ÇAD ÜLKE RAPORU

Hazırlayan : Ahmet Eray DAŞ

İstanbul – Haziran,2015

ÇAD

Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler

Resmi Adı ÇAD Cumhuriyeti

Nüfus 10.329 208 (2009)

Dil Fransızca,Arapça (Resmi Dil)

Din (2001 Resmi Tahminler)

Müslüman (% 60), Hristiyan (% 20), Yerli Afrika İnanışları (% 20)

Yüzölçümü 1.284.000 km2

Başkent (nüfus) N’Djamena (720.000)

Etnik Yapı Çad Arabları,Mabalar,Kanembular,Tebular.

Başlıca Şehirleri (nüfus) Moundou(136.000),Sarh(190.190) Koumra(35.400), Pala (34.600)

Yönetim Şekli Cumhuriyet Sistemi

Devlet Başkanı Idriss Deby

Ortalama Ömür 47.5 Yıl

TARİHÇE

Çad (Fransızca: Tchad; Arapça: شاد Orta Afrika'da, denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Kuzeyinde( تLibya, batısında Nijer ve Nijerya, güneyinde Kamerun ve Orta Afrika Cumhuriyeti, doğusunda Sudan yer alır. Ülkenin büyük kısmı Sahra Çölü ile kaplıdır. Ülkedeki en etkileyici doğal görünümü Nijerya sınırındaki Çad Gölü'dür. Ülke adını bir zamanlar Afrika'nın ikinci büyük gölü iken şimdi normal büyüklüğünün %10'una kadar küçülmüş olan Çad Gölü'nden almakta olup belki de bu yüzden bazı yazarlarca "Afrika'nın ölü kalbi" olarak da nitelendirilmiştir. Sığ olan Çad Gölü Şari Irmağı'yla beslenir. Sular yükseldiği zaman 25.900 km2 olan göl alanı, çekildiğinde 10.360 km² olur. Gölde balık boldur. En yüksek tepesi Emi Koussi dağı olup, en büyük kenti ise aynı zamanda başkent olan N'Djamena'dır. Ülkenin en büyük etnik topluluğu Müslüman Toubou halkı olmakla birlikte yakın zamanda İslam veya Hristiyanlığa geçmiş çok sayıda etnik topluluğun yanısıra özellikel kırsal alanda animizm ve çeşitli yerel inançları sürdüren halkları da barındırmaktadır. Borkou-Ennedi-Tibesti bölgelerinde bulunan arkeolojik kalıntılardan MÖ 2000 yıllarında bölgede insan yerleşimine ait kanıtlar bulunmuşsa da bilim adamları Çad'ın kuzeyinde mükemmel iklim ve çevre koşulları göz önüne alarak yerleşimi MÖ 7000 yılına dek indirmektedir. Medeniyetlerin kesişme noktası olan Çad'da arkeolojik kalıntı ve sözlü tarih derlemelerinden anlaşıldığı kadarıyla bilinen en eski uygarlık Sao Dönemi olup ardından Kanem İmparatorluğu kurulmuştur. MS 1.000'li yıllara dek Sahra ticaret yollarını elinde tutan imparatorluk, Müslüman Araplar tarafından yıkılmıştır.

Çad üç ana coğrafya bölgesine ayrılır. En çok yağış alan güney bölgesi fundalıklar, yüksek otlar ve yaprak dökmeyen ağaçlarla kaplıdır. Burası ülkenin en zengin tarım bölgesidir. Kuzeye gidildikçe yağış azalır ve otlaklar cılızlaşır. Bu bölgede fil, zürafa, aslan ve çita gibi hayvanlarla zengin bir yabanıl yaşam vardır. Çad'ın kuzey bölümü çok az yağış alır; 3.415 metre yükseklikteki volkanik Tibesti Dağları'nın kuzey yamaçları Sahra Çölü'ne kadar uzanır.Çad'da değişik din ve dilleri olan ve çok çeşitlilik gösteren bir nüfus vardır. Nüfusun çoğunluğu daha verimli olan güneydedir. Çölde ise göçebe Araplar yaşamaktadır.

Çad'daki iç savaş 1980'lerin sonlarına doğru sona erdi. Hissen Habre önderliğindeki Kuzey Silahlı Kuvvetleri (FAN) 1982'de Geçici Ulusal Birlik Hükümeti'ni devirerek yönetimi ele geçirmişti. Ama silahlı güçlerini koruyan çeşitli gruplar arasındaki iktidar mücadelesi sürdü. 1983-84'teki şiddetli çatışmaların ardından, Fransızlar'ca desteklenen FAN ülkede denetimi sağladı. 1984'te Fransız birlikleri ülkeden çekildi. Libya ise birliklerini çekmeyi reddetti ve ülkenin içlerine saldırılar düzenledi. Ama ABD ve Fransa tarafından desteklenen hükümet kuvvetlerince durduruldu. 1987 başlarında ateşkes ilan edildi. 1989'da yeni bir başarısız darbe girişimi oldu. Yurtdışına kaçan darbecilerden General İdris Deby emrindeki birliklerle Kasım 1990'da Abeche kentini ele geçirdi ve kendini devlet başkanı ilan etti. Habre ve yandaşları yurtdışına kaçtı. Deby çok partili bir demokrasi kurulacağı sözünü vermekle birlikte, yasama meclisini dağıttı ve anayasayı askıya aldı. Şubat 1991'de yürürlüğe giren Temel Yasa da demokrasiye geçişi erteledi. Temel Yasa 30 ay yürürlükte kalacak ve bu arada hazırlanacak anayasa halkoyuna sunulacaktı. Bazı muhalefet grupları Deby'nin Yurtsever Selamet Hareketi'ne katılmaya karar verdi. Eylül 1991'de Çad ve Libya arasında bir güvenlik anlaşması imzalandı. Aralık 1991'de ise bir başarısız darbe girişimi daha oldu.

2001, 2005 ve 2006 yıllarında düzenlenen başkanlık seçimlerini kazanan Debi ülkenin tekrar iç savaşa sürüklenmesine engel olamamıştır. Birleşmiş Milletler etnik şiddetin gittikçe arttığı ülkede Darfur'da gerçekleşen soykırıma benzer olayların yaşanabileceğine dikkat çekmiştir. Sudan destekli Birleşik Değişim Cephesi gerilları 1 Şubat 2008 günü Massaguet bölgesinde İdris Debi'ye bağlı kuvvetlere üstünlük sağlayarak 2 Şubat 2008 günü başkent N'Djamena'ya girmiş, ABD ve Fransa gibi Batı ülkeleri büyükelçiliklerinin tahliye hazırlıklarına başlamışlardır.

Çad ve Türkiye İlişkisi

Türkiye Cumhuriyeti 1960 yılında Fransa’nın Çad Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını verdiği yeni ülkeye 1969

yılında Nijerya’daki büyükelçisini akredite edip resmen bağlantı kurdu. Bu bağlantı bazen Sudan

büyükelçiliğimize, bazen de Trablusgarp Büyükelçiliğimize bağlandı. Ancak Çad’ın bağımsızlıkla birlikte içine

girdiği iç savaş tam 48 yıl sürmüş ve ne Türkiye’nin Çad’a, ne de Çad’ın Türkiye’ye yönelimi olmamıştı.

Bağımsızlığının üzerinden 40 yıl geçtikten sonra ilk defa 1999 yılında Türkiye Cumhuriyeti devlet bakanı Ramazan

Mirzaoğlu Çad’a resmi bir ziyaret yapmış, 2000 yılında da Çad devlet başkanı Türkiye’yi ziyaret etmişti. Gerek

1989 yılında bugün TİKA’nın çekirdeğini oluşturan kurum adına, gerekse 1999 ve 2000 yılındaki ziyaretlerde bazı

anlaşmalar için ilk adımlar atılmışsa da o dönemde yeni yeni konuşulan Türkiye’nin Afrika’ya açılma politikası

maalesef kendine gereken zemini oluşturamamış; kıtaya ve hassaten Çad gibi ülkelere gereken özen

gösterilememişti. Türkiye Cumhuriyeti’nin 2005 yılını Afrika yılı ilan etmesiyle birlikte Türk diplomasinin bu

kıtadaki yetersizliğini telafi etmek ihtiyacı ortaya çıkmıştı. Kıtada ilk planda on kadar büyükelçilik açılması ve bu

elçiliklerin tarihte Osmanlı Devleti ile idari, askeri, ticari ve kültürel bağları olan Çad, Nijer, Mali, Somali, Tanzanya

gibi ülkeler olması gündeme gelmişti. O dönemde Çad’da iç savaşın en karmaşık hale girmesi ve özellikle 2008

yılında devlet başkanlığı sarayının dahi muhaliflerce kuşatılması yüzünden Türkiye Cumhuriyeti Çad

Büyükelçiliğinin açılması ileri bir tarihte değerlendirilmek üzere ertelenmişti.

Nihayet konumu itibarıyla son derece stratejik bir değer ifade eden Çad’da büyükelçilik açılmasına 2012 yılı

Ağustos ayında karar verildi ve 2013 yılı Mart ayında da resmen açılış yapılarak kökü asırlara dayansa da 100 yıl

önce kopmuş olan bağlar yeniden tesis edildi. Çad devlet başkanı ve hükümeti de Ankara’da bir büyükelçilik

açmaya aynı yıl içinde karar verdi. Türkiye’nin Çad’da Büyükelçilik açması üzerine Katar da derhal büyükelçiliğini

açtı. Böylece diplomatik hamlemiz diğer ülkelere de örnek olmakta gecikmedi.

Çad-Türkiye ilişkileri için 2013 yılı 1913 yılının rövanşı gibi oldu ve bir anda iki ülke ilişkileri dondurulduğu

yerden alınarak yeniden canlandırıldı. THY derhal Çad’a seferler başlatmak için gerekli çalışmalara başladı ve 12

Aralık 2013’te ilk sefer yapıldı. THY bu hamlesi ile, Etiyopya Havayollarının her gün, Fransız Havayollarının haftada

üç gün sefer yaptığı bu ülkeyi hava ulaşımındaki ciddi tecditten kurtarmış oldu. Dahası THY’nin gelmesiyle, bir

türlü seferlerini başlatamayan Fas Havayolları ve Mısır Havayolları haftada ikişer gün de olsa Encemine’yi

dünyanın diğer şehirlerine bağlayamaya başladı ve böylece tarifeli havayolu sayısı bir anda beşe çıkmış oldu. Çad

tarafından THY’den talep edilen kargo seferlerinin de başlatılması ülkede karayolu ile getirilen ticari malların

dışındaki tüketim maddeleri için büyük bir imkân sağlayacaktır.

Çad özellikle kamu sağlığı alanında birçok problemlere sahiptir. Barışı arayan ülkedeki refah

düzeyini sağlayabilmek için sağlık önemli bir etkendir. Ne yazık ki, ülkedeki sağlık durumu yetersiz olduğu için nüfusun beklentilerini karşılayamamaktadır.Bebek ve anne ölümlerinin oranı yüksek, tıbbi kapsama hala yetersizdir; Nüfus bazı sağlık tesislerinin az olmasına rağmen zengin sosyal sınıflar komşu ülkelerde ( Sudan,Kamerun…) tedavi görmeyi tercih ediyorlar. ULUSAL SAĞLIK POLİTİKASI

1998-2005 yayımlanmış eski ulusal sağlık politikalarının gözden geçirilmesi, 2007 yılında yeniden kabulü için izin, genel amacı ise ; «Kaliteli temel sağlık hizmetlerine erişimi sağlamak, nüfusun ölüm ve hastalık oranlarının azalmasını hızlandırmak ».

Bu politika 2007-2015 arası sürüyor ve Binyıl Kalkınma Hedefleri (BKH) ile uyumludur. Altı stratejik yönlendirme bulunmaktadır.

1. Özel ve geleneksel sektörler de dahil olmak üzere ulusal sağlık sisteminin organizasyonu ve

yönetimi güçlendirmek ;

2. kaliteli sağlık hizmetlerinin erişim ve kullanılabilirliğini artırmak ;

3. önemli hastalıklara karşı müdahalelerin güçlendirilmesi ;

4. kadın ve çocuklara kaliteli bakımın iyileştirilmesi ;

5. sağlık için kaynakların rasyonel yönetimi ;

6. sağlıkta ortaklık.

Faaliyetlerin daha iyi planlanması için, Sağlık Bakanlığı Bölgesel Planları Sıhhi Kalkınma konsolidasyon dönemini 2013-2015 kapsayan bir Ulusal Sağlık Kalkınma Planı kabul etmiştir.

ÇAD SAĞLIK SİSTEMİ Ülkenin sağlık sistemi üç (3)’lü piramid sistemi ile sorumluluk düzeylerinin ve faaliyetlerin

olduğu piramit şeması : 1. Merkezi bir seviye aşağıdakileri içerir :

Ulusal Sağlık Kurulu ;

Merkezi Yönetim ;

Vesayet Organları ;

Ulusal Sağlık Kurumları, Rönesans Hastanesi, İlaç Satın Alma Merkezi, Anne ve Çocuk

Sağlığı Okulu.

2. Bir orta seviye aşağıdakileri içerir :

Sağlık Bölgesel Grupları ;

Bölgesel Sağlık Üyeleri ;

Bölgesel Tedarikçi Eczaneler

3. Çevresel Düzey

İlçelerin Sağlık Konseyleri ;

Bölge Yöneticileri Takımları ;

Kamu Kurumlarının İlçe Hastahaneleri ;

Sağlık Ocakları ;

Sorumluluk Bölgelerinin Sağlık Konseyleri;

Sağlık sistemi aşağıdaki kategorilere ayrılabilir birçok aktör içerir:

Kamu ya da devlet sektörü

Özel sektör ( klinikler,bakım odaları)

Çok taraflı ve iki taraflı kuruluşlar

Dernekler ve dini örgütler

Nüfus

Düzenleyici,kontrol edici ve sağlık geliştirici olarak devlet sorumluluğu çok önemlidir.

GÖRÜLEN HASTALIKLAR SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI BOĞMACA Boğmaca öksürükle kendini gösteren, mikropların neden olduğu bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Her yaşta görülmekle beraber, çocukluk dönemindeki boğmaca şiddetli seyreder. Her dönemde görülebilen boğmaca, genelde sonbahar aylarında ortaya çıkar. Boğmaca özellikle 5 yaşın altındaki çocukları etkileyen bir hastalıktır. Çad’da 2013 yılında, Sağlık Ocakları 2012 ile karşılaştırıldığında 19.09%. bir azalma ve 3128 yeni vaka bildirilmiştir. Korunmak için hastayla yakın temas içinde bulunan ya da aynı ortamı paylaşanların mutlaka eritromisin proflaksisi olması gerekir. İlk bir hafta hastanın kaldığı yer, bulunduğu ortam diğer bireylerden ayrılmalıdır. Bu süre içinde hastaya antibiyotik tedavisi uygulanır. Asıl korunma yöntemi aşılamadır. Çocukluk döneminde yapılır. Hasta yakınlarının da aşılarının yapılması gerekmektedir. Akut Ciddi Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları Akut bronşit sıradan bir hastalık olarak kabul edilir ve soğuk algınlığının ardından gelişir. Çok yaygındır. Hastalık etkeni genellikle üst solunum yollarında önceden bulunan ve sık rastlanan virüslerdir. Başlangıçtaki virüs enfeksiyonuna daha sonra eklenen bakteri enfeksiyonu bile fazla önemli değildir. Gelişen bu komplikasyon yaygın kullanılan birkaç antibiyotikle kolayca denetim altına alınabilir. Çad’da 2013 yılında, 2012 yılına kıyasla sağlık merkezlerinde 51 869 kişi Ciddi Akut Solunum Yolu Enfeksiyonlarına yakalandığını ve % 33.80 artış olduğu bildirilmiştir.Akut bronşitin etkeni genellikle virüstür ve bu durumda antibiyotik tedavisinin yaran yoktur. Ama virüs enfeksi-yonuna bakteri enfeksiyonu eklenirse antibiyotik kullanmak gerekir. Bu nedenle virüslerin etken olduğu düşünülse bile. akut bronşitli hastalara olası bakteri enfeksiyonuna karşı antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır. Ayrıca bronş salgılannın akışkanlığım artıran balgam yumuşatıcı (mukolitik) ilaçlar verilerek balgamın atılması sağlanmalıdır. Ateş yükseldiğinde yaygın biçimde kullanılan diğer düşürücülere başvurulur.Daha önce bahsedildiği gibi öksürük aşırı miktarda artan bronş salgısının temizlenmesi için gerekli bir savunma mekanizması oluşturur.Öksürük ilaçları ancak çok gerektiğinde kullanılmalıdır. Bulaşıcı ve Parazit Hastalıklar Menenjit

2013 yılında, sağlık ocakları 153 / 100.000 kişiden yeni menenjit vaka bildirilmiştir. Aşılama nedeniyle sağlık ocaklarında düzenlenen genellikle salgın hastalıklarda net azalma yaşanmıştır. Menenjit Ocak ve Mayıs ayları arasında mevsimlik trend olarak çok sık görülmektedir. Menenjit, beyni saran zarların iltihaplanmasıyla oluşan ve erken evrede tedavi edilmediğinde başta işitme kaybı, beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir bakteriyel enfeksiyondur. Çad’da yaygın olarak

çocuklarda görülen menenjitin en önemli belirtileri arasında yüksek ateş, şiddetli başağrısı, halsizlik, iştahsızlık, ensede ağrı veya ense sertliği, bilinç bulanıklığı, uyku hali, kusma, parlak ışığa bakamama, ciltte basmakla solmayan lekeler, havale geçirme bulunur. Hastalığa yakalananların %95’i 5 yaş altındaki çocuklardır. Kalabalık ortamlarda bulunan çocuk ve erişkinler daha fazla risk taşırlar. Bazı virüs türleri de daha hafif bir menenjit tablosuna yol açabilirler ayrıca kafa travmaları da hastalığa

neden olabilir. Ancak bakteriyel menenjit ağır seyreden tıbbi bir durumdur ve tedavi edilmediğinde yüksek oranda ölümle sonuçlanabilir. Kızamık

İlkbaharda ve kışın son döneminde ortaya çıkan, virüsün neden olduğu, ateş ve deride döküntülerle kendini gösteren, bulaşıcı bir hastalıktır. Çocuklar kızamık için ağır bedel ödemektedir. 0-11 ay arası bebeklerde daha sık görülmektedir. 2011 ve 2012 yıllarında, vaka sayısı, 2013 yılında sağlık merkezleri tarafından önemli bir düşüş olduğu bildirilmiştir. 2013 yılında, sağlık merkezlerinden 2012 ile karşılaştırıldığında 9.37% artış bildirilmiştir. Sağlık merkezlerinde vakaların bildirimi yıl boyunca hemen hemen sabittir. Kızamık hastalığında ortaya çıkan belirtiler, bu hastalığa özgü bir durum değildir. Bir çok enfeksiyon sonrası bu belirtiler görülür. Ama döküntü ve döküntünün ortaya çıktıktan sonraki seyri, hastalığın tanısı için önemlidir. Döküntü başlamadan önce hastalığın tanısını koymak zordur.

Sıtma

Çad’da en sık görülen hastalıklardan biridir. Sıtma parazitlerin neden olduğu tropikal ve subtropikal birçok bölgede yaygın ve yaşamı tehdit eden bir hastalıktır. Henüz aşısı ve serumu bulunmamaktadır. Yalnızca tedbirler alınarak engellenebile hastalıktır. Hastalığın sivirisinekle geçtiği bilindiği için öncelikle sivrisinekle mücahadele edilmeli ; bataklıklar kurutulmalı, büyük su birikintileri ilaçlanmalıdır. Yatmadan önce ortamın için sivrisineklere karşı ilaçlanmalı, pencerelere tül tipi teller geçirilmeli, ve vücuda sivri kovucu spreyler sıkılması tavsiye edilebilir. Hastalık Temmuz-Agustos-Eylül ve Ekim aylarında nüfusun %15 ve %20 arasında etki etmektedir. Yaş ortalaması ise 0-11 aylık arası bebeklerde daha sık görülmektedir.

Genital Ülser

2013 yılında, sağlık merkezleri 2012 yılına kıyasla 7548 kişinin %7.54 oranında ülserde artış olduğunu bildirdi. Tüm yıl boyunca oranların nispeten sabit olduğu ve Haziran ayında ise zirve yaptığını bildirdi. Genital ülser ile seyreden lezyonlardaki yaklaşımda iyi bir tanı ve ayırıcı tanıya mutlak gerek vardır. Bu gibi cinsel ülserler sadece cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklara sınırlı kalmayıp bazı ciddi cilt hastalarından da oluşabilmektedir. Her ne kadar öncelikler genital ülserlere yol açan genital enfeksiyonlar düşünülse de cilt kanseri, Behçet hastalığı, mekanik, kimyasal veya termik hasarlar engeksiyonlara bağlı olmayan genital lezyonlarda söz konusu olabilir.

Vajinal Akıntı

2013 yılında, sağlık merkezleri 30 197 kadında vajinal akıntı olduğunu ve 2012 yılına kıyasla

da %14.7 artış olduğunu bildirmiştir. Olguların bildirimi yıl boyunca sabittir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları, 2003 yılında sağlık bilgi sistemi araçları tarafından dikkate alınır ve

2007 yılında uygulanan birkaç hastalıklar arasında yer almaya başlar. İdrar yolunun herhangi bir

bölümünü etkileyen bir enfeksiyondur. Alt idrar yolunu etkilediğinde basit bir sistit ve üst idrar

yolunu etkilediğinde ise piyelonefrit olarak adlandırılır. 2013 yılında, 43 965 idrar yolu enfeksiyonları

vakası , 2012 yılı ile karşılaştırıldığında % 17.01 azalma sağlık merkezleri tarafından kaydedilmiştir.

Sindirim Sistemi Hastalıkları

İshal

İshal, Çad’da çocuklarda sık görülen hastalıklar arasında sıralayabiliriz. Kabızlığın tam tersi bir

durum olarak tarif edebileceğimiz ishal, dışkının sulu ya da gevşek olması ve sık sık tuvalete çıkma

ihtiyacı hissedilmesidir. Normalde bağırsağımız yiyeceklerdeki suyu çeker ve böylelikle dışkı katılaşır.

Oysa ishal durumunda yediklerimiz ve içtiklerimiz bağırsaktan çok çabuk ya da çok hızlı bir şekilde,

suyu çekilmeden geçer. Karın ağrıları, kramplar ve bulantı da görülebilir. İshal her yaştan hemen

herkesin başına gelir ve yılda bir iki kez ishal olmak normal kabul edilir. Çad’da ise çocuk nüfusunun

çoğunluda bu hastalık görülmektedir. 0-11 ay aralığındaki bebeklerde her 100.000 kişiden 13 572 de

görülmektedir. 1-4 yaş arası çocuklarda ise her 100.000 kişiden 3460 da görülmektedir.

Beslenme ve Metabolik Hastalıklar

A Vitamini Eksikliği

2013 yılında sağlık merkezleri 2012 yılı ile karşılaştırıldığında A vitamini eksikliğinin

%51 olduğunu bildirmişlerdir. A vitamini eksikliği Afrika ülkelerinin birçoğunda

rastlanmaktadır. Kalıcı birçok hastalıklara sebep olan bu eksiklik düzenli ve dengeli

beslenmekten geçmektedir. Gece körlüğü, kalp ve böbrek hastalıkları, vücut direncinde azalma gibi

hastalıklara sebep olmaktadır.

Kötü Beslenme

2013 yılında, sağlık merkezleri 2012 yılına kıyasla 68 552 kişinin yanlış beslendiğini ve

% 43.96 oranında artış olduğunu bildirmiştir.

ÖNERİLEN AŞI VE İLAÇLAR

Rutin aşılar: Her yolculuk öncesi rutin aşılarınızın güncel olduğundan emin olun. Bu

aşılar: Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak(MMR), Difteri, Tetanoz, Boğmaca, Polio ( çocuk felci ) ve

yıllık grip aşısıdır.

Hepatit A aşısı: Çad’da yediğiniz veya kalacağınız yer neresi olursa olsun, kontamine

su veya yiyeceklerle Hepatit A bulaşabileceğinden bu aşı önerilir.

Tifo aşısı: Çad’da kontamine yiyecek ya da sularla tifo bulaşabilir. Bu aşı en

çok, özellikle arkadaş veya akrabalarının evinde kalacak yolculara, küçük şehir veya kırsal

alanları ziyaret edeceklere ve yemek gezginlerine önerilir.

Hepatit B aşısı: Hepatit B kontamine iğneler, kan ürünleri ve cinsel temasla bulaşır. Bu

nedenle herhangi bir tıbbi işlem, dövme veya piercing yaptıracaksanız, yeni bir partnerle

cinsel temas ihtimali varsa aşı yaptırmanız önerilir

Meningokok aşısı: Çad sahra altı Afrika’nın menenjit kuşağının bir parçasıdır. Eğer

hastalığın en sık görüldüğü kuru sezon (Aralık-Haziran) sırasında Çad’a ziyaret planlıyorsanız

aşı yaptırmanız önerilir.

Polio (Çocuk felci)aşısı: Özellikle sağlık tesisinde, mülteci kampında veya insani yardım

kampında çalışıyorsanız Çad’a gitmeden önce çocuk felci aşısı yaptırmanız gerekebilir. Bu tür bir iş,

çocuk felçli birisiyle temas etmenize neden olabilir.

· Eğer çocukken çocuk felcine karşı aşılanmış ama yetişkin olarak hiç çocuk felci aşısı hatırlatma

dozu yaptırmadıysanız, bir hatırlatma dozu yaptırmalısınız. Yetişkinlerin hayatlarında sadece bir

kere çocuk felci hatırlatma dozuna ihtiyacı vardır.

· Eğer çocukken aşılarınız tamamlanmış değilse veya aşılama durumunuzu bilmiyorsanız,

aşılanmanız hakkında doktorunuzla konuşmanız gerekir.

Kuduz aşısı: Kuduz Çad’da köpekler, yarasalar ve diğer memelilerde bulunabilir. Aşı özellikle

aşağıdaki gruplara önerilir:

· Hayvanlar tarafından ısırılma riski oluşturacak dış mekan aktiviteleri ve diğer faaliyetlerde

bulunacak (kampçılık, yürüyüş, bisiklet, macera seyahati ve mağaracılık gibi ) gezginler.

· Hayvanlarla veya hayvanlar etrafında çalışacak kişiler (veterinerler, vahşi yaşam profesyonelleri ve

araştırmacılar gibi).

· Çad’a uzun yolculuk yapacak veya bu ülkeye taşınacak olan kişiler.

· Hayvanlarla oynama eğiliminde oldukları, ısırıldıklarını söylemeyebildikleri ve baş- boyun ısırıkları

daha fazla olabildiği için çocuklar.

Sarıhumma aşısı: Sarıhumma aşısı Sahra Çölü’nün güneyinde yer alan bölgelere seyahat

edecek 9 ay ve üzeri tüm yolculara tavsiye edilir. Güzergâhları; Sahra Çölü’nde yer alan bölgelerle

sınırlı olan yolcular için tavsiye edilmez.

Uluslararası Aşı Sertifikası: Sarıhumma hastalığının görüldüğü bir ülkeden gelen tüm

yolculardan Sarıhumma aşısı ile aşılandığını gösteren uluslararası aşı sertifikası istenir.

Sıtma: Sıtma tehlikesi (yaygın olarak P. falciparum'a bağlı) yıl boyunca tüm ülkede mevcuttur.

P. falciparum kaynaklı sıtma riski olan bölgeler ziyaret edilecekse sivrisinek ısırıklarına karşı alınan

önlemlere ilave olarak;

Meflokin 250mg tablet haftalık (haftada 1x250 mg tablet alınmak üzere seyahate çıkmadan 1 hafta

önce başlanır, seyahat boyunca ve seyahatten sonra 4 hafta daha devam edilir.) ya da

Atovaquone/Proguanil tablet günde 1 kez 250/100mg olmak üzere yolculuktan 1-2 gün önce

başlanır. Seyahat süresince ve döndükten sonra 1 hafta devam edilir ya da

Doksisiklin 100mg kapsül günlük (günde 1x100 mg tablet alınmak üzere seyahate çıkmadan 1 gün

önce başlanır, seyahat boyunca ve seyahatten sonra 4 hafta daha devam edilir).

Ülkenin Sağlık Koşulları

Ülke genelinde sağlık koşulları yetersiz olup, hastane, doktor ve sağlık personeli de

yetersizdir. Çok acil hayati müdahaleler dahi Kamerun gibi komşu ülkelerde veya Avrupa'da

yaptırılabilmekte, yerel tesisler yetersiz kalmaktadır. Ülkede hizmet veren bir acil sağlık hizmet hattı ve altyapısı bulunmamaktadır.

Hastaneler

Başkent dışındaki illerde de küçük özel sağlık klinikleri bulunmakta olup temel müdahaleler

dışında tedavi uygulanamamaktadır. Muayene için yerel halk tarafından Encemine'de bulunan Çin-

Çad Dostluk, Merkez Referans Hastanelerine gidilmektedir ancak bu tesislerdeki personel, donanım

ve hijyen son derece yetersizdir. Bununla birlikte pratisyen hekimlere ait özel kliniklerde de muayene

ve temel tahlilleri yaptırma imkanı mevcuttur. Yabancılar, diplomatlar ve ekonomik durumu nispeten

iyi olan yerel halk Fransız Büyükelçiliği bünyesindeki dayanışma vakfının işlettiği Encemine'de bulunan

CMS Mediko-Sosyal Merkezi'nde pratisyen hekime muayene olabilmektedir. Merkezde temel tıbbi

tahliller yapılabilmekte, teşhis konabilmekte, ilaç yazılabilmektedir.

Tedavi ve Yatak Ücretleri

Encemine'de bulunan CMS'te muayene ücreti 30.000 FCFA'dır (46,00 Avro).

Sağlık Sigortası ve Primler

Ülkede yararlanılabilecek yeterli bir kamu/özel sağlık sigortası sistemi bulunmamaktadır.

İçme Suyu Temin Koşulları

Musluk ve kuyu suları kesinlikle içilmemelidir. Şehirlerde bulunan bakkallardan pet şişe içme

suyu temini mümkündür. Şehirlerden uzak yerlere gideceklere yanlarında pet şişe içme su stoğunu

bulundurmaları önerilmektedir.

İlaç Temin Koşulları

Pazarlarda satılan ilaçlardan tarihlerinin geçmiş veya sahte olmaları nedeniyle kesinlikle

kaçınılmalıdır. Kısıtlı sayıda bulunan ve bilinen eczanelerden başlıca antibiyotik, ateş düşürücü, diyare,

sıtma, grip ilaçlarının satın alınması mümkündür. İlaçlar Hindistan veya Avrupa'dan ithal edilmektedir.

Ancak bunların da seyahat valizinde mümkün olan yeterli miktarlarda bulundurulmasında yarar

görülmektedir. Kronik hastalığı olanların ilaçlarını kesinlikle yanında getirmesi önerilmektedir.

ÇAD’ da Bulunan Sağlık Dernekleri ve Faaliyetleri

Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı ile İnsani Yardım Platformu'nun, Orta

Afrika Cumhuriyeti'nde yaşanan olaylar sonrası Çad ve Kamerun'a sığınan mültecilere gönderdiği

yardım kampanyası için seferberlik ilan edildi. Çad’da halen ve ara ara faaliyetde bulunan bazı

STK’lar; AFAD, İslam Dünyası Sivil Toplum Kuruluşları Birliği (İDSB), İHH İnsani Yardım Vakfı, Yeryüzü

Doktorları, Cansuyu Derneği, Beşir Derneği, Diyanet Vakfı, İyilik Derneği, Deniz Feneri Derneği,

Uluslararası Doktorlar Birliği'nin de aralarında bulunduğu 20'ye yakın kuruluş ÇAD’a yardım elini

uzatmaktadır.Dünya Sağlık Örgütünü’nün ise ÇAD da daimi bir bürosu bulunmaktadır.

ÇAD İÇİN

…

Eğitim ile toplumsal gelişmeler arasında ilişkiler olduğununu bilinmesi yeterlidir. Bir ülkenin kalkınması, o ülke halkının gelişmesine sıkı sıkıya bağlıdır. İnsanları geliştirmek, onlara kalkınmaya uygun davranışlar kazandırmak da ancak eğitimle olur. Kalkınma, davranışların rasyonelleşmesini gerektirir. Rasyonel davranışlar, ancak kafalarda devrim yapılması ile sağlanır. Bunun için de gelişmeye açık kafalar gerekir. Gelişmeye açık kafalar oluşturmanın yolu da eğitim anlayışını değiştirmeden geçer. Öncelikle Çad gibi Batılıların sömürgesi olmuş Afrika ülkelerini bu durumdan kurtarmak bizim ilk görevimizdir. Çad ile Türkiye arasında ilişkiler artırılmalı, eğitimine genç nüfusa önem verilmeli, YTB ( Türkiye Bursları ) ile Türkiye’ye gelen öğrencilerin sayılarını artırmak için düzenlemeler yapılmalıdır. Tabiki eğitimin yanında birçok çalışmalarında yapılması gerekmektedir.

Eğitim çalışmaları ve sağlık faaliyetleri bir arada mümkün olduğunca yürütülmelidir.Her yıl hastalıktan ölenlerin sayısı binleri geçmektedir.

Bunun için sağlık sektörü üzerinde Yeryüzü Doktorları’nın yaptığı çalışmalara devlet tarafından özel destek sağlanmalı ve böyle kuruluşların sayıları artırılmalıdır. Hastahane, sağlık ocaklarında veya polikinliklerde bulunan doktorların gelişimi için Türkiye’de stajları düzenli olarak ayarlanmalıdır. Bu faaliyetler ülkenin gelişiminde gözle görülebilecek gelişmelere sebep olacaktır. Çad’ın en büyük sorunlarından biri olan hijyenik su bulamaları, pis su birikintilerinin sivrisineklere yuva olup sıtma hastalığına yol açmasına engel olunmadır. Halk temizlik konusunda ve sağlık konusunda bilgilendirilmeli.

5 hastahane ve yaklaşık 130 doktor bulunmaktadır. 47 Bin kişiye sadece 1 doktor düşüyor.

Temiz suya ulaşımın %23'lerde dir.

Halkın okur-yazar oranı %25. Ülkede 396 kişiye bir motorlu taşıt düşüyor.

Bunları Biliyor Muydunuz ?

Birleşmiş Milletler verilerine Çad'da erkeklerin ortalama ömrü 49 kadınlarınki ise 52'dir.

Nüfusun %80'i yoksulluk içinde yaşıyor.

Ç

•Çad'da çeşitli nedenlerle anne veya babasını kaybetmiş 600 bin yetim çocuk bulunuyor. Bunların %20'si Unicef'e göre Aids nedeniyle yetim kalmış.

•Kuru ve sıcak iklim yetersiz beslenmeyle birleşince bölgede çok sayıda katarakt vakasına rastlanıyor.

•Ülkede 12 ay bounca karpuz üretimi yapılıyor.

•Ülkenin en önemli ihraç ürünü ''Gomme Arabique'' yani Arap Sakızı'dır.

A

•Bir nar içeceği olan 'Angaara' yemeklerin yanında bol bol tüketiliyor.

•Sabah kahvalttısında sütlü çay ve tatlı 'Fangasu' kurabiyesi tüketiliyor.

•Aşırı sıcaktan dolayı okullar 7-12 arası açık.

•Ülkede sosyal hayat Cuma öğleden sonra duruyor ve Pazartesi tekrar başlıyor.

D

•Kadınlar 2 metre kumaştan oluşan ' Lafay adlı geleneksel kıyafetleri giyiyor.

•Samimiyetin ifadesi olarak iki erkek sokakta el ele yürüyebiliyor.

•Halkın büyük bir kısmı büyücülükle uğraşıyor.

•Erkeklerin büyük bir kısmı 4 eşli, bu nedenle evler en az 4 odalı olarak inşa ediliyor.