46

Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

  • Upload
    others

  • View
    6

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores
Page 2: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

NasaCastellano - Nasa Yuwe

Page 3: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

NasaCastellano - Nasa Yuwe

ABC para solicitar información pública

Fernando Carrillo Flórez Procurador General de la Nación

Juan Carlos Cortés GonzálezViceprocurador General de la Nación

Wilson Alejandro Martínez SánchezProcurador Delegado para la Defensa del Patrimonio Público, la Transparencia y la Integridad

Capacitadores de la Delegada para la Defensa del Patrimonio Público, la Transparencia y la Integridad:Mónica Beatriz Pinto Rondón- CoordinadoraMarleny del Carmen Novoa VargasMaria Cristina Rangel SerpaJulián David Cruz Parra

ISBN 978-958-58764-6-0

Page 4: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Redacción del PGN: José Ignacio Morales Huetio, María Carmenza Valverde Pineda, Andrés Prada Trujillo, Laura Tatiana Obando Olaya, María Cristina Rangel Serpa, Jorge Hernando Valencia Rodríguez, Marco Augusto, Parrado Gamba, Jorge Andrés Capurro Sánchez, Gina Marcela Pérez Ibáñez, Erick Andrés Pérez.

Traducción y Diagramación: RED COLOMBIANA DE ORGANIZACIONES COMUNITARIAS AMBIENTALMENTE AMIGABLES - RED COLOMBIA VERDENIT 900.188.802-2

Directora Proyecto: Lorena Burbano SamboniDiseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores Nasa Yuwe: Luis Hernando Dagua QuiguanasMaximiliano Pilcue YuleImpresión: Advisor Publicidad S.A.S

NasaCastellano - Nasa Yuwe

transparenciaactiva

Page 5: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Visto de otra forma, es la obligación que tienen los sujetos obligados de divulgar proactivamente información pública.

¿ki’h txa ëena ëena atninah.?

¿Qué es la Transparencia Activa?

Na êena êena atni txaapa naw yuwe dxiijan u’jnxi ji’pha Ikahnxi êena êena jiiçxte txkaahnxi ukawa’ yuwe ew ãate ãate jiyunxi,txtee matepa yuwe çaam phasanxisu uuskan kim we’sx txa mawkutpa txtey yuukan.

La Transparencia Activa es una de las formas que ha establecido la Ley de Transparencia y del Derecho de Acceso a Información Pública, para que haya disponibilidad de información en todas las páginas web de quienes deben cumplir con esta legislación.

Wite yuweju thegte, isayu’ mawtepa ji’ptha txaa mjwin puuçxnasa’ kajiyu’n u’jxa ja’da iisa yuwe ew ãate txaahnxis.

Txaju na’jxi wejekh ji’ptha mawpa phta’sxwa txaa çaam txu’de nwitya, mawkweçxapa yuwes kajiyujxa, napa ãçxakwe’ êen skhew u’jwes’te jiiçx mawph mjwinascxa puuçxhi ji’pta, êen isah wêjxiçxaa yuwes ãate ãate pwêd u’jwa’ja txaa ksxa’buuçx fxizenas jiiçx pa’khnas.

transparenciaactiva

1

Page 6: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Esto quiere decir que se tiene la responsabilidad de publicar en los sitios de internet, al menos unos mínimos de información, pero con el paso del tiempo y de acuerdo a las funciones que tenga cada sujeto obligado, deberá exponerse cada vez más información que sea de interés para los ciudadanos y sus usuarios.

Nasawe’sx jxukanas jiyun u’khan naa yuwe ãate ãate kajyu’nxis kim jiyuwenasa’ maw eç kahnxi uuste ji’phna txaa Ikahnxi kse sa’th kse je’zte je’z pkab kse pahz na’jiku ji’ptha maa mjiw ãate ãate puuçxnas txtey maw pheju’n uste jiiçx papeyte nasawe’sx, ma’ eç ãsxin u´jwa’kuth jiiçx yuwe atxahn u’jwhakuth, kih wala kuuh meenas sxabuwe’sx jiiçx nasa ãçã’ kwewe’sx ãjakan txawey yuwe papeynxa.

Para que todas las personas puedan conocer la información pública que les interesa, el criterio diferencial de accesibilidad contenido en la Ley 1712 de 2014 establece la responsabilidad para los sujetos obligados, de acuerdo con la necesidad y solicitud de las personas, de contar con formatos y lenguajes alternativos, que permitan que minorías étnicas y personas en situación de discapacidad ejerzan este derecho fundamental.

2

Page 7: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Fxi’jnxi eç thegnas we’sxa’ kim tepa ûus yaatxika:

Si bien la Transparencia Activa hace un uso preferente de los medios electrónicos para la divulgación de información, para aquellos sujetos obligados que por su tamaño no cuenten con páginas de internet, está permitido la publicación de los mínimos establecidos en la ley a través de carteleras o demás medios físicos.

Ew yuwe êena êena atni utxana ujwekh txaa çaam phnasanxite ja’da kajiyun u’juya, txaju na mjwin puuçxnaswe’sx maw jimeete yuwe ew ta’sxana u’jxa çaam pxa’hsu txu’deya, u’pa txtey ew phnasan u’khan Ikahnxi yuwes naa eçkwete sutxçxa meeçxa fxi’jçx duktepa.

Recordemos entonces quiénes son los sujetos obligados a publicar:

a. Todas las entidades públicas incluyendo a los organismos estatales autónomos.

Jxuka ãate mjwinas we’sx txtey utxan u´hnas peytecxa mjwinaspa.

b.

Txaa nasawe’sx jiiçx jiinas tejwete çxaa mjwinas, ãate mjwinas mezxa’ pey jiteçxa mjwinas,ki’hte they meesu ãate mjwinaspa, mawtepa yuwe tejwe’teçxa mjwin puuçxhi ji’pta nawe’sxta pkhakheçx mjwin Ikahnas txwey naas, txaa eç yuutanas, txaa Pätxhikhas jiiçx ãate pkhakheçx pu’çxnxi.

transparenciaactiva

3

Page 8: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Jxuka ãate mjwinaswe’sx Täçhe pkhakhnxi thegnxi mezxa pakwenxi txtey ãate pakwen u’junxi, Nwe´sxtx vxuu pu’çxnas jiiçx pkhakhecx tãçhe pkhakheçx mjwin u’junas.

Las entidades que administren instituciones parafiscales, fondos o recursos de naturaleza u origen público, como las cajas de compensación y organizaciones que recauden y administren recursos parafiscales.

b.

c.

Las personas naturales y jurídicas, públicas o privadas, que presten función pública, que presten servicios públicos respecto de la información directamente relacionada con la prestación del servicio público o de la función pública. Ejemplo de estas organizaciones son: las cámaras de comercio, las notarías, las curadurías y las empresas de servicios públicos.

d.

kuuhtna u´juhnas mezxapa nasa sxabuuçxa we´wnxi.

Los partidos o movimientos políticos y los grupos significativos de ciudadanos.

Naa phakhecx wite yuwesu mjwiinaspa txawe’sxpa txawey ja’dacxaa theg pu’cxhi ji’pta’, ãate yuwe kajiyu’ju ji’pta’ mezxa vxuute êena êena ãate mjwiinaspa, ya’ jiiyuku txtee mjwiin uusnaspa’s maw pu’cxhi jiptxna mezxa êena êena yuwete thegnaspa.

4

Page 9: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Ahora que sabemos quiénes tienen la responsabilidad de cumplir con la ley de transparencia y del derecho de acceso a información pública, veamos entonces qué información vamos a encontrar disponible en los sitios de internet de los sujetos obligados:

Ãçxha jiithawnah kim we’sx txa’ ji’ptxna txtey txkaahnxite uyte’ êena êena jiiyuya’,txaju thegukh kii yuwe ta’sxwa’ uusna txaa çaamte phasa’nxi ãate ãate mjwiin pu’cxnas we’sx.

Lo primero que debemos saber es que de acuerdo con el decretoreglamentario de la ley (Decreto 1081 o 103 de 2015), toda la información que es de obligatoria publicación la vamos a encontrar organizada en una sección particular cuyo nombre será “Transparencia y acceso ainformación pública”. Esto deberá estarpublicado en la página principal de todos los sujetos obligados.

Las organizaciones privadas que se dediquen a otras actividades adicionales al cumplimiento de alguna función pública, prestación de un servicio público o administración de recursos públicos, se entiende que son sujetos obligados respecto al cumplimiento de estas responsabilidades o la prestación del servicio público.

Yaçtey jiiyu ji’pthaw naa ew kajiiyuwa’jas thegnxi uusa’ ikahnxite (ikaahnxi kse tawba teeçx mezxa eçkan tekh je’z pkab kseba tahç), Jxuka yuwe kajiiyunxi mawtepa phanasa’ wa’ja ya’ uyu’nah ja’daçxaa txu’de’dnxi naw yastxka “txkaahnxite uyte’ êena êena jiiyuya”.Naa yuwe usuh ji’phunah phasa’nxi kajiiyu’nxi walate txtee mjwiin pu’çxnaste we’sx pukate.

transparenciaactiva

5

Page 10: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Dxikthe we’sx ãate ãate mjwinas, melxuu pa’ka mjwinas jiiçx ãate ãate mjwin puu’çxnaspa, ki’h ma’wkwe çxaapa ji’phuunah yase yuwe jiiçx kiwe yase jxu’kate, maa Çxhabte upxnxi , piyaanxi yuwe, ma’we’tey mjwiin yuwe thegnxi jiiçx thaakte mjwinas jiiçx mawte newewah uuste mezxa êena êena

Yuwe atxahnxite, txudednxite, kiwe pe’lasu, ma’w mjwiwa’thepa, txtey yuuwa’, mtee mjwiwa’thepa jiiçx êen.

Descripción de la estructura orgánica, divisiones, departamentos, funciones, deberes, la ubicación de sus sedes y horarios.

Mjwiiwa’,teeçx a’kafx wejxa nwiitnxi jiiçx ma’wte ijxuwa’the,maw fxi’jnxite ikahnxite pe’la sa’ba sa’th ikahnxite kse pahz sa’ba sa’th je’z pkab kse teeçxte.

Presupuesto, ejecución presupuestal histórica anual y planes de gasto público, de conformidad con el Plan de Acción descrito en el artículo 74 de la Ley 1474 de 2011.

Naa yuwe fxiy txaanxihte ãjad khaw uyya’ mawte çxaapa:

En esta sección particular podremos encontrar la siguiente información mínima:

Yuwe tasxte atxahnxi :

Información sobre la estructura de la entidad:

6

Page 11: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

çxaa mjwiinte makwe mjwinasa’ pa’kweçx kmaaji’sa ew ãate ãate mjwiin puuçxnasa’ ja’daçxa txtey ma’ u’hnxite yakh ikaahnxi khewba kheb je’z pkab pahzte, Kiwe uta ikahnas ji’phuna tasxya naa yuwe kajiiyu’nxis SIGEP (www.sigep.gov.co) jiiçx witya’ txahn u’hnxite puythe thegte uyte’ ëena ëena jiiyuya.Txaa wite we’sx ew ãate ãate mjwin puu’çxnas we’sx ta’sxitxna yuwe maw theg wa’khu’hpa txaa çaam phnasa’nxite.

Directorio de servidores públicos, contratistas y empleados del sujeto obligado, que como mínimo deberá contener los nombres y apellidos completos, ciudad de nacimiento, formación académica, experiencia laboral y profesional y las escalas salariales o monto de los honorarios o valor del contrato de los contratistas. Para aquellos sujetos obligados que tengan empleo público de acuerdo con la Ley 909 de 2004, Procuraduría General de la Nación deberán publicar esta información en el SIGEP (www.sigep.gov.co) y hacer un vínculo en la sección particular de Transparencia y Acceso a Información Pública. Para los demás sujetos, deberán publicar este directorio con los campos mínimos en sus páginas de internet.

Normas generales y reglamentarias, políticas, lineamientos o manuales, metas, objetivos de las unidades administrativas, resultados de auditorías y evaluaciones de desempeño.

Ikaahnxi tejwe’te jiiçx ikaahn u’hnxi, dxii’ pakwenxi, txitxnh u’hnxi mezxa u’mna u’hnxi, kpatxwa’ mjwin kpatxnh u’hnxi, ew thegn u’hnxi jiiçx thegn puuçx u’hnxi mjwin kase’te.

transparenciaactiva

7

Page 12: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

A’kafxte u’ta theg u’hnxi, mjwin we´sxna a’kafx iisah, ãate txa’na u’hnxi, ji’phun knaynxi mezxa wite kusete txaahnxi jiiçx jiiyun mezxa peynha u’hnxi, ta’sxna tejwe’teçxapa, na’we Jxuka mjwinas we’sx pu’çxsa.

Plan Anual de Adquisiciones, las contrataciones adjudicadas en cada año, las obras públicas, los bienes adquiridos o arrendados y los estudios o investigaciones, señalando el tema específico, así como todos los contratos de prestación de servicios.

Plazos de cumplimiento de contratos.

Een thegnxi mjwinas we’sx txtey yuuwa’.

Plazos de cumplimiento de contratos.

Ã’hme mjwinaswe´sx jiiçx nasa we’sxna puuçxya.

• Yuwe kajiiyuhnxi mjwinas we’sxte:

Información sobre contratación:

8

Page 13: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Detalles de todo servicio que brinden directamente al público los sujetos obligados, incluyendo normas, formularios y protocolos de atención.

Jxuka yuwe thegnxi mazkwenas naa tejwe’te ãate pu’çxhiste dxi’ pakwena u´jweste, eçte ãsxçxa’

Descripción de los procedimientos para toma de decisiones en las distintas áreas del sujeto obligado.

Thegçx ew ja’daçxa u’juhnxi fxiy naw mjwiwa’ uste txaa ãate ãate puu’çxnas we’sxna.

Información de trámites que se pueden adelantar en esa entidad u organización, incluyendo la normativa relacionada, el proceso, los costos asociados y los formularios o formatos requeridos.

Yuwe eçte ãcxsx u’junxi yaçte kasxisxna u’hjxa txte phkakheçx mjwinaste,kitxana maw atxa’ja ma’ ikaahnxi uste, thegn u’hnxi, mazkwe pa’ka kuth jiiçx eçte mezxa thegçx asxwa’.

Tasxnxi yuwe mjwinas we’sxji thegn uhnxi txaanxi ãate txa’na uhnxi, çaamte phnasan txahn thegnxi ãate (SECOP).Ya’txte Jxuka vxuute mjwinxite ayte ya’ papeynxi nxuutxnah SECOP.

Publicación de contrataciones en curso de contratos sometidos al régimen de contratación estatal, con un vínculo al Sistema Electrónico para la Contratación Pública (SECOP). Recuerde que todo contrato con cargo a recursos públicos puede ser consultado en el SECOP.

Yuwe kajiiyunxi, thegçx jiiçx mjwin u’hnxi:

Información sobre servicios, procedimientos y funcionamiento:

transparenciaactiva

9

Page 14: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Contenido de todas las decisiones y/o políticas que afecten al público, así como la interpretación autorizada de las mismas.

Jxuka yuwe thegnxi phkhakte jiiçx / mezxa ãate pakwen u´hna mjwite, na’we thegnx txteyçxa ju’gu ûusa’

Todos los informes de gestión, evaluación y auditoría de los sujetos obligados.

Jxuka txtey mjwin tasxnxi, thegn jiiçx pethegu’nas ãate ãate puu’çxnas.

Todo mecanismo interno y externo de supervisión, notificación y vigilancia.

Jxuka pkhaçx dxiju jiiçx ekaju thegn,tasxna jiiçx pethegu’hnxi.

Los procedimientos, lineamientos y políticas en materia de adquisiciones y compras, así como todos los datos de adjudicación y ejecución de contratos, incluidos concursos y licitaciones.

Txaa kahnxi, thegna u’hnxi jiiçx mjwi nwe’wa’ ji’phunxi mezxa weynxi, na’we mawtepa Jxuka eçte nwe’wçx ji’phunxi âhte mjwin u’hnxi, knanxa uhtxan jiiçx txte pheu’hnxi.

Todo mecanismo o procedimiento por medio del cual el público pueda participar en la formulación política o el ejercicio de las facultades de cada sujeto obligado.

Jxuka mjwin u’hnxi mezxa maw thegçx maatxpa aja’txna pkhakhe puu’çxya kih pejxtepa mezxa atxa’na jada ãate yuwe kajiyunxi mawtepa

10

Page 15: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Las respuestas a las solicitudes de acceso a información pública que hayan sido realizadas con anterioridad, teniendo en cuenta las excepciones al derecho de acceso a información pública y la publicación parcial de información y/o eliminación de algunos campos que se encuentren dentro de las excepciones.

Txaa yuwe Pasnxi ëena ëena jiçx kajiyuwã mawte yuu witnxite, ji’phunxite neweme txkaahnxi pa’kya ew êena êena yuwes kajiiyu’nxis jiiçx phasa’n tasxnxi jiiçx / mezxa khûkh maa yuwe phasa’nxis weçxteya’ u’pte.

Algunos documentos podrán encontrarse en formato de datos abiertos.

Maa eçkwenxu ãate vxayaya’ ewutxna tejwe’teçxa vxaanxi.

Es importante saber que la información debe ser actualizada y de cal idad, al igual que la publ icación debe buscar la comprensión del públ ico.

Walah ewa naa yuwe kajiiyu’nxi jadaçxa jxawnxi usuh ji’phun jiiçx ew, txtey ta’sxnxi pakwee ji’pnen ah ew êena êena jiyun uskaan.

Un registro de publicaciones que contenga los documentos publicados de conformidad con la presente ley y automáticamente disponibles.

Teeçxte juçxa yuwe pkhakhcxa Jxuka eçte pnasa’n tejwe’teçxa’ ãcxte ikaahnxi yakh jiiçx txteyçxa’ ûuste.

transparenciaactiva

11

Page 16: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Mjwin ew thegwa’ kajiiyuhnxi

Instrumentos de gestión de la información

En la sección particular de “Transparencia y Acceso a Información Pública”, también encontraremos los siguientes Instrumentos de Gestión de la Información, los cuales indican qué información pública tiene un sujeto obligado, cómo se conserva, dónde se encuentra, cómo se publica en los sitios de internet, cuál puede solicitarse y cuál está exceptuada de acceso en caso de ser solicitada.

Txaa yuwe we’wnxite “êena êena jiiçx kajiyuwa “, txte tasxya ewuna txaa ëena ëena atnis”, txaawey uyukhaw maw yuwe ûuskuthpa’ mjwin yuwe tasxte, maapa tasxitxna yuwe êena êena jiyunxis puu’çxhina isaa ewtepa,maw jxawnxi, mteeph vxaana,ma’w phasa’te çaamsu, ma’ papeynxia jiiçx u’pa Kimpa pejxte.

Regis t ro de act ivos de in formación: este instrumento contiene todo registro o inventario de la totalidad de información pública que tiene el sujeto obligado. Los campos mínimos que podemos encontrar en el Registro son:

Txteçxa ji’phunxis pkhanxi yuwe: naa mjwin u’jnxi ji’pha Jxuka yuwe jiiyunxis pkhaknxi mezxa eçte pupxnxi kihpa nwitme yuwe ãate ãate kajiiyunxi mjwin puu’çxnas pakate ju´gu.Txaa eçkwete ãsxna u’hnxi maw vxaate:

12

Page 17: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Yase mezxa yuwe txu’denxi kajiyunxi: yuwe kajiyunxi txaa yase mezxa ki’hte yuwe pnasa’hnxi.

Nombre o título de la categoría de información: término con que se da a conocer el nombre o asunto de la información.

Txu’den pnasa’nxi yuwe ew kajiiyu’nxi: Ta’sxi’kh wehçxhaapa kih yuwe txude nxa’çxpa.

Descripción del contenido la categoría de información: Define brevemente de qué se trata la información.

Yuwe: pwe’dekh txaa yuwe, thune mezxa we’wna thegnxi yuwe tasxnxi.

Idioma: Establece el idioma, lengua o dialecto en que se encuentra la información.

txaw thegnxi jiiçxa / mezxa pnasa’nxi: na’jiku txaa pnasa’nxi vxaana yuwe tasxnxi: eç ãate, çaam pxa’te mezxa wite yuwe ew ãate pnasa’nxi, witewe’sx (aath ji’phunxi, vxaasu wite pnasa’nxi – çaam fxthûuse’nxi).

transparenciaactiva

13

Page 18: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Medio de conservación y/o soporte: Establece el soporte en el que se encuentra la información: documento físico, medio electrónico o por algún otro tipo de formato audiovisual, entre otros (físico, análogo u otra digital-electrónico).

Eçte asxwa: ma’ asxwa thegnxi, makwe mezxa maw yuwe kajiyuwa’ mezxa ya thegxa ya’ ewukh jiiçxpa peynxa’, txte maw: eç isaa wala, pnasa’nxi, wese’nxi, pnasan kathegunxi, eçte wala fxi’jnxi, etc.

Yuwe jiiyunxi pnasa’nxi mezxa u’pte: ta’sxikh txaa yuwe pnasa’nxi u’pte mezxa ew ãate uuste papeywa’, tasxna mtee u’pte pnasa’nxi jiiçx / mezxa mtee peynxa’ ewuwa’ kutph.

Formato: Identifica la forma, tamaño o modo en que se presenta la información o se permite su visualización o consulta, tales como: hoja de cálculo, imagen, audio, video, documento de texto, etc.

Información publicada o disponible: Indica si la información está publicada o disponible para ser solicitada, señalando dónde está publicada y/o dónde se puede consultar o solicitar.

Jxuka pkhaknxi ji’phunxi yuwe vxaana eçkwe ew wala isanxite jiiçx pnasajxa txaa çaam pxthûsesa ãate ãate mjwin puu’çxnas we’sx, na’we yuwe kategu nxite www.datosabiertos.gov.co.

El Registro de Activos de Información podrá encontrarse en formato de hoja de cálculo y publicarse en el sitio web oficial del sujeto obligado, así como en el portal www.datosabiertos.gov.co

14

Page 19: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

a). Yuwe mahtx yaase ta’sxni: yuwe mezxa yuwe jxu’sa thegçx txaanhi yaase txka mezxa maa yuwe ta’sxwa’.

a). Nombre o título de la información: palabra o frase con que se da a conocer el nombre o asunto de la información.

Wala ewa txaa mjwinas we’sx theg puu’çxnasa’ e’stey yuwe pkhan kajiiyunxis ãate txahna uskan maw ikaahnxi uste jiiçx

tejwe’teçxa jxukh u’hnxi eçte yuwe mjwi’sa.

Es importante que el sujeto obligado actualice el Registro de Activos de Información de acuerdo con los procedimientos y

lineamientos denidos en su Programa de Gestión Documental.

Atxaahnxi ta’sxnxi yuwe: thegya ya’ ewukh maa yuwe ta’sxnxi çaamte kpaatxwa’ jiiçx ew ãate ãate yuwes atxa’ha. Naa yuwe atxaahnxi naw isaate nenxu ji’phuna’:

Esquema de publicación de información: permite identificar la información que debe ser publicada en las páginas de internet y la frecuencia con la que se debe actualizar esta información. Este esquema deberá contar con los siguientes campos: permite identificar la información que debe ser publicada en las páginas de internet y la frecuencia con la que se debe actualizar esta información. Este esquema deberá contar con los siguientes campos:

@

$

transparenciaactiva

15

Page 20: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

b) Yuwe: mawte yuwe thegwa’, yuwe mezxa kujwed we’wnxi ta’sxnxi yuwe vxaate.

b) Idioma: establece el idioma, lengua o dialecto en que se encuentra la información.

c) Mawte jxawnxi jiiçx /mezxa atxaanhite: nawkh atxanhi tasxnxi vxaskuthpa: eç ãate vxaate, çaam pxahte mezxa wite fxii’te khtegunxite witetepa,(eç ãate,phnasa’nxhi, çaam fxthûsesa).

c) Medio de conservación y/o soporte: establece el soporte en el que se encuentra la información: documento físico, medio electrónico o por algún otro tipo de formato audiovisual entre otros, (físico- análogo o digital- electrónico).

d) Eçte asxnxi: Maw withnxi, makwe meexza maw tasxwa yuwe ustepa mezxa kthegujxa mezxa peynxi, mawtepa: eç iisanxi wala,thegn pnasa’nxi, wese’nxi, kathegnxi,eç yuwe fxi’the, etc.

d) Formato: identifica la forma, tamaño o modo en la que se presenta la información o se permite su visualización o consulta, tales como: hoja de cálculo, imagen, audio, video, documento de texto, etc. .

e) Fecha de generación de la información: identifica el momento de la creación de la información.

e) Eç yuwe tasxnxi ma’wen withnxi: Thegukh ma’wen txaa’ eç yuwe tasxnxi kuutxih teepa.

16

Page 21: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

h) Yaaste kimtah yuwe ta´sxnxis kajiiyu’ju: kimta’ yaase mwiinas,ki’hte mezxa pkhaknxi puythe, mezxa yaase witeju we’sx yuwe tasxte kutxi’the.

h) Nombre del responsable de la producción de la información:corresponde al nombre del área, dependencia o unidad interna, o al nombre de la entidad externa que creó la información.

i) Yaase kim txa’ yuwe kajiiyu’nastxi: kim yaase mwinas, mtee meeçxa pkhakheçx mtee u’jwestepa mezxa yuwe pkhana u’kan u’jxa’.

i) Nombre del responsable de la información: corresponde al nombre del área, dependencia o unidad encargada de la custodia o control de la información para efectos de permitir su acceso

transparenciaactiva

f) Maw e’stey yuwe txahtepa: Thegukh ki’h êen kseenxite meezxpa mazkwe êente iisate e’stey yuwes txajwa’khut, maw yuwe nwe’wsa atxaahnxi uustepa.

f) Frecuencia de actualización: identifica la periodicidad o el segmento de tiempo en el que se debe actualizar la información, de acuerdo a su naturaleza y a la normativa aplicable.

g) Mtee peywa’the: ta’sxikh mtee txaa yuwe kajiiyunxi phnasa’nxi uustepa mezxa mtee papeywã’ kuthpa,maa çam phtasxnxi u’ptepa jiimeeçxa wite ju’gu phasa’nxite ewuna’ spatxya jiiçx/ mezxa maw txude’.

g) Lugar de consulta: indica el lugar donde se encuentra publicado o puede ser consultado el documento, tales como lugar en el sitio web y otro medio en donde se puede descargar y/o acceder a la información cuyo contenido se describe.

17

Page 22: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Índice de información clasificada y reservada:

Tejwe’teçxa yuwe kajiiyu’nxi jiiçx jxawnxi:

Ji’pha yuwe maw ew ãate we’sxpa, maw pkhanhiçxpa u’pa ãate mee pha’tasxwa’ mezxa ta’sxwa’ weçxteyya’ papêyte ew txhitxnxi mezxa paaçte u’thepa.Naa mjwiwã’the yuwe kajiiyunxite ãjad khaw uyya’:

Contiene la información que, a pesar de ser pública, por su contenido está exceptuada de entrega o publicación en caso de ser solicitada por su carácter clasificado o reservado. En este instrumento de gestión de la información podremos encontrar:

Nombre o título de la categoría de información: término con que se da a conocer el nombre o asunto de la información.

Yaase mezxa yuwe txu’denxi kajiyunxi: yuwe kajiyunxi txaa yaase mezxa ki’hte yuwe phasa’nxi.

Nombre o título de la información: Palabra o frase con que se da a conocer el nombre o asunto de la información.

Yaase mezxa ta’sxni yuwe ãate: yuwe mezxa ãçxakwe’te yuwe thegçx atxaanhi yaasetxka mezxa maa yuwe ta’sxwa’.

Idioma: Establece el Idioma, lengua o dialecto en que se encuentra la información.

Yuwe: mawte yuwe thegwa’, yuwe mezxa kujwed we’wnxi ta’sxnxi yuwe vxaate.

1.

2.

3.

18

Page 23: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Medio de conservación y/o soporte: Establece el soporte en el que se encuentra la información: documento físico, medio electrónico o por algún otro tipo de formato audiovisual, entre otros, (físico-análogo o digital-electrónico).

Mawte jxawnxi jiiçx /mezxa atxaanhite:nawkh atxanhi tasxnxi vxaskuthpa: eç ãate vxaate, çaam pxahte mezxa wite fxi’the khtegunxite witetepa,(eç ãate,phnasa’nxhi, çaam fxthûsesa).

4.

Nombre del responsable de la producción de la información:Corresponde al nombre del área, dependencia o unidad interna, o al nombre de la entidad externa que creó la información.

Yaaste kim txa’ yuwe ta´sxnxis kutxijitxna: kim txa’ yaase mwiinas,ki’hte mezxa pkhaknxi puythee, mezxa yaase witeju we’sx yuwe tasxte kutxi’the.

6.

Nombre del responsable de la información: Corresponde al nombre del área, dependencia o unidad encargada de la custodia o control de la información para efectos de permitir su acceso.

Yaase kimtxa’ yuwe kajiiyu’naspa: kim yaase jwinas, mtee meeçxa pkhakheçx thegna u’jwestepa mezxa yuwe pkhana u’kan u’jxa’.

7.

Fecha de generación de la información: Identifica el momento de la creación de la información.

Eç yuwe tasxnxi ma’wen withnxi: Thegukh ma’wen txaa’ eç yuwe tasxnxi kuutxi’ nxiitepa.

5.

19

Page 24: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Objetivo legítimo de la excepción: La identificación de la excepción que, dentro de las previstas en los artículos 18 y 19 de la Ley 1712 de 2014, cobija la calificación de información reservada o clasificada.

ãate kapa’txn u’jn thegnxi: txaa ãate kapatxn u’hnxi, dxiikate mtee thegnxi ta’sxte kse taw jiiçx kse kheb ikaahnxi kse sa’th kse je’z kse pahzte, thegukh yuwe ew txhitxçx paaçte jxawte.

8.

Fundamento constitucional o legal: El fundamento constitucional o legal que justi-fican la clasificación o la reserva, señalando expresamente la norma, artículo, inciso o párrafo que la ampara.

Puuçxte eç ne’jwe’sx yuwe mezxa tejwe’te jxawnxi: Txaa eç ne’jwe’sx kiwe u’tate mezxa tejwe’teçxa txu’dekh yuwe txitxnhi paaçte we’sx, tasxna êena çxaa maw thegnxikuth, ikaahnxi yuwe pwe’dxnxi.

9.

Fundamento jurídico de la excepción: Mención de la norma jurídica que sirve como fundamento jurídico para la clasificación o reserva de la información.

Yuwe nwe’wsa thegnas: ta’sxna yuwe nwe’whnas ma’ thegustepa nxu’txphenxa ewukh txaa yuwe txhitxçx paaçte jxawte.

10.

Excepción total o parcial: Según sea integral o parcial la calificación, las partes o secciones clasificadas o reservadas.

Ja’dameete Jxuka mezxa tejwed meete: Mawte txteeçx mezxa tejwedme thegte, txteeçx mezxa Txhitxçx jxawte.

11.

Fecha de la calificación: La fecha de la calificación de la información como reservada o clasificada.

Ma’wen thegte: Txaa êena thegnxi yuwe kajiiyu’nxi maw paaçte mezxa txhitxnxi.

12.

20

Page 25: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Se debe actualizar cada vez que una información sea calificada como clasificada o reservada o cuando dicha calificación cambie, conforme a lo establecido en el mismo índice y en el Programa de Gestión Documental.

Ma’wen isaa yuwe kajiyunxis Txhitx u’hnas paçeete atxahna uhnxi mezxa fxiy yuwe thegte,maw thegte yuwe jxuçtnxi eç ãate kutxina u´h nxiite.

El índice de Información Clasificada y Reservada podrá ser consultado por todos, en formato de hoja de cálculo y publicarse en el sitio web oficial del sujeto obligado, así como en el Portal de Datos Abiertos del Estado colombiano www.datosabiertos.gov.co.

Pkhaçx yuwe txhitxnxite jiiçx paaçe’çxte ewuna’h papeynxa’ jxukanas, txaa eç iisanxi walate jiiçx ta’sxwa’ja txaa çaam fxthûsse’te kajiiyun pu’çxnaste we’sx, na’we thegnxiite ãate vxiaana usu’na naa kulumbxa kiwe u’tate www.datosabiertos.gov.co.

¿Ma’wen iisah txaa yuw’es pkaçx txhitxçx jiiçx paaçe’wahna?

¿Cada cuánto se debe actualizar el índice de información clasificada y reservada?

transparenciaactiva

Plazo de la clasificación o reserva: El tiempo que cobija la clasificación o reserva.

ëen txhitxwa’ meezxa paçe’nxi: Txaa êen thegnxi txhitxn mezxa jxawte.13.

21

Page 26: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Tablas de retención documental: son los instrumentos que sirven generar series documentales de cada tipo de documentos, que permiten hacer una clasificación documental, indicando el tiempo de conservación y disposición de la información.

Atxahnxi newenxi eç: naw mjwinxi selpita’ wejx ãaçxakwe’ eç maa yuwe kajiiyu’wa’hpa kasxisxna u’jxa’, txa’wa’ mawpa txhitxya ya’ ewukh ma’ wen pkaçx txa’ usweçxkuth.

Programa de gestión documental: este plan plasma las políticas generales para facilitar la identificación, gestión, clasificación, organización, conservación y disposición de la información pública, desde su creación hasta su disposición final, con fines de conservación permanente o eliminación en cada sujeto obligado.

Mhwinxi eçte yuwe pakwenxi: naa mjwinxi yuwe atxahna u’jwekh tejwe’teçxa naw theyme vxaanxite, mjwiisa, txhitxsa, pkhakheçxa, ewkwe’ jxawsa jiiçx u’pte ãate ãate yuwe jiiyu’nxi, ma’wente nekh kase’na jiiçx ma’wetepa jweçx u’hpuna’, maw jxaw pkaçx mezxa kusa’jwa’ kajiiyun mjwin pu’çx naste we’sx.

22

Page 27: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

La información incluida en el Registro de Activos de Información, en el índice de Información Clasificada y Reservada, y en el Esquema de Publicación de Información, definidos en el presente decreto, debe ser identificada, gestionada, clasificada, organizada y conservada de acuerdo con los procedimientos, lineamientos, valoración y tiempos definidos en el Programa de Gestión Documental del sujeto obligado, por lo que se entiende debe existir articulación entre estos instrumentos de gestión de información.

Así, por mencionar un ejemplo, el sujeto obligado debe contar con políticas de eliminación segura y permanente de la información, una vez cumplido el tiempo de conservación establecido en las tablas de retención documental o tablas de valoración documental, el Programa de Gestión Documental y demás normas expedidas por el Archivo General de la Nación.

Naa yuwe utxanxi pkhaknxi yuwe ãate, thegnxi yuwe ew txhitxna u’hnxite jiiçx kjxawte paaçte, jiiçx yuwe jxukhnxi ta’sxte, ta’çte sxpasxi’ ikaahnxi, thegukh,mjwinxite, txitxnxite, pkhacx jiiçx jxawte maw mjiw u’jwa’ kuthpa, dxi’ pwe’hdna, thegn jiiçx êen txaanxi eç yuwete mjiw usnxite txteyçxa yuwe êena êena kajiyun puuçxnas we’sx.

Na’we thegna u’hnxi, yuwe êena êena kajiiyun puuçxnas we’sx mjwin u’jwe ji’pnen kajiiyun mjwin puuçxnas ma’ thegna txaa ew ãate mjwin u’jwe’txna, teeçxna êen txaa’hna jxa’wna eçte we’sx newe’wnas kiwe u’ta jxukanas.

23

Page 28: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Recuerda que el documento en el cual se establezcan los Costos de reproducción de la información, debe estar publicado en la sección particular de “Transparencia y Acceso a Información Pública”. En este documento podremos encontrar el costo asociado a la reproducción o copia de cada formato en el que se encuentre la información pública, para ser entregada a los solicitantes.

Yaatxte ki’h txaa eçkwe mawnas kheguju’txna mahz maw pa’kate kutxi’n u’junas yuwe kajiiyu’the, u’pwa’ja’ tasxnxi “êena êena yuwe kajiiyu’hn atnxi”.Naa eçkwete ajankhaw u’y ya’ mazkwe pa’ka kase’jeste mezxa phwee kasxisxte txtee vxaatxna yuwe ew ãate ãate kaahjiyu’nxi, dukjxa kim we’sx txa’ peynas ku’thpa.

Por último, los sujetos obligados deberán publicar también un Informe de solicitudes de información pública, indicando el número de solicitudes de acceso a información que fueron recibidas, tiempos de respuesta a cada solicitud, el número de solicitudes remitidas a otra entidad y el número de solicitudes que fueron negadas.

Nheme’te, yuwe ew kajiiyu’n puuçxnhas ãate ji’ptha txaawey ptasxya’ tejwe’teçxa mazkwe ustepa yuwe ãate ãate kajiiyunxi peynxi, maztepa isanxi yuwe papeywa’ pa’k nxitepa, maz êentepa paswa’ uusku’tpa papey isaate, mazkwe nxa’ txaa yuwes wite mjwinas pastewa’ ku’th jiiçx mazkwe nxa’ paswa’ yuwetepa meekuth.

Peynxa aja’txna maz pa’ka kuth phwee yuwe kajiyu’nxis kasxiste,weçxte peywen u’pukuta’

Solo le podrán cobrar los costos de reproducción de información si se generan estos.

24

Page 29: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

El Ministerio Público, como organismo garante de la Ley 1712 de 2014, y las entidades líderes de la política de transparencia y de acceso a la información pública definidas en el artículo 32 de la Ley 1712 de 2014, de acuerdo con su ámbito de competencia, adelantarán acciones que permitan medir el avance en la implementación de la Ley de Transparencia por parte de los sujetos obligados, quienes deben colaborar armónicamente en el suministro de la información que se requiera.

¿Kim we’sx txa’ thegu ji’ptxna naa eç yuwe wala ãate mjwiwa’jas?

¿Quiénes hacen el seguimiento a la gestión de la Información Pública?

Dxiikthê’ walathe ãate mjwina: Kiwete uta ikanhas, Çxhabte nwe´wsa jiiçx Çxhab leçxkwesu nwe’wsa mezxa çxhab kiwe

pe’lasu we’sx.

Ministerio Público: Procuraduría General de la Nación, la Defensoría del Pueblo y las personerías municipales o distritales.

transparenciaactiva

Los sujetos obligados deben adelantar las acciones pertinentes para hacer seguimiento a la gestión de la información pública.

Txaa ew ãate ãate yuwe kajiiyu’nas a’ ji’ptha maw mjwi’na u’hjwe ji’pçxa txaawey estey theg usnxa txaa eç yuwe wala ãate ãate mjwinxis.

Naa dxiikthê’ wala mjwinxis thegna ãate we’sx, mawte ew thegnasa’ naa yuwe ikaahnxi kse sa’th kse je’z je’z pkab kse pahzte, jiiçx dxiithe wite we’sxpa yuwe atxaja’ ji’phutxna txaa yuwe ew ãate ãate mjwin thegnxis teba je’z ikaahnxi kse sa’t kse je’z je’z pkab kse pahz, maw dxii’ txa’hna , yaçtey ew ju´gu mjwin u’hnxis thegxa ikaahnxi ãate ãate kajiiyunxis txaa yuwe êena êena kajiiyu’n pu’çxnaswe´sx, masu’hme ja’da çxaa yuwe txu’deya theg puu’çxhi ji’pta pejxn ûste’.

25

Page 30: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Entidades líderes de la política de transparencia y acceso ainformación pública: Ministerio de las Tecnologías de la Información y las Comunicaciones, Departamento Administrativo de la Función Pública, Archivo General de la Nación, Secretaría de Transparencia de la Presidencia de la República, Departamento Nacional de Planeación y Departamento Administrativo Nacional de Estadística.

La información mínima requerida respecto a la estructura,contratación, servicios y procedimientos y funcionamiento de los sujetos obligados. Cuando la información se encuentre publicada en otra sección del sitio web o en un sistema de información del Estado, los sujetos obligados deben identificar la información que reposa en estos y habilitar los enlaces para permitir el acceso a la misma:

Na’wesx ew mjiw dxi’ pakwen puuçxna’ yuwe ãate ãate kajiiyu’hnxi:naa kiwete txkaahnas wala ëena ëena sütxnas, çaamtewe’sx ta’sxnas jiiçx twëe jïnas, ew ijxuunxi ma’w mjiinxitepa, naa kiwe utate üus kaja’danxi, jxuka eç jxawnxii jiiçx eçte jxuka asxnxite.

Txaa yuwe wejx thakte mee thegu naa jxu’khnxi, mjwin uuste, paknxi Mawte thegnxi jiiçx mjwin ew kase’wa’the yuwe ew ãate ãate kajiiyun puuçxnas. Ma’wen yuwe mtee ta’sxni uuste wite çam fxuthûse nxite’ mezxpa wite jxu’kh txaa’nxite kiwe walate, yuwe ew ãate ãate kajiiyu’hnas thegu ji’pta kii yuwetxa pkhaknxi uste jiiçx ãate txa´hna uusnxa txaweyçxa kajii yu’jxa’.

Yuwe tuute’, ¿kih uyutxthaw txtey u’pthe papeynxa çaam fxuthûse’nxite?

En resumen, ¿qué vamos a encontrar disponible para ser consultado en internet?

26

Page 31: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

La procuraduría Delegada para la Defensa de lo Público, la Transparencia y la Integridad lo orientará acerca del cumplimiento de la Ley 1712 de 2014 o acerca de cómo puede ejercer su derecho de acceso a información pública.

1. Eçte fxiçxha atni kajiyunxi. Registro de Activos de Información.

4. Eç yuwe walate thegn mjwinxi. El Programa de Gestión Documental.

3. txaa yuwe atxahnxi ta’sxnxi. El Esquema de Publicación de Información.

5. ktxanxi yuwe eç atxaahnxi. Las Tablas de Retención Documental.

2. Kajiyunxi Yuwe txhitxnxi jiiçx jxawnxi. El índice de Información Clasificada y Reservada.

6. Yuwe kajii yu’nxi papeyte. El Informe de Solicitudes de Acceso a la Información.

7. Txaa mazkwete pa’ka kasena uuste yuwe ãate kajii yu’nxi ta’sx paka, êene uste atxaahnxite. Los costos de reproducción de la información pública, con su respectiva motivación.

transparenciaactiva

Txaa Kiwete uta nee ikanhas new’wa’hnas ãate we’sxna, êena êena jiiçx ja’daçxa yuwe nxu’tx pejenah txteyçxaa mjwiikan txaa ikaahnxi kse sa’th kse je’z je’z pkab kse pahz mezxa maw utxan u’hçxha’ txteyçxa ãate yuwe jiiyunxis peynha atxajxa.

27

Page 32: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

¿Maa txa’ nawnas thegu ji’pthaw txaa ku’thna u’hjunas we’sx jiiçxa pkhakheçx txteyçxa mjwinas we’sx?

¿Cuáles son las responsabilidades de los partidos, movimien-tos políticos y grupos significativos de ciudadanos?

Txa’ kuuhtna u´juhnas mezxapa nasa sxabuçxa we´wnxi ji’pta txaju tekh êente wala ikaajwa’:

Los partidos y movimientos políticos tienen entonces tres responsabilidades principales:

Nawthaw jiiyuna’ yaçtey yuwe txu’denite nawkh ta’sxi’h ta’çte ikaahnxi kse sa’th kse je’z je’z pkab kse pahzte, thegnxi e) txaa ku’htna u’junas we’sx jiiçx pkhakheçx txteyçxa mjwinas we’sx txawe’sxpa ew kajiiyu’n puuçxnasta, maw-tepa tejwe’dteçxaa mjwinas we’sxta txaju txawe’sxpa yuwes pnasa’ja’ ji’pta jiiçx txaaweyçxaa pasna u’hjwe jipta Kimpa peyte.

Como vimos en páginas anteriores según el artículo 5° de la Ley 1712 de 2014, literal e), los partidos, movimientos políticos y grupos significativos de ciudadanos son sujetos obligados, por lo que estas organizaciones políticas están en la obligación de divulgar proactivamente la información bajo su control y dar respuesta a las solicitudes de información realizadas por las personas.

28

Page 33: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

ta’sxnipa txa’ ëena ëena atni: mjwiikajak ta’sxya, eç ãate ãate kutxi’çxha jiiçx çaamsu, yuwe txteçxa’ pkhakheçxa jiiçx mjwin u’the, na’we kheguna uste ptxihnah. Naa yuwe jxukanas maa nasawe’sxpa u’kajxa ãja weçxte us nenah.

Transparencia Activa: implica la divulgación, a través de medios físicos y electrónicos, de información relacionada con la organización y su funcionamiento, así como de los servicios que presta. Esta información debe ser accesible a todas las personas.

1.

Ëena ëena napa fxi’jxa’: thegu ji’ptha pkhakheçx mjwinas theyme pa’kçx jiiçx txaawey theyme pasna u’hjxa, tejwe’d jiiçx naa tudte peynxi yuwe txa’jxah.

Transparencia Pasiva: corresponde al deber de las organizaciones políticas de disponer de mecanismos que les permitan recibir y dar respuesta ágil, completa y oportuna a las solicitudes de información.

2.

Yuwe kaajiiyu’nxite mjwinxi: mjwi ji’ptha dxi’ pakweya txteyçxa ja’daçxa txaa yuwe kaajiiyun mjwinxite txtey kase’kan nme’tepa, na’we theyme ya kajiiyu’ juna,txaawey dukjxa jiiçx nwewçx txahjxa’.

Gestión de información: deben adoptar instrumentos que permitan asegurar la gestión de la información desde su producción hasta su disposición final, así como también que faciliten la divulgación, entrega y protección.

3.

transparenciaactiva

¿Kih yuwepa weh jweçxapa mawtepa ji’ptxnakajiiyu’jxa txaju kuhtna u´juhnas we’sx?.

¿Qué información mínima obligatoria deben publicar entonces los partidos y movimientos políticos?

29

Page 34: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Naw ikaahnxi yuwete pahz ikaahnxi eçkan tekh je’z pkab kse taçte, kuhtna u´juhnas we’sx txaawe’sx jxukanaspa yuwe ãate ãate kajiiyu’nas we’sxpa çaam pnasa’jwa’ “ëena ëena txkahnxis ukaçxa jxuka jiyuwa’the”.Naa thegnxi txaate ya’ uyya’ yuwe ajadkhaw mawtepa txaa yuwe ktxaawa’ja ikaahnxi kse sa’th kse’ je’z je’z pkab kse paz. Naw txaan thegte naa yuwe kajiiyu’n puuçxnas a’, jiiyu ji’ptha yuwe mawnaspa txaa fxiy kase’je txna eç isa’ txaweyçxa mezxa txaweynas,Mawte ju’gu thegnasçxa pkhakheeçx mjwinas ãate we’sx mezxa paaçte mjwinas.

De acuerdo con el artículo 4° del Decreto 103 de 2015, los partidos o movimientos políticos como todos los sujetos obligados deben crear en su sitio web la sección particular “Transparencia y Acceso a Información Pública”. En este vínculo podremos encontrar la información mínima de obligatoria divulgación de acuerdo con la Ley 1712 de 2014. No obstante y de acuerdo a la naturaleza de los sujetos obligados, debe entenderse que algunos tipos de información pueden variar por documentos similares o equivalentes, dependiendo si se trata de una organización pública o privada.

Yuwe kaja’danxi jxu’te êena kajiiyu’nxi:

Información respecto a la estructura del sujeto obligado:

Tasxnxi jxukh mjwinxi: pnasa’nxi mezxa atxa’n kthegu’nxi jiiçx ãate fxiysa Jxuka ew ãate ãate paaçteçxa mjwinas mezxa ikaançxa u’phnas, jxukate mjwinas, mjwin jiiçx txteçxa mjwina.

Descripción de la estructura orgánica: organigrama o esquema gráfico y legible que describa de manera clara todos los órganos internos o dependencias de dirección, administración, funcionamiento y control.

30

Page 35: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Mjwin jiiçx mawtepa we’sx: mjwinxite yuwe pkhanas txteyçxa’ u’hkhan kiwe pe’la uta kuuhtna u´juhnas we’sx txkanas na eç nejwe’sx txtey yuu ji’pta’.

Mtee mjwinxi ji’phu nxa’çxha jiiçx kih yuwete: mtee mjwin usnxa’pçxa pkakhen mezxa Jxuka kiwe pe’la uta txawa’the, çxhabsu, kiwe pe’la isa’ çam yuwe puywe’wsa wa’ jiiçx / mezxa tejwed mjwin.

Funciones y deberes: relación de las funciones y deberes establecidos en la normatividad nacional para partidos y movimientos políticos a nivel constitucional, legal y regulatorio.

Ubicación de sedes y áreas: localización física de todas las sedes del partido o movimiento en el territorio nacional, incluyendo ciudad y departamento, números de teléfono y/o líneas de atención.

Êen nasa we’sxtxka mjwiiwa’

Horarios de atención al público.

Txu’denxi mezxa kiwe pe’lasu: mjwin jxu’de’nxi mjwinas we’sx isah, mezxa puytheçxa usnxi pkhakte kuuthnas we’sx pwe’sx.

Divisiones o departamentos: descripción de las funciones de unidades, o cinas o departamentos internos que conforman el partido o movimiento.

Vxuu te jiiçx mjwin at u’hnxi:

Presupuesto y plan de acción:

31

Page 36: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Presupuesto general: presupuesto anual de funcionamiento del partido o movimiento.

Vxuu tejwe’d teeçxa thegnxi: vxuu a’kafxte ah mjwin txutenas mezxa pkhakhenas.

Mjwin vxuute kse a’kafxte: A’kafxte êen isate mjwin yuju’wa’ txuteçx mezxa pkhakheçx u’junaste we’sx, eç ma’ kaan uste txaa nasatx kateka’naste. ’Jxuknxi yuwe ew ãate ãate tasx u’hnxi’ nasa kateka’naste we’sx,yuwe tasxnxi makwe vxuu puusxna kuhtna u’juçxpa.

Ejecución presupuestal histórica anual: presupuesto anual de funcionamiento ejecutado por el partido o movimiento, en el formato establecido por el Consejo Nacional Electoral. Enlace al aplicativo ‘Cuentas Claras’ del Consejo Nacional Electoral, en el que se encuentran pública los reportes de ingresos y gastos de las campañas en las que ha participado el partido o movimiento.

Nasa mjwinas we’sx:

Talento Humano:

Directorio de empleados y funcionarios: directorio de todas las personas empleadas y contratadas por el partido o movimiento político, que incluya:

Mjwinas we’sx jiiçx ikaahnaswe’sx: nasa mjwinas we’sx pkhasx txa’nxi jiiçx pakwenxi ku’tna u’junas pwe’sx, kih akna u’hnxi.

32

Page 37: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Yaase jiiçx kiwe yaase tejwed. Kiwe walate,kiwe pe’late jiiçx çxhab upxnxi.

Nombres y apellidos completos. País, departamento y ciudad de nacimiento.

Piyanxi yuwe, mjwinxi yuwe pkhaknxi jiiçx açxakwe yuwe piynxi.

Mjwinxi, kih mjwin pu’çxnas, maa mjwin uste, çaam yuwe ta’sxnxi, jiiçx çaam yuwe puywe’wsa mjwinte jiiçx vxuute yuwe thegnxi.

Formación académica, experiencia laboral y profesional.

Empleo, cargo o actividad, dependencia en la que presta sus servicios, dirección de correo electrónico y teléfono institucional y escala salarial.

Mjwin weh pxiynxi Jxuka ta’sxi jipha,maa, mazkwete mjwiisçxa mawen takçxpa jiiçx ma’wen pkaçx mjwinxa’pçxpa.

En caso de contratos de prestación de servicios relacionar, objeto, valor total de los honorarios, fechas de inicio y de terminación.

Êen nasa kateka’ êente’, txaawe’sx nasa mjwin pakweçxa katekaja ji’pta,

Durante el periodo electoral, el directorio debe incluir también a personas contratadas como gerentes, auditores y contadores de campañas.

Dxi’ pwednxi, yuwe thegnxi jiiçx we’wna:

Planeación, decisiones y política:

33

Page 38: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Txahnxi, Jxuka thegnxi jiiçx maw mjwiwa’ nwe’wnxi,dxi’ thegnxi mezxa mawçxa thegnxi: Kiwe uta tejwe’çxa ikaahnxi txaa mjwin u’hkhan ku’htna u’junaswe’sxjii( eç nejwe’sx,ikaahnxi, txude ikaahnxi jiiçx yuwe pheu’hnas), jiiçxa’ puythewe’sx yuwe thegnxi kuhnas pwe’sx.Naa yuwe mawtepa spa’txya ewuna jiiçx pkhakna ta’sxnxi isa’,maw thegçx ikaahnxipa maw êen kutxi’nhitepa, wejx estey we’sx mak jxupah. Naa ikaahnxi puythepa kajiiyu’nxi usu’ ji’pha txaa tãç êen skhewte.

Normas generales y reglamentarias, políticas, lineamientos o manuales: normas de carácter nacional que rigen el funcionamiento de los partidos y movimientos políticos (Constitución Política, leyes, decretos y resoluciones), además de la normatividad interna del partido o movimiento. Esta información debe ser descargable y estar organizada por temática, tipo de norma y fecha de expedición, de la más reciente hacia atrás. La normatividad interna debe ser publicada dentro de los 5 días siguientes a su expedición.

Metas y objetivos de las unidades administrativas: descripción de metas y objetivos de gestión y/o desempeño, de acuerdo con la planeación de la organización, asociados a los órganos internos y dependencias del partido o movimiento.

Mjwin u’hwa’ isa jiiçx kutxi’n u’jxa Pkhakhn mjwii isah: mjwin ãate kutxi’nha jiiçx kutxihna jiiçx/ mezxa ew kaseen uste, maw thegnxi mjwiwa’ ji’pçxa pkhakheçxa, ja’daçxa thegna u’hjnxi puythe jiiçx kuhtna u’junas sxabuçx mjwinas.

Indicadores de desempeño: indicadores generales del partido o movimiento así como de sus órganos internos.

Ta’sxn u’jna mjwinxi: jxuukay ta’sxnxi mjwinxi ku’tna u’junas na’we maw yuwe thegnxi puy thewe’sx.

34

Page 39: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Descripción de procedimientos para la toma de decisiones: políticas, manuales o lineamientos del partido o movimiento, así como procesos o procedimientos de nidos para la toma de decisiones

Contenido de toda decisión y/o política adoptada que afecte al público, junto con sus fundamentos: descripción y justificación de las decisiones tomadas por el partido o movimiento.

Yuwe txu’den mjwin thegnxi: ikaahn, dxi’ txa’nxi mezxa tejwe’teçxa thegnxi ku’tna u’junas pwe’sx yuwe thegnxi, na’we mawtepa mezxa atxa’nha u’hnxi txteyçxa mjwiwa’.

Ma’wte we’wnxite jiiçx pkhakheçx ewmee ûus yatxte’ nasatxi ewmee ya’ yuunah, ja’daçxaa ûus yaatxinxi: thegnxi jiiçx ûus pakwenxi pkhakhenxi we’sx.

Eçte fxi’jnxi mezxa ma’wte nasapa pu’çxya’ ewutxnah pkhakheçx fxi’jnxite: Papeynxite thegçxa’ utxate thegwa’ jiiçx ma’wsapa pkhakheçx ûus yaatxnas.Naa thegnxinxu’ nee we’wenah kim puçxwa’tepa, ãate jiiçx çaamsu kajiiyu’jxa ewutxna jiiçx kimtepa yu’txpetepa jiiçx peethegu’jxa’ txteyukan.

Metas y objetivos de las unidades administrativas: descripción de metas y objetivos de gestión y/o desempeño, de acuerdo con la planeación de la organización, asociados a los órganos internos y dependencias del partido o movimiento.

Thegnxi:

Control:

35

Page 40: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Todos los informes de gestión, evaluación y auditoría: informes internos y externos de gestión, evaluación y auditoría del partido o movimiento político.

xuka mjwinxi ta’sxnxite jiiçx thegnas: dxiite jiiçx ekasuu mjwinxi ta’sxnxi, nee we’wnxi jiiçx thegnxi pkhakheçx ûus yaatxnas we’sx.

Dxiite we’sx jiiçx ekawe’sx eçte fxi’jnxi thegnxi, nee we’wnxi jiiçx pethegu’nxi: pkhakheçx ûus we’wnxite, eç fxi’nxi jiiçx ma’w thegwa’thepa ( thegnas, mjwinas, nasa puçxnas ûus yaatxnas, etc), txaa dxiite jiiçx ekate ûsnas ûus yaatxsa we’sx, txawte txtey yuukan thegutxnah, txaweyte teeçxnaspa kajiiyu’jxa ewunah.

Todos los mecanismos internos y externos de supervisión, notificación y vigilancia: relación de los entes, mecanismos y tipos de control fiscal, administrativo, social, político, etc.), que existen al interior y exterior del partido o movimiento político, con el fin de hacer un seguimiento efectivo a la gestión del mismo, así como la forma en que un particular puede comunicar una irregularidad ante la entidad responsable.

Mjwiwa’ nee we’wnxi:

Contratación:

Mjwinxi nee we’wnxite sûtxnxi: vxuu pa’kate mjwiwa’ pkhakheçx ûus yaatxi we’sx çaamte fxi’ja ji’phutxnah mjwinxa ewuya’ _ SECOP- jiiçx kmaji’nasa’ çaamsu kajiiyu’juna.

Contrataciones adjudicadas para la correspondiente vigencia: los contratos con cargo a recursos públicos de los partidos y movimientos políticos deben registrarse en el Sistema Electrónico para la Contratación Pública – SECOP- y las organizaciones deben publicar el enlace a este sistema en su sitio web.

36

Page 41: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Ûus yaatxnxi, mawte jiiçx ikaahnxi ma’wte ji’phuwa’thepa jiiçx weywa’:mjwiwa’ jiiyunxi mezxa Mawte nee we’wnxi thegnxite mezxa’ weynxi Mawte skhewn usnxi, txtepa nee we’wya ewtxna Mawte mjwiwa’tepa; mjwiwa’ sutxya ewutxnah; pa’kya’ jiiçx kuutnxipas thegutxna; eçte fxi’nxite thegçxa jiiçx pethegu’çxha wite matx yuu.

Políticas, procedimientos y lineamientos en materia de adquisiciones y compras: manuales de contratación o descripción de las normas internas del partido o movimiento sobre adquisición y compra de bienes y servicios, las cuales pueden incluir modalidades de contratación; capacidad para contratar; recepción y evaluación de ofertas; mecanismos de control y vigilancia, entre otros.

Pheju’nxi jiiçx pu’çxnxi:

Trámites y servicios:

Servicios que brinde al público, incluyendo normas, formularios y protocolos de acción: información sobre actividades ofrecidas por el partido o movimiento a sus militantes o al público en general.

Nasatx puçxnxi, Mawte ikaahnxitepa, eçte asxnxite jiiçx ma’wte yuuwa’thepa: mjwiwa’ ta’sxnxi kajiiyunxi pkhakhe ûus yaatxsa we’sx mezxa jxuukaysa we’sx.

37

Page 42: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

Pheju’nxite ewu meete’, ikaahnxi we’wnxite, mawtepa, maw pa’katepa jiiçx eç asxnxi ma’w pejxtepa: maw’ yuuzxa txaa ûus yaatxsawe’sx nxak utxaya’ ewuuya’; ma’wte knay zxapa, txitxnxi jiiçx kim mjwinxa u’kawathepa; eçte fxi’nxite ukhemete’ ikaahnas we’sx ûus yatxnxi, mezxa wite matx yuu.

Trámites que se pueden agotar en la organización, incluyendo la normatividad relacionada, el proceso, costos asociados y formatos requeridos: información relacionada con los procedimientos para la afiliación al partido o movimiento; los mecanismos de postulación, selección e inscripción de candidatos a cargos y corporaciones de elección popular; los mecanismos de impugnación de las decisiones adoptadas por los órganos de dirección, entre otros.

Fxi’jnxi thegnxi:

Datos abiertos:

Fxi’jnxi thegnxi: pkhakheçx ûus yatxnas we’sxa’ eçte ma’w fxi’nxi u’ptepa, mezxa çaamsu mak yuu mezxa yuwe ta’sxnxi, txteyunximee ji’pthe txkaahnxisu mezxa ku’lete, theyme eçte fxi’nxi usyuutxnah ayte xls, csv, rdf o docx.

Datos abiertos: la organización política deberá propender porque toda la información contenida en bases de datos en medios electrónicos o sistemas de información, que no tengan excepción de acceso de carácter constitucional o legal, esté disponible en formato de dato abierto tales como xls, csv, rdf o docx.

38

Page 43: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

transparenciaactiva

Kajiiyu’çxha tasxnxi Registro de activos de información.

Jxuka kajiiyu’nxi, paatxhi’khnxi jiiçx ma’wen paswa’thepa. Informe de todas las solicitudes, denuncias y tiempo de respuesta.

Ta’sxna taknxi txitxnxi jiiçx jxawnxi. Índice de información clasificada y reservada.

Ksxawnxi yuwe ta’sxnxi / pkhakhçxa ta’sxnxi. Esquema de publicación de información/registro de publicaciones.

Eç pkhakhçx jxawnxi. Tablas de retención documental.

Eç pkhakhçx pkhakheçx mjwinxi. Programa de gestión documental.

Eç kutxi’the ma’w pa’kate. Costos de reproducción de información pública.

Mawte mjwiçxa kajiiyunxite:

Instrumentos de Gestión de Información:

39

Page 44: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores

40

Page 45: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores
Page 46: Castellano nasa yuwe ABC transparencia activa · Directora Proyecto: Lorena Burbano Samboni Diseño, diagramación e ilustración: Fabián Suárez Valencia @FabiSuarezGo Traductores