องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

Factors and Indicators of Creative Leadership of Learning Program Heads of Expansion Education Schools in Southern Border Provinces

ชนภรณ ออตระกล Chanaporn Uetrakool

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยหาดใหญ A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Doctor of Education Degree in Educational Administration

Hatyai University 2560

องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

Factors and Indicators of Creative Leadership of Learning Program Heads of Expansion Education Schools in Southern Border Provinces

ชนภรณ ออตระกล Chanaporn Uetrakool

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยหาดใหญ A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Doctor of Education Degree in Educational Administration

Hatyai University 2560

ลขสทธของมหาวทยาลยหาดใหญ Copyright of Hatyai University

(1)

(3)

ชอวทยานพนธ องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระ การเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ผวจย นางสาวชนภรณ ออตระกล สาขาวชา การบรหารการศกษา ปการศกษา 2560 ค าส าคญ ภาวะผน าเชงสรางสรรค, หวหนากลมสาระการเรยนร, องคประกอบและ

ตวบงช, โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา, จงหวดชายแดนภาคใต

บทคดยอ

การวจยนใชวธวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ โดยมวตถประสงค เพอศกษา

วเคราะหและตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพองคประกอบและตวบงช และศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช ขนตอนการวจยม 4 ระยะ คอ 1) การก าหนดองคประกอบและตวบงช จากการศกษาเอกสารและสมภาษณเชงลกกบกลมผร ผมประสบการณ จ านวน 7 คน 2) ตรวจสอบเครองมอวจยจากผทรงคณวฒ จ านวน 7 คน ไดคาดชนความเทยงตรงเชงเนอหาทงฉบบ (S-CVI) เทากบ .96 น าเครองมอการวจยไปทดลองใชกบกลมทมลกษณะเหมอนกลมตวอยาง จ านวน 30 คน ไดคาความเชอมนทงฉบบ เทากบ .95 ใชแบบสอบถามไปเกบขอมลจากกลมตวอยางทเปนหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ปการศกษา 2560 จ านวน 200 คน น าขอมลมาวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (EFA) 3) น าองคประกอบและตวบงชทไดมาสรางเปนแบบสอบถามเพอเกบขอมลกบกลมผรแจงชด จ านวน 30 คน 4) สมภาษณเชงลกกบกลมผร ผมประสบการณ ใชแบบสมภาษณกงโครงสราง โดยวธการสมภาษณแบบปฏสมพนธ จ านวน 7 คน แลววเคราะหขอมลเชงเนอหา ผลการศกษา พบวา 1. องคประกอบและตวบงชเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย 10 องคประกอบ 61 ตวบงช ไดแก ดานการปรบตว 6 ตวบงช ดานผน าการเปลยนแปลง 5 ตวบงช ดานความฉลาดทางอารมณ 5 ตวบงช ดานการสรางวสยทศน 8 ตวบงช ดานการสอสารและปฏบตตามวสยทศน 10 ตวบงช ดานความคดรเรม 6 ตวบงช ดานการคดนอกกรอบ 6 ตวบงช ดานความตองการความส าเรจ 6 ตวบงช ดานทศทางและเปาหมาย 4 ตวบงช และดานความพงพอใจในงาน 5 ตวบงช

(4)

2. ผลตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001

3. แนวทางน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช มแนวทางในการน าไปใชทส าคญ 5 แนวทาง ไดแก แนวทางการปรบตว แนวทางการสอสาร แนวทางการพฒนากระบวนการคด แนวทางการพฒนาศกยภาพหวหนากลมสาระการเรยนร และแนวทางการสรางความพงพอใจในการท างาน

(5)

Dissertation Title Factors and Indicators of Creative Leadership of Learning Program Heads of Expansion Education Schools in the Southern Border Provinces

Researcher Miss. Chanaporn Uetrakool Major Program Educational Administration Academic Year 2017 Keywords Creative leadership, learning Program Heads, factors and

indicators, expansion education schools, southern border provinces

Abstract

The objectives of this qualitative and quantitative research were to investigate, analyze and test the concurrent validity of factors and indicators, and find out ways of using the factors and indicators of creative leadership among learning program heads of expansion education schools in the Southern border provinces.

The study was conducted in four phases: 1) Factors and indicators were identified based on literature review and in-depth interviews with seven scholars, and experienced persons. 2) The research instrument was tested by seven experts, and the scale-level CVIs (S-CVIs) was 0.96. Then pilot testing of the instrument was administered with a group of 30 persons who had similar characteristics with the sample group; the reliability of the questionnaire was 0.95. The questionnaire was used to collect data from the sample group comprising 200 learning program heads of expansion education schools in the Southern border provinces in the academic year 2017 and Exploratory Factor Analysis (EFA) was conducted. 3) The factors and indicators were employed to form a questionnaire that was administered with a known group of 30 persons. 4) In-depth semi-structured interactive interviews was carried out with seven experienced persons; then content analysis was conducted. The study found the following.

(6)

1. The factors and indicators of creative leadership of learning program heads of expansion education schools in the Southern border provinces consisted of 10 factors and 61 indicators. The number of indicators per factor was as follows: 6 indicators for adaptation; 5 indicators for transformational leadership; 5 indicators for emotional intelligence; 8 indicators for creating visions; 10 indicators for communication and putting visions into practice; 6 indicators for creativity; 6 indicators for thinking outside the box; 6 indicators for desire for success; 4 indicators for directions and goals, and 5 indicators for job satisfaction.

2. The results of concurrent validity test indicated that all the indicators were concurrently valid with statistical significance at the .001 level. 3. Five ways of using the factors and indicators of creative leadership of learning program heads in expansion education schools were found. They were adaptation, communication, thinking process development, development of learning program heads’ potential, and creating job satisfaction.

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงดวยดโดยไดรบความกรณาและความเมตตาในการ ดแลเอาใจใส ใหความชวยเหลอ แนะน า ตรวจสอบ แกไข และตดตามความกาวหนาอยตลอดเวลาจากรองศาสตราจารย ดร. สจตรา จรจตร อาจารยทปรกษาหลก และรองศาสตราจารย ดร. วน เดชพชย อาจารยทปรกษารวม ผวจยขอกราบขอบพระคณทานทงสองเปนอยางสง

ขอขอบพระคณ ดร. อศรฏฐ รนไธสง ประธานกรรมการการสอบวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.เรวด กระโหมวงศ กรรมการผทรงคณวฒ ทใหความกรณาเสนอแนะในการแกไขขอบกพรองทเปนประโยชนอยางยงตอการน าไปปรบปรงวทยานพนธใหมความสมบรณยงขน ขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.รพพรรณ สวรรณณฐโชต รองศาสตราจารย ดร.จรส อตวทยาภรณ รองศาสตราจารย สเทพ สนตวรานนท รองศาสตราจารย ดร.นรนดร จลทรพย ผชวยศาสตราจารย ดร.วชย รตนากรณวร ผชวยศาสตราจารย ดร.เรวด กระโหมวงศ และ ผชวยศาสตราจารย ดร.เอกรนทร สงขทอง ทไดใหความกรณาตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย รวมทงขอขอบพระคณอาจารยทกทานทประสทธประสาทวชาความร ใหค าแนะน าและความชวยเหลอ จนท าใหผวจยสามารถจดท าวทยานพนธฉบบนส าเรจดวยด

ขอขอบคณนายวรตน จนทรงาม นายประจกษ ชศร นายพฒพงศ อนรรฆพรรณ นายศรทธา หองทอง นางอามเนาะ มาม นางอรพนท แสนรกษ นางกาญจนา จองเดม นางบเบาะ บร นายสราวธ ยอดรกษ นางวนเพญ แซแต นายอดม ชออน นางภาวนา นครามนตร นางอารยา เจะม และนายบรรเทง ละอองพนธ ตลอดจนหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ทใหขอมลในการท าวจยครงน

กราบขอบพระคณ คณแมส าเภา ออตระกล และขอขอบคณ ดร.ชณฐ พรหมศร ทเปนแรงบนดาลใจ ใหก าลงใจและความชวยเหลอแกผวจยตลอดมา ขอขอบคณคณะครโรงเรยนรชดาภเษก ตลอดจนผทเปนก าลงใจในการท าวจยจนส าเรจทไมอาจกลาวถงไดในทน

คณคาของวทยานพนธฉบบนขอมอบบชาคณพอสทน ออตระกล คณตาทองจนทร วนจนทก รวมทงบรพาจารย ตลอดจนผมพระคณทกทาน และประโยชนของการวจยน ผวจยขอมอบใหผทจะท าการศกษาตอเพอคนควาวทยานพนธในการพฒนาตอไป ชนภรณ ออตระกล

(8)

สารบญ

หนา บทคดยอ .................................................................................................................... ..................... (3) ABSTRACT .……………………………………………………………………………………………………………………. (6) กตตกรรมประกาศ .......................................................................................................................... (7) สารบญ ......................................................................................................................................... (8) สารบญตาราง ............................................................................................................................... (12) สารบญภาพ ................................................................................................................................. (14) บทท 1 บทน า .................................................................................................................................... 1 ความเปนมาของปญหา ................................................................................................... 1 ค าถามของการวจย ......................................................................................................... 6 วตถประสงคของการวจย ................................................................................................ 6 ประโยชนของการวจย ..................................................................................................... 6 ขอบเขตของการวจย ....................................................................................................... 7 นยามศพทเฉพาะ ............................................................................................................ 8 2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ................................................................................. 13 บรบทจงหวดชายแดนภาคใต .......................................................................................... 14 ทตงและลกษณะภมประเทศ ..................................................................................... 14 ประเพณและวฒนธรรม ........................................................................................... 15 สถานการณทางสงคม .............................................................................................. 16 การจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต .............................................................. 18 แนวคด ทฤษฎเกยวกบองคประกอบและตวบงช .................................................................... …19

ความหมายของการวเคราะหองคประกอบ.... ........................................................... . 19 วตถประสงคของการวเคราะหองคประกอบ ............................................................. 20 ประเภทของการวเคราะหองคประกอบ ................................................................... 21

ประโยชนของเทคนคการวเคราะหองคประกอบ ...................................................... 21 ขนตอนในการวเคราะหองคประกอบเช งส ารวจ ....................................................... 22

ตวบงช.......................................................................................................................... 26

(9)

สารบญ (ตอ)

หนา ความหมายของตวบงช ............................................................................................. 27 ลกษณะของตวบงช .................................................................................................. 27 ประเภทของตวบงช .................................................................................................. 29 ประโยชนของตวบงช ................................................................................................ 32 การพฒนาตวบงช ..................................................................................................... 33 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาตวบงช ......................................................................... 36 แนวคด ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค ..................................................................... 37 ความหมายของความคดสรางสรรค .......................................................................... 38 คณลกษณะของความคดสรางสรรค ......................................................................... 39

องคประกอบของความคดสรางสรรค ....................................................................... 40 ทฤษฎทส าคญเกยวกบความคดสรางสรรค ............................................................... 41 งานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค................................................................ 42 แนวคด ทฤษฎเกยวกบผน าและภาวะผน า ...................................................................... 42 ความหมายของผน าและภาวะผน า ........................................................................... 43 ทฤษฎภาวะผน า ....................................................................................................... 44 งานวจยทเกยวของกบผน าและภาวะผน า ................................................................. 45 แนวคด ทฤษฎเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค .............................................................. 46 ความหมายของภาวะผน าเชงสรางสรรค .................................................................. 48 หลกการของภาวะผน าเชงสรางสรรค ....................................................................... 49 คณลกษณะของภาวะผน าเชงสรางสรรค .................................................................. 50 องคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค ................................................................ 52 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชความยดหยน ..................................... 56 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชวสยทศน ............................................ 64 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชจนตนาการ ........................................ 75 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชแรงจงใจ ............................................ 81 งานวจยทเกยวของกบภาวะผน าเชงสรางสรรค......................................................... 89 กรอบแนวคดทใชในการวจย ........................................................................................... 92 3 วธด าเนนการวจย .................................................................................................................. 93

(10)

สารบญ (ตอ)

หนา ระยะท 1 การก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน ภาคใต......................... .................................................................................... 93 ขนตอนท 1 การสมภาษณผร ผมประสบการณ……………………………………………………. 93 ขนตอนท 2 ก าหนดองคประกอบและตวบงช……………………………………………………... 94 ระยะท 2 การวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน ภาคใต ………………………………………………………………………………………………... 94 ขนตอนท 1 การสรางเครองมอทใชในการวจย……………………………………………………...94 ขนตอนท 2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ …………………………….………………………...95 ขนตอนท 3 การตรวจสอบความเชอมน…………………………………………………………….... 96 ขนตอนท 4 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………………….... 97 ขนตอนท 5 การวเคราะหองคประกอบ………………………………………………………………..98 ระยะท 3 การตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพกบกลมผรชด ........................................... 102 ขนตอนท 1 การสรางแบบสอบถาม ......................................................................... 102 ขนตอนท 2 การตรวจสอบคณภาพแบบสอบถาม ..................................................... 102 ขนตอนท 3 การเกบรวบรวมขอมลกลมผรชด .......................................................... 102 ขนตอนท 4 การวเคราะหขอมล ............................................................................... 102 ระยะท 4 การศกษาแนวทางการน าตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา

กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน ภาคใตไปใช .......................................................................................................... 104

ขนตอนท 1 การสรางและการตรวจสอบคณภาพแบบสมภาษณ .............................. 104 ขนตอนท 2 การทดลองใช ....................................................................................... 104 ขนตอนท 3 การเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล ............................................... 104 4 ผลการวจย ............................................................................................................................ 108 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ............................................................................... 108 การเสนอผลการวเคราะหขอมล………………………………......................................................108

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา ตอนท 1 ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน

ภาคใต.................................................................................................................109 ตอนท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน ภาคใต............................................................... ............................................... 121 ตอนท 3 ผลการตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพขององคประกอบและตวบงช กบกลมผรชด........... ........................................................................................ 141 ตอนท 4 ผลการศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวด ชายแดนภาคใตไปใช........... .............................................................................. 149 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ........................................................................................ 153 สรปผลการวจย .................................................................................... ........................... 161 อภปรายผลการวจย ....................................................................................................... .. 165 ขอเสนอแนะ ................................................................................... ................................ . 166 ขอเสนอแนะจากการวจย ...................................................................... ..................... 166 ขอเสนแนะในการวจยครงตอไป ....................................................................... .......... 167 บรรณานกรม ................................................................................................................................ 168 ภาคผนวก ..................................................................................................................... ................. 182 ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงเครองมอวจย .............................. 183 ภาคผนวก ข คาสถตแสดงดชน CVI ความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ ...................... 187 ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ…………………………. ............................. 201 ภาคผนวก ง แบบสอบถามการวจย ………………………………………………………….. .................... 214 ประวตผวจย ................................................................................................... .............................. 222

(12)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 ทมาองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค ................................................................ 55 2 การสงเคราะหองคประกอบยอยความยดหยน ................................................................ 58 3 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความยดหยน .............................. 63 4 การสงเคราะหองคประกอบยอยวสยทศน ……………………………..……………………..…………. 67 5 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของวสยทศน..………………………………… 74 6 การสงเคราะหองคประกอบยอยจนตนาการ……………………………………………………………… 77 7 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของจนตนาการ ................................. 81 8 การสงเคราะหองคประกอบยอยแรงจงใจ ....................................................................... 83 9 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของแรงจงใจ...................................... 87 10 คาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถาม………………………………………………………….……….. 96 11 ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงช…………….…………..……………………………………….. 109 12 ขอมลพนฐานของผตอบแบบแบบสอบถาม…………….…………..…………………………………… 121 13 ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรองคประกอบ และตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาส ทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต……………………….…..…………….……………………… 127 14 จ านวนองคประกอบ คาไอเกน รอยละของความแปรปรวนและรอยละสะสมของ ความแปรปรวนขององคประกอบ……………………….…..…………….……………………………….. 128 15 คาน าหนกองคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน.......……………………..………… 129

16 คาน าหนกองคประกอบการคดนอกกรอบ…………….…………..……………………………………. 130 17 คาน าหนกองคประกอบความตองการความส าเรจ……………….…………..……………………… 130 18 คาน าหนกองคประกอบความพงพอใจในงาน………………………………………………………….. 131 19 คาน าหนกองคประกอบการปรบตว ………………………………………………………………………. 131 20 คาน าหนกองคประกอบการสรางวสยทศน……….………………………………..……………….….. 132 21 คาน าหนกองคประกอบทศทางและเปาหมายในการท างาน..…………………………………..… 133 22 คาน าหนกองคประกอบความฉลาดทางอารมณ..…………………………………………..………… 134 23 คาน าหนกองคประกอบความคดรเรมสรางสรรค……………………………………………………... 134

(13)

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา 24 คาน าหนกองคประกอบการเปนผน าการเปลยนแปลง………………………………………………. 135 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาการทดสอบท (t-test) เพอตรวจสอบ

ความเทยงตรงตามสภาพกบกลมผรชด…………………………………………………………………… 137 26 ขอมลจากการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ…….………………………….. 188

(14)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 โมเดลการวดองคประกอบหลกภาวะผน าเชงสรางสรรค .……………………….………………….. 56 2 โมเดลการวดองคประกอบยอยความยดหยน…………………………………………………………….. 60 3 โมเดลการวดองคประกอบยอยวสยทศน………………………………………………………………..…. 68 4 โมเดลการวดองคประกอบยอยจนตนาการ ..................................................................... 78 5 โมเดลการวดองคประกอบยอยแรงจงใจ ......................................................................... 84 6 กรอบแนวคดการวจย ..................................................................................................... …92 7 การด าเนนการวจยระยะท 1 การก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ………………………………………………………………………………………. 94 8 การด าเนนการวจยระยะท 2 การวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต....………………………………………………………………………………..…..101 9 การด าเนนการวจยระยะท 3 การตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ กบกลมผรชด.…..……………………………………………………………………………………………..….. 103 10 การด าเนนการวจยระยะท 4 แนวทางการน าตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ไปใช....………………………………………………………………………………..……………………………… 106 11 ขนตอนการด าเนนการวจย.…………………………………………………………………………………... 107 12 รางองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนา

กลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต…..… 120 13 องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต……………………….……….….136

(7)

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาของปญหา การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552 – พ.ศ. 2561) รฐบาลมงเนนใหคนไทยเรยนรตลอดชวตอยางมคณภาพ โดยมเปาหมาย คอพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและการเรยนรของคนไทย เพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ รวมทงสงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารจดการ ซงมกรอบแนวทางการปฏรป 4 ประการ คอ พฒนาคนไทยยคใหม พฒนาคณภาพครยคใหม พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหมและพฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, น. ค าน า) ดงนนการจดการศกษาเพอพฒนาคนใหมศกยภาพ ความรและความสามารถจงเปนภารกจส าคญ ทงนเพราะคนเปนทรพยากรทมความส าคญตอการพฒนาประเทศ แตในปจจบนภาพรวมการศกษาไทยมผลสมฤทธอยในระดบต าจนนาเปนหวง จากการจดอนดบขดความสามารถในการแขงขนดานการศกษา IMD 2015 คณภาพการศกษาของประเทศไทยมแนวโนมลดลงมาโดยตลอด และอยในอนดบ 48 จาก 61 ประเทศ (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2558, น. 5) จากปญหาวกฤตของการศกษาไทยทสะสมมานาน ทงปญหาความแตกตางของคณภาพและมาตรฐานระหวางสถานศกษา ปญหาการอานไมออก เขยนไมได ปญหาการบรหารทขาดความรบผดชอบตอผเรยนมงผลตในเชงปรมาณมากวาคณภาพ ผลตก าลงคนไมสนองตอบความตองการของตลาดแรงงานและการพฒนาประเทศ รวมทงผส าเรจการศกษาขาดทกษะการคดวเคราะห การใชเหตผลและทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ขาดสมรรถนะในการปฏบตงาน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน, 2559, น. 1) โดยเฉพาะคณภาพผเรยนในจงหวดชายแดนภาคใตเปนจดออนส าคญทตองเรงแกไข ทงนพบวาผลการสอบ O - NET ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มธยมศกษาปท 3 และมธยมศกษาปท 6 มคะแนนสอบต ากวารอยละ 50 และปญหาการอานไมออก รอยละ 26.23 ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-3 รวมทงปญหาครและนกเรยนน าความร เทคโนโลยไปใชในกระบวนการเรยนการสอนและการเรยนรดวยตนเองนอย นกเรยนมความรพนฐานและทกษะในวชาชพไมเพยงพอ ไมมความคดสรางสรรค ขาดทกษะการแกปญหา (กระทรวงศกษาธการ, 2556, น.7-10) ซงไพฑรย สนลารตน (2556, น. 2- 6) ชใหเหนถงวกฤตทางสงคม เศรษฐกจและการศกษา เนองจากสภาพสงคมปจจบนเตมไปดวยระบบบรโภคนยม (Consumerism) โดยน าแนวคดและแนวปฏบตทเนนการบรโภคตามอยางตางประเทศ รวมทงระบบการศกษาไทยด าเนนตามหลกระบบ

2

บรโภคนยมทงในหลกสตรและการสอนเนนบรโภคความร ความเขาใจและคานยมตางๆ ตามครและตามทก าหนดไวในสงคม โดยไมไดสงเสรมใหนกเรยนสราง ประดษฐและพฒนาสงตางๆ ขนมาใหมใหกบตนเองและสงคม ในกระบวนการเรยนการสอนครจะเปนผใหและเปนผบอก นกเรยนท าหนาทบรโภคความรจากคร แตกระบวนการสรางสรรคสงตางๆ ใหเปนรปธรรมยงมไมเพยงพอ นอกจากนวทยากร เชยงกล (2553, น. 22) กลาวถงการจดการศกษาของไทยวานกเรยนมโอกาสเรยนรและฝกความคดรเรมนอย สวนใหญจะเรยนรแบบทองจ าและฝกทกษะส าเรจรปไปเพอสอบ สภาพแวดลอมของสงคมทมการพฒนาดานสอเพอการคาและสงเสรมลทธนยมการบรโภคสนคาและบรการมาก ดงนนเพอใหการศกษาเปนไปในทศทางทมคณคาตอตวผเรยน ตอสงคมและเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศใหด ารงอยในภาวะสงคมโลกทมการแขงขนอยางรนแรงเชนในปจจบน จงควรเปลยนกระแสการศกษาใหเปนไปในทศทางทกอใหเกดผลในทางปฏบต เปนรปธรรม เกดผลผลตในทางสรางสรรค (Creative) และเปนผลผลตใหมทเกดจากความคด สตปญญา โดยเปลยนจากระบบบรโภคตามอยางคนอนเปนการสรางผลผลตอยางสรางสรรค เพอใหผเรยนมความคดใหมๆ สงคมมคนคดใหมๆ สรางผลงานใหมๆ (ไพฑรย สนลารตน, 2553, น. 4) จากปญหาทกลาวมาการจดการศกษาของประเทศไทยยงไมประสบความส าเรจ และระบบการศกษาไมสามารถสรางผลผลตทด ตงแตชนประถม มธยม จนถงอดมศกษา ผลผลตของการศกษาทไมเปนทพงประสงคอาจจะน าไปสผลลพธ (Outcom) ทเปนภยตอประเทศในอนาคตได มลเหตของการปฏรปการศกษาทยงไมถงไหน เพราะขาดภาวะผน าทางการศกษา (บญเสรม วสกล, 2552, น. 9-11) โดยเฉพาะโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาซงเกดจากรฐบาลมนโยบายทจะขยายการศกษาของประชาชนใหสงขนจนถงระดบมธยมศกษาตอนตน ดงนนโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาจงมหนาทจดการเรยนการสอนหลายระดบ คอ ระดบกอนประถมศกษา ประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน เพอเปดโอกาสใหนกเรยนทมภมล าเนาอยในชนบทหางไกล และมสภาพความยากจน ขาดแคลนหรอดอยโอกาสทางการศกษาไดเรยนสงขน เนองจากจ านวนโรงเรยนมธยมศกษาไมเพยงพอ ไมกระจายอยางทวถง สวนใหญจะตงอยในชมชนเมองเทานน ซงตองเสยคาใชจายในการเดนทางมากขน แตจากผลการศกษา พบวา โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาประสบปญหาหลายดาน ประกอบดวย 1) ปญหาดานบคลากร ครไมครบชน ครไมตรงวชาเอกหรอวชาทถนด 2) ปญหาดานอาคารสถานท สอ วสด ครภณฑ 3) ปญหาดานบรหารจดการ ไดแก การอพยพเคลอนยายประชากรวยเรยน ขาดงบประมาณสนบสนน 4) ปญหาดานวชาการ ไดแก ขาดแคลนสอวสดอปกรณการเรยนการสอน ขาดแหลงเรยนรในโรงเรยน ครขาดทกษะกระบวนการจดการเรยนร ขาดสอเทคโนโลย นกเรยนมผลสมฤทธตกต าและขาดการประเมนปรบปรงหลกสตรสถานศกษา ดงนนโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาสวนใหญจะมผลสมฤทธทางการเรยนระดบชาต (O-NET) ต ากวาเกณฑ

3

เพราะปจจยหลายอยางแตสาเหตหนงกคอครทขาดการพฒนาในการจดการเรยนรและขาดภาวะผน าในการจดการเรยนร (ศรพร กลสานต, 2557, น. 110 - 113)

การพฒนาภาวะผน าเพอความส าเรจในอนาคตเปนสงทจ าเปนอยางยง ส าหรบในยคปจจบนทเตมไปดวยการแขงขนหลากหลายรปแบบ และสถานการณตางๆทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว มความสลบซบซอนในการบรหารงานเปนอยางมาก ซงการบรหารไมไดมรปแบบตายตวทสามารถน าไปใชไดผลในทกสถานการณแตกลายเปนการบรหารตามสถานการณทตองมความสามารถอยางหลากหลาย ดงนนการพฒนาภาวะผน ามความจ าเปนตอองคการ เปนการเตรยมบคลากรใหมคณภาพและพรอมรบตอการเปลยนแปลง โดยการสรางความรและทกษะทท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม เพอใหผลการด าเนนงานบรรลตามเปาหมายทตองการ (สมฤทธ กางเพง, 2557, น.155-157) ซงภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนพฤตกรรมทตอบสนองเชงจนตนาการ โดยการคดไตรตรองอยางละเอยด ถถวนในสถานการณและประเดนตางๆ ททาทาย (Challenge) รวมทงการน าบคคลอนๆ เชงสรางสรรค (Stoll & Temperley, 2009, p. 66) สอดคลองกบมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น.74) อธบายวาภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนความสามารถในการจงใจหรอการน าบคคลอนๆ รวมทงยงเกยวของกบการตดตอประสานงาน (Connecting) กบบคคลทมความคดเหนตรงกนและตางกน เพอจะมโอกาสไดเรยนรรวมกน อาจจะไมใชความคดเหนทสอดคลองกน แตน าไปสการคดเชงสรางสรรค ซงจ าเปนตองเปลยนความคดเดมๆ และเผชญกบความทาทายกบแนวทาง วธการใหมๆ ทจะสรางขน (Harris, 2009, p. 217) ส าหรบองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน วสยทศน ความคดรเรม และแรงจงใจ (Zacko-Smith, 2010, pp. 3- 5) เชนเดยวกบกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 22) และพมพพร พมพเกาะ (2557, น. 139) พบวา องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน และวสยทศน นอกจากนกฤตยา เหงนาเลน (2545, น. 75) อธบายถงการใชภาวะผน าเชงสรางสรรค โดยกระตนใหผตามปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายและสามารถปฏบตงานรวมกนในทมได มการก าหนดเปาหมายและประสทธผลของงาน ซงผสมผสานดวยการแสดงออกอยางเหมาะสม พรอมทจะรบมอกบความตองการของทกคน จงท าใหผปฏบตงานเกดการพฒนาและท างานไดดขน ซงแสดงใหเหนวาภาวะผน าเชงสรางสรรคมความส าคญตอการปฏบตงานของบคลากรในองคกรตางๆ ส าหรบกรองทพย นาควเชตร (2552, น. 29) ไดน าเสนอแนวทางพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคไววาจะตองผลกดนใหผรวมงานรวมกนปฏบตงานใหบรรลเปาหมายอนดงาม ดวยการคด“ตาง” คดเชง“สราง” คดหลายทางหลายมต คดเปนประโยชน คดบวกและคดแกปญหาดวยความรบผดชอบอยางเปนจรง และปฏบตไดอยางสรางสรรค กลาวคอผน าจะตองพฒนาตนและพฒนาทมงานใหมคณสมบตเปนผน าทสรางสรรค มความคดและปฏบตเชงสรางสรรคไปพรอมๆ กนทงดานการสรางทมงาน การสรางผน าใหเกดขนใหม การสรางความคดแบบสรางสรรค ความรบผดชอบรวมกน เพอใหภารกจส าเรจอยางมประสทธภาพ

4

การบรหารจดการโรงเรยนใหประสบความส าเรจไมไดขนอยกบภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนเทานน ยงมหวหนากลมสาระการเรยนรซงเปนผทเปรยบเสมอนผบรหารคนหนง ท าหนาทเปนผประสานงานระหวางผบรหารกบคร อ านวยความสะดวกในการปฏบตภารกจดานการจดการเรยนการสอนและดานอนๆ รวมทงปฏบตภารกจตามทไดรบมอบหมายจากผบรหาร ใหการด าเนนงานเปนไปดวยความเรยบรอยและประสบผลส าเรจ ตรงตามวสยทศนหรอนโยบายของโรงเรยน และตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (วระวฒน ดวงใจ, 2556, น.7) ในโรงเรยนทกแหงจ าเปนตองมหวหนากลมสาระการเรยนร ซงเปนบคคลทมความส าคญในการวางแผนขบเคลอนใหโรงเรยนไปสเปาหมาย ชวยใหการด าเนนงานในโรงเรยนเปนไปดวยความราบรน และก ากบ ควบคม ดแลความกาวหนาของคร รวมทงเปนผประสานทส าคญและรบผดชอบจดการทมงานของตนใหบรรลจดมงหมาย หวหนากลมสาระการเรยนรทแขมแขงจะกลายเปน “เฟองจกรกล” ของโรงเรยนทจะท าหนาทเปนผรเรมและตดสนใจ นอกจากนยงมบทบาทชวยเหลอครในการสอนเพอใหมประสทธภาพสงสดเทาทจะเปนไปได ชวยเสรมใหสามารถจดการเรยนการสอนทมคณภาพใหแกนกเรยน ดงนนหวหนากลมสาระการเรยนรทท างานไดอยางมประสทธผล ตองเปนผน าและเปนแบบอยางทดแกคณะคร บรการทงนกเรยน คร บคลากร ฝายบรหาร และบรหารจดการ โดยปฏบตงานตามเปาหมายและนโยบายของโรงเรยน สามารถวเคราะหการท างานของตนอยางสม าเสมอ (อรปวณ สตะพาหะ, 2554, น. 1- 2) และสงเวยน ออนแกว (2558, น. 94) สรปวาหวหนากลมสาระการเรยนรวามบทบาท หนาทเปนผน าทางวชาการและท าหนาทเปนผบรหารระดบกลางในสถานศกษาขนพนฐาน รวมทงเปนคณะกรรมการการบรหารหลกสตรและงานวชาการ มหนาทวางแผน ด าเนนงานวชาการ นเทศ ก ากบ ตดตาม ใหค าปรกษาเกยวกบการพฒนาหลกสตร การจดกระบวนการเรยนร การวดและประเมนผล การแนะแนวรวมทงสงเสรม สนบสนนและพฒนาบคลากร ตลอดจนปรบปรงและพฒนาหลกสตรสถานศกษา สงเสรมและสนบสนนการวจย ตดตามผลการเรยนของนกเรยนรายบคคล รวมทงตรวจสอบ ทบทวน ประเมนมาตรฐานการปฏบตงานของครและการบรหารหลกสตรระดบสถานศกษาในรอบปทผานมา โดยใชผลการประเมนเพอวางแผนพฒนาการปฏบตงานของคร นอกจากนมผลการวจยทพบวา หวหนากลมสาระการเรยนรมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนและการรเรม การปฏบตการใหมๆ เพอใหเกดการเปลยนแปลง (Kaur, Ferrucci & Carter, 2004, p. 93) จากทกลาวมาแสดงใหเหนวาบทบาทและหนาทของหวหนากลมสาระการเรยนรเปนงานทตองใชความสามารถอยางสงแตการใหความรวมมอนอย เพราะไมใชผบรหารในบางครงกมความผดพลาดเกดขนอยางตอเนอง จงนาจะมการพฒนาภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร (วระวฒน ดวงใจ , 2556, น. 8) เพราะหวหนากลมสาระการเรยนรจะตองแสดงบทบาทและมพฤตกรรมการปฏบตงานใหสามารถบรหารจดการงานวชาการของโรงเรยนใหมประสทธภาพมงใหเกดประโยชนสงสดกบนกเรยน (ทวศกด ยศถา, ชศกด เอกเพชร

5

และวระยทธ ชาตะกาญจน, 2558, น. 72) หวหนากลมสาระการเรยนรจงตองสรางภาวะผน าทเขมแขงในการบรหารงาน มความเปนผน าหรอใชภาวะผน าไดอยางเหมาะสม และเปนไปตามบทบาทหนาทซงจะสงผลตอความส าเรจในการด าเนนงานของโรงเรยน ดงนนในการพฒนาคณภาพการจดการศกษา เพอใหการปฏรปการศกษาบรรลเปาหมายสงผลใหระบบการศกษาในโรงเรยนเปลยนแปลงไปสทศทางทดขนจงขนอยกบภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนรเปนส าคญ

ดวยเหตผลดงกลาวการจดการศกษาจงตองมหวหนากลมสาระการเรยนรทมความสามารถในเชงสรางสรรค สามารถท างานเปนทม รจกแกปญหาในภาวะทมการเปลยนแปลง มความมงมนทจะท างานใหเกดสมฤทธผล จงจะท าใหองคการพฒนาอยางมคณภาพได (วมล จนทรแกว, 2555, น. 94) ทงนจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร เพราะหวหนากลมสาระการเรยนรเปนตวจกรส าคญในการก าหนดภาพอนาคตของการจดการศกษาทจะเกดขนในกลมสาระการเรยนรทตนรบผดชอบและทจะเกดกบโรงเรยน (ทวศกด ยศถา, ชศกด เอกเพชร และวระยทธ ชาตะกาญจน, 2558, น. 78) ซงหวหนากลมสาระการเรยนรมบทบาท หนาทส าคญดงทไดกลาวมา แตปจจบนการศกษาเรองภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนรเทาทผวจยไดตรวจสอบแลว พบวา ยงไมพบการศกษาและวจยในประเดนนมากอน โดยเฉพาะกบหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอจะไดขอมลจากการวจยในครงนไปใชเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร และพฒนาคณภาพการศกษาตอไป

ค าถามของการวจย

การวจยเรอง องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต มค าถามการวจยดงตอไปน

1. องคประกอบและตวบงชทแสดงถงภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยอะไรบาง

2. ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ทไดจากการศกษาครงน มความเทยงตรงตามสภาพหรอไม

6

3. แนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช ควรเปนอยางไร

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

2. เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต 3. เพอศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

ประโยชนของการวจย ผลของการวจยครงน จะท าใหทราบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตซงจะเปนประโยชนตอการจดการศกษา ดงน

1. เมอไดตวบงชทเหมาะสมกบสภาพและบรบทของหวหนากลมสาระการเรยนรแลว ท าใหสามารถน าผลไปใชในการวางแผนพฒนาหวหนากลมสาระการเรยนร ทงภาครฐและเอกชนใหเปนไปอยางถกทศทาง (Do the Thing Rights) จนบรรลตามเปาหมาย

2. หวหนากลมสาระการเรยนรน าองคความรดานภาวะผน าเชงสรางสรรคไปใชเปนแนวทางในการพฒนาตนเองและใชในการบรหารจดการงานดานวชาการและดานอนๆ

3. โรงเรยนสามารถน าไปใชเปนแนวทางในการคดเลอกบคคลเพอแตงตงใหเปนหวหนากลมสาระการเรยนร ซงการเปนผทมภาวะผน าเชงสรางสรรคเชอไดวาจะยงผลไปสคณภาพของหวหนากลมสาระการเรยนร สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลของการพฒนาดานวชาการของโรงเรยน

7

ขอบเขตของการวจย

ผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ไวดงน

1. ขอบเขตดานเนอหา การวจยนมงศกษาองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคท เปนผลมาจาก

การศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจย มาก าหนดเปนกรอบแนวคดเพอการวจยในครงน มดงน ดานความยดหยน ดานวสยทศน ดานจนตนาการ และดานแรงจงใจ 2. ขอบเขตดานพนท

พนททใชในการวจยครงน ไดแก โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

3. ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยาง ทใชในการวจยมรายละเอยด ดงน

ระยะท 1 ผใหขอมลเพอก าหนดองคประกอบและตวบงช ผวจยไดก าหนดคณสมบตผใหขอมลทเปนกลมผร ผมประสบการณ ประกอบดวย 1) ผอ านวยการโรงเรยน ทมวทยฐานะผอ านวยการช านาญการพเศษ มประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป และเปนผบรหารโรงเรยนทเคยบรหารจดการใหโรงเรยนไดรบรางวล โรงเรยนพระราชทานหรอโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ระดบเพชรหรอโรงเรยนประชาธปไตยตวอยางหรอรางวลสถานศกษาแบบอยางการจดการเรยนรและการบรหารจดการ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง "สถานศกษาพอเพยง" จ านวน 5 คน 2) ศกษานเทศกทมวทยฐานะศกษานเทศกช านาญการพเศษ มประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป จ านวน 2 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

ระยะท 2 กลมประชากร ไดแก หวหนากลมสาระการเรยนรของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดปตตาน จงหวดยะลา และจงหวดนราธวาส ปการศกษา 2560 จ านวน 864 คน (ส านกพฒนาการศกษาขนพนฐาน ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต, 2558, น. 19-20) ทงนไมนบรวมหวหนากลมสาระการเรยนรโรงเรยนบานบางมะรวด จงหวดปตตาน เนองจากเปดท าการเรยนการสอนชนมธยมศกษาปท 1 เมอปการศกษา 2559 จงท าใหเปดการเรยนการสอนสอนยงไมครบระดบชนประถมศกษาปท 1 – มธยมศกษาชนปท 3 (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2559)

8

กลมตวอยาง ไดแก หวหนากลมสาระการเรยนรโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดปตตาน จงหวดยะลา และจงหวดนราธวาส ปการศกษา 2560 จ านวน 200 คน

ระยะท 3 ผใหขอมลทเปนกลมผรชด (Known Group) เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงช ผวจยไดก าหนดคณสมบตผใหขอมลทเปนกลมผรชด ไดแก หวหนากลมสาระการเรยนรทมภาวะผน าเชงสรางสรรค และมวทยฐานะครช านาญการพเศษ โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 30 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบกอนหมะ (Snowball Sampling) ระยะท 4 ผใหขอมลเพอศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช ผวจยไดก าหนดคณสมบตผใหขอมลทเปนกลมผร ผมประสบการณ ทมบทบาทในการใชภาวะผน าเชงสรางสรรค และมผลงานดเดนเชงประจกษ ประกอบดวย 1) ผบรหารโรงเรยนทมวทยฐานะผอ านวยการเชยวชาญ และมประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป จ านวน 3 คน 2) ศกษานเทศก ทปฏบตหนาทเปนผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา และมประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป จ านวน 2 คน 3) ครทท าหนาทเปนหวหนากลมบรหารวชาการ ทมวทยฐานะครช านาญการพเศษ มประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป และไดรบรางวลเจาฟามหาจกร หรอรางวลเจาฟากรมหลวงนราธวาสราชนครนทรหรอรางวลครสดด จ านวน 2 คน โดยใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง

นยามศพทเฉพาะ

การวจยครงนไดก าหนดนยามศพทเฉพาะทส าคญไว ดงตอไปน 1. องคประกอบ หมายถง สวนประกอบทส าคญซงแสดงหรออธบายรายละเอยดถงคณลกษณะทท าใหเกดภาวะผน าเชงสรางสรรค 2. ตวบงช หมายถง สงทน ามาวดไดหรอสงเกตไดทใชบงบอกถงคณลกษณะของภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

3. ภาวะผน าเชงสรางสรรค หมายถง การแสดงออกของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตทแสดงถงความสามารถในการจงใจและน าบคคลอนๆ รวมทงสงเสรมและกระตนใหบคคลอนใหเกดความคดสรางสรรค และสามารถปฏบต

9

หนาทรวมกนจนบรรลผลส าเรจ น าไปสผลการปฏบตงานเชงสรางสรรคตามเปาหมายทก าหนดไว โดยวดไดจากความยดหยน วสยทศน จนตนาการ และแรงจงใจ ดงน

3.1 ความยดหยน หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรทมความเขาใจในสถานการณ สามารถปรบตวใหเหมาะสมตามสถานการณตางๆ มความฉลาดทางอารมณ การรจกผอนสนผอนยาว อะลมอลวย และสามารถทจะเปลยนแปลงได โดยวดไดจากการปรบตว ผน าการเปลยนแปลง ความฉลาดทางอารมณ และการสอสารเชงบวก 3.1.1 การปรบตว หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนร ในการปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผอนและสภาพแวดลอม วธการและกระบวนการท างาน รวมทงวธการแกปญหา ยอมรบความเปลยนแปลงทจะเกดขน เปลยนมมมองความคดทมอยเดม การเปดใจกวางรบสงใหมๆ และรบฟงความคดเหนของผอน รวมทงการคดและท าอยางอสระ

3.1.2 ผน าการเปลยนแปลง หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรทกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมการท างาน โดยการสรางแรงบนดาลใจและจงใจ สงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป รวมถงการเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน

3.1.3 ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนร ในการตระหนกร เขาใจอารมณ ความคด ความรสกของตนเองและผ อน ความสามารถควบคมและจดการอารมณตนเองได มองโลกในแงด รวมทงสามารถสรางสมพนธภาพทดกบผอนได 3.1.4 การสอสารเชงบวก หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด เกดความรสกและความสมพนธทด จงใจใหเกดความรวมมอ ยอมรบเงอนไข กฎ กตกา และความเปลยนแปลง มการสอสารทชดเจนและเปดเผย เปนการพดคยโดยใชค าพดทดและสรางสรรค รวมถงการแสดงออกทางอารมณทท าใหเกดการแลกเปลยนความคด และรบรถงความตองการ สามารถตดตอกบผอนโดยอาศยทกษะการตดตอสอสารสองทาง ชองทางการตดตอสอสารและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล

3.2 วสยทศน หมายถง ความสามารถของของหวหนากลมสาระการเรยนรในการมองภาพในอนาคตขององคการทสะทอนใหเหนถงเปาหมาย คานยม ปรชญา ภาพนนตองมความชดเจนเปนไปได รวมทงสามารถเชอมโยงวสยทศนไปสการปฏบต โดยวดไดจากการสรางวสยทศน การเผยแพรวสยทศน และการปฏบตตามวสยทศน 3.2.1 การสรางวสยทศน หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการสรางภาพอนาคตขององคการไดอยางชดเจน มการสอบถามความตองการและความ

10

คาดหวงจากผมสวนรวมในองคการ การวเคราะหสภาพทงภายในและภายนอกองคการ การเกบรวบรวมขอมลแลวน ามาก าหนดวสยทศน โดยวสยทศนตองมความชดเจน มความเปนไปไดและเหมาะสม รวมทงเปดโอกาสใหบคลากรมสวนรวมในการก าหนดวสยทศนขององคการ 3.2.2 การเผยแพรวสยทศน หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการสอสารหรอแสดงใหบคคลอนๆ ใหรบรความส าคญของวสยทศน มการสรางความเขาใจวสยทศนอยางชดเจนดวยวธการตางๆ รวมทงการพดโนมนาวใหบคลากรยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ มการสอสารแบบสองทศทางเพอใหบคลากรยอมรบในวสยทศน 3.2.3 การปฏบตตามวสยทศน หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการน าภาพทพงประสงคในอนาคตขององคการไปปฏบตอยางเปนระบบและมขนตอนโดยผานแผนงาน โครงการทเปนรปธรรมสามารถเหนผลไดชดเจน มการสรางแรงกระตน จงใจใหสมาชกมสวนรวมปฏบตตามวสยทศนโดยใชศกยภาพในการท างานอยางเตมความสามารถ ก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน และก ากบดแลใหปฏบตตามวสยทศนใหบรรล รวมทงการสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม 3.3 จนตนาการ หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการสรางภาพในความคดเกยวกบสงใดสงหนงขนใหม โดยมประสบการณเดมเปนพนฐานในการคด น าไปสการสรางสรรคสงใหมหรอการพฒนาวธการท างาน การแกปญหา ซงสามารถอาจจะเกดขนในอนาคตหรอไมเกดขนกได โดยวดไดจากความคดรเรม ความคดเชงอนาคต และความคดนอกกรอบ 3.3.1 ความคดรเรม หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการคดแปลกใหม ไมซ ากบความคดของคนอนและแตกตางจากธรรมดา เกดจากความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม หรอวธการใหมๆใหตางไปจากเดมทมอยแลวใหดขน เปนการคดโครงสรางหรองานขนมาใหมกได รวมทงเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม 3.3.2 ความคดเชงอนาคต หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการคาดการณแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคตไวอยางชดเจน และเลงเหนความส าคญของผลดผลเสยทจะเกดขนในอนาคต รวมทงวางแผนเพอเปาหมายทตองการในอนาคต มแนวทางในการแกปญหาและสามารถตดสนใจเลอกกระท าไดอยางเหมาะสม มองผลทคาดวาจะเกดขนอยางลกซง กวางไกล บนรากฐานของความเปนจรงโดยใชหลกคด เครองมอ การคาดการณทเหมาะสม และสามารถน าสงทคาดการณนนมาใชประโยชนได 3.3.3 ความคดนอกกรอบ หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการคดแตกตางจากขอบเขตของความคดเดม ไมเปนไปตามแบบแผน หรอการคดเพอสรางมมมองใหมๆ ไมจ ากดความคด ความร หรอความคดเหน สามารถคดไดอยางอสระ กลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน และกลาเปลยนความคดจากแนวเดม ๆ กอใหเกด

11

แนวคดใหมหลายๆ อยาง และเกดทางเลอกทหลากหลาย น าไปสการคดอยางสรางสรรคสงใหมๆ เปนผลงานแปลกใหมทไมเคยปรากฏมากอน รวมทงท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค 3.4 แรงจงใจ หมายถง แรงผลกดนหรอสงกระตนทท าใหหวหนากลมสาระการเรยนรแสดงพฤตกรรมทมความเตมใจ เกดความพงพอใจในการท างานและความมงมน ทมเททจะท างานใหดทสด เพอบรรลเปาหมายของโรงเรยน โดยวดไดจากความตองการความส าเรจ ทศทางและเปาหมาย และความพงพอใจในงาน 3.4.1 ความตองการความส าเรจ หมายถง ความปรารถนาของหวหนากลมสาระการเรยนรทจะประสบความส าเรจในหนาทการงาน โดยมพฤตกรรมทแสดงถงการมอดมการณ เชอมนในตนเอง มงมนในการท างานใหส าเรจ ไมยอทอตออปสรรค รบผดชอบในงานทท า ขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน มความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา รวมทงมการตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

3.4.2 ทศทางและเปาหมาย หมายถง ความสามารถของหวหนากลมสาระการเรยนรในการก าหนดทศทางและการตงเปาหมายขององคการผานวสยทศน มการตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและมความชดเจน เปดโอกาสใหทกคนในองคการมสวนรวมในการก าหนดทศทางและเปาหมาย มการวางแผนและแนวทางการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย รวมทงผมสวนรวมเขาใจทศทางและเปาหมายในการท างานตรงกนน าไปสการเปลยนแปลงทมประสทธภาพเกดประสทธผล 3.4.3 ความพงพอใจในงาน หมายถง ความรสกของหวหนากลมสาระการเรยนรทมความสข ความพอใจ มเจตคตทดตอการปฏบตงาน โดยการไดรบการตอบสนองความตองการทงทางดานรางกายและจตใจ กอใหเกดก าลงใจ สงผลใหเกดความรวมมอ รวมใจ ทมเทและเสยสละใหกบการท างาน จงรกภกดตอองคการ ไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในองคการ สามารถท างานใหบรรลเปาหมายและเกดประสทธภาพ 4. การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ หมายถง เทคนคการวเคราะหเพอศกษาโครงสรางความสมพนธของตวแปรภาวะผน าเชงสรางสรรค รวมตวแปรทมความสมพนธกนเปนองคประกอบเดยวกน และวเคราะหตวแปรทสงเกตได

5. หวหนากลมสาระการเรยนร หมายถง ครทไดรบคดเลอกและแตงตงใหปฎบตหนาทหวหนากลมสาระการเรยนรในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา จงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย หวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย หวหนากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร หวหนากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร หวหนากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม หวหนากลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา หวหนากลมสาระการเรยนรศลปะ หวหนากลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย และหวหนากลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

12

6. จงหวดชายแดนภาคใต หมายถง 3 จงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดปตตาน จงหวดยะลาและจงหวดนราธวาส

7. โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา หมายถง โรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทเปดสอนระดบชนประถมศกษาปท 1 – มธยมศกษา ชนปท 3 ในจงหวดชายแดนภาคใต

8. แนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคไปใช หมายถง แนวปฏบตทวางไวเพอน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคไปใชในการพฒนาใหเกดภาวะผน าเชงสรางสรรค

13

13

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยมขอบขายการศกษาตามล าดบ ดงน

1. บรบทจงหวดชายแดนภาคใต 1.1 ทตงและลกษณะภมประเทศ 1.2 ภาษาและวฒนธรรม 1.3 สถานการณทางสงคม 1.4 การจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต 1.5 โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต

2. แนวคด ทฤษฎเกยวกบองคประกอบและตวบงช 2.1 ความหมาย วตถประสงค ประเภทและประโยชนของการวเคราะห

องคประกอบ 2.2 ขนตอนในการวเคราะหองคประกอบเช งส ารวจ 2.3 ความหมาย ลกษณะ ประเภทและประโยชนของตวบงช 2.4 การพฒนาตวบงช 2.5 งานวจยทเกยวของกบองคประกอบและตวบงช 3. แนวคด ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค 3.1 ความหมาย คณลกษณะและองคประกอบของความคดสรางสรรค 3.2 ทฤษฎทส าคญเกยวกบความคดสรางสรรค 3.3 งานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค 4. แนวคด ทฤษฎเกยวกบผน าและภาวะผน า 4.1 ความหมายของผน าและภาวะผน า 4.2 ทฤษฎภาวะผน า 4.3 งานวจยทเกยวของกบผน าและภาวะผน า 5. แนวคด ทฤษฎเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค 5.1 ความหมายและคณลกษณะของภาวะผน าเชงสรางสรรค 5.2 ทมาองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค

14

5.3 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชความยดหยน 5.4 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชวสยทศน 5.5 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชจนตนาการ 5.6 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชแรงจงใจ 5.7 งานวจยทเกยวของกบภาวะผน าเชงสรางสรรค 6. กรอบแนวคดทใชในการวจย บรบทของจงหวดชายแดนภาคใต ทตงและลกษณะภมประเทศ จงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย จงหวดปตตาน จงหวดยะลาและจงหวดนราธวาส ตงอยตอนลางของประเทศ จงหวดปตตานมพนทนอยทสด สภาพภมประเทศ แบงเปน 3 ลกษณะ ประกอบดวย พนทราบชายฝงทะเล พนทราบลม และพนทภเขา โดยมรายละเอยด ดงน จงหวดปตตาน ทศเหนอตดตอกบอาวไทย ทศใตตดตอกบอ าเภอเมอง อ าเภอรามน จงหวดยะลาและอ าเภอบาเจาะ จงหวดนราธวาส ทศตะวนออกตดตอกบอาวไทยและทศตะวนตกตดตอกบอ าเภอเทพาและอ าเภอสะบายอย จงหวดสงขลา สภาพภมประเทศเปนพนทราบชายฝงทะเลเปนสวนใหญ ประมาณ 1 ใน 3 ของพนทจงหวด ตอนเหนอและตะวนออกของจงหวด มหาดทรายยาวและเปนทราบชายฝงกวางประมาณ 10 - 30 กโลเมตร พนทราบลมบรเวณตอนกลางและตอนใตของจงหวดมแมน าปตตานไหลผานทดนมความเหมาะสมในการเกษตรกรรม และพนทสวนนอยทเปนภเขาอยทางตอนใตของอ าเภอโคกโพธ อ าเภอกะพอและตะวนออกของอ าเภอสายบร จงหวดยะลา ทศเหนอตดตอกบอ าเภอสะบายอย จงหวดสงขลาและอ าเภอโคกโพธ จงหวดปตตาน ทศใตตดตอกบรฐเปอรลส ประเทศมาเลเซย ทศตะวนออกตดตอกบอ าเภอบาเจาะ อ าเภอรอเสาะ จงหวดนราธวาสและรฐเปอรลส ประเทศมาเลเซย และทศตะวนตกตดตอกบจงหวดสงขลาและรฐเคดาห ประเทศมาเลเซย สภาพภมประเทศมลกษณะเปนภเขา เนนเขาและหบเขา ตงแตตอนกลางถงใตสดของจงหวดมทราบบางสวน ตอนเหนอบรเวณทราบแมน าปตตาน และแมน าสายบรไหลผาน อยสงกวาระดบน าทะเลปานกลางถงสงมาก พนทสวนใหญปกคลมดวยปาดงดบและสวนยางพารา มเทอกเขาทส าคญ คอ เทอกเขาสนกาลาคร จากอ าเภอเบตงเปนแนวยาวกนพรมแดนไทย-มาเลเซย และเทอกเขาปโล ซงอยภายในจงหวด เขตต าบลบด บนนงสาเรง อ าเภอเมองยะลา อ าเภอกรงปนง และอ าเภอรามน จงหวดนราธวาส ทศเหนอตดตอกบจงหวดปตตานและอาวไทย ทศใตตดตอกบอาวไทยและรฐกลนตน ประเทศมาเลเซย ทศตะวนออกตดตอกบรฐเปรค ประเทศมาเลเซยและ

15

ทศตะวนตกตดตอกบจงหวดยะลา สภาพภมประเทศเปนปาและภเขาประมาณ 2 ใน 3 ของพนททงหมด มภเขาหนาแนนแถบทศตะวนตกเฉยงใตจดเทอกเขาสนกาลาคร เปนแนวกนพรหมแดนไทย -มาเลเซย ลกษณะของพนทมความลาดเอยงจากทศตะวนตกไปสทศตะวนออก พนทราบสวนใหญอยบรเวณตดตอกบอาวไทยและทราบลมบรเวณแมน า 4 สาย คอ แมน าสายบร แมน าบางนรา แมน าตากใบและแมน าโก-ลก มพนทพรจ านวนประมาณ 361,860 ไร (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 2-3) ประเพณและวฒนธรรม ในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยคนหลายชาตพนธ ไดแก ชาตพนธมลาย ซงเปนคนสวนใหญทสบเชอสายมาจากชนหลายกลม ไดแก กลมชนทเรยกวา Jakan หรอ Jakun ซงผสมกบชาวฮนดทอพยพมาตงหลกแหลงในดนแดนแถบน กลมชาวจน ซงเปนกลมพอคาทเดนทางไปคาขายยงทตาง ๆ โดยอพยพมาคาขายและตงรกรากในคาบสมทรมลาย ในยคอาณาจกรลงกาสกะ กลมชาตพนธสยาม ตงถนฐานในดนแดนคาบสมทรมลาย และกลมชาวฮนดจากประเทศอนเดยซงเดนทางเขามาเผยแพรศาสนาและคาขาย นอกจากนยงมกลมชนทเรยกวา Semang และ Sakai อยอาศยรวมผนแผนดนเดยวกน ในสวนของวฒนธรรมและภาษากมความหลากหลายเชนกน พนทจงหวดชายแดนภาคใตเปนดนแดนทรบวฒนธรรมศาสนาพราหมณ ฮนด พทธ และอสลาม รวมทงครสตทเคยรงเรองในยคลาอาณานคม สวนภาษาทยงปรากฏในการสอสารในสงคมปจจบน คอ ภาษาไทย ภาษามลายถน (มลายปตตาน) และภาษามาเลเซย (ภาษามลายมเพยงภาษาเดยว ไมไดแยกวาเปนภาษาถนหรอภาษามาเลเซย เพยงแตจะแตกตางเรองส าเนยง แตกเปนภาษาทมรากศพทเดยวกน ส าหรบภาษามาเลเซย คอภาษามลายทใชในประเทศมาเลเซย ภาษาอนโดนเซย กคอภาษามลายทใชในประเทศอนโดนเซย ภาษาปตตาน เปนภาษามลายถน ทใชในจงหวดชายแดน) (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 18- 19) ส าหรบขนบธรรมเนยม ประเพณทส าคญทนยมปฏบตสบทอดกนมาแตโบราณจนถงปจจบน คอ พธถอศลอด (ถอบวช) เมอถงเดอน “รอมฎอน” หรอเดอนท 9 ของปฮจเราะฮศกราช (ฮศ) ชาวไทยทนบถอศาสนาอสลามทกคนจะถอศลอดเปนเวลา 1 เดอน เมอครบก าหนด 1 เดอนแลว กเปนวนออกบวชหรอเรยกวา “วนฮารรายอ” หรอ “วนอดลฟฏร” สวนวนรายอฮจย “อดลอฏฮา” เปนวนตรษหลง ซงเปนระยะเวลาทมสลมเดนทางไปประกอบพธฮจญ ณ นครเมกกะ ประเทศซาอดอารเบย หลงจากนนจะรวมกนกรบาน (เชอดสตว เชน โค วว แพะ และแกะ) เพอแจกจายใหแกคนยากจน ประเพณลาซง ชาวไทยทนบถอศาสนาอสลามเรยกวา "ปยอบอแน" เปนพธฉลองนาขาวหรอซงขาว ซงท ากนทกหมบานทงไทยพทธและไทยมสลม ประเพณนจะจดขนภายหลงการเกบเกยวขาวราวเดอน 5 หรอเดอน 6 มจดประสงคเพอขอบคณเจาแมโพสพ หรอพระเจาทบนดาลใหพชผลอดมสมบรณ ประเพณลากพระ

16

หรอชกพระ เปนประเพณเนองในพระพทธศาสนา ท าพธหลงจากวนออกพรรษาหนงวน ตรงกบวนแรม 1 ค า เดอนสบเอด พทธศาสนกชนจะอญเชญพระพทธรปขนประดษฐานบนบษบกทวางอยเหนอรถหรอลอเลอน ชาวบานเรยกวา เรอพระ ปกตจะตบแตงเปนรปเรอ ใชคนลากโดยเชอกลากเปนสองสาย แลวแหชกลากไปตามถนน เมอเรอพระไปถงจดหมาย ชาวบานจะน าอาหารมาถวายพระสงฆทมาพรอมเรอพระ หรอพระสงฆทชาวบานนมนตมาเพอรวมงานลากพระ ประเพณชงเปรต เปนประเพณเทศกาลวนสารท เดอนสบของชาวไทยทนบถอศาสนาพทธจดขนทวด ในวนแรม 14 หรอ 15 ค า เดอนสบ โดยท ารานจดส ารบอาหารคาวหวานไปวางอทศสวนกศลใหบรรพบรษทลวงลบไปแลว งานมหกรรมแขงขนนกเขาชวาเสยงอาเซยน เปนงานประจ าปของจงหวดยะลา ณ สวนขวญเมอง วนอาทตยแรกของเดอนมนาคม ในงานจะมขบวนแหโดยกลมผเลยงนกเขาชวาเสยงของประเทศมาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย บรไน และชมรมผเลยงนกเขาชวาเสยงของทกจงหวดในประเทศไทย งานฉลองเจาแมลมกอเหนยว เปนงานประเพณของจงหวดปตตานทท ากนทกป ในวนขน 15 ค า เดอนอาย ตามจนทรคตของจน คอหลงวนตรษจน 15 วนของทกป มการสมโภชแหรปสลกไมมะมวงหมพานตของเจาแมลมกอเหนยวและรปพระอนๆ โดยอญเชญออกจากศาลมาประทบบนเกยว มการลยไฟและแสดงอภนหารตางๆ เพอพสจนความศกดสทธของเจาแม สวนการละเลนพนเมองทส าคญ คอ ซละ เปนศลปะการตอสปองกนตวของชาวไทยมสลม คลายมวยไทยแสดงกนเปนค ๆ ผแสดงเปนชายลวนแตงกายดวยเสอคอกลมแขนสน นงกางเกงขายาว นงผาซอแกะสนเหนอเขาทบขางนอก โพกศรษะ การแสดงเรมดวยการประโคมดนตร จากนนผแสดงไหวครพรอมกน เสรจจากการตอสจะรายร าตามแบบซละ เพออวดฝมอและหาจงหวะเขาท ารายคตอส สกนจนฝายหนงฝายใดพชตคตอสไดเปนอนจบการแสดง เมอจบการแสดงแลวคตอสจะซลามดซงกนและกน การแสดงซละอาจจะตอสกนดวยมอเปลา หรอตอสกนดวยกรชทเรยกวา “ซละบวอฮ” การเตนรองเงง เปนศลปะการแสดงหมประกอบดวยผเตนชายหญงเปนคกน การแตงกายนยมใชผายกสอดดนเงนดนทองแพรวพราว ตดเปนเสอ กางเกงและหมวกของฝายชาย และตดเปนเสอผานงของฝายหญงเหมอนกนเปนคณะหรอคละส เครองดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง คอไวโอลน ร ามะนาและฆอง (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 18-27) สถานการณทางสงคม ปญหาดานยาเสพตดในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตมแนวโนมรนแรงสงขนอยางตอเนอง และมแนวโนมเพมสงขนในทกป สถตการจบกมในคดยาเสพตดมจ านวนเพมขน โดยขอมลสถตการจบกมคดยาเสพตดในหวง 8 เดอนแรกของป 2558 (มกราคม – สงหาคม) รวมจ านวน 6,706 คด ยาเสพตดทมการแพรระบาดมากทสด คอ พชกระทอม รองลงมาคอ ยาบา เฮโรอน ไอซและกญชาแหง โดยเฮโรอนจะมการแพรระบาดมากทสดในจงหวดนราธวาส จงหวดปตตาน และม

17

การแพรระบาดมากกวาไอซและกญชาแหง (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2559, น. 7- 8) และสถานการณความไมสงบยงเกดความรนแรงอยางตอเนองและมความเสยงตอความมนคงของประเทศ ซงเหตความรนแรงไดสงผลกระทบตอการด าเนนชวตประจ าวนของประชาชนในพนท เปนเหตฉดรงการพฒนาในทกดาน รวมทงสงผลกระทบตอการลงทนและการทองเทยวในพนทอกดวย นอกจากนภยจากการกอการรายกอท าใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสน ผทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบมจ านวนมากขนทงประชาชนและเจาหนาทของรฐทงทางตรงและทางออม โดยเฉพาะผลสบเนองทางสงคม ทงนจากขอมลศนยชวยเหลอเยยวยาผไดรบผลกระทบฯ พบวา ตงแตป 2547 ถง 31 มนาคม 2558 มหญงหมายทไดรบผลกระทบฯ จ านวน 3,134 ราย และเดกก าพรา จ านวน 5,425 ราย (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2559, น. 21 - 22) ทงยงสงผลกระทบทางดานจตใจประชาชนและเจาหนาทผปฏบตงานในพนท เนองจากมอาการหวาดกลว ซมเศรา เครยด วตกกงวลและหวาดระแวง ซงจากขอมลกรมสขภาพจต พบวา มผลกระทบตอระบบบรการสาธารณสขอยางชดเจน โดยจ านวนบคลากรเฉลยตอสถานอนามยมจ านวนลดลง กจกรรมเชงรกในดานการรกษาการตรวจเยยมผปวยในพนทลดลงรอยละ 60 เมอเทยบกบชวงกอนเหตการณความไมสงบ ส าหรบผลกระทบตอสขภาพของประชาชน พบวา มผปวยดวยโรคเรอรง ผปวยในกลมอาการทเกดจากภาวะเครยดเพมมากขนแตกตางจากสมยกอนทจะเปนการรกษาอาการปวยทวไป ซงเหนไดชดวาหลงจากเหตการณความไมสงบสงผลใหประชาชนเกดโรคเรอรงและโรคไมตดตอเพมขน และมแนวโนมของการเจบปวยดวยโรคเรอรงเพมสงขนเรอยๆ โดยเฉพาะความเครยดทเกดจากเหตการณความไมสงบทผานมาหลายป รวมทงยงสงผลท าใหเกดปญหาการขาดแคลนเครองมออปกรณและบคคลากรแพทยผเชยวชาญดานการรกษาผประสบเหตรายแรง (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 58) การจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต ในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต มสถานศกษาและแหลงเรยนรทหลากหลาย เชน มหาวทยาลย วทยาลย โรงเรยน สถาบนปอเนาะ ศนยการศกษาอสลามประจ ามสยด (ตาดกา) เราเฎาะห โดยสถานศกษาและแหลงเรยนรเหลานเปนของรฐเพยงรอยละ 31 และเปนของเอกชนถงรอยละ 69 เนองจากผปกครองสวนใหญศรทธาและนยมสงบตรหลานเขาเรยนในสถานศกษาเอกชนทจดการศกษาศาสนาควบคสามญ (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 58 - 59) โรงเรยนสอนศาสนาอสลามหรอปอเนาะ เปนการศกษาซงถอเปนเอกลกษณของพนทพบมากทสดในจงหวดปตตาน รองลงมาคอจงหวดยะลา และนราธวาสตามล าดบ จงท าใหจงหวดปตตานมศกยภาพในการเปนศนยกลางดานการศกษาศาสนาอสลาม ส าหรบคณภาพการศกษาใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตอยในเกณฑขนต า ขณะทกลมเยาวชนทศกษาดานศาสนาขาดความรทกษะดานอาชพ จงม

18

ปญหาการวางงานสงเมอจบการศกษา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนมธยมศกษาปท 6 มคะแนนสอบ O-Net ต ากวาเกณฑเฉลยของภาคและประเทศ และมแนวโนมลดต าลงทกป สาเหตสวนหนงเกดจากจ านวนนกเรยนในระดบมธยมศกษา ใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต รอยละ 67 อยในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลาม รวมทงกลมเยาวชนทศกษาดานศาสนาในสถาบนปอเนาะ เมอจบการศกษาไมมคณวฒและทกษะในการประกอบอาชพทตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน จงเสยงตอการเกดปญหาวางงานสง นอกจากนยงพบวาเดกจบชวงชนท 1 (ป.3) อานและเขยนหนงสอไมได มอตราการออกกลางคนและการตกหลนคอนขางสง โดยเฉพาะนกเรยนชาย สงผลใหมสดสวนนกเรยนชายตอนกเรยนหญงในระดบมธยมศกษาปท 6 คดเปนรอยละ 35 : 65 และนกศกษาชายตอนกเรยนหญง คดเปนรอยละ 25 : 75 (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2559, น. 13) จากเหตการณความไมสงบและความรนแรงใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตทเกดขนอยางตอเนองมาตงแตป พ.ศ. 2547 ไดสงผลกระทบตอคณภาพการศกษาอยางหนก ผลการสอบ O-NET ไดคะแนนเปนอนดบทายสดของประเทศในเกอบทกวชา โดยเฉพาะโรงเรยนสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานหลายแหงถกเผา ครถกฆาและลอบท าราย โรงเรยนปดบอยครง ครทมประสบการณขอยายออกนอกพนทเปนจ านวนมาก ครทยงอยไมสามารถสอนหลงเลกเรยนไดเพราะตองเดนทางภายใตการคมกนของฝายความมนคง โรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามซงนกเรยนเปนมสลมไมไดใชภาษาไทยทบาน นกเรยนตองใชเวลาในการเรยนศาสนาดวย สวนมากเปนโรงเรยนขนาดใหญมนกเรยนมากเกนกวาจะดแลไดทวถง ครมวฒไมตรงวชาทสอน และไมมศกษานเทศกดแลคณภาพการศกษา และจากผลการประเมนภายนอกรอบสาม (พ.ศ. 2554 - 2558) ใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ส าหรบโรงเรยนทเขารบการประเมนจ านวน 959 โรงเรยน มโรงเรยนทไดรบการรบรองมาตรฐานจ านวน 537 โรงเรยน คดเปนรอยละ 56 และโรงเรยนทไมผานการรบรองมาตรฐานจ านวน 422 โรงเรยน คดเปนรอยละ 44 โดยเฉพาะโรงเรยนเอกชนสอนศาสนายงคงเปนกลมทไดรบการรบรองมาตรฐานเปนสดสวนนอยทสดเพยงรอยละ 14.62 และไมไดรบการรบรองสงถงรอยละ 85.38 แสดงใหเหนวาจะตองพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยนเหลานอยางตอเนอง (มลนธสข-แกว แกวแดง, 2558)

โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาเกดขนครงแรกในป พ.ศ. 2533 กอนหนานน

ประเทศไทยมจ านวนนกเรยนทจบชนประถมศกษาและเรยนตอชนมธยมศกษาไมมากนก ดวยสาเหตความยากจน ความขาดแคลนของผปกครอง จ านวนโรงเรยนทเปดสอนระดบมธยมศกษาสวนใหญจะอยในตวอ าเภอ นกเรยนทอยหางไกลในชนบทตองใชเวลาเดนทางและเสยคาใชจายในแตละวน ขณะทผปกครองไมมรายไดทแนนอน เพยงพอจงเกดโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาในโรงเรยน

19

ประถมศกษาทมจ านวนนกเรยนมากๆหรออยในหมบานขนาดใหญโดยใชหลกสตรระดบมธยมศกษาตอนตน (บางกอกทเดย, 2558) ทงนมจดมงหมายเพอใหนกเรยนทจบชนระดบประถมศกษาทอยในพนทหางไกล ไมสามารถเดนทางไปศกษาตอในโรงเรยนมธยมศกษา ไดมโอกาสเรยนตอในระดบชนมธยมศกษาตอนตน เปนการขยายโอกาสใหนกเรยนไดมการศกษาทสงขน ในปการศกษา 2559 โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาทวประเทศ มจ านวน 7,063 โรงเรยนและในสามจงหวดชายแดนภาคใต มจ านวนโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ดงน จงหวดปตตาน มจ านวน 35 โรงเรยน จงหวดยะลา มจ านวน 24 โรงเรยน และจงหวดนราธวาส มจ านวน 50 โรงเรยน รวมทงหมด 109 โรงเรยน (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2559) แนวคด ทฤษฎเกยวกบองคประกอบและตวบงช การวเคราะหองคประกอบ การวเคราะหองคประกอบเปนวธการทางสถตทพฒนาขนครงแรก โดยนกจตวทยาเพอศกษาตวแปรทไมสามารถวดไดโดยตรงหรอตวแปรทมอยตามสมมตฐาน เปนวธการวดตวแปรแฝงผานตวชวดทสามารถวดไดโดยตรง ซงการวเคราะหองคประกอบมประวตคอนขางยาวนาน เรมตงแตชวงตนทศวรรษ 1900 เมอ Charles Spearman นกจตวทยาชาวองกฤษศกษาโครงสรางความสามารถของมนษย โดยเสนอวาความสามารถของบคคลจะประกอบดวย 2 สวน คอความสามารถทวไป และความสามารถเฉพาะ ซงตอมาเรยกวา ทฤษฎความสามารถสององคประกอบของมนษย ตอมาขยายเปนทฤษฎหลายปจจยและเรยกการวเคราะหนวา การวเคราะหองคประกอบ(สภามาศ องศโชต, สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญโญภานวฒน, 2554, น. 93) ความหมายของการวเคราะหองคประกอบ การวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) เปนเทคนคทางสถตส าหรบวเคราะหตวแปรหลายตวทออกแบบมาเพอชวยใหนกวจยไดใชแสวงหาความร ความจรง เชน นกวจยสามารถใชการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ ในการพฒนาทฤษฎหรอนกวจยสามารถใชการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ในการทดสอบหรอยนยนทฤษฎ (เพชรนอย สงหชางชย, 2549, น. 65) ส าหรบกลยา วานชยบญชา (2552, น. 214) อธบายวา การวเคราะหองคประกอบเปนเทคนคการวเคราะหหลายตวแปรเทคนคหนง ในการสรปรายละเอยดของตวแปรหลายตว หรอเรยกวาเปนเทคนคทใชในการลดจ านวนตวแปรเทคนคหนง โดยการศกษาถงโครงสรางความสมพนธระหวางตวแปรและสรางตวแปรใหมเรยกวา องคประกอบ โดยองคประกอบทสรางขนจะประกอบดวย

20

รายละเอยดหรอความผนแปรของตวแปรเดมหลายๆ ตว หรอเรยกวา เปนการน าตวแปรทมความสมพนธกนหรอมความรวมกนสงมารวมกนเปนองคประกอบเดยวกน สวนตวแปรทอยคนละองคประกอบมความรวมกนนอยหรอไมมความสมพนธกนเลย นอกจากนสวมล ตรกานนท (2553, น. 15) การวเคราะหองคประกอบเปนการวเคราะหตวแปรกลมหนงเพอระบโครงสรางทอยเบองหลง (Underlying Structure) ตวแปรกลมนน โดยอาศยความสมพนธซงกนและกน (Interdependence) ของกลมตวแปร ไมมตวแปรใดท าหนาทเปนตวแปรอสระหรอเปนตวแปรตาม ในการวเคราะหจะเปนการศกษาลกษณะการรวมตวของกลมตวแปรในลกษณะเสนตรง (Linear Combination)

สรปไดวา การวเคราะหองคประกอบเปนเทคนคทางสถตทรวมตวแปรทมความสมพนธกนไวในกลมเดยวกน ซงเปนการลดจ านวนตวแปรใหนอยลง โดยความสมพนธอาจจะเปนไปในในทศทางบวกหรอทศทางลบ สวนตวแปรทอยคนละกลมจะไมมความสมพนธกนหรอมความสมพนธกนนอยมาก

วตถประสงคของการวเคราะหองคประกอบ สภามาศ องศโชต, สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญโญภานวฒน (2554,

น. 94 - 95) ไดสรปวตถประสงคของการวเคราะหองคประกอบวามอย 2 ประการคอ 1. เพอส ารวจและระบองคประกอบ (Exploratory Factor Analysis Model: EFA)

เปนการวเคราะหองคประกอบเพอสรางแบบจ าลองของคณลกษณะทสนใจศกษาตามโครงสรางสมมตฐาน โดยใชตวแปรหลายๆตวหรอตวชวดทสามารถวดไดโดยตรงเปนตวแทนของคณลกษณะทสนใจเพอตองการทราบวาคณลกษณะนนมกองคประกอบ ผลจากการวเคราะหองคประกอบตามวตถประสงคนจะชวยลดจ านวนตวแปรลง และไดองคประกอบซงท าใหเขาใจลกษณะของขอมลไดงาย และสะดวกในการแปลความหมาย รวมทงไดทราบแบบแผน (Pattern) และโครงสราง (Structure) ความสมพนธของขอมล

2. เพอยนยนองคประกอบ (Confirmatory Factor Analysis Model : CFA) เปนการวเคราะหองคประกอบท ตองมการทดสอบสมมตฐานกอนวาคณลกษณะทศกษามกองคประกอบ แลวใชวธการวเคราะหองคประกอบเพอตรวจสอบวาขอมลเชงประจกษมความสอดคลองกลมกลนกบสมมตฐานเพยงใด

ส าหรบกลยา วานชยบญชา (2554, น. 4) สรปถงวตถประสงคของการวเคราะห องคประกอบดงน

1. เพอลดจ านวนตวแปร คอ ตวแปรทมความสมพนธกนมากจะไปรวมอยในองคประกอบเดยวกน ซงหากเอาตวแปรมารวมกนเฉยๆ เทากบเปนการใหน าหนกตวแปรเทาๆ กน ตวแปรทมขนาดใหญกวากจะกลนความส าคญของตวแปรทมขนาดเลก

21

2. เพอยนยนมาตรวด (Confirm Factor Analysis) เนองจากตองการทดสอบวาในองคประกอบหนงๆ ประกอบดวยกตวแปรและแตละตวแปรควรมน าหนกเชงสมพทธเทาไรสดทายจะไดกลมตวแปรทเหมาะสมในการใชเปนตววดในเรองทตองการ

3. เพอใชในการวเคราะหการถดถอย (Multicollinearrity) การแกปญหาทตวแปรอสระมความสมพนธกนเอง ซงตองตดตวแปรตวใดตวหนงออกไป จงใช Factor Analysis ในการรวมตวแปรอสระทมความสมพนธกนไวดวยกน โดยการสรางเปนตวแปรใหม (Factor) แลวน าเอาไปเปนตวแปรอสระในการวเคราะหความถดถอยตอไป

สรปไดวา วตถประสงคของการวเคราะหองคประกอบ คอ เพอลดจ านวนตวแปรลง โดยรวมตวแปรหลายๆ ตว ใหอยกลมเดยวกนซงท าใหเขาใจลกษณะของขอมลไดงาย และสะดวกในการแปลความหมาย และเพอตรวจสอบวาขอมลเชงประจกษมความสอดคลองกบสมมตฐานเพยงใด

ประเภทของเทคนคการวเคราะหองคประกอบ กลยา วานชยบญชา (2552, น. 215 -216) และสวมล ตรกานนท (2553, น. 21)

ไดสรปถง ประเภทของเทคนคการวเคราะหองคประกอบ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ เปนการวเคราะหองคประกอบเมอตองการ

ศกษากลมตวแปร โดยยงไมมทฤษฎ หรอแนวคดสนบสนนเรองนนมากอน จะเกบขอมลจากตวแปร แลวน ามาจดหมวดหมดวยการวเคราะหองคประกอบหรอเปนการส ารวจดวากลมตวแปร (Set of Variables) ทงหมดมกองคประกอบ

2. การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนเปนการวเคราะหองคประกอบเมอมสมมตฐานทแนนอนวามตวแปรแฝง (Latent Variable) ระหวางกลมตวแปรทท าการศกษา โดยใชการคดเลอกตวแปรมาวเคราะหองคประกอบ เพอเปดเผยตวแปรแฝงใหชดเจนเทาทจะท าได

สรปไดวา ประเภทของเทคนคการวเคราะหองคประกอบ ม 2 ประเภทคอการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน

ประโยชนของการวเคราะหองคประกอบ สภามาศ องศโชต, สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญโญภานวฒน (2554,

น. 95 - 96) ไดสรปประโยชนของเทคนคการวเคราะหองคประกอบไวดงน 1. ใชการวเคราะหองคประกอบเปนเครองมอวดตวแปรแฝง โดยน าผลการวเคราะห

องคประกอบมาสรางตวแปรแฝง แลวน าตวแปรแฝงนไปใชในการวเคราะหตอไป

22

2. ใชการวเคราะหองคประกอบเปนเครองมอตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง (Construct Validity) ของตวแปรวามโครงสรางตามนยามทางทฤษฎหรอไม และสอดคลองกบสภาพทเปนจรงอยางไร

กลยา วานชยบญชา (2552, น. 217- 218) อธบายถงประโยชนของการวเคราะหองคประกอบ ดงน

1. ชวยลดจ านวนตวแปรจากตวแปรจ านวนมากซงมความรวมกนหรอมความสมพนธกน ท าใหเกดปญหาในการวเคราะหขอมลและการสรปผลการวเคราะห องคประกอบทสรางขนใหมจะประกอบดวยคาความรวมกนของตวแปรตางๆ จะท าใหสามารถหาคาองคประกอบแตละหนวยตวอยางไดและเรยกคาองคประกอบวา คะแนนองคประกอบ (Factor Score) ซงมผลใหสามารถน าองคประกอบทสรางขนไปวเคราะหเทคนคทางสถตอนๆตอไป

2. จากองคประกอบทสรางขนท าใหสามารถแกปญหากรณทขอสมมตหรอเงอนไขของเทคนคการวเคราะหทางสถตบางเทคนคไมเปนจรง

3. ท าใหทราบถงโครงสรางความสมพนธของตวแปร ทราบวามตวแปรใดบางทมความสมพนธกนมากหรอมความรวมกนสง ตวแปรใดบางทไมสมพนธกนหรอมสมพนธกนนอย

4. การททราบความหมายขององคประกอบตางๆ ท าใหเมอน าองคประกอบไปเปนตวแปรเพอวเคราะหตอไป เปนสงทมประโยชนในทางปฏบต เพราะท าใหสามารถอธบายความหมายหรอเปรยบเทยบองคประกอบในดานตางๆ ได

5. ท าใหสามารถตรวจสอบหรอยนยนโครงสรางของตวแปรวามลกษณะอยางทคาดไวหรอไม โดยใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน

6. ท าใหทราบน าหนกหรอความมสวนรวมของตวแปรแตละตวในองคประกอบตางๆ สรปไดวา ประโยชนของการวเคราะหองคประกอบ คอชวยลดจ านวนตวแปรใชใน

การแกปญหาการทตวแปรอสระของเทคนคการวเคราะหความถดถอยมความสมพนธ ท าใหเหนโครงสรางความสมพนธของตวแปรทศกษา อธบายความหมายของแตละองคประกอบ และใชตรวจสอบหรอยนยนโครงสรางของตวแปรวามลกษณะอยางทคาดไวหรอไม รวมทงทราบคาน าหนกของตวแปรแตละตวในองคประกอบ

ขนตอนในการวเคราะหองคประกอบเช งส ารวจ กลยา วานชยบญชา (2552, น. 265 - 266) ไดอธบายถงขนตอนการลดจ านวน ตวแปรจากตวแปรทเกยวของหลายๆ ตว เพอสรางตวแปรใหมไว 6 ขนตอนดงน

ขนท 1 การตรวจสอบความเหมาะสม ในการสรางองคประกอบรวมซงเปนตวแทนของตวแปรหลายๆ ตวได แสดงวาตวแปรจะตองมความสมพนธกน ซงถาตวแปรไมมความสมพนธกน

23

จะท าใหไมสามารถสรางองคประกอบรวมได จงตองมการตรวจสอบความสมพนธของตวแปรกอนทจะท าการสรางองคประกอบรวม ซงการตรวจสอบความสมพนธของตวแปรท าได 6 วธ ดงน

1. ตรวจสอบโดยใชคาสมประสทธสหสมพนธ เปนการตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรโดยใชเมทรกซคาสหสมพนธ ซงเปนการตรวจสอบความสมพนธของตวแปรทกค โดยถาตวแปรคใดมคามากคอเขาส +1 หรอ -1 แสดงวามความสมพนธกนมากหรอมสวนรวมกนมากในองคประกอบเดยวกน ดงนนตวแปรหลาย ๆ ตวทมความสมพนธกนมาก ควรจะมความผนแปรรวมกนมาก ท าใหองคประกอบรวมสามารถอธบายหรอเปนตวแทนของตวแปรกลมทมความสมพนธกนมากไดด ถาตวแปรคใดมคาสมประสทธสหสมพนธต า หรอใกลศนย แสดงวาไมมความสมพนธกน หรอไมมสวนรวมกน จงอาจมเฉพาะสวนของคาเฉพาะ และถาตวแปรใดทไมมความสมพนธกบตวแปรอนๆ เลยกควรทจะตดตวแปรนนออก กอนทจะท าการวเคราะหองคประกอบ 2. ตรวจสอบโดยใชคาสมประสทธสหสมพนธบางสวน เปนการตรวจสอบระดบ ความสมพนธระหวางตวแปร โดยใชคาสมประสทธสหสมพนธบางสวน (Partial Correlation) ท าการค านวณคาสมประสทธสหสมพนธบางสวนของตวแปรแตละค โดยการควบคมหรอก าจดผลกระทบในรปเชงเสนของตวแปรอนๆ ออกไป ถาตวแปรมความสมพนธกนหรอมสวนรวมกนมาก คาสมประสทธสหสมพนธบางสวนจะมคาต า นอกจากนนคาสมประสทธสหสมพนธบางสวนจะท าใหสามารถประมาณคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคาเฉพาะ ดงนนถาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางคาเฉพาะมคาใกลศนย แสดงวาขอมลชดนนสามารถใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบได

3. ตรวจสอบโดยใชสถต Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) โดย Kaiser (1970 อางถงใน กลยา วานชยบญชา, 2552, น. 262) ไดเสนอสถต KMO โดยท KMO เปนสถตทใชวดความเหมาะสมของขอมลวาสมควรทจะใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบหรอไม

4. ตรวจสอบโดยใช Bartlett’s Sphericity Test โดย Bartlett (1950 อางถงใน กลยา วานชยบญชา, 2552, น. 262) ไดพฒนาการทดสอบทเรยกวา Sphericity Test เพอตรวจสอบวาเมทรกซสมประสทธสหสมพนธของตวแปร สามารถแบงเปนองคประกอบรวมหรอกลมท ตวแปรทมสวนรวมกนหรอสมพนธกนไดหรอไม 5. ตรวจสอบโดยการวดความเหมาะสมของตวแปร (Measure of Sampling Adequacy : MSA) เปนการทดสอบความเหมาะสมของเมตรกซสหสมพนธ ถาตวแปรใดมคา MSA มากแสดงวาตวแปรนนเหมาะสมในการน ามารวมในการวเคราะหองคประกอบ เนองจากตวแปรนนมสวนรวมกบตวแปรอนๆ มาก คา MSA มคาระหวาง 0 ถง 1 6. ตรวจสอบโดยใชคาสมประสทธสหสมพนธเชงพหก าลงสอง (Squared Multiple Correlation Coefficient : SMC) โดยใชเทคนคการวเคราะหความถดถอยเชงเสน

24

ขนท 2 การสกดองคประกอบ เปนการสกดหรอการน าความผนแปรของตวแปรตาง ๆ ไป ไวในองคประกอบรวม เพอใหองคประกอบรวมเปนตวแทนของตวแปร วธการสกดองคประกอบมหลายวธ คอ 1) วธตวประกอบหลกองคประกอบ (Principal Component Factoring) เปนเทคนคการลดจ านวนตวแปรโดยการสรางเซตตวแปรใหมใหเปนฟงกชนเชงเสนของตวแปรเดม และเซตของตวแปรใหมจะมรายละเอยดหรอขอมลของตวแปรเดม จ านวนตวแปรใหมจะตองไมเกนทจ านวนตวแปรเดม 2) วธแกนหลก (Principal Axis Factoring) เปนวธการหาองคประกอบรวม มคาความรวมกนและ Factor Loading ทใชวธการท าซ า (Iteration) โดยในแตละรอบการท างานจะประมาณคาความรวมกนจนกระทงคาความรวมกนไมเปลยนแปลง หรอลเขาสคงท 3) วธก าลงสองนอยทสดไมปรบน าหนก (Unweighted Least Square) เปนวธการสกดองคประกอบโดยก าหนดจ านวนองคประกอบทแนนอนไวลวงหนาแลวหา Factor Loading ทท าใหผลบวกก าลงสองของระยะหางระหวางเมทรกซสหสมพนธทค านสณไดจากขอมลกบเมทรกซสหสมพนธทถกปรบใหมมคานอยทสด 4) วธก าลงสองนอยทสดทวไป (Generalized Least Square) เปนวธการสกดองคประกอบ ทใชหลกเกณฑเหมอนกบวธก าลงสองนอยทสดไมปรบน าหนก แตตางกนตรงทวธก าลงสองนอยทสดทวไปจะถวงน าหนกคาสมประสทธสหสมพนธดวยคาผกผนของคาเฉพาะของตวแปรหรอกลาวไดวาเปนการใหน าหนกตวแปรทมคาเฉพาะสงนอยกวาตวแปรทมคาเฉพาะต า 5) วธความเปนไปไดสงสด (Maximum Likelihood) เปนวธการประมาณเมทรกซสหสมพนธทค านวณไดใหใกลกบเมทรกซทไดจากขอมล 6) วธอลฟา (Alpha Factoring) เปนวธทมขอสมมตวาตวแปรทน ามาวเคราะหเปนตวอยางทสมมาจากประชากรของตวแปร จงเปนการทดสอบหรออางองถงปจจยรวมของประชากร โดยใชขอมลตวอยาง และ7) วธเงา (Image Factoring) โดย Guttman (1953 อางถงใน กลยา วานชยบญชา, 2552, น. 252) ไดเสนอวธเงาโดยใชเทคนคการวเคราะหความถดถอย เปนการค านวณคาสหสมพนธเชงพห (Multiple Correlation) มการปรบคาในเมทรกซสหสมพนธ จะท าโดยน าคาสหสมพนธเชงพหยกก าลงสองไปใสบนเสนทแยงของเมทรกซสหสมพนธ สวนคานอกเสนทแยงจะถกปรบจนไมมคาไอเกนคาใดทตดลบ

ขนท 3 การก าหนดจ านวนองคประกอบรวมทเหมาะสม จากการสกดองคประกอบเพอลดจ านวนตวแปร และใหองคประกอบรวมเปนตวแทนของตวแปร โดยทองคประกอบรวมจะมจ านวนนอยกวาจ านวนตวแปร ปญหาคอควรมองคประกอบรวมกองคประกอบจงจะเหมาะสม ซงท าไดหลายวธ เชน พจารณาเฉพาะองคประกอบรวมทมคาไอเกนมากกวา 1 หรอการใชพลอตกราฟ Scree หรอพจารณาจากคา Root Mean Square Residual (RMSR) อยางไรกตาม ในทางปฏบตมกจะพจารณาจากหลกเกณฑหลายๆเกณฑรวมกน

ขนท 4 การก าหนดความหมายขององคประกอบรวม จากการก าหนดจ านวนองคประกอบทเหมาะสมแลวเมอทราบจ านวนองคประกอบรวมและค านวณคาสมประสทธหรอคา

25

Loading จากการสกดองคประกอบแลว ท าใหทราบวาตวแปรใดทมสวนรวมในองคประกอบรวมมาก กจะใหความหมายขององคประกอบรวมเปนความหมายของกลมตวแปรทมคา Loading ในองคประกอบรวมนนมาก และในบางกรณอาจจะมคา Loading ของบางตวแปรมคาต าในทกๆ องคประกอบรวม หรอบางตวแปรอาจมคา Loading ปานกลางในทก ๆ องคประกอบรวม ท าใหไมสามารถจดไดชดเจนวาตวแปรใดบางทมสวนรวมในองคประกอบรวมแตละองคประกอบ ซงจะตองมการหมนแกนในขนตอนตอไป

ขนท 5 การหมนแกนองคประกอบรวม ท าขนเพอแกปญหากรณทเกดความไมชดเจนในการจดตวแปรขององคประกอบรวมหรอในการใหความหมายขององคประกอบรวม การหมนแกนม 2 ประเภท คอ การหมนแกนองคประกอบรวมแบบตงฉากกนและแบบเปนมมเฉยง 1. การหมนแกนองคประกอบรวมใหตงฉากกน (Orthogonal Rotation) เปนวธการหมนแกนองคประกอบรวมทเมอหมนแกนองคประกอบรวมแลวท าใหแกนองคประกอบรวมตงฉากหรอเปนอสระกนเพอท าใหคา Loading เพมขนในองคประกอบรวม บางองคประกอบและลดลงในองคประกอบรวมอน ๆ โดยวธการหมนแกนองคประกอบรวมใหตงฉากกน ม 3 วธยอยดงน

1.1 วธ Varimax มวตถประสงคหลก เพอใหตวแปรแตละตวมคา Loading สงในองคประกอบรวมเพยงองคประกอบเดยว และมคา Loading ต ามากหรอใกลๆ ศนยในองคประกอบรวมอนๆ หรอกลาวไดวาเปนวธทท าใหมจ านวนตวแปรนอยทสดทมคา Loading สงในองคประกอบรวม 1 องคประกอบ ซงเปนวธทไดรบความนยมและมกจะใชกบวธตวประกอบหลก

1.2 วธ Quarimax เปนวธทจะท าการหมนแกนองคประกอบรวมเพอใหได Factor Loading ทมคณสมบต ดงนตวแปรแตละตวควรจะมคา Loading สง 1 คา ใน 1 องคประกอบรวมและมคาใกลศนยในองคประกอบรวมทเหลอ หรอกลาวไดวาตวแปรแตละตวควรมคา Loading ใกล +1 หรอ -1 ในองคประกอบรวมองคประกอบใดองคประกอบหนง จากคณสมบตของ Quarimax จะท าใหมองคประกอบรวมหนงทเปนองคประกอบรวมของทกตวแปรสวนองคประกอบรวมทเหลอจะ เปนคาเฉพาะ ดงนจงเหมาะสมในกรณทคาดวามองคประกอบหนงซงเปนองคประกอบรวมของทกตวแปรซงเรยกวาเปนองคประกอบทวไป (General Factor)

1.3 วธ Equamax เปนวธหมนแกนองคประกอบรวมทพจารณาทงทางดานคอแถวนอนและแถวตงของเมทรกซคา Loading

การหมนแกนแบบตงฉากทง 3 วธมคณสมบต คอ 1) ถาสกดองคประกอบดวยเทคนคการวเคราะหตวประกอบหลก องคประกอบทไดจากการหมนแกนจะยงคงไมมความสมพนธกน 2) คาความรวมกนของตวแปรกอนหมนแกนและหลงหมนแกนจะไมเปลยนแปลง 3) สดสวนความผนแปรของตวแปรหนงๆ ทรวมกบตวแปรอนๆ ในปจจยรวมหนงๆ จะเปลยนแปลงไป แตสดสวนรวม

26

ของความผนแปรของตวแปรในองคประกอบรวมจะไมเปลยนแปลง และ4) สดสวนความผนแปรของปจจยรวมหนง ๆ จะเปลยนแปลง

2. การหมนแกนแบบเฉยง (Oblique Rotation) เปนการหมนแกนองคประกอบรวมแลวไมท าใหแกนองคประกอบรวมตงฉากกน โดยมวธยอยดงน

2.1 วธ Oblimax เปนการหมนแกนองคประกอบรวมทท าใหจ านวนคา Loading ทมคามากและมคานอยเพมมากขน ซงจะเปนการลดคา Loading ทมคากลาง ๆ ซงท าใหจดตวแปรหรอใหความหมายกบปจจยรวมท าไดงายขน

2.2 วธ Covarimin เปนวธการแบบ Varimax แตแกนองคประกอบรวมไมตงฉากกน

ขนท 6 การค านวณคาองคประกอบรวม เมอหมนแกนแลวท าใหสามารถจดตวแปรหรอใหความหมายองคประกอบรวมแตละองคประกอบได ท าใหองคประกอบรวมทไดเปนเสมอนตวแปรทสรางขนใหม จงควรค านวณคาตวแปรใหมเพอน าไปใชในการวเคราะหเทคนคอน ๆ ตอไป ซงคาขององคประกอบรวมเรยกวา คะแนนองคประกอบ (Factor Score) โดยแทนคาตวแปรลงในสมการ

สรปไดวา ขนตอนการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ คอ เทคนคการวเคราะหเพอหาจ านวนองคประกอบ และวเคราะหตวแปรทสงเกตได ซงแบงเปน 6 ขนตอนคอ การตรวจสอบความเหมาะสม การสกดองคประกอบ การก าหนดจ านวนองคประกอบรวมทเหมาะสม การก าหนดความหมายขององคประกอบรวม การหมนแกนองคประกอบรวมและการค านวณคาองคประกอบรวม

ตวบงช

ตวบงช (Indicator) มความหมายใกลเคยงกบค าวา ดชน (Index) ในดกชนนาร Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary (1991) อธบายวา Indicator เปนค าทมรากศพทมาจากภาษาลาตน in = in, to + dicare = declare, point out หรอ indicare = to point out, to indicate เรมใชในภาษาองกฤษเมอป ค.ศ. 1660 โดยใหความหมายของตวบงชวาคอเครองมอ (Device) เครองวดระบปรมาณ (Gauge) หนาปด (Dial) เครองบนทก (Register)หรอตวช (Pointer) ส าหรบวด หรอบนทก หรอแสดง อกนยหนงหมายถงกลมของคาสถตทน ามารวมกนเพอระบสภาพเศรษฐกจ สวนค าวา Index มรากศพทมาจากภาษาลาตนวา indicis = an informer that which points out เรมใชในภาษาองกฤษเมอป ค.ศ. 1571 หมายถง ตวช หรอตวบงช เชนเขมนาฬกาบอกเวลาบนหนาปดทใชบอกแสดง หรอแทนปรมาณ เชนดชนวดความสามารถ (Index of Ability) อกนยหนงมความหมายถงสดสวนหรออตราสวนระหวางปรมาณสองจ านวนหรอการเปร ยบเทยบปรมาณระหวางเวลาหนงกบอกเวลาหนงอนเปนความหมายของเลขดชน (Index Number) ซงเรมใชในภาษาองกฤษเมอป ค.ศ.1896 เมอพจารณาจากความหมาย ตวบงชมความหมายกวางกวาดชน ดชน

27

จดวาเปนตวบงชชนดหนง โดยทลกษณะของดชนตองอยในรปของอตราสวนระหวางปรมาณสองจ านวน แตตวบงชไมมขอจ ากดวาจะตองอยในรปอตราสวน (นงลกษณ วรชชย, 2541, น. 1 - 2)

ความหมายของตวบงช ค าวา Indicator ในภาษาองกฤษ มการใหความหมายในภาษาไทยกนอยาง

หลากหลาย เชน ดชน ดชนบงช ตวบงช ตวช ตวชน า ตวชวด เครองช เครองชบอก และเครองชวด เปนตน (จารภทร บญสง, 2556, น. 85) ในงานวจยนจะใชค าวา “ตวบงช” ซงจากการศกษาการใหนยามของตวบงชของ Johnstone (1981, p. 2) ใหความหมายของตวบงชวาเปนสารสนเทศทบงบอกสภาวะหรอสภาพการณของสงทมงวดในชวงเวลาใดเวลาหนง โดยไมจ าเปนจะตองบงบอกสภาวะทเจาะจง แตจะบงบอกหรอสะทอนใหเหนถงวธการหรอแนวทางทจะบรรลวตถประสงค โดยทสารสนเทศนนอาจอยในรปสารสนเทศเชงปรมาณหรอเชงคณภาพทเมอน ามาสงเคราะหจะไดภาพรวมทสะทอนลกษณะของสงใดสงหนงทตองการศกษาและรตนะ บวสนธ (2550, น. 34) หมายถง ตวแปรประกอบหรอคณลกษณะใดๆ กตามทเปนคาสงเกตได ซงบงบอกหรอสะทอนถงสงใดสงหนงทคอนขางจะเปนนามธรรม สงเกตไมไดโดยตรง สอดคลองกบวรภทร ภเจรญ (2550, น. 9-12) ทวา ตวบงช คอ ดชนวดผลหรอเครองบงบอก เปนการวดผลทงทเปนรปธรรมและนามธรรม ใชไดในทกองคกร ซงตวบงชถกน ามาใชเพอใหผบรหารทราบถง ขดความสามารถ สมรรถนะความคบหนา คณภาพ ปรมาณของกจกรรมตางๆ ทไดท าไปตามแผนตามยทธศาสตรตางๆ ทวางไวหรอไม นอกจากนศรชย กาญจนวาส (2554, น. 82)และมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 18) ใหความหมายคลายกนวาตวบงชหรอตวชวด เปนตวประกอบ ตวแปรหรอคาทสงเกตได ซงใชบงบอกสถานภาพหรอลกษณะของสงตางๆ ทสะทอนใหเหนถงลกษณะของทรพยากรการด าเนนงานหรอผลการด าเนนงาน สรปไดวาตวบงช หมายถง สงทน ามาวดหรอชใหเหนถงสภาพการณของสงทก าลงศกษาในชวงเวลาใดเวลาหนง เปนคาทสงเกตไดทงเชงปรมาณหรอคณภาพทบอกความหมายหรอสะทอนลกษณะของสงใดสงหนงทตองการศกษา

ลกษณะของตวบงช ลกษณะของตวบงชทดตองมการแสดงคาเชงปรมาณและคณภาพเปนตวเลข

เพอน าไปเปรยบเทยบกบเกณฑทก าหนดไวได ซง Johnstone (1981, p. 2-6) สรปลกษณะของ ตวบงช ม 5 ประการ ดงน 1. ตวบงชไมไดบอกหรอชสงใดไดอยางถกตองแมนย า แตจะมลกษณะเปนตวแทนทครอบคลมถงสงนนๆ ไดไมมากกนอย ดงนนตวบงชจงมลกษณะทสะทอนถงการบรรลวตถประสงคไดโดยประมาณหรอบอกถงสภาวะของสงทมงวดอยางกวางๆ ไมเฉพาะเจาะจง

28

2. ตวบงชเปนการรวมตวแปรหลายตวทมความสมพนธกนเขาดวยกน ทเกยวของกนน าเสนอเปนภาพรวมกวางๆ ของสงหรอสภาพทตองการศกษา 3. ตวบงชจะแสดงคาออกเปนเชงปรมาณ คอสามารถแสดงเปนคาตวเลขหรอเปนปรมาณได มใชเปนขอความเชงบรรยายอยางเดยว ตองเปนตวเลขทใชส าหรบตความแสดงถงสารสนเทศตามกฎเกณฑหรอมาตรฐานทก าหนด

4. คาของตวบงชแสดงคาของสงทตองการศกษาเพยงจดใดจดหนงหรอชวงเวลาใดชวงเวลาหนงเทานน ไมเปนสงถาวร ซงตวบงชบางตวอาจใหสารสนเทศประกอบดวยคาหลายคาเปนอนกรมเวลากได เมอน าตวบงชทไดจากจดเวลา หรอชวงเวลาตางกนมาเปรยบเทยบกน จะแสดงถงสภาพความเปลยนแปลงของสภาพทตองการศกษาได ดงนนการตความหมายคาตวบงชจงสอดคลองกบชวงเวลาหนงๆเทานน 5. ตวบงชเปนหนวยพนฐานส าหรบการพฒนาทฤษฏ ใน 4 ขนตอน คอ 1) ก าหนดขอความเชงบรรยายสภาพปรากฏการณทตองการศกษา 2) นยามเชงทฤษฏเปนภาพกวางๆ เกยวของกบปรากฏการณทตองการศกษา 3) การนยามเชงปฏบตการใหกบมโนทศน 4) วางแผนการเกบรวบรวมขอมลและสรางตวบงช ดงนนในการสรางทฤษฏใหมจงจ าเปนตองสรางตวบงชใหชดเจนในการเกบขอมล

ตวบงชหรอตวชวดทด มคณสมบตทส าคญดงน (ศรชย กาญจนวาส, 2554, น. 84-86) 1. ความตรง (Validity) ตวบงชทดจะตองบงชไดตามคณลกษณะทตองการวดอยาง

ถกตองแมนย า ตวบงชทสามารถชไดแมนย า ตรงตามคณลกษณะทมงวดนนมลกษณะดงน 1.1 มความตรงประเดน (Relevant) คอ ตวบงชตองชวดไดตรงประเดน มความเชอมโยง สมพนธหรอเกยวของโดยตรงกบคณลกษณะทมงวด 1.2 มความเปนตวแทน (Representative) คอ ตวบงชตองมความเปนตวแทน คณลกษณะทมงวดหรอมมมองทครอบคลมองคประกอบส าคญของคณลกษณะทมงวดอยางครบถวน 2. ความเทยง (Reliability) ตวบงชทดจะตองบงชคณลกษณะทมงวดไดอยาง นาเชอถอ คงเสนคงวาหรอบงชไดคงทเมอท าการวดซ าในชวงเวลาเดยวกน ตวบงชทสามารถชได อยางคงเสนคงวาเมอท าการวดซ า มลกษณะดงน 2.1 มความเปนปรนย (Objectivity) คอ ตวบงชตองชวดไดอยางเปนปรนย การตดสนใจเกยวกบคาของตวบงชควรขนอยกบสภาวะทเปนอยหรอคณสมบตของสงนนมากกวาทจะขนอยกบความรสกตามอตวสย 2.2 มความคลาดเคลอนต า (Minimum Error) คอ ตวบงชตองชวดไดอยาง มความคลาดเคลอนต า คาทไดจะตองมาจากแหลงขอมลทนาเชอถอ

29

3. ความเปนกลาง (Neutrality) คอ ตวบงชทดจะตองบงชดวยความเปนกลางปราศจากความล าเอยง (Bias) ไมโนมเอยงเขาขางฝายใดฝายหนง ไมชน าโดยการเนนการบงชเฉพาะลกษณะความส าเรจ หรอความลมเหลว หรอความไมยตธรรม 4. มความไว (Sensitivity) คอ ตวบงชทดจะตองมความไวตอคณลกษณะทมงวด สามารถแสดงความผนแปรหรอความแตกตางระหวางหนวยวเคราะหไดอยางชดเจน โดยตวบงชจะ ตองมมาตรและหนวยวดทมความละเอยดเพยงพอ 5. ความสะดวกในการน าไปใช Practicality) คอ ตวบงชทดจะตองสะดวกในการน าไปใช ใชไดดและไดผลโดยมลกษณะ ดงน 5.1 เกบขอมลงาย (Availability) คอ ตวบงชทดจะตองสามารถน าไปใชวดหรอเกบขอมลได สะดวก สามารถเกบรวบรวมขอมลจากการตรวจ นบ วด หรอสงเกตไดงาย 5.2 แปลความหมายงาย (Interpretability) คอ ตวบงชทดควรใหคาการวดทมจดสงสดและต าสด เขาใจงาย และสามารถสรางเกณฑตดสนคณภาพไดงาย สรปไดวา ตวบงชมลกษณะทสะทอนถงสภาวะของสงทจะวดอยางกวางๆ สามารถแสดงเปนคาตวเลข และแสดงคาของสงทตองการศกษาเพยงชวงเวลาใดชวงเวลาหนง รวมทงเปนหนวยพนฐานส าหรบการพฒนาทฤษฏ ซงคณสมบตตวบงชทดจะตองมความตรง มความเทยง มความไว และสะดวกในการน าไปใช ประเภทของตวบงช ปจจบนมการสรางและพฒนาตวบงช รวมทงจดแยกประเภทของตวบงชไวแตกตางกนตามเกณฑทใชในการจดแยกประเภท ซงรตนะ บวสนธ (2550, น. 204 -208) ไดแบงประเภทของตวบงชออกเปน 7 กลม ดงน 1. จ าแนกตามวธการสราง ประกอบดวยตวบงช 3 ประเภทไดแก ตวบงชตวแทน (Representative Indicators) ตวบงชเดยว (Diaggregative Indicators) ตวบงชประกอบ (Composite Indicators) 2. จ าแนกตามการตความหมายคาตวบงช โดยพจารณาจากการตความหมายของคาตวบงชในระบบการศกษาทเฉพาะเจาะจงอยางใดอยางหนงแบงเปน 3 ประเภท ไดแก ตวบงชแบบองกลม (Norm- Referenced Indicators) ตวบงชแบบองตนเอง (Self-Referenced Indicators) ตวบงชแบบองเกณฑ (Criterion - Referenced Indicators) 3. จ าแนกตามลกษณะนยามของตวบงช สามารถแบงตวบงชไดเปน 2 ประเภทไดแก ตวบงชแบบอตนย (Subjective Indicators) ตวบงชแบบปรนย (Objective Indicators)

30

4. จ าแนกตามลกษณะคาของตวบงช แบงเปน 2 ประเภทไดแก ตวบงชสมบรณ (Absolute Indicators) ตวบงชสมพทธหรออตราสวน (Relative Indicators) 5. จ าแนกตามลกษณะของตวแปรทใชสรางตวบงช สามารถแบงเปน 3 ประเภทใหญๆ และในแตละประเภทกแบงประเภทยอยๆ ของตวบงชไดดงตอไปน 5.1 จ าแนกตามระดบการวดตวแปร 4 ประเภท คอ ตวบงชนามบญญต (Nominal Indicators) ตวบงชเรยงอนดบ (Ordinal Indicators) ตวบงชมาตรชวงหรออตรภาคชน (Interval Indicators) และตวบงชอตราสวน (Ratio Indicators)

5.2 จ าแนกตามประเภทของตวแปร ประกอบดวย ตวบงชสตอก (Stock Indicators) และตวบงชการเลอนไหล (Flows Indicators) 5.3 จ าแนกตามคณสมบตคาสถตของตวแปร แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ตวบงชทแจกแจง (Distribute Indicators) และ ตวบงชทไมแจกแจง (Non- Distribute Indicators) 6. จ าแนกตามทฤษฎระบบ ประกอบดวย ตวบงชดานปจจยน าเขา ( Input Indicators) ตวบงชดานกระบวนการ (Process Indicators) ตวบงชดานผลผลต (output Indicators) 7. จ าแนกตามลกษณะการใชตวบงช เพอประโยชนในการด าเนนงาน สามารถน าไปใชไดสองลกษณะ ไดแก ใชเพอบรรยายหรอแสดงใหเหนถงสภาพหรอระบบในปจจบนของสงนน และใชเพอท านายปรากฎการณทจะเกดขนของสงนน ถากรณแรกเรยกวาตวบงชแสดงความหมาย (Expressive Indicators) ในกรณหลงเรยกวาตวบงชท านาย (Predictive Indicators) ตวบงชแบงไดหลายประเภทขนอยกบเกณฑทใชในการแบง ซงนงลกษณ วรชชย, ชยตม ภรมยสมบต และศจมาจ ณ วเชยร (2551, น. 8-10) สรปการจดประเภทของตวบงชเปน 8 แบบ ดงน 1. การจดแยกประเภทตามทฤษฎระบบ แบงไดเปน 3 ประเภท คอ ตวบงชดานปจจย ตวบงชดานกระบวนการ และตวบงชดานผลผลต ซงรวมตวตวบงชดานผลลพธและผลกระทบ (Outcome and Impact Indicators) 2. การจดแยกประเภทตามลกษณะนยามของตวบงช ในการสรางและพฒนาตวบงชตองมการใหนยามตวบงช ลกษณะการใหนยามทแตกตางกนท าใหนกวชาการ แบงประเภทตวบงชเปน 2 ประเภท ไดแก ตวบงชแบบอตนย และตวบงชแบบปรนย 3. การจดแยกประเภทตามวธการสรางและพฒนาตวบงช แบงไดเปน 3 ประเภท คอ 1) ตวบงชตวแทน เปนตวบงชทสรางขนจากตวแปรเพยงตวเดยวใหเปนตวแทน ตวแปรอนๆ ทบอกลกษณะหรอปรมาณ ของสภาพทตงการศกษาได 2) ตวบงชแยกเปนตวบงชทมสถานะคลายกบตวแปร หรอตวบงชยอย โดยทตวบงชยอยแตละตวเปนอสระตอกนและบงชลกษณะหรอปรมาณของสภาพทตองการศกษาเฉพาะดานใดดานหนงเพยงดานเดยว การทจะบงชสภาพองครวมจะตองใช

31

ตวบงชยอยทกตวรวมกนทงชดและ 3) ตวบงชประกอบเปนตวบงชทเกดจากการรวมตวแปรหลายๆ ตวเขาดวยกน โดยใหน าหนกความส าคญของตวแปรตามทเปนจรง ตวบงชชนดนใหสารสนเทศทมคณคา มความเทยงและความตรงสงกวาตวบงชสองประเภทแรก จงเปนประโยชนตอการวางแผน การก ากบ ตดตามและการประเมน จงเปนทนยมใชกนมากในปจจบน 4. การจดแยกประเภทตามลกษณะตวแปรทใชสรางตวบงชได 3 วธ คอ 1) การจดแยกประเภทตวบงชการศกษาตามระดบการวดของตวแปร ม 4 ประเภท คอตวบงชนามบญญต ตวบงชเรยงอนดบ ตวบงชอนตรภาค และตวบงชอตราสวน 2) การจดแยกประเภทตวบงช การศกษาตามประเภทของตวแปร ม 2 ประเภท คอตวบงชสตอก (Stock Indicators) และตวบงชการเลอนไหล (Flows Indicators) และ3) การจดแยกประเภทตามคณสมบตทางสถตของตวแปร ม 2 ประเภท คอ ตวบงชเกยวกบการแจกแจง (Distributive Indicators) และตวบงชไมเกยวกบการแจกแจง (Non-distributive Indicators) 5. การจดแยกประเภทตามลกษณะคาของตวบงช แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) ตวบงชสมบรณ (Absolute Indicators) หมายถง ตวบงชทคาของตวบงชบอกปรมาณทแทจรง และมความหมายในตวเองและ 2) ตวบงชสมพทธหรอตวบงชอตราสวน (Relative or Ratio Indicators) หมายถง ตวบงชทคาของตวบงชเปนปรมาณเทยบเคยงกบคาอน ๆ 6. การจดแยกประเภทตามฐานการเปรยบเทยบในการแปลความหมาย สามารถแบงเปน 3 ประเภท ไดแก ตวบงชองกลม หมายถง ตวบงชทมการแปลความหมายเทยบกบกลม ตวบงชองเกณฑ เปนตวบงชทม การแปลความหมายเทยบกบเกณฑทก าหนดไวและตวบงชองตน เปนตวบงชทมการแปลความหมายเทยบกบสภาพเดม ณ จดหรอชวงเวลาทตางกน เปนตวบงชทบอกถงความเปลยนแปลงหรอระดบพฒนา 7. การจดแยกประเภทตามลกษณะการใชตวบงช ในการบรหารจดการและการพฒนาการด าเนนงานในระบบการผลตโดยเฉพาะดานการการวางแผน ก ากบตดตามและการประเมนผลการท างาน นกวชาการใชประโยชนตวบงชสองลกษณะ คอการใชประโยชนเพอบรรยายสภาพของระบบ และการใชประโยชนเพอท านายหรอพยากรปรากฎรณการในอนาคต ดงนนจงแบงไดเปน 2 ประเภท คอตวบงชแสดงความหมาย (Expressive Indicators) และตวบงชท านาย (Predictive Indicators) 8. การจดแยกประเภทตวบงชตามเนอหาสาระหรอสาขาวชา ซงแยกไดเปนหลายประเภท เชน ตวบงชทางการศกษา (Education Indicators) ตวบงชสงคม (Social Indicators) ตวบงชคณภาพชวต (Quality of Life Indicators) ตวบงชการพฒนา (Development Indicators) ตวบงชระดบความยากจน (Poverty Indicators) ตวบงชการศกษานอกระบบโรงเรยน (Non-formal

32

Education Indicators) เปนตน การจดแยกประเภทตวบงชตามเนอหาสาระนนไมมหลกกณฑทแนนอนตายตว ขนอยกบความสนใจและจดมงหมายในการพฒนาตวบงช

Johnstone (1981, pp. 15-22) อธบายวาสามารถจ าแนกตวบงชไดหลายแนวคด ซงจ าแนกจากการสรางตามองคประกอบของตวแปร ไดแก1) ตวบงชตวแทนเปนการเลอกเอาตวแปรหนงมาเปนตวแทนของตวแปรอน ๆ ก าหนดตวบงชโดยก าหนดเองไมมเหตผลอางองทชดเจนวาเหตใดจงเลอกตวแปรนเปนตวบงช ท าใหไมสามารถสรปอางไปถงผลทวไปได 2) ตวบงชเดยวเปนตวแปรทอธบายในแตละองคประกอบ อาจจะไดตวแปรทจ าแนกออกมามจ านวนมากและไมสามารถน าไปใชงานไดอยางมประสทธภาพ หากน าไปอธบายเพยงบางสวนอาจเกดปญหาความไมถกตอง เพราะ ตวบงชประเภทนไมเหมาะในการอธบายเรองทมความซบซอน และ3) ตวบงชรวมเปนการรวมตวแปรหลาย ตวทเกยวของสมพนธกน สามารถอธบายลกษณะหรอสถานการณไดดกวาการใชตวแปรเดยว เมอมการรวมตวแปรแลวจะตองมการถวงน าหนกของตวแปรแตละตว เพราะตวแปรแตละตวอาจมน าหนกไมเทากน จากนนจงน าไปค านวณหาคาตวบงชรวมออกมา สรปไดวา ประเภทของตวบงชสามารถแบงไดหลายลกษณะตามเกณฑตางๆ ขนอยกบในการน าตวบงชไปใชประโยชนตามความเหมาะสมของภารกจและจดมงหมาย

ประโยชนของตวบงช Johnstone (1981, pp. 6-15) อธบายประโยชนของตวบงช ดงน 1) ใชก าหนด

และพฒนานโยบาย เปนการน ามาวางแผนและก าหนดแนวทางการด าเนนกจกรรมตางๆ 2) ใชตดตาม ตรวจสอบระบบการศกษาหรอการจดการ 3) ใชจดล าดบระดบหรอประเภทระบบการศกษา และ4) ใชในการวจยเกยวกบการพฒนาระบบการศกษาหรอการจดการ

นงลกษณ วรชชย, ชยตม ภรมยสมบต และศจมาศ ณ วเชยร (2551, น. 10-11) ได สรปวาการใชตวบงชมจดมงหมายทส าคญ 3 ประการ ดงน 1) การบรรยาย นกวชาการใชตวบงชในการบรรยายสภาพ และลกษณะของระบบไดอยางแมนย าเพยงพอทจะท าใหเขาใจการท างานของระบบไดเปนอยางด เปรยบเสมอนการฉายภาพระบบ ณ จดเวลาจดใดจดหนง 2) การแสดงแนวโนมหรอการเปลยนแปลง ตวบงชคาสมบรณหรอตวบงชองตนเปนประโยชนในการศกษาลกษณะการเปลยนแปลง หรอแนวโนมการเปลยนแปลงของระบบในชวงเวลาหนงไดอยางถกตอง แมนย า จดวาเปนการศกษาระยะยาวเพอตดตามการศกษาพฒนาการของระบบ 3) การเปรยบเทยบ ตวบงชองเกณฑหรอตวบงชสมพทธเปนประโยชนในการศกษาเปรยบเทยบระบบทงการเปรยบเทยบกบเกณฑ การเปรยบเทยบระหวางระบบของประเทศตางๆหรอการเปรยบเทยบสภาพระหวางภมภาคในประเทศใดประเทศหนง

33

สรปไดวา ตวบงชมประโยชนตอการบรหารในดานการก าหนดนโยบายและ วตถประสงค การก ากบตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนงาน รวมทงการจดล าดบและจดประเภทระบบการศกษา ส าหรบดานการวจยตวบงชชวยใหไดผลการวจยมความตรงสงกวาการใช ตวแปรเพยงตวเดยว และใหแนวทางการตงสมมตฐานวจย ส าหรบศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวบงชการศกษาตอไป

การพฒนาตวบงช ตวบงชเปนคาสถตหรอตวแปรประกอบ (Composite Variable) หรอองคประกอบ ทถกสรางขน โดยการรวมตวแปรยอยๆ หลายๆตวใหไดสารสนเทศทตองการไปใชประโยขน ดงนนการพฒนาตวบงชจงมขนตอนบางสวน เปนแบบเดยวกนกบกระบวนการวดตวแปร โดยนงลกษณ วรชชย,ชยตม ภรมยสมบต และศจมาจ ณ วเชยร (2551, น. 15 - 20) ไดสรปขนตอนในการพฒนาตวบงช 6 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การก าหนดวตถประสงค (Statement of Purposes) ขนตอนแรกของการพฒนาตวบงช คอ การก าหนดวตถประสงคของการพฒนาตวบงช ตองก าหนดลวงหนาวาจะน าตวบงชทพฒนาขนไปใชประโยชนในเรองอะไร และอยางไร วตถประสงคในการพฒนาตวบงช คอ เพอพฒนาและตรวจสอบคณภาพตวบงชทพฒนาขนใหไดตวบงชทจะน าไปใชประโยชน 3 ประการ คอ การบรรยายสภาพของระบบ การแสดงแนวโนมการเปลยนแปลงของระบบ และการเปรยบเทยบระบบกบเกณฑ รวมทงการเปรยบเทยบระหวางระบบ การใชประโยชนจากตวบงชทงสามประการนท าโดยมวตถประสงคส าคญในการบรหาร การพฒนา และการวจยในดานตางๆ 6 ดาน ไดแก ดานการก าหนดนโยบาย และวตถประสงคการศกษา ดานการก ากบ และการประเมนระบบ ดานการจดล าดบ และการจ าแนกประเภทระบบ ดานการวจยเพอพฒนาระบบ รวมทงการวจยเพอศกษาความสมพนธระหวางระบบทศกษากบระบบอนๆ ในสงคม ดานแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท และการประกนคณภาพของหนวยปฏบต และดานการก าหนดเปาหมายระยะสนทตรวจสอบได (Benchmarking) ตามแนวคดและหลกการประเมนผลแบบใหม ขนตอนท 2 การนยาม (Definition) ตวบงช ในขนตอนการนยามตวบงช นอกจากจะเปนการก าหนดนยามแบบเดยวกบการนยามตวแปรในการวจยทวไปแลว ตองก าหนดดวยวาตวแปรประกอบดวยตวแปรยอยอะไรและรวมตวแปรยอยเปนตวบงชอยางไร แยกการนยามตวบงช เปน 2 สวน สวนแรก คอ การก าหนดกรอบความคด หรอการสรางสงกป (Conceptualization) เปนการใหความหมายคณลกษณะของสงทตองการจะบงชในรปของรปแบบหรอโมเดลแนวคด (Conceptual model) ของสงทตองการบงชกอนวามสวนประกอบแยกยอยเปนกมต (Dimension) และแตละมตประกอบดวยสงกป (Concept)

34

อะไรบาง สวนทสอง คอ การพฒนาตวแปรสวนประกอบหรอตวแปรยอย (Development of Component Measures) และการสรางและการก าหนดมาตร (Construction and Scaling) เปนการก าหนดนยามปฏบตการตวแปรยอยตามโมเดลแนวคดและการก าหนดวธการรวมตวแปรยอยเขาเปนตวบงช จากการนยามตวบงชจะได รปแบบความสมพนธโครงสราง (Structural Relationship Model) ของตวบงช ซงเปนโครงสราง (Structure) ทอธบายวาตวบงชประกอบดวยตวแปรยอยอะไร มความสมพนธกบตวบงชอยางไร และแตละตวมน าหนกความส าคญตอตวบงชตางกนอยางไร ดงนนการก าหนดนยามตวบงชจงประกอบดวยการก าหนดรายละเอยด 3 ประการ คอ 1) การก าหนดสวนประกอบ (Components) หรอตวแปรยอย (Component Variables) ของตวบงช ตองอาศยความรจากทฤษฎ และประสบการณ ศกษาตวแปรยอยทเกยวของสมพนธ (Relate) และตรง (Relevant) กบตวบงช แลวตดสนใจคดเลอกตวแปรยอย วาจะใชจ านวนเทาใด และประเภทใดในการพฒนาตวบงช 2) การก าหนดวธการรวม (Combination Method) ตวแปรยอย นกวจยตองศกษา และตดสนใจเลอกวธการรวมตวแปรยอย ใหไดตวบงช ซงโดยทวไปท าไดเปน 2 แบบ คอการรวมตวแปรยอยดวยการบวก (Addition) และการคณ (Multiplication) และ 3) การก าหนดน าหนก (Weight) การรวมตวแปรยอยเขาเปนตวบงชการศกษา นกวจยตองก าหนดน าหนกความส าคญของตวแปรยอยแตละตวในการสรางตวบงช โดยอาจก าหนดใหตวแปรยอยทกตวมน าหนกเทากน หรอตางกนกได การก าหนดรายละเอยดส าหรบการนยามตวบงช ท าได 3 วธ แตละวธมความเหมาะสมกบสถานการณแตกตางกนดงตอไปน 1. การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงปฏบต (Pragmatic Definition) เปนนยามทใชในกรณทมการรวบรวมขอมล เกยวกบตวแปรยอยทเกยวของกบตวบงชไวพรอมแลว มฐานขอมลแลวหรอมการสรางตวแปรประกอบจากจากตวแปรยอยๆหลายตวไว และน ามาพฒนาตวบงชโดยก าหนดวธการรวมตวแปรยอย และก าหนดน าหนกความส าคญของตวแปรยอย วธการก าหนดนยามตวบงชการศกษาวธนอาศยการตดสนใจ และประสบการณของนกวจยเทานน ซงอาจท าใหไดนยามทล าเอยงเพราะไมมการอางองทฤษฎ หรอตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรแตอยางไร นยามเชงปฏบตจงเปนนยามทมจดออนมากทสดเมอเทยบกบนยามแบบอน และไมคอยมผนยมใช ในกรณทจ าเปนตองใช นกวจยควรพยายามปรบปรงจดออนโดยใชการตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปร หรอการใชกรอบทฤษฎประกอบกบวจารณญาณในการเลอกตวแปรและก าหนดนยาม 2. การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงทฤษฎ (Theoretical Definition) เปนนยามทใชทฤษฎรองรบสนบสนนการตดสนใจของนกวจยโดยตลอด และใชวจารณญาณนอยมากกวาการนยามแบบอน การนยามตวบงชโดยใชการนยามเชงทฤษฎ อาจท าไดสองแบบ แบบแรกเปนการใชทฤษฎ และเอกสารงานวจยเปนพนฐานสนบสนนทงหมดตงแตการก าหนดตวแปรยอย การก าหนดวธการรวมตวแปรยอย และการก าหนดน าหนกตวแปรยอยนนคอ ใชโมเดลหรอสตรในการสราง

35

ตวบงชตามทมผพฒนาไวแลวทงหมด แบบทสอง เปนการใชทฤษฎ และเอกสารงานวจยเปนพนฐานสนบสนนในการคดเลอกตวแปรยอย และการก าหนดวธการรวมตวแปรยอยเทานน สวนในขนตอนการก าหนดน าหนกตวแปรยอยแตละตว ใชความคดเหนผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญประกอบในการตดสนใจ วธแบบนใชในกรณทยงไมมผใดก าหนดสตรหรอโมเดลตวบงชไวกอน 3. การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงประจกษ (Empirical Definition) เปนนยามทมลกษณะใกลเคยงกบนยามเชงทฤษฎ เพราะเปนนยามทนกวจยก าหนดวาตวบงชประกอบดวยตวแปรยอยอะไร และก าหนดรปแบบวธการรวมตวแปรใหไดตวบงชโดยมทฤษฎเอกสารวชาการ หรองานวจยเปนพนฐาน แตการก าหนดน าหนกของตวแปรแตละตวทจะน ามารวมกนในการพฒนาตวบงชมไดอาศยแนวคดทฤษฎโดยตรง แตอาศยการวเคราะหขอมลเชงประจกษ การนยามแบบนมความเหมาะสม และเปนทนยมใชกนอยมาจนถงทกวนนในจ านวนวธการก าหนดนยามตวบงชทง 3 วธทกลาวขางตนนน วธการนยามเชงประจกษ เปนวธทนยมใชกนมากทสด ประเดนทนาสงเกต คอ การก าหนดน าหนกตวแปรยอยนน ในความเปนจรงมใชการก าหนดนยามจากการศกษาเอกสารและทฤษฎ แตเปนการด าเนนการวจยโดยใชขอมลเชงประจกษ และเมอเปรยบเทยบวธการก าหนดนยามเชงประจกษซงตองใชการวจยในการนยาม กบการวจยทมการวเคราะหโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน หรอลสเรล (Linear Structural Relationship Model or LISREL Model) จะเหนไดวามการสอดคลองกน เนองจากการก าหนดนยามเชงประจกษ ของตวบงชมงานส าคญสองสวน สวนแรก เปนการก าหนดโมเดลโครงสรางความสมพนธวาตวบงชประกอบดวยตวแปรยอยอะไรบาง และอยางไร โดยมทฤษฎ เปน พนฐานรองรบ โมเดลท ได เปนโมเดลลสเรลแ บบโมเดลการวด (Measurement Model) ทแสดงความสมพนธระหวางตวแปรยอยซงเปนตวแปรแฝง (Latent Variables) สวนทสอง คอ การก าหนดน าหนกความส าคญของตวแปรยอย จากขอมลเชงประจกษโดยการวจย เปนการวเคราะหโมเดลลสเรล กลาวคอ นกวจยตองรวบรวมขอมลไดแกตวแปรยอยตามโมเดลทพฒนาขน แลวน ามาวเคราะหใหไดคาน าหนกตวแปรยอยทจะใชในการสรางตวบงช วธการวเคราะหทนยมใชกนมากทสดคอ การวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ ใชเมอนกวจยมทฤษฎรองรบโมเดลแบบหลวมๆ สวนทสอง คอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนใชเมอนกวจยมทฤษฎรองรบโมเดลแบบหนกแนนเขมแขง และสามารถตรวจสอบความตรงของโมเดลโดยพจารณาจากความสอดคลองระหวางโมเดลตามทฤษฏกบขอมล เมอพบวาโมเดลมความตรง จงน าสมการแสดงความสมพนธระหวางต วแปรและคาน าหนกความส าคญของตวแปรยอยมาสรางตวแปรแฝงตอไป

ขนตอนท 3 การรวบรวมขอมล (Data Collection) ขนตอนการรวบรวมขอมลในกระบวนการพฒนาตวบงช คอการด าเนนการวด ตวแปรยอย ไดแก การสรางเครองมอส าหรบวดการทดลองใชและการปรบปรงเครองมอ ตลอดจน

36

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การก าหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง การออกภาคสนามเพอใชเครองมอเกบขอมล และการตรวจสอบคณภาพของขอมลทเปนตวแปรยอยซงจะน ามารวมเปน ตวบงชการศกษา ในขนตอนนมวธการด าเนนงานคลายกบกระบวนการวดตวแปรทไดกลาวมาแลว ขนตอนท 4 การสราง (Construction) ตวบงช ในขนตอนนตองสรางสเกล (Scaling) ตวบงชโดยน าตวแปรยอยทไดจากการรวบรวมขอมลมาวเคราะหรวมใหไดเปนตวบงช โดยวธการรวมตวแปรยอย และการก าหนดน าหนก ตวแปรยอยตามทไดนยามตวบงชได ขนตอนท 5 การตรวจสอบคณภาพ (Quality Check) ตวบงช การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบคณภาพของตวบงช การศกษาท พฒนาขนครอบคลมถงการตรวจสอบคณภาพของตวแปรยอย และตวบงชการศกษาดวย โดยตรวจสอบทงความเทยง (Reliability) ความตรง (Validity) ความเปนไปได (Feasibility) ความเปนประโยชน (Utility) ความเหมาะสม (Appropriateness) และความเชอถอได (Credibility)

ขนตอนท 6 การจดเขาบรหารและการน าเสนอรายงาน (Contextualization and Presentation) ขนตอนนเปนขนตอนหนงในการพฒนาตวบงชทมความส าคญมากเพราะเปนการสอสาร (Communication) ระหวางนกวจยทเปนผพฒนากบผใชตวบงช หลงจากทไดสรางและตรวจสอบคณภาพของตวบงชแลว ตองวเคราะหขอมลใหไดคาของตวบงชทเหมาะสมกบบรบท (Context) โดยอาจวเคราะหตความแยกตามระดบเขตพนทการศกษา จงหวด อ าเภอ โรงเรยนหรอแยกตามประเภทของบคลากร หรอในระดบมหาภาค แลวจงรายงานคาของตวบงชให ผบรหารหรอนกวจยหรอนกการศกษาทวไปไดทราบและใชประโยชนจากตวบงชไดอยางถกตองตอไป สรปไดวา ตวบงชมขนตอนการพฒนาเปนล าดบโดยเรมตนจากการก าหนดวตถประสงคของการพฒนาตวบงช นยามตวบงช สรางเครองมอส าหรบวดการทดลองใชและตรวจสอบคณภาพเครองมอ วเคราะหรวมตวแปรยอยและก าหนดน าหนกตวแปรยอยตามทไดนยามตวบงช จากนนวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบคณภาพของตวบงชทพฒนาขน เสรจแลวจงวเคราะหตความและรายงานคาของตวบงช

งานวจยทเกยวของการพฒนาตวบงช สมถวล ชทรพย (2550, น. 2) ท าการวจยเรองการพฒนาเครองและชวดคณลกษณะผบรหารสถานศกษาทมประสทธภาพ พบวา ตวชวดคณลกษณะผบรหารสถานศกษาทมประสทธภาพ ประกอบดวย 7 ตวชวด 171 ตวบงช คอ ทกษะในการบรหาร 68 ตวบงช ความสามารถในการเปนผน าศาสนา 25 ตวบงช บคลกภาพ 25 ตวบงช ความร 17 ตวบงช คณธรรมจรยธรรม 21 ตวบงช

37

ทศนคต 21 ตวบงช และทางกาย 4 ตวบงช สวนกมล ตราช (2553, น. 232- 234 ) ท าการวจยเรองการพฒนาตวบงชพฤตกรรมภาวะผน าทางวชาการของผบรหารสถานศกษาเทศบาล พบวา ม 5 องคประกอบและ 75 ตวบงช ประกอบดวย การก าหนดทศทางและนโยบาย การสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร การพฒนาวชาชพครและบคลากร การบรหารหลกสตรและการจดการเรยนร และการสงเรมสขภาพนกเรยน เชนเดยวกบนฤชล ไหลงาม (2556, น. 198-202) ท าการวจยเรองการพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงวฒนธรรมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา ตวบงชมคาเฉลยและคาสมประสทธการกระจายเพอคดสรรในโมเดลความสมพนธเชงโครงสรางตวบงช ภาวะผน าเชงวฒนธรรมเหมาะสมตามเกณฑทก าหนดไว คอ มคาเฉลยเทากบหรอสงกวา 3.00 คาสมประสทธการกระจายเทากบหรอต ากวา 20% ส าหรบจารภทร บญสง (2556, น. 172-174) ท าการวจยเรองการพฒนาตวบงชภาวะผน าการสอนของหวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา ม 4 องคประกอบหลก 12 องคประกอบยอย 50 ตวบงช ไดแก การก าหนดวสยทศนและเปาหมายการเรยนร ม 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช การบรหารจดการหลกสตรและการสอน ม 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช และการสรางบรรยากาศการเรยนร ม 3 องคประกอบยอย 12 ตวบงช และนภาพร แสนเมอง (2557, น. 312 - 313) ท าการวจยเรอง การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงรกของผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวาม 5 องคประกอบหลก 18 องคประกอบยอยและ 84 ตวบงช ประกอบดวยการมวจารณญาณ ม 4 องคประกอบยอย 19 ตวบงช การมความมงมนทเปนอสระ ม 3 องคประกอบยอย 14 ตวบงช การสรางจนตนาการ ม 4 องคประกอบยอย 19 ตวบงช การรจกตนเอง ม 4 องคประกอบยอย 22 ตวบงช และการมความรบผดชอบ ม 3 องคประกอบยอย 10 ตวบงช ผลการทดสอบโมเดลโครงสรางทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ นอกจากนญาตา กรณากร (2558, น. 366-369) ท าการวจยเรอง การพฒนาตวบงชพฤตกรรมภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสตรในโรงเรยนมธยมศกษา ในประเทศไทย พบวา องคประกอบดานความซอสตย ม 17 ตวบงช องคประกอบดานความรบผดชอบ ม 17 ตวบงชและองคประกอบดานความยตธรรม ม 16 ตวบงช แนวคด ทฤษฎเกยวกบความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรคเปนสงส าคญและจ าเปนตอความเจรญกาวหนาของสงคมโลกปจจบน ท าใหเกดการเปลยนแปลงและแนวทางใหมๆ ในการพฒนาวทยาการสมยใหม และสงประดษฐ โดยความคดสรางสรรคทยงใหญของมนษยมปฐมก าเนดมาจากจตไรสานก รวมทงความเฉลยวฉลาดหรอปญญาของมนษยทสามารถคดท าอะไรตางๆ ขนมาได โดยแทจรงแลวไมใชสงใหม

38

หากเปนประสบการณทมนษยสงสมไวในชาตกอนๆ ตงแตเรมตนววฒนาการของสงมชวตจนถอก าเนดมาเปนมนษยในปจจบน แสดงวาโดยแทจรงแลวมนษยทกคนมความเฉลยวฉลาดหรอปญญาทสะสมผานประสบการณมามากมาย โดยทบางคนสามารถน าออกมาใชได แตหลายคนไมสามารถน าออกมาใช ดงนนความคดสรางสรรคจงเปนองคประกอบทส าคญของบคคลทพฒนาตนเองตามศกยภาพ และศกยภาพนนตองไดรบประสบการณในชวตมากอน ถาศกษาเหตการณในประวตศาสตรหรอนทานพนบานตางๆ ของไทยมกจะพบวาตวละครเอกของเรองมกจะไดรบประสบการณในลกษณะแปลกๆ อยเสมอ เชนพบกบอาจารยทมความเกงมากๆ เกดความประทบใจหรอพบกบเหตการณประหลาด ท าใหเกดการเปลยนแปลงวธการคด การรบรโลกในลกษณะทไมเคยมมากอน ท าใหบคคลเกดความคดสรางสรรค สามารถพฒนาตนเองจนประสบความส าเรจในลกษณะตางๆ กน (วนช สธารตน , 2547 น.191) ดงนนความคดสรางสรรคจงเปนความสามารถในการคดของบคคลในการตอบสนองตอปญหา เหตการณหรอเรองราวตางๆ ไดกวางไกล แปลกใหม คดไดหลายแงหลายมม หลายรปแบบ หลายทศทาง และเปนความคดทสามารถดดแปลง ปรบปรง แตงเตม ผสมผสานใหเกดผลงานใหมๆ ทมคณคาและใชประโยชนไดจรงทงตอตนเองและสงคม (รญญรตน เรองเวทยาวงศ, 2558, น. 156) ซงการพฒนากระบวนการคดสรางสรรคเปนการพฒนาในสวนสมองซกขวาซงความสามารถในการคดเชงสรางสรรคนนมความสมพนธตางๆ ทนบวาสรางสรรค เปนสวนของสมองทเกยวของกบความรสกทเกดขนเองในใจ เปนการทดลอง และเกยวของกบสวนทไมใชค าพด ซงสมพนธกบภาพในใจ สามารถแสดงการรบรความสมพนธระหวางรปรางและโครงสรางทยงยากซบซอนไดด เปนสวนทมงเนนการคดเปรยบเทยบ อปมา อปไมยและความคดใหมๆ ซงจะเหนไดวาความคดสรางสรรคความสมพนธกบสมองจงไดใชทฤษฎทเกยวของในการพฒนาความคดสรางสรรคดงน ทฤษฎโครงสรางสตปญญา (Structure of Intellectual Theory) ทฤษฎจตวเคราะห (Psychoanalysis Theory) ทฤษฎจตวทยาวเคราะห (Analysis Theory) ทฤษฎมนษยนยม (Humanism) แนวความคดของนกจตวทยากลมมนษยนยมใหม (Neo Humanism ) และทฤษฎความคดสรางสรรคในรปของการโยงสมพนธ (พรรณราย ทรพยะประภา, 2548, น. 366) ความหมายของความคดสรางสรรค การศกษาความหมายของค าวาการคด นกวชาการไดใหความหมายทคลายคลงกน ดงน ชาญณรงค พรรงโรจน (2546, น. 3) วนช สธารตน (2547, น. 24) ลกขณา สรวฒน (2549, น.7) วระ สดสงข (2550, น. 11) ประพนธศร สเสารจ (2556, น. 4) ไดอธบายความหมายคลายกนวา การคดเปนผลผลตจากกระบวนการท างานของสมอง อนเปนผลมาจากประสบการณเดม สงเราและสภาพแวดลอมทเขามากระทบ สงผลใหเกดความคดในการสามารถแกไขปญหา หรอปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมและสถานการณตางๆ ทเกดขน รวมทงสามารถสรางสรรคสงใหมใหเกดขนได

39

ส าหรบค าวาความคดสรางสรรค นกวชาการมการไดใหความหมาย ดงน Guilford (1967, p. 61) ชาญณรงค พรรงโรจน (2546, น. 7) ลกขณา สรวฒน (2549, น. 137) วระ สดสงข (2550, น. 49) สวทย มลค า (2547, น. 9) สคนธ สนธพานนท, วรรตน วรรณเลศลกษณ และพรรณ สนธพานนท (2555, น. 64) อษณย อนรทธวงศ (2555, น. 161) และอาร พนธมณ (2557, น. 7) ใหความหมายความคดสรางสรรคคลายกนวาเปนกระบวนทางสมองทคดไดหลายทศทาง หลายแง หลายมมหรอคดไดหลายค าตอบ เรยกวา การคดแบบอเนกนย เปนการขยายขอบเขตความคดเดมทมอยอนน าไปสการคนพบสงใหมๆ ทงทเปนความคด ทฤษฎ ปรชญา หลกการ เปนประโยชน มความเหมาะสมและสามารถใชไดจรงน าไปสการผลต สรางหรอประดษฐสงใหมๆ หรอแกปญหาทเผชญอยไมใชจนตนาการเพอฝน นอกจากนเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553, น. 3-4) ประพนธสร สเสารจ (2556, น. 207) ไดสรปเพมเตมความหมายของค าวา ความคดสรางสรรความลกษณะความคดใน แงบวก คดในทางทด (Positive Thinking) คดทเปนประโยชน การคดทไมท าลายลาง (Constructive Thinking) และคดสรางสรรคสงใหมๆ (Creative Thinking) สรปไดวาความคดสรางสรรคเปนกระบวนการคดในลกษณะอเนกนย อนน าไปสการคดทแตกตาง หลากหลายและแปลกใหมจากเดม น าไปสการคดคนนวตกรรมและสรางสงประดษฐทแปลกใหม รปแบบความคดใหม แนวทางหรอทางเลอกใหม และการมองปญหาในรปแบบใหม เพอพยายามปรบปรงแกไขสงตางๆ ใหดขน คณลกษณะของความคดสรางสรรค ความคดสรางสรรคเปนคณลกษณะทางความคดอยางหนง ทมความส าคญตอคนทประสบความส าเรจในอาชพการงาน ความคดสรางสรรคเปนกลยทธทส าคญในการสรางงานใหมๆและเปนดชนชวดในการประเมนวา คนคนนนจะประสบความส าเรจระดบผน าของทกสาขาอาชพไดหรอไม ดงนนความคดสรางสรรคจงเปนคณลกษณะของผน าทางปญญา ผพลกประวตศาสตรทางความคดของโลกเสมอมา (อษณย อนรทธวงศ, 2555, น. 146) และสวทย มลค า (2547, น. 9) สรปคณลกษณะความคดสรางสรรควา 1) ตองเปนสงใหม คอเปนความคดทแปลกใหมไมซ ากบใคร ไมเคยมมากอน 2) ตองใชการได คอ เปนความคดทสามารถน าไปใชไดจรงและดกวาความคดเดม และ3) ตองมความเหมาะสม คอเปนความคดทมเหตผล มความเหมาะสมและมคณคา คนทวไปยอมรบรวมกนได ส าหรบอาร พนธมณ (2557, น. 27) ไดสรปถงความคดสรางสรรความ 3 ลกษณะ คอ 1) ลกษณะทางกระบวนการ คอ ความรสกไวตอปญหา และสามารถแกไขปญหาไดอยางมขนตอนและเปนระบบและน าผลไปใชใหเกดประโยชนในสงใหมตอไป 2) ลกษณะของบคคล คอ บคคลทมความอยากรอยากเหน กระตอรอรน กลาคด กลาแสดง มความคดรเรมสรางสรรค มอารมณขน มจนตนาการ และมความยดหยนทงความคดและการกระท า และเปนบคคลทมความสขกบการท างาน

40

หรอสงทตนพอใจ และไมหวงผลจากการประเมนภายนอก 3) ลกษณะทางผลผลต คอ คณภาพของผลงานทเกดขนเปนผลอนเกดจากความพอใจของตนทจะแสดงออกซงความคดและการกระท า จนกระทงพฒนาเปนการฝกทกษะและคอยคดไดเอง จนถงระดบการคดคนพบทฤษฎ หลกการ และการประดษฐคดคนตางๆ นอกจากนสขพชรา ซมเจรญ (2558, น. 83) อธบายวาคณลกษณะของความคดสรางสรรค ประกอบดวย ความคดซบซอน มไหวพรบ สามารถประยกตและแสดงออกถงความคดรเรม มความยดหยน มอสระในการคดและการแสดงออก คดอยางไตรตรองและตดตามการหยงรโดยมองเหนระเบยบแบบแผนและสามารเชอมโยงความรได มกลยทธทงทางตรงและทางออม องคประกอบของความคดสรางสรรค Guilford (1967, p. 61) ชาญณรงค พรรงโรจน (2546, น. 19-23) สวทย มลค า(2547, น. 19-20) ลกขณา สรวฒน (2549, น. 137) สคนธ สนธพานนท,วรรตน วรรณเลศลกษณ และพรรณ สนธพานนท (2555, น. 64) อาร พนธมณ (2557, น. 38) ซงไดสรปองคประกอบทส าคญของความคดสรางสรรควาประกอบดวย ความคดรเรม (Originality) ความคลองแคลวในการคด (Fluency) ความคดยดหยนในการคด (Flexibility) และความคดละเอยดลออ (Elaboration) นอกจากน Sternberg (2006, pp. 88-90) ไดสรปองคประกอบความคดสรางสรรค ไวในบทความหวขอ The Nature of Creativity วาประกอบดวย ทกษะทางปญญา (Intellectual Skills) ความร (Knowledge) รปแบบการคด (Thinking Styles) บคลกภาพ (Personality) แรงจงใจ (Motivation) สงแวดลอม (Environment) และการชมนม (Confluence) เชนเดยวกบเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553, น. 20-26) ไดอธบายวาแมวามนษยจะมสมองซกขวาทท าหนาทในการคดสรางสรรคแตไมไดหมายความวาทกคนจะสามารถใชสมองสวนนในการคดสรางสรรคไมเทาเทยมกน เพราะการทคนจะคดสรางสรรคไดขนอยกบองคประกอบส าคญหลายประการ ไดแก ดานทศนคตและบคลกลกษณะ ดานความสามารถทางสตปญญา ดานความร ดานรปแบบการค ด ดานแรงจงใจ และดานสภาพแวดลอม นอกจากน Turner (2011) ไดอธบายถงทกษะความคดสรางสรรคกบการเปนผน าไวในบทความหวขอ The Importance of Creative Thinking Skills in Executive Leadership ไว วาผน าทมความคดเชงสรางสรรคตองเปนผทมจนตนาการ (Imagination) วสยทศน Vision) และมความคดเชงกลยทธ (Strategic Thinking) ทฤษฎทส าคญเกยวกบความคดสรางสรรค ทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของ Guiford ซงสวาร ศวะแพทย (2549, น. 227-229) อษณย อนรทธวงศ (2555, น. 42- 44) อาร พนธมณ (2557, น. 31-37) ไดอธบายถงทฤษฎโครงสรางทางสตปญญาของ Guilford นกจตวทยาชาวอเมรกนซงไดท าการศกษาและวจยโดยการ

41

วเคราะหองคประกอบของสตปญญา เปนเวลา 20 ป และไดเสนอแบบจ าลองโครงสรางทางสตปญญา ซงแบบจ าลองนครอบคลมสมรรถภาพทางสมองตางๆ จากการวจยไดพฒนาวธการคดขน 2 ประเภท คอ ความคดเอกนย (Convergent Thinking) และความคดอเนกนย (Divergent Thinking) ซงเปนความคดหลายทศทางทสามารถเปลยนวธการแกปญหาไดตลอดจนการน าไปสผลตผลของความคดหรอค าตอบไดหลายอยางดวย นอกจากน Guiford ไดอธบายวา ความคดอเนกนย คอ ความคดสรางสรรคนนเอง สวนโครงสรางทางสตปญญานนไดอธบายความสามารถทางสมองของมนษยออกเปน 3 มต ไดแก มตท 1 เนอหา หมายถง มตแทนขอมลหรอสงเราทเปนสอในการคดทสมองรบเขาไปแลวกอใหเกดความคดหรอความรสก ม 5 ลกษณะ ไดแก ภาพ สญลกษณ เสยง ภาษา และพฤตกรรม มตท 2 วธคด หมายถง มตทแสดงกระบวนการคดของสมองตามล าดบขน ม 5 ขน ไดแก การรจกและเขาใจ การจ า การคดแบบอเนกนย การคดแบบเอกนย และการประเมน มตท 3 ผลของการคด หมายถง มตทแสดงถงผลทไดจากการทสมองไดรบขอมลจากมตท 2 แลวใชความสามารถในการตอบสนองตอสงเรา ม 6 ลกษณะ ไดแก หนวย จ าพวก ความสมพนธ ระบบ การแปลงรป และการประยกต

ทฤษฎองคประกอบความคดสรางสรรคของ Cagle ไดเสนอรปแบบของความคดสรางสรรคใน รปสามมต เชนเดยวกบ Guiford ซงสมพร หลมเจรญ (2552, น. 15-16) และบวพศ ภกดวฒ (2558, น.18-19)อธบายถงทฤษฎองคประกอบความคดสรางสรรคของ Cagle ประกอบดวยโครงสรางหลกสองสวน คอ ดานนามธรรม (Abstract Domain) และดานรปธรรม (Concrete Domain) ในแตละสวนจะประกอบดวย 3 มต คอ 1) มตดานรปแบบของการคด (Dimension of Types of Thought) ประกอบดวยการคดยอนกลบ การคดรบร การคดหยงร การคดเปรยบเทยบ และการคดเอกนยและอเนกนย ความคดในมตนจะประสานสมพนธอยางตอเนองกบความคดอกสองมตทงในสวนทเปนนามธรรมและรปธรรม 2) มตดานเจตคตทางสมอง (Dimension of Mental attitudes) ประกอบดวย จนตนาการ ความคดยดหยน ความใจกวาง ความกลาเสยง และความอยากรอยากเหน และ 3) มตดานล าดบขนของการคด (Dimension of Stages) มตนจะเกดความคดขนในดานนามธรรมกอนตามล าดบขน 5 ขน คอ 1) ขนจ าแนก (Identification) เปนขนการจดจ าแนกและก าหนดปญหา 2) ขนความคดปรากฏ (Revelation) เปนขนการปรากฏของความคดใหมทเกยวกบปญหานน 3) ขนสงเคราะห (Synthesis) เปนขนการประมวลความคดใหมๆ ทเกดขน จากขนทสองและน ามาสงเคราะหใหเกดวธการแกปญหาขน 4) ขนประเมน (Evaluation) เปนความคดทเกยวกบวธแกปญหาทสงเคราะห ไดจากขนทสามจะน ามาประเมนในขนน 5) ขนพสจนทบทวน (Verification) วธการทไดจากการประเมนในขนทสจะถกน ามาพจารณาทบทวนดความเทยงตรงอกครงหนงถาพบวาวธดงกลาวนนมความเทยงตรงพอกจะผานไป ยงสวนของรปธรรมตอไป

42

สรปไดวา ความคดสรางสรรคเปนกระบวนการทางการคด โดยเปนการคดอเนกนย และนอกจากการคดอเนกนยแลวยงใหความส าคญกบมตดานเจตคตทางสมอง และมตดานล าดบขนของความคด

งานวจยทเกยวของกบความคดสรางสรรค สมพร หลมเจรญ (2552, น. 159-160) ท าการวจยเรอง การพฒนาหลกสตรเสรม

เพอสงเสรมความคดสรางสรรคส าหรบนกเรยนชวงชนท 2 พบวา องคประกอบของความคดสรางสรรคทสงเสรมใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรค ประกอบดวยคณลกษณะ 2 มต คอ 1) มตดานการคด ไดแก ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความคดรเรม 2) มตดานจตใจและบคลกภาพไดแกความอยากร อยากเหน และความเชอมนในตนเอง และบวพศ ภกดวฒ (2558, น. 120) ท าการวจยเรอง การพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนวงหลวงพทยาสรรพ จงหวดหนองคาย โดยใชชดฝกทกษะพนฐานและชดกจกรรมการเรยนร ตามวงจรการปฏบตการคดสรางสรรคของ Plsek พบวา ครควรสงเสรมใหนกเรยนไดฝกพนฐานของการคดสรางสรรค คอ คดคลอง คดยดหยน คดรเรม และคดละเอยดลออ โดยผานสอทมความนาสนใจ นอกจากนรญญรตน เรองเวทยาวงศ (2558, น. 236) ท าการวจยเรอง การพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอพฒนาความคดสรางสรรคทางการตลาด ส าหรบนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง พบวา ความคดสรางสรรคทางการตลาด ม 4 องคประกอบ คอ ความคดรเรม ความคดคลองแคลว ความคดยดหยน และความคดละเอยดลออทางดานการสอสาร ส าหรบ Lester (2011, pp. 120) ไดท าการวจยเรอง A Study of the Innovation, Creativity, and Leadership Skills Associated with the College-Level Millennial Generation ไดอธบายถงความคดสรางสรรค นวตกรรม และความทาทายในการเปนผน า พบวา ความคดสรางสรรคและนวตกรรมมความส าคญในการสรางสงใหม ๆ ส าหรบอตสาหกรรม ท าใหคนงานเกดความทาทาย เกดความคดสรางสรรคทท างานรวมกนและเกยวกบการปรบตวขององคกร รวมทงกระบวนด าเนนงานในปจจบน แนวคด ทฤษฎเกยวกบผน าและภาวะผน า การศกษาเรองผน าและภาวะผน าเปนทยอมรบวามความส าคญและมการเรมตนศกษาตงแตในอดตมาเปนระยะเวลายาวนาน นกวชาการดานภาวะผน าไดศกษาและพบวาภาวะผน าไดถกสรางขนในบรบทของความเปนมนษย เนองจากตงแตมนษยแรกเกดมา เราตองไดรบการเลยงดจากพอแมหรอผปกครอง ซงเปรยบไดกบผน าของเราในวยเดก เมอเราเตบโตขนเปนผใหญกยงคงไดรบอทธพลจากผน าคนอนๆ ดงนนจงพบวา ภาวะผน าเปนปรากฎการณสากลและมความส าคญตอ

43

พฒนาการและการอยรอดของมนษย ท าใหภาวะผน าเปนค าทเกาแกทสดค าหนงในอารยธรรมของโลก นบตงแตยคของการลาสตว ยคของการเกษตรกรรม ยคอตสาหกรรม จนกระทงถงยคความรหรอเทคโนโลย ซงจะพบวาความส าเรจของกลม ของสงคมหรอของประเทศหรอของอารยธรรมตางๆ ขนอยกบภาวะผน าของหวหนาหรอผน า (รตตกรณ จงวศาล , 2556, น. 10) ระยะแรกของการศกษาภาวะผน าเรมในป 1930 -1940 มแนวคดมาจากทฤษฎมหาบรษ (Great Man Theory) ของกรกและโรมนโบราณ มความเชอวาภาวะผน าเกดขนเองตามธรรมชาตหรอโดยก าเนด (Bon Leader) ไมสามารถเปลยนแปลงไดแตสามารถจะพฒนาขนได จงเกดเปนทฤษฏภาวะผน าเชงคณลกษณะ การศกษาวจยมงเนนตรวจสอบหาลกษณะเฉพาะหรอลกษณะพเศษ (Traits/Characteristics) ทแตแตกตางกนระหวางผน ากบผตาม หรอระหวางผน าทมประสทธผลกบผน าทไมมประสทธผล แตในชวงปลายทศวรรษท 1940 นกวจยเกยวกบภาวะผน าเปลยนความสนใจจากคณลกษณะ ไปเปนพฤตกรรม ซงเนนศกษาถง “สงทผน าพดและสงทผน าท า” โดยมงหาแบบพฤตกรรมทดทสดในการเปนผน าทมประสทธผล แตนกวจยกพบวา ไมมแบบภาวะผน าทดทสดทสามารถน าไปใชไดในทกสถานการณ (No One Best Leadership Style) ดงนนในปลายทศวรรษท 1960 จงเกดทฤษฏภาวะผน าตามสถานการณของ “ผน า หรอผตามหรอสภาพแวดลอม” โดยตงค าถามวาคณลกษณะหรอพฤตกรรมใดทมผลตอการเปนผน าทมประสทธผลในสถานการณทก าหนด เปนการใหความส าคญกบปจจยเชงสถานการณ (Situational Factor) และในกลางทศวรรษ 1970 ทฤษฏภาวะผน าเรมเปลยนแปลงไปสกระบวนทศนเชงบรณาการ ซงพยายามจะรวมทฤษฏเชงคณลกษณะ ทฤษฏเชงพฤตกรรม และทฤษฏตามสถานการณ เพออธบายถงองคประกอบของผน าทด (วโรจน สารรตนะ, 2557, น. 22-23)

ความหมายของผน าและภาวะผน า ค าวา “ผน า” (Leader) ไดมผนยามความหมายของการเปนผน า สาระส าคญสวน

ใหญมกจะมความหมายสอดคลองคลายคลงกน ดงน เนตรพณณา ยาวราช (2556, น. 1) และชยเสฏฐ พรหมศร (2557, น. 24) อธบายวา

ผน า คอบคคลทมหนาทในการดแลกจกรรมของบคคลอนหรอไดรบการยอมรบใหเปนหวหนาในการด าเนนงานตางๆ เปรยบเสมอนผควบคมวงดนตรใหบรรเลงไดอยางไพเราะและถกตองตามตวโนต ผน าตองตอบสนองในสงทกลมตองการ จงจะท าใหองคการด าเนนไปอยางบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคและน าพาหนวยงานไปสความเจรญกาวหนา ส าหรบค าวา “ภาวะผน า” ไดมผนยามความหมายของภาวะผน าสอดคลองคลายคลงกน ดงน DuBrin (2010, p. 334) ชาญชย อาจณสมาจาร (2550, น. 1) วภาดา คปตานนท (2551, น. 256-257) เนตรพณณา ยาวราช (2556, น. 2) รตตกรณ จงวศาล (2556, น. 14) วโรจน สารรตนะ (2557, น. 1) โชต บดรฐ (2558, น.176) และญาตา กรณากร (2558, น. 126) ให

44

ความหมายภาวะผน าวาเปนคณลกษณะ พฤตกรรม ความสามารถหรอเปนวธการของบคคลทมอทธพลตอผอนหรอกลมคน เปนผท าใหบคคลอนไววางใจและใหความรวมมอ สามารถสรางแรงบนดาลใจ ท าใหเกดความเชอถอศรทธา การยอมรบ และชวยเพมพลงอ านาจของผอนเพอใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายของปจเจกบคคลหรอกลม ดงนนภาวะผน าจงเปนเรองทเกยวของกบการใชอ านาจหนาทหรอบารมในการก าหนดหรอชกจงใหกลมสมาชกท างานตามเปาหมายทก าหนดไว สรปไดวา ภาวะผน าเปนความสามารถของผน าในการน าผอนเปนการใชอทธพลของบคคลหรอต าแหนงหนาทใหผ อนยนยอมหรอปฏบตตามซงท าใหเกดการเปลยนแปลงเพอบรรลเปาหมายขององคการ ทฤษฎภาวะผน า (Leadership Theory Paradigms)

ทฤษฎภาวะผน า คอ การอธบายถงลกษณะของความเปนผน าเพอทจะท านายและควบคมความมประสทธภาพของผน า การศกษาภาวะผน ามววฒนาการมาเปนล าดบ ในระยะแรกใหความส าคญกบการศกษาคณลกษณะผน า ระยะตอมาสนใจพฤตกรรมของผน า และผน าตามสถานการณ ปจจบนกระบวนทศนภาวะผน าไดเปลยนแปลงไป โดยมการผสมผสานแนวคดเดมเกดเปนกระบวนทศนใหม (New Paradigm) หรอทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง และทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการ (Integrative Leadership Theory Paradigm) ซงณฏฐพนธ เขจรนนทน (2551, น.122 - 135) ธร สนทรายทธ (2551, น. 325 - 366) เนตรพณณา ยาวราช (2556, น. 105 - 121) รตตกรณ จงวศาล (2556, น. 205 - 270) ชยเสฏฐ พรหมศร (2557, น. 71 - 102) วโรจน สารรตนะ (2557, น. 5 - 21) และสมฤทธ กางเพง (2557, น. 15 - 21) ไดสรปทฤษฎภาวะผน าดงน

1. ทฤษฎภาวะผน าเชงคณลกษณะ (The Traits Theory Paradigm) การศกษาคณลกษณะความเปนผน าไดแนวคดมาจากทฤษฎมหาบรษ (Great Man Theory) ในสมยกรกและโรมนโบราณ มความเชอบนพนฐานวาผน าเปนคณลกษณะทตดตวมาตงแตเกดหรอเกดขนมาเพอเปนผน าหรอปกครองผอน ดงนนผน าตองมคณสมบตเฉพาะทแตกตางจากคนทวไป ทงดานรางกาย ดานบคลกภาพ ดานสงคม ดานสตปญญาและความสามารถ

2. ทฤษฎภาวะผน าเชงพฤตกรรม (Behavioral Theories of Leadership) แนวความคดนเนนศกษาถง “สงทผน าพดหรอสงทผน าท า” โดยมงหาแบบพฤตกรรมทดทสดในการเปนผน าทมประสทธภาพและประสทธผล โดยมตวอยางการศกษาทส าคญ คอการศกษาของมหาวทยาลยไอโอวา การศกษาของมหาวทยาลยมชแกน การศกษาของมหาวทยาลยรฐโอไฮโอ ทฤษฎตาขายพฤตกรรมการบรหาร โดย Robert R. Blake และ Jane S. Mouton และทฤษฎ X และทฤษฎ Y โดย Douglas McGregor

3. ทฤษฏภาวะผน าตามสถานการณ (Contingency Theories of Leadership) แนวความคดนเชอวาแมคณลกษณะและพฤตกรรมของผน าจะมผลตอความมประสทธผลของผน ากตาม

45

แตสถานการณเปนองคประกอบส าคญทเกยวของกบความส าเรจของผน า โดยมปจจยส าคญทสงผลตอภาวะผน า ไดแก ความคาดหวงและความพรอมของผรวมงาน โครงสรางของงาน วฒนธรรมองคการ และความสมพนธระหวางผน าและผตาม เปนตน โดยมทฤษฎทส าคญ คอ ทฤษฎสถานการณของ Fiedler ซงเนนการจบคแบบภาวะผน ากบสถานการณ ทฤษฎวถทางสเปาหมายของ Robert J. Houses จะเนนความสมพนธระหวางแบบผน ากบลกษณะของผใตบงคบบญชาและลกษณะของงาน เปนทฤษฎทเกยวกบความคาดหวงของผใตบงคบบญชา และทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณ ของ Paul Hersey และ Kenneth Blanchard เปนตน ซงสรปไดวาผน าตองแสดงพฤตกรรมหรอน าภาวะผน ามาใชอยางเหมาะสม ภายใตขอจ ากดของสถานการณและสงแวดลอม

4. ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนการศกษาภาวะผน าแนวใหม หรอเปนกระบวนทศนใหม น าไปสความเปนผน าเชงวสยทศน และมการเสรมสรางพลงอ านาจ กระตนผตามใหมความเปนผน า โดยม Burns และ Bass เปนนกวชาการทส าคญ ดงนนภาวะผน าการเปลยนแปลงจงเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคตและพฤตกรรมของสมาชกในองคการ มการสรางความผกพนตอเปาหมายและกลยทธทส าคญขององคการ

5. ทฤษฎภาวะผน าเชงบรณาการ แนวความคดนพยายามรวมทฤษฎเชงคณลกษณะ ทฤษฎเชงพฤตกรรม และทฤษฏผน าตามสถานการณ เพออธบายความส าเรจในการชกจงผตามของผน า ทฤษฎนชใหเหนถงพฤตกรรมและคณลกษณะทชวยสนบสนนความมประสทธภาพของผน าและอธบายวาท าไมพฤตกรรมทเหมอนกนของผน าอาจมผลกระทบแตกตางกนตอผตาม

งานวจยทเกยวของกบผน าและภาวะผน า นกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 244 - 250) ท าวจยเรอง โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน พบวา ปจจยทมอทธพลทางตรงตอภาวะผน าเชงวสยทศน คอ ปจจยบรรยากาศองคการ ปจจยการสอสาร ปจจยความฉลาดทางอารมณ และปจจยความคดสรางสรรค สวนปจจยทมอทธพลทางออม คอ ปจจยความฉลาดทางอารมณทสงผานปจจยบรรยากาศองคการ กบปจจยความคดสรางสรรค ส าหรบอทธพลรวม คอ ปจจยบรรยากาศองคการ ปจจยความฉลาดทางอารมณ ปจจยการสอสารและปจจยความคดสรางสรรค และวระวฒน ดวงใจ (2556, น. 198) ท าวจยเรอง รปแบบการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงของหวหนากลมสาระการเรยนรในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทมธยมศกษา เขต 22 และเขต 23 พบวา องคประกอบภาวะผน าการเปลยนแปลงของหวหนากลมสาระการเรยนรในโรงเรยนมธยมศกษา ประกอบดวย การมวสยทศนและความชดเจนในวสยทศน การบรหารงานวชาการ การกระตนการใชปญญา และการค านงความเปนปจเจกบคคล สวนเพญพกตร ภศลป (2557, น. 120) ท าวจยเรอง องคประกอบของภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยนสาธต ระดบประถมศกษา ในสงกด

46

มหาวทยาลยราชภฏ พบวา ม 6 องคประกอบ คอการพฒนาบรรยากาศและวฒนธรรมการเรยนรของโรงเรยน การรกษาความสมพนธทดระหวางคร นกเรยน และชมชน การก าหนดเปาหมายและสรางความเขาใจเปาหมายรวมกน การพฒนาวชาชพคร การสรางนวตกรรมทางวชาการและการก ากบตดตามและสะทอนผลการจดการศกษา นอกจากนศรพร กลสานต (2557, น. 205-206) ไดท าวจยเรอง รปแบบการพฒนาภาวะผน าครในการจดการเรยนรในโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา องคประกอบภาวะผน าคร ประกอบดวย การพฒนาหลกสตรและการใชหลกสตร กระบวนการจดการเรยนร การเปนครผน าการเปลยนแปลง และการมบคลกทเหมาะสมกบความเปนคร แนวคด ทฤษฎเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค ทฤษฎภาวะผน าแบบสรางสรรค ไดรบการพฒนาโดย Ash และ Persall บนพนฐานความเชอทวา “ในโรงเรยนหนงอาจมผน าไดหลายคน ซงแสดงบทบาทการใชภาวะผน าในลกษณะตางๆ บทบาทภาวะผน าจงมไดจ าเพาะเจาะจงแตผบรหารเทานน” แตหนาทของผบรหารคอการสรางโอกาสการเรยนรใหแกครและบคลากร เพอเปนชองทางใหคนเหลานไดพฒนาตนเองเขาสการเปนผน าทสรางสรรค ทฤษฎภาวะผน าแบบสรางสรรคนมมมมองวา ครคอผน า (Teacher as Leaders) โดยมครใหญคอผน าของผน า (Leader of Leaders) อกทอดหนง โดยนยดงกลาวหนาทส าคญของผบรหาร จงไมเพยงแตสงเสรมการเรยนรของนกเรยนเทานน แตยงรวมถงการสงเสรมเรยนรของครและบคลากรของโรงเรยนอกดวย การเปนผน าแบบสรางสรรค จ าเปนจะตองอาศยทกษะการเอออ านวยความสะดวก (Facilitation Skills) อยในระดบสง ทงนเพราะสาระทเปนภารกจหลกของทฤษฎน ไดแก การท างานแบบทมในการสบเสาะหาความร (Team Inquiry) การเรยนรแบบทม (Team Learning) การรวมมอรวมใจกนแกปญหา (Collaborative Problem Solving) การจนตนาการสรางภาพของอนาคตทควรเปน (Imaging Future Possibilities) การพจารณาตรวจสอบความเชอรวมกน (Examining Shared Beliefs) การใชค าถาม (Asking Questions) การรวบรวมวเคราะหและแปลความขอมล (Collecting Analyzing, and Interpreting Data) ตลอดจนกระตนครใหตงวงสนทนาอยางสรางสรรคในเรองการเรยนการสอน เปนตน ภารกจดงกลาวเหลาน ลวนแสดงออกถงพฤตกรรมภาวะผน าแบบสรางสรรคทงสน (สเทพ พงศศรวฒน, 2549)

ในเวปไซตของ Money– Zine.com (2005 - 2013) ไดกลาวถงการวจยของ Robert Sternberg of Yale University ทไดรบทนสนบสนนจาก The Army Research Institute, the U.S. Institute for Educational Sciences และ the National Science Foundation เพอใหรบผดชอบตอการพฒนาตวแบบภาวะผน าเชงสรางสรรคจากเปาหมาย (Goal) ทก าหนดเปนโจทยวา

47

“ความเปนผน าทด สวนใหญแลวขนอยกบการตดสนใจ การพฒนาความเปนผน าจงเปนการแนะน าผน าในอนาคต ไดตงค าถามในสงทพวกเคาอยากถามและการตดสนใจทเกยวกบวธการใช ทกษะ”ซง Sternberg ชใหเหนวา การทจะบรรลเปาหมายตองท าความเขาใจทฤษฎภาวะผน าแบบดงเดมทเนนคณลกษณะและพฤตกรรม รวมกบทฤษฎภาวะผน าแบบใหม เพอน าจดแขงของแตละแบบมาใช เรมจากสงทเรยกวา “ผน าทเชยวชาญ”(Expert Leaders) หรอความเชยวชาญทเกดจากองคประกอบตางๆ ดงน คอ ภมปญญา (Wisdom) สตปญญา (Intelligence) ความสรางสรรค (Creativity) สงเคราะห (Synthesis) น าไปสขอสรปวา “ภาวะผน าเชงสรางสรรคไมไดเปนเพยงเรองความสามารถหรอทกษะทจ าเปนเทานนแตยงเปนเรองการเลอกทจะสรางสรรคดวยหรอไม เพราะใชวาทกคนจะถอเปนงานของตวเอง” Sternberg เสนอกระบวนทศนและแบบภาวะผน าทสรางสรรค (Paradigms and Creative Leadership Styles) ทใหความส าคญกบบทบาทผน าและความสอดคลองของความคดกบกระบวนทศน จากผลการวจยทแสดงวาตวแบบภาวะผน าเชงสรางสรรคสามารถทจะยอมรบ (Accept) ปฏเสธ (Rejiect) หรอบรณาการ (Integrat) สงทมกอนหนา โดยตวแบบจะประสบผลส าเรจมากทสดขนอยกบความสามารถของผน า งานทจะเปนตองท า และผลกระทบหรอความมปฏสมพนธกบคนอน (วโรจน สารรตนะ, 2557, น. 53 - 54) สอดคลองกบ Basadur (2004, pp. 104 -120) ศาสตราจารยดานนวตกรรม และจตวทยาองคการแหง McMaster University สรปแนวคดและสาระส าคญไดวาภาวะผน าเชงสรางสรรค เปนการน าบคคลอน (Leading People) ผานกระบวนการ (Process) หรอวธการ (Method) รวมกน เปนการคนหาปญหาอยางละเอยด ถถวน และการด าเนนการแกปญหาดวยแนวทางใหมๆ (New solutions) เปนกระบวนการทตองใชภาษาในการสอสารรวมกนระหวางบคคลอยางมประสทธภาพ สามารถท าความเขาใจไดอยางรวดเรววารจกกระบวนการเชงสรางสรรคในระดบใด ในดานกระบวนการเชงสรางสรรคจะตองมทกษะในการจดการกบบคคลอนๆ ในลกษณะทเปนล าดบ ขนตอน การรจกกระบวนการเชงสรางสรรคจะชวยใหมตนแบบในการสรางภาวะผน าแบบใหมทมความสมบรณแบบยงขนได เชนเดยวกบ แฮรรส (Harris, 2009, pp.10-11) ผอ านวยการศนยความเปนผน า University of London ไดสรปแนวคดสาระส าคญเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรคไวในบทความ ในหวขอ “Creative Leadership Developing Future Leaders” ไดกลาวไววา ภาวะผน าเชงสรางสรรค จะเกยวของกบการตดตอประสานงาน กบบคคลทมความคดเหนตรงกน และกบบคคลทมความคดเหนทแตกตางกน (Different) เพอจะมโอกาสไดเรยนรรวมกน อยางไรกตามผลลพธ (Result) ทไดอาจจะไมใชความคดเหนทสอดคลองกน แตอาจจะมาจากความคดเหนทไมตรงกน ความคดเหนทไมตรงกนเชงสรางสรรค อนจะน าไปสการคดเชงสรางสรรค ถงแมวาจะไมใชเรองงายๆ แตกจ าเปนตองเปลยนความคดเดมๆ และเผชญกบความเชอมนกบแนวทางวธการใหมๆ ทจะสรางขนภาวะผน าเชงสรางสรรค จะเหมอนกบภาวะผน าแบบใหบรการ (Servant Leadership) ภาระงานหลกของภาวะผน าเชงสรางสรรคคอการประสานงาน

48

บคคล ทมความคดเหนตรงกน และมความคดเหนทแตกตางกน เปนภาวะผน าทพฒนาสมรรถนะและความสามารถตางๆ ของบคคลภายในองคกร เพอใหเกดความสรางสรรคในทกสถานทและทกระดบ เพอจะไดรบการพฒนาและสงเสรมภาวะผน าเชงสรางสรรคใหเกดขน “เปนภาวะผน าทปราศจากการยดมนถอมน” (Leadership Without Ego) โดยทวไปแลวภาวะผน าเชงสรางสรรคจะเกยวของกบการพฒนาแนวทาง ดานวธการใหมๆ ขององคกร และความทาทายทสลบซบซอนมากกวาการคงสภาพทเปนอยแบบเดม ส าหรบกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 17) ใหแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรคไววา เปนการตอบสนองเชงจนตนาการ และการน าบคคลอนๆ ดวยแนวทางใหมๆ หรอวธการใหมๆ อยางทาทายและยดหยนทส าคญภาวะผน าเชงสรางสรรคยงเปนผสรางสภาพแวดลอม เพอกอใหเกดการรเรมสงใหมๆ และสนบสนนใหผอนไดมความสรางสรรค

ความหมายของภาวะผน าเชงสรางสรรค ภาวะผน าเชงสรางสรรคไววาเปนผน าความคดสรางสรรค จ าเปนตองมความยดหยน

และความไววางใจ (Trust) ในวธการและกระบวนการในภาพรวม นอกจากนยงเกยวของกบการสนบสนนการท างานรวมกนใหเกดความสรางสรรคจากบคคลหนงไปอกบคคลหนง (Danner, 2008, p. 138) ส าหรบ Stoll & Temperley (2009, p. 66) อธบายวาเปนผน าความคดสรางสรรค คอ ผทมปฏกรยาตอบสนองเชงจนตนาการและผานการความคดไตรตรองอยางละเอยดถถวนตอโอกาสและปญหาทจะทาทายทยบยงการเรยนรในทกระดบ คนทมภาวะผน าเชงสรางสรรคจ าเปนตองสรางสภาพแวดลอม และโอกาสส าหรบคนอน ๆ ทจะเปนบคคลทมความคดสรางสรรค สอดคลองกบ Puccio, Mance & Murdock (2011, p. 2) ไดใหความหมายภาวะผน าเชงสรางสรรคไววาเปนความสามารถในการจงใจอยางมจนตนาการ (Imagination) ดวยวธการและแนวทางใหมๆ เชนเดยวกบกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 15) และพมพพร พมพเกาะ (2557, น. 34) ไดนยามของภาวะผน าเชงสรางสรรควาเปนความสามารถในการจงใจ หรอน าบคคลอนๆ ดวยวสยทศน จนตนาการ และความยดหยน โดยวธการหรอแนวทางใหมๆ อยางทาทาย และสรางสรรค ส าหรบมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 86) ไดอธบายวาภาวะผน าเชงสรางสรรค หมายถง บคคลหรอผน าทมลกษณะทมจนตนาการ ความยดหยน มวสยทศนและมความคดรเรม ซงคณลกษณะของผน าจะกอใหเกดประโยชนกบองคการ สามารถน าพาองคการกาวไปสความเปนเลศได และสภาพ ฤทธบ ารง (2556, น. 43) สรปภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนความสามารถในการจงใจหรอน าบคคลอนๆ อยางมวสยทศน กระตนและสนบสนนใหเกดการทดลอง ภายในองคกรเพอทจะท าใหบคลากรสามารถคดนอกกรอบ กลาคด กลาตดสนใจ มความคดสรางสรรคหาแนวทางใหมๆ ในการบรหารและการสอสารภายในองคกร มความสามารถในการปรบตวและกระบวนการท างานตางๆ ในองคกรใหมความงาย คลองตว และยดหยนเขากบสถานการณตางๆไดดมากขน นอกจากนกมลทพย ลลาธนาพพฒน

49

(2551, น. 20) ใหความหมายภาวะผน าเชงสรางสรรควาเปนผน าทมองการณไกลในการบรหารจดการองคการ โดยผสมผสานระหวางศาสตรและศลปะ มบทบาทในการกระตนใหผตามปฏบตตามเปาหมาย สามารถท างานใหส าเรจอยางรวดเรวและมประสทธภาพ มการสรางความกระตอรอรนใหเกดขนในทม มความยดหยนพรอมจะสรางและรบสงใหมๆ มความสามารถในการดงศกยภาพบคคลออกมาเพอพฒนาองคการใหมประสทธภาพดยงขน สรปไดวา ภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนความสามารถในการจงใจหรอน าบคคลอนๆ และกระตนใหบคคลอนปฏบตหนาทรวมกนจนบรรลผลส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไว โดยแนวทางหรอวธการใหมๆ รวมทงสนบสนนใหเกดความสรางสรรคจากบคคลหนงไปอกบคคลหนง

หลกการของภาวะผน าเชงสรางสรรค สเทพ พงศศรวฒน (2549) ไดอธบายหลกการของภาวะผน าเชงสรางสรรค ดงน

1. การเรยนรแบบเปนทม (Team Learning) การคดอยางหวงผล (Productive Thinking ) และการรวมมอรวมใจกนแกปญหา (Collaborative Problem Solving) ควรน ามาใชแทนกลไกการควบคม (Control Mechanisms) การตดสนใจจากเบองบน (Top – down Decision Making) ตลอดจนการบงคบสงการใหท าแบบเดยวกน (Enforcement of Conformity)

2. ผน าเชงสรางสรรค ควรมมมมองวาทกคนสามารถเปนผน า และผบรหารของโรงเรยนเปนผน าของผน า โดยผน าตองมทกษะการตงค าถามทเหมาะสม ทไดค าตอบทลมลกมากกวาการแสดงตนวาเปนผรอบรค าตอบของทกค าถาม

3. ความสมพนธของการปฏบตงานควรตงอยบนพนฐานของการไววางใจตอกน ผน าเชงสรางสรรคจะตองไมมทศนะวาครและนกเรยนชอบหลกเลยงความรบผดชอบ แตมหนาทชวยใหทกคนมความกลาตอการปฏบตสงใหมๆ

4. ผน าเชงสรางสรรค ควรปรบเปลยนทศนะจาก “ใหทกคนท าตามทสงและยดหลกท าแบบเดยวกน” ไปเปนกระตนใหก าลงใจ สนบสนนความคดรเรมและคนคดนวตกรรมใหมๆ

5. ผน า ควรใหความสนใจและใหความส าคญของคนและกระบวนการมากกวางานเอกสารและงานธรการประจ า แตควรบรหารเวลาไปกบกจกรรมทกอใหเกดการสรางมลคาเพม

6. ผน า ควรเนนถงความส าคญของลกคา (Customer – focused) และยดหลกการใหบรการ ทฤษฎนถอวาครและบคลากรคอลกคาโดยตรง ดงนนหนาท คอการใหบรการแกลกคาของตน 7. ผน า ควรสรางเครอขายใหเกดการสอสารแบบสองทางมากกวาการก าหนดชองทางไหลของสารสนเทศเพยงทศทางเดยว

8. การเปนผน าเชงสรางสรรค จ าเปนตองอาศยความเอาใจใสใกลชด การปรากฏตวอยกบงาน (Visibility) และอยใกลชดกบลกคาของตน ผน าควรใชหลกนเทศภายในแบบแวะเวยน

50

(Managing by Wandering Around) ไปทวทงโรงเรยนและชมชนทลอมรอบโรงเรยนเพอไปรบฟงและเรยนร ไปสอบถาม สรางสมพนธภาพและเสาะหาแนวทางทเปนไปไดในเรองตางๆ

9. ผน าเชงสรางสรรคจะกระจายอ านาจการตดสนใจ (Empowering) แกบคคลผปฏบตงานตางๆ ของโรงเรยน และจะท าหนาทปกปองไมใหมการแทรกแซงการท างานจากภายนอก

10. ผน าเชงสรางสรรคตองมความสามารถสงในการปฏบตภารกจอยทามกลางสภาวะแวดลอมทไมแนนอน เปนผเรยนรการบรหารความเปลยนแปลงอยางเปนระบบ เพอใหหนวยงานไดประโยชนจากการเปลยนแปลงนน และเปนผทไมยดตดกบสถานภาพเดมทเปนอย (Maintaining Status Quo) ของโรงเรยน

คณลกษณะของผน าเชงสรางสรรค คนทมความคดสรางสรรคมลกษณะทางจตวทยา ทางปญญาทอาจสงผลตอพฤตกรรมและการแสดงออก มคณสมบตส าคญคอความเปนอสระ กลาเสยง สามารถมองเหนปญหาในสงทคนอนมองขาม มความละเอยดออน มการรบรเรว จนตนาการสง มความคดแปลกใหม เปนคนทคนอนมองวาแปลก (อษณย อนรทธวงศ, 2555, น. 172 -173) ซงอาร พนธมณ (2557, น. 19-20) อธบายถงลกษณะของบคคลทมความคดสรางสรรค ดงน 1) มความสามารถในการคดพลกแพลงแกปญหาตางๆ ใหลลวงดวยด 2) ไมชอบท าตามอยางผอนโดยไมมเหตผล 3) มจตใจจดจอและผกพนกบงานและความอดทน 4) เปนผไมยอมเลกลมอะไรงาย หรอเปนนกสทด 5) มความคดค านงหรอจนตนาการสง 6) มลกษณะความเปนผน า 7) มลกษณะขเลน รนเรง 8) ชอบรบประสบการณใหมๆ 9) นบถอตนเองและเชอมนในตนเองสง 10) มความคดอสระและยดหยน 11) ยอมรบและสนใจสงแปลกๆ 12) มความซบซอนในการรบร 13) กลาหาญกลาเผชญความจรง 14) ไมคอยเครงครดกบระเบยบแบบแผน 15) ไมยดมน (Dogmatism) ในสงใดสงหนงจนเกนไปชอบท างานเพอความสขและความพอใจของตนเอง และ 16) มอารมณขน สอดคลองกบวระ สดสงข (2550, น. 63-66) ไดอธบายลกษณะบคคลทคดสรางสรรความกมคณลกษณะทเกยวของกบความสามารถ คอ ความฉลาด ความเอาใจใสใฝร ความสามารถตอบสนองความคดไดคลองแคลว ปรบสภาพความคดไดงาย ความคดรเรม ความรอบคอบพถพถนชางสงเกต ความชางสงสย ความดอรนดนทรง การมอารมณขน ความเชอมนในตนเอง และความไมชอบคลอยตามผอนโดยงาย และDubrin (2013, p. 416 ) ไดสรปถงลกษณะของผน าเชงสรางสรรควาตองอาศยคณลกษณะ คอ ความร ความสามารถทางเชาวปญญา บคลกภาพ มความรกในงานและมประสบการณในงาน เชนเดยวกบณฐภร อนทยศ (2556, น. 267) ไดสรปลกษณะะของผทมความคดสรางสรรค วาเปนคณสมบตเฉพาะตวของบคคลทแสดงออกใหเหนไดในหลายลกษณะ เชน สามารถคดไดอยางลนไหล ไมยดมนกบความคดหรอสถานการณ เดมจนเปลยนไมได มความกระตอรอรน อยากรอยากเหน ชอบเผชญกบสงทาทายหรอชอบท างานทยาก

51

ซบซอน มความมงมนและผพนตองานอยางจรงจง และมความเปนตวของตวเองสง ส าหรบไพฑรย สนลารตน (2553, น. 74-75 ) ไดสรปวาลกษณะของผน าเชงสรางสรรค ม 10 ลกษณะดงตอไปน คอ 1) Critical Aims คอ เปาหมายหมายทมการวเคราะห วจารณ ภายใตกรอบของสงคมไทย 2) Inspiration สรางแรงจงใจในกลม ใหเขาท างานแบบมแรงจงใจทจะท า 3) Change ใชกระบวนการเปลยนแปลงเปนตวน า 4) ตองเปลยนอยางเขาใจวฒนธรรม 5) Strategy การวางกลยทธ 6) Strengthening ตองสรางความเขมแขงใหองคกร 7) สราง Empowerment ใหบคลากรในหนวยงานมความสามารถทจะท าได 8) Encourage the Heart ท างานเพราะวามใจทจะท า 9) Don’t Let up ไมยอมแพ และ10) Our Success ยดหลกความส าเรจของงาน คอความส าเรจของพวกเรา และรงสรรค ประเสรฐศร (2551, น. 215-216) อธบายถงคณลกษณะของผน าทมความคดเชงสรางสรรค วาประกอบดวย ความร (Knowledge) ความสามารถทางเชาวปญญา (Intellectual abilities) บคลกภาพ (Personality) และความรกในงาน (Passion for the task and flow) สวนประพนธสร สเสารจ (2556, น. 207) ไดสรปวา คณลกษณะผน าเชงสรางสรรคเปนผทมความสามารถในการจตนาการและรวบรวมความร ความคดเดมอยางหลากหลายและรวดเรว แลวสรางเปนความร ความคดใหมของตนเอง สามารถคดนอกกรอบได สามารถรเรมและสรางสรรคผลงานหรอสงใหม ทเหมาะสมและใชการได นอกจากนวมล จนทรแกว (2555, น. 47-56) ไดสรปคณลกษณะของภาวะผน าเชงสรางสรรควา ประกอบดวย 1) การเปนผน าการเรยนรแบบทม (Team Learning) เปนการพฒนาบคคลใหเปนบคคลแหงการเรยนร และมการเสรมสรางองคกรแหงการเรยนรรวมกน สามารถสรางภาวะผน าเชงสรางสรรค ไดอยางมประสทธภาพ 2) การเปนผน าของผน า (Leader of Leader) คอ ผทสามารถทจะจงใจ ชกน า หรอชน าใหสมาชกของกลมรวมพลงเพอปฏบตภารกจตางๆ ใหส าเรจ 3) การเปนผน าการสรางความไววางใจ คอ การสรางความไววางใจในองคกรและเปนบคคลทไดรบความไววางใจจากผอน 4) การเปนผน าทสรางความคดสรางสรรค (Creative Thinking Leadership) คอผทมความคดรเรมสรางสงใหมๆ ไมซ าแบบใครโดยอาศยประสบการณทมอยและพฒนาขนเปนความคดใหมๆทตอเนองและมคณคา 5) การเปนผน าทใหความส าคญกบคนและกระบวนการท างาน คอการใหความส าคญกบกระบวนการพฒนาทรพยากรมนษย

สรปไดวา คณลกษณะผน าเชงสรางสรรคเปนผทมความร และสามารถชน าผอน มความคดสรางสรรค แสวงหาความรใหมๆอยเสมอ สามารถประสานพลงสรางสรรคจากผรวมงานทกคน และสรางการท างานเปนทม นอกจากนยงมองวกฤตใหเปนโอกาส สามารถปรบตวและยดหยนตอสถานการณตางๆ ทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

52

องคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ เพอสงเคราะหองคประกอบ

หลก ส าหรบใชในการวจยตอไป ดงน Luecke & Katz (2003, pp. 80-96) ไดสรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคไวในหนงสอ Managine Creativity and Innovation วาประกอบดวย ความช านาญ (Expertise) ความยดหยน (Flexibility) ความมจนตนาการ (Imagination) และแรงจงใจ (Motivation) ซงมบางองคประกอบสอดคลองกบSousa (2003, p. 30) ไดอธบายคณลกษณะของผน าทประสบความส าเรจ ไวในหนงสอ The Leadership Brain : How to Lead Today's Schools More Effectively วาตองมภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย สตปญญา (Intelligence) ความยดหยน แรงจงใจ และการแกปญหา (Problem Solving) เชนเดยวกบBasadur (2004, p. 120) ไดอธบายถงผน าทประสบความส าเรจของศตวรรษท 21 ไวในบทความในหวขอ Leading Others to Think Innovatively Together : Creative Leadership วาภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนการน าบคคลอน (Leading People) ผานกระบวนการ (Process) หรอวธการ (Method) รวมกน เปนการคนหาปญหาอยางละเอยด ถถวน และการด าเนนการแกปญหาดวยแนวทางใหมๆ (New Solutions) เปนกระบวนการทจะตองใชภาษาในการสอสารรวมกนอยางมประสทธภาพ สามารถท าความเขาใจไดอยางรวดเรววารจกกระบวนการเชงสรางสรรคในระดบใด และจะตองมทกษะในการจดการกบบคคลอนๆ ในลกษณะทเปนล าดบ ขนตอน จากกระบวนการเชงสรางสรรค การรจกกระบวนการเชงสรางสรรคจะชวยใหมตนแบบในการสรางภาวะผน าแบบใหมทมความสมบรณแบบยงขน และไดสรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรควาประกอบดวย จนตนาการ ความคดสรางสรรค (Creative) วสยทศน การสอสาร (Communication) การแกปญหาและแรงจงใจ สอดคลองกบ Adams (2005, pp. 5-9 ) ท าการวจยเรอง The Sources of Innovation and Creativity สรปองคประกอบภาวะ ผน าเชงสรางสรรควาประกอบดวย ความร (Knowledge) ความคดสรางสรรค และแรงจงใจ สวน Danner (2008, pp.138-139) ไดท าการวจยเรอง Creative Leadership in Art Education : Perspectives of an Art Educator เปนผลงานการวจยของมหาวทยาลย Ohio University อธบายวาผน าเชงสรางสรรคจ าเปนตองมความยดหยน และมความไววางใจในวธการและกระบวนการในภาพรวม นอกจากนยงเกยวของกบการสนบสนนการท างานรวมกน เปนการสนบสนนใหเกดความสรางสรรคจากบคคลหนงไปอกบคคลหนง สรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรควาประกอบดวย วสยทศน ความยดหยน การปรบใหม (Readjustment) และความไววางใจ (Trust) เชนเดยวกบ Harris (2009, pp. 9 -11) ผอ านวยการศนยความเปนผน า University of London อธบายแนวคดเกยวกบภาวะผน าเชง สรางสรรค ไวในบทความหวขอ “Creative Leadership Developing Future Leaders” วาเปนเรองเกยวของกบการตดตอสอสาร และการประสานงานกบบคคลทมความคดเหนทตรงกนและกบ

53

บคคล ทมความคดเหนแตกตางกน จ าเปนตองอาศยเวลา (Time) ทรพยากร (Resources) โอกาส (Opportunities) เพอจะมโอกาสเรยนรรวมกน ผลลพธทไดอาจไมใชความคดเหนทสอดคลองกน แตอาจจะมาจากความคดเหนทไมตรงกนอนจะน าไปสความคดเชงสรางสรรค และตองเปนผน าพาองคการใหเปลยนความคดเดม ๆ และเชอมนกบแนวทาง วธการใหมๆ ทจะสรางขน เปนภาวะผน าทพฒนาสมรรถนะและความสามารถตางๆของบคคลภายในองคการ เพอใหเกดความสรางสรรคในทกสถานทและทกระดบ โดยทวไปแลวภาวะผน าเชงสรางสรรคจะเกยวของกบการพฒนาแนวทางวธการใหมๆ ขององคกร และความทาทายทสลบซบซอนมากกวาการคงสภาพทเปนอยแบบเดม (Status Quo) สรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ การสอสาร วสยทศน ความ ยดหยน ความทาทาย (Challenges) และแรงจงใจ นอกจากน Zacko-Smith (2010, pp. 3 - 5) ซงไดอธบายถงลกษณะของผน าเชงสรางสรรค ไวในบทความหวขอ Creative Leadership : Welcome to the 21st Century วามลกษณะดงน กลาคด มแนวคดใหม หรอคดตาง มความสามารถในการบรหารการเปลยนแปลง มความคดรเรมสรางสรรคและมความยดหยน โดยสรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรควาประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน วสยทศน ความคดรเรม (Originality) และแรงจงใจ สอดคลองกบ Magdich (2011) ไดอธบายถงองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรคไวในบทความในหวขอ Characteristics of a Creative Leader ประกอบดวย ความยดหยน การสอสาร แรงจงใจ การเปลยนแปลง อสระทางความคด (Freedom of Thought) และมวสยทศน รวมทง Stoll and Temperley (2009, pp. 2 - 3) ไดเขยนบทความในหวขอ “Creative Leadership : a Challenge of Our Times” โดยสรปองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรคไววาประกอบดวย จนตนาการ คดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) ความทาทาย วสยทศน และคดนอกกรอบ (Thinking 'Outside the Box) และYudess (2010, pp. 163-164) ไดท าการวจยเรอง The Synergies, Efficacies and Strategies Involved in Teaching Creativity and Leadership Together: A Grounded Theory ไดสรปองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรควาประกอบดวย แรงจงใจ ความฉลาดทางอารมณ (Emotional Intelligence) ความยดหยน จนตนาการ การแกปญหาและการเปลยนแปลง มองคประกอบบางประการสอดคลองกบ Magdich (2011) ไดอธบายถงภาวะผน าเชงสรางสรรคไวในบทความในหวขอ Characteristics of a Creative Leader วาในปจจบนมความตองการผน าทมความคดสรางสรรคมากกวาท าลาย ลกษณะผน าความคดสรางสรรค คอเปนผน าใหมทมวสยทศนส าหรบอนาคตใหม มความยดหยน มทกษะในการสอสารทด การด าเนนชวตโดยไมสรางความขดแยง ความเขาใจคณคาของตวเองและผอน มแรงจงใจในการพฒนาทกระดบและสามารถสรางแรงบนดาลใจใหผอน และ Puccio, Murdock & Mance (2011, pp. 54 - 66) ไดอธบายถงภาวะผน าเชงสรางสรรค ไวในหนงสอ Creative Leadership Skills That Drive Change. วาเปนความสามารถในการจงใจอยางมจนตนาการดวยวธการและแนวทางใหมๆ และยงเกยวกบการ

54

ประสานงาน (Connecting) องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคประกอบดวย ความคดสรางสรรค การแกปญหา วสยทศน การเปลยนแปลง ความยดหยน ความคดรเรม และแรงจงใจ รวมทง Asif & Rodrigues (2015, pp. 281- 282) ไดอธบายถงภาวะผน าเชงสรางสรรค ไวในบทความ Qualitative Analysis of Creative Potential of Educational Leaders วาการทจะเผชญกบความทาทายของศตวรรษท 21 ผน าการศกษาตองมความสามารถในการท างานรวมกบผอนและพฒนาตนเองใหมทกษะความคดสรางสรรค นอกจากนระบบการศกษาตองไมขดขวางความคดสรางสรรค ดงนนผน าการศกษาตองเพมศกยภาพความคดสรางสรรคของตนเอง ซงไดพสจนแลววาเปนประโยชนส าหรบการพฒนาขององคการและการฝกความคดสรางสรรคเปนการสรางการเรยนรของการท างานรวมกน สรปองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย ความคดสรางสรรค คดนอกกรอบ แรงจงใจ วสยทศน และการสรางทมงาน (Team Building) สวนทศนะของไพฑรย สนลารตน (2553, น. 74-75) อธบายถงองคประกอบของผน าเชงสรางสรรค ไวในหนงสอ ผน าเชงสรางสรรค : กระบวนทศนใหมและผน าใหมทางการศกษาวาประกอบดวย การคดวเคราะห การเปลยนแปลงและมจนตนาการ นอกจากนกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 22) ไดท าการวจยเรอง โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษาอาชวศกษา พบวา องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน และวสยทศน สอดคลองกบงานวจยของพมพพร พมพเกาะ (2557, น. 139) ท าการวจยเรอง การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน พบวา องคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน และวสยทศน สวนมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 92) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ พบวา องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย จนตนาการ ความยดหยน วสยทศน และความคดรเรม

55

ตารางท 1 ทมาขององคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค

ท องคประกอบ Lu

ecke

& K

atz

(200

3)

Sous

a (2

003

)

Basa

dur (

2004

)

Adam

s (20

05)

Dann

er (2

008)

Harri

s (20

09)

Stol

l and

Tem

perle

y (2

009)

Yu

dess

(201

0)

Zack

o-Sm

ith (

2010

)

Mag

dich

(201

1)

Pucc

io,Mu

rdoc

k & M

ance

(20

11)

Asif

& R

odrig

ues (

2015

)

ไพฑร

ย สน

ลารต

น (2

553)

กต

ตกาญ

จน ป

ฏพนธ

(25

55)

มณฑา

ทพย

เสยย

งคะ

(255

6)

พมพพ

ร พม

พเกา

ะ (2

557)

ความถ

1 ความช านาญ 1 2 ความยดหยน 11 3 จนตนาการ 10 4 แรงจงใจ 8 5 สตปญญา 1 6 การแกปญหา 3 7 ความร 1 8 คความคดสรางสรรค 3 9 วสยทศน 11 10 การปรบใหม 1 11 ความไววางใจ 1 12 ความทาทาย 1 13 คดอยางมวจารณญาน 1 14 คดนอกกรอบ 2 15 ความฉลาดทาง

อารมณ

1

16 การเปลยนแปลง . 3 17 ความคดรเรม 3 18 การสอสาร 2 19 การสรางทมงาน 1 20 การคดวเคราะห 1 รวม 4 4 6 3 4 4 4 6 5 4 6 5 3 3 3 4 -

จากตารางท 1 ทมาขององคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคท ไดจากการสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ และงานวจย จ านวน 16 รายการ ส าหรบงานวจยนใชเกณฑพจารณาความถตงแตรอยละ 50 ขนไป พบวา ได 4 องคประกอบ ทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย (Conceptual Framework) ดงน

องคประกอบท 1 ความยดหยน (Flexibility) องคประกอบท 2 วสยทศน (Vision)

56

องคประกอบท 3 จนตนาการ (Imagination) องคประกอบท 4 แรงจงใจ (Motivation) จากองคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค สามารถแสดงเปนโมเดลการวดภาวะ

ผน าเชงสรางสรรคได ดงภาพท 1

ภาพท 1 โมเดลการวดองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรค

จากภาพท 1 แสดงโมเดลการวดภาวะผน าเชงสรางสรรคทไดจากการสงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎและงานวจย ซงประกอบดวย ความยดหยน วสยทศน จนตนาการ และแรงจงใจ

องคประกอบความยดหยน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยเกยวกบองคประกอบความยดหยนจาก

นกวชาการทงภายในประเทศและตางประเทศ โดยมรายละเอยด ดงน Yukl & Mahsud (2010, pp. 88-89) ไดอธบายถงลกษณะและทกษะทเพมความ

เปนผน าแบบยดหยนและปรบตวได วาผน าตองมสามารถในการเขาใจสถานการณและสามารถทจะ

ภาวะผน าเชงสรางสรรค (Creative Leadership)

ความยดหยน (Flexibility)

วสยทศน (Vision)

จนตนาการ(Imagination)

แรงจงใจ (Motivation)

57

เผชญการเปลยนแปลงกลยทธหรอพฤตกรรมตามสถานการณทเปลยนแปลงไป มความฉลาดทางอารมณ สามารถควบคมอารมณของตนเอง มความฉลาดทางสงคม การรบรสถานการณ การเปดกวางเพอการเรยนรและความคดใหม รวมถงความสามารถในการรบฟงความคดเหนและมการหาวธการใหม ๆ ในการจดการกบปญหา ซงการใชความยดหยนนนขนอยกบลกษณะของงานและผใตบงคบบญชาทแตกตางกนไป สอดคลองกบ Kloeber (2011) ทสรปวาผน าทดตองมความยดหยนและปรบตวได ผน าทคดวารทกสงทกอยางทดกวาคนอนๆ อาจลมเหลว ตองเรยนรจากผอนและจะตองมความยดหยนในการปรบแผนเพอเปลยนแปลงสถานการณ ผน าทประสบความส าเรจตองเอาชนะความทาทายโดยการเรยนร มการใชรปแบบการเปนผน าทเหมาะสม มความฉลาดทางอารมณ ปรบสภาพแวดลอมการท างานของอยเสมอ ปรบเปลยนรปแบบ วธการและแผนการเพอใหบรรลความส าเรจ ผน าตองแสดงถงความขยนหมนเพยรเพอใหบรรลเปาหมาย แตกตองมความยดหยนและปรบตวไดในแนวทางของตนเพอใหบรรลภารกจ ดงนนความยดหยนจงเปนศลปะของการเปนผน า และ Kagame (2015)อธบายลกษณะของผน าทมความยดหยน ไวในบทความหวขอ Great Leaders and Flexible วาเปนผทสามารถปรบเปลยนรปแบบหรอแนวทางในการตอบสนองตอสถานการณทไมแนนอนหรอไมสามารถคาดการณไดและสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงหรอสถานการณ ตางๆ ได เปนผน าในการเรยนร สามารถตดตอสอสารและท างานรวมกบบคคลอนได มความคดสรางสรรคในการท างานและหาวธแกปญหาใหม ๆ รวมทงมการปรบปรงแผนงาน และปรบเปลยนวธการท างานโดยใชเทคโนโลย รวมทงชาญชย อาจนสมาจาร (2550, น. 55) ทสรปถงผน าทมความยดหยนวาเปนบคคลทสามารถปรบตวเขากบโอกาส สามารถปรบองคการใหตอบสนองตอความตองการทเปลยนแปลงโดยมผคดคานนอยทสด เปนประชาธปไตยถาทางกลมมความสามารถหรอจะเผดจการถาผตามไมเตมใจ สอดคลองกบรตตกรณ จงวศาล (2556, น. 213) ไดอธบายถงพฤตกรรมผน าทมความยดหยนวา เปนผทมความสามารถและยนดทจะปรบพฤตกรรมใหเหมาะกบความตองการในสถานการณตางๆ ผน าทมพฤตกรรมยดหยนสงจะรวาใชลกษณะพฤตกรรมทแตกตางอยางไร สามารถประเมนพฤตกรรมของตนเองและสามารถปรบเปลยนแปลงไดตามทตองการ และจะมการตรวจสอบตนเอง นอกจากนวระ สดสงข (2550, น. 64) ไดอธบายวาผน าทมความยดหยน เปนบคคลทมความสามารถปรบสภาพความคดใหทนกบปญหาและสถานการณทเปลยนแปลงตลอดเวลา มความเขาใจความแตกตางและเงอนไขของการแกปญหาเฉพาะอยางได สามารถแกปญหาเฉพาะหนาในภาวะวกฤตได โดยไมยดตดรปแบบ หลกการ กฎเกณฑ หรอทฤษฎทางความคดอยางใดอยางหนงจนตายตว แตกลบสามารถน ารปแบบ หลกการ และทฤษฎทางความคดตางๆ ไปปรบใชใหเหมาะสมกบสถานการณไดเปนอยางด สอดคลองกบวนช สธารตน (2547, น. 13) ไดอธบายวา ความยดหยนเปนการเปลยนแปลงตนเองใหเปนบคคลทมความคดทหลากหลาย ปรบตวตามสถานการณ และเปดใจกวางส าหรบสงใหมๆ มจตใจทตนตวพรอมทจะตรวจสอบความคด และมองสงตางๆ ส าหรบ

58

กตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 27) สรปวาความยดหยนเปนการแสดงออกถงการคดหาค าตอบไดอยางอสระ โดยตวบงชของความยดหยนคอ 1) ความสามารถในการคดหาค าตอบไดอยางอสระ ไมตกอยภายใตกฎเกณฑหรอความคนเคย 2) ความสามารถในการปรบตวตามสถานการณตางๆ และ3) การเปดกวางรบความคดใหมๆอยางอสระ สวนพมพพร พมพเกาะ(2557, น. 45) สรปนยามเชงปฏบตการของความยดหยนวาพฤตกรรมการแสดงออกถงการคดหาค าตอบไดหลายประเภท และหลายทศทาง เปนการคดนอกกรอบ ไมตกอยภายใตกฎเกณฑหรอความคนเคย การปรบตวเขากบสถานการณตางๆ การเปดกวางรบความคดใหมๆอยางอสระน าไปสความสรางสรรค นอกจากนธเนศ เกดข า (2559) อธบายถงความยดหยนไวในบทความหวขอ ผบรหารสมยใหมตองสามารถปรบตวและยดหยนไดสรปวา การปรบตวและยดหยนของผบรหารม 5 ประการ คอ1) การวเคราะหพฤตกรรมมนษย คอความสามารถในการเขาใจและวเคราะหพฤตกรรมของตนเองและผอน รวมท งเขาใจความตองการ แรงจงใจ และพฤตกรรมของมนษย 2) ความสามารถดานการบรหารปญญาทางอารมณ (EQ) 3) การปรบตวใหเขากบบคคลและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ตองเรมจากการปรบตนเองไปพรอมกบการใชวธการปรบเปลยนความร เจตคต พฤตกรรมของบคคลและพฤตกรรมของกลมใหไปสทศทางเปาหมายทตองการ 4) การจดการกบปญหาความขดแยงอยางสรางสรรค 5) การสรางบรรยากาศทดในการท างาน สรปไดวา ความยดหยน คอ ความเขาใจในสถานการณและสามารถปรบตวใหเหมาะสมกบสถานการณตางๆ มความฉลาดทางอารมณ และมภาวะผน าการเปลยนแปลง

ตารางท 2 การสงเคราะหองคประกอบยอยความยดหยน

ท องคประกอบ

Yukl

& M

ahsu

d (2

010)

Kloe

ber (

2011

)

Kaga

me

(201

6)

วนช

สธาร

ตน (2

547)

ชาญ

ชย อ

าจณ

สมาจ

าร

(255

0)

วระ

สดสง

ข (2

550)

กตตก

าญจน

ปฏพ

นธ (2

555)

รตต

กรณ

จงว

ศาล

(255

6)

พมพพ

ร พม

พเกา

ะ (2

557)

ธเนศ

เกด

ข า (2

559)

1 การปรบตว 2 ความฉลาดทางอารมณ 3 การเปดใจกวางรบสงใหมๆ 4 ผน าการเปลยนแปลง 5 ปรบสภาพแวดลอมการท างาน 6 มความคดสรางสรค

59

ตารางท 2 (ตอ)

ท องคประกอบ

Yukl

& M

ahsu

d (2

010)

Kloe

ber (

2011

)

Kaga

me

(201

6)

วนช

สธาร

ตน (2

547)

ชาญ

ชย อ

าจณ

สมาจ

าร

(255

0)

วระ

สดสง

ข (2

550)

กตตก

าญจน

ปฏพ

นธ (2

555)

รตต

กรณ

จงว

ศาล

(255

6)

พมพพ

ร พม

พเกา

ะ (2

557)

ธเนศ

เกด

ข า (2

559)

7 ปรบวธการท างาน 8 การสอสาร 9 การตรวจสอบตนเอง 10 การมความคดหลากหลาย 11 การปรบสภาพความคด 12 การแกปญหาเชงสรางสรรค 13 ความสามารถคดอยางอสระ 14 การคดนอกกรอบ 15 การสรางบรรยากาศทดในการท างาน

จากตารางท 2 พบวา องคประกอบยอยความยดหยนทไดจากการสงเคราะหแนวคด

ทฤษฎและงานวจย จ านวน 10 รายการ ส าหรบงานวจยนใชเกณฑพจารณาความถตงแตรอยละ 50 ขนไป พบวา ไดองคประกอบยอย 3 องคประกอบทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ดงน

องคประกอบท 1 การปรบตว องคประกอบท 2 ผน าการเปลยนแปลง องคประกอบท 3 ความฉลาดทางอารมณ จากองคประกอบยอยดานความยดหยน สามารถแสดงเปนโมเดลการวดความ

ยดหยน ได ดงภาพท 2

60

ภาพท 2 โมเดลการวดองคประกอบยอยดานความยดหยน

จากภาพท 2 แสดงโมเดลการวดองคประกอบยอยดานความยดหยนทไดจากการ

สงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎและงานวจย ซงประกอบดวย การปรบตว ผน าการเปลยนแปลง และความฉลาดทางอารมณ โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบ ดงทจะกลาวถงตอไป

นยามเชงปฏบตการและตวบงชการปรบตว

Smit & Wandel (2006, p. 282) ไดอธบายวา การปรบตว เปนการปรบเปลยนพฤตกรรมของมนษย เพอยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน โดยการวเคราะห และการประเมนสถานการณหรอการประเมนผลกระทบการท างานเพอใหสามารถด าเนนการใหบรรลเปาหมายทตองการ รวมทงพรอมรบสถานการณทเปลยนแปลง สอดคลองกบสวาร ศวะแพทย (2549, น.301) ไดอธบายวา การปรบตว เปนการขอยมความหมายของการปรบเปลยนตนเองในทางชววทยาซงหมายถง สภาวะทมการเปลยนแปลงเพอปรบตนใหเขากบสภาพแวดลอม ดงนนการปรบตวของบคคล หมายถง กระบวนการทางจตวทยาทบคคลด าเนนการ เมอเผชญกบความตองการหรอผจญกบสง ทาทายในชวต เชนเดยวกบวราภรณ ตระกลสฤษด (2545, น. 3) และวไลวรรณ ศรสงคราม, สชญญา รตนสญญา, โรจนรว พจนพฒนพล และพรพล เทพประสทธ (2549, น 238) ไดอธบายวา การปรบตวคอความพยายามของบคคลในการทจะหาวธลดสภาวะความตงเครยดทางอารมณ ซงเกดจากความไมสมปรารถนาในสงทตนหรอสงคมแวดลอมคาดหวง ทงยงเกยวของกบการปรบพฤตกรรมตางๆ เพอใหสอดคลองกบสภาพการณและสภาพแวดลอมทปฏสมพนธอย นอกจากนณฐภร อนทยศ (2556, น.327-328) ไดอธบายวา การปรบตว หมายถง ความสามารถของคนเราในการเผชญกบปญหาหรอการตอบสนองตอสถานการณตางๆ และสามารถปรบปรงตวไดเหมาะสมกบสภาพความ

การปรบตว

ความยดหยน(Flexibility)

ผน าการเปลยนแปลง

ความฉลาดทางอารมณ

61

เปนจรง และสภาพแวดลอม ท าใหอยในสงคมหรอสภาพแวลอมไดอยางมความสขและมสขภาพจตด โดยการปรบตวจะมทงสวนทเปนสญชาตญานและการปรบตวทเกดจากการเรยนร ส าหรบพชาภพ พนธแพ (2554, น. 158) ใหค านยามของการปรบตวไววา พฤตกรรมของผบรหารทตองเรยนรในปรบตวใหเขากบสถานการณ และการเปลยนแปลงทเกดขน เรยกไดวาผบรหารในปจจบนจะตองเปนผทมความยดหยน สามารถปรบตว แนวคดและสไตสการบรหารใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน สอดคลองกบปราณ สรสทธ (2556, น. 312) ทอธบายวาการปรบตว เปนความสามารถของผน าในการเผชญความเปลยนแปลงของโลก ซงผน ายคใหมตองปรบตวใหรทนโลก โลกยคใหมมงเนนเทคโนโลยสารสนเทศ ในฐานะทเปนผน าตองสอบถามและเรยนรตลอดเวลา เปดโลกทศนเพอรบรและรบสงใหมๆ ตองหาวธการปรบเปลยนการท างานและวธการแกปญหา เชนเดยวกบสมฤทธ กางเพง และประยทธ ชสอน (2557, น. 15) ไดอธบายวาการปรบตวเปนลกษณะของผน าทสามารถปรบภารกจและความตองการของทมงานใหเหมาะสมกบแตละสถานการณทแตกตางกน ตลอดจนสามารถปรบปรง เปลยนแปลงใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมตางๆ ทเปลยนแปลง สรปไดวา การปรบตว หมายถง ความสามารถในการปรบตวใหเขากบผอนและสถานการณ เหมาะสมกบสภาพแวดลอม ยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน เปลยนมมมองสงตางๆ และความคดทมอยเดม สามารถเปลยนวธการท างานและวธการแกปญหา

นยามเชงปฏบตการและตวบงชผน าการเปลยนแปลง Bass & Avolio (1994, pp. 2 - 6) ไดสรป ผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการท

ผน ามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานและผตามใหมองงานของพวกเขาในแงมมใหมๆ ท าใหเกดการตระหนกในวสยทศนและภารกจของทมและขององคการ พฒนาความสามารถของผรวมงานและผตามไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขน จงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนขององคการ ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรม 4 ประการ คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญาและการค านงถงความเปนปจเจกบคคล สอดคลองกบส านกพฒนาคร และบคลากรการศกษาขนพนฐาน (2550, น. 4 - 14) ไดอธบายถงภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และสมมตฐานของสมาชกในองคการ สรางความผกพนในการเปลยนแปลงวตถประสงคและกลยทธทส าคญขององคการ ภาวะผน าการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผน าทมตอผตาม แตอทธพลนนเปนการใหอ านาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผน า และผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคการ ดงนนภาวะผน าการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวมและเกยวของกบการด าเนนการของผน าในระดบตางๆ ใน

62

หนวยงานยอยขององคการ เชนเดยวกบกลยารตน ธระธนชยกล (2558, น. 216) ไดอธบายถงผน าการเปลยนแปลงวา หมายถง บคคลทมความมงมนทจะปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมาย สามารถแกปญหาทมความสลบซบซอนไดอยางรวดเรว ถกตองและแมนย า โดยมพลงและความทะเยอทะยานเปนตวเกอกล สนบสนนในการเปลยนแปลงประสบผลส าเรจ ซงบทบาทหนาทโดยตรงของผน าการเปลยนแปลง คอ งานพฒนาองคการใหแกหนวยงาน นอกจากนวภาดา คปตานนท (2551, น. 330-333) ไดอธบายวาการเปลยนแปลง คอ การปรบเปลยนสภาพขององคการทเปนอยในปจจบน ในปจจบนการเปลยนแปลงเกดขนเสมอ เนองจากสาเหต คอ แรงผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง และความตองการของผบรหารทจะเปลยนแปลง เพอใหเกดการยอมรบและใหความรวมมอผบรหารจะตองท าความเขาใจกบผปฏบต และก าหนดรปแบบพฤตกรรม รวมทงคานยมทตองการใหเกดขน ซงการเปลยนแปลงสามารถท าไดหลายรปแบบ สอดคลองกบพชาภพ พนธแพ (2554, น. 155) ไดอธบายวาการเปลยนแปลงจะส าเรจไดผน าตองมสวนรวมในกระบวนการเปลยนแปลงทกขนตอน ดงนนกลยทธทผน าใชจงมความส าคญตอความส าเรจในการเปลยนแปลง รวมถงการสอสารทชดเจนและมการสอสารทเปดเผย รวมทงมแนวทางในการเปลยนแปลง สวนวโรจน สารรตนะ (2557, น. 26-27) อธบายถงการเปลยนแปลงวาสงทผน าท าแลวประสบความส าเรจ หรอท าแลวกอใหเกดการเปลยนแปลงในสงใหมๆ ลกษณะส าคญของภาวะผน าแหงการเปลยนแปลง คอ การมงใหมการเปลยนแปลงจากสภาพเดมทเปนอย โดยกระตนใหผตามไดตระหนกถงโอกาสหรอปญหาและการรวมก าหนดวสยทศนใหเกดสงใหมๆ ในองคการ

สรปไดวา ผน าการเปลยนแปลงเปนความสามารถของผน าในการจงใจ ผรวมงานใหเหนคณคาในการท างานและมองเหนความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลง มการสอสารทชดเจนและเปดเผย พฒนาความสามารถและศกยภาพในการท างานของผรวมงาน กระตนศกยภาพในแตละบคคลใหด าเนนงานประสบผลส าเรจ ประยกตการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป

นยามเชงปฏบตการและตวบงชความฉลาดทางอารมณ Goleman (1998, p. 317) และ Cooper & Sawaf (1997, p. 42) อธบายวาความ

ฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถในการตระหนกรถงความรสกของตนเองและผอน เพอสรางแรงจงใจและบรหารจดการอารมณของตนเอง และอารมณทเกดจากความสมพนธตางๆ ได การรจกอารมณเปนรากฐานของการสรางสายสมพนธเพอการโนมนาวผอน เชนเดยวกบDonaldson (1997, p. 12) ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถทจะรจกและเขาใจอารมณของตนเอง สามารถเผชญความเครยดไดอยางเหมาะสม มความยดหยน มเปาหมายชวต มองโลกในแงดและสามารถด าเนนชวตไดอยางมความสข ส าหรบ Mayer & Salovey (1997, p. 23) ไดใหนยามเกยวกบ EQ วาเปนความสามารถในการประเมน รบรและแสดงอารมณออกมาไดอยางเหมาะสม การเขาถงและสราง

63

ความรสกทด เขาใจอารมณและกระบวนการของอารมณไดด คดใครครวญและควบคมอารมณไดด ในทางสงเสรมความเจรญของสขภาพจตและเชาวปญญา นอกจากนสวทย ยอดสละ (2556, น. 92) นกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 149) และวราภรณ ตระกลสฤษด (2545, น. 137) นยามค าวาความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถในการตระหนกรและเขาใจอารมณ ความคดหรอความรสกของตนเองและของผอน สามารถจดการกบอารมณของตนเอง การแสดงความคด และการกระท าของตนเองไดอยางเหมาะสม และสรางแรงบนดาลใจใหแกตนเอง มมองโลกในแงด รวมทงสามารถใชอารมณใหเกดประโยชน สามารถสรางสมพนธภาพทดกบผอนทจะท าใหประสบความส าเรจในการโนมนาวผอน ชวยใหการด าเนนชวตเปนไปอยางสรางสรรคและมความสข เชนเดยวกบอรยา คหา (2556, น. 162) สรปวาบคคลทมเชาวนอารมณสงจะเปนบคคลทสามารถรบร เขาใจและจดการกบความรสกของตนเองได รวมทงความรสกของผอน มกประสบความส าเรจในชวตสรางสรรคงานใหมๆไดเสมอ และประภาศ ปานเจยง (2558, น. 3) อธบายวา ความฉลาดทางอารมณเปนทกษะเฉพาะบคคลทท าใหบคคลประสบความส าเรจ ทงดานการงาน ครอบครว และชวตสวนตว เพราะความฉลาดทางอารมณ คอ การเขาใจความรสกของตนเองและผอน รจกตนเอง รจกควบคมและจดการอารมณตนเอง แสดงอารมณไดอยางเหมาะสม และใชชวตไดอยางถกท านองครองธรรม ทส าคญคอเปนบคคลมองโลกในแงด สามารถแกปญหาขอขดแยงได โดยเฉพาะความเครยดทเกดขนในจตใจ

สรปไดวา ความฉลาดทางอารมณ หมายถง ความสามารถในการตระหนกร เขาใจอารมณ ความคด ความรสกของตนเองและผอน ความสามารถควบคมและจดการอารมณตนเองได มองโลกในแงด รวมทงสามารถสรางสมพนธภาพทดกบผอนได

ตารางท 3 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความยดหยน

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช การปรบตว

ความสามารถในการปรบตวใหเขากบผ อนและสถานการณ เหมาะสมกบสภาพแวดล อม ยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน เปลยนมมมองสงตางๆ และความคดทมอยเดม สามารถเปลยนวธการท างานและวธการแกปญหา

1. การปรบตวเขากบผอน 2. การปรบตวใหเขากบสถานการณ ตางๆ

3. การปรบตวใหเหมาะสมกบ สภาพแวดลอม 4. การปรบตวเขากบวธการและ กระบวนการท างาน 5. การปรบความคดตามสถานการณ

ตางๆ

64

ตารางท 3 (ตอ)

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช การปรบตว (ตอ) 6. การปรบเปลยนวธการท างาน

7. การปรบเปลยนวธการแกปญหา ผน าการเปลยนแปลง

ความสามารถของผน าในการจงใจ ผรวมงานใหเหนคณคาในการท างานและมองเหนความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลง มการสอสารทชดเจนและเปดเผย พฒนาความสามารถ และศกยภาพในการท างานของผรวมงาน กระตนศกยภาพในแตละบคคลใหด าเนนงานประสบผลส าเรจ ประยกตการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป

1. การจงใจผรวมงานใหเหนคณคาในการท างาน

2. การมองเหนความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลง

3. การสอสารทชดเจนและเปดเผย 4. การพฒนาความสามารถและ

ศกยภาพในการท างานของผรวมงาน

5. การกระตนใหด าเนนงานประสบผลส าเรจ

6. การประยกตการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง

ความฉลาด ทางอารมณ

ความสามารถในการตระหนกร เขาใจอารมณ ความคด ความรสกของตนเองและผอน ความสามารถควบคมและจดการอารมณตนเองได มองโลกในแงด รวมทงสามารถสรางสมพนธภาพทดกบผอนได

1. การตระหนกรอารมณของตนเอง 2. การควบคมอารมณตนเอง 3. การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง 4. การเขาใจอารมณผอน 5. การมองโลกในแงด 6. การสรางความสมพนธภาพทดกบ

ผอน

องคประกอบวสยทศน

วสยทศน (Vision) เปนค าทรจกกนแพรหลายในวงวชาการ เปนค าทนกวชาการไดใหความสนใจ และใหความหมายแตกตางกนไปมากมาย Manning & Robertson (2002, p. 138) ไดเสนอวาผน าทมวสยทศนจะตองมการสอสารใหเขาใจถงวสยทศน หรอใหเหนภาพทชดเจนวาองคกรจะเดนไปในทศทางใด โดยวสยทศนนจะตองชดเจนและดงดดใหผตามเหนอนาคตทชดเจนและสามารถแปลงวสยทศนนใหเปนจรง สความ

65

ตงใจจรงทจะปฏบตงานไดจรง ซงสามารถสรปเปนองคประกอบของวสยทศน ประกอบดวย การสรางวสยทศน การเผยแพรวสยทศน และการปฏบตตามวสยทศน สอดคลองกบ Zaccaro & Banks (2004, pp. 371-380) ไดศกษาภาวะผน าเชงวสยทศนซงผลการศกษา พบวา ผน ามการก าหนดวสยทศนทตองการใหเกดขนในอนาคต และการสอสารใหผอนทราบดวยค าพด การกระท าเพอใหมองเหนภาพในผลส าเรจทตองการ ผน าจะสรางความไววางใจ และใหความส าคญกบผอนมากกวาตนเอง เชนเดยวกบ Williams (2005, pp. 319-333) ไดศกษาภาวะผน าเชงวสยทศน คอ ความเปนผน าในการท างานททาทาย มความสามารถในการสรางนวตกรรมใหม ๆ และสงเสรมสมาชกใหมความคดรเรมสรางสรรค มแรงบนดาลใจและกระตอรอรนโดยการท าใหเกดวสยทศนรวมกนกบสมาชก และมการท างานเปนทม ใหการสนบสนนสมาชก ท าตนเปนตนแบบตวอยางทด น ามาซงการบรรลความส าเรจสงสดในการปฏบตงานอยางแทจรง ซงสามารถแยกองคเปนประกอบของภาวะผน าเชงวสยทศนทส าคญ ประกอบดวย การสรางวสยทศน การเผยแพรวสยทศน การปฏบตตามวสยทศน การเปนแบบอยางทด และการประเมนวสยทศน สวนจตมา วรรณศร (2550, น. 29-30) ไดกลาววา วสยทศน หมายถง คณสมบตของบคคลทสามารถมองเหนหรอสรางภาพขององคการทพงประสงคในอนาคตจากขอมลในสภาพปจจบน ทงนภาพนนตองมความชดเจน เปนไปได รวมทงสามารถเชอมโยงวสยทศนไปสการปฏบตเพอทจะน าองคการใหสามารถด าเนนงานไดบรรลผลตามทพงประสงค วสยทศนจงประกอบไปดวยคณลกษณะ 3 ประการ ไดแก การสามารถสรางวสยทศนซงเปนภาพในอนาคตทพงประสงค และสามารถเผยแพรหรอสอสารวสยทศนใหผอนไดรบร เขาใจและยอมรบในวสยทศนนน รวมทงตองสามารถปฏบตตามวสยทศนใหบรรลผลไดดวย สอดคลองกบชลาลย นมบตร (2550, น. 15) สรปไดวา วสยทศน หมายถง คณสมบตของบคคลทสามารถมองเหนภาพในอนาคตขององคการทตองการจะใหเปนไปไดอยางชดเจนโดยภาพนนตองสอดคลองกบเปาหมายขององคการ มความเปนไปได และสามารถมองเหนวธการปฏบตทจะน าองคการใหบรรลจดมงหมาย เชนเดยวกบไพฑรย สนลารตน (2553, น. 40) ไดสรปวา ภาวะผน าเชงวสยทศน เปนความสามารถของผน าในการรจกและเขาใจสภาพการณขององคการเปนอยางด สามารถก าหนดบทบาทและทศทางขององคการไดอยางชดเจน รวมถงขยายความคดใหคนยอมรบและปรบเปลยนใหคนอนชวยท า ลงมอท าตามกระบวนการและขนตอนและขนตอนทวางไว ใหก าลงใจกบทกคน มการประเมน ตรวจสอบ การบนทกงานไวและเผยแพร และนกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 25) ไดสรปวาภาวะผน าเชงวสยทศน หมายถง ความสามารถของผน าในการสรางวสยทศน (Formulating) ก าหนดทศทางและเปาหมายเพอสรางอนาคตขององคการ กระตนใหเกดความคดสรางสรรคและคดนอกกรอบในการท างาน มการเผยแพรวสยทศน (Articulating) โดยการโนมนาว จงใจใหบคลากรยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ สามารถสอสารวสยทศนอยางชดเจน มการปฏบตตามวสยทศน (Implementing) โดยการสงเสรมสนบสนนใหบคลากรไดมสวนรวมในการปฏบตตามวสยทศน กระตนการท างานเปนทม

66

กระตนใหบคลากรไดใชศกยภาพในการท างานอยางเตมความสามารถ โดยมงเนนการกระจายและเพมอ านาจแกบคลากร และ การเปนแบบอยางทด (Rolemodel) มความซอสตยและยดมนสงทถกตองในการท างาน มการประพฤตตนดปฏบตตามมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรม ส าหรบวภาดา คปตานนท (2551, น. 272) วสยทศน หมายถงภาพขององคการทสะทอนใหเหนถงเปาหมาย คานยม ปรชญา ความเชอ ทสมาชกขององคการยดถอรวมกน เปนจนตนาการทรวมกนฝน (Shared Imaginary) ซ งสมาชกจะชวยการผลกดนประสานงานรวมกนเพอใหบรรลวสยทศน โดยมองคประกอบของวสยทศน คอ 1) การมอดมการณหลก หมายถง คณลกษณะหรอเอกลกษณเดนทยงยนขององคการทจะเปนแรงบนดาลใจใหสมาชดยดถอรวมกน 2) การมความคดรเรม หมายถงการสรางความคดใหมๆ หรอนวตกรรมใหมในการท างาน การสามารถเอาชนะความไมแนนอนของสภาพแวดลอม การเพมคณคาหรอสรางประโยชนใหแกผมสวนไดสวนเสยกบกจการขององคการ นอกจากนเนตรพณณา ยาวราช (2556, น. 30) วสยทศน หมายถง ความคดทเกยวของกบปจจบนและอนาคต เกยวของกบการเปลยนแปลง โดยการพจารณาไปยงอนาคตในระยะยาม 5 -10 ป ขางหนา เปนจดหมายปลายทางทตองการใหเปนไปไดโดยพจารณาทศทาง ความตองการเปลยนแปลงทจะเกดขนและคาดวาจะเกดขนในอนาคต โดยการคดเชงกลยทธ (Strategic Leadership) เพอการเปลยนแปลงทดขนส าหรบอนาคต เปนขอก าหนดของขอผพนสญญา (Commitment) ทตองการใหเกดขนอยางแทจรง ดงนนจงตองมการก าหนดภารกจทจะท าใหบรรลสจดหมายปลายทางนน สวนงานวจยของสวทย ยอดสละ (2556, น. 201) อธบายวาผบรหารโรงเรยนตองมภาวะผน าเชงวสยทศน มการกระตน โนมนาว จงใจให บคลากรปฏบตตามวสยทศนขององคการ โดยการสนบสนนการท างานเปนทม การอบรมพฒนาบคลากรอยางตอเนอง การสงเสรมสนบสนนใหสรางสรรคนวตกรรมใหมๆ และเปนผทเสรมสรางพลง อ านาจในดานความสมพนธของคนในองคกรและเปนทเคารพนบถอของผตาม เปนผทอทศตนเพอการเปลยนแปลง เปนผทมความกลาตอการลงมอปฏบต การพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศน ซงเปนเรองทควรศกษาเพอความเขาใจตองอาศยแนวคด หลกการ และทฤษฎทเกยวของกบองคประกอบภาวะผน าเชงวสยทศน ประกอบดวย การสรางวสยทศน (Formulating) การสอสารวสยทศน (Communicating) การปฏบตตามวสยทศน (Implementing) การเปนแบบอยางทด (Role model) ะการเสรมสรางพลงอ านาจ (Empowerment) และปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงวสยทศน คอ ความคดสรางสรรค การสอสาร ความฉลาดทางอารมณ และบรรยากาศองคการ

สรปไดวา วสยทศน หมายถง ความสามารถของผน าในการมองภาพในอนาคตขององคการทสะทอนใหเหนถงเปาหมาย คานยม ปรชญา ภาพนนตองมความชดเจน เปนไปได รวมทงสามารถเชอมโยงวสยทศนไปสการปฏบต ดงนนผน าตองสรางวสยทศน สอสารหรอเผยแพรวสยทศนในทกคนเขาใจ และปฏบตตามวสยทศนได

67

ตารางท 4 การสงเคราะหองคประกอบวสยทศน

ท

องคประกอบ

Man

ning

& R

ober

tson

(200

2) (

2002

) 138

) Za

ccar

o &

Bank

s (20

04)

Will

iams (

2005

)

จตมา

วรร

ณศร

(255

0)

ชลาล

ย นม

บตร (

2550

)

วภาด

า คป

ตานน

ท ( 2

551)

ไพฑร

ย สน

ลารต

น (2

553)

นกญ

ชลา

ลนเห

ลอ (2

554)

เนตร

พณณ

า ยา

วราช

(255

6)

สวทย

ยอด

สละ

(255

6)

1 การสรางวสยทศน 2 การเผยแพรวสยทศน

3 การปฏบตตามวสยทศน

4 การสรางความไววางใจ 5 การเปนแบบอยางทด

6 การประเมนวสยทศน 7 ก าหนดภารกจ 8 จนตนาการ 9 เอกลกษณเดนขององคการ 10 การมความคดรเรม 11 วเคราะหองคการ 12 การเปนแบบอยางทด 13 การเปลยนแปลง 14 การคดเชงกลยทธ 15 การเพมพลงอ านาจ

จากตารางท 4 พบวา องคประกอบยอยวสยทศนทไดจากการสงเคราะหแนวคด

ทฤษฎ และงานวจย 10 รายการ ส าหรบงานวจยนไดใชเกณฑพจารณาความถตงแตรอยละ 50 ขนไป พบวาไดองคประกอบยอย จ านวน 3 องคประกอบ ทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ดงน

องคประกอบท 1 การสรางวสยทศน องคประกอบท 2 การเผยแพรวสยทศน องคประกอบท 3 การปฏบตตามวสยทศน จากองคประกอบยอยดานวสยทศน สามารถแสดงเปนโมเดลการวดวสยทศน

ดงภาพท 3

68

ภาพท 3 โมเดลการวดองคประกอบยอยวสยทศน

จากภาพท 3 แสดงโมเดลการวดองคประกอบยอยวสยทศนไดจากการสงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎและงานวจย ซงประกอบดวย การสรางวสยทศน การเผยแพรวสยทศน และการปฏบตตามวสยทศน โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบ ดงหวขอทจะกลาวถงตอไป นยามเชงปฏบตการและตวบงชของการสรางวสยทศน Braun (1991, p. 26) ไดอธบายถงการสรางวสยทศนวาเปนการสรางภาพความฝนใหเปนจรง เสมอนการสรางพมพเขยวขององคการทมความเปนเลศในอนาคต การสรางวสยทศนจงตองศกษาองคการอยางลกซง จ าเปนตองรถงจดเดน จดดอยของบคลากร สถานท ทรพยากร และเวลา เพราะวสยทศนทสรางจ าเปนตองสอดคลองกบสภาพแวดลอมปจจบน สอดคลองกบ Dubrin (2006, p. 94) ไดสรปวา การสรางวสยทศนของผบรหารสถานศกษาตองเตรยมและใชขอมลจากแหลงตางๆ ทหลากหลาย ตามความจ าเปน เพอใหมขอมลมากทสดเทาทจะท าได โดยไดเสนอขนตอนทจะน าไปสการสรางวสยทศน ไดแก วเคราะหสภาพแวดลอม วเคราะหองคการ ก าหนดทกษะทจ าเปนในการด าเนนงานใหส าเรจ ประเมนปญหาและโอกาสทเอออ านวย และตดสนใจเลอก โดยใชขอมลเพอการตดสนใจอยางถกตองวา ปจจบนโรงเรยนมสภาพเปนอยางไร และตองการใหเปนอยางไรในอนาคต และจตตมา วรรณศร (2550, น. 32) อธบายถง การสรางวสยทศนวาเปนการสรางภาพทตองการจะเปนในอนาคตของสถานศกษา โดยมทมาจากการมความร การมขอมลขาวสาร การเกบรวบรวมขอมลจากแหลงตางๆ ทงภายนอกและภายในสถานศกษา รวมทงมความสามารถในการ

การสรางวสยทศน

วสยทศน (Vision)

การเผยแพรวสยทศน

การปฏบตตามวสยทศน

69

วเคราะหขอมล สงเคราะหขอมล ผสมผสานกบความคดรเรมสรางสรรค เชนเดยวกบนกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 52) ไดสรปวา การสรางวสยทศน (Formulating) หมายถง พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทแสดงออกถงการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหสภาพการณทงภายในและภายนอกองคการ โดยการก าหนดทศทางและเปาหมายเพอสรางอนาคตผานวสยทศนของโรงเรยน มองปญหาทเกดขนในองคการวาเปนสงทาทาย กระตนใหเกดความคดสรางสรรคและคดนอกกรอบในการท างานและสรางบรรยากาศทสนบสนนความคดสรางสรรคได ส าหรบชลาลย นมตบตร (2550, น. 34) อธบายถงการสรางวสยทศน หมายถงการทผบรหารโรงเรยนสามารถสรางภาพในอนาคตของโรงเรยนไดอยางชดเจนวาประสทธผลทดทสดของโรงเรยนทตองการอยางแทจรงคออะไร ทงนโดยอาศยทกษะการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการสงเคราะหขอมลของผบรหารโรงเรยน สอดคลองกบปราณ สรสทธ (2556, น. 315) ไดอธบายถงการสรางวสยทศนวา เปนความสามารถของผน าในการก าหนดวสยทศนหรอความคดฝนทกาวหนาซงเกยวกบกลม คณะ ทมงาน องคการหรอหนวยงาน ใหลก กวางและไกล เชน มแผนงานทงในระยะสนและระยะยาว มการสรางบรรยากาศในการตดตอสอสารทด ฟงขอมลทหลากหลายแลวพจารณาเลอกทถกตอง แลวน าพาทกคนไปในแนวทางเดยวกน และKouzes & Posner (1995 อางถงใน รตตกรณ จงวศาล, 2556, น. 260) อธบายถง การสรางวสยทศนวา ผน าตองมการสรางวสยทศนในอนาคตทสอถงมาตรฐานทเปนเลศ มจนตนาการ ภาพในอดมคตทโดดเดนไมเหมอนใคร ใชสญชาตญาณหรอความรจากประสบการณในอดตมาแกไขสถานการณเฉพาะหนา และวางแผนในอนาคต มการขอความรวมมอจากผอน โดยการสรางสงทมความหมาย สงทเปนความปรารถนาอยางแทจรงของมนษยมาเปนสงทดงดดคนไวกบเปาหมายของสวนรวม ผน าจะตองมการถายทอดและท าใหวสยทศนเปนจรง นอกจากนวรวธ มาฆะศรานนท (2542, น. 28-29) อธบายถง การสรางวสยทศนวาเกดจากองคประกอบดงน 1) ขอมลขาวสาร (Information) ทงภายในและภายนอกองคการ 2) องคความร (knowledge) ของคนในองคการ 3) การรเรม ไมยดตดกบรปแบบเดม 4) ความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยกบองคการ 5) การผสมผสานจนตนาการและดลพนจ ศกยภาพ ความสามารถ ทกษะและประสบการณในการเรยนร 6) ความสามารถในการคดวเคราะหสภาพแวดลอมขององคการและแนวโนมตางๆ ไดอยางแมนย าดวยวธการเชงระบบ (System Approach) 7) การก าหนดทางเลอกในการเดนไปสอนาคต (Scenario of the Future) วาจะใชกลยทธใดเปนตวน า 8) การรวมพลงความมงมนในการสรางนวตวรรม (Innovative) เพอใหเกดการเปลยนแปลงอยางเปนรปธรรม และLocke & Kirkpatrick (1991, pp. 53 – 54) ไดเสนอวธการสรางวสยทศนของผน า ดงน คอ 1) การเกบรวบรวมขอมล โดยการสนทนาพดคย แลกเปลยนและรบฟงความคดเหนจากบคคลตางๆ ทงในองคการ และนอกองคการ 2) การจดกระท าขอมล โดยการวเคราะห และสงเคราะหขอมล เพอน าไปก าหนดวสยทศน ซงตองอาศยความร ความสามารถในการมองเหนภาพรวมขององคการของผน า

70

สามารถคาดคะเนแรงตอตานทอาจเกดขน และพรอมทจะเปลยนความคดของตนเองได 3) การถายทอดวสยทศนออกมาเปนถอยค าไดอยางชดเจน มพลงในการกระตนใหสมาชกทกคนท างานเพอเปาหมายขององคการ ทงนถอยค าทแสดงวสยทศนควรมลกษณะสน ชดเจน ทาทาย มงอนาคต และสามารถทจะบรรลได 4) การประเมนผลเปนระยะ โดยการทดสอบวาวสยทศนสอดคลองกบความร ความสามารถของสมาชกในองคการหรอไม หากไดค าตอบปฏเสธ ผน ากจะตองน าวสยทศนมาพจารณาเพอปรบปรงหรอเปลยนแปลงตอไป

สรปไดวา การสรางวสยทศน หมายถง ความสามารถในการสรางภาพอนาคตของโรงเรยนไดอยางชดเจน มการวเคราะหสภาพการณทงภายในและภายนอกโรงเรยน แลวก าหนดเปนวสยทศนมความชดเจน มความเปนไปไดและเหมาะสม โดยบคลากรสวนรวมในการสรางวสยทศน

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของการเผยแพรวสยทศน Braun (1991, p. 26) ไดอธบายถงการเผยแพรวสยทศน คอ การใหสมาชกใน

องคการยอมรบวาวสยทศนเปนของตน ดงนนผบรหารสถานศกษาตองมศลปะในการอธบายและ โนมนาวท าใหสมาชกขององคการเขาใจและยอมรบวสยทศนทสรางขน และ Zaccaro & Banks (2004, p. 367) เสนอวธการจะแสดงใหผอนทราบถงวสยทศน หรออนาคตทเปนไปได จ าเปนจะตองสอสารใหผอนทราบเกดความเขาใจและยอมรบ ซงสามารถด าเนนการไดหลายแนวทาง โดยการใชวาทศลป เชน การใชอปมาการเขยนเปนค าขวญ การเขยนเปนขอความทมความหมาย การใชภาพสญลกษณใด ๆ ทเปนตวแทนของวสยทศน สอดคลองกบ Yukl (2010 อางถงใน รตตกรณ จงวศาล, 2556, น. 262) อธบายถงการเผยแพรวสยทศน คอการสอสาร หรออธบายถงวธการทจะท าใหวสยทศนบรรล ซงผน าจะตองท าใหผใตบงคบบญชาเชอวาวสยทศนนนมความเปนไปได ผน าควรสอสารวสยทศนบอยๆ ในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย ซงการประชมกบบคคลโดยตรง เพอชแจงถงวสยทศนและตอบค าถามขอสงสยเกยวกบวสยทศนน นนาจะเปนวธทมประสทธผลมากกวารปแบบการสอสารสารทมปฏสมพนธนอย เชน จดหมาย หรอการสงขอความทาง e-mail บทความในจดหมายขาว การประชมรวมผานวดโอ เปนตน โดยวสยทศนสามารถสอสารใหชดเจนและโนมนาวใจใหมากขนดวยค าพดทโนมนาวจงใจ มสสน ใชภาษาทสอถงอารมณ รวมทงLocke & Kirkpatrick (1991, p. 57) ไดอธบายวาการเผยแพรวสยทศนสามารถท าไดโดยการกลาวปราศรย การพดคย การบนทก จดหมายขาว การใชอปมา ค าขวญ ปายประกาศ การเลาเรองและพธการตาง ๆ ตองสอสารอยางตอเนอง โดยอาจใชวธการพมพเอกสารเผยแพร การเขยนบทความ วดโอ การประชมกลมยอยซงเปนการพบปะทมการสอสารสองทางท าใหมการซกถามขอสงสย ซงสอดคลองกบ Hackman, Schmitt-Oliver & Tracy (2002, p. 46) ไดอธบายวาการเผยแพรวสยทศนหรอการสอสารวสยทศนทมประสทธภาพทงภายในองคการและไปสชมชนควรใชสอทางสายตา การน าเสนอ

71

ดวยการเขยนและการพด ซงการกระท าหรอการแสดงออกของสมาชกในโรงเรยนเปนการเผยแพรวสยทศนทดทสด และขอความทเปนวสยทศนจะตองสามารถเหนไดจากประกาศรายวน รายสปดาห ในจดหมายขาวหรอคมอด าเนนงาน ปายประชาสมพนธ เวบไซต โฮมเพจหรอหนงสอพมพของโรงเรยน ซงผบรหารโรงเรยนตองใชโอกาสทจะน าเสนออยางมประสทธผลทกวนเพอเผยแพรวสยทศนของโรงเรยนทงนตองค านงถงสาร (Message) ทจะตองการจะสอสารออกไปรวมทงวธการทใช ใหเหมาะสมอาจเปนการพดหรอเปนการกระท า สอสญลกษณอนๆ โดยจ าเปนตองสงเกตจากปฏกรยาของผฟงรวมทงค านงถงภมหลง ความสนใจของรบสารและเวลาทใชดวย ส าหรบ Dubrin (2006, p. 94) ไดอธบายถงการเผยแพรวสยทศนของผบรหารสถานศกษาวาไมใชเพยงแตสรางวสยทศนเทานน แตจะตองสอสารวสยทศนใหคนอน ๆ ไดรบร และน าไปสการปฏบต ดวยวธการตาง ๆ โดยการสอสารภาพทขยายความคด ความเชอ แนวคดของตนใหบคคลทเกยวของไดรบร เขาใจ เพอใหเกดวสยทศนรวมขององคการซงเปนทยอมรบของทกคน สอดคลองกบชลาลย นมตบตร (2550, น. 36) สรปวาการเผยแพรวสยทศน คอ การทผบรหารโรงเรยนสามารถสอสารใหคณะครมความเขาใจในวสยทศนของตนไดอยางชดเจน ยอมรบ และเตมใจทจะปฏบตงานทงหลายเพอใหบรรลวสยทศนนนโดยการใชค าพด สญลกษณ การท าตนเปนแบบอยางและการใหรางวล และจตตมา วรรณศร (2550, น. 34) สรปการเผยแพรวสยทศนวาเปนความสามารถของผบรหารสถานศกษาทสอสารวสยทศนใหครและผทเกยวของมความเขาใจในวสยทศนรวมทงเกดการยอมรบและเตมใจทจะปฏบตงานเพอให บรรลวสยทศนโดยอาจสอสารดวยวธการตางๆ ไดแก การพด การเขยนหรอการใชสญลกษณ และการกระท า เชนเดยวกบนกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 52) ไดอธบายวาการเผยแพรวสยทศนเปนพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทแสดงออกถงความสามารถในการสอสารให ครและผเกยวของมความเขาใจวสยทศนไดอยางชดเจน ยอมรบและเตมใจทจะปฏบตงานเพอใหบรรลวสยทศนนน ซงผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตองมทกษะในการสอสาร รวมถงพฤตกรรมในการแสดงออกถงการโนมนาว จงใจหรอกระตนใหผตามเกดความเขาใจตอวสยทศน อยากอทศตนและทมเทความพยายามมากขนเปนพเศษ เชอมนและยอมรบในวสยทศนวาจะสามารถบรรลเปาหมายรวมกนได โดยเหนคณคาและใหความส าคญกบองคการ นอกจากนสวทย ยอดสละ (2556, น. 64) ไดสรปการสอสารวสยทศนวาเปนความสามารถของผบรหารโรงเรยนในการสอสารใหคนอนเขาใจวสยทศนไดอยางชดเจน ยอมรบและเตมใจทจะปฏบตงานรวมถงการโนมนาว จงใจให หรอกระตนใหผตามเกดความเขาใจตอวสยทศน โดยการใชค าพด สญลกษณ การกระท า และการใหรางวล

สรปไดวา การเผยแพรวสยทศน หมายถง ความสามารถสอสาร โนมนาว จงใจใหเกดความเขาใจในวสยทศน สอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน ในหลายๆ โอกาส และหลากหลายวธการ รวมทงมการสอสารสองทศทางเพอใหเขาใจในวสยทศน

72

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของการปฏบตตามวสยทศน Hackman, Schmitt-Oliver & Tracy (2002, p. 47) ไดสรปวา การปฏบตตาม

วสยทศนโดยผานกระบวนการวางแผนกลยทธจะเปนผลส าเรจกตอเมอไดรบการสนบสนน การเนนย าและใหความส าคญจากผบรหารขององคการ รวมทงการยอมรบและความรสกเปนเจาของ ความผกพนของสมาชกทกคนในองคการ การมความรบผดชอบและชวยเหลอเพอท าใหวสยทศนของโรงเรยนกลายเปนความจรง สอดคลองกบWilmore (2002, pp. 21-22) อธบายวาการปฏบตเพอใหประสบความส าเรจตามวสยทศนนนจะตองจดการเกยวกบองคประกอบตางๆ อนไดแก เปาหมาย งบประมาณ และทรพยากรอนๆ ใหด าเนนการสอดคลองกบวสยทศนโดยตองระบเปาหมายและแผนกลยทธอยางละเอยด รวมทงกจกรรมทกอยาง กลยทธการจดการเรยนการสอน การวางแผนหลกสตรและอนๆ ตองสอดคลองและมงสความส าเรจตามวสยทศนสถานศกษา เชนเดยวกบZaccaro & Banks (2004, pp. 367-368) ไดอธบายการปฏบตตามวสยทศนวาผบรหารโรงเรยนสามารถปฏบตตามวสยทศนไดโดยการหลอมรวมวสยทศนนนลงในปรชญาของโรงเรยนและก าหนดนโยบายโครงการเพอน าปรชญาของโรงเรยนไปปฏบตจรง และการสรางความสมพนธอนดกบสมาชกแตละคน ซงผบรหารควรมทกษะการสอสารทด แสดงออกถงวสยทศนของตนอยางเดนชด วางตนใหเปนทไววางใจ มความมนใจในตนเองและเคารพความคดเหนของผอน และจตมา วรรณศร (2550, น. 36) อธบายการปฏบตตามวสยทศนวา หมายถง การทผบรหารสามารถน าวสยทศนไปสการปฏบตจรงได ทงนโดยการเชอมโยงและแปลงวสยทศนไปสนโยบาย เปาหมาย แผนงาน โครงการขององคการ นอกจากนวรวธ มาฆะศรานนท (2544, น. 79) ไดอธบายวาการขบเคลอนองคการจากสภาพปจจบนไปสวสยทศนองคการในอนาคตเรมตนจากการส ารวจตนเอง เพอวเคราะหขอมลสภาพองคการ ณ ปจจบน โดยใชการวเคราะห SWOT เพอใหไปถงชวงเวลาหนงในอนาคต ตามททกคนไดรวมกนคาดหวงอยางทาทายและศรทธา ซงมขนตอนในการด าเนนงาน ดงน 1) การสานวสยทศน (Shared Vision) เปนการสรางความมงมน ศรทธา และการมสวนรวมของสมาชกทกคนในองคการ ภายใตบรรยากาศทเปดเผย (Openness) เกดพลานภาพแหงวสยทศน (Power of Vision) 2) การก าหนดแผน (Planning) ไดแก แผนกลยทธ แผนปฏบตการ ซงเปนเสมอนแผนทเดนทางไปสอนาคต พรอมตารางเวลาเทยบกบระยะทางในแตละจดจนกวาจะถงเปาหมายนน 3) การปรบเปลยนและปฏรปองคการ (Transformation) เมอน าวสยทศนสการปฏบตแลวกเทากบเปนกจกรรมทจะสรางความเปลยนแปลง เกดโอกาสของความเสยงตอความลมเหลวไดตลอดเวลา ผรบผดชอบองคการจะตองเปนผมความสามารถในระดบสง สามารถบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) บรหารระบบ (System Management) บรหารโครงการ (Project Management) และมความรความเขาใจศาสตรและศลปของระบบการบรหารตาง ๆ เชน ระบบการบรหารคณภาพรวม (TQM) ปฏรประบบการปฏบตงาน (Re-engineering) ระบบการพฒนาองคการเรยนร (Learning Organization)

73

4) การวดผล (System Assessment) ตองมการวดผลสม าเสมอ มการตดตามความกาวหนา 5) การเรยนรรวมกนเปนทม (Team Learning) ไมวาวสยทศนองคการจะเปนลกษณะใดจ าเปนตองมการท างานเปนทมเพอความส าเรจขององคการ และทมงานตองมการเรยนรซงกนและกนมงมนทจะพฒนาตนเองและทมใหมความสามารถ และพรอมดวยประสบการณทจะชวยกนน าพาองคการไปสวสยทศนทก าหนดไว อาจจะเกดอปสรรคและความลาชาไปบาง แตกถอเปนเสนโคงแหงการเรยนร (Learning Curve) เพอใหเกดการแลกเปลยน และถายทอดประสบการณทคมคา ส าหรบนกญชลา ลนเหลอ (2554, น. 59) ทไดสรปองคประกอบของการปฏบตตามวสยทศนไวดงน 1) เชอมโยงและการแปลงวสยทศนไปสนโยบาย แผนงาน โครงการขององคการ 2) กระตนสนบสนนในการท างานเปนทม 3) สงเสรมสนบสนนใหมสวนรวมในการปฏบตตามวสยทศน 4) สรางแรงจงใจใหสอดคลองกบความตองการของแตละคนไดอยางถกตอง 5) สรางบรรยากาศใหเกดการแลกเปลยนเรยนรการท างานเปนทม 6) ใหบคลากรไดใชศกยภาพในการท างานอยางเตมความสามารถ โดยมงเนนการกระจายและเพมอ านาจแกบคลากร 7) มการกระจายวสยทศนใหบคลากรน าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพ 8) ใหความไววางใจในการท างานโดยปราศจากการควบคมใหอสระในการท างาน และ 9) มระบบใหบคลากรไดใชศกยภาพในอยางเตมทภายใตการกระจายอ านาจและการบรหารงานแบบมสวนรวม นอกจากน Locke & Kirkpatrick (1991, pp. 53-54) อธบายแนวทางในการปฏบตงานตามวสยทศนใหบรรลผล ดงน 1) ถายทอดวสยทศนออกมาเปนบญชรายการทจะตองปฏบตจรง เพอใหชองวางระหวางสภาพขององคการในปจจบนกบสภาพในอนาคตขององคการทตองการใหมความใกลชดกนไปทกทจนกระทงสามารถบรรลวสยทศนทก าหนดไว 2) จดโครงสรางขององคการใหพรอมทจะรบการน าวสยทศนไปปฏบต 3) คดเลอกบคคลใหท างานเหมาะกบความรความสามารถ และพฒนาบคคล ใหมความเตมใจทจะปฏบตงาน 4) สรางความกระตอรอรนในการท างานใหเกดแกสมาชก โดยการใชอ านาจหนาทตามระเบยบกฎเกณฑ การเปนแบบอยางทด การสรางความเชอมนในตนเอง และการกระจายอ านาจ 5) เกบรวบรวมและศกษาขอมลเปนอยางด เพอใชประกอบการตดสนใจไมใหผดพลาด 6) สรางทมงานทด ใหสมาชกไดรวมมอและชวยเหลอซงกนและกน 7) รเรมใหเกดการเปลยนแปลงและสนบสนนใหมการใชนวตกรรม เพอพฒนาองคการไปสวสยทศนทก าหนด

สรปไดวา การปฏบตตามวสยทศน หมายถง ความสามารถในการเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการ ทเปนรปธรรม มการจดโครงสรางการด าเนงานและจดสรรทรพยากรทเหมาะสม ก าหนดขนตอนการท างานอยางชดเจน ตดตามและวดผลอยางสม าเสมอ มขอมลยอนกลบ มการสรางทมงานทดและทมงานยอมรบและเตมใจทจะปฏบตงานตามวสยทศน

74

ตารางท 5 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของวสยทศน

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช การสรางวสยทศน ความสามารถในการสรางภาพอนาคตของ

โรงเรยนไดอยางชดเจน มการวเคราะหสภาพการณท งภายในและภายนอกโรงเรยน แลวก าหนดเปนวสยทศนมความชดเจน มความเปนไปไดและเหมาะสม โดยบคลากรสวนรวมในการสรางวสยทศน

1. การวเคราะหจดแขงและ จดออนของโรงเรยน

2. การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพการณมาก าหนดวสยทศน

3. การก าหนดวสยทศนมความ ชดเจน มความเปนไปได

และหมาะสม 4. การมสวนรวมในการสราง

วสยทศน การเผยแพรวสยทศน

ความสามารถสอสาร โนมนาว จงใจใหเกดความเขาใจในวสยทศน สอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน ในหลายๆ โอกาส และหลากหลายวธการ รวมทงมการสอสารสองทศทางเพอใหเขาใจในวสยทศน

1. การสอสารโนมนาว จงใจใหเกดความเขาใจในวสยทศน

2. การสอสารวสยทศนส ผปฏบตอยางชดเจน

3. การสอสารวสยทศนในหลายๆ โอกาส

4. การสอสารวสยทศนดวยวธการทหลากหลาย

5. การสอสารสองทศทาง เพอใหเขาใจในวสยทศน

การปฏบตตามวสยทศน

ความสามารถในการเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการ ทเปนรปธรรม มการจดโครงสรางการด าเนงานและจดสรรทรพยากรทเหมาะสม ก าหนดขนตอนการท างานอยางชดเจน ตดตามและวดผลอยางสม าเสมอ มขอมลยอนกลบ มการสรางทมงานทดและทมงานยอมรบและเตมใจทจะปฏบตงานตามวสยทศน

1. การเชอมโยงวสยทศนไปส แผนงาน โครงการ

2. การจดโครงสรางการด าเนนงานทเหมาะสม

3. การจดสรรทรพยากรในการด าเนนงานทเหมาะสม

4. การก าหนดขนตอนการท างาน อยางชดเจน

75

ตารางท 5 (ตอ)

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช

การปฏบตตามวสยทศน

(ตอ)

5. การตดตามและวดผลอยางสม าเสมอ

6. การมขอมลยอนกลบ 7. การสรางทมงานทด 8. การยอมรบและเตมใจทจะ

ปฏบตงานตามวสยทศน

องคประกอบจนตนาการ

Vygotsky (2004, pp. 7-8) ไดอธบายถงจนตนาการไวในบทความในหวขอ Imagination and Creativity in Childhood สรปวาจนตนาการ คอ กระบวนการของความคดสรางสรรค น าไปสการคดรเรมของมนษยทท าใหเกดสงใหมๆ พฤตกรรมใหมๆ เปนการวางแนวทางไปในอนาคตทอาจเปนจรงได ซงความคดนนอาจเกดจากประสบการณเดมหรอการเรยนร และ Isaksen, Dorval & Treffinger (2011, pp. 1-2 ) อธบายวาจนตนาการ คอ มมมอง (Attitude) หรอทศนคตทเปดกวางตอสงใหมๆ ซงคนทวไปคดไมถง เปนการคดรเรมสงใหมๆ การหาแนวทางใหมๆ หรอการกระท าสงใหมๆ ทสามารถอาจจะเกดขนในอนาคตหรอไมเกดขนกได ส าหรบ Sasson (2015) ไดอธบายถงจนตนาการไวในบทความในหวขอ The Power of Imagination วาจนตนาการเปนความสามารถของจตทจะสรางภาพบางสงบางอยางในอดตทไมไดเกดขน หรอคาดเดาสงทจะเกดขนในอนาคต ผานประสาทสมผสทงหาในการมองสถานการณในมมมองทแตกตางกนท าใหมนเปนไปได ไมใชการสรางวมาณในอากาศหรอท าไมได ในทางตรงกนขามกเสรมสรางความคดสรางสรรคและเปนเครองมอทดส าหรบการเปลยนแปลงของชวต สอดคลองกบชเกยรต มงมตร (2545) อธบายวา จนตนาการเปนการสรางภาพขนในจตใจ แบงออกเปน 1) ภาพเพอฝน อาจจะจรง หรอไมจรงกได แตสวนมากมกจะไมจรง 2) เปนภาพทถกสรางขนโดยการมองไปขางหนา หรอในอนาคตวาจะมอะไรเกดขนบาง อาจจะนกขนมาลอย ๆ หรอน าเหตผลประกอบใด ๆ มาเปนมลฐานของการสรางภาพ 3) เปนภาพทถกวาดตามหลกของความเปนจรง เกดขนจรงอยางแนนอน ถาไดมการปฏบตทเปนไปตามขนตอนทถกตอง ส าหรบวนช สธารตน (2547, น. 69) ไดอธบายวาจนตนาการเปนความคดทมธรรมชาตทเกดคอสมองซกขวา ความคดชนดนเกดขนเมอจตใจอยในภาวะสงบหรอปลอยวาง นกจตวทยาในกลมนกจตวทยาวเคราะหเชอวา จนตนาการมแหลงก าเนดทส าคญอยในจตใจสวนไรส านกทเรยกวา จตไรส านกองครวม (Collective Unconscious) เปนพลงหรอสมรรถภาพของจตท

76

สามารถน าความร ขอมล ขาวสาร จากธรรมชาต และประสบการณตางๆ มาบรณาการเขาดวยกน แลวเปลยนแปลงรปแบบหรอสรางภาพขนใหมภายในจตใจ จนตนาการเกดขนในลกษณะการผสมผสานของความคดจากวทยาศาสตรและศลปศาสตร ท าใหเกดผลงานทางวรรณกรรม ศลปกรรม วทยาศาสตร สถาปตยกรรม เทคโนโลยดานตางๆ รวมทงจรยธรรมเปนตน สวนประพนธศร สเสารจ (2556, น. 212) อธบายจนตนาการวาเปนความคดในสงทอาจจะยงไมไดเกดขนและอาจเปนไปไดยากหรอเปนไปไมไดเลยแตอาจเกดเปนจรงขนมาได หรออยางนอยกจะเปนพนฐานของการคดเรมตนในความคดเพอสรางผลงานตางๆ ขนมาซงจ าเปนตองมความคดแบบอนๆมาสานตอความคดจนตนาการจงจะน าไปสการคนพบหรอสรางสรรคผลงานใหมได นอกจากนมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 94) ทใหค านยามเชงปฏบตการของจนตนาการวาเปนกระบวนการคดการสรางภาพ การสรางสรรคสงใหมของมนษยทมบทบาทตอการด าเนนชวตใหเกดการสรางสรรค สงใหม พฤตกรรมใหม กระบวนการดงกลาวอาจเกดจากประสบการณ ทศนคตทเปดกวาง หรอเสรภาพทางความคด และกระบวนการนนจะสามารถประมวลผลจากสมองน าไปสการพฒนาเปนวธการท างาน การตดสนใจ การแกปญหา ซงกระบวนการดงกลาวอาจเกดใหมหรอไมเกดขนกไดในอนาคต สอดคลองกบอาร พนธมณ (2557, น. 182 ) ไดอธบายวาจนตนาการเปนการตอบสนองความตองการทจะคดสรางภาพพจนจากสงทไมเคยปรากฏมากอน จนตนาการจงมกเปนคดในสงแปลกใหมยงไมเคยเกดขนหรอดเหมอนจะเปนไปไดยาก และเปนลกษณะส าคญของความคดสรางสรรคทจะน าไปสการคดคน ประดษฐสงแปลกๆ ใหมๆ และเปนประโยชน เชนเดยวกบบญเลศ สายสนท (2559) ใหความหมายของค าวา จนตนาการ คอความสามารถในการสรางภาพดวยจตตามความคดทปรารถนาจะใหเกดขน เปนภาพของเหตการณ สงของ สถานทหรอบคคลทไดเคยเหน เคยพบหรอเคยไปมากอนในอดต โดยอาศยสมองหรอจตใตส านกทไดเคยจดจ าไว มนษยทกคนมความสามารถทจะสรางจนตนาการได ตางกนทสามารถสรางจนตนาการไดเรวหรอชา ไดชดเจนหรอพรามว จนตนาการถอเปนความสามารถของผทมประสบการอยางหนง ทไดเคยสะสมภาพเหตการณ และสถานการณตางๆ ทตนไดเคยประสบมาตลอดชวตจนถงปจจบน สวนสารานกรมเสร (2559) ไดอธบายวา จนตนาการเปนความสามารถในการสรางภาพในสมองซงภาพเหลานไมไดรบรผานการมองเหน การไดยนหรอผานวธการรบรอน ๆ จนตนาการถอไดวาเปนตวชวยส าคญในการน าความรไปใชงานจรงและแกไขปญหาตาง ๆ และยง เปนรากฐานในการรวมประสบการณและเขาดวยกน การฝกการสรางจนตนาการสามารถท าไดโดยการฟงเรองเลา และกตตกาญจน ปฏพนธ,จกรกฤษณ โพดาพลและวลยพรณ เสรวฒน (2556, น. 43) สรปวาจนตนาการเปนความเชอ ความศรทธา ความคาดหวง ซงกอใหเกดมโนภาพในจตใจ ทสาคญตองมความเชอมนวามความเปนไปได จนตนาการเปนวสยทศนรวมกบความคดเชงสรางสรรคเปนพฤตกรรมในการแสดงออกถงกระบวนการสรางมโนภาพทเดนชดไวในจตใจ มเหตผล ส าหรบจารวรรณ ทองวเศษ (2557, น. 38) อธบายวาการใชจนตนาการในการสรางภาพอนาคตเนองจากจนตนาการของมนษย

77

สามารถท าใหเปนจรงได ท าใหสงใหมๆ ทเราคดไมถงเกดขนอยางมากมาย ดงนนเราจงสามารถใชจนตนาการของเราในการคาดการณ “อนาคตทเปนไปได” ทอาจจะเกดขนไดในแงมมทหลากหลายทนททเรารบรแนวคดหรอเหนปรากฏการณหรอสงใหมๆ ทเกดขนในสงคม สรปไดวา จนตนาการ หมายถง กระบวนการสรางภาพในความคดเกยวกบสงใด สงหนงขนใหม โดยมประสบการณเดมเปนพนฐานในการคด น าไปสการสรางสรรคสงใหมหรอการพฒนาวธการท างาน การแกปญหา ซงอาจจะเกดขนในอนาคตหรอไมเกดขนกได

ตารางท 6 การสงเคราะหองคประกอบจนตนาการ

ท องคประกอบ

Vygo

tsky

(200

4)

Isaks

en, D

orva

l & T

reffi

nger

(2

011)

Sa

sson

(201

5)

ชเกย

รต ม

งมตร

(254

5)

วนช

สธาร

ตน (2

547)

ประพ

นธศร

สเส

ารจ

(255

6)

มณฑา

ทพย

เสยย

งคะ

(255

6)

อาร

พนธ

มณ (2

557)

จาร

วรรณ

ทอง

วเศษ

(255

7)

บญเล

ศ ส

ายสน

ท (2

559)

1. ความคดสรางสรรค 2. ความคดรเรม 3. ความคดเชงอนาคต 4. คดเชงวสยทศน 5. คดอยางมวญจารญาณ 6. ความคดเชงบวก 7. เสรภาพทางความคด 8. คดอยางหลากหลาย 9. คดแกปญหา

จากตารางท 6 พบวา องคประกอบจนตนาการทไดจากการสงเคราะหแนวคด

ทฤษฎ และงานวจย 10 รายการ ส าหรบงานวจยนใชเกณฑพจารณาความถตงแตรอยละ 50 ขนไป พบวา ไดองคประกอบยอย จ านวน 2 องคประกอบ ทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ดงน

องคประกอบท 1 ความคดรเรม องคประกอบท 2 ความคดเชงอนาคต

78

จากองคประกอบจนตนาการ สามารถแสดงเปนโมเดลการวดองคประกอบดานจนตนาการดงภาพท 4

ภาพท 4 โมเดลการวดองคประกอบยอยดานจนตนาการ

จากภาพท 4 แสดงโมเดลการวดองคประกอบยอยจนตนาการทไดจากการสงเคราะหจากแนวคด ทฤษฎและงานวจย ซงประกอบดวย ความคดรเรมและความคด เชงอนาคต โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะห เพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบ ดงหวขอทจะกลาวถงตอไป

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความคดรเรม Guilford (1967, pp. 145-146) ไดอธบายถง ความคดรเรมวา หมายถง ความคดแปลกใหม ไมซ ากบความคดของคนอนและแตกตางจากธรรมดา อาจเกดจากความคดเดมทมอยแลวมาดดแปลงประยกตเปนสงใหม และเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม เชน การคดสรางเครองบนไดส าเรจ โดยน าแนวคดมาจากการท าเครองรอน สอดคลองกบณรงควทย แสนทอง (2546, น. 105) ไดอธบายถง ความคดรเรมวาเปน เปนการคดสงใหมๆ เชน วธการท างานแบบใหม การคดหาโอกาสในการพฒนาตวเองแบบใหมๆ สรางแนวคดใหม ซงการฝกคดสงใหมๆ ทกวนจะเปนเสนทางน าเราไปสโอกาสอยางแทจรง เพราะโอกาส คอสงทผคนยงไปไมถง ยงไมทราบ ยงมองไมเหน และลกขณา สรวฒน (2549, น. 26) ไดอธบายถง ความคดรเรมวาเปนการคดเมอพบความสมพนธใหมๆ ของสงตางๆ ทมคณคาและมประโยชนแปลกใหมกวาเดม มลกษณะแนวใหม การประดษฐสง

การคดรเรม

จนตนาการ(Imagination)

การคดเชงอนาคต

79

แปลกใหม มวธการใหมขนมาหรอคดปรบปรงวธการทมอยแลวใหดขน สะดวกขนอาจเปนการคดโครงสรางหรองานขนมาใหมกได รวมทงปราณ สรสทธ (2556, น. 313) ไดอธบายถงความคดรเรมวาเปนความคดในสงแปลกใหม ซงผน าตองกลาสรางความคดใหมๆ ลดการครอบง าความคดดงเดม พยายามคดแบบปราศจากหลกเกณฑ สอดคลองกบอาร พนธมณ (2557, น. 38 - 40) ไดอธบายถง ความคดรเรมวาเปนลกษณะความคดแปลกใหม แตกตางจากความคดธรรมดา อาจน าเอาความรเดมมาคดดดแปลงและประยกตใหเกดสงใหมขน ลกษณะคนทมความคดรเรมมกไมชอบความจ าเจ ซ าซากแตจะชอบปรบปรงและเปลยนแปลงใหงานของเขามชวตชวาและมความแปลกใหมกวาเดม มความมงมนและมสมาธ เปนบคคลทกลาคด กลาแสดงออก กลาทดลอง และกลาเสยง จงมเอกลกษณของตนเองและมความเชอมนในตนเอง และเทยนประพนธ พนธลขต (2554, น. 214) ไดใหค านยาม ความคดรเรมวาเปนการคดใหม มกเกดขนเมอเราเผชญกบปญหายากล าบากจากสงเดมๆ และไมตองการทจะอยกบปญหานน จงตดสนใจทจะเรมคดใหม หาวธการด าเนนการใหมๆ เพอทจะไมตองเผชญกบปญหาเดมๆ การคดใหมและพฒนาสงใหมจากสงทคดวามดอยแลวใหดยงขนไปอก จงเกดเปนผลงานสรางสรรคได เชนเดยวกบประพนธศร สเสารจ (2556, น. 214) ไดใหค านยาม ความคดรเรมวาเปนความสามารถในการคนพบสงแปลกๆใหมๆ เปนความสามารถคดทตางจากคนอน แตกตางจากความคดธรรมดา ตางจากทเคยเปน เปนความคดทไมเคยมใครคดมากอน คนอนคดไมถง หรออาจปรบปรงและเปลยนแปลงใหแตกตางไปจากของเดม นอกจากนรญญรตน เรองเวทยาวงศ (2558, น. 73) สรปลกษณะความคดรเรม ดงน ตองเปนความคดทแปลกใหม เปนความคดทไมเหมอนคนอน เปนความคดทไมซากบค าตอบของผอน และเปนความคดทผอนคาดไมถง และสมพร หลมเจรญ (2552, น. 29) สรปลกษณะบคคลทมความคดรเรม พบวาคนทมความคดรเรมมกไมชอบความจ าเจ ซ าซากแตจะชอบปรบปรงเปลยนแปลงใหงานทท ามชวตชวา มความแปลกใหมกวาเดม เปนบคคลทมความศรทธาทจะท างานซบซอนทตองอาศยความสามารถสงใหส าเรจได มงมนและมสมาธแนวแนในงาน ไมเหนแกสนจางและรางวล แตเปนการท างานทเกดจากแรงจงใจภายในหรอเกดจากความศรทธาและความพอใจในงานนน สรปไดวา ความคดรเรม หมายถง ความคดแปลกใหม ไมซ ากบความคดของคนอนและแตกตางจากธรรมดา อาจเกดจากความคดเดมมาดดแปลงประยกต ใหเกดสงใหม หรอวธการใหมๆ ใหตางไปจากเดมทมอยแลวใหดขน อาจเปนการคดโครงสรางหรองานขนมาใหมกได รวมทงเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความคดเชงอนาคต Sarah, Haith & Scholnick (2012, pp. 25-42) ไดอธบายถง ความคดเชงอนาคตวาเปนการวางแผนในอนาคตเพอรองรบความสามารถในการด าเนนการไดและมทกษะพรอมทจะ

80

สามารถท าเปนการวางแผนลวงหนาเพอพฒนางานกบสงใหมทจะเกดขน ดงนน การคดเชงอนาคตเปนมตของความคดทสรางความสมพนธระหวางความคาดหวงกบการวางแผน ส าหรบเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546, น. 28) ไดอธบายถง การคดเชงอนาคตวาเปนความสามารถในการฉายภาพแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคต โดยใชหลกการคาดการณทเหมาะสม เปนการขยายขอบเขตความสามารถของสมองในการคาดการณสงทอาจจะเกดขนในอนาคต เพอเหนภาพอนาคตตางๆ กอนทเราจะตดสนใจ โดยการพฒนาทกษะ 2 ดาน ไดแก ความรในหลกคดเกยวกบอนาคต และการใชเครองมอชวยคาดการณอนาคต จะชวยใหเหนภาพอนาคตทเคยคลมเครอไดชดเจนขน สอดคลองกบมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 102) ไดอธบายวา คดเชงอนาคตเปนความสามารถในการฉายภาพแนวโนม การประเมนสถานการณทอาจเกดขนในอนาคตโดยใชหลกคาดการณทเหมาะสม โดยใชหลกการคดตองคดอยางมเหตมผลไมใชการคาดคะเนเปนการคดเพอวางแผนการท างาน เพอปองกนการเกดปญหาในการท างานในอนาคต นอกจากนสวทย มลค า (2547, น.11) และณฐภร อนทยศ (2556, น. 264) ไดอธบายวา การคดอนาคต คอ ความสามารถในการคาดการณแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคตไวอยางชดเจน มหลกเกณฑทเหมาะสม และสามารถน าสงทคาดการณนนมาใชประโยชนไดอยางเหมาะสม เชนเดยวกบฆนท ธาตทอง (2554, น. 76) การคดเชงอนาคต หมายถง ความสามารถในการในการคาดการณสงทอาจจะเกดขนในอนาคต โดยใชหลกคด เครองมอ การคาดการณทเหมาะสม เปนความเชอวามหลายเรองทสามารถก าหนดอนาคตได สวนเทยนประพนธ พนธลขต (2554, น. 165) สรปวาการคดเชงอนาคต คอการใชความคดโดยมองออกไปใหไกลกวาสภาพทเปนอยในชวตประจ าวน แตมองออกไปในอนาคตถงผลทตองการใช และจารวรรณ ทองวเศษ (2557, น. 32) สรปวาการคดเชงอนาคต หมายถง เปนการคาดการณฉายภาพแนวโนมทอาจจะเกดขน และวางแผน เพอมองผลทคาดวาจะเกดขน ทงผลดและผลเสยอยางลกซง กวางไกล ตามเหตและผลทอยบนรากฐานของความเปนจรงซงเปนรปแบบหนงของการคดแกปญหาโดยรบรถงสถานการณทยงไมปรากฏขนโดยน าสภาพการเหลานนมาเขาสระบบการคดแกปญหา และหาค าตอบใหมอยางมประสทธภาพ นอกจากนฆนท ธาตทอง (2554, น. 252) สรปวาการคดเชงอนาคต คอ การเชอมโยงขอมลเพอน าไปใชวางแผนเพออนาคต สรปไดวา ความคดเชงอนาคต หมายถง ความสามารถในการคาดการณแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคตไวอยางชดเจน โดยใชหลกคด เครองมอ การคาดการณทเหมาะสม และสามารถน าสงทคาดการณนนมาใชประโยชนได

81

ตารางท 7 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของจนตนาการ

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช ความคดรเรม

ความคดแปลกใหม ไมซ ากบความคดของคนอนและแตกตางจากธรรมดา อาจเกดจากความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม หรอวธการใหมๆใหตางไปจากเดมทมอยแลวใหดขน อาจเปนการคดโครงสรางหรองานขนมาใหม รวมทงเปนความคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม

1. การหาวธการท างานท แตกตางจากคนอน

2. การคดนวตกรรมใหมๆ 3. การน านวตกรรมทมอยมา

ปรบปรงใหดขน

ความคดเชงอนาคต

ความสามารถในการคาดการณแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคตไวอยางชดเจน โดยใชหลกคด เครองมอ การคาดการณทเหมาะสม และสามารถน าสงทคาดการณนนมาใชประโยชนได

1. การวเคราะห แนวโนมการ ท างานไดอยางเหมาะสม 2. การวางแผนขนตอนของ การท างานไวลวงหนา 3. การคดหาวธการแกปญหาใน

การท างานลวงหนา 4. การตดสนใจโดยใชขอมล สารสนเทศ 5. การน าสงทคาดการณมาใช

ประโยชนได

องคประกอบแรงจงใจ

Hodgetts (1999, p. 57) ไดอธบายวาแรงจงใจเปนแรงทจะผลกดนพฤตกรรมของบคคลซงเกดจากความตองการ แรงขบ หรอความปรารถนา เพอใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค พฤตกรรมของคนถกก าหนดและควบคม โดยแรงจงใจยงมลกษณะทแตกตางกนในแตละคนอกดวย สอดคลองกบวไลวรรณ ศรสงคราม, สชญญา รตนสญญา, โรจนรว พจนพฒนพลและพรพล เทพประสทธ (2549, น 168) เนตรพณณา ยาวราช (2556, น. 135-136) ลกขณา สรวฒน (2557, น. 217) และโชต บดรฐ (2558, น. 146) อธบายวาแรงจงใจเปนพลงทมอยในตวบคคลซงเปนสงเรา แรงขบ แรงกระตน ความปรารถนาหรอเปนสงชกจงทมอย ในตวบคคลซงท าหนาทกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนงออกมาเพอสนองความตองการ ความพงพอใจหรอจดมงหมายนนๆ

82

รวมทงสงจงใจทอยภายนอกตวบคคลมอทธพลในการกระตนหรอชกจงใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาทางใดทางหนง แรงจงใจจงเปนกระบวนการทอนทรยถกกระตนจากสงเราใหมพฤตกรรมไปสจดมงหมายได แรงจงใจท าใหบคคลเกดพลง เกดความพยายาม มความกระตอรอรน และมชวตชวาทจะกระท าพฤตกรรมเพอท ากจกรรมใดกจกรรมหนงใหเกดความส าเรจดวยการแสวงหาวธตางๆ จนบรรลเปาหมายตามทตองการ เชนเดยวกบศรวรรณ เสรรตน, สมชาย หรญกตต และธนวรรธ ตงสนทรพยศร (2550, น. 166-167) ไดนยามแรงจงใจวาเปนอทธพลภายในของบคคล ซงเกยวของกบระดบการก าหนดทศทางและใชความพยายามในการท างานอยางตอเนอง หรอเปนสภาวะของบคคลทถกกระตนใหแสดงพฤตกรรมเพอไปสจดหมายปลายทางตามทตนตองการ การจงใจจงเปนการทบคคลไดรบการกระตนใหแสดงพฤตกรรมในการกระท ากจกรรมตางๆ อยางมพลง มคณคา มทศทางทชดเจน และวรรณ ลมอกษร (2551, น. 117-118) ไดอธบายวาแรงจงใจเปนพลงผลกดนใหบคคลมการกระท าหรอมพฤตกรรมเกดขน แรงจงใจบางอยางถกผลกดนมาจากภายในตวบคคล ใหบคคลแสดงพฤตกรรมหรอกจกรรมบางอยางดวยความสข มความศรทธาหรอมเจตคตทดตอกจกรรมซงอาจตองใชเวลานานแตถาสามารถจงใจบคคลไดแลวการกระท าจะเกดขนสม าเสมอ และเปนพฤตกรรมทถาวร ในทางกลบกนหากวาการกระท าของบคคลถกกระตนจากสงแวดลอมภายนอก เปนการกระท าเกดขนเพอตองการผลตอบแทน โดยมจดหมายอยทเครองลอใจจะไมท าใหบคคลมพฤตกรรมเกดขนถาวร ส าหรบเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553, น. 24-25) ไดอธบายวา แรงจงใจ เปนองคประกอบหนงทกระตนใหคนตองการคดสรางสรรค แรงจงใจเปนการกระตนจากภายใน มประโยชนตอความคดสรางสรรค คนทมแรงกระตนจากภายใน มกจะมความรสกสนก และพงพอใจเมองานประสบความส าเรจ สวนแรงกระตนจากภายนอกจะมลกษณะตรงกนขาม ค อการทสงแวดลอมภายนอกเปนผยนเสนอรางวล และนชล อปภย (2555, น. 104) ไดอธบายวาแรงจงใจ หมายถง แรงผลกดนทท าใหบคคลกระท าสงใดสงหนงอาจเกดขนจากปจจยหลายอยางทแตกตางกนไป ส าหรบบางคนการจงใจอาจเกดจากความตองการ ความกลว หรอความอยากรอยากเหน ในขณะทบางคนการจงใจในการท าสงใดสงหนงอาจเกดจากความคาดหวงวาจะไดรบสงทปรารถนาเปนการตอบแทน นอกจากนชยเสฏฐ พรหมศร (2557, น. 141) ไดนยามค าวาแรงจงใจ คอการแสดงออกซงความพยายามดวยความเตมใจ เพอการบรรลเปาหมายของตน ซงการทบคคลจะเกดแรงจงใจไดนนตองมาจากแรงปรารถนาหรอความตองการภายในใจเสยกอน ถาความตองการทยงไมไดรบการตอบสนอง เปนสาเหตทท าใหเกดความเครยดทงทางดานรางกายและจตใจท าใหบคคลตองพยายามท าบางสงบางอยางเพอทจะลดหรอปลดปลอยความเครยดนน สรปไดวา แรงจงใจ คอ แรงผลกดนหรอสงกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมความเตมใจ เกดความพงพอใจในการท างานและความมงมน ทมเททจะท างานใหดทสด เพอบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคขององคการ

83

ตารางท 8 การสงเคราะหองคประกอบแรงจงใจ

ท องคประกอบ

Hodg

etts

(199

9)

วไลว

รรณ

ศรส

งครา

มและ

คณะ

(254

9)

ศรวร

รณ เส

รรตน

และค

ณะ

(255

0)

วรรณ

ลมอ

กษร

(255

1)

เกรย

งศกด

เจร

ญวง

ศศกด

(255

3)

นชล

อปภ

ย (2

555)

เนตร

พณณ

า ยา

วราช

(255

6)

ชยเส

ฏฐ พ

รหมศ

ร (2

557)

ลกขณ

า ส

รวฒน

(255

7)

โชต

บดร

ฐ (2

558)

1. ความตองการความส าเรจ 2. มทศทางและเปาหมาย 3. ความพงพอใจในงาน 4. ความกระตอรอรน

5. ความตอเนอง

6. ความพยายาม 7. ความตงใจ

8. ความเตมใจ

9. ความทมเท

10. มเจตคตทด

11. ความกลว

12. ความคาดหวง

13. ความอยากรอยากเหน

14. ความรสกสนก

จากตารางท 8 พบวา องคประกอบแรงจงใจทไดจากการสงเคราะหแนวคด ทฤษฎ

และงานวจย 10 รายการ ส าหรบงานวจยนใชเกณฑพจารณาความถตงแตรอยละ 50 ขนไป พบวาได องคประกอบยอย จ านวน 3 องคประกอบ ทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ดงน

องคประกอบท 1 ความตองการความส าเรจ องคประกอบท 2 ทศทางและเปาหมาย องคประกอบท 3 ความพงพอใจในงาน จากองคประกอบยอยดานแรงจงใจ สามารถแสดงเปนโมเดลการวดแรงจงใจได

ดงภาพท 5

84

ภาพท 5 โมเดลการวดองคประกอบยอยแรงจงใจ

จากภาพท 5 แสดงโมเดลการวดองคประกอบยอยแรงจงใจทไดจากการสงเคราะหแนวคด ทฤษฎและงานวจย ซงประกอบดวย 1) ความตองการความส าเรจ 2) ทศทางและเปาหมาย และ 3) ความพงพอใจในงาน โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบ ดงทจะกลาวถงตอไป

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความตองการความส าเรจ

วภาส ทองสทธ (2552, น. 208) ไดอธบายถงบคคลทตองการความส าเรจจะมความปรารถนาทจะประสบความส าเรจและกลวตอความลมเหลว ตองการการแขงขนและก าหนดเปาหมายทยากส าหรบตนเอง มทศนะชอบเสยงแตไมใชชอบการพนน พอใจทจะวเคราะหและประเมนปญหา มความรบผดชอบเพอใหงานส าเรจ และมการปองกนในการท างาน มความปราถนาจะท างานใหดกวาบคคลอน แสวงหาหรอพยายามรบผดชอบในการคนหาวธแกไขปญหาใหดทสด สอดคลองกบแนวคดของจราภรณ ตงกตตภาภรณ (2556,น.1) ไดสรปวา มนษยทกคนตองการใหตนเองประสบความส ารจในหนาทการงานและชวตครอบครว และเปนความส าเรจทมความสมบรณทงกายและใจ ปจจยทมอทธพลตอการน าไปสความส าเรจตองอาศยความรอบร ในสาขาวชาชพ และการตระหนกรเกยวกบตนเองและผอน รวมทงความสามารถในการปรบตวตอสถานการณตางๆ ในชวตประจ าวน และอรยา คหา (2556, น. 112) ไดอธบายถงแรงจงใจใฝสมฤทธวาเปนแรงจงใจเพอมงความส าเรจและเนนการพฒนาทเปนเลศ เปนจตลกษณะทส าคญทเกอหนนใหกจกรรมตางๆ ด าเนนไปอยางมประสทธผล ประกอบดวยองคประกอบ ความทะเยอทะยาน กระตอรอรน กลาเสยง รบผดชอบตอตนเอง รจก

ความตองการความส าเรจ

แรงจงใจ (Motivation)

ทศทางและเปาหมาย

ความพงพอใจในงาน

85

วางแผน และมเอกลกษณ ส าหรบประคลภ ปณฑพลงกร (2558) ไดเขยนบทความอปนสยของคนทประสบความส าเรจในชวต อธบายวา คนเราทกคนเกดมายอมมความตองการทจะประสบความส าเรจในชวตทกคน แตกไมใชทกคนทจะประสบความส าเรจตามทตนตงใจไว บางคนไปถงเปาหมายทตองการไดอยางรวดเรว บางคนคอยๆ ไป แตกไปถงได แตบางคนไปยงไงกไปไมถง สวนอปนสยของคนทประสบความส าเรจจะประกอบไปดวยสงตอไปน 1) เรยนรอยเสมอ 2) มการก าหนดเปาหมายทชดเจน 3) เปนคนทบรหารเวลาไดด 4) เปนคนทมทศนคตทด และ5) กลาทจะเสยง นอกจากน ชฎา วฒนศรธรรม (2559) ไดเขยนบทความ 9 เคลดลบการท างาน ใหประสบความส าเรจ ดงน 1) ท างานใหไปถงเปาหมาย 2) เอาใจเขามาใสใจเรา 3) สอความกนใหมากขน 4) มความคดไมหยดนง 5) มงมน ขยนหมนเพยร 6) มคณธรรม 7) รกความกาวหนา 8) ตงใจท างานทกอยางใหดทสด 9) วางตวเปนหวหนางานทด รวมทงบรม โอทกานนท (2559) ไดอธบายคณลกษณะของผทประสบความส าเรจ มดงน 1) เปนผทมเปาหมายทชดเจน 2) มความมงมนสงทจะท าสงนนใหส าเรจ 3) มความออนนอม ไมถอตว 4) มภาวะผน า กลาเสยง และกลาทจะตดสนใจ 5) ท างานเรว รวมถงมสมผสทเรวตอโอกาส ปญหา และอปสรรค 6) มความฝน ความคดรเรม และความคดทจะปรบปรงสนคาและบรการใหดขนตลอดเวลา 7) ไมคดวางานทท าอยเปนงานทตองท าแตเปนงานทอยากท า 8) เกงทรจกเลอกหาทมงานทไวใจได และ9) มความรสกยนด เมอตองให สรปไดวา ความตองการความส าเรจ หมายถง ความปรารถนาทจะประสบความส าเรจในหนาทการงาน โดยมพฤตกรรมทแสดงออกถงความมงมนในการท างาน ความรบผดชอบในงานทท า มความ ขยนหมนเพยร และการตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของทศทางและเปาหมาย ณรงควทย แสนทอง (2546, น. 136 -139) ไดอธบายถงการก านดเปาหมายวา การก านดเปาหมายใหทาทาย จะเปนจดเรมตนของการออกแบบพฤตกรรม รปแบบ และแนวทางในการท างานหรอการด าเนนชวต แนวทางในการตงเปาหมายในการท างานทมประสทธภาพ ดงน 1) ตงเปาหมายใหสงกวาทตองการ 2) ตงเปาหมายใหสงกวาทเคยท าไดในอดต 3) สรางพนธะผกพนใหตวเอง และ4) จบจองทเปาหมายปลายทาง สอดคลองกบเทยนประพนธ พนธลขต (2554, น. 152 -156) ไดอธบายวาการก าหนดเปาหมายวาเปรยบไดกบการก าหนดทศทางวาเราตองการอะไร ผลลพธทไดควรออกมารปแบบใด เปาหมายทดควรมลกษณะ วดเปนรปธรรมได ระบระยะเวลาไดและสรางความทาทายในความสามารถ เชนเดยวกบอรยา คหา (2556, น. 102) ทอธบายถงการตงเปาหมายวา คอจดหมายปลายทาง เปนจดสดทายของพฤตกรรม มนษยทกคนมเปาหมายในชวตดงนนทกคนจงเรงขวนขวย เพอตอบสนองความตองการทเปนเปาหมายของตน และเนตรพณณา ยาวราช (2556, น.145)

86

ไดอธบายการก าหนดเปาหมายวาผบรหารก าหนดเปาหมายเพอเปนแนวทางใหบคคลแสดงพฤตกรรมตามเปาหมายทก าหนด การก าหนดเปาหมายทสามารถจงใจได คอ เปาหมายนนเปนทยอมรบ เปาหมายนนมความทาทาย และเปนเปาหมายทเฉพาะเจาะจงชดเจน สามารถวดได ก าหนดปรมาณได ส าหรบวไลวรรณ ศรสงคราม, สชญญา รตนสญญา,โรจนรว พจนพฒนพลและพรพล เทพประสทธ (2549, น 168) อธบายวาการมทศทาง คอ วธการทบคคลไดพยายามทจะกระท าเพอไปสเปาหมาย แรงจงใจจะเปนสงก าหนดทศทางของพฤตกรรมเพอมงไปสเปาหมาย นอกจากน Edwin A. Locker (อางถงใน นตพล ภตะโชต, 2556, น. 210-211) ไดอธบายถงแนวคดและหลกการในการก าหนดเปาหมาย ดงน 1) ในการก าหนดเปาหมายจะตองมการเจาะจงลกษณะของงานเอาไวชดเจน ตองก าหนดทงหนาทและความรบผดชอบเอาไวใหแนนอน 2) ตองมการก าหนดวธการในการปฏบตงานเอาไวดวย 3) ก าหนดเปาหมายทงดานคณภาพและปรมาณ 4) ก าหนดระยะเวลาในการปฏบตงาน 5) ล าดบความส าคญของเปาหมาย 6) เปาหมายทความยากล าบากจะกอใหเกดผลงานสง และบรรลเปาหมายไดยาก 7) สรางทมงานใหเขมแขง ขจดความขดแยงตางๆ ใหหมดไป 8) ใหผลประโยชนตอบแทน

สรปไดวา ทศทางและการตงเปาหมาย หมายถง การก าหนดทศทางและเปาหมายในการท างานทแนนอน การก าหนดวธการท างานทชดเจน มการวางแผนการท างาน มความมงมนในการท างานใหความส าเรจ น าไปสการเปลยนแปลงทมประสทธผล

นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความพงพอใจในงาน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2547, น. 122) ไดอธบายถงความพงพอใจในการท างานวาเปนความสขชองบคคลทเกดจากการปฏบตงาน และไดรบผลตอบแทน คอ ผลทเปนความพงพอใจทท าใหบคคลเกดความรสกกระตอรอรน มความมงมนทจะท างาน มขวญและก าลงใจ สงเหลานจะเปนผลตอประสทธภาพและประสทธผลของการท างาน รวมทงการสงผลตอความส าเรจและเปนไปตามเปาหมายขององคการ สอดคลองกบนตพล ภตะโชต (2556, น. 170) ไดสรปวาความพงพอใจในงานวาเปนความรสกทดตองานทท าอนเปนผลมาจากสงดๆ ทไดรบจากการท างาน เชน คาตอบแทนด เพอนรวมงาน ลกษณะการท างาน สภาพแวดลอมในการท างาน ระบบการบรหารจดการ การบงคบบญชา ฯลฯ ผลทเกดความพงพอใจ คอจะเกดความกระตอรอรน มขวญและก าลงใจ เสยสละทมเทใหกบงานทท า สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลของการท างานในองคการ เชนเดยวกบรงสรรค ประเสรฐศร (2548, น. 22) และวภาดา คปตานนท (2551, น. 180) อธบายสอดคลองกนวาความ พงพอใจในงานเปนความรสกหรอทศนคตของแตละบคคลมตองานทเขาท า บคคลใดทมความพงพอใจสงจะมความรสกเชงบวกตองาน ตรงกนขามบคคลใดทไมพอใจในงานของตนกจะมความรสกเชงลบตองานทเขาท า นอกจากนวภาส ทองสทธ (2552, น. 160) ไดสรปวาความพงพอใจในงาน คอ

87

ทศนคตของคนใดคนหนงทมตองานของเขา โดยสอผานทางอารมณและความรส กชอบหรอไมชอบ พอใจหรอไมพอใจ ซงเปนทศนคตดานความรสก ทงในเชงความรสก (Feelings) ความคด (Thoughts) และความตงใจ (Intention) สรปไดวา ความพงพอใจในงาน หมายถง ความรสกทมความสข ความพอใจ มเจตคตทดตอการปฏบตงาน โดยการไดรบการตอบสนองความตองการทงทางดานรางกายและจตใจ กอใหเกดก าลงใจ สงผลใหเกดความกระตอรอรน ความรวมมอ รวมใจ ทมเทและเสยสละใหกบการท างาน จงรกภกดตอองคการ ไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในองคการ และสามารถท างานใหบรรลเปาหมายและเกดประสทธภาพ ตารางท 9 องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชของแรงจงใจ

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช ความตองการความส าเรจ

ความปรารถนาทจะประสบความส าเรจในหนาทการงาน โดยมพฤตกรรมทแสดงถงความมงมนในการท างาน ความรบผดชอบในงานทท า มความ ขยนหมนเพยร และการตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

1. ความมงมนในการท างาน 2. ความรบผดชอบในงานทท า 3. การตรวจสอบผลการ

ด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

ทศทางและเปาหมาย

การก าหนดทศทางและเปาหมายใน การท างานทแนนอน การก าหนดวธการท างานทชดเจน มการวางแผนการท างาน มความมงมนในการท างานใหความส าเรจ น าไปสการเปลยนแปลงทมประสทธผล

1. การตงเปาหมายในการท างานทชดเจน

2. การก าหนดวธการท างานอยางชดเจน

3. การวางแผนการท างาน 4. การท างานมงความส าเรจ

88

ตารางท 9 (ตอ)

องคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการ ตวบงช ความพงพอใจในงาน ความรสกทมความสข ความพอใจ ม เจต

คตทดตอการปฏบตงาน โดยการไดรบการตอบสนองความตองการทงทางดานรางกายและจตใจ กอให เกดก าลงใจ สงผลใหเกดความกระตอรอรน ความรวมมอ รวมใจ ทมเทและเสยสละใหกบการท างาน จงรกภกดตอองคการ ไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในองคการ และสามารถท างานใหบรรลเปาหมายและเกดประสทธภาพ

1. ความรกและศรทธาในองคการ

2. ความกระตอรอรนในการท างาน

3. ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน

4. ความมนคงและความกาวหนาในการท างาน

5. ไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในองคการ

6. การท างานบรรลเปาหมาย

งานวจยทเกยวของภาวะผน าเชงสรางสรรค งานวจยในประเทศไทยทเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค พบผลงานระดบปรญญาโท หลกสตรพยาบาลศาสตร สาขาวชาการบรหารการพยาบาล ไดแก ความสมพนธระหวางปจจยการท างาน บรรยากาศเชงสรางสรรค การแลกเปลยนระหวางหวหนาหอผปวยและพยาบาลประจ าการ กบภาวะผน าสรางสรรคของหวหนาหอผปวยโรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานคร ของกฤตยา เหงนาเลน (2545, น. 135 - 137) พบวาการพฒนาใหเกดบรรยากาศเชงสรางสรรค และเพมคณภาพการแลกเปลยนระหวางหวหนาหอผปวยกบพยาบาลประจ าการ สามารถเพมภาวะผน าสรางสรรคของหวหนาหอผปวย โรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานครได และกมลทพย ลลาธนาพพฒน (2551, น. 60) ท าการวจยเรอง ปจจยท านายพฤตกรรมการสรางสรรคของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ พบวา พฤตกรรมการสรางสรรคของพยาบาลวชาชพอยในระดบสง และแรงจงใจใฝสมฤทธ สภาพแวดลอมการท างาน ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนาหอผปวย ระยะเวลาในการปฏบตงาน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสรางสรรคของพยาบาลวชาชพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 นอกจากนยงมหลกสตรการบรหารการศกษาของสภาพ ฤทธบ ารง (2556, น. 123) ท าการวจยเรองภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอความมประสทธผลของโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 30 พบวา ภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหาร

89

สถานศกษาทสงผลตอความมประสทธผลของโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 30 ไดแก ดานการมความยดหยนและปรบตว ดานการค านงถงความเปนปจเจกบคคล ดานการท างานเปนทม และดานการมความคดสรางสรรค และไดคาสมประสทธสหสมพนธพหคณเทากบ .782 มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 มคาสมประสทธการท านายหรออ านาจพยากรณ รอยละ 61.20 ส าหรบงานวจยระดบปรญญาเอก ไดแก กตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 136 - 140) ท าการวจยเรอง โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษาอาชวศกษา พบวา ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงสรางสรรคอยในระดบมากทงสามปจจย คอ แรงจงใจภายใน สภาพแวดลอมแบบเปด และความรเชงลก โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ส าหรบปจจยแรงจงใจภายในมอทธพลรวมสงสดตอภาวะผน าเชงสรางสรรค นอกจากนวมล จนทรแกว (2555, น. 188) ท าการวจยเรอง รปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสราษฎรธาน เขต 3 พบวา ผบรหารสถานศกษามความตองการพฒนาคณลกษณะภาวะผน าเชงสรางสรรค 5 คณลกษณะ คอ ผน าการเรยนรแบบทม ผน าของผน า ผน าทสรางความคดสรางสรรค ผน าการบรหารความเสยง และผน าทมงผลสมฤทธของงาน โดยมรปแบบการพฒนา 5 ขนตอน ประกอบดวย การวเคราะหสงเคราะหภาวะผน าเชงสรางสรรค การสรางรปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค การทดลองใชรปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค การพฒนารปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค และการประเมนผลการใชรปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค รวมทงการวจยเรอง รปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของพนส ถนวน (2556, น. 295-296) พบวาองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มดงน 1) ภมรลมลกกวางขวาง 2) วางแผนปฏบตแนวใหม 3) เสรมสรางภาวะผน าใหเขมแขง 4) ใชเทคนคนเทศสอนงานอยางหลากหลาย 5) มอบหมายและตดตามงานอยางมชนเชง 6) ใชยทธวธการสอสารอยางมความหมาย 7) เสรมสรางแรงจงใจใฝสมฤทธ 8) ใชเทคนคทหลากหลายในการแกปญหา 9) ปรบปรงพฒนางานอยเสมอ 10) เสรมสรางทมงานใหมประสทธภาพ 11) เสรมสรางวสยทศนใหเปนไปไดในทางปฏบต และ12) เสรมสรางสมพนธภาพทมนคงยงยน โดยมวธการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค ไดแก ศกษาดวยตนเอง ศกษาดงาน เขารบการฝกอบรม ศกษากบผรผเชยวชาญ และศกษาตอในสถาบนอดมศกษา สวนรปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรค ประกอบดวย หลกการ ความมงหมาย แนวทางการพฒนา การพฒนาภาคทฤษฎ การพฒนาภาคปฏบต และการประเมนผล และมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 246-248 ) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ กระทรวงศกษาธการ พบวา ผลการสรางและพฒนาตวบงชภาวะผน าเชง

90

สรางสรรค ม 4 องคประกอบ คอ ดานมจนตนาการ 11 ตวบงช ดานมความยดหยน 9 ตวบงช ดานมความคดรเรม 11 ตวบงช และดานมวสยทศน 15 ตวบงช ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธโครงสรางตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค พบวา มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ เชนเดยวกบการวจยเรอง การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถนของพมพพร พมพเกาะ (2557, น. 139) พบวา องคประกอบของภาวะผน าเชงสรางสรรค คอ 1) ดานจนตนาการ ประกอบดวย 3 ตวชวด ไดแก (1) มความคดเชงสรางสรรค (2) มอารมณขนในการท างาน (3) มสตปญญาในการแกปญหาอยางสรางสรรค 2) องคประกอบดานมความยดหยน ประกอบดวย 3 ตวชวด ไดแก (1) ความสามารถในการคดหาค าตอบไดอยางอสระ ไมตกอยภายใตกฏเกณฑ ความคนเคย (2) ความสามารถในการปรบตวตามสถานการณตางๆ (3) การเปดกวางรบความคดใหมๆ อยางอสระ และ 3) องคประกอบดานวสยทศน ประกอบดวย 3 ตวชวด ไดแก (1) การสรางวสยทศน (2) การเผยแพรวสยทศน (3) การปฏบตตามวสยทศน สวนการวจยของสขพชรา ซมเจรญ (2558, น. 90 - 92) เรอง โครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของผนเทศภายในสถานศกษามธยมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผลการวจยพบวา องคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของผนเทศภายในสถานศกษามธยมศกษา ประกอบดวย 7 องคประกอบ คอ 1) ความสามารถทางสตปญญา 2) ความยดหยน 3) มจนตนาการ 4) การแกปญหาเชงสรางสรรค 5) คณลกษณะความรเฉพาะทาง 6) คณลกษณะทางความคด และ7) องคความรเฉพาะทาง งานวจยในตางประเทศทเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค ไดแกผลงานของDanner (2008, pp. 138 -139) ไดศกษาผน าความคดสรางสรรคในการศกษาศลปะ : มมมองของการศกษาศลปะ เปนงานวจยเชงพรรณนา และใชวธการปฏบต โดยในการสรางความเปนผน าความคดสรางสรรคด าเนนการผานการท างานจตรกรรมฝาผนงรวมกนของชมชน พบวา ผน าความคดสรางสรรคเรมตนจากกระบวนการสรางสรรคทมวสยทศนทางศลปะ มการสรางปฏสมพนธทางสงคมโดยมวตถประสงครวมกนซงสงผลใหมวธการใหมในการมองเหนและความเขาใจความคดและความ ทาทาย การสรางการท างานรวมกน และเสรมสรางวสยทศน มความจ าเปนส าหรบการศกษาดานศลปะ ควบคทฤษฎสวนบคคลและกระบวนการของการพฒนา เพอพบวธทจะเปลยนจดรวมจากเชงลบเปนเชงบวกททาทายของความสมพนธทซบซอนของความคดสรางสรรคและความเปนผน าในการศกษาดานศลปะ โดยจดเรมตนของการเปนผน าความคดสรางสรรคตองสะทอนความคดของคนอน ๆ ทเกยวกบความเปนผน าเปนสวนหนงของการฝกการเรยนการสอน และ Yudess (2010, pp. 163-164) ไดท าการวจยเรอง The Synergies, Efficacies and Strategies Involved in Teaching Creativity and Leadership Together: A Grounded Theory ไดสรปองคประกอบของภาวะผน าเชงสร างสรรควาประกอบดวย แรงจงใจ (Motivation) ความฉลาดทางอารมณ (Emotional

91

Intelligence) ความยดหยน (Flexibility) จนตนาการ (Imagination) การแกปญหา (Problem Solving) และการเปลยนแปลง (Change) กรอบแนวคดการวจย

จากการศกษา แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ทใชเปนกรอบแนวคดการวจยดงน

1. ดานความยดหยน จากแนวคดของ Luecke & Katz (2003) Sousa (2003 ) Danner (2008) Harris (2009) Yudess (2010) Zacko-Smith (2010) Magdich (2011) Puccio,Murdock & Mance (2011) กตตกาญจน ปฏพนธ (2555) มณฑาทพย เสยยงคะ (2556) และพมพพร พมพเกาะ (2557)

2. ดานวสยทศน จากแนวคดของ Basadur (2004) Danner (2008) Harris (2009) Stoll and Temperley (2009) Zacko-Smith (2010) Magdich (2011) Puccio, Murdock & Mance (2011) Asif & Rodrigues (2015) กตตกาญจน ปฏพนธ (2555) มณฑาทพย เสยยงคะ (2556) และพมพพร พมพเกาะ (2557)

3. ดานจนตนาการ จากแนวคดของ Luecke & Katz (2003) Basadur (2004) Harris (2009) Stoll and Temperley (2009) Yudess (2010) Zacko-Smith (2010) ไพฑรย สนลารตน (2553) กตตกาญจน ปฏพนธ (2555) มณฑาทพย เสยยงคะ (2556) และพมพพร พมพเกาะ (2557)

4. ดานแรงจงใจ จากแนวคดของ Luecke & Katz (2003) Sousa (2003 ) Basadur (2004) Adams (2005) Yudess (2010) Zacko-Smith (2010) Magdich (2011) และAsif & Rodrigues (2015)

แตเนองจากผวจยไดก าหนดโครงสรางการวจยเปนการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory Factor Analysis : EFA) ซงเปนการตรวจสอบโครงสรางองคประกอบของ ตวบงช ซงจะท าใหเหนภาพโครงสรางองคประกอบล าดบท 1 แตกตางจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนทสามารถทดสอบโครงสรางองคประกอบท 2 และท 3 ได ดงนนผวจยจงสรปกรอบแนวคดการวจยเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ดงน

92

ภาพท 6 กรอบแนวคดในการวจย (Conceptual Framework)

องคประกอบ ตวบงช

การสรางวสยทศน

การเผยแพรวสยทศน

การปฏบตตามวสยทศน

ความตองการความส าเรจ

ความคดเชงอนาคต

ความพงพอใจในงาน

ความคดรเรม

ทศทางและเปาหมาย

การปรบตว

ความฉลาดทางอารมณ

ผน าการเปลยนแปลง

ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลม

สาระการเรยนร

93

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การวจยครงน ผวจยมงศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต โดยใชวธวจยแบบผสมวธ (Mixed Methods) ในลกษณะของการผสมผสานระหวางวธวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) กบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยใชการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ มวตถประสงคเพอศกษาองคประกอบและตวบงช และตรวจสอบความเทยงตรงของตวบงชทได ตลอดจนหาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคไปใช มการออกแบบการวจย ดงน คอ ระยะท 1 วธวจยเชงคณภาพ (สมภาษณเชงลกผร ผมประสบการณ เกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค) ระยะท 2 วธวจยเชงปรมาณ (วเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค) ระยะท 3 วธวจยเชงปรมาณ (ตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงชกบกลมผรชด) และระยะท 4 วธวจยเชงคณภาพ (สมภาษณเชงลกผร ผมประสบการณ มบทบาทในการใชภาวะผน าเชงสรางสรรค) การด าเนนการวจยแบงออกเปน 4 ระยะ ดงตอไปน

ระยะท 1 การก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของกบองคประกอบและตวบงชของภาวะผน าเชงสรางสรรคทงในและตางประเทศ จากนนไดด าเนนการ 2 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสมภาษณผร ผมประสบการณ

ผวจยท าการสมภาษณเชงลกผร ผมประสบการณ จ านวน 7 คน (รายละเอยดภาคผนวก ก) เกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ใชวธคดเลอกแบบเจาะจง (ณรงค โพธพฤกษานนท, 2557, น. 185) โดยมเกณฑการคดเลอก ดงน 1. ผอ านวยการโรงเรยน จ านวน 5 คน มคณสมบต ดงน

1.1 เปนผอ านวยการโรงเรยนทมวทยฐานะผอ านวยการช านาญการพเศษ 1.2 เปนผบรหารโรงเรยนทเคยบรหารจดการใหโรงเรยนไดรบรางวลอยาง

ใดอยางหนง ตอไปนรางวลโรงเรยนพระราชทาน หรอรางวลโรงเรยนสงเสรมสขภาพ ระดบเพชร

93

94

หรอรางวลโรงเรยนประชาธปไตยตวอยาง หรอรางวลสถานศกษาแบบอยางการจดการเรยนรและการบรหารจดการ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง "สถานศกษาพอเพยง" 1.3 มประสบการณการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป

2. ศกษานเทศก ทมวทยฐานะศกษานเทศกช านาญการพเศษ และมประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป จ านวน 2 คน

ขนตอนท 2 ก าหนดองคประกอบและตวบงช ผวจยสรปขอมลทไดจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร งานวจยและการสมภาษณผร ผมประสบการณ แลวน ามาวเคราะห สงเคราะหและก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต จากนนน าผลทไดเสนอตอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองตามแนวคด ทฤษฎ ส าหรบการด าเนนการวจยระยะท 1 ผวจยขอน าเสนอดงภาพท 7

ภาพท 7 การด าเนนการวจยระยะท 1 การก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชาย แดนภาคใต ระยะท 2 การวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคทไดจากการศกษาเอกสารและสมภาษณผร ผมประสบการณ มาด าเนนการ 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสรางเครองมอทใชในการวจย การสรางเครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถาม ประกอบดวย 2 ตอน ดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะเครองมอเปนแบบตรวจสอบ

รางองคประกอบและ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของ

หวหนากลมสาระการเรยนร

สมภาษณผร ผมประสบการณ เกยวกบองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค

ผลลพธทได

น าขอมลทไดมาวเคราะห สงเคราะห และก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค

การด าเนนการวจย

95

รายการ (Check List) ไดแก ประสบการณในการท างาน และระยะเวลาในการปฏบตงานในหนาทหวหนากลมสาระการเรยนร ตอนท 2 การสอบถามความคดเหนของหวหนากลมสาระการเรยนรทมตอตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ลกษณะเครองมอเปนมาตรวดแบบประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ แบบ Likurt (Johnson & Christensen, 2006, p. 175) คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอยและนอยทสด ขนตอนท 2 การตรวจสอบคณภาพเครองมอ เปนการตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหาของแบบสอบถาม ผวจยไดด าเนนการดงน 2.1 น ารางแบบสอบถามทสรางขนเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอพจารณาตรวจสอบความถกตอง และปรบปรงแกไขตามค าแนะน า 2.2 ตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ผวจยไดน ารางแบบสอบถามใหผทรงคณวฒ ซงผวจยไดก าหนดคณสมบต ดงน เปนผเชยวชาญทมวฒการศกษาระดบปรญญาเอกทางการศกษา หรอด ารงต าแหนงทางวชาการผชวยศาสตราจารยขนไป มความรทางการวจยและมผลงานทางวชาการเปนทประจกษ จ านวน 7 คน โดยผวจยไดเสนอรายชอผทรงคณวฒใหมหาวทยาลยหาดใหญ แตงตงใหเปนผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอวจย เพอพจารณาใหความเหนเกยวกบความสอดคลองระหวางองคประกอบและตวบงชกบนยามศพทของตวแปรภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต โดยใชดชนความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity Index : CVI) โดย Waltz & Bausell (1981 อางถงใน เสรมศกด วศาลาภรณ, 2555, น. 217-218) ซงมเกณฑการใหคะแนน 4 ระดบ ดงน

ระดบ ใชได เมอค าถามนนสอดคลองอยางชดเจนระหวางองคประกอบและตวบงช ระดบ ปรบปรงเลกนอย เมอค าถามนนสอดคลองอยางชดเจนระหวางองคประกอบและตวบงช แตตองปรบปรงเลกนอย

ระดบ ปรบปรงมาก เมอค าถามนนสอดคลองอยางชดเจนระหวางองคประกอบและตวบงช แตตองปรบปรงมาก

ระดบ ใชไมได เมอค าถามนนไมสอดคลองในประเดนทกลาวมาเลย

ผวจยน าคะแนนทไดจากการประเมนของผเชยวชาญ ทง 7 คน มาค านวณหาคาดชนความเทยงตรงเชงเนอหาของขอค าถามรายขอ (Item-Level CVI : I-CVI) และคาดชนความเทยงตรงเชงเนอหาของเครองมอทงฉบบ (Scale - Level CVI : S - CVI) ความสอดคลองระหวางองคประกอบและตวบงชกบนยามศพทของตวแปรภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต คาดชนความเทยงตรงเชง

96

เนอหาของขอค าถามรายขอ โดยเอาจ านวนผเชยวชาญทประเมนใหคะแนน 3 หรอ 4 ในขอนนๆ หารดวยจ านวนผเชยวชาญทงหมด ใชเกณฑตาม Lynn (1986 อางถงในเสรมศกด วศาลาภรณ, 2555, น. 217) เสนอไววาคา I - CVI ไมควรต ากวา .78 ในสวนคาดชนความเทยงตรงตามเนอหาทงฉบบ ซงเรยกวา S-CVI ใชคาเฉลยของ I - CVI ทงหมดหารดวยจ านวนขอ คาทไดไมควรต ากวา .80 จงจะเปนคาความเทยงตรงเชงเนอหาทสามารถยอมรบไดทางสถตและสามารถน าไปใชเปนเครองมอวจยไดในขนตอนตอไป ซงงานวจยนไดคา S-CVI เทากบ .96 2.2.3 ผวจยขอหนงสอแนะน าผวจย จากคณะศกษาศาสตรและศลปศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ เพอขอความอนเคราะหผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา จากนนจงน าแบบสอบถามทไดรบการตรวจสอบจากผทรงคณวฒมาปรบแกตามขอเสนอแนะแลวใหคณะกรรมการควบคมวทยานพนธตรวจสอบความถกตองของเครองมออกครงกอนน าไปทดลองใชตอไป

ขนตอนท 3 การตรวจสอบความเชอมน ในขนตอนการทดลองใชแบบสอบถาม ผวจยด าเนนการดงน

3.1 ผวจยน าแบบสอบถามไปทดลองใชกบกลมทมลกษณะเหมอนกบกลมตวอยาง คอ หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน เพอหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามโดยใชคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) (Cronbach, 1951, p.161) ทมคาความเชอมนตงแต .78 ขนไป (Fraenkel, Wallen & Hyun, 2012, p. 157) เมอพจารณาทงรายดานและทงฉบบ ไดคาความเชอมนรายดาน เทากบ .811 - .910 และคาความเชอมนทงฉบบ เทากบ .950 ดงน ตาราง 10 คาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถาม

องคประกอบ คาสมประสทธแอลฟา องคประกอบการปรบตว

องคประกอบผน าการเปลยนแปลง องคประกอบความฉลาดทางอารมณ องคประกอบการสอสารเชงบวก

.833

.838

.805

.811 องคประกอบการสรางวสยทศน องคประกอบการเผยแพรวสยทศน องคประกอบการปฏบตตามวสยทศน

.883

.831

.827

97

ตาราง 10 (ตอ)

องคประกอบ คาสมประสทธแอลฟา องคประกอบความคดรเรม องคประกอบความคดเชงอนาคต องคประกอบความคดนอกกรอบ องคประกอบความตองการความส าเรจ องคประกอบทศทางและเปาหมาย องคประกอบความพงพอใจในงาน

.838

.910

.889

.842

.857

.878 คาความเชอมนทงฉบบ .950

3.2 ผวจยน าแบบสอบถามทผานการทดลองใชมาปรบปรงแกไข แลวจงน าเสนอให

คณะกรรมการควบคมวทยานพนธตรวจสอบกอนน าแบบสอบถามฉบบสมบรณไปใชในการเกบขอมลกบกลมตวอยางในการวจยตอไป ขนตอนท 4 การเกบรวบรวมขอมล 4.1 การก าหนดประชากร (Population) ประชากรทใชในการวจย ไดแก หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ปการศกษา 2560 จ านวน 864 คน (ส านกพฒนาการศกษาขนพนฐาน ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต, 2558, น. 19-20) ประชากรทสามารถใชเกบขอมลจรง จ านวน 834 คน เนองจากการทดลองใชเครองมอวจยไปแลว จ านวน 30 คน 4.2 การก าหนดขนาดกลมตวอยาง ผวจยด าเนนการตามแนวคดของแฮรและคณะ (Hair et al. 2010, p. 102, 117) ทก าหนดขนาดกลมตวอยางต าสดท 50 ตวอยางและใหญสดท 100 ตวอยาง ซงเปนขนาดกลมตวอยางทนกวจยโดยทวไปยอมรบไดแลว ส าหรบการวจยนก าหนดขนาดกลมตวอยางตามคาน าหนกองคประกอบ (Factor Loading) เทากบ .40 จงไดกลมตวอยางจ านวน 200 คน โดยการสมอยางงาย ดวยวธจบฉลากแบบไมใสคน มขนตอนด าเนนการดงน

4.2.1 คนหารายชอโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาจากฐานขอมลของกลมสารสนเทศ ส านกนโยบายและแผนการศกษาขนพนฐาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการและตรวจสอบขอมลโดยการสอบถามจากเจาหนาทฝายบคคลของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาในแตละเขตพนท 4.2.2 ก าหนดและพมพหมายเลขใหทกหนวยในประชากร ดงน หวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย แทนดวย 1 หวหนากลมสาระการเรยนรคณตศาสตร แทนดวย 2

98

หวหนากลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร แทนดวย 3 หวหนากลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม แทนดวย 4 หวหนากลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา แทนดวย 5หวหนากลมสาระการเรยนรศลปะ แทนดวย 6 หวหนากลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย แทนดวย 7 หวหนากลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ แทนดวย 8 จากนนตามดวยการพมพรหสโรงเรยนทก าหนดจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จนครบตามจ านวนหนวยประชากร (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2559) แลวด าเนนการการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ดวยการจบฉลากแบบไมใสคน จนกระทงครบจ านวนกลมตวอยางทตองการ

4.3 การรวบรวมขอมล โดยขอหนงสอแนะน าตวผวจย จากมหาวทยาลยหาดใหญ ถงผอ านวยการโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอขอความอนเคราะหใหหวหนากลมสาระการเรยนรตอบแบบสอบถาม ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมแบบสอบถามโดยจะประสาน ตดตาม เกบแบบสอบถามคนดวยตนเอง รวมทงมการใชเครอขายผบรหารโรงเรยนชวยสงและเกบแบบสอบถาม ส าหรบบางพนทสงทางไปรษณย โดยแนบซองตดแสตมปพรอมทอยใหกลมตวอยางสงกลบคนมา หลงจากไดรบแบบสอบถามคนท าการตรวจสอบความสมบรณ แบบสอบถามทไดรบคนทงหมด 200 ฉบบ คดเปนรอยละ 100

ขนตอนท 5 การวเคราะหองคประกอบ ผวจยน าแบบสอบถามทไดไปใชวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ ตามขนตอนดงน 5.1 การตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบกลบคนมาโดยจดเตรยมแฟมขอมลและวเคราะหขอมลดวยโปรแกรมส าเรจรปเพอการค านวณคาสถตพนฐาน ไดแก รอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

5.2 ทดสอบขอตกลงเบองตน (Assumption) ประกอบดวย การมขอมลลกษณะการแจกแจงเปนโคงปกต (Normality) ดวย Normal Probability Plot 5.3 การตรวจสอบความเหมาะสมของขอมลกอนการวเคราะหองคประกอบมการด าเนนการ ดงน

การตรวจสอบขอมลทใชวเคราะหวาเปนไปตามขอตกลงของสถตการวเคราะหองคประกอบหรอไม โดยพจารณาความสมพนธของตวแปรทกค ถาคาสมประสทธสหสมพนธของ ตวแปรคใดมคาใกล +1 หรอ -1 แสดงวาตวแปรคนนมความสมพนธกนมาก ควรอยในองคประกอบเดยวกน ถาคาสมประสทธสหสมพนธของตวแปรค ใดมคาใกลศนย แสดงวาตวแปรคนนมความสมพนธกนนอยหรอไมมความสมพนธ ควรอยคนละองคประกอบและถามตวแปรทไมมความสมพนธกบตวแปรอน ๆ หรอมความสมพนธกบตวแปรทเหลอนอยมาก ควรตดตวแปรออกจาก

99

การวเคราะห (กลยา วานชยบญชา, 2554, น.8, เพชรนอย สงหชางชย, 2549, น.192) โดยมวธทดสอบ 2 วธ คอ

5.3.1 การพจารณาความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธกอนการวเคราะหองคประกอบ โดยใชสถตทดสอบซงคาดงกลาว คอ Bartlett’s Test of Sphericity เปนการทดสอบสมมตฐานวาเมทรกซสหสมพนธนนเปนเมทรกซเอกลกษณ (Identity Matrix) หรอไม โดยพจารณาจากคาไค – สแควร ถามคานยส าคญทางสถตนอยกวานยส าคญทก าหนดจะปฏเสธสมมตฐานทวาเมทรกซสหสมพนธเปนเอกลกษณ ซงหากผลการทดสอบพบวาปฏเสธสมมตฐาน หมายความวา ตวแปรมความสมพนธกนเพยงพอทจะใชสถตวเคราะหตวแปรพหนามได สามารถน าขอมลไปวเคราะหองคประกอบตอไปได (Kerlinger,1986 อางถงใน สวมล ตรกานนท, 2553, น.23 , Hair, et al, 2010, p.115,)

5.3.2 การทดสอบความเหมาะสมของขอมลในการวเคราะหองคประกอบดวยคาดชนไคเซอร-ไมเยอร-ออลคน (The Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy : MSA) เปนดชนเปรยบเทยบขนาดของคาสมประสทธสหสมพนธทสงเกตได และขนาดของสหสมพนธพารเชยล (Partial Corerelation) ระหวางตวแปรแตละค เมอขจดความแปรปรวนของตวแปรอนๆ ออกไปแลว โดยคาทเหมาะสมคอจะตองมากกวา .50 และถาคา KMO ยงเขาใกล 1 จะเหมาะสมมากในการใชการวเคราะหองคประกอบ ส าหรบคา KMO ทต ากวา .50 ไมสามารถยอมรบใหวเคราะหองคประกอบไดอาจตดตวแปรนนออกไป (เพชรนอย สงหชางชย, 2549, น. 192 - 200, สวมล ตรกานนท, 2553, น. 24) สวนคาในชวงอน ๆ แปลความหมาย (Hair, et al, 2010, p.155) ดงน

.80 ขนไป เหมาะสมทจะวเคราะหองคประกอบดมาก

.70 - .79 เหมาะสมทจะวเคราะหองคประกอบด

.60 - .69 เหมาะสมทจะวเคราะหองคประกอบปานกลาง

.50 - .59 เหมาะสมทจะวเคราะหองคประกอบนอย

นอยกวา .50 ไมเหมาะสมทจะวเคราะหองคประกอบ

5.4 การวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต โดยใชการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ ดวยการสกดปจจย เพอหาจ านวนปจจยทสามารถใชแทนตวแปรทงหมดทกตวได โดยใชวธหมนแกนองคประกอบ (Factor Rotation) แบบออบลค (Oblique Rotation) ซงเปนการหมนแกนทแกนองคประกอบไมตองตงฉากกน ซงเปนการหมนแกนทยอมใหองคประกอบมความสมพนธกน เพอตองการองคประกอบทแสดงคณลกษณะอนมความหมายในเชงทฤษฎอยางหลากหลายและธรรมชาตขององคประกอบเหลานน โดยเทคนควธการหมนแกนองคประกอบแบบ

100

Pronax ซงเปนเทคนคการหมนแกนแบบมมแหลมจะมความเหมาะสมกวา (เพชรนอย สงหชางชย, 2548, น.197-198, Hetzel, 1996 อางถงในอศรฏฐ รนไธสง, 2558, น. 234-235) ดวยโปรกรมส าเรจรป โดยมรายละเอยดดงน

5.4.1 การก าหนดจ านวนองคประกอบ ผวจยใช เกณฑการก าหนดองคประกอบเบองตน โดยพจารณาองคประกอบทมคาไอเกน (Eigenvalue) มากกวา 1 ซงหากพบวามคานอยกวา 1 แสดงวานาจะมตวแปรทนอยกวา 1 ตวทอยในองคประกอบนน จงเปนคาทตดสนใจไดวาไมควรเลอกองคประกอบทนอยกวา 1 (Hair, et al, 2010, p. 122) 5.4.2 การพจารณารายขอ ใชการพจารณานยส าคญของคาน าหนกองคประกอบ ซง Hair, et.al (2010, pp. 127-128) เสนอแนะการพจารณาคาน าหนกองคประกอบใน 2 ลกษณะคอ ความมนยส าคญในเชงปฏบต (Practical Significance) และความมนยส าคญในเชงสถต (Statistical Significance) ส าหรบการพจารณาความมนยส าคญในเชงปฏบตเปนเกณฑในการคดเลอกตวแปรสามารถประเมนคาน าหนกองคประกอบ 3 ระดบ ดงน

5.4.2.1 คาน าหนกองคประกอบในชวงระหวาง .30 ถง .40 อยในระดบต าทสามารถตความโครงสรางของขอมล

5.4.2.2 คาน าหนกองคประกอบ .50 หรอมากกวาจะไดรบการพจารณาวามนยส าคญในเชงปฏบต

5.4.2.3 คาน าหนกองคประกอบเกนกวา.70 เปนตวบงชของโครงสรางทได มการนยามมาอยางด และเปนจดมงหมายของการวเคราะหองคประกอบ

ในสวนของความมนยส าคญทางสถตของคาน าหนกองคประกอบ ควรจะพจารณาประกอบกบขนาดของกลมตวอยางเพอตดสนวาคาน าหนกองคประกอบมนยส าคญในเชงสถตหรอไม ยงขนาดของกลมตวอยางมจ านวนมากขน คาน าหนกองคประกอบทไดรบการพจารณาวามนยส าคญ ในเชงสถตจะลดต าลง เชน จะพจารณาวาคาน าหนกองคประกอบเทากบ .30 มนยส าคญทางสถตเฉพาะกรณทมขนาดของกลมตวอยางเทากบ 350 หรอมากกวา หากกลมตวอยางเทากบ 250 200 150 120 100 คาน าหนกองคประกอบทถอวามนยส าคญทางสถต คอ .35 .40 .45 .50 .55 ตามล าดบ (Hair,et al, 2010, p.117) ส าหรบการวจยระยะท 2 ผวจยขอน าเสนอดงภาพท 8

101

ภาพท 8 การด าเนนการวจยระยะท 2 การวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

การตรวจสอบคณภาพดานความเทยงตรงเชงเนอหา (Content Validity) ใชวธ CVI

แบบสอบถามภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาส

ทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตทมความเทยงตรงเชงเนอหา

การด าเนนการวจย ผลลพธทได

ปรบปรงแกไขเครองมอ

สรางเครองมอวจยองคประกอบและตวบงช ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการ

เรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต (ฉบบราง)

องคประกอบและตวบงช ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวด

ชายแดนภาคใต

การตรวจสอบความเชอมน โดยน าไปทดลองใชกบประชากรทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน

โดยวธสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient)

และปรบปรงแบบสอบถาม

การเกบรวบรวมขอมล

แบบสอบถามภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาส

ทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตทมความเชอมน

การวเคราะหขอมล โดยใช Exploratory Factor Analysis

102

ระยะท 3 การตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ (Concurrent Validity)ของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต กบกลมผรชด (Known Group) ผวจยด าเนนการตรวจสอบเทยงตรงตามสภาพ แบงเปน 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสรางเครองมอ ในขนตอนนผวจยน าตวบงชทไดจากการวเคราะหองคประกอบทมคาน าหนกองคประกอบทมมากกวา .40 มาสรางเครองมอเพอใชเกบขอมลกบกลมผรชด ซงมลกษณะเปนแบบสอบถามความคดเหนตอตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ลกษณะของแบบสอบถามเปนขอค าถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (Rating Scale) โดยใชมาตราแบบลก-เอรท (Likert) ใหคาน าหนกถอเกณฑใหคะแนนดงน

ระดบ 5 หมายถง เหนดวยมากทสด ระดบ 4 หมายถง เหนดวยมาก ระดบ 3 หมายถง เหนดวยปานกลาง ระดบ 2 หมายถง เหนดวยนอย

ระดบ 1 หมายถง ไมเหนดวย ขนตอนท 2 การตรวจสอบความถกตองของเครองมอ ผวจยน าแบบสอบถามฉบบรางทาสรางขนเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธพจารณาและด าเนนการปรบปรงแกไขแบบสอบถาม เพอใชในการเกบรวบรวมขอมลตอไป

ขนตอนท 3 การเกบรวบรวมขอมลกลมผรชด ผวจยก าหนดคณสมบตของกลมผรชด ทเปนหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตทมภาวะผน าเชงสรางสรรค มวทยฐานะครช านาญการพเศษ จ านวน 30 คน โดยใชการสมตวอยางแบบกอนหมะ (Snow Ball Sampling) วธการคอ ผวจยเลอกกลมตวอยางแรกทมลกษณะตรงตามจดหมายของการวจย เมอเลอกกลมตวอยางขนตนแลวกเกบขอมลการวจย และขอใหแนะน ากลมตวอยางถดไป ด าเนนการอยางนไปเรอยๆ ซงผวจยจะไดกลมตวอยางจากการแนะน าตอ ๆ กน ไปจนกระทงไดขนาดตวอยางตามทผว จยตองการ โดยตวอยาง 1 คนอาจจะไมไดแนะน าแคคนเดยว (ณรงค โพธพฤกษานนท, 2557, น.186) ในการเกบแบบสอบถามผวจยด าเนนการดวยตนเอง

ขนตอนท 4 การวเคราะหขอมล ผวจยตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบกลบคนแลวด าเนนการวเคราะหหาคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมผรชดในแตละตวบงช และ

103

วเคราะหเปรยบเทยบคาเฉลย (Mean) กบเกณฑการประเมนความคดเหนตามแนวคดการแบงชวงคาเฉลยของชศร วงศรตนะ (2553, น. 69) โดยแบงเปน 5 ระดบ ดงน

คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายความวา ตวบงชมความเหมาะสมในระดบนอยทสด คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายความวา ตวบงชมความเหมาะสมในระดบนอย คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายความวา ตวบงชมความเหมาะสมในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายความวา ตวบงชมความเหมาะสมในระดบมาก คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายความวา ตวบงชมความเหมาะสมในระดบมากทสด แลวจงน าคาเฉลย มาทดสอบโดยใชการทดสอบท (t - test) โดยการเปรยบเทยบ

ระดบคาเฉลยทใชในแตละตวบงชกบเกณฑประเมนคาทระดบมาก (µ ≥ 3.50) ซงเกณฑดงกลาวไดมาจากขอมลของกลมผรชดแลว ท าการแปลความหมายคาเฉลยแบบองเกณฑ (Criterion Reference) หลงจากนนจงหาความสอดคลองระหวาง ผลการประเมนของกลมผรชดกบเกณฑ เพอยนยนวาองคประกอบและตวบงชทผวจยคนพบในการวจยครงน มความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบการด าเนนการวจยระยะท 3 ผวจยน าเสนอดงภาพท 9

ภาพท 9 การด าเนนการวจยระยะท 3 การตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ ของตวบงชภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ใน จงหวดชายแดนภาคใตกบกลมผรชด

ตรวจสอบความถกตองของเครองมอการวจย และปรบปรงแกไข

การด าเนนการวจย ผลลพธทได

วเคราะหขอมลโดยใชการทดสอบท (t-test) แบบสอบถาม

สรางเครองมอเพอใชในการทดสอบ กบกลมผรชด

ตวบงชทคนพบมความเทยงตรง ตามสภาพ

(Concurrent Validity)

เกบรวบรวมขอมลกบกลมผรชด จ านวน 30 คน

104

ระยะท 4 ศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช ผวจยไดด าเนนการศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช เปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสรางและตรวจสอบความถกตองแบบสมภาษณ

ผวจยน าตวบงชทมคาน าหนกองคประกอบ (Factor Loading) สงกวา .80 และ ตวบงชทมคาเฉลยสงสด 3 ล าดบแรกทไดจากการน ามาทดสอบกบกลมผรชด มาสรางเปนเครองมอการวจยโดยมลกษณะเปนแบบสมภาษณกงโครงสราง (Semi-Structured Interview) เพอใชในการสมภาษณผบรหารโรงเรยน ศกษานเทศก และหวหนากลมบรหารวชาการทมประสบการณ มความเชยวชาญหรอมผลงานดเดน ประกอบดวยมขอค าถาม 2 สวน ไดแก สวนท 1 ขอค าถามเกยวกบแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชไปใช และสวนท 2 ขอเสนอแนะอนๆตอการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนรไปใช และน าแบบสมภาษณกงโครงสรางทสรางขนเสนอคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ เพอพจารณาตรวจสอบความถกตองและปรบปรงแกไขตามค าแนะน า ขนตอนท 2 การทดลองใชแบบสมภาษณ ผวจยน าแบบสมภาษณกงโครงสรางทสรางขนมาทดลองใชกบกลมทเหมอนกบกลมผใหขอมลดวยวธการสมภาษณ ซงผใหขอมล ประกอบดวยผบรหารโรงเรยน 1 คน ศกษานเทศก 1 คน และหวหนากลมบรหารวชาการ 1 คน รวมทงหมด 3 คน เพอน าขอเสนอแนะมาปรบปรงแกไข แลวเสนอใหคณะกรรมการควบคมวทยานพนธตรวจสอบความถกตองกอนน าแบบสมภาษณกงโครงสรางฉบบสมบรณไปใชในการเกบขอมล ขนท 3 การเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล ผวจยเกบขอมลดวยวธการสมภาษณเชงลก ( In-depth Interview) โดยการสมภาษณแบบกงโครงสราง วธการสมภาษณใชแบบปฏสมพนธ (Interaction Interview) ไมถามชน า เพอใหไดขอมลมากทสดและลกทสดเทาทจะเปนไปไดจากผร ผมประสบการณ และมบทบาทในการใชภาวะผน าเชงสรางสรรค มผลงานดเดนเชงประจกษ ผวจยใชวธคดเลอกแบบเจาะจง จ านวน 7 คน ประกอบดวย 1) ผบรหารโรงเรยน จ านวน 3 คน ก าหนดคณสมบตดงน มวทยฐานะผอ านวยการเชยวชาญและมประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป 2) ศกษานเทศก จ านวน 2 คน ก าหนดคณสมบตดงน ศกษานเทศกทปฏบตหนาทเปนผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา และมประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป 3) หวหนากลมบรหารวชาการ จ านวน 2 คน ก าหนดคณสมบต

105

ดงน มวทยฐานะช านาญการพเศษ มประสบการณในการท างานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ไมนอยกวา 10 ป และไดรบรางวลเจาฟามหาจกร หรอรางวลเจาฟากรมหลวงนราธวาสราชนครนทรหรอรางวลครสดด จากนนผวจยน าขอมลทไดมาวเคราะหขอมลเชงเนอหา สรปประเดนและน าเสนอขอมลแบบพรรณนาวเคราะห เพอใหไดความคดเหนจากผร ผมประสบการณเกยวกบแนวทางการน าภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช โดยใชวธการวเคราะหขอมลของ Colaizzi (1978, pp. 48-71) มการด าเนนการ 7 ขนตอน ดงน 1. อานบทสมภาษณทถอดความจากเครองบนทกเสยงและการบนทกภาคสนามแลวมาพจารณาหลายๆ ครง เพอใหเขาใจ ความรสกของผใหขอมลอยางแทจรง (Read all Protocols to Acquire a Feeling for Them) 2. ทบทวนแตละขอความในทกหนาอยางถองแท เพอดนยส าคญของเนอเรอง (Review each protocol and extract significant statements) 3.ท าความเขาใจตามนยส าคญของเนอหา (Spell Out Meaning of Each Significant Statements) และก าหนดความหมาย (Formulate Meanings) 4. น าขอความหรอประโยคทมความหมายเหมอนหรอใกลเคยงกนมาไวกลมเดยวกน ก าหนดความหมายของกลมค าทเปนประเดนหลก โดยมรหสขอมลก ากบทกขอความหรอประโยคแลวจงตงค าส าคญ (Organization the Formulated Meanings Into Clusters of Themes)

5. รวบรวมผลลพธทไดจากปรากฏการณทศกษาและอธบายหรอบรรยายอยางละเอยดถถวน (Integrate Results into an Exhaustive Description of the Phenomenon Under Study) ซงในขนตอนนตองพยายามตดขอมลหรอหวขอทไมจ าเปนออก

6. เขยนบรรยายคนพบอยางละเอยด และอธบายปรากฏการณสวนทยงก ากวมใหมความชดเจนเทาทจะเปนไปได พรอมทงยกตวอยางค าพด ประกอบค าหลกส าคญทได เพอแสดงความชดเจนของปรากฏการณทเกดขน(Formulatean Exhaustive Description of the Phenomenon Under Study in as Unequivocal a Statement of Identification as Possible)

7. น าขอคนพบทไดจากการศกษายอนกลบ ไปทผใหขอมลเพอตรวจสอบความถกตอง (Ask Participants About the Findings Thus Tar as a Find Validating Step) เพอใหไดขอสรปสดทายทสมบรณและเปนขอคนพบจากการใหขอมลจรงของผใหขอมล จากนนน าขอมลทไดมาตรวจสอบกบคณะกรรมการควบคมวทยานพนธอกครง ส าหรบการด าเนนการวจยระยะท 4 ผวจยขอน าเสนอดงภาพท 10

106

ภาพท 10 การด าเนนการวจยระยะท 4 แนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชง สรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

จากการด าเนนการวจยเรอง องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ทง 4 ระยะ สามารถสรปไดดงภาพประกอบ 11

ทดลองใชกบกลมทมลกษณะเหมอนกบกลม ผใหขอมล จ านวน 3 คน และน ามาปรบปรง

เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก กบกลมผร ผมประสบการณ จ านวน 7 คน

วเคราะหขอมลเชงเนอหา

(Content Analysis)

การด าเนนการวจย ผลลพธทได

สรางแบบสมภาษณและตรวจสอบความถกตอง โดยคณะกรรมการควบคมวทยานพนธ

แบบสมภาษณกงโครงสราง ฉบบราง

ปรบปรงแกไขแบบสมภาษณกงโครงสราง ฉบบราง

แบบสมภาษณกงโครงสราง

ฉบบสมบรณ

แนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร

โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

107

ระยะการวจย ขนตอนการด าเนนการวจย ผลลพธทได

ภาพท 11 ขนตอนการด าเนนการวจย

1. สรางเครองมอการวจย 2. ตรวจสอบคณภาพเครองมอ การวจย 3. ตรวจสอบความเชอมน 4. เกบรวบรวมขอมล 5. วเคราะหองคประกอบ

1. สรางและตรวจสอบความถกตอง แบบสมภาษณ 2. ทดลองใช 3. เกบรวบรวมและวเคราะหขอมล

รางองคประกอบและ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของ

หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา

ในจงหวดชายแดนภาคใต

ระยะท 1 ก าหนดองคประกอบ

และตวบงช

1. สมภาษณผร ผมประสบการณ 2. ก าหนดองคประกอบและตวบงช

ระยะท 3 ตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงช

1. สรางแบบสอบถาม 2. ตรวจสอบความถกตอง ของแบบสอบถาม 3. เกบรวบรวมขอมลกลมผรชด 4. วเคราะหขอมล

ตวบงชทคนพบมความเทยงตรง

ตามสภาพ (Concurrent Validity)

ระยะท 4 ศกษาแนวทางการน า

องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค

ไปใช

แนวทางการน าองคประกอบและ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของ

หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา

ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

ระยะท 2 วเคราะหองคประกอบ

และตวบงช

องคประกอบและตวบงช ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวด

ชายแดนภาคใต

108

บทท 4

ผลการวจย การศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยน าเสนอ ดงน สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล

แทน คาเฉลย

S.D. แทน คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

t แทน คาสถตทดสอบท

p-value แทน คาความนาจะเปน

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ผวจยน าเสนอผลการวจยเปน 4 ตอน ดงตอไปน ตอนท 1 ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอตอบวตถประสงค ขอ 1

ตอนท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอตอบวตถประสงค ขอ 1

ตอนท 3 ผลการตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ (Concurrent Validity) ของตวบงชหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต กบกลมผรชด (Known Group) เพอตอบวตถประสงค ขอ 2

ตอนท 4 ผลการศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช เพอตอบวตถประสงค ขอ 3

108

109

ตอนท 1 ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ผวจยไดศกษา สงเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคจากแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ ไดก าหนดรางองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค และด าเนนการสมภาษณเชงลกจากผร ผมประสบการณ โดยมแนวค าถาม 2 ประเดน คอ 1) องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต มความเหมาะสม ครบถวน เพยงพอหรอไม และควรเพมเตมหรอปรบปรงแกไขจากทผวจยน าเสนออะไรบาง และ 2) มความสอดคลองกบบรบทของจงหวดชายแดนภาคใต หรอไม อยางไร จากนนผวจยไดด าเนนการสรปประเดนความคดเหนดวยการวเคราะห สงเคราะหผลการสมภาษณ และน าผลมาพจารณาก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตใหม โดยมรายละเอยด ดงตารางท 11 ตารางท 11 ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงช

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ดานความยดหยน การปรบตว

1. การปรบตวใหเขากบ สถานการณตางๆ

1. การปรบเปลยนวธการ ท างาน

1. การเปดใจกวางรบ สงใหมๆ

1. การปรบตวใหเขากบ สถานการณตางๆ

2. การปรบตวใหเหมาะสม กบสภาพแวดลอม

2. การปรบเปลยนวธการ แกปญหา

2. การรบฟงความ คดเหนของผอน

2. การปรบตวใหเหมาะสม กบสภาพแวดลอม

3. การปรบตวเขากบผอน 3. การคดและท าอยาง อสระ

3. การปรบพฤตกรรมเขา กบผอน

4. การปรบตวเขากบวธการ และกระบวนการท างาน

4. การปรบตวใหเขาวธการ ท างาน

5. การปรบความคดตาม สถานการณตางๆ

5. การปรบความคดตาม สถานการณตางๆ

6. การปรบเปลยนวธการ ท างาน

6. การเปดใจกวางรบสง ใหมๆ

7. การปรบเปลยนวธการ แกปญหา

7. การรบฟงความคดเหน ของผอน

110

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม การปรบตว (ตอ) 8. การคดและท าอยาง

อสระ ผน าการเปลยนแปลง

1. การสรางแรงจงใจและ เหนคณคาในการท างาน

1. การมองเหนความจ าเปน ทตองมการเปลยนแปลง

1. การสงเสรมศกยภาพ ของบคลากรใหสงขน

1. การจงใจใหบคลากรม ความกระตอรอรนและ ทมเทในการปฏบตงาน ใหบรรลเปาหมาย

2. การมองเหนความจ าเปน ทตองมการเปลยนแปลง

2. การสอสารทชดเจนและ เปดเผย

2. การเปลยนแปลง ความคดไมยดตด

2. การสงเสรมและพฒนา ศกยภาพของบคลากร ใหสงขน

3. การสอสารทชดเจนและ เปดเผย

3. การเปนแบบอยางทด ใหกบเพอนรวมงาน

3. การกระตนบคลากรให ด าเนนงานประสบ ผลส าเรจ

4. การกระตนใหด าเนนงาน ประสบผลส าเรจ

4. การปรบสภาพ องคการใหทนตอการ เปลยนแปลง

4. การพฒนาความ

สามารถ และเพม ศกยภาพในการท างาน

5. การพฒนาความสามารถ และศกยภาพในการ ท างาน

5. การประยกตการ ท างานภายใต สภาพแวดลอมท เปลยนแปลง

6. การประยกตการท างาน ภายใตสภาพแวดลอมท เปลยนแปลง

6. การเปลยนแปลง ความคดไมยดตด

7. การเปนแบบอยางทด ใหกบเพอนรวมงาน

8. การปรบสภาพองคการ

ใหทนตอการ เปลยนแปลง

111

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ความฉลาดทางอารมณ

1. การตระหนกรอารมณ ของตนเอง

-ไมม- -ไมม- 1. การตระหนกรอารมณของ ตนเอง

2. การควบคมอารมณตนเอง 2. การควบคมอารมณตนเอง 3. การสรางแรงจงใจใหกบ ตนเอง

3. การสรางแรงจงใจใหกบ ตนเอง

4. การเขาใจอารมณผอน 4. การเขาใจอารมณผอน 5. การมองโลกในแงด 5. การมองโลกในแงด 6. การสรางความ สมพนธภาพทดกบผอน

6. การสรางความ สมพนธภาพทดกบผอน

การสอสารเชงบวก (องคประกอบและตวบงชทไดจากการสมภาษณผร ผมประสบการณ) -ไมม- -ไมม- -ไมม- 1. การสอสารทสรางใหเกด

ความเขาใจทด 2. การสอสารทสรางใหเกด

ความรสกและ ความสมพนธทด

3. การสอสารทสรางการจงใจ ใหเกดความรวมมอ ยอมรบ เงอนไข กฎ กตกา และ ความเปลยนแปลง

4. การสอสารทชดเจนและ เปดเผย

5. การแสดงออกทางอารมณ ทท าใหเกดการ แลกเปลยนความคดและ รบรถงความตองการ

6. การพดคยโดยใชค าพดทด และสรางสรรค

112

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ดานวสยทศน การสรางวสยทศน

1. การวเคราะหจดแขงและ จดออนขององคการ

-ไมม- 1. การสอบถามความ ตองการและความ คาดหวงจากผมสวนรวม ในองคการ

1. การวเคราะห สภาพแวดลอมทง ภายในและภายนอก โรงเรยน

2. การน าขอมลทไดจาก การวเคราะห สภาพการณมาก าหนด วสยทศน

2. วสยทศนทก าหนดม ความเปนไปไดและ เหมาะสม

2. การสอบถามความ ตองการและความ คาดหวงจากผมสวนได สวนเสย

3. การก าหนดวสยทศนม ความชดเจน มความ เปนไปไดและเหมาะสม

3. การน าขอมลทไดจากการ วเคราะหสภาพแวดลอม มาก าหนดวสยทศน

4. การมสวนรวมในการ สรางวสยทศน

4. วสยทศนทก าหนดม ความชดเจน

5. วสยทศนทก าหนดมความ เปนไปไดและเหมาะสม

6. การมสวนรวมในการ

ก าหนดวสยทศน การเผยแพรวสยทศน

1. การโนมนาว จงใจใหเกด ความเขาใจในวสยทศน

1. การพดโนมนาวให บคลากรยดมนและรวม สานฝนตอวสยทศน ของโรงเรยน

1. การสอสารใหเกดความ เขาใจในวสยทศนของ โรงเรยน

2. การสอสารวสยทศนสผ ปฏบตอยางชดเจน

2. การสอสารวสยทศนสผ ปฏบตอยางชดเจน

3. การสอสารวสยทศนใน หลายๆ โอกาส

3. การสอสารวสยทศนใน

หลายๆ โอกาส 4. การสอสารวสยทศนดวย วธการทหลากหลาย

4. การสอสารวสยทศน

ดวยวธการทหลากหลาย

113

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม การเผยแพรวสยทศน (ตอ)

5. การสอสารสองทศทาง 5. การพดโนมนาวใหบคลากร ยดมนและรวมสานฝนตอ

วสยทศนของโรงเรยน

6. การสอสารสองทาง

เพอใหบคลากรยอมรบใน วสยทศน

การปฏบตตามวสยทศน 1. การเชอมโยงวสยทศน ไปสแผนงาน โครงการ

1. การจดสรรทรพยากรให เหมาะสม

1. การปรบปรง ทบทวน และพฒนาแผนงาน โครงการ

1. การเชอมโยงวสยทศน ไปสแผนงาน โครงการ

2. การจดโครงสรางการ ด าเนนงานทเหมาะสม

2. การมขอมลยอนกลบ 2. การก ากบ ดแลให

ปฏบตตามวสยทศนให

บรรลเปาหมาย

2. การจดโครงสรางการ

ด าเนนงานทเหมาะสม

3. การจดสรรทรพยากรให เหมาะสม

3. การทบทวน ปรบปรง และพฒนาแผนงาน โครงการ

4. การก าหนดขนตอนการ ปฏบตงานชดเจน

4. การสรางแรงกระตน จงใจใหสมาชกมสวน รวมปฏบตตาม วสยทศน

5. การสรางทมงานทด 5. การก าหนดแนวทางใน

การด าเนนงานไปส

วสยทศน

6. การตดตามและวดผล อยางสม าเสมอ

6. การก ากบดแลใหปฏบต

ตามวสยทศนใหบรรล

7. การมขอมลยอนกลบ 7. การสงเสรม สนบสนนให

มการท างานเปนทม

114

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ดานจนตนาการ ความคดรเรม

1. การหาวธการท างานท แตกตางจากคนอน

-ไมม- 1. การคดจากเดมไปส ความคดทแปลกใหม

1. การคดจากเดมไปส ความคดทแปลกใหม

2. การคดนวตกรรมใหมๆ 2. การคดดดแปลงจาก สงหนงไปเปนหลายสงได

2. การคดดดแปลงจากสง หนงไปเปนหลายสงได

3. การน านวตกรรมทมอย มาปรบปรงใหดขน

3. การน าเสนอแนวคด ใหมๆ ทใชในการ ปรบเปลยนระบบงานได

3. การหาวธการท างานท แตกตางจากคนอน

4. การคดทเปนประโยชน 4. การคดนวตกรรมใหมๆ 5. การน านวตกรรมทมอย

มาปรบปรงใหดขน 6. การน าเสนอแนวคด

ใหมๆ ทใชในการ ปรบเปลยนระบบงานได

7. การคดทเปนประโยชน ตอตนเองและสงคม

ความคดเชงอนาคต 1. การวเคราะห แนวโนมการ ท างานไดอยางเหมาะสม

-ไมม- 1. การคาดการณแนวโนม ทอาจจะเกดขนใน อนาคตไวอยางชดเจน

1. การคาดการณแนวโนม ทอาจจะเกดขนใน อนาคตไวอยางชดเจน

2. การวางแผนขนตอนของ การท างานไวลวงหนา

2. การวเคราะห แนวโนม การท างานไดอยาง เหมาะสม

3. การคดหาวธการแกปญหา ในการท างานลวงหนา

3. การวางแผนขนตอน ของการท างานไว ลวงหนา

4. การตดสนใจโดยใชขอมล สารสนเทศ

4. การคดหาวธการแกปญหา ในการท างานลวงหนา

5. การน าสงทคาดการณมา ใชประโยชนได

5. การตดสนใจโดยใช ขอมลสารสนเทศ

115

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ความคดเชงอนาคต (ตอ) 6. การน าสงทคาดการณมา

ใชประโยชนได คดนอกกรอบ (องคประกอบและตวบงชทไดจากการสมภาษณผร ผมประสบการณ)

-ไมม- -ไมม- -ไมม- 1. การคดแตกตางจาก ขอบเขตของความคดเดม และไมเปนไปตามแบบแผน

2. การคดไดอยางอสระและ น าไปสการคดสรางสรรค

3. การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอ ความไมแนนอน

4. การคดทกอใหเกดแนวคด ใหมหลาย ๆ อยาง

5. การคดกอใหเกดการคด สรางสรรคสงใหม ๆ

6. การคดทท าใหเกด ทางเลอกทหลากหลาย

7. การคดทท าใหเกดการ แกปญหาเชงสรางสรรค

ดานแรงจงใจ ความตองการความส าเรจ

1. ความมงมนในการท างาน -ไมม- 1. การมอดมการณ เชอมน ในตนเอง

1. การมอดมการณ เชอมนในตนเอง

2. ความรบผดชอบในงาน ทท า

2. ความขยน อดทน อทศ เวลาใหแกงาน

2. ความมงมนในการ ท างานใหส าเรจ

3. การตรวจสอบผลการ ด าเนนงานของตนเอง อยางสม าเสมอ

3. ความกระตอรอรนและ เหนวางานเปนสงท ทาทาย

3. ความรบผดชอบในงาน ทท า 4. ความขยน อดทน อทศ เวลาใหแกงาน

116

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ความตองการความส าเรจ (ตอ)

5. ความกระตอรอรนและ คดวางานเปนสงททา ทายตลอดเวลา

6. การตรวจสอบผลการ ด าเนนงานของตนเอง อยางสม าเสมอ

ทศทางและเปาหมาย 1. การตงเปาหมายในการ ท างานทชดเจน

-ไมม- 1. การก าหนดทศทางและ เปาหมายขององคการ

1. การก าหนดทศทางและ เปาหมายขององคการ ผานวสยทศน

2. การก าหนดวธการ ท างานอยางชดเจน

2. การมสวนรวมในการ ก าหนดทศทางและ เปาหมาย

2. การตงเปาหมายในการ ท างานทชดเจน

3. การวางแผนการท างาน 3. การก าหนดวธการ ท างานอยางชดเจน

4. การท างานมงความส าเรจ 4. การวางแผนการท างาน 5. การท างานบรรล

เปาหมายอยางม ประสทธภาพ

6. การมสวนรวมในการ ก าหนดทศทางและ เปาหมาย

ความพงพอใจในงาน

1. ความรกและศรทธาใน องคการ

1. ความมนคงและ ความกาวหนาใน การท างาน

1. การมขวญและก าลงใจ ในการท างาน

1. ความรกและศรทธาใน

องคการ

2. ความกระตอรอรนใน การท างาน

2. การท างานบรรล

เปาหมาย

2. การสรางบรรยากาศ

ทดในการท างาน

2. ความกระตอรอรนใน

การท างาน

117

ตารางท 11 (ตอ)

รางตวบงชเดม ตวบงชเดมทตดออก ตวบงชเพมเตม ตวบงชใหม ความพงพอใจในงาน (ตอ)

3. ความรวมมอ ทมเทและ เสยสละในการท างาน

3. ความรวมมอ ทมเทและ

เสยสละในการท างาน

4. ความมนคงและความ กาวหนาในการท างาน

4. การไมสรางปญหาและ

ความขดแยงใหเกดขน

ในองคการ

5. ไมสรางปญหาและความ ขดแยงใหเกดขนใน องคการ

5. การมขวญและก าลงใจ

ในการท างาน

6. การท างานบรรล

เปาหมาย

6. การสรางบรรยากาศทด

ในการท างาน

จากตาราง 11 พบวา จากศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสาร งานวจยและการสมภาษณเชงลก จากผร ผมประสบการณ ไดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 13 องคประกอบ 85 ตวบงช การวเคราะหเชงเนอหาจากการสมภาษณผร ผมประสบการณ ซงไดองคประกอบทเพมเตมจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ จ านวน 2 องคประกอบ ดงน 1. องคประกอบการสอสารเชงบวก โดยผร ผมประสบการณไดแสดงความคดเหนวาเปนการสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด เกดความรสกและความสมพนธทด จงใจใหเกดความรวมมอ ยอมรบเงอนไข กฎ กตกา และความเปลยนแปลง เปนการสอสารทชดเจนและเปดเผย การพดคยโดยใชค าพดทดและสรางสรรค รวมถงการแสดงออกทางอารมณทท าใหเกดการแลกเปลยนความคด และรบรถงความตองการ สามารถตดตอกบผอนโดยอาศยทกษะการตดตอสอสารสองทาง ชองทางการตดตอสอสารและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล มรายละเอยดดงตอไปน

“…การสอสารเชงบวก การใชค าพดทดและสรางสรรคกอใหเกดการเขาใจกนในสงคมพหวฒนธรรม เพราะพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตมความแตกตางจากพนทอน ตองเรยนรในการสอสารเพอสรางสนตสข และรจกใชวธการเชงบวก ” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 9 มนาคม 2560)

118

“…ควรเพมเตมองคประกอบดานการสอสาร ซงในสถานการณจงหวดชายแดนภาคใตตองอาศยการสอสารทสามารถท าใหเขาใจตรงกนน าไปสการพฒนาทตรงจดหมาย และควรเรยนรภาษามลาย เพราะคนสวนใหญในสามจงหวดใชภาษามลาย บางคนฟง พด สอความ ตความหมายภาษาไทยไมได ดงนนท าอยางไรทจะสอสารใหเขาเขาใจ และทจะไมใหเกดความขดแยง” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 9 มนาคม 2560)

“…ผน าทมความสรางสรรค ตองมความยดหยน มศลปะในการพด สอสารใหคนเขาใจ สามารถจบอารมณ ความรสก การแสดงออกของผอนไดกอนการพดอะไรออกไป เพอไมใหเกดความขดแยง และตองรจกใชชองทางและรปแบบการตดตอสอสารทกอใหเกดความเขาใจทตรงกนทหลากหลาย และผน าควรพดคย รบฟงความคดเหน ประสานงานเกง เปนแบบอยางทด แบบดกวาบอก” (ผใหขอมลคนท 4 สมภาษณเมอ 11 มนาคม 2560)

“…การสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคในจงหวดชายแดนภาคใต ควรแลกเปลยนเรยนร แลกเปลยนความคด และรบรถงความตองการของผอน สอสารชดเจนไมปดเบอน สอบถามและรบฟงความคดเหนของผอน ไมสอสารทางลบ ควรใหเกยรตซงกนและกน ยมแยมแจมใส มมนษยสมพนธทดซงเปนการเสรมสรางความสมพนธ ความรสกมนใจ และไววางใจตอกนได” (ผใหขอมลคนท 5 สมภาษณเมอ 13 มนาคม 2560)

“…การอยในจงหวดชายแดนภาคใตซงมสถานการณความไมสงบ ตองมทกษะการสอสาร ทกษะการขาว การเจรจาตอรอง สอสารใหคนเขาใจ ฟงใหมาก ฉลาดในการพด สามารถโนมนาวใจคนไดและรจกเอาตวรอดจากสถานการณคบขน” (ผใหขอมลคนท 6 สมภาษณเมอ 14 มนาคม 2560)

“…ภาวะผน าเชงสรางสรรคในบรบทของพนทในจงหวดชายแดนภาคใต ตองมทกษะในการพด สามารถโนมนาว จงใจใหผอนคลอยตามหรอปฏบตตาม เพอใหการท างานประสบผลส าเรจ การพดคยตองใชค าพดทดทสรางความเขาใจ สรางความสมพนธทดใหเกดการยอมรบ ซงการพดคยหรอสอสารตองชดเจน เปนเชงบวก เชงสรางสรรค เพอใหคนไทยพทธ ไทยมสลม ไทยจน และไทยครสต เขาใจกนและสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข” (ผใหขอมลคนท 7 สมภาษณเมอ 14 มนาคม 2560) 2. องคประกอบการคดนอกกรอบ โดยผร ผมประสบการณไดแสดงความคดเหนวา ความคดนอกกรอบเปนการคดแตกตางจากขอบเขตของความคดเดม ไมเปนไปตามแบบแผนหรอการคดเพอสรางมมมองใหม ๆ ไมจ ากดความคด ความร หรอความคดเหน สามารถคดไดอยางอสระ กลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน และกลาเปลยนความคดจากแนวเดม ๆ กอใหเกดแนวคดใหม และเกดทางเลอกทหลากหลาย น าไปสการคดอยางสรางสรรคสงใหม ๆ เปน

119

ผลงานแปลกใหมทไมเคยปรากฏมากอน รวมทงท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค มรายละเอยดดงตอไปน

“…คนเรามกจะตกรอบลงไปในทกสงทกอยาง เพราะเราจะปรบตวใหเคยชนกบงานประจ า และระบบการท างานจนท าใหมองไมเหนความเปนไปไดทแตกตางออกไปจากเดม ถาเราคดนอกกรอบ สงทเกดตามมาคอความกลาทจะคดสงใหมๆ โดยไมยดตดกบสงเดมๆ เปนการคดทแตกตางจะท าใหเกดการคดสรางสรรคสงใหมๆ น าไปสการสรางนวตกรรม” (ผใหขอมลคนท 1สมภาษณเมอ 9 มนาคม 2560)

“…ควรมองคประกอบดานความคดนอกกรอบ คอการ มมมมองทดและตองมความคดทแตกตางจากเดมหรอตางจากความคดของคนอน ใหเกดความคดใหม เกดการคดคนสงประดษฐ ซงเปนผลงานแปลกใหมทไมเคยมทไหนมากอนและในจงหวดชายแดนภาคใต การคดนอกกรอบอาจจะท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค เนองจากบรบทในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต มตวแปรศาสนาเขามาเกยวของจงตองเขาใจเพอนรวมงาน เปลยนความคดแบบแยกเขาแยกเรา แลวปรบตวและความคดใหเขากบวฒนธรรมในทองถน” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 9 มนาคม 2560) “…ในสามจงหวดชายแดนภาคใต เราตองรจกคดนอกกรอบ คอใหเราท าลายกรอบความคดเดมๆ ไมมกรอบความคด ไมมแบบแผน คดไดโดยอสระ เวลาคดกไมไปองความคดหรอประสบการณเดมๆ ถาเรากลาเปลยนความคด จะท าใหเราไดแนวคดใหม การแกปญหาแบบใหมๆ ทสรางสรรคและเกดทางเลอกทหลากหลาย น าไปสการสรางสรรคสงใหม ๆ ใหสอดคลองกบความเปนผน าในบรบทของพนทพหวฒนธรรม” (ผใหขอมลคนท 3 สมภาษณเมอ 10 มนาคม 2560) “…ควรมองคประกอบดานความคดนอกกรอบ เพราะจะท าใหไดความคดใหมๆซงแตกตางจากเดม อาจจะเปนความคดทแปลกใหมและไมเคยคดมากอน สามารถน าไปใชในการแกไขปญหาแบบคดใหมท าใหม ซงการมมมมองหรอทศนคตทเปลยนไปจากเดม น าไปสความคดสรางสรรคเพอสรางนวตกรรมใหม ” (ผใหขอมลคนท 6 สมภาษณเมอ 14 มนาคม 2560) “…ภาวะผน าเชงสรางสรรคในบรบทของพนทในจงหวดชายแดนภาคใต นอกจากตองมทกษะในการสอสารแลว ยงตองคดรเรม คดนอกกรอบ คอคดตาง แลวลงท ากอนเพอน ตองกลาคด กลาท า กลาเปลยนแปลง ลงมอปฏบตและพฒนา ซงการจะคดนอกกรอบไดตองมความอสระในการคด ไมถกปดกนดวยอ านาจทางสงคม กฎ ระเบยบ หรออ านาจของบคคลอน” (ผใหขอมลคนท 7 สมภาษณเมอ 14 มนาคม 2560)

สรปผวจยไดก าหนดรางองคประกอบซงไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และจากการสมภาษณผร ผมประสบการณ 13 องคประกอบ ดงภาพท 7

120

ภาพท 12 รางองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ตวบงช องคประกอบ

ทศทางและเปาหมาย

การปฏบตตามวสยทศน

ความคดรเรม

ความคดเชงอนาคต

ความคดนอกกรอบ

ความตองการความส าเรจ

ความพงพอใจในงาน

การเผยแพรวสยทศน

ความฉลาดทางอารมณ

การปรบตว

ผน าการเปลยนแปลง

ภาวะผน าเชงสรางสรรคของ

หวหนากลมสาระการเรยนร

การสรางวสยทศน

การสอสารเชงบวก

121

ตอนท 2 ผลการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยสรางแบบสอบถามจากรางตวบงช จ านวน 85 ตวบงช เสนอผเชยวชาญเพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา พบวาม 80 ตวบงชมคา (CVI) อยระหวาง .78-1.00 ซงถอวาน าไปใชได สวนอก 5 ตวบงชมคาไมไดตามเกณฑจงไมมความเทยงตรงเชงเนอหาทสามารถยอมรบไดและไมสามารถน าไปใชเปนเครองมอวจยในขนตอนตอไปได จากนนน าตวบงชทใชไดปรบปรงขอความตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ น าแบบสอบถามไปทดลองใช ไดคาความเชอมน เทากบ .950 แลวน าไปเกบรวบรวมขอมล ไดรบแบบสอบถามกลบคนครบทง 200 ฉบบ คดเปนรอยละ 100

ผวจยน าเสนอผลการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ดงน

1. ขอมลพนฐานของผตอบแบบแบบสอบถาม จากแบบสอบถามหวหนากลมสาระการเรยนร ประกอบดวย ประสบการณในการ

ท างาน และระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร รายละเอยดแสดงดงตารางท 12

ตารางท 12 ขอมลพนฐานของผตอบแบบแบบสอบถาม

ตวแปร จ านวน รอยละ

ประสบการณในการท างาน 1 – 10 ป 11 – 20 ป 21 – 30 ป 31 ปขนไป

ระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร 1 – 5 ป 6 – 10 ป 11 – 15 ป 15 ปขนไป

65 53 25 57

94 57 29 20

32.50 26.50 12.50 28.50

47.00 28.50 14.50 10.00

รวม 200 100.00

122

จากตารางท 12 แสดงวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญ มประสบการณในการท างาน 1 – 10 ป คดเปนรอยละ 32.50 รองลงมามประสบการณในการท างาน 31 ปขนไป คดเปนรอยละ 28.50 และมประสบการณในการท างาน 11 – 20 ป คดเปนรอยละ 26.50 สวนประสบการณในการท างานนอยทสด คอ 21 – 30 ป คดเปนรอยละ 12.50 ส าหรบระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนรของผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คอ 1 – 5 ป คดเปนรอยละ 47.00 รองลงมา คอ มระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร 6 – 10 ป คดเปนรอยละ 28.50 และระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร 11 – 15 ป คดเปนรอยละ 14.50 สวนระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนรของผตอบแบบสอบถามทนอยทสด คอ 15 ปขนไป คดเปนรอยละ 10.00

2. ผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนของสถตวเคราะห ผวจยท าการทดสอบขอตกลงเบองตน (Assumption) ของการใชสถตเพอหา

ลกษณะการแจกแจงเปนโคงปกต (Normality) ของขอมล โดยใชสถตทดสอบ Kolmogorov-smirmov test พบวา ขอมลมการแจกแจงแบบปกต (p = .200) เมอทดสอบดวย Normal Probability Plot พบวา คาเฉลยของขอมลสวนใหญจะอยรอบ ๆ เสนตรง ดงนนสรปไดวา ลกษณะของขอมลมการแจกแจงแบบปกต (ภาคผนวก ค) 3. การพจารณาความเหมาะสมของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ในการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอใหเกดความเขาใจตรงกนในการน าเสนอและการแปลความหมายผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดก าหนดสญลกษณและความหมายทใชแทนองคประกอบและตวบงช ดงน

1. ADA สญลกษณแทนองคประกอบดานการปรบตว ADA1 แทนตวบงชท 1 การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ADA2 แทนตวบงชท 2 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน ADA3 แทนตวบงชท 3 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอม

ทงภายในและนอกโรงเรยน ADA4 แทนตวบงชท 4 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบวธการและ

กระบวนการท างาน ADA5 แทนตวบงชท 5 การเปลยนมมมองความคดตามสถานการณตางๆ ADA6 แทนตวบงชท 6 การเปดใจกวางรบสงใหมๆ ADA7 แทนตวบงชท 7 การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน

123

ADA8 แทนตวบงชท 8 การคดและท าอยางอสระ 2. CHA สญลกษณแทนองคประกอบดานผน าการเปลยนแปลง

CHA1 แทนตวบงชท 9 การพฒนาความสามารถและเพมศกยภาพในการท างานของตนเอง

CHA2 แทนตวบงชท 10 การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมการท างาน เพอใหการท างานประสบผลส าเรจ

CHA3 แทนตวบงชท 11 การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน CHA4 แทนตวบงชท 12 การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน CHA5 แทนตวบงชท 13 การปรบและประยกตว ธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป

CHA6 แทนตวบงชท 14 การเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน 3. EMO สญลกษณแทนองคประกอบดานความฉลาดทางอารมณ

EMO1 แทนตวบงชท 15 การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง EMO2 แทนตวบงชท 16 การควบคมและจดการอารมณของตนเองได

EMO3 แทนตวบงชท 17 การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง EMO4 แทนตวบงชท 18 การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน EMO5 แทนตวบงชท 19 การมองโลกในแงด

EMO6 แทนตวบงชท 20 การสรางความสมพนธภาพทดกบผรวมงาน 4. COM สญลกษณแทนองคประกอบดานการสอสารเชงบวก

COM1 แทนตวบงชท 21 การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด COM2 แทนตวบงชท 22 การสอสารทกอใหเกดความรสกและความสมพนธทด

COM3 แทนตวบงชท 23 การสอสารทจงใจใหเกดความรวมมอ ยอมรบเงอนไข กฎ กตกา และความเปลยนแปลง COM4 แทนตวบงชท 24 การสอสารทชดเจนและเปดเผย COM5 แทนตวบงชท 25 การพดคยโดยใชค าพดทดและสรางสรรค COM6 แทนตวบงชท 26 การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล

5. VIS สญลกษณแทนองคประกอบดานการสรางวสยทศน

124

VIS1 แทนตวบงชท 27 การวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโรงเรยน

VIS2 แทนตวบงชท 28 การสอบถามความตองการและความคาดหวงจาก ผมสวนไดสวนเสย

VIS3 แทนตวบงชท 29 การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดวสยทศน

VIS4 แทนตวบงชท 30 วสยทศนทก าหนดมความชดเจน VIS5 แทนตวบงชท 31 วสยทศนทก าหนดมความเปนไปไดและเหมาะสม

VIS6 แทนตวบงชท 32 การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน 6. DIS สญลกษณแทนองคประกอบดานการเผยแพรวสยทศน

DIS1 แทนตวบงชท 33 การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน DIS2 แทนตวบงชท 34 การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน

DIS3 แทนตวบงชท 35 การสอสารวสยทศนกบผรวมงานในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย

DIS4 แทนตวบงชท 36 การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน DIS5 แทนตวบงชท 37 การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน

7. FOL สญลกษณแทนองคประกอบดานการปฏบตตามวสยทศน FOL1 แทนตวบงชท 38 การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการหรอกจกรรมของโรงเรยน FOL2 แทนตวบงชท 39 การทบทวน ปรบปรงและพฒนาแผนงาน โครงการและกจกรรม FOL3 แทนตวบงชท 40 การสรางแรงกระตน จงใจใหผรวมงานมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน FOL4 แทนตวบงชท 41 การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน FOL5 แทนตวบงชท 42 การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน

FOL6 แทนตวบงชท 43 การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม 8. INI สญลกษณแทนองคประกอบดานความคดรเรม

125

INI1 แทนตวบงชท 44 การน าความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม INI2 แทนตวบงชท 45 การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน INI3 แทนตวบงชท 46 การคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน INI4 แทนตวบงชท 47 การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน INI5 แทนตวบงชท 48 การน าเสนอแนวคดใหมๆ เพอใชในการปรบเปลยนระบบงานได INI6 แทนตวบงชท 49 การคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม

9. FUT สญลกษณแทนองคประกอบดานความคดรเรม FUT1 แทนตวบงชท 50 การคาดการณแนวโนมทจะเกดขนในอนาคตอยางชดเจน FUT2 แทนตวบงชท 51 การวเคราะห แนวโนมการท างานไดอยางเหมาะสม FUT3 แทนตวบงชท 52 การวางแผนการท างานไวลวงหนา FUT4 แทนตวบงชท 53 การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา FUT5 แทนตวบงชท 54 การตดสนใจโดยใชขอมลสารสนเทศ FUT6 แทนตวบงชท 55 การน าสงทคาดการณมาใชประโยชนได

10. OUT สญลกษณแทนองคประกอบดานความคดนอกกรอบ OUT1 แทนตวบงชท 56 การคดแตกตางจากขอบเขตของความคดเดมและไม

เปนไปตามแบบแผน OUT2 แทนตวบงชท 57 การคดไดอยางอสระ และน าไปสการคดเชงสรางสรรค OUT3 แทนตวบงชท 58 การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความ

ไมแนนอน OUT4 แทนตวบงชท 59 การกลาเปลยนความคดจากแนวเดมๆ กอใหเกด

แนวความคดใหม OUT5 แทนตวบงชท 60 การคดกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ OUT6 แทนตวบงชท 61 การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย OUT7 แทนตวบงชท 62 การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค

11. SUC สญลกษณแทนองคประกอบดานความตองการความส าเรจ SUC1 แทนตวบงชท 63 การมอดมการณ เชอมนในตนเอง

SUC2 แทนตวบงชท 64 ความมงมนในการท างานใหส าเรจ SUC3 แทนตวบงชท 65 ความรบผดชอบในงานทท า

126

SUC4 แทนตวบงชท 66 ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน SUC5 แทนตวบงชท 67 ความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา SUC6 แทนตวบงชท 68 การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

12. GOA สญลกษณแทนองคประกอบดานทศทางและเปาหมาย GOA1 แทนตวบงชท 69 การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผาน

วสยทศนของโรงเรยน GOA2 แทนตวบงชท 70 การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน

GOA3 แทนตวบงชท 71 การวางแผนการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย GOA4 แทนตวบงชท 72 การก าหนดวธการท างานอยางเปนระบบ เปนขนตอน GOA5 แทนตวบงชท 73 การเขาใจทศทางและเปาหมายในการท างานทตรงกนของผรวมงาน GOA6 แทนตวบงชท 74 การเปดโอกาสใหผรวมงานมสวนรวมในการก าหนดทศทางและเปาหมาย

13. SAT สญลกษณแทนองคประกอบดานความพงพอใจในงาน SAT1 แทนตวบงชท 75 ความรสกทมความสข ความพอใจตอการท างาน

SAT2 แทนตวบงชท 76 ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน SAT3 แทนตวบงชท 77 ความกระตอรอรนในการท างาน SAT4 แทนตวบงชท 78 การมขวญและก าลงใจในการท างาน SAT5 แทนตวบงชท 79 การสรางบรรยากาศทดในการท างาน SAT6 แทนตวบงชท 80 การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน

หลงจากการก าหนดสญลกษณผวจยไดน าขอมลจากแบบสอบถาม จ านวน 200 ฉบบ แลวน ามาวเคราะหตามรายละเอยดดงน

3.1 การตรวจสอบความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปร ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแป ร

องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต แสดงรายละเอยดดงตารางท 13

127

ตารางท 13 ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรองคประกอบ และตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ตวบงช

Kaiser=Meyer-Olkin Measure of Sampling

Adequacy (KMO)

Bartlett’s test of Sphericity

Chi-Square คาทเหมาะสม คาทไดจากการ

วเคราะห คาทเหมาะสม คาทไดจากการ

วเคราะห

ตวบงช 80 ตวบงช

มากกวา .50 (มากกวา .90 อยในเกณฑดมาก)

.933

p<.05

p<.001

13355.019

จากตารางท 12 พบวา คา KMO (Kaiser–Meyer–Olkin Measure of Sampling

Adequacy) มคาเทากบ .933 ซงมากกวา .50 แสดงวา ขอมลทน ามาวเคราะหมความเหมาะสม ส าหรบน ามาวเคราะหองคประกอบ สวนการทดสอบดวย Barlett’s Test of Shericity เปนทดสอบสมมตฐานวาเมทรกซสหสมพนธน เปนเมทรกซเอกภาพ (Identity Matrix) หรอไม พบวา คา Chi-Square = 13355.019 และมคานยส าคญทางสถต (Sig.) <.001 ซงนอยกวา .05 นนคอ เมทรกซสหสมพนธทไดไมเปนเมทรกซเอกภาพ แสดงวา ตวบงชทง 80 ตวบงชมความสมพนธกนและมความเหมาะสมส าหรบการน ามาใชในการวเคราะหองคประกอบ

3.2 การสกดองคประกอบ (Factor Extraction) และการหมนแกน (Rotation) ผวจยไดสกดองคประกอบ โดยใชวธองคประกอบหลก (Principle Component Analysis) และหมนแกนองคประกอบแบบออบลค (Oblique Rotation) โดยพจารณาตามเกณฑทก าหนดวาองคประกอบตองมคาไอเกน (EigenValue) มากกวาหรอเทากบ 1.0 และตวแปรในแตละองคประกอบจะตองมคาน าหนกองคประกอบ (Factor Loading) ตงแต 0.40 ขนไป ไดองคประกอบ 14 องคประกอบ แตเนองจากเกณฑการคดเลอกองคประกอบของ Costello & Osborne (2005, p. 5) อธบายวาองคประกอบทมตวบงชนอยกวา 3 ตวบงช โดยทวไปไมควรก าหนดเปนองคประกอบ เนองจากเปนองคประกอบทออนแอและไมมความมนคง ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกองคประกอบอยหลายองคประกอบใหพจารณาจากคาน าหนกทตางกนเกน 2 หากตางกนไมถง 2 ใหตดตวบงชนน

128

ออกไป (ดรายละเอยดทภาคผนวก ค ) ดงนนในงานวจยนจงท าใหมองคประกอบเพยง 10 องคประกอบ 61 ตวบงชดงน ตารางท 14 จ านวนองคประกอบ คาไอเกน รอยละของความแปรปรวนและรอยละสะสมของ ความแปรปรวนขององคประกอบ

องคประกอบ คาไอเกน รอยละ

ของความแปรปรวน

รอยละสะสมของความ แปรปรวน

การสอสารและปฏบตตามวสยทศน 33.149 41.436 41.436 ความคดนอกกรอบ 3.842 4.802 46.238 ความตองการความส าเรจ 2.928 3.660 49.898 ความพงพอใจในงาน 2.381 2.976 52.875 การปรบตว 2.180 2.724 55.599 การสรางวสยทศน 1.774 2.217 57.816 ทศทางและเปาหมาย 1.602 2.003 59.819 ความฉลาดทางอารมณ 1.444 1.805 61.625 ความคดรเรม 1.365 1.706 63.331 ผน าการเปลยนแปลง 1.312 1.640 64.971

จากตารางท 14 พบวา ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ม 10 องคประกอบ ประกอบดวยการสอสารและปฏบตตามวสยทศน ความคดนอกกรอบ ความตองการความส าเรจ ความพงพอใจในงาน การปรบตว การสรางวสยทศน การก าหนดทศทางและตงเปาหมาย ความฉลาดทางอารมณ ความคดรเรม ผน าการเปลยนแปลง มคาไอเกน (Eigenvalues) อยระหวาง 1.312 -33.149 ซงมคามากกวา 1.0 มคารอยละความแปรปรวนอยระหวาง 1.640 - 41.436 และมรอยละของคาความแปรปรวนสะสมอยรอยละ 64.971

129

3.2.1 องคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน เปนองคประกอบทจดใหม มตวบงชจ านวน 10 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 15

ตารางท 15 คาน าหนกองคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน

การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน การสอสารวสยทศนกบผรวมงานในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย การสรางแรงกระตน จงใจใหผรวมงานมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการหรอกจกรรมของโรงเรยน การปรบปรง ทบทวนและพฒนาแผนงาน โครงการและกจกรรม การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน

1.001 .859 .852 .827 .796

.710 .625 .548 .506 .475

จากตารางท 15 พบวา องคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน

ประกอบดวย 10 ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .475 ถง 1.001 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน

3.2.2 องคประกอบความคดนอกกรอบ เปนองคประกอบเดม มตวบงชจดเดม จ านวน 6 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 16

130

ตารางท 16 คาน าหนกองคประกอบการคดนอกกรอบ

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช 11 12 13

การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย

การกลาเปลยนความคดจากแนวเดมๆ กอใหเกดแนวความคดใหม

.914

.828

.764 14 การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค .748 15 การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน .656 16 การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา .413

จากตารางท 16 พบวา องคประกอบความคดนอกกรอบ ประกอบดวย 6 ตวบงช

มคาน าหนกของตวบงชตงแต .413 ถง .914 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหมๆ สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา

3.2.3 องคประกอบความตองการความส าเรจ เปนองคประกอบเดม ม

ตวบงชจดเดม จ านวน 6 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 17

ตารางท 17 คาน าหนกองคประกอบความตองการความส าเรจ

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช 17 18 19 20 21 22

ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน .955 ความรบผดชอบในงานทท า .932 ความมงมนในการท างานใหส าเรจ .895 การมอดมการณ เชอมนในตนเอง .751 ความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา .685 การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ .438

จากตารางท 17 พบวา องคประกอบความตองการความส าเรจ ประกอบดวย 6

ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .438 ถง .955 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก ความ

131

ขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การตรวจสอบผล

การด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

3.2.4 องคประกอบความพงพอใจในงาน เปนองคประกอบเดม มตวบงชจด

เดม จ านวน 5 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 18

ตารางท 18 คาน าหนกองคประกอบความพงพอใจในงาน

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

23 การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน .883 24 ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน .820 25 ความรสกทมความสข ความพอใจตอการท างาน .743 26 การสรางบรรยากาศทดในการท างาน .713 27 ความกระตอรอรนในการท างาน .673

จากตารางท 18 พบวา องคประกอบความพงพอใจในงาน ประกอบดวย 5 ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .673 ถง .883 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก ความกระตอรอรนในการท างาน

3.2.5 องคประกอบการปรบตว เปนองคประกอบเดม มตวบงชจดเดม

จ านวน 6 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 19

ตารางท 19 คาน าหนกองคประกอบการปรบตว ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

28 29

การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน 1.031 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน .906

30 การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ .884

132

ตารางท 19 (ตอ) ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

31 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบวธการและกระบวนการท างาน .721 32 การเปลยนมมมองความคดตามสถานการณตางๆ .594 33 การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน .406

จากตารางท 19 พบวา องคประกอบการปรบตว ประกอบดวย 6 ตวบงช มคา

น าหนกของตวบงชตงแต .406 ถง 1.031 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน

3.2.6 องคประกอบการสรางวสยทศน เปนองคประกอบเดม มตวบงช

จดเดม จ านวน 6 ตวบงช ตวบงชจดใหม จ านวน 2 ตวบงช รวมทงหมด จ านวน 8 ตวบงชดงแสดงในตารางท 20

ตารางท 20 คาน าหนกองคประกอบการสรางวสยทศน

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

34 35

การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน .783 การสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนไดสวนเสย .724

36 วสยทศนทก าหนดมความเปนไปไดและเหมาะสม .678 37 การวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโรงเรยน .656 38 การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดวสยทศน .609 39 วสยทศนทก าหนดมความชดเจน .560 40 การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน .471 41 การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและ

รปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล .449

133

จากตารางท 20 พบวา องคประกอบการสรางวสยทศน ประกอบดวย 8 ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .449 ถง .783 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล 3.2.7 องคประกอบทศทางและเปาหมาย เปนองคประกอบเดม มตวบงชจดเดม จ านวน 4 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 21 ตารางท 21 คาน าหนกองคประกอบทศทางและเปาหมาย ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

42 43 44 45

การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน การวางแผนการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย

.870

.777 การก าหนดวธการท างานอยางเปนระบบ เปนขนตอน การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผานวสยทศนของโรงเรยน

.737

.620

จากตารางท 21 พบวา องคประกอบทศทางและเปาหมาย ประกอบดวย 4 ตวบงช

มคาน าหนกของตวบงชตงแต .620 ถง .870 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผานวสยทศนของโรงเรยน

3.2.8 องคประกอบความฉลาดทางอารมณ เปนองคประกอบเดม มตวบงชจดเดม จ านวน 3 ตวบงช ตวบงชจดใหม จ านวน 2 ตวบงช รวมทงหมดจ านวน 5 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 22

134

ตารางท 22 คาน าหนกองคประกอบความฉลาดทางอารมณ ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

46 การควบคมและจดการอารมณของตนเองได 1.013 47 การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง .911 48 49 50

การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง

การสอสารทกอใหเกดความรสกและความสมพนธทด การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด

.515

.479

.425

จากตารางท 22 พบวา องคประกอบความฉลาดทางอารมณ ประกอบดวย 5

ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .425 ถง 1.013 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การ ควบคมและจดการอารมณของตนเองได สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด

3.2.9 องคประกอบความคดรเรม เปนองคประกอบเดม มตวบงชจดเดม

จ านวน 5 ตวบงช ตวบงชจดใหม จ านวน 1 ตวบงช รวมทงหมด จ านวน 6 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 23 ตารางท 23 คาน าหนกองคประกอบความคดรเรม

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช

51 การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน .777 52 การคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน .712 53 การน าความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม .541 54 การน าเสนอแนวคดใหมๆ เพอใชในการปรบเปลยนระบบงานได .491 55 การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม .437 55 การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม .437 56 การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน .414

135

จากตารางท 23 พบวา องคประกอบความคดรเรม ประกอบดวย 6 ตวบงช มคาน าหนกของตวบงชตงแต .414 ถง .777 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การน านวตกรรมทม อยมาปรบปรงใหดขน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การหาวธการท างานทแตกตางจาก คนอน

3.2.10 องคประกอบผน าการเปลยนแปลง เปนองคประกอบเดม มตวบงช

จดเดม จ านวน 5 ตวบงช ดงแสดงในตารางท 24 ตารางท 24 คาน าหนกองคประกอบผน าการเปลยนแปลง

ตวบงช คาน าหนกของตวบงช 57 การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรน

และทมเทในการท างาน

.800 58 การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอม

ทเปลยนแปลงไป

.794 59 การเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน .788 60 การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน .774 61 การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างานเพอให

การท างานประสบผลส าเรจ

.609 จากตารางท 24 พบวา องคประกอบผน าการเปลยนแปลง ประกอบดวย 5 ตวบงช

มคาน าหนกของตวบงชตงแต .609 ถง .800 โดยตวบงชทมคาน าหนกสงสด ไดแก การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด ไดแก การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างาน เพอใหการท างานประสบผลส าเรจ หลงจากผวจยไดวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจในแตละองคประกอบแลว ในภาพรวมของผลการวเคราะหตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ผวจยไดจดกลมองคประกอบตามการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ สามารถสรปไดดงน (ภาพท 8)

136

ภาพท 13 องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ตวบงช

ความ

ยดหยน

.406 -1.031

การปรบตว ตวบงช 6 ตว

.609 -.800 ผน าการ

เปลยนแปลง ตวบงช 5 ตว

.425 – 1.013

.8001

ความฉลาดทาง

อารมณ ตวบงช 5 ตว

.475 –1.001

.8001 ตวบงช 10 ตว

การสอสารและ

ปฏบตตามวสยทศน

.449 – .783

.8001

การสรางวสยทศน

ตวบงช 8 ตว

วสยทศน

องคประกอบ

จนตนาการ

.414 – .777

.8001

ความคดรเรม

ตวบงช 6 ตว

.413 – .914

.8001

ความคดนอกกรอบ

ตวบงช 6 ตว

แรงจงใจ

.438 – .955

.8001 ตวบงช 6 ตว

ความตองการความส าเรจ

.620 – .870

.8001 ตวบงช 4 ตว

ทศทางและ

เปาหมาย

.673 –.883

.8001 ตวบงช 5 ตว

ความพงพอใจ

ในงาน

137

จากภาพท 13 สรปไดวาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ม 10 องคประกอบ 61 ตวบงช

ตอนท 3 ผลการตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ (Concurrent Validity) ของตวบงชกบกลมผรชด (Known Group) ขนตอนนเปนการน าแบบสอบถามทปรบแกใหมเฉพาะตวบงชทมอยในองคประกอบแลวไปสอบถามกบกลมหวหนากลมสาระการเรยนร ทมวทยฐานะช านาญการพเศษขนไป จ านวน 30 คน เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ โดยใชการวเคราะหขอมลโดยการทดสอบคาท (t-test) ดวยการเปรยบเทยบคาเฉลยทไดจากผรชดกบเกณฑทก าหนดไว (µ = 3.50) ผวจยขอน าเสนอผลการวเคราะห ดงน 1. องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต โดยการตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพกบกลมผรชด (Known Group) ดงแสดงในตารางท 25 ตารางท 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาการทดสอบท (t-test) เพอตรวจสอบ

ความเทยงตรงตามสภาพกบกลมผรชด

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค n = 30

S.D. t p-value

ดานการปรบตว

1 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน 4.47 .57 9.27 .000 2 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอม

ทงภายในและนอกโรงเรยน

4.47

.51

10.44

.000

3 การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ 4.53 .57 9.91 .000 4 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบวธการและ

กระบวนการท างาน

4.47

.57

9.27

.000

5 การเปลยนมมมองความคดตามสถานการณตางๆ 4.40 .50 9.90 .000 6 การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน 4.60 .56 10.70 .000

138

ตารางท 25 (ตอ)

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค n = 30

S.D. t p-value

ดานผน าการเปลยนแปลง

7 การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน

4.57 .51 11.59 .000

8 การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป

4.57 .51 11.59 .000

9 การเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน 4.60 .50 12.09 .000

10 การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน 4.47 .51 10.44 .000

11 การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างานเพอใหการท างานประสบผลส าเรจ

4.43 .57 9.00 .000

ดานความฉลาดทางอารมณ

12 การควบคมและจดการอารมณของตนเองได 4.43 .57 9.00 .000

13 การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง

4.57 .50 11.59 .000

14 การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง 4.57 .50 11.59 .000

15 การสอสารทกอใหเกดความรสกและความสมพนธทด 4.37 .56 8.54 .000

16 การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด 4.33 .61 7.53 .000

ดานการสรางวสยทศน

17 การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน 4.37 .67 7.10 .000

18 การสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนไดสวนเสย

4.33 .55 8.35 .000

19 วสยทศนทก าหนดมความเปนไปไดและเหมาะสม 4.37 .56 8.54 .000

20 การวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโรงเรยน

4.37 .56 8.54 .000

21 การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดวสยทศน

4.40 .56 8.75 .000

139

ตารางท 25 (ตอ)

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค n = 30

S.D. t p-value

22 วสยทศนทก าหนดมความชดเจน 4.47 .57 9.27 .000

23 การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน 4.60 .57 10.70 .000

24 การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล

4.33 .66 6.91 .000

ดานการสอสารและปฏบตตามวสยทศน

25 การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน 4.43 .57 8.99 .000 26 การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน 4.37 .49 9.69 .000 27 การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน 4.40 .62 7.93 .000 28 การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอ

วสยทศน 4.33 .55 8.35 .000

29 การสอสารวสยทศนกบผรวมงานในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย

4.33 .55 8.35 .000

30 การสรางแรงกระตน จงใจใหผรวมงานมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน

4.40 .50 9.89 .000

31 การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน 4.20 .61 6.28 .000 32 การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการหรอ

กจกรรมของโรงเรยน 4.33 .61 7.53 .000

33 การปรบปรง ทบทวนและพฒนาแผนงาน โครงการและกจกรรม

4.43 .57 9.00 .000

34 การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน 4.23 .63 6.42 .000 ดานความคดรเรม .000

35 การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน 4.33 .48 9.52 .000 36 การคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน 4.37 .56 8.54 .000 37 การน าความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม 4.37 .49 9.66 .000

140

ตารางท 25 (ตอ)

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค n = 30

S.D. t p-value

38 การน าเสนอแนวคดใหมๆ เพอใชในการปรบเปลยนระบบงานได

4.27 .58 7.20 .000

39 การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม 4.23 .57 7.07 .000

40 การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน 4.23 .50 7.97 .000

ดานการคดนอกกรอบ .000

41 การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ 4.37 .67 7.10 .000 42 การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย 4.47 .68 7.77 .000 43 การกลาเปลยนความคดจากแนวเดมๆ กอใหเกด

แนวความคดใหม 4.27 .64 6.57 .000

44 การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค 4.37 .67 7.10 .000 45 การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไม

แนนอน 4.27 .70 6.07 .000

46 การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา

4.37 .67 7.10 .000

ดานความตองการความส าเรจ 47 ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน 4.83 .38 19.27 .000 48 ความรบผดชอบในงานทท า 4.77 .43 16.13 .000 49 ความมงมนในการท างานใหส าเรจ 4.80 .41 17.50 .000 50 การมอดมการณ เชอมนในตนเอง 4.73 .45 15.02 .000 51 ความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทาย

ตลอดเวลา 4.53 .51 11.15 .000

52 การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ 4.30 .53 8.19 .000 ดานทศทางและเปาหมาย 53 การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน 4.43 .50 10.14 .000

141

ตารางท 25 (ตอ)

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค n = 30

S.D. t p-value

54 การวางแผนการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย 4.43 .57 9.00 .000 55 การก าหนดวธการท างานอยางเปนระบบ เปนขนตอน 4.40 .56 8.75 .000 56 การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผาน

วสยทศนของโรงเรยน 4.37 .56 8.54 .000

ดานความพงพอใจในงาน 57 การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน 4.63 .56 11.16 .000 58 ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน 4.73 .45 15.02 .000 59 ความรสกทมความสข ความพอใจตอการท างาน 4.70 .47 14.11 .000 60 การสรางบรรยากาศทดในการท างาน 4.70 .47 14.10 .000 61 ความกระตอรอรนในการท างาน 4.57 .57 10.29 .000

จากตารางท 25 พบวา ตวบงช มคาเฉลยอยระหวาง 4.20 – 4.83 โดยตวบงชทม

คาเฉลยสงสด คอ ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน รองลงมา คอ ความมงมนในการท างานใหส าเรจ สวนตวบงชทมคาเฉลยต าสด คอ การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน เมอการเปรยบเทยบคาเฉลยในแตละตวบงชกบเกณฑประมาณคาทระดบมาก (µ ≥ 3.50) พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001

ตอนท 4 ผลการศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงช ภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

ในขนตอนนด าเนนการโดยน าตวบงชทมคาน าหนกองคประกอบสงกวา .80 จากการวเคราะหองคประกอบ และตวบงชทมคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรกทไดจากการน ามาตรวจสอบกบกลมผรชด มาศกษาแนวทางการน าตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช พบวามจ านวน 8 องคประกอบ 18 ตวบงช ประกอบดวย องคประกอบการปรบตว 3 ตวบงช ไดแกการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขา

142

กบผรวมงาน (1.031) การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน(.906) การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ (.884) องคประกอบผน าการเปลยนแปลง 1 ตวบงช ไดแก การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน (.800) องคประกอบความฉลาดทางอารมณ 2 ตวบงช ไดแก การควบคมและจดการอารมณของตนเองได (1.013) การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง ( .911) องคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน 4 ตวบงช ไดแก การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน (1.001) การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน (.859) การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน (.852) การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน (.827) องคประกอบการคดนอกกรอบ 2 ตวบงช ไดแก การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ (.914) การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย (.828) องคประกอบความตองการความส าเรจ 3 ตวบงช ไดแก ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน (.955) ความรบผดชอบในงานทท า (.932) ความมงมนในการท างานใหส าเรจ (.895) องคประกอบทศทางและเปาหมาย 1 ตวบงช ไดแก การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน (.870) องคประกอบความพงพอใจในงาน 2 ตวบงช ไดแก การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน (.955) ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน (.932)

ผวจยเกบขอมลดวยวธการสมภาษณเชงลกผร ผมประสบการณ และด าเนนการวเคราะหขอมลเชงเนอหา สรปประเดนและน าเสนอขอมลแบบพรรณนาวเคราะห ดงน

1. องคประกอบการปรบตว 1.1 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน ผใหขอมลมความเหนวาควรสรางความเขาใจ และสงเสรมการท างานเปนทม ดงตวอยางตอไปน

“…การเปลยนพฤตกรรมคนคอนขางยาก แตไมใชท าไมได ซงคนแตละคนมความแตกตางกน ตองสรางความเขาใจและใหเกดการยอมรบซงกนและกนใหมากทสด ทโรงเรยนจะมการปฐมนเทศครใหม ใหรจกวฒนธรรมองคการ เพราะเปนสวนหนงทเปนตวก าหนดพฤตกรรมคร จากนนตองละลายพฤตกรรม และสงเสรมใหครไดท างานรวมกน สวนคนทไมเขาใจกนผบรหารตองเปนคนกลางใหเขาไดพดคย เปดใจ ปรบความเขาใจกน และตองรจกใหอภยกน รจกยอม” (ผใหขอมลคนท 4 สมภาษณเมอ 20 กนยายน 2560) สอดคลองกบผใหขอมลรายท 5 “…ตองท าการ SWOT ตนเองและเพอนรวมงาน แลวใชเทคนคสรางความเขาใจ ใชเหตผลในการพดคย ใชการมสวนรวมและการท างานเปนทม จงประสานใหเกดการยอมรบ” (สมภาษณเมอ 21 กนยายน 2560)

143

1.2 การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอก

โรงเรยน ผใหขอมลทกคนมความเหนตรงกนวาควรศกษาขอมล วเคราะหบรบทพนท สภาพแวดลอม ท าความเขาใจและยอมรบสภาพแวดลอมเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม ดงตวอยางตอไปน

“…ผท ร สภาพบรบท พนท จะสามารถปฏบต ง านท สอดคลองกบขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมทแตกตาง โดยเฉพาะพนทพหวฒนธรรม เพอลดความขดแยงและไมสรางความแตกแยกใหกบคนในพนท ดงนนควรศกษาขอมล เสรมสรางความเขาใจจากสภาพแวดลอม ผลกระทบทอาจเกดขนสการปรบตว พฤตกรรม ตามหลกปฏบตของสภาพแวดลอมนนๆ” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560)

1.3 การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ผใหขอมลมความเหนตรงกนวาวาควรศกษาขอมล วเคราะหสถานการณ มการสรางความร ความเขาใจ และการปฏบตตนใหเขากบสถานการณ ดงตวอยางตอไปน

“…การทคนเราจะปรบตวไดตองเกดจากการมความร ความเขาใจ และยอมรบในสถานการณ เหมอนการใชชวตอยในสามจงหวดชายแดนภาคใตทมความไมสงบเกดขน เราตองรบรบทของพนท ศกษาขอมลและวเคราะหในสถานการณทเกดขน จนเกดความร ความเขาใจในการปฏบตตนและยอมรบ จงจะสามารถปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ได” (ผใหขอมลคนท 3 สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560) ผใหขอมลคนท 1 เสนอวา“…ควรจดกจกรรมทหลากหลายตามสภาพทองถนทงไทยพทธ มสลม จน เพอใหเกดการเรยนรความเขาใจ และการยอมรบในความเปนพหวฒนธรรม ถงจะเกดการปรบตวตามสถานการณตางๆ ได” (สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560)

2. องคประกอบผน าการเปลยนแปลง 2.1 การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและ

ทมเทในการท างาน ดงตวอยางตอไปน ผใหขอมลมความเหนตรงกนวา ผบรหารหรอผน าควรเปนแบบอยางทด และใชการเสรมแรง เสรมสรางขวญก าลงใจในการปฏบตงาน

“..…เราในฐานะทเปนหวหนาวชาการตองเปนแบบอยางทดในทกๆเรอง ถาเรามาโรงเรยนสายแลวจะใหครมาเชาคงไมใช การเปนแบบอยางทด ดกวาบอก ครเคาจะเหนเราเปนตวอยาง แลวเคาจะท าอยางเรา ไมวาจะเปนเรองการปฏบตตน การมวนยในตนเอง หรอการสรางผลงานตางๆ แลวตองรจกยกยอง ชนชม ใหก าลงใจเขาดวย” (ผใหขอมลคนท 7 สมภาษณเมอ 25

144

กนยายน 2560) สวนผใหขอมลรายท 3 (สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560) “….การสรางแรงบนดาลใจใหกบคร อนดบแรกตองเปดโลกทศนเขากอน เชน พาไปศกษาดงาน สงไปอบรม ใหไปแลกเปลยนเรยนรกบคนทเขาประสบความส าเรจ ใชวธการเปรยบเทยบผลงานผอน พอเหนผลงานของคนอนๆ กจะเกดแรงบนดาลใจวาเรากท าได ทโรงเรยนสรางความเปนผน าใหเกดขนในตนเองใหกบครทกคน โดยการสงเสรมใหมเวทเกยรตยศเปนของตนเอง สงเสรมใหมการประกวด แขงขนและมการใหรางวล มอบเกยรตบตร พจารณาเลอนขนเงนเดอนเปนพเศษส าหรบผทมผลงานดเดน”

3. องคประกอบความฉลาดทางอารมณ 3.1 การควบคมและจดการอารมณของตนเองได

ผใหขอมลมความเหนตรงกนวา ควรพฒนาจตใจของตนเองใหมสต การฝกสมาธ และฝกใหมองโลกในแงด ดงตวอยางตอไปน

“…นอกจากการฝกใหมสต มสมาธแลว ตองรกษาสขภาวะในรางกาย เชนการกนอาหารทมประโยชน ดมมากๆ การนอนหลบใหเพยงพอ ออกก าลงกายท าใหสมองปลอดโปรง มองทกอยางในเชงบวกไมคดเลกคดนอย กเทากบวาเราไมสะสมความเครยด สวนในโรงเรยนจะสงเสรมใหมกจกรรมผอนคลายความเครยด เชน ไปทศนศกษา หรอจดงานเลยงสงสรรค” (ผใหขอมลคนท 4 สมภาษณเมอ 20 กนยายน 2560)

3.2 การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง ผใหขอมลมความเหนวาควรน าแนวคดจตตปญญาศกษามาใชในการศกษาท าความเขาใจในตวเอง และฝกการมสตสมปชญญะ ดงตวอยางตอไปน

“…เราตองฝกใหมสต รและเขาใจวาเรารสกอยางไร ตองการอะไร ทส าคญคอตองควบคมความรสกของเราใหได ถามนเปนความคดหรอความรสกทไมด เราสามารถศกษาแนวทางจตปญญามาใชพฒนาจต ฝกใหตระหนกร ถาในหนวยงานกอาจใชการฝกอบรม การใหค าปรกษา โดยใชนกจตวทยา หรอจากสถาบนทเกยวของในการพฒนาสขภาพจต” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560)

4. องคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน 4.1 การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน

ผใหขอมลมความเหนตรงกนวา ควรมการจดประชม ชแจง รบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะ รวมทงมการแลกเปลยนเรยนรในวสยทศน การสนทนากลมยอย และการพบปะพดคยรายบคคล ดงตวอยางตอไปน “…การทจะใหบคลากรยอมรบในวสยทศน ตองเกดจากการมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน เมอทกคนมสวนรวมกจะยอมรบในวสยทศน สวนในเรองการสอสาร ตองใชการ

145

ประชม ชแจง พดคย ตงค าถามใหกระตน ชวนคด จงใจใหเหนความส าคญและยอมรบในวสยทศน” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560)

4.2 การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน ผใหขอมลมความเหนวาควรใชการสอสารหลายวธ และชองทางการสอสาร

ทหลากหลาย ดงตวอยางตอไปน “…การสอสารวสยทศนตองใชหลายๆ วธ หลายรปแบบ เชนมการประชม

ชแจงทงกลมใหญ (ทงโรงเรยน) และกลมยอย (แตละกลมงาน/สาระการเรยนร) พบปะพดคยแบบไมเปนทางการ โดยใชชวงเวลาอาหารกลางวนพดคยกน ชวงกนน าชาตอนเชา หรอชวงเยนนอกเวลางาน มการเผยแพรประชาสมพนธ เชนมคมอ แผนพบ หรอใชระบบเทคโนโลยการสอสาร เชน line, โทรศพทมอถอ และผานเวบไซตของโรงเรยนชวยในการสอสารอกทางซงถามชองทางในการสอสารมากเทาไร โอกาสทบคลากรจะไดรบทราบวสยทศนยงเพมมากขนเทานน” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560) สวนผใหขอมลคนท 3 ใหความเหนทแตกตาง ดงน “…ใชวธแยกแยะประเดนของวสยทศนทละประเดน อธบายขนตอนการด าเนนการ โดยใช PDCA ใหบคลากรไดความเปนไปไดและความส าเรจ แลวมการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน” (ผใหขอมลคนท 3 สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560) 4.3 การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน ผใหขอมลมความเหนวาควรจดประชม ชแจง สนทนากลมยอย การแลกเปลยนเรยนร และสอสารเปนรายบคคลแบบตวตอตว ดงตวอยางตอไปน

“…ตองมการประชม ชแจงใหเหนความส าคญและความเขาใจในวสยทศน เพอการท างานทบรรลผลตามเปาหมาย ถาประชมแลวยงไมเขาใจตองสอสาร พดคยรายบคคลแบบตวตอตว ใหเขาไดสอบถามในสงทสงสย เรากจะไดชแจง เพราะบางคนไมกลาถามในทประชม อาจใชการประชมกลมยอยๆ เพอสนทนาหรอแลกเปลยนความรกนกได และควรประชมบอยๆ จนกวาทกคนจะเขาใจตรงกน” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560) สวนผใหขอมลคนท 6 “…หวหนากลมสาระการเรยนรตองก าหนดจดประสงคในการสอสารใหชดเจน มรปแบบการสอสารและล าดบประเดนหลกๆ ใหเกดความเขาใจทตรงกน ” (สมภาษณเมอวนท 23 กนยายน 2560) 4.4 การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน ผใหขอมลมความเหนตรงกนวาควรมทกษะในการสอสาร ใชศลปะหรอวาทศลปในการพด ดงตวอยางตอไปน

“…..คนทสามารถพดโนมนาวใจคนอนไดตองมวาทศลปในการพด มทกษะการพดจงใจใหเขาคลอยตาม ใหเขาเชอและท าตาม มนเปนศลปะอยางหนง ซงไมใชทกคนจะท าได

146

ตองฝกฝนและตองมความจรงใจ บคลกภาพและน าเสยงกส าคญ เปนองคประกอบใหคนเชอถอในสงทเราพด และเราตองรลก รชดในสงทเราจะพดโนมนาวคนอน” (ผใหขอมลคนท 5 สมภาษณเมอ 21 กนยายน 2560) ซงผใหขอมลรายท 3 อธบายเพมเตมวา “…..ควรอธบาย ชน า ความสมบรณของวสยทศนและอธบาย ขนตอนการด าเนนงานอยางเปนระบบ ตอเนอง” (สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลรายท 6 เสนอวา “…ควรท าความเขาใจและศกษาความรพนฐาน ความตองการ ความสนใจของผรวมงานใหมทศนคตทดรวมกน ชประเดนหลกทส าคญเพอใหเกดแรงจงใจและความคาดหวงตามวสยทศน” (สมภาษณเมอ 23 กนยายน 2560)

5. องคประกอบการคดนอกกรอบ 5.1 การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ

ผใหขอมลมความเหนวาควรสรางความตระหนกและสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนระบบและตอเนอง ดงตวอยางตอไปน

“…..ควรยกหรอเสนอตวอยางการคดของบคคลทประสบความส าเรจในการท างาน โดยวเคราะหวธคดของบคคลเหลานน หรอยกกรณตวอยางประเทศญปน ประเทศเกาหลหรอประเทศจน ทเรมตนดวยการศกษาตวแบบอยางจรงจง ท าตามแบบ ประยกตเปนสงใหมๆ บรณาการและพฒนาเปนนวตกรรม สรางสรรคสงใหม” (ผใหขอมลคนท 3 สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560) สอดคลองผใหขอมลคนท 5 “…..บางครงการทคนจะคดสงใหมๆได ตองเรมตนจากการดตวอยางของคนอนทเขาท า แลวศกษา ท าความเขาใจจากตวอยางแลวประยกตเปนสงใหมทแตกตาง และอาจใชวธการฝกอบรมหรอประชมเชงปฏบตการในการสรางนวตกรรมหรอสรางสรรคสงใหมๆ เสรมความรดวย” (สมภาษณเมอ 21 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลรายท 7 ไดอธบายวา“…..ควรพฒนาบคคลใหมองคความร สามารถเจาะลก รจรง คดเปน ท าเปน ถงจะสรางนวตกรรมหรอสงใหมๆได ” (สมภาษณเมอ 25 กนยายน 2560)

5.2 การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย ผใหขอมลมความเหนวา ควรพฒนาทกษะกระบวนการคดรปแบบตางๆ โดยเฉพาะ ฝกการคดวเคราะห สงเคราะห ดงตวอยางตอไปน

“…..การคดทหลากหลาย เรมตนทการคดวเคราะห โดยใชแผนภมความคด “Mind Mapping วเคราะหแลวถงมาสงเคราะห และใชวจารณญาณประกอบในการคดตดสนใจหาทางเลอกทดทสด สามารถใชวธการระดมความคดเหน คอการชวยกนคดกจะไดความคดทหลากหลาย เพอหาแนวทางในการแกปญหาหรอพฒนางานได” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560) สอดคลองกบผใหขอมลรายท 2 “…..ในการท างานตางๆ ตองคดวเคราะหทางเลอกในแตละประเดน วเคราะหจดเดน จดดอย หาทางเลอกทหลากหลายแลวมาสรป เลอกวธการทม

147

ประสทธภาพสงสด ลงทนนอยแตไดผลออกมาด” (สมภาษณเมอวนท 14 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลรายท 6 “…..ควรสงเสรมและพฒนาโดยการกระตนตงค าถามใหเกดการคด การคนหาทางเลอกหรอวธการทอยนอกกรอบความคดหรอแตกตางออกไปจากกรอบเดม” ( สมภาษณเมอ 23 กนยายน 2560)

6. องคประกอบความตองการความส าเรจ 6.1 ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน

ผใหขอมลมความเหนวาควรใชการสอนงาน (Coaching) เพอเขาใจวธการท างาน และขอบเขตหนาทงานทตองรบผดชอบ รวมทงควรการสรางแรงจงใจในการท างาน ดงตวอยางตอไปน

“……บคลากรในแตละคนกจะมความแตกตางกน ในเรองความขยน เสยสละอดทน อทศตนเพอประโยชนสวนรวม ผบรหารตองสรางความตระหนก และกระตนใหเขาเหนคณคาของการท างาน มการใชเทคนคการยวย ในประเดนการปฏบตงานและการหาวธการแกปญหา และการเสรมแรง โดยการสงเสรมความกาวหนาในวชาชพ การท าผลงานทางวชาการ” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560) สวนผใหขอมลรายท 4 “…ผบรหารตองน าท า ชน า เหมอนทเขาวาถาหวสายหางกตองกระดก แลวตองบอก อธบายบทบาท หนาท ขอบเขตงานทครตองท าอยางชดเจน ใหเขาร และเขาใจ ถาไมเปนตองสอนใหเขาท าใหเปนอาจใหหวหนางาน หวหนากลมสาระในการสอนงาน แลวเราตองตดตามงานตลอดเวลา อกประการหนงผบรหารตองเปนแบบอยางทดดวย” (สมภาษณเมอ 20 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลรายท 5 “……ทโรงเรยนมการท า MOU มขอตกลงทชดเจนในการท างานและการปฏบตตน มการใชมาตรการและการลงโทษเชงสรางสรรค คอไมมอบงานใหส าหรบบคลากรทไมปฏบตตามขอตกลง คนทท าด ท าตามขอตกลงมการยกยอง การชนชมในทประชม” (สมภาษณเมอ 21 กนยายน 2560)

6.2 ความรบผดชอบในงานทท า ผใหขอมลมความเหนตรงกนวา ควรมอบหมายงานใหปฏบตอยางชดเจนตามความสามารถและความถนด รวมทงมการนเทศ ก ากบ ตดตาม และดแลอยางสม าเสมอ ดงตวอยางตอไปน

“…บางคนทเขาไมรบผดชอบงาน อาจจะเกดจากความไมเขาใจ คอสงงานไมชดเจน ไมรวาจะใหเขาท าอะไรกนแน แตบางคนเขาอาจจะไมมความสามารถในเรองทมอบหมายใหท า เหมอนเราสงใหไกไปเกบมะพราวขนตนไมไดแตเกบลกมะพราวไมได มนกผดไปจากคนสามารถของเขา กเลยทงงาน ไมรบผดชอบในงานทท า ตองเลอกคนใหเหมาะกบงาน เลอกตามความถนด ความสามารถ และตองชวยเหลอ นเทศ ก ากบ ตดตามเปนระยะๆ” (ผใหขอมลคนท 5 สมภาษณเมอ

148

21 กนยายน 2560) และผใหขอมลคนท 6 “…หวหนากลมสาระตองชใหผปฏบตงานเหนเปาหมายความส าเรจ และตองสงเสรมการท างาน ชวยเหลอ สนบสนน จะตองสอนงานและชแนะวธการท างานใหครแตละคนเขาใจการปฏบตงานในหนาทของตน เพอใหงานส าเรจ ๆ” (สมภาษณเมอ 23 กนยายน 2560) 6.3 ความมงมนในการท างานใหส าเรจ ผใหขอมล มความเหนวา ควรสรางแรงบนดาลใจ อดมการณและ จตส านกในการรกการท างาน โดยน าแนวทาง เขาใจ เขาถง พฒนา รวมทงศาสตรพระราชา ศาสตรสากล และศาสตรภมปญญามาประยกตใชในการท างาน ดงตวอยางตอไปน

“…ควรน าหลกการพฒนาตามแนวพระราชด าร คอ เขาใจ เขาถง พฒนา ของในหลวงรชกาลท 9 มาใชในการพฒนาบคคลและพฒนางานในจงหวดชายแดนภาคใต และรวมทงน าศาสตรพระราชา ศาสตรสากล และศาสตรภมปญญามาประยกตใชในการท างาน” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560) ผใหขอมลคนท 2 “…ทโรงเรยนใชวธการน าพระบรมราโชวาทตางๆ มาตดไวใหทว เพอสรางแรงบนดาลใจ สรางอดมการณ สรางจตส านกใหมความรกและศรทธาในงานทเราท า จดสภาพแวดลอมใหเออ ใหเหมาะสมกบการท างานกจะชวยใหงานส าเรจไดอกทาง สวนตวผบรหารเองกมหนาทนเทศ ก ากบ ตดตาม สรางขวญ ก าลงใจ และกระตนใหเกดความมงมนในการท างานใหส าเรจ” (สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560) นอกจากนสวนผใหขอมลคนท 4 “…ใชวธการเปรยบเทยบผลงาน เปรยบเทยบสมรรถนะ ความสามารถคนทเกงทสด เปนตนแบบทหวหนากลมสาระการเรยนร จะใชวดเพอเปรยบเทยบกบตนเอง ทนสงเสรมใหมการจดการ

ความร หรอ KM และ ใชกจกรรม PLC ในการแกปญหา และพฒนางาน”(สมภาษณเมอ 20 กนยายน 2560)

7. องคประกอบทศทางและเปาหมาย 7.1 การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน

ผใหขอมลมความเหนวาควรมการวางแผนการท างาน และก าหนดปฏทนการปฏบตงาน ดงตวอยางตอไปน

“…การตงเปาหมายในการท างาน ถาเปรยบเทยบกคอ ฝนใหไกลไปใหถง หรอการปกธงแหงความส าเรจ แลวพยายามเดนไปใหถง ดงนนตองรจกวางแผนในการท างาน มแผนพฒนาตนเอง หรอทเรยกวา ID PLAN (Individual Development Plan) และจดท า Road Map ในการท างาน” (ผใหขอมลคนท 1 สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560) สวนผใหขอมลรายท 6 เสนอวา“…ศกษารายละเอยดและสรางความเขาใจในนโยบายหรองานทปฏบต รวมทงหลกการ

149

แนวคด จดประสงคและบรบทขององคการกอนการตงเปาหมายในการท างาน ไมเชนนนไมมทางทเราจะท างานใหบรรลเปาได” (สมภาษณเมอ 23 กนยายน 2560)

8. องคประกอบความพงพอใจในงาน 8.1 ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน ผใหขอมลมความเหนวา ควรใชหลกการมสวนรวม สงเสรมการท างานเปนทม และควรใชการเสรมแรง จงใจและสงเสรมความกาวหนา ดงตวอยางตอไปน

“…ความรวมมอตองมาจากการมสวนรวม คอรวมคด รวมท า ใชกระบวนการท างานเปนทม ใหปฏบตกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง สวนความทมเทและเสยสละผบรหารตองเปนตวอยางทด ท าใหเขาด และตองพาเขาลงมอท า สรางจตส านกใหเกดความรกในการท างาน ความเปนเจาของโรงเรยน และผบรหารตองยกยอง ชมเชย มอบเกยรตบตรใหครทประพฤตตนด ปฏบตงานเยยม สงเสรมใหครท าวทยฐานะหรอความกาวหนาดานอนๆ” (ผใหขอมลคนท 7 สมภาษณเมอ 25 กนยายน 2560) ผใหขอมลคนท 1 “…หลกในการท างานชอบใชเทคนค ชม เชยร แชร ชวย ซงการชม คอการสรางขวญก าลงใจใหเขา ไมต าหน ไมดถก ไมมองวาเราท าถก เขาท าผด ชมเขาไวเขาจะกลาทจะท างานและพฒนางานได เชยร กคอการสงเสรมใหเขาท างาน แชร คอการใหความร แลกเปลยนเรยนร การแบงปน สวนชวย นคอการดแล นเทศ ใหค าแนะน าและชวยเหลอในทกๆเรอง เทานเขากจะใหความรวมมอในการท างาน” (สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560)

8.2. การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน ผใหขอมลมความเหนตรงกนวา ควรใชหลกการท างานแบบมสวนรวม การเปดใจกวางและรบฟงความคดเหนของผอน

“..…ในการท างานควรสรางความเขาใจในบทบาท หนาทและความรบผดชอบรวมกน เนนการมสวนรวม รบรรวมกน เปดใจและรบฟงความคดเหนของทกคน ซงในการบรหารจดการผบรหารควรยดหลกธรรมาภบาล และใชการบรหารความขดแยง ซงการแกปญหาความขดแยงอยทเทคนคของผบรหารแตละคน” (ผใหขอมลคนท 6 สมภาษณเมอ 23 กนยายน 2560) ผใหขอมลรายท 7 เสนอสอดคลองวา “..…ควรบรหารจดการดวยระบบคณธรรม ยตธรรม ความโปรงใส การตดสนใจของผบรหารควรมเหตผลประกอบ และไมล าเอยง ไมเขาใครคนใดคนหนง” (สมภาษณเมอ 25 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลรายท 3 เสนอวา “..…ควรก าหนดจดมงหมายขององคการใหชดเจน และด าเนนการในลกษณะประสานจดรวม สงวนจดตาง และใชความจรงใจ เอออาทรในการแกปญหา” (สมภาษณเมอ 18 กนยายน 2560)

ขอเสนอแนะเพมเตมทมตอการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาไปใช ดงน

150

“.... ควรมการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคอยางเปนระบบ มทศทาง และสงเสรมการประกวด การแขงขนเพอใหเกดการพฒนางาน” (ผใหขอมลคนท 2 สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560) และผใหขอมลคนท 1 “.... ควรสงเสรมใหหวหนากลมสาระการเรยนรเปนผน าทางวชาการ และสามารถท างานเปนทมได รวมทงการสรางวธการปฏบตทท าใหประสบความส าเรจหรอการปฏบตทน าสความเปนเลศ (Best Practices)” (สมภาษณเมอ 11 กนยายน 2560) ส าหรบผใหขอมลคนท 3 กลาววา “.... ควรสงเสรมใหหวหนากลมสาระการเรยนร เปนผทสามารถถายทอดความรได (สามารถเปนวทยากรได) ” (สมภาษณเมอ 14 กนยายน 2560) สวนผใหขอมลคนท 5 เสนอแนะเพมเตมวา “.... หวหนากลมสาระการเรยนร ตองมศาสตรและศลปในการใชคน การเสรมแรง และการใหรางวลเพอนรวมงาน เชนรจกชนชม รวมทงตองมบคลกภาพด แตงกายด มนษยสมพนธดยมแยมแจมใส (สมภาษณเมอ 21 กนยายน 2560) นอกจากนผใหขอมลคนท 7 “.... หวหนากลมสาระการเรยนร ตองปรบตวใหเขากบวฒนธรรมในทองถน เอาใจเขามาใสใจเรา ไมขดกบวฒนธรรม มความจรงใจ เออเฟอเผอแผ เปนกลยาณมตร มความเปนกนเอง สรางการยอมรบ เปนแบบอยางทด” (สมภาษณเมอ 25 กนยายน 2560)

จากการสมภาษณ สรปผลไดวา แนวทางน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช มแนวทางในการน าไปใช 5 แนวทาง 19 วธการ ดงน

1. แนวทางการปรบตว ก าหนดมาจากตวบงช 1) การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน 2) การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน และ3) การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ประกอบดวย 2 วธการ ดงน

1.1 การเปดใจกวาง และสรางความเขาใจใหเกดการยอมรบซงกนและกน รวมทงสงเสรมการท างานเปนทม 1.2 การศกษาขอมล วเคราะหสภาพแวดลอม บรบทพนทหรอสถานการณ สรางความร ความเขาใจ และปฏบตตนใหเขากบบรบทพนทหรอสถานการณ 2. แนวทางการสอสาร ก าหนดมาจากตวบงช 1)การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน 2) การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน 3) การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน และ4) การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนประกอบดวย 3 วธการ ดงน

2.1 การสอสารแบบเปนทางการ ไดแก การประชม ชแจง รบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะ การแลกเปลยนเรยนร การสนทนากลมยอย และการพดคยรายบคคล

151

2.2 การสอสารแบบไมเปนทางการ ไดแก การพบปะพดคยรายบคคลเพอสรางความร ความเขาใจ โดยการใชชวงเวลานอกเวลางาน

2.3 การใชชองทางการสอสารทหลากหลาย ไดแก การจดท าคมอการปฏบตงาน แผนพบประชาสมพนธ ใชระบบเทคโนโลยการสอสาร, line, โทรศพท และผานเวบไซตของโรงเรยน เพอเผยแพรและสรางความเขาใจในการปฏบตงาน

3. แนวทางการพฒนากระบวนการคด ก าหนดมาจากตวบงช 1) การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ 2) การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย ประกอบดวย 3 วธการ ดงน

3.1 การสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนระบบและตอเนอง โดยฝกทกษะกระบวนการคดรปแบบตางๆ ไดแก การฝกคดวเคราะห สงเคราะห โดยใชแผนทความคด “Mind Mapping” หรอการฝกอบรม การประชมเชงปฏบตการในการสรางนวตกรรมหรอสรางสรรคสงใหมๆ

3.2 การศกษาตวแบบ ท าตามแบบ ประยกตและพฒนาเปนนวตกรรม 3.3 การใชค าถามกระตนใหเกดการคด คนหาทางเลอกหรอวธการทอย

นอกกรอบความคดหรอแตกตางออกไปจากกรอบเดม 4. แนวทางการพฒนาศกยภาพหวหนากลมสาระการเรยนร ก าหนดมาจากตวบงช

1) การควบคมและจดการอารมณของตนเองได 2) การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง 3) ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน 4) ความมงมนในการท างานใหส าเรจ และ5) การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน ประกอบดวย 6 วธการ ดงน

4.1 การฝกอบรม การศกษาดงาน การสอนงาน (Coaching) เพอเขาใจวธการท างาน การแลกเปลยนเรยนร และใชวธการเปรยบเทยบผลงานผอน

4.2 การสรางแรงบนดาลใจ และการเปนแบบอยางทด 4.3 การนเทศ ก ากบและตดตามอยางตอเนอง สม าเสมอ

4.4 การท าจดขอตกลง (MOU) ทชดเจนในการท างานและการปฏบตตน 4.5 การสงเสรมใหจดท าแผนพฒนาตนเองรายบคคล (Individual

Development Plan : ID PLAN) และจดท าก าหนดปฏทนการปฏบตงาน 4.6 การน าแนวคดจตตปญญาศกษามาใชในการพฒนาจต และการฝกสต

สมาธ และมองโลกในแงด 5. แนวทางในการสรางความพงพอใจในการท างาน ก าหนดมาจากตวบงช 1) ความ

รบผดชอบในงานทท า 2) ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน 3) การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน และ4) การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน ประกอบดวย 5 วธการ ดงน

152

5.1 การใชหลกการท างานแบบมสวนรวม การเปดใจกวางรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะ

5.2 การมอบหมายงานใหปฏบตตามความสามารถและความถนด 5.3 การบรหารจดการโดยยดหลกธรรมาภบาล

5.4 การจงใจ การเสรมแรง การสรางขวญก าลงใจ และสงเสรมความกาวหนาในการท างาน รวมทงใชความจรงใจ เอออาทรในการแกปญหา 5.5 การจดสภาพแวดลอม บรรยากาศทสงเสรมและเออตอการท างาน

สรปไดวา แนวทางน าองคประกอบและตวบงชไปใชในการพฒนาภาวะผน าเชง

สรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน

ภาคใต ตองอาศยแนวทางการปรบตว การสอสาร การพฒนากระบวนการคด การพฒนาศกยภาพ

หวหนากลมสาระการเรยนร และการสรางความพงพอใจในการท างาน

153

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรององคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระ

การเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต มวตถประสงคเพอศกษา

องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยาย

โอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงช

ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ใน

จงหวดชายแดนภาคใต และเพอศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชง

สรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดน

ภาคใตไปใช ผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงน

สรปผลการวจย ผลการวจยสรปได ดงน

1. ผลการก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ผวจยไดศกษา แนวคด ทฤษฎ เอกสาร งานวจยและจากการสมภาษณเชงลกจากผร ผมประสบการณเกยวกบภาวะผน าเชงสรางสรรค แลวจงน าขอมลทไดมาก าหนดองคประกอบและ ตวบงช พบวา ภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ม 13 องคประกอบ 85 ตวบงช

2. ผลการวเคราะหองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ดงน

2.1. ดานความยดหยน ม 3 องคประกอบ 16 ตวบงช คอ 2.1.1 องคประกอบท 1 การปรบตว ม 6 ตวบงช คาไอเกน เทากบ 2.180

สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 2.724 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .406 ถง 1.031 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน การปรบตว

153

154

ใหเขากบสถานการณตางๆ การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบวธการและกระบวนการท างาน การเปลยนมมมองความคดตามสถานการณตางๆ และการรบฟงความคดเหนของผรวมงาน

2.1.2 องคประกอบท 2 ผน าการเปลยนแปลง ม 5 ตวบงช คาไอเกน เทากบ 1.312 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 1.640 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .414 ถง .777 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป การเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างานเพอใหการท างานประสบผลส าเรจ

2.1.3 องคประกอบท 3 ความฉลาดทางอารมณ ม 5 ตวบงช คาไอเกน เทากบ 1.444 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 1.805 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .425 ถง 1.013 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การควบคมและจดการอารมณของตนเองได การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง การสอสารทกอใหเกดความรสกและความสมพนธทด และการสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด

2.2 ดานวสยทศน ม 2 องคประกอบ 18 ตวบงช คอ 2.2.1 องคประกอบท 4 การสรางวสยทศน ม 8 ตวบงช คาไอเกนเทากบ 1.774

สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 2.217 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .449 ถง .783 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน การสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนไดสวนเสย วสยทศนทก าหนดมความเปนไปไดและเหมาะสม การวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโรงเรยน การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดวสยทศน วสยทศนทก าหนดมความชดเจน การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน และการตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล

2.2.2 องคประกอบท 5 การสอสารและปฏบตตามวสยทศน ม 10 ตวบงช คาไอเกน เทากบ 33.149 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 41.436 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .475 ถง 1.001 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน การสอสารวสยทศนกบผรวมงานในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย การสรางแรงกระตน จงใจใหผรวมงานมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน การก าหนดแนวทางในการด าเนนงาน

155

ไปสวสยทศน การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการหรอกจกรรมของโรงเรยน การปรบปรง ทบทวนและพฒนาแผนงาน โครงการและกจกรรม และการก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน

2.3 ดานจตนาการ ม 2 องคประกอบ 12 ตวบงช คอ 2.3.1 องคประกอบท 6 ความคดรเรม ม 6 ตวบงช คาไอเกนเทากบ 1.365

สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 1.706 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .414 ถง .777 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน การคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน การน าความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม การน าเสนอแนวคดใหมๆ เพอใชในการปรบเปลยนระบบงานได การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม และการหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน

2.3.2 องคประกอบท 7 การคดนอกกรอบ ม 6 ตวบงช คาไอเกนเทากบ 3.842 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 4.802 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .413 ถง .914 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย การกลาเปลยนความคดจากแนวเดมๆ กอใหเกดแนวความคดใหม การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน และการคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา

2.4 ดานแรงจงใจ ม 3 องคประกอบ 16 ตวบงช คอ 2.4.1 องคประกอบท 8 ความตองการความส าเรจ ม 6 ตวบงช คาไอเกน

เทากบ 2.928 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 3.660 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง .438 ถง .955 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน ความรบผดชอบในงานทท า ความมงมนในการท างานใหส าเรจ การมอดมการณ เชอมนในตนเอง ความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา และการตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

2.4.2 องคประกอบท 9 ทศทางและเปาหมาย ม 4 ตวบงช คาไอเกนเทากบ 1.602 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 2.003 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง.620 ถง .870 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน การวางแผนการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย การก าหนดวธการท างานอยางเปนระบบ เปนขนตอน และการก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผานวสยทศนของโรงเรยน

2.4.3 องคประกอบท 10 ความพงพอใจในงาน ม 5 ตวบงช คาไอเกนเทากบ 2.381 สามารถอธบายความแปรปรวนไดสงสด คอ รอยละ 2.976 มคาน าหนกของตวบงชระหวาง

156

.673 ถง .883 เรยงล าดบคาน าหนกของตวบงชจากมากไปหานอย ดงน การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน ความรสกทมความสข ความพอใจตอการท างาน การสรางบรรยากาศทดในการท างานและความกระตอรอรนในการท างาน 3. ผลการตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพ (Concurrent Validity) ของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตกบกลมผรชด (Known Group)

การตรวจสอบความเทยงตรงตามสภาพของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต กบกลมผรชดเปนการหาคาเฉลยในแตละตวบงช และทดสอบคาท (t-test) พบวา ระดบความคดเหนตอตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 ทกตวบงช ดงนนจงสามารถตอบไดวาตวบงชทง 61 ตวบงช จาก 10 องคประกอบ มความเทยงตรงตามสภาพ

4. ผลการศกษาแนวทางการน าตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

ผลการศกษาจากตวบงชทมคาน าหนกองคประกอบสงกวา .80 และตวบงชทมคาเฉลยสงสด 3 ล าดบแรก รวมทงหมด 18 ตวบงช ประกอบดวย การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน การควบคมและจดการอารมณของตนเองได การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน ความรบผดชอบในงานทท า ความมงมนในการท างานใหส าเรจ การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน และการไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน พบวา มแนวทางการน าไปใช 5 แนวทาง 19 วธการ ไดแก 1) แนวทางการปรบตว ประกอบดวย 2 วธการ คอ วธการท 1 การเปดใจกวาง และสรางความเขาใจใหเกดการยอมรบซงกนและกน โดยการจดกจกรรมละลายพฤตกรรมและสงเสรมการท างานเปนทม วธการท 2 การศกษาขอมล วเคราะหสภาพแวดลอม บรบทพนทหรอสถานการณ สรางความร ความเขาใจ และปฏบตตนใหเขากบบรบทพนทหรอสถานการณ

157

2) แนวทางการสอสาร ประกอบดวย 3 วธการ คอ วธการท 1 การสอสารแบบเปนทางการ ไดแกการประชม ชแจง รบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะ การแลกเปลยนเรยนร การสนทนากลมยอย และการพดคยรายบคคล วธการท 2 การสอสารแบบไมเปนทางการ ไดแก การพบปะพดคยรายบคคล เพอสรางความร ความเขาใจ โดยการใชชวงเวลานอกเวลางาน วธการท 3 การใชชองทางการสอสารทหลากหลาย ไดแก การจดท าคมอการปฏบตงาน แผนพบประชาสมพนธ ใชระบบเทคโนโลยการสอสาร, line, โทรศพทหรอผานเวบไซตของโรงเรยน เพอเผยแพรและสรางความเขาใจในการปฏบตงาน 3) แนวทางการพฒนากระบวนการคด ประกอบดวย 3 วธการ คอ วธการท 1 การสงเสรมกระบวนการคดอยางเปนระบบและตอเนอง โดยฝกทกษะกระบวนการคดรปแบบตางๆ เชน การฝกคดวเคราะห สงเคราะห โดยใชแผนทความคด “Mind Mapping” หรอการฝกอบรม การประชมเชงปฏบตการในการสรางนวตกรรมหรอสรางสรรคสงใหมๆ วธการท 2 การศกษาตวแบบ ท าตามแบบ ประยกตและพฒนาเปนนวตกรรม วธการท 3 การใชค าถามกระตนใหเกดการคด คนหาทางเลอกหรอวธการทอยนอกกรอบความคดหรอแตกตางออกไปจากกรอบเดม 4) แนวทางการพฒนาศกยภาพหวหนากลมสาระการเรยนร ประกอบดวย 6 วธการ คอ วธการท 1 การฝกอบรม การศกษาดงาน การสอนงาน (Coaching) เพอเขาใจวธการท างาน การแลกเปลยนเรยนร และใชวธการเปรยบเทยบผลงานผอน วธการท 2 การสรางแรงบนดาลใจ และการเปนแบบอยางทด วธการท 3 การนเทศ ก ากบและตดตามอยางตอเนอง สม าเสมอ วธการท 4 การท าจดขอตกลง (MOU) ทชดเจนในการท างานและการปฏบตตน วธการท 5 การสงเสรมใหจดท าแผนพฒนาตนเองรายบคคล (Individual Development Plan : ID PLAN) และจดท าก าหนดปฏทนการปฏบตงาน วธการท 6 การน าแนวคดจตตปญญาศกษามาใชในการพฒนาจต และการฝกสต สมาธและมองโลกในแงด 5) แนวทางการสรางความพงพอใจในการท างาน ประกอบดวย 5 วธการ คอ วธการท 1 การใชหลกการท างานแบบมสวนรวม การเปดใจกวาง รบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะ วธการท 2 การมอบหมายงานใหปฏบตตามความสามารถและความถนด วธการท 3 การบรหารจดการโดยยดหลกธรรมาภบาล วธการท 4 การจงใจ การเสรมแรง การสรางขวญก าลงใจ และสงเสรมความกาวหนาในการท างาน รวมทงใชความจรงใจ เอออาทรในการแกปญหา วธการท 5 การจดสภาพแวดลอม บรรยากาศทสงเสรมและเออตอการท างาน อภปรายผลการวจย ผลการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต มประเดนส าคญในการอภปรายดงน

158

1. ดานความยดหยน ม 3 องคประกอบ คอ การปรบตว ผน าการเปลยนแปลง และความฉลาดทางอารมณ ทงนเนองจากผน าทมความยดหยนความสามารถเขาใจและปรบตวตามสถานการณ สามารถทจะเผชญการเปลยนแปลงตางๆ และมความฉลาดทางอารมณ (Yukl & Mahsud, 2010, pp. 88-89) ผวจยสามารถอภปรายเปนรายองคประกอบดงน

1.1 องคประกอบการปรบตว พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน (1.031) และการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน (.906) เนองจากพนทจงหวดชายแดนภาคใตมอตลกษณ มความหลากหลายทางวฒนธรรม และจากสถานการณความไมสงบในปจจบน สงผลกระทบตอการท างานและการด าเนนชวตจงตองมการปรบตวใหเขากบผอน ปรบวธการท างานใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพแวดลอมและสถานการณ ดงงานวจยของวชรนทร หนสมตน (2553, น. 263) พบวาจากสถานการณความไมสงบซงสรางความหวาดระแวงใหกบคนในพนทสงผลตอการปรบตวทแตกตางกนไป ผทมจตลกษณะดานการมภมคมกนตนจะเปนผทสามารถปรบทศนคตและความรสกใหสอดคลองกบสถานการณและความกดดนทเกดขนใน พนทได ทงนวถการปรบตวขนอยกบวถการมองโลกทแตกตางกน และพมพพร พมพเกาะ (2557, น. 144) พบวาผบรหารตองมความยดหยนตอการแกปญหาและการปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ รวมทง อรปวณ สตะพาหะ (2554, น. 2) พบวา หวหนากลมสาระการเรยนรตองมความยดหยน ปรบเปลยนได สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน (.406) เหตทเปนเชนนอาจจะเปนเพราะแนวทางการพดคย การรบฟงความคดเหน หรอการสอสารถกจ ากดเฉพาะกลม ดงนนหวหนากลมสาระการเรยนรตองรบฟงความคดเหนของนกเรยนและคร (จารภทร บญสง, 2556, น. 72)

1.2 องคประกอบผน าการเปลยนแปลง พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน (.800) การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป (.794) และการเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน (.788) เนองจากผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทหวหนากลมสาระการเรยนรมอทธพลตอผรวมงาน ดงนนจงควรเปนแบบอยางทดทสามารถสรางแรงบนดาลใจ และกระตนใหผรวมงานเปลยนแปลงวธการท างานหรอพฒนาใหมศกยภาพมากขน น าไปสผลส าเรจตามเปาหมาย สอดคลองกบงานวจยของ วระวฒน ดวงใจ (2556, น. 200) พบวา การใชภาวะผน าการเปลยนแปลงของหวหนากลมสาระการเรยนรเปนสงทมองเหนไดชดเจนและเปนรปธรรม จงสงผลตอความส าเรจของโรงเรยนในทกดาน และศรพร กลสานต (2557, น. 213) พบวา การเปนครผน าการเปลยนแปลงจะตองมพฤตกรรมทแสดงออกถงความมงมนตงใจในการพฒนาและการเปลยนแปลง เพอน าวสยทศนสการปฏบต มสวน

159

รวมในการพฒนาทงตนเองและเพอนคร ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมในการท างาน เพอใหการท างานประสบผลส าเรจ (.609) แมจะเปนตวบงชทมคาน าหนกต าสดองคประกอบน แตถอวามคาน าหนกคอนขางสงทงนอาจเนองจากหวหนากลมสาระการเรยนรไดเปนแบบอยางทด และมการนเทศ ก ากบ ตดตามการท างานของครในกลมสาระการเรยนรอยางสม าเสมอ สอดคลองกบงานวจยของส าเรจ วงศศกดา (2553, น. 176) พบวาผบรหารมการก ากบ ตดตามและประเมนผลตามแผนงานหรอโครงการดานตางๆ ของสถานศกษา ในการบรหารงานไดใหความส าคญกบความรบผดชอบตอหนาท และไดใชเทคนควธการเปลยนแปลงทเปนทยอมรบของคร และอรปวณ สตะพาหะ (2554, น. 149) พบวาภาวะผน าการเปลยนแปลงมอทธพลทางตรงตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคการของหวหนากลมสาระการเรยนร

1.3 องคประกอบความฉลาดทางอารมณ พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสงสด คอ การควบคมและจดการอารมณของตนเองได (1.013) และการตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง (.911) ทงนเนองจากหวหนากลมสาระการเรยนรเปนบคคลทจะตองประสานงานระหวางผบรหารและครจงจ าเปนตองพฒนาและเสรมสรางความฉลาดทางอารมณ การตระหนกร การควบคมและจดการอารมณของตนเอง รวมทงสรางความสมพนธภาพทดกบผอน สอดคลองกบ Yudess (2010, pp. 164) ทกลาววาทกษะดานบคคลไดแก ความฉลาดทางอารมณ เปนสงส าคญอยางยงส าหรบผน าทสรางสรรคทตองการสรางแรงบนดาลใจในการแรงจงใจคนอนๆ และแนวคดของชยเสฏฐ พรหมศร (2557, น. 227) ผน าตองควบคมอารมณของตนเองใหได ตองอดทนอดกลนไมแสดงออกซงความไมพอใจ และนตพล ภตะโชต (2556, น. 32) กลาววาการเปนผทสามารถควบคมอารมณไดจะท าใหจตใจสงบและสามารถแกปญหาตางๆ รวมทงอปสรรคทเกดขนได ส าหรบ Goleman (1998, p. 26) สรปวาความส าเรจของบคคลซงเกดจากความสามารถทางสตปญญา เพยง 20% อก 80% เปนผลจากความฉลาดทางอารมณ สอดคลองกบงานวจยของญาตา กรณากร (2558, น. 370) พบวา ผบรหารสามารถควบคมอารมณของตนใหปกตในทกสถานการณ ทงนเนองจากผบรหารตองมวฒทางอารมณทด ไมใชอารมณสวนตวมาเกยวในการท างาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด (.425) เหตทเปนเชนนเนองจากในจงหวดชายแดนภาคใตมการใชภาษาพดและเขยนทหลากหลาย จงเปนอปสรรคในการสอสาร ดงงานวจยของชนเพญ ศรชย (2557, น. 218) พบวาภาษามความส าคญในการสอสารเพอสรางความสมานฉนทของเจาหนาทรฐ หากสามารถสอสารภาษามลายไดจะเออตอการปฏบตงานในพนท ประชาชนในพนทจะมความรสกเปนพวกเดยวกบเจาหนาทรฐ และมผลตอการไดมาซงขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการสรางความสมานฉนท

1.2 ดานความวสยทศน ม 2 องคประกอบ คอ การสรางวสยทศนและการสอสารและปฏบตตามวสยทศน ทงนเนองจากผน าทมวสยทศนจะตองมการก าหนดวสยทศนทชดเจน

160

สอสารใหเขาใจใหผตามเหนอนาคต และสามารถแปลงวสยทศนเปนความตงใจจรงทจะปฏบตงานได (Manning & Robertson, 2002, p.138) ผวจยสามารถอภปรายเปนรายองคประกอบดงน

1.2.1 องคประกอบการสรางวสยทศน พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน (.783) และการสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนไดสวนเสย (.724) ผวจยน ามาอภปรายผลดงน การสรางวสยทศนเปนการก าหนดภาพแหงความฝนหรอความตองการของโรงเรยนในอนาคต ซงตองอาศยความรวมมอของครทกคนจงตองใหส าคญและเขาใจอารมณและความรสกของคร โดยเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวม รบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของทกคน น ามมมองความคดของแตละคนมารวมและเชอมโยงกนมาก าหนดเปนวสยทศน ดงแนวคดของพนส ถนวน (2556, น. 150) สรปวาการสรางวสยทศนทดน าพาองคการไปสความไดเปรยบในทางการแขงขนและการเจรญเตบโตบนความมนคง สอดคลองกบงานวจยของชลาลย นมบตร (2550, น. 270) วามตการสรางวสยทศน คอ ผบรหารโรงเรยนสรางวสยทศนโดยรบฟงความคดเหนจากคณะคร สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล (.449) เหตทเปนเชนนเนองจากการสรางวสยทศนเปนหนาททหวหนากลมสาระการเรยนรจะตองสอสาร ท าความเขาใจกบครในกลมสาระอยางชดเจน สอดคลองกบจตมา วรรณศร (2550, น. 184) ไดสรปวาการสอสารเปนปจจยส าคญทมอทธพลทางตรงทสงผลตอวสยทศน ประกอบดวยการมทกษะในการสอสาร การใชชองทางทหลากหลายและเหมาะสม การใชการสอสารสองทางทงแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ เพอใหบคลากรรบร เขาใจและยอมรบในวสยทศน น าไปสการรวมมอรวมใจในการด าเนนงานเพอใหบรรลผลส าเรจตามวสยทศน

1.2.2 องคประกอบการสอสารและปฏบตตามวสยทศน พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสงและใกลเคยงกน คอ การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน (1.001) การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน (.859) การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน (.852) และการพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน (.827) ผวจยอภปรายผลดงน การสอสารสองทางเปนการพดคยโตตอบกนไปมาซงเปนสอสารทดเนองจากท าใหเกดการรบรและความเขาใจทตรงกน สงผลใหการปฏบตงานเปนไปในทศทางเดยวกนเกดความรวมมอและปฏบตตามวสยทศนทก าหนดไว สอดคลองกบกฤตยา เหงนาเลน (2545, น. 71) พบวา การตดตอสอสารมความสมพนธกบภาวะผน าเชงสรางสรรค และพนส ถนวน (2556, น. 151) อธบายวาการถายทอดวสยทศนใหทมงานไดทราบรวมกนเปนสงทส าคญ ถงแมจะมวสยทศนแตหากสมาชกในทมไมรไมเขาใจกเทากบไมมเชนกน และวสยทศนจะชวยสงเสรมความไดเปรยบระหวางองคการ หากวาการมวสยทศนแตปราศจากการลงมอปฏบตกจะท าใหสงทคดเอาไวเปนความเพอฝนเทานน สวนชลาลย นมบตร (2550, น. 270) พบวาผบรหารโรงเรยนเผยแพร

161

วสยทศนโดยเนนย าหรอแสดงใหคณะครทราบอยเสมอวาตองการจะใหโรงเรยนเปนอยางไรในอนาคต และผบรหารโรงเรยนปฏบตตามวสยทศนโดยใชความรวมมอรวมใจ และการท างานเปนทมเปนปจจยส าคญทท าใหโรงเรยนประสบความส าเรจ ส าหรบงานวจยของนงนช บญยง,ประไพพรรณ ศรพนธบญและศศธร พมดวง (2549, น. 70) พบวาผบรหารในจงหวดชายแดนภาคใตสามารถสอสารไดตรงประเดนเพอใหสามารถบรหารงานประจ าและงานพเศษ และสวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน (.475) ทงนเนองจากมการเปลยนนโยบายของกระทรวงศกษาธการบอยครง รวมทงนโยบายการพฒนาจงหวดชายแดนภาคใตทหลากหลายสงผลตอการก ากบดแลในการปฏบตงานไมตอเนอง สม าเสมอ ดงเชนงานวจยของศลปชย สวรรณมณ (2558, น. 122) สรปวารฐไดมการจดการศกษาในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนการเฉพาะ และเรงรดการพฒนาทกระดบใหสอดคลองกบความตองการ วถชวตและวฒนธรรมของพนทอยางแทจรง

1.3 ดานจตนาการ ม 2 องคประกอบ คอ ความคดรเรม และความคดนอกกรอบ ทงนเนองจากจนตนาการเปนกระบวนการของความคดสรางสรรคน าไปสการคดรเรมของทท าใหเกดสงใหมๆ เปนความคดทแตกตางจากความคดเดมๆ (Vygotsky, 2004, pp. 7-8) ผวจยสามารถอภปรายเปนรายองคประกอบดงน 1.3.1 องคประกอบความคดรเรม พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน (.777) และการคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน (.712) ผวจยน ามาอภปรายผลดงน หวหนากลมสาระการเรยนรทประสบความส าเรจในการท างานมกเปนผทมความคดรเรมท าสงใหมๆ คดสรางนวตกรรม แสวงหาแนวทางหรอวธการใหมๆ น าสงทมอยมาประยกตใชได มการปรบปรงและพฒนานวตกรรมเพอใหท างานดขนกวาเดม สามารถกระตนใหผรวมงาน กลาคด กลาทดลอง ทาทายใหทมงานเชอมนในตนเองและเชอวาจะสรางผลงานทสรางสรรคได สอดคลองกบมณฑาทพย เสยยงคะ (2556, น. 265) พบวาหวหนากลมสาระควรใหความส าคญกบการพฒนานวตกรรม และปรบปรงนวตกรรมอยางตอเนอง รวมทงสงเสรมใหบคลากรสรางสรรคนวตกรรม และวมล จนทรแกว (2555, น. 56) สรปวาผทมความคดรเรมจะสรางสงใหมๆ ไมซ าแบบใครโดยอาศยประสบการณทมอยและพฒนาขนเปนความคดใหมๆทตอเนองและมคณคา สวนแนวคดของเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553, น. 26) อธบายวาการคดรเรมสรางสรรคมความจ าเปนอยางมากในการพฒนาสงใหม โดยการน าสตปญญาและความรทมอยมาใชใหเกดประโยชนในแนวทางทไมเคยใชมากอน ส าหรบลกขณา สรวฒน (2549, น. 159) ไดอธบายวาลกษณะของบคคลทมความคดรเรมมกจะไมชอบความจ าเจ ซ าซากแตชอบปรบปรงและเปลยนแปลง มความแปลกใหมกวาเดม กลาคด กลาแสดงออก กลาทดลองและกลาเสยงท าอะไรใหมๆ สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน (.414) ทงนอาจเนองจากมขอจ ากดทางความคด เพราะตองปฏบตงานตาม

162

นโยบายทมรปแบบตายตวหรอเฉพาะและคนสวนใหญมกจะเรยนรจากตวแบบท ถายทอดทางความคด แลวน ามาตอยอดหรอประยกตใช ดงเชนประยทธ ชสอน (2548, น. 90) หวหนากลมสาระควรมความรและทกษะทเพยงพอในการพฒนาและใชนวตกรรม ทงทฤษฎ หลกการ และการน าไปใชประโยชน 1.3.2 องคประกอบความคดนอกกรอบ พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การคดทกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ (.914) และการคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย (.828) เนองจากความคดนอกกรอบเปนความสามารถในการคดเพอสรางสรรคสงใหมๆ เพราะการตดอยในกรอบความคดแบบเดมๆ จะท าใหไมสามารถสรางนวตกรรมใหมๆ หรอแกปญหาได ดงแนวคดของ Williams (2005, pp. 319-323) สรปวาพฤตกรรมผน าทส าคญ คอ ผน าตองมความสามารถในการสรางนวตกรรมใหมๆ และสงเสรมสมาชกใหมความคดรเรมสรางสรรค และไพฑรย สนลารตน (2553, น. 74) อธบายวา ผน ารนใหมตองคดในสงใหมๆ และตองมผลงานจากการคด เชนเดยวกบลกขณา สรวฒน (2549, น. 149) อธบายถงการคดทออกไปจากความคดเดมทครอบง าอย จะท าใหเกดแนวคดใหมๆ หลายๆ อยางขน สอดคลองกบงานวจยของบวพศ ภกดวฒ (2558, น. 104) สรปวาความคดสรางสรรควาเปนความสามารถทจะคดสงใหมๆ ได ซงสงทคดมประโยชนกบชมชน สงคม ท าใหเกดแนวทางใหมๆ ในการด าเนนชวต การแกปญหาชวต สามารถสรางรายไดใหกบตนเอง ครอบครวได สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา (.413) เหตทเปนเชนนเนองจากสถานการณในจงหวดชายแดนภาคใตมการเปลยนแปลงตลอดเวลา หวหนากลมสาระการเรยนรจงแกปญหาตามสถานการณทเกดขนหรอเปนปญหาเฉพาะหนา ดงนนคดวธการใหมๆ ไวลวงหนาอาจตองปรบเปลยนตามสถานการณทเกดขน สอดคลองกบนภาพร แสนเมอง (2557, น. 326) พบวา ผบรหารโรงเรยนขยายโอกาสกลาคดหาเทคนควธการใหมๆ ใหการยอมรบและสามารถเสนอแนะวธการใหมๆ และสนบสนนใหผรวมงานคดแกปญหาดวยวธใหมๆ

1.4. ดานแรงจงใจ ม 3 องคประกอบ คอ ความตองการความส าเรจ ทศทางและเปาหมาย และความพงพอใจในงาน ทงนเนองจากแรงจงใจเปนการกระตนจากภายใน มประโยชนตอความคดสรางสรรค จะมความรสกสนก และพงพอใจเมองานประสบความส าเรจ (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2553, น. 24-25) 1.4.1 องคประกอบความตองการความส าเรจ พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน (.955) ความรบผดชอบในงานทท า (.932) และความมงมนในการท างานใหส าเรจ (.895) ทงนหวหนากลมสาระการเรยนรทประสบความส าเรจในหนาทการงานเปนผทมความอดทน ขยน มความรบผดชอบ มงมนและอทศเวลาในการท างาน รวมทงพฒนาตนเองอยเสมอ ทงเรองบคลกลกษณะ

163

และพฤตกรรมหรอวธการท างาน ดงเชนกมล ตราช (2553, น. 326) อธบายวาการอทศเวลาใหกบการท างานและการมปฏสมพนธกบผทเกยวของอยางสม าเสมอยอมสงผลตอความส าเรจของงานและเกดความรวมมอรวมใจในการท างานใหบรรลผล สวนงานวจยของ สมถวล ชทรพย(2550, น. 219,221) พบวาคณลกษณะของผน าทมประสทธภาพ ประกอบดวยมความขยนและความมานะ อารมณด ยมแยมแจมใส รจกควบคมอารมณตนเอง มความอดทนอดกลนตอภาวะกดดน มวาทศลปในการพด มความเสยสละอทศตนและใหเวลากบการปฏบตงานอยางตอเนอง และส าเรจ วงศศกดา (2553, น. 269) พบวาผน าควรมความคดรเรมสรางสรรค มความอดทน ขยนหมนเพยรในการท างาน สามารถวางตนเองใหเปนตวอยางทด เปนผมวสยทศนกวางไกล เปยมดวยคณธรรมและจรยธรรม เปนผเสยสละ อทศเวลาราชการ สามารถสรางขวญ ก าลงใจใหกบผใตบงคบบญชา มเทคนคการตดสนใจ ตดตามและรายงานผลการปฏบตงานอยางเปนระบบ รวมทงกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น.160) พบวา ผน าทประสบความส าเรจไมเพยงมความสามารถจงใจทมงานได แตจะตองเปนผทมแรงจงใจในการท าหนาทเปนผน าอยางเตมท สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ (.438) ทงนเนองจากหวหนากลมสาระการเรยนรมบทบาท หนาทในการนเทศ ตดตามครในกลมสาระแตอาจขาดการประเมนหรอทบทวนผลการด าเนนงานของตนเอง ไมสอดคลองกบอรปวณ สตะพาหะ (2554, น. 2) พบวาหวหนากลมสาระการเรยนรสามารถวเคราะหการท างานของตนอยางสม าเสมอ และแนวคดศลปชย สวรรณมณ (2558, น. 40) ทวาการด าเนนงานตองหมนตรวจสอบและประเมนผลอยางสม าเสมอ รวมทงงานวจยของเพญพกตร ภศลป (2557, น. 122) พบวา ผน าควรมการก ากบตดตาม จดใหมและสนบสนนใหครมองสะทอนผลการด าเนนงานและการจดการเรยนการสอนของตนเอง 1.4.2 องคประกอบทศทางและเปาหมาย พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสงสด คอ การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน (.870) ซงการก าหนดทศทางและตงเปาหมายถอเปนหวใจส าคญของการท างาน เปนจดเรมตนของความส าเรจเพราะใชเปนแนวทางในการท างาน ท าใหเกดความมงมนตงใจเพอใหบรรลเปาหมายของงาน ดงเชนแนวคดของชาญชย อาจนสมาจาร (2550, น. 104) อธบายวาคนทไมมการตงเปาหมายในการท างานเปรยบเสมอนเรอทปราศจากใบเรอ แลนไปโดยปราศจากจดมงหมาย สวนคนทมเปาหมายกเหมอนกบเรอทมใบเรอ กปตนพรอมแผนท เขมทศ และทาเรอของจดหมายปลายทาง และรงสรรค ประเสรฐศร (2548, น. 44) สรปวาความตงใจตางๆ ซงแสดงออกในรปของเปาหมาย สามารถเปนสวนส าคญของการจงใจในการท างานได เปาหมายซงก าหนดโดยเฉพาะจะน าไปสการท างานมากขน เปาหมายยากๆ มผลท าใหมผลการท างานมากขนกวามเปาหมายงายๆ เชนเดยวกบงานวจยของกตตกาญจน ปฏพนธ (2555, น. 154) พบวาผน าเชงสรางสรรคจะเปนคนทมบคลกลกษณะมเปาหมายและทศทางในการท างานทชดเจน แนนอน มความวรยะ มความทมเท

164

สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผานวสยทศนของโรงเรยน (.620) สอดคลองกบงานวจยของนฤชล ไหลงาม (2556, น. 199) พบวา ตวบงชผบรหารมการก าหนดทศทางและเปาหมายเพอสรางอนาคตองคการทมคาเฉลยต าสด และแนวคดของไพฑรย สนลารตน (2553, น. 41) อธบายถงผน าเชงสรางสรรควาตองก าหนดบทบาทและทศทางขององคการไดชดเจน คอ การก าหนดวสยทศน ก าหนดทศทางทเกดจากการเขาใจสถานการณทเปนอยและมองถงอนาคตและทศทางทควรจะเปนอยางไร

1.4.3 องคประกอบความพงพอใจในงาน พบวา ตวบงชทกตวมความเทยงตรงตามสภาพ ส าหรบตวบงชทมคาน าหนกสง คอ การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน (.883) และความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน (.820) ส าหรบหวหนากลมสาระทไมพงพอใจในงานจะท าใหประสทธภาพและผลการปฏบตงานลดลง ถาพงพอใจในงานจะเกดความรกในงาน ความผกพน และความเปนเจาของโรงเรยน น ามาสความรวมมอ ทมเทและเสยสละจงสงผลตอผลของการปฏบตงาน ดงแนวคดของนตพล ภตะโชต (2556, น. 175-176) สรปวาบคลากรทมความพงพอใจในการท างานจะมผลตอการปฏบตงานและผลผลตขององคการ คอการท างานมประสทธภาพสง มความสขกบการท างาน สรางความขดแยงและปญหาในองคการนอย ปรบตวเขากบเพอนรวมงานไดงาย มความจงรกภกดตอองคการ สอดคลองกบศกรระภร วรวฒนะปรญญา (2556, น. 151) พบวาความพงพอใจในการท างานมอทธพลทางตรงตอความผกพนตอองคการมากทสด และมอทธพลทางตรงตอผลการปฏบตงาน สวนตวบงชทมคาน าหนกต าสด คอ ความกระตอรอรนในการท างาน (.673) ทงนความกระตอรอรนจะเกดขนไดเมอรสกพงพอใจในงาน แตเนองจากปญหาความไมสงบทเกดขนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต สงผลตอขวญก าลงใจในการปฏบตงาน และปรยาพร วงศอนตรโรจน (2547, น. 122) อธบายผลทเปนความพงพอใจทท าใหบคคลเกดความรสกกระตอรอรน มงมนทจะท างาน มขวญและก าลงใจ สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลของการท างาน รวมทงความส าเรจและเปนไปตามเปาหมายขององคการ

2. ผลการศกษาแนวทางการน าตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช มประเดนส าคญในการอภปรายดงน 2.1 แนวทางการปรบตว ทงนเนองจากจงหวดชายแดนภาคใตเปนพนท พหวฒนธรรม ซงมความหลากหลายทางเชอชาต ศาสนา ภาษา และวฒนธรรม รวมทงความไมสงบในพนทเปนปจจยส าคญทสงผลใหบคลากรทท างานในพนทตองปรบตวใหเขากบผรวมงาน เปลยนพฤตกรรมในการท างานใหเขากบบรบทพนท สภาพแวดลอมและสถานการณ สอดคลองกบงานวจยถาวรศกด เทพชาตร (2550, น. 102) สรปวาการปรบตวใหเขากบวฒนธรรมทองถน เปนการ

165

แสดงออกของผปฏบตงานตอชาวมสลมในพนท เมอปฏบตตวไดถกตองตามขนบธรรมเนยม ประเพณ เงอนไขความขดแยงทางศาสนาซงผกอความไมสงบใชเปนขออางในการกอเหตจงไมม 2.2 แนวทางการสอสาร ทงนเนองจากการสอสารมความส าคญในการสรางความเขาใจทตรงกน การใชภาษาในจงหวดชายแดนภาคใตทยงปรากฏในสงคมปจจบน คอ ภาษาไทย ภาษามลายถน (มลายปตตาน) และภาษามาเลเซย ภาษาอนโดนเซย (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน, 2552, น. 19) สอดคลองกบงานวจยของชนเพญ ศรชย (2557, น. 233) สรปวาบรบทดานวธการตดตอสอสารทมความส าคญและมความสมพนธกบความรของผสงสาร ทกษะในการคดกรองขอมลขาวสารของผสงสารและทศนคตตอตนเองของผสงสารซงสงผลใหเกดความสมานฉนทในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต และส าเรจ วงศศกดา (2553, น. 275) พบวาผบรหารควรมความสามารถในการสอสารใหเพอนรวมงานหรอผใตบงคบบญชาเขาใจบทบาทของตนเอง และกระตนใหเกดความมงมนปฏบตงานใหลลวง ส าหรบจตมา วรรณศร (2550, น. 187) สรปวาการสอสารดวยวธการตางๆ ทงการพด การเขยนหรอการแสดงออกทางกรยาทาทางเปนการเผยแพรหรอประกาศใหบคคลทเกยวของมความเขาใจและยอมรบรวมกนอนน าไปสการรวมมอรวมใจ มงไปสทศทางแหงความส าเรจรวมกน นอกจากนแนวคดของสเทพ พงศศรวฒน (2549) ผน าควรสรางเครอขายใหเกดการสอสารแบบสองทางมากกวาการก าหนดชองทางของสารสนเทศเพยงทศทางเดยว

2.3 แนวทางการพฒนากระบวนการคด ทงนเนองจากสถานการณความไมสงบทเกดขน ท าใหครในพนทเกดความรสกกงวล หรอหวาดระแวงตอความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน ท าใหสงผลทางลบตอการคดสรางผลงานใหมๆ สอดคลองกบงานวจยของศจมาศ ณ วเชยร และวชรนทร หนสมตน (2553, น. 130) สรปวาผลกระทบจากสถานการณความไมสงบ ทมตอความปลอดภยในการเดนทาง ความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน และผลกระทบดานจตใจ มความสมพนธกบสภาวะสขภาพจตของครในพนท และดาเรศ ชยก (2557, น. 4) สรปวา สถานการณความไมสงบในพนทยงสงผลตอขวญก าลงใจในการปฏบตหนาท เกดความหวาดระแวงขาดสมาธทจะสรางสรรคผลงาน และแนวคดของเกรยงศกด เจรญวงศศกด (2553, น. 16) สรปวาผทมความคดสรางสรรคจะสามารถคดหาวธการตางๆ เพอน าไปสทางออกของปญหา โดยใหความส าคญทการหาแนวคดทแปลกใหม ออกนอกกรอบทเปนอย เปนการกระตนใหสามารถผลตความคดใหมๆ ทางเลอกใหมๆ สวนงานวจยของรงลาวณย จนทรตนา (2558, น. 103) พบวาปจจยทมอทธพลตอการคดนอกกรอบ ไดแก ความสามารถและความสมพนธทดของคร การจดสภาพแวดลอมเพอสงเสรมการเรยนร นสยรกการอาน เจตคตตอการเรยน การมวนยในตนเอง การอบรมเลยงดและความสมพนธทด และแรงจงใจใฝสมฤทธ 2.4 แนวทางการพฒนาศกยภาพหวหนากลมสาระการเรยนร ทงนเนองจากจะชวยใหมการพฒนาความร ความสามารถทจ าเปนตอปฏบตงาน สอดคลองกบงานวจยของดาเรศ ชยก

166

(2557, น. 282) สรปวาการพฒนารายบคคลเปนกลยทธทจะชวยใหขาราชการในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตไดรบความร มความสามารถปรบพฤตกรรมการปฏบตงานใหสอดคลองกบสถานการณและสภาวะการเปลยนแปลง รวมทงสรางความเขาใจถงบทบาทของตนเองทมตอองคการ เพอนรวมงานน าไปสการตดสนใจไดอยางเหมาะสมได 2.5 แนวทางการสรางความพงพอใจในการท างานทงนเนองบคคลทมความพงพอใจในการท างาน จะสงผลใหเกดความรวมมอ รวมใจ ทมเท เสยสละและอทศตนเพอท างานใหบรรลเปาหมาย นอกจากนยงสงผลตอความผกพนและจงรกภกดตอองคการ ไมสรางปญหาหรอความขดแยงใหเกดขนในองคการ ดงแนวคดศกรระภร วรวฒนะปรญญา (2556, น. 54) อธบายวา บคลากรทมความพงพอใจในการท างานมากมแนวโนมทจะมทศนคตในเชงบวกตองานทท า มความรบผดชอบมากกวาบคลากรทมความพงพอใจนอย สอดคลองกบงานวจยของศจมาศ ณ วเชยร และวชรนทร หนสมตน (2553, น. 124) สรปวาความพงพอใจในการท างานเปนตวแปรทมอทธพลทางตรงตอความทมเทในการท างานของครในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการวจย จากผลการวจยองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวย 10 องคประกอบ 61 ตวบงช ผวจยมขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช ดงน 1. ผลการวจยครงนชใหเหนองคประกอบและตวบงชทส าคญของภาวะผน าเชงสรางสรรคหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ดงนนจงเปนแนวทางใหหวหนากลมสาระการเรยนรน าไปใชในการพฒนาตนเองตามบรบทของพนทพหวฒนธรรมและสถานการณทเหมาะสม โดยเฉพาะตวบงชทมคาน าหนกสง 3 ล าดบแรก ดงน

1.1 หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ควรวเคราะห ท าความเขาใจผรวมงานและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล แลวปรบทศนคต มมมอง ความคดใหเปดกวาง มองโลกในแงดและสรางสมพนธภาพทด รวมทงรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของผรวมงาน เนองจากผลการวจย พบวา ตวบงชทมคาน าหนกสงสด คอ การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน

1.2 หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ควรฝกใหมสตอยเสมอ ฝกการขมใจและมการผอนคลายความเครยด โดย

167

เลอกวธการหรอกจกรรมทเหมาะสมกบตนเอง เนองจากผลการวจย พบวา ตวบงชทมคาน าหนกสงเปนล าดบรองลงมา คอ การควบคมและจดการอารมณของตนเองได

1.3 หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ควรฝกทกษะการสอสาร มารยาทในการสอสารและเทคนคการพดโนมนาวใจ รวมทงการเปนแบบอยางทดในการปฏบตตามวสยทศน เนองจากผลการวจย พบวา ตวบงชทมคาน าหนกสงเปนล าดบทสาม คอ การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน

2. ผบรหารโรงเรยน สามารถน าผลการวจยไปใชเปนแนวทางเพอจดท าโครงการหรอกจกรรมในการพฒนาและสงเสรมหวหนากลมสาระการเรยนรใหตระหนกถงความส าคญและกระตนใหมภาวะผน าเชงสรางสรรคทสงผลตอคณภาพผเรยนและคณภาพการจดการศกษา

3. ส านกงานเขตพนทการศกษา สามารถน าผลการวจยไปใชเปนแนวทางในการก าหนดเปนนโยบาย และวางแผนพฒนาศกยภาพหวหนากลมสาระการเรยนร รวมทงควรมการนเทศ ตดตาม ตรวจสอบระดบภาวะผน าเชงสรางสรรคเปนระยะๆ อยางสม าเสมอ มกระบวนการพฒนาทตอเนองและยงยนทสงผลน าไปสความมประสทธภาพและประสทธผลของโรงเรยน

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ส าหรบขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ผวจยมขอเสนอแนะไว ดงน 1. ควรศกษาเพอยนยนเชงทฤษฏขององคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต โดยใชการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) 2. ควรศกษาวจยเชงคณภาพ เพอใหทราบขอเทจจรงถงพฤตกรรมภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนรทประสบความส าเรจ มผลงานเปนทประจกษไดรบการยอมรบจากชมชน สามารถพฒนาสถานศกษาใหเกดประสทธผลอยางแทจรงโดยศกษาในรปของ กรณศกษา

3. ควรมการศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตเพมเตมในองคประกอบและตวบงชดานอนๆ เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาทสอดคลองกบบรบทในการบรหารจดการศกษา 4. ควรมการศกษาองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคกบกลมตวอยางอน ๆ

168

บรรณานกรม

กมล ตราช. (2553) . การพฒนาตวบงชพฤตกรรมภาวะผน าทางวชาการของผบรหารสถานศกษาเทศบาล. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารจดการการศกษา มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, มหาสารคาม.

กมลทพย ลลาธนาพพฒน. (2551). ปจจยท านายพฤตกรรมการสรางสรรคของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

กรองทพย นาควเชตร. (2552). ภาวะผน าเชงสรางสรรคเพอการศกษา. สมทรปราการ : ธรสาสน พบลวเซอร. กระทรวงศกษาธการ. (2556). แผนพฒนาการศกษาชายแดนภาคใตของกระทรวงศกษาธการ 2557-2558. ม.ป.พ. กฤตยา เหงนาเลน. (2545). ความสมพนธระหวางปจจยการท างาน บรรยากาศเชงสรางสรรค

การแลกเปลยนระหวางหวหนาหอผปวยและพยาบาลประจ าการกบภาวะผน าสรางสรรค. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

กลยา วานชยบญชา. (2552). การวเคราะหขอมลหลายตวแปร. (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

_________. (2554). การวเคราะหสถตขนสงดวย SPSS for Window. (พมพครงท 9). กรงเทพฯ : ธรรมสาร.

กลยารตน ธระธนชยกล. (2558). การพฒนาองคการ. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. กตตกาญจน ปฏพนธ. (2555). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหาร

สถานศกษาอาชวศกษา. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

กตตกาญจน ปฏพนธ,จกรกฤษณ โพดาพลและวลยพรณ เสรวฒน. (2556). ภาวะผน าเชงสรางสรรค. ขอนแกน : โรงพมพคลงนานาวทยา.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2546) . การคดเชงอนาคต. กรงเทพฯ : ซคเซสมเดย. __________. (2553) . การคดเชงสรางสรรค. กรงเทพฯ : ซคเซสมเดย. ฆนท ธาตทอง. (2554). สอนคด : การจดการเรยนรเพอพฒนาการคด.กรงเทพฯ : เพชรเกษมการพมพ.

169

บรรณานกรม (ตอ) จารวรรณ ทองวเศษ. (2557). การพฒนารปแบบการจดการเรยนรเพอสงเสรมการคดเชงอนาคตของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ, ปทมธาน.

จารภทร บญสง. (2556). การพฒนาตวบงชภาวะผน าการสอนของหวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย ในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาวะผน าทางการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, สกลนคร.

จตมา วรรณศร. (2550). รปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอวสยทศนของผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, พษณโลก.

จราภรณ ตงกตตภาภรณ. (2556). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ว.พรนท (1991) . ชฎา วฒนศรธรรม. (2559). 9 เคลดลบการท างาน ใหประสบความส าเรจ. คนเมอ 22 ก มภ า พ น ธ 2559, จาก: http://www.op.mahidol.ac.th/ia/KM/9%20tip%20for%20Work.pdf ชลาลย นมบตร. (2550). ปจจยทมอทธพลตอวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกด กรงเทพมหานคร. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ. ชาญชย อาจนสมาจาร. (2550). ภาวะผน าในองคการ. กรงเทพฯ: ปญญาชน. ชาญณรงค พรรงโรจน. (2546). ความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ: ดานสธาการพมพ. ชนเพญ ศรชย. (2557). การสอสารเพอสรางความสมานฉนทในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต .

วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช, กรงเทพฯ ชเกยรต มงมตร. (2545). จนตนาการ. คนเมอ 8 ตลาคม 2559 จาก:

http://www.rta.mi.th/chukiat/story/dreaming.html. ชศร วงศรตนะ. (2553). เทคนคการใชสถตเพอการวจย. (พมพครงท 12). นนทบร: ไทเนรมตกจ อนเตอรโปรเกรสซฟ. ชยเสฏฐ พรหมศร. (2557). ภาวะผน ารวมสมย. กรงเทพฯ: ปญญาชน. โชต บดรฐ. (2558). เทคนคการบรหาร. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ณรงค โพธพฤกษานนท. (2557).ระเบยบวธวจย.กรงเทพฯ: แอคทฟ พรนท. ณรงควทย แสนทอง. (2546). กลาเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. ณฏฐพนธ เขจรนนทน. (2551). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

170

บรรณานกรม (ตอ) ณฐภร อนทยศ. (2556). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ญาตา กรณากร. (2558). การพฒนาตวบงชพฤตกรรมภาวะผน าเชงจรยธรรมของผบรหารสตรในโรงเรยนมธยมศกษา ในประเทศไทย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารจดการการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, มหาสารคาม.

ดาเรศ ชยก. (2557). การพฒนาทรพยากรมนษยกบคณภาพชวตการท างานของขาราชการกรมการพฒนาชมชนในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต.สาขารฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร , กรงเทพฯ.

ถาวรศกด เทพชาตร. (2550). อทธพลปจจยภมหลง ภาวะผน า ขวญก าลงใจและการรบรวฒนธรรมทองถนและวฒนธรรมองคกร ทมตอผลการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจในเขตพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต.วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสวนสนนทา, กรงเทพฯ.

ทวศกด ยศถา, ชศกด เอกเพชร และ วระยทธ ชาตะกาญจน. (2558, มกราคม – มถนายน). การพฒนารปแบบภาวะผน าการเรยนการสอนของหวหนากลมสาระการเรยนรในโรงเรยน มธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา มธยมศกษา เขต 11. วารสารราชภฏ สราษฎรธาน. 2 (1), 67-86

เทยนประพนธ พนธลขต. (2554). คดตางอยางคนฉลาด แนวคดของนกคดน าทางสความส าเรจ.กรงเทพฯ: เบสบค.

ธร สนทรายทธ. (2551). การบรหารจดการเชงปฏรป : ทฤษฎ วจย และปฏบตทางการศกษา. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ. ธเนศ เกดข า. (2559). ผบรหารสมยใหมตองสามารถปรบตวและยดหยน . คนเมอ 12 ตลาคม 2558,

จาก: https://www.gotoknow.org/posts/26179 . นงลกษณ วรชชย. (2541). สถตการศกษาและแนวโนม. กรงเทพฯ: การวจยการศกษาคณะ

ครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. นงลกษณ วรชชย, ชยตม ภรมยสมบต และศจมาจ ณ วเชยร. (2551). การวจยและพฒนาตวบงช คณธรรมจรยธรรม. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

171

บรรณานกรม (ตอ) นฤชล ไหลงาม. (2556). การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงวฒนธรรมของผบรหารสถานศกษาขน พนฐาน. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน. นกญชลา ลนเหลอ. (2554). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน. วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน. นตพล ภตะโชต. (2556). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ว. พรนท (1991) . นภาพร แสนเมอง. (2557). การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงรกของผบรหารโรงเรยนขยายโอกาส ทางการศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา มหาวทยาลย ราชภฏสกลนคร, สกลนคร. นชล อปภย. (2555). จตวทยาการศกษา. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. เนตรพณณา ยาวราช. (2556). ภาวะผน าและผน าเชงกลยทธ. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ทรปเพลกรป. บวพศ ภกดวฒ. (2558). การพฒนาความคดสรางสรรคของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1

โรงเรยนวงหลวงพทยาสรรพ จงหวดหนองคาย โดยใชชดฝกทกษะพนฐานและชดกจกรรม การเรยนร ตามวงจรการปฏบตการคดสรางสรรคของ Plsek. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาวจยและประเมนผลการศกษา มหาวทยาลยมหาสารคาม, มหาสารคาม.

บางกอกทเดย. (2558). โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษาใหโอกาสหรอพลาดโอกาส . คนเมอ 30 ตลาคม 2560, จาก: http://bangkok-today.com/ web/.

บรม โอทกานนท. (2559). คณลกษณะของผประกอบการทประสบความส าเรจ. คนเมอ 22 กมภาพนธ 2559, จาก: http://www.cmmu.mahidol.ac.th /ubi/index.php/articles/3-entrepreneurship.

บญเลศ สายสนท. (2559). พลงอ านาจแหงจนตนาการ. คนเมอ 8 ตลาคม 2559, จาก: http://www.hypnoticquality.com/. บญเสรม วสกล. (2552). วกฤตภาวะผน าทางการทางศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลย ธรกจบณฑตย.

172

บรรณานกรม (ตอ) ประคลภ ปณฑพลงกร. (2558). อปนสยของคนทประสบความส าเรจในชวต. คนเมอ 22 กมภาพนธ

2559, จาก: https://prakal.wordpress.com/2015/06/18. ประภาศ ปานเจยง. (2558). รายงานการวจยเรอง ปจจยทสงผลตอความฉลาดทางอารมณและ

รปแบบการพฒนาความฉลาดทางอารมณของนกศกษาสถาบนอดมศกษาในจงหวดสงขลา. มหาวทยาลยหาดใหญ.

ประยทธ ชสอน. (2548). พฤตกรรมภาวะผน าและแนวทางการพฒนาสความเปนผบรหารมออาชพ ของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธปรชญา

ดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ประพนธศร สเสารจ. (2556). การพฒนาการคด . (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: เทคนคพรนตง. ปราณ สรสทธ. (2556). การพฒนาบคลกภาพเพองานนเทศศาสตร. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: แสงดาว. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2547). จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: พมพด. พนส ถนวน. (2556). รปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา

ขนาดเลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาภาวะผน าทางการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, สกลนคร.

พรรณราย ทรพยะประภา. (2548). จตวทยาประยกตในชวตและการท างาน. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พชาภพ พนธแพ. (2554). ผน ากบการจดการการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ : แอคทฟ พรน. พมพพร พมพเกาะ. (2557). การพฒนาโปรแกรมเสรมสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหาร

โรงเรยน สงกดองคกรปกครองสวนทองถน.วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา. มหาวทยาลยมหาสารคาม, มหาสารคาม.

เพชรนอย สงหชางชย. (2549). หลกการและการใชสถตการวเคราะหตวแปรหลายตวส าหรบการ วจยทางการพยาบาล. (พมพครงท 3). สงขลา: ชานเมอง.

เพญพกตร ภศลป. (2557). องคประกอบของภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยนสาธต ระดบประถมศกษา ในสงกดมหาวทยาลยราชภฏ. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน, กรงเทพฯ.

173

บรรณานกรม (ตอ) ไพฑรย สนลารตน. (2553). ผน าเชงสรางสรรคและผลตภาพ : กระบวนทศนใหมและผน าใหมทาง การศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. _________. (2556). โรงเรยนสรางสรรค : นวทศนสการปฏบต. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. มณฑาทพย เสยยงคะ. (2556). การพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษา ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ส านกงานปลด กระทรวงศกษาธการ. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารจดการ การศกษา มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม, มหาสารคาม. มลนธสข - แกว แกวแดง. (2558). โครงการวจยการประเมนคณภาพการศกษาภายนอกรอบสาม บรณาการกบการปฏรปการศกษารอบทศวรรษท 2 และการประกนคณภาพการศกษา ภายในรอบท 1 ของสถานศกษาชายแดนภาคใต. คนเมอ 15 มกราคม 2559, จาก: http://www.onesqa.or.th/th/contentlist-view/934/1240/ รงสรรค ประเสรฐศร. (2548). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ : เพยรสน เอดดเคชน อนโดไชนา. _________. (2551). ภาวะผน า. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ. รญญรตน เรองเวทยาวงศ. (2558). การพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอพฒนาความคดสรางสรรค

ทางการตลาด ส าหรบนกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ

ในพระบรมราชปถมภ, ปทมธาน. รตนะ บวสนธ. (2550). ทศทางและอาณาบรเวณการประเมน. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ว. พรนท

(1991) . รตตกรณ จงวศาล. (2556). ภาวะผน า ทฤษฎ การวจย และแนวทางสการพฒนา. (พมพครงท 2).

กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ราชบณฑตยสถาน .(2556). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 . กรงเทพฯ: ศรวฒนาอนเตอรพรนท. ลกขณา สรวฒน. (2549). การคด Thinking. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮาส. __________.(2557). จตวทยาส าหรบคร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. วนช สธารตน. (2547). ความคดและความคดสรางสรรค. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วรภทร ภเจรญ. (2550). KPI ท าใหงายๆ make it easy. กรงเทพฯ: สามลดา. วราภรณ ตระกลสฤษด. (2545). จตวทยาการปรบตว. กรงเทพฯ: ศนยสงเสรมวชาการ.

174

บรรณานกรม (ตอ) วชรนทร หนสมตน. (2553). การวจยผสานวธ : ความทมเทในการท างานของครในพนทพหวฒนธรรม

สามจงหวดชายแดนภาคใต . วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ , กรงเทพฯ.

วกพเดย สารานกรมเสร. (2559). จนตนาการ. คนเมอ 1 เมษายน 2559,จาก: https://th.wikipedia.org/wiki/

วทยากร เชยงกล. (2553). จะเลอกการปฏวตทางการศกษาหรอจะเลอกความพนาศ. กรงเทพฯ: แปลน พรนตง.

วภาดา คปตานนท. (2551). การจดการและพฤตกรรมองคการ:เทคนคการจดการสมยใหม. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: ส. เจรญการพมพ.

วภาส ทองสทธ. (2552). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพมหานคร : อนทภาษ. วมล จนทรแกว. (2555). รปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษา สงกด

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสราษฎรธาน เขต 3. วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎ บณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยรงสต, กรงเทพฯ.

วไลวรรณ ศรสงคราม, สชญญา รตนสญญา, โรจนรว พจนพฒนพล และพรพล เทพประสทธ (2549). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: ทรปเพล เอดดเคชน.

วโรจน สารรตนะ. (2557). ภาวะผน า ทฤษฎและนานาทศนะรวมสมยปจจบน. กรงเทพฯ: ทพยวสทธ. วระ สดสงข. (2550). การคดวเคราะห คดอยางมวจารณญาน และคดสรางสรรค. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วรวธ มาฆะศรานนท. (2542). การพฒนาวสยทศนผน า. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท. วระวฒน ดวงใจ. (2556). รปแบบการพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงของหวหนากลมสาระการ เรยนรในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทมธยมศกษา เขต 22และเขต 23. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาภาวะผน าทางการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, สกลนคร. ศกรระภร วรวฒนะปรญญา. (2556). อทธพลเชงโครงสรางการรบรภาวะผน าการเปลยนแปลงทมตอ

ผลการปฏบตงานของอาจารยสถาบนอดมศกษาเอกชน . วทยานพนธบรหารธรกจดษฎบณฑตดษฎบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง, กรงเทพฯ.

175

บรรณานกรม (ตอ) ศจมาศ ณ วเชยร และวชรนทร หนสมตน. (2553). รายงานการวจยเรอง การวเคราะหกลมพหความ

ทมเทในการการท างานของครทไมตองการขอยายออกนอกพนท และทตองการยายออกนกพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต (ปตตาน ยะลา และนราธวาส) . มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, กรงเทพฯ.

ศรชย กาญจนวาส. (2554). ทฤษฎการประเมน. (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรพร กลสานต. (2557). รปแบบการพฒนาภาวะผน าครในการจดการเรยนร ในโรงเรยนขยายโอกาส

ทางการศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาภาวะผน าทางการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, สกลนคร.

ศรวรรณ เสรรตน, สมชาย หรญกตต และธนวรรธ ตงสนทรพยศร. (2550). การจดการและพฤตกรรม องคการ. กรงเทพฯ: ธระฟลมและไซแทกซ. ศลปชย สวรรณมณ. (2558). การบรหารสถานศกษาตามแนวพหวฒนธรรมในพนทสามจงหวด

ชายแดนภาคใต กรณศกษาโรงเรยนมธยมของรฐ.คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ, สงขลา.

สมถวล ชทรพย.(2550). การพฒนาเครองและชวดคณลกษณะผบรหารสถานศกษาทมประสทธภาพ.วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต.สาขาวชาการบรหารการศกษา.มหาวทยาลยศลปากร, กรงเทพฯ

สมพร หลมเจรญ. (2552). การพฒนาหลกสตรเสรมเพอสงเสรมความคดสรางสรรค ส าหรบนกเรยน ชวงชนท 2. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, กรงเทพฯ สขพชรา ซมเจรญ. (2558 , มกราคม – มนาคม). โครงสรางองคประกอบภาวะผน าเชงสรางสรรคของ

ผนเทศภายในสถานศกษามธยมศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน. วารสารสทธปรทศน. 29 (89) ,78-97

สคนธ สนธพานนท, วรรตน วรรณเลศลกษณ และพรรณ สนธพานนท. (2555). พฒนาทกษะการคดตามแนวปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: 9119 เทคนคพรนตง.

สภามาศ องศโชต, สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญโญภานวฒน . (2554). สถตวเคราะห ส าหรบการวจยทางสงคมสาสตรและพฤตกรรมศาสตร เทคนคการใชโปรแกรม LISREL. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: เจรญดมนคง.

176

บรรณานกรม (ตอ) สภาพ ฤทธบ ารง. (2556). ภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอความม

ประสทธผลของโรงเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต30.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

สวทย มลค า. (2547). กลยทธการสอนคดสรางสรรค. กรงเทพฯ : ภาพพมพ. สวทย ยอดสละ. (2556). การพฒนาภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา สงกด

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารและพฒนาการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม,มหาสารคาม.

สวาร ศวะแพทย. (2549). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮาส. สวมล ตรกานนท. (2553). การวเคราะหตวแปรพหในงานวจยทางสงคมศาสตร . กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ส เทพ พงศศร วฒน .(2549) .ภาวะผ น า เช งสรางสรรค . คน เม อ 12 ตลาคม 2558 จาก :

http://suthep.ricr.ac.th.

สงเวยน ออนแกว. (2558 , กรกฎาคม - กนยายน) .อทธพลของบทบาท และคณลกษณะงานของ หวหนากลมสาระการเรยนร บรรยากาศ โรงเรยนทมตอประสทธภาพการสอนของครใน สถานศกษาขนพนฐาน. วารสารสทธปรทศน. 29 (91), 94.

สมฤทธ กางเพง. (2557). ภาวะผน าเชงวสยทศน แนวคด ทฤษฎ และกรณศกษา. ขอนแกน: อภชาตการพมพ.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2559). ระบบสารสนเทศเพอบรหารการศกษา. คนเมอ 15 ตลาคม 2559, จาก: https://data.bopp-obec.info/emis/

_________. (2559). ขอมลรายชอโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา. คนเมอ 15 ตลาคม 2559, จาก: www.bopp_obec.info/home.

ส านกงาน ป.ป.ส. กระทรวงยตธรรม. (2550). พระโอวาทสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช และธรรมนญชวต พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). กรงเทพฯ: สหธรรมก .

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาใน ทศวรรษทสอง. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

177

บรรณานกรม (ตอ) ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2558). IMD 2015 จดอนดบขด

ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทย. มองสถตและตวชวดทางการศกษา.ปท 2 ฉบบท 1 มถนายน 2558. คนเมอ 12 มนาคม 2559, จาก: http://www.onec.go.th/ onec_web/page.php?mod=Book&file=register_short&bid=1421

ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน. (2552). แผนพฒนากลมจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ. 2553- 2556. ม.ป.พ. ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตชายแดน. (2559). แผนพฒนากลมจงหวดชายแดนภาคใต

พ.ศ. 2557- 2560. ฉบบทบทวนใหม (รอบป 2560) คนเมอ 8 กนยายน 2559, จาก http://www.osmsouth-border.go.th/files/gover/20160524_yqwkdyzx.doc

ส านกพฒนาการศกษาขนพนฐาน ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต . (2558). รายงานผลการด าเนนงาน โครงการพฒนารปแบบการจดการศกษา ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558. ม.ป.พ.

ส านกพฒนาคร และบคลากรการศกษาขนพนฐาน. (2550). การพฒนาผน าการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอ านาจ.กรงเทพฯ: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

ส าเรจ วงศศกดา. (2553). รปแบบการพฒนาผบรหารสถานศกษาเพอสงผลตอความส าเรจในการบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา. วทยานพนธครศาสตรอตสาหกรรมดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารอาชวะและเทคนคศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, กรงเทพฯ.

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2554). เอกสารประกอบบรรยายทางวชาการวชาเอกบรหารการศกษา. นครราชสมา : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยวงษชวลตกล.

____________. (2555). ความเทยงตรงตามเนอหา ในสารานกรมวชาชพคร เฉลมพระเกยรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระ ชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554. กรงเทพฯ: ส านกงานเลขานการครสภา.

อรปวณ สตะพาหะ. (2554). แบบจ าลองความสมพนธเชงสาเหตของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอ องคการของหวหนากลมสาระการเรยนรในสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

อรยา คหา. (2556). จตวทยาเพอการด ารงชวต .(พมพครงท 2). ปตตาน: โรงพมพมตรภาพ. อาร พนธมณ. (2557). ฝกใหคดเปน คดใหสรางสรรค. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

178

บรรณานกรม (ตอ) อศรฏฐ รนไธสง. (2558). การวเคราะหขอมลเชงปรมาณขนสง ส าหรบการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. สงขลา: ภาควชารฐศาสนศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร. อษณย อนรทธวงศ. (2555). ทกษะความคด : พฒนาอยางไร. กรงเทพ ฯ : อนทรณน. Adams. k. (2005). The Sources of Innovation and Creativity. National Center on

Education and the Economy (NCEE) Research Summary and Final Report by Karlyn Adams – July, 2005

Asif. N. & Rodrigues. R. (2015). Qualitative Analysis of Creative Potential of Educational Leaders. Journal of Education and Training Studies. 3 (6), 279-286

Basadur, M. (2004). Leading others to think innovatively together: Creative Leadership. Leadership Quarterly, 15(1), 103 – 121.

Bass, Bernard M. and Avolio Bruce J. (1994). Improring Organizational Effectireness Through Transformtional Leadership. Palo Alto. California : Consulting Psychologists Press.

Beghetto, Ronald A. (2006). Creativity Self-Efficacy : Correlates in Middle and Secondary Students. Creativity Research Journal. 18 (4) : 447-457.

Braun, J. B. (1991). An Analysis of Principal Leadership Vision and Its Relationship Toschoolclimate. Dissertation Abstract International. 52 (4) : 1139.

Chernin, P. (2001). Creative leadership: The strength of ideas The power of the imagination. Vital Speeches of the Day, 68(8), 245.

Colaizzi, P. (1978). Psychological research as the Phenomenologist views it. In Existential – Phenomenological Alternatives for Psychology (Valle R. & King M. eds), Oxford University Press, London.

Cooper, R.K., & Sawaf, A. (1997). Executive EQ Intelligence in Leadership and Organization. New York : Grossest & Putnam.

Costello, A.B & Osborne, J.W (2005). Best Practices in Exploratory Factor Analysis: Four Recommendations for Getting the Most From Your Analysis. A peer-reviewed electronic journal ,Retrieved. 10 Number 7, July 2005.

179

บรรณานกรม (ตอ) Cronbach, L. J. (1951). Essentials of Psychological Testing. (3rd ed). New York: Harper & Row. Danner, S. E. (2008.). Creative Leadership in Art Education : Perspectives of an Art Educator. Thesis Master of Arts (MA), in Art Education (Fine Arts), Ohio

University. Donaldson, J. (1997). Emotional Intelligence Test. Edmonton Journal, 6, 1–4. DuBrin, A. J. (2006). Leadership : 2 nd Asia-pacfic Edition. Boston : Houghton Mufflin

Company. __________. (2010). Principales of Leadership. (6th ed). Canada: Nelson Education.Itd. __________. (2013). Principales of Leadership. (7th ed). Canada: Nelson Education.Itd Fraenkel, R J., Wallen E N. & Hyun H H. (2012). How to Design and Evaluate

Research in Education. Eighth Edition. New York : McGraw-Hill. Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. New York : Bantam Books. Guilford, J. P. (1967). The Nature of Human Intelligence. New York : McGraw – Hill Book Co. Hackman, D.G.; Schmitt-Oliver, D.M., & Tracy, J.C. (2002). The Standards - Based

Administrative Internship : Putting the ISLLC Standards Into Practice. Lanham : The Scarecrow Press.

Hair, F. Joseph, et al. (2010). Multivariate Data Analysis. (7th ed). New Jersey : Pearson Education.

Harris, A. (2009). Creative leadership. Journal of Management in Education, 23 (1) , 9-11. Isaksen, S. G. & Dorval, K. B. & Treffinger, D. J. (2011). Creative Approaches to

Problem Solving: A Framework for Innovation and Change. New York : age. Johnstone, J. N. (1981). Indicator of Education Systems. London : Kogan. Kagame, P. (2015). Great Leaders and Flexible. Retrieved. November 26, 2015 Form

http://www.sigmaassessmentsystems.com/flexible-leader/.

Kaur, B., Ferrucci, B. J., & Carter, J. A. (2004). Department heads' Perceptions of their Influence on Mathematics Achievement in Singapore and the United States. International Journal of Educational Management, 18 (2), 93-99.

180

บรรณานกรม (ตอ) Kloeber.L (2011). Why Good Leaders Must Be Flexible and Adaptable. Retrieved. October 7, 2015 Form http://ezinearticles.com/?Why-Good-Leaders- Must-Be- Flexible-and-Adaptable&id =5643376. Lester, M. (2011). A Study of the Innovation, Creativity, and Leadership Skills Associated with the College-Level Millennial Generation. Pepperdine University The Graduate School of Education and Psychology. Locke, E. A. & Kirkpatrick, S. (1991). The Essence of Leadership : The Four Keys to

Leading Successfully. New York : Lexington Books. Luecke, R & Katz, R. (2003). Managing Creativity and Innovation. Boston, MA :

Harvard Business School Press. Magdich, T.B. (2011). Characteristics of a Creative Leader. Retrieved. May 20, 2015 From http: //ezinearticles.com/?Characteristics-of-a-Creative- Leader&id=6267222 Manning, T., & Robertson, B. (2002). The Dynamic Leader-leadership Development Beyond the Visionary Leader. Industrial and Commercial Training, 34(1),

pp. 137-143. Mayer, J.D. & Salovey, P. (1997). What is emotional intel – ligence ? P. Salovey & D.Sluyter (eds.), Emotional development and emotional intelligence :

Education. New York : Basic Book. Puccio, G., Mance, M., & Murdock, M. (2011). Creative leadership: Skills that drivechange (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Sasson, R. (2015). The Power of Imagination. Retrieved. October 7, 2015 From

http://www.successconsciousness.com/index_000007.htm Smit & Wandel. (2006). Adaptation, adaptive capacity and vulnerability. Global

Environmental Change (16) 282–292 . Sousa, D. (2003). The Leadership brain: How to lead today's schools more effectively. Thousand Oaks: Sage. Sternberg, R.J. (2006). The nature of creativity. Creativity Research Journal, 18, 87-98.

181

บรรณานกรม (ตอ) Stoll, L. & Temperley, J. (2009). Creative leadership : A challenge of our times. School Leadership and Management, 29 (1), 63-76. Turner.T.N (2011).The Importance of Creative Thinking Skills in Executive Leadership.

Retrieved. October 7, 2015 From http://www.creativeleader.com/the-importance-of-creative-thinking-skills-in- executive-leadership/

Ubeben, G. C. & Hughes, L. W. & Norris, C. J. (2015). The Principal: creative leadership for excellence in schools. 8the ed. Boston: Pearson.

Vygotsky, L. (2004). Imagination and Creativity in Childhood. Journal of Russian and East European Psychology.42 (1) : 7-97, 2004

William, C. (2005) Management. Australia: South-Western. Yudess, J. (2010). Strategies, efficacies, and synergies of teaching creativity and leadership together ; A grounded theory. Unpublished Doctoral Dissertation, St. John Fisher College. Yukl, G .& Mahsud, R. (2010). Why flexible and adaptive leadership is essential.

Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 62(2), 81-93. Zaccaro, S. J. & Banks, D. (2004). Leader Visioning and Adaptability : Bridging the

Gap between Research and Practice on Developing the Ability to Manage Change, Human Resource Management. 43 (4) : 367 - 380.

Zacko-Smith. (2010). Creative Leadership: Welcome to the 21st Century. Appears in Academic Exchange Quarterly,14 (4)–Winter 2010

182

ภาคผนวก

191

182

183

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบความเทยงตรงเครองมอวจย

รายชอกลมผร ผมประสบการณ เพอก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของ หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต รายชอผร ผมประสบการณเพอศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน า

เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตไปใช

183

184

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ....................................................................

1. ร รองศาสตราจารย ดร.นรนดร จลทรพย รองผอ านวยการศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยหาดใหญ

2. ผชวยศาสตราจารย ดร.เรวด กระโหมวงศ คณบดคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.เอกรนทร สงขทอง คณบดคณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน 4. รองศาสตราจารย ดร.รพพรรณ สวรรณณฐโชต อาจารยประจ าหลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต

มหาวทยาลยหาดใหญ 5. รองศาสตราจารย ดร.จรส อตวทยาภรณ อาจารยประจ าสาขาวชาการประเมนผลและวจย

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ 6. รองศาสตราจารย สเทพ สนตวรานนท อาจารยประจ าสาขาวชาการประเมนผลและวจย

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยทกษณ 7. ผชวยศาสตราจารย ดร.วชย รตนากรณวร อาจารยประจ าหลกสตรศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยหาดใหญ

185

รายชอผร ผมประสบการณ เพอก าหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค

ของหวหนากลมสาระการเรยนรโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

....................................................................

1. นางบเบาะ บร ผอ านวยการโรงเรยนเมองปตตาน วทยฐานะ ผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 1

2. นายสราวธ ยอดรกษ ผอ านวยการโรงเรยนบานตาบา วทยฐานะ ผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 2

3. นางวนเพญ แซแต ผอ านวยการโรงเรยนบานทาสาป วทยฐานะ ผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 1

4. นายอดม ชออน ผอ านวยการโรงเรยนบานชองแมว วทยฐานะ ผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 3

5. นายบรรเทง ละอองพนธ ผอ านวยการโรงเรยนอนบาลเบตง (สภาพอนสรณ) วทยฐานะ ผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 3

6. นางภาวนา นครามนตร ศกษานเทศก วทยฐานะ ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 2

7. นางอารยา เจะม ศกษานเทศก วทยฐานะ ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1

186

รายชอผร ผมประสบการณเพอศกษาแนวทางการน าองคประกอบและตวบงชภาวะผน า เชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวด

ชายแดนภาคใตไปใช ....................................................................

1. นายศรทธา หองทอง

ผอ านวยการโรงเรยนบานคลองน าใส วทยฐานะ ผอ านวยการเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษายะลา เขต 2

2. นายวรตน จนทรงาม

ผอ านวยการโรงเรยนนคมสรางตนเองโคกโพธ (มตรภาพท 148) วทยฐานะ ผอ านวยการเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 2

3. นายประจกษ ชศร

ผอ านวยการโรงเรยนอนบาลปตตาน วทยฐานะ ผอ านวยการเชยวชาญ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 1

4. นายพฒพงศ อนรรฆพรรณ ผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 3

5. นางอามเนาะ มาม ผอ านวยการกลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานราธวาส เขต 1

6. นางอรพนท แสนรกษ คร โรงเรยนไทยรฐวทยา 52 (ชมชนบานตนไพ) วทยฐานะ ครช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 2

7. นางกาญจนา จองเดม คร โรงเรยนบานนาประด วทยฐานะ ครช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 2

187

ภาคผนวก ข คาสถตแสดงดชน CVI ความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ

187

188

ตาราง 26 ขอมลจากการประเมนความเทยงตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานความยดหยน องคประกอบยอยท 1 การปรบตว

1. การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การปรบพฤตกรรมเขา กบผอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอม

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขาวธการท างาน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5. การปรบความคดตามสถานการณตางๆ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การเปดใจกวางรบ สงใหมๆ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

7. การรบฟงความคดเหนของผอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

8. การคดและท าอยางอสระ 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 สดสวนดานปรบตวท ประเมนโดยผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00 2) S-CVI = (1+1+1+1+1+1+1+1)/8 = 1.00

264

189

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานความยดหยน องคประกอบท 2 ผน าการเปลยนแปลง 1. การจงใจใหบคลากรมความกระตอรอรนและทมเทในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 2. การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของบคลากรใหสงขน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. การกระตนบคลากรใหด าเนนงานประสบผลส าเรจ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. การพฒนาความสามารถ และเพมศกยภาพในการท างาน

1

0

1

1

1

1

0

5

.71

5. การประยกตการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 6. การเปลยนแปลงความคดไมยดตด

1

0

1

1

1

0

1

5

.71

7. การเปนแบบอยางทดใหกบเพอนรวมงาน

1

0

1

1

1

1

1

6

.86

8. การปรบสภาพองคการใหทนตอการเปลยนแปลง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานผน าการเปลยนแปลงทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

.63

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง .71 – 1.00 2) S-CVI = (1+1+1+0.71+1+0.71+.86+1)/8 = 0.91

190

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานความยดหยน องคประกอบท 3 ความฉลาดทางอารมณ 1. การตระหนกรอารมณของตนเอง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การควบคมอารมณตนเอง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. การสรางแรงจงใจให กบตนเอง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. การเขาใจอารมณความรสกผอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5. การมองโลกในแงด 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 6. การสรางความ สมพนธภาพทดกบผอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานความฉลาดทางอารมณทประเมน

โดยผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00 2) S-CVI = (1+1+1+1+1+1)/6 = 1.00

191

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานความยดหยน องคประกอบท 4 การสอสารเชงบวก 1. การสอสารทสรางให เกดความเขาใจทด

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การสอสารทสรางใหเกดความรสกและความสมพนธ ทด

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 3. การสอสารทสรางการ จงใจใหเกดความรวมมอยอมรบเงอนไข กฎ กตกา และความเปลยนแปลง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 4. การสอสารทชดเจนและเปดเผย

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5.การแสดงออกทางอารมณทท าใหเกดการแลกเปลยนความคด และรบรถงความตองการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 6. การพดคยโดยใชค าพดทดและสรางสรรค

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานการสอสาร เชงบวกทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00

2) S-CVI = (1+1+1+1+1+1)/6 = 1.00

192

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานวสยทศน องคประกอบท 1 การสรางวสยทศน 1. การวเคราะหจดแขงและจดออนขององคการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนรวมในองคการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพการณมาก าหนดวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. วสยทศนมความชดเจน 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 5. วสยทศนมความเปนไปไดและเหมาะสม

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานการสรางวสยทศนทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00

2) S-CVI = (1+1+1+1+1+1)/6 = 1.00

193

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานวสยทศน องคประกอบท 2 การเผยแพรวสยทศน 1. การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. การสอสารวสยทศนในหลายๆ โอกาส

1

0

1

1

1

1

0

7

.71

4. การสอสารวสยทศนดวยวธการทหลากหลาย

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5. การพดโนมนาวใหบคลากรยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การสอสารสองทางเพอใหบคลากรยอมรบในวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานการเผยแพรวสยทศนทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

.83

1

1

1

1

.83

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง .71- 1.00

2) S-CVI = (1+1+0.71+1+1+1)/6 = 0.95

194

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานวสยทศน องคประกอบท 3 การปฏบตตามวสยทศน

1. การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การจดโครงสรางการด าเนนงานทเหมาะสม

1

1

1

1

1

0

0

5

.71

3. การทบทวน ปรบปรงและพฒนาแผนงาน โครงการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 4. การสรางแรงกระตน จงใจใหสมาชกมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 5. การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การก ากบดแลใหปฏบตตามวสยทศนใหบรรล

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

7. การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานการปฏบตตามวสยทศนทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

.86

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง .86- 1.00

2) S-CVI = (1+0.71+1+1+1+1+1)/7 = 0.96

195

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานจนตนาการ องคประกอบท 1 ความคดรเรม 1. การคดจากเดมไปสความคดทแปลกใหม

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การคดดดแปลงจากสงหนงไปเปนหลายสงได

1

0

1

1

0

1

1

5

.71

3. การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. การคดนวตกรรมใหมๆ 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 5. การน านวตกรรมทมอยมา ปรบปรงใหดขน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การน าเสนอแนวคดใหมๆ ทใชในการปรบเปลยนระบบงานได

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 7. การคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม

1

1

1

1

1

0

1

7

.86

สดสวนดานความคดรเรม ทประเมนโดยผทรงคณวฒ

1

.86

1

1

.86

.86

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง .71- 1.00

2) S-CVI = (1+0.71+1+1+1+1+.86)/7 = 0.93

196

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานจนตนาการ องคประกอบท 2 ความคดเชงอนาคต 1. การคาดการณแนวโนมทอาจจะเกดขนในอนาคตไวอยางชดเจน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การวเคราะห แนวโนมการท างานไดอยางเหมาะสม

1

0

1

1

1

1

1

6

0.86 3. การวางแผนขนตอนของการท างานไวลวงหนา

1

1

1

1

1

1 1

7

1.00 4. การคดหาวธการแกปญหาในการท างานลวงหนา

1

1

1

1

1

1

1

6

1.00 5. การตดสนใจโดยใชขอมลสารสนเทศ

1

1

1

1

1

0 1

6

0.86

6. การน าสงทคาดการณมาใชประโยชนได

1

1

1

1

1

0

1

6

0.86

สดสวนดานความคด เชงอนาคตทประเมน

โดยผทรงคณวฒ

1

0.83

1

1

1

0.66

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง 0.86 - 1.00

2) S-CVI = (1+0.86+1+1+0.86+0.86)/6 = 0.93

197

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานจนตนาการ องคประกอบท 3 คดนอกกรอบ 1.การคดแตกตางจากขอบเขตของความคดเดม และไมเปนไปตามแบบแผน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. การคดไดอยางอสระ และน าไปสการคดสรางสรรค

1

0

1

1

1

1

1

6

.86

3.การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4.การคดทกอใหเกดแนวคดใหมหลาย ๆ อยาง

1

0

1

1

1

1

1

6

.86

5.การคดกอใหเกดการคดสรางสรรคสงใหม ๆ

1

0

1

1

1

1

1

6

.86

6.การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

7.การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานคดนอกกรอบ ทประเมนโดยผทรงคณวฒ

1

.57

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง .86 - 1.00

2) S-CVI = (1+.86+1+.86+.86+1+1)/7 = 0.94

198

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานแรงจงใจ องคประกอบท 1 ความตองการความส าเรจ

1. การมอดมการณ เชอมนในตนเอง

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. ความมงมนในการท างานใหส าเรจ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. ความรบผดชอบในงานทท า 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 4. ความขยน อดทน อทศเวลาใหแกงาน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5. ความกระตอรอรนและ คดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6. การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานความตองการความส าเรจทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00

2) S-CVI = (1+1+ 1+1+1+1)/6 = 1.00

199

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานแรงจงใจ องคประกอบท 2 ทศทางและเปาหมาย 1.การก าหนดทศทางและเปาหมายขององคการผานวสยทศน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00 2.การตงเปาหมายในการท างานทชดเจน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3.การก าหนดวธการท างานอยางชดเจน

1

1

1

1

0

1

1

6

0.86

4.การวางแผนการท างาน 1 1 1 1 1 1 1 7 1.00 5.การท างานบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

6.การมสวนรวมในการก าหนดทศทางและเปาหมาย

1

0

1

1

1

1

1

6

0.86

สดสวนดานทศทางและเปาหมายทประเมนโดย

ผทรงคณวฒ

1

.83

1

1

.83

1

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคาระหวาง 0.86 -1.00

2) S-CVI = (1+1+.86+1+1+.86)/6 = 0.95

200

ตาราง 26 (ตอ)

ขอท คนท

1 คนท

2 คนท

3 คนท

4 คนท

5 คนท

6 คนท

7 จ านวน

ความเหนทตรงกน

คา I-CVI

องคประกอบหลกดานแรงจงใจ องคประกอบท 3 ความพงพอใจในงาน 1. ความรกและศรทธาในองคการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

2. ความกระตอรอรนใน การท างาน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

3. ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

4. การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในองคการ

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

5. การมขวญและก าลงใจในการท างาน

1

1

1

1

1

0

1

7

.86

6. การสรางบรรยากาศทดในการท างาน

1

1

1

1

1

1

1

7

1.00

สดสวนดานความพงพอใจในงานทประเมนโดยทรงคณวฒ

1

1

1

1

1

.83

1

1) คาเฉลย I–CVI รวม มคา 1.00

2) S-CVI = (1+1+ 1+1+.86+1)/6 = .98

รวมทงหมด 1) คาเฉลย I-CVI รวม มคาระหวาง 0.71 – 1.00

2) S-CVI = (1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+0.71+1+0.71+0.86+1+1+1+1+1+1+1+1 +1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+1+0.71+1+1+1+1+0.71+1+1+1+1+1+1+0.71 +1+1+1+1+0.86+1+0.86+1+1+0.86+0.86+1+0.86+1+0.86+0.86+1+1+1+1 +1+1+1+1+1+1+0.86+1+1+0.86+1+1+ 1+1+.86+1)/85 = 0.96

201

ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ

201

201

Tests of Normality

Kolmogorov-Smirnova Shapiro-Wilk

Statistic df Sig. Statistic df Sig.

mean .043 200 .200* .993 200 .438

a. Lilliefors Significance Correction

*. This is a lower bound of the true significance.

การแจกแจงเปนโคงปกต (Normality) ดวย Normal Probability Plot

KMO and Bartlett's Test

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy. .933

Bartlett's Test of Sphericity Approx. Chi-Square 13355.019

df 3160

Sig. .000

202

203

Total Variance Explained

Component

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadingsa

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total

1 33.149 41.436 41.436 33.149 41.436 41.436 25.049

2 3.842 4.802 46.238 3.842 4.802 46.238 23.304

3 2.928 3.660 49.898 2.928 3.660 49.898 18.347

4 2.381 2.976 52.875 2.381 2.976 52.875 15.827

5 2.180 2.724 55.599 2.180 2.724 55.599 16.607

6 1.774 2.217 57.816 1.774 2.217 57.816 19.946

7 1.602 2.003 59.819 1.602 2.003 59.819 17.855

8 1.444 1.805 61.625 1.444 1.805 61.625 13.108

9 1.365 1.706 63.331 1.365 1.706 63.331 13.618

10 1.312 1.640 64.971 1.312 1.640 64.971 20.895

11 1.200 1.500 66.471 1.200 1.500 66.471 14.065

12 1.145 1.431 67.902 1.145 1.431 67.902 11.877

13 1.091 1.363 69.265 1.091 1.363 69.265 1.886

14 1.029 1.286 70.552 1.029 1.286 70.552 1.901

15 .999 1.249 71.800

16 .932 1.165 72.965

17 .902 1.127 74.093

203

204

Component

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadingsa

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total

18 .873 1.091 75.184

19 .841 1.051 76.235

20 .818 1.023 77.258

21 .728 .909 78.168

22 .708 .885 79.053

23 .704 .880 79.932

24 .670 .837 80.770

25 .640 .800 81.570

26 .617 .772 82.341

27 .605 .756 83.097

28 .581 .726 83.823

29 .573 .716 84.539

30 .539 .674 85.213

31 .523 .654 85.867

32 .517 .646 86.513

33 .502 .628 87.141

34 .491 .613 87.754

35 .468 .585 88.339

204

205

Component

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadingsa

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total

36 .447 .559 88.898

37 .434 .542 89.440

38 .400 .499 89.939

39 .395 .493 90.433

40 .372 .465 90.897

41 .365 .456 91.353

42 .356 .445 91.798

43 .342 .428 92.226

44 .334 .417 92.642

45 .329 .411 93.053

46 .302 .377 93.431

47 .296 .370 93.801

48 .291 .364 94.165

49 .279 .349 94.514

50 .276 .345 94.859

51 .250 .313 95.171

52 .246 .307 95.479

205

206

Component

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadingsa

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total

53 .237 .296 95.774

54 .229 .287 96.061

55 .224 .280 96.341

56 .200 .250 96.591

57 .195 .244 96.835

58 .186 .233 97.067

59 .175 .219 97.286

60 .172 .215 97.501

61 .160 .200 97.701

62 .155 .194 97.895

63 .149 .187 98.082

64 .146 .182 98.264

65 .143 .179 98.443

66 .123 .154 98.597

67 .119 .148 98.745

68 .111 .139 98.884

69 .104 .130 99.014

206

207

Extraction Method: Principal Component Analysis.

a. When components are correlated, sums of squared loadings cannot be added to obtain a total variance.

Component

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadingsa

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total

70 .102 .128 99.142

71 .094 .118 99.259

72 .085 .106 99.366

73 .080 .101 99.466

74 .078 .098 99.564

75 .074 .093 99.656

76 .064 .081 99.737

77 .064 .080 99.817

78 .056 .070 99.887

79 .047 .059 99.947

80 .043 .053 100.000

207

208

Pattern Matrixa

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ADA1 .884

ADA2 1.031

ADA3 .906

ADA4 .721

ADA5 .594

ADA6

ADA7 .406

ADA8 .625

CHA1 .523 .644

CHA2 .609 .413

CHA3 .800

CHA4 .774

CHA5

.794

208

209

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

CHA6 .788

EMO1 .911

EMO2 1.013

EMO3 .515

EMO4 .783

EMO5

EMO6

COM1 .425

COM2 .479

COM3

COM4

COM5 .543

COM6 .449

VIS1 .656

VIS2 .724

209

210

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

VIS3 .609

VIS4 .560

VIS5 .678

VIS6 .471

DIS1 .852

DIS2 .859

DIS3 .796

DIS4 .827

DIS5 1.001

FOL1 .548

FOL2 .506

FOL3 .710

FOL4 .625

FOL5 .475

FOL6 .437

210

211

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

INI1 .541

INI2 .414

INI3 .712

INI4 .777

INI5 .491

INI6

FUT1

FUT2

FUT3

FUT4 .413

FUT5 .842

FUT6 .673

OUT1

OUT2

OUT3 .656

211

212

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

OUT4 .764

OUT5 .914

OUT6 .828

OUT7 .748

SUC1 .751

SUC2 .895

SUC3 .932

SUC4 .955

SUC5 .685

SUC6 .438

GOA1 .620

GOA2 .870

GOA3 .777

GOA4 .737

GOA5

212

213

Component

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

GOA6

SAT1 .743

SAT2 .820

SAT3 .673

SAT4 .498 .856

SAT5 .713

SAT6 .883

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Promax with Kaiser Normalization.

a. Rotation converged in 45 iterations.

213

214

ภาคผนวก ง แบบสอบถามงานวจย

214

215

แบบสอบถามการวจย เรอง องคประกอบและตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร

โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต ค าชแจง 1. แบบสอบถามฉบบนเปนสวนหนงของการวจยในการศกษาหลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยหาดใหญ โดยมวตถประสงคเพอหาความเหมาะสมของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต 2. ผตอบแบบสอบถาม คอ หวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต 3. แบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ประกอบดวย 2 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ประกอบดวย ประสบการณในการท างาน และระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร ตอนท 2 ความเหมาะสมของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต 4. ขอความอนเคราะหผตอบแบบสอบถามไดแสดงความคดเหนโดยท าเครองหมาย () ในชองคาน าหนกคะแนนของระดบความเหมาะสมของตวบงชทตรงกบความคดเหนของทาน โดยไดก าหนดคาน าหนกคะแนนเปน 5 ระดบ ดงน 5 หมายถง มความเหมาะสมมากทสด 4 หมายถง มความเหมาะสมมาก 3 หมายถง มความเหมาะสมปานกลาง 2 หมายถง มความเหมาะสมนอย 1 หมายถง มความเหมาะสมนอยทสด 5. การตอบแบบสอบถามครงน จะไมสงผลลบใดๆตอทานและผวจยจะเกบขอมลไวเปนความลบ กรณาตอบแบบสอบถามทกขอตามความเปนจรง ค าตอบของทานเปนสงทมคณคาในการจดท าและพฒนาตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใตตอไป ขอขอบคณทกทานเปนอยางยงทใหความอนเคราะห

นางสาวชนภรณ ออตระกล ผวจย

216

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงใน ( ) ทตรงกบสภาพความเปนจรงของทาน

1. ประสบการณในการท างาน ( ) 1 – 10 ป ( ) 11 – 20 ป ( ) 21 – 30 ป ( ) 31 ปขนไป

2. ระยะเวลาในการเปนหวหนากลมสาระการเรยนร ( ) 1 – 5 ป ( ) 6 – 10 ป ( ) 11 – 15 ป ( ) 15 ปขนไป

217

ตอนท 2 ความเหมาะสมของตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรคของหวหนากลมสาระการเรยนร โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา ในจงหวดชายแดนภาคใต

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6

1. ดานความยดหยน 1.1 การปรบตว การปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ............................... การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบผรวมงาน.................... การปรบเปลยนพฤตกรรมใหเขากบสภาพแวดลอมทงภายในและนอกโรงเรยน..................................................... การปร บ เปล ย นพฤต ก ร รม ให เ ข า ก บว ธ ก าร และกระบวนการท างาน………………….………………………………… การเปลยนมมมองความคดตามสถานการณตางๆ…………การเปดใจกวางรบสงใหมๆ................................................ การรบฟงความคดเหนของผรวมงาน................................. การคดและท าอยางอสระ................................................... 1.2 ผน าการเปลยนแปลง การพฒนาความสามารถและเพมศกยภาพในการท างานของตนเอง......................................................................... การกระตนใหผรวมงานปรบเปลยนพฤตกรรมการท างาน เพอใหการท างานประสบผลส าเรจ..................................... การสรางแรงบนดาลใจและจงใจใหผรวมงานมความกระตอรอรนและทมเทในการท างาน............……………….… การสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผรวมงานใหสงขน…... การปรบและประยกตวธการท างานภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป................................................................ การเปนแบบอยางทดใหกบผรวมงาน.................................

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ .......

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

218

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 1 2 3

4 5

6

1.3 ความฉลาดทางอารมณ การตระหนกร เขาใจอารมณ ความคดและความรสกของตนเอง................................................................................. การควบคมและจดการอารมณของตนเองได...................... การสรางแรงจงใจใหกบตนเอง.......................................... การเขาใจอารมณและความรสกผรวมงาน.......................... การมองโลกในแงด.............................................................การสรางความสมพนธภาพทดกบผรวมงาน....................... 1.4 การสอสารเชงบวก การสอสารทสรางใหเกดความเขาใจทด………….................. การสอสารทกอใหเกดความรสกและความสมพนธทด........ การสอสารทจงใจใหเกดความรวมมอ ยอมรบเงอนไข กฎ กตกา และความเปลยนแปลง............................................. การสอสารทชดเจนและเปดเผย......................................... การพดคยโดยใชค าพดทดและสรางสรรค…………………...… การตดตอกบผรวมงานโดยอาศยทกษะการสอสารสองทาง ชองทางและรปแบบการตดตอสอสารอยางไดผล…………… 2. ดานวสยทศน 2.1 การสรางวสยทศน การวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโรงเรยน………………………………………………..………………… การสอบถามความตองการและความคาดหวงจากผมสวนไดสวนเสย..........................................................................การน าขอมลทไดจากการวเคราะหสภาพแวดลอมมาก าหนดวสยทศน...................………….................................วสยทศนทก าหนดมความชดเจน.......................................วสยทศนทก าหนดมความเปนไปไดและเหมาะสม.............การมสวนรวมในการก าหนดวสยทศน................................

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ....... ........ ........ ........

........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ......

........

........ ....... ........ ........ ........

........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

219

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

2.2 การเผยแพรวสยทศน การสอสารใหเกดความเขาใจในวสยทศนของโรงเรยน....... การสอสารวสยทศนสผปฏบตอยางชดเจน......................... การสอสารวสยทศนกบผรวมงานในหลายๆ โอกาส ดวยวธการทหลากหลาย……………………..………………………….... การพดโนมนาวใหผรวมงานยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศน............... ......………………………………………...….การสอสารสองทางเพอใหผรวมงานยอมรบในวสยทศน..... 2.3 การปฏบตตามวสยทศน การเชอมโยงวสยทศนไปสแผนงาน โครงการหรอกจกรรมของโรงเรยน…………………………………………………………….. การทบทวน ปรบปรงและพฒนาแผนงาน โครงการและกจกรรม………………..........………………………………………….. การสรางแรงกระตน จงใจใหผรวมงานมสวนรวมปฏบตตามวสยทศน............................……………….…………………… การก าหนดแนวทางในการด าเนนงานไปสวสยทศน…....... การก ากบดแลใหผรวมงานปฏบตตามวสยทศน.......…….…. การสงเสรม สนบสนนใหมการท างานเปนทม...............…… 3. ดานจนตนาการ 3.1 ความคดรเรม การน าความคดเดมมาดดแปลงประยกตใหเกดสงใหม....... การหาวธการท างานทแตกตางจากคนอน.......................... การคดคนและน านวตกรรมใหมๆ มาใชในการท างาน........ การน านวตกรรมทมอยมาปรบปรงใหดขน........................ การน าเสนอแนวคดใหมๆ เพอใชในการปรบเปลยนระบบงานได……………………………………………………………… การคดทเปนประโยชนตอตนเองและสงคม........................

........ ........

........

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........

........

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ .......

........ ........

........ ........

........

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........

........

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........

........

........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

220

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6

3.2 ความคดเชงอนาคต การคาดการณแนวโนมทจะเกดขนในอนาคตอยางชดเจน.. การวเคราะห แนวโนมการท างานไดอยางเหมาะสม.......... การวางแผนการท างานไวลวงหนา...................................... การคดหาวธการ แนวทางการแกปญหาในการท างานไวลวงหนา.............................................................................. การตดสนใจโดยใชขอมลสารสนเทศ................................. การน าสงทคาดการณมาใชประโยชนได............................ 3.3 ความคดนอกกรอบ การคดแตกตางจากขอบเขตของความคดเดมและไมเปนไปตามแบบแผน........................................................... การคดไดอยางอสระ และน าไปสการคดเชงสรางสรรค......การกลาคด กลาลอง กลาเสยง ไมขลาดกลวตอความไมแนนอน…………………….........................…………………………. การกลาเปลยนความคดจากแนวเดมๆ กอใหเกดแนวความคดใหม................................................................การคดกอใหเกดการสรางสรรคสงใหม ๆ........................... การคดทท าใหเกดทางเลอกทหลากหลาย........................... การคดทท าใหเกดการแกปญหาเชงสรางสรรค.................. 4. ดานแรงจงใจ 4.1 ความตองการความส าเรจ การมอดมการณ เชอมนในตนเอง....................................... ความมงมนในการท างานใหส าเรจ...................................... ความรบผดชอบในงานทท า.................................................... ความขยนหมนเพยร อดทน อทศเวลาใหแกงาน................ ความกระตอรอรนและคดวางานเปนสงททาทายตลอดเวลา.......................................................................... การตรวจสอบผลการด าเนนงานของตนเองอยางสม าเสมอ

........ ........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........ ........ ........

........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

221

ขอ ตวบงชภาวะผน าเชงสรางสรรค ระดบความเหมาะสม

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6

4.2 ทศทางและเปาหมาย การก าหนดทศทางและเปาหมายของการท างานผานวสยทศนของโรงเรยน......................................................... การตงเปาหมายในการท างานทแนนอนและชดเจน........... การวางแผนการท างานทมงเนนการบรรลเปาหมาย........... การก าหนดวธการท างานอยางเปนระบบ เปนขนตอน..... การเขาใจทศทางและเปาหมายในการท างานทตรงกนของผรวมงาน........................................................................ .... การเปดโอกาสใหผรวมงานมสวนรวมในการก าหนดทศทางและเปาหมาย......................................................... 4.3 ความพงพอใจในงาน ความรสกทมความสข ความพอใจตอการท างาน................ ความรวมมอ ทมเทและเสยสละในการท างาน.................... ความกระตอรอรนในการท างาน......................................... การมขวญและก าลงใจในการท างาน............................. .....การสรางบรรยากาศทดในการท างาน................................. การไมสรางปญหาและความขดแยงใหเกดขนในโรงเรยน…

........

........

........ ....... ........ ........ ........ ........

........ ........ ........ ........ ........ ........

........

........

........ ....... ........ ........ ........ ........

........ ........ ........ ........ ........ ........

........

........ ....... ........ ........ ........ ........ ........

....... ........ ........ ........ ........ ........

........

........ ...... ........ ........ ........ ........ ........

........ ........ ........ ........ ........ ........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

ขอขอบคณเปนอยางสง

222

ประวตผวจย

ชอ /สกล นางสาวชนภรณ ออตระกล วนเดอนปเกด 20 พฤษภาคม 2517 สถานทเกด จงหวดมหาสารคาม ประเทศไทย ชอปรญญา ชอสถาบน ปทส าเรจการศกษา ครศาสตรบณฑต สถาบนราชภฏสวนสนนทา 2540 ศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2550 วทยาเขตปตตาน ศกษาศาสตรดษฎบณฑต มหาวทยาลยหาดใหญ 2560 สถานทท างาน โรงเรยนรชดาภเษก อ าเภอหนองจก จงหวดปตตาน ต าแหนงปจจบน ผอ านวยการโรงเรยนรชดาภเษก วทยฐานะผอ านวยการช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปตตาน เขต 1