Antologia de la Odisea

8/18/2019 Antologia de la Odisea

1/52

LA

OD I S EA

C A N T O I

2 7

Invocac ión a la Mus a . Presen tac ión de Ulises . En ausenc ia de Pos i dón

los dioses se reúnen en el Ol impo p a r a discutir el des t ino de l hé roe .

Ανδρο μοι έ ν ν ε -κ ε ^^, Μ οΰσα , πολύ τροτιον , δς μ ά λα -πολλά

•πλάγχθη,

έτιεί Τ ροΙης ίερ ό ν τττολίεθρον

^

έτιερσε*

Τ Γ ο λ λ ώ ν

δ ' άνθρώ ιτω ν Ιδεν ά σ τεα καΐ νόο ν έγν ω ,

τιολλά δ' δ γ' έν ιιόντφ -πάθεν άλγεα δν'^ κατά θυμόν,

5 ά ρνύ μ ενος ή ν ' ^ τε ψ υχήν καΐ νόσ τον εταίρ ω ν.

Ά λ λ ' ο ύδ ' (δς έτά ρο υς'^ '* έρρύ σ ατο , ίέμ ενός ΐ Γ ε ρ · '

α υτώ ν γα ρ σψ ετέρησ ιν άτασ θα λίχισ ιν δλ ο ντο ,

νή πιοι, οΐ κ α τ ά ροί3ς Ύ τιερίο νο ς Ή ελ ίο ιο

ή σ θ ι ο ν α ο τάρ ó τοίσ ιν άφ είλ ετο νό σ τιμ ον ή μ α ρ .

10

Τ ω ν ά μ ό θεν γε , θεά* *, θύ γα τερ Δ ιό ς, εΐ-ιτέ κα ΐ ή μ ί ν .

• Α ν δ ρ α : U l is es . 2 Ε περσ ε: n o fue Ulises solo quien t o m ó T r o y a ,

pe ro desempeñó un pape l impor tan te , ya que e s t aba a l mando de los hombres

que iban dentro de l caba l lo de madera in t roducido en la c iudadela .

v ó o v :

ma ne ra de pensa r .

5

ά ρν ύμ ενος : tem a de presente con va lo r c onat iv o,

t ra t and o de . . . . * ού δ ' ώ ς : exp l i cado po r ίέμενό ς τιερ . ^ α οτώ ν :

de e l los m ism os ( los poseedo res de l adje t ivo σ φ ετέρη σ ιν); ά τα σ θα λ Ιη σ ιν:

ac tos de insensa tez (p lura l individu al izador , con cre to , de l ab s t ra c to insen

satez ) .

8 νή τιίο ι:

a p o s i c i ó n e x c l a m a t i v a ; s o b r e e l sa c ri l e g i o q u e l o s c o m -

p a ñ e r o s d e U l i se s c o m e t e n a l c o m e r l a s v a c a s d e H e l i o , v e r

d

X I I 3 7 4 - 3 9 6 ;

βο ϋς : v acas (el

g é n e r o se especifica e n e l p a s a j e c i t a d o . 6 : H e l i o ;

τ ο ι σ ι ν : se a l u d e a q u í , c o m o e n l o s v e r s o s a n t e r i o r e s , a l o s c o m p a ñ e r o s d e

l a n a v e d e U l i s e s , q u e e r a n l o s ú n i c o s s u p e r v i v i e n t e s c u a n d o o c u r r i ó l a a v e n -

t u r a

d e

l a s

v a c a s

d el

s o l ;

ν ό σ τ ιμ ο ν ή μ α ρ : p a r a e st a

expre s ión

ve r

l d

V I 455. τ ω ν : η . p i. del demos t ra t ivo en geni t ivo pa r t i t ivo comp l emen to

de είιτέ, cuenta a lguna de es tas av en tur as ; ά μ ό θ εν: desde a l g ú n p u n t o


2/52

3 HOMERO

(del r e l a t o ) ; ver I n t r oducc ión , § 2 ; θ εά : la M us a del v . 1 (ver

Iliada

I 1);

κ α ΐ ή μ ΐν : t amb i é n a no s o t r o s ( c omo an tes la Mu s a h a i n sp i r ado a ot ros ) .

Ε ν θ : e n t on c e s empa lma con el ep isod io que preceder ía en la l a rga

serie

t r ad ic iona l

de

can to s

é p i c o s ;

es

el

p u n t o

en

que

el

a e do

comienza

este

r e l a t o ; δ λ λ ο ι . . .

-π ά ντες: tod os los

demás g r i egos qu e hab í a n pa r t i c i pado

en la expedic ión con t r a T r o y a ; con t r a s t a con τόν δ ' οΓον (ν . 13) ; φ ύ γο ν:

el contexto indica acc ión an te r io r .

^ bla θεά ω ν : d iv ina en t r e l a s d iosas .

15 είνα ι: sujeto, Ulis es. i* Es el déc imo a ñ o desde la t om a de T r o y a

y po r lo t a n to el vigés imo desde qu e Ulises sal ió de í t a c a ) ; τ ι ερ ι πλ . ένιαυτέον:

l i tera lme nte , a l rotar los aniv ersar ios , es to es , a l paso de los a ñ o s .

τφ e l antecedente es Ε το ς ; o t : a na f ó r i c o , U l i s e s ; έ ι ο Ε κ λ ώ σ α ν τ ο : de c r e

ta r on fli t, h i l a ron e l h i lo de su v id a ; ve r no t a a

Iliada

X X IV 525).

1 κα ΐ μ ετά. . . ψ ίλο ισ ι: inc luso en t r e los suyo s ( es dec i r, inc luso en su pro pia

casa tuv o que suf ri r pru eba s f rente a los pretend ientes) . Ulises

hab í a

cegado a Po l i f emo , hijo de Pos idón

Od. IX 353-414).

4̂

δ υ σ ο μ έ ν ο υ . . .

α νιό ντο ς: gen . loca l ( usado en

sus t i tución de un locat ivo) , en la región del

so l pon ien te . . . , nac ien te .

5

ά ντιό ω ν : pa r t . f ut . d e ά ντιά ω , c r e a do a n a

lóg icamente , con diéctasis (ver Apénd i c e I I I Β 12), sob r e o t r o s fu turos c om o

έ λ ά ω ν ; ε κ α τ ό μ β η ς : h e c a t o m b e , q u e o r ig i n a ri a m e n te significó sacrif icio

de cien (εκ α τόν) reses (βοΰ ς) , se em plea y a cu an do en tre las víc t imas incluso

hay c o r d e r o s ; de o t r o s con t ex to s se infiere qu e t amb ién e l n úme r o pod í a

n o

ser

c ien to .

Ενθ

ά λ λ ο ι μ έν τιά ντες, δσο ι ψ ύγο ν αίτιύν δ λ εθ ρ ο ν,

οίκοι έ σ α ν °^, π όλ εμ όν τε π εφ εογό τες ήδέ θάλα σ σα ν*

τόν δ' οίον, νόστου κεχρημένον ήδέ γυναικός,

νύμφ η τιότνι Μ ρυκε Κ αλυ ψ ώ , δια θ εάω ν,

15 έν σ πέεσ ι γλ α ψ υ ρ ο ίσ ι, λ ιλ α ιο μ ένη τιόσ ιν είνα ι.

Ά λ λ ' δτε δή έτο ς ή λθ ε ττεριτιλομ ένω ν ° ̂ ένια υτώ ν,

τω ο ί έτιεκλ ώ σ α ντο θεοί οΓ κόνδε νέεσ θα ι

είς 'Ιθά κ η ν, ο ύ δ ' ενθα τιεψ υγμένος ή ε ν ° ' ά έθλ ω ν,

κα ί μ ετά ο ίσ ι' ^ ψ ίλο ισ ι θεοί δ ' έλ έα ιρ ο ν ά π α ντες

20 νόσψ ι Π οσ ειδάω νος ό δ ' ά σ π ερχές μενέα ινεν

ά ντιθέφ ' Ο δ υ σ ή ι' ' τιάρο ς ή ν ' ^ γα ια ν ίκέσ θα ι.

Ά λ λ ' ό μέν Α ιθίοπ α ς μ ετεκία θε τη λ ό θ ' έό ντα ς,

Α ιθίοπ α ς, τοί^ '^ διχθά δεδα ία ται, έσχα τοι α νδρ ώ ν,

οί μ έν δυσ ομ ένου ° Ύ π ερ ίο νο ς, οί δ ' α νιό ντος,

25 ά ντιόω ν τα ύρ ω ν τε καί ά ρνειώ ν εκα τό μ β η ς.

Ε ν θ ' δ γε τέρ π ετο δα ιτί π α ρή μ ενος οί δέ δή ά λ λ ο ι.

Ζ ηνός ένί μ εγά ρο ισ ιν Ό λ υ μ π ίο υ α θρ όο ι ή σ α ν.

2 8 - 7 9

Ε η la asa mb lea de los dioses Ze us af i rma, co n e l e jemp lo de Egis to, que

no son los dioses los que causan males a los hombres , s ino e l los mismos por


3/52

LA ODISEA 1 3 3

8 9 5

P r o p u e s t a d e A t e n a e n l a a s a m b l e a : H e r m e s d e b e s e r e n v i a d o a O g i g i a ,

la isla d e C a l i p s o , p a r a p o n e r e n c o n o c i m i e n t o d e la n i n f a l a d e c i si ó n d e lo s

d i o se s s o b r e e l r e g r e s o d e U l i s e s . A t e n a m i s m a i r á a I t a c a p a r a d a r i n s t r u c -

c i o n e s a T e l e m a c o , hijo d e l h é r o e .

80

TÒV

δ ή μ είβετ' έπειτα θεά γλα υκ ώ πις Ά θή νη

«ώ π ά τερ ημ έτερε Κ ρο νίδη, ϋπ α τε κ ρειόντω ν,

εί μ έν δή νυν το ύ το φ ίλ ο ν μ α κά ρεσ σ ι θεο ίσ ι,

νο σ τή σ α ι Ό δ υ σ ή α π ο λ ύ φ ρ ο ν α δ ν δ ε ' ^ δ ό μ ο ν δ ε,

Έ ρ μ εία ν μέν έπειτα, διά κτορ ον ά ρ-ζειψ όντην,

85 νήσον ές Ώ γο γίη ν ότρύ νομ εν ° δψ ρα τά χισ τα

νύμφ η έί3πλοκ άμ φ εϊπη νημ ερτέα β ου λή ν,

νόστον Ό δυσ σ ή ος ' ' τα λα σ ίφ ρο νος, δ ς κε νέηται.

Α ύ τά ρ έ γ ώ ν ' ^ Ί Θ ά κ η ν έσ ελ εύ σ ο μ α ι, δ φ ρ α ο ί υ ίό ν

μ ά λλ ο ν έπο τρύ νω , κα ί οί μ ένος έν φ ρεσΙ θή ω ,

90 είς άγορ ήν κα λέσα ντα κάρη κο μ όω ντας Α χα ιο ύ ς

πα σ ι μ νη σ τήρ εσσ ιν ά π ειπ έμ εν ° οϊ τέ οί α ΐεΐ

μ ή λ ' ά δινά σ φ άζουσ ι κα ί είλ ίπ ο δα ς έλικ α ς βοΟ ς.

Π έμψ ω δ ' ές Σ πά ρτην τε καί ές Π ύλον ή μ α θόεντα ,

νόστον πευσόμενον πατρός φίλου, ην που άκούση,

95 ή δ ' ϊνα μιν κ λ έο ς έσ θλ ό ν έν ά νθρ ώ πο ισ ιν έχη σ ιν.»

8 τ ο ν : Z e u s . 83

vooT Í j o a i : e x p l i c a

τοϋτο del ver so an te r io r ; δνδε

δ ό μ ο ν δ ε : nótese la repe t ic ión de la pos t pos ic ión δ ε ό τ ρ ύ ν ο μ ε ν :

subj .

exhor ta t ivo .

87

νόστον : apos ic ión que prec isa el con ten ido de βου λήν ;

ώ ς κε νέη τα ι: in te rrogat iva indirec ta expl ica t iva de νό σ τον, de qué mane ra

reg re sa rá . 88 ot : d ativo s imp atètico , su hijo . 89 o [ . ana fó r i co . Te lé -

m a c o . 9 ά δ ι ν ά :

caUficación

q u e

H o m e r o

a p l i c a

f r e c u e n t e m e n t e

a

a n i m a l e s

q u e v i v e n e n g r u p o s , c o m o o v e j a s y m o s c a s

¡li d I I 4 6 9 ;

ε ί λ ί π ο δ α ς . . .

β ο Ο ς: v e r

¡li d X X I I I 166. πευσ όμ ενον : en acusa t ivo porq ue va re fe

r ido a l com pl . d i r . de πέμψ ω , Te l em aco ;

¥ v

π ο υ : a ver si en a lguna p ar te . . . .

95 L a fam a le t iene a é l , don de nosotros d i r íamo s é l t iene la fam a ; sobre

es tas concepciones ver In t roducción § 1 .

sus ac tos de insolenc ia . Ante los reproches de Atena , protec tora de Ul ises ,

Zeus declara que no es él , s ino Posidón, quien mantien-s a Ulises alejado

de su patria y se pronuncia en su favor.


4/52

1 3 4 HOMBRO

9 5 4 4 4

Bajo el aspec to de M ente s rey de los tafios A ten a se pres enta en el

pa lac io de Ul ises donde los pre tendientes de Penèlope campan por sus res

petos . Ate na-M entes a quien Tele ma co rec ibe hos pi ta la r ia men te y le conf ía

sus infor tunios persu ade a l joven par a que pre par e un via je a Pi lo y E spa r ta

en busca de not ic ias sobre su padre . Telemaco convoca una asamblea de l

pueblo para el día siguiente.


5/52

C A N T O I I

1 4 3 4

En la asamblea de los i tacenses Telemaco se queja de la conducta de los

p re tend ien te s y p ide ayud a a l pueb lo . U n o de los p re tend ien te s An t íno o

cu lpa a Penè lope que los ha engañ ado con l a p rom esa de casa r s e cuan do

confecc ione e l sudar io de Laer tes pues des te je por la noche lo que te je por

e l d ía . Te lemaco pide a los pre tendientes que desa lo jen su casa . Un prodigio

enviado por Zeus es in te rpre tado por e l anc iano Al i te rses como s igno de l

pró xim o regreso de Ul ises . El pre tend iente Eur ím aco r id icul iza a l anc iano .

Te lem aco p ide un ba rco pa ra su v iaj e . E l anc iano M e nto r le apoy a pe r o

después de l amenazador d iscurso de Leócr i to la asamblea se d isue lve . Atena

ba jo el a spec to de M en to r an im a a Te lem aco y l e p rom e te ayuda . Te lem aco

responde con dec is ión a las bur las de Ant ínoo. Una vez que la nodr iza

Eur ic l ea ha p repa rado en s ec re to l a s p rov i s iones necesa r i a s Te lemaco y A tena -

M ento r embarcan a l c ae r l a noche en l a nave p roporc ionada por A tena

rumbo a P i lo .


6/52

C A N T O

I I I

1 4 2 9

Te l emaco y At en a -Men t o r son bien recibidos en Pi lo po r Nés t o r y lo s

suyos a quienes encuen t r an ocupados en ofrecer u n sacrificio a Pos i dón .

Te l emaco a pet ición de Nés t o r l e dice su n omb r e y e l objeto de su viaje.

Nés t o r le hab l a del regreso de lo s aqueo s desde T roy a p e r o n o pu ed e dar l e

i n fo rmación sobre la suer te de Ulises . Nar r a c i ó n de la muer t e de Agamen ó n

y venganza de Orestes . Nés t o r aconseja a Te l emaco que visite a Mene l ao

en Espa r t a . At en a -Men t o r desaparece en presencia de Nés t o r t r an s fo rmán -

dose en ave . Nés t o r r econoce a la diosa y le p rome t e u n sacrificio p a r a e l d ía

siguiente.

430

472

Descr ipc ión del sacrificio en h o n o r de At en a .

Ω ς Μ φ αθ*.

oí δ a p a

ιτάντες έποίτινυο ν. Ή λ θ ε μ έν δ ρ |3οί3ς

431 έκ π εδίο υ , ή λθ ο ν δέ θοή ς π α ρ ά νηό ς έίσ ης

Τ η λεμ ά χο υ έ τ α ρ ο ιμ ε γ α λ ή τ ο ρ ο ς , ή λ θε δέ χα λ κ εΰ ς

δ π λ ' έν χερσ ίν έχω ν χα λκ ή ϊα , πείρ α τα τέχνη ς,

ά κμ ονα τε σφΟ ράν τ' εόπ οίη τόν τε πυ ρά γρη ν,

435 οΙσίν τε χρυσ όν έργά ζετο ή λθ ε δ ' Ά θ ή νη

ίρώ ν* ^* άντιόω σ α· γέρω ν δ ' ίππ η λά τα *^ Ν έστω ρ

χρυσ όν έδ ω χ'· ό δ ' έπειτα β οό ς κέρα σ ιν π ερίχευεν °

άσ κήσ ας, tv ' ά γα λμ α θεά κ εχάρ οιτο°^ ' ίδουσ α .

Β οΰν δ ' άγέτη ν°*^ κεράω ν Σ τρα τίος καί δΐος Έ χέψ ρ ω ν.

« ο Ω ς Μ φ α θ ' : s uj et o, Nés t o r que h a d ado a sus hijos ins t rucciones p a r a

el

sacrificio el

cual

t iene

l ugar no

en

un

t emplo s ino

a l

ai re

l ibre

ver

g lo -

sar io

s.

V νη ός) ; o t δ ' : los h i jos de

Né s t o r ;

β οΰ ς : un a va ca (pa ra e l s exo

ver 455) ; a Atena se of recen s iempre

víct imas h emb r a s .

θ ο ή ς :

epí te to

ornam enta l impues to por l a fó rmula l a nave e st á va r ad a ) ;

έίσης: ver

lUada XXII I 162 . « χ α χ κ ε ύ ς :

t é rm ino genera l p a r a el artífice de me t a l e s ;

aqu í orfebre (cf . 435-437) ; en el I mi len io , h e r r e r o ; el t é rm ino se or iginó

en la edad del b ronce .

^ χ α λ κ ή ϊα : p r o p io s d e u n χ α λ κ ε ύ ς .

^^é

ά ν τιό ω σ α :

ve r Od I 25.

¿

5 · ; e l o r f eb r e ;

περίχευεν:

ver t ió ( s in dud a o ro en

polvo) ,

en t om o a

(περί- ) , lo s cuerno s . κ ερά ω ν : gen . depend ien te


7/52

LA ODISEA 137

de la noc ió n de cog er , impl íc i ta en

ά γέτη ν , l l evaban l a vaca cog ida po r

los cu ern os . +'


8/52

138

HOMERO

l a c a m e d e la res d e sc ua rt iz ad a ; έ κ . . . τ ά μ ν ο ν : p ro pi am e nt e, s ep ar ar on

c or ta nd o , m o n da ro n l os m u s l os ; p ara μ η ρ ί α v er / /. I 4 0. ^ ά ν τ α

κ α τ ά μ ο ι ρ σ ν : todo según la distribución ritual ; κ α τ ά . . . κ ά λ υ ψ α ν : cu

brieron totalmente ( κ α τ α - ) los huesos de las piemas con grasa, en doble

capa (δ ΐ ι ι τ υ χ α ). ώ μ ο θ έ τ η σ α ν : pusieron tro zos de carne , al parecer

tomados de diferentes partes de la víctima, para simbolizar que se ofrece a

los dioses la víctima entera. ^ παρ α υ τ ό ν : en acu sativo, acercándose

a

éstor

lo s jóvenes

( ν έ ο ι )

tenían en sus manos asadores de cinco pinchos

a

modo

de

grandes

tenedores). κ α τ ά : p ar a e l v a lo r d e e st e p re ve rb io

ver 457; al mismo tiempo que se consume la parte ofrecida a la divinidad, los

oferentes comen las visceras asadas, buscando la simultaneidad para subrayar

la creencia de que e l sacri ficio es un banquete con los dioses . ^ 2 τ ά χ λ α :

las

demás partes , lo que queda después de separar la ofrenda de la divinidad

y las entrañas;

ά μ φ ' ό β ε λ ο ί σ ι ν : a u n o y o tro extrem o de lo s asad ores ,

q u e s ob re sa le n p o r a m b o s l a do s d e l o s p e da z os d e c a m e . λ ο ΰ σ ε ν :

ofrecer el

baño

es

uno

de

lo s

deberes

de

hospital idad,

y ,

cuando

se

trata

de

un

huésped

ilustre,

este

deber

corre

a

cargo

de

una

mujer

de

la

familia

del

anfitrión.

^ λ ί π ' έ λ α ί φ :

expresión

formular

con

verbos

de

untar ;

λ ί π α p ro pia m en te e s a d ve rb io , pingüemente , abundantemente cf. λ ι π α ρ ό ς ,

pingíie . En realidad, le pone primero la túnica y después el manto .

*™ κ ρ έ ' υ π έ ρ τ ε ρ α : las carnes de encim a (δ π ε ρ -), en

oposición

a

las

entrañas

del v. 461.

τιά ντα κ α τά μ ο ίρ α ν , κ α τ ά τε κνίσ τ) έ κ ά λ υ ψ α ν

δίπτυχα τιοιήσ αντες, έτι α υτώ ν δ ώ μ οθ έτη σ α ν.

Κ αίε δ έτιΐ σ χίζη ς ό γέρ ω ν,

έτιΐ ^

δ αϊθοττα οίνον

460 λείβ ε· νέο ι δ έ τια ρ α υ τόν έχο ν τιεμττώ βολα χερ σ ίν.

Α ύτάρ έτιεί κ α τ ά μ ή ρ έ κ ά η καΐ σ τιλά γχνα ττάσ αντο,

μ ίσ τυλ λό ν τ ά ρ α τά λ λ α καΐ ά μ ψ όβ ελοίσ ιν έπειρα ν,

ώ τιτω ν δ ά κρ οτιόρ ου ς ό β ελο ύ ς έν χερσ Ιν έχ ο ντες.

Τ όψ ρα δέ Τ ηλέμαχον λοΰσ εν κα λή Π ολυκά σ τη ,

465 Ν έσ τορ ος ότιλοτάτη θυ γάτηρ Ν ηλ η ϊά δαο .

Α ύτά ρ έτιεί λο υ σ έν τε καΐ έχρ ισ εν λίτι* έλ α ίφ ,

ά μ ψ ΐ δέ μιν ψ αρός κα λόν β ά λ ε ν ήδέ χιτώ να ,

έκ (> άσαμίνθου βή δέμας άθανάτοισιν όμοίος

τιάρ δ 8 γε Ν έσ τορ

ι ώ ν

κ α τ ά ρ έ ζ ε τ ο , ττο ιμ ένα λ α ώ ν.

470 01 δ* έττεΙ ώ τττησ αν κ ρ έ ύτιέρτερα κα ΐ έρ ύ σ α ντο ,

δα ίνυνθ έζόμ ενοι έτιΐ δ ά νέρες έσθλο ί δ ρ ο ν τ ο

οίνον ο ίν ο χ ο εΟ ν τε ς ένΙ χρ υ σ έοις δετιά εσσ ιν.

4 7 3 - 4 9 7

Después del banquete Telémaco, acompañado de Pisístrato, hijo de Néstor,

parte camino de Esparta, haciendo noche en Peras.


9/52

C A N T O I V

1 8 4 7

Tele ma co y Pis ls t ra to son hospi ta la r iam ente rec ib idos en Esp ar ta po r Me -

nelao . En e l curso de la conversac ión Menelao nombra a Ul ises . Las lágr imas

de Telemaco por e l recuerdo de su padre hacen sospechar a Menelao y a

Helena quién es su huésped. Pis ís t ra to reve la la ident idad de ambos . Helena

ca lma la exc i tac ión de Telemaco mediante una droga maravi l losa . Helena y

M ene lao evocan ha zañ as de Ul ises . Al d ía s iguiente M ene lao cuen ta sus och o

año s de aven turas e inform a a Telem aco de que según le d i jo Pr ote o e l

v ie jo de l m ar en Egipto su pa dre se enc on trab a en la i s la de Ogigia re tenido

por Ca l ipso . M ene lao qu ie re que Te lemaco pe rmanezca a lgún t i empo gozando

de su hospi ta l idad pe ro és te expresa sus deseos de par t i r en seguida . L a

escena se t ras lada a í taca don de los pre tendie ntes enter ado s de l v ia je de

Te lem aco dec iden t ende r le un a emb oscada . U n sueño env iado por A tena

tranqui l iza a Penèlope sobre la suer te de su h i jo . Los pre tendientes acechan

la l legada de Telemaco en el is lote de Astéride.


10/52

C A N T O

V

1 2 2

T r a s u n a n u e v a a s a m b l e a d e lo s dioses Zeus e n v í a a H e r m e s c o n la o r d e n

de q u e Cal ipso deje par t i r a Ulises La d i o s a a u n q u e c o n t r a r i a d a o b e d e c e

2 3

224

P a l a b r a s d e Cal ipso co n l a s q u e h a c e u n ú l t i m o i n t e n t o d e r e tener a Ulises

promet iéndole la i n m o r t a l i d a d Ne g a t i v a d e Ulises

«Δ ιογενές Λ α ερτιά δη , τχολυμήχαν ' 'Ο δυσ σ εΰ,

οΰτω δή ο ΐκόνδε ψ ίλη ν ές τιοα ρίδα y lccv

205 α ύ τίκ α νΰν έθ έλ εις ίένα ι; σ ύ δέ χα ίρ ε καΐ Ιμ π η ς.

Ε ί γε μ έν είδείη ς σή σι ψ ρ εσ ίν' '^ '' δσ σ α τοι αΐσ α

κ ή δ ε' ά να π λή σ α ι, ττρίν π α τρίδα γα ία ν ίκ έσ θα ι,

ένθάδ ε κ ' αυ θι ' ' μ ένω ν σύν έμ οί τόδ ε δώ μ α ψ υλά σ σ οις

α θά να τος τ ' είη ς, ίμ ειρ ό μ ενό ς π ε ρ ^ ίδέσ θα ι

210 σήν ά λ ο χο ν, τή ς'* ° α ίέν έέλδεα ι ήμ ατα πά ντα.

Ο ύ μέν θην

κείνη ς γε χερ είω ν' ^ ^ εύχο μ α ι είνα ι,

ού δέμ α ς ου δέ ψ υή ν, έπεί οί5 π ω ς ου δέ έοικ ε

θνη τά ς άθοτνάτησ ι δέμ α ς κα ί είδο ς έρ Ιζειν. »

Τ ήν δ ' άπ α μ ειβό μ ενος προσ έψ η πο λύμ η τις 'Ο δυσ σ εύς·

215 «π ότνα θεά , μή μο ι τόδ ε χώ εο ' οίδα κσΐ α υ τός

πά ντα μ ά λ ' , ουνεκα σ ε ίο περίψ ρω ν Π ηνελόπεια

είδος άκιδνοτέρη μέγεθος τ' είσάντα Ιδέσθαι

204 οΰτω δή : as í pu es , Cal ip so ext rae la consecu encia de la act i tud de

Ulises . 2 6

alaa

l i te ralm en te, es destin o pa ra ti , r igiendo

ά ν α π λ ή σ σ ι.

τόδε δώ μ α φ ολά σσ οις : l i t. gua r da r í a s es ta casa es to es vivir ías en

es ta ca s a . Sobr e es ta expres ión i ngenua del prop io va le r ver 1 9 1 .

δ έμ α ς: ve r g losa r io y c f. μ έγεθ ο ς, ν . 21 7; obsérvese l a a c u m u l a c i ó n

enfát ica d e negac iones 2i5Tj¿xva : v a r i a n t e fonét ica d e ιτότνια. 2 6 οΟ νε-

κ α : n o causa l , s ino expl ica t ivo de ιιό:ντα; περίφ ρω ν: m uy pru de nte con

περι- indicando super ior idad. 217 ε ίσ ά ν τ α : a d v e r b io . 22 ν ό σ τ ιμ ο ν ή μ α ρ ;


11/52

LA ODISEA 141

ver

Od.

I 9 . 22

χ ι ς

θ εώ ν : a lus ión a Pos i dón . μ ετά : rige το ίσ ι

( és tas , las pena l idades y a sufridas), en con t ra s t e con τόδε és ta , la pena-

l idad eventua l a q ue a lu de e l v . 22 1.

όκ τω κα ιδεκά τχι: ver / / . I 54 ; σ κ ιό εντα : ver / / . I 157. 280 τιέλεν:

e l su je to es δρεα.

282

α ν ιώ ν : r e g r e s a n d o , m i e n t r a s r e g r e s a b a d el

país de

lo s e t íopes orienta les , pues to q u e pasa p o r los mon t e s Sol imos (ver índice).

8

είσατο: suje to Ul ises . 284 μ ά λ λ ο ν : má s d e lo que ya es taba .

86

μ ετεβού λευσ αν : apu n ta l a idea de cam bio de p lanes , subra yada por

ά λ λ ω ς. 288 σ χεδό ν : l i t. t oca ndo con l a m an o (cf . Μ χομαι) , c e rca de ;

α ίσ α : p a r a l a

cons t rucc ión ve r Od V 206.

89 έκψ υγ έειν: la

t e rminac ión

- ε ε ι ν puede ocu l t a r bien -έ-εν s in contraer, con sílaba final larga por posición.

ή μέν

à

βρ οτός έστι, σύ δ ' αθ ά να τος καΐ ά γή ρ ω ς.

Ά λ λ ά καΐ ώ ς έθέλω καΐ έέλδο μ α ι ή μ α τα τιάντα

220 οΐκα δέ τ ' έλθ έμ ενα ι καΐ νόσ τιμ ον ή μ α ρ ίδέσ θα ι.

Et δ ' αδ τις ^ α ίη σ ι θεώ ν ένί οίνοπ ι τ ιό ν τ φ

τλή σ ομ α ι έν σ τήθεσσ ιν έχω ν ταλ α τιενθέα θ υ μ ό ν

ήδη γάρ μ άλ α πο λλ ά πάθον καΐ π ολ λά μόγησα

κύμ ασ ι καΐ π ο λέμ φ μ ετά κα ί τόδ ε τοίσ ι γενέσ θω .»

225 277

Ulises cons t ruye una ba lsa en la que zarpa de Ogigia .

2 7 8 2 9 6

Cuando Ul i s e s está a pun t o de a r r i b a r a la t ie r ra de los feac ios , Pos idón

desencadena un a t empes tad .

Ε π τά δέ καί δέκα μ έν π λέεν ήμ ατα πο ντοπ ορ εύω ν,

όκ τω κα ιδεκά ττ) δ' έφ άνη δρ εα σ κ ιόεντα

280 γαίη ς Φ αιήκω ν, δ θ ι̂ ' ^ ^ 4 ^^γχι̂ τ̂ ον π έ λ ε ν ° ' α ύ τφ '

είσ α το δ ' ώ ς δ τε ρινός έν ή ερο ειδέϊ ^ π ό ντω .

Τ όν δ ' έξ Α ιθιόπ ω ν ανιώ ν κρ είω ν ένοσ ίχθω ν

τηλ όθ εν έκ Σ ολ ύμ ω ν ορ έω ν ίδεν είσ α το γά ρ οί

πόντον έπιπλώ ω ν '

ó

δ έχώ σα το κη ρό θ ι̂ ' μά λλ ον ,

285 κινήσ ας δέ κά ρη πρ ο τί δν ' μυθήσατο θυμόν

« Ω πόπ οι, ή μ ά λα δή μετεβο ύλευσα ν θεοί ά λ λ ω ς

ά μ φ '

'Ο δυσ ήϊ έμ εϊο ' ' μ ετ' Α ίθιόπ εσσ ιν έό ντο ς,

κα ί δή Φ αιήκ ω ν γα ίη ς σ χεδό ν, ένθα ο ί α ίσ α

έκφ υγέειν μ έγα πείρ α ρ ό ϊζύ ο ς, ή μιν ίκάνει


12/52

142 HOMERO

o b ien -έμεν , con e l mismo a la rgamiento

p r o s ó d i c o τιεΐρσ ρ ό ϊζύ ο ς: co m o

si fuese οΙζύν,

exp res ión

c o m p r b l e

τ έ λ ο ς θ α ν ά τ ο ι ο . ^90 δ δ η ν . . .

κ α κ ό τη τος: has ta la sac iedad de la desgrac ia . ^92 τρ ία ινα ν : e l t r i de n t e

es u tens i l io de pesca (pa ra a tu nes , por e jemplo) , a t r ibu to m uy n a tur a l e n

quien es el

señor del m r

9 α ί θ ρ η γ ε ν έ τ η ς :

v r i c ión

poé t ic de α ίθ ρ η -

γ ε ν ή ς

Ilíada), nac ido en e l c ie lo des pej ado ; e l Bóreas es e l v iento N or te ,

frío,

y cuando e l c ie lo está despejado, las he ladas son más in tensas.

290 ά λλ * Μ τι μ έν μίν ψ ημι &δην έλά α ν κ α κ ό τη τος.»

Ώ ς είτΐώ ν σ ύνα γεν νεφ έλ α ς, έτά ρ α ξε δέ πό ντον

χερσ ί τρία ινα ν ε λ ώ ν ιιά σ α ς δ ' όρ όθ υνεν ά έλ λ α ς

π α ν το ίω ν ά ν εμ ω ν , σ ύ ν δ έ νεφ έεσ σ ι κ ά λ υ ψ ε

γα ϊα ν όμ ου κα ί πό ντον όρ ώ ρει ° δ* ού ρα νόθ εν νύξ

295 σ ύ ν δ* Ε δρό ς τε Ν ότος τ* έ π ε σ ο ν Ζ έψ υρός τε δυσαή ς

καί Β ορέης α ίθρ η γενέτη ς, μ έγα κΟ μα κ υλίνδω ν.

297 493

Ulises , con su balsa des trozada,

está a punto de perecer . Grac ias a la

ayuda de la d iosa mar ina Ino-Leucotea , cuando la cólera de Posidón remi te ,

y a la de su protec tora constante Atena , logra a lcanzar la costa feac ia , en

l a desembocadura de un r ío . Al l í , ago tado , se due rme p ro fundamente .


13/52

C A N T O V I

1 5 5

Atena

sugiere

en

sueños

a

Naus í caa ,

hija

de

Alcinoo ,

rey

de

lo s

feacios,

que

vaya

a l

r ío

a

l avar

la

ropd .

5 6 7

Naus ícaa

pide

a

su

pad r e

ca r r o

y

muías

pa r a

ir

a l

r í o .

H δέ μ ά λ' ά γχι στασ α ψ ίλον τιατέρα προ σ έειπε

« Π ά ππ α ψ ίλ ' , ο ύ κ ν δή μοι έψ οπλίσ σειας άπήνην

δψ ηλήν είίκυ κλ ον, ϊνα κλ υτά εϊμ α τ' ά γω μ α ι

ές π οτα μ ό ν π λυ νέο υσ α , τ ά μ ο ι ρ ερ υπ ω μ ένα κ είτα ι;

60 καί δέ σοί α υτφ έοικε μ ετά πρώ τοισ ιν έόντα

βο υλά ς βο υλεύειν κα θαρ ά χροΐ εϊμ α τ' έχοντα

πέντε δέ τοι ψ ίλοι υΐες ένί μ εγά ρο ις γεγάα σ ιν °

οί δύ ' όπ υίοντες, τρεις δ ' ήΐθεοι θα λέθοντες

ο ί δ ' α Ιεί έθ έλ ο υ σ ι ν εό π λ υ τ α εϊμ α τ ' έχ ο ν τες

66 ές χορ όν έρχεσθα ι τά δ ' έμ ή ψ ρενΙ π ά ντα μ έ μ η λ ε ν» ° ο

Ω ς έψ ατ' α ϊδετο γά ρ θα λερό ν γάμ ον έξονομή ναι

π α τρ ί φ ίλφ

ó

δέ πά ντα νόει καί άμ είβετο

μ ύ θ φ '

«Ο ί5τε τοι ήμ ιόνω ν ψ θονέω , τέκο ς, οϋτε τευ ' ά λ λ ο υ .

Ε ρχευ ' άτάρ τοι δμώ ες έψ οπλίοσουσ ιν άπήνην

70 ύψ ηλήν εϋκ υκ λο ν, οπ ερτερίη ά ρα ρυ ϊα ν.»

56

Ή : N a u s

í c a a ;

ούκ δ ν . . . έφ οπ λίσ σ εια ς : op t . po t e nci a l e m p l e a do c om o

un imperat ivo de co r tes ía Naus ícaa hace la pe t ic ión con za lamer ía ; ά π ή ν η ν . . .

ύψηλήν (ν. 58) : ver glosar io. 59 E1 lav ado d e la ro pa n o es , en e l m un do

homér i co un

t rabajo

r eservado

a

las

esc l avas ;

μ ο ι :

dat .

ét ico .

6 X °^

ver

glosario.

6 δ ύ ' . . . τρ είς δ ' : en

aposición

distr ibutiva

a

π έ ν τ ε . . .

υΙες; όπυίοντες: aunque

están

casados v iven

en

el

hoga r

del

pad r e .

Ho m e r o

refleja

la

ant igua

familia

pat r i a rca l

griega

(γένος) , en la cual viven con e l

patr iarca (πατήρ) sus hijos y la familia de

éstos . 64

o t

δ :

lo s

t res

solte-

ros.

67

τιάντα ν ό ει: se dab a cuen ta de to do , de lo qu e

Naus í caa

decía

y

de

lo

que

ca l l aba .

Obsérvese

el

acen to

el

presente

es

νοεί). 68 ^ευ;

gen. del indefinido τις.


14/52

144

HOMERO

71 -109

Nausícaa y sus s i rv ientas , una vez lavada la ropa , se ent re t ienen jugando

con una pe lota .

1 1 0 -1 8 5

Ulises es desper tado por los gr i tos de las muchachas. Mient ras las demás

huyen, sólo Nausícaa escucha amablemente su súpl ica .

110

Ά λ λ ' δ τε δή ά ρ έμ ελ λ ε τιά λιν οΐκόνδε νέεσ θα ι

ζεύξα σ ' ή μ ιόνου ς πτόξα σ ά τε εϊμ α τα κ α λά ,

ένθ ' α δτ ' ά λ λ ' ένόησε θεά γλαυκώ -πις Ά θή νη ,

ώ ς 'Ο δυσ εύς έγ ρ ο ιτο ^ , ΐδοι τ' εύώ πιδα κ ού ρη ν,

ή οί Φ αιήκω ν α ν δ ρ ώ ν ιτόλιν' ' ' ' ' ήγήσαιτο.

115

Σ φ σ ϊρα ν έπ ειτ' έρρ ιψ ε μ ετ' ά μ φ ίπ ο λο ν βα σ ίλεια

ά μ φ ιπό λου μ έν ά μ α ρ τε, βα θείη δ έμβαλε δίνη,

αί

δ

έ π Ι μ ακρόν ά ϋ σ α ν . Ό

δ

έγρετο δίος 'Ο δυσ σ εύς,

έζόμ ενος δ ' δρμ α ινε κ α τά ψ ρένα κα ί κ α τά θυμόν

« Ω μοι έγώ , τέω ν α δτε βρ οτώ ν ές γαΐα ν ίκ ά νω ;

120 ή φ οϊ γ ' ύβρισ ταί τε κα ί ά γρ ιο ι ο υ δ έ δίκαιοι,

ήε ψ ιλόξεινο ι καί σψ ιν νό ο ς έστί θεουδή ς ;

ώ ς τέ με κουράω ν '=^ '' ά μ ψ ή λυ θε ^ θή λυς ά ϋτή,

νυμψ άω ν, αϊ έχου σ ' ορέω ν α ίπεινά κά ρη να

κα ί π η γά ς π ο ταμ ώ ν καΐ π ίσ εα π οιή εντα

125

ή νύ που ανθρώ πω ν είμΙ σ χεδόν α ύδ η έντω ν;

ΐ' Ε μ ελλε: suje to

Naus í caa .

ζ ε ύ ξ α σ ' . . . π τ ύ ξ α σ ά τ ε : η ο s e e x pr es a

con es tos par t ic ipios lo que

Nau s í c a a h ac e , sino que con t i núan bajo el efecto

de Μμελλε . Naus í caa se d i spon ía a unci r la s muías y a dob l a r la r o p a c omo

medidas

previas

a

su

r eg reso . ίν θ α : recoge δτε (ν. 110).

·13

ώ ς :

desar rol la δλλ (ο) (ν. 112) . ή : re la t iva con va lor f inal .

έ - π ε ι τ :

as í pu e s , c omo consecuencia del p l an de A t e n a ; μ ε τ : h ac i a . Εμ-

β α λ ε : comp l emen to

σ φ α ϊρ α ν . a t δ ' :

Nau s í c a a

y

las

s i rv i en t as ;

μ α κ ρ ό ν: ac . adverb ia l , e l g r i to se

oyó lejos cf. / / . XV I 268).

τέω ν =

τίνω ν , j on i s m o ; α δτε : una ve z

má s , después de ot ras s i tuac iones aná log as

en su largo peregrinaje.

22 ά μ ψ ήλ υθε : ά μ φ - ha c e r e fe r enc i a a l o s dos

o í do s ; θή λο ς: e l ad j . f unc iona

aqu í con dos t e rminac iones en l ugar de

θήλεια) .

123

ν ομ φ ά ω ν :

apos i c ión a

κο υρ ά ω ν . A U l i s e s, que f ue d e s pe r t a do

por e l

gr i te río femen ino, se le p lantea un a a l te rn a t iva : ¿son ninfas o m uch a

chas corr ientes? El segundo té rmino ya no se expresa con una aposic ión,

pero aparece formulado de ot ro modo en la orac ión in ter rogat iva indepen-


15/52

L O ISË

145

diente

del

ν 125 ^^

πειρή σ ομ αι: subjuntivo voluntativo, como el si

guiente. 127 θά μ νω ν : regido por π -εδύσετο : Ulises

salió de debajo de las

matas que le habían servido de cobijo mientras dormía i^s ·πτόρθον...

φύλλω ν (ν. 129): rama provista de hojas , frondosa .

29

^ύσ α ιτο: sujeto

πτόρθος; μήδεα φ ω τός: las partes pudendas varoniles , pa ra el desarrollo

de los símiles más allá de lo que la analogía de la situación exige, ver

Introducción § 20.

ύόμ ενος καΐ ά ή μ ενος: azotado por la lluvia y el

viento . 132 δα ίετα ι: empleo poco frecuente del sing. con un sujeto neu tro

dual. 132-33 El león se mueve entre (μετά- con dat.) bueyes y ovejas,

por ser animales lentos a los que el poeta imagina, además, encerrados

v. 134); en cambio, se lanza en pos de (μετά con ac.) los ligeros ciervos;

ά γρ ο τέρα ς: el sufijo -τερος marca el cont rast e salvajes frente a

domés-

ticas (ver Od III 470). '34 ^ a l : adv. 8 ά λλ υδ ις: eoli smo; -δις equi

vale a -δε. ι̂ ' σ χομ ένη : conteniéndose de huir. γούνω ν.. . λαβώ ν:

genitivo con verbos de tocar . Actitud no rma l en el suplicante que se postra

y abraza las rodillas. • 3 αΟ »-ω ς: así , tal como estaba, precisado p or

άπο σ ταδά : desde lejos , sin avanzar a tocar sus rodillas. i ^ εί: por

ver si . δοά σ σ α το: Este verbo está atestiguado sólo en el aoristo,

it*

λίσ σ εσθ αι: explica Ω ς. . . κέρδιον είνα ι. i*̂ λα βόντι: con

régimen

en a c , aunque es más frecuente el genit. v. 142); φ ρένα: ac. de relación.

ά λλ ' ά γ' , έγώ ν αυτός πειρήσομαι ^ * ήδέ Ιδω μαι.»

Ω ς ειπώ ν θάμνω ν ύπεδύσετο ° δίος Ο δυσσεύς,

έκ πυκινής δ' υλης πτόρθον κλάσε χειρί πα χείη

φ ύ λλ ω ν ώ ς ^ύσαιτο περί χροΪ μήδεα φ ω τός'

130 βή δ' ϊμεν ώ ς τε λέω ν όρεσίτροψ ος, άλκΙ πεποιθώ ς,

δς τ' είσ ' ύόμενος καΐ άήμενος, έν δέ οΕ δσσε '

δαίεται αύτάρ ó βουσΙ μετέρχεται ή όΐεσσιν

ήέ μ ετ' άγροτέρας έλάφ ους' κέλεται δέ έ γαστήρ

μήλω ν πειρήσοντα καΐ ές πυκινόν δόμον έλθείν

135 ώ ς 'Ο δυσεύς κούρησιν έϋπλοκάμοισιν έμελλε

μείξεσθαι, γυμ νός περ ' ' έώ ν χρηώ γάρ ϊκανε

σμ ερδαλέος δ' αύτήσι φάνη κεκακω μένος άλμ η,

τρέσσ αν δ' άλλυδις άλλη έπ ' ήϊόνας προύχούσας'

οϊη δ' Α λκ ινόου θυγάτηρ μένε τη γάρ Α θήνη

140 θάρσος ένΙ φρεσΙ θήκε καΐ έκ δέος ε ϊλ ε τ ο γυίω ν.

Στη δ' άντα σχομένη ó δέ μερμήριξεν 'Ο δυσ σεύς,

ή γούνω ν λίσσοιτο λαβώ ν εύώ πιδα κούρην,

ή αϋτω ς έπέεσσιν άποσταδά μειλιχίοισι

λίσσοιτ εΐ δείξειε πόλιν καΐ εϊματα δοίη.

145 Ω ς άρα οί ψ ρονέοντι δοάσσατο κέρδιον είναι,

λίσσεσθαι έπέεσσιν άποσταδά μ ειλιχίοισι,

μή οί γοΟ να λαβόντι χολώ σα ιτο φ ρένα κούρη*


16/52

Í OM RO

α ύτίκ α μ ειλίχιο ν καΐ κ ερ δα λ έο ν φ ά το μΟ θον'

«Γ ουνοΟ μα ί σ ε, άνα σ σ α θεό ς νύ τις ή β ρο τός έσ σ ι;

150 εί μ έν τις θεός έσσ ι, τοί ούρα νό ν εύρ ύν έχο υσ ιν,

Ά ρ τέμ ιδΙ σε έγώ γε, Δ ιός κούρη μ εγάλ ο ιο ,

ε ί δ ο ς

τε

μ έ γ ε θ ο ς

τε φ υήν τ' ά γχισ τα έίσκ ω

εί δέ τίς έσσι β ρ ο τώ ν, τοί έπΙ χθονί να ιετά ο υ σ ι,

τρίς μ ά κ α ρ ες μέν σ οί γε τιατήρ κα ί ττότνια μ ή τηρ ,

155 τρ ίς μ ά κ α ρ ες δ έ κα σ ίγνη τοι μ ά λ α ττού σφ ισ ι θυ μ ός

α ίέν έϋφ ρο σ ύνη σ ιν ία ίνετα ι εϊνεκ α σ εϊο '

λευσ σ όντω ν τοιό νδε θά λ ο ς χορ όν είσ οιχνεΟ σ αν'

κείνος δ ' αδ ττέρι κή ρι '^' ' μ α κ ά ρτα τος εξοχο ν ά λ λ ω ν,

δς κέ σ ' έ έ δ ν ο ισ ιβ ρ ίσ α ς οΐκόνδ ' άγά γηται.

160 Ο ύ γά ρ τιω τοιού τον έγώ ϊδον όφ θα λμ οϊσ ιν

ο ϋ τ' ά νδ ρ ' οϋτε γυναίκα σ έβα ς μ'

έ χ ε ι

είσ ορ όω ντα

*

•^,

Δ ήλ^ ^** δή τιοτε τοίο ν 'Α τιό λλ ω νο ς τιαρ ά β ω μ φ

φ οίνικο ς νέον έρν ο ς ά νερ χό μ ενο ν ένόησ α

ή λθο ν γά ρ καί κ εϊσ ε, ττολύς δέ μο ι έσττετο λ α ό ς

165 τήν όδό ν ή δή μ έλ λ εν έμ οί κα κά κ ή δε' έσ εσ θαι

ώ ς δ ' α υ τω ς κα ί κ εϊνο ίδώ ν έτεθήτιεα θυ μ ω

δή ν, έτιεί οϋ τιω τοίο ν ά νή λυθεν ^ ^ έκ δό ρυ γα ίη ς,

ώ ς σ έ, γύ να ι, ά γα μ α ί τε τέθητιά τε δείδιά τ ' α ίνώ ς

γο ύνω ν άψ ασθαι χα λετιόν δέ μ ε ττένθος ίκ ά νει.

Γ ουνοΟ μ αί σ ε: aqu í en sent ido figurado, pues to qu e Ulises h a decid ido

hab lar l e

desde

l e jos ;

δ ν α σ σ α :

t é rm ino

que

en

Hom e r o

se

apl ica

a

las

d iosas .

5

τ ο ι : an teceden te

θ εώ ν ,

según la equivalencia

τις θεό ς = τις θ εώ ν.

'54

σ ο ί: dat .

s impatè t i co .

55 μ ά λ α : co n ία ίνετα ι; σ ψ ισ ι: da t . s impa-

tèt ico, equivalente, po r t an t o , a un geni t ivo con el cual concue rda el par t icip io

λευσ σ όντω ν (ν . 157)

p róx imo ya a l emp l eo ab so l u t o .

57

είσοιχνεΰσαν :

Nót ese la concordancia

d

sensum con

θ ά λ ο ς . '58 ττέρι: ad v. p o r enci-

m a ; a de l a n t a l a i de a de Ε ξοχον δλ λ ω ν .

'5 »

β ρ ίσ α ς : t e n i en d o

más peso

(que los demás pre tendientes) por los presentes mat r imonia les

(έέδν . ) , que

e l novio of rece a l suegro y que r epresen tan un a com pra . o όψ θα λμ οΐσ ιν :

cf. έν όψ θα λμ οΐσ ιν, f r ecuente en H o m er o ; e l ho m bre

homér i co , con un a

acti tud aún pasiva an te el mund o , ve las cosas

en sus o jos , n o

con sus

o jo s

Snell) .

χοΐον : un a mara v i l l a t a l ( com o

Naus í caa ) , prec i sado

po r la aposición del verso siguiente

(ερνος) .

5

τήν όδ ό ν : en e l curso de

e s e v i a j e ; ή . . . Ε σ εσθα ι: e n el que ya e s t a ba de c id i do po r e l de s t ino que

me ocur r ie r an funes tas cu i ta s . E n un a concepción fa ta l i s ta , los hechos que

están a pu nto de ocu rr i r son los qu e e l dest ino ma rca . '*«

ώ ς . . . ώ ς

(ν. 168) : orden inverso a l ha bi t ua l en las co m pa rac ion es ; έτεθή τιεα: 1. ' per -

sona s ing. del pluscuamperfecto de un verbo defect ivo (per fecto τέθηττα) .

En la

t e rminac ión - εα apa r ece u n a l argamien to ε c omo en el p luscuampefec to


17/52

LA òDisÈA 7

7

Χ θιζός έε ικ ο σ τφ ' ' φ ύγο ν ή μ α τι οίνοιια ιιόντον

τόφ ρα δέ μ ' αίεΙ κ υ μ ' έφ όρει κρα ι-πναί τε θ ύ ελ λ α ι

νή σου ό π ' Ώ γυ γίη ς νυν δ ' ένθ ά δε κ ά β β α λ ε δ α ίμ ω ν ,

δφ ρα τί τιου κα ί τήδε πά θω κ α κ ό ν ού γ^ ρ όίω

•πα ύσ εσ θ', ά λ λ ' ετι π ο λ λ ά θεοί τελέο υσ ι π ά ρ ο ιθεν.

175 Ά λ λ ά , ά νασ σ ' , έλέα ιρε ' σέ γάρ κακά π ο λλ ά μ ογήσα ς

ές πρώ την ίκόμ ην, τω ν δ ' ά λλ ω ν

oí5

τ ι να οίδα

α νθρ ώ π ω ν, ο ϊ τήνδ ε π ό λιν κα ί γα ϊα ν Ιχουσ ιν

ά σ τυ δέ μοι δεϊξο ν, δό ς δέ ^ά κ ο ς ά μ φ ιβ α λέσ θα ι '

εί τί πο υ εϊλυ μ α ^σ π είρω ν έχες ένθ ά δ ' ίοΰ σ α .

180 Σ οΙ δέ θεο ί τόσ α δο ϊεν δσ α φ ρεσ ί σησ ι μ ενο ινςίς,

ά νδρ α τε κα ι οίκο ν κα ί όμ οψ ρο σ ΰνη ν ό π ά σ εια ν

έσ θ λ ή ν ού μέν γά ρ του γε κρείσ σ ον κα ί ά ρ ειο ν,

ή δ θ ' όμ οφ ρο νέοντε νοήμ ασ ιν οίκον έχη τον 3 - ο «

άνήρ ήδέ γυνή π ό λ λ ' ά λ γεα δυσ μ ενέεσσ ι,

185 χά ρμ α τα δ' εύμ ενέτη σ ι μ ά λισ τα δέ τ' έκλυ ον α υτοί.»

186-331

N a u s í c a a facüi ta a Ulises vest idos y a l imen tos y le indica el c a m i n o del

pa lac io .

A

la

e n t r a d a

de

la

c iudad pa ra

evi ta r

hab ladur í a s de ja

a

Ulises

en u n b o s q u e c o n s a g r a d o a Atena aconse jándo le q u e espere y q u e se p r e

sente s o l o c o m o supl icante ante su m a d r e . A r e t e .

de ο ΐδ α , ιίδεα (ático ξίδη). ™ χθ ιζό ς: ver / / . I 424. τόφ ρ α : ha sta

e se m om ento , ha s ta ay e r ; έφ όρ ει: i t e ra t ivo -in tens ivo aa ran dea r . 1̂ 2 g ^ t .

μ ω ν

: e s una fue rza sobren a tu ra l ,

más

vago

qu e

θεό ς, qu e es un po der

divino an t ropomórf i co . ^ t π α ύ σ ε σ θ ' ( a i ) : su je to κ α κ ό ν ( o κ α κ ά ) ; π ο λ λ ά :

súplase κ α κ ά ; τ ε λ έο υ σ ι: f u t u r o . 175-176 σ έ . . . έ ς π ρ ώ τ η ν : s e p a r a da s p a r a

des taca r l a s : t ú eres la p r ime ra a la que yo m e h e acog ido (Ικόμην, c f . ι κ έ

της supl icante) . ·79 χ ι. _ είλυ μ α σ πείρω ν : u n s aco o a rp i l le ra pa r a en

volve r las ro pa s. '^^

Q Ú

ά ρ ε ι ο ν :

o ra c i ón nom i n a l p u r a ; súplase

ουδέν

como suje to . 83 ή ; desarrol la e l segundo t é rm ino de compa ra c i ón del ve rso

an te r io r ( του ) u t i l i z ando la o t ra cons t rucc ión pos ib le . 8 π ό λ λ ' ά λ γ ε α . . .

χάρματα (ν . 185) : apos ic iones a l con ten ido de l a o ra c i ón an te r io r .

85

μ ά

λ ισ τα . . . α υ τοί: y los prop ios (esposos) son los pr im eros en perc ib i r ( las

venta jas de la conc ord ia) ; εκλυον : ao r . g nómico


18/52

C A N T O V I

Mientras Nausícaa ilega a su casa Ulises se dirige hacia el palacio de

Alcinoo guiado por Atena. Descripción del palacio los jardines. Su súplica

la reina Arete es favorablemente atendida. A ruegos de Arete explica su

llegada. Alcínoo promete llevarle a ftaca al día siguiente en uno de sus

navíos. Todos se retiran dormir.


19/52

C A N T O

V i l i

1 - 6 1

Al día siguiente Alc ínoo an t e la a s amb l e a de los feac ios da cuen ta de lo

que h a p rome t i do al huésped . Se pone a pun t o la nave qu e h a de conduc i r

a Ulises y se hacen lo s prepa ra t ivos d e u n b a nqu e t e en su hono r .

6 2 - 7 8

Presentac ión del a edo Demód o c o .

Κ ήρυξ δ ' έγγύθ εν ή λθεν ά γω ν έρίηρ ον άο ιδό ν,

τόν πέρι Μ οΟ σ' έψ ίλη σ ε, δίδου δ' α γα θό ν τε κα κόν τε'

οφ θα λμ ώ ν μέν ά μ ερσ ε, δίδου δ' ήδεΐαν ά οιδή ν,

65 τφ δ ' άρ α Π οντόνοος θήκε θρό νον ά ργυ ρό η λο ν

μ έσ σ φ δα ιτυμ όνω ν, πρ ος κίονα μα κρ όν έρείσ α ς.

Κ ά δ ' δ ' έκ π α σ σ α λ ό φ ι κ ρ έ μ α σ ε ν φ ό ρ μ ιγ γα λ ίγ εια ν

α υτοί; υπ έρ κ εφ α λή ς κα ί έπ έφ ρ α δ ε° ^ ' χερσ ίν έλέσ θα ι

2 Κ ήρυξ : e l he ra ldo de Alc inoo , no m bra do en e l ν . 65 ; έρίη ρο ν : epí te to

que se aplica sólo a α ο ιδό ς y a ετα ίρ ο ς; en s ing. s igue la dec l inac ión temá-

tica, en pl . la atem ática cf. Od I X 100 ; ά ο ιδό ν : e s e l a edo Demód o c o .

Sob re lo s aedos ve r I n t r oduc c i ón § 2 . 3 ,ιέρι; ad v. p or encim a de los

demás con especial pred i l ecc ión ; ^ α γα θ ό ν τε κα κό ν τε : u n b ien com -

pensado con un mal , para evi ta r una fe l ic idad exces iva que produce e l or-

gullo (ϋβρις) que, a su vez, acarrea la i nd ignac ión divina y e l cas t igo (νέμεσις) .

^ ο φ θ α λ μ ώ ν μ έ ν δ μ ε ρ σ ε : la c e g ue r a d e Demód o c o pu e d e ser

an teceden te

de la supues ta ceguera de Hom e r o . La falta de vis ión n o es obs tácu lo p a r a

el desempeño del oficio de c an to r de ve rsos t r ansmi t idos o ra lmen t e . N o

s

ex t raño pues que re su l t a ra pa r t i c u l a rmen t e a t rac t ivo a lo s i nv iden te s . Obsé r -

vese e l aprec io y e l re spe to a l a edo qu e mues t r a n lo s versos s iguientes .

κ ίο ν α μ α κ ρ ό ν : una de las cuatro grandes c o l u m n a s que están en t om o

al hog a r cen t ra l

en

la

gran

sala ( μ έ γ α ρ ο ν ) de l pa lado . Los comensa le s esta-

rían

sentados

a

l o

largo

de

las

paredes por

l o

que

el

asiento

del

aedo

queda

en el medio ( μ έ σ σ φ ) . ( | )6 ρ μ ι γ γ σ : ver // . DC 186. « n á p : ad v ., c o m o


20/52

150 HOMERO

en el v. 70 κ ά ν ε ο ν . . . τ ρ ά π ε ζα ν : en r e a li d a d

co locar í a p r i m er o la m es a y

luego el canast i l lo sobre ella ™

,ιιεΐν: inf . co n va lor f inal; ά ν ώ γ ο ι: ju nt o

con e l

impf

de la

o rac ión p r inc ipa l

(έτίθει) expresa

repet ición en el p a s ado .

7 74 Ver In t roducción § 2 ;

ο ίμ η ς: geni t . par t i t iv o de entre la ser ie de can -

tos .

75 νείκος:

apos i c ión a

κ λ έ α α ν δ ρ ώ ν : lo s

Cantos ciprios

n a r r a b a n

una d i sputa en t r e los dos

héroes po r la d i spar idad de cr i ter io sobre el mejor

proced imien to de conqu i s t a r T roy a . Aqui l es p ropon í a el emp l eo de la fuerza,

Ulises ,

de

la

astucia. 76 ζ > ς · c óm o ,

in ter rogat iva

indi recta

qu e

expl ica

νεικο ς ; θεώ ν έν δα ιτί θα λείη : e n un

esp lénd ido b anqu e t e en h o n o r de

los dioses . C om o el que se ce l eb ra , después del sacrificio, en

d I I I 470-72.

78

χαίρε

ν 6 φ :

el

ex t r añ o regocijo de A g a m e n ó n está exp l i cado p o r el p o e t a

en lo s versos s igu ien tes ; exist ía u n a profecía del orácu lo de Del fos según

la cu a l sólo caer ía T r o y a después de q u e h u b i e r an d i spu tado lo s aq u eo s

m á s nob les

κήρυξ '

tà

δ έτίθει κ ά νεον κα λή ν τε τρά π εζα νί

70 ττάρ δέ δέπ α ς ο ίνο ιο , τιιείν δτε θυμ ός ά νώ γο ι.

Ο ί δ ' έτι ό νεία θ ' έτο ιμ α τιροκ εΐμ ενα χείρ α ς ϊα λ λ ο ν .

Α ύτά ρ έπεί π όσ ιος καΐ έδη τύο ς έ ξ ϊρ ο ν I ν τ ο ,

Μ οΰσ ' ά ρ ' άο ιδόν άνήκ εν ά ειδέμεναι κ λέα α νδρώ ν,

οϊμ ης τη ς τό τ' άρ α κλ έο ς ού ρα νόν εδρύν ϊκ α νε,

75 νεϊκο ς Ό δυσ σ ή ος καί Π ηλεΐδεω 'Α χιλή ος,

ώ ς π ο τε δη ρίσ α ντο θεώ ν έν δα ιτί θ α λ είη

έκπ ά γλοις έπέεσσ ιν , ά ναξ δ ' ανδρώ ν Α γα μ έμ νω ν

χαίρε νόω , δ τ ' ' άρισ τοι Α χαιώ ν δηρ ιόω ντο

79 586

Los r ecuerdos , r emovidos por e l aedo , p rovocan e l l l an to de U l i ses . En

la

compet ic ión a t lè t ica que s igue a l banquete Ul ises respondiendo a un desaf ío

lanza e l d isco a mayor dis tanc ia que los demás. Exhibic ión de danza por

par te de los feac ios . Demódoco canta los amores de Ares y de Afrodi ta .

Ul ises rec ibe de Alc inoo los presentes de hospi taUdad. Despedida de Ul ises

y Nausícaa . Ul ises l lora de nuevo cuando e l aedo canta e l a rdid de l cabal lo

de Tí py a . Alc inoo viénd olo llorar le insta a que revele su no m br e y cuente

su historia .


21/52

C A N T O I X

8

Ulises revela a Alc inoo su n omb r e y su pa t r i a . Comienz a a n a r r a r la s

peripecias de su regreso desde Troy a . El a t a que a lo s Cicones . U n a t empes tad

le lleva has ta el pais de lo s l o tó fagos .

8 2 5

En t r e lo s lo tófagos . Llegada al país de lo s Cíc l ope s : sus cos tumbres .

Ενθεν

δ

έννήμ α ρ ψ ερόμ ην όλ ο ο ϊς άνέμο ισ ι

•πόντον έπ ' ίχθυό εντα ά τάρ δεκ ά τη έπέβη μ εν

γα ίη ς Λ ω τοφ ά γω ν, οϊ τ ' ά νθινον εΐδα ρ έδουσ ιν °

85 Ε νθα δ' έπ ' ηπ είρου βή μεν καΐ ά φ υσ σ ά μ εθ' (3δω ρ,

αίψ α δέ δεϊπ νο ν έλο ντο θ οή ς π α ρ ά νηυσ ίν εταίρ ο ι.

Α ύτάρ έπεί σ ίτοιό τ' έπα σ σ ά μ εθ' ήδέ π ο τήτο ς,

δή τότ ' έ γ ώ ν έτάρ ους προΐην π εύ θ εσ θ α ι' Ιόντας

οϊ τίνες ά ν έ ρ ε ς ε ίε ν έπί χθονί σ ιτον έδο ντες,

90 ά νδρε δύω κρ ίνας, τρίτα τον κή ρυ χ' ά μ ' όπ ά σ σ α ς.

Ot δ ' αΐψ ' οίχόμ ενοι μ ίγεν ° ^ ' ά νδρά σ ι Λ ω τοψ ά γοισ ιν

ο ύ δ '

άρα Α ω τοψ άγοι μ ή δονθ' έτάρ οισ ιν δλ εθρο ν

ή μ ετέροις, ά λ λ ά σψ ι δόσαν λω τοΐο πάσ ασ θαι

Ε ν θ ε ν : de sd e

all í . Ulises se encon t r a ba en aguas de Citerà is la

s i tuada a l S. W . del c abo Male a .

¿ j j

con a c . de extens ión pa r a expre sa r

el espac io reco r r ido sobre la superficie del m a r ; δεκ ά τη : ver / / . I 54 . Es tos

diez d ías representan un lapso de t iempo convencional , suf ic ientemente ampl io

para que las naves de Ul ises pue dan t ras lad arse desde un m un do rea l ver

nota a l v . 82) a com arcas en qu e dom ina lo mar avi l loso ver In t r odu cción

§ 17); έπ έβη μ εν: sujeto Ulises y sus compañe ro s . 9 σ ΐτον Ιδο ν τες:

Ul ises esperaba encontrar hombres corr ientes que comieran pan, pues e l se r-

v i rse de es te a l imento se cons idera como rasgo dis t in t ivo de la espec ie humana

frente a animales o dioses. Que los habitantes del país se a l imen ten d e l o to

ya los marc a c omo seres ex t raños de u n país de fábu la . ^ κή ρυ χ ' : Ul ises

hace que acompañe un hera ldo a los dos compañeros para es tablecer of ic ia l -

mente contac to con e l pueblo desconocido. ή μ ετέρο ις : nues t ro s , en


22/52

152

OM RO

l ugar de mío s , po r la co s t umbre del jefe de asoc iar a sus s u bo r d i n ado s ;

λω τοίο : gen i t. pa r t i t ivo que depen de de δό σ α ν. τω ν δ ' δς τις: e s te

modo de expresa r se sobre los

compañeros de Ul ises parece impl icar un nú-

mero mayor que e l señalado en e l v . 90, que , por ese mot ivo, se considera

in t e rpo lado .

ί̂ θελεν: se mo s t r aba d i spu es to , en cam bio , βο ύλο ντο

(ν.

96)

pre fer í an ; es te ú l t imo concier ta con e l sujeto ad sensum

έρεπτό-

μ ενο ι: pa c ien do co m o an im ales , pues se a l im enta ban con vege ta les c rudo s .

99 υπ ό: con ac . de

d i recc ión : ar ras t r ándo les has t a debajo de lo s b an co s de

lo s r emero s

(ζυγά ) . ' » έρ ίη ρ α ς: ve r Od. V i l i 6 2 . έ itl κ λ η ϊσ ι

κ α θίζο ν : έπΙ con e l sent ido de jun to a no so br e ; l i t. se sen taro n ju nto

a los

escá l amos es to es se sen taron a lo s r emo s . Los escá l amos son p equ e -

ñas estacas fijadas en el bo r d e de la n av e a los que se a t an lo s r emos .

•

πολιήν : ve r Od. XII 180. ·05 π ρ ο τ έρ ω : a d v . Ο * ά θ ε μ ίσ τ ω ν : q u e

no poseen θέμ ισ τες (ν . 112), qu e son la s no rm as tr ad ic iona les de de re cho .

07

π επ ο ιθ ό τες: f iados en , no implica fe re l igiosa po r pa r te de los

cíclopes,

sino fal ta de esfuerzo p erso nal ( w . 108 y 111).

8 ά ρ ό ω σ ιν :

diéctasia de

un ve rbo en

- ό ω ,

analógica de las formas en

- ά ω . ·09 τ ά . . . π ά ν τα :

to do eso , a s aber , l a s p lan tas (φ υτά) y l a s s imien tes (deduc idas de l com -

j de m e n t o

impl íci to en ápó xjiv). Especificados po r la s apo s i d on e s de l ve r so

s igu ien te :

πυ ρο ί, e t c . ' o t v ov έρισ τάφ υλ ον : v i no e l a bo r a do c on g r a n

des {έρι- in tens ivo) r a c im os ; Δ ιό ς δμ β ρ ο ς: l a l luv ia de Zeu s , po r se r e l

dios de los

f enómenos atmosfér icos . Es , pues , la na t u r a l e?a la q u e sup le a

Των δ '

δς τις λω τοίο φ ά γ ο ι' μ ελιη δέα καρ πό ν,

95 ο ύ κ έτ' ά π α γγείλ α ι -πάλιν ή θ ελεν ου δέ νέεσ θα ι,

ά λ λ ' αύτοΟ βο ύλο ντο μ ετ' άνδράσι Λ ω τοψ άγοισι

λω τόν έρεπ τόμ ενοι μ ενέμ εν νόσ του τε λα θέσ θα ι.

Τ ούς μ έν έγώ ν έ·πΙ νήα ς ά γο ν κλ α ίο ντα ς α νά γκ η ,

νηυσΙ δ ' ένί γλα ψ υρ ή σ ιν ύ-πό ζυ γά δήσ α έρύ σ σ α ς.

100 Α ύτάρ τού ς ά λ λ ο υ ς κελόμ η ν έρίη ρα ς ετα ίρο υς

σ ·περχομ ένου ς νηώ ν έ-πιβα ινέμεν ώ κ ειά ω ν,

μή -πώ ς τις λω τοίο ψ α γώ ν νόσ τοιο λά θη ται.

Ο ί δ ' α ίψ ' εϊσ βα ινο ν καί έ·πΙ κλη ϊσ ι κ α θίζο ν,

έξη ς δ ' έζόμ ενοι -πολιήν ά λ α τύ π τον έρ ετμ ο ΐς.

105 Ε νθεν δέ -προτέρω -πλέομεν ά κα χήμ ενοι ° ή τορ .

Κ υκλώ -πω ν δ ' ές γα ϊα ν δ-περψ ιάλω ν ά θεμ ίσ τω ν

ίκ ό μ εθ ' , οϊ ρ α θεοίσ ι -π επο ιθό τες ά θα νά τοισ ιν

ο ύ τ ε

ψ υτεύο υσ ιν χερσ ίν ψ υτόν

ο ΰ τ

άρ όω σ ιν,

ά λ λ ά τά γ ' άσ -παρτα καί ά νή ρο τα -πάντα φ ύο ντα ι,

110 πυρ οί καΐ κριθα Ι ή δ ' ά μ -π ελοι, αϊ τε φ έρουσ ιν

οΐνον έρ ισ τά φ υ λο ν, κα ί σφ ιν ' · Δ ιός δμ β ρ ο ς ά έξει.

Τ οίσ ιν δ' οί3τ' ά γο ρ α ι β ουλη φ όροι οί3τε θέμ ισ τες,

ά λ λ ' οϊ γ ' υψ ηλώ ν ορέω ν ναίουσ ι κά ρη να


23/52

LA ODISEA 153

m a n o d el h o m b r e . i ά λ ό χ ω ν :

qu izá en p l. p o r ser d icho de la t o t a l idad

de la s esposas y p o r a t racc ión con e l p l . an t e r i o r τια ίδω ν (Am eis-H entz e).

N o impl ica necesa r i amen te l a po l igamia . lOé iis H o m e r o no s ofrece , a p r o -

pós i to de las c íc lopes , la imagen de l o que , a su en tende r , es u n pueb lo p r im i -

t ivo . L a carac te r izac ión es tá hecha nega t i v amen t e p r i v ando , p o r con t ra s t e , a

lo s c íc lopes , de la s no t a s c ivi l izadoras de u n a soc iedad evo luc i onada c omo la

gr iega : no conocen la agr i cu l t a ra w . 108-111 ; n o poseen n o rm a s de de r e cho

consue tud ina r io w . 106 y 112 ; n o ce leb ran a s amb l e a s v. 112 ; viven en

grutas w . 113-114 y n o en c a s a s ; desconocen u n a es t ruc tu ra pol í t ica supe -

r ior a la pa t r i a rca l w . 114-115 ; es dudoso ver no t a a 115 que le s a t r i buya

la po l igamia , frente a la monog am i a griega .

353

Ω ς έφ ά μ η ν : su je to Ul i s e s . A lud e a l a s pa lab ra s que acab a de p r o

nunciar ofrec iendo vino a l c íc lope , con el fin d e embr i a gua r l e y pod e r as í

pone r en prác t i ca su p l an de f u g a ; ó : e l c í c l ope ;

δέκ το : ao r . r ad ica l a t e -

má t i c o

(δ έχομ α ι) ; ίκ -π ιεν :

Ό ο ) a p u r ó d e u n t r a g o , p a r a el p reve rb i o v e r

/ / . I 19. x e è v : eo l i smo = σ ό ν . 356 ξείνιο ν : Po l i fem o , qu e , co m o lo s

d emá s c íc lopes , desconoce la s n o rm a s m ás e lemen ta le s de conv ivenc ia , finge

a qu í i n t e r c amb i a r con Ulises u n pre sen te de hosp i t a l idad , q u e re su l t a rá i r ón i c o

w . 369-370). 7 κ α ΐ: adv . 359 τ ^ΐ ^: seña land o e l v ino de Ul ises . Pa ra

em briaga r a l g igante qu e n o desco noce el v in o hac ía fa l ta un ca ld o de excep-

έν

σ κ έ σ α ι

γλα ψ υ ρ ο ίσ ι, θ εμ ισ τευει δέ έκ α σ τος

115 παίδω ν ή δ ' ά λόχω ν , ού δ ' α λλ ή λω ν ά λέγου σ ι.

1 1 6 - 3 5 2

Ulises y doce de sus c ompañ e r o s pene t r a n en la cueva del c íc lope Pol i -

f emo , mien t ra s éste apac ien ta sus r e baño s . Apa re c e el gigante an t r opó f ago , que

va devo r ando a sus c ompañ e r o s . Ulises , enc e r r a do en la cueva , mien t ra s Pol i -

femo cuida sus ganado s , e l a bo r a u n p lan de fuga.

4 4

Ulises y sus compañe ro s embr i a gan y c iegan a Po l i f emo . E l engaño del

nomb r e .

Ω ς έψ ά μ η ν ,

ó δέ δέκ το καί έκ π ιεν ή σ α το δ'

ο ά ν ω ς

ήδί) Ί ί ο τ ο ν π ίνω ν, κ α ί μ ' ή τεε δεύ τερο ν α υ τις'

355 «Δ ός μ οι έτι πρ όψ ρω ν, κα ί μο ι τεόν οΰ νομ α '' ' ' '^ εΙπέ

α ύ τίκ α νυ ν, ϊνα το ι δω ξείνιο ν,

φ

κε σύ χαίρης

καί γ α ρ Κ υκλώ πεσσ ι ψ έρει ζείδω ρο ς δρο υρ α

οίνον έρισ τάψ υ λο ν, κ α ί σψ ιν Δ ιός δμ β ρ ος ά έξει'

ά λ λ α τό δ ' άμ βρ οσ ίης καί νέκταρ ός έστιν ά πο ρρ ώ ξ.>


24/52

154

HOMERO

36 Ω ς εψ α τ '· α ύ τά ρ í αυτις tóp v αίθοπα olvoV

τρις μ έν έδω κ α φ έρω ν, τρίς δ* έκπ ιεν ά φ ρ α δίη σ ιν.

Α ύτάρ έτιεί Κ ύκλω τια τι ε ρ Ι φ ρ ένας ή λ υ θ ε ν ο ίνο ς,

καί τό τε δή μ ιν έτιεσσ ι προσ η ύδω ν μ ειλιχίοισ ι

«Κ ύκλω ψ , είρω τα ς μ ' δνομ α κλ υτόν ; α ύτάρ έγώ τοι

365 έξερέω σύ δέ μοι δός ξείνιο ν, ώ ς τιερ δτιέσ της.

Ο υτις έμο ί γ ' δνο μ α Ο δτιν δέ μ ε κικλ ή σ κο υσ ι

μ ήτηρ ήδέ πα τή ρ ή δ ' ά λ λ ο ι π ά ντες εταίρ ο ι.»

Ω ς έφ ά μ η ν , ó δέ μ' α ύ τίκ ' ά μ είβ ετο νη λέι θυμ φ

«Ο ΰτιν έγώ πύ μ α τον έδομ α ι μ ετά ^ ' οΐς έτά ρ οισ ι,

37 τούς δ ' άλλους πρόσθεν τ ο δέ τοι ξεινή ϊο ν έσ τα ι.»

FiG. 8. — lises y sus

compañ eros ciegan a Polifemo Representación sobre

una vasija ática de estilo geométrico

(s. VIII a. C.

dó na le s cua l idades , en las que e l poe ta ha ins is tido an te r io rm ente . ^61 ¿ (¡¡pa-

Slr io iv : pa ra e l p l . ve r Od

I

7 ; Í K i r i s v ver v. 353. nEpX . . .

í í X u e e v : e n v o l v ió , c o n d o b l e a c . d e l t o d o y l a p a r t e . 3*6 STIQ:

Na d ie , n o m b re p ro p io , fo rj a d o s o b re

OCTIQ.

N O c a mb ia má s q u e e l a c e n to

que se somete a la reg la de la s f laba penúl t ima la rga acen tuada ; 0 5 T I V : ac. de

OÍ5TI


25/52

L

ODISE 155

bres que es tán en dis t ìn to p lan o, l i t. los dem ás , a saber , todo s los cam a-

r a d a s , άιιοδο χμ ώ σ α ς : t o rc iendo hac ia un l ad o . Grac ia s a que e l

e n o r m e c íc lope h a ca ído de espa ldas y h a t o rc ido además el cuel lo a u n l a do ,

pod r á Ulises rea l izar sus p lanes de cegar le .

74

ψ ω μ οί ά ν δ ρ ό μ εο ι: P ol i

f e m o hab r í a comido en w . 283-293 a dos c ompañ e r o s de Ul i se s . 75

μ όχλ ον : es el a rm a q ue van a u tUizar y a la que ya ha a ludid o an tes e l

poe ta . 377 μ ο ι: da t . é t i c o ; ά ν α δ ύ η : p o r ά ν α δ υ ΐη . O p t . a o r . r a d ic a l a t e-

má t í c o .

8 δ α ίμ ω ν : v er

Od

VI 172. 383 ύ ψ θ α λ μ φ : el

c íc lope t iene u n

solo o jo . Esta c i rcunstanc ia hac e que el p lan de i ncapac i t a r a Pol i femo cegán-

do le sea el m ás ade cuado , si se t iene en cuen ta , a d emá s , que el t am a ñ o y la

fuerza del gigante ha r í a n prác t i camen te inút i l cua lqu ie r i n t en to de a t e n t a r

con t ra su v iáa . 8 χρυ τ ιφ : op t . de τρυπά-ω que no pa r t i c ipa de l a ex ten

sión del tipo a temá t i co en - ι η - a la ca tegor ía de lo s ve rbo s con t rac tos at.

*τιμ α οίη > τιμ ω η ) . 385 o í δέ : los o t ros , es to es , los ayud ant es en

con t rapos ic ión

a

τ ις . . . ά ν ή ρ e l c a r p i n t e r o . 386 χ^ δέ : e l t a l a d ro

(τό τρύπανον) .

384 386

Ulises u t i l iza la es taca com o un c arpin tero e l ta l adro

o b e r b i q u í : mien t ra s el ca rp in te ro pre s iona en la pa r t e supe r io r sob r e el

mango , que pe rmi te en su i n t e r io r el l ibre j uego de la espiga , sus ayudan t e s

imp r imen un mov imien t o en la pa r t e infe r ior Ενερθεν ύπο σ σ είου σ ιν) me dian te

u n a c o r re a q u e m a n t i e n e n a si d a p o r u n o y o tr o e x t r e m o ( ά ψ ά μ ε νο ι έ κ ά τ ε ρ θ ε )

de m ane ra que , con t irones a l te rna t ivo s , im prim en a la espiga un m ovim iento

d e va ivén . 87 δ ς ; reco ge la comparac ión in ic iada en ώ ς δ τ ε . 388 χ^^ ;

la estaca, regido por τιερι-.

389

π ά ν τ α : p r e d i c . e n t e r a m e n t e ; o t : d a t .

s impatè t ico anafór ico de l c íc lope; ό ψ ρ ύ α ς: p l . poé t i co , pue s Po l i f emo ten ía

Η ° ^

και άνακλινθείς πέσεν οπτιος, αύτάρ έπειτα

κ είτ' ά πο δοχμ ώ σ α ς πα χύν α υχένα, κ α 6 ' ' ' ^ δέ μιν ύπ νο ς

ή ρ ε ι πα νδαμ ά τω ρ· ψ άρ υγος δ ' έξέσ σ υτο οίνος

ψ ω μοί τ' ά νδρ ό μ εοι' ό δ ' έρεύ γετο οίνοβ α ρείω ν

375 Κ αΙ τότ ' έγώ τόν μοχλόν ύπό σπ οδού ή λα σ α π ο λλ ή ς,

ή ος θερ μ α ίνο ιτο' έπεσ σ [ τε π ά ντα ς ετα ίρ ο υ ς

θά ρσ υνο ν, μή τίς μοι ύπ οδ είσ α ς ά να δύ η .

Ά λ λ ' δτε δή τάχ ' ό μ οχλό ς έλάϊνος έν πυρί μ έλλ εν

άψ εσθα ι, χλω ρό ς π ε ρ ' έώ ν, διεψ α ίνετο δ ' αΐνώ ς,

380 καΐ τό τ' έγώ ν άσ σ ον ψ έρον έκ π υρ ό ς, ά μ φ ΐ ^ δ ' ετα ίρο ι

ϊσ τα ντ' α ύτάρ θά ρσ ος ένέπνευσ εν μ έγα δα ίμ ω ν.

Ot μέν μ οχλόν έλό ντες έλ ά ϊνο ν' ' ' ' , όξύν έπ ' ά κ ρ φ ,

όψ θα λμ ω ένέρεισ αν έγώ δ' έφ ύπ ερθεν έρεισ θείς

δίνεο ν, ώ ς δτε τις τρ υ π φ δόρυ νήΓον ^*^ ά νή ρ

385 τρυ π ά νω , οί δέ τ ' ένερ θεν ύπ οσ σ είου σ ιν ίμ ά ντι

ά ψ ά μ ενοι έκ ά τερθ ε, τό δέ τρέχει έμ μ ενές α ίεί'

δ ς τοΟ έν όψ θαλ μ ω πυριήκ εα μ οχλόν έλό ντες

δινέομεν, τόν δ' αίμα περίρρεε θερμόν έόντα.

Π ά ντα δέ οί β λ έψ α ρ ' άμ φ ί *^ καί όφ ρύ α ς εδσ εν ά13τμή

390 γλή νη ς κα ιομ ένη ς' σ ψ αρ αγεΟ ντο * δ έ οί πυρ ί ^ίζαι.


26/52

156

HOMERO

una sola ceja.

390

γχή νη ς κ α ιο μ ένη ς : de pe nde de ά ϋ τμ ή ; ^ ίζα ι: l a s

r a íces

del ojo .

39i

χ α λ κ ε ύ ς : h e r r e r o ( ve r

Od

III 432).

392

μ ε γ ά λ α :

ac . a dv . ; ίά χο ντα : con cie rta co n τιέλεκον, pu es ήέ σκ έιταρνο ν es un a frase

paren tè t i ca . Se apl ica a l chi r r ido caracter í s t ico del h ier ro canden t e cu ando se

le i n t roduce en agua fría al t r a t a r de dar l e t emple

( φ α ρ μ ά σ σ ω ν ). L a m e ta -

lurgia del hier ro es rasgo pos tmicén ico . 393 eso es deci r el t em-

ple

σ τιήεσσ ι: dat . pl . del ne ut ro σ π έο ς. F or m a ar ti f ic ia l qu e equ ivale

mét r i camente a u n a or iginar ia *σ·πεε(σ)-εσσιν, pues η puede sust i tuir a εε

en t i empo n o ma r c a d o ; δ ι : en med i o d e ; el valo r l oca l de

διά con

ac. es desconocido de la prosa

jónico-át ica.

402

,^ερί στιέος :

t íñese a

ιστάμενοι.

403

χό σ ο ν . . . ά ρ η μ ένο ς : e l pa r t ic i p i o t ie ne va l o r c onc e si vo .

L os

cíclopes, que n o se dis t inguen po r su so l idar idad ver

d IX 115), es t án ,

más que p r eocupados , moles tos po r la s voces qu e les h an despe r t ado .

404

g i ;

du r an t e . U so t empo r a l con a c . p rop i o de Hom e r o y l im i t ado a

ν ύ κ τ α ;

τίθησθα : p r e s e n t e

(para la desin. ver o 4 1 a). fj μ ή

también v . 406 ) :

pregun ta f o rmu l ada

con un matiz de

i ncredu l idad .

Se espera respuesta nega-

tiva.

*>*

Pol i f emo

dice:

intenta

matarme

Nad i e ( Ο δ τ ι ς ) , pero lo s

cíclopes

entenderán

no

intenta

matarme

nadie ( ο δ τ ι ς ) . ^i μ ή τ ι ς : l a

negación

de-

bería

ser o ó pero

Homero

emplea μ ή para evi tar una nueva mbigü ed d y

Ώ ς δ' δ τ' άνήρ χα λκ εύς τιέλεκυν μ έγαν

ή έ

σκέπαρνον

είν υδ α τι ψ υχρώ βάτιττ] ' ' μ εγ ά λ α [ά χο ντα

ψ α ρ μ ά σ σ ω ν' τό

γ ά ρ

α υ τε σ ιδή ρο υ γε κ ρ ά τος έσ τίν'

ώ ς του σ ίζ' όψ θα λμ ός έλα ϊνέφ τιερί μ ο χλ φ '

395 σ μ ερδ α λ έον δέ μ έγ ' φ μ ω ξεν, ττερί δ ' Ια χε ττέτρη ,

η μ είς δέ δείσ α ντες ά τιεσσ ύμ εθ' α ο τάρ δ μ ο χλό ν

έξέρ υσ ' όφ θα λμ οιο τιεψ υρμ ένον α ϊμ α τι π ο λ λ φ .

Τ όν μ έν έτιειτ' Μ ρριψ εν άτιό έο ' ' χερσ ίν ά λ ύ ω ν,

αύτάρ

ó Κ ύκλω τιας μ εγά λ ' ήπ υεν, οϊ

^ ά

μιν ά μ ψ ίς

400 φ κ εο ν έν στιήεσσ ι δ ι' ά κ ρ ια ς ή νεμ ο έσ σ α ς.

Ο ί δέ βοή ς ά ΐοντες έψ οίτω ν ά λ λ ο θ εν ά λ λ ο ς,

ισ τάμ ενοι δ ' εϊρ ο ντο τ ι ε ρ ί σ τ Γ έ ο ς ' ' δττι έ κή δο ι

«Τ ιτιτε τόσ ον, Π ολ ύψ η μ ' , ά ρη μ ένος

ώ δ '

έβόησας

νύκ τα δ ι' ά μ β ρο σ ίη ν, κα ί ά ΰτινους ά μ μ ε τίθη σ θα ;

405 ή μή τίς σευ μ ή λα βρο τώ ν ά έκο ντος έλ α ύ νει;

ή μή τίς σ' αυτόν κτεΐνει

ο ό φ

ή έ βίη ψ ιν;»

Τ ούς δ* αυτ* έξ ά ντρο υ τιροσέψ η κρ α τερ ός Π ολύψ ημ ος'

« Ώ φ ίλο ι, Ο υτίς μ ε κτείνει δ ό λ φ ου δέ βίηψ ιν.»

Ο ί δ ' άτταμ ειβόμ ενοι έττεα τιτερό εντ' ά γό ρ ευ ο ν'

410 «Ε ί μ έν δή μή τίς σ ε β ιά ζετα ι οίον έό ντα ,

νοΰσόν γ '

oí3

τ τ ω ς έσ τι Δ ιός μ εγά λ ο υ ά λέα σ θα ι,

ά λ λ ά

σ ύ

γ ' ευχεο τιατρί Π οσ ειδά ω νι ά να κ τι.»


27/52

L O ISE

157

dejar

c laro

que

lo s

cíclopes

quedan

convenc idos

de

qu e

Pol i femo

está

solo

v o i j o o v . . .

AIÒQ :

en f e rmedad qu e prov iene d e Zeu s l a l o c u r a .

Ω ς ά ρ ' έψ α ν · ά τιιόντες, έμ όν δ ' έγέλα σ σ ε φ ίλο ν κ ή ρ'

ώ ς δ νο μ ' έξαττάτησ εν έμ όν καΐ μ ή τις ά μ ύμ ω ν.

4 1 5 5 6 6

Ulises y sus compañeros sa len de la cueva a tados ba jo e l v ient re de los

cam ero s Fu r ia de Pol i fem o y súpl ica a su pad re Pos idón p id iendo e l cas t igo

de Ul ises Par t ida de l pa ís de los c íc lopes


28/52

C A N T O Χ

1 2 2

Ulises

llega

a

la

isla

de

E o l o r ey

de

lo s

vientos y

es

acog ido

hosp i t a

l a r i amen te . Eolo encierra los vientos con t rar ios en u n o d r e q u e conf ía a l cui

d ad o

d e

Ulises .

U n

viento

f avorab le

empuja

las

n av es en

diez

d ías has t a

cerca

de

I t aca pero

lo s

co m p añ e r o s

de

UUses

ab r en

el

o d r e :

la

t empes t ad

que

se

desencadena

le s

l leva

n u ev am en t e

a l

país

de

E o l o q u e

y a

n o

le s

�

Documents

Antologia de la Odisea