Yorumlayıcı Paradigmave

Nitel Araştırmanın Bilimsel Araştırma Geleneğindeki Yeri

Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Aşağıdaki öneriyle ilgili ne düşünüyorsunuz?

İnsan davranışlarını anlamada Fen bilimlerindeki araştırma yöntemleri yetersizdir.

Bilimsel araştırmalarla ilgili olarak iki temel paradigmadan söz edilebilir. Bunlar pozitivist ve yorumlayıcı paradigmalardır.

Pozitivist Paradigma

Pozitivist paradigmanın kökleri aydınlanma düşüncesine kadar uzanır.

Aydınlanma dönemi düşünürleri insanın mutluluğu doğru aklı kullanarak yakalayabileceğini düşünmekteydi.

Pozitivist Paradigma

Galile, Newton gibi bilim insanları bugün de geçerli olan pozitivist paradigmanın temelini oluşturan bilimsel düşünceye ilk biçimini vermiştir.

Pozitivist Paradigma

Hiyerarşi

Evren mekaniktir

Gelecek belirlidir

Nedensellik zorunludur

Nesnellik zorunludur

Pozitivist Paradigma

Pozitivist paradigma doğru ölçüm ve sayısallaştırma ile anlaşılabileceğini ileri sürer.

Pozitivist paradigma toplumsal süreçleri toplumun gözlenebilir, ölçülebilir yanıyla açıklamayı yeterli görür.

Yorumlayıcı Paradigma

Yorumlayıcı paradigma, pozitivist paradigmanın alternatifi olarak 20. yüzyılın başlarında yükselmeye başlamıştır.

Yorumlayıcı Paradigma

Kuramsal fizikte görecelik ve belirsizlik kuramlarının ortaya atılmasıyla pozitivist paradigmanın nesnellik ilkesi sorgulanmaya başlamıştır. Çünkü belirsizliğe göre yapılan herhangi bir ölçüm gözlenen durumu etkilemektedir.

Yorumlayıcı Paradigma

Öte yandan, evrenin birbirinden bağımsız parçalardan değil aksine birbirini etkileyen parçalardan oluştuğu düşüncesinin ortaya çıkması da yorumlayıcı paradigmanın gelişimini etkilemiştir.

Yorumlayıcı Paradigma

Yorumlayıcı paradigmaya göre tek bir doğru yoktur.

Yorumlayıcı paradigma çoğulcu bakış açısına sahiptir.

Yorumlayıcı Paradigma

Yorumlayıcı paradigmaya göre bilim nesnel bilgi üretme süreci değildir. Aksine bilimsel süreç dünyanın göreliliğini temele almalıdır.

Yorumlayıcı Paradigma

Yorumlayıcı paradigmaya göre sosyal olgular genellenebilir yasalar üretmekle değil bir durumun kendine özgü boyutlarıyla incelenmesiyle anlaşılabilir.

Yorumlayıcı Paradigma

Heterarşi

Evren holografiktir

Gelecek belirsizdir

İlişkiler karşılıklıdır

Araştırmacı belli bir bakış açısına sahiptir

Yorumlayıcı Paradigma

İlk sosyal bilimciler fen bilimleri gelenekleri içinde yetişmiş bilim insanlarıydı. Nedensellik, nicelleştirme, kontrollü ortamların oluşturulması gibi ilkelere uyarak çalışmalar gerçekleştirdiler.

Yorumlayıcı Paradigma

Ancak zamanla sosyal bilimciler fen bilimlerinin kavram ve yöntemlerinin yanı sıra kendi kavram ve yöntemlerini de kullanmaya başladılar.

Sosyal bilimciler giderek artan biçimde nitel araştırmalara yönelmektedir.

Nitel Araştırmalar

Holografik dünya görüşü

Önceden kestirilemezlik

Durumsallık

Öznel gerçeklik

Görüş açısı

Yorumlama

Nitelleştirme

Katılım

Nitel Araştırmalar

Çeşitli bilim dalları nitel araştırmanın gelişimine katkı sağlamıştır.

Nitel Araştırmalar

Antropoloji, belirli kültürel ortamlarda insan davranışlarını inceler. Kültür analizi (etnografya) çalışmaları antropolojide sıklıkla kullanılır.

Kültür analizi, araştırmacının sahada bulunmasını ve doğrudan gözlem yapmasını öngörür.

Nitel Araştırmalar

Sosyal olguları inceleyen sosyoloji de nitel araştırma yöntemlerinin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Gözlem ve görüşme gibi nitel veri toplama teknikleri sosyologların katkılarıyla gelişmiştir.

Nitel Araştırmalar

İnsanları anlamak için onların yaşamlarına yakından bakmak gerektiğini savunan insancıl psikoloji, insanın çevre ile olan etkileşimine vurgu yapan çevre psikolojisi, insanların iletişim sürecini inceleyen sosyal psikoloji gibi disiplinler de nitel yöntemin gelişmesine önemli katkılar sunmuştur.

Nitel Araştırmalar

Dilin farklı bağlamlarda kullanımını inceleyen dilbilimi ise nitel veri analizine önemli katkılarda bulunmaktadır.

Nitel Araştırmalar

Nitel araştırma süreci:Araştırma probleminin belirlenmesiKuramsal çerçevenin oluşturulmasıAraştırma sorularının yazılmasıAraştırma alanının örnekleminin belirlenmesiAraştırmacının rolünün belirlenmesiVeri toplama araçlarının geliştirilmesiVeri toplamaVeri analiziAraştırmanın sonuçlarının belirlenmesi

Nitel Araştırmalar

Nitel araştırmalarda araştırma süreci doğrusal değil esnektir. Geriye dönüşler, tekrarlar olabilir.

Nitel Araştırmalar

Nitel araştırmada çeşitleme:

Çeşitleme (triangulation), farklı veri kaynakları, farklı veri toplama ve analizi yöntemlerini kullanarak sonuçların inandırıcılığını artırmaya yönelik çabalardır.

Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirliğin sağlanmasında kullanılır.

Nitel Araştırmalar

Nitel araştırmalarda araştırmacı:Olayları kendi doğallığı içinde ele alırBireylerin algılarını ortaya çıkarmaya çalışırOlay ve olguları bütüncül yaklaşımla ele alırVeri toplamak için sosyal becerilerini kullanırAyrıntılı veri toplarEmpati becerilerini kullanırOrtamı değiştirmeye, kontrol etmeye çalışmazAraştırma sürecinde karşılaşabileceği stres,

belirsizlik gibi durumlarla baş eder.

Ödev

Haftaya nitel araştırma sürecini ve bu süreçte dikkat edilmesi gerekenlerin 2-3 sayfalık özetini çıkarınız.