Upload
bien
View
657
Download
36
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Ang Sanaysay. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Ang sanaysay ang pinakagamitin sa halos lahat ng larangan ng mga mamamayan-pampulitika, panlipunan, pang-edukasyon, atb.
Ang sanaysay ang laging ginagamit sa pagsagot sa isang bahagi ng pagsusulit, sa pagsulat ng liham, pag-uulat at pananaliksik, sa paglalahad ng mga kautusan, palibot-liham at alintuintunin.
Sa disyunaryo-isang komposisyong pampanitikan sa
isang natatanging paksa na higit na maikli at pormal kaysa alinmang akda.
Michael de Montaigne-lumikha ng sanaysay
-pagtatangka o pagsubok sa bagong larangan ng panitikan ang mga kaisipan ay
maaaring makipagtalastasan sa kanino mang mga kaibigan o kakilala.
-Kung ang liriko ay para sa panulaan, ang prosa ay para sa sanaysay.
ANG KAHULUGAN NG SANAYSAY
ANG KAHULUGAN NG SANAYSAY
MICHAEL DE MONTAIGNEMICHAEL DE MONTAIGNE
February 28, 1933- September 15, !592( age 59)
Alejandro G. Abadilla-kilalang makata at mananaysay
-ang sanaysay at kuha sa kahulugan ng pasasalaysay na isang sanay o nakasulat na karanasan ng isang sanay sa pagsasalaysay.
- idinugtong pa niya na walang iniwan sa tulang liriko sa larangan ng panunugma o pagtula at madalas ay sentido komon at nasa
awtor.
ALEJANDRO G. ABADILLA
ALEJANDRO G. ABADILLA
Genoveva E. Matute
-premyadong manunulat at mananaysay -Ang sanaysay sa makitid na kahulugan ay
pagtataya sa isang pakasa sa paraang tuluyan at sa malayang paraang maglalantad ng kaisipan, kuru-kuro, palgay at ng kasiyahan ng sumusulat, upang umaliw,
magbibigay kaalaman o magturo. -idinugtong pa niya na ang sanaysay ay isa na sa
mga anyong higot na nagpapaisip, nagpapalawak ay nagpapalalim sa pang-unawa, bumubuo at nagpapatibay
sa ispa’t damdaminng-bayan.
GENOVEVA E. MATUTE
GENOVEVA E. MATUTE
1580-nagsimula ang tinatawag na
sanaysay dahil sa katipunan ng mga palagay at damdamin ni Michael de Montaigne isang
Pranses na pinamagatang Essais.-sa mga nakabasa ng Essais
ipinalagay nila na ang Essais ay kinapapalooban ng mga pagtatangka, mga pagsubok at mga pagsisikap ng mga may-
akada.
ANG PINAGMULAN NG SANAYSAY
ANG PINAGMULAN NG SANAYSAY
1597-nagsimulang magsulat ng
mga sanaysay si Francisco Bacon na naglalaman ng mga saloobin at
kaisipang punung-puno ng buhay. Ito ang dahilan upang kilalanin siya
bilang “ Ama ng Sanaysay na Nasusulat sa Inlges “.
1700-kakaunti lamang ang mga
naisulat na sanaysay. Ngunit maraming naghangad na sundan ang mga yapak ni
Bacon. Isa na rito sina:Sir Thomas Izaak Walton –
sumulat ng aklat na pinamagatang The Compleat Angler. Naging paksa niya ang
tungkol sa pamimingwit at pakikipagkaibigan.
Sir Thomas Browne- ang paksa niya ay tungkol sa mga katutubong kaugalian. Ito’y masusi niyang inilarawan sa Religio
Medici at Urn Burial. John Dryden- ang kanyang mga
opinyon tungkol sa panitikan at sining ay kinalugdang basahin ng mga nag
papahalaga sa dalawang disiplinang nabanggit. Itinuturing na pinakamahusay na sanaysay ni Dryden ang An Essay of
Dramatics Poesy.
1800-sumigla ang sa pagsulat
ng sanaysay sina Richard Steele, Joseph Addison, Samuel Johnson,
Oliver Smith atb.
1900- patuloy na namulaklak ang
paglaganap ng sanaysay.-bukod sa panitikan at sining
naging malaganap ang paksang panlipunan at panrelihiyon.
-nanaluktok sa panahong ito ang pangalang John Ruskin, Thomas Henry,
Huxley, Matthew Arnold atb.
Sa Pransya- hindi masyadong lumaganap ang
sanaysay sa Pransya ang sinilangang bansa ni Montaigne. Binigyang lang ito ng pansin noong
ika-17 dantaon ang tinuturing na Gintong Panahon ng Panitikang Pranses.
-ang mga sanaysay na isnilat ni Francois de Rochefoulldcauld tungkol sa mga sawikain ay mananaysay na Pranses. Isa sa
naimpluwensyahan ay si Voltaire.-noong ika-19 dantaon sumikat ang
mga pangalang Sainte Beauve, Jules Lemaitre, Ferdinand Brunetiere at Anatole France.
Sa Estados Unidos-napatunayan ang mga sanaysay ni
Washington Irving sa Sketch Book na nailathala noong 1819 ay katulad ng mga sanaysay na
naisulat ng mga mananaysay na Ingles. Nagkakaiba lamang sa istilo sapagkat higit na
matimpi ang idtilo ni Irving.-nakilala rin ang mga sanaysay nina
Ralph Waldo Emerson, John Burroughs, atb. At sino ang hindi nakakikilala kay Edgar Allan Poe
na hindi lamang mahusay sa makata’t manunulat kundi isa ring institusyon sa larangan ng pagsulat
ng sanaysay.
-kinilala ring mahusay na manunulat sa panahong ito sina Oliver
Wendell Holmes at James Russell.-lumaganap din sa panahong
ito ang dalawang magasing naglathatla ng mga sanaysay ng ilang
piling manunulat, ang The Atlantic Monthly at ang Harper’s Magazine.
Sa Pilipinas- ang kasaysayan ng sanaysay sa
Tagalog bilang sangay ng panitika ay nagsimula sa mga isinulat nina Jose Rizal sa kanyang The Indolence of the Filipino
People at The Philipines.- ang A Century Hence ni Marcelo
H. del Pilar ang naging patnugot at tagapaglathala ng La Solidaridad at
itinuturing na nanguna sa pangkat ng mga mapaghimagsik na mananaysay kabilang
sina Graciano Lopez jaena, Jose Burgos, at Apolinario Mabini.
-Sa mga Pilipinong mananaysay na sumulat ng sa Ingles ay nakilala sa tulong ng The College
Folio at Literary Apprentice ng Unibersidad ng Pilipinas. Kilalang
mahhusay na mananaysay sa panahong ito sina I. V. Mallari, Francisco B. Icasiano, Salvador P. Lopez, atb.
-Mga sanaysay sa Tagalog ay pinamulaklak nina PasculaPoblete, Lope k. Santos, Julian Cruz Balmaceda, Inigo Ed. Regalado, atb. Ang lumaganap sa
panahong iyon ang magasing Liwayway na naglalthala ng maikling kwento at
sanaysay.-bago makidigma ang mga
sanaysay ay nina Pedro S. Dandan, Pablo Bautista ang kinagiwan ng mga tao.
- noong 1945 hanggang 1950 nanaluktok sina Teodoro A.
Agoncillo,Liayway Arceo, Brigdo C. Batungbakal, Genoveva Edroza, Alfredo Enriquiz, Pablo Glorioso,
Epifanio Matute, Clodualdo del Mundo, Macario Pineda, Alejandro G. Abadilla,
Narciso G. Reyes at Vito C. Santos.
Marami ding mga katipunan ng sanaysay ang nailimbag kabilang na dito ang Mga Piling Sanaysay ni Alejandro G. Abadilla,Sanaysay ni Gemiliano Pineda, Buhat sa Aming
Sulok ni Paraluman Aspillera at Ako’y isang Tinig ni Genoveva Edroza.
Sa mga aklat na pampaaralan mayroon na ring
mangilan-ngilan na nalathala na sa sanaysay tulad ng Diwang Ginto, Diwang Kayumanggi at Panitikan
Para sa Mataas na Paaralan
Sa mga magasin na nalathala ay ang Panitikan ni Alejandro G. Abadilla at
Free Press na naglalaman ng mga sanaysay ang ni B.S. Medina Jr. sa pitak
na pinamagatang “ Lubos na Sumasainyo”Si Direktor Ponciano ng Surian
ng Wikang Pambansa ay may aklat na naipalimbag, ang Bato sa Katedral na
katipunan ng kanyang ilang piling sanaysay na nag karamihan sa paksa ay tumatalakay sa mga araling pangwika.
Naging masigla ang mga manunulat nang masama sa taunang
patimpalak ng Carlos Memorial Awards For Literature ang pagsulat ng ng
sanaysay. Ang ilan sa mga sanaysay na nagwagi ay yaong nahihingil sa
panunuring pampanitikan ng iba’t-ibang sangay ng panitikan. Kinilalang
mahuhusay na mananaysay ng “Palanca” sina Pedro L. Ricarte, Virgilio Almario,
Ruel Aguila, Rosario Torres, atb.