Upload
others
View
42
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
2
Birkaç saniye ile birkaç dakika arasında süren yüksek şiddetli kas aktiviteleri için performans göstergesi
• Anaerobik Güç
– Maksimal bir egzersiz sırasında birim zamanda oluşturulabilen maksimal enerji miktarı
• Anaerobik Kapasite
– Bir işi gerçekleştirebilmek için var olan toplam anaerobik enerji miktarı
Kısa süreli yüksek şiddet içeren kas aktivitelerini tamamlayabilmek için acil ve çabuk enerji kaynağına ihtiyaç duyulur.
Anaerobik enerji mekanizmaları
– ATP-PC sistemi (Fosfojen Sistemi)
– Anaerobik glikoliz (Laktik Asit)
4
Anaerobik Güç Kısa süreli yüksek şiddet kas aktivitelerinde bireyin
fosfojen sistemini kullanma yeteneği
Anaerobik Kapasite
Anaerobik glikoliz ve fosfojen sisteminin kombinasyonundan elde edilen toplam enerji miktarı
◦ Kısa sürede tamamlanan ve patlayıcı kuvvet gerektiren aktivitelerde baskın
Tüm spor dalları
Yüksek atlama +
Cirit atma +
Sürat koşuları +
Spor Branşı ATP/CP LA O2
Basketbol 80 20 -
Buz Hokeyi 80 20 -
Beyzbol 95 5 -
Çim Hokeyi 60 20 20
Hentbol 80 10 10
Futbol 70 20 10
Voleybol 90 10 0
Su Topu 30 40 30
Spor Branşı ATP/CP LA O2
Atletizm
100m 49.5 49.5 1
200m 38.27 56.69 5.05
400m 26.7 55.3 18
Atlamalar 100 - -
Atmalar 100 - -
Cimnastik 90 10 -
Kayak (alp) 80 20 -
Tenis 70 20 10
Güreş 90 10 -
KALITIM
Kişinin genetik özellikleri anaerobik performansta belirleyici bir etkendir.
Kişinin aerobik veya anaerobik performanslardan hangisine daha yatkın olduğunu ve antrenmana ne kadar cevap vereceğini belirgin bir şekilde tayin eder
Genetik ve anaerobik performansla ilgili çok fazla bilgi yoktur
(Simoneau ve ark., 1986; Int J Sports Med)
10 saniyelik maksimal güç testinde genetik faktörlerin anaerobik performansta % 70 etkisi gözlenmiştir.
Ancak uzun süreli anaerobik performansta genetik faktörlerin etkisi olmadığı görülmüştür.
Genetik faktörler ◦ kas fibril tipi ◦ iskelet kaslarındaki enzim aktivitelerinde etken
Çalışmalar erkeklerin anaerobik performansının mutlak değerler yönünden kadınlardan daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Relatif değerlerde cinsiyetler arası farklılıklar azalmakta
Çalışmalar erkeklerin maksimum anaerobik güç ve kapasite değerlerinin kızlardan yaklaşık sırasıyla % 50 ve 47% daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Cinsiyetler arasında anaerobik performans farklılığının sebebi;
Fiziksel yapı (boy, ekstremite uzunluğu, pelvis yapısı)
Yağsız vücut kitlesi
Kas kitlesi
Hormonal düzey
Aktivite düzeyi
Anaerobik performans mutlak ve relatif değerler (vücut ağırlığı, uyluk kas
kesit alanı,yağsız vücut ağırlığı) kız ve erkeklerde büyümeye ve gelişmeye paralel olarak artar.
En yüksek performans değerlerine 20-30 yaşları arasında ulaşır Daha sonra artan yaşla birlikte azalmaktadır
Azalma oranı kadın ve erkeklerde benzerdir
20-30 yaşlardan sonra her 10 yılda %6 oranında performansta azalma görülmektedir.
15
16
17
Yapılan çalışmalar doğrultusunda büyüme sırasında, Kas kitlesi
Kas kuvveti
Kuvvette devamlılık
Kas-sinir ve reaksiyon süresinin gelişimi
Kasın metabolik yapısı
Vücut boyutlarının artması
Sporcular daha yüksek anaerobik performansa sahiptir ◦ Daha fazla TipII fibrillerine sahiptirler
19
Kas Fibril Tipleri
Tip I Yavaş oksidatif Yavaş kasılan Kırmızı
Tip IIa Hızlı, oksidatif glikolitik Hızlı kasılan Beyaz
Type IIb Hızlı glikolitik Beyaz
Özellik Tip II a Tip II b
Motor nöron hacmi Büyük Büyük
Motor nöron uyarı eşiği Yüksek Yüksek
Sinir ileti hızı Hızlı Hızlı
Kas lif çapı Büyük Büyük
SR gelişmişliği Çok Çok
Mitokondri yoğunluğu Yüksek Az
Kapiller yoğunluğu Orta Az
Myoglobin sayısı Orta Az
Özellik Tip II a Tip II b
Kreatin fosfat deposu Çok Çok
Glikojen deposu Çok Çok
Tyrigliserit deposu Orta Az
Myozin ATP az aktiv. Yüksek Yüksek
Glikolitik enzim aktiv. Yüksek Yüksek
Oksidatif enzim aktiv. Yüksek Düşük
Kasılma süresi Hızlı Hızlı
Gevşeme süresi Hızlı Hızlı
Kuvvet üretimi Yüksek Yüksek
Enerji verimi Az Az
Yorgunluk direnci Az Az
Fiziksel yapı bir sporcunun kuvvet, güç, esneklik, sürat, dayanıklılık ve çabukluk gibi diğer performans göstergeleriyle birleşerek
◦ yüksek düzeyde performans göstergelerinden sadece bir tanesi
olarak karşımıza çıkmaktadır ve sporcunun performansını olumlu yönde etkilemektedir
22
Antrenmanın anaerobik güç ve kapasite üzerine olan etkilerine bakıldığında ise, yapılan düzenli antrenmanların anaerobik güç ve kapasite artışına neden olduğu görülmektedir
Kısa Süreli Anaerobik Performans
Orta Anaerobik Performans
Uzun Süreli Anaerobik Performans
Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 10 s sürdürülebilen egzersizler ◦ ATP-PC sisteminin verimliliğini içerir
Dikey sıçrama testleri
10m, 20m sprint
25
Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 30 s sürdürülebilen egzersizler ◦ ATP-PC ve anaerobik glikoliz
Wingate anaerobik güç testi
26
Maksimal eforla yapılan ve yaklaşık 60-90 s sürdürülebilen egzersizler ◦ 60 sn Dikey Sıçrama Testi
27
28
Kısa süreli maksimal kas performansı ile ilgili bilgi veren ilk testtir. Kişi düz bir duvar ve baskın kolunu yukarı doğru kaldırarak maksimum erişebileceği yükseklik duvara işaretlenir. İki işaret arasındaki mesafe metre cinsinden sıçrama yüksekliği olarak kaydedilir. P= (sıçrama öncesi kol yukarıda)- (sıçrama sonrası
mesafe) x vücut ağırlığı
Sargent Sıçrama Testi (Dikey Sıçrama Testi)
29
Dikey Sıçrama-Kuvvet Platformu
Dikey sıçrama testinin farklı protokolleri de üretilmiştir (Aktif ve Skuat Sıçrama Testleri) Sıçramanın başlangıcında vücut pozisyonunun farklılığı, sıçrama öncesi yapılan karşı hareket ellerin sallanması metodolojik Denekler kuvvet platformunda sıçrama hareketini gerçekleştirir. Sıçrama öncesi uygulanan dikey hızdan hesaplanan dikey kuvvet ile mekanik güç hesaplanır.
Güç:( (2.21) x (va) x √D
2.21= Sabit katsayı Va= vücut ağırlığı D=sıçrama yüksekliği
30
60 Saniye Dikey Sıçrama Testi 60 sn dikey sıçrama testi 60 saniye boyunca arka arkaya maksimal dikey
sıçrama uygulamalarını içeren bir testtir.
Test süresince platforma temas zamanı ve uçuş zamanı bu amaç için geliştirilmiş ergojump diye isimlendirilen elektrik aletle ölçülebilir.
Her sıçramadaki uçuş zamanı kaydedilir ve 60 saniyelik periyot boyunca
toplanır.
Denekler yaklaşık 90’lik açılarla, ellerini belinde tutarak, yana kaymaları minimize edip dikey yer değiştirme hareketleriyle dizlerini bükerek, sürekli ve maksimal eforda sıçramalıdır.
W= Mekanik güç (W.kg-1)
9.8= yer çekimi ivmesi (m.sn-2)
Tf= tüm sıçrayışlara ait toplam uçuş zamanı
N= 60 saniye boyunca sıçrama sayısıdır
31
Margaria–Kalamen Basamak Testi
Bireyin maksimal hızda merdiven çıkması sırasında maksimum mekanik gücü değerlendirir. Denek basamaklar ile oluşturulmuş düzenekten 6 m uzakta durur ve basamakları maksimal eforuyla, 3 basamağı bir adımda alacak şekilde çıkar.
Her bir basamak 174 mm yüksekliğindedir ve 3. ile 9. basamaklara üzerine basıldığında çalışan ve ayak kaldırıldığında duran zaman ölçeği yerleştirilir.
P= (kgm/s)= m(kg) x 9.81 x h(m)/t(s)
m=vücut ağırlığı h= dikey yükseklik t= iki adım gerçekleştirmek için geçen süre
32
Margaria–Kalamen Basamak Testi
33
• Kasın maksimal gücü, dayanıklılığı ve yorgunluğunu belirler
• Uygulaması basit, ucuz ve kolay
• Özel becerili personel gerektirmeyen
• Toplumun her kesiminde kullanılabilir » Çocuklarda ve engellilerde
• Üst veya alt ekstremitelerde uygulanabilir
Wingate Test Protokolü
– Wingate testi 30 sn. süre ile en yüksek mekanik gücü sağlayacak şekilde önceden belirlenen sabit yüke karşı bisiklet ergometresinde maksimal pedal çevirmeyi içermektedir.
Wingate Anaerobik Güç Testi
60-70 W iş yükü
60-70 devir pedal hızı
4-8sn – 2-3 Sprint
4-5dk ısınma
3-5dk pasif dinlenme
Uygulanan test süresince ölçümler otomatik olarak her beş saniyede bir altı eşit zaman aralığında yapılmaktadır.
Anaerobik performans Maksimum Anaerobik Güç İlk beş saniyelik zaman dilimi
içerisinde elde edilen en yüksek mekanik güç
Maksimum Anaerobik Kapasite Test süresince meydana getirilen
ortalama güç Minimum Güç Herhangi bir beş saniyelik zaman dilimi içerisinde elde edilen en düşük mekanik
güç Yorgunluk İndeksi Test süresince meydana gelen güç azalmasının yüzde
Wingate Anaerobik Güç Testi
36
Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Tekrar Test Güvenirlikleri
Tablo 1. Wingate Anaerobik Güç Testinin Test-Retest Güvenirlikleri
Denek r Kaynak
Çocuk ve genç yetişkinler 0.95--0.97 (Bar-Or., 1987)
18 yetişkin, kronik akçiğer hastaları 0.89
(Berman ve Bar-Or, 1980; Akt.Bar-Or., 1987)
12 aktif genç yetişkin 0.96
(Evans ve Quinney, 1981; Can J Appl Sport Sci)
9 beden eğitimi bölümü öğrencisi 0.95-0.97
(Kaczkowski ark., 1982; Akt.Bar-Or., 1987)
10-12 yaşlarından oluşan 28 kız ve erkek 0.89-0.93
(Daton-Bar-Or, 1983; Eur J Appl Physi)
19 askeri personel 0.91-0.93
(Patton ve ark., 1985; Int J Sports Med)
6-20 yaşlarından oluşan 58 kas hastası 0.94-0.98
(Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987)
6-20 yaşlarından oluşan 38 kas hastası 0.96
(Tirosh ve ark., 1985; Akt.Bar-Or., 1987)
20-24 yaşlarından oluşan 15 spor okulu öğrencisi 0.88-0.95
(Koşar ve Hazır, 1994; Spor Bilimleri)
Özellikle takım sporları için çok önemli fitness bileşeni
Süratte devamlılık antrenmanı ile ◦ Sprint türündeki aktivitelerde performansı enerjiyi
anaerobik yolla üreterek koruma ve tekrarlayabilme becerisi
◦ Yüksek şiddetli aktiviteler sırasında toparlanmanın gelişimi arttırılmaktadır
37
Bisikle ve koşu olarak uygulanabilir
Farklı çeşitleri var: ◦ En popüleri VA’nın %10’nuna denk gelen yükte 5 x 6sn
bisiklet testi ◦ Koşu için 30 saniye dinlenme aralığıyla 12x20m tekrarlı
sprint testi
38
Bisiklet için ◦ Zirve güç ◦ Ortalama güç ◦ Performans düşüş yüzdesi
Koşu için ◦ En iyi sprint zamanı ◦ Ortalama sprint zamanı ◦ Toplam sprint zamanı ◦ Performans düşüş yüzdesi
39
40
41
*
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
1 2 3 4 5
Rel
atif
Zir
ve
Güç
(W/K
g)
*p<0.05 Erkek
Kadın
42
*
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
1 2 3 4 5
Rel
atif
Ort
alam
a G
üç
(W/k
g)
*p<0.05 Erkek
Kadın