C

ryo-Save je za nepune tri godine

pohranio preko 2.000 uzoraka matičnih

ćelija iz BiH. Porodice koje su svoje pov-

jerenje poklonile Cryo-Save-u danas su

najbolji svjedoci i edukatori budućih

roditelja o značaju pohrane matičnih ćelija.

Sada u Cryo-Save dolaze porodice sa infor-

macijama koje su dobile ili potvrdile iz

najpouzdanijih izvora - od svojih najbližih i

od svojih prijatelja. Za Cryo-Save je to

najbolja preporuka, preporuka sretnih i

zadovoljnih porodica koje znaju da su

napravile pravi izbor i da su osigurale bezb-

jedniju budućnost za svoje dijete i čitavu

porodicu.

Cryo-Save je, prema svojim zvaničnim

rezultatima rada, vodeća evropska i

svjetska banka matičnih ćelija, sa

najvećim iskustvom i brojem pohran-

jenih uzoraka. Ilustracije radi, u Evropi

postoji oko 50 banaka matičnih ćelija.

Od ukupnog broja sačuvanih uzoraka

matičnih ćelija u Evropi, preko 50% uzo-

raka je pohranjeno upravo u Cryo-Save-

u, dakle Cryo-Save ima više pohranjenih

uzoraka nego sve ostale banke zajedno

što samo po sebi mnogo govori i učvršću-

je Cryo-Save kao lidera u ovoj oblasti.

Prema podacima kojima raspolažemo,

svoje usluge u BiH trenutno nudi sedam

banaka matičnih ćelija. Od ukupnog

broja sačuvanih uzoraka iz BiH do sada,

preko 95% je pohranjeno upravo u

Cryo-Save-u.

Cryo-Save čuva uzorke u sedam vrhunski

opremljenih laboratorija širom svijeta.

Laboratorije se nalaze u Belgiji, SAD-u,

Ujedinjenim Arapskim Emiratima,

Njemačkoj, Indiji, Južnoafričkoj Republici i

Francuskoj (validacija u toku).

Sve matične ćelije iz Bosne i Hercegovine

se čuvaju u banci matičnih ćelija Cryo-

Save-a koja se nalazi u Nielu, pored

Brisela u Belgiji.

Cryo-Save je prva banka matičnih ćelija

koja je došla u BiH, nesebično je radila na

edukaciji javnosti o značaju matičnih ćelija

i omogućila svim porodicama u BiH da

iskoriste jedinstvenu priliku i sačuvaju

matične ćelije svoga djeteta neposredno

nakon poroda. Da smo čekali i pojavili se

u BiH sada, a ne prije skoro tri godine,

preko 2.000 porodica bi izgubilo ovu

jednstvenu priliku i ne bi imali šansu da

sačuvaju matične ćelije svoje djece, a

koje će im možda spasiti život.

Interesantan je podatak da se neke banke

matičnih ćelija uvijek pojavljuju na evrop-

skim tržištima dvije do tri godine nakon

Cryo-Save-a, koji je u skoro svim zemljama

u kojima postoji uvijek dolazio prvi. Tako je

bilo i u BiH.

Cryo-Save se isključivo i jedino bavi izdva-

janjem, pohranjivanjem i čuvanjem

matičnih ćelija, posluje u 43 zemlje svijeta,

na četiri kontinenta, uz punu transparentnost

i saradnju sa vodećim svjetskim stručnjaci-

ma i najpoznatijim univerzitetima i klinika-

ma u Evropi i Americi, uz posjedovanje

svih neophodnih certifikata i akreditacija.

Sve ovo potvrđuje i garantuje da su matične

ćelije pohranjene kod Cryo-Save-a prih-

vatljive u svim centrima i klinikama za ter-

apije ili liječenja širom svijeta. Sve ovo i još

mnogo toga je razlog zbog čega je Cryo-

Save vodeća evropska i svjetska porodična

banka matičnih ćelija i što izdvaja Cryo-

Save u odnosu na sve druge banke.

Informativni bilten o matičnim ćelijama i regenerativnoj medicini, broj 2, april 2012.

PRVI UZORCI POHRANJENI 2009. GODINE

Kada je 2009. godine kompanija Cryo-Save došla u Bosnu i Hercegovinu javnost je malo znala o

pohranjivanju i upotrebi matičnih ćelija iz krvi i tkiva pupčane vrpce, danas je teško pronaći

buduće roditelje koji nisu čuli za pohranu matičnih ćelija.

Cryo-Save prva banka matičnih ćelija u BiH

MATIČNE

ĆELIJE

Prije svega, zahvaljujući zakonskim rješen-

jima u ovoj oblasti, koja su po evropskim

standardima donijela i uspostavila resorna

entitetska ministarstva zdravlja, kao i tro-

godišnjim dobrim iskustvima u njihovoj

implementaciji, Cryo-Save je zvanično

uputio pisma, otvorio mogućnost i ponudio

nadležnim zdravstvenim institucijama

mogućnost sveobuhvatne saradnje, za

osnivanje i formiranje javne banke

matičnih ćelija, prema najvišim tehnologi-

jama i standardima Cryo-Save-a, vodeće

evropske i svjetske banke matičnih ćelija, a

što bi BiH dovelo u svjetski vrh u ovoj

oblasti i omogućilo domaćim stručnjacima

i klinikama, ne samo da prate, već i aktivno

učestvuju i razvijaju se u oblasti vezane za

matične ćelije i regenerativnu medicinu.

Cryo-Save nudi mogućnost

za osnivanje javne banke matičnih ćelija

N

akon skoro tri godine prisustva Cryo-

Save je odlučio da otvori još jednu

kancelariju u Bosni i Hercegovini. Nova

kancelarija je smještena u prostorijama

Ginekološko-akušerske

klinike (GAK) Kliničkog

centra Univerziteta u Saraje-

vu.

FAMILY-PLUS, ekskluzi-

vni i ovlašteni partner Cryo-

Save-a u BiH, sada ima tri

kancelarije, sa 11 stalno

zaposlenih i mrežom sarad-

nika koji pokrivaju čitavu

teritoriju BiH.

Zašto nova kancelarija i

zašto u porodilištu?

„Ovo je još jedan od naših

napora da svim trudnicama

obezbijedimo pristup infor-

macijama o pohranjivanju matičnih ćeli-

ja. Porodilište u Sarajevu je najmoderni-

je i najveće porodilište u državi i zato

smo odlučili da naša kancelarija bude

upravo ovdje. Na taj način ćemo biti bliži

svim trudnicama.

S obzirom da se naša prva kancelarija

nalazi u neposrednoj blizini Opšte bol-

nice „Prim. dr. Abdulah Nakaš“, sada

smo sigurni da će sve trudnice dobiti

pravovremenu informaciju“ – kaže

izvršni direktor kompanije FAMILY-

PLUS, Vedran Mihajlović.

Da li ovo znači i proširivanje saradnje

sa GAK-om?

Cryo-Save ove godine namjerava da pot-

piše ugovore sa svim porodilištima u Bosni

i Hercegovini. U pitanju je sporazum o

tehničkoj saradnji sa porodilištima kao ref-

erentnim centrima za prikupljanje uzoraka

matičnih ćelija u transplantacione svrhe.

Cryo-Save i GAK imaju jako dobru

saradnju. U prilog tome govori visok

procenat ispravno uzetih uzoraka za

matične ćelije, koji se nalazi iznad pros-

jeka u zapadnoevropskim zemljama. Za

transplantaciju matičnih ćelija od

vitalnog značaja su kvalitet i volumen

uzorka. Sve počinje neposredno nakon

poroda kada doktori prikupljaju uzorke

krvi i tkiva. Najvažnije je da se uzorci

uzmu u sterilnim uslovima i da količina

bude što je moguće veća.

Želimo se zahvaliti svom osoblju

Klinike na njihovoj profesionalnosti i

brizi da svaki uzorak bude ispravno uzet.

Šta je sa ostalim ustanovama poput

domova zdravlja?

Svim domovima zdravlja u BiH dostavljeni

su naši informativni materijali, poput

postera, brošura i flajera. Pored toga,

edukovali smo 95% doktora iz domova

zdravlja, redovno održavamo s njima

komunikaciju i obavještavamo ih o novim

mogućnostima i terapijama matičnim ćeli-

jama. To isto važi za većinu privatnih

ginekoloških ordinacija.

Obezbijedili smo informacije o matičn-

im ćelijama na svim mjestima na koja

dolaze trudnice.

Jedna od naših najvažnijih aktivnosti je

otvaranje i pomaganje škola za trudnice,

koje uglavnom rade pri lokalnim

domovima zdravlja ili ginekološkim

klinikama. Projekat obuhvata pomoć i

donacije za otvaranje ili ponovno pokre-

tanje 20 škola za trudnice širom BiH,

čija je vrijednosti oko 300.000 KM.

Kako doprijeti do budućih roditelja u

manjim gradovima?

Štampamo i besplatno dijelimo priručnik

„Psihofizička priprema za trudnice“, u

kojem će sve buduće majke moći proči-

tati osnovne informacije o trudnoći, kako

da se pripreme za porod, šta da rade u

prvim danima nakon dolaska bebe.

Potrudit ćemo se da ovaj priručnik dobi-

je što je moguće više roditelja, a dijelit

ćemo ga besplatno po svim gradovima i

bit će dostupan u elektronskoj verziji na

www.maticnecelije.eu.

Tu svakako treba spomenuti i druženja koja

redovno organizujemo, u 30 manjih grado-

va u BiH, sa roditeljima koji su zaintereso-

vani za pohranjivanje matičnih ćelija.

Ipak, ponovo moramo istaknuti da su dok-

tori-ginekolozi veoma važni u procesu

informisanja trudnica o pohrani matičnih

ćelija. Mi smo im zahvalni u ime svih

roditelja i trudnica i stojimo im na raspo-

laganju u svakom pogledu – od redovnog

informisanja do izrade brošura.

2 April, 2012.

NOVA KANCELARIJA U PORODILIŠTU JEZERO

FAMILY-PLUS, ekskluzivni i ovlašteni partner Cryo-Save-a u BiH, sada ima tri kancelarije,

sa 11 stalno zaposlenih i mrežom saradnika u cijeloj Bosni i Hercegovini

Stručne informacije iz prve ruke

Što bliže porodiljama: Nova kancelarija u Sarajevu, Jezero

Prim. dr. Kerim Begić, direktor Aku-

šerske discipline Klinike za ginekologi-

ju i akušerstvo UKC Sarajevo, kaže da

je njemu i svima sa ove klinike veoma

drago i značajno što Cryo-Save otvara

kancelariju u prostorijama njihovog

porodilišta.

„Interesovanje za pohranjivanje

matičnih ćelija poraslo je zahvaljujući,

prije svega, naporima Cryo-Save-a i

njihovog partnera u BiH FAMILY-

PLUS, koji su do sada organizovali dva

uspješna kongresa o matičnim ćelijama

i njihovoj upotrebi u regenerativnoj

medicini. Značajna je i uloga medicin-

skog osoblja i medija, koji su pomogli u

širenju informacija“, kaže dr. Begić.

Nova kancelarija

od velikog značaja

Od januara 2012. godine kompani-

ja FAMILY-PLUS, ekskluzivni i

ovlašteni partner Cryo-Save-a za

Bosnu i Hercegovinu, posluje na

novoj lokaciji koja se nalazi

neposredno pored dvorane Borik i

Mercatora na adresi Aleja Svetog

Save 59 u Banjoj Luci. Novi pros-

tor je vrlo jednostavno pronaći

zahvaljujući reklami koju možete

vidjeti na slici.

Kancelarija u Banja Luci na novoj adresi

3April, 2012.

KAKO POMAŽU FAMILY-PLUS I CRYO-SAVE

Besplatno čuvanje za 21 porodicu

U program besplatnog pohranjivanja matičnih ćelija do sada je ušla 21 porodica

iz Bosne i Hercegovine, što Cryo-Save izdvaja od ostalih banaka širom svijeta

Z

a FAMILY- PLUS i Cryo-Save imam

samo riječi pohvale. Neizmjerno sam

im zahvalna. Prvo, što su Bosni i

Hercegovini uopće omogućili čuvanje

matičnih ćelija, a drugo što sam ušla u pro-

gram besplatnog čuvanja matičnih ćelija -

kaže Emina Imamović, jedna od majki koje

su na konkretan način osjetile blagodeti

društveno odgovornog poslovanja kom-

panija Cryo-Save i FAMILY-PLUS.

Nakon mog raspitivanja o njihovom

iskustvu s majkama koje boluju od

krvnih bolesti, na početku moje trudnoće

sami su mi predložili da apliciram za

Cost Free Program, dodaje Emina.

Vrhunska briga

Svi uposlenici FAMILY-PLUS-a, od

Sarajeva do Banja Luke, stalno su bili na

raspolaganju porodici Imamović. Po nji-

hovim riječima, bili su veoma profesional-

ni, kako u trenutku slanja aplikacije, tako i

danas.

- Vrlo često nazovu samo da vide kako smo

beba i ja, što baš i nije česta praksa u medi-

cinskoj oblasti, jer se uglavnom komu-

nikacija završi onog trenutka kad se završi

posao - kaže Emina Imamović, i dodaje:

"Njihov profesionalizam je naročito došao

do izražaja u trenutku poroda, kad je sve

urađeno na veoma zavidnom nivou. Ćelije

su poslane isti dan u banku, obavješteni smo

nakon par dana mejlom da su ćelije u redu.

Da nisam dobila čuvanje ćelija besplatno,

sigurno bih nastojala da ih sačuvam, jer je to

prilika koja se pruža jednom u životu.

Kažem jednom, jer niko od nas ne zna da li

će ikada više imati takvu priliku, kao ni da li

će trebati ove ćelije. Stoga bih svim

budućim roditeljima sugerisala čuvanje

matičnih ćelija, ako su u mogućnosti da si to

priušte", ističe Emina.

Jedinstven program

"Veoma nam je drago što smo u Bosni i

Hercegovini omogućili besplatno pohranji-

vanje za one porodice kojima je to najpotreb-

nije. Program besplatnog pohranjivanja je

namijenjen porodicama koje očekuju prinovu,

a imaju užeg člana koji boluje od bolesti koja

se može tretirati matičnim ćelijama. U ovaj

program je do sada ušla 21 porodica iz Bosne

i Hercegovine, što FAMILY-PLUS i Cryo-

Save izdvaja od ostalih banaka širom svijeta",

kaže Sabina Grcić, tim menadžer.

Porodica Imamović: Riječi zahvalnosti

U Cryo-Save-u je pohranjeno preko 50

odsto uzoraka iz cijele Evrope. Od ostal-

ih banka se izdvaja po najsavremenijoj

tehnologiji za izdvajanje i pohranu

matičnih ćelija, po velikom broju stručno

obučenog osoblja, kao i akreditacijama

koje ne posjeduje nijedna druga banka.

Akreditacija "Licensed Tissue

Establishment" za prikupljanje, analizu,

procesuiranje, prezervaciju, pohranjivan-

je i distrubuciju matičnih ćelija iz krvi

pupčane vrpce kao i tkiva pupčanika, izd-

vaja Cryo-Save od ostalih banaka. Ovo je

najbolja akreditacija koja se može dobiti

u oblasti matičnih ćelija i garantuje da će

uzorak biti prihvaćen u bilo kojoj bolnici

ili centru za liječenje u svijetu.

Najbolja

akreditacija

FAMILY-PLUS prijatelj škola za trudnice

P

očetkom godine u Doboju, Dom zdrav-

lja Doboj i FAMILY-PLUS, svečano su

obilježili otvaranje škole za trudnice.

Donacija u iznosu od 15.000,00 KM u sred-

stvima, opremi i materijalu je pomogla da

škola za trudnice u DZ Doboj obezbijedi

najviše standarde i pruži optimalne uslove

svim trudnicama i budućim majkama iz

regije Doboja da se kroz trudnoću što bolje

pripreme za porođaj i majčinstvo.

Cilj škole za trudnice ja da edukuje,

pruži što više informacija i praktičnih

savjeta o trudnoći i porođaju. Pored

navedenog, buduće majke će dobiti i

pravu informaciju o matičnim ćelijama,

mogućnostima prikupljanja i čuvanja

matičnih ćelija, kao i potencijalima i

mogućnostima koje one pružaju.

"Zahvaljujući kontaktima od strane

Cryo-Save-a, i njihove partnerske organi-

zacije FAMILY-PLUS za BiH, prošle

godine uspostavljena je dobra saradnja sa

DZ Doboj. U okviru te saradnje Cryo-

Save je prioritetno odabrao da pruži

podršku školi za trudnice i kroz donaciju

neophodne opreme za prostor predviđen

za rad škole i edukativnog materijala za

trudnice omogući dalji kontinuirani rad

škole. Prostor škole se nalazi u okviru

Ginekološke službe DZ Doboj i za sada je

jedina škola ove vrste u Doboju. Značaj

škole je višestruk: za porodicu kroz

unapređenje znanja o trudnoći i porodu,

za žene u generativnoj dobi kao dio pre-

ventivnog programa, za zdravstvene

ustanove kroz poboljšanje kvaliteta uslu-

ga, kao još jednom segmentu saradnje

između DZ Doboj i Opšte bolnice

"Sveti apostol Luka " Doboj", izjavio je

direktor DZ Doboj dr Dragan Kovačević.

"Za sve trudnice i buduće majke veoma je

važno da budu dobro pripremljene za

porođaj. Kao majka dvoje djece vrlo

dobro znam šta znači kada spremni

dođete na porođaj i lično mi je stalo da

sve majke dobiju kvalitetnu edukaciju,

pogotovo prvorotkinje. Psihofizička

priprema u školi za trudnice u Doboju

ima za cilj da budućim majkama pruži

sve neophodne informacije o porođaju i

prvim danima majčinstva. Razmišljali

smo gdje možemo da pomognemo, kako

da budemo od koristi za društvo gdje

živimo i radimo. Po prirodi našeg posla,

u stalnom smo kontaktu sa doktorima,

prije svega sa ginekolozima i osobljem u

porodilištima, i u razgovoru sa njima smo

prepoznali potrebu, donijeli odluku i izd-

vojili finansijska sredstva da pomognemo

u osnivanju i reaktiviranju škola za trud-

nice u 20 lokalnih zajednica u BiH, od

toga 10 u RS i 10 u Federaciji BiH", izjav-

ila je Sanja Todorović-Vujičić, generalna

direktorica FAMILY-PLUS-a.

Direktor DZ Doboj Dragan Kovačević, direktorica FAM-ILY-PLUS-a Sanja Todorović-Vujičić

4 April, 2012.

K

linika za ginekologiju i akušerstvo

je najveća klinika u

Univerzitetsko-kliničkom centru Banja

Luka. U toku nekoliko posljednjih god-

ina u Klinici se primjenjuje "Rooming

in baby friendly" program, što znači da

novorođenče sve vrijeme nakon porođa-

ja boravi uz majku.

U saradnji sa Cryo-Save-om ovdje se

vrši uzimanje uzorka iz krvi pupčanika i

tkiva pupčanika za pohranu matičnih

ćelija. U genetskom laboratoriju Klinike

obavlja se prenatalni probir (nein-

vazivni i invazivni) za fetalne anomalije

u prvom i drugom tromjesečju trudnoće,

kao i 3D, 4D morfometrija ploda.

U saradnji sa Kliničkim centrom u

Ljubljani ostvaruje se kontinuirana

edukacija naših ljekara iz laparoskop-

skih procedura u ginekološkoj hirurgiji,

a sa Kliničkim centrom u Mariboru je

potpisan ugovor o saradnji za razvoj

laboratorijuma za postupke medicinski

potpomognutih oplodnji, kaže dr. Saša

Savić, načelnika za ginekologiju i

akušerstvo na UKC Banja Luka.

Nova oprema

Kako se razvija Klinika kojom

rukovodite?

U Klinici za ginekologiju i akušerstvo je

zaposleno 140 radnika. Dužnost načel-

nika Klinike za ginekologiju i akušerst-

vo obavljam od jula 2011. godine. Za

ovo kratko vrijeme pokušavam da, uz

izuzetne napore, ali uz veliku pomoć

menadžmenta Univerzitetsko-kliničkog

centra, dodatno poboljšam uslove za

pacijente u Klinici.

Po prvi put od 1979. godine u Klinici su

nabavljeni novi hirurški instrumenti u

operacionim salama, oprema firme

"Aesculap" iz Premium klase, te setovi

za endoskopsku ginekološku hirurgiju.

Trudimo se da angažovanjem vrsnih

stručnjaka iz oblasti operativne

ginekologije iz renomiranih kliničkih

ustanova iz Ljubljane, Beograda,

Maribora, educiramo naše ginekologe u

izvođenju najsloženijih operativnih zah-

vata te da na taj način smanjimo potrebu

da naši pacijenti takve usluge moraju da

traže u drugim medicinskim ustanovama.

Briga za pacijenta je osnovni i trajni

motiv svih zdravstvenih radnika u

Klinici za ginekologiju i akušerstvo.

Uvođenje kliničkih protokola na medici-

ni zasnovano je na dokazima, praćenje

najnovijih dostignuća u dijagnostici i

liječenje ginekoloških malignih oboljen-

ja, screening na preinvazivne lezije je

svakodnevni, uobičajen, rutinski pristup

naših ljekara prema pacijentima koji

dolaze u našu kliniku.

Rastući trend

Nova baza podataka iz "HINARI" sistema

omogućava našim ljekarima da u svakom

trenutku mogu da pronađu adekvatne i

savremene odgovore na probleme trenutno

aktuelne u ginekologiji i akušerstvu.

Kakvo je zanimanje roditelja za pro-

gram Cryo-Save-a, u kojem učestvu-

jete?

Univerzitetsko-klinički centar u Banja

Luci, te Klinika za ginekologiju i akušer-

stvo u saradnji sa Cryo-Save-om obavlja

proceduru uzimanja uzorka matičnih ćeli-

ja iz krvi i tkiva pupčane vrpce. Svakim

danom se uočava trend sve veće zain-

teresovanosti trudnica i njihovih familija

za uzimanje uzoraka za pohranjivanje

matičnih ćelija na Banjalučkoj regiji.

Podatak da je do sada na našoj klinici

uzeto preko 500 uzoraka krvi iz

pupčanika, pokazuje da za kratko vri-

jeme, od mogućnosti ostvarivanja ove

usluge, kontinuirano raste broj zain-

teresovanih porodica za pohranjivanje

matičnih ćelija. Pravilno informisanje

trudnica, vjerodostojni i savremeni

podaci, te iskustva drugih renomiranih

kuća u oblasti regenerativne medicine, u

budućnosti bi trebali da potaknu još veći

broj porodica da se odluče za pohrani-

vanje matičnih ćelija.

Kako ocjenjujete decembarski kon-

gres o regenerativnoj medicini?

Po prvi put sam, sa nekolicinom svojih

kolega, imao mogućnost da prisustvujem

II Međunarodnom kongresu regenera-

tivne medicine koji je održan početkom

decembra 2011. godine u Sarajevu. Bio

sam počastvovan da, u organizaciji

ovako eminentnog skupa, učestvuje i

Udruženje Ginekologa i opstetičara iz

Republike Srpske. Obzirom na brojnost

delegata, renomirane izlagače o najnovi-

jim dostignućima iz oblasti regenerativne

medicine i genetskog inženjerstva, bilo

mi je izuzetno zadovoljstvo i privilegija

prisustvovati ovakvom naučnom skupu,

te obogatiti svoje medicinsko znanje

najnovijim istraživanjima iz oblasti

prirodnih i humanističkih nauka.

Kao dio prirodne medicine, područje

regenerativne medicine danas zauzima

jedno od centralnih mjesta svih istraži-

vanja iz oblasti medicinskih humanis-

tičkih nauka.

Nastupajuća vremena u medicinskoj nauci

će vrlo brzo omogućiti rutinsku primjenu

matičnih ćelija u terapiji mnogih, do sada

neizlječivih poremećaja i oboljenja.

Stoga, uz permanentno praćenje novih

dostignuća u oblasti regenerativne medi-

cine, buduće roditelje je potrebno poticati

da zdravlje svoga potomstva treba da

"osiguraju na vrijeme", ostvarivanjem

mogućnosti za pohranjivanje matičnih

ćelija - kaže dr. Savić.

DR. SAŠA SAVIĆ

Izazovne tajne pučane vrpce

Nastupajuća vremena u medicinskoj nauci će vrlo brzo omogućiti rutinsku

primjenu matičnih ćelija u terapiji mnogih, do sada neizlječivih poremećaja i oboljenja

RIJEČ STRUČNJAKA:

Dr. Saša Savić: Pojačan interes budućih roditelja

Klinički centar Banja Luka

5April, 2012.

J

edan od eminentnih stručnjaka u BiH

prof. dr. Zlatan Fatušić za naš bilten

govori o svojim iskustvima na polju

matičnih ćelija, medicinskoj oblasti,

akušerstvu i ginekologiji.

Carski rez

Na čelu ste Klinike za akušerstvo i

ginekologiju UKC Tuzla. Vaši radni

dani ispunjeni su sa mnogo obaveza.

Kako uspijevate da ih uskladite?

Rukovođenje Klinikom, na koju se

primi godišnje oko 8.000 pacijentica, sa

preko 4.000 porođaja i stotine opera-

tivnih zahvata, od mene kao rukovodeće

osobe zahtijeva punu angažovanost,

koncentraciju, fleksibilnost, a iznad

svega dobru samoorganizovanost.

Moje radno vrijeme počinje sat prije

zvaničnog početka radnog vremena, jer

su, osim stručnih i organizacionih

poslova, velika obaveza i administra-

tivni poslovi koje u tom periodu

završavam, ali sve se može ako volite

posao koji radite.

Kakvim kadrom i uslovima za rad

raspolaže Vaša klinika?

Klinika za ginekologiju i akušerstvo je

velika klinika sa 115 zaposlenika, od

kojih su 25 ginekolozi specijalisti, sa

24-časovnim prisustvom neonatologa i

anesteziologa. Raspolažemo i sa četiri

operacione sale, dakle imamo dobre

prostorne i tehničke uslove za liječenje

pacijentica koje se hospitalizuju.

U polikliničkom dijelu Klinika pruža

sve specijalističke usluge, a kontinuira-

no i uspješno radi i Škola za trudnice.

Vaša Klinika poznata je po speci-

fičnom zahvatu - carskom rezu.

Koliko je to značajno za porodilje?

Prije 12 godina na Klinici smo uveli

potpuno nov i u to vrijeme malo poznat

pristup carskom rezu, koji je do sada

najmanje traumatičan hirurški pristup

ovoj operaciji koja je kroz istoriju

prošla kroz najveći broj modifikacija.

Odlika ovog načina operacije je da se

većina hirurških koraka vrši prstima, a

oštri instrumenti se koriste reducirano,

što traumu tkiva čini minimalnom.

Takav pristup rezultira kratkim vre-

menom trajanja operacije, brzim opo-

ravkom pacijentice, smanjenom potre-

bom za analgeticima, ranim ustajanjem i

otpustom pacijentice i znatno smanjen-

im brojem i težinom komplikacija oper-

ativnog zahvata.

Korisna saradnja

Također, među prvim ste porodilišti-

ma koja su uzela uzorak matičnih

ćelija u BiH, kada je zvanično i

započela saradnja sa Cryo-Save.

Kako opisujete tu saradnju?

Jedan od prvih uzoraka matičnih ćelija

je uzet upravo na našoj klinici, prije

nepune tri godine. To je predstavljalo

početak saradnje sa Cryo-Save-om. Sa

organizacionog i stručnog aspekta, to

je dobar primjer korektne i iznad

svega, po porodilje, korisne saradnje

koja podrazumijeva od osoblja Cryo-

Save-a pravovremeno poduzete pos-

tupke u vrijeme uzimanja i transporta

uzoraka krvi iz pupčanika ka mjestu

pohranjivanja.

Ova saradnja je nedavno proširena kroz

pokretanje pretporođajne edukacije, koja

podrazumijeva upoznavanje trudnice sa

tehnikama poroda, upoznavanjem medi-

cinskog osoblja, te procedurom uziman-

ja uzoraka za matične ćelije.

Prošle godine prisustvovali ste II

međunarodnom kongresu:

Regerativna medicina - matične ćeli-

je, genetski inženjering i

biotehnologije. Koliko ovakav kon-

gres doprinosi edukaciji naših

ljekara?

Kongres je doprinio upoznavanju svih

ljekara sa važnošću i mogućnostima

liječenja matičnim ćelijama u slučaju

potrebe. Kongresu sam prisustvovao

shvatajući tu vrtu edukacije i obavezom

i privilegijom. Uvjeren sam da dijelim

mišljenje svojih kolega da je ovako

dobro organizovan Kongres u potpunos-

ti ispunio svoju svrhu.

Važno mjesto

Kako vidite budućnost matičnih ćeli-

ja i regenerativne medicine?

Regenerativna medicina je oblast medi-

cinske znanosti i prakse koja je za sada

u povoju, ali će u budućnosti nesumnji-

vo zauzeti izuzetno važno mjesto.

Spektar potencijalnih mogućnosti

liječenja matičnim ćelijama iz dana u

dan se proširuje, što potvrđuju i stotine

studija koje se trenutno provode u svije-

tu.

Koja je vaša poruka budućim

roditeljima kada govorimo o pohran-

jivanju matičnih ćelija?

Moja poruka budućim roditeljima je

vrlo jednostavna i direktna. Vjerujući u

terapijski potencijal matičnih ćelija kod

oboljenja koja se liječe matičnim ćelija-

ma uzimanje uzorka matičnih ćelija je

najbolja investicija za budućnost djece.

PROF. DR. ZLATAN FATUŠIĆ

Ulaganje u sopstveno zdravlje

Uzimanje uzorka matičnih ćelija je, po mišljenju dr. Fatušića, koji je taj zahvat

prvi put obavio prije tri godine, najbolja investicija za zdravlje i budućnost djece

RIJEČ STRUČNJAKA:

Dr. Fatušić, u sredini, sa svojim kolegama

6 April, 2012.

CRYO-SAVE USPJEŠNO POKRIVA CIJELU BIH

Tajna zdravlja u pupčaniku

Više od 2000 porodica iz naše zemlje već se odlučilo da kod Cryo-Save-a sačuva matične ćelije svoje

novorođenčadi, koje im mogu poslužiti za liječenje i najopasnijih bolesti

O

d maja 2009. godine roditelji u

Bosni i Hercegovini imaju priliku da

pohrane matične ćelije svojih bebica u

vodećoj evropskoj i svjetskoj porodičnoj

banci matičnih ćelija Cryo-Save. Od

tada je više od 2000 porodica iz BiH

odlučilo da sebi obezbijedi sigurniju

budućnost preko Cryo-Save-a.

"Veliki je izazov i zadovoljstvo predstavl-

jati najveću banku matičnih ćelija.

Početak je bio težak, ali sada od čelnih

ljudi Cryo-Save-a dobijamo pohvale za

naš rad i trud. Za manje od tri godine pos-

tojanja, kroz konstantnu edukaciju opšte i

stručne javnosti, uspjeli smo pohranjivan-

je matičnih ćelija dovesti u ravan sa život-

nim osiguranjima, na mjesto koje, po

značaju, matičnim ćelijama svakako pri-

pada", izjavila je Sanja Todorović-Vujičić,

generalni direktor FAMILY-PLUS-a.

Besplatno čuvanje

Sa kancelarijama u Sarajevu i Banja Luci

te mrežom saradnika koji pokrivaju čitavu

teritoriju BiH, FAMILY-PLUS je svima

podjednako omogućio pohranjivanje

matičnih ćelija iz krvi i tkiva pupčane

vrpce. Jedan od projekata na koji su poseb-

no ponosni je Program porodičnog

besplatnog pohranjivanja matičnih ćelija,

koji je osmišljen tako da pomogne

porodicama koje očekuju prinovu, a imaju

člana kojem je dijagnostifikovano oboljen-

je koje se može tretirati matičnim ćelijama.

Besplatna pohranjivanja izdvajaju FAMILY-

PLUS i Cryo-Save kao društveno odgovorne

kompanije. Ovo je jedina banka u svijetu

koja potpuno besplatno pohranjuje matične

ćelije za porodice kojima je to najpotrebnije.

"Za skoro tri godine postojanja u Bosni i

Hercegovini FAMILY-PLUS i Cryo-Save

uvijek su bili na raspolaganju porodicama

kojima je pohranjivanje matičnih ćelija

bilo od velike, životne važnosti. U

Program besplatnog porodičnog pohranji-

vanja matičnih ćelija do sada je ušla 21

porodica. Posebno se želimo zahvaliti

kompaniji DHL koja je besplatno trans-

portovala ove uzorke do naše laboratorije

u Belgiji" - kaže Sanja Todorović-Vujičić,

generalni direktor FAMILY-PLUS-a.

Pored društveno odgovornog i korisnog

poslovanja, Cryo-Save i FAMILY-PLUS

primjer su transparentnosti. Jedna od

aktivnosti, koja za cilj ima uključivanje

lokalnih zajednica i povećanje transpar-

entnosti, jeste pokretanje programa

"Odbor roditelja".

"Cilj programa je dati mogućnost klijentima

Cryo-Save-a da se približe kompaniji iz

nove perspektive i da saznaju više o tome

kako porodična banka matičnih ćelija

funkcioniše u smislu laboratorijskih proce-

dura i tehnika krioprezervacije. Ovo je jedin-

stvena inicijativa da se porodice jače povežu

sa Cryo-Save-om, ali i dobar način za jačan-

je transparentnosti organizacije. U 2012.

godini će dvije porodice iz BiH biti priml-

jene u Odbor roditelja Cryo-Save-a. Oni će

imati priliku da se lično uvjere u kvalitet

pohranjivanja tako što će posjetiti naš labo-

ratorij u Belgiji. Tamo će imati priliku da se

susretnu i razmijene iskustva sa klijentima iz

zemlja u kojima posluje Cryo-Save. Biće to

i prilika da razgovaraju sa rukovodstvom

Cryo-Save-a", izjavila je Sanja Todorović-

Vujičić.

Škole za trudnice

Pokretanje škola za trudnice i redovne

donacije već postojećim školama jedna je

u nizu društveno odgovornih aktivnosti.

"Jedan od značajnijih projekata, koji usp-

ješno provodimo su donacije i opreman-

ja dvadeset škola za trudnice širom BiH,

projekat vrijedan oko 300.000 KM, kako

bi se pružilo što je moguće više informa-

cija budućim majkama o trudnoći i

porođaju. U tu svrhu pripremili smo

knjigu 'Psihofizička priprema za trudnice'

koji je potpuno besplatno dostupan svakoj

trudnici kod njenog ginekologa. Redovno

držimo predavanja o značaju pohranji-

vanja matičnih ćelija i pozivamo sve zain-

teresovane trudnice da nam se pridruže i

provjere na našem sajtu www.matic-

necelije.eu kada je predavanje u nji-

hovom gradu" - kaže Sanja Todorović-

Vujičić.

"Krajem 2011. godine organizovali smo

Drugi međunarodni kongres

"Regenerativna medicina: matične ćeli-

je, genetski inženjering i biotehnologije"

na kojem su učešće uzeli vrhunski

domaći i strani stručnjaci. U 2012. godi-

ni sigurno ćemo nastaviti sa edukacijom

opšte i stručne javnosti. I ovom prilikom

želimo da se zahvalimo Institutu za

genetički inženjering i biotehnologiju

(INGEB) koji su bili partneri u organi-

zaciji Kongresa. Radovi koji su pred-

stavljeni na Kongresu poslužili su

domaćoj javnosti da sazna dokle se

stiglo u tretmanu srčanih oboljenja

matičnim ćelijama, koji je terapeutski

potencijal genetski modifikovanih

matičnih ćelija, kako se matičnim ćelija-

ma tretira stres urinarna inkontinecija,

ali i dokle se na polju regenerativne

medicine stiglo u Bosni i Hercegovini " -

kaže Sanja Todorović-Vujičić.

Naredni III Kongres je planiran za sep-

tembar ove godine gdje će najeminentni-

ji stručnjaci prezentovati najnovija

dostignuća u oblasti matičnih ćelija.

Todorović-Vujičić: Društveno odgovorno poslovanje

Besplatno pohranjivanje za porodicu Dželić

"Imali smo dvije opcije za plaćanje:

jedna je bila da zamolimo svu rodbinu i

prijatelje da nam ne kupuju poklone za

bebicu, nego da namijenjene pare daju u

fond za pohranjivanje matičnih ćelija.

Druga opcija je bila da uzmemo kredit u

jednoj od komercijalnih banaka koje

nude namjenske kredite za ovu svrhu.

Kada smo došli u kancelariju FAMILY-

PLUS-a u Banja Luci rekli su nam da

smo doblili besplatno pohranjivanje

matičnih ćelija za našu bebicu. Moram

vam priznati da nas je ovaj poklon

obradovao do suza i skinuo nam veliku

brigu sa vrata", rekla je na svečanoj

dodjeli certifikata o besplatnom

pohranjivanju Larisa Dželić.

Dželići sretne ruke

Transformisane ćelije

iz pupčane vrpce

N

aučnici su prvi put uspjeli da pretvore

matične ćelije iz pupčane vrpce u

druge tipove ćelija, čime se otvaraju nove

mogućnosti za liječenje oboljenja nervnog

sistema, između ostalog, povreda kičmene

moždine i multiple skleroze.

"Ovo je prvi put da je ovo postignuto

pomoću matičnih ćelija koje nisu embrion-

alne. Veoma smo uzbuđeni zbog mogućnos-

ti koje nam otvara ovo dostignuće, budući da

zaobilazi etičke prepreke koje imamo sa

embrionalnim matičnim ćelijama", izjavio je

James Hickman, bioinženjer Univerziteta

Centralne Floride.

Korištenje matičnih ćelija dobijenih iz

pupčane vrpce u svrhu liječenja ne izazi-

va etičke dileme, jer se pupčana vrpca

ionako baca. Druga velika prednost je u

tome što nema reakcija imunološkog sis-

tema na ćelije ovog porijekla, zbog čega

bi njihova primjena u liječenju bila jed-

nostavnija.

Kada je istraživač Hickmanove labora-

torije Hedvica Davis odlučila da trans-

formiše matične ćelije uzete iz pupčane

vrpce u oligodendrocite - ćelije koje

izoluju nerve u mozgu i kičmenoj mož-

dini i štite od oboljenja nervnog sistema

- ustanovila je da su drugi timovi otkrili

komponente u oligodendrocitima koje se

vezuju za hormon norefinefrin. To navo-

di na zaključak da ćelije obično stupaju u

interakciju sa ovom hemijskom supstan-

com i da je to jedan od faktora koji stim-

uliše njihovu proizvodnju.

7April, 2012.

"2007. godine ustanovljeno je da bolujem

od Hodgkinovog limfoma. Tim stručnja-

ka sa UKC Tuzla je vjerovao da se mogu

izliječiti i sam proces liječenja su odmah

započeli. Osnov terapije su bile moje

matične ćelije iz koštane srži i ja sam, evo,

već tri godine zdrava osoba. Na svijet sam

donijela i zdravu djevojčicu, moju Larisu.

Moja bolest me podstakla da našoj djevo-

jčici sačuvamo matične ćelije, jer bolest

zaista ne bira. Koristim priliku da budućim

roditeljima savjetujem da sačuvaju matične

ćelije svoje djece, jer na taj način će osigu-

rati ono najvažnije u životu, a to je njihovo

zdravlje", izjavila je Vahida Velagić.

Izlječenje

Vahide Velagić

Pedesetogodišnji Anđelo DiStefano sa

simptomima cistične fibroze bori se

čitavog života. Nalazio se u kolicima i

svaki dah za njega je bio izazov. Di

Stefano i njegova supruga potrošili su

godine u traženju raznih načina da

poboljšaju njegovo stanje. Istražujući došli

su do doktora Zanosa Grekosa, direktora

kardioloških i vaskularnih bolesti

Regenocyte klinike i docenta na uni-

verzitetu New Southeastern, koji je vodeći

inovator u oblasti terapije odraslim

matičnim ćelijama.

Cistična fibroza je nasljedna hronična bolest

koja utiče na pluća i digestivni sistem, od

koje boluje 30.000 djece i odraslih u SAD-u

i 70.000 širom svijeta. Bolest izaziva muti-

rani gen i njegov protein koji utiču na to da

tijelo proizvodi neuobičajeno debeo sloj lje-

pljive sluzi koja može da zablokira pluća i da

dovede do plućnih infekcija opasnih po

život, takođe može da blokira rad pankreasa

i zaustavi enzime da na prirodan način razbi-

jaju hranu, a organizam da je apsorbuje.

DiStefano je primio prvu terapiju matičnih

ćelija 4. maja 2011. S obzirom na to da su

korišćene isključivo odrasle matične ćeli-

je, izbjegnute su sve političke, etičke i

medicinske nedoumice koje postoje oko

korišćenja embrionalnih matičnih ćelija, a

nema ni opasnosti da organizam pacijenta

odbaci matične ćelije.

Za samo nekoliko mjeseci poboljšana je

funkcija pacijentovih pluća, počeo je da

hoda samostalno i u stanju je da izađe iz

kuće i uživa sa svojom ženom.

Nova terapija cistične fibroze

matičnim ćelijama

Velagić: Izliječena pomoću matičnih ćelija

Šansa za liječenje kičmene moždine

Naučnici japanskog Univerziteta Kioto

prvi put u svijetu su uspješno izveli

eksperiment na presađivanju nervnih

ćelija dobijenih iz matičnih ljudskih iPS

ćelija, saopštila je grupa istraživača, obja-

vivši rezultate šestomjesečnih ispitivanja.

Stvorene od indukovanih pluripotent-

nih matičnih ljudskih iPS ćelija,

nervne ćelije presađene u mozak pri-

mata oboljelog od Parkinsonove

bolesti su prihvaćene i funkcionišu, a

uočeno je poboljšanje u kretanju. Ovaj

eksperiment predstavlja prvi korak ka

kliničkom testiranju na ljudima.

Šest mjeseci od početka eksperimenta

naučnici su skeniranjem mozga uspjeli

da se uvjere da presađene ćelije

proizvode dopamin, ključnu materiju

u liječenju ovog teškog oboljenja.

Protiv Parkinsona

Vodeća evropska i svjetska banka matičnih

ćelija Cryo-Save u čitavom svijetu je obil-

ježila jubilej: 200.000 sačuvanih uzoraka

matičnih ćelija. Tim povodom, u svakoj od

43 zemlje u kojima posluje Cryo-Save je

poklonio besplatno pohranjivanje

matičnih ćelija. Cryo-Save je u Bosni i

Hercegovini, za ovu vrstu darovanja

odabrao porodicu Aščić iz Tuzle.

Tatjana i Suad Aščić dobitnici su prava

na besplatno pohranjivanje matičnih

ćelija iz krvi i tkiva pupčane vrpce, čime

su sebi obezbijedili sigurniju budućnost.

"Iako sam tek u trećem mjesecu trudnoće,

muž i ja već smo razmišljali o pohrani

matičnih ćelija naše bebice. Niti jednog

trenutka nismo sumnjali da ćemo čitavu

proceduru izvesti do kraja. Već smo

prikupili informacije sa interneta i počeli

razmišljati na koji način zatvoriti finansijsku

konstrukciju. Kada su nas obavijestili da

smo dobili besplatno pohranjivanje nismo

mogli vjerovati da smo baš mi izvučeni",

kaže Tatjana Aščić.

200.000 pohranjenih

uzoraka

Tatjana i Suad Aščić

8 April, 2012.

II MEĐUNARODNI KONGRES O REGENERATIVNOJ MEDICINI

Iskorištena prilika da se naša javnost upozna sa najaktualnijim istraživanjima u domenu terapije

matičnim ćelijama, kaže prof. dr. Galić, procjenjuje se da će ova vrsta liječenja naći široku primjenu

u borbi protiv srčanih oboljenja, dijabetesa, neuroloških poremećaja..., ističe prof. dr. Balint

Liječenje matičnim ćelijama uvećava

šanse za borbu protiv bolesti

D

rugi međunarodni kongres pod

nazivom: "Regenerativna medicina -

matične ćelije, genetski inženjering i

biotehnologije" održan je prošle godine u

Sarajevu. Uz domaće stručnjake, učestvo-

vala su i eminentna imena svjetske medi-

cine, prvenstveno ljudi koji u svojoj praksi

implementiraju liječenja raznih oboljenja uz

pomoć matičnih ćelija.

Kongres su uspješno organizirali Institut

za genetičko inženjerstvo i biotehnologi-

ju (INGEB), vodeća evropska i svjetska

banka matičnih ćelija Cryo-Save i njen

partner u našoj zemlji FAMILY-PLUS.

Uspješne terapije

Sadržaj Kongresa možda najbolje ilustrira

rečenica iz predavanja prof. dr. Zorana

Galića, sa američkog univerziteta UCLA,

koji kaže "da oblast matičnih ćelija pred-

stavlja jednu od najdinamičnijih istraži-

vačkih disciplina moderne medicine i

ukazuje na veliki broj potencijalnih terapi-

ja baziranih na ovim ćelijama."

Mislim da je ovo bila fantastična prilika

da se naša javnost upozna sa najaktualni-

jim istraživanjima i dostignućima u ovoj

oblasti, kaže prof. dr. Galić, koji je na

Kongresu prezentirao zajednički rad

grupe naučnika sa pomenutog univerzite-

ta na genetički modificiranim matičnim

ćelijama krvi koje se pokušavaju iskoris-

titi za tretman malignog melanoma.

Prof. dr. Christof Stamm, Njemački cen-

tar za srce Berlin (DHZB), sa Odjela za

kardio, torakalnu i vaskularnu hirurgiju, u

svom predavanju ocijenio je da istraži-

vački rad na polju kardiovaskularne

regenerativne medicine budi mnoge nade.

"Radovi o tretmanima mišićnog tkiva srca

matičnim ćelijama iz koštane srži stvorili

su jaku podršku za kliničke i eksperimen-

talne studije. Decenijama je poznato da krv

iz pupčane vrpce sadrži hematopoetske

matične ćelije. Jedan od razloga za njihovu

upotrebu jeste njihova mlada dob i njihov

potencijal da se lakše diferenciraju u

određene vrste odraslih ćelija, jer ustaljeno

je mišljenje da kvalitet matičnih ćelija,

osim od zdravlja donora, zavisi i od nje-

gove dobi", naglasio je prof. dr. Stamm.

Dr. Cherie Daly, član ITERA

(Međunarodna asocijacija za istraživanje na

polju tkivnog inženjeringa), direktorica

kompanije "CSD Consulting", osvrnula se

na historijat u ovoj medicinskoj branši. U

proteklih 23 godine transplantacije matičnih

ćelija iz krvi pupčanika, po njenim riječima,

pokazale su se efikasnim u liječenju brojnih

bolesti.

Do sada je, kako je kazala Daly, širom

svijeta urađeno preko 25.000 trans-

plantacija hematopoetskih matičnih ćeli-

ja iz krvi pupčanika za mnoga oboljenja.

Iako je prije krv iz pučanika korištena

kao alternativni izvor matičnih ćelija,

danas doktori ove matične ćelije smatra-

ju prvim rješenjem za liječenje.

Prof. dr. Roger Amar, direktor i osnivač

AMAR klinike, Marbela, Španija, prezen-

tirao je posebnu FAMI tehniku facijalnog

podmlađivanja i rekonstrukcije.

"Razvili smo je da pomoću nje radimo fejs-

lifting i presađivanje mezenhimalnih

matičnih ćelija dobijenih liposukcijom iz

masnog tkiva. Riječ je o jedinstvenoj tehni-

ci gdje se lice može rekonstruisati nein-

vazivnom metodom (bez ožiljaka) sop-

stvenim matičnim ćelijama koje se dobija-

ju liposukcijom", naglašava prof. dr. Amar.

Nove tehnologije

Doc. dr. Aida Arnautović - Čustović iz

UKC Tuzla, Odjel za hematologiju,

Potvrdilo se da Cryo-Save, vodeća evrop-

ska i svjetska banka matičnih ćelija, ima

dostojnog partnera u našoj firmi FAMILY-

PLUS, te Institutu za genetičko inženjerst-

vo i biotehnologiju iz Sarajeva, što smo

pokazali i organizacijom ovoga kongresa -

kaže Sanja Todorović - Vujičić, generalni

direktor FAMILY-PLUSA.

Direktor Instituta, prof. dr. Kasim

Bajrović, ocjenjuje da je Kongres

"napravio zamah u opštoj, a posebno u

stručnoj javnosti, koja u matičnim ćeli-

jama i regenerativnoj medicini vidi

veliku nadu za zdravlje čovječanstva."

Nada za zdravlje

čovječanstva

Edukacija za domaće ljekare: Detalj iz kongresne sale

Prof. dr. Roger Amar

Novi tretman koji bi mogao izliječiti dija-

betes tipa 1 je korak bliže nakon što su

znanstvenici otkrili način da "pokrenu"

gušteraču i smanje potrebu za dnevnim

inzulinskim dozama.

Naučnici su koristili matične ćelije iz krvi

pupčane vrpce da bi ponovo "naučili"

imunološke ćelije, tzv. "T-ćelije" da se lakše

suprotstave mutiranim ili oštećenim ćelijama i

tako efikasnije spriječe infekcije u organizmu.

Upotreba matičnih ćelija iz krvi pupčane

vrpce pokrenula je gušteraču i smanjila

upotrebu inzulina do 38 % u samo 12

sedmica. Dijabetes tipa 1 se aktivira kada

imunološki sistem napada beta ćelije

koje proizvode inzulin koje pomjeraju

glukozu u stanice tijela.

Dr. Yong Zhao, s Univerziteta Illinois u

Chicagu, koji je vodio istraživanje

objavljeno u BMC Medicine, rekao je:

"Ovo je veliki korak prema izlječenju."

9April, 2012.

istakla je u svom predavanju da su, zah-

valjujući svojoj sposobnosti samoob-

navljanja, diferencijacije i proliferacije,

matične ćelije sposobne da postignu pot-

puni oporavak koštane srži kod pacijenta

sa oštećenom hematopoezom. Ova nji-

hova sposobnost je podloga za njihovu

transplataciju - kaže doc. dr. Arnautović -

Čustović.

Prof. dr. Bela Balint, načelnik instituta za

transfuziologiju VMA Beograd, rekao je

u svom obraćanju da su matične ćelije

"ključne za funkcionisanje organizma i

proizvodnju odraslih diferenciranih

matičnih ćelija, dok su istovremeno u

stanju da održe sposobnost samoobnavl-

janja i multipliciranja". Većina istraži-

vača iz ove oblasti vjeruje da će u nared-

nim godinama terapije matičnim ćelija-

ma postati standard za liječenje srčanih

oboljenja, dijabetesa, neuroloških pore-

mećaja, rekao je Balint.

Doc. dr. Lejla Kapur-Pojskić, šef labo-

ratorija za humanu genetiku - Institut za

genetičko inženjerstvo i biotehnologiju

Sarajevo, potcrtala je da "nove

tehnologije na bazi istraživanja

matičnih stanica imaju nesumnjiv

značaj i ogromnu vrijednost u primjeni

u medicinskoj praksi".

Institut za genetičko inženjerstvo i

biotehnologiju (INGEB), vodeća evrops-

ka i svjetska banka matičnih ćelija Cryo-

Save i njen partner u našoj zemlji FAM-

ILY-PLUS i ubuduće će organizovati

ovakve stručne skupove, kojim se i

našim stručnjacima pruža uvid u

savremene tokove svjetske medicine.

Arnoud van Tulder, izvršni direktor Cryo-

Save Group, rekao je u svom obraćanju

učesnicima Kongresa da je Cryo-Save

posvećen kreiranju novog pristupa prema

pohranjivanju matičnih ćelija.

"Svjesni smo svoje liderske uloge i

zbog toga smo uspostavili i podržali

različite edukativne programe koji

ljekarima i naučnicima treba da

ponude posljednje novosti iz tekućih

istraživanja o upotrebi matičnih ćelija.

U preko deset godina postojanja

pohranili smo preko 200.000 uzoraka

matičnih ćelija", rekao je van Tulder.

Liderska uloga

Cryo-Save-a

Kompanija FAMILY-PLUS u Tuzli je

pokrenula projekat pretporođajne edukaci-

je. Edukacija se obavlja na Klinici za

akušerstvo i ginekologiju UKC Tuzla.

Direktor Klinike, prof. dr. Zlatan Fatušić,

ističe da će ovaj oblik pripreme budućih

porodilja predstavljati olakšicu i za njih i za

medicinsko osoblje. Tokom ciklusa pret-

porođajne edukacije govoriće se o trud-

noći kao životnoj dobi i o samom porođa-

ju - od prvih znakova do poroda.

Vježbaće se tehnike disanja i ponašanja

pri porodu, komunikacija sa osobljem u

porodilištu i u rađaoni, zatim detaljno

upoznavanje sa strukturnom podjelom

osoblja na porodilištu. Također, buduće

porodilje će biti upoznate i sa tehnikom

uzimanja uzoraka za pohranjivanje

matičnih ćelija, sa detaljnim opisom

cjelokupne procedure. Sve trudnice koje

se odluče na pohranjivanje matičnih ćeli-

ja će imati priliku da prođu kroz besplat-

nu i detaljnu pretporođajnu edukaciju.

Isti projekat FAMILY-PLUS će uskoro

pokrenuti i u ostalim gradovima BiH.

NOVI PROJEKTI

Edukacija

za porodilje

Učesnice tuzlanskog kursa

Prof. Dr. Christof Stamm

Prof. dr. Adolf Lukanovič, načelnik

Odjeljenja za ginekologiju i akušerst-

vo Univerzitetsko-medicinskog centra

u Ljubljani, na II Međunarodnom kon-

gresu je govorio o temi „Upotreba

mioblasta u liječenju stres urinarne

inkontinencije“, te dodao da se ovo

liječenje pomoću matičnih ćelija u

Ljubljani radi već duži period. „Ako

znamo da je stres urinarna inkontinen-

cija problem koji se ne može izbjeći

zbog porođaja i porođajne traume

zdjeličnog dna, onda nam je jasno da

ova metoda, pored konzervativne i

hirurške, doprinosi boljem kvalitetu

života majki nakon porođaja. Svaka

četvrta žena boluje od inkontinencije,

a istraživanja ukazuju da je taj broj u

porastu“, naglasio je Lukanovič.

Novi tretman za dijabetički tip 1

Nada za dijabetičare

Delegacija Pedijatrijske klinike KCUS

boravila je na Pedijatrijskoj klinici

Kliničkog centra Ljubljana gdje je pot-

pisana međuklinička saradnja između

dvije klinike i dva odjela hema-

toonkologije.

Uspostavom ove transplatacije na

Pedijatrijskoj klinici u Sarajevu

napravit će se veliki iskorak, prven-

stveno u sistemu zdravstvene zaštite

djece iz BiH, ali će se i uštediti oko

1.200.000 KM godišnje koliko se troši

za ove usluge u inostranstvu, izjavila je

prof. dr. Senka Mesihović-Dinarević.

Liječenje djece

matičnim ćelijama

u Sarajevu

krajem godine

10 April, 2012.

Lijek za multiplu sklerozu

je u tijelu bolesnika

Oboljeli od multiple skleroze mogu da se liječe i sopstvenim matičnim ćelijama.

Novi terapijski pristup je autologna transplantacija matičnih ćelija

O

boljeli od multiple skleroze mogu da

se liječe sopstvenim matičnim ćeli-

jama. Novi terapijski pristup, autologna

transplantacija, kod ove bolesti izvodi se

na Vojnomedicinskoj akademiji u

Beogradu, jednoj od rijetkih ustanova u

svijetu koja primjenjuje ovu metodu.

Transplantacijom matičnih ćelija u kombi-

naciji sa citostatskom terapijom uspostavlja

se „remodeliranje“ imuniteta oboljelih.

Time se ispravljaju „greške“ u imunom sis-

temu koje su dovele do ove teške i agre-

sivne bolesti, i stvaraju uslovi da se regener-

išu oštećenje strukture nervnog sistema, i

zaustavlja se njegovo daljnje narušavanje.

- Ovom metodom se, zasad, ne postiže pot-

puno izlječenje, već zaliječenje bolesnika

sa multiplom sklerozom, odnosno bolest se

zaustavlja, što je kod ovako teškog obol-

jenja koje brzo napreduje, prilično veliki

uspjeh - kaže prof. dr. Bela Balint, načelnik

Instituta za transfuziologiju i član multidis-

ciplinarnog Tima za transplantaciju

matičnih ćelija Vojnomedicinske akademi-

je - Svi smo zadovoljni ako se bolest zaus-

tavi na stadijumu u kojem pacijent može

samostalno da funkcioniše.

Zašto je potrebno remodeliranje

imunog sistema?

- Kao što kod brojnih tehničkih aparata,

računara, mobilnih telefona, kad nešto

„zapne“ u funkcionisanju, postoji

dugme, odnosno mogućnost za „reseto-

vanje“, tako nešto izvodljivo je, u ovom

slučaju kod bolesnika sa autoimunskim

poremećajem. Čak i kad ne znamo šta je

uzrok greške ili lošeg funkcionisanja,

„resetovanje“ po pravilu vrati sistem na

početak, uz otklanjanje greške.

Čime „resetujete“ imuni sistem čovje-

ka kad se „pokvari“?

- Prije nego što transplantiramo matične

ćelije, najprije u saradnji sa neurolozima

i hematolozima faktički uništavamo pos-

tojeći imuni sistem pacijenta. To činimo

visokim dozama hemioterapije, čime

pacijenta dovodimo praktično na granicu

života i smrti.

Kada se ubacuju prethodno priku-

pljene sopstvene matične ćelije?

- Neposredno po sprovođenju visokodozne

hemioterapije. Jer pacijent ne bi mogao da

izdrži gotovo smrtnu dozu citostatika bez

potpore. A potpora su sopstvene matične

ćelije. One praktično, u tih nekoliko dana

dok se stvaranje krvnih ćelija i imunitet

obara na nulti nivo, održavaju pacijenta u

životu: štite ga od infekcija i krvarenja.

Istovremeno, organizam prihvata sopstvene

imunokompetentne ćelije, koje polako grade

takav imuni sistem koji neće da bude u kon-

fliktu sa sopstvenim ćelijama i tkivima.

Kako možete da procijenite da će

pacijent da izdrži toliku dozu

hemioterapije?

- To procjenjuju hematolog ili onkolog u

saradnji sa neurologom. Sigurno je da

neko ko ima bolest srca, bubrega, ili

nekog drugog vitalnog organa neće moći

da izdrži visoku dozu citostatika.

Kojom procedurom se uzimaju matične

ćelije iz koštane srži?

- Ćelije se iz kostne srži prikupljaju

aspiracijama u operacionoj sali u opštoj

anesteziji bolesnika. Pored toga, matične

ćelije mogu biti mobilisane faktorima

rasta, da bi se ćelije u kostnoj srži raz-

možile i da bi one - kao iz nekog suda

gdje vri tečnost - bile „izbačene“ u cirku-

laciju. Iz periferne krvi, uz propuštanje

kroz specijalne aparate čak 15 do 25 litara

krvi, izdvajamo ćelije sa jedrom, među

kojima su i matične ćelije. Cilj je da bude

najmanje oko pet miliona ćelija po kilo-

gramu tjelesne mase bolesnika. Ćelije se

zatim duboko zamrzavaju na nekoliko

mjeseci i tek onda dolazi prava terapija.

Gdje se transplantiraju ćelije?

- Ćelije se preko centralnog venskog

katetera ubacuju u krvotok. Matične ćelije

u cirkulaciji same pronalaze mjesto u kost-

noj srži. Naime, citokini i drugi medijatori

potpomažu usmjeravanje ćelija, odnosno

vode ćelije na svoje mjesto. Ćelije pod uti-

cajem tih faktora zauzimaju svoje mjesto.

Koliko dugo traje oporavak od ovako

agresivne terapije?

- Hematološki oporavak, normalizacija

broja leukocita i trombocita traje oko

dvije nedjelje, a najviše mjesec dana, a

oko tri mjeseca je potrebno da se organi-

zam potpuno oporavi.

A kada se mogu očekivati prvi neu-

rološki rezultati?

- Efekti se očekuju najranije tri mjeseca od

transplantacije, mada se kod nekih

poboljšanja vide i nakon pola godine do god-

inu dana. Na osnovu određene neurološke

skale poboljšanja provjerava se stanje svakog

pacijenta, njegove motorne, senzitivne

funkcije, nekoliko mjeseci poslije terapije.

Da li bolesnik mora i dalje da nastavi

da koristi neku propisanu medika-

mentoznu terapiju?

- To već određuje neurolog, ako nije

zadovoljan efektom, propisaće imuno-

supresivnu terapiju. Što znači, da paci-

jent kod koga je efekat tretmana veoma

zadovoljavajući, neće morati da uzima

klasičnu terapiju koju je do tada imao.

Koliko transplantacija ste do sada

obavili?

- Od više stotina transplantacija svih

vrsta (godišnje i do oko 70 procedura), u

našem Centru desetak je bilo trans-

plantacija matičnih ćelija kod multiple

skleroze. Za više nije bilo indikacija,

odnosno nije bilo toliko pacijenata kod

kojih se sa velikom sigurnošću moglo

očekivati poboljšanje. Trenutno se tri

pacijenta nalaze na neurološkim ispiti-

vanjima nakon kojih će se odlučiti da li

su za transplantaciju.

Koliko košta ovakvo liječenje?

- Kod nas na VMA oko dvadeset do

trideset hiljada eura, a obuhvata cijeli pro-

gram liječenja, uključujući i veoma skupe

citostatike. Tretman ide na trošak Fonda

za zdravstveno osiguranje. Na Zapadu

ovaj tretman košta 90.0000 do 100.000

eura.

Prof. dr. Bela Balint

Prof. dr. Bela Balint bio je jedan od pre-

davača na II Međunarodnom kongresu,

koji je održan u decembru prošle

godine, u Sarajevu, u organizaciji Cryo-

Save-a, FAMILY-PLUS-a, te INGEB-a.

Prof. Balint je održao predavanje pod

nazivom „Transplantacija matičnih ćeli-

ja-Nova istraživanja i klinička praksa“.

Istakao je da većina istraživača iz ove

oblasti vjeruje da će u narednim godina-

ma terapije matičnim ćelijama postati

standrad za liječenje srčanih oboljenja,

dijabetesa, neuroloških poremećaja.

11April, 2012.

Danijela i Duško Tošić iz Bijeljine putovali su u Brisel i učestvovali u radu Odbora roditelja,

koji je okupio porodice koje su pohranile matične ćelije.

Porodica iz Bosne i Hercegovine

učestvovala u Evropskom odboru roditelja

C

ryo-Save je u cilju ostvarivanja što veće

transparentnosti u svom radu, kao i što

boljeg razumijevanja potreba svojih klijena-

ta formirao novo tijelo pod nazivom "Odbor

roditelja". Odbor roditelja Cryo-Save-a je

tijelo savjetodavnog karaktera koje se sasto-

ji od roditelja (klijenata) predstavnika iz

država u kojima posluje Cryo-Save.

Odbor roditelja povezuje različite kul-

ture i običaje koje u Cryo-Save-u pred-

stavljaju jednu zajednicu. Kroz ovu

zajednicu, Cryo-Save će se konsultovati

i komunicirati lično sa klijentima, o živ-

otu kompanije i kasnije o dostignućima

istraživanja matičnih ćelija, kojima

povratne informacije i mišljenja mogu

biti korisna. Ovim povodom smo pozvali

sve naše klijente da se prijave za Odbor

roditelja Cryo-Save-a.

Iz Bosne i Hercegovine u Odbor roditelja

izabrana je porodica Tošić iz Bijeljine.

Danijela i Duško Tošić pohranili su

matične ćelije svoje kćerke Anđele u sep-

tembru 2009. godine i oni su među prvim

porodicama u BiH koje su pohranile

matične ćelije iz krvi pupčane vrpce.

Porodice koje su pohranile matične ćelije u

vodećoj evropskoj i svjetskoj banci

matičnih ćelija Cryo-Save i koje su ušle u

Odbor roditelja sastale su se 24. marta

2012. godine u gradu Nielu, nedaleko od

Brisela, u kojem se nalazi najsavremenija

laboratorija Cryo-Save-a i gdje se čuvaju

svi uzorci matičnih ćelija porodica iz Bosne

i Hercegovine. Cilj ovog projekta bio je da

se da prilika roditeljima da komuniciraju sa

ljudima iz Cryo-Save na potpuno drugačiji

način i da saznaju kako funkcioniše

porodična banka matičnih ćelija te da se

detaljnije upoznaju sa laboratorijskim pro-

cedurama i tehnikama krioprezervacije.

Tošići su se nekoliko sedmica pripremali

za ovaj događaj. Jedna od glavnih

aktivnosti jeste i prikupljanje pitanja od

porodica koje su pohranile matične ćelije u

Cryo-Save-u i koja će na sastanaku

Odbora roditelja u njihovo ime postaviti

ljudima iz top menadžmenta Cryo-Save-a.

"Prilikom izbora banke matičnih ćelija u koju

ćemo pohraniti matične ćelije naše Anđele,

logičan izbor bio je Cryo-Save, iz prostog

razloga što je u tom momentu to bila jedina

porodična banka matičnih ćelija prisutna u

BiH. Poslije dvije i po godine od rođenja

naše ćerkice, pojavile su se i druge privatne

banke matičnih ćelija, ali Cryo-Save i dalje

predstavlja parametar prema kojem te druge

banke porede svoje funkcionisanje i usluge

koje pružaju i mi smo u potpunosti uvjereni

da smo načinili pravi izbor.", izjavili su

Danijela i Duško Tošić.

Porodice iz Bosne i Hercegovine,

Bugarske, Grčke, Holandije, Italije,

Mađarske, Srbije i Španije doputovale su

u laboratoriju Cryo-Save-a gdje ih je

dočekala Sally Sennitt, direktorica Cryo-

Save laboratorija u Belgiji.

"Putovanje je bilo fantastično - od same

organizacije pa do posjete laboratoriju i

sastanka sa vodećim ljudima Cryo-Save-a.

Prije nego što smo krenuli u obilazak lab-

oratorije imali smo priliku da razgo-

varamo sa direktorima kompanije. Tu pri-

liku smo iskoristili da potražimo odgovore

na pitanja koja smo dobili od drugih

porodica iz BiH koje su pohranile matične

ćelije svoje djece. Odgovori koje smo

dobili bili su jasni i direktni i mi ćemo ih

rado prenijeti porodicama čiji smo pred-

stavnici i bili. Čim uđete u laboratorij

primjetite da je većina zidova od stakla i

odmah možete vidjeti kako se obrađuju

pristigli uzorci. Odmah vam je jasno da tu

nema ništa sakriveno i mi smo kasnije

imali priliku da vidimo svaki dio labora-

torija, pa i onaj u kojem se čuvaju matične

ćelije naše Anđele. Pored činjenice da sis-

tem pohranjivanja funkcioniše besprijeko-

rno fascinantni su detalji na koje se misli i

jednostavno ne postoji ni jedna situacija

koja se može desiti, a da nema unaprijed

osmišljene reakcije na tu situaciju.", izjav-

ili su Tošići nakon povratka iz Brisela.

Na sastanku sa top menadžmentom Cryo-

Save-a porodice iz osam evropskih zemalja

postavljale su širok dijapazon pitanja - od

finansijske situacije u kojoj se nalazi Cryo-

Save do trenutnih i budućih primjena

matičnih ćelija u regenerativnoj medicini.

"Saznali smo da je Cryo-Save jedna od

rijetkih banaka čiji su finansijski izvještaji

dostupni javnosti i da je svaki uzorak osig-

uran protiv bankrotstva, tj. da ne postoji

mogućnost da uzorci matičnih ćelija

propadnu. Za svaku pohvalu je podatak da

oni ulažu u istraživanja koja se bave upotre-

bom matičnih ćelija za liječenje teških

oboljenja. Sve ovo nama kao roditeljama

ulijeva sigurnost i osjećali smo veliku

radost zato što smo napravili sve neophod-

no da obezbijedimo sigurniju budućnost za

našu porodicu. Kada smo prije tri godine

razmišljali o pohrani matičnih ćelija Cryo-

Save je tek bio došao u naše krajeve. Prije

toga nije bilo ovakve mogućnosti, nego ste

morali da idete u susjedne zemlje. Prije

poroda sastali smo se sa predstavnicima

Cryo-Save-a i njihovim partnerima za BiH,

ljudima iz kompanije FAMILY-PLUS i

nakon razgovora nije bilo dileme. Već tada

smo znali da smo donijeli pravu odluku, a

ova posjeta laboratoriju u Briselu nas je još

jednom podsjetila da smo izabrali pravog

partnera za sigurniju budućnost.", izjavili

su Tošići po povratku u Bijeljinu.

Iz FAMILY-PLUS-a, ekskluzivnog i

ovlaštenog partnera Cryo-Save-a u

Bosni i Hercegovini podsjećaju da je

novi sastanak Odbora roditelja planiran

za kraj godine te da će još jedna porodi-

ca iz BiH koja je pohranila matične ćeli-

je imati priliku da putuje u Brisel.

P

eti ITERA (Međunarodna asocijacija

za istraživanje na polju tkivnog inžen-

jeringa) naučni simpozij je održan krajem

prošle godine u Maastrichtu, Holandiji

gdje je prezentovan napredak u istraživan-

ju matičnih ćelija i obećavajuće ter-

apeutske primjene. Zahvaljujući pouzdan-

im naučnim podacima, istraživači su

potvrdili da su matične ćelije iz krvi

pupčanika jedan od glavnih izvora koji se

koriste u današnjim transplantacijama

matičnih ćelija, tekućim istraživanjima i

budućoj regenerativnoj medicini.

Snažan rast

Eminentna profesorica Gluckman je otvorila

Simpozij. Ona je prva koja je izvršila trans-

plantaciju matičnih ćelija iz pupčane vrpce

za liječenje djeteta oboljelog od Fankoni

anemije 1988. godine u Parizu, koristeći

matične ćelije od njegove sestre. Tokom

Simpozija je prezentovala da je krv iz

pupčane vrpce veoma brzo postala preferi-

rani izvor za vanporodične transplantacije: u

2000. godini, za samo 1% transplantacija su

korištene matične ćelije iz krvi pupčanika, a

danas se za više od 22% transplantacija

koriste ove matične ćelije.

Ovaj snažan rast je uzrokovan boljim karak-

teristikama matičnih ćelija iz krvi pupčane

vrpce, čije je izdvajanje jednostavnije u

odnosu na izdvajanje iz koštane srži.

Od prve transplantacije matičnih ćelija iz

krvi pupčanika, 1988. godine, urađeno je

više od 25.000 transplantacija matičnim

ćelijama iz krvi pučanika širom svijeta, a

7.800 ovih transplantacija je registrovano u

Eurocordu. Najčešće oboljenje koje se

može liječiti je akutna leukemija (47%

djeca i 59% odrasli) i druga krvno povezana

oboljenja (10% djeca i 20% odrasli).

Akademski i industrijski istraživači

ITERA-e posvećeni su istraživanjima koja

bi mogla proširiti listu oboljenja koja se

mogu tretirati matičnim ćelijama.

Na ITERA simpoziju je istaknuto da je

regenerativna medicina jedna od najper-

spektivnijih terapeutskih oblasti. Različite

terapije su na putu da se suoče sa kičmenim

povredama, obnovom i regeneracijom

organa poput srca, jetre, bubrega i mjehura.

Klinička istraživanja

Tokom Simpozija, istraživači širom svi-

jeta su imali mogućnost da izvijeste o

posljednjim rezultatima predkliničkog

rada i kliničkih istraživanja. Ove studije

se bore protiv oboljenja za koje još nema

lijeka i daju veliku nadu pacijentima.

Rezultati studija se uskoro očekuju.

Prof. dr. Daniel Surbek, direktor

Univerzitetske bolnice za žene iz Berna,

je izvijestio o svojim naporima da prera-

no rođenu djecu oboljelu od pretporođa-

jne ozljede mozga liječi transplantacijom

matičnih ćelija. Danas ne postoji terapija

za ovu bolest i ova povreda često vodi

teškoj dugoročnoj onesposobljenosti.

Na životinjskim primjerima je uspješno

izvršena transplantacija ljudskih matičnih

ćelija. Dr. Surbek komentira: "Uzbuđeni

smo prvim rezultatima, s obzirom da su

oni potvrdili opstanak i funkcionalnu

aktivnost presađenih matičnih ćelija dona-

tora. Postoji mnogo prerano rođenih beba,

a mi smo posvećeni povećanju procenta

preživjelih beba i njihove kvalitete života.

Uz stalnu podršku Cryo-Save International

i Eagle fondacije u Švicarskoj, nadamo se

da ćemo ponuditi nove tretmane našim

pacijentima u narednih nekoliko godina."

Trenutna eksperimentalna liječenja bi tre-

bala otvoriti nove mogućnosti u budućnos-

ti za tretmane bolesti koje do sada nisu

mogle biti liječene. U međuvremenu,

budućnost, koju donose obećanja regenera-

tivne medicine, povlači mnoga socijalna i

etička pitanja. ITERA, koja je podržana od

strane EU, posvećena je pokretanju zajed-

ničke i informativne diskusije kao odgovor

na socijalne nade, zahtjeve i brige javnosti.

Za svoj veliki trud, ITERA i predsjedava-

jući Dr. Albert Ramon primili su prestižni

UNESCO Međunarodni etički kodeks,

kao nagradu za ITERA istraživače, za

njihove napore, rezultate, etičke kodekse,

vrijednosti i principe.

Pored navedenih na Simpoziju su učestvo-

vali i prof. dr. Lorenza Lazzari, Odeljenje

regenerativne medicine, Fondazione IRCCS,

Milano-Italija; dr. Mario Mairhofer,

Odjeljenje ginekologije i endokrinologije,

Medicinski univerzitet Beč-Austrija; prof. dr.

Zoran Ivanović, Francuski Institut za krv,

Bordo-Francuska, prof. dr. Arnaud

Scherberich Univerzitetska bolnica Basel-

Švicerska, te mnogi drugi vrhunski stručn-

jaci.

12 April, 2012.

PETI NAUČNI SIMPOZIJUM ASOCIJACIJE "ITERA"

Pupčane ćelije višeg kvaliteta

U 2000. godini za samo 1% transplantacija su korištene matične ćelije iz krvi pupčanika,

a danas se za više od 22% transplantacija koriste upravo one

Novorođenčad ulijevaju nove nade

Cryo-Save je jedan od osnivača i član

ITERA, međunarodne asocijacije za

istraživanje na polju tkivnog inžen-

jeringa, koja je po strukturi najznačajni-

ji međunarodni naučni konzorcij

naučnika specijaliziran za matične ćeli-

je, tkivni inženjering i regenerativnu

medicinu. Međunarodni odbor ITERA

naučnog konzorcija čine najeminentniji

svjetski istraživači i ljekari sa uni-

verziteta, univerzitetskih bolnica, insti-

tuta za matične ćelije i istraživanja, te iz

biotehnoloških kompanija.

Konzorcij vrhunskih stručnjaka

Britanski naučnici s University of

Cambridge su po prvi put uz pomoć

genske terapije ispravili mutaciju na

matičnim stanicama porijeklom od

živućeg pacijenta. Iako su potrebne

dodatne provjere sigurnosti primjene

ovakvog pristupa, istraživači vjeruju

kako je napravljen prvi korak u razvo-

ju novih tretmana.

Po njihovim riječima, podaci priku-

pljeni u eksperimentima na stanicama

pacijenta oboljelog od raka jetre sug-

eriraju da će se u budućnosti tretmani

za genetske bolesti moći temeljiti na

pacijentovim vlastitim stanicama.

Trenutno se matične stanice porijek-

lom od pacijenata s genetskim bolesti-

ma ne mogu koristiti za liječenje jer se

upravo u tim stanicama krije mutirani

genetski kod povezan s bolešću.

Matične stanice se mogu razviti u bilo

koji tip tkiva u organizmu, a moguće

ih je proizvesti iz običnih stanica kože.

Naučnici vjeruju da bi kod oboljelih

od raka jetre ovakva terapija mogla

postati alternativa transplantaciji.

Testirana nova

kombinacija

Petom simpoziju ITERA-e u Masstrictu

prisustvovala je i prof. dr. Sebija

Izetbegović, direktorica Discipline za

ginekologiju i porodiljstvo Kliničkog

Centra Univerziteta u Sarajevu .

13April, 2012.

FDA ODOBRILA NOVO ISTRAŽIVANJE

Do sluha pomoću matičnih ćelija

Dječija bolnica Hermann Memorial u Hjustonu i Registar krvi iz pupčanika (CBR) pokreću

istraživanje o korištenju matičnih ćelija iz krvi pupčanika za liječenje djece s izgubljenim sluhom

I

straživanje koje je odobrila FDA

(Američka agencija za hranu i lijekove)

je prvo istraživanje u kojem će se koristiti

sopstvene matične ćelije pacijenata uzetih

iz pupčane vrpce, a koje nosi veliki poten-

cijal u vraćanju sluha. Ovo predstavlja nas-

tavak studije u kojoj je dokazano da krv iz

pupčane vrpce pomaže u regeneraciji

oštećenih tkiva u unutarašnjem uhu.

U istraživanju koje će trajati godinu dana

učestvovat će desetoro djece, starih od

šest sedmica pa do 18 mjeseci, koja su

nakon rođenja pretrpjela gubitak sluha.

Govorne vještine

Djeca čiji uzrok gubitaka sluha je genet-

ski poremećaj ili sindrom nisu uključena

u ovu studiju. Da bi se osigurala jed-

nakost u obradi, pohranjivanju i upotrebi

matičnih ćelija iz krvi pupčanika za ovu

studiju koriste se samo uzorci, odnosno

uključeni su pacijenti koji su pohranili

matične ćelije u CBR.

"Djeca imaju samo 18 mjeseci na raspo-

laganju za sticanje govornih vještina i,

ako ne čuju dobro, oni neće moći usvo-

jiti govorne vještine, niti govoriti nor-

malno", rekao je James Baumgartner,

pokrovitelj studije i gost suradnik na

Univerzitetu u Teksasu na Zdravstveno-

naučnom centru u hjustonskom

(UTHealth) Medicinskom fakultetu.

Sa roditeljima će se telefonski obaviti

razgovor, kako bi se utvrdilo da li su

ispunjeni uslovi za istraživanje sa nji-

hovom djecom. Ona djeca koja zado-

volje kriterije će biti primljena u

Dječiju bolnicu Memorial Hermann i

proći niz krvnih testova, sluha i gov-

ornih testova, te MRI (magnetnu rezo-

nancu) kojom će se pregledati trakti

koji šalju signale iz unutarnjeg uha do

mozga.

Glavni istraživač je Samer Fakhri, hirurg

na Memorial Hermann Medicinskom

centru, Neck Surgery, vanredni profesor

i direktor programa u Odjelu za otorino-

laringologiju na UTHealth, te Linda

Baumgartner, slušno-govorni terapeut.

"Trenutno jedini način liječenja sluha su

slušni aparati ili kohlearni implantati", rekao

je dr. Fakhri. "Nadamo se da će ova studija

otvoriti puteve za dodatne mogućnosti s cil-

jem liječenja gubitka sluha kod djece."

Istraživači će obraditi pacijenatove

matične ćelije, ubrizgati ih intravenozno,

a zatim će se pacijenti promatrati neko-

liko sati u bolnici. Pacijenti će ponovo

raditi sve testove, osim magnetne rezo-

nance, a magnetna rezonanca će se radi-

ti svakih šest mjeseci.

"Ovo istraživanje je uzbudljivo jer bi moglo

ponuditi mogućnost liječenja bez operacije

za djecu s gubitkom sluha", rekla je Linda

Baumgartner, te dodala da, "što je još važni-

je, ovo je prvi tretman s velikim potenci-

jalom za povratak normalnog sluha."

S obzirom da će biti sve više prerano

rođene djece, liječnici i istraživači vide i

veći broj djece sa gubitkom sluha. Oko

15% djece u SAD-u, također pati od

niske i visoke frekvencije gubitka sluha

što utiče na govor, socijalni razvoj i

može povećati rizik nemogućnosti učen-

ja, smatra dr. Fakhri.

"Dijelimo strast i predanost dr. Fakhri-a i dr.

Baumgartner za razumijevanje potencijala u

primjeni matičnih ćelija iz krvi pupčane

vrpce za pomoć u regeneraciji nervnih tkiva",

rekao je Heather Brown, potpredsjednik

znanstvenih i medicinskih poslova na CBR.

Dječija bolnica Memorial Hermann

Istraživanja koja se obavljaju u

Univerzitetskom medicinskom centru

Hadasah u Jerusalemu, daju nadu da bi se

korištenjem pacijentovih sopstvenih

modifikovanih matičnih ćelija mogla

razviti nova uspješna terapija za rijetko,

ali fatalno neurološko oboljenje

amiotrofičnmu lateralnu sklerozu (ALS).

Mnogi oboljeli od ALS-a ne prežive ni pet

godina nakon postavljene dijagnoze.

Neurološki poremećaj nepoznatog uzroka

dovodi do gubitka mišićne mase, unutrašn-

ji organi postepeno otkazuju, a na kraju

otkaže i respiratorni sistem pacijenta.

U SAD od pomenute bolesti svake godine

oboli oko 5.600 osoba, a u svakom

trenutku oko 30.000 Amerikanaca boluje

od nje. Trenutno je jedini lijek za ALS

"riluzol", ali on produžava život pacijenata

za svega nekoliko mjeseci. Uz to izaziva i

oštećenje jetre kod 10 posto pacijenata.

Nova terapija matičnim ćelijama trenutno

se testira na 24 pacijenta u Izraelu, od kojih

je polovini bolest nedavno dijagnozirana,

dok je druga polovina u njenoj kasnijoj fazi.

Ovom terapijom se pomaže organizmu

pacijenta da proizvede neuroprotektore -

proteine koji štite mozak od neurode-

generativnih poremećaja, čime bi moglo

da se uspori napredovanje bolesti.

Terapija pod nazivom "njur oun" je razvi-

jana tokom jedne decenije a, ukoliko se

pokaže uspješnom na ljudima, mogla bi

ući u primjenu već za tri godine.

Protiv lateralne skleroze

Matične ćelije mogu zaustaviti starenje,

čak i produžiti životni vijek za tri puta,

tvrde naučnici. Eksperiment na miševi-

ma je pokazao da jedna injekcija

matičnih ćelija produžava njihov život

čak za tri puta. Također, ubrizgavanjem

matičnih ćelija u njihov organizam,

miševi rastu više u odnosu na to koliko bi

rasli da im nisu ubrizgane matične ćelije.

Istraživači sa Univerziteta u

Pittsburghu kažu da daljnje istraživan-

je vezano za matične ćelije može

doprinijeti "odgodi" starenja.

Učinak je bio vidljiv odmah u labora-

toriji, u posudi gdje su se matične ćeli-

je nalazile uz prijevremeno ostarjele

ćelije. Bolesne, stare ćelije su se promi-

jenile nakon što su stavljene uz zdrave.

Američki naučnici su proveli eksperi-

ment na miševima. Testirali su ono što se

naziva preuranjeno starenje, stanje poz-

nato kao progeria, što se javlja i kod

ljudi. Ubrizgavanjem matičnih ćelija

miševima sa progeriom pokazalo se da

oni mnogo duže žive od onih koji nisu

potpomognuti matičnim ćelijama.

Matične ćelije

usporavaju starenje

I

nstitut za genetičko inženjerstvo i

biotehnologiju Univerziteta u

Sarajevu (INGEB) jedinstvena je javna

naučna ustanova u Bosni i Hercegovini

koja bilježi više od dvije decenije posto-

janja i aktivnog rada. Primarna djelat-

nost Instituta je naučnoistraživački rad u

oblasti molekularne, humane i forenz-

ičke genetike te citogenetike, genetičkog

inženjerstva i biotehnologije.

Edukacija kadrova

Prof. dr. Kasim Bajrović, direktor

Instituta, kaže da je njihova djelatnost

usmjerena na unapređenje i zaštitu ljud-

skog zdravlja, prirodnih resursa, te oču-

vanje rijetkih i ugroženih vrsta u Bosni i

Hercegovini. INGEB aktivno učestvuje

u edukaciji mladih kadrova u dodiplom-

skoj i postdiplomskoj nastavi, izradi

diplomskih, magistarskih i doktorskih

studija na Univerzitetu u Sarajevu i šire,

kao i na diseminaciji informacija široj

javnosti iz relevantnih oblasti.

Koje su još djelatnosti Instituta?

Od ostalih djelatnosti bitno je spomenuti

brojne ekspertize na molekularno-

genetičkom nivou iz svih navedenih oblasti

kako za javni tako i za privatni sektor.

Tokom proteklih decenija, Institut je,

zalaganjem iskusnog rukovodstva i

mladih entuzijasta, stekao reputaciju

pouzdanog partnera u bosanskohercego-

vačkim i internacionalnim okvirima. Od

2005. godine INGEB predstavlja našu

zemlju u UN organizaciji Međunarodnih

centara za genetičko inženjerstvo i

biotehnologiju sa sjedištem u Trstu.

Također, brojne su veze Instituta sa

respektabilnim naučnim institucijama

regionalnog i međunarodnog karaktera

koje se realiziraju kroz multilateralne

naučnoistraživačke projekte i razm-

jenu kadrova.

Razmjena znanja

INGEB je nedavno potpisao spo-

razum sa Cryo-Save-om. Šta ovaj spo-

razum donosi Institutu?

Cryo-Save je renomirana međunarodna

institucija, vodeća evropska i svjetska

banka matičnih ćelija, koja u svojoj

strategiji, također, ima cilj naučnog i

tehnološkog razvoja u svrhu aplikacije

bazičnih znanja u industriji, tu leži

zajedničko područje interesovanja.

Drugi, jednako važan društveno odgov-

orni cilj INGEB-a, leži u konstantnom

usavršavanju kadrova i opreme s ciljem

praćenja glavnih tokova u izuzetno

dinamičnoj i propulzivnoj oblasti kakva

je molekularna genetika i biologija

matičnih stanica (ćelija). Anticipiramo

da će unapređenje naučno-tehnoloških

kapaciteta INGEB-a biti ostvareno u

okvirima pomenute saradnje kao jedan

od ciljeva ove strateške saradnje.

Jedna od zajedničkih aktivnosti je

nedavno organizovanje kongresa o

regenerativnoj medicini. Šta je ovaj

kongres ponudio bh. stručnjacima?

Ovaj skup predstavlja samo jedan od

instrumenata edukacije koje INGEB

pokušava ostvariti kroz svoje redovne

aktivnosti organiziranja naučnih i

stručnih skupova i konferencija.

Posebno nam je zadovoljstvo što smo

bili suorganizatori visokospecijalizira-

nog naučnog skupa o matičnim stani-

cama i njihovoj primjeni u medicin-

skoj praksi. Naravno da, pored

edukacije, ovaj skup predstavlja jedin-

stvenu priliku mladim stručnjacima da

se lično povežu sa autoritetima iz poje-

dinih naučnih oblasti iz svijeta i da,

kroz interkolegijalne komunikacije i

razmjene, unaprijede svoja znanja i

svakodnevnu praksu.

Da li je javno-privatno partnerstvo

dobitna kombinacija?

Javno-privatno partnerstvo ili, bolje

rečeno, simbioza akademskog i

privrednog sektora, možda je najbolji

način prevazilaženja globalne krize i

hroničnog nedostatka finansiranja

naučnih ideja.

Ostaje da se vidi da li će naše društvo

uspjeti pronaći smisao u ovoj vrsti

kooperacije te da li će nauka biti ključ

za oživljavanje privrede. Očekujemo

da će pomenuta saradnja između

Instituta za genetičko inženjerstvo i

biotehnologiju i kompanije Cryo-Save

poslužiti kao dobar primjer i u

budućem periodu.

14 April, 2012.

PERSPEKTIVNA SARADNJA INGEB-A I CRYO-SAVE-A

Unapređenje naučno-tehnoloških kapaciteta INGEB-a biće ostvareno u okvirima saradnje

kao jedan od njenih strateških ciljeva u dolazećem periodu

Izazov savremene medicine

Bajrović: Cryo-Save je ozbiljan partner

Djeca koja boluju od raka najbolji su

primjer da bolest ne bira, da jedina želja

zaista jeste ozdravljenje kada se bolest

desi, svjedoče u Udruženju "Srce za

djecu koja boluju od raka FBiH". Sa

ovom djecom smo obilježili 15. februar,

Međunarodni dan djece oboljele i

liječene od malignih oboljenja, za tu

priliku FAMILY-PLUS je donirao sred-

stva za izradu biltena u kojem su

sadržane značajne informacije o samom

Udruženju, projektima koje rade, na

koji način provode vrijeme u toku

liječenja, kako oni doprinose zajednici i

koje su njihove želje.

Važan zadatak Udruženja je omogućiti

njihovim porodicama da budu uz njih

tokom liječenja, tako što će skupiti

sredstva za izgradnju "Roditeljske

kuće". U ovom projektu im svi mi

možemo pomoći!

Pozivom na Humanitarni broj 090 292

014 donirate 3 KM.

Na www.srcezadjecu.ba moguće je naći

više informacija o radu, aktivnostima i

prioritetima ovog Udruženja.

Saradnja sa Udruženjem "Srce za

djecu koja boluju od raka u FBiH"

15April, 2012.

1. STANDARDNE TERAPIJE

Akutna leukemija

- Akutna limfoblastna leukemija (ALL)

- Akutna mijelogena leukemija (AML)

- Akutna bifenotipna leukemija

- Akutna nediferentovana leukemija

Hronična leukemija

- Hronična mijelogena leukemija (CML)

- Hronična limfocitna leukemija (CLL)

-Juvenilna hronična mijelogena

leukemija (JCML)

- Juvenilna mijelomonocitna leukemija

Mijelodisplastični sindromi

- Rafraktorna anemija (RA)

- Rafraktorna anemija sa prstenastim

sideroblastima (RARS)

- Rafraktorna anemija sa prekobrojnim

blastima (RAEB)

- Rafraktorna anemija sa prekobrojnim

blastima u transformaciji (RAEB-T)

- Hronična mijelomonocitna leukemija

Limfomi

- Hodgkinova bolest

- Non-Hodgkinov limfom i Burkitt limfom

Nasljedne abnormalnosti

crvenih krvnih zrnaca

- Velika beta talasemija

- Blackfan-Diamond anemija

- Aplazija crvenih krvnih zrnaca

- Srpasta anemija

Anemije

- Aplastična anemija

- Kongenitalna diseritropoetična anemija

- Fankonijeva anemija

- Paroksizmalna noćna hemoglobinurija

(PNH)

- Aplazija crvenih krvnih zrnaca

Nasljedne abnormalnosti

trombocita

- Amegakariocitoza / Kongenitalna

trombocitopenija

- Glanzmann trombastenija

Mioproliferativni poremećaji

- Akutna mijelofibroza

-Agnogena mijeloidna metaplazija

(ADA-SCID)

- Policitemija vera

- Esencijalna trombocitopenija

Nasljedni poremećaji imunog

sistema

- Združene teške imunodeficijencije

(SCID)

- SCID sa deficitom adenozin dezami-

naze (ADA - SCID)

- SCID povezan sa X hromozomom

- SCID sa odsustvom T i B ćelija

- SCID sa odsustvom T ćelija i normal-

nih B ćelija

- Omenn sindrom

Nasljedni poremećaji imunog

sistema

- Neutropenija

- Kostmanov sindrom

- Mijelokateza

Ostali poremećaji imunog sis-

tema

- Ataksija-Teleangiektazija

- Sindrom ogoljenih limfocita

- Opšta varijabilna imunodeficijencija

- DiGeorge sindrom

- Deficit adhezije leukocita

- Limfoproliferativni poremećaji (LPD)

- Limfoproliferativni poremećaj povezan

sa X hromozomom

- Wiskott-Aldrich sindrom

Poremećaji fagocita

- Chediak-Higashi sindrom

- Hronicna granulomatoza

- Deficijencija aktina neurofila

- Retikularna disgeneza

Rak koštane srži

- Multipli mijelom

- Leukemija plazma ćelija

- Waldenstrom makroglobulinemija

Ostali oblici raka (koji nisu

vezani za krvni sistem)

- Neuroblastom

- Retinoblastom

Transplantati za nasljedne

poremećaje koji utiču na imuni

sistem i druge organe

- Hipoplazija vlasaste hrskavice

- Gunterova bolest (Eritropoeticna Porifirija)

- Hermansky-Pudlak sindrom

- Pearson sindrom

- Schwachman-Diamond sindrom

- Sistemska mastocitoza

Transplantati za nasljedne

metabolične poremećaje

- Mukopolisaharidoza (MPS)

- Hurler sindrom (MPS-IH)

- Scheie sindrom (MPS-IS)

- Hunter sindrom (MPS-II)

- Sanfilippo sindrom (MPS-III)

- Morquio sindrom (MPS-IV)

- Maroteaux-Lamy sindrom (MPS-VI)

- Sly sindrom, deficit beta glukuronidaze

(MPS-VII)

- Mukolipidoza II

Leukodistrofični poremećaji

- Adrenoleukodistrofija (ALD) /

Adrenomijeloneuropatija (AMN)

- Krabbova bolest (leukodistrofija

globoidnih ćelija)

- Metahromatska leukodistrofija

- Pelizaeus-Merzbasherova bolest

Oboljenja lizozoma

- Gaucherova bolest

- Niemann-Pickova bolest

- Tay-Sachsova bolest

- Wolmanova bolest

- Sandhofova bolest

Ostali nasljedni poremećaji

- Lesh-Nyhan Sindrom

- Osteopetroza

2. KLINIČKA ISTRAŽIVANJA

Auto-imuna oboljenja

- Kronova bolest

- Dijabetes, tipa I

- Lupus

Regeneracija nervnog sistema

- Celebralna paraliza, Hipoksija,

Encefalopatija (AUTOlogna)

- Multipla Skleroza (MS)

- Povrede kičmene moždine (SCI -

Spinal Cord Injury) (ALLOgena)

- Traumatska povreda mozga

(AUTOlogna)

Poremećaj u profileraciji ćelija

ili metabolizma

- Cistična fibroza: Istraživanja u Australiji

- Poremećaji histiocita

- Porodična eritrofagocitna limfohistiocitoza

- Hemofagocitoza

- Histiocitoza Langerhansovih ćelija

(LCH ili Histioza - X)

- Epidermolysis Bullosa

Transplantacija autolognih

matičnih ćelija pacijenta nakon

što su genetski modifikovane:

- Glanzmann trombastenija

- Teške kombinovane imunodeficijencije

(SCID)

- SCID sa deficitom adenozin dezami-

naze (ADA-SCID)

- SCID povezan sa X hromozomom

- Beta - Talasemija

- Wiskot-Aldrich sindrom

Kardio terapija:

- Infarkt miokarda

- Angina

- Kardiomiopatija: 2010, prva faza klin-

ičkog liječenja alogenim matičnim ćeli-

jama iz krvi pupčanika

Transplantati za kancer

tumore

- Rak dojke

- Ewing sarkom

- Karcinom bubrežnih ćelija

Obnavljanje organa

- Obnavljanje vida novom rožnjačom

Izvor: www.parentsguidecordblood.org

OBOLJENJA KOJA SE MOGU

TRETIRATI MATIČNIM ĆELIJAMA

16 April, 2012.