บทท 2การทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาคณลกษณะจตวทยาศาสตรผรบบรการกจกรรมการเรยนรคายวทยาศาสตรของศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาลำาปาง ผวจยไดคนควา รวบรวมขอมลจากวารสาร เอกสารประกอบการประชม สมมนา วทยานพนธทเกยวของ รวมทงเวบไซดบนเครอข า ย อ น เ ต อ ร เ น ต โ ด ย ข อ น ำา เ ส น อ ต า ม ล ำา ด บ ด ง น

1. แ น ว ค ด ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.1 ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.2 ค ณ ล ก ษ ณ ะ ข อ ง บ ค ค ล ท ม จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.3 แ น ว ท า ง ใ น ก า ร พ ฒ น า จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.4 ก า ร ว ด จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร

2. แนวคดทเกยวของกบการสอนวทยาศาสตรและการจ ด ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร ว ท ย า ศ า ส ต ร 2.1 ก า ร ส อ น ว ท ย า ศ า ส ต ร 2.2 ก า ร จ ด ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร ว ท ย า ศ า ส ต ร

3. แนวคดทเกยวของกบการพฒนากจกรรมการเรยนรคายวทยาศาสตรเพอพฒนา จตวทยาศาสตร 3.1 แ น ว ค ด ก า ร ส อ น แ บ บ เ ร ย น ป น เ ล น3.2 แ น ว ค ด ก า ร เ ร ย น แ บ บ ร ว ม ม อ

4. ศ น ย ว ท ย า ศ า ส ต ร เ พ อ ก า ร ศ ก ษ า4.1 ความหมายของศนยวทยาศาสตรเพ อการศกษา4.2 ศ น ย ว ท ย า ศ า ส ต ร เ พ อ ก า ร ศ ก ษ า ล ำา ป า ง

5. ง า น ว จ ย ท เ ก ย ว ข อ ง5.1 ง า น ว จ ย ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร

5.2 งานวจยทเก ยวกบการจดกจกรรมการเรยนรของแ ห ล ง เ ร ย น ร ด า น ว ท ย า ศ า ส ต ร

6. ก ร อ บ แ น ว ค ด ก า ร ว จ ย

1. แ น ว ค ด ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร จากการศกษาเอกสารทเกยวของ พบวา คำาวาจตวทยาศาสตร

โดยนยของความหมายแลว มความหมายเชนเดยวกบเจตคตทางวทยาศาสตร มาจากคำาภาษาองกฤษวา Scientific Mind หรอ Scientific Attitudes ซงสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร และเทคโนโลย (2546 : 14) ระบถ งคณลกษณะบงช จตวทยาศาสตรว ามาจากท ง เจตคต ต อวทยาศาสตรและเจตคต ทางวทยาศาสตร ดวยเหตนผวจย จงไดสงเคราะหและสรปองคประกอบทเก ยวของกบจตวทยาศาสตร ไดแก ความหมายของจตวทยาศาสตร คณล กษณะของบคคลท มจตวทยาศาสตร แนวทางในการพฒนา จตวทยาศาสตรและการวดจ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร ร า ย ล ะ เ อ ย ด ม ด ง น

1.1 ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร กรมวชาการ (2545 : 143) ใหความหมายของจตวทยา

ศาสตร ไววา คำาวาจตวทยาศาสตรเปนคณลกษณะหรอลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาหาความร โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร มาจากคำาวา Scientific mind ซงจตวทยาศาสตร ประกอบดวยคณลกษณะตางๆ ไดแก ความสนใจใฝร ความมงมน อดทน รอบคอบ ความซอสตย การมใจกวางยอมรบฟงความคดเหน มความคดสรางสรรค มความสงสยและกระตอรอรนทจะหาคำาตอบ ย อ ม ร บ เ ม อ ม ป ร ะ จ ก ษ พ ย า น ห ร อ เ ห ต ผ ล ท เ พ ย ง พ อ

15

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546 : 149) ไดใหความหมายของ จตวทยาศาสตร วา จตวทยาศาสตรหรอเจตคตทางวทยาศาสตร เปนลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาหาความรโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ประกอบดวยคณลกษณะตางๆ ไดแก ความอยากรอยากเหน ความรบผดชอบและเพยรพยายาม ความมเหตผล ความมระเบยบและความรอบคอบ ความซอสตย ความใจกวาง ความสามารถในการท ำา ง า น ร ว ม ก บ ผ อ น ค ว า ม ป ร ะ ห ย ด

คณะอนกรรมการการพฒนาคณภาพวชาการ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กรมวชาการ(2546 : 272)ไดใหความหมายของจตวทยาศาสตร ไว ว า จ ตว ทยาศาสตร เป นคณลกษณะหรอลกษณะนสยของบคคลทเกดขนจากการศกษาหาความร โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร จตวทยาศาสตร ประกอบดวยคณลกษณะตางๆ ไดแก ความสนใจใฝร ความมงมน อดทน รอบคอบ ความรบผดชอบ ความซอสตย ความประหยด การรวมแสดงความคดเหนและยอมรบฟงความคดเหนของผอน ความมเ ห ต ผ ล ก า ร ท ำา ง า น ร ว ม ก บ ผ อ น ไ ด อ ย า ง ส ร า ง ส ร ร ค

สำาหรบความหมายเจตคตทางวทยาศาสตรมนกวทยาศาสตรศ ก ษ า ห ล า ย ท า น ใ ห ค ว า ม ห ม า ย ไ ว ด ง น

ภพ เลาหไพบ ลย (2542:12) กล าวว า เจตคต ทางวทยาศาสตร หมายถง ความรสกนกคด การกระทำาในการแสวงหาความร ทางวทยาศาสตร ซ งน กวทยาศาสตรจะใชวธ การทางวทยาศาสตร หรอวธการแกปญหาอนๆเพอศกษาหาความรใหไดผลด

ณฎฐพงษ เจรญพทย (2542 : 12) ไดสรปความหมายของเจตคตไววา เจตคตทางวทยาศาสตรมความหมายแตกตางไปจากความหมายของเจตคตทรบรกนโดยทวไปซงเนนการแสดงออกในลกษณะทมทศทางเปนบวก เปนกลาง หรอเปนลบ แตเจตคตทาง

16

วทยาศาสตร มลกษณะเปนคานยมทเปนเคร องกำากบพฤตกรรมหรอการแสดงออกของบคคลทเกอกลตอการทำางานหรอการแสวงหาความรเย ยงนกวทยาศาสตร แตเมอเทยบเคยงกบเจตคตทางพทธ เจตคตทางวทยาศาสตรมขอบเขตทแคบกวา กลาวคอ เปนเจตคตทใชแสวงหาความรบรสทธ แตไมถ งขนทจะเปนจร ยธรรม เ พ อ กา รด ำา เน น ช ว ต ให ด ง า ม เ ห ม อ นจ ร ย ธร ร ม

ศรภรณ เมนมน (2543:57) ไดใหความหมาย เจตคตทางวทยาศาสตร หมายถง การแสดงออก ทางดานจตใจทเออตอการสบเสาะหาความร อนไดแก การเปนคนมเหตผล มความยากรอยากเหน มความซอสตย มความเพยรพยายาม มความละเอยดรอบคอบกอนต ด ส น ใ จ ก า ร ย อ ม ร บ ฟ ง ค ว า ม ค ด เ ห น ข อ ง ผ อ น

สมปรารถนา วงศบญหนกและคณะ (2543:16) กลาววา เจตคตทางวทยาศาสตรเปน ตวกำากบ ความคด การกระทำา การตดสนใจในการปฏบตงานทางวทยาศาสตรของนกวทยาศาสตร

บญฤด แซลอ (2545:42) ไดใหความหมายของเจตคตทางวทยาศาสตร ไววา หมายถง การคด การกระทำา ความรสกน ก ค ด แ ล ะ ก า ร ต ด ส น ใ จ ใ น ก า ร ป ฏ บ ต ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร

สายใจ ดเรกศลป (2545:52) ไดใหความหมายของเจตคตทางวทยาศาสตรไววา หมายถง ความรสก ทาท ความคดเหนหรอความโน มเอ ยงทางจตใจของบ คคลท มต อวชาก จกรรมทางวทยาศาสตร โดยใชความร วธการ หลกการและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรมาใชในการปฏบตงานและในการดำารงชวตประจำาวน

อาภาพร สงหราช (2545:6) ไดใหความหมายของเจตคตทางวทยาศาสตรไววา หมายถง ความรสกของบคคลทมตอการคด การกระทำาและการตดสนใจในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตรทปรากฏใหเหนเปนพฤตกรรม ไดแก ความยากรอยากเหน ความเพยร

17

พยายาม ความมเหตผล ความซอสตยและความมใจกวางเตมใจย อ ม ร บ ฟ ง ค ว า ม ค ด เ ห น ใ ห ม ๆ

รตตยา รตนอดม (2547 อางถงใน ปรชาต เบญจวรรณ, 2551:18 ) กลาวสรปวา เจตคตทางวทยาศาสตร หมายถง ความรสกของบคคลทมตอความคด การกระทำาและการตดสนใจ ในการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ทปรากฏใหเหนเปนพฤตกรรมไดแก ความยากรอยากเหน ความเพยรพยายาม ความมเหตผล ความละเอยดรอบคอบกอนตดสนใจ ความซอสตย และใจกวางเตมใจร บ ฟ ง ค ว า ม ค ด เ ห น ใ ห ม ๆ

ทวทชย ส ดชาฎา (2549:38) กล าวว า เจตคต ทางวทยาศาสตร หมายถ ง ล กษณะน สยของบ คคล ท เก ดจากประสบการณการเรยนรวทยาศาสตร ซงเปนตวกำาหนดการคดการกระทำา การตดสนใจ โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตรทเ ป น ล ก ษ ณ ะ ท น ำา ม า ใ ช ใ น ช ว ต ป ร ะ จ ำา ว น ไ ด

จากความหมายทกลาวมาขางตนพอสรปไดวาจตวทยาศาสตรมความหมายเชนเดยวกบเจตคตทางวทยาศาสตร ซ งหมายถง ล กษณะน ส ยของบ คคล ท งความร ส ก ความเช อ ความค ด การกระท ำาและการตดสนใจ เย ยงน กวทยาศาสตร ท เก ดจากประสบการณการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก ความอยากรอยากเหน ความซอสตย ความพยายาม ความมเหตผล ทงความใจกวางยอมรบฟ ง ค ว า ม ค ด เ ห น ข อ ง ผ อ น เ ป น ต น

1.2 ค ณ ล ก ษ ณ ะ ข อ ง บ ค ค ล ท ม จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร นกวทยาศาสตรศกษาหลายทานไดกลาวถงคณลกษณะ

สำาคญและพฤตกรรมทบงบอกถงบคคลทมจตวทยาศาสตรหรอเ จ ต ค ต ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ด ง เ ช น

ภพ เลาหไพบลย (2542 : 12-13) ไดระบคณลกษณะผมเ จ ต ค ต ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ไ ว ด ง น

18

1. ความอยากรอยากเหน นกวทยาศาสตรควรเปนผมความอยากรอยากเหน เกยวกบปรากฏการณธรรมชาต เพอแสวงหาคำาตอบทมเหตผลในปญหาตางๆและจะมความยนดมากทไดคนพบค ว า ม ร ใ ห ม

2. ความเพยรพยายาม นกวทยาศาสตรตองเปนผทม ความเพยรพยายามและไมทอถอย เมอมอปสรรคหรอมความลมเหลวในการทำาการทดลอง มความตงใจแนวแนในการเสาะแสวงหาความร เมอไดคำาตอบไมถกตองกจะไดทราบวาวธการเดมใชไมได ตองหาแนวทางในการแกปญหาใหมและความลมเหลวเกดขนนนถ อ ว า เ ป น ข อ ม ล ท ต อ ง บ น ท ก ไ ว

3. ความมเหตผล นกวทยาศาสตรตองเปนผมเหตผล ยอมรบในคำาอธบาย เมอมหลกฐานหรอขอมลมาสนบสนนอยางพอเ พ ย ง อ ธ บ า ย ห ร อ แ ส ด ง ค ว า ม ค ด เ ห น อ ย า ง ม เ ห ต ผ ล หาความสมพนธของเหตและผลทเกดขน ตรวจสอบความถกตองสมเหตสมผลของแนวคดตางๆ กบแหลงขอมลทเชอถอได แสวงหาหล กฐานจากการสงเกตและการทดลอง เพ อสน บสน นหรอ คดคนหาคำาอธบาย มหลกฐานและขอมลอยางเพยงพอเสมอกอนทจะสรปผล เหนคณคาในการใชเหตผล ยนดใหมการพสจนตามเหตผลแ ล ะ ข อ เ ท จ จ ร ง

4. ความซอสตย นกวทยาศาสตรตองมความซอสตย บนทกผลหรอขอมลตามความเปนจรงดวยความละเอยดถกตอง ผอนสามารถตรวจสอบในภายหลงได เหนคณคาของการเสนอขอมลตามค ว า ม เ ป น จ ร ง

5. ความมระเบยบและรอบคอบ นกวทยาศาสตรตองเปนผเหนคณคาของความ มระเบยบรอบคอบและยอมรบประโยชน ในการวางแผนการท ำางานและจดระบบการท ำางาน นำาวธการหลายๆวธมาตรวจสอบผลการทดลองหรอวธการทดลอง

19

ไตรตรอง พนจพเคราะหละเอยดถถวนในการทำางาน ทำางานอยางมร ะ เ บ ย บ เ ร ย บ ร อ ย ม ค ว า ม ล ะ เ อ ย ด ก อ น ก า ร ต ด ส น ใ จ

6. ความใจกวาง นกวทยาศาสตรตองเปนผมความใจกวางทจะรบฟงความคดเหน ของผอน รบฟงคำาวพากษวจารณ ขอโตแยงหรอขอคดเหนทมเหตผลของผอนโดยไมยดมนความคดของตนฝายเดยว ยอมรบการเปลยนแปลง ยอมพจารณาขอมลหรอความคดทยงสรปแนนอนไมไดและพรอมทจะหาขอมลเพมเตม

สถาบนสง เสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546 :149) ไดกำาหนดวาคณลกษณะทสำาคญและพฤตกรรมการแ สด ง อ อกข อ ง ผ เ ร ยนท ช บ ง เ จต คต ทา ง ว ท ยา ศ า ส ต ร ห ร อ จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร ด ง น

คณลกษณะ พฤตกรรม1. ความสนใจใฝรหรอความอยากรอยากเหน

- ยอมรบวาการทดลองคนควาจะใชเปนวธการแกปญหาได

- มความใฝใจและพอใจใครจะสบเสาะแสวงหาความร ในสถานการณและปญหาใหมๆ อยเสมอ

- มความกระตอรอรนตอกจกรรมและเรองตางๆ

- ชอบทดลองคนควา- ชอบสนทนา ซกถาม ฟง อาน เพอใหได

รบความรเพมขน- ฯลฯ

2. ความรบผดชอบ ความมงมน อดทนและเพยรพยายาม

- ยอมรบผลการกระทำาของตนเองทงทเปนผลดและผลเสย

- เหนคณคาของความรบผดชอบและความเพยรพยายาม วาเปนสงทควร

20

คณลกษณะ พฤตกรรมปฏบต

- ทำางานทไดรบมอบหมายใหสมบรณตามกำาหนดและ ตรงตอเวลา

- เวนการกระทำาอนเปนผลเสยหายตอสวนรวม

- ทำางานเตมความสามารถ- ดำาเนนการแกไขปญหาจนกวาจะไดคำาตอบ- ไมทอถอยในการทำางาน เมอมอปสรรค

หรอลมเหลว- มความอดทนแมการดำาเนนการแกปญหา

จะยงยากและใชเวลา- ฯลฯ

3. ความมเหตผล - ยอมรบในคำาอธบายเพอมหลกฐานหรอขอมลมาสนบสนนอยางเพยงพอ

- เหนคณคาในการใชเหตผลในเรองตาง ๆ - พยายามอธบายสงตางๆ ดวยเหตและผล

ไมเชอโชคลางหรอคำาทำานายทไมสามารถอธบายตามวธการทางวทยาศาสตรได

- อธบายหรอแสดงความคดเหนอยางมเหตผล

- หาความสมพนธของเหตและผลทเกดขน- ตรวจสอบความถกตองหรอความสมเหต

สมผล ของแนวความคดตางๆกบแหลงขอมลทเชอถอได

- เสาะแสวงหาหลกฐาน/ขอมลจากการสงเกตหรอการทดลอง เพอสนบสนนคำา

21

คณลกษณะ พฤตกรรมอธบาย

- รวบรวมขอมลอยางเพยงพอกอนจะลงขอสรปเรองราวตาง ๆ

- ฯลฯ4. ความมระเบยบและ

รอบคอบ- ยอมรบวาความมระเบยบและรอบคอบเปน

สงทมประโยชน- เหนคณคาของความมระเบยบและ

รอบคอบ- มการใครครวญ ไตรตรอง พนจพเคราะห- มความละเอยดถถวนในการทำางาน- มการวางแผนการทำางานและจดระบบการ

ทำางาน- ตรวจสอบความเรยบรอยหรอคณภาพ

ของเครองมอ กอนทำาการทดลอง

- ทำางานอยางมระเบยบเรยบรอย- ฯลฯ

5.ความซอสตย - เสนอความจรงแมจะเปนผลทแตกตางจากผอน

- เหนคณคาของการเสนอขอมลตามความจรง

- บนทกผลหรอขอมลตามความเปนจรงและไมใชความคดเหนของตนเองไปเกยวของ

- ไมแอบอางผลงานของผอนวาเปนผลงานของตนเอง

- ฯลฯ

22

คณลกษณะ พฤตกรรม

6.ความใจกวาง รวมแสดง ความคดเหนและรบฟงความคดเหน ของผอน

- รบฟงคำาวพากษวจารณ ขอโตแยงหรอขอคดเหนทมเหตผลของผอน

- ไมยดมนในความคดของตนเองและยอมรบการเปลยนแปลง

- รบฟงความคดเหนทตวเองยงไมเขาใจและพรอมทจะ ทำาความเขาใจ

- ยอมพจารณาขอมลหรอแนวความคดทยงสรปแนนอนไมไดและพรอมทจะหาขอมลเพมเตม

7.ความประหยด - รกษาซอมแซมสงทชำารดใหใชการได- เหนคณคาและใชวสดอปกรณอยาง

ประหยด- เหนคณคาของวสดเหลอใชและรจกเลอก

ใช- ใชสารหรอวสดอปกรณตางๆ ในปรมาณท

เหมาะสม - ฯลฯ

8.ความสามารถในการทำางานรวมกบผอน

- เหนคณคาของการทำางานรวมกบผอน- เตมใจทจะทำางานรวมกบผอน- ประพฤตและปฏบตตนตามขอตกลงของ

กลม- เหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชน

สวนตน- รจกบทบาทของตนทไดรบมอบหมายจาก

กลม

23

คณลกษณะ พฤตกรรม- รจกขอความรวมมอและใหความรวมมอกบ

ผอน- ฯลฯ

จก าและปเตอร (Gega & Peter, 1998 : 99-101) ได ระบองคประกอบของเจตคตทางวทยาศาสตรไว 5 ดาน ดงน

1. ค ว า ม อ ย า ก ร อ ย า ก เ ห น2. ก า ร ค ด ค น ด ว ย ต น เ อ ง3. ก า ร ค ด อ ย า ง ว พ า ก ษ ว จ า ร ณ 4. ค ว า ม ม ง ม น5. ค ว า ม ไ ม เ ช อ ส ง ใ ด โ ด ย ง า ย

ซ นอล และ ซ นอล (Sunal, D.W. and Sunal S.C., 2003 : 86) กลาวถงเจตคตทควรสรางใหเกดขนในการเรยนร ว ท ย า ศ า ส ต ร อ ย า ง ม ค ว า ม ห ม า ย ป ร ะ ก อ บ ด ว ย

1. ความอยากรอยากเหน (Curiosity) ไดแก การตงค ำา ถ า ม ค ว า ม ต อ ง ก า ร ท จ ะ ร 2. การคงนงถงหลกฐาน (Respect for evidence)

ไดแก การเปดใจกวาง ความบากบนอตสาหะและความเตมใจทจะพ จ า ร ณ า ห ล ก ฐ า น ท ข ด แ ย ง

3. การมลกษณะทยดหยนได (Flexibility) ไดแก ความเตมใจทจะพจารณาทบทวนความคดเหน การยอมรบวาความคดเหนเปนสงทมอยช วคราว และความเตมใจทจะพจารณาวธการอนๆ

4. ค ว า ม ร บ ผ ด ช อ บ ต อ ส ง แ ว ด ล อ ม แ ล ะ ผ อ น (Responsibility to people and the environment)

5. ค ว า ม ซ า บ ซ ง ใ น ธ ร ร ม ช า ต (Appreciation of nature)

24

สไมล (Smily.n.d. : ออนไลน ) ระบ องค ประกอบของ Scientific Mind ป ร ะ ก อ บ ด ว ย

1. ค ว า ม ม เ ห ต ผ ล (Rationality)2. ค ว า ม อ ย า ก ร อ ย า ก เ ห น (Curiosity)3. ค ว า ม ม ใ จ ก ว า ง (Open-Mindedness)4. ค ว า ม ค ด พ จ า ร ณ า อ ย า ง ล ะ เ อ ย ด ร อ บ ค อ บ

(Suspended Judgment)5. ค ว า ม ไ ม ม อ ค ต (Objectivity)6. ความคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking)7. ค ว า ม ม ง ม น (Persistence)8. ก า ร ค ด ค น ด ว ย ต น เ อ ง (Inventiveness)9. ค ว า ม เ ห น ใ จ ผ อ น (Caring)10. ค ว า ม ซ อ ส ต ย (Honesty)11. ค ว า ม ถ อ ม ต น (Humility)

จากการศกษาลกษณะของบคคลทมจตวทยาศาสตรหรอเจตคตทางวทยาศาสตร จากนกวทยาศาสตรศกษาหลายๆทศนะ พบวา ทกท ศนะมความคดเหนไปในท ศทางเด ยวก นวา เปนคณลกษณะของคนไทยยคใหมทพงประสงค เชน เปนคนคดอยางมเหตผล แกปญหาตางๆ จากขอมลหรอหลกฐานทอธบายได ไมหลงเชออะไรงายๆ เปนบคคลทใฝรใฝเรยน รกการแสวงหาความร ชอบศกษาคนควา ทำางานดวยความรอบคอบ มความพยายามในการทำางานใหสำาเรจ ใจกวางยอมรบฟงความคดเหนของผอ น รวมท งมความสามารถในการท ำางานรวมก บผ อ น ฯลฯ ซงคณลกษณะเหลาน เปนคณลกษณะทดทควรปลกฝงใหเยาวชน เพอใหประเทศชาตมบคลากรทมคณภาพ ซงนกวทยาศาสตรศกษา มความคดเหนแตกตางกนบางในคณลกษณะยอย เชน ภพ เลาหไพบลย (2542:12) ระบ ไว 6 ดาน สถาบนสงเสรมการสอน

25

วทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546 : 149) กำาหนดไว 8 ดาน จกาแ ล ะ ป เ ต อ ร (1998 : 99-101) ซ น อ ล แ ล ะ ซ น อ ล (Sunal,D.W.and Sunal S.C.,2003 : 86) เสนอไว 5 ดานเทากน และสไมล (Smily.n.d. : ออนไลน) ระบไว 11 ดาน ฯลฯ ถงแมวาจำานวนคณลกษณะจตวทยาศาสตรยอยๆ ทนกวทยาศาสตร ศกษากำาหนดไวจะแตกตางกนไปบาง แตโดยคำาอธบายลกษณะโดยรวมจะคลายๆกน ในการวจยคร งน ไดเลอกคณลกษณะจตวทยาศาสตรของสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาใชในการศกษา เพราะมรายละเอ ยดอธบายพฤตกรรมในแตละคณลกษณะยอย ไวอยางชดเจนทจะสามารถนำามากำาหนดแนวทางในการสรางเครองมอ แนวทางการประเมนกจกรรมการเรยนร ไดเปนอยางด ซงสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดก ำา ห น ด ค ณ ล ก ษ ณ ะ จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร ไ ว 8 ด า น ไ ด แ ก

1. ค ว า ม ส น ใ จ ใ ฝ ร 2. ความรบผดชอบ ความมงมน อดทนและเพยรพยายาม3. ค ว า ม ม เ ห ต ผ ล4. ค ว า ม ม ร ะ เ บ ย บ แ ล ะ ร อ บ ค อ บ5. ค ว า ม ซ อ ส ต ย 6. ความใจกวางรวมแสดงความคดเหนและรบฟงความ

ค ด เ ห น ข อ ง ผ อ น7. ค ว า ม ป ร ะ ห ย ด8. ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ท ำา ง า น ร ว ม ก บ ผ อ น

1.3แ น ว ท า ง ใ น ก า ร พ ฒ น า จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร การปลกฝงจตวทยาศาสตร ใหเก ดกบผเรยนเปนหนาท

โดยตรงของผสอนหรอหนวยงานทจดกจกรรมการเรยนรด านวทยาศาสตร แนวทางพฒนาจตวทยาศาสตรนน มผเสนอไวหลายท า น ด ง น

26

ทบวงมหาวทยาลย (2525 : 6-7) ไดเสนอแนวทางในการพฒนาจตวทยาศาสตรหรอ เจตคตทางวทยาศาสตร ไว ดงน

1. เปดโอกาสใหนกเรยนไดฝกฝนประสบการณเพอการเรยนรอยางเตมท โดยเนนวธการเรยนรจากการทดลองใหนกเรยนมโอกาสใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรซงจะชวยพฒนาเจตคตท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ไ ด ใ น เ ว ล า เ ด ย ว ก น

2. การมอบหมายใหทำากจกรรมการเรยนวทยาศาสตร โดยเฉพาะการทดลอง ควรใหนกเรยนทำางานเปนกลม เพอฝกการทำางานรวมกบผอน ฟงความคดเหนของผอน ฝกความรบผดชอบ ตองานทไดรบมอบหมายและขณะทนกเรยนทำาการทดลองนน ครตองคอยดแลหรอ ใหความชวยเหลอบางอยางและจะไดส ง เ ก ต พ ฤ ต ก ร ร ม ข อ ง น ก เ ร ย น ใ น ข ณ ะ น น ด ว ย

3. การใชคำาถามหรอการสรางสถานการณจะเปนตวชวยกระต นใหน กเรยนสามารถสรางเจตคตทางวทยาศาสตรได ด

4. ในขณะทำาการสอนควรนำาหลกจตวทยาการศกษามาใชในรปแบบตางๆเพอใหนกเรยนไดฝกประสบการณหลายๆดานหรอฝกประสาทสมผสหลายๆทาง ไดแก กจกรรมทมการเคลอนไหว สถานการณทแปลกใหม เพอเราความสนใจใหนกเรยนอยากรอยากเหน การใหความเอาใจใสของครและอนๆเหลาน จะเปนหลกสำาคญส ว น ห น ง ต อ ก า ร พ ฒ น า เ จ ต ค ต ไ ด

5. ในการสอนแตละครงพยายามสอดแทรกลกษณะของเจตคตแตละลกษณะ ตามความเหมาะสมของเนอหาบทเรยนและวยของนกเรยนกบใหมการพฒนาลกษณะเจตคตนนๆ

6. นำาตวอยางทเกดขนในชวตประจำาวน ซ งเปนปญหาสงคม เชน ปญหาจราจรตดขดในกรงเทพฯ แลวใหนกเรยนชวยกนคดเพอหาทางแกปญหาดงกลาว จากการตงขอสงเกตของนกเรยนเอง หรอนกเรยนอาจจะประมวลจากประกาศของทางราชการหรอ

27

ส อมวลชนก ได เพ อฝ กแนวค ดของน ก เร ยน คร ควร เสนอกระบวนการแกปญหา ไดแก การกำาหนดตวปญหา ตงสมมตฐานหลายๆขอ เพอหาคำาตอบ ทำาการทดลอง รวบรวมขอมล จดกระทำา ต ค ว า ม ห ม า ย จ า ก ข อ ม ล แ ล ะ ส ร ป

7. เสนอแนะแบบอยางของผมเจตคตทางวทยาศาสตรซงนกเรยนอาจศกษาหรอเลยนแบบ อยางได เชน นกวทยาศาสตร คร บ ด า ม า ร ด า เ พ อ น น ก เ ร ย น แ ล ะ ค น อ น ๆ เ ป น ต น

สปปนนท เกตทต (2527:5) ไดกลาวถงการปลกฝงเจตคตตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยวา ในการเรยนการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย จะตองเรยนรหลกการพนฐานและขอบเขตความร จงจะทำาใหเกดทศนคตทดตอวทยาศาสตรและเทคโนโลย เมอนกเรยนมเจตคตทด ตอวทยาศาสตรและเทคโนโลยแลว จะสงผลท ำา ใ ห ก า ร เ ร ย น ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ย ด ข น ด ว ย

ฉววรรณ ก นาวงศ (2527:25) เสนอวา เจตคต ทางวทยาศาสตรสวนมากจะเกดจากการทเดกไดเรยนรเร องราวของวทยาศาสตรและเกดจากการทเขาไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยน อยางจรงจงและประสบความสำาเรจอยางด การดำาเนนการเรยนหรอการแกปญหา ดวยวธวทยาศาสตรเปนการสรางใหนกเรยนมเจตคตท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ม า ก ข น

มงกร ทองสขด (2536 : 81)ได กล าวถ งการปลกฝงเจตคต ท ด ต อว ช าว ทยาศาสตร ของคร ไ ว ด ง น

1. ครตองแสดงเจตคตทดแหงตนใหเดกเหนอยเสมอ เพราะเดกยอมไมสามารถ จะเรยนรเจตคตทครไมแสดงใหปรากฏชดได เช นการพยายามโน มน าวคณล กษณะท ด เด น ข อ ง น ก ว ท ย า ศ า ส ต ร

28

2. จดบรรยากาศของหองเรยนใหเหมาะสมกบการเรยนร หลกเลยงการใชอำานาจ สงเสรมขบวนการสบสวนสอบสวนและการแ ก ป ญ ห า ใ ห เ ด ก ไ ด ใ ช อ ย เ ส ม อ

3. การรจกใชคำาถาม การยวยใหเดกรจกใชความคดในเชงวพากษวจารณ การทาทายใหเดกแสดงขอคดเหนหรอขอโตแยงชวยใ ห เ ด ก เ ก ด ค ว า ม อ ย า ก ร อ ย า ก เ ห น ม า ก ข น

4. พ ย า ย า ม เ ต ร ย ม ก า ร ส อ น ก า ร ส า ธ ต ท ด ล อ ง ทศนศกษา การใชวสดในทองถน ซงหางาย ราคาถก มาใชในการเ ร ย น ก า ร ส อ น

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2537 : 63) ไดเสนอแนวทางท ผ สอนจะพฒนาเจตคต ทางวทยาศาสตร ไว ด งน

1. ใหผเรยนไดรบการฝกประสบการณตางๆ เพอการเรยนรทางวทยาศาสตร เนนวธการเรยนรโดยใชวธการท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร

2. ใหผเรยนมสวนรบผดชอบกจกรรม เชน การทำางานกลมเพอฝกการทำางานรวมกน ฝกการรบฟงความคดเหนของผอนแ ล ะ ฝ ก ก า ร แ ส ด ง ค ว า ม ค ด เ ห น อ ย า ง ม เ ห ต ผ ล

3. เปดโอกาสใหผเรยนฝกการสงเกต การใชคำาถามหรอการสรางสถานการณตางๆ ทจะชวยกระตนใหผเรยนพฒนาเ จ ต ค ต ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร (จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร )

4. ผสอนควรเตรยมกจกรรมหลายๆอยางทฝกฝนดานประสาทสมผสและใหความหลากหลายของประสบการณ ไมเบอหนายแ ล ะ อ ย า ก ร อ ย า ก เ ห น

5. กระตนใหผเรยนสนใจความกาวหนาทางวทยาศาสตรเ พ อ ใ ห เ ก ด ค ว า ม ค ด ร เ ร ม ส ร า ง ส ร ร ค

ประวตร ชศลป (2541 : 50) ไดกลาวถงแนวทางทผสอนจะสรางเจตคตทางวทยาศาสตรใหกบผเรยนไว ดงน กจกรรมการ

29

เรยนการสอนทใหผเรยนไดมโอกาสทำาการทดลองดวยตนเองตามแบบเรยนหรอทหลกสตรกำาหนดไวนน นอกจากจะไดชวยใหผเรยนไดพฒนาเจรญงอกงามทางดานพทธพสยและปฏบตพสยแลว ผเรยนยงไดพฒนาดานจตพสยไปพรอมๆ กนในทกขนตอน ตงแตในขนอภปรายกอนการทดลอง ขนทดลองและทสำาคญคอในขนอภปรายหลงการทดลอง ทครสามารถชวยใหผเรยนเกดการเรยนรทถกตองได หากครละเลยไมเอาใจใส กอาจจะมสงทผเรยนไมไดเรยนรจรง หรอ รอยางผด ๆ เชน การเขาใจเนอหา หรอ Concepts ผดๆ การใชอปกรณการทดลองผด ๆ หรอชอบดวนสรป ไมใชเหตผล ทำางานรวมกบคนอนไมไดเพราะชอบถอตวเองเปนใหญ ไมซอสตย เปนตน เชน การสรปผลการทดลองจากขอมลทนกเรยนแตละกลมรวบรวมไดผลแตกตางกนมาก ๆ จนคลาดเคลอนหรอผดไปจากผลการทดลองทคาดหวง หรอทควรจะเปน ถาหากไดครทสอนเปนกจะชวยฝกฝนใหนกเรยน มเหตผล มใจกวาง ไมรบดวนสรป ซอสตย และไมถ อ ต น เ ป น ใ ห ญ ไ ด

จากการศกษาแนวทางการพฒนาจตวทยาศาสตรดงกลาว ผทเกยวของกบการจดการเรยนการสอนหรอการจดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร ควรมการจดกจกรรมทหลากหลาย ใหผเรยนไดศกษา คนควาดวยตวเองอยางมระบบ ตามความถนดและความสนใจ ลงมอปฏบต ดวยตนเอง ไดรบประสบการณตรงในการแสวงหาความร ประสบป ญหา แก ป ญหาด วยตนเอง โดยใชวธการทางวทยาศาสตร จะทำาใหผเรยนเกดจตวทยาศาสตรได สำาหรบการวจยครงน ผวจยไดนำาแนวทางการพฒนาจตวทยาศาสตรไปใช ในการศกษาลกษณะการจดกจกรรมการเรยนร คายวทยาศาสตรของศนยวทยาศาสตรเพอการศกษาลำาปางทจดอยตามปกตวาไดออกแบบการจดกจกรรมการเรยนรเพอสงเสรม หรอ พฒนาคณลกษณะจตวทยาศาสตรใหกบผรบบรการหรอไม มากนอย

30

เพยงใด และใช ในการพฒนาก จกรรมการเรยนร เพ อพฒนาคณลกษณะจตวทยาศาสตร รวมทงใชประกอบการประเมนศกยภาพกจกรรมการเรยนรของผเชยวชาญวาสอดคลองกนหรอไม เพอมขอมลทชดเจนในการปรบปรงและพฒนาการจดกจกรรมการเรยนร วาควรออกแบบอยางไรจงจะชวยพฒนาผรบบรการมคณลกษณะจ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร ค ร บ ท ง 8 ด า น

1.4 ก า ร ว ด จ ต ว ท ย า ศ า ส ต ร จตวทยาศาสตรหรอเจตคตทางวทยาศาสตรเปนลกษณะสวน

บคคล ซงสงเกตเหนไดยาก จงมผสนใจทจะวดจตวทยาศาสตรของบคคลซ งก สามารถวดได เชนเด ยวก บการวดเจตคตท วๆไป

บญสง นลแกว (2541:135) ไดกลาววา ในการวดเจตคตนนนยมวดออกมาในลกษณะของทศทาง (Direction)และปรมาณหรอขนาด (Magnitude) เกยวกบทศทางจะมอย 2 ทศทาง คอ ทางบวก และทางลบ ทางบวก หมายถง การแสดงเจตคตไปในทางทด สวนทางลบ หมายถง การแสดงเจตคตไปในทางทไมด สวนปรมาณหรอขนาดเปนความเขมหรอความรนแรงของเจตคตในทศทางหนงคอ อาจรนแรงไปในทางบวกหรอทางลบกได ซงลกษณะของความเขมหรอความรนแรงของเจตคตน เปนระดบทตอเนองกน(Continuum)คอ -3 -2 0 2 3 ความเขมทเปน 0 หมายถง ไมมความรนแรงของเจตคต เปนการแสดงออกทระดบกงกลางร ะ ห ว า ง เ จ ต ค ต ท า ง บ ว ก แ ล ะ ท า ง ล บถาประมวลวธการวดเจตคต กอาจสรปไดวา เจตคตสามารถวดไดดวยวธตางๆ คอ การสงเกต (observation) วธการสมภาษณ (Interview) แ ล ะ ว ธ ก า ร ใ ช แ บ บ ส อ บ ถ า ม (Questionnaire)ปจจบนนยมวดดวยวธการใชแบบสอบถามมากทสดในรปการใหบคคลรายงานตนเอง (Self Report) ดวยการใช

31

แบบวดหรอมาตราวด (Scales) และไดกลาวถงวธการสรางแบบวดเ จ ต ค ต ต า ม แ น ว ข อ ง LiKert ไ ว ด ง น

1. สรางขอความทเปนการแสดงออกถงเจตคตตอสงทจะศกษาใหมากๆ ขอความ(มากกวา 50 ขอความไวเปนการด) และสรางขอความทมลกษณะทเปนการแสดงออกทด (บวก) และในทางท ไ ม ด (ล บ ) ม จ ำา น ว น เ ท า ๆ ก น

2. นำาขอความทสรางแลวพมพเขาชด ใหกลมตวอยางพจารณาวาเขามความรสก นกคดตอขอความอยางไร โดยพจารณา 5 คำาตอบ คอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง แลวใหตอบเพยงคำาตอบเดยวในแตละข อ ค ว า ม

3. นำาผลลงความเหนของตวอยางแตละคนใหน ำาหนกค ะ แ น น เ ป น ร า ย ข อ ใ ห ค ะ แ น น ด ง น

ค ะ แน น

ขอความในทางบวก

ข อ ค ว า ม ใ นท า ง ล บ

5 เหนดวยอยางยง

ไมเหนดวยอยางยง

4 เหนดวย ไมเหนดวย3 ไมแนใจ ไ ม แ น ใ จ2 ไมเหนดวย เ ห น ด ว ย1 ไมเหนดวย

อยางยง เหนดวยอยางย ง

4. รวมคะแนนการตอบของแตละบคคลในทกๆขอเขาดวยกน ถอคะแนนเปนรายบคคล นำาคำาตอบของกลมบคคลดงกลาวจดเ ร ย ง ล ำา ด บ ค ะ แ น น ม า ก ไ ป ห า น อ ย

32

5. นำาคำาตอบของกลมบคคลทไดคะแนนมาก จำานวน 25% ของคนทงหมด และคำาตอบของกลมบคคลทไดคะแนนนอย จำานวน 25% เ ช น ก น เ พ อ น ำา ม า ว เ ค ร า ะ ห ท า ง ส ถ ต

6. คดเลอกขอความทมคาท ซงแสดงวาคำาตอบของกลมบคคลทงสองกลมมความแตกตางกนอยางแทจรงโดยใชคา (t-test)

7. นำาขอความทค ดเลอกไดจากคาท จดเขาชดแบบวดเจตคต โดยนำามาเรยงลำาดบขอความ จากคาทมากทสดตามลำาดบ แบบวดทจะนำาไปใชในการศกษาควรมจำานวนขอความประมาณ 20-30 ข อ

บญธรรม กจปรดาบรสทธ (อางถงใน อรนช ธาราเวชรกษ, 2539 : 21) ไดกลาวถงการสรางแบบวดเจตคตของ LiKert วามหลกการสำาคญ 3 ประการ คอ การสรางขอความ การใหคะแนนข อ ค ว า ม แ ล ะ ก า ร ค ด เ ล อ ก ข อ ค ว า ม ซ ง ม ว ธ ส ร ป ด ง น

1. การสรางขอความ จะสรางขอความขนใหมลกษณะเปนบวกและลบพอๆ กนจำานวนไมนอยกวา 20 ขอความ เมอไดขอความแลวนำามากำาหนดคำาตอบอาจจะเปน 3 5 หรอ 7 คำาตอบ กได แตสวนมากใช 5 คำาตอบ คอ เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหนด ว ย ไ ม เ ห น ด ว ย อ ย า ง ย ง

2. การใหคะแนนขอความ จะยดเนอความของขอความเปนหลก ถาขอความใดมลกษณะเปนลบ คอ มเนอความตรงกนขามก บ ค ว า ม ป ร ะ ส ง ค จ ะ ใ ห ค ะ แ น น ด ง น

คะแนนเชงบ ว ก

คะแนนเชงล บ

เหนดวยอยางยง

5 1

33

เหนดวย 4 2ไมแนใจ 3 3ไ ม เ ห น ด ว ย 2 4ไ ม เ ห น ด ว ยอ ย า ง ย ง

1 5

3. การเลอกขอความ LiKert ไดเสนอไว 2 วธ คอ การหาคาสหสมพนธรายขอกบคะแนนรวมและการหาความสอดคลองภายต า ม เ ก ณ ฑ ซ ง ก า ร ห า ค ว า ม ส อ ด ค ล อ ง ภ า ย ใ น ต า ม เ ก ณ ฑ

4. เปนการทดสอบความแตกตางระหวางกลมสง และกลมตำา และนำาคะแนนไปวเคราะหรายขอดวยการทดสอบคาท (t-test)

สถาบนสง เสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2546 :14) ไดกลาวถงเปาหมายของการวดผลประเมนผลการเรยนรวทยาศาสตรดานเจตคตไวดงน เจตคตเปนจตส ำานกของบคคล ทกอใหเกดลกษณะนสยหรอความรสกทางจตใจการเรยนรวทยาศาสตรของผเรยนควรไดรบการประเมนเจตคต 2 สวน คอ เจตคตทางวทยาศาสตรและเจตคตตอวทยาศาสตร ดวยการสงเกตพฤตกรรมหรอมการประเมนอยางสมำาเสมอ โดยทวไปพฤตกรรมการแสดงออกของผเรยน ดานเจตคตมการพ ฒ น า อ ย า ง เ ป น ข น ต อ น ด ง น

เจตคต พฤตกรรมการแสดงออก1. การรบร 1.สนใจและรบรขอสนเทศหรอสงเราดวยความ

ตงใจ2. ตอบสนอง

2.ตอบสนองตอขอสนเทศหรอสงเราอยางกระตอรอรน

3. เหนคณคา

3.แสดงความรสกชนชอบและมความเชอเกยวกบคณคาของเรองทเรยน

34

เจตคต พฤตกรรมการแสดงออก4. จดระบบ 4.จดระบบ จดลำาดบ เปรยบเทยบและบรณาการ

เจตคตกบคณคา เพอนำาไปใชหรอปฏบต

5. สรางคณลกษณะ

5.เลอกปฏบตหรอไมปฏบตในสงตางๆไดอยางเหมาะสม

เอดเวรดส ( Edwards, 1957 อางถงใน ทวทชย สดชาฎา,2549 : 48) ไดเสนอวธการทจะสามารถวดเจตคต สรปได 3 ร ป แ บ บ ด ง ต อ ไ ป น

1. การสมภาษณหรอการซกถามโดยตรง เปนวธทผถามจะสามารถทราบความรสกหรอความคดเหนของผตอบไดตรงทสด ถาผตอบตอบอยางจรงจงและเปดเผย ซงเปนไปไดยาก ดงนนการทจะไดคำาตอบทแสดงออกถงลกษณะนสยจรงๆ ของบคคลเปนเรองทท ำา ไ ด ย า ก

2. การสงเกตพฤตกรรมทแสดงออก เนองจากผสอนไมสามารถบอกเจตคตทางวทยาศาสตรของผเรยนได แตสามารถสงเกตเหนไดจากพฤตกรรมทผเรยนแสดงออกมาขณะทเรยนซงเปนพฤตกรรมทบงบอกวาผเรยนมคณลกษณะของผมเจตคตทางวทยาศาสตรมากหรอนอย แมวาการวดเจตคตทางวทยาศาสตรโดยการสงเกตพฤตกรรมทแสดงออกจะไดผลคอนขางตรงพอสมควรแตกไมสะดวกเนองจากตองใชเวลามากและอาจมอคตของผสงเกตเ ข า ม า เ ก ย ว ข อ ง อ น อ า จ ท ำา ใ ห ไ ด ผ ล ท ค ล า ด เ ค ล อ น

3. โดยการวดในรปขอเขยน การวดเจตคตในรปแบบน ทำาโดยการสรางขอความขนมาแลวใหผตอบพจารณาวา เหนดวยหรอไม ระดบใด เครองมอวดเจตคตทางวทยาศาสตรแบบขอเขยนทนยมสรางกน มกเปนแบบของ Likert (Likert Type) และแบบของ Thurstone (Thurstone Type)

35

การวดเจตคตทางวทยาศาสตรโดยวดในรปขอเขยนน เปนทนยมมากทสดเพราะวดไดสะดวกและประหยดเวลา แตมจดออนตรงทผตอบสามารถบดเบอนไมตอบตรงความเปนจรงได ซงจะเหนไดวาการทจะวดเจตคตทางวทยาศาสตรใหมประสทธภาพ ยงมจดออนและขอบกพรอง ทจะทำาใหผลคลาดเคลอนไปจากความเปนจ ร ง

จากการศกษาเร องการวดจตวทยาศาสตร นกวทยาศาสตรศกษาและหนวยงานทางการศกษา เหนสอดคลองกนวาสามารถวดไดหลายรปแบบทง โดยการสมภาษณ การสงเกตพฤตกรรมและการใชขอเขยน แตในทกรปแบบกยงมจดออนและขอบกพรองอยบางทอาจวดไมไดตรงตามความเปนจรง อยางไรกตามในการวจยครงน ผวจยไดเลอกการวดจตวทยาศาสตรในรปแบบขอเขยน ตามหลกการของ Likert เนองจากเปนรปแบบทสามารถสรางขอคำาถามทตองการวด ตองการคำาตอบไดมากมาย ทงการวดความคดเหน ความรสก ทศนคต พฤตกรรม โดยสราง ไดทงขอความเชงบวกและขอความเชงลบและสามารถถามกลบไปกลบมาในเร องเดยวกน เชอวา จะสามารถวดคณลกษณะของบคคลไดระดบหนง รวมทงเปนรปแบบทไดรบความนยมมากทสด แสดงวาเปนรปแบบทสามารถวดไ ด ด ก ว า ร ป แ บ บ อ น ๆ

2. แนวคดทเกยวของกบการสอนวทยาศาสตรและการจดก จ ก ร ร ม ว ท ย า ศ า ส ต ร

36

ในการท จะพฒนาการจดก จกรรมการเรยนร ท างด านวทยาศาสตร เพอสงเสรมใหผเรยน มจตวทยาศาสตรตามทก ำาหนดไวนน จ ำาเปนตองมความร ความเขาใจเกยวกบการสอนวทยาศาสตรและการจดกจกรรมการเรยนรดานวทยาศาสตร ซงจากการศกษาและสงเคราะหเอกสารตางๆ มเรองทเกยวของกบการสอนวทยาศาสตร ไดแก ความหมายของวทยาศาสตร เปาหมาย วสยทศน การเรยนรวทยาศาสตร กระบวนการจดการเรยนรกลมสาระการเ ร ย น ร ว ท ย า ศ า ส ต ร

2.1 ก า ร ส อ น ว ท ย า ศ า ส ต ร 2.1.1 ความหมายของวทยาศาสตร นกวทยาศาสตร

ศ กษาหลายท าน ได ให ความหมายของว ทยาศาสตร ไว ด งน ทวศกด พงษปญญา (2540 : 10) กลาวไววา ความรท

ไดมาโดยการสงเกตจากการประจกษทางธรรมชาตดวยวธการคนควาตางๆทตงอยบนรากฐานของการพจารณาหลกฐานและเหตผลประกอบ โดยทวไปแลววทยาศาสตรเปนวชาทพยายามใหเ ห ต ผ ล ต อ ค ว า ม จ ร ง ต า ง ๆ ท เ ก ด ข น แ ล ะ ม อ ย บ น โ ล ก น

ภพ เลาหไพบลย (2542 : 2) ได ใหความหมายของวทยาศาสตรไววา วทยาศาสตรเปนวชาทสบคนหาความจรงเกยวกบธรรมชาต โดยใชกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร วธการทางวทยาศาสตร และเจตคตทางวทยาศาสตร เพอใหไดมาซงความร ว ท ย า ศ า ส ต ร เ ป น ท ย อ ม ร บ โ ด ย ท ว ไ ป

พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542 ไดให ความหมายวา วทยาศาสตร คอ ความรท ไดโดยการสงเกตและคนควาจากปรากฎการณธรรมชาตแลวจดเขาเป นระเบยบหรอ เปนวชาทคนควาดวยหลกฐานและเหตผลแลวจดเขาเปนระเบยบ

ประไพ ธรนรเศรษฐ (2544 : 8) ใหความหมายของวทยาศาสตรไววา วทยาศาสตร หมายถง เน อหาความรท เป น

37

วทยาศาสตร ประกอบดวยขอเท จจรง มโนมต หล กการ กฎ สมมตฐานและทฤษฎ เกดจากการศกษาคนควา ปรากฏการณทเกดขนตามธรรมชาต การศกษาคนควานน ใชกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร ซ งประกอบไปดวย วธการทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตร วทยาศาสตรจงหมายถง เนอหาความร ทเปนวทยาศาสตร กระบวนการแสวงหาความร ท างวทยาศาสตร

อำานาจ เจรญศ ลป (2544 : 1)ใหความหมายของวทยาศาสตรวา วชาหรอความร ทเกดจากการศกษาเร องราวและความเปนไปของธรรมชาต เชน สตว พช สสารและพลงงาน เปนตน

ทองศข พงศทตและคณะ (อางถงใน สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2548 : 9) ไดใหความหมายของวทยาศาสตรไววา วทยาศาสตร คอ ความรซงจดขนเปนหมวดหม จดเขาไว เปนพวกตางๆอยางเปนระเบยบ ความรตางๆเหลานนจะตองพสจนได โ ด ย ก า ร ท ด ล อ ง แ ล ะ ก า ร อ น ม า น

มอรส (Moris อางถงใน ประไพ ธรนรเศรษฐ,2544:8) กลาววาวทยาศาสตรเปนเร องราวหรอปรากฏการณทเกดขนตามธรรมชาต ดงนน ความรทางวทยาศาสตรจงเปนการคนควาหาความลลบของธรรมชาต โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร ซงอาศยพนฐ า น จ า ก ค ำา ถ า ม 3 ป ร ะ ก า ร ด ว ย ก น ค อ

1. มอะไรเกดขนบาง (What question) คำาถามนทำาใหนกวทยาศาสตรไดขอมลทงหมดตามสภาพความเปนจรง นกวทยาศาสตรต องสงเกตและบนท กผลไว เป นขอม ลเบ องต น

2. เกดขนอยางไร (How question) คำาถามนจะทำาใหนกวทยาศาสตรไดลำาดบเหตการณทเกดขนวาอะไรเกดขนกอนหลง มกระบวนการอยางไร นอกจากนยงถามหาความสมพนธ ระหวางตวแปรตางๆทเกยวของ นนคอการถามหาสมมตฐานดวย

38

การคาดคะเนคำาตอบของปญหาเมอไดทำาการทดลองคนควาหาคำาตอบและจะไดความรทางวทยาศาสตร ไดตามลำาดบ

3. ทำาไมจงเกด (Why question) คำาถามนจะทำาใหนกวทยาศาสตรคนหาคำาอธบายเพอสรางกฎหรอทฤษฎทางว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ เ พ อ อ ธ บ า ย ป ร า ก ฏ ก า ร ณ น น ๆ

จากแนวความคดของนกวทยาศาสตรศกษา ทกลาวมานน พอสรปไดวา วทยาศาสตร หมายถง วชาทสบคนหาความจรงเกยวกบธรรมชาต โดยอาศยกระบวนการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร วธการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตร โดยมงศกษาเข า ใจถ งล กษณะต น เหตและผลอ น เก ดจากธรรมชาต และปรากฏการณเหลานน เพอใหไดมาซงความรทเปนทยอมรบโดยทวไปและไดมการนำาความรทไดจากการศกษามาเปนประโยชนแกมนษยใหม า ก ท ส ด

2.1.2 เปาหมาย วสยทศนการเรยนรวทยาศาสตรสถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(2545 : 3) ได ร ะบ เป าหมายของการจดการเร ยนการสอนวทยาศาสตรไวดงน วทยาศาสตรเปนเร องของการเรยนรเกยวกบธรรมชาต โดยมนษยใชกระบวนการสงเกตสำารวจ ตรวจสอบและการทดลองเกยวกบปรากฏการณ ทางธรรมชาตและนำาผลมาจดระบบหลกการแนวคดและทฤษฎ ดงนน การเรยนการสอนวทยาศาสตร จงมงเนนใหผเรยนไดเปนผเรยนรและคนพบดวยตนเองมากทสด นนคอ ใหไดทงกระบวนการและองคความร ตงแตวยเร มแรกกอนเขาเรยน เมออยในสถานศกษาและเมอออกจากสถาบนศกษา การจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรในสถานศกษามเ ป า ห ม า ย ส ำา ค ญ ด ง น

1. เพอใหเขาใจหลกการ ทฤษฎเปนพนฐานทางว ท ย า ศ า ส ต ร

39

2. เพอเขาใจขอบเขต ธรรมชาต และขอจำากดของว ท ย า ศ า ส ต ร

3. เพอใหมทกษะทสำาคญในการศกษาคนควาและค ด ค น ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ย

4. เพ อพฒนากระบวนการคดและจนตนาการ ความสามารถในการแกปญหาและการจดการทกษะการสอสารความส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ต ด ส น ใ จ

5. เ พ อ ต ร ะ ห น ก ถ ง ค ว า ม ส ม พ น ธ ร ะ ห ว า งวทยาศาสตร เทคโนโลย มวลมนษยและสภาพแวดลอมในเชงทมอ ท ธ พ ล แ ล ะ ผ ล ก ร ะ ท บ ซ ง ก น แ ล ะ ก น

6. เพอนำาความรความเขาใจในเร องวทยาศาสตรและเทคโนโลยไปใชใหเกดประโยชนตอสงคมและการด ำารงชวต

7. เพ อใหเป นคนมจตวทยาศาสตร คณธรรม จรยธรรมและคานยมในการใช วทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางส ร า ง ส ร ร ค

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2545:3) ได ก ำาหนดวสยท ศน การเรยนร ว ทยาศาสตร ตามมาตรฐานหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ไวดงน

1. การเรยนรวทยาศาสตรเปนการพฒนาผเรยนใหไดรบทงความร กระบวนการและเจตคตผเรยนทกคนควรไดรบการกระตนสงเสรมใหสนใจและกระตอรอรนทจะเรยนรวทยาศาสตร ม ความสงสยเกดคำาถามในสงตางๆ ทเกยวกบโลกธรรมชาตรอบตว มความมงมนและมความสขทจะศกษาคนควาสบเสาะหาความรเพอรวบรวมขอมล วเคราะหผล นำาไปสคำาตอบของคำาถามสามารถตดสนใจดวยการใชขอมลอยางมเหตผล สามารถสอสารคำาถาม คำาตอบ ข อ ม ล แ ล ะ ส ง ท ค น พ บ จ า ก ก า ร เ ร ย น ร ใ ห ผ อ น เ ข า ใ จ ไ ด

40

2. การเรยนรวทยาศาสตรเปนการเรยนรตลอดชวต เนองจากความรวทยาศาสตรเปนเร องราวเกยวกบโลกธรรมชาต (natural world) ซงมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ทกคนจงตองเรยนรเพอนำาผลการเรยนรไปใชในชวตและการประกอบอาชพ เมอผเรยนไดเรยนวทยาศาสตรโดยไดรบการกระตนใหเกดความตนเตน ทาทายกบการเผชญสถานการณหรอปญหา มการรวมกนคด ลงมอปฏบตจรง กเขาใจและเหนความเชอมโยงของวทยาศาสตรกบวชาอนและชวต ทำาใหสามารถอธบาย ทำานาย คาดการณสงตางๆ ไดอยางมเหตผล การประสบความสำาเรจในการเรยนวทยาศาสตร จะเปนแรงกระตนใหผเรยนมความสนใจมงมนทจะสงเกต สำารวจตรวจสอบสบคนความรทมคณคาเพมขนอยางไมหยดยง การจดกจกรรมการเรยนการสอนจงตองสอดคลองกบสภาพจรงในชวต โดยใชแหลงเรยนรหลากหลายในทองถนและคำานงถงผเรยนทมวธการเ ร ย น ร ค ว า ม ส น ใ จ แ ล ะ ค ว า ม ถ น ด แ ต ก ต า ง ก น

3. การเรยนรวทยาศาสตรพนฐาน เปนการเรยนร เพอความเขาใจ ซาบซงและเหนความสำาคญของธรรมชาตและสงแวดลอม ซงสงผลใหผเรยนสามารถเชอมโยงองคความรหลายๆดาน เปนองครวมอนจะนำาไปสการสรางสรรคสงตางๆและพฒนาคณภาพชวต มความสามารถ ในการจดการและรวมกนดแลรกษาโ ล ก ธ ร ร ม ช า ต อ ย า ง ย ง ย น

2.2 การจดก จกรรมการเรยนร ว ทยาศาสตร 2.2.1 ความหมายของกจกรรมและกจกรรมการ

เ ร ย น ร โรม วงศประเสรฐ (2545:11) ได ใหความหมายของ

กจกรรมไววา กจกรรม หมายถง การกระทำารปแบบหนงซงผดำาเนนการ ในทนอาจเปนผดำาเนนการจดการอบรมหรอครผสอนดำาเนนการจดขน เพอใหผเขารวมกจกรรมมพฒนาการและเปลยนแปลงไปตาม

41

ความมงหมายของการดำาเนนการนนๆ กจกรรมสามารถประยกตใชใ น ก า ร จ ด อ บ ร ม ห ร อ ก า ร จ ด ก า ร เ ร ย น ร ไ ด ท ก ป ร ะ เ ภ ท

วฒนาพร ระงบทกข (2545:20) ไดใหความหมายของกจกรรมการเรยนร หมายถง สภาพการเรยนรทกำาหนดขนเพอนำาผเรยนไปสเปาหมายหรอจดประสงคการเรยนรทกำาหนด การออกแบบกจกรรมการเรยนรควรเหมาะสม สอดคลองกบจดประสงคการเรยนร เ น อ ห า แ ล ะ ส ภ า พ แ ว ด ล อ ม ก า ร เ ร ย น ร ต า ง ๆ

ราชบณฑตยสถาน (2546 :126) ไดใหความหมายของกจกรรมไววา กจกรรม หมายถง การทผเรยนปฏบตการอยางใดอ ย า ง ห น ง เ พ อ ก า ร เ ร ย น ร

กด (Good, 1973:164) ใหความหมายของกจกรรมไวห ล า ย ค ว า ม ห ม า ย ด ง น

สภาพการเรยนทงชด ทผเรยนกระทำาดวยความเตมใจ เพราะการกระทำาเชนน จะนำาผเรยนไปสเปาหมายทคาดหวงไว

เปนกจกรรมทเร มตนจากสงทนาสนใจชนดใหม ทำาใหเกดความคดสรางสรรค ชวยใหผเรยนเหนความสมพนธระหวางการคดแ ล ะ ก า ร เ ร ย น ร

เปนการเลนหรอทำางาน ซ งเกดจากแนวความคดหรอความรสกของผทำา ซงแสดงออกมาในรปทซบซอน เพอสอค ว า ม เ ข า ใ จ ใ ห ผ อ น ท ร า บ

2.2.2 ห ล ก ก า ร จ ด ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร ประชม ผงผาน (ม.ป.ป.:161) ไดเสนอหลกแนวคดไว

ด ง น 1. กจกรรมเปนสอกลางสำาหรบผสอน ผเรยนและ

อ ง ค ป ร ะ ก อ บ อ น ๆ ใ น ก า ร เ ร ย น ก า ร ส อ น

42

2. กจกรรมทเนนปฏบต การของผเรยนจะชวยทำาใหผเรยนไดมการเคลอนไหวและมผลกระทบทดตอการพฒนาของอ ว ย ว ะ ต า ง ๆ ข อ ง ร า ง ก า ย

3. ความแตกตางระหวางบคคล ถอวาเปนเร องธรรมชาตอยางหนงของผเรยน กจกรรมสนองตอบความแตกตางน น ไ ด

4. ความสนใจของผเรยน ถอวาเปนจดเรมตนของความสำาเรจในการเรยนกจกรรมตางๆทออกแบบไว จะชวยใหความส น ใ จ ต อ บ ท เ ร ย น ข อ ง ผ เ ร ย น ส ง ข น

5. กจกรรมมความหลากหลาย มระดบความยากงายแตกตางกนในขณะทความสามารถในการเรยนรของผเรยนทไมเ ท า ก น ส า ม า ร ถ เ ล อ ก ก จ ก ร ร ม ท ม ง ไ ป ส ค ว า ม ส ำา เ ร จ

6. กจกรรมหลายกจกรรมแฝงไวซงความบนเทง มชวตชวา เชน เกม เพลง ผเรยนไดปฏบตกจกรรมแลวยอมมความส น ก ส น า น ร า เ ร ง แ จ ม ใ ส

7. ความเขาใจลกษณะบทเรยนทมลกษณะแตกตางกน สามารถเลอกกจกรรมใหสอดคลองกบบทเรยนในแตละบทไ ด แ ล ะ ท ำา ค ว า ม เ ข า ใ จ ข อ ง ผ เ ร ย น ด ข น

8. บางกจกรรมเหมาะสมสำาหรบการปฏบตงานก ล ม เ พ อ เ ส ร ม ส ร า ง ก า ร ท ำา ง า น ร ว ม ก น ข อ ง ผ เ ร ย น

9. กจกรรมชวยเสรมสรางคานยมตางๆของผเรยน เชน ความเปนประชาธปไตย ความซอสตย ความเสยสละ ฯลฯ

10. ในขณะทผเรยนปฏบตกจกรรม ผสอนสามารถสงเกตพฤตกรรมของผเรยน ทำาใหไดขอมลเพอประเมนผลปรบปรงพ ฤ ต ก ร ร ม ข อ ง ผ เ ร ย น

ทศนา แขมมณ (2542 : 6-7) ไดเสนอแนวคดในการอ อ ก แ บ บ ก จ ก ร ร ม ก า ร เ ร ย น ร ท ม ค ณ ภ า พ ด ง น

43

1. กจกรรมการเรยนรทด ควรชวยใหผเรยนมสวนรวมในดานรางกาย คอ เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนมโอกาสเคลอนไหวรางกาย เพอใหประสาทการรบรของผเรยนตนตวพรอมทจะรบขอมลแ ล ะ ก า ร เ ร ย น ร ต า ง ๆ ท เ ก ด ข น

2. กจกรรมการเรยนรทด ควรชวยใหผเรยนมสวนรวมในดานรางกาย คอ เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนเกดการเคลอนไหว ชวยใหผเรยนเกดความจดจอในการคด สนกทจะคด ซงกจกรรมจะมล ก ษ ณ ะ ด ง ก ล า ว ไ ด จ ะ ต อ ง ม เ ร อ ง ใ ห ผ เ ร ย น ค ด

3. กจกรรมการเรยนรทด ควรชวยใหผเรยนมสวนรวมในดานทางสงคม คอ เปนกจกรรมทชวยใหผเรยนมปฏสมพนธทางส ง ค ม ก บ บ ค ค ล ห ร อ ส ง แ ว ด ล อ ม ร อ บ ต ว

4. กจกรรมการเรยนรทด ควรชวยใหผเรยนมสวนรวมในดานทางอารมณ คอ เปนกจกรรมทสงผลตออารมณ ความรสกของผเรยนซงจะชวยใหการเรยนรนนเกดความหมาย ตอตนเอง มกจะเปนกจกรรมทเกยวของกบชวต ประสบการณและความเปนจรงของผเรยนจะตองเปนสวนทเกยวของกบ ตวผเรยนโดยตรงห ร อ ใ ก ล ต ว ผ เ ร ย น

2.2.3 การจดก จกรร มวทยาศาสตร ก จกรรมวทยาศาสตรเปนกจกรรมทจดขนเพอเสรมความรความสนใจเกยวกบวทยาศาสตรแกนกเรยน ดงนนผจดกจกรรมจงควรมความร เกยวกบการจดกจกรรมวทยาศาสตร และจดใหสอดคลองกบเปาหมายของหล กสตร สง เสรมความร ท กษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตร ดงท พรทพ โชคถาวร (2548 : 33-38)ไดกลาวถง หลกการจด วตถประสงค ประโยชน ลกษณะของก จกรรมและแนวทางในการจดก จกรรมเสรมหล กสตรว ท ย า ศ า ส ต ร ด ง น

44

1) หลกการจดกจกรรมวทยาศาสตร ในการจดกจกรรมวทยาศาสตร ควรมหลกการจดหรอดำาเนนการเปนขนตอนค อ

1. กจกรรมทจดตองมจดมงหมายแนชด โดยคำานงถงจดมงหมายทวไปของสถานศกษาและหลกสตรรวมไปดวย เพอเปนแนวทางในการปฏบตงานและขอบเขตของการทำางานดวย

2. กจกรรมตางๆ ท จดข นควรอยภายใต การแนะนำาและควบคมดแลของคร และอาจารยทปรกษา สวนการดำาเนนง า น เ ป น ห น า ท ข อ ง น ก เ ร ย น

3. การจดกจกรรมควรมงพฒนานกเรยนตามความสนใจ ความตองการ ความสามารถ ของนกเรยนใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมโดยทวถง และ ดวยความสมครใจพรอมทงใหค ว า ม เ พ ล ด เ พ ล น ไ ป ด ว ย

4. การจดกจกรรมควรใหสอดคลองกบการเรยนการสอนในหองเรยน และใหเหมาะสมกบสภาพของโรงเรยนและส ง ค ม

5. งบประมาณทใชในการจดกจกรรมควรพจารณาใหเหมาะสม เปนไปอยางประหยดทางโรงเรยนควรจดหาอปกรณทใชในการจด และในบางโอกาสอาจใหนกเรยนชวยกนหาเองโดยการขอค ว า ม ร ว ม ม อ จ า ก ท อ น

6. กจกรรมทจดควรใหเกดประโยชนแกนกเรยน แ ล ะ ค ว ร ม ก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ล ก า ร จ ด ก จ ก ร ร ม ท ก ค ร ง

2) วตถประสงคในการจดกจกรรมวทยาศาสตร วตถประสงคในการจดกจกรรมวทยาศาสตร มวตถประสงคหลายป ร ะ ก า ร ด ง น ค อ

1. เ พ อ ใ ห น ก เ ร ย น ไ ด ร บ ค ว า ม ร แ ล ะ ไ ด ร บป ร ะ ส บ ก า ร ณ ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ด ย ง ข น

45

2. เพอสงเสรมใหนกเรยนมทกษะ เจตคต และความคดรเร มทางวทยาศาสตร ตลอดจนมนสยในการใชวธการทางว ท ย า ศ า ส ต ร ใ น ก า ร แ ก ป ญ ห า

3. เพอใหนกเรยนนำาเอาความรทางวทยาศาสตรทเรยนแลวมาประยกตใช ตลอดจนนำาไปแกไขปญหาตางๆ ในชวตป ร ะ จ ำา ว น

4. เพอสงเสรมความสามารถพเศษและความสนใจข อ ง น ก เ ร ย น เ ป น ร า ย บ ค ค ล

5. เพ อ ใหน ก เร ยน เหนความส ำาค ญของวชาวทยาศาสตรทมตอการดำารงชวต ตลอดจนการเรยนรถงสงแวดลอมธ ร ร ม ช า ต ร อ บ ต ว

6. เพอใหนกเรยนรจกใชเหตผล มความเขาใจ และเ ค า ร พ ใ น ค ว า ม เ ห น ข อ ง บ ค ค ล อ น

7. เพอใหนกเรยนไดฝกการทำางานรวมกน รจกปรบตวใหเขากบผอนได รจกเสยสละ ตรงตอเวลา รบผดชอบตอต น เ อ ง ต ล อ ด จ น ร จ ก ก า ร เ ป น ผ น ำา แ ล ะ เ ป น ผ ต า ม ท ด

8. เพอใหนกเรยนใชเวลาวาง ใหเปนประโยชนและใหนกเรยนไดมโอกาสประสบความสำาเรจในการทำาสงใดสงหนง และเ ก ด ค ว า ม ช น ช ม ย น ด ต อ ว ช า ว ท ย า ศ า ส ต ร

9. เพ อสง เสรมความสมพนธระหวางคร และน ก เ ร ย น ใ น ก า ร ท ำา ก จ ก ร ร ม ร ว ม ก น3) ประโยชน ในการจดก จกรรมวทยาศาสตร

ประโยชนทนกเรยนจะไดรบจากการรวมทำากจกรรมวทยาศาสตร มห ล า ย ป ร ะ ก า ร ด ง น

1. นกเรยนมประสบการณตรง ซงเปนการเพมพนค ว า ม ร แ ล ะ ค ว า ม เ ข า ใ จ ว ธ ก า ร ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร ย ง ข น

46

2. น ก เ ร ย น ไ ด เ ร ย น ร ค ว า ม ก า ว ห น า ท า งวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงนำามาใชในชวตประจำาวน ไดเรยนร ประโยชนและโทษทางวทยาศาสตร เพอใหสามารถดำารงชวตอยในส ง ค ม ไ ด อ ย า ง ส ะ ด ว ก ป ล อ ด ภ ย

3. เพ อฝ กใหน กเรยนได เข าร วมก จกรรมซ งเปนการทดลองเกยวกบวทยาศาสตรอนเปนปรากฏการณในชวตประจำาวน ทำาใหไดเรยนรของจรงนอกเหนอจากการเรยนในหองเรยน

4. เพ อ เป ดโอกาสใหน ก เรยนได แสดงความสามารถของตนเองในทางวทยาศาสตร และเปนการชวยสงเสรมใหมน ก ว ท ย า ศ า ส ต ร เ พ ม ข น

5. เพอใหนกเรยนใชเวลาวางใหประโยชนไดฝกใหเปนผมความรบผดชอบตอตนเองและหมคณะ ฝกการเปนผนำาและผต า ม ท ด

4) ลกษณะของกจกรรมวทยาศาสตร กจกรรมทางวทยาศาสตร สามารถแบงตามลกษณะของกจกรรมไดเป น 2 ป ร ะ เ ภ ท ค อ

1. ก จ ก ร ร ม ว ท ย า ศ า ส ต ร น อ ก ห อ ง เ ร ย น2. ก จ ก ร ร ม ว ท ย า ศ า ส ต ร ภ า ย ใ น ห อ ง เ ร ย น1. กจกรรมวทยาศาสตรนอกห องเรยน เป น

กจกรรมทนกเรยนใชเวลาศกษาคนควา ทดลอง นอกเหนอจากชวโมงทเรยนตามปกต เชน ในเวลากลางวน เวลาเชากอนเขาเรยน หรอหลงเลกเรยนตอนเยน วนหยดสดสปดาหหรอปดภาคเรยน ต ว อ ย า ง ก จ ก ร ร ม ป ร ะ เ ภ ท น ไ ด แ ก

1.1 ชมนมวทยาศาสตร เปนกจกรรมทจดในรปชมนม เพอสงเสรมการเรยนวทยาศาสตรและปลกฝงการอยรวมกนในสงคมประชาธปไตย เพอใหน กเรยนไดมความร ความเขาใจประสบการณเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดานเนอหาทกษะ

47

กระบวนการทางวทยาศาสตร เจตคตทางวทยาศาสตร ตลอดจนปลกฝงการคดวเคราะหการประดษฐสงตางๆ เพอนำามาใชในชวตประจำาวน

1.2 การจดคายพกแรมวทยาศาสตร เปนกจกรรมทโรงเรยนจดใหแกนกเรยนเพอใหศกษาวทยาศาสตรจากของจรงในธ ร ร ม ช า ต

1.3 การจดอบรมทางวทยาศาสตร เปนกจกรรมทโรงเรยนจดใหแกนกเรยนเพอใหนกเรยนไดรบความรกวางขวางขน

1.4 การฝกวจยทางวทยาศาสตร เปนกจกรรมทจดขนเพอมงเปดโอกาสใหนกเรยนไดใกลชด และเรยนรวธการวจยข อ ง น ก ว ท ย า ศ า ส ต ร ใ น ห อ ง ป ฏ บ ต ก า ร จ ร ง

2. กจกรรมวทยาศาสตรภายในหองเรยน เปนกจกรรมทจดขนภายในหองเรยนโดยใชเวลาสนๆ จดสงทนกเรยนสนใจ และมความรความเขาใจ ตวอยางกจกรรมประเภทน ไดแก

2.1 การจดมมวทยาศาสตร เปนกจกรรมทจดเปนสวนหนงของหองเรยน โดยจดเปนทวางหนงสอ อปกรณการทดลอง อ างเล ยงสตว เพ อใหน กเรยนรบผ ดชอบและศกษา

2.2 การจดปายนเทศวทยาศาสตร เปนกจกรรมทมอบหมายใหนกเรยน แบงเวรรบผดชอบในการจดหาขาวสารหรอเร องท น าสนใจ ความก าวหน าทางวทยาศาสตร

2.3 การจดสอการเรยนทางวทยาศาสตร เป นกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไดจดสอทางการเรยนวทยาศาสตร เพอทจะสงเสรมความรตามหลกสตรมาแสดงใหเพอนๆชม เชน จดหาฟลมสไลด หรอหารปภาพทเกยวกบการเรยนวทยาศาสตร เ ป น ต น

2.4 การฟงการอภปรายทางวทยาศาสตร เปนกจกรรมทจดข นใหน กเรยนไดแสดงความคดเหน โตแยงหรอ

48

สนบสนนดวยเหตผล และหลกฐานในหมนกเรยนดวยกนโดยมครเ ป น ผ ช ว ย แ น ะ น ำา

5) แนวทางในการจดก จกรรมเสรมหล กสตรว ท ย า ศ า ส ต ร ก จ ก ร ร ม เ ส ร ม ห ล ก ส ต ร ท ค ว ร จ ด ม ด ง น

1. กจกรรมชมนมวทยาศาสตร (Science Club) อ า จ เ ป น ก จ ก ร ร ม ต า ง ๆ ด ง น

1.1 ก า ร จ ด บ อ ร ด ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.2 ก า ร จ ด ม ม ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.3 การจดทศนศกษานอกสถานท หรอศกษาดงาน

ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.4 การจดประกวดอปกรณวทยาศาสตร หรอสง

ป ร ะ ด ษ ฐ ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร 1.5 ก า ร ล ะ เ ล น (เ ก ม ว ท ย า ศ า ส ต ร )1.6 การจด Outdoor Laboratory เช น การ

เ พ า ะ ช ำา เ ล ย ง ส ต ว 1.7 ก า ร โ ต ว า ท (ว ท ย า ศ า ส ต ร )1.8 ก า ร แ ส ด ง ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร (Science

Show)1.9 กจกรรมทสงเสรมวชาการตามหลกสตร เชน

ศ กษาธรรมชาต ส งแวดลอม การสงวนทรพยากรธรรมชาต2. กจกรรมการแสดงนทรรศการ และการสาธต การ

ท ด ล อ ง ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร 3. การจดฉายภาพยนตร วดโอ สไลด ประกอบคำา

บ ร ร ย า ย4. การประกวดกจกรรมทางวทยาศาสตร เปนการนำา

ผลงานทางวทยาศาสตรของนกเรยนแตละภาคเรยน/ตลอดปการศ ก ษ า ม า ป ร ะ ก ว ด ต ด ส น ภ า ย ใ น โ ร ง เ ร ย น เ ช น

49

4.1 ป ร ะ ก ว ด โ ค ร ง ง า น ว ท ย า ศ า ส ต ร 4.2 ป ร ะ ก ว ด ส ง ป ร ะ ด ษ ฐ 4.3 ป ร ะ ก ว ด ค ำา ข ว ญ ว ท ย า ศ า ส ต ร 4.4 ประกวดเรยงความ/บทความวทยาศาสตร 4.5 ประกวดวาดภาพ แสดงความค ดร เ ร ม

ส ร า ง ส ร ร ค แ ล ะ จ น ต น า ก า ร4.6 ป ร ะ ก ว ด ก า ร แ ส ด ง ท า ง ว ท ย า ศ า ส ต ร

(Science Show)5. การแขงขนกจกรรมทางวทยาศาสตร อาจจด

แ ข ง ข น แ ย ก ต า ม ช ว ง ช น ก จ ก ร ร ม ป ร ะ ก อ บ ด ว ย5.1 การแขงขนตอบปญหาทางวทยาศาสตร 5.2 ก า ร แ ข ง ข น ค ว า ม ส า ม า ร ถ ด า น ท ก ษ ะ

ก ร ะ บ ว น ก า ร ว ท ย า ศ า ส ต ร 5.3 การแขงขนความสามารถดานการพด เรองทาง

ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ เ ท ค โ น โ ล ย 5.4 การแขงขนแสดงเร องราวทางวทยาศาสตร 5.5 การแขงขนนำาเทคโนโลยทางวทยาศาสตรมาใช

ป ร ะ โ ย ช น 6. การบรรยายโดยเชญวทยากรมาบรรยายเกยวกบ

เหตการณหรอปรากฏการณทางวทยาศาสตรทเกดขนในชวงเวลานน ๆ

7. ก า ร จ ด ค า ย ว ท ย า ศ า ส ต ร 8. การจดแสดงผลงานทางวทยาศาสตรและ

เ ท ค โ น โ ล ย จ า ก ห น ว ย ง า น ห ร อ ส ถ า บ น อ น ๆ9. ก จ ก ร ร ม ว ท ย า ศ า ส ต ร ใ น ห ล ก ส ต ร

การจดกจกรรมวทยาศาสตรในโรงเรยนนนมความสำาคญมาก เนองจากชวงเวลาในการจดกจกรรมการเรยนรแตละคาบ ผ

50

สอนไม ส ามารถจดก จกรรมการ เร ยนการสอนให น ก เ ร ยน เกดทกษะและความสามารถในเร องใดเร องหนงอยางเพยงพอ การศกษาวทยาศาสตรเฉพาะทม อยในหนงสอเรยนอาจยงไมเขาใจลกซง และกวางขวางเพยงพอ ควรจดกจกรรมวทยาศาสตรอนๆ เพมเตมอก เพอใหเขาใจหลกทฤษฎกระจางชดขน จนสามารถอธบายปรากฏการณตางๆ และนำาหลกวทยาศาสตรไปใชแกปญหาในชวตประจำาวนได เพราะความเจรญทางดานวทยาศาสตร คงไมหยดน ง อ ย ก บ ท แ น น อ น

ประจวบจตร คำาจตรส (2537 อางถงในโกศล มตรพระพนธ,2540 : 50-54)ไดเสนอ วธการจดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรวา เปนกจกรรมทจดขนเพอเสรมความร ความเขาใจของผเรยนเกยวกบวทยาศาสตรใหแกผเรยน เพอพฒนาทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตรใหแกผเรยน สามารถนำาความรทางวทยาศาสตรไปประยกตใชในการแกปญหาและการดำาเนนชวตประจำาวนได ทำาใหผเรยนเหนความสำาคญของวชาวทยาศาสตร การจดกจกรรมวทยาศาสตรมอยมากซงจะนำาเ ส น อ เ พ ย ง 6 ก จ ก ร ร ม ด ง น

1. การจดม มวทยาศาสตร เป นการจดพ นท บรเวณหนงของหองเรยน เพอตงวางอปกรณ ของจรง หนจำาลอง แผนภาพ เคร องทดลอง แบบเรยน ตำารา เอกสารตางๆ ทตรงกบเรองของวทยาศาสตรทนกเรยนกำาลงเรยนอยหรอพงจะเรยนจบไป การจดมมวทยาศาสตร มจดมงหมายเพอประโยชน ในการนำาเขาสบทเรยน ทบทวนบทเรยนและเพอเสรมประสบการณเกยวกบความร การเคลอนไหวใหมๆของวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแ ว ด ล อ ม

2. การจดนทรรศการทางวทยาศาสตร เปนการแสดงผลงานทางวทยาศาสตรหรอต ดต งส งของท เก ยวก บ

51

วทยาศาสตรและสงแวดลอมประกอบคำาบรรยาย เพอใหคนทวไปไดศกษาหาความร การจดนทรรศการควรใหตรงกบเหตการณ เชนการจดนทรรศการเกยวกบพระราชประวตและผลงานของพระบดาแหงวทยาศาสตรไทยในชวงระยะเวลาทตรงกบสปดาหวทยาศาสตร นอกจากนนทรรศการตองเกยวของกบการเรยนการสอน หรออาจเปนผลงานการประดษฐคดคนของผเรยน สงทผเรยนจะเกดการเรยนรจากการจดนทรรศการทางวทยาศาสตร คอ วธการทางวทยาศาสตร ท กษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เจตคตทางวทยาศาสตรและเจตคตตอส งแวดลอม ตลอดจนความร ทางว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม

3. การจดทำาปายนเทศวทยาศาสตร เปนปายหรอบอรดทจดแสดงขาวสารทางวทยาศาสตร หรอสงอน เชน รายงานของผเรยนเก ยวก บวทยาศาสตร แผนภาพ แผนภม บตรค ำา ทเกยวกบเร องวทยาศาสตร สงทนำามาแสดงจะตองเปนเร องทนาสนใจ ทนสมย สอดคลองกบเหตการณขณะนน และเกยวของกบการเรยนการสอนนน ซ งจะเป นการเพ มพนท งด านความร ท กษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและเจตคตทางวทยาศาสตรใหแกผเ ร ย น

4. การศกษานอกสถานท เปนการจดประสบการณการเรยนรทไมสามารถ จดใหไดในหองเรยนโดยการนำาผเรยนออกไปนอกหองเรยน เพอใหผเรยนไดศกษาหรอสงเกต สงตางๆจากสถานทจรง ซ งอาจเปนภายในโรงเรยนหรอภายนอกบรเวณโรงเรยน เชน พพธภณฑวทยาศาสตร โรงงานอตสาหกรรม สวนสตว เปนตน สำาหรบการไปศกษานอกสถานทของเดกประถมศกษา ควรไปดสงทอยในบรเวณใกลๆโรงเรยน หรอถาไปไกลไมควรคางคน สงทพานกเรยนไปด อาจเกยวของกบสงทเรยนแลว หรอเกยวของกบสงทเรยนกได การพาไปศกษานอกสถานท สงทตอง

52

คำานงถง คอ คณคาของสงหรอสถานทจะไปศกษา การสำารวจเสนทางและสถานทก อนทจะพาเดกไปจรง ความปลอดภย การขออนญาตผบงคบบญชา การขออนญาตผปกครอง การขออนญาตสถานททจะพาไป การพาผเรยนไปศกษานอกสถานท สงเสรมใหผเรยนไดฝกการสงเกต การรวบรวมขอมลและจดบนทก มองเหนแนวทางในการแสวงหาความร มความรความเขาใจ เกยวกบเร องทเ ร ย น ม า ก ข น

5. การนำาของเลนและเกมทางวทยาศาสตรมาใช ของเลนทางวทยาศาสตร หมายถง ของเลนใดๆ ทนอกจากจะสรางความสนกสนาน เพลดเพลนใหผเลนแลว ยงสามารถสอนแนวคดหลกทางวทยาศาสตร ความจรง เจตคตและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร สวนเกมวทยาศาสตร เปนกจกรรมทมกตกาบงคบ เปนการสรางบรรยากาศในการเรยนการสอน ทจะชวยใหผเรยนเกดความสนกสนาน เพลดเพลนไมตงเครยด ทำาใหเกดความสนใจและกระตอรอรนอยากเรยน ของเลนทางวทยาศาสตร ครอาจประดษฐขนเองหรออาจซอสำาเรจรปกได เกมทางวทยาศาสตร ครอาจใชเกมทผอนคดเองกได ของเลนและเกมทางวทยาศาสตรอาจใชประกอบนำาเขาสบทเรยนเพอใหเกดแรงจงใจ ใชประกอบกจกรรมในขนทเปนความรใหมใชประกอบการสรปบทเรยน ใชเลยนแบบสถานการณจรง แ ล ะ เ ป น ก า ร ใ ช เ ว ล า ว า ง ใ ห เ ป น ป ร ะ โ ย ช น

6. การจดแขงขนตอบปญหาวทยาศาสตร เปนกจกรรมทจดขนเพอสงเสรมใหเดกเกดความสนใจ กระตอรอรนทจะคนควา หาความรเพ มเตมใหกวางขวางและคอยตดตามความกาวหนา และความเปนไปของวทยาศาสตร เทคโนโลยและส งแวดลอม การจดการแขงขนตอบปญหาวทยาศาสตรอาจจดขนเปนประจ ำาหรอจด เป นคร งคราวตามแต สถานการณ ท เหมาะสม

53

จะเหนไดวาก จกรรมการเรยนร ด านวทยาศาสตร เป นกจกรรมทจดขนเพอเสรมความร ความสนใจทางวทยาศาสตร เปนกจกรรมเสรมหลกสตรวชาวทยาศาสตรทมความสำาคญมาก เพราะมงพฒนาผเรยนตามความสนใจ ตามความตองการและตามความสามารถ ชวยสรางประสบการณตรง รวมทงชวยพฒนาผเรยนทงดานความร ความคด ทกษะกระบวนการวทยาศาสตร และเจตคตทางวทยาศาสตร (จตวทยาศาสตร) ดงนนในการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตร ควรใหความสำาคญกบการออกแบบกจกรรมการเรยนร ใหเหมาะสมกบกลมผเรยนและเหมาะสมกบเปาหมายของการพฒนาผเรยน กจกรรมการเรยนรดานวทยาศาสตรทด ควรเปดโอกาสใหผเรยนไดแสดงออกถงความร ความสามารถ แนวความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตร และประการทสำาคญคอ การปลกฝงความรก ความส น ใ จ ใ ห ห น ม า ส น ใ จ ใ น ก า ร เ ร ย น ว ท ย า ศ า ส ต ร ม า ก ข น

2.2.4 การจดกจกรรมคายวทยาศาสตร เปนกจกรรมเสรมหลกสตรทไดรบความนยมมากในปจจบน เพราะเปนกจกรรมทชวยเพมพนความรทางวทยาศาสตร ทกษะ การฝกปฏบต การทดลอง จตวทยาศาสตรและประสบการณตรงใหก บผเรยน ซ งสำาราญ วงนราช (2544 : 20-25) ไดกลาวถง แนวทางการจดกจกรรมคายวทยาศาสตร วตถประสงค หลกการจดกจกรรมคาย ประเภทของกจกรรม การจดกจกรรมคายใหประสบผลสำาเรจ ขอตกลงรวมกนเมออยในคายและประโยชนทไดรบจากการเขาคาย ดงน

1) แนวทางการจดกจกรรมคายวทยาศาสตร การเรยนการสอนวทยาศาสตรมงเนนทจะพฒนานกเรยนทงในดานกระบวนการคด การลงมอเพอคนควาหาความร สรางความรดวยตวของนกเรยน การเรยนวทยาศาสตรไมไดจ ำากดอยเฉพาะภายในหองเรยนหรอหองปฏบต การเท าน น น กเรยนสามารถเรยนร วทยาศาสตรจากแหลงเรยนรและการทำากจกรรมทหลากหลาย ทง

54

กจกรรมในหองเรยนและกจกรรมนอกหองเรยนทจะสงเสรมการเรยนไดรวมกนคด รวมปฏบต และรวมกนเรยนรจากสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและสภาพแวดลอมในชมชน เชน ก จกรรมคายวทยาศาสตร โครงงานวทยาศาสตร ชมนมวทยาศาสตร ซ งเปนกจกรรมสงเสรมการเรยนรวทยาศาสตรทเนนกระบวนการและใชความรวทยาศาสตรในการแกปญหา รวมถงการพฒนาคณภาพชวตแ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม ท ย ง ย น

2) วตถประสงคของการจดกจกรรมคายวทยาศาสตร1. เพอเปดโอกาสใหนกเรยนไดสมผส เรยนรดวย

ประสบการณตรงทเป นประสบการณจรงจากแหลงเรยนร ในธรรมชาตและชมชน มโอกาสและเวลาในการทำากจกรรม ทหลากห ล า ย

2. เพอสงเสรมใหนกเรยนไดพฒนาการคดระดบสง ไดแก การคดแบบเปนเหตเปนผล คดวเคราะห คดแกปญหา คดวพากษวจารณ คดรเรมสรางสรรค จากการทำากจกรรมทเปดโอกาสใ ห ค ด อ ย า ง อ ส ร ะ

3. เพอสงเสรมใหน กเรยนไดพฒนาทกษะการสอสาร การมปฏสมพนธกบผอน ตลอดจนความสามารถในการรวมมอรวมใจในการเรยนรและการทำางานรวมกนไดอยางสรางสรรค

4. เพอสงเสรมความเปนผนำาและการเปนสมาชกทด แ ล ะ ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ต ด ส น ใ จ อ ย า ง ม เ ห ต ผ ล

5. เพ อสง เสรมและพฒนากระบวนการทางวทยาศาสตร การพฒนาความรและกระบวนการทางวทยาศาสตรในก า ร ป ร ะ ย ก ต ใ ช อ ย า ง เ ห ม า ะ ส ม

6. เพอปลกฝงความมระเบยบวนย ความรบผดชอบ จรยธรรม คณธรรม และคานยมทเปนไทย พรอมทจะมสวนรวมใ น ก า ร พ ฒ น า ส ง ค ม แ ล ะ ส ง แ ว ด ล อ ม อ ย า ง ย ง ย น

55

3) หลกการจดกจกรรมคาย ในการเขาคาย กจกรรมการเรยนรถอวาเปนสวนประกอบทสำาคญ เพราะคายจะประสบความสำาเรจมากหรอนอย ขนอยกบกจกรรมทกำาหนดให ผเขาคายไดปฏบต ซงมหลากหลายกจกรรมแตการกำาหนดกจกรรม จะตองค ำา น ง ถ ง ห ล ก ต อ ไ ป น

1. คำานงถงเพศ และวยของผเขาคาย กจกรรมในแตละอยาง จะมขนตอนและวธการจดดำาเนนการกจกรรมไมเหมอน บางกจกรรมตองใชกำาลง บางกจกรรมตองใชความพรอมในดานรางกาย ดงนนการกำาหนดกจกรรมใดๆ กตาม จะตองคำานงถงผทจะทำากจกรรมเปนหลก วาเหมาะสมกบเพศ และวยของผเขาค า ย เ พ ย ง ใ ด

2. คำานงจำานวนผรวมทำากจกรรม กจกรรมใดๆ ทกำาหนดขน ควรใหผเขาคายรวมกนทำากจกรรมเปนกลม เพอทจะใหผทเขาคายไดกระบวนการกลม มความสมพนธทดตอกน จำานวนคนทอยในกลมจะตองมความเหมาะสม ไมมากและนอยเกนไป ขนอยกบกจกรรมนนๆเปนหลกและในแตละกลมคนมจ ำานวนใกลเคยงกน

3. กจกรรมควรมสอวสดทนาสนใจ และกจกรรมควรจะมสอหรออปกรณ ทชวยในการทำากจกรรม เพราะสอหรออปกรณนนสามารถดงดดความสนใจ และเปนตวเราใหผเขาคาย อ ย า ก ศ ก ษ า ห า ค ว า ม ร แ ล ะ อ ย า ก ท ำา ก จ ก ร ร ม น น ๆ

4. กจกรรมควรอาศยธรรมชาต และสงแวดลอมเปนหลก การอาศยธรรมชาตและสงแวดลอมเปนกจกรรม เปนการสรางจตใตสำานกใหเยาวชนมความรกและความหวงแหนธรรมชาต เขาใจในธรรมชาต และอยรวมกบธรรมชาตได อยางกลมกลน

5. ควรเป นก จกรรมท ส ง เสรมความค ดรเร มสรางสรรค การเขาคาย นอกจาก ผเขาคายจะไดรบความรและความสนกสนานแลว ควรจะสงเสรมใหผเขาคายมความคดรเรม

56

สรางสรรครจกคดและสามารถนำาเอาความรทไดรบไปประยกตใชในช ว ต ป ร ะ จ ำา ว น ไ ด

6. ควรเปนกจกรรมทสงเสรมทศนคตทด การสรางความคดในแงบวก หรอการมองโลกในแงด เปนสงทควรเกดขนกบผเขาคายเปนอยางยง เพราะจะเปนการนำาไปสการอยรวมกนอ ย า ง ม ค ว า ม ส ข ใ น ส ง ค ม

7. ความเปนกจกรรมทสงเสรมความสามคค การเขาคาย เปนการทคนหมมากมาอยรวมกนทำากจกรรมรวมกน ดงนน การสรางกระบวนการกลมและความสามคค เปนเร องท จ ำาเปนทจะต อ ง ป ล ก ฝ ง ใ ห ก บ ผ เ ข า ค า ย

8. ควรมระยะเวลาทแนนอน ในแตละกจกรรมจะตองกำาหนดเวลาในการเขาทำากจกรรมใหแนนอน เปนการฝกใหเปนผต ร ง ต อ เ ว ล า แ ล ะ ม ค ว า ม ร บ ผ ด ช อ บ ต อ ต น เ อ ง แ ล ะ ผ อ น

9. ควรเปนกจกรรมทสามารถยดหยนได เนองจากความแตกตางระหวางบคคล ทำาใหผเขาคาย ปฏบตกจกรรมไดไมเหมอนกน ดงนน กจกรรมทกำาหนด ควรทจะสามารถยดหยนไดตามสภาพความสามารถของผเขาคาย จะทำาใหผเขาคายไมอดอด และไมเ บ อ ห น า ย

10. ควรมกจกรรมใหเลอก หมายถง ในกจกรรมแตละกจกรรม ควรใหผเขาคายไดมโอกาสเลอกปฏบตในสงทพอใจ และอยากทำา อยาไปกำาหนดใหปฏบตเหมอนกนทกคน แตควรมกรอบห ร อ แ น ว ท า ง ก ว า ง ๆ เ อ า ไ ว เ ท า น น

4) ประเภทของกจกรรมคายวทยาศาสตร กจกรรมคายวทยาศาสตรประกอบดวยกจกรรมหลก คอกจกรรมดานวชาการ แ ล ะ ก จ ก ร ร ม น น ท น า ก า ร

4.1 กจกรรมวชาการ กจกรรมวชาการจดไดหลากหลาย แตควรเปนกจกรรมทแตกตางจากการเรยนตามหลกสตร

57

ปกต กลาวค อ ก จกรรมมความอสระทางความคดพอสมควร เปดโอกาสใหนกเรยนปฏบตมากทสด กจกรรมมความนาสนใจ สนก ทาทาย และใหนกเรยนทกคนไดแสดงออกถงศกยภาพของตนเองอยางเตมท กจกรรมทางวชาการทจดในคายวทยาศาสตร ไดแก กจกรรมสงแวดลอมทางทะเล กจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตร กจกรรมดดาว กจกรรมดนก กจกรรมเดนปาศกษาธรรมชาต ก จกรรมพบนกวทยาศาสตร ก จกรรมศกษาดงาน ก จกรรมธรณวทยา กจกรรมแขงขนตอบปญหาทางวทยาศาสตร กจกรรมส น ก ก บ อ เ ล ก ท ร อ น ก ส ฯ ล ฯ

4.2 กจกรรมนนทนาการ กจกรรมนนทนาการจดไดหลากหลาย มจดมงหมายเพอเชอมความสามคค สรางความเปนกลม เพอการผอนคลาย กจกรรมนนทนาการอาจจดแทรกกจกรรมวชาการเปนระยะๆหรอจดเปนการนนทนาการโดยเฉพาะ ไดแก เกมตางๆ รองเพลง เลนละคร แขงขน ชมภาพยนตร วดทศน กจกรรมกายบรหาร เตนร ำา การละเลนพนเมองตางๆ กฬา การแ ส ด ง ร อ บ ก อ ง ไ ฟ ฯ ล ฯ

ในการจดกจกรรมคายวทยาศาสตรแตละคร ง ไมจำาเปนตองจดกจกรรมกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะ แตอาจเลอกกจกรรมจากกลมตางๆผสมผสานกน ทงนขนอยกบกลมนกเรยน ระดบชน ระยะเวลา งบประมาณ วทยากร ตลอดจนปจจยอนๆ ทผจดคายจะตองคำานงถง และจดอยางเหมาะสม เพอใหบรรลตามวตถประสงคของการจดกจกรรมคายวทยาศาสตรซงจดวาเปนกจกรรมสำาคญ ท จ ะ ส ร า ง เ ย า ว ช น ท ม ค ณ ภ า พ ใ น ส ง ค ม

5) กจกรรมคายวทยาศาสตรใหประสบผลส ำาเรจ1. ตองมการวางแผน และมโครงการทชดเจน2. ตองเตรยมการใหมความพรอมทกดาน กอน

ก า ร จ ด ค า ย ท ก ค ร ง

58

3. ต อง ได ร บควา มร วมม อจากหน วยงานท เ ก ย ว ข อ ง แ ล ะ จ า ก เ พ อ น ร ว ม ง า น

4. บคลากรทดำาเนนการคาย ตองมความรสกและเ จ ต ค ต ท ด ต อ ก า ร จ ด ค า ย

5. บคลากรหรอวทยากร ทดำาเนนการจดกจกรรม ต อ ง ม ท ก ษ ะ ค ว า ม ช ำา น า ญ

6. ตองมผนำาในการจดคาย ทมบคลกเหมาะสมกบค ณ ล ก ษ ณ ะ ข อ ง ผ น ำา ค า ย

7. การจดคายแตละครง ตองเตรยมความพรอมดานสถานท วสดอปกรณ และเครองอำานวยความสะดวกทกอยางใหพ ร อ ม

8. ในการจดก จกรรมค ายทกคร ง ต องมการประเมนผลเปนระยะ และตอเนอง เพอนำาขอมลมาปรบปรงแกไข

9. ในการทำากจกรรมทกเร อง ตองสอดคลองกบเ ป า ห ม า ย ท ต ง ไ ว

10. ตองคำาน งสมาชกกลมเปาหมายวา มความเ ห ม า ะ ส ม ก บ ส ภ า ว ะ แ ล ะ ส ถ า น ก า ร ณ น น ๆ เ พ ย ง ใ ด

11. ในการจดคาย ตองจดในรปของคณะทำางานและสบเปลยนกนเปนผนำา ตลอดทงตองมทศนคตทดตอการเปนผนำา

12. ควรเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในกจกรรมคาย มการตดตอสอสารกบ ทกคนอยางเปดเผยและจรงใจ

13. ระยะเวลาในการจดคายไมควรสน หรอยาวจนเ ก น ไ ป

14. จดระบบความปลอดภย เชน หนวยพยาบาล เวรย า ม เ จ า ห น า ท ร ก ษ า ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ใ ห ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ

59

15. ในการท ำางานบางอยาง ควรปรกษาหรอสอบถามความคดเหนของสมาชก เพอการมสวนรวมของสมาชกชาวค า ย ท ก ค น

16. ควรมกจกรรมสำารอง เพอแทนกจกรรมทไมส า ม า ร ถ ด ำา เ น น ก า ร ไ ด

17. เตร ยมความพรอมอย เ สมอในการแก ไขส ถ า น ก า ร ณ เ ฉ พ า ะ ห น า

18. บคลากรและเจาหนาททกคนทรวมจดคาย ตองใ ห ก ำา ล ง ใ จ ซ ง ก น แ ล ะ ก น

19. ตองสรางความประทบใจใหแกสมาชกชาวคายท ก ค น ต ง แ ต ว น แ ร ก จ น ถ ง ว น ส ด ท า ย

6) ขอตกลงรวมกนเมออยในคาย การใชชวตอยในคายพกแรมรวมกบผอน ตองกน ตองนอน และตองรวมมอทำากจกรรมตางๆ ดวยกนตลอดระยะเวลาของการอยคาย ดงนน การจะใชชวตขณะทอยในคายใหมความสข สนกสนาน ไมเกดปญหา จงตองมขอต ก ล ง ร ว ม ก น ด ง น

1. ทกคนตองปฏบตตามกตกาการอยคาย2. พงตนเองเสมอ และใหการชวยเหลอผ

อนดวยความเตมใจและจรงใจทกเมอ3. ปฏบตตวเปนกลยาณมตรสำาหรบทก

ค น เ ส ม อ4. ตงใจเรยนรและฝกตนเองตามแนวคดดๆ ดวย

ความเตมใจเสมอ ทกทายเปนมตร ยมแยมแจมใส ใหความเคารพ ไหว พดจาไพเราะเหมาะสม กลาแสดงออก แสดงความคดเหนดวยวธท เ ห ม า ะ ส ม ร จ ก ใ ห อ ภ ย ไ ม ถ อ ส า ผ อ น

5. ผเรยนเตมใจใหความรวมมอทกกจกรรม ตลอดเวลาทอยคาย นอกจากขอตกลงรวมกนระหวางสมาชกทงหมดแลว

60

ในกลมยอย สมาชกในกลมอาจพจารณาใหมขอตกลงรวมกนระหวางสมาชกในกลมอกกได เพอใหเกดผลดตอการบรหารงานภายในกลม ซงแตละกลมอาจมวธการและขอตกลงรวมกนของกลมทแตกตางก น อ อ ก ไ ป

7) ประโยชนทไดรบจากการเขาคายวทยาศาสตร1. ไดรบประสบการณตรงในการท ำากจกรรมทห ล า ก ห ล า ย2. ไดพฒนากระบวนการคด การแกปญหาและการต ด ส น ใ จ3. ไดรบความรและทกษะตางๆซงสามารถนำาไปป ร ะ ย ก ต ใ ช ใ น ช ว ต ป ร ะ จ ำา ว น4. ไดพฒนาตนเองใหสามารถเรยนร และทำางาน

ร ว ม ก บ ผ อ น ไ ด อ ย า ง ส ร า ง ส ร ร ค 5. ฝกความมระเบยบวนย และความรบผดชอบให

ก บ ต น อ ง6. ไดรบความสนกสนานกบกจกรรมนนทนาการ

ต า ง ๆ ท ำา ใ ห ผ อ น ค ล า ย ค ว า ม ต ร ง เ ค ร ย ด7. ม เ จ ต ค ต ท ด ต อ ว ช า ว ท ย า ศ า ส ต ร

61