BEBEK VE BEBEK VE ÇÇOCUKLARDA OCUKLARDA BBÜÜYYÜÜME VE BESLENMENME VE BESLENMENİİN N

ANTROPOMETRANTROPOMETRİİK K ÖÖLLÇÜÇÜMLERLE MLERLE DEDEĞĞERLENDERLENDİİRRİİLMESLMESİİ

Banu Döner 26.5.2004

Bolocod yakınıda, Filipinler Negros adasında

BD1

Slayt 1

BD1 Banu Döner; 22.05.2004

Bir Bir ççocuocuğğun bun büüyyüümesinin normal olmasmesinin normal olmasıı onun saonun sağğllııklklıı olduolduğğuu

Büyüme genetik faktörlerce belirlenmektebeslenme ve enfeksiyonlar gibi çevresel etmenler etkilemekte

Büyümenin izlenmesinin temel amacıçocuğun antropometrik ölçümleri...periyodik kaydetmek, normalden sapmalar..... Nedenleri, önlemler.. beslenme bozukluğu önlemek

Antropometrik ölçümler standart tablolarda verilenler ve pratik formüllerle bulunanlarla karşılaştırılır

Doğru değerlendirme için birkaç yöntemin birlikte kullanılmasında yarar vardır

BBöölgelere glgelere gööre re 5 ya5 yaşş ↓↓ ööllüümlermler--20002000

Gelişmekte olan ülke 91

Dünya 83

6-56

Malta İsrail

87

Birleşik Dev.Andorra

Endüstriyelleşmişülkeler 6

Sierra LeoneAngola NijerLiberyaMaliSomaliGine BissauKongo Dem. CumBurkino FasoMozambikNijerya

AfganistanPakistan

Papua Yeni GineMyanmarEndonezya

IrakYemen

HaitiBolivyaPeruBrezilya

AzerbeycanTürkiye

Ülkeler

30-2921-19

20129

MeksikaArjantin Jamaika ŞiliKüba

125-12380-7150-3938-36

Latin AmerikaKarayip

37

20-19167-6

LibyaKatarKıbrıs

130-125117-107

Orta AsyaKuzey Afrika

64

316-284275-260270-265

235233-222

225215-211207-205198-207200-197184-183

257110-107

112-94110-10948-45

10545-42

5 y ↓ ÖH ‰

EtiyopyaKamerunKenyaKongoGüney AfrikaMauritius

NepalHindistanSri Lanka

FilipinlerÇinKore DHCFijiKore Dem.Cum.Singapur

RomanyaÇek Cum.

Ülkeler

40-3840-3930-5522-21

54

Doğu AsyaPasifik

44

22-215

Orta Avrupa64

174-171154120108

70-6520-19

Sahra altı Afrika175

100-9196-93

19

Güney Asya100

5 y ↓ ÖH ‰Bölgesel Ortalama

11 milyon, 11 milyon, ççooğğu Sahra altu Sahra altııAfrikaAfrika-- GGüüney Asyaney Asya

BBöölgelere glgelere gööre re 5 ya5 yaşş ↓↓ ÖÖH deH değğiişşimim--20002000

En ↑azalma % 32

En ↓azalma % 4

Sahraaltı Kuzey Orta Doğu Doğu Asya Latin A Orta Avr Sanayileş. Dünya

Afrika Asya Kuzey Afr Pasifik Karayip Baltık

1990 DZ 2000 hedefleri için 5 yaş altı ölümlerin 1/3-%33 oranında azaltılm...

2000 de %11

63 ülke hedefe ulaştı, 100den fazla ülkede %20 oranında azaldı

5 ya5 yaşş ↓↓ ööllüümlerin yarmlerin yarııssıından ndan malnmalnüütrisyontrisyon sorumlusorumlu

Çocukların %15 ten fazlasının 5 yaşına

gelmeden öldüğü ülkeler

DDÇÇD 2004D 2004

Yüksek mortalite hızı

Malnütrisyon Döngüsü

BEBEKUnderweightDüşük kilolu

ADOLESANStunted

ÇOCUKStunted-YGB↓

Bodur-kısa

Mental gelişim bozukluğu

YAŞLIMalnütrisyonlu

KADINMalnütrisyonlu

GEBELİKUnderweight

Düşük kilo-YGA

Erişkinde kronik hastalıklarda artış

Çocuk bakımı için yetersiz kapasite

Yetersiz fetalbeslenme

Yetersiz büyüme

Fiziksel kapasite azalması

Mental kapasite azalması

Yüksek maternalmortalite

Zamansız/yetersiz beslenmeSık enfeksiyon

Yetersiz yiyecek, sağlık ve bakım

Yetersiz yiyecek, sağlık ve bakım

Yetersiz yiyecek, sağlık ve bakım

Yetersiz yiyecek, sağlık ve bakım

Hareketlerin azalması, yavaşlaması

Diare

Solunumsal, infeksiyon

Görmr bozukluğu

Büyüme geriliğ

Sosyalizasyon bozukluğu (içine kapanık)

Anemi

Koordinasyon ve dengede problem

Kretinizm (IrreversiblMR)

IQ %10 altında

Büyüme ve Gelişme Açısından MalnütrisyonunSonuçları

MALNUTRİSYON

Protein EnerjiMalnutrisyonu (PEM)

Mikro düzeyde Beslenme eksikliği

Vitamin A eksikliği

Underweight (Düşük kilo-yaşa göre ağırlık)

Stunted (Bodur-kısa-yaşa göre boy)-kronik maln

Wasting (Kavruk-zayıf-boya göre ağırlık)-akut maln

Guatr

Koroner kalp

hastalığı

Diabet

Yüksek kan

basıncı

Demir eksikliği

İyot eksikliği

ÖğrenmeBozukluğu

5 ya5 yaşş altaltıında nda underweightunderweight (d(düüşşüük kilo), k kilo), wastingwasting (kavruk(kavruk--zayzayııf), f), stundingstunding(bodur(bodur--kkıısa) sa) ççocuklarocuklarıın % si (1995n % si (1995--2002)2002)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Underweight (Düşük kilo) Orta-ş iddetli 29 14 46 17 8 7 27 36 27

Underweight (Düşük kilo) Şiddetli 8 4 17 1 1 10 10 10

Wasting (Kavrukluk) Orta-ş iddetli 9 6 15 2 4 10 11 10

Stunting (Bodurluk) Orta-ş iddetli 38 22 44 20 16 16 32 43 31

Sahra altı Afrika

Orta Doğu-Kuzey Afrika

Güney Asya Doğu Asya-Pasifik

Latin Amerika-Karayipler

Orta-Doğu Avrupa-Baltık

Ülkeleri

Gelişmekte Olan Ülkeler

Az Gelişmiş Ülkeler

Dünya

DDÇÇD 2004D 2004

UUnderweighnderweight/dt/düüşşüük kilok kilo--YGA YGA ↓↓ ççocuklarocuklarAsAsyya a –– yyüüksek veya ksek veya ççok yok yüüksekksekAfriAfrikka a –– orta ve yorta ve yüüksek her 2 siksek her 2 siLatin Latin AmeriAmerikka a –– ddüüşşüük veya ortak veya orta

StuntingStunting/bodur/bodur--YGB YGB ↓↓ ve Wve Wastingasting/kavruk/kavruk--BGA BGA ↓↓AsAsyya a -- yyüüksekksekAfriAfrikka a –– her 2 sinin kombinasyonuher 2 sinin kombinasyonuLatin Latin AmeriAmerikka a -- ddüüşşüükk

5 ya5 yaşş ↓↓ ççocuklarocuklarıın %30 n %30 ↑↑ ortaorta--aağığır r underweightunderweight olduolduğğu u üülkeler 1995lkeler 1995--20002000

Etiy

opya

, Nik

arag

ua,

Uga

nda

Etiy

opya

, Nik

arag

ua,

Uga

nda

Mal

iM

ali

Nij

erya

Nij

erya

Ort

a A

frik

a C

um

Ort

a A

frik

a C

um

Zam

biya

Zam

biya

Bu

rkin

oB

urk

ino

Faso

Faso

, , Nij

erN

ijer

Gam

biya

Gam

biya

Bu

run

diB

uru

ndi

Sier

ra

Sier

ra L

eon

a Le

ona

Yoksulluk Yoksulluk NNüüfusun %50fusun %50↑↑ 1$ 1$ ↓↓kazanan kazanan üülkeler lkeler

DDÇÇD 2000D 2000Nüfusun %10 ↑ günde 1$ ↓

parayla geçiniyor

Veri yok

BBüüyyüümenin izlenmesinde ortak menin izlenmesinde ortak kullankullanıılan lan ööllçüçümlermler

BaBaşş ççevresi(Bevresi(BÇÇ))Boy(B)Boy(B)

AAğığırlrlıık (A)k (A)

BBüüyyüümenin demenin değğerlendirilmesinde izlenen erlendirilmesinde izlenen ççocuklarocuklarıın RP ile karn RP ile karşışılalaşşttıırrıılmaslmasıında nda

3 y3 yööntemntem

Z Z scoruscoruPersantillerPersantiller

Medyan % siMedyan % si

Referans eğri ile A-Ba karşılaştırılması için en sık kullanılan mevcut büyüme grafikleri

YGA YGA ((weightweight forfor ageage))

ErkekErkekKKıızz

ErkekErkekKKıızz

ErkekErkekKKıızz

Cinsiyet ve yaCinsiyet ve yaşş

22--5 ya5 yaşşOpsiyonelOpsiyonel olanlarolanlarBaGABaGA ((weigthweigth forfor staturestature))

22--20 ya20 yaşşYGYG--BMI BMI (BMI (BMI forfor ageage))

YGB YGB ((lengthlength forfor ageage))

00--36 ay36 ayBGA BGA ((weightweight forfor lengthlength))

YGBaYGBa ((staturestature forfor ageage))

YGBYGBÇÇ ((headhead circumferencecircumference forfor ageage))

YGA YGA ((weightweight forfor ageage))

GrafiklerGrafikler

00--36 ay36 ay

22--20 ya20 yaşş

OpsiyonelOpsiyonel

2-20 yaş- adolesanlar... YG-BMI eklenmişYG-BMI-BaGA gr. 85 persantil.... overweightPersantiller ve Z scoru genişletilmiş3. ve 97. persantil eklenmiştir24-36 ay arasındaki ayrılma düzeltilmiş0.8 lik fark (yatarak-ayakta boy ölçümükaynaklı) dikkate alınmış

Büyüme grafiklerindeki Yenilikler

Boy

/ağı

rlık

(cm

-in)

Referans Referans populasyonpopulasyon iiççin in veriler NCHS/CDC 5 ve 6 veriler NCHS/CDC 5 ve 6 ulusal saulusal sağğllıık k araaraşşttıırmalarrmalarıındanndan Yaş (ay)

Beslenme Durumu GBeslenme Durumu Gööstergeleristergeleri

Akut+kronik maln<5. persantilYG-BMIYGA

UnderweightDüşük kilo

Gelişimde riskTıbbi değerlendirme

<5. persantil>95. persantil

YG-BÇYaşa göre gelişim problemi

Pers. Cut offdeğeri

Antropometrikgösterge

Beslenme Durumu Göstergesi

85. - < 95.persantil

≥95. persantil >95. persantil

<5. persantil

<5. persantil

YG-BMIOverweight riski

YG-BMIBGA

OverweightFazla kilo

Akut malnütrisyonDehidratasyonGenetik bozukluk

BGAThinness/WastedKavruk-Zayıf

Ebeveyn kısa Kronik malnütrisyon Maturasyon gecikmesiKronik hastalıkGenetik bozukluk

YGBaShortness / StuntedBodur-kısa

Olası sağlık-beslenme problemleri Tıbbi değerlendirme

<5. persantil>95. persantil

ÇÇocuklarda bocuklarda büüyyüümenin menin dedeğğerlendirilmesinde en serlendirilmesinde en sıık kullank kullanıılan lan

3 3 antropometrikantropometrik ggööstergesterge

BGABGAYGBYGBYGAYGA

YGB YGB ↓↓StundedStunded-- bodurlukbodurluk--kkıısa sa Lineer bLineer büüyyüüme gerilime geriliğğinin ginin gööstergesistergesi

Kronik beslenme problemi gKronik beslenme problemi gööstergesi, yetersiz beslenmenin uzun dstergesi, yetersiz beslenmenin uzun döönemdeki nemdeki etkilerini getkilerini göösterir.sterir.

Toplumda Toplumda StundedStunded ↑↑....sosyoekonomik durumun d....sosyoekonomik durumun düüşşüüklklüüğğüü

.....artan risk, erken elveri.....artan risk, erken elverişşsiz kosiz koşşullara ullara maruziyetmaruziyet(hastal(hastalıık, uygunsuz beslenme)k, uygunsuz beslenme)

StundedStunded ↓↓....sosyoekonomik durumda d....sosyoekonomik durumda düüzelme gzelme gööstergesistergesi

PrevalansPrevalans farklfarklıı....%5....%5--65, G65, GÜÜ de azde az3 aydan itibaren 3 aydan itibaren ↑↑, 3 ya, 3 yaşş civarcivarıı hhıızzıı kesilirkesilir

StuntingStunting.....2.....2--3 ya3 yaşş ↓↓ ççocuklar iocuklar iççin YGB in YGB ↓↓, , failingfailing growgrow, s, süürereçç devamdevamStundedStunded..... 2..... 2--3 ya3 yaşş ↑↑ ççocuklar iocuklar iççin YGB in YGB ↓↓, , havinghaving failedfailed toto growgrow, , being being

stundedstunded

YGB YGB ↓↓

2 terim ayr2 terim ayrıılmallmalıılenghtlenght... yatarak boy ... yatarak boy ööllçüçümmüü

.... .... < 2, 2, < 85 cm. 85 cm. ööllçüçümmüünde tavsiye edilir.nde tavsiye edilir.staturestature... ayakta boy ... ayakta boy ööllçüçümmüü

GeliGelişşmekte olan mekte olan üülkelerde lkelerde stundingstunding(bodur(bodur--kkıısasa--YGBYGB↓↓) ) prevalansprevalansıı

Latin Latin AmeriAmerikka a -- ddüüşşüükkAsAsyya a -- yyüüksekksek ((Sahra altı Afrika, güney orta Asya, güney doğu Asya ))AfriAfrikka a –– her 2her 2

5 ya5 yaşş altaltıındaki ndaki ÇÇocuklarda ocuklarda StundingStunding(bodur(bodur--kkıısasa--YGBYGB↓↓) )

Kronik Kronik MalnMalnüütrisyonuntrisyonunYYüüksek Olduksek Olduğğu (%40u (%40↑↑))

ÜÜlkelerlkeler--20002000

40Nijer

40Bhutan

41Lao PDR

42Komoros

43Rwanda

44Tanzanya

44Moritanya

44Lesotho

45Kongo, Dem.Cum.

45Bangladeş

46Nijerya

46Hindistan

46Guatemala

46Kamboçya

49Malavi

49Madagaskar

51Etiyopya

52Yemen

52Afganistan

54Nepal

57Burundi

59Zambia

60Kore, Dem.Halk Cumh.

MalnMalnüütrisyontrisyon5 ya5 yaşş ↓↓ ççocuklarocuklarıın %30 n %30 ↑↑

ortaorta--aağığır r stundingstunding karkarşışı karkarşışıyaya

DDÇÇD 2001D 2001

ÇÇocuklarocuklarıın %50 sinden azn %50 sinden azıı nnüüfusa kayfusa kayııtltlıı

%90 ve %90 ve ↑↑%75%75--8989%50%50--7474%50%50↓↓Veri yokVeri yok

OkullaOkullaşşma : ma : İİlkokula kaydolan ve devam edenlkokula kaydolan ve devam eden

DDÇÇD 2000D 2000

MalnMalnüütrisyontrisyon5 ya5 yaşş ↓↓ orta orta stundingstundingolan olan ççocuklarocuklarıın %30 n %30 ↑↑ oldold.yerler.yerler

10 10 ↓↓1010--49495050--9999100100-- ↑↑Veri yokVeri yok

5 ya5 yaşş ↓↓ ööllüümler (1000 mler (1000 ççocukta)ocukta)--19981998

KKıız z ççocuklar arasocuklar arasıı 5 ya5 yaşş ↓↓ ööllüümler orana gmler orana göörerenormalin normalin üüzerindezerinde

BGA BGA ↑↑

OverweightOverweight--fazla kilofazla kilo

ObeziteObezite--fatnessfatness ggüçüçllüü iliilişşki vardki vardıır.r.

Bireysel olarak bu bireylerin Bireysel olarak bu bireylerin ççooğğu u obezobez olduolduğğundan bu undan bu ggöösterge sterge obeziteobezite olarak kullanolarak kullanıılmlmııyor.yor.

ObeziteObezite adipozadipoz dokunun dedokunun değğerlendirilmesinde kullanerlendirilmesinde kullanııllıır.r.

YGYG--BMI BMI ↑↑

BMIBMI ((Body mass indexBody mass index)) ??

BGA BGA antropometrikantropometrik ggööstergesistergesiÇÇocuklarocuklarıın yan yaşşaa--cinsiyete gcinsiyete gööre are ağığırlrlığıığı ile boylarile boylarıı arasarasıındaki ilindaki ilişşkiyikiyi

VVüücut acut ağığırlrlığıığı ((IbIb-- ounces (oz) )/ ounces (oz) )/ boyboy ((inin)/)/boyboy ((inin)] x )] x 703703

VVüücut acut ağığırlrlığıığı ((IbIb-- pounds)/pounds)/(boy(boy ((in in inches)inches)))22 x x 703703

İİngiliz sistemingiliz sistemi

VVüücut acut ağığırlrlığıığı (kg)/ (kg)/ boyboy (cm)/(cm)/boyboy (cm)] x 10,000(cm)] x 10,000

VVüücut acut ağığırlrlığıığı (kg)/(kg)/[boy[boy(m)(m)]]22

Metrik sistemMetrik sistemEl ileEl ilehesap hesap

makinesimakinesi

22--20 ya20 yaşş tablo(CDC)tablo(CDC)

BMIBMI ((Body mass indexBody mass index))

BBMI MI * * ÇÇocuklar iocuklar iççin yain yaşşa ve cinse spesifik.a ve cinse spesifik.

Beslenme durumu Beslenme durumu persantillerlepersantillerle ile tanile tanıımlanmlanıır.r.YGYG--BMIBMI 22--20 ya20 yaşş ööllçüçümlerde kullanmlerde kullanııllıır. r. YaYaşş ile deile değğiişşir. ir.

1 yaş sonrası↓-okul öncesi döneme kadar(en düşük 4-6 yaş.. Adiposity rebound )adolesan ve yetişkin çağa kadar kademeli ↑ gösterir

meydana geldiği yaş yetişkinlikte meydana gelen obezite için kritik periyodözellikle 4-6 yaş öncesi

* Yeti* Yetişşkinlerde ise yakinlerde ise yaşşaa--cinse spesifik decinse spesifik değğildir. Beslenme durumu sabit ildir. Beslenme durumu sabit cutcut offoff noktalarnoktalarıı ile ile tantanıımlanmlanıır.r.

Erkek, 2-20 yaş

Büyümenin doğru yorumlanması için: Doğru-periyodik ölçüm

Boys: 2 to 20 years

BMI BMI

BMI BMI

5.5 ya5.5 yaşışında erkek nda erkek ççocuk ocuk

AAğığırlrlıık: 18.8 kgk: 18.8 kg

Boy: 109.2 cmBoy: 109.2 cm

BMI: 15.8 BMI: 15.8

Boy yanlBoy yanlışış ööllçüçümmüü: 108 cm: 108 cm

BMI: 16.2 BMI: 16.2

YGYG--BMI: %50.persBMI: %50.pers

Yorumu: Bu erkek Yorumu: Bu erkek ççocuocuğğu u kendisine benzer yakendisine benzer yaşş ve ve cinsiyette olan 100 cinsiyette olan 100 ççocuocuğğun un 50 si kadar BMI sahip 50 si kadar BMI sahip

YGYG--BMI: %75.persBMI: %75.pers

YGYG--BMIBMI kullankullanıımmıı

≥95. persantilOverweight

Cut off noktaları

<5. persantilUnderweight

85.- < 95 persOverweight riski

BMI BMI etkin tarama aracetkin tarama aracıı, tan, tanıı aracaracıı dedeğğililunderweight or overweightunderweight or overweight bireylerin tarama aracbireylerin tarama aracıı

WHO EWHO Expertxpert committees overweightcommittees overweight dedeğğerlendirmesinde erlendirmesinde

1994...Yetişkinlerde rutin overweight taraması1997... 1997... Çocuklarda rutin overweight taraması

5 5 ççocukocuk≥95.

10 10 ççocukocuk85.- < 95

80 80 ççocukocukOlmasOlmasıı beklenirbeklenir

Normal aralNormal aralııktakta

5 5 ççocukocuk<5.

100 100 ççocuktanocuktan

Cut off noktalarının yorumlanması

OverweightOverweight iiççin gein geççerlilik tanerlilik tanıımlanmasmlanmasıına rana rağğmen men underweigthunderweigth iiççin tanin tanıımlanmammlanmamışışAdolesanAdolesan taramalartaramalarıınnıın n sensivitesisensivitesi ↓↓(%23(%23--29), 29), spesifitesispesifitesi ↑↑ (%99(%99--100)100)Tüm dünyada çocuk ve adolesanlarda overweight değerlendirilmesinde uygun ölçümGeçerlilik tanımlamasına rağmen underweight için kullanım da kabul edilir.

YetiYetişşkindekinde

< 18.5 18.5 UnderweightUnderweight

18.518.5--24.9 Normal24.9 Normal

2525--29.9 29.9 OverweightOverweight

≥ 30 30 ObezObez

YG-BMI ile BaGA ve vücut yağı ölçümü

başarısının karşılaştırımı

YGYG--BMI ile BMI ile BaGABaGA−− 33--5 ya5 yaşş ççocuklar arasocuklar arasıında nda underweighunderweight ve t ve overweight overweight

hakkhakkıında izlemlerde.....nda izlemlerde..... her 2 sinin baher 2 sinin başşararııssıınnıın en eşşit it −− 66--11, 1211, 12--19 ya19 yaşşta (okul ta (okul ççaağığı)...... YG)...... YG--BMI baBMI başşararııssıı daha iyi daha iyi

YGYG--BMIBMI--BaGABaGA gibi gibi BaBa ile iliile ilişşkili A oranlarkili A oranlarıı overweightoverweight indrek indrek ööllçüçümmüü olarak kullanolarak kullanıılabilirlabilir

YGYG--BMIBMI yetiyetişşkinlerde vkinlerde vüücut yacut yağığı ööllçüçümmüünde kullannde kullanıılmaz, lmaz, ggööstermede aracstermede aracıı

05

101520253035

80 90 100 110 120 130Ba (cm)

Ağı

rlık

(kg)

101520253035

24 72 120 168 216Yaş(aylar)

BM

I

YGYG--BMI avantajlarBMI avantajlarıı

AdolesanlarAdolesanlar iiççin in öönceden referans sanceden referans sağğlarlar

YetiYetişşkin gkin gööstergeler ile tutarlstergeler ile tutarlıı , b, bööylece 2 yaylece 2 yaşışından yetindan yetişşkin kin ççaağğa kadar a kadar kullankullanıılabilir.labilir.

ÇÇocukluk ocukluk ççaağığı ooverweightverweight yetiyetişşkin kin ççaağğa kadar izlenmesia kadar izlenmesiÇÇocukluk ocukluk ççaağığındaki ndaki BMI BMI yetiyetişşkin kin ççaağığın belirleyicisin belirleyicisiÇÇocukken ocukken overweight overweight olanlarolanlarıın normal n normal ççocuklara gocuklara gööre yetire yetişşkin yakin yaşşta ta obezobezolma olasolma olasııllığıığı

SaSağğllıık riskleri ile ilik riskleri ile ilişşkiyi tankiyi tanıımlamamlama

−− Klinik risk faktKlinik risk faktöörleriyle (rleriyle (HiperlipidemiHiperlipidemi, insulin, insulin yyüüksekliksekliğği ve Kan P i ve Kan P ↑↑--KV risk fak)KV risk fak) iliilişşkilikiliBogalusa Heart StudyBogalusa Heart Study overweightoverweight 55--10 ya10 yaşş ççocuklarocuklarıın n

%60... KVH i%60... KVH iççin en az 1 klinik risk fak, %20...2 in en az 1 klinik risk fak, %20...2 ↑↑ risk fak sahiprisk fak sahip

−− YGYG--BMIBMI Puberte Puberte ssıırasrasıı lipidlipid sevileri ve orta yasevileri ve orta yaşşta kan P ta kan P ↑↑ ile iliile ilişşkili kili

25 ya25 yaşışında nda obezobez olan 0olan 0--18 ya18 yaşş arasarasıı overweightoverweight lili ççocuklarocuklarıın n YGYG--BMIBMI izlenmesiizlenmesi

16 15 12 11 10 917 19

55

7567

26

52

69

8377

36

0

20

40

60

80

100

Birth 1 to 3 3 to 6 6 to 10 10 to 15 15 to 18Age of child (years)

% o

bese

as

adul

tsBMI < 85th BMI >=85th BMI >=95th

BGA kadar etkili deBGA kadar etkili değğil il Hataya eHataya eğğilimliilimli: : YarYarıım santim bile yanlm santim bile yanlışışssıınnııflandflandıırmaya neden olabilir.rmaya neden olabilir.Acil durumlarda tarama iAcil durumlarda tarama iççin faydalin faydalıı

Kol Kol ççevresi evresi (MUAC(MUAC-- Mid upper arm Mid upper arm circumference )circumference )

BGA BGA ↓↓

WastedWasted, , thinnessthinness/kavruk/kavruk--zayzayııf gf gööstergesistergesi

Akut aAkut aççllıık, k, şşiddetli iddetli enfenf ile iliile ilişşkilikiliSon zamanlarda aSon zamanlarda ağığır gidir gidişşli kilo kaybli kilo kaybıı, ishal nedeniyle, ishal nedeniyleKronik durum sonucu, aKronik durum sonucu, ağığır beslenme eksiklir beslenme eksikliğği yokturi yoktur

PrevalansPrevalansıı fakir fakir üülkelerde bile lkelerde bile < %5Hindistan hariHindistan hariçç

Prevalans Prevalans > % 5.....alarm, mortalitenin ↑% 10-14.......ciddi≥ 15.......kritik

Model Ülke örneği

düşük stunting/ Brezilyadüşük wasting

orta stunting/ Peru, Bolivyadüşük wasting

yüksek stunting/ Guatemala, düşük wasting Uganda

Orta stunting/ Kenya, Togo,orta wasting Filipinler

yüksek stunting/ Etiyopya, yüksek wasting Bangladeş

102 102 üülke araslke arasıında 5 yanda 5 yaşş ↓↓ççocuklarda ocuklarda overweightoverweight ve ve wastingwasting prevalansprevalans

Overweight prevalansının yüksek olduğu ülkeler ortadoğu, kuzey afrika ve latinABD

ııWasting oranı genellikle overweightoranından daha fazladır.(Afrika,asyada2.5-3.5 kat fazla)

YGA YGA ↓↓

UnderweightUnderweight--ddüüşşüük kilok kilo

Kronolojik yaKronolojik yaşşla ilgili vla ilgili vüücut kitlesini yanscut kitlesini yansııttıır. r. ÇÇocuklarocuklarıın boyundan n boyundan (YGB) ve a(YGB) ve ağığırlrlığıığından(BGA) etkilenir.ndan(BGA) etkilenir.

Yeterli vYeterli vüücut acut ağığırlrlığıığına sahip kna sahip kıısa sa ççocuk ve uzunocuk ve uzun--zayzayııf f ççocuk normal ocuk normal ggöözzüükebilir... Beslenme durumunu yanskebilir... Beslenme durumunu yansııtmaz.tmaz.

Hem akut hem de kronik yetersiz beslenmeyi deHem akut hem de kronik yetersiz beslenmeyi değğerlendirmektedir.erlendirmektedir.

Uzun dUzun döönemli beslenme durumunun denemli beslenme durumunun değğerlendirilmesi ierlendirilmesi iççin kul.in kul.

Underweight(Düşük kilo-YGA ↓)

prevalansının 1990-2000 arasında %25 ten fazla azaldığı

ülkeler

Gelişmekte olan ülkelerde underweight(YGA) ttrendi 1990-2000

Und

erw

eigh

t/düşü

k ki

lo %

%32 %32 %28%28

Hedef %50 azalma iken GOÜ %17 azalma

Kuzey Asya ve Sahra altı Afrika daki çocuk ve gebe kadınlarda yetersiz beslenme ile seviyeler yüksek

Latin Latin AmeriAmerikka a –– ddüüşşüük veya ortak veya orta

5 ya5 yaşş ↓↓UnderweightUnderweight(d(düüşşüük k

kilokilo--YGAYGA↓↓) % si) % si

Und

erw

eigh

t/düşü

k ki

lo %

4321

1917148

UzbekistanAzerbeycanArnavutlukTürkiye

Orta Avrupa7

Bosna HersekErmenistanYugoslavya

383319

PakistanSri LankaBhutan

48484747

AfganistanBangladeşHindistanNepal

Kuzey Asya46

HaitiHondurasEl SalvadorPeruMeksika

YemenOman SudanIrak

Kore DHCVietnamFilipinlerEndonezya

EtiyopyaBurundiEritre MaliNijerKongo Dem. CumBurkinoFasoMadagaskar

Ülkeler

292723161313

TanzanyaNijeryaKenyaKongoZimbabveBotswana

4745444340343433

Sahra altı Afrika30

28281288

46241716

60332826

5 y ↓Underweight %

KolombiyaVenezuellaDominik c.JamaikaKüba Şili

Suudi ArabistanÜrdünLübnanTunus

MoğolistanÇin

Ülkeler

1310

Doğu AsyaPasifik

17

755441

Latin Amerika-Karayipler

8

14543

Orta Doğu-Kuzey Afrika

15

5 y ↓underweight

%

Bölgesel Ortalama

ÇÇocukluk ocukluk ççaağığında ve gebelerde nda ve gebelerde underweightunderweight (d(düüşşüük kilok kilo--YGAYGA↓↓) e atfedilen ) e atfedilen hastalhastalıık yk yüükküü

Z skoru ve SD sZ skoru ve SD sıınnııflandflandıırma sistemirma sistemi

Z skoru SD sayZ skoru SD sayıısal desal değğeri olarak veya referans grubun ortanca veya eri olarak veya referans grubun ortanca veya ortalama deortalama değğerinin erinin üüststüü ve altve altıında SD olarak ifade edilir. nda SD olarak ifade edilir. ÖÖllçüçüm m dedeğğerlerinin her birinin ortalamadan uzaklerlerinin her birinin ortalamadan uzaklığıığı..ÖÖrn: rn: RefaransRefarans grubun ortanca degrubun ortanca değğerinden erinden -- 2 SD g2 SD göösteren.....steren.....

Z skoruZ skoru

ÇÇ ocu

klar

ocuk

lar ıı n

Yn Y üü

zdes

i (%

)zd

esi (

%)

Z skoru (SD skoru) hesaplanmasZ skoru (SD skoru) hesaplanmasıı--kullankullanıımmıı

GGöözlenen dezlenen değğerer--RP medyan(ortanca) deRP medyan(ortanca) değğerieri

RP SD deRP SD değğerieriToplum tabanlToplum tabanlıı araaraşşttıırmalarda beslenmenin dermalarda beslenmenin değğerlendirilmesindeerlendirilmesinde

AvantajAvantajıı temel istatistiklerle (ortalamatemel istatistiklerle (ortalama--SD) kullanSD) kullanıılabilmesi, labilmesi, İİstatistik hesaplamalara uygunstatistik hesaplamalara uygunBir daBir dağığıllıımmıı standartla karstandartla karşışılalaşşttıırma ve 2 ayrrma ve 2 ayrıı dadağığıllıımmııkarkarşışılalaşşttıırma arma aççııssıından kolaylndan kolaylıık sak sağğlarlar

Bireylerden Bireylerden malnmaln en iyi tanen iyi tanıımladmladığıığı aaççııklanarak onay alklanarak onay alıınmasnmasıına na rarağğmenmenMMüülteci kamplarlteci kamplarıında destekleyici beslenme programlarnda destekleyici beslenme programlarıı aaççııssıından ndan bireysel olarak istenmese de uygulanbireysel olarak istenmese de uygulanıır.r.

Z skoru olarak sonuZ skoru olarak sonuççlarlarıı aaççııklamanklamanıın n avantajlaravantajlarıı

DoDoğğrusalrusalSabitlenmiSabitlenmişş Z skoru aralZ skoru aralığıığı o yao yaşş grubu igrubu iççin in sbtsbt boy ve aboy ve ağığırlrlığıığı ifade ifade eder. eder.

ÖÖrn : 36 aylrn : 36 aylıık erkek k erkek ççocuk iocuk iççin YGB dain YGB dağığıllıımmıında Z skoru nda Z skoru --1...1...--2 aras2 arasıındandamesafe 3.8 cm mesafe 3.8 cm dirdir. .

ttüüm yam yaşş gruplargruplarıında referans grubun ortalama danda referans grubun ortalama dağığıllıımmıı ile iliile ilişşkilikili

Cinsiyetten baCinsiyetten bağığımsmsıız ....yaz ....yaşş ve cinsiyet gruplarve cinsiyet gruplarııyla kombine edilerek yla kombine edilerek ççocuklarocuklarıın bn büüyyüümesinin demesinin değğerlendirilmesinde kulerlendirilmesinde kul

Toplumdaki bToplumdaki büüyyüüme durumunun gme durumunun göösterilmesi isterilmesi iççin ortalama, SD,SH in ortalama, SD,SH ile kombine edilir.ile kombine edilir.

ÇÇocuk bocuk büüyyüümesi ile ilgili yapmesi ile ilgili yapıılan toplum tabanllan toplum tabanlııaraaraşşttıırmalarda Z skoru 2 rmalarda Z skoru 2 şşekilde kulekilde kul

1) 1) Prevalans Prevalans ççalalışışmalarmalarıında nda CutCut offoff2) Z skorunun temel istatistiklerle(ortalama, SD, s2) Z skorunun temel istatistiklerle(ortalama, SD, sııklklıık k

dadağığıllıımmıı) kul) kul

Temel istatistiklerin Temel istatistiklerin cutcut offoff noktalarnoktalarıı

1. 1. PrevalansPrevalans raporlarraporlarıı

Klinik taramalarda tutarlKlinik taramalarda tutarlııllıık ik iççin in CutCut offoff dedeğğerleri erleri <--2, 2, >+2, N da+2, N dağığıllıımda ortadaki % 95 mda ortadaki % 95 liklik kkııssıım Nm N

↓↓YGAYGA--YGBYGB--BGA Z skoru BGA Z skoru cutcut offoff noktasnoktasıı<--2 SD ..... Orta2 SD ..... Orta-- aağığır beslenme yetersizlir beslenme yetersizliğğii<--3 SD ..... A3 SD ..... Ağığır beslenme yetersizlir beslenme yetersizliğğii

↑↑ BGA BGA >+2.....+2.....OverweightOverweight

2. Temel istatistiklerle kullan2. Temel istatistiklerle kullanıımmıı

Ortalama Z skoruOrtalama Z skoruAz kul.Az kul.CutCut offoff ayarlanmasayarlanmasıına na gerek yokgerek yok< 0....RP g0....RP gööre ortalama re ortalama aaşşaağığı kaymkaymışışttıırr

Z skor daZ skor dağığıllıımmıınnıın gn göözlenen SD zlenen SD dedeğğerieriVeri kalitesi Veri kalitesi ööllçüçümmüündendeReferans daReferans dağığıllıımda beklenen mda beklenen dedeğğer 1 olmamaler 1 olmamalıı< 0.9..dar da0.9..dar dağığıllıımm1.11.1--1.2...RP g1.2...RP gööre genire genişş dadağığıllıımm> 1.3....Hatal1.3....Hatalıı veri (veri (ööllçüçüm hatasm hatasıı--yayaşş raporlamasraporlamasıı yanlyanlışış))

3 3 antropometrikantropometrik ggöösterge isterge iççin Z skoru in Z skoru dadağığıllıımmıınnıın beklenen araln beklenen aralığıığı

YGB Z skoru: 1.10YGB Z skoru: 1.10--1.301.30

YGA Z skoru: 1.00YGA Z skoru: 1.00--1.201.20

BGA Z skoru: 0.85BGA Z skoru: 0.85--1.101.10

TTüürkiyerkiye’’ de referans de referans populasyon populasyon

Orhan KOrhan Kööksal standartlarksal standartlarıı....SB kullan....SB kullanıılanlan

Olcay Olcay NeyziNeyzi standartlarstandartlarıı

SaSağğllııklklıı ABD ABD lili ççocuklarocuklar55--6 ulusal sa6 ulusal sağğllıık arak araşşttıırma rma verileriverileri

Kesitsel araKesitsel araşşttıırma ile sarma ile sağğlam lam ççocuklarocuklarıın 1 seferde n 1 seferde ööllçüçümmüü ile elde ile elde DuyarlDuyarlııllııklarklarıı ddüüşşüük, sek, seççicilik yicilik yüüksekksekStandartlarStandartlarıın uyulmasn uyulmasıı gereken kurallara ggereken kurallara gööre hazre hazıırlanmamrlanmamışış

--2 ya2 yaşş ççocuklarocuklarıın beslenme n beslenme durumunu belirlemede durumunu belirlemede sorunlarsorunlar--Amerikan standartlarAmerikan standartlarıı boy boy dedeğğerleri GOerleri GOÜÜ uymaduymadığıığı

--BGA yokBGA yok--wastedwasted--3ya3yaşışına kadar na kadar 3,6,9...atlayarak, 3,6,9...atlayarak, aradakiler?aradakiler?

--SB kulSB kul--YGA SaYGA Sağğllııklklıı ççocuk ocuk dedeğğerlerl....k....kıısa sa şşiişşman, uzun zayman, uzun zayııf normal...beslenme f normal...beslenme durumunu yansdurumunu yansııtmaztmaz--Cinsiyet farkCinsiyet farkıı yokyok-- 6 ya6 yaşışına kadarna kadar--BGA yokBGA yok--wastedwasted--ÜÜst sst sıınnıırlar verilmemirlar verilmemişş-- obezite obezite

Persantil Persantil Z skoru: daha geZ skoru: daha geççerlierliMedyanMedyan

PersantilPersantilMedyan %Medyan %

NCHS/CDCNCHS/CDCNeyziNeyziKKööksalksal

CutCut offoff noktasnoktasıı tantanıımlanmasmlanmasııKr

iter

Kr

iter

Sta

ndar

rtSt

anda

rrt

BBüüyyüümenin demenin değğerlendirilmesi ve beslenme durumunun belirlenmesi erlendirilmesi ve beslenme durumunun belirlenmesi iiççin in antropometriantropometri en deen değğerli araerli araççttıır.r.

AntropometrininAntropometrinin uygun kullanuygun kullanıılmadlmadığıığı durumlarda bdurumlarda büüyyüüme ve me ve beslenme debeslenme değğerlendirilmesi yanlerlendirilmesi yanlışış yapyapıılmaktadlmaktadıır.r.

GeliGelişşmekte olan mekte olan üülkelerde genelde boy panolarlkelerde genelde boy panolarıı--kartlarkartlarıı kullankullanışışssıızzBGA tablolarBGA tablolarıı dodoğğru ve sru ve sıık kullank kullanıılmamaktalmamaktaBGA skorlarBGA skorlarıı kullankullanışışllıı dedeğğil veil ve dedeğğerlendirmenin derlendirmenin dışıışındanda

Meksika, Kolombiya, Hindistan kendi Meksika, Kolombiya, Hindistan kendi antropometrikantropometrik standartlarstandartlarıınnııgeligelişştirmitirmişşlerler

ÜÜlkemizin lkemizin antropometrikantropometrik standartlarstandartlarıında sorun....nda sorun....çöçözzüülmesilmesi

TNSA 98TNSA 98

Yetersiz beslenme Yetersiz beslenme durumunun 3 durumunun 3

antropometrikantropometrik ggöösterge sterge (YGB,BGA, YGA) ye g(YGB,BGA, YGA) ye gööre re

% si% si

Her endeks NCHS/CDC/WHO Her endeks NCHS/CDC/WHO uluslar arasuluslar arasıı referans grubunun referans grubunun ortanca deortanca değğerinden SD birimleri erinden SD birimleri

saysayııssıı olarak ifade edilmiolarak ifade edilmişştir.tir.Referans grubunun ortanca Referans grubunun ortanca

dedeğğerinden SD Z skorlarerinden SD Z skorlarıı ––2SD 2SD ve ve --3SD olan 3SD olan ççocuklar yetersiz ocuklar yetersiz

beslenmibeslenmişş olarak olarak ssıınnııflandflandıırrıılmlmışışttıır.r.

Stunting-bodur Wasting-kavruk Underweight-düşük kilo YGB BGA YGA

TNSA 98TNSA 98

•• ÇÇocuklarocuklarıın 3 beslenme gn 3 beslenme gööstergesi astergesi aççııssıından referans gruptan Z skor ndan referans gruptan Z skor cinsinden hangi cinsinden hangi ööllçüçüde farklde farklıılalaşşttığıığınnıı ggööstermektedir.stermektedir.BGA Z skoru RP yakBGA Z skoru RP yakıın..6n..6--12 ay i12 ay iççin (in (--)....)....ççocuklar daha zayocuklar daha zayııffYGB ve YGA Z skorlarYGB ve YGA Z skorlarıı 6 aydan sonra h6 aydan sonra hıızlzlıı ↓↓. YGB i. YGB iççin 4 y kadar. YGA 2y in 4 y kadar. YGA 2y

da dengelenmekteda dengelenmekte

YD doğduğu andan itibaren ihtiyacı olan en iyi hizmeti alabilmeli, verilen SH ulaşılabilir olmalı ve sunulan hizmet kullanılır olmalıİlk 6 ay sadece anne sütüTüm bebeklerin aşıları zamanında ve eksiksiz olarak yapılmalıBüyüme ve gelişmeleri belirli aralıklarla kontrol edilmeli ve değerlendirilmeliDengeli ve yeterli beslenme eğitiminin erken yaşlarda başlatılması ve uygulamaların yaygınlaştırılması

NELER YAPILABNELER YAPILABİİLLİİR ?R ?

TTüüm m ççocuklarocuklarıın beslenme durumu den beslenme durumu değğerlendirilmelierlendirilmeli

ÇÇok dok düüşşüük kilo...... evde yk kilo...... evde yöönetimnetim veya beslenme veya beslenme dandanışışmanlmanlığıığı

ŞŞiddetli iddetli malnmalnüütrisyonuntrisyonun yyöönetimi gerekirnetimi gerekir

Beslenme Durumu

IMCI (Çocukluk çağı hastalıklarına bütüncül yaklaşım)

2 yaş ↑2 yaş ↓

Beslenmenin değerlendirilmesi ve

önleyici tedbirlerle beslenmenin danışmanlığı

Düşük YGA şu andaki underweight işaret Olgu yönetimi stunting önleyici

Düşük YGB.....yetersiz beslenmeye bağlıstunting

Stunting geri dönmez

Çok ↓ YGA

Malnütrisyonda...... YGA tarama göstergesi

23

1410

2421

191515

4850

4339

322827

60

10

20

30

40

50

60

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

IMR5y altı ÖH

62,3

10,416,6

8,5

21

27,9

60,6

41,645,2

0

10

20

30

40

50

60

70

1998 2000 2002

Wasting (Kavruk-boya göre ağırlık)

Underweight (Düşük kilo-yaşa göre ağırlık)

Stunted (Bodur-yaşa göre boy)

Büyüme ve Gelişme

Kore DHC