T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Din Öğretimi Genel Müdürl iğü

ANKARA, 2014

1

i

1. GİRİŞ

K u r5aıı-1 K erim , A rapça bir kitaptır. K u r’an-ı K erim m etninin doğru bir şekilde

okunabilm esi için A rap alfabesinin fonetiğine uygun olarak öğrenilm esi ve okunm ası gerekir.

K u r’an-ı K erim ’in, d iğer A rapça m etinlerden farklı olarak kendine özgü b ir okunm a biçim i vardır.

Asr-ı saadetten itibaren M üslüm anlar K ur’an* ın en doğru şekilde okunm asına ve sonraki nesillere

aktarılm asına özel b ir önem verm işlerdir. D in alanında toplum un tem el ihtiyaçlarına cevap verm e

ve K ur’an öğretm e konum unda olanlar, K ur’an-ı K erim ’in okunuşu ile ilgili teknikleri ve kuralları,

uygulam alı bir biçim de öğrenm eli, K ur’an-ı K erim ’i doğru ve güzel okum alı ve öğretm elidirler.

K u r’an-ı K erim dersinde bir taraftan teorik b ilgiler öğretilirken diğer taraftan onları en

doğru ve en güzel b içim de seslendirm ek gerekir. Bu nedenle K ur’an öğretm enleri, kelim eleri

oluşturan harfleri, ayetleri oluşturan kelim eleri özenle okuyarak, öğrencilere okutarak ve

gerektiğinde defalarca tekrarlar yaptırarak K ur’an dersini hem nazari hem de tatbiki bir çerçevede

işlem elidirler. K ur’an O kum a Teknikleri dersini okutacak öğretm enlerin öncelikle iyi bir alan

bilgisine ve okum a becerisine sahip “K arî” ve “M uk ıî” (okuyucu ve okutucu) olm ası gerekir. Som a

da sahip olunan bu bilgi ve becerinin en güzel yöntem lerle öğrencilere kazandırabilm esi esastır.

Ö ncelikle doğru, düzgün ve güzel K u r’an okum a becerisin in kazandırılm asının öncelendiği

bu derste İm am H atip L isesi öğrencilerinden ses kabiliyeti o lanların okum a becerilerinin

geliştirilm esi; nam azlarda, çeşitli cem iyetlerde ve zam anlarda m eclise uygun K u r’an tilâvetinde

bulunabilm elerinin sağlanm ası hedeflenm iştir.

İm am H atip L iselerindeki m evcut K u r’an-ı K erim derslerin in yanı sıra K ur’an okum a

becerisini geliştirm ek ve güzelleştirm ek isteyen öğrenciler için özgün olarak tasarlanm ıştır.

“Tecvid”, “T ilâvet” ve “O kum a ve Öğretm e T eknik leri” adıyla üç öğrenm e alanı belirlenen bu

dersin öğretim program ında her iki s ın ıf düzeyinde altı ünite yer alm aktadır.

2

2. GENEL AMAÇLAR

1. K u r’an harflerini m ahreçlerine uygun olarak telaffuz eder.

2. Tecvid kurallarını bilir ve uygular.

3. Program da belirtilen sureleri K ur’an okum a biçim lerine (Tertil, Tedvir ve H adr) uygun

olarak okur.

4. K u r’an kıraatıııda vakıf, ibtida ve vasi kurallarını bilir ve uygular.

5. Çeşitli cem iyetlerde ve m eclislerde okunacak aşr-ı şerifleri bilir.

6. K u r’an tilâvetinde yaygın hataları farkeder ve düzeltm e yoİlarm ı bilir.

7. K u r’an öğretim inde tem el ilke ve yöntem leri açıklar.

3. PROGRAMIN UYGULANMASINA İLİŞKİN İLKE VE AÇIKLAMALAR

1. Dersin üniteleri b irb irle ıiy le ilişkili o larak işlenm elidir. Ü nitelerdeki konuların program da

belirtilen sırayla işlenm e zorunluluğu yoktur. Ö rneğin b ir yandan tecvit kurallarının

uygulanm ası öğretilirken diğer yandan yüzünden okum a etkinliği sürdürülm elidir. B ir taraftan

K u r’an okum a b içim lerinden bahsedilirken diğer taraftan yüzünden okunacak surelerde

uygulam a yaptırılabilir.

2. H arflerin, K u r’an-ı K erim ’in fonetik ve tecvit yapısına uygun olarak okunabilm esi için h a rf

talim ine önem verilm eli, belirli aralıklarla uygulam alar tekrar edilm elidir.

3. Tecvit bilgileri k ısa ve açık bir anlatım la öğretilm eli, uygulam ası gösterilm eli fakat çok

fazla ayrın tıya girilm em e!idir.

4. D erslerde görsel ve işitsel öğretim m ateryallerinden yararlanılm alıd ır. Bu am açla ülkem izde

sesi, kıraati ve tavrı ile öne çıkan K u r’an hafızlarının görsel ve işitsel okum a kayıtlarından

m utlaka istifade edilm elidir.

5. Y üzünden okum a derslerinde aynı anda bütün öğrencilerin ilgisini sürekli kılm ak için hiçbir

öğrenci, kendisinin ne zam an okum aya başlayacağını önceden kestirem em elidir.

6. K ur’an-ı K erim ’in güzel okunm asının yeteneğe bağlı bir yanı olduğu gözden uzak

tutulm am alıdır. Bu bakım dan öğretm enler, bu konuda daha az yetenekli olduğunu fark ettikleri

öğrencilere gereken kolaylıkları sağlam alı ve değerlendirm e aşam asında da bu durum u göz

önüne alm alıdırlar.

7. Ö ğrencilerin K u r’an-ı K erim bilgilerinin farklı düzeylerde olduğu göz önünde

bulundurulm alıdır, K u r’an-ı K erim bilgi seviyesi iyi olan öğrencilerin, seviyesi düşük

öğrencilere destek olm ası sağlanm alıdır.

3

8. D ersler işlenirken olabild iğince uygulam a üzerinde durulm alı, m üşâfehe ve koro çalışm alarına

ağırlık verilm eli, örnek okuyuşlar ile öğrencilere kulak aşinalığı kazandırılm alıdır.

9. Ö ğlencilerin okuyuşları özenle takip edilm eli, en küçük hataları dahi kendilerine

farkett ir i İme 1 id ir. H ataları düzeltilirken m üsam ahakar olm alı fakat düzeltilm esinden taviz

verilm em elidir.

10. K u r’an tilâvetinde m âhir olan okuyucular öğrencilerle buluşturulm alı, çeşitli vesilelerle ziyaret

edilm eli, okuyuşları dinletilm eli ya da sınıfa davet edilm elidir.

11. Sesi ve okum a becerisi güzel olan öğrenciler, kendilerini geliştirm eleri için yönlendirilm eli ve

teşvik edilm elidir.

12. K u r’an-ı K erim dersin in daha verim li olm ası için im kan dahilinde özel bir K u r’an sınıfı tahsis

edilebilir. Bu sınıfta K ur’an-ı K erim ve tilâveti ile ilgili ayetlerin , hadislerin yazılı olduğu hat

levhaları, yine K u r’anTa ve tecvitlerle ilgili afişler, tablolar, tecvit şem aları, K ıraat im am larının

hayatların ın yazılı olduğu tablolar, m eşhur K ur’an üstad ve kârilerinin ses kayıtlarının olduğu

dijital ders m ateryalleri bulundurulabilir.

13. D ersin öğretim inde öğ lencilerin ilgi ve kabiliyetlerine göre kolaylık lar gösterilm eli ve sevgi

tem elli bir yaklaşım sergilenm elidir.

14. K u r’an O kum a Teknikleri dersi uygulam a ağırlıklı olduğu için ders kitabı hazırlanm ayacaktır.

4. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ö lçm e ve değerlendirm e, eğitim ve öğretim in önem li bir parçasıdır. Eğitim de, program ların

istenilen başarıyı gösterip gösterm ediği, öğrencilerden beklenen bilgi, beceri ve tutum ların gelişip

gelişm ediği, ölçm e ve değerlendirm e yoluyla tesp it edilir.

K u r’an-ı K erim dersine yönelik ölçm e ve değerlendirm e faaliyetleri süreç odaklı olarak

yürütülebilir. Bu derste süreç ve uygulam alar önem senm elidir. Ö ğretm en sürecin değerlendirm esini

yaparken kendine, durum lara, ortam a, ilgi ve ihtiyaçlara uygun ölçm e yöntem ve teknikleri

geliştirebilir.

K u r’an-ı K erim dersinde ölçm e ve değerlendirm e süreci, öğrenci m erkezli ele alınır.

Ö ğrencilerin gelişim süreci, edindiği kazanım ların birbirinden farklı olabileceği göz önünde

bulundurulm alı süreç ve sonuçtaki düzeylerinin farklılık gösterebileceği dikkate alınm alıdır. Bu

nedenle ölçm e ve değerlendirm e sürecinde her öğrenci kendi başlangıç ve gelişim düzeylerine göre

değerlendirilm elidir. Bu ölçm e ve değerlendirm e süreci öğrencinin kendi eğilim lerini, becerilerini,

yatkınlıklarını keşfetm esine olanak sağlar.

K u r’an-ı K erim dersinde kullanılacak ölçm e değerlendirm e etkinlikleri;

1. A m aç ve kazanım larla uyum lu olm alı,

4

2. Ö ğrenine-öğretnıe süreciy le bütünlük (süreci değerlendirm e) arz etm eli,

3. Öğrenim süreci sonunda kazanılm ası planlanan yeterlikler, bilgi, beceri ve tutum ları

ölçm eli,

4. Öz değerlendirm eye im kân tanım alı,

5. Ö ğrencilerin bireysel gelişim lerini izleyebilecek (dereceli puanlam a anahtarı (rubric),

kontrol listesi, öz ve akran değerlendirm e form ları ve gözlem form u gibi) uygun ölçm e

araçları kullanılm alı ve m üm kün olduğunca ölçm e araçlarında çeşitlilik sağlanm alıdır.

6. K ur’an-ı K erim dersinde ölçm e ve değerlendirm e yapılırken her b ir öğrencinin

hazırbulunuşluk düzeyi ve kabiliyeti göz önünde bulundurulm alıdır.

7. Sözlü yoklam a esas o lm akla beraber tecvid kurallarının tanım ları ve örnekleri için yazılı yoklam a uygulam ası da yapılm alıdır.

8. Ö ğrencilerin sınav heyecanları ve topluluk karşısında okum a heyecanları dikkate alınm alıdır.9. Sözlü sınavı değerlendirm elerinde öğrencinin son birkaç okum a düzeyi dikkate alınm alıdır.

Okum a becerisini kazanm asına rağm en önceki okum alarındaki eksikleri sebebiyle başarısız olarak değerlendirilm em elid ir.

5

i

5. KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11» SINIF ÖĞRETİM PROGRAMININ ÜNİTELERİ, KAZANIM SAYILARI VE SÜRELERİ

ÜNİTELER KAZANIMSAYILARI

DERS SAATİ

HARFLERİN MAHREÇLERİ VE TELAFFUZU 6 10

TECVİD UYGULAMALARI 9 14

YÜZÜNDEN OKUNACAK SURELER 3 14

AŞR-I ŞERİF OKUMALARI 3 14

KUR’AN TİLÂVETİNDE TEKNİKLER 3 14

KUR’AN ÖĞRETİMİNDE İLKE VE YÖNTEMLER 4 6

TOPLAM 28 72

6

6. KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. VE 12. SINIFLAR ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME ALANLARI VE ÜNİTELERİ

ÖĞRENME

ALANLARI

ÜNİTELER

11. SINIF 12. SINIF

TECVİDÜNİTE 1- HARFLERİN MAHREÇLERİ VE

TELAFFUZU

ÜNİTE 2 - TECVİD UYGULAMALARI

ÜNİTE 1- HARFLERİN MAHREÇLERİ VE

TELAFFUZU

ÜNİTE 2 - TECVİD UYGULAMALARI

TİLÂVETÜNİTE 3 - YÜZÜNDEN OKUNACAK SURELER

ÜNİTE 4 - AŞR-I ŞERİF OKUMALARI

ÜNİTE 3 - YÜZÜNDEN OKUNACAK SURELER

ÜNİTE 4 - AŞR-I ŞERİF OKUMALARI

OKUMA VE ÖĞRETME

TEKNİKLERİ

ÜNİTE 5 - KUR’AN TİLÂVETİNDE TEKNİKLER

ÜNİTE 6 - KUR’AN ÖĞRETİMİNDE İLKE VE YÖNTEMLER

ÜNİTE S - KUR’AN TİLÂVETİNDE TEKNİKLER

ÜNİTE 6 - KUR’AN ÖĞRETİMİNDE İLKE VE YÖNTEMLER

7

7. KÜR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF ÖĞRETİM PROGRAMININ ÜNİTE VE KONULARIÜNİTELER

ÖĞRENME ALANI: TECVİD ÖĞRENME ALANI: TİLÂVET ÖĞRENME Al ÖĞRETMİ

MNI: OKUMNA VE E TEKNİKLERİ

1. UNITE 2.ÜNİTE 3.UNITE 4. U N IT E 5. UNITE 6. UNITEHARFLERİN

MAHREÇLERİ V E TELAFFUZU

T E C V İDUYGULAMALARI

YÜZÜNDENOKUNACAK

SURELER

AŞR-I ŞERİF OKUMALARI KUR’AN TİLÂVETİNDE

TEKNİKLER

KUR’AN ÖĞRETİMİNDE

İLKE V E YÖNTEMLER

1. H arfler ve İsim leri

2. H arflerin M ahreçleri ve M ahreç B ölgeleri

3. H arflerin O kunuşu3.1. H arekelerle O kunuşu3.2. H arflerin Cezim li O kunuşu3.3. H arflerin Şeddeli O kunuşu3.4. H arflerin M edli O kunuşu

1. M edlerle ilgili T ecvit

K uralların ın U ygulanm ası

2. T envin ve Sakin N un la İlgili Tecvitlerin U ygulanm ası

3. İdgam 1arla İlgili T ecvit K urallarının U ygulanm ası

4. Sakin M im ’le ilgili T ecv it K urallarının

U ygulanm ası5. K alka le ’nin

U ygulanm ası6. R a’n ın H üküm lerinin

U ygulanm ası7. L afzatu llah ’taki lam

harfin in O kunuşu8. Sek te ve O kunuşu9. O kunuşu Ö zel O lan

K elim eler

1. Lokm an Suresi

2. A hzab Suresi3. Sâffat Suresi4. Sâd Suresi5. M uham m ed

Suresi6. Fetih Suresi

1. A şr-ı Ş e r if O kum ada Usûl

2. Ç eşitli O rtam larda O kunacakA şırlar

2 .1. K u r’an ve K ıraat M eclisleri (F âtır Suresi, 29-35. A yetler)

2.2. İlim M eclisleri (Â l-i İmran Suresi, 1-9. A yetler)

2.3. A çılışlar2 .3 .1 . C am i A çılışı (Tevbe Suresi,

17-22. A yetler)2 .3 .2 . İşyeri A çılışı (N ur Suresi,

35-38. A yetler)3. M erasim ler3.1. S ünnet, D üğün, N işan , N ikah

(N û r Suresi, 32-34. A yetler, L okm an S uresi; 12-16. A yetler)

3.2. H acca U ğurlam a (B akara Suresi, 197-202. A yetler)

3.3. A skere U ğurlam a (N isâ Suresi, 95-100. A yetler)

1. K u r’an O kum a B içim leri ve U ygulam ası

1.1. Tertil (Tahkik)

1.2. Tedvir1 .3 .H adr

2 .N am azlarda K u r’an T ilâveti

1. Tem el İlke veY öntem ler1.1. T ilâvette A sla

U ygunluk1.2. Fem -i

M uhsin ’den Ö ğrenm ek

1.3. H arflerin D oğru T elaffuzu

1.4 .T ecvid li O kum ak

1.5. T efekkür ve T edebbür M erkezli O kum ak

8

8. KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININÜNİTE KONULARI, KAZANIMLAR VE AÇIKLAMALARI

KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF

ÖĞRENME ALANI: TECVm •' - ' ' " ' ! , ' '' ' - S - Ş

I.ÜNİTE

KONULARI KAZANIMLAR AÇIKLAMALAR

&s ıpfcfc<w

w>'2w>-1og

î. H arfler ve isim leri

2. H arflerin M ahreçleri ve M ahreç

B ölgeleri

3. H arflerin O kunuşu

3.1. H arekelerle O kunuşu

3.2. H arflerin C ezim li O kunuşu

3.3. H arflerin Şeddeli O kunuşu

3.4. H arflerin M edli O kunuşu

1. A rap alfabesindeki harfleri ve seslerini tanır.

2 .H arflerin çıkış yerlerin i ve hangi bölgeden çıktığını açıklar.

3 .H arfleri fonetiğ ine uygun o larak üstün, esre ve ö tre ile te laffuz eder.

4 .H arfleri fonetiğ ine uygun o larak cezim li o larak okur.

5 .H arfleri fonetiğ ine uygun o larak şeddeli o larak okur.

6 .H arfleri fonetiğ ine uygun o larak m ed harfleri ile okur.

s

wö

M

9

KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINBF

ÖĞRENME ALANI: TECVİD ' y ' . ' ' '■ "•

2.ÜNİTE

KONULARI KAZANIMLAR AÇIKLAMALAR

TECV

İD

UY

GU

LA

MA

LA

RI

1. M edlerle İlgili T ecv it K urallarının

U ygulanm ası2 .T en v in ve Sakin N unla İlgili

T ecvitlerin U ygulanm ası3. İdgam larla İlgili T ecvit

K urallarının U ygulanm ası4. Sakin M in v le ilgili T ecvit

K urallarının U ygulanm ası5. K alka le ’nin U ygulanm ası6. R a’nın H üküm lerin in U ygulanm ası7. Lafzatuİlah’takı lam harfinin

O kunuşu8. Sekte ve O kunuşu9. O kunuşu Ö zel O lan K elim eler

1.M edlerle ilgili tecv it kurallarını uygular.2 .T envin ve sakin nunla ilgili tecv it

kuralların ı uygular.3 .İdgam larla ilgili tecv it kurallarını uygular.4 . ‘Sakin m im ’le ilgili tecv it kurallarını

uygular.5 .K alkale ile ilgili tecv it kuralların ı uygular.6 .“R a” harfinin okunuşuyla ilgili kuralları

uygular.7 .“LafzatuIlah” m okunuşuyla ilgili kuralları

uygular.S .Sekte ile ilgili kuralları uygular.9 .0 k u n u şu özel olan kelim eleri kuralına

uygun olarak okur.

Bu ünitede, önceki sın ıflarda öğretilen tecv it

kuralların ın nasıl uygulanacağı üzerinde

durulacak, kuralların ayrıntı lan n a

girilm eyecektir.

10

KUR’AN Ö I^M A TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF S I '........... '........... .

ÖĞRENME ALANI: TİLÂVET - * , | f ö : • < ■ “ - *

3. UNITE KONULARI KAZANIMLAR AÇIKLAMALARUNITE

1.Lokm an Suresi<u<

2.A hzab Suresi 1. Y üzünden okunacak Sureleri harflerin

3 .S âffat Suresi m ahreçlerine ve tecv it kurallarına uygun

D & 4.Sâd Suresi o larak okur.

o d S.M uham m ed Suresi 2. Y üzünden okunan Surelerin âyet

z 2 6. Fetih Suresi sonlarındaki v ak ıf uygulam alarındakiW p O «5 farklılığı kavrar ve doğru b ir şekilde

S uygular.sı

§3. K u r'an -ı K erim ’i doğru ve seri okum aya

istekli olur.

11

: ------ KjCFR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF % - . ' ' / -- :

ÖĞRENME ALANI: TİLÂVET -' ■ ' ;Î , ' ' ' v f *....*•: -*’. v **-L*j/vf!• i• v:I:: J -

4.ÜNİTE

UNITE KONULARI KAZANIMLAR AÇIKLAMALAR

1. Aşr-ı Ş e rif O kum ada U sûl2. Ç eşitli O rtam larda O kunacak 1. B ir A şr-ı Ş e r if in okunm asında tem el

A şırlar ölçülerin neler o lduğunu bilir.2.1. K u r’an ve K ıraat M eclisleri 2. B ulunduğu yere, zam ana ve m eclislere

(Fâtır Suresi, 29-35. A yetler) göre hangi A şr-ı Ş e r if le r i seçeceğini

2 2.2. İlim M eclisleri (ÂI-i İm ran b ilir ve okur.< Suresi, 1-9. A yetler) 3. Ç eşitli m erasim lerde hangi ayetleri<M 2.3. A çılışlar okuyacağını bilir.SP 2.3.1. C am i A çılışı (T evbe Suresi,Wo 17-22. A yetler)

fe 2.3.2. İşyeri A çılışı (N ur Suresi,3w 35-38. A yetler)3. M erasim ler

t3.1. Sünnet, D üğün, N işan , N ikah

c (N ûr Suresi, 32-34. A yetler.L okm an Suresi, 12-16. A yetler)

3 .2 .H acca U ğurlam a (B akara Suresi,197-202. A yetler)

3.3. A skere U ğurlam a (N isâ Suresi,95-100. A yetler)

12

' . KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF X : -

ÖĞRENME ALANI: OKUMA VE ÖĞRETME TEKNİKLERİ İÜ ;' ; 3r . 1 ■ v;:.;; ; ;

5 .ÜNİTE

ÜNİTE KONULARI KAZANIMLAR AÇIKLAMALAR

1. K ur7an okum a b içim lerin i uygular.1. K u r’an O kum a B içim leri ve 2. İlke olarak nam az sonu m ihrâb iyelerde ve

U ygulam ası cem iyetlerde tertil ve tedv ir usûlüyle,

1.1. T ertil (Tahkik) cem aatle kılm an nam azlarda ise hadr usûlü ile

1.2. T edvir okunacağını b ilir ve uygular.

1.3. H adr 3. K ur’an tilâvetinde tahkik , tertil ve hadr&W 3. N am azlarda K u r’an T ilâveti b içim inden birini tercih e ttiğ inde tecv it

skurallarını ö lçülü olarak uygular.

wHWagH

<<

H

pM

13

KUR’AN OKUMA TEKNİKLERİ DERSİ 11. SINIF ' / ''

ÖĞRENME ALANI: TECVİD •! •• I" . : ■ _ - - ' }

6.Ü N İTE

U N ITE K O N U L A R I K A Z A N IM L A R A Ç IK L A M A L A R

KU

R’AN

Ö

ĞR

ET

İMİN

DE

İL

KE

VE

YÖ

NT

EM

LE

R 1. T em el İlkeler ve Y öntem ler

1 .1.T ilâvette A sla U ygunluk1.2.Fem -i M uhsin ’den

Ö ğrenm ek1.3. Harfi erin D oğru Telaffuzu1.4.Tecvidli O kum ak1.5.T efekkür ve T edebbür

M erkezli O kum ak

1. K u r5an Ö ğretim inde tem el ilkelerin neler o lduğunu açıklar.

2. K ur’an öğretim inde ve öğretim inde fem -i m uh sin ’in önem ini fark eder.

3. H arfleri m ahreçlerine uygun o larak te laffuz edilm esinin önem ini bilin

4. K u r’an öğretim inde lafız ve m ânâ bütünlüğünü gerekliliğ in i kavrar.

14