสมพนธรปรางและส - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ

265

สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบสวนสาธารณหนองประจกษ - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอนทานพนบานสรนทร เกมพนฐานการบวก 1-10 เกมเรยงลาดบขนาดเลก-ใหญของนทานพนบานสรนทร เกมตารางสมพนธรปรางและส เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา

266

2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สาระสาคญ งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร เปนงานประจาปของจงหวดทจดขนเปนประจาทกป ซงจะจดในชวงสปดาหทสองของเดอนพฤศจกายนของทกป ซงในงานกจะมการแสดงของชางหลายอยาง เชน ขบวนชางในสงคราม(ชางศก) ชางลากซง การคลองชาง ฯลฯ นอกจากนนในบรเวณงานจะมงานกาชาด จะมการออกรานของอาเภอตาง ๆ ของจงหวด หนวยงานหางราน บรษทเพอแสดงนทรรศการผลงาน จาหนายสนคาพนเมองและอน ๆ ในงานนจะมชาวไทยและชาวตางชาตมาเทยวชมเปนจานวนมาก เนอหา 1. ประวตความเปนมาของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 2. ระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 3. ประเพณปฏบตในงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 4. การปฏบตตนเมอไปงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต

267

14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลง “ชาง” - เคลอนไหวพรอมอปกรณ “เพลงชาง” - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การละเลงส การสรางจากกระดานปกหมด กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมเครองเลนสมผส - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศนเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - สนทนา อภปราย ซกถาม - การสมภาษณพดคยกบวทยาการผเฒาผแกในชมชน - การเลนบทบาทสมมตทาเดนของชาง

268

กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “หมากอ”, “กงกองแกว” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอชาง - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ - เกมภาพคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ - เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - อปกรณในการเลนมม - อปกรณการเลนกลางแจง - เกมภาพตดตอชาง เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ เกมจบคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ

269

1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการรวมเลนกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 3) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 4) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 5) การสนทนา อภปราย ซกถาม 6) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย ศลปะกนตรม สาระสาคญ กนตรม เปนการละเลนของชาวสรนทร เพอการผอนคลายทวางเวนจากฤดเกบเกยวเสรจแลว บานดงมน เปนหมบานหนงทมการสบทอดและอนรกษศลปะกนตรม และเปนเอกลกษณเดนอกอยางหนงของชาวสรนทร เนอหา 1. ประวตความเปนมาของศลปะกนตรม 2. ทศนศกษาหมบานดงมน 3. ฝกบทรองกนตรม 4. ชมการแสดงกนตรมพนบาน จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได

270

4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบการแสดงศลปะกนตรมได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ - ทาทาทางตามจตนาการ - ทาทาทางหรอเคลอนไหวพรอมอปกรณประกอบ “เพลงกนตรม” - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การรอยดอกไมวสดธรรมชาตทมในทองถน - การสานใบมะพราว ใบตอง ตนกก - การขยากระดาษ

271

กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบศลปะกนตรม - มมเครองเลนสมผส - มมเครองเลนสมผส - มมวทยาศาสตร กกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศนเกยวกบบญบงไฟ - ฟงนทานเกยวกบทองถนสรนทร “ตาเรยสอ” - สนทนา อภปราย ซกถาม ผรในชมชน - การเลนบทบาทสมมต “การรากนตรม” - ทศนศกษานอกสถานทศกษาบานดงมน และสอบถามผรในชมชน กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “เสอแหกคอก”, “ขวางเอาลกแหลง” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอศลปะกนตรม - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพการแสดงกนตรม - เกมจบคภาพรปทรงเรขาคณต - เกมเรยงลาดบภาพบงไฟตา-สง - เกมเรยงลาดบเหตการณการรากนตรม สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบการแสดงกนตรม - อปกรณในการเลนมม - อปกรณการเลนกลางแจง - เกมภาพตดตอภามศลปะกนตรม เกมสงเกตรายละเอยดของภาพการแสดงกนตรม เกมจบคภาพรปทรงเรขาคณต เกมเรยงลาดบภาพกลองตา-สง เกมเรยงลาดบเหตการณ

272

การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจ และการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

273

กลมท 5 แหลงโบราณสถานและบคคลสาคญ

หนวย พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง สาระสาคญ พระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง เปนบคคลทมความสาคญของชาวสรนทร เปนผกอตงเมองสรนทร โดยมการกอสรางอนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวางขน เพอใหอนชนรนหลงไดสกการบชา เพอเปนสรมงคล เนอหา 1. ประวตความเปนมาพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 2. ความสาคญของระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวางตอชาวสรนทร 3. อนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 4. การปฏบตตนเพอแสดงความจงรกภกดตอพอเมอง จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตางๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรและศกษาเกยวกบประวตความเปนมาของพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1 - 8 ได

274

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลงได - ทาทาทางเลยนแบบ “การเคลอนทของยานพาหนะชนดตาง ๆ ได กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การละเลงสดวยนวมอ - การโรยทราย - การพมพภาพ กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมสนคา OTOP - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบประวตพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน - มมมมสนคาพนเมอง กจกรรมเสรมประสบการณ - การสนทนา อภปราย ซกถาม - ชมวดทศฯ “เกยวกบอนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง” - ทศนศกษาอนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง - การสมภาษณพดคยกบวทยาการในสถานท - การแสดงบทบาทสมมต กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานอสาน “แยหลงฮ”, “กงกองแกว” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ - การปาเปา

275

เกมการศกษา - เกมภาพตดตอโบราณวตถบานเชยง - เกมจดหมวดหมภาพสญลกษณ - เกมจบคภาพกบเงาโบราณวตถบานเชยง - เกมจบคภาพสมบรณกบภาพชนสวน - การหาความสมพนธภาพแบบอปมา-อปมย สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบอนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอโบราณวตถบานเชยง เกมจดหมวดหมภาพสญลกษณ เกมจบคภาพกบเงาอนสาวรยพระยาสรนทรภกดศรณรงคจางวาง เกมจบคภาพสมบรณกบภาพชนสวน การหาความสมพนธภาพแบบอปมา-อปมย การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน

276

1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย หลวงปดลย อตโล สาระสาคญ หลวงปดลย อตโล เปนพระนกพฒนา และเปนเกจอาจารยชอดง ทชาวสรนทรใหความเคารพ เนอหา 1. ประวตหลวงปดลย อตโล 2. ความสาคญของหลวงปดลย อตโล ตอชาวสรนทร 3. รปหลอของหลวงปดลย อตโล 4. การปฏบตตนเพอแสดงความเคารพตอหลวงปดลย อตโล จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตางของรางกาย 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม

277

13. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 14. ควบคมอารมณของตนเองได 15. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 16. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 17. รวมสนทนาและแสดงความคดเหน 18. เออเฟอแผแบงปนของเลนของใช 19. จดเกบของเลนของใชเขาทได 20. เรยนรเกยวกบประวตความเปนมา และการปฏบตตนเพอแสดงความเคารพตอหลวงปดลย อตโล ได 21. สงเกตสงเหมอนกนหรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐานประกอบเพลง “ลมหายใจ” - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง “ลมหายใจ” - ทาทาทางเลยนแบบการเดนจงกรม - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การพบกระดาษ , การขดขด - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การรอยลกปดดอกไม และวสดจากธรรมชาต กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน - มมเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบประวตหลวงปดลย อตโล - - มมบลอกสรางสรรค - มมหมอ , มมบาน

278

กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศนเกยวกบประวตหลวงปดลย อตโล - การสอบถามสมภาษณผปกครอง - สบคนขอมลจากหองสมด - การสนทนาซกถาม จากวทยากรในสถานท - การเลนบทบาทสมมต กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอหลวงปดลย อตโล - เกมจบคภาพสงทเปนโลหะกบอโลหะ - เกมสงเกตรายละเอยดภาพ - เกมเรยงลาดบภาพระยะใกล-ไกล - เกมจบคภาพเตมสวนกบภาพแยกสวน สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบประวตหลวงปดลย อตโล - อปกรณในการเลนมม - อปกรณในการเลนกลางแจง - เกมการตดตอหลวงปดลย อตโลเกมจบคภาพสงทเปนโลหะกบอโลหะ เกมสงเกตรายละเอยดภาพ เกมเรยงลาดบภาพระยะใกล-ไกลเกมจบคภาพเตมสวนกบภาพแยกสวน การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตางของรางกาย 2) การเคลอนไหวสวนตางของรางกาย 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

279

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนาผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจ และการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย สรนทรจงหวดของหน สาระสาคญ จงหวดสรนทรมประวตความเปนมายาวนาน และมคาขวญทบอกถงความสาคญของสงมชอเสยงในจงหวดสรนทร มบคคลทสรางคณประโยชนและชอเสยงใหกบประเทศชาต ทงในอดตและปจจบนทชาวสรนทรภาคภมใจ เราควรศกษาและใหความสาคญตอการทานบารงสบไป เนอหา

1. คาขวญจงหวดสรนทรและทมาของคาขวญ

2. ประวตความเปนมาของจงหวดสรนทร 3. ผกอตงเมองสรนทร 4. สถานทมชอเสยงของจงหวดสรนทร 5. ผลตภณฑทมชอเสยงของจงหวดสรนทร

280

จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได

2. เคลอนไหวแขน เทา และปลายเทาได 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามการเคลอนไหวประกอบคาคลองจองได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 6. เคลอนไหวประกอบอปกรณตามกตกาขอตกลงได 7. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 8. ใชกลามเนอมอในการปฏบตงานได 9. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 10. ฟงและปฏบตตามสญญาณได 11. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 12. รวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน 13. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 14. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเมอปฏบต 15. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 16. แสดงอารมณไดสอดคลองกบสถานการณ 17. ชนชมความสามารถและผลงานของตนเองและผอน 18. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 19. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 20. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 21. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนใช 22. รอคอยตามลาดบกอนหลงได 23. จดเกบของเลนของใชเขาทได

24. รจกเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 25. เรยนรเกยวกบ ประวตศาสตรความเปนมา คาขวญจงหวด ผกอตง สถานทและผลตภณฑทมชอเสยงของจงหวดสรนทร

26. สงเกตสงทเหมอนกนหรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 27. บอกคาจานวน 1-10 28. สงเกตจาแนกความเหมอน-ความแตงตางได 29. เปรยบเทยบขนาดใหญ-เลกได

281

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ

- เคลอนไหวพนฐานเคลอนไหวแขน เทาและปลายเทา - ปฏบตตนเปนผนาผตามการเคลอนไหวประกอบคาคลองจอง “ คาขวญสรนทร” - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง “ชาง” - ทาทาทางตามจตนาการการไปเทยวชมเมองสรนทร - เคลอนไหวพรอมอปกรณตามเสยงเพลง “ชาง”

กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การพมพภาพ - การดดส, ขดส - การรอยลกปด และเศษวสด เชน เมดบว ฯลฯ - การสานใบมะพราว, ใบตอง, ตนกก

กจกรรมเสรมประสบการณ - ชมวดทศฯ “แนะนาจงหวดสรนทร” - การสอบถามสมภาษณผปกครอง - สบคนขอมลจากหองสมด - ไปแหลงประกอบการ “การทากาละแม” ของแมบานอาเภอศรขรภม - การสมภาษณพดคยกบวทยาการในสถานท - การสนทนา อภปราย ซกถาม

กจกรรมการเลนตามมม - มมบทบาทสมมตอาชพในทองถน, การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอเกยวกบจงหวดสรนทร - มมดนตรพนบานอสานจงหวดสรนทร - มมมมสนคาพนเมอง OTOP - มมบลอกสรางสรรค, มมบาน, มมรานคา, มมเครองเลนสมผส

282

กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานสรนทร - การละเลนพนเมอง - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตอ “จงหวดสรนทร” - เกมพนฐานการบวก 1-10 - เกมเรยงลาดบการเจรญเตบโตของตนพช - เกมจบคภาพกบเงาสถานทมชอเสยงของจงหวดสรนทร - เกมจดหมวดหมภาพผลตภณฑประเภทเดยวกน

สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบจงหวดสรนทร - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตอสถานทในจงหวดสรนทร เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณตวเลข เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ เกมจบคภาพสถานทในจงหวดสรนทรตามทกาหนด เกมจบคภาพกบภาพทตรงขามกน การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง

283

1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา 2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

หนวย อางเกบนาหวยเสนง สาระสาคญ อางเกบนาหวยเสนง เปนเขอนดนขนาดเลก เปนทกกเกบนาเพอการเกษตรของเกษตรกรในจงหวดสรนทร และเปนทพกผอนหยอนใจของชาวสรนทร และนกทองเทยว เนอหา 1. ทตง/ลกษณะโดยทวไปของอางเกบนาหวยเสนง 2. ประวตความเปนมาของอางเกบนาหวยเสนง 3. ความสาคญของอางเกบนาหวงเสนง 4. การอนรกษอางเกบนาหวยเสนง

284

จดประสงค 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางตามจตนาการได 5. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 6. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 7. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 8. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 9. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 10. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 11. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 12. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 13. ควบคมอารมณของตนเองได 14. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 15. รบฟงและยอมรบความคดเหนของผอน 16. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 17. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบประวตความเปนมา ความสาคญของอางเกบนาหวยเสนง 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ - การเคลอนไหวพนฐาน การเคลอนท - เคลอนไหวตามกตกา/ขอตกลง - ทาทาทางตามจนตนาการไดเมอไปพกผอนทอางเกบนาหวยเสนง - ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลง “หวยเสนง”

285

กจกรรมสรางสรรค - การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหง ฯลฯ - การรอยดอกไม วสดจากธรรมชาต ลกปด ฯลฯ - การเปาส - การพมพภาพ กจกรรมเสร/เลนตามมม - มมบทบาทสมมต - มมสนคา OTOP - มมหนงสอ (สปดาหนจดหนงสอเกยวกบอางเกบนาหวยเสนง) - มมวทยาศาสตร - มมดนตรพนบานอสาน กจกรรมเสรมประสบการณ - การสนทนา อภปราย ซกถาม - สบคนขอมลจากหองสมด - ทศนศกษาอางเกบนาหวยเสนง กจกรรมกลางแจง - การละเลนพนบานทเกยวของกบอางเกบนาหวยเสนง - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - กานเลนอสระ เกมการศกษา - เกมภาพตดตออางเกบนาหวยเสนง - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณตวเลข - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ - เกมจบคภาพสตวนาตามทกาหนด - เกมจบคภาพกบภาพทตรงขามกน

286

สอ/แหลงการเรยนร - สเทยน สนา สจากพช ผก ผลไม - วสดจากธรรมชาต เชน ใบไม ใบตอง ตนกก ฯลฯ - หนงสอเกยวกบอางเกบนาหวยเสนง - อปกรณในการเลนมม - สนามเดกเลน - เกมภาพตดตออางเกบนาหวยเสนง เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณตวเลข เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ เกมจบคภาพสตวนาตามทกาหนด เกมจบคภาพกบภาพทตรงขามกน การวดและประเมนผล 1. สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในดานตาง ๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1) การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2) ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 3) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 4) การเลนตามมม 5) การเลนกลางแจง 1.2 ดานอารมณ-จตใจ 1) การแสดงออกอยางมความสขสนกสนาน 2) การกลาแสดงออก 3) การควบคมตนเอง 4) การมความรบผดชอบ 5) ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 1.3 ดานสงคม 1) การปรบตวในการเลนรวมกบเพอน 2) การเปนผนา-ผตาม 3) การเลน/อยรวมกบเพอน 4) การมวนยในตวเอง 5) ความมนาใจและการรจกชวยเหลอผอน 1.4 ดานสตปญญา 1) การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 2) การปฏบตตามกตกาและขอตกลง 3) การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 4) การสนทนา อภปราย ซกถาม 5) การเลนเกมการศกษา

287

2. เครองมอในการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองและความรสกภาคภมใจในตนเอง 2.2 ตรวจผลงาน

288

ภาคผนวก ฉ ตวอยางแผนการจดประสบการณเรอง งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

289

ประเพณปฏบตในงาน

ระยะเวลา

งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

ประวตความ

การวางแผนการจดประสบการณ

การปฏบตตน

หมบานชาง

290

- การเคลอนไหวพนฐาน - การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ - ทาทาทางประกอบเพลง “ชาง” - เคลอนไหวพรอมอปกรณ “เพลงชาง” - ปฏบตตนเปนผนา-ผตาม

- การปนจากดนนามน, แปงโด - การวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตาง ๆ ของพช ผก ผลไม - การฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต ใบไม เปลอกไม เมลดแหง - การพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชน ใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง ฯลฯ - การละเลงส

- ชมวดทศนเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - สนทนา อภปราย ซกถาม - การสมภาษณพดคยกบวทยาการผเฒาผแกในชมชน - การเลนบทบาทสมมตทาเดนของชาง - การไปศกษาแหลงเรยนรนอกหองเรยน

การจดประสบการณผานกจกรรมประจาวน

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ

กจกรรมสรางสรรค

กจกรรมเสรมประสบการณ

291

- มมบทบาทสมมต การแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมเครองเลนสมผส - มมดนตรพนบานอสาน

- การละเลนพนบานอสาน “หมากอ”, “กงกองแกว” - การเลนนา - การเลนทราย - การเลนอปกรณกฬาสาหรบเดก - การเลนเครองเลนสนาม - การเลนอสระ

- เกมภาพตดตอชาง - เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ - เกมจดหมวดหมภาพกบสญลกษณ - เกมจบคภาพลกเตาและรปเรขาคณตทอยดานตาง ๆ - เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม

กจกรรมการเลนตามมม

กจกรรมกลางแจง

เกมการศกษา

292

สาระสาคญ งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร เปนงานประจาปของจงหวดทจดขนเปนประจาทกป

ซงจะจดในชวงสปดาหทสองของเดอนพฤศจกายนของทกป ซงในงานกจะมการแสดงของชางหลายอยาง เชน ขบวนชางในสงคราม(ชางศก) ชางลากซง การคลองชาง ฯลฯ นอกจากนนในบรเวณงานจะมงานกาชาด จะมการออกรานของอาเภอตาง ๆ ของจงหวด หนวยงานหางราน บรษทเพอแสดงนทรรศการผลงาน จาหนายสนคาพนเมองและอน ๆ ในงานนจะมชาวไทยและชาวตางชาตมาเทยวชมเปนจานวนมาก จดประสงค เพอใหเดก 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได เนอหา

1. ประวตความเปนมาของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 2. ระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 3. ประเพณปฏบตในงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 4. การปฏบตตนเมอไปงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 5. หมบานชาง

293

แผนการจดประสบการณหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดสรนทร หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

วนท 1 : ประวตความเปนมาของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สาระสาคญ บรเวณตอนเหนอของจงหวดสรนทรในแถบตาบลกระโพ อาเภอทาตม และตาบลหนองไผ อาเภอชมพลบร เปนถนทอยของชนพนเมองชาว 'กวย' หรอ 'สวย' นยมเลยงชางมาแตโบราณกาล เพอนาไปใชในและพธตาง ๆ โดยเฉพาะทบานตากลาง ตาบลกระโพ ซงอยหางจากตวจงหวดสรนทรหมบานนตงอยใกลกบลานามลและลานาช เดมพนทสวนใหญเปนปา มความอดมสมบรณมาก เมอวนท 19 พฤศจกายน 2503 นายวนย สวรรณกาศ นายอาเภอทาตม ไดจดงานแสดงชางขนทบรเวณสนามบนเกา อาเภอทาตมเพอเฉลมฉลองทวาการอาเภอหลงใหม ในงานมการแสดงขบวนแหชาง การแขงขนชาง วงเรว การคลองชาง ไดรบความสนใจจากประชาชนเปนจานวนมาก มการแพรภาพประชาสมพนธทงทางหนงสอพมพและโทรทศน ทาใหชาวไทยและชาวตางประเทศเกดความสนใจเปนอยางมาก จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได

294

19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได เนอหา ชนพนเมองชาว 'กวย' หรอ 'สวย' นยมเลยงชางมาแตโบราณกาล เพอนาไปใชในและพธ ตาง ๆ โดยเฉพาะทบานตากลาง ตาบลกระโพ

295

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามสญญาณได

3. รวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน กจกรรมการเรยนร 1. แนะนาทาทางการเคลอนไหวแบบตางๆและสนทนาถงวธการเคลอนไหว 2. เดกเคลอนไหวรางกายไปรอบ ๆ บรเวณอยางอสระตามจงหวะ เมอไดยนสญญาณ “หยด” ใหหยดการเคลอนไหว 3. ตกลงสญณาณการเคลอนไหวรางกาย ดงน

- สญญาณกลอง 1 ครงใหเดก ๆ เดน - สญญาณกลอง 2 ครงใหเดก ๆ วง - สญญาณกลอง 3 ครงใหเดก ๆ นอน 4. เคาะสญญาณตามทตกลงไวสลบกนไป แลวใหเดกปฏบตตามสญญาณ 2 - 3 ครง สอ/แหลงการเรยนร 1. เครองเคาะจงหวะ 2. กลอง การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การเคลอนไหวสวนตางๆของรางกาย 2. การฟงและปฏบตตามสญญาณ 3. การรวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน

การสงเกต แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

296

กจกรรมเสรมประสบการณ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมการสนทนาและแสดงขอคดเหนได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 3. บอกประวตความเปนมาของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ชาง” 2. เดกและครรวมกนอภปรายเกยวกบลกษณะของชาง 3. ครเปดวดทศนเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรใหเดกด

4. ครและเดกรวมกนสนทนาซกถามเกยวกบรายละเอยดของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 5. ครและเดกรวมกนสรปถงประวตความเปนมาของงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 6. ครและเดกรวมกนรองเพลง “ชาง” สอ/แหลงการเรยนร 1. เพลง ชาง 2. วดทศนงานชาง การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 2. การทางานรวมกบผอน 3. การสงเกตการดวดทศน 4.บอกประวตความเปนมาของงานกาชาดจงหวดสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

297

กจกรรมสรางสรรค หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 3. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 4. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 5. ทาความสะอาด และจดเกบอปกรณตาง ๆ ได กจกรรมการเรยนร

1. เดกและครรวมกนทบทวนถงประวตความเปนมาของงานชางวามความสาคญอยางไร 2. เดกและครชวยกนจดเตรยมวสดอปกรณ เพอปฏบตกจกรรม ดงน - กจกรรมการปนดนนามนงานเดยว - กจกรรมพมพภาพจากวสดธรรมชาต - กจกรรมวาดภาพ - กจกรรมฝามอสรางภาพ 3. เดกและครสนทนารวมกนถงการปฏบตกจกรรม พรอมระดมความคดจากเดก ๆ วาจะทาอะไร และมวธการทาอยางไรจงจะไดผลงานทตองการทแปลกและสวยงาม 4. เดกบอกสงทตองการจะทา และวธการจะทากจกรรมทชวยกนคด 5. อาสาสมครออกมาสาธตใหเพอนด 6. เดกเลอกปฏบตกจกรรมตามความสนใจ ตามความคดและจนตนาการของตนเอง 7. ขณะเดกปฏบตกจกรรม ครคอยกระตนใหเดกรจกคดแกปญหาและชมเชยใหกาลงใจพรอมชวยเหลอเดกทไมประสบความสาเรจในการทากจกรรมใหไดรบความสาเรจบาง 8. เดกเลาผลงานของตนเองใหเพอน ๆ และครฟง ครบนทกเรองทเดกเลา วน เดอน ป ทเลาและเปดโอกาสใหเพอนซกถามถงผลงาน 9. เดกประเมนผลงานตนเอง เพอนประเมนผลงาน และนากลบบานใหผปกครองประเมน (ครนาผลงานเดกตดแสดงไวทปายนเทศหลงจากทเดกนากลบมาจากบาน) 10. เดกชวยกนเกบวสดอปกรณ เมอทากจกรรมเสรจเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. ดนนามน แผนรองปน 2. วสดจากธรรมชาต 3. ดนสอ สเทยน สนา 4. ถงนา แทนพมพฟองนาขนาดเทาฝามอเดก 5. ผาเชดมอ

298

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต

2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ 3. การอยรวมกบผอน 4. การแสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอน 5. การทาความสะอาด และจดเกบวสดอปกรณ

การสงเกต ตรวจผลงาน

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

299

กจกรรมเสร/เลนตามมม หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. เลนและปรบตวเมออยกบเพอนได 3. ควบคมอารมณของตนเองได 4. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 5. อดทนรอคอยตามลาดบกอนหลงได 6. จดเกบของเลนและของใชเขาทได

กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง“เลนกน” 2. แนะนามมเลนตางๆในหองเรยนและมารยาทในการเลนวาไมควรแยงกน ใหรจกอดทนรอคอย รจกแบงปนของเลน และเกบของเลนเขาทใหเรยบรอยทกครงหลงจากเลกเลน 3. เดกเลอกเลนมมตาง ๆ ตามความสนใจ ไดแก - มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบานจงหวดสรนทร - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมบลอกสรางสรรค - มมดนตรพนบานอสาน

ฯลฯ 4. ขณะเดกเลนมมครคอยสงเกตพฤตกรรม การแสดงอารมณความรสก การอดทนรอคอย

การแบงปนของเลนและการปรบตวเมออยกบเพอน 5. เตอนเดกกอนหมดเวลา พรอมใหเดก ๆ สรปการเลนมมของตนเองและเพอน ๆ 6. เดกชวยกนเกบของเลนเขาทใหเรยบรอย

300

สอ/แหลงการเรยนร มมตาง ๆ ในหองเรยน ไดแก มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบานจงหวดสรนทร มมของเลนในทองถน มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร มมบลอกสรางสรรค มมดนตรพนบานอสาน ฯลฯ การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. การเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 3. การควบคมอารมณของตนเอง 4. การเออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใช 5. การอดทนรอยคอยตามลาดบกอนหลง 6. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

301

กจกรรมกลางแจง หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. ปฏบตตามกตกาขอตกลงได 3. รวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 5. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเองได 6. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 7. เลนการละเลนพนบาน “กงกองแกว” ได กจกรรมการเรยนร 1. นาเดกไปทสนามโลงแจง พรอมกบรองเพลง“เลนกน” 2. ครเตรยมอปกรณการเลนใหเดก (หนงยางถกตอกนยาวๆ) 3. ครอธบายและสาธตวธการเลนดงน - ขออาสาสมคร 2 คน ยนจบหนงยาง - เรมกระโดดขามหนงยาง ครงท 1 พรอมกบพดคาวา “กง” - เรมกระโดดขามหนงยาง ครงท 2 พรอมกบพดคาวา “ กอง” - เรมกระโดดขามหนงยาง ครงท 3 พรอมกบพดคาวา “ แกว” 4. ถามเดกคนใดกระโดดไมขามหนงยางกจะถกคดออกมาจบหนงยาง (หรอจะแบงเปนทมกได) 5. เลนอสระโดยครคอยดแลแนะนาและสงเกตพฤตกรรมการเลน 6. เมอเลกเลนเดกทาความสะอาดรางกาย และจดเครองแตงกายใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. นกหวด 2. การละเลนพนบาน “กงกองแกว” 3. สนาม

302

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. การปฏบตตามกตกาขอตกลง 3. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 5. การรจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 6. การเลนอยางถกวธและมความปลอดภย 7. การละเลนพนบาน “กงกองแกว”

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

303

เกมการศกษา หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. สงเกตสงเหมอนกนหรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอน

3. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. จดเกบของและเลนของใชเขาทได กจกรรมการเรยนร

1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ ชาง ” 2. แนะนาใหเดกรจกเกมภาพตดตอชาง สนทนาเกยวกบภาพ 3. อธบายวธเลนประกอบการสาธตการเลนเกมภาพตดตอ ดงน 1) ขอเดกอาสาสมคร 2-3 คน ทดลองเลนเกม โดยใหเดกสงเกตภาพตดตอการชาง แลวแยกเปนชนสวนยอย เดกนาชนสวนของภาพชางมาตอกนใหเปนภาพทสมบรณ 2) เดกแบงกลม ๆ ละ 3-4 คน เลนเกมภาพตดตอ “ชาง” และเกมทเคยเลนมาแลว 3) ขณะเดกเลนครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การแกปญหาและแนะนาเดกทมปญหาเกยวกบการเลน

4. เมอเลนเสรจ เดกและครรวมกนตรวจสอบความถกตองและสรปการเลนเกมจากนนเดกชวยกนเกบของเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เกมภาพตดตอชาง 2. เกมทเคยเลนมาแลว การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การสงเกตสงทเหมอนกนหรอตางกนเกยวกบ ส รปราง ขนาด 2. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 3. การเออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

304

แผนการจดประสบการณหลกสตรภมปญญาทองถนสรนทร สาหรบเดกปฐมวย หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

วนท 2: ระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สาระสาคญ จดในชวงสปดาหทสองของเดอนพฤศจกายนของทกป ซงในงานกจะมการแสดงของชางหลายอยาง เชน ขบวนชางในสงคราม(ชางศก) ชางลากซง การคลองชาง จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาม 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 15. จดเกบของเลนของใชเขาทได 16. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 17. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 18. บอกคาจานวน 1-8 ได เนอหา จดในชวงสปดาหทสองของเดอนพฤศจกายนของทกป ซงในงานกจะมการแสดงของชางหลายอยาง เชน ขบวนชางในสงคราม(ชางศก) ชางลากซง การคลองชาง และไดกาหนดจดงานแสดงชางจงหวดสรนทรเปนวนเสาร - อาทตยท 3 ของเดอนพฤศจกายนของทกป

305

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2. เคลอนไหวรางกายตามจนตนาการได 3. ฟงและปฏบตตามสญญาณได 4. รวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน กจกรรมการเรยนร

1. เดกเคลอนไหวรางกายไปรอบๆบรเวณอยางอสระตามจงหวะเมอไดยนสญญาณ “หยด” ใหหยดการเคลอนไหวในทานนทนทโดยมขอตกลงในการเคลอนไหวดงน

เมอครเคาะจงหวะ 1 จงหวะ ใหเคลอนไหวรางกายไปเรอยๆ เมอครเคาะจงหวะ 2 จงหวะตดตอกน ใหหยดการเคลอนไหวในทานนทนท เมอครเคาะจงหวะเรวขนใหเคลอนไหวรางกายเรวขนตามจงหวะ

2. ครบรรยายและใหเดกทาทาทางตามจนตนาการดงน วนหนงเดกเดนเลนรอบๆสระนาในบรเวณใกลๆบาน เดกๆเดนไปเจอกบเดกๆกรอง

ทกกบ เดกๆเดนไปเจอปลา กรองทกปลา เดนไปเรอยๆเดกๆเหนอยกนอนพกใตตนไม หลบสกพกกไดยนเสยงชางอยใกลๆ กเลยตนมา แลวกวงหนชางกลบบาน

3. เดกๆปฏบตกจกรรมซาอก 2-3 ครง สอ/แหลงการเรยนร เครองเคาะจงหวะ การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การเคลอนไหวสวนตางๆของรางกาย 2. การเคลอนไหวรางกายตามจนตนาการ 3. การฟงและการปฏบตตามสญญาณ 4. การรวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

306

กจกรรมเสรมประสบการณ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหนได 3. ทากจกรรมรวมกบผอนได 4. บอกระยะเวลาในการจดงานชางได 5. มเจตคตทด มภาคภมใจในประเพณของจงหวดสรนทรได กจกรรมการเรยนร 1. ครและเดกๆรวมกนรองเพลง “ชาง” 2. ครใชคาถามในการสนทนากบเดกดงน - เดกๆเคยเหนชางหรอไม - เดกๆเคยเหนทไหน - เดกๆเคยไปเทยงงานชางหรอไม - เดกๆคดวางานชางจะจดในชวงฤดใด 3. ครและเดกรวมกนสนทนาถงระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 4. ครใหอาสาสมครออกมาเลาประสบการณการไปเทยวงานชางใหเพอนๆฟง 5. ครและเดกรวมกนสรปถงระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร สอ/แหลงการเรยนร

1. เพลง ชาง

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 2. การรวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 3. การทากจกรรมรวมกบผอน 4. การบอกระยะเวลาในการจดงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร 4. การมเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณของจงหวดสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

307

กจกรรมสรางสรรค หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 3. ทากจกรรมรวมกบผอนได 4. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 5. ทาความสะอาด และจดเกบอปกรณตาง ๆ ได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ชาง” 2. เดกและครชวยกนจดเตรยมวสดอปกรณ เพอปฏบตกจกรรม ดงน 1) กจกรรมวาดภาพดวยสเทยน สนา สจากสวนตางๆของพช ผก ผลไม 2) กจกรรมการเปาส 3) กจกรรมการโรยทรายส 4) กจกรรมขดสมภาพ 3. เดกและครสนทนารวมกนถงการปฏบตกจกรรม พรอมระดมความคดจากเดก ๆ วาจะทาอะไร และมวธการทาอยางไรจงจะไดผลงานทตองการทแปลกและสวยงาม 4. เดกบอกสงทตองการกระทา และวธทากจกรรมทชวยกนคด 5. อาสาสมครออกมาสาธตใหเพอนด 6. เดกเลอกปฏบตกจกรรมตามความสนใจ ความคดและจนตนาการของตนเอง 7. ขณะเดกปฏบตกจกรรม ครคอยกระตนใหเดกรจกคดแกปญหาและชมเชยให กาลงใจพรอมชวยเหลอเดกทไมประสบความสาเรจในการทากจกรรมใหไดรบความสาเรจบาง 8. เดกเลาผลงานของตนเองใหเพอนๆและครฟง ครบนทกเรองทเดกเลา วน เดอน ป ทเลาและเปดโอกาสใหเพอนซกถามถงผลงาน 9. เดกประเมนผลงานตนเองเพอนประเมนผลงาน และนากลบมาจากบานผปกครอง ประเมน (ครนาผลงานเดกตดแสดงไวทปายนเทศหลงจากเดกนากลบมาจากบาน) 10. เดกชวยกบเกบวสดอปกรณ เมอทากจกรรมเสรจเรยบรอย

308

สอ/แหลงการเรยนร 1. เพลงชาง 2. สเทยน สนา 3. สผสมอาหาร 4. ทรายส การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 2. การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 3. ทากจกรรมรวมกบผอน 4. การแสดงความชนชมผลงานของตนเองและ ผอน 5. การทาความสะอาด และจดเกบวสดอปกรณ

การสงเกต ตรวจผลงาน

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

309

กจกรรมเสร/เลนตามมม หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. เลนและปรบตวเมออยกบเพอนได 3. ควบคมอารมณของตนเองได 4. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 5. อดทนรอคอยตามลาดบกอนหลงได 6. จดเกบของเลนและของใชเขาทได

กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง“เลนกน” 2. แนะนามมเลนตางๆในหองเรยนและมารยาทในการเลนวาไมควรแยงกน ใหรจกอดทนรอคอย รจกแบงปนของเลน และเกบของเลนเขาทใหเรยบรอยทกครงหลงจากเลกเลน 3. เดกเลอกเลนมมตาง ๆ ตามความสนใจ ไดแก - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมบลอกสรางสรรค - มมเครองเลนสมผส - มมวทยาศาสตร

ฯลฯ 4. ขณะเดกเลนมมครคอยสงเกตพฤตกรรม การแสดงอารมณความรสก การอดทนรอคอย

การแบงปนของเลนและการปรบตวเมออยกบเพอน 5. เตอนเดกกอนหมดเวลา พรอมใหเดก ๆ สรปการเลนมมของตนเองและเพอน ๆ 6. เดกชวยกนเกบของเลนเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร มมตาง ๆ ในหองเรยน ไดแก มมของเลนในทองถน มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร มมบลอกสรางสรรค มมเครองเลนสมผส มมวทยาศาสตร ฯลฯ

310

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. การเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 3. การควบคมอารมณของตนเอง 4. การเออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใช 5. การอดทนรอยคอยตามลาดบกอนหลง 6. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

311

กจกรรมกลางแจง หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. ปฏบตตามกตกาขอตกลงได 3. รวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 5. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเองได 6. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 7. สามารถเลนนา เลนทรายได กจกรรมการเรยนร 1. นาเดกไปมมเลนนา เลนทราย พรอมกบรองเพลง“เลนกน” 2. ครเตรยมอปกรณและอธบายการเลน “มมเลนนา เลนทราย” ดงน 3. เดกๆแบงกลมออกเปน 2 กลม โดยเลนนา และเลนทราย โดยครคอยดแลการเลนเกมอยางใกลชด 4. เดกๆสลบกนเลนมมนา มมทราย เมอเดกๆเลนเสรจแลว เดกๆเลนเครองอสระ โดยครคอยดแลแนะนาและสงเกตพฤตกรรมการเลน 5. เมอเลกเลนเดกทาความสะอาดรางกาย และจดเครองแตงกายใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. กระบะนา กระบะทราย 2. อปกรณการเลนนา ทราย

312

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. การปฏบตตามกตกาขอตกลง 3. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 5. การรจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 6. การเลนอยางถกวธและมความปลอดภย 7. การเลนนา เลนทราย

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

313

เกมการศกษา หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. สงเกตรายละเอยดของภาพได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอน

3. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. จดเกบของและเลนของใชเขาทได กจกรรมการเรยนร

1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ ชาง ” 2. แนะนาใหเดกรจกเกมสงเกตรายละเอยดของภาพ 3. อธบายวธเลนประกอบการสาธตการเลนเกมสงเกตรายละเอยดของภาพดงน

1) ขอเดกอาสาสมคร 2-3 คน ทดลองเลนเกม โดยใหเดกสงเกตรายละเอยดของภาพ 2) เดกแบงกลม ๆ ละ 3-4 คน เลนเกมสงเกตรายละเอยดของภาพและเกมทเคยเลนมาแลว

3) ขณะเดกเลนครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การแกปญหาและแนะนาเดกทมปญหาเกยวกบการเลน

4. เมอเลนเสรจ เดกและครรวมกนตรวจสอบความถกตองและสรปการเลนเกมจากนนเดกชวยกนเกบของเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เกมสงเกตรายละเอยดของภาพ 2. เกมทเคยเลนมาแลว การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การสงเกตรายละเอยดของภาพ 2. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 3. การเออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

314

แผนการจดประสบการณหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดสรนทร หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

วนท 3 : ประเพณปฏบตในงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สาระสาคญ งานกาชาดสรนทร ณ บรเวณสนามกฬาศรณรงค อาเภอเมอง จงหวดสรนทร งานแสดงชาง ณ สนามแสดงชาง ตาบลนอกเมอง อาเภอเมอง จงหวดสรนทรกจะมงานชางและกาชาดสรนทร (งานชางแฟร) งานแสดงชาง งานตอนรบชาง และเลยงอาหารชาง การแขงขนวงเมองชางมนฮาลฟมาราธอน

จดประสงค เพอใหเดก 1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได

2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเลอกปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได เนอหา งานชางและกาชาดสรนทร (งานชางแฟร) งานแสดงชาง งานตอนรบชาง และเลยงอาหารชาง การแขงขนวงเมองชางมนฮาลฟมาราธอน

315

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. ทาทาทางประกอบเพลงชางได

3. รวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน 4. มเจตคตทด มความรกและความภาคภมใจในประเพณของชาวจงหวดสรนทร

กจกรรมการเรยนร 1. กจกรรมพนฐาน เดกๆเคลอนไหวรางกายทวบรเวณหองเรยน อยางอสระตามทครเคาะจงหวะ เมอไดยนสญญาณหยด ใหหยดเคลอนไหวในทานนทนท โดยมขอตกลงในการเคลอนไหวดงน เมอครเคาะ 1 จงหวะ ใหเคลอนไหวรางกายไปเรอยๆ เมอครเคาะจงหวะเรวขนใหเคลอนไหวรางกายเรวขนตามจงหวะ เมอครเคาะจงหวะ 2 ครงตดตอกน ใหหยดการเคลอนไหวในทานนทนท

- แบงเดกออกเปน 3 กลมและใหเดกประจากลมทครแบงใหรองเพลง “ชาง” - กลมท 1 รองเพลง - กลมท 2 ปรบมอ - กลมท 3 ทาทาทางประกอบ

2. ปฏบตซาอก 2 – 3 ครง สอ/แหลงการเรยนร

1. เครองเคาะจงหวะ 2. เพลง ชาง

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2. การเคลอนไหวหรอทาทาทางตามจนตนาการ 3. การรวมกจกรรมไดอยางมความสขสนกสนาน 4. มเจตคตทด มความรกและความภาคภมใจในประเพณของชาวสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

316

กจกรรมเสรมประสบการณ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมสนทนาและแสดงขอคดเหนได 2. เลาเรองจากสงทเคยพบเหนได 3. สามารถสมภาษณพดคยกบวทยากรผเฒาผแกในชมชนได

5. มเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณของชาวจงหวดสรนทร กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครฟงเพลง “ชาง” 2. เดกและครรวมกนสนทนาเกยวกบเพลงทฟง

3. ครเชญวทยากรผเฒามาพดคยกบเดกๆถงเรองประเพณทปฏบตในงานชาง 5. เดกและครชวยกนสรปถงประเพณการปฏบตในงานชาง 6. ครใหการบานเดกไปถามผปกครองถงเรองการปฏบตตนในงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร สอ/แหลงการเรยนร 1. เพลง “ชาง” 2.วทยากร การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช

1. การรวมสนทนาและแสดงขอคดเหน 2. การเลาเรองจากสงทเคยพบเหน 3. พดคยสนทนากบวทยากรได 4. มเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณชาวสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

317

กจกรรมสรางสรรค หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตางๆได 3. ทากจกรรมรวมกบผอนได 4. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 5. ทาความสะอาด และจดเกบอปกรณตาง ๆ ได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรองและทาทาทางประกอบเพลง “ชาง” 2. เดกและครชวยกนจดเตรยมวสดอปกรณ เพอปฏบตกจกรรม ดงน 1) กจกรรมการฉก ตด ปะ จากวสดธรรมชาต เชน ใบไม เปลอกไม เมลดแหงฯลฯ 2) กจกรรมการโรยทรายส 3) กจกรรมหยดสบนกระดาษเปยก 4) กจกรรมขดเชอกบนกระดาษ 3. เดกและครสนทนารวมกนถงการปฏบตกจกรรม พรอมระดมความคดจากเดกๆ วาจะทาอะไร และมวธการทาอยางไรจงจะไดผลงานทตองการทแปลกและสวยงาม 4. เดกบอกสงทตองการกระทา และวธทากจกรรมทชวยกนคด 5. อาสาสมครออกมาสาธตใหเพอนด 6. เดกเลอกปฏบตกจกรรมตามความสนใจ ความคดและจนตนาการของตนเอง 7. ขณะเดกปฏบตกจกรรม ครคอยกระตนใหเดกรจกคดแกปญหาและชมเชยใหกาลงใจ 8. เดกเลาผลงานของตนเองใหเพอนๆและครฟง ครบนทกเรองทเดกเลา วน เดอน ป ทเลาและเปดโอกาสใหเพอนซกถามถงผลงาน 9. เดกประเมนผลงานตนเองเพอนประเมนผลงาน และนากลบมาจากบานผปกครอง ประเมน (ครนาผลงานเดกตดแสดงไวทปายนเทศหลงจากเดกนากลบมาจากบาน) 10. เดกชวยกบเกบวสดอปกรณ เมอทากจกรรมเสรจเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เพลง “ชาง” 2. ทรายส 3. สเทยน สนา 4. เชอก

318

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 2. การแสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสด ตาง ๆ 3. การทากจกรรมรวมกบผอน 4. การแสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอน 5. การทาความสะอาด และจดเกบอปกรณ ตาง ๆ

การสงเกต

ตรวจผลงาน

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

319

กจกรรมเสร/เลนตามมม หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. เลนและปรบตวเมออยกบเพอนได 3. ควบคมอารมณของตนเองได 4. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 5. อดทนรอคอยตามลาดบกอนหลงได 6. จดเกบของเลนและของใชเขาทได

กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง“เลนกน” 2. แนะนามมเลนตางๆในหองเรยนและมารยาทในการเลนวาไมควรแยงกน ใหรจกอดทนรอคอย รจกแบงปนของเลน และเกบของเลนเขาทใหเรยบรอยทกครงหลงจากเลกเลน 3. เดกเลอกเลนมมตาง ๆ ตามความสนใจ ไดแก - มมหนงสอสปดาหนจดหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

- มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมเครองเลนสมผส - มมดนตรพนบานอสาน

ฯลฯ 4. ขณะเดกเลนมมครคอยสงเกตพฤตกรรม การแสดงอารมณความรสก การอดทนรอคอย

การแบงปนของเลนและการปรบตวเมออยกบเพอน 5. เตอนเดกกอนหมดเวลา พรอมใหเดกๆ สรปการเลนมมของตนเองและเพอน ๆ 6. เดกชวยกนเกบของเลนเขาทใหเรยบรอย

320

สอ/แหลงการเรยนร - มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน มมของเลนในทองถน มมเครองเลนสมผส มมดนตรพนบานอสาน ฯลฯ การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช

1. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. การเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 3. การควบคมอารมณของตนเอง 4. การเออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใช 5. การอดทนรอยคอยตามลาดบกอนหลง 6. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

321

กจกรรมกลางแจง หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. เลนอปกรณกฬาสาหรบเดกได 3. รวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 5. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเองได 6. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย กจกรรมการเรยนร 1. นาเดกไปทสนามโลงแจง สนามเดกเลนและอบอนรางกาย 2. ครสาธตวธการเลนอปกรณกฬาแตละอยาง 3. เดกแบงกลม ๆ ละ 5-6 คน ทดลองเลนอปกรณทครเตรยมให 4. ครกระตนใหเดกแตละกลมเลนอปกรณกฬาแขงกน 5. เปดโอกาสใหเดก ๆ เลนอสระทเครองเลนสนาม บอทราย ทเลนนา ในขณะเดกเลนอสระ ครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การรอคอยตามลาดบกอนหลง การชวยเหลอเพอนในการทากจกรรม การระมดระวงความปลอดภยในขณะเลน 6. เตอนเดกกอนหมดเวลา และรวมกนสนทนาซกถามความรสกในการเลน 7. แนะนาเดกทาความสะอาดรางกายและจดเครองแตงกายใหเรยบรอย กลบชนเรยน สอ/แหลงการเรยนร 1. เครองเลนสนาม 2. บอทราย 3. ทเลนนา 4. อปกรณกฬา 5. เครองเลนทราย

322

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. การเลนอปกรณกฬา 3. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 5. การรจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 6. การเลนอยางถกวธและมความปลอดภย

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

323

เกมการศกษา หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. สงเกตและจดหมวดหมภาพกบสญลกษณได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 3. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 4. จดเกบของเลนและของใชเขาทได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ชาง” 2. แนะนาใหเดกรจกเกมจบคภาพกบสญลกษณและ รวมกนสนทนา เกยวกบภาพ 3. ครอธบายวธเลนประกอบการสาธตการเลนเกม ดงน 1) ขอเดกอาสาสมคร 2 – 3 คน ทดลองเลนเกมโดยการนาเกมจบคภาพกบสญลกษณ

2) เมอเดกเขาใจวธเลนแลว เดกแบงกลม ๆ ละ 3 - 4 คน เกมจบคภาพกบสญลกษณ และเกมทเคยเลนมาแลว

3) ขณะเดกเลนครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การแกปญหาและแนะนาเดกทมปญหาเกยวกบการเลน 4) เมอเลนเสรจ เดกและครรวมกนตรวจสอบความถกตองและสรปการเลนเกม จากนนเดก ชวยกนเกบของเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เกมจบคภาพกบสญลกษณ 2. เกมทเลนมาแลว การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช

1. สงเกตเกมจบคภาพกบจานวนเมลดขาว 2. เลนหรอทางานรวมกบผอน 3. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. จดเกบของเลนและของใชเขาท

การสงเกต - แบบประเมนความพรอม ในการเรยนและเจตคตของกปฐมวย

324

แผนการจดประสบการณหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดสรนทร หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

วนท 4 : การปฏบตตนเมอไปงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

สาระสาคญ การไปเทยวงานชาง ตองระมดระวงในเรองการวงราว การฉกกระเปา ถามบตรหลานไปดวยตองระมดระวงอยาใหหลงทางกนเพราะวาคนมาเทยวกนเยอะ จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเลอกปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได เนอหา

การปฏบตเมอไปเทยวควรระมดระวงในเรองทรพยสน การพลดหลงกน

325

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2. ฟงและปฏบตตามสญญาณได 3. เคลอนไหวพรอมอปกรณ “เพลงชาง”ได 4. มเจตคตทด มความรกและความภาคภมใจในประเพณชาวสรนทร กจกรรมการเรยนร 1. เดกเคลอนไหวรางกายไปรอบๆบรเวณอยางอสระตามจงหวะเมอไดยน สญญาณ “หยด” ใหหยดการเคลอนไหวในทานนทนท

2. ครเตรยมอปกรณใหเดกเชนรบบนผา 3. ครและเดกรวมกนรองเพลง “ชาง" 4 . เดกทาทาทางประกอบเพลงชางพรอมกบเคลอนไหวอปกรณ ตามจงหวะเพลง โดยครคอยใหคาเสนอแนะ เสรมแรง 5. ปฏบตซาอก 2 รอบ

สอ/แหลงการเรยนร เครองเคาะจงหวะ เพลงชาง

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การเคลอนไหวสวนตางๆของรางกาย 2. การฟงและปฏบตตามสญญาณ 3. ทาทาทางตามเพลง “ชาง” 4.การมเจตคตทด มความรกและภาคภมใจใน ประเพณชาวจงหวดสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

326

กจกรรมเสรมประสบการณ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมการสนทนาและแสดงขอคดเหนได 2. แสดงบทบาทสมมตทาเดนของชางได 3. มเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณของชาวสรนทรได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง “ชาง” และรวมกนสนทนาถงเนอเพลง 2. ครและเดกรวมกนสนทนาถงทาเดนของชาง 3. ขออาสาสมครประมาณ 5 คน ออกมาทาทาทางเดนของชาง 4. ครใหเดกออกแสดงบทบาทสมมตทาเดนของชางใหครบทกคน 5. เดกๆออกมาเลาประสบการณการไดพบเจอชางใหเพอนๆฟง 6. เดกๆและครสรปถงทาเดนของชาง และกลาวถงการปฏบตตนเมอไปเทยวงานชาง

สอ/แหลงการเรยนร 1. เพลง “ชาง” การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมการสนทนาและแสดงขอคดเหน 2. การเลาประสบการณใหผอนเขาใจ 3. แสดงทาทางการเดนของชางๆ 4. มเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในอาชพประเพณของชาวสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

327

กจกรรมสรางสรรค หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 3. ทากจกรรมรวมกบผอนได 4. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 5. ทาความสะอาด และจดเกบอปกรณตาง ๆ ได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรองและทาทาทางประกอบเพลง “ชาง” 2. เดกและครชวยกนจดเตรยมวสดอปกรณ เพอปฏบตกจกรรม ดงน 1) กจกรรมการพมพภาพจากวสดธรรมชาต เชนใบไม กานกลวย เปลอกหอยแครง 2) กจกรรมทบส 3) กจกรรมวาดภาพดวยสนา 4) กจกรรมการกลงส 3. เดกและครสนทนารวมกนถงการปฏบตกจกรรม พรอมระดมความคดจากเดก ๆ วาจะทาอะไร และมวธการทาอยางไรจงจะไดผลงานทตองการทแปลกและสวยงาม 4. เดกบอกสงทตองการกระทา และวธทากจกรรมทชวยกนคด 5. อาสาสมครออกมาสาธตใหเพอนด 6. เดกเลอกปฏบตกจกรรมตามความสนใจ ความคดและจนตนาการของตนเอง 7. ขณะเดกปฏบตกจกรรม ครคอยกระตนใหเดกรจกคดแกปญหาและชมเชยให กาลงใจ 8. เดกเลาผลงานของตนเองใหเพอนๆและครฟง ครบนทกเรองทเดกเลา วน เดอน ป ทเลาและเปดโอกาสใหเพอนซกถามถงผลงาน 9. เดกประเมนผลงานตนเองเพอนประเมนผลงาน และนากลบมาจากบานผปกครอง ประเมน 10. เดกชวยกบเกบวสดอปกรณ เมอทากจกรรมเสรจเรยบรอย

328

สอ/แหลงการเรยนร 1. สนา 2. วสดจากธรรมชาต เชนใบไม 3. กระดาษ 4. กานกลวย 5. สเทยน 6. ลกแกว การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 2. การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 3. การทากจกรรมรวมกบผอน 4. การแสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอน 5. การทาความสะอาด และจดเกบวสดอปกรณ

การสงเกต ดจากผลงาน

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

329

กจกรรมเสร/เลนตามมม หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. เลนและปรบตวเมออยกบเพอนได 3. ควบคมอารมณของตนเองได 4. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 5. อดทนรอคอยตามลาดบกอนหลงได 6. จดเกบของเลนและของใชเขาทได

กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง“เลนกน” 2. แนะนามมเลนตางๆในหองเรยนและมารยาทในการเลนวาไมควรแยงกน ใหรจกอดทนรอคอย รจกแบงปนของเลน และเกบของเลนเขาทใหเรยบรอยทกครงหลงจากเลกเลน 3. เดกเลอกเลนมมตาง ๆ ตามความสนใจ ไดแก - มมเครองเลนสมผส - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมบลอกสรางสรรค - มมดนตรพนบาน

ฯลฯ 4. ขณะเดกเลนมมครคอยสงเกตพฤตกรรม การแสดงอารมณความรสก การอดทนรอคอย

การแบงปนของเลนและการปรบตวเมออยกบเพอน 5. เตอนเดกกอนหมดเวลา พรอมใหเดก ๆ สรปการเลนมมของตนเองและเพอน ๆ 6. เดกชวยกนเกบของเลนเขาทใหเรยบรอย

330

สอ/แหลงการเรยนร มมตาง ๆ ในหองเรยน ไดแก มมเครองเลนสมผส มมของเลนในทองถน มมหนงสอเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร มมบลอกสรางสรรค มมดนตรพนบาน ฯลฯ การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. การเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 3. การควบคมอารมณของตนเอง 4. การเออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใช 5. การอดทนรอยคอยตามลาดบกอนหลง 6. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

331

กจกรรมกลางแจง หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. ปฏบตตามกตกาขอตกลงได 3. รวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเองได 5. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 6. เลนเครองเลนสนามได กจกรรมการเรยนร 1. เดกๆเดนแถวลงสนามเดกเลน 2. เดกๆจบมอกนเปนวงกลม อาสาสมครออกมานาเพอนๆอบอนรางกาย อยางอสระ 3. หลงจากอบอนรางกายแลวครคอยดแล และสงเกตพฤตกรรมการเลนเรยบรอยแลว เดกๆเลนเครองเลนสนามไดอยางอสระ โดยครคอยดแลอยางใกลชด 4. สญญาณหมดเวลา เดกๆทาความสะอาดรางกาย และเดนแถวกลบหองเรยน สอ/แหลงการเรยนร 1. เครองเลนสนาม การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. การปฏบตตามกตกาขอตกลง 3. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. การคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 5. การเลนอยางถกวธและมความปลอดภย 6. การเครองเลนสนาม

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

332

เกมการศกษา หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. สงเกตและเปรยบเทยบรปรางทเหมอนกน - ตางกนได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 3. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 4. จดเกบของเลนและของใชเขาทได กจกรรมการเรยนร 1. แนะนาใหเดกรจกเกมจบคภาพลกเตา และรปเรขาคณตทอยดานตางๆ รวมกนสนทนาเกยวกบภาพ 2. ครอธบายวธเลนประกอบการสาธตการเลนเกม ดงน 1) ขอเดกอาสาสมคร 2 – 3 คน ทดลองเลนเกมจบคภาพลกเตา และรปเรขาคณตทอยดานตางๆ มาวางเรยงกนเปนค ๆ 2) เมอเดกเขาใจวธเลนแลว เดกแบงกลม ๆ ละ 3 - 4 คน เลนเกมจบคภาพลกเตา และรปเรขาคณตทอยดานตางๆ และเกมทเคยเลนมาแลว 3. ขณะเดกเลนครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การแกปญหาและแนะนาเดก ทมปญหาเกยวกบการเลน 4. เมอเลนเสรจ เดกและครรวมกนตรวจสอบความถกตองและสรปการเลนเกม จากนนเดกชวยกนเกบของเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เกมจบคภาพลกเตา และรปเรขาคณตทอยดานตางๆ 2. เกมทเคยเลนมาแลว

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การสงเกตเกมจบคภาพลกเตา และรปเรขาคณตทอยดานตางๆ 2. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 3. การเออเฟอแผ แบงปนของเลนของใช 4. การจดเกบของเลนและของใชเขาท

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

333

แผนการจดประสบการณหลกสตรทองถนระดบปฐมวยศกษาจงหวดสรนทร หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

วนท 5 หมบานชาง

สาระสาคญ หมบานชางคอหมบานตากลาง มการเลยงชางไวเปนจานวนมาก ชาวบานสวนใหญจะมชางเลยงเกอบทกบาน และเปนหมบานทมชางมากทสดในประเทศไทย ปจจบนในหมบานมศนยการเรยนรเกยวกบชางในหมบาน เรยกวา ศนยคชศกษา ตงขนเพอใหผทตองการศกษามาศกษาเรยนรเกยวกบชาง มการแสดงของชาง การจดนทรรศการประวตความเปนมาเกยวกบชาง และของทระลกเกยวกบชาง จดประสงค เพอใหเดก

1. เคลอนไหวสวนตางๆของรางกายได 2. ฟงและปฏบตตามขอตกลง 3. ปฏบตตนเปนผนา-ผตามได 4. ทาทาทางหรอเคลอนไหวประกอบเพลงได 5. ทาทาทางตามจตนาการได 6. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 7. เกดความรสกภาคภมใจในจงหวดสรนทร 8. รวมสนทนาและแสดงความคดเหนได 9. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตาง ๆ ได 10. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 11. เลนหรอทางานรวมกบผอนได 12. แสดงออกไดอยางมความสขสนกสนาน 13. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และเลอกปฏบต 14. ควบคมอารมณของตนเองได 18. จดเกบของเลนของใชเขาทได 19. เรยนรเกยวกบงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทรได 20. สงเกตสงเหมอนกน หรอตางกนเกยวกบส รปราง ขนาดได 21. บอกคาจานวน 1-10 ได เนอหา บานตากลาง อาเภอทาตม เปนชมชนทเลยงชางเพอไวใชงาน และใชชวตอยรวมกบชาง เหมอนครอบครวเดยวกน มประเพณ และวถปฏบตมากมายในชมชนแหงน

334

กจกรรมการเคลอนไหวและจงหวะ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. เคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายได 2. การปฏบตตนเปนผนาผตามได 3. เลนหรออยรวมกบผอนได 4. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน กจกรรมการเรยนร 1. กจกรรมพนฐาน เดกๆเคลอนไหวรางกายทวบรเวณหองเรยน อยางอสระตามทครเคาะจงหวะ เมอไดยนสญญาณหยด ใหหยดเคลอนไหวในทานนทนท โดยมขอตกลงในการเคลอนไหวดงน ครเคาะ 1 ครง ใหเคลอนไหวรางกายไปเรอยๆ ครเคาะจงหวะเรวขนใหเคลอนไหวรางกายเรวขนตามจงหวะ ครเคาะจงหวะ 2 ครง ตดตอกนใหหยดการเคลอนไหวในทานนทนท

2. เดก ๆ จบมอกนเปนวงกลมและใหอาสาสมครออกมากลางวงนาเพอนออกกาลงกาย ทาละ 10 ครง โดยใหเพอนทาตาม

3. หมนเวยนกนออกมานากจกรรมจนครบทกคน

4. เดกๆปฏบตตามขอ 2 ซาอก

สอ/แหลงการเรยนร 1. เครองเคาะจงหวะ

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การเคลอนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย 2. การปฏบตตนเปนผนาผตามได 3. การเลนหรออยรวมกบผอน 4. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

335

กจกรรมเสรมประสบการณ หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมการสนทนาและแสดงขอคดเหนได 2. เลาเรองราวหรอประสบการณใหผอนเขาใจได 3. สามารถบอกแหลงเรยนรหมบานชางได 4. นบเพมและลดภายในจานวน 1 – 6 ได 5. มเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณของจงหวดสรนทร กจกรรมการเรยนร

1. ครและเดกรวมกนรองเพลง “ชาง” 2. ครสรางขอตกลงในการไปศกษาแหลงเรยนรนอกหองเรยน

3. ครและเดกรวมกนสนทนาถงการไปศกษานอกหองเรยน 4. ครขออาสาสมครออกมาเลาประสบการณจากการไปศกษานอกหองเรยน

5. ครและเดกรวมกนสรปถงการไปศกษานอกหองเรยนทหมบานชาง สอ/แหลงการเรยนร

1. หมบานชาง 2. เพลงชาง

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมการสนทนาและแสดงขอคดเหน 2. การเลาเรองราวหรอประสบการณใหผอนเขาใจ 3. เลาประสบการณการไปศกษานอกหองเรยน 4. การนบเพมและลดภายในจานวน 1 – 6 5. การมเจตคตทด มความรกและภาคภมใจในประเพณของจงหวดสรนทร

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

336

กจกรรมสรางสรรค หนวย งานชางและกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. รจกการวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบตได 2. แสดงความคดสรางสรรคผานสอ วสดตางๆ ได 3. ทากจกรรมรวมกบผอนได 4. แสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอนได 5. ทาความสะอาด และจดเกบอปกรณตางๆ ได กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรองและทาทาทางประกอบเพลง “ชาง” 2. เดกและครชวยกนจดเตรยมวสดอปกรณ เพอปฏบตกจกรรม ดงน 1) กจกรรมการละเลงส 2) กจกรรม ฉก ตด ปะ ภาพชาง 3) กจกรรมประดษฐ หนชางจากดนนามน 4) กจกรรมโมบายใบไม 3. เดกและครสนทนารวมกนถงการปฏบตกจกรรม พรอมระดมความคดจากเดกๆ วาจะทาอะไร และมวธการทาอยางไรจงจะไดผลงานทตองการทแปลกและสวยงาม 4. เดกบอกสงทตองการกระทา และวธทากจกรรมทชวยกนคด 5. อาสาสมครออกมาสาธตใหเพอนด 6. เดกเลอกปฏบตกจกรรมตามความสนใจ ความคดและจนตนาการของตนเอง 7. ขณะเดกปฏบตกจกรรม ครคอยกระตนใหเดกรจกคดแกปญหาและชมเชยให กาลงใจ 8. เดกเลาผลงานของตนเองใหเพอนๆและครฟง ครบนทกเรองทเดกเลา วน เดอน ป ทเลาและเปดโอกาสใหเพอนซกถามถงผลงาน 9. เดกประเมนผลงานตนเองเพอนประเมนผลงาน และนากลบมาจากบานผปกครองประเมน 10. เดกชวยกบเกบวสดอปกรณ เมอทากจกรรมเสรจเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. สเทยน สนา 2. ภาพจากดาษนตยสาร กระดาษหนงสอพมพ 3. กาว กรรไกร 4. ดนนามน 5. ใบไมแหงชนดตางๆ 6. เขมปลายมน ดาย

337

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การวางแผน ตดสนใจเลอก และลงมอปฏบต 2. การมจนตนาการและความคดสรางสรรค 3. การทากจกรรมรวมกบผอน 4. การแสดงความชนชมผลงานของตนเองและผอน 5. การทาความสะอาด และจดเกบวสดอปกรณ

การสงเกต ดจากผลงาน

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

338

กจกรรมเสร/เลนตามมม หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก

1. รวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. เลนและปรบตวเมออยกบเพอนได 3. ควบคมอารมณของตนเองได 4. เออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใชได 5. อดทนรอคอยตามลาดบกอนหลงได 6. จดเกบของเลนและของใชเขาทได

กจกรรมการเรยนร 1. เดกและครรวมกนรองเพลง“เลนกน” 2. แนะนามมเลนตางๆในหองเรยนและมารยาทในการเลนวาไมควรแยงกน ใหรจกอดทนรอคอย รจกแบงปนของเลน และเกบของเลนเขาทใหเรยบรอยทกครงหลงจากเลกเลน 3. เดกเลอกเลนมมตาง ๆ ตามความสนใจ ไดแก - มมดนตรพนบานอสานใต - มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน - มมของเลนในทองถน - มมหนงสอเกยวกบการงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร - มมบลอกสรางสรรค ฯลฯ

4. ขณะเดกเลนมมครคอยสงเกตพฤตกรรม การแสดงอารมณความรสก การอดทนรอคอยการแบงปนของเลนและการปรบตวเมออยกบเพอน 5. เตอนเดกกอนหมดเวลา พรอมใหเดก ๆ สรปการเลนมมของตนเองและเพอน ๆ 6. เดกชวยกนเกบของเลนเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร มมตาง ๆ ในหองเรยน ไดแก มมดนตรพนบานอสานใต มมบทบาทสมมตการแตงกายพนบาน มมของเลนในทองถน มมหนงสอเกยวกบการงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร มมบลอกสรางสรรค ฯลฯ

339

การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและสนกสนาน 2. การเลนและปรบตวเมออยกบเพอน 3. การควบคมอารมณของตนเอง 4. การเออเฟอเผอแผ แบงปนของเลนของใช 5. การอดทนรอยคอยตามลาดบกอนหลง 6. การจดเกบของเลนเขาทเมอเลกเลน

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

340

กจกรรมกลางแจง หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. ใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. ปฏบตตามกตกาขอตกลงได 3. รวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. รจกคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเองได 5. เลนอยางถกวธและมความปลอดภย 6. สามารถเลนอยางอสระได กจกรรมการเรยนร 1. เดกๆเดนแถวลงสนามโลง 2. เดกๆจบมอกนเปนวงกลม อาสาสมครออกมานาเพอนๆอบอนรางกาย 3. หลงจากอบอนรางกายแลว ครกใหเดกๆเลนอยางอสระโดยครสงเกตพฤตกรรมการเลนอยางใกลชด 4. เมอเลนอสระเรยบรอยแลวกใหนกเรยนเลนเครองเลนสนาม 5. เมอสญญาณหมดเวลา เดกๆทาความสะอาดรางกาย และเดนแถวกลบหองเรยน สอ/แหลงการเรยนร

เครองเลนสนาม การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การใชกลามเนอเลก-ใหญไดอยางคลองแคลว 2. การปฏบตตามกตกาขอตกลง 3. การรวมกจกรรมดวยความสนใจและความสนกสนาน 4. การคดตดสนใจ แกปญหาดวยตนเอง 5. การเลนอยางถกวธและมความปลอดภย 6. การเลนอยางอสระ

การสงเกต - แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

341

เกมการศกษา หนวย งานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

จดประสงค เพอใหเดก 1. สงเกตและจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขามได 2. เลนหรอทางานรวมกบผอน 3. เออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. จดเกบของและเลนของใชเขาทได กจกรรมการเรยนร 1. แนะนาใหเดกรจกเกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม รวมกนสนทนาเกยวกบภาพทตรงกนขาม 2. ครอธบายวธเลนประกอบการสาธตการเลนเกม ดงน 1) ขอเดกอาสาสมคร 2 – 3 คน ทดลองเลนเกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม ออกเปนพวก ๆ ตามประเภทของภาพ แลวจดเรยงเปนพวกตามแนวตงหรอแนวนอน 2) เมอเดกเขาใจวธเลนแลว เดกแบงกลม ๆ ละ 3 – 4 คน เลนเกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม และเกมทเคยเลมมาแลว 3) ขณะเดกเลนครคอยสงเกตพฤตกรรมการเลน การแกปญหาและแนะนาเดกทมปญหาเกยวกบการเลน

4. เมอเลนเสรจ เดกและครรวมกนตรวจสอบความถกตองและสรปการเลนเกมจากนนเดกชวยกนเกบของเขาทใหเรยบรอย สอ/แหลงการเรยนร 1. เกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม 2. เกมทเคยเลนมาแลว การประเมนผล

รายการ วธการ เครองมอทใช 1. การสงเกตและเกมจบคภาพสมพนธแบบตรงกนขาม 2. การเลนหรอทางานรวมกบผอน 3. การเออเฟอเผอแผแบงปนของเลนของใช 4. การจดเกบของเลนและของใชเขาท

การสงเกต

- แบบประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง

342

เพลงประกอบแผนการจดประสบการณ เรองงานชางและงานกาชาดจงหวดสรนทร

เพลง เลนกน (ศรนวล รตนสวรรณ)

เลนกน เลนกนด ด ตองสามคคเราเปนเพอนกน

ของเลนเราเลนดวยกน เมอเลกเลนพลนชวยกนเกบเอย

เพลงชาง

(ไมทราบนามผแตง)

ชาง ชาง ชาง นองเคยเหนชางหรอเปลา ชางมนกตวไมเบา จมกยาว ยาว เรยกวางวง

มเขยวใตงวงเรยกวางา มหมตาหางยาว

343

ภาคผนวก ช - ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานตอกตรา - ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานวงปลด - ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานทบทน - ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานเสรยง - ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานสนบ - สรปผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยของนกเรยนชนอนบาลปท 2 โดยภาพรวม 5 โรงเรยน

344

ตาราง 31 ผลการประเมนดานพฒนาการการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานตอกตรา

ความพรอมดานการเรยน

การท

านา

การท

าผาไหม

การท

าเคร

องเงน

เครอ

งจกส

าน

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 84.62 83.08 84.62 83.08 83.85

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 83.85 83.08 84.62 80.77 83.08

3.การปฏบตตามสญญาณ 82.31 83.85 82.31 84.62 83.27

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 80.00 82.31 79.23 81.54 80.77

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 85.38 85.38 85.38 86.92 85.77

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 85.38 85.38 78.46 86.92 84.04

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 81.54 80.77 76.92 86.15 81.35

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 80.00 80.00 82.31 85.38 81.92

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 82.31 81.54 87.69 84.62 84.04

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 80.77 78.46 76.15 79.23 78.65

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 80.77 77.69 77.69 83.85 80.00

12.เคารพกฎกตกาการเลน 76.92 79.23 76.92 82.31 78.85

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 78.46 76.92 82.31 83.85 80.38

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 83.08 84.62 80.77 83.08 82.88

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 85.38 86.92 87.69 86.92 86.73

345

ตาราง 31 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน

การท

านา

การท

าผาไหม

การท

า

เครอ

งเงน

เครอ

งจกส

าน

คาเฉลย

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 80.77 78.46 80.00 81.54 80.19

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 80.00 80.00 78.46 80.00 79.62

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 81.54 81.54 75.38 80.77 79.81

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 88.46 85.38 83.85 86.15 85.96

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 83.08 86.15 83.85 85.38 84.62

346

ตาราง 32 ผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานวงปลด

ความพรอมดานการเรยน

แซนโฎน

ตา

บญผะ

เหวด

บญสง

กราน

ต

บญบง

ไฟ

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 79.44 77.78 77.78 80.56 78.89

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 78.89 80.00 80.00 81.67 80.14

3.การปฏบตตามสญญาณ 79.44 80.56 77.78 77.78 78.89

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 79.44 77.78 77.78 77.78 78.19

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 81.67 81.67 81.11 82.22 81.67

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 81.67 81.67 81.67 81.67 81.67

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 78.89 78.89 78.89 78.89 78.89

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 79.44 79.44 82.22 80.00 80.28

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 75.56 78.89 78.89 78.89 78.06

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 78.89 81.67 78.89 78.89 79.58

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 78.89 78.89 78.89 81.67 79.58

12.เคารพกฎกตกาการเลน 80.00 78.89 78.89 81.67 79.86

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 77.78 77.78 77.78 80.00 78.33

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 81.67 81.67 81.67 81.11 81.53

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 77.78 80.56 80.56 80.56 79.86

347

ตาราง 32 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน

แซนโฎน

ตา

บญผะ

เหวด

บญสง

กราน

ต

บญบง

ไฟ

คาเฉลย

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 80.56 78.89 78.89 78.89 79.31

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 81.67 78.89 78.89 78.89 79.58

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 79.44 82.22 79.44 82.22 80.83

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 78.89 81.67 81.67 81.67 80.97

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 82.22 79.44 82.22 81.67 81.39

348

ตาราง 33 ผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานทบทน

ความพรอมดานการเรยน

บายก

รม

ขนมเนย

ล

ขนมน

างเลด

ดอกล

าเจย

ก

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 79.33 78.00 86.67 84.67 82.17

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 78.67 78.00 85.33 82.67 81.17

3.การปฏบตตามสญญาณ 77.33 78.00 82.00 82.67 80.00

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 76.00 78.67 82.00 82.00 79.67

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 78.67 79.33 83.33 86.67 82.00

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 78.67 78.00 86.67 86.67 82.50

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 78.00 76.00 82.67 86.00 80.67

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 78.00 78.67 86.00 84.67 81.83

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 76.00 76.00 81.33 84.67 79.50

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 76.00 76.00 81.33 81.33 78.67

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 78.00 78.67 85.33 86.67 82.17

12.เคารพกฎกตกาการเลน 78.00 78.67 86.67 83.33 81.67

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 78.00 78.00 86.67 83.33 81.50

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 78.00 78.00 86.00 81.33 80.83

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 78.67 79.33 84.67 86.00 82.17

349

ตาราง 33 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน

บายก

รม

ขนมเนย

ล

ขนมน

างเลด

ดอกล

าเจย

ก

คาเฉลย

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 75.33 75.33 82.00 86.00 79.67

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 73.33 75.33 81.33 83.33 78.33

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 76.00 78.00 86.67 85.33 81.50

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 79.33 78.67 84.67 88.00 82.67

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 76.67 78.00 84.00 84.00 80.67

350

ตาราง 34 ผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานเสรยง

ความพรอมดานการเรยน

ของเลน

เดก

นทาน

พนบา

น

งานช

างแล

ะงาน

กาชา

ด

จงหว

ดสรน

ทร

ศลปะ

กนตร

ม

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 82.35 85.29 83.53 81.76 83.24

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 83.53 85.88 84.71 86.47 85.15

3.การปฏบตตามสญญาณ 83.53 82.94 81.76 88.24 84.12

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 86.47 83.53 80.00 80.00 82.50

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 85.88 82.94 87.65 86.47 85.74

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 87.65 84.71 86.47 86.47 86.32

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 87.65 82.94 87.06 82.35 85.00

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 84.71 84.12 84.12 84.71 84.41

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 81.76 80.00 84.71 82.35 82.21

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 80.59 85.88 85.29 87.06 84.71

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 87.06 84.12 85.29 81.76 84.56

12.เคารพกฎกตกาการเลน 84.71 87.06 85.29 81.76 84.71

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 86.47 88.24 85.29 83.53 85.88

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 85.88 85.88 86.47 85.29 85.88

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 87.65 87.65 87.65 88.24 87.79

351

ตาราง 34 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน

ของเลน

เดก

นทาน

พนบา

น

งานช

างแล

ะงาน

กาชา

ด

จงหว

ดสรน

ทร

ศลปะ

กนตร

ม

คาเฉลย

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 83.53 83.53 85.29 84.71 84.26

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 85.29 85.88 85.29 83.53 85.00

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 85.29 86.47 83.53 84.71 85.00

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 88.24 84.12 87.06 87.06 86.62

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 87.06 85.29 86.47 85.88 86.18

352

ตาราง 35 ผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเองของ เดกปฐมวยของโรงเรยนบานสนบ

ความพรอมดานการเรยน

สรนท

รจงห

วดขอ

งหน

พระย

าสรน

ทรภก

ด

ศรรงคจ

างวาง

อางเกบ

นาหว

ยเสน

ง

หลวงปด

ลย อ

ตโล

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 82.40 83.60 83.60 83.60 83.30

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 83.85 83.08 84.62 80.77 83.08

3.การปฏบตตามสญญาณ 82.31 83.85 82.31 84.62 83.27

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 80.00 82.31 79.23 81.54 80.77

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 85.38 85.38 85.38 86.92 85.77

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 85.38 85.38 78.46 86.92 84.04

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 81.54 80.77 76.92 86.15 81.35

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 80.00 80.00 82.31 85.38 81.92

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 82.31 81.54 87.69 84.62 84.04

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 80.77 78.46 76.15 79.23 78.65

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 80.77 77.69 77.69 83.85 80.00

12.เคารพกฎกตกาการเลน 76.92 79.23 76.92 82.31 78.85

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 78.46 76.92 82.31 83.85 80.38

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 83.08 84.62 80.77 83.08 82.88

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 85.38 86.92 87.69 86.92 86.73

353

ตาราง 35 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน

สรนท

รจงห

วดขอ

งหน

พระย

าสรน

ทรภก

ด

ศรรงคจ

างวาง

อางเกบ

นาหว

ยเสน

ง

หลวงปด

ลย อ

ตโล

คาเฉลย

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 80.77 78.46 80.00 81.54 80.19

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 80.00 80.00 78.46 80.00 79.62

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 81.54 81.54 75.38 80.77 79.81

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 88.46 85.38 83.85 86.15 85.96

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 83.08 86.15 83.85 85.38 84.62

354

ตาราง 36 สรปผลการประเมนพฒนาการดานการเรยนและความรสกภาคภมใจในตนเอง ของเดกปฐมวยของนกเรยนชนอนบาลปท 2 โดยภาพรวม 5 โรงเรยน

ความพรอมดานการเรยน

โรงเรยนบาน ตอกตรา

โรงเรยนบาน

วงปลด

โรงเรยน บาน ทบทน

โรงเรยนบาน เสรยง

โรงเรยนบานสนบ

คาเฉลย

ดานรางกาย

1. การแสดงทาทางตาง ๆ ได 83.85 78.89 82.17 83.24 83.30 82.29

2. การเตนตามจงหวะเพลงและดนตรได 83.08 80.14 81.17 85.15 83.08 82.52

3.การปฏบตตามสญญาณ 83.27 78.89 80.00 84.12 83.27 81.91

4.ความสมพนธระหวางนวมอกบตา 80.77 78.19 79.67 82.50 80.77 80.38

5.หยบจบอปกรณไดอยางคลองแคลว 85.77 81.67 82.00 85.74 85.77 84.19

คาเฉลย 83.35 79.56 81.00 84.15 83.24 82.26

ดานอารมณ-จตใจ

6.การแสดงความราเรงแจมใส 84.04 81.67 82.50 86.32 84.04 83.71

7.การแสดงความพงพอใจในผลงานตนเอง 81.35 78.89 80.67 85.00 81.35 81.45

8.ความสนใจและตงใจฟงเรองราวตาง ๆ 81.92 80.28 81.83 84.41 81.92 82.07

9.การแสดงความชนชมตอผลงานของผอน 84.04 78.06 79.50 82.21 84.04 81.57

10.การมเจตคตทดตอการเรยนรภมปญญาทองถน 78.65 79.58 78.67 84.71 78.65 80.05

คาเฉลย 82.00 79.69 80.63 84.53 82.00 81.77

355

ตาราง 36 (ตอ)

ความพรอมดานการเรยน โรงเรยนบาน

ตอกตรา

โรงเรยนบาน

วงปลด

โรงเรยน บาน ทบทน

โรงเรยนบาน เสรยง

โรงเรยนบานสนบ คาเฉลย

ดานสงคม

11.การแสดงความสนใจ รวมมอในการทางานกลม 80.00 79.58 82.17 84.56 80.00 81.26

12.เคารพกฎกตกาการเลน 78.85 79.86 81.67 84.71 78.85 80.79

13.การรวมแสดงความคดเหนกบเพอนขณะทากจกรรม 80.38 78.33 81.50 85.88 80.38 81.30

14.รจกลาดบกอน - หลงเวลาทากจกรรม 82.88 81.53 80.83 85.88 82.88 82.80

15.มนาใจและเออเฟอแบงปนตอเพอน 86.73 79.86 82.17 87.79 86.73 84.66

คาเฉลย 81.77 79.83 81.67 85.76 81.77 82.16

ดานสตปญญา

16.การแสดงความคดเหนอยางมเหตผล 80.19 79.31 79.67 84.26 80.19 80.72

17.การแสดงออกดานความคดสรางสรรค และจนตนาการ 79.62 79.58 78.33 85.00 79.62 80.43

18.สามารถพดคยโตตอบไดเขาใจ 79.81 80.83 81.50 85.00 79.81 81.39

19.ทากจกรรมไดถกตอง และทนเวลา 85.96 80.97 82.67 86.62 85.96 84.44

20.มความสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรภมปญญาทองถน 84.62 81.39 80.67 86.18 84.62 83.49

คาเฉลย 82.04 80.42 80.57 85.41 82.04 82.09

คาเฉลยโดยรวม 82.07

356

ประวตยอผวจย

357

ประวตยอผวจย ชอ ชอสกล นายศรมงคล ทนทอง วนเดอนป 17 กนยายน พ.ศ. 2519 สถานทเกด อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร สถานทอยปจจบน 73 หม 10 ตาบลเฉนยง อาเภอเมองสรนทร จงหวดสรนทร 32000 ตาแหนงหนาทการงาน คร คศ. 1 สถานททางานปจจบน โรงเรยนบานตอกตรา ตาบลขอนแตก อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร 32150 ประวตการศกษา พ.ศ. 2532 ประถมศกษาปท 6 จาก โรงเรยนบานศรมงคล อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร พ.ศ. 2538 มธยมศกษาปท 6 จาก โรงเรยนสงขะ อาเภอสงขะ จงหวดสรนทร พ.ศ. 2542 ครศาสตรบณฑต วชาเอกการศกษาปฐมวย จาก สถาบนราชภฏสรนทร พ.ศ. 2546 การศกษามหาบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน จาก มหาวทยาลยมหาสารคาม พ.ศ. 2553 การศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการศกษาปฐมวย จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ