เอกสารประกอบการประชมวชาการกรมพฒนาทดน

“วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน”ผลงานวชาการภาคบรรยาย ๖ สาขา

สาขาอนรกษดนและนำ

สาขาปรบปรงบำรงดน

สาขาเทคโนโลยชวภาพทางดน

สาขาสำรวจ วเคราะห วางแผนการใชทดน

และเทคโนโลยสารสนเทศ

สาขาเศรษฐสงคมและประเมนผล

สาขาวทยาศาสตรและสงแวดลอม

ผลงานวชาการภาคนทรรศการ

ประเภทหนวยงาน

ประเภทบคคล

จดทำโดย

คณะกรรมการวชาการกรมพฒนาทดน

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

www.ldd.go.th โทร.๑๗๖๐วนท ๑๙ - ๒๑ กรกฎาคม ๒๕๖๐

ณ โรงแรมสยามออเรยนทล อำเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

ป ๒๕๖๐

สารบญ

ผลงานวชาการภาคบรรยาย 6 สาขา หนา

สาขาอนรกษดนและน า 1-35 โครงการทดสอบหาคาสมประสทธความขรขระแมนนงส าหรบแบบจ าลองทางคณตศาสตร 2

โดย : นายปรวตร ศรค ามล ส านกงานพฒนาทดนเขต 6 การใชพชตระกลถวอาหารสตวเพอการอนรกษดนและน าในสวนยางพาราปลกใหม 13

โดย : นายวนย ชมบตร กองวจยและพฒนาการจดการทดน การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรเพอประเมนศกยภาพการกกเกบน าของพ นทส าหรบสรางแหลงน าในไรนานอกเขตชลประทานของจงหวดล าปาง

24

โดย : นางสาวกรวรรณ อาจเลศ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท

สาขาปรบปรงบารงดน 36-68 ผลของปยอนทรยปยเคมและน าหมกชวภาพตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวฝกยาวสายพนธเบอร 12 และสายพนธบางพระ 2 บนชดดนมาบบอน ทมธาตเปนดางสงและเปนดนรวนหยาบ จงหวดชลบร

37

โดย : นางสาวจรรจรา เจรญทวชย ส านกงานพฒนาทดนเขต 2

การจดการปยหมกและปยชวภาพรวมกบน าหมกชวภาพเพอเพมผลผลตมะละกอฮอลแลนดในดนทราย

47

โดย : นางสาวฎานภา อยอนพะเนา กองเทคโนโลยชวภาพทางดน ผลของการใชปยอนทรยรวมกบปยเคม ตอการเจรญเตบโตและผลผลตของแตงโมในดนทราย ชดดนบานไผ จงหวดมหาสารคาม

57

โดย : นางสาววนดา พานกร ส านกงานพฒนาทดนเขต 5

สาขาเทคโนโลยชวภาพทางดน 69-105 การแยกและคดเลอกอะโซสไปรลลมทมประสทธภาพสงในการตรงไนโตรเจน สรางออกซน จบเบอเรลลน และสารไซเดอไรฟอรทมผลตอการเจรญเตบโตของขาว

70

โดย : นางสาวพนดา ปรเปรมโมทย กองเทคโนโลยชวภาพทางดน

คดเลอกเช อราเอนโดไฟตและศกษาคณสมบตการควบคมโรคและแมลงในนาขาว 83 โดย : นางสาวดารารตน โฮตากา กองเทคโนโลยชวภาพทางดน

โครงการศกษาการใชสารเรงซปเปอร พด.3 ควบคมโรคโคนเนาทเกดจากเช อรา Sclerotium rolfsii ของกยชายในพ นทจงหวดล าปาง

93

โดย : นางสาวกญญาภทร พอสม ส านกงานพฒนาทดนเขต 6

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

37

ผลของปยอนทรย ปยเคมและน าหมกชวภาพตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวฝกยาวสายพนธ เบอร 12 และสายพนธบางพระ 2 บนชดดนมาบบอนทมธาตเปนดางสงและเปนดนรวนหยาบ จงหวดชลบร Effects of Organic and Chemical Fertilizers and Bioextract on Growth and Yield of Yardlong Bean Number 12 and Bangpra 2 Lines on Mabbon Soil Series, high base and coarse loamy variant, Chonburi Province

จรรจรา เจรญทวชย1 และปราโมทย พรสรยา2

Chanjira Charoenthaweeshai1 and Pramote Pornsuriya2 1ส านกงานพฒนาทดนเขต 2 กรมพฒนาทดน 1Land Development Regional Office 2, Land Development Department, Chonburi Province 2มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก ชลบร 2Rajamangala University of Technology Chonburi

บทคดยอ การศกษาผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวฝกยาวสายพนธเบอร 12 และสายพนธบางพระ 2 บนชดดนมาบบอนทมธาตเปนดางสงและเปนดนรวนหยาบจงหวดชลบร มวตถประสงคเพอศกษาการเปลยนแปลงสมบตทางเคมของดน ผลของปยหมก ปยคอก ปยเคม และน าหมก ชวภาพ ทมตอการเจรญเตบโต และผลผลตของถวฝกยาว 2 สายพนธ (2 ฤดปลก) บนชดดนมาบบอนทมธาตเปนดางสง เน อดนรวนหยาบและศกษาผลตอบแทนทางเศรษฐกจ โดยวางแผนการทดลองแบบ Split plot in randomized complete block design จ านวน 3 ซ า แปลงทดลองขนาด 1x5 เมตร สงทดลองประกอบดวย ปจจยหลกคอพนธถวฝกยาว ไดแก M1: สายพนธเบอร 12 M2: สายพนธบางพระ ปจจยรองคอ การใชปยอนทรย น าหมกชวภาพ และปยเคม รวม 6 วธการ ไดแก S1: ปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไร รวมกบสตร 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร (อตราปกต) S2: ปยหมก (พด.1) อตรา 2 ตนตอไร S3: ปยหมก (พด.1) อตรา 2 ตนตอไรรวมกบน าหมกชวภาพ (น าหมก 40 มลลลตรตอน า 20 ลตรตอแปลง รดลงดนทกๆ 10 วน) S4: ปยคอก (มลวว) อตรา 2 ตนตอไร S5: ปยเคมอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบปยหมก (พด.1) อตรา 1 ตนตอไร และ S6: ปยเคมอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบปยคอก (มลวว) อตรา 1 ตนตอไร ผลการศกษาการเปลยนแปลงทางเคมของดนจากอทธพลของสงทดลอง พบวา วธการใสปยอนทรยท าใหดนมคาความเปนกรดเปนดางเพมข นเมอเปรยบเทยบกบดนกอนการทดลอง และสงกวาวธการทมการใชปยเคมเพยงอยางเดยว ซงมคาความเปนกรดเปนดางลดต าลง เนองจากอทธพลของกรดทตกคางจากปยเคมไนโตรเจนในรปของแอมโมเนยมไนโตรเจน และมผลออกมาในทศทางเดยวกนกบปรมาณอนทรยวตถในดน ปรมาณฟอสฟอรส และปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชน โดยวธการทมการใสปยอนทรยมธาตอาหารตกคางเหลออยในดนสงกวาการใชปยเคมเพยงอยางเดยว อาจเนองจากปยอนทรยจะคอยๆ ยอยสลายและปลดปลอยธาตอาหารออกมา สวนปยเคมพชสามารถดดใชไดทนท และอาจสญเสยไปจากดนไดงาย

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

38

และไมพบอทธพลของสายพนธตอการเปลยนแปลงสมบตของดน อทธพลของสงทดลองทมผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวฝกยาว พบวา ในดานการเจรญเตบโต ท งความยาว และจ านวนแขนง ไมพบความแตกตางทางสถตท งจากอทธพลของสายพนธ และวธการใสปยท งสองฤดกาล สวนในดานผลผลต พบอทธพลของสายพนธทมตอจ านวนฝกทจ าหนายได โดยสายพนธบางพระ 2 มจ านวนฝกทจ าหนายไดสงกวาพนธเบอร 12 ท งสองฤดกาล ซงสงผลถงน าหนกฝกทจ าหนายไดกจะเปนไปในทศทางเดยวกน คอ สายพนธบางพระ 2 จะใหน าหนกฝกทจ าหนายไดสงกวาสายพนธเบอร 12 ท งสองฤดกาล ผลตอบแทนทางเศรษฐกจเมอปลกท งในฤดรอนและฤดฝน พบวา สายพนธบางพระ 2 ทกวธการใชปย ใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงกวาสายพนธเบอร 12 โดยสายพนธบางพระ 2 ทปลกในฤดรอนดวยวธการใชปยหมกในอตรา 2 ตนตอไรรวมกบการใชน าหมกชวภาพ (สตรปลา) ใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงทสด คอ 57 ,514 บาทตอไรและเมอปลกในฤดฝนดวยวธการทใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบการใสปยหมก อตรา 1 ตนตอไร ใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงทสด

ค าน า ถวฝกยาว (Vignaunguiculata (L.) Walp.subsp. sesquipedalis (L.)Verdc.) เปนผกตระกลถวทมความส าคญทางเศรษฐกจ ทใชบรโภคภายในประเทศมากเปนอนดบ 3 รองจากคะนาและผกบงจน (กรรณการ, 2542) เปนพชผกทมศกยภาพในการสงออก โดยสงออกในรปฝกสดและฝกสดแชแขง ประมาณปละ 160 ตน (กมล และคณะ, 2544) ถวฝกยาวสามารถปลกไดตลอดท งป และปลกไดทวทกภาคของประเทศไทย ผลผลตสวนใหญใชบรโภคภายในประเทศ โดยมตลาดทส าคญคอ กรงเทพมหานคร และตลาดขายสงในจงหวดตางๆ เชน ตลาดสรนคร จงหวดนครราชสมา ตลาดหวอฐ จงหวดนครศรธรรมราช และตลาดองคพระ จงหวดนครปฐม เปนตน ถวฝกยาวเปนพชตระกลถวทมลกษณะล าตนเล อยข นคางมดอกสมบรณเพศ เจรญเตบโตไดดในสภาพอากาศรอนช น (กรมสงเสรมการเกษตร, 2543) ถวฝกยาวเปนผกกนผล ฝกหรอผลออนของถวฝกยาวมลกษณะพเศษคอเรยวกลมยาว ฉ าน า คอนขางกรอบ รสหวานมน มกลนหอม (bean aroma) นารบประทาน การผลตถวฝกยาวของจงหวดชลบรทพบในปจจบน ยงมปญหาผลผลตตอไรยงอยในเกณฑต า เนองจากดนขาดความอดมสมบรณ ท าใหผลผลตลดลง เกษตรกรจงจ าเปนตองใชสารเคม และปยเคมเพมข น ท าใหตนทนในการผลตเพมสงข น และดนเกดปญหาเสอมโทรม นอกจากน ฤดกาลทเหมาะสมในการปลกถวฝกยาวพบวา เปนผกทปลกไดทกฤดกาลในเขตรอน ชอบอากาศคอนขางรอน ฝนไมชก ดงน นถวฝกยาวมกใหผลผลตในชวงฤดแลงสงกวาในฤดฝนแตในชวงฤดฝนหากมการดแลรกษาด คณภาพของฝกทไดจะสมบรณกวาในชวงฤดรอนจากปญหาดงกลาว การทดลองน นอกจากมงเนนการลดการใชปยเคมโดยการทดแทนดวยการใชปยอนทรย หรอการใชการปยเคมทเหมาะสมรวมกบการใชปยอนทรย เชน ปยหมก น าหมกชวภาพ และปยคอกแลว ยงเปนการทดลองเพอเปรยบเทยบฤดกาลปลกรวมกบวธการจดการดน การจดการปย ดงน น จงเปนแนวทางหนงเพอการสงเสรมแนะน าแกเกษตรกรในการทดแทนและลดการใชปยเคมลงไดและเพมผลผลตทมคณภาพใหแกเกษตรกรตอไป

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

39

วตถประสงค 1. เพอศกษาผลการเปลยนแปลงสมบตทางเคมของดน 2. เพอศกษาผลของปยหมก ปยคอก ปยเคม และน าหมกชวภาพ ทมตอการเจรญเตบโต และผลผลต

ของถวฝกยาว 2 สายพนธ ทปลกใน 2 ฤดกาล 3. เพอศกษาผลตอบแทนทางเศรษฐกจ

อปกรณและวธการ อปกรณ

1. เมลดพนธถวฝกยาว สายพนธ เบอร 12 และสายพนธบางพระ 2 2. ปยเคมสตร 15-15-15 และ 46-0-0 ปยหมกจากสารเรงซปเปอร พด.1 ปยคอก และน าหมก

ชวภาพจากสารเรงซปเปอร พด.2 (สตรปลา) 3. อปกรณเกบตวอยางดน ไดแก จอบ เสยม ไมคาง และพลาสตกคลมแปลง 4. ถงใสตวอยางดน 5. ไมบรรทดและเวอรเนยดจตอล ส าหรบวดความยาวและความกวางของถวฝกยาว 6. ตาชงดจตอลส าหรบชงฝกถวฝกยาว

ต ารบการทดลอง ม 6 วธการ 3 ซ า ปจจยหลก (Main plot) ไดแก พนธถวฝกยาว 2 พนธ คอ

M1: ถวฝกยาวสายพนธเบอร 12 M2: ถวฝกยาวสายพนธบางพระ 2

ปจจยรอง (Sub plot) ไดแกการใชปยอนทรย น าหมกชวภาพ และปยเคม รวม 6 วธการ คอ S1: การใสปยเคมในอตราปกตสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไรและสตร 46-0-0

อตรา 20 กโลกรมตอไร (16.7-7.5-7.5 กโลกรม N-P2O5-K2O ตอไรตอฤด) S2: การใสปยหมก (พด.1) ในอตรา 2 ตนตอไรตอฤด S3: การใสปยหมก (พด.1) ในอตรา 2 ตนตอไรตอฤด รวมกบการใชน าหมกชวภาพ (น าหมก 40

มลลลตรตอน า 20 ลตรตอแปลง รดลงดนทกๆ 10 วน) S4: การใสปยคอก (มลวว) ในอตรา 2 ตนตอไรตอฤด S5: การใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของ S1 รวมกบการใสปยหมกในอตรา 50 เปอรเซนตของ S2 S6: การใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของ S1 รวมกบการใสปยคอกในอตรา 50 เปอรเซนตของ S4

ผลการทดลองและวจารณ 1.ผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเปลยนแปลงสมบตทางเคมของดน

1.1 การวเคราะหดนกอนเรมการทดลอง (ฤดรอน) โดยเกบตวอยางดนแบบ composite sample ในระดบความลก 0-15 เซนตเมตร พบวา ดนเปนกรดปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง (pH) เทากบ 5.83 ปรมาณอนทรยวตถต ามาก คอ คาเฉลยอยท รอยละ 0.48 มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนตอพชสงมาก

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

40

เทากบ 188.30 มลลกรมตอกโลกรม ปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนเทากบ 58.16 มลลกรมตอกโลกรม อยในเกณฑต าและคาการน าไฟฟาของสารละลายดนอยในเกณฑไมเคมเทากบ 0.07 เดซซเมนตอเมตร ซงจะไมมผลตอการเจรญเตบโตของถวเพราะถวมความไวตอเกลอ โดยอาจพบผลกระทบตอถวเมอคาการน าไฟฟาของสารละลายดนมคาต งแต 1-1.5 เดซซเมนตอเมตร (ตารางท 1)

ตารางท 1 ผลการวเคราะหดนกอนปลกถวฝกยาวในฤดรอน

ผลการวเคราะหดน pH (1:1)

OM (%)

Avail.P (mg/kg)

Extr.K (mg/kg)

EC 1:5 (dS/m)

กอนปลกในฤดรอน 5.83 0.48 188.30 58.16 0.07

1.2 การวเคราะหดนหลงการปลกถวฝกยาวในฤดฝน 1.2.1 ความเปนกรดเปนดางของดน (pH) มความแตกตางอยางมนยส าคญยง (p<0.01) ของปจจย

รอง คอ การใชปยอนทรย ปยเคมและน าหมกชวภาพ โดยในวธการท 2 3 4 และ 5 ดนมคาความเปนกรดเปนดางอยในระดบทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช และไมแตกตางกน คอมคาระหวาง 6.05–6.27 ซงเปนวธการทมการใชปยอนทรย สวนวธการท 1 เปนวธการทใชปยเคมเพยงอยางเดยว ใหคาความเปนกรดเปนดางทแตกตางทางสถตจากวธการอนๆ และเปนกรดรนแรงกวา คอ pH 5.57 ซงลดต าลงกวากอนการทดลอง (ตารางท 2)

ตารางท 2 ผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเปลยนแปลงความเปนกรดเปนดาง (pH) ของดนหลงท าการทดลองในชวงฤดฝน

วธการใสปย พนธ

เฉลย(ปย) M1 M2

S1 5.5 5.6 5.57 c S2 6.3 6.2 6.27 a S3 6.3 6.2 6.27 a S4 6.0 6.1 6.05 ab S5 6.2 6.2 6.20 a S6 6.0 5.8 5.90 b

เฉลย (พนธ) 6.05 6.03 C.V. (a) = 9.12 %C.V. (b) = 3.22 % หมายเหต: คาเฉลยทตามหลงดวยตวอกษรเหมอนกน ไมแตกตางกนทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยวธ DMRT

1.2.2 ปรมาณอนทรยวตถ (OM) มความแตกตางอยางมนยส าคญ (p<0.05) ของปจจยรอง คอการใชปยอนทรย ปยเคมและน าหมกชวภาพ โดยวธการท 2 3 และ 4 มปรมาณอนทรยวตถในดนเพมสงข นกวา

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

41

กอนการทดลอง และไมแตกตางกนทางสถต ซงมคาระหวาง 0.58–0.73 เปอรเซนต เนองจากมการใชปยหมกรวมดวยถง 2 ตนตอไรตอฤดปลก สวนวธการท 1 มปรมาณอนทรยวตถต าสดคอ 0.45 เปอรเซนต และมปรมาณลดลงกวากอนการทดลอง (ตารางท 3)

ตารางท 3 ผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเปลยนแปลงปรมาณอนทรยวตถของดน หลงท าการทดลองในชวงฤดฝน (เปอรเซนต)

วธการใสปย พนธ

เฉลย (ปย) M1 M2

S1 0.5 0.4 0.45 b S2 0.8 0.7 0.73 a S3 0.6 0.6 0.60 ab S4 0.5 0.7 0.58 ab S5 0.6 0.6 0.57 b S6 0.5 0.5 0.50 b เฉลย (พนธ) 0.56 0.58 C.V. (a) = 15.41 % C.V. (b) = 21.95 %

1.2.3 ปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชน (Available P.) มความแตกตางอยางมนยส าคญยง(p<0.01) ของปจจยรอง คอ การใชปยอนทรย ปยเคมและน าหมกชวภาพ โดยวธการท 2 การใชปยหมก พด.1 เพยงอยางเดยว มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนในดนเพมสงข นกวากอนการทดลอง ซงมคาระหวาง329.83 มลลกรมตอกโลกรม สวนวธการท 1 การใหปยเคมเพยงอยางเดยว มปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนนอยทสด 190.83 มลลกรมตอกโลกรม (ตารางท 4)

ตารางท 4 ผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเปลยนแปลงปรมาณฟอสฟอรสทเปน ประโยชนของดนหลงท าการทดลองในชวงฤดฝน (มลลกรมตอกโลกรม)

วธการใสปย พนธ

เฉลย (ปย) M1 M2

S1 195.7 186.0 190.83 c S2 359.0 300.7 329.83 a S3 280.0 258.0 269.00 b S4 230.3 203.0 216.67 bc S5 251.3 275.0 263.17 b S6 212.7 191.3 202.00 c

เฉลย (พนธ) 254.83 235.67 C.V. (a) = 24.74 % C.V. (b) = 18.17 %

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

42

1.2.4 ปรมาณโพแทสเซยมทสกดได (Extractable K.) พบวา ระหวางถวฝกยาวสองพนธ ไมแตกตางทางสถต สวนวธการใสปยท ง 6 วธการ พบวา แตกตางกนทระดบนยส าคญ (p<0.05) โดยวธการท 2 ใหคาโพแทสเซยมทสกดไดสงทสด 126.33 มลลกรมตอกโลกรม ซงอยในเกณฑระดบสงมากโดยวธการท 1 ให คาโพแทสเซยมทสกดไดนอยทสด 47.00 มลลกรมตอกโลกรม อยในเกณฑระดบต า (ตารางท 5)

ตารางท 5 ผลของปยอนทรย ปยเคม และน าหมกชวภาพ ตอการเปลยนแปลงปรมาณโพแทสเซยมทสกดได ของดนหลงท าการทดลองในชวงฤดฝน (มลลกรมตอกโลกรม)

วธการใสปย พนธ

เฉลย (ปย) M1 M2

S1 43.3 50.7 47.00 b S2 158.0 94.7 126.33 a S3 72.7 83.3 78.00 ab S4 57.3 56.3 56.83 b S5 56.0 72.3 64.17 b S6 51.3 52.0 51.67 b

เฉลย (พนธ) 73.11 68.22 C.V. (a) = 33.73 % C.V. (b) = 59.50 %

2. ผลของปยหมก ปยคอก ปยเคม และน าหมกชวภาพทมตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวฝกยาว 2 พนธ

2.1 ความยาวฝก จากผลการทดลองในฤดรอน พบวา ความยาวฝกไมแตกตางกนทางสถต โดยพนธบางพระ 2 มแนวโนมใหความยาวฝกมากกวาสายพนธเบอร 12 มคาเทากบ 63.02 และ 58.09 เซนตเมตร ตามล าดบ สวนการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสองสายพนธ พบวา ความยาวฝก ไมความแตกตางกนทางสถตโดยการใสปยสตร (S6) ปยเคม 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบปยคอก 1 ตนตอไร ปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพ ปยสตร (S2) ปยหมก 2 ตนตอไร มแนวโนมใหความยาวฝกมากทสด มคาเทากบ 65.23 63.59 และ 62.84 เซนตเมตร ตามล าดบ ส าหรบผลการทดลองในฤดฝน พบวา ความยาวฝกไมแตกตางกนทางสถต โดยพนธบางพระ 2 มแนวโนมใหความยาวฝกมากกวาพนธ เบอร 12 มคาเทากบ 64.78 และ 64.05 เซนตเมตร ตามล าดบ โดยการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสองสายพนธ พบวา ความยาวฝกไมแตกตางกนทางสถต โดยการใสปยสตร (S2) ปยหมก 2 ตนตอไร ปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพปยสตร (S5) ปยเคม 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบปยหมก 1 ตนตอไร มแนวโนมใหความยาวฝกมากทสดมคาเทากบ 66.42 64.94 และ 64.78 เซนตเมตร ตามล าดบ

2.2 จ านวนฝกจ าหนายได จากผลการทดลองในฤดรอน พบวา ท งสองสายพนธ มจ านวนฝกจ าหนายไดแตกตางกนทระดบนยส าคญ (p<0.05) โดยพนธบางพระ 2 ใหจ านวนฝกจ าหนายไดมากกวาพนธเบอร 12 มคาเทากบ 64,568.89 และ 39,573.33 ฝกตอไร ตามล าดบ สวนการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสองสาย

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

43

พนธ พบวา จ านวนฝกจ าหนายได ไมแตกตางกนทางสถต โดยการใสปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพปยสตร (S4) ปยคอก 2 ตนตอไร ปยสตร (S2) ปยหมก 2 ตนตอไร มแนวโนมใหจ านวนฝกจ าหนายไดมากทสด มคาเทากบ 61,866.67 55,715.56 และ 51,022.22 ฝกตอไร ตามล าดบ ส าหรบผลการทดลองในฤดฝน พบวา ท งสองสายพนธใหจ านวนฝกจ าหนายไดแตกตางกนทระดบนยส าคญ (p<0.05) โดยพนธบางพระ 2 ใหจ านวนฝกจ าหนายไดมากกวาพนธ เบอร 12 มคาเทากบ 113,635.56 และ 72,082.96 ฝกตอไร ตามล าดบ สวนการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสองสายพนธ พบวา จ านวนฝกจ าหนายได ไมแตกตางกนทางสถตโดยการใสปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพ ปยสตร (S2) ปยหมก 2 ตนตอไร ปยสตร (S6) ปยเคม 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบปยคอก 1 ตนตอไร ของพนธถวฝกยาวท งสองพนธ มแนวโนมใหจ านวนฝกจ าหนายไดมากทสด มคาเทากบ 102,968.89 93,831.12 และ 91,911.11 ฝกตอไร ตามล าดบ

2.3 น าหนกฝกจ าหนายได จากผลการทดลองในฤดรอน พบวา ท งสองสายพนธ มน าหนกฝกจ าหนายไดแตกตางกนทระดบนยส าคญ (p<0.01) โดยพนธบางพระ 2 ใหน าหนกฝกจ าหนายไดมากกวาพนธเบอร 12 มคาเทากบ 1,549.04 และ 746.07 กโลกรมตอไร ตามล าดบ สวนการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสอง สายพนธ พบวา มน าหนกฝกจ าหนายไดไมแตกตางกนทางสถตโดยการใสปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพปยสตร (S4) ปยคอก 2 ตนตอไรปยสตร (S2) ปยหมก 2 ตนตอไร มแนวโนมใหน าหนกฝกจ าหนายไดมากทสด มคาเทากบ 1,424.72 1,145.25และ 1,144.54 กโลกรม ตามล าดบ ส าหรบผลการทดลองในฤดฝน พบวา ท งสองสายพนธใหน าหนกฝกจ าหนายไดแตกตางกนทระดบนยส าคญยง (p<0.01) โดยพนธบางพระ 2 ใหน าหนกฝกจ าหนายไดมากกวาพนธเบอร 12 มคาเทากบ 2,598.16 และ 1,262.34 กโลกรมตอไร ตามล าดบ สวนการใสปยวธตางๆ ของถวฝกยาวท งสองสายพนธ พบวา น าหนกฝกจ าหนายไดไมแตกตางกนทางสถต โดยปยสตร (S5) การใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบการใสปยหมก 1 ตนตอไร ปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพ ปยสตร (S6) การใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบการใสปยคอก 1 ตนตอไร มแนวโนมใหน าหนกฝกจ าหนายไดมากทสด มคาเทากบ 2,147.56 2,050.85 และ 1,897.25 กโลกรมตอไร ตามล าดบ (ตารางท 6)

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

44

ตารางท 6 ผลของพนธถวฝกยาว และการใหปยวธการตางๆ ทมตอน าหนกทฝกจ าหนายไดของถวฝกยาวท ปลกฤดรอนและฤดฝน (กโลกรมตอไร)

วธการใสปย พนธ

เฉลย (ปย) M1 M2

ฤดรอน ฤดฝน ฤดรอน ฤดฝน ฤดรอน ฤดฝน S1 760.18 1,283.56 1,522.49 2,286.22 1,141.34 1,784.89 S2 785.78 981.33 1,503.29 2,739.20 1,144.54 1,860.27 S3 790.76 1,413.69 2,058.67 2,688.00 1,424.72 2,050.85 S4 777.96 1,262.93 1,512.53 2,418.49 1,145.25 1,840.71 S5 633.60 1,287.82 1,451.38 3,007.29 1,042.49 2,147.56 S6 728.18 1,344.71 1,245.87 2,449.78 987.03 1,897.25 เฉลย (พนธ) 746.07 b 1,262.34 b 1,549.04 a 2,598.16 a ฤดรอน C.V. (a) = 19.57 % C.V. (b) = 20.53 %ฤดฝน C.V. (a) = 11.50 % C.V. (b) = 15.32 %

3. ผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจของการใชปยหมก ปยคอก ปยเคม และน าหมกชวภาพของผลผลตของถวฝกยาว 2 สายพนธใน 2 ฤดปลก

3.1 ฤดรอน เปรยบเทยบผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจของสายพนธ เบอร 12 (M1) พบวา การใสปยเคมในอตราปกตสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไร รวมกบสตร 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไรใหผลผลต 778 กโลกรมตอไร (S1) ใหผลตอบแทนเปนก าไรสทธสงทสด 21,040 บาทตอไร และการใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบการใสปยหมก 1 ตนตอไร (S5) ใหผลผลต 634 กโลกรมตอไร ใหผลตอบแทนต าทสด เปนก าไรสทธ 13,556 บาทตอไร เปรยบเทยบผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจของพนธบางพระ 2 (M2) พบวา การใชปยสตร (S3) ปยหมก 2 ตนตอไรรวมกบน าหมกชวภาพ ใหผลผลต 2,059 กโลกรมตอไร ใหผลตอบแทนสงทสด เปนก าไรสทธ 57,514บาทตอไร และการใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกตรวมกบการใสปยคอก 1 ตนตอไร (S6) ใหผลผลต 1,246 กโลกรมตอไร ใหผลตอบแทนต าทสด เปนก าไรสทธ 35,864 บาทตอไร

3.2 ฤดฝน เปรยบเทยบผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจของสายพนธ เบอร 12 (M1) พบวา การใสปยเคมในอตราปกตสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไรรวมกบสตร 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร (S1) ใหผลผลต 1,284 กโลกรมตอไร และใหผลตอบแทนเปนก าไรสทธสงทสด 18,312 บาทตอไร และการใสปยหมก (พด.1) ในอตรา 2 ตนตอไรใหผลผลต 981 กโลกรมตอไร (S2) ใหผลตอบแทนต าทสด เปนก าไรสทธ 7,658 บาทตอไร เปรยบเทยบผลตอบแทนทางดานเศรษฐกจของพนธบางพระ 2 (M2) พบวา การใชปยสตร (S5) การใสปยเคมครงอตรารวมกบการใสปยหมกครงอตราใหผลผลต 3,007 กโลกรมตอไร ใหผลตอบแทนสงทสด เปนก าไรสทธ 46,126 บาทตอไร และการใชปยเคมอยางเดยว (S1) ใหผลผลต 2,286 กโลกรมตอไร ใหผลตอบแทนต าทสด เปนก าไรสทธ 36,348 บาทตอไร

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

45

ถวท งสองสายพนธ ใหการตอบสนองทแตกตางกนในแตละฤดปลก โดยปลกในฤดรอนใหผลผลต นอยกวา แตผลตอบแทนทางเศรษฐกจในชวงฤดรอนสงกวาในชวงฤดฝนในทกวธการใหปย เนองจากในชวงฤดรอนน น ราคาผลผลตตอหนวยสงถง 34 บาทตอกโลกรม ท าใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจสงกวาในฤดฝน แมผลผลตจะนอยกวาฤดฝนกตาม จากผลการศกษาดานเศรษฐกจ พบวา การใชปยหมกรวมกบน าหมกชวภาพ หรอการใชปยเคมในอตราครงหนงรวมกบการใชปยหมกจะใหผลตอบแทนดทสด แสดงใหเห นวาปรมาณธาตอาหารทถวตองการมเพยงพอในปยหมกและปยคอก อยางไรกตาม ปรมาณธาตอาหารทพบในปยคอกและปยหมกแตละชนดกยงมปรมาณธาตอาหารทแตกตางกนดวย จากผลการทดลอง พบวา ส าหรบการปลกถวท งสองพนธ เกษตรกรสามารถลดตนทนการผลตดวยการใชปยอนทรย ซงสามารถท าใหไดผลผลตใกลเคยงกบการใชปยเคม แตผลการตอบสนองตอการใชปยของถวฝกยาวพนธบางพระ 2 จะใหผลผลตทสงกวาพนธเบอร 12 และปยอนทรยยงสามารถชวยเรองโครงสรางและระบบนเวศนของดนใหดข น เปนการอนรกษทรพยากรดนใหเกษตรกรสามารถใชประโยชนไดอยางยงยน

สรปผลการทดลอง 1. เมอเปรยบเทยบผลการเปลยนแปลงสมบตทางเคมของดนกอนและหลงการทดลอง พบวา วธการใส

ปยอนทรยจะท าใหดนมคาความเปนกรดเปนดางเพมข น และสงกวาวธการทมการใชปยเคมเพยงอยางเดยว ซงมคาความเปนกรดเปนดางลดต าลง และมผลออกมาในทศทางเดยวกนกบปรมาณอนทรยวตถในดน ปรมาณฟอสฟอรสและปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชน โดยวธการทมการใสปยอนทรยจะมธาตอาหารตกคางเหลออยในดนสงกวาการใชปยเคมเพยงอยางเดยว อาจเนองจากปยอนทรยจะคอยๆ ยอยสลายและปลดปลอยธาตอาหารออกมา สวนปยเคมพชสามารถดดใชไดทนท และอาจสญเสยไปจากดนไดงาย และไมพบอทธพลของสายพนธตอการเปลยนแปลงสมบตของดน

2. การเจรญเตบโตของถวฝกยาว 2 สายพนธไมมความแตกตางกนทางสถตท งจากอทธพลของสายพนธและวธการใสปย สวนดานผลผลตท งในฤดรอนและฤดฝน พบวา สายพนธบางพระ 2 (M2) มแนวโนมใหผลผลตสงกวาสายพนธเบอร 12 (M1) โดยการปลกในฤดรอนดวยวธการใสปยหมก (พด.1) 2 ตนตอไร รวมกบน าหมกชวภาพ (S3) มแนวโนมใหจ านวนฝกจ าหนายไดและน าหนกผลผลตมากทสด สวนการปลกในฤดฝนดวยวธการใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบการใสปยหมกอตรา 1 ตนตอไร (S5) มแนวโนมใหน าหนกผลผลตมากทสด

3. ผลตอบแทนทางเศรษฐกจท งในฤดรอนและฤดฝน พบวา สายพนธบางพระ 2 (M2) ใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงกวาสายพนธเบอร 12 (M1) ในทกวธการ โดยเมอปลกถวฝกยาวสายพนธบางพระ 2 ในฤดรอนพบวาวธการใชปยหมกในอตรา 2 ตนตอไร รวมกบการใชน าหมกชวภาพ (S3) ใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงทสด คอ 57,514 บาทตอไร สวนการปลกในฤดฝน พบวา วธการทใหผลตอบแทนเหนอตนทนผนแปรสงทสด คอ วธการทใสปยเคมในอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบการใสปยหมกอตรา 1 ตนตอไร (S5) จะเหนไดวาการใชปยหมกรวมกบน าหมกชวภาพ หรอการใชปยเคมในอตราคร งหนงรวมกบการใชปยหมกจะใหผลตอบแทนดทสด เอกสารอางอง

ประชมวชาการกรมพฒนาทดน ป 2560 “วชาการงานพฒนาทดน ขบเคลอนคณภาพชวตเกษตรกรสความยงยน” วนท 19 - 21 กรกฎาคม 2560

46

กมล เลศรตน อรสา ดสถาพร สชลา เตชะวงคเสถยร และ วระ ภาคอทย. 2544. ผกในประเทศไทย: สถานภาพของการผลต การตลาด และวจย.ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, กรงเทพฯ. 190 น.

กรรณการ หตะแพทย. 2542. ผกในดวงใจของผบรโภค.ว. เกษตรกรรมธรรมชาต, น.10-39. กรมสงเสรมการเกษตร. 2543. คมอพชสวนเศรษฐกจ. ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด,

กรงเทพฯ. 314 น.