Bilişim ve İnternet Yaşamımıza Ne Getirecek? Bilgi Toplumuna Doğru!

11-24 Nisan 2005 İnternet Haftası 1

Bilişim ve İnternet Yaşamımıza Ne Getirecek?

Bilgi Toplumuna Doğru!

Mustafa Akgül

İnternet Kurulu

[email protected]


ÖZETÖZET Bilişim ve internet İnternetin tarihçesi, büyüklüğü İnternet Nedir ? Nasıl Tanımlamalı? İnternet Lüks mü? , nasıl algılamalı? E-avrupa, e-türkiye, e-devlet Bilgi Toplumu Tanımları Bilgi Toplumu indeksleri UN indeksleri Ne Yapılmalı? Ulusal Boyutta Örgütlenme


ÖZETÖZET

MekanizmalarEylem PlanıKültürü YaymaAşamalarRekabete açmaİnsan gücüDemokrasi


Bilişim

Bilgisayar, iletişim, uygulamalar, bilgi ...Bilimsel ve askeri hesaplar içindi, pahalı, kocaman..Ucuz, hızlı, kullanışlı, milyar ölçüsündeHerkes için ve her yerde: ofis, ev, iş yeri, okul,

hastahane, ordu, fabrika, turizm, tarım, adalet, ...Her akıllı cihazda, saat, buzdolabı, röntgen, cep

telefonu, oyuncak, futbol topu, ...Herkesi okur-yazar, iş hayatını, devleti,

üniversiteyi...Adalet, polis, seçim, demokrasi, yolsuzluğu önleme


İnternet

Bilgisayar ağı, ağdaki bilgiler, insanlarTüm dünyayı kapsıyor, tüm cihazları

kapsamaya başladıYaşamın tüm alanlarını kapsıyor: devlet, okul,

hastane, fabrika, ofisProfesyonelleri, öğrencileri, memurları, ev

kadınları, KOBI’leri, emeklileri İletişim, tanıtım, çalışma, ticaret, hukuk, sağlıkBilgiye erişim, etkileşim, yönetime katılım,

demokrasi


İnternet-Bilgi Toplumu

• Sanayi devriminden daha köklü bir değişim• Bireye daha çok güç ve yetenek veriyor• Bilgi/enformasyona erişim ortamı• Zaman ve mesafe farkını ortadan kaldırıyor,

azaltıyor• Herkes gazete, radyo, TV, matbaa kurma

hakkı veriyor• Tüm dünyayı Pazar ve rakip olarak sunuyor• Katılımcı demokrasiyi destekliyor!


Bilgi Toplumu’na DoğruBilgi Toplumu’na Doğru

Sanayi ötesi toplumTanımlamak mümkün mü?‘Bilgi’ üretim faktörüBilim/Teknoloji/AR-GE/InovasyonEntellektüel emek, entellektüel sermayeAğ toplumu, rekabirlikBirey, üretici ve tüketici, öne çıkıyor


İnternetin Tarihçesi

• 1952 Vannebar Bush, “hypertext”• Ilk fikirler 1961,62 Lickleider, Kleinrock• Fikrin satılması, deneyler 1967• ArpaNet 1969, lab deneyleri 1983• 1985 NFSnet, Junet, Janet• 84-95 saha testleri, 95 ticarileşme• Web 90+, mosaic 1993, java 95• 98-99 balon patladı, 2004 geri geliyor


Türkiye İnterneti Tarihçesi1986-7 TÜVAKA1990-1 DNS: com.tr, .edu.tr, gov.tr12 nisan 1993 tr-net : odtu-NFS bağlantısı1995 turnet ihalesi – inet-tr’95, turnet 09/961997 ETKK, internet kurulu, TTnet, Ulakbim1998 kamunet, TTNet ihalesi, calışması 20001998-99 ticari internet patlaması2000 kriz, küçülme, yavaş büyüme2002-3 yeni ulakbim, 2004 Telekomda serbestleşme!


BüyüklüklerMakina sayısı: 285 milyon dünya, 475 bin

türkiyeKullanıcı: 810-950 milyon dünyaKullanıcı Türkiye: 2 milyon abone, 5 milyon

kullanıcı, 7 milyon tanışmış, arada da bir (DIE 7)Web sayısı dünyada: 60-70 milyon: 45 gTLD,

(20 milyon)Türkiye’de: .tr altında 70 K , 250K dışarıda


İnet - ne yapabiliriz - örnekler

• Banka, eft, borsa

• Gazete okuma

• İp telefonu: yurtdışı

• Kitap, cd, giyim, ...

• Haberleşme: birey, kurum, iş, dünya ile

• Dünyadan radyo/tv

• Binlerce program

• Kütüphane ...

• Müze, galeri, müzik

• iş/eleman arama

• Hobby geliştirme

• Bilgi paylaşımı

• kendinizi/işinizi tanıt

• Hizmetin kalitesi +

• Sohbet,oyun,eglen.


İnternet - araçlar

• Masaüstü – iş istasyonu

• Dizüstü

• Avuç içi (palm + telefon)

• Cep telefonu

• Televizyon

• Kiosk

• Buzdolabı – sayaç …


İnternet – bağlantı türleri

• Yerel ağ – iş yeri

• Çevirmeli

• xDSL

• Kablonet

• Fiber

• Telsiz : amatör, gsm, imode, edge, radyo

• Uydu, direct pc


internet - adresler

• Alan adları – IP’ler Akgul.bilkent.edu.tr – 139.179.20.111

• Her makinanın, insanın, hizmetin, sayfanın adresi var

• van.gov.tr vandainternet.net

• [email protected] ataturk.k12.tr [email protected]

• URL http://ab.org.tr:80/ab05/


İnternet – alan adları

• Evrensel: com net org info biz name int mil• Ülkeler: tr us uk de jp is it es gr tm kr se ca• Tr: gov pol bel k12 (5 YTL)• Com info biz (25 YTL) belgeli

mustafaakgul.com.tr• Web.tr gen.tr belgesiz (15YTL) webten• Name.tr tel.tr (5YTL)• Av.tr dr.tr – ecz.tr not.tr msb.tr?• www.nic.tr sorumlu kodu idari mali teknik


İnternet - web

• http://www.inet-tr.org.tr:80/inet/prog.html

• 8-10 milyar? Tam bilmiyoruz

• elektronik her şey: multimedia

• Java, javascript php sunucu, istemci

• Her şeye güvenmeyin! Şüpheli olun!

• Virus, casus solucan kaçırma aldatma

• Kolay araçlar: tucows, ofis seti, web editör

• Veritabanı, bilgisayardaki her şey!


İnet – web - tarama

• Binlerce: google yahoo aol msn• Özelleşmiş: scholar.google.com

resim/image bilim dalına göre medline• Directory: yahoo, google virtual lib• http://web.bilkent.edu.tr - eski• Mesleki örgütler: ams.org ieee.org• Meta search • Advanced search, karmaşık – akıllı tarama


İnternet - eposta

• En az bir tane edinin: gmail.com yahoo.com ….• Kurumsal kimliğiniz, kişisel ayrımı• Sürekli okuyun, takip edin• Şüphe! İnanmayın! Adres sahte olabilir• CC’ye çok adres yazmayın, Bcc ye yazın• Konu’yu boş bırakmayın; ek için dikkatli olun• Ayarları gözden geçirin: text – html • Türkçe quated-printable! Konu satırı ascii• Header okumayı öğrenin!


İnternet – egroup - listeler

• Egroups yahoogroups freelists liszt.com• Binlerce – group haberleşme araçları• Ecartis mailman majordomu .. sizde kurun• Çok farklıdır: liste ve listeci adresi farklıdır• Listeadi-subscribe/unsubscribe çalışabilir• Her liste ek ve html kabul etmez• Listelerin ayrı bir adabı muaşereti net etiketi

vardır, Net Etiket önemli• BAĞIRMAYIN! Göndermeden önce okuyun• Adresi tekrar gözden geçirin !


inet – başka servisler

• İcq chat msn – sesli de yapmak mümkün

• Sadece sohbet değil: ders, iş, beraber ..

• Wiki – beraber doküman üretme

• Blog – web log – kolay görüş almak

• Web servisleri – iş dünyası – ticaret

• Webi IP sınırlaması, şifre sınırlaması

• P2p: dosya paylaşımı, + ve -


İnet – e-öğrenme

• Her kesim için farklı şeydir:

• K12, üniversite, lisansüstü, meslek içi

• Eğitimi destekler, zenginleştirir, tamamlar

• Meslek içi, lisans üstü başarılı olur

• Zordur! Yavaş yavaş ancak

• İnternet kültürü önemli, etkileşim, paylaşım

• İnterneti kullanın, ağın parçası olun


İnet – e-ticaret e-iş

• Bir süreç: yavaştan başla

• Sadece mal satmak değil, tüm işler internet uyumlu olmalı: e-iş

• B2B, CRM, e-pazaryerleri

• Rekabet – işbirliği : rekabirlik

• E-ticaret - ticaret

• Rekabet, ayakta durmak için


İnternet Nedir?

• Bilgisayarlar, yönlendiriciler, uzerinde çalışan servisler, veriler, bilgiler ve insanlardır

• Bunların oluşturduğu bir Haberleşme ortamıdır

• Çok büyük, dağıtık, kaotik, tarama hizmetleri olan bir kütüphanedir

• Etkileşim, bilgi, belge değişim temelli bir ortamdır

• İş yeri, banka, okul, kitaplık, sağlık merkezi, ticarethane, ... Yaşamın ta kendisidir !


İnternet Fil mudur ?

İnternet e-posta listeleri ile (100 bin civarında) grup haberleşemesi olanak veriyor

Tarama: google, meta, kurumsal, ...Web, forum, chat/icq ile küçük grupların oluşmasına

olanak veriyorHer yurttaşa kendi gazete, radyo ve TV’sini

yayınlama olanagı veriyor; kendi kitaplarını yayınlama olanağı sunuyor

Blog, wiki, bireye özgürlük, katılım


İnternet Lüks’müdür?

İnternet elektrik, telefon, fax kadar lüksdürTelefon santraliniz kadar lüksdür365 gün/24 saat çalışan robotunuz’durİnternet bir tercih meselesi değildirİnternet zaman ve mekan dezavantajını

azaltan, yokeden bir ortamdır


E-avrupa, e-türkiye, e-avrupa+

• Web’in doguşu• Avrupa: 1994, 97, 99• Eavrupa 2002, 2005• Hedefler• Eavrupa+• E-türkiye, e-devlet, e-dönüşüm• Tanım – proje var mı?


E-devlet

• Kamunet’98 hedefleri• 365 gün, 24 saat çalışan, vatandaş odaklı, etkin, hızlı,

saydam, katılımcı, bütünleşik devlet• Bilgisayarlaşma, otomasyon projesi değildir• Felsefe’nin değişimi gerekir• Uzun bir süreçtir, süreçler gözden geçmeli• E-kurum, tek kapı• E-türkiye değil, ama öncü gücüdür, tüketici boyutu


Tanım/İndex DenemeleriTanım/İndex Denemeleri

Masuda’nın bilgi toplum insanı80’lerin bilgi toplumu:

Nüfusun %25’i üniversite mezunuTelefonlaşma, bilgisayarlaşma indexi

World Times / IDC indexiAvrupa Birliği indexi


IDC IDC DeğişkenleriDeğişkenleri

Bilgisayar AltyapısıBilgisayar Altyapısı PC dağılımı: Kişi,

ev, okul, sektörler, kamu

Öğrenci / öğretmen başına PC

Ev dışındaki ağa bağlı PC

Yazılım ve donanım harcamaları

Enformasyon AltyapısıEnformasyon Altyapısı Kişi başına kabloTV Kişi başına GSM Telefonun maliyeti Kişi başına faks Kişi başına radyo Telefondaki hata oranı Ev başına telefon hattı Kişi başına TV


IDC Değişkenler - 2IDC Değişkenler - 2

İnternet Altyapısıİnternet Altyapısı• Tarım dışı çalışan

başına İnternet kullanıcısı

• Ev başına evdeki İnternet kullanıcısı

• Öğrenci ve öğretici başına eğitimdeki İnternet kullanıcısı

• İnternet kullanıcısı başına e-ticaret miktarı

Toplumsal AltyapıToplumsal Altyapı• Sivil özgürlükler• Kişibaşına gazete• Basın özgürlüğü• Ortaokul okuma

oranı• Lise okuma oranı


UN e-devlet hazırlık indeksi

• Hazirlik:• Web indeksi• Telekom altyapısı• İnsan kaynakları

• Katılım: sunulanın kalite, faydasını ve yönetime katılmayı

• Parçaları:• E-information• E-consultation• E-decison making


E-Evrupa İndexleriE-Evrupa İndexleri

• Sabit telefonlu hane yüzdesiSabit telefonlu hane yüzdesi• İnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesiİnternet kullanıcılarının nüfus içindeki yüzdesi• Bir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısıBir milyon kişi başına düşen güvenli sunucu sayısı• K12’lerde internete bağlı öğrenci oranıK12’lerde internete bağlı öğrenci oranı• Uzaktan çalışan işgücü yüzdesiUzaktan çalışan işgücü yüzdesi• E-ticaret yapan şirket yüzdesiE-ticaret yapan şirket yüzdesi• BT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısıBT ile ilgili yüksek öğrenim kurumları ve öğrenci sayısı• E-devlet hizmet yüzdesiE-devlet hizmet yüzdesi• İnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesiİnternete erişebilen sağlık uzmanı yüzdesi


E-readiness 2004 index

• Kıta: K. Amerika (0.875), Avrupa (.587), GDAsya (.460), G. Amerika (.456), Batı Asya(.409), orta Asya(.321), Okyanusya(.301), Afrika (.253)

• İlk 25: .us (.91), .dk, .uk, se, kr,(.85), au, ca, sg, fi, no, nl(.80), de, nz, is, ch,be, .at, jp (.72), ie, ee, mt, cl, il, fr(.668), lu(.66), ort=.7798, Dunya=.4127

• .tr .4892 (il .68, Bahrain .53, Kıbrıs .5189, Ürdun .41, am/az .39/38 Yemen .20, Suriye .26


E-readiness 2004 - parçalar

ülke web tele insani ortUs 1.00 .770 .97 .913Dk .934 .790 .99 .905Ca .873 .668 .970 .838Sg .969 .663 .870 .834Fi .807 .675 .990 .824De .795 .607 .960 .803Jp .629 .609 .940 .726Ee .699 .450 .960 .703

• Cl .884 .276 .890 .684• İl .691 .421 .930 .681• Mx .784 .143 .860 .596• Gr .409 .335 .930 .558• Bg .506 .209 .910 .542• Ru .390 .185 .930 .502• Tr .533 .165 .770 .489• Cn .405 .111 .790 .436• İn .586 .026 .570 .388


Ne Yapmalı ?

• Bu bir ögrenme sürecidir

• Nihai olarak, tüm iş süreçleriniz internet uyumlu olmalıdır

• Alan adınız = markanız, tabelanız

• Web++ 24 saat çalışan halkla ilişkiler, santral...

• E-ticaret, dergi, reklam, ...

• İnternet yaşamdır !


ÖNCELİKLERÖNCELİKLER - Acil Eylem Planı - Acil Eylem Planı

(-1) BIT ve STK'ların örgütlenmesi(0) Toplumun gündemine girme(1) Ulusal boyutta örgütlenme(2) Mekanizmalar(3) Eylem planı(4) Bilişim Komisyonu(5) E-Türkiye Kurultayı(?) Mega proje(?) Seferberlik


İnternet'i Nasıl Algılamalı?

Sohbet, e-ticaret ?Devrimsel bir gelişmeStratejik, Generike-Türkiye = Yeniden yapılanmae-devlet = Yeniden yapılanmaDünya ile bütünleşme de vazgeçilmez

araç

Internet yaşamdır !


Ne DurumdayızNe Durumdayız ? ?

Türkiye İnternet'i 12. yılında Siyasal sahip, örgütlenme,

mekanizma, eylem planı e-Avrupa+ kriterleri e-Türkiye çalışmaları İnternet-bilim-demokrasi “iyidir” Bardağın dolu/boş tarafına bakmak


Ulusal Boyutta ÖrgütlenmeUlusal Boyutta Örgütlenme

Müsteşarlık+ (Kaliteli işgücü, özerk, katılımcı) Politika belirleme Çekirdek teknik ekip

KamuNET, Danışmanlık Proje izleme - koordinasyon - standarlar Yasa + Düzenleme Mekanizmalara sekreterya Kamuoyu görüşleri; Araştırma

yaptıracak/yapacak


MekanizmalarMekanizmalar - I - I

Ciddi bir sekreterya ve çekirdek kadroKatılımcı, saydamStratejik - ulusal mekanizma – Eylem

planı; “Ulusal bilgi konseyi” Yılda 2-3 kere toplanmak, BTYK bağlantılı

Yasa / Yönetmelik çalışma gruplarıe-Devlet konseyiTeşvik mekanizmaları


MekanizmalarMekanizmalar - II - II

IK++, e-Türkiye++ KamuNET konferansı, teknik Vatandaşa yönelik geri besleme

konferansı, anket Yasaları gözden geçirme “konferansı /

forumu” Yasa yapma süreci E-Türkiye Kurultayı


Eylem PlanıEylem Planı e-Avrupa / e-Avrupa+

Çok genel Daha somut olmalı

Esnek, 6 ayda bir gözden geçirilmeli Küçük, uyumlu parçalardan oluşan

projeler Pilot proje, geri besleme bol olmalı Tüm süreç katılımcı ve saydam olmalı


AşamalarAşamalare-Türkiye ve e-Devlet birer yeniden

yapılanma süreçleridirEşit olmayan gelişmeTanışma / Genel kültür aşamasıOtomasyon süreçleri tanımlama“Web”leşmeGeri besleme / değerlendirme

mekanizmaları


Kültürü YaymaKültürü Yayma

Hedef: Her yurtaş bilgi, bilişim, İnternet okur yazarı olması

Emekliler, engelliler, köylüler dahilBT çalışanlarının İnternet kültürü eksikÖğrenmeyi öğrenmekÖğretmen, hukukcu, kamu çalışanı /

yöneticisi, sağlık, kobi, tarım.. özel projeler


Kültürü Yayma - IIKültürü Yayma - II

OkullarSayısal uçurum

Evrensel hizmetİnternet evleriHalk kütüphaneleriHalk evleriKamu kioskları


Rekabete AçmaRekabete Açma

Serbestleşme için çok çalışmak gerekir 2004’de sadece VoIP rekabete açıldı! KabloNET'i yeniden düzenlemek xDSL, wireless, uydu RTUK mevzuatını gözden geçirmek Tüketici hakları


İnsan Gücüİnsan Gücü Kamu'da BT personel politikaları Sertifikasyon (kamu / ülke) Üniversite yapısını gözden geçirmek

BT önem kazanmalı Hocaları yeniden eğitmek Bölümler kapanabilmeli

“Devşirme bilişimci” Üniversite’ye giremeyenlere BT Lise / Meslek okulları


DemokrasiDemokrasi• Bilim / demokrasi / İnternet• Temsili, katılımcı, dogrudan demokrasi• Öncelikli / Katalizör• Kamu yönetiminde saydamlık• Somut öneriler

– Servet beyannameleri (6 ay / yıl), Özgeçmişler– Atamalar / İşten çıkartmalar, İhaleler, şartname

taslakları• Yönetime katılım, yasa yapmasüreci, • Her yerde STK !


Son Söz

İnternet, Bilgi Toplumunun öncü gücüİnternet ve Bilgi Teknolojileri Bilgi Toplumu

için olmazsa olmaz bir araçBilgi Toplumu sadece İnternet değil !Ulusal seferberlik gerektiren Mega projeİnternet Yaşamdır !


Teşekkürler !

Sorular

Yorumlar

[email protected]

http://akgul.web.tr/yazilar/

Documents

Bilişim ve İnternet Yaşamımıza Ne Getirecek? Bilgi Toplumuna Doğru!