ARAZİ DÜZENLEMESi VE UYGULAMASI

ARAZİ DÜZENLEMESi VE ARAZİ DÜZENLEMESi VE UYGULAMASIUYGULAMASI

SULAMA -YOL AĞI SULAMA -YOL AĞI PLANLAMASIPLANLAMASI

Arazi düzenleme projelerinin genel seviyede dört temel Arazi düzenleme projelerinin genel seviyede dört temel aşaması vardır: aşaması vardır:

1- Ön Etüdlerin Yapılması1- Ön Etüdlerin Yapılması Arazi malikleri ile ön görüşme (isteğe bağlı toplulaştırmada) Arazi malikleri ile ön görüşme (isteğe bağlı toplulaştırmada) Kadastro işlemleri Kadastro işlemleri Proje alanı sınırlarının tesbiti Proje alanı sınırlarının tesbiti AT-1 ve AT-2 listelerinin tanzimi AT-1 ve AT-2 listelerinin tanzimi Arazi maliklerinden muvafakat alınması (isteğe bağlı Arazi maliklerinden muvafakat alınması (isteğe bağlı

toplulaştırmada) toplulaştırmada) Ön etüd raporunun hazırlanması, Ön etüd raporunun hazırlanması, Bakanlar kurulu kararı alınması Bakanlar kurulu kararı alınması

2- Planlama2- Planlama

Düzenleme (arazi toplulaştırma) alanının ilanı ve tapuya şerh verilmesiDüzenleme (arazi toplulaştırma) alanının ilanı ve tapuya şerh verilmesi Proje sahasının halihazır durumunun tesbiti. Proje sahasının halihazır durumunun tesbiti. Mülkiyet etüdlerinin yapılması, Mülkiyet etüdlerinin yapılması, Toprak etüdlerinin yapılması ve arazinin derecelendirilmesi, Toprak etüdlerinin yapılması ve arazinin derecelendirilmesi,

Blokların teşkil edilmesi Blokların teşkil edilmesi (sulama şebekesi, tahliye şebekesi ve yol (sulama şebekesi, tahliye şebekesi ve yol şebekesi planlaması)şebekesi planlaması)

Sabit tesislerin tesbit edilmesiSabit tesislerin tesbit edilmesi Ortak tesislere katılma payının bulunmasıOrtak tesislere katılma payının bulunması Planlama roporunun tanzimi Planlama roporunun tanzimi

3. Projeleme: 3. Projeleme: Mülakat formlarının (AT-4) doldurulması Mülakat formlarının (AT-4) doldurulması Yeni parselasyon planlamasının yapılması Yeni parselasyon planlamasının yapılması Yeni mülkiyet haritasının askıya çıkarılması Yeni mülkiyet haritasının askıya çıkarılması Proje dosyasının tanzimi Proje dosyasının tanzimi

4- Uygulama 4- Uygulama Blokların aplikasyonu, Blokların aplikasyonu, Blokların, arazi tesviyesi ve yol kanal dolgularının Blokların, arazi tesviyesi ve yol kanal dolgularının

yapılması, yapılması, Yeni parsellerin aplikasyonu ve geçici teslimlerinin Yeni parsellerin aplikasyonu ve geçici teslimlerinin

yapılması, yapılması, Arazi ıslahı, yollarının stabilizesinin yapılması Arazi ıslahı, yollarının stabilizesinin yapılması

sulama, tahliye ve drenaj şebekesi ile sanat sulama, tahliye ve drenaj şebekesi ile sanat yapılarının inşası, yapılarının inşası,

Röleve, tersim, yeni tapuların hazırlanması ve tescil Röleve, tersim, yeni tapuların hazırlanması ve tescil işlemleri. işlemleri.

Blokların Teşkil Edilmesi:Blokların Teşkil Edilmesi:

Proje alanında, yapılması planlanan alt ve üst yapı tesislerinin Proje alanında, yapılması planlanan alt ve üst yapı tesislerinin tatbik projeleri varsa ilgili kuruluşlardan temin edilerek tatbik projeleri varsa ilgili kuruluşlardan temin edilerek toplulaştırma projesi ile uyum sağlanmalıdır. Bununla beraber toplulaştırma projesi ile uyum sağlanmalıdır. Bununla beraber proje alanında sulama, drenaj, yol, tesviye ve mülkiyet etüdleri proje alanında sulama, drenaj, yol, tesviye ve mülkiyet etüdleri bitirildikten sonra STK haritaları üzerinde sulama, tahliye ve bitirildikten sonra STK haritaları üzerinde sulama, tahliye ve yol planlaması yapılarak bloklar teşkil edilir. Blokların yol planlaması yapılarak bloklar teşkil edilir. Blokların teşkilinde sulama uzunluğu, sulama yönü, tesviye durumu, teşkilinde sulama uzunluğu, sulama yönü, tesviye durumu, parsellerin en/boy oranları bilinmeli ve bunlar dikkate parsellerin en/boy oranları bilinmeli ve bunlar dikkate alınmalıdır. Daha önce hazırlanmış sulama-tahliye projeleri alınmalıdır. Daha önce hazırlanmış sulama-tahliye projeleri mevcut ise, bunlar toplulaştırmaya göre revize edilmelidir . mevcut ise, bunlar toplulaştırmaya göre revize edilmelidir .

1- Sulama şebekesi planlaması:1- Sulama şebekesi planlaması:

Su şebekesi, sulama ve kurutma (drenaj) kanallarının meydana getirdiği bir Su şebekesi, sulama ve kurutma (drenaj) kanallarının meydana getirdiği bir sistemdir. sistemdir. Sulama suyunu su alma yapısından (baraj dip savağı, regülatör, havuz ve Sulama suyunu su alma yapısından (baraj dip savağı, regülatör, havuz ve serbest su alma prizi gibi) alıp proje alanına götüren ve bu suyu bitki serbest su alma prizi gibi) alıp proje alanına götüren ve bu suyu bitki kullanımına sunan en küçük kapasiteli prizlere kadar dağıtan sisteme kullanımına sunan en küçük kapasiteli prizlere kadar dağıtan sisteme sulama şebekesi adı verilir.sulama şebekesi adı verilir.

Sulama şebekeleri, açık kanallı sulama şebekeleri, kanaletli sulama Sulama şebekeleri, açık kanallı sulama şebekeleri, kanaletli sulama şebekeleri, borulu sulama şebekeleri ve yağmurlama sulama şebekeleri şebekeleri, borulu sulama şebekeleri ve yağmurlama sulama şebekeleri olmak üzere 4 grupta toplanabilir.olmak üzere 4 grupta toplanabilir.

Açık kanallı sulama şebekesinde (klasik sistem Şekil 6.1) yer alan sulama Açık kanallı sulama şebekesinde (klasik sistem Şekil 6.1) yer alan sulama kanalları suyu araziye verebilmek için sığ, sızma kayıplarını önlemek için kanalları suyu araziye verebilmek için sığ, sızma kayıplarını önlemek için genellikle beton kaplamalı olarak inşa edilirler. Bu kanallar genellikle beton kaplamalı olarak inşa edilirler. Bu kanallar fonksiyonlarına göre Ana Sulama Kanalı, Yedek Sulama Kanalı ve fonksiyonlarına göre Ana Sulama Kanalı, Yedek Sulama Kanalı ve Tersiyer Sulama kanalı olmak üzere üç grupta toplanabilir (Yılmaz 1993).Tersiyer Sulama kanalı olmak üzere üç grupta toplanabilir (Yılmaz 1993).

Ana Sulama Kanalı:Ana Sulama Kanalı:

Sulama suyunu su alma yapısından alarak yedek Sulama suyunu su alma yapısından alarak yedek sulama kanallarına taşıyan kanallara ana sulama sulama kanallarına taşıyan kanallara ana sulama kanalı denir. Sulama alanının üst sınırını çizen bu kanalı denir. Sulama alanının üst sınırını çizen bu kanallar sulama alanı büyüklüğüne göre 20- 150 km kanallar sulama alanı büyüklüğüne göre 20- 150 km uzunluğa sahip olabilir.Ana kanalın eğiminin uzunluğa sahip olabilir.Ana kanalın eğiminin seçiminde sulama suyu miktarı, güzergahın seçiminde sulama suyu miktarı, güzergahın topoğrafik yapısı ve sulama alanı büyüklüğü önemli topoğrafik yapısı ve sulama alanı büyüklüğü önemli rol oynar.Ana kanal eğimi rol oynar.Ana kanal eğimi 0.0002- 0.00060.0002- 0.0006 arasında arasında alınır.alınır.

Yedek Sulama Kanalı:Yedek Sulama Kanalı:Ana kanaldan aldığı suyu tersiyer kanallara ileten kanallara yedek Ana kanaldan aldığı suyu tersiyer kanallara ileten kanallara yedek sulama kanalı adı verilir. İki toplayıcı drenaj kanalı arasında düzeç sulama kanalı adı verilir. İki toplayıcı drenaj kanalı arasında düzeç eğrilerine dik olarak geçirilen bu kanallar olabildiğince sırt ve hakim eğrilerine dik olarak geçirilen bu kanallar olabildiğince sırt ve hakim yerlerden geçmek şartı ile yol ve parsel sınırlarını izler. Bu nedenle yerlerden geçmek şartı ile yol ve parsel sınırlarını izler. Bu nedenle eğimleri arazi eğimine bağlıdır.eğimleri arazi eğimine bağlıdır.

Yedek sulama kanalları üzerindeki en önemli sanat yapıları tersiyer Yedek sulama kanalları üzerindeki en önemli sanat yapıları tersiyer prizleridir. Ana kanal çıkışından hemen sonra karşılıklı bırakılan prizleridir. Ana kanal çıkışından hemen sonra karşılıklı bırakılan tersiyer prizleri tersiyer prizleri 350 - 400350 - 400 m en çok 500 m ile bırakılır. m en çok 500 m ile bırakılır.

Uygun topoğrafik koşullarda birbirine uzaklıkları 4- 5 km alabilen Uygun topoğrafik koşullarda birbirine uzaklıkları 4- 5 km alabilen yedek sulama kanallarının uzunlukları için bir sınır yoktur. Bu yedek sulama kanallarının uzunlukları için bir sınır yoktur. Bu kanalın işlevi tersiyer prizlerine su vermek olduğu için iki tersiyer kanalın işlevi tersiyer prizlerine su vermek olduğu için iki tersiyer prizi arasında kazıda gidebilir.prizi arasında kazıda gidebilir.Yedek kanal son tersiyer prizine su verdikten sonra yedek tahliyesi Yedek kanal son tersiyer prizine su verdikten sonra yedek tahliyesi adı altında kazıda olduğu halde en kısa yoldan ana drenaj kanalına adı altında kazıda olduğu halde en kısa yoldan ana drenaj kanalına bağlanır.bağlanır.

Tersiyer Sulama Kanalı:Tersiyer Sulama Kanalı:Yedeklerden aldıkları suyu üzerlerinde bulunan ve tek yönlü sulama Yedeklerden aldıkları suyu üzerlerinde bulunan ve tek yönlü sulama yapan 250 m ara ile inşa edilen çiftlik prizlerine iletirler. yapan 250 m ara ile inşa edilen çiftlik prizlerine iletirler. Güzergahları parsel sınırlarını ve yolun altını izler. Eğimleri ana Güzergahları parsel sınırlarını ve yolun altını izler. Eğimleri ana sulama kanalında olduğu gibi sulama kanalında olduğu gibi 0.0002-0.00060.0002-0.0006 arasında değişir. Bu arasında değişir. Bu eğimler tersiyer kanallarda akımın nehir rejiminde olmasını, eğimler tersiyer kanallarda akımın nehir rejiminde olmasını, kendilerine bağlanan kanalların bu kanala dik bağlanmasını sağlar. kendilerine bağlanan kanalların bu kanala dik bağlanmasını sağlar. Ancak, hızın çok küçük olmaması için genellikle eğimleri 0.0004 Ancak, hızın çok küçük olmaması için genellikle eğimleri 0.0004 seçilir.seçilir.Tersiyer kanallar yedek drenaj kanalına Tersiyer kanallar yedek drenaj kanalına 100- 150100- 150 m kala kesilerek m kala kesilerek kendilerini parelel olarak izleyen tersiyer drenaj kanallarına kendilerini parelel olarak izleyen tersiyer drenaj kanallarına bağlanırlar.bağlanırlar.Yağışlı bölgelerde yalnızca drenaj şebekesinin kurulması yeterli Yağışlı bölgelerde yalnızca drenaj şebekesinin kurulması yeterli olabilir. Ancak, sulama şebekesinin bulunduğu her yerde, fazla olabilir. Ancak, sulama şebekesinin bulunduğu her yerde, fazla (artık) sulama suyunun araziye zarar vermeden uzaklaştırılması için (artık) sulama suyunun araziye zarar vermeden uzaklaştırılması için mutlaka drenaj şebekesinin de bulunması gereklidir (Kara 1980). mutlaka drenaj şebekesinin de bulunması gereklidir (Kara 1980).

Tahliye şebekesi planlaması:Tahliye şebekesi planlaması: Tahliye şebekesine yüzeysel drenaj şebekesi Tahliye şebekesine yüzeysel drenaj şebekesi de denir. Sulama alanındaki yağış sularını, de denir. Sulama alanındaki yağış sularını, sulama suyu artıklarını, sulama kanallarından sulama suyu artıklarını, sulama kanallarından gelen fazla suları toplayarak araziden gelen fazla suları toplayarak araziden atılmasını sağlayan kanallardır. Ekseriyetle atılmasını sağlayan kanallardır. Ekseriyetle tarla içi servis yollarının kenarındaki tarla içi servis yollarının kenarındaki şaranpoller yüzey tahliye olarak kullanılır ve şaranpoller yüzey tahliye olarak kullanılır ve yüzey tahliyesi sağlayacak şekilde açılır.yüzey tahliyesi sağlayacak şekilde açılır.

Yol şebekesi planlaması:Yol şebekesi planlaması: Toplulaştırma planında yeni trafik yollarının açılıp açılmayacağı Toplulaştırma planında yeni trafik yollarının açılıp açılmayacağı konusunda Karayolları Bölge Müdürlükleri ile temas edilmelidir .konusunda Karayolları Bölge Müdürlükleri ile temas edilmelidir .

Bloklar teşkil edilirken, parsellere ulaşımın kolaylıkla sağlanması için, her Bloklar teşkil edilirken, parsellere ulaşımın kolaylıkla sağlanması için, her parselin yola cephesinin bulunması, başka bir ifade ile her parselin yolu parselin yola cephesinin bulunması, başka bir ifade ile her parselin yolu olması esas alınmalıdır. Tarım arazisindeki kırsal yollar; yerleşim olması esas alınmalıdır. Tarım arazisindeki kırsal yollar; yerleşim birimlerini, dağınık işletme gruplarını, tarımsal alanları birbirine bağlayan birimlerini, dağınık işletme gruplarını, tarımsal alanları birbirine bağlayan bağlantı yolları ile parsel gruplarına ulaşımı sağlayan ana ve tali tarla bağlantı yolları ile parsel gruplarına ulaşımı sağlayan ana ve tali tarla yollarından oluşur. Kırsal yollar, bağlantı yolları ve tarla yolları olarak yollarından oluşur. Kırsal yollar, bağlantı yolları ve tarla yolları olarak ikiye ayrılır. ikiye ayrılır. Tarla yollarıTarla yolları da büyüklük ve kapasitelerine göre kendi aralarında ikiye da büyüklük ve kapasitelerine göre kendi aralarında ikiye ayrılarak Toplulaştırma Projelerinde "Ana Yollar" ve Tali Yollar" olarak ayrılarak Toplulaştırma Projelerinde "Ana Yollar" ve Tali Yollar" olarak adlandırılır (Şekil 6.4). Ulaşım sistemini oluşturan yolların büyük bir adlandırılır (Şekil 6.4). Ulaşım sistemini oluşturan yolların büyük bir bölümü sulama kanallarına paralel olarak planlandığından, sekonder bölümü sulama kanallarına paralel olarak planlandığından, sekonder kanallara, paralel planlanan yollar "Bağlantı Yolları", tersiyer kanallara kanallara, paralel planlanan yollar "Bağlantı Yolları", tersiyer kanallara paralel olanlar "Ana Yollar", kuvarterlere paralel olanlarda "Tali Yollar" paralel olanlar "Ana Yollar", kuvarterlere paralel olanlarda "Tali Yollar" olarak adlandırılabilir olarak adlandırılabilir

Tarımsal yolların planlanması genel olarak yol ağına, trafik Tarımsal yolların planlanması genel olarak yol ağına, trafik çeşidine ve beklenen trafik yoğunluğuna, arazi su ve iklim çeşidine ve beklenen trafik yoğunluğuna, arazi su ve iklim koşullarına, toprak kullanım şekline, mülkiyet ve işletmecilik koşullarına, toprak kullanım şekline, mülkiyet ve işletmecilik yapısına bağlıdır. Tarımsal yolların bazı teknik özellikleri yapısına bağlıdır. Tarımsal yolların bazı teknik özellikleri Tablo’da verilmiştir.Tablo’da verilmiştir.

Yol CinsiYol Cinsi Min Dönemeç Min Dönemeç yarı çapı (m) yarı çapı (m)

Maksimum Maksimum Eğim % Eğim %

GenişlikGenişlik

DüzDüz YamaçYamaç DüzDüz YamaçYamaç Stabilize Stabilize Toplam Toplam

Bağlantı yoluBağlantı yolu 150150 4040 44 88 4.5-54.5-5 6-76-7

Ana yolAna yol 5050 2020 44 88 4.54.5 66

Tali yolTali yol 1515 1515 44 1212 33 4.5-54.5-5

Tablo. Tarım Yollarının Bazı Teknik Özellikleri (Kara 1980)

Yol planlamasında gerekli yol uzunluğunun Yol planlamasında gerekli yol uzunluğunun hesaplanması:hesaplanması:Bir toplulaştırma alanında tüm parsellere yolu Bir toplulaştırma alanında tüm parsellere yolu bağlamak temel amaç olduğuna göre en az yol bağlamak temel amaç olduğuna göre en az yol uzunluğu ile bütün parsellere yol, parsellerin ancak uzunluğu ile bütün parsellere yol, parsellerin ancak kısa kenarı yola dayalı olacak biçimde planlanması ile kısa kenarı yola dayalı olacak biçimde planlanması ile mümkündür. Tarımsal alanlarda birim alana (ha) mümkündür. Tarımsal alanlarda birim alana (ha) düşen yol uzunluğu (m) “Yol ağı uzunluğu” (m/ha) düşen yol uzunluğu (m) “Yol ağı uzunluğu” (m/ha) olarak adlandırılır ve Hy ile gösterilebilir (Çevik olarak adlandırılır ve Hy ile gösterilebilir (Çevik 1987- Arıcı’dan 1994).1987- Arıcı’dan 1994).Gerekli yol uzunluğu için iki yöntem kullanılır:Gerekli yol uzunluğu için iki yöntem kullanılır:1- Teorik yol uzunluğu1- Teorik yol uzunluğu2- Pratik yol uzunluğu 2- Pratik yol uzunluğu

1. Teorik yol uzunluğu1. Teorik yol uzunluğu::Teorik yol uzunluğu minimum (asgari) yol Teorik yol uzunluğu minimum (asgari) yol uzunluğudur. Bu yöntemle yol uzunluğunu bulmak uzunluğudur. Bu yöntemle yol uzunluğunu bulmak için önce ekonomik parsel boyutlarının tespiti ve için önce ekonomik parsel boyutlarının tespiti ve bundan sonra hektara isabet edecek yol miktarının bundan sonra hektara isabet edecek yol miktarının parsel gruplarına göre ayrı ayrı bulunması icap eder.parsel gruplarına göre ayrı ayrı bulunması icap eder.Parsel boyutları, özellikle azami uzunluk tespit Parsel boyutları, özellikle azami uzunluk tespit edildikten sonra her parsel grubu için hektara isabet edildikten sonra her parsel grubu için hektara isabet eden yol miktarı (HY) bulunur. Hektara isabet eden eden yol miktarı (HY) bulunur. Hektara isabet eden yol uzunluğu şu şekilde elde edilir (Arıcı 1994):yol uzunluğu şu şekilde elde edilir (Arıcı 1994):

F = E.B F = E.B E= F/B E= F/B E = parsel genişliği E = parsel genişliği Hy= 5000/B veya Hy= 10 000/ B , F = Alan ,Hy= 5000/B veya Hy= 10 000/ B , F = Alan ,

B: Parsel blok uzunluğudur.B: Parsel blok uzunluğudur. 5000 = katsayı 5000 = katsayı

HYHY = 5000/B (m/ha) yol çift yönlü hizmet ediyorsa = 5000/B (m/ha) yol çift yönlü hizmet ediyorsa

HYHY =10000/B (m/ha) Yol tek yönlü hizmet ediyorsa =10000/B (m/ha) Yol tek yönlü hizmet ediyorsa kullanılır.kullanılır.

Asgari genişlik= 40-50 m, azami uzunlık= 500-800 m Asgari genişlik= 40-50 m, azami uzunlık= 500-800 m alınır.alınır.

Bu şekilde her blok için (işletme grubu için) ihtiyaç Bu şekilde her blok için (işletme grubu için) ihtiyaç olan yol miktarı bulunduktan sonra bunlar toplanarak olan yol miktarı bulunduktan sonra bunlar toplanarak toplam yol miktarı (TYY) bulunmuş olur. Bulunan toplam yol miktarı (TYY) bulunmuş olur. Bulunan bu miktar toplam proje sahasına bölündüğünde (Y2) bu miktar toplam proje sahasına bölündüğünde (Y2) ortalama hektara isabet eden yol bulunur.ortalama hektara isabet eden yol bulunur.

Proje sahasının yol ihtiyacının bulunması için mevcut Proje sahasının yol ihtiyacının bulunması için mevcut yolların uzunluğunun ve hektara isabet eden (Y1) yolların uzunluğunun ve hektara isabet eden (Y1) miktarının da bilinmesi gerekir. Mevcut ve miktarının da bilinmesi gerekir. Mevcut ve hesaplanan yol miktarları birbirlerine oranlandığında hesaplanan yol miktarları birbirlerine oranlandığında yol ihtiyaç oranları ortaya çıkar. yol ihtiyaç oranları ortaya çıkar. RR = Y1/Y2RR = Y1/Y2Y1Y1 : Hektara düşen mevcut ortalama yol uzunluğu : Hektara düşen mevcut ortalama yol uzunluğu m/ham/haY2Y2 : Hesaplanan yol uzunluğu m/ha (Teorik yöntemle : Hesaplanan yol uzunluğu m/ha (Teorik yöntemle bulunan)bulunan)RR : Yol ihtiyaç oranıRR : Yol ihtiyaç oranı Yol ihtiyacı bakımından RR Tablo 6.4’deki gibi Yol ihtiyacı bakımından RR Tablo 6.4’deki gibi değerlendirilir:değerlendirilir:

RRRR Açıklama Açıklama

0.50.5 Yol ihtiyacı çok fazla ve gereklidir. Sahada çok az yol vardır.Yol ihtiyacı çok fazla ve gereklidir. Sahada çok az yol vardır.

0.5 - 0.720.5 - 0.72 Sahada az yol vardır. Yeni yola ihtiyaç görülmektedir.Sahada az yol vardır. Yeni yola ihtiyaç görülmektedir.

0.72-0.870.72-0.87 Sahada orta derecede yol mevcuttur. Bir miktar daha yol yapmak Sahada orta derecede yol mevcuttur. Bir miktar daha yol yapmak gerekir.gerekir.

0.87-0.950.87-0.95 Yeterli yol vardır. Yapılacak yol az faydalı olabilir.Yeterli yol vardır. Yapılacak yol az faydalı olabilir.

1.001.00 Yol yapımına gerek yoktur.Yol yapımına gerek yoktur.

1.00-1.101.00-1.10 Sahada fazla yol mevcuttur. Az bir kısmı tarla haline getirilebilir.Sahada fazla yol mevcuttur. Az bir kısmı tarla haline getirilebilir.

1.10-1.251.10-1.25 Sahada orta derece fazla yol mevcuttur. bir kısmı sürülerek tarım Sahada orta derece fazla yol mevcuttur. bir kısmı sürülerek tarım arazisi haline getirilebilir. arazisi haline getirilebilir.

1.251.25 Sahada çok fazla yol vardır. Büyük oranda tarım arazisine Sahada çok fazla yol vardır. Büyük oranda tarım arazisine dönüştürülebilir.dönüştürülebilir.

Tablo. Proje Sahasında Yol İhtiyacı Oranları (RR)

ÖrnekÖrnek: : Projede parselin Projede parselin asgari genişliği 40 masgari genişliği 40 m azami azami uzunluğu 600 m olduğu kabul edilerek 500 ha’lık bir uzunluğu 600 m olduğu kabul edilerek 500 ha’lık bir proje sahası için aşağıdaki işletme büyüklüklerine proje sahası için aşağıdaki işletme büyüklüklerine göre gerekli yol uzunluğu kaç metre olur?göre gerekli yol uzunluğu kaç metre olur?

1- 0.5 ha’lık 68 işletmenin toplam sahası 55 ha1- 0.5 ha’lık 68 işletmenin toplam sahası 55 ha

2- 1 ha’lık 40 işletmenin toplam sahası 40 ha2- 1 ha’lık 40 işletmenin toplam sahası 40 ha

3- 2.5 ha’lık 35 işletmenin toplam sahası 70 ha3- 2.5 ha’lık 35 işletmenin toplam sahası 70 ha



Çözüm Çözüm Her bir işletme veya işletmeyi bir parsel kabul ettiğimizde Her bir işletme veya işletmeyi bir parsel kabul ettiğimizde her grup parsel için hektara isabet eden yol miktarı hesaplanırken her grup parsel için hektara isabet eden yol miktarı hesaplanırken her parselin boyut oranları her parselin boyut oranları 1/6 olsun1/6 olsun = (E/Boy)= 1/6 = (E/Boy)= 1/6E/B= 1/6E/B= 1/6 B= 6.E B= 6.E

1. Grup işletmelerde parsel boyutları :1. Grup işletmelerde parsel boyutları :0.5 ha= 5000 m2 = E.B = E.6.E0.5 ha= 5000 m2 = E.B = E.6.E E2 = 5000/6 E2 = 5000/6 E= 29 m E= 29 mAsgari genişlik 40-50 m, azami uzunluk 600 m. alındığından 29m Asgari genişlik 40-50 m, azami uzunluk 600 m. alındığından 29m düşük olur. Asgari genişlik 40m alırsak: B= 5000/40 = 125 mdüşük olur. Asgari genişlik 40m alırsak: B= 5000/40 = 125 mHektara yol uzunluğu=HY= 5000/125= 40 m/ha Hektara yol uzunluğu=HY= 5000/125= 40 m/ha Yol= 40 x 55 = Yol= 40 x 55 = 22002200mm

2. Grup işletmelerde:2. Grup işletmelerde: 1 ha 10000m2 = E.B= E.6.E1 ha 10000m2 = E.B= E.6.E E2 =10 000/6= 1666.67 E2 =10 000/6= 1666.67

E= 40.82 E= 40.82 B=10 000/40.82= 245 m B=10 000/40.82= 245 mHektara yol uzunluğu= 5000/ 245= 20.41mHektara yol uzunluğu= 5000/ 245= 20.41mYol = 20.41 x 40 ha= Yol = 20.41 x 40 ha= 816 m816 m

3. Grup işletmelerde:3. Grup işletmelerde:2.5 ha = 25000 m2 =6E2 2.5 ha = 25000 m2 =6E2 E2 = 25 000/ 6 E2 = 25 000/ 6 E = 64.55 E = 64.55

B= 25 000/ 64.55= 387 mB= 25 000/ 64.55= 387 mHektara yol uzunluğu = 5000/ 387= 13 mHektara yol uzunluğu = 5000/ 387= 13 mYol = 70 ha x 13= Yol = 70 ha x 13= 910 m910 m..

4. Grup işletmelerde4. Grup işletmelerde 5 ha = 50000 m2 = 6E25 ha = 50000 m2 = 6E2 E=91.28 E=91.28B= 50 000/ 91.28= 548 mB= 50 000/ 91.28= 548 mhektara yol uzunluğu =5000/ B= 5000/548= hektara yol uzunluğu =5000/ B= 5000/548= 9.129.12Yol = 115ha x 9.12 =Yol = 115ha x 9.12 =1049 m1049 m

5. Grup işletmelerde5. Grup işletmelerde10ha= 100000 m2 = 6E2 10ha= 100000 m2 = 6E2 E=129.1 E=129.1B= 100 000/129.1= 775 m fazladır. Projede 600m B= 100 000/129.1= 775 m fazladır. Projede 600m kabul edildi.kabul edildi.Hektara yol uzunluğu =5000/600 =Hektara yol uzunluğu =5000/600 =8.338.33Yol = 220 ha x 8.33 = Yol = 220 ha x 8.33 = 1833 m1833 m..

Teorik yol uzunluğuTeorik yol uzunluğu =2200 + 816 + 910+ =2200 + 816 + 910+ 1049 + 1833 =6808 m. Ortalama hektara yol 1049 + 1833 =6808 m. Ortalama hektara yol uzunluğu = 6808/ 500= uzunluğu = 6808/ 500= 13.613.6 m/ha m/ha

2- Pratik yol uzunluğu:2- Pratik yol uzunluğu:Proje alanının gerekli yol uzunluğunun pratik olarak Proje alanının gerekli yol uzunluğunun pratik olarak hesaplamak için harita üzerinde; toprak, yerleşme hesaplamak için harita üzerinde; toprak, yerleşme merkezi, sulama ve drenaj sistemleri ile işletme ve merkezi, sulama ve drenaj sistemleri ile işletme ve parsel büyüklükleri de göz önüne alınarak parsel büyüklükleri de göz önüne alınarak nerelerden nerelerden yol geçmesi gerektiği işaretlenir ve çizilir.yol geçmesi gerektiği işaretlenir ve çizilir. Bu çizim Bu çizim sonucunda bulunana sonucunda bulunana yol uzunluğu ölçülüryol uzunluğu ölçülür. Bu yeni . Bu yeni çizilen yol uzunluğuna proje alanında önceden çizilen yol uzunluğuna proje alanında önceden mevcut ve iyi kaliteli yollar da eklenerek pratik yol mevcut ve iyi kaliteli yollar da eklenerek pratik yol uzunluğu (uzunluğu (PYPY) tespit edilir. (Çevik ve Tekinel 1991) ) tespit edilir. (Çevik ve Tekinel 1991) Bu miktar teorik olarak bulunan yol miktarından Bu miktar teorik olarak bulunan yol miktarından (TY) fazla olmalıdır. Şayet Py<Ty ise harita üzerinde (TY) fazla olmalıdır. Şayet Py<Ty ise harita üzerinde tekrar çalışılır ve yeniden yol ağı kurulur. Py en az Ty tekrar çalışılır ve yeniden yol ağı kurulur. Py en az Ty kadar olmalıdır. kadar olmalıdır.

Pratik metotla bulunan yol uzunluğu proje Pratik metotla bulunan yol uzunluğu proje sahası için yeterli olup olmadığını anlamak sahası için yeterli olup olmadığını anlamak için, teorik metodla bulunan yol uzunluğu ile için, teorik metodla bulunan yol uzunluğu ile mukayese edilmesi gerekir. Böylece yeterlilik mukayese edilmesi gerekir. Böylece yeterlilik oranı (YO) bulunur (Arıcı, 1994).oranı (YO) bulunur (Arıcı, 1994).

YO =Ty (Teorik yol, m) * 100 / Py ( Pratik yol, m)YO =Ty (Teorik yol, m) * 100 / Py ( Pratik yol, m)

Yeterlilik oranı %85’den küçük ve %65’den Yeterlilik oranı %85’den küçük ve %65’den büyük olmalıdır. Yani büyük olmalıdır. Yani

YO= 0.65 - 0.85YO= 0.65 - 0.85 değerleri arasında olmalıdır. değerleri arasında olmalıdır.

Örnek: Örnek: Arazi toplulaştırması yapılan bir proje Arazi toplulaştırması yapılan bir proje alanında; teorik yol uzunluğu 16 000 m, pratik yol alanında; teorik yol uzunluğu 16 000 m, pratik yol uzunluğu 18 000 m bulunmuştur. Projedeki yol uzunluğu 18 000 m bulunmuştur. Projedeki yol ağının yeterli olup olmadığını araştırınız?ağının yeterli olup olmadığını araştırınız?

Çözüm: Çözüm: YO=Teorik yol uzunluğu (TY)*100/ Pratik YO=Teorik yol uzunluğu (TY)*100/ Pratik yol uzunluğu(PY)yol uzunluğu(PY)YO= 16 000*100/18 000 = % 88,88YO= 16 000*100/18 000 = % 88,88Yeterlilik oranı % 65 -% 85 arasında olmalıdır. Proje Yeterlilik oranı % 65 -% 85 arasında olmalıdır. Proje alanındaki yollar yetersiz olup, Pratik yol uzunluğu alanındaki yollar yetersiz olup, Pratik yol uzunluğu (yeni yol) artırılacaktır.(yeni yol) artırılacaktır.Proje alanındaki minimum yol uzunluğu;Proje alanındaki minimum yol uzunluğu;PY = TY*100/YO = 1 600 000/ 85 = 18 824 m PY = TY*100/YO = 1 600 000/ 85 = 18 824 m olmalıdır.olmalıdır.

Documents

ARAZİ DÜZENLEMESi VE UYGULAMASI