If you can't read please download the document
Upload
doane
View
63
Download
6
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Astmi, börn og íþróttaiðkun. Gunnar Jónasson læknir Barnaspítala Hringsins. Skilgreining. Astmi er algengur langvinnur sjúkdómur í öllum aldurshópum. Hann einkennist af bólgu í berkjum og ofurnæmi fyrir ýmsu áreiti sem verða til þess að berkjurnar þrengjast. Áreitin geta verið: - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Astmi, brn og rttaikun Gunnar Jnasson lknirBarnasptala Hringsins
SkilgreiningAstmi er algengur langvinnur sjkdmur llum aldurshpum. Hann einkennist af blgu berkjum og ofurnmi fyrir msu reiti sem vera til ess a berkjurnar rengjast. reitin geta veri:OfnmisvakarVeirur / sklarSveiflukenndur lofthiti (kuldi / hiti og fugt)reynslaMengunAndlegt lag
Hva er astmi?Langvinnur blgusjkdmur berkjum:aukinn fjldi blgufruma framleisla boefnum sem mila blgu
Veldur:bjg og blgu slmhinniofvirkni og afturkrfum samdrtti slttra vvaSlmmyndunVi langvinnan astma verur aukning bandvef umhverfis berkjurnar sem gerir renginguna afturkfa
Astmi - blgusjkdmurEosinophil furmur:Losa eitru efni sem skemma yfirborsekju lungnaberkjanna og kalla til fleiri blgufrumur
Hsti Erfi tndun, jafnvel andnauMi, yngsli fyrir brjstiSurg ea hvs ndun SlmuppgangurSvefntruflanir vegna hsta og ndunarerfileikaEinkenni
reynsluastmaprfHlaupabrettiHalli 5,5 -10 %Hrai aukinn6-8 min. reynslaSubmax HR (95% af hmarki) sustu 4 mnFEV1Fyrir hlaup0-3-6-15 mn e. hlaup
lag reynsluprfiCarlsen KH et al. Respir Med 2000N = 20 Aldur: 9-17 9 vs. 20 > 10% fall FEV1220 15 x 0.85 =174220 15 x 0.95 = 195
reynsluprf me og n kuldareiti
Carlsen KH et al. Respir Med 1998. Hlaup vi herb.hitaHlaup vi - 20 grurHlaupSalbutamolN = 32 Mealaldur 10.1
Lkamlegt erfiiAukin loftskiptiHitatapVkvatapOsmolaritetKlingCl , Ca++ , Na+ Innfli
Losun boefnareynsluastmiasamdrtturTilgtur um reynsluastmaHitunHyperemia/bjgur
Stuttverkandi b2-agonistar eftir rfum Innndunarsterar +/- langvirkandi b2-agonistar +/- leukotrien antagonistar Lyfjamefer
hrif innastera (bud) EIB n= 163 Aldur 7-15 ra
n = 163 alder: 7-16 : 3Jnasson et al. Eur Resp Journal 1998
Fall FEV1 (%) eftir reynsluprfFall FEV1 (%)n = 14n = 14n = 15n = 14BUD 0,1- 0,2 mg vs. PlaceboJnasson et al. Pediatr Allergy Immunol. 2000
reynsluastmi llum aldri - oft atpia og nnur merki um auki berkjunmi
Hvsandi ndun og fall FEV1 eftir reynslu
Astmalyf virka
Greint me sjkrasgu, reynsluastmaprfi og ndunarmlingu
Dmi 1Sumari 2006: 11 ra stlka me sgu um thaldsleysi, hsta og svima. Oft hsti vi reynslu. Greind me lungnablgu
Mir og brir me ofnmi
elileg spirometria, FEV1 85% af spgildi Hvsandi ndun vi hlustun.
Dmi 1 2004 leitai hn Slysadeild vegna svipara einkenna og var sett mefer vi astma
Hva er a?
Dmi 211 ra strkur me sgu um vgan astmaKvartar um thaldsleysi og reytu
Ofnmi: frjkorn og kisur (kisa heima !)
reynsluprf jkvtt 2004
Mefer?
Dmi 2Sumari 2006: Vaxandi einkenni vi reynslu Kviverkir, hjartslttarkst, lystarleysi, reyta og slappleiki. Greinilega versnandi spirometria Kisan farin... Hva er a ?
Dmi 3 15 ra stelpa sem stundar rttir af kappi Ofnmi: kettir
Astmaeinkenni vi reynslu ? Stundum soghlj, verkur hlsi, koki, brjsti
Dmi 3Skoun: elilegSpirometria: FEV1 12% yfir spgildi Elileg krfa reynsluprf neg.
Mefer ?
Dmi 4 17 ra strkur unglingalandslii knattspyrnu
Ofnmi: ekki ekkt
Astmaeinkenni vi reynslu ?? Verri kulda og ef kvefaur Saga um langvarandi nefstflu
Dmi 4Skoun: elilegSpirometria: FEV1 10% yfir spgildi Konkavitet krfu 10% reversibilitet
reynsluprf elil
Dmi 4Lyfjamefer ? nnur mefer?
?
Dmi 516 ra slandsmeistari frjlsum
Ofnmi: kettir, grasfrj, rykmaurar
Astmaeinkenni vi: ofnmisvaka ndunarfraskingar reynslu ??
Dmi 5Skoun: elileg
Spirometria: FEV1 16% yfir spgildi Elileg krfa
reynsluprf neg.
Dmi 5Lyfjamefer: ?nnur mefer: ?
Dmi 616 ra keppir landsmtum sinni rtt
Ofnmi: ekki ekkt
Astmaeinkenni vi: reynslu ??
Dmi 6
Dmi 6 Fyrir ager Eftir agerMyndir fr ABM
reynsluastmi Stridor
Eftir reynslu Vi reynslutndun Innndunyngsli f. brjsti Hls lokastNtureinkenni Ekki a nttu Astmalyf virka Virka ekki
reynsluastmi (EIA) vs stridor (IS)MarkmiGreina milli EIA og IS hj rttamnnumtttakendur (16-37)370 ar af 174 / 196Spirometra ger fyrir og eftir reynslu. Kalt urrt lof.> 10% fall i FEV1 Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71
reynsluastmi (EIB) vs stridor (IS)EIB hj 30%, 58 / 53IS hj 5.1% 18 / 1
10 IS+ voru einnig me EIB greiningu en aeins 2 svruu berkjuvkkandiRundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71n= 370 rttamenn prfair
Af hverju f konur frekar stridor...??
?
Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71
12 mn. (08.09)
12 mn (13.09)
Mynd fr HP
Stridor vi reynslu :
VDCStress / andleg vanlan keppniSkingarAskotahlutur ea anna sem veldur rengslumLaryngomalaciaOfnmislost vi reynsluVlindabakfliAnna
reynsluastmi (EIA) vs stridor (IS)Niurstaa5 % rttamannan voru me IS53% eirra voru lka me EIAIS svara ekki b-agon- istum
Rundell KW et al, Chest 2003; 123:468-71
reynsluastmi - mismunagreining Raddbandarskun (VCD) reynslutengdur stridor (laryngochalasi)
reynslutengd ofndun
Hvsandi ndun af rum orskum
Llegt ol
Raddbandarskun (VCD)Oftar ungar konur, stundum me offituvandaml og gerskun
Sst hj rttaflkiStridor ea hvsandi ndun vi reynslu
Astmalyf virka ekki
Greint me v a skoa hreyfingu raddbanda og hugsanlega me ndunarprfi.
Bjgmyndun barka vi reynslu - laryngochalasi -Vlindabakfli kok og barka ? Einkenna verur vart sjlfu prfinu(ekki eftir reynslu)
Einkenni innndun
Bjrnsdttir US Ann Allergy Asthma Immunol 2000Bjgmyndun barka
Bjrnsdttir US. Ann Allergy Asthma Immunol 2000
reynslutengdur stridorFr Dr. Kjell Brndby National Hospital Oslo
reynsla: Andnau / andlt Gunnar Jnasson lknirBarnasptala Hringsins
VASALOPPETDausfll meal tttakenda rannsku fr 1970-2005
Tplega 700.000 lgu af sta
13 ltust leiinni ( vntanleg andlt sama tma = 1.68)B Farahmand et al. Scand J Med Sci Sports 2006
VASALOPPET12 ltust vegna hjarta- og asjkdma Kransasjkdmur n=9 HCM n=2 Myocarditis n=1
1 lst vegna heilablingar
B Farahmand et al. Scand J Med Sci Sports 2006
Skyndidaui ungir rttamenn
Marion BJ et al. J JAMA 1996USA: 1985-1995: N =158
Sjkdmur hjarta- og akerfi: 85% (mealaldur 17) HCM:....................... 36% (48) Gallar kransum: 19% (25) . . Langt QT...................0,5% (1)
Dausfll vegna astma rttum
Becker JM et al. J Allergy Clin Immunol 2004;113:264-7USA: 1993-2000: Af 263 ltust 61 r astma 5% notuu fyrirbyggjandi lyf
< 9ra : 7%10-14 ra: 43%15-20 ra: 31%21-30 ra: 16% > 31 ra: 3%
Dausfll vegna astma rttum
Becker JM et al. J Allergy Clin Immunol 2004;113:264-71993-2000: N=61
Krfubolti : 21% 13Hlauparttir: 12% 7Leikfimi: 10% 6
Jrgensen I M et al. Pediatr.Pulmonol 2003Dausfll vegna astma: brn og unglingar Aldur 1-19 ra,
Flest dausfll aldurshp 15-19 ra
1973-1994Danmrk 1973-1994 :108 dausfll
Jrgensen I M et al. Pediatr.Pulmonol 2003Dausfll vegna barnaastma Danmrku
Helstu httuttir voru:
1. Tf a leita lknis
2. Fyrri saga um slmt astmakast
3. fullngjandi fyrirbyggjandi mefer
4. Slk meferarheldni
Verbruggen et. al. Ned Tijdschr Geneeskd 2006Dausfll vegna barnaastma Hollandi hverju ri deyja 8 til 10 brn vegna astma Hollandi
*****************