SADRŽAJ

1 UVOD......................................................................................................................................3

2 OPIS POSTOJEĆEG STANJA......................................................................................................6

2.1 Vizuelni prikaz raskrsnice.......................................................................................................7

3 ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA SIGNALIZACIJE.....................................................................10

3.1 Tlocrt raskrsnice s planom i položajem postojeće horizontalne i vertikalne signalizacije.....11

4 OPIS SAOBRAĆAJNOG PROBLEMA........................................................................................12

5 PRIJEDLOG RJEŠENJA............................................................................................................14

6 ZAKLJUČAK............................................................................................................................16

LITERATURA................................................................................................................................. 17

POPIS SLIKA..................................................................................................................................18

1 UVOD

Saobraćajni planeri i projektanti svakodnevno su suočeni s problemima u odvijanju saobraćaja.

Pronalaženje rješenja za optimalno usklađivanje saobraćajnog sistema u širem (na nivou države)

i užem smislu (gradovi, naselja) zahtjeva precizno planiranje uz odgovarajuće finansiranje. S

obzirom da je Bosna i Hercegovina zemlja u razvoju s povećanim investicijama u saobraćajni

sistem, potrebna je racionalizacija materijalnih sredstava i pažljivo upravljanje ljudskim i

zemljišnim resursima u urbanim i izvanurbanim područjima. Kako uskladiti razvitak grada s

razvitkom saobraćajnih tokova u njemu, pitanje je na koje se ne odgovara lako. Budući da je

pravi razvitak (ekspandiranje) saobraćaja počeo u prošlom vijeku, tako i rješenja saobraćajnih

problema datiraju iz tog vremena. Jedno od prvih rješenja je i tzv. Svesaobraćajni koncept, koji

je opisao Le Corbusier, 1924. godine u knjizi Urbanisme. U navedenom radu autor predstavlja

koncept grada sa saobraćajom u više nivoa, kao jednom od mogućih koncepcija razvitka grada.

Centar grada ima veliki broj poslovnih zgrada smještenih oko centralne stanice. Ova centralna

stanica ima šest nivoa:

(+2)prvi nivo....................................................taksi vozila

(+1) mezzanin................................................ automobili

( 0 ) prizemlje ................................................ pješaci

( -1) prvi podzemni nivo….............................. metro

( -2) drugi podzemni nivo…............................ lokalne željeznice

( -3) treći podzemni nivo…............................. regionalne željeznice

S takvom strukturom Corbusier je želio redukovati broj ulica u centru grada za 2/3. Primijenio je

mrežni sistem ulica (pravi ugao) s razmacima od 360 metara. Ovakvo razmatrano uređenje

grada nije nigdje provedeno, ali je ukazano na problem saobraćajne potražnje gdje svaki oblik

prevoza ima svoje zahtjeve, pa su ti saobraćajni sistemi odvojeni. Budući da naslijeđena

saobraćajna infrastruktura nije ni približno postavljena ovakvoj “idealnoj” strukturi, ostaje da se

saniraju posljedice dugogodišnjeg neplanskog razvijanja gradske infrastrukture. Kvalitetna

2

organizovanost saobraćaja osnova je za napredak svakoga, pa i BiH društva. Ukoliko dolazi do

zastoja, na gubitku je cjelokupno društvo i ekonomija države. Zastoji u saobraćaju, s izraženim

gubicima u vremenu, posebno su veliki u većim urbanim sredinama. Teorija saobraćajnih

tokova, odnosno klasična saobraćajna teorija, svedena je na proučavanje i pronalaženje modela

međuzavisnosti brzine, gustoće i volumena saobraćajnog toka.

Rast saobraćaja usko je povezan sa rastom bruto domaćeg proizvoda (motorizacija, broj

putovanja, količina prevezene robe). Povećanje saobraćaja izraženije je u gradovima koji su

administrativno-ekonomska sjedišta poput Sarajeva, ali nije zanemarljivo i u manjim

gradovima. Saobraćajni zastoji koji se pojavljuju u vršnim satima, postaju sve trajniji i učestaliji,

dovodeći do paralize saobraćajnog sistema u cjelini po nekoliko sati dnevno. Upravo u tom

smislu regulisanje i organizacija saobraćajnih tokova u uličnoj mreži gradova i naselja, u cilju

smanjenja bespotrebnih sukobljavanja saobraćajnih tokova, odnosno u cilju povećanja

propusne moći ulične mreže jedno je od kvalitetnijih i brzo provedivih rješenja. Pod

organizacijom saobraćajnih tokova podrazumijeva se sistemno organiziranje kretanja tokova u

saobraćajnim mrežama s ciljem optimalnog korištenja mreže s minimalnim troškovima odvijanja

saobraćaja, odnosno minimiziranjem međusobnog ukrštanja vozila na mjestima ukrštanja.

Ovdje se koristi mnogo metoda, od promjene smjerova ulica, pretvaranja paralelnih

dvosmjernih ulica u jednosmjerne čak i kada se stambeni interesi protive ovakvoj promjeni,

puštanje u saobraćaj “pomoćnih“ ulica.

U svakoj saobraćajnoj mreži u nivou postoje presijecanja saobraćajnih tokova, međutim postoje

i ona presijecanja koja su nepotrebna. Posebno je potrebno uvidjeti ta bespotrebna presijecanja

u mreži i odrediti kritičnu tačku presijecanja u raskrsnici (tačku s najvećim intenzitetom

presijecanja saobraćajnih tokova u raskrsnici) i nju sanirati. Poznavanje metoda organizacije

saobraćajnih tokova i primjena u samom planiranju štedi velika materijalna sredstva.

Suvišna presijecanja saobraćajnih tokova prisutna su u kompleksnim mrežama kao što je

drumska mreža u urbanim gradskim središtima, gdje kretanja od izvora do cilja mogu biti

ostvarena različitim putanjama. Potrebno je spomenuti da se minimiziranjem bespotrebnog

3

sukobljavanja u kompleksnim mrežama efikasnost odvijanja saobraćaja povećala bez njene

dogradnje ili rekonstrukcije, tj. s malim uloženim sredstvima.

Propusna moć gradskih saobraćajnica, s obzirom na njihov profil, uvijek je manja od onih

saobraćajnica izvan gradova. Razlog tome su gušće izvedene raskrsnice i pojava različitih

smetnji koje stvaraju otpore u kretanju.

4

2 OPIS POSTOJEĆEG STANJA

Raskrsnica ulica Cara Lazara I Gruja Novakovića u Sokocu je ‘'spoj'' glavne ulice sa magistralnim

putem M-19. To je jedna od najprometnijih raskrnica u gradu. Ulica Cara Lazara se završava

priključkom na ulicu Gruja Novakovića koja je dio magistralnog puta M-19 , a koji iz smijera

Sarajeva prolazi kroz Sokolac i vodi u smijeru Zvornika.

Ako se posmatra ulica Gruja Novakovića iz smijera Podromanije (Sarajeva) prema gradu ona na

spoju sa ulicom Cara Lazara ''se lomi'' i pod uglom od 120° skreće lijevo.

Kada se posmatra raskrsnica iz ulice Gruja Novakovića u smijeru Podromanije i njen spoj sa

ulicom Cara Lazara i kada funkcioniše svjetlosna saobraćajna signalizacija (semafori), ne postoji

posebno izgrađena saobraćajna traka za skretanje u desno.

5

2.1 Vizuelni prikaz raskrsnice

Na slici broj 1 i 2 prikazana je raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara (dalji i bliži prikaz) iz smijera Podromanije.Na slici broj 3 i 4 prikazana je raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara (dalji i bliži prikaz) iz smijera Zvornika, dok je na slici 5 i 6 prikazana raskrsnica iz smijera ulice Cara Lazara u smijeru Podromanije.

Slika 1 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara iz smijera Podromanije (dalji prikaz)

Slika 2 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara iz smijera Podromanije (bliži prikaz)

6

Slika 3 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara u smijeru Podromanije (dalji prikaz)

Slika 4 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara u smijeru Podromanije (bliži prikaz)

7

Slika 5 Raskrsnica ulica G. Novakovića i Cara Lazara iz smijera ulice Cara Lazara (dalji prikaz)

Slika 6 Raskrsnica ulica G. Novakovića i Cara Lazara iz smijera ulice Cara Lazara (bliži prikaz)

8

3 ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA SIGNALIZACIJE

Raskrsnica ulica Cara Lazara i Gruja Novakovića je regulisana svjetlosnom saobraćajnom

signalizacijom. Kada svjetlosna saobraćajna signalizacija nije u funkciji što se često dešava zbog

kvarova, ili u zimskom periodu isključena onda je ulica Gruja Novakovića put sa pravom

prvenstva prolaza, jer je to dio magistralnog puta M-19. Na završetku ulice Cara Lazara nalazi se

znak za obavezno zaustavljanje (STOP). Ako se posmatra ulica Gruja Novakovića iz pravca

Podromanije, a kada je svjetlosna saobraćajna signalizacija u funkcijitada isto svjetlo na

semaforu iz pravca Podromanije i vozilima iz ulice Cara Lazara (centra grada) što u skladu sa

članom 49 Zakona o osnovnoj bezbjednosti saobraćaja obavezuje vozače vozila iz pravca

Podromanije ukoliko skreću lijevo da propuste sva vozila iz smijera ulice Cara Lazara.

Kada posmatramo raskrsnicu iz ulice Gruja Novakovića u smijeru Podromanije ne postoji

posebno izgrađena saobraćajna traka za skretanje desno već je jedna i za lijevo i za desno.

Kada posmatramo raskrsnicu iz smijera ulice Cara Lazara olakšan je prolaz kroz raskrsnicu onda

kada je semafor u funkciji u odnosu na situaciju kada semfor nije u funkciji.

9

3.1 Tlocrt raskrsnice s planom i položajem postojeće horizontalne i vertikalne signalizacije

Na slici sedam prikazan je tlocrt trenutnog stanja horizontalne i vertikalne signalizacije na raskrsnici ulica Cara Lazara i Gruja Novakovića.

Slika 7 Tlocrt trenutnog stanja na raskrsnici

10

4 OPIS SAOBRAĆAJNOG PROBLEMA

Kada se posmatra raskrsnica ulica Cara Lazara i Gruja Novakovića na prvi pogled se može

zaključiti da je to veoma jednostavna raskrsnica gdje se glavna ulica u gradu spaja sa

magistralnim putem M-19. Međutim kada se uđe u dublju analizu vidimo da se javljaju određeni

problemi regulisanja saobraćaja kada svjetlosna saobraćajna signalizacija nije u funkciji, a isto

tako i kada je svjetlosna saobraćajna signalizacija u funkciji.

Problemi koji se javljaju kada svjetlosna saobraćajna signalizacija nije u funkciji jesu uključenje iz

ulice Cara Lazara u ulicu Gruja Novakovića, a posebno u smijeru Podromanije, jer od znaka STOP

pa do uključenja postoje tri konfliktne tačke:

Slika 8 Konfliktne tačke

11

Prva tačka presjecanja sa vozilima koja se iz smijera Zvornika kreću ulicom Gruja

Novakovića i skreću u ulicu Cara Lazara.

Druga tačka sa vozilima koja iz smijera Podromanije nastavljaju kretanje ulicom Gruja

Novakovića.

Treća konfliktna tačka spajanje sa vozilima koja iz pravca Zvornika nastavljaju kretanje

prema Podromaniji.

Kada se posmatra raskrsnica iz smijera Zvornika (ulica Gruja Novakovića) i vozila koja se kreću iz

tog smijera i skreću lijevo u ulicu Cara Lazara pojavljuju se tri konfliktne tačke:

Prva sa vozilima koja se iz smijera Podromanije kreću ulicom Gruja Novakovića i u

raskrsnici nastavljaju kretanje tom ulicom (putem sa pravom prvenstva prolaza).

Druga sa vozilima koja iz smijera Podromanije nastavljaju kretanje pravo i ulaze u ulicu

Cara Lazara.

Treća sa vozilima koja se iz ulice Cara Lazara kreću prema Podromaniji.

Kada je saobraćajna signalizacija u funkciji (semafori rade), iz smijera ulice Cara Lazara smanjuje

se broj konfliktnih tačaka na jednu i to sa vozilima koja iz pravca Podromanije nastavljaju

kretanje ulicom Gruja Novakovića, ali se tada javlja drugi problem, a to je za vozila koja se kreću

ulicom Gruja Novakovića iz smijera Zvornika i nastavljaju kretanje prema Podromaniji. Naime ne

postoje dvije saobraćajne trake (za lijevo i desno) već samo jedna pa tako u pojedinim

vremenskim intervalima dolazi do velikog zagušenja saobraćajnog toka. Na semaforu je do

nedavno postojala dopunska strelica za skretanje desno koja nije mogla da ima svoju funkciju.

Dovoljno je bilo da kada je na semaforu upaljeno crveno svjetlo i dopunska zelena strelica za

desno da samo prvo vozilo u koloni ima namjeru skrenuti u lijevo svi moraju da čekaju.

U ovoj raskrsnici se do sada desio veliki broj saobraćajnih nezgoda, a razlog su upravo ove

činjenice.

12

5 PRIJEDLOG RJEŠENJA

Zbog svega navedenog u opisu saobraćajnog problema pomenute raskrsnice potrebno je naći

zadovoljavajuće rješenje kako bi se u raskrsnici povećala bezbjednost kao i protok saobraćaja

kroz raskrsnicu.

Moje je mišljenje da bi izgradnjom srednje velike, trokrake, kružne raskrsnice sa jednom

saobraćajnom trakom unutar kružnog toka ovaj problem u velikoj mjeri bio riješen.

To bi bilo naj prostije i sa ekonomskog stanovišta najprihvatljivije rješenje.

Na slici 9 prikazan je prijedlog rješenja.

13

Slika 9 Prijedlog plana rješenja raskrsnice

14

6 ZAKLJUČAK

Prijedlogom plana rješenja raskrsnice sa izgradnjom kružnog toka riješio bi se veći broj

trenutnih problema:

Smanjio bi se broj konfliktnih tačaka gdje bi se izbjegle tačke presijecanja, a samo ostale

tačke spajanja (izbjegli bi se čeoni sudari).

Ubrzao bi se protok vozila u raskrsnici.

Smanjilo bi se nepotrebno čekanje i zagušenje.

15

LITERATURA

1. Jusufranić, I., (2007) Osnove drumskog saobraćaja.Internacionalni univerzitet Travnik.

Saobraćajni fakultet. Travnik.

2. Kulović, M., Mostro, A., (2012) Planiranje saobraćaja. Skripta. Internacionalni Univerzitet u

Travniku. Saobraćajni fakultet.

16

POPIS SLIKA

Slika 1 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara iz smijera Podromanije (dalji prikaz)Slika 2 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara iz smijera Podromanije (bliži prikaz)Slika 3 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara u smijeru Podromanije (dalji prikaz)Slika 4 Raskrsnica ulica Gruja Novakovića i Cara Lazara u smijeru Podromanije (bliži prikaz)Slika 5 Raskrsnica ulica G. Novakovića i Cara Lazara iz smijera ulice Cara Lazara (dalji prikaz)Slika 6 Raskrsnica ulica G. Novakovića i Cara Lazara iz smijera ulice Cara Lazara (bliži prikaz)Slika 7 Tlocrt trenutnog stanja na raskrsniciSlika 8 Konfliktne tačkeSlika 9 Prijedlog plana rješenja raskrsnice

17