ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων Γυμνασίου και

Λυκείου. Εμπειρίες και προτάσεις».26 Φεβρουαρίου 2014, Λιβαδειά

Διοργάνωση: Στρατής ΜαϊστρέλληςΣχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Βοιωτίας

• ΣΚΕΠΤΙΚΟ – ΣΤΟΧΟΙΣτην προσπάθειά μας να κάνουμε πιο ενδιαφέρον το μάθημα των αρχαίων ελληνικών

σκεφτήκαμε να δραστηριοποιήσουμε τους μαθητές σε ομαδοσυνεργατικές πρακτικές. Προτείναμε, λοιπόν, στην τάξη να δραματοποιήσουν τη δίκη του Θηραμένη, εφόσον και το ίδιο το κείμενο τους είχε προκαλέσει το ενδιαφέρον με τα μηνύματά του’ άλλωστε, ο ιστορικός Ξενοφώντας με τον πλούσιο εκφραστικό, ευθύ και πλάγιο, λόγο θα βοηθούσε τα παιδιά στην εργασία τους. Εκτός, όμως, από αυτόν τον παιδαγωγικό στόχο, ευελπιστούσαμε να πετύχουμε και τον γνωστικό – κατανόηση και εμπέδωση του νοήματος της ενότητας- όπως και τον τεχνολογικό, άσκηση και εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες.

Χώρος υλοποίησης: τάξη, εργαστήριο πληροφορικής.Χώρος υλοποίησης: τάξη, εργαστήριο πληροφορικής.

Χρόνος υλοποίησης: • μία διδακτική ώρα για ενημέρωση, χωρισμό σε ομάδες• τρεις διδακτικές ώρες για τις πρόβες• μία διδακτική ώρα για το τελικό γύρισμα

• μία διδακτική ώρα για την παρουσίαση στην ολομέλεια. Σύνολο έξι διδακτικές ώρες.

Χρόνος υλοποίησης: • μία διδακτική ώρα για ενημέρωση, χωρισμό σε ομάδες• τρεις διδακτικές ώρες για τις πρόβες• μία διδακτική ώρα για το τελικό γύρισμα

• μία διδακτική ώρα για την παρουσίαση στην ολομέλεια. Σύνολο έξι διδακτικές ώρες.

Μέσα που χρησιμοποιήθηκαν:

σχολικό εγχειρίδιο, Η/Υ, βιντεοκάμερα, βιντεοπροβολέας.

Μέσα που χρησιμοποιήθηκαν:

σχολικό εγχειρίδιο, Η/Υ, βιντεοκάμερα, βιντεοπροβολέας.

ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ• Οι διδάσκουσες όρισαν τις ομάδες εργασίας και οι μαθητές, ανάλογα με τα

ενδιαφέροντά τους και τις τυχόν δεξιότητές τους, αποφάσισαν να ενταχτούν σ’ αυτές.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ

Οι μαθητές σε επιλεγμένες ιστοσελίδες θα συλλέξουν πληροφορίες για τον τόπο, χρόνο, πρόσωπα, συνήθειες των Αθηναίων´ επίσης, θα ακούσουν και θα αποτιμήσουν συνέντευξη της γαλλίδας ελληνίστριας Romilly, η οποία είχε ασχοληθεί με την αρχαία ελληνική γραμματεία με λατρεία και πάθος. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα καταγραφούν σε κείμενο word και θα δημοσιευτούν σε ιστολόγιο (blog)

ΟΜΑΔΑ Α

1.Στις ιστοσελίδες http://www.istoria.gr/aug02/4.htm, http://archaia-ellada.blogspot.gr/2013_07_01_archive.html να

βρείτε πληροφορίες για το Θηραμένη, το Θρασύβουλο και το καθεστώς των Τριάκοντα τυράννων

ΟΜΑΔΑ Β.

1.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%BF. Τι γνωρίζετε για το

κώνειο και τη χρήση του στην αρχαία Ελλάδα

2.http://gomedusa.blogspot.gr/2010/11/blog-post_5924.html, http://users.sch.gr/statpapako/ikesia.pdf Με άξονα τις

παραπάνω ιστοσελίδες να αναφερθείτε στο θεσμό της ικεσίας στην αρχαία Ελλάδα

3.http://www.ime.gr/chronos/05/gr/society/symposion_kotabbos.html να αντλήσετε πληροφορίες για το παιχνίδι

«κότταβος» στην αρχαία Ελλάδα και να παρατηρήσετετε το αγγείο, όπου αναπαριστάνεται το παιχνίδι

ΟΜΑΔΑ Γ

Ανατρέχοντας στις σελίδες να βρείτε πληροφορίες για το δημοκρατικό πολίτευμα στην Αρχαία Αθήνα και να

σχολιάσετε την απογοήτευση του Πλάτωνα για τα υπάρχοντα πολιτεύματα της εποχής του, όπως αυτή

παρουσιάζεται στην Ζ΄ επιστολή.

http://www.24grammata.com/?p=7555

http://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=500&m=1,

2. http://www.efsyn.gr/?p=123805 Να αναφερθείτε στους νόμους και τη λειτουργία τους στην αρχαία Ελλάδα, όπως

παρουσιάζονται από τη Romilly

ΟΜΑΔΑ Δ

http://www.youtube.com/watch?v=WOBOiGwaTjM Παρακολουθείστε το video της Romilly όπου αναφέρεται στη

ζωή της και αποτιμείστε με λίγα λόγια το θαυμασμό της για την αρχαία Ελληνική Γραμματεία

ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ

ΟΜΑΔΑ ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΩΝΟΜΑΔΑ ΣΕΝΑΡΙΟΓΡΑΦΩΝ

Μαθητές ανέλαβαν να μεταγράψουν το αρχαίο κείμενο σε διαλογική μορφή στη νέα ελληνική γλώσσα. Με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων του βιβλίου και τις προτεινόμενες μεταφράσεις από το υπουργείο δημιούργησαν ένα κείμενο ανάλογο των μηνυμάτων της ενότητας. Αξίζει να σημειωθεί η προσπάθεια απόδοσης λόγου και στα λεγόμενα βουβά πρόσωπα - βουλευτές - με αφορμή ανάλογους ρηματικούς ονοματικούς τύπους (π.χ. ευμενώς επιθορυβήσασα). Το κείμενο παρουσιάστηκε και μοιράστηκε στους μαθητές, σχολιάστηκε, τροποποιήθηκε σε κάποια σημεία ελεύθερα και έγινε αποδεκτό. Οι διδάσκουσες βοήθησαν και κατεύθυναν στη σωστή σύνταξη μόνο.

Μαθητές ανέλαβαν να μεταγράψουν το αρχαίο κείμενο σε διαλογική μορφή στη νέα ελληνική γλώσσα. Με τη βοήθεια των γλωσσικών σχολίων του βιβλίου και τις προτεινόμενες μεταφράσεις από το υπουργείο δημιούργησαν ένα κείμενο ανάλογο των μηνυμάτων της ενότητας. Αξίζει να σημειωθεί η προσπάθεια απόδοσης λόγου και στα λεγόμενα βουβά πρόσωπα - βουλευτές - με αφορμή ανάλογους ρηματικούς ονοματικούς τύπους (π.χ. ευμενώς επιθορυβήσασα). Το κείμενο παρουσιάστηκε και μοιράστηκε στους μαθητές, σχολιάστηκε, τροποποιήθηκε σε κάποια σημεία ελεύθερα και έγινε αποδεκτό. Οι διδάσκουσες βοήθησαν και κατεύθυναν στη σωστή σύνταξη μόνο.

Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΘΗΡΑΜΕΝΗΒΟΥΛΗ: Ο Θηραμένης φαίνεται V πως αξίζει να δικαιωθεί / διότι απέδειξε πως είναι τίμιος.

ΒΟΥΛΗ: Συμφωνώ (8)

Και αφού δεν υπάρχει κάποια κατηγορία που να τον βαραίνει / προτείνω να τον αθωώσουμε.

ΚΡΙΤΙΑΣ: Δεν μπορώ να τον αφήσω να γλιτώσει έτσι V κάτι πρέπει να κάνω αλλιώς η κατάσταση θα αλλάξει εις βάρος μου.

Ο Κριτίας κατευθύνεται προς τους Τριάκοντα.

ΚΡΙΤΙΑΣ: Κύριοι V ως γνωστόν ο Θηραμένης είναι ένα σοβαρό εμπόδιο στα σχέδια μας. Την στιγμή αυτή δικάζεται V και κινδυνεύουμε, διότι επιδοκιμάζεται από τη Βουλή / εάν δεν κάνουμε κάτι V θα αθωωθεί.

ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ: Και τι προτείνεις να κάνουμε V για να αποτρέψουμε ένα τόσο καταστρεπτικό εν-δε-χό-με-νο;Ο Κριτίας απομακρύνεται από τους Τριάκοντα χωρίς να δίνει απάντηση καθώς κατευθύνεται προς τους στρατιώτες.

ΚΡΙΤΙΑΣ: Άνδρες, με την εξουσία που έχω σας προστάζω να εισέλθετε και με τα ξίφη σας / σταθείτε μπροστά στη βουλή V κοντά στους φράχτες.Στη συνέχεια μπαίνοντας στην αίθουσα λέει:

 ΚΡΙΤΙΑΣ: Κύριοι Βουλευτές V όντας ένας από τους Τριάντα ηγέτες της Αθήνας V πιστεύω πως καθήκον κάθε σωστού ηγέτη είναι, αν δει το φίλο του να εξαπατάται V να μην το επιτρέψει /. Έτσι κι εγώ V δεν πρόκειται να επιτρέψω σε κανέναν να καταστρέψει την ολιγαρχία μας/. Έτσι θα πράξουν κι αυτοί εδώ που βρίσκονται πάνω στους φράχτες / αν δικαιωθεί αυτός V που συμβάλλει φανερά στη διάλυση του πολιτεύματος ./ Επίσης, σύμφωνα με τους νέους νόμους, V κανένας από όσους αναγράφονται σε αυτόν εδώ τον κατάλογο δεν επιτρέπεται να καταδικαστεί σε θάνατο V παρά μόνο με τη δική σας ψήφο. / Όμως για όσους δεν αναγράφονται σε αυτόν V εμείς οι Τριάκοντα έχουμε την εξουσία να καταδικάσουμε όποιον θέλουμε. /* Λοιπόν, V με τη συγκατάθεση όλων μας, *διαγράφω από τον κατάλογο τον Θηραμένη V και τον καταδικάζω σε θάνατο /.

-

ΣΕΝΑΡΙΟ

ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Κύριοι δικαστές V σας ικετεύω V σας παρακαλάω στο όνομα της ίδιας της Δικαιοσύνης V να μην επιτρέψετε στον ασέβαστο και ελεεινό Κριτία V να μη διαγράψει ούτε εμένα, ούτε όποιον άλλον θέλει.

ΒΟΥΛΗ: -Ναι./ Φυσικά./

-Γιατί να μας διαγράψουν; /

-Άκουσες κάτι; /

-Μήπως έχει δίκιο τελικά ο Θηραμένης;

-Δεν ξέρω V μπορεί και να έχει. …

-Τι να κάνουμε;

-Τι λες;

-Δεν ξέρω. Δεν ξέρω.

-Υπάρχει βέβαια και η περίπτωση ο Θηραμένης να μας κοροϊδεύει.

ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Γνωρίζω , φυσικά πολύ καλά, V ότι αυτός εδώ ο βωμός V δε θα με βοηθήσει σε τίποτα/. Θέλω, όμως, να αποδείξω το εξής V πρώτον αυτοί είναι φριχτά άδικοι με τους ανθρώπους / και δεύτερον οι πιο ασεβείς προς τους θεούς / Απορώ, όμως, με εσάς καλοί μου άνδρες και αγαθοί , που δε σκέφτεστε να υπερασπιστείτε τους εαυτούς σας, κι ας ξέρετε ότι το όνομα καθενός από σας μπορεί να διαγραφεί το ίδιο εύκολα με το δικό μου!

Στην συνέχεια εμφανίζεται ο Σάτυρος , ο επικεφαλής των έντεκα, αγενής, προκλητικός γεμάτος υπεροψία και θράσος.

 ΚΡΙΤΙΑΣ: Κύριοι δικαστές, αυτός εδώ ο άνδρας (δείχνει τον Θηραμένη) θα καταδικαστεί σε θάνατο βάσει του νόμου. Συλλάβετέ τον και οδηγείστε τον στον τόπο που θα εκτελεστεί.

  Ο Σάτυρος ρίχνει το Θηραμένη ( τραβώντας τον από το χέρι) από το βωμό κι εκείνος μέσα στο παραλήρημά του ξεφωνίζει.

 

ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Στο όνομα των θεών, σας ικετεύω, μην επιτρέψετε να εκτελεστώ. Θα τιμωρηθείτε για όλα τα άδικα που έχετε διαπράξει. Κριτία, έρχεται η ώρα σου| Ο Θεός τα πάντα ορά.  Ο Σάτυρος γράφει στον πίνακα Υπέρ-Κατά

 ΣΑΤΥΡΟΣ: Πόσοι είναι υπέρ; Οι έντεκα σηκώνουν τα ρόπαλα απειλητικά προς τους Βουλευτές.

 ΣΑΤΥΡΟΣ: Κατά; Όλοι σηκώνουν τα χέρια. Οι έντεκα 4-5 χτυπάνε ανά δύο τα ρόπαλα μεταξύ τους

 ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Αξιοθρήνητοι! Το μέλλον σας έχει πολύ ξηρασία. ΣΑΤΥΡΟΣ: Αν δεν σωπάσεις, θα κλάψεις πικρά! ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Αν δεν σωπάσω;…δεν θα δακρύσω;  ΘΗΡΑΜΕΝΗΣ: Στην υγειά του ωραίου Κριτία./ Πίνω γι’ αυτόν που γκρέμισε Νόμους και Θεσμούς. Ας έχει μιαν ανάλογη τύχη.

   

ΤΕΛΟΣ

Κατά τη διαδικασία της προεργασίας και της συζήτησης για την προσπάθεια δραματοποίησης της δίκης ορισμένοι μαθητές προθυμοποιήθηκαν να αναλάβουν ρόλους, όπως του Θηραμένη, του Κριτία, του Σατύρου, των βουλευτών, των έντεκα. Στην πρώτη συνάντηση όλων των μαθητών και των δύο τμημάτων, ακούστηκαν όλοι αυτοί που ήθελαν να παίξουν και οι υπόλοιποι μαθητές επέλεξαν σε ποιους θα δώσουν τους αντίστοιχους ρόλους.

Κατά τη διαδικασία της προεργασίας και της συζήτησης για την προσπάθεια δραματοποίησης της δίκης ορισμένοι μαθητές προθυμοποιήθηκαν να αναλάβουν ρόλους, όπως του Θηραμένη, του Κριτία, του Σατύρου, των βουλευτών, των έντεκα. Στην πρώτη συνάντηση όλων των μαθητών και των δύο τμημάτων, ακούστηκαν όλοι αυτοί που ήθελαν να παίξουν και οι υπόλοιποι μαθητές επέλεξαν σε ποιους θα δώσουν τους αντίστοιχους ρόλους.

ΟΜΑΔΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝΟΜΑΔΑ ΗΘΟΠΟΙΩΝ

Κάποιοι μαθητές ανέλαβαν το χειρισμό βιντεοκάμερας για τη λήψη των δρώμενων και στη συνέχεια την επεξεργασία της ταινίας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή για το τελικό αποτέλεσμα.

Κάποιοι μαθητές ανέλαβαν το χειρισμό βιντεοκάμερας για τη λήψη των δρώμενων και στη συνέχεια την επεξεργασία της ταινίας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή για το τελικό αποτέλεσμα.

ΟΜΑΔΑ ΤΕΧΝΙΚΩΝ

1. Πόσο σας άρεσε η δραματοποίηση αρχαίου ελληνικού λόγου;

Καθόλου 1

Λίγο 2

Αρκετά 9

Πολύ 6

Πάρα πολύ 12

2. Υπάρχει αμεσότητα στο κείμενο με τέτοιου είδους δραστηριότητες;

Όχι 4

Ναι 26

3.Πιστεύετε ότι γίνεται καλύτερη εμπέδωση των νοημάτων του κειμένου με τέτοιου είδους δραστηριότητες;

Καθόλου Λίγο 1

Αρκετά 12

Πολύ 10

Πάρα πολύ 7

4.Πώς χαρακτηρίζετε τη συμμετοχή σας σ αυτή τη διαδικασία;

Κακή Μέτρια 3

Καλή 14

Αρκετά καλή 7

Πολύ καλή 6

5. Συναντήσατε δυσκολία στην αποπε-ράτωση των εργασιών και σε τι βαθμό;

Μικρό Μέτριο Μεγάλο Αρκετά μεγάλο

Πολύ μεγάλο

6.Το μάθημα των αρχαίων ελληνικών ενισχύεται ή αποδομείται με τέτοιες παρεμβάσεις;

Ναι, ενισχύεται

Ναι, αποδομείται

Ενισχύεται αρκετά

Αποδομείται αρκετά

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ.Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε με αισιοδοξία και κέφι και από τη μεριά των μαθητών και από τη μεριά των καθηγητριών. Δεν προέκυψαν προβλήματα ούτε στη συνεργασία, ούτε στη διάθεση των μαθητών. Θεωρούμε ότι επιτεύχθηκαν σε γενικές γραμμές οι στόχοι, οι οποίοι τέθηκαν. Αυτό προκύπτει και από το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί, στο οποίο οι μαθητές κλήθηκαν ανώνυμα να συμπληρώσουν μετά το πέρας της όλης διαδικασίας.

7. Για ποιο λόγο σας άρεσε, αν σας άρεσε, η προσπά-θεια δραματοποί-ησης της συγκεκρι-μένης ενότητας.

Δεν κάναμε μά-θημα στην τάξη με τον κλασσικό τρόπο

Γινόταν φασα-ρία περνούσα-με ευχάριστα

Απολαμβάναμε κά-τι διαφορετικό και νιώθαμε ικανοποί-ηση από τη συμμε-τοχή μας

Γελούσαμε και μα-θαίναμε από τα λά-θη μας, ευχαριστη-θήκαμε τους ρόλους μας και την εκτό-νωση που μας πρόσφεραν

Δόθηκε η δυνατότητα να δείξουμε ικανότητες, κλισεις

8. Αποτιμώντας την όλη προσπά-θεια, θεωρείτε πως αξίζει να ασχολεί-στε με κάτι ανά-λογο και γιατί; Καταθέστε την άποψή σας σε λίγες γραμμές.9. Αναφέρετε ό,τι σας ενόχλησε κατά τη διάρκεια των δραστηριο-τήτων και προτεί-νετε εναλλακτι-κούς τρόπους πα-ρέμβασης στο μά-θημα των αρχαί-ων ελληνικών.

Επιλέξτε το λόγο που σας άρεσε, αν σας άρεσε, η προσπάθεια δραματοποίησης της συγκεκριμένης ενότητας.

Γινόταν φασαρία και περνούσαμε ευχάριστα

Γελούσαμε, αλλά και μαθαίναμε από τα λάθη μας, ευχαριστηθήκαμε τους ρόλους μας και την εκτόνωση που μας πρόσφεραν

Δόθηκε η δυνατότητα να δείξουμε κάποιες ικανότητες, κλίσεις

Απολαμβάναμε κάτι διαφορετικό με αφορμή το μάθημα και νιώθαμε ικανοποίηση από τη συμμετοχή μας

Δεν κάναμε μάθημα στην τάξη με τον κλασσικό τρόπο

Συναντήσατε δυσκολία στην αποπεράτωση των εργασιών σας και σε τι βαθμό;

Στο όγδοο ερώτημα( Αποτιμώντας συνολικά την όλη προσπάθεια, θεωρείτε πως αξίζει να ασχολείστε με κάτι ανάλογο και γιατί; Καταθέστε την άποψή σας σε λίγες γραμμές) οι περισσότεροι μαθητές απάντησαν πως πρέπει να γίνονται τέτοιες προσπάθειες, διότι με ευχάριστο τρόπο ασχολούνταν με το μάθημα των αρχαίων ελληνικών και υπήρχε κατανόηση των μηνυμάτων της ενότητας. Επίσης, άλλοι απάντησαν πως δόθηκε η δυνατότητα να φανούν κάποια «κρυφά ταλέντα». Ακόμη, κατατέθηκε πως μ αυτό τον τρόπο υπάρχει καλύτερη συνεργασία μεταξύ των μαθητών και μεταξύ μαθητών και καθηγητών. Ωστόσο, καταγράφηκε «Όχι, διότι δεν μου αρέσει και θέλω να ασχοληθώ με κάτι άλλο», «Όχι, γιατί θεωρώ ότι ο καλλιτεχνικός χώρος είναι σάπιος και άυλος».

Στο ένατο ερώτημα( Αναφέρετε ό,τι σας ενόχλησε κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων και προτείνετε εναλλακτικούς τρόπους παρέμβασης στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών) κατά γενική ομολογία δεν ενόχλησε κάτι τους μαθητές πέρα από το γεγονός ότι κάποιοι γελούσαν και δε συμμορφώνονταν με τις υποδείξεις των καθηγητριών. Επίσης, θα ήθελαν περισσότερες πρόβες, για να βγει καλύτερο το αποτέλεσμα.