bilimsel araştırma süreci

8/8/2019 bilimsel aratrma sreci

1/31

B E K I R U A R

Bilimsel Aratrma Sreci


2/31

2

y Bilimsel olsun ya da olmasn btn bilimsel aratrmalarn altnda birsoru iareti vardr. Bunlar:

1. soru, NE,

2. soru, NE N,

3. soru, NASIL,

4. soru, NEREDE,

5. soru, NE ZAMAN dr.

y Daha iin banda karmza sebep aratrmas ve fotoraf ekme gelir.


3/31

Bilimsel Aratrma Yntemi3

y Bilimsel aratrma iin nasl bir yol izlenecek? Olay ve/veya olgulararatrrken, ana dayanamzvarsaymlardr.Zira btnayrntlarn incelenmesi mmkn deildir.

y Bu konuda temel yntem bilindii gibi hipotezli veya hipotezsiz

a) Tme varm yntemi,b) Tmden gelim yntemi kullanlr.

y Tme varm paradan btne giderken tmdengelim btndenparalara giditir.Tmevarm ve Tmdengelim yntemlerinin ayr ayramazlar vardr. (Btn metaller katdr/ civa bulunana kadar) Doru

ve mantkl yntem hipotezli tmdengelim yntemidir. Zira hipotezimizhenz test edilmemi (belki) subjektif nermemizdir.


4/31

BLMSEL ARATIRMA SREC

y Bilimsel bir arastrmada dikkat edilmesi gereken asamalar ile ilgilibilgiler deerlendirildiinde, zellikle aada verilen aamalarn gznnde bulundurulmas gerektii grlmtr:

1. Konunun belirlenmesi

2. Aratrma problemi ve aratrma sorusunun seimi3. Hipotezlerin belirlenmesi

4. Aratrma ynteminin belirlenmesi

5. Evren ve rneklemin belirlenmesi

6. Veri toplama aralarnn gelitirilmesi

7. Verilerin analizi8. Bulgular ve yorum

4


5/31

Bilimsel Aratrma Sreci

y Bilimsel Aratrma :

Aratrma, problemlere gvenilir zmler aramak, bilinmeyen ya datartmal olan bir konuya aklk getirmek ksacas karanla ktutmak amacyla yaplan sistematik bir veri toplama ve deerlendirme

srecidir.

yi bir bilimsel aratrma aada belirtilen zellikleri tamaldr :

1. Anlalrlk

2. Amaca uygunluk

3. Etkililik (etkili bir anlatm)

5


6/31

1. Konunun Belirlenmesi

y Bir aratrmaya baslarken ilk olarak almaya yn verecek olan konubelirlenmelidir. Aratrma konusu,

1. Akademik ve mesleki literatr,2. Mevcut aratrmalardaki eilimleri, bilgi ve uygulama eksikliklerini ve

bylece yeni aratrma olanaklarn ortaya koyan makaleler,3. ndekslerde yer alan dergilerdeki makaleler-zellikle de son blmler,4. Konferans sunumlarnda ortaya karlan sonular,5. Tezler, projeler, monografiler,6. Test edilmemi teoriler ieren kitaplar,7. Gazete veya televizyonlarn ortaya koyduu problem veya uygulamalar

incelenerek, uzmanlarn grleri ve aratrma fonu salayan kii/yer/kurumlar varsa bunlarn ncelikleri, kiisel tecrbeler ve ilgiler dikkatealnarak belirlenebilir.

6


7/31

1. Konunun Belirlenmesi

Aratrma konusu belirlenirken,

1. Konunun aratrmac iin ilgi ekicilii ve ilginin sreklilii,

2. Konunun aratrlabilirlii ve ynetilebilirlii,

3. Konunun bilime katks,

4. Aratrmacnn konu hakkndaki n bilgisi,5. Aratrmacnn konuyu alabilmek iin gereken yntem bilgisi ve

becerisinin yeterlilii,

6. Konu ile ilgili mevcut bilginin yeterlilii,

7. Konu ile ilgili verilere ulalabilirlik

noktalarnn dikkate alnmas gerekir.

7


8/31

2. Aratrma problemi ve aratrma sorusunun seimi

y Konu belirlendikten sonra aratrmann cevap bulmaya alt vealmann odak noktasn belirleyecek olan aratrma problemitanmlanmaldr. Sosyal bilimlerde genellikle aratrma problemi, birsoru olarak ortaya kar. Bu soru cmlesi, aratrma sorusu olaraktanmlanr. Aratrma problemi ve aratrma sorusunun belirlenmesiaamas, yol gsterici olduundan aratrmann en nemli aamasdr.

Hipotezlerin doru kurulmas, evren(uzay) ve rneklemin dorubelirlenmesi, doru lme aralarnn gelitirilip doru analizlerinyaplmas iin aratrma problemi ve sorusu ak ve anlalr bir ekildeifade edilmeli ve deikenler arasndaki ilikiyi yanstmaldr. yi biraratrma sorusu belirlenirken dikkat edilmesi gereken baz noktalarvardr. ncelikle,

y zaman,y abay maliyety asndan aratrlabilir olmaldr.Aratrma sorusu ak olmaldr. Okuyucularn ounluu tarafndan soru

doru anlalmaldr. allmaya deer ve nemli olmaldr.

8


9/31


y Bunlarn yan sra, etik olmaldr; baka bir deyile aratrma kimseyeya da kimsenin yaad ortama zarar verici olmamaldr.

y lkemizdeki kamu niversitelerinde grev yapan retim yelerinin itatmin dzeylerinin ok dk olmas.

Potansiyel Tuzaklar:

1. Problem ok geni/dar olabilir.

2. Problem ok teknik/sradan olabilir.3. Problem tartmal olabilir.

9


10/31


10

y Soru cmlesi: Pek ok aratrmada ama soru cmlesi yardm ile ifadeedilmektedir. Bu ekilde aratrma konunuzla ilgili aydnlatmakistediiniz noktalarn bir listesini yapabilirsiniz. rnein:

y X niversitesinde grev yapan retim yelerinin yllk ortalamaakademik yayn says katr?

y Trkiyede retim yelerinin gelir dzeyleri son on ylda nasl bir

deiim gstermitir?


11/31

3. Hipotezlerin belirlenmesi

y Bir sonraki asama hipotezlerin belirlenmesidir. Bu noktada, ncelikli olarak herarastrmada hipotez yazlmasnn gerekmedigi belirtilmelidir. Mevcut durumunortaya konulmas amacyla yaplan betimleyici (descriptive) ve nitelaratrmalarda hipotez kurulmamaktadr.

y Nedensel, ilikisel veya deneysel aratrmalarda ise hipotezlere yer verilmelidir.

y Hipotez, aratrmann olas sonularna ilikin bir tahmin ifadesidir.y Hipotezlerin amalarla tutarl olmas, test edilebilecek ve llebilecek biimde

hazrlanmas ve analizlerde kullanlacak tm degiskenleri iermesi gerekir.

y Eer aratrma problemi test edilebilecek nitelikte ise mutlaka hipotezyazlmaldr. Doru olarak yaplandrlm hipotezler, hangi istatistiksel analizynteminin kullanlaca, deikenlerin hangisinin baml ve bamsz olaca veanalizlere nasl katlacaklar konusunda yn gstericidir.

11


12/31

3. Hipotezlerin belirlenmesi

y Hipotezlerin doruluunun beklenmesi almada yanlla sebep olur.Bu sebeple, almalarda, istatistiksel testlerin sonucunda anlaml ya daanlamsz kan tm hipotezlere yer verilmelidir.

y Eer aratrma ile doru olduuna inandnz bir tezi desteklemeyiplanlyorsanz, amac hipotez yardm ile ifade edin. Aslnda hipotezaratrma probleminin cevabna ilikin beklentilerinizden baka bir eydeildir.

y Hipotez aratrma sonunda vereceiniz kararlar iin veri toplayacak ve

size rehberlik edecektir. Bu nedenle nceden belirlenmeli, veri toplamaileminize yn vermeli, fikirlerinizi snamanz ve test etmenizisalamaldr.

12


13/31

3. Hipotezlerin belirlenmesi13

y Vakf niversitelerinde grev yapan retim yelerinin i tatmindzeyleri, kamu niversitelerinde grev yapan retim yelerinin

i tatmin dzeylerinden yksektir.

y Ceza, verimi drr

y Sigara akcier kanserine yol aar

y Polis akademisine, sivil kaynaktan alnan rencilerin baar oran,polis kolejleri mezunlarndan daha yksektir.


14/31

4. Aratrma ynteminin belirlenmesi

y Hipotezlerin belirlenmesinden sonra aratrma sorusuna uygunolarak takip edilecek aratrma yaklam belirlenir.

y Gliner ve Morgan aratrma yaklamlarn, deneysel, bireyselfarkllklar (deneysel olmayan) ve betimleyici olmak zere e ayrr.Aratrmann amac, sorusu ve hipotez ile aratrma yaklamarasndaki iliski, aadaki ekilde grld gibi zetlenmitir.

14


15/31

4. Aratrma ynteminin belirlenmesi- kincil KaynakAratrmas

15

y Aratrmann ynn belirledikten ve tez cmlesini ifade ettikten sonraciddi bir literatr aratrmasna balanr.

y Kaynaka havuzunu oluturmaya baladktan sonra hangi kitaplarn yararlolaca hangilerinin olmayaca konusunda karar verilir.

y Kaynaka plan hazrlandktan sonra aratrma plan oluturulur. Bu planortaya koyduumuz tezi ve iddiay ileyen, gelitiren bir nitelie sahipolmaldr.

y Aratrma plan, aratrmay snrlamak iin deil ynlendirmek iinhazrlanmaldr. Dolaysyla plana sk sk bal kalnmamal sreierisinde gelitirilebilmelidir.

y kincil kaynaklar toplanr, ilenir . Veri ileme amlama ve indirgemesrelerinden geer.

Amlama: Amlama ilgilenilen blmn, aratrmacnn kendicmleleri ile ifade edilmesidir. ndirgeme: Bir ifadeyi daha ksa, daha yaln bir ekle sokma

eklinde tanmlanabilir.Amlamadan daha ksadr.


16/31

rnek bir Aratrma Plan16

Sper Marketlerde Hizmet Kalitesiy GRy Problemy Amay nemy Varsaymlary Snrllklary

YNTEMy Aratrma Modeliy Evren ve rneklemy Veriler ve Toplanmasy Verilerin zm ve Yorumlanmasy BULGULARy Hizmet Sektrnde Kalitey Kalite Kavram ve Boyutlary Hizmet Kavram ve zellikleriy Hizmet Kalitesiy Spermarketlerde Hizmet Kalitesiy SONU ve NERLERy EKLERy KAYNAKA


17/31

4. Aratrma ynteminin belirlenmesi- Birincil KaynakAratrmas

17

y Her konuda birincil kaynak aratrmas yapmam mmkn olmayabilir.Bununla birlikte baz konularda birincil kaynaklar

grmeler, deneyler, izleyicilerin tecrbeleri, istatistik, analizler veanketler ok yararl bilgiler salayabilir.

y Eer, rnein belirli bir fabrikann atklarnn evreye verdii zarararatryorsanz, fabrika yetkilileri ve evre sakinleri ile yapacanzgrmeler aratrmanza farkl bir bak as kazandrabilir. Benzerekilde eer konunuz niversitenizdeki retim yelerinin i tatmini ileilgili ise yapacanz kapsaml bir anketin sonular devinizingvenilirliini arttracaktr.

y Birinci Elden Veri Toplama Teknikleri :

GzlemDeneyAnketGrmeirket Kaytlarnn ncelenmesi


18/31

Son Plann oluturulmas18

y kincil ve birincil kaynaklardan gerekli bilgiler toplandktan sonraaratrma planna son ekli verilir ve yazya dklr. Bu aamadaekilden ziyade ierie nem verilir. nk her ikisini bir arada

y yapmaya almak baz nemli noktalar atlamaya ve konunun znkarmaya yol aabilir. Aratrma raporu,

y taslak devi tamamladktan sonra hazrlanabilir. Bu uygulama ayrcadevi ierik asndan tekrar gzden geirmeyi salar.

y zet aratrmann belki de tam olarak okunan tek yeridir. Bu nedenledevinizi deerlendirecek kiinin dikkatini bu blme ekilmelidir.Ayrca zeti etkisiz bulan bir deerlendirici aratrmann kalan ksmndaha eletirisel inceleyeceinden devin beenilmeme olaslartacaktr.

y zette; (i) devin amac ve kapsam belirtilmeli, (ii) kullanlanmetodoloji tanmlanmal, (iii) bulgular zetlenmeli ve (iv) ulalantemel sonular verilmelidir.


19/31


y Evren aratrmay, hakknda bilgi toplamay planladnz insantopluluudur. Ancak pek ok durumda bu insanlarn hepsiniaratrmaya dahil etmek mmkn olmaz. Bunun iin evreni temsiledebilecek nitelikte olanlarn zelliklerini tayan daha kk birtopluluk yani rneklem belirlenmelidir. Ancak rneklemin belirlenmesiok teknik bir konudur. Burada kullanlan rnekleme teknii,rneklemin bykl, hata ve anlamllk oranlar hakknda bilgiverilmelidir.

19


20/31


y rneklem: Belli bir evrenden, belli kurallara gre seilmi ve seildiievreni temsil yeterlilii kabul edilen kk kmedir. Buradan alnansonular, ilgili evrene genellenir.

y

Eleman rnekleme Oransz eleman rnekleme

Oranl eleman rnekleme

y Kme rnekleme

Oransz kme rnekleme

Oranl kme rnekleme

20


21/31

Eleman rnekleme

Oransz

21


22/31

Eleman rnekleme

Oranl

22


23/31

Oranl-Oransz rnekleme

y Kamuoyu yoklamas iin yz bin nfuslu bir kentten (evren) rastgelebin kiinin seilmesi ve sadece onlarn grlerine bavurulmasOransz eleman rneklemedir.

y Yzbin nfuslu kent Kamuoyu yoklama sonularn etkileyebilecek

zellikler asndan alt evrenlere ayrlr. Bu alt evrenlerdeki elemansaysna bal olarak belli oranlarda eleman seimi yaplr. Gerekduyulursa alt evrenlerinde de iinde baka alt evrenler oluturulabilir.

y Yzbin nfuslu kent Kamuoyu yoklama sonularn etkileyebilecekzellikler asndan alt evrenlere ayrlr. Bu alt evrenlerdeki elemansaysna bal olarak belli oranlarda eleman seimi yaplr. Gerek

duyulursa alt evrenlerinde de iinde baka alt evrenler oluturulabilir.

23


24/31

Oranl-Oransz rnekleme

rneimizde yzbin nfuslu kent sosyo-ekonomik geliim dzeylerine

gre alt evrenlere ayrlr. Seeceimiz bin kiinin alt evrenlere

dalm u elkilde bulunabilir:

% 10u

st sosyo-ekonomik dzey=10.000 100 Orta sosyo-ekonomik dzey=30.000 300

Alt sosyo-ekonomik dzey=60.000 600

24


25/31

Oranl-Oransz Kme rnekleme

y Malatya ilindeki ilkretim rencilerinin internet kullanmalkanlklarn belirlemek amacyla bir aratrma planlansn. Buradalker ilkretim okulu bir kme kabul edilir. ldeki tm ilkretimokullar listesinden rastgele yeterli sayda (Minimum % 10) okulrnekleme alnr. Veriler, bu okullardaki rencilerden toplanr.Sonular ldeki tm ilkretim okullarna genellenir.

y nternet kullanmnn sosyo-ekonomik dzeylerle ilgili olduudnlrse; seim yaplmadan nce bu adan okullar alt evrenlereayrlr ve alt evrenlerden belli oranda okul yine rastgele rneklemgrubu olarak seilir.

25


26/31

Kme rnekleme

X + -+ -X

-- +X + +

X X + XX

++X -+ +

-- ++ + +

-- +X + --

X - -

+ -+

Oransz

X + -

+ -X

X ++-+ XX

X + -+ - -

26


27/31

Kme rnekleme

X + -+ -X

X ++-+ XX

X + -+ - -

X + -

+ -X

X - -+ -+

-- +X + +

++X -+ +

X X

+ XX

-- ++ + +

-- +X + --

Oranl

27


28/31

6. Veri toplama aralarnn gelitirilmesi

y Seilen aratrma konusu ve trne gre, aratrmac kendi gelitirecei veya dahanceden gelitirilmi olan deiik veri toplama aralarndan yararlanabilir.

Birinci Elden Veri Toplama Teknikleri :

GzlemDeney

AnketGrmeirket Kaytlarnn ncelenmesi

kinci Elden Veri Toplama Teknikleri :

Kitaplar

Sreli Yaynlar (Gazete ve Dergi)TezlerBavuru Eserleri (Ansiklopediler ve d.)Resmi Yaynlar (statistikler)zel Belgeler (Hatralar ve d.)

28


29/31

7. Verilerin analizi8. Bulgular ve Yorum

y Doru veri analiz yntemleri kullanlarak veriler analiz edilir.Kullanlacak analiz yntemi belirlendikten sonra paket programlar

yardm ile veriler analiz edilebilir.y Analiz edilen veriler sonucu oluan bulgular verilir ve aratrmann

amac ile ilgili ne ifade ettii, nelere ulalp nelere ulalamad gibikonularda yorumlar yaplr.

y Verilerin zm ve Yorumlanmas: Bu blmde verilerin zmiin kullanlan istatistik teknikleri belirtilir. Ancak regrasyon,

korelasyon gibi bilinen istatistik tekniklerin ayrntlarna girilmez.Bunun yerine sadece seim gerekeleri verilir. Yaygn olarakkullanlmayan, ileri istatistik teknikler ise kaynak gstererek ksacaaklanbilir.

29


30/31

.8. Bulgular ve Yorum

30

y Bilim dnyasna katk salanlan blm burasdr. Bundan nceki ksmlarise bulgularn nasl elde edildiinin aklanmas iin tasarlanmtr. Birsonraki blm olan tartmann amac ise bulgularn ne anlama geldiinianlatmaktadr. Dolaysyla bulgularn aratrmann dayanak noktas olduusylenebilir. Bu nedenle bulgular herkesin anlayabilecei ve sklmadan

okuyabilecei bir anlatmla ele alnmal ve mmkn olduunca ksaolmaldr.

y Tartma: Tartmann temel amac elde edilen bulgular arasndakiilikileri ortaya koymaktr. Buras konu ile ilgili yorumlarn sunulacayerdir. u ana kadar elde edilen bulgular ne kadar ilgin olursa olsun, eerbu blmde onlara anlam veremezseniz, almann pek bir anlamtamaz.

y Sonu ve neriler: Bu blmde son sz sylenir. Tartma blmnnaksine bu blmde tek bir yorum tek bir yargda bulunulmaz . Bu amalageerliliine gvendiiniz bir yorumu sonu olarak seebilirsiniz.


31/31

7. Verilerin analizi8. Bulgular ve Yorum

31

y Ayrca elde edilen bulgularn kullanl ve bundan sonra yaplabilecekaratrmalarla ilgili kiisel neriler de bu blmde verilebilinir. neri

yaparken dikkat edilmesi gereken en nemli husus bunlarnbulgularnza dayal olmasdr.

Documents

bilimsel araştırma süreci