Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı

Çevre ve Orman BakanlığıÇevre Yönetimi Genel MüdürlüğüAtık Yönetimi Dairesi Başkanlığı

““Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”

Sadiye BİLGİÇ KARABULUTKimya Mühendisi

KAPSAM

• Tehlikeli Atık Nedir ?

• Mevzuat ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

• Tehlikeli Atık Yönetim Planları

• Ara Depolama

• Geri kazanım

• Düzenli Depolama

• Yakma

• Lisans Prosedürü

• Mevcut Durum (Atık Miktarı ve Bertarafı)

TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?

İnsan sağlığına ve çevreye zarar verebilecek,

Tutuşabilen

Enfeksiyon yapıcı

Tahriş edici,

Zararlı,

Toksik,

Kanserojen,

Korozif gibi tehlikeli kabul edilen özelliklerden birini veya

birden fazlasını gösteren atıklara “tehlikeli atık” denir.


Çevre Kanunu – Madde 2:

Fiziksel, kimyasal ve/veya biyolojik yönden olumsuz etki yaparak ekolojik denge ile insan ve diğer canlıların doğal yapılarının bozulmasına neden olan atıklar ve bu atıklarla kirlenmiş maddeler.


TAKY – Madde 4:

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek IV listesinde (A) işareti ile gösterilmiş atıklar,

Listede (M) işareti ile gösterilen atıklardan AYGEİY-Ek III B de verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahip olan atıklar,

Ayrıca doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-3 A’da veya EK-3-B’de bulunup Ek-4’te verilen maddeleri içeren atıkların, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-III A’daki özelliklerden bir veya birkaçına sahip olmaları ve aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-III B’de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılan atıkları,”


EK-III BTEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI

a) Parlama noktası ≤ 55 0C,b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥

%0,1 olması,c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %3 olması,ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %25 olması,d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥

%1 olması,e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥

%5 olması,f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥

%10 olması,g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %20 olması,ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam konsantrasyonun ≥

%0,1 olması,h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %1 olması,ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki

konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3 maddesindeki

konsantrasyonun ≥ %5 olmasıj) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2 maddesindeki

konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3 maddesindeki

konsantrasyonun ≥ 1 de olması


Yönetimleri özel yöntemler gerektiren;

• atık yağ, • tıbbi atıklar, • PCB/PCT içeren atıklar, • atık akü-pil • elektronik atıklar gibi

tehlikeli atıklar “Özel Atık” olarak tanımlanmaktadır.

TEHLİKELİ ATIK MEVZUATI

2872 sayılı Çevre Kanunu (Değişik 5491)

Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımı ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi - 20.09.1994

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği – 14.03.2005

Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik – 05.07.2008

Atıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar Hakkında Tebliğ - 22.06.2005

Tanker Temizleme Tesisleri Tebliği – 29.01.2009

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr

2872 sayılı ÇEVRE KANUNU

Madde 8 - Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.

Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.


Madde 11 – Üretim, tüketim ve hizmet faaliyetleri sonucunda oluşan atıklarını alıcı ortamlara doğrudan veya dolaylı vermeleri uygun görülmeyen tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri atıklarını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarak arıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve öngörülen izinleri almakla yükümlüdürler.

Atık üreticileri uygun metot ve teknolojiler ile atıklarını en az düzeye düşürecek tedbirleri almak zorundadırlar.

Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esaslar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

Geri kazanım imkânı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir.


Madde 11 – Tehlikeli atık üreticileri, yönetmelikle belirlenecek esaslara göre atıklarını bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler.

Atık geri kazanım, geri dönüşüm ve bertaraf tesislerini kurmak ve işletmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler, yönetmelikle belirlenen esaslar doğrultusunda, ürün standardı, ürünlerinin satışa uygunluğu ve piyasadaki denetimi ile ilgili izni, ilgili kurumlardan almak kaydı ile Bakanlıktan lisans almakla yükümlüdür.

Evsel atıklar hariç olmak üzere, atık taşıma ve/veya toplama işlerini yapan kurum veya kuruluşlar Bakanlıktan lisans almak zorundadır.


Madde 12 – İlgililer, çevre kirliliğine neden olabilecek faaliyetleri ile ilgili olarak, kullandıkları hammadde, yakıt, çıkardıkları ürün ve atıklar ile üretim şemalarını, acil durum plânlarını, izleme sistemleri ve kirlilik raporları ile diğer bilgi ve belgeleri talep edilmesi halinde Bakanlığa veya yetkili denetim birimine vermek zorundadırlar.

Madde 13 - Tehlikeli atıkların ithalatı yasaktır.

Tehlikeli atıkların tanımı ile tehlikeli atıkların oluşum aşamasından itibaren toplanması, ayrılması, geçici ve ara depolanması, geri kazanılması, yeniden kullanılması, taşınması, bertarafı, bertaraf sonrası kontrolü, ihracatı, transit geçişi, ambalajlanması, etiketlenmesi, denetimi ve atık yönetim plânlarının hazırlanması ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlıkça yayımlanacak yönetmelikle belirlenir.


Madde 13 - Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı faaliyetlerinde bulunanlar, bu Kanun ile getirilen yükümlülükler açısından müteselsilen sorumludurlar. Sorumlular bu Kanunda belirtilen meslekî faaliyetleri nedeniyle oluşacak bir kaza dolayısıyla üçüncü şahıslara verebilecekleri zararlara karşı tehlikeli kimyasal ve tehlikeli atık malî sorumluluk sigortası yaptırmak zorunda olup, faaliyetlerine başlamadan önce Bakanlıktan gerekli izni alırlar.

Basel Sözleşmesi

(Tehlikeli Atıkların Sınırlarötesi Taşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Sözleşme)

28 Aralık 1993 tarihli ve 3957 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunan sözleşme, 7 Mart 1994 tarihli ve 94/5419 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak, 15 Mayıs 1994 tarih ve 21935 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmıştır.

Amaç: Tehlikeli ve diğer atıkların oluştukları yerde bertaraf edilmesini

sağlamak Atıkların oluşumunu minimize etmek Tehlikeli ve diğer atıkların sınırötesi hareketlerini azaltmak.

http://www.cevreorman.gov.tr/mevzuat/basel.doc http://www.basel.int/

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği

Amaç:Tehlikeli atıkların üretiminden nihai bertaraf edilmesine kadar çevreyle uyumlu yönetiminin sağlanması

Kapsam:Tehlikeli atıkların;

- toplanması, - tesis içinde geçici depolanması, - ara depolanması, - taşınması, - geri kazanılması, - nihai bertarafı,- ithalat ve ihracatına ilişkin yasak sınırlama ve yükümlülükleri,

alınacak önlemleri yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki teknik sorumluluklar

Atığın Yönetimine İlişkin İlkeler (1):

Atığın kaynağında en aza indirilmesi esastır.

Atık yönetiminin her safhasında sorumlu kişiler, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek tedbirler alırlar.

Atıkların yarattığı çevresel kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı atık üreticileri, taşıyıcıları, bertaraf ediciler kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.

Atıkların yönetiminden kaynaklanan her türlü çevresel zararın giderilmesi için yapılan harcamalar “kirleten öder” prensibine göre atıkların yönetiminden sorumlu olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından karşılanır.



Atıkların, Bakanlıktan lisans almış bertaraf tesisleri dışında üçüncü kişiler tarafından ticari amaçlar ile toplanması, satışı ve bertaraf edilmesi, diğer yakıtlara karıştırılarak yakılması yasaktır.

Atıklar fiziksel, biyolojik ve kimyasal ön işlemler haricinde kesinlikle doğrudan başka bir madde veya atıkla karıştırılamaz veya seyreltilemez.

Her türlü atığın ithali, Yönetmeliğin 41 inci maddesinde belirtilen hükümler saklı kalmak kaydıyla yasaktır.




Bertaraf tesislerine tehlikeli atıkla karışık atık gelmesi durumunda öncelikle ayrıştırılmalıdır, ayrıştırmanın mümkün olmadığı durumda atığın tamamı tehlikeli atık olarak bertaraf edilmelidir.

Atıkların tesis içinde geçici depolanması esastır. Ancak bunun mümkün olmaması durumunda üreticiye ait gerekli koşullara sahip uygun bir alanda geçici depolama yapılması mümkündür.

Tehlikeli Atık Yönetiminden Sorumlu Taraflar

BAKANLIKBAKANLIK

VALİLİKLERVALİLİKLER

YERE

L YÖ

NETİM

LER

YERE

L YÖ

NETİM

LER

ATIK ÜRETİCİSİ

ATIK ÜRETİCİSİ

BERTARAF EDEN

BERTARAF EDEN

TAKY - Madde 9 :

Atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli

tedbirleri almak,

ATIK YÖNETİM POLİTİKALARI

• Atıkların kaynağında azaltılması,

• Kaçınılmaz olarak ortaya çıkan atıkların öncelikle geri kazanılması,

• Yeniden kullanılması, geri dönüşümü

• Atıkların nihai bertaraf edilmesinin sağlanması

Atık Üreticisinin Yükümlülükleri


TAKY - Madde 9 :

Atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini,

Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek

şekilde atık yönetimini sağlamak,

Üç yıllık atık yönetim planını hazırlayarak Valilikten onay

almak,

Tehlikeli Atık Yönetim Planı: Atıkların çevreyle uyumlu bir

şekilde yönetimini sağlamak üzere hazırlanan kısa ve uzun

vadeli program ve politikalardır.

Atık Yönetim Planı

– Atık kodları ve miktarları,

– Varsa geçici depolama alanı ile ilgili bilgiler,

– Atıkların ne kadarının geri kazanıldığı,

– Ne kadarının bertarafa gönderildiği,

– Atıkların gönderildiği geri kazanım ve bertaraf tesislerinin isim

ve adresleri,

– Varsa atıklara uygulanan ön işlemler,

– Tesis içinde atık minimizasyonu için yapılan işlemler

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/belge/atikyonetimplani.doc

• Atık Üreticileri, üç yıllık Atık Yönetim Planını hazırlayarak

Valilikten onay alır.

• Mahalli İdareler, evlerden kaynaklanan tehlikeli atıkların

yönetimine ilişkin planlarını Mahalli Çevre Kuruluna sunar.

• Valilik, atık üreticisinin ve belediyenin atık yönetim

planlarını esas alan 3 yıllık “İl Tehlikeli Atık Yönetim

Planını” hazırlayarak Bakanlığa sunar.

• Bakanlık, bölgesel atık yönetim planlarını hazırlar.

Atık Yönetim Planı


TAKY - Madde 9 :

Atıklarını tesislerinde geçici olarak depolaması durumunda Valilikten izin almak

Atıkları fabrika sınırları içinde uluslar arası kabul görmüş standartlarda uygun konteynırlar içerisinde geçici olarak muhafaza etmek

Geçici Depolama Nedir?Atıkların - Ara depolama, - Geri kazanım,- Bertaraf,- Tesis içinde tekrar kullanımı öncesinde geçici depolanması.

Nerede Yapılır?- Tesis içinde,- Üreticiye ait uygun bir alanda.

İzin/Lisans Prosedürü?- Atık üretimi ≥1000 kg/ay Geçici Depolama İzni

İÇOM (en fazla 6 ay süreyle)

Geçici Depolama


TAKY - Madde 9 :

Ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atık miktarı altı bin kilogramı geçmemek kaydı ile Valilikten izin almaksızın atıklarını arazisinde en fazla yüz seksen gün geçici depolayabilir. Bu durumda herhangi bir tehlike halinde arazide önlem alabilmek için en az bir kişiyi görevlendirmekle ve bu kişinin, adını, telefonunu Valiliğe bildirmekle yükümlüdür.

Nasıl Olmalıdır?

- Atıklar tesis ve binalardan uzak olmalı,

- Beton saha üzerinde uluslar arası standartlardaki konteynırlarda,

- Konteynır üzerinde “tehlikeli atık” ibaresi, miktar, tarih yazılmalı,

- Konteynırlar kapalı olmalı,

- Reaksiyona girmeyecek şekilde depolanmalı.

Geçici Depolama

Kötü Örnekler

Geçici Depolama

Kötü Örnekler

Geçici Depolama

İyi Örnekler

Geçici Depolama


Ürettiği atıklarla ilgili kayıt tutmakla, atığını göndereceği

lisanslı geri kazanım yada bertaraf tesisinin istemiş olduğu

uluslararası kabul görmüş standartlara uygun ambalajlama

ve etiketleme yapmakla,


Atık taşımacılığında mevcut uluslararası standartlara

uymak,

Atığın niteliğinin belirlenmesi için yapılan harcamaları

karşılamak,

("kirleten öder" prensibi)


Kaza sonucu veya kasti olarak

atıkların dökülmesi ve bunun

gibi olaylar vuku bulduğunda

Valiliği bilgilendirmek ve kaza

tarihi, kaza yeri, atığın tipi ve

miktarı, kaza sebebi, atık

bertaraf işlemi ve kaza yerinin

rehabilitasyonuna ilişkin bilgileri

içeren raporu Valiliğe sunmak,

TAKY - Madde 9 :

• Üretilen atık tür ve miktarına ilişkin atık beyan formunu

her yıl doldurarak Valiliğe göndermek,

Tehlikeli Atık Beyan Sistemi (TABS)

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr


TAKY - Madde 9 :

Atıklarını kendi imkanları ile veya kurulmuş lisanslı atık

bertaraf tesislerinde gerekli harcamaları karşılayarak

bertaraf etmek ve bertaraf işleminin tamamlandığını

yetkililere bildirmek,



TAKY - Madde 9 :

Atıkların bertaraf edilmesi amacıyla belediyelerle ya da gerçek ve tüzel

kişilerle ortak atık bertaraf tesisleri kurmak ve gerekli harcamalara

katkıda bulunmak.

TAKY - Madde 10 :

• Bertaraf tesislerini Yönetmelikteki standartlara uygun olarak teşkil

etmek ve proje halinde iken ön lisans almak,

• İşletme planını her yıl Bakanlığa sunmak,

• Acil önlemlerle ilgili eğitimli personel bulundurmak ve acil durum söz

konusu olduğu zaman Bakanlığa bilgi vermek,

• Atığın tesise girişinde bertaraf işleminden önce atığın fiziksel ve

kimyasal analizini yapmak, atığın taşıma formunda belirtilen atık

tanımına uygunluğunu tespit etmek,

• Kabul ettiği atığın taşıma formunu imzalamak ve 30 gün içinde üreticiye

göndermek,

Bertaraf Edenin Yükümlülükleri

TAKY - Madde 10 :

• Taşıma formu olmaksızın atık kabul etmesi halinde Bakanlığa bilgi

vermek,

• Tesisin işletilmesi ile ilgili Bakanlığın öngördüğü işleri yapmak,

• Tesisin kapatılması için kapatma planını yaparak 180 gün önceden

Bakanlığa bildirmek,

• Faaliyetleri hakkında atığın tesise kabul tarihi, atığın kaynağı, miktarı,

taşınım türü ve bertaraf/geri kazanım yöntemi gibi bilgileri içeren

raporlarını Valiliğe göndermek ve 5 yıl boyunca saklamakla,

Bertaraf Edenin Yükümlülükleri

Ek YakıtEk Yakıt

İhracatİhracat

Düzenli Depolama

Düzenli Depolama

Ara Depolama

Ara Depolama

Geri Kazanım

Geri Kazanım

Tehlikeli Atık Yönetimi

YakmaYakma

• Nihai bertaraf veya geri kazanım için uygun yer bulunamaması durumunda ya da bertaraf / geri kazanım tesislerine ulaştırılmadan önce atık miktarının yeterli kapasiteye ulaşması amacıyla atıklar ara depolarda depolanabilir.

• Ara depolama tesisleri için Bakanlıktan ön lisans ve lisans alınması zorunludur.

Ara Depolama

Ara Depolama Tesisinin Özellikleri

Ara depolama ve işleme tesislerinde;

a. Giriş, depolama ve çalışma kısımları,

b. Yangın söndürme sistemleri,

c. Boruların, hazne ve kapların temizlenmesi için temizleme sistemleri,

d. Taşan ve dökülen atıkların toplanması için yeterli absorban, nötralizan

bulunmalıdır.

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/evsel/12.doc

Ara Depolama Alanları

Ara Depolama – Ek Hizmet Birimleri

• Kantar• Atık kabul bölümü (büro dahil)• Yemekhane, soyunma yeri, duş• Araç parkı• Laboratuar• Boşaltma/ yükleme yeri• Atık işleme ve ambalaj temizleme yeri• Kamyon temizleme yeri • Yangın atıksuyu ve dökülen atık toplama sistemi• Atıksu arıtma tesisi

Ara Depolama – Sigorta

2872 sayılı Çevre Kanunu ve 13 Temmuz 2009 tarih ve 11429 sayılı Bakan Olur’u kararı gereği;

1. Müteselsilen sorumluluk hususunu içeren protokol /sözleşme veya,

2. Mali sigorta veya,

3. Sigorta bedeline eşdeğer teminat mektubu.

Geri Kazanım

• Madde 16 gereğince atıkların

- ekonomiye katkı sağlaması ve

- nihai bertarafa gidecek atık miktarının azaltılması amacıyla geri kazanılması esastır. Atıkların geri kazanımında AYGEİY (Ek 2-B) de verilen işlemlerden herhangi biri uygulanır.

• Tehlikeli atık geri kazanım tesislerinin Bakanlığımızdan Ön Lisans ve Lisans alması gerekmektedir.

Geri Kazanım

Bir tesisten çıkan atık;• Başka bir tesisin

hammaddesi• Katkı maddesi• Temizleyici, koruyucu

maddesi• İşlemler için ilave malzeme (dolgu, üst örtü gibi)olabilir.

Atıkların Geri Kazanılması ve Tekrar Kullanılması

Diğer atık bertaraf yöntemleri ile karşılaştırıldığında en ekonomik olanıdır,

Atık miktarını ve hacmini azaltır, Depolama sahalarının kullanım ömrünü uzatır, Hammaddeden tasarruf sağlanır, Doğal kaynaklar korunur, Enerjiden tasarruf sağlanır, Çevre duyarlılığı artar, Geleceğe yatırım yapılır

Geri Kazanım/Bertaraf Tesislerine Lisans Verilmesi

Madde 27 ÇED Belgesi Fizibilite Raporu Mühendislik Proje ve Raporları Ek-13- Ön Lisans projeye verilmektedir.- Ön Lisans ile atık alımı yapılamaz.

Madde 28 Ek-14 Ön Lisans verilen tesis projesinin işletmeye hazır olduğu

belirtildikten sonra Bakanlıkça uygun görüldüğünde Geçici Çalışma İzni veya Lisans verilir.

Geri Kazanım/Bertaraf Tesislerine Lisans Verilmesi

01.04.2010 tarihinden itibaren tüm izin ve lisanslar

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

kapsamında yapılacaktır.

Mevcut Durum (Atık miktarı ve bertaraf yöntemleri)

2003 2008

Tesis Sayısı 18 131

Kapasite 80.000 t/y 543.000 t/y

20032008

Tehlikeli Atık Geri Kazanım Tesisleri Mevcut Dağılımı

DÜZENLİ DEPOLAMA

Yönetmeliklera) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğib) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğic) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğid) Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği

AB Mevzuatıa) 99/31/EC Düzenli Depolama Direktifib) 2003/33 Atıkların Düzenli Depolama Sahalarına Kabul Kriterlerine İlişkin

Konsey Kararı

AB ATIK MEVZUATININ ULUSAL MEVZUATA UYUMLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARI

Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı

• Geri kazanımı mümkün olmayan atıklar• Geri kazanım işlemi sonrasında bakiye olarak kalan atıklar

DÜZENLİ DEPOLAMA

• Atıkların çevre üzerindeki olası olumsuz etkileri önleyecek teknik altyapı

• Zemin geçirimsizliği

• Kademeli işletme

TAKY-Madde 4:

AYGEİY-Ek IV’de (A) işareti ile gösterilmiş atıklar,

Listede (M) işareti ile gösterilen atıklardan AYGEİY-Ek III B’de verilen tehlikeli atıkların eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahip olan atıklar,

Doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak Ek 3-A’ da bulunan veya Ek 3-B’ de bulunup Ek 4’de verilen maddeleri içeren atıkların, AYGEİY-Ek IIIA’daki özelliklerden bir veya birkaçına sahip olmaları ve AYGEİY-Ek IIIB’de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılmaktadır.

TEHLİKELİ ATIK NEDİR ?

DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri

EK-III BTEHLİKELİ ATIK EŞİK KONSANTRASYONLARI

a) Parlama noktası ≤ 55 0C,b) Yüksek seviyede zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,c) Zehirli olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun ≥

%3 olması,ç) Zararlı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam konsantrasyonun

≥ %25 olması,d) R35’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %1 olması,e) R34’e göre aşındırıcı olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %5 olması,f) R41’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir ya da birden fazla maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %10 olması,g) R36, R37 ve R38’e göre tahriş edici olarak sınıflandırılan bir veya daha fazla

maddedeki toplam konsantrasyonun ≥ %20 olması,ğ) Kategori 1 ya da 2’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddelerdeki toplam

konsantrasyonun ≥ %0,1 olması,h) Kategori 3’de kanserojen etkisinin olduğu bilinen bir maddedeki toplam

konsantrasyonun ≥ %1 olması,ı) R60 ya da R61’e göre üreme yetisini azaltıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2

maddesindeki konsantrasyonun ≥%0,5 olması, i) R62 ya da R63’e göre üreme yetisini azalttığı özelliği ile sınıflandırılan kategori 3

maddesindeki konsantrasyonun ≥ %5 olmasıj) R46’ya göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 1 ya da 2

maddesindeki konsantrasyonun ≥ 0,1 olması, k) R40’a göre kalıtımsal değişikliklere yol açıcı olarak sınıflandırılan Kategori 3

maddesindeki konsantrasyonun ≥ 1 de olması

DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Eluat

1 litre distile su

100 gr. atık

24 saat çalkalanır.

Süzülerek katı kısım ayrılır.

Sıvı analiz edilir.

Sınır değerlerle kıyaslanır.

Atık içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal ve ya biyolojik işlemlerle su fazına geçirilmesi

DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Ek 11A

DÜZENLİ DEPOLAMAAtıkların Düzenli Depo Tesislerine Depolanabilme Kriterleri – Ek 11A

Sınır değerlerinden yalnızca biri aşılıyorsa ?

Tehlikeli atık olarak muamele görecek atıklar için verilen sınır değerler aşılıyorsa ?

Atık fiziksel, kimyasal veya biyolojik ön işlemlere tabi tutulduktan ve Ek 11-A’da belirtilen sınır değerler sağlandıktan sonra uygun depolama tesisine kabul edilir.

Atık fiziksel, kimyasal veya biyolojik ön işlemlere tabi tutulduktan ve Ek 11-A’da belirtilen sınır değerler sağlandıktan sonra uygun depolama tesisine kabul edilir.

Ön işlem yapılmasına rağmen sınır değer aşılıyorsa ?Atık, tehlikeli atık depolama alanında ayrı olarak (tek tür) depolanır.

DÜZENLİ DEPOLAMATehlikeli Atıkların Düzenli Depolanması

Tehlikeli atık düzenli depolama tesisi,

Karstik bölgelerde,

İçme, kullanma ve sulama suyu temin edilen veya

edilecek olan yeraltı suları koruma bölgelerinde,

Taşkın riskinin yüksek olduğu bölgelerde,

Birinci sınıf tarım arazileri,

Özel çevre koruma alanları

Milli parklarda kurulamaz.

DÜZENLİ DEPOLAMAZemin Geçirimsizliği

“Permeabilitesi k≤1x10-9 m/sn. ve kalınlığı en az 5 metre olan kile eşdeğer geçirimlilik”

DÜZENLİ DEPOLAMAÜst Örtü


Atığın su içeriği ≤ % 65

Evsel atıklardan ayrı işleme tabi tutulur ve depolanır.

Sahanın en yakın yerleşim yerine mesafesi ≥ 1000 metre

Sahanın yeraltı su seviyesi ≥ 5 metre

Sahada gerilim hattı bulunamaz.

Bazik ve asidik reaksiyon gösteren atıkların ayrı hücrelere

depolanması ve sızıntı sularının ayrı ayrı toplanması zorunludur.

Gaz toplama sistemi gerekli olması halinde kurulur.

Kayıt tutma, laboratuvar, veri toplama ve işletme ünitesi

bulunur.


Atığın hangi hücrede depolanacağı atık taşıma formlarının

üzerine yazılır.

İşletme sırasında hangi kriterlerin hangi aralıkla ölçüleceği

ve ölçüm yöntemleri belirlenir, “İşletme Planı” ile birlikte

Bakanlığa lisans başvurusunda sunulur.

Kapatılacak tesis için “Kapatma Planı” ile birlikte en az 180

gün önceden Bakanlığa başvurulur.

Kapatılan tesis 20 yıl süre ile denetlenir ve en az 50 yıl süre

ile iskana açılamaz.

DÜZENLİ DEPOLAMA

DÜZENLİ DEPOLAMA

DÜZENLİ DEPOLAMA

Atıkların fazla oksijen varlığında yüksek sıcaklıkta yakılması prosesidir.

YAKMA

YAKMATehlikeli Atıkların Yakılmasına İlişkin Mevzuat

a) YönetmelikTehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (14.03.2005)

b)- TebliğAtıkların Ek Yakıt Olarak Kullanılmasında Uyulacak Genel Kurallar

Hakkında Tebliğ (22.06.2005)

AB Mevzuatı2000/76/EC Yakma Direktifi

AB ATIK MEVZUATININ ULUSAL MEVZUATA UYUMLAŞTIRILMASI ÇALIŞMALARI

Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik Taslağı

Atık Deposu :Hazırlıksız depolama

Boşaltma ve Besleme Kanalı

BesleyiciYanma Izgarası Dip Küller Arındırma

Geri Dönüşüm Isıtıcısı

Baca Gazı Temizleme Sistemi

Kontrol Odası ve Köprü Sürücüsü

YAKMA

YAKMA

YAKMA Yakma İşlemine İlişkin Kurallar

Tam yanma için gerekli teknik altyapı

CO limit değerleri

Baca gazı emisyon limit değerleri

Dioksin - furan emisyon değerleri


İlk bölme sıcaklığı ≥ 900 °C

Sıcaklığın sürekli kaydedilerek kontrol edilmesi

Yanma odasına bağlı bir son yanma bölümünün bulunması,

Son yanma bölümü ≥ 1100 °C & alıkonma süresi ≥ 2 sn

Son yanma bölümünde sıcaklığın alt sınırın altına düşmesi

halinde otomatik olarak devreye girecek ek bir brülör


Gerekli minimum yakıcı odası sıcaklığına erişinceye

kadar,

Emisyon arıtımı ve kontrolü ünitesinde bir arıza

meydana geldiği zaman

atık beslemesini durdurmak için bir sistemin olması

gereklidir.

YAKMATAKY-AB Mevzuatı Emisyon Sınır Değer Karşılaştırılması

Bütün değerler mg/Nm3 birimindedir (kuru,%11 oksijen)

ParametreAB Limitleri

Günlük Ortalama Değerler

TAKY LimitleriGünlük Ortalama

Değerler

Toplam toz 10 10

CO 50 50

Organik Karbon 10 10

HCl 10 10

HF 1 1

SO2 50 50

Nox (NO2) olarak 200 200

Cd ve Tl 0,1 0,05

Hg 0,1 0,05

Sb+As+Pb+Cr+Co+Cu+Mn+Ni+V 1 0,5

Dioksinler (PCDD/PCDF) 0,1 ng/Nm3 0,1 ng/Nm3

YAKMA

YAKMACO Sınır Değerleri

Yanma gazında günlük ortalama değer olarak; 50 mg/m3,

Yanma gazında 10 dakikalık ortalama değerler olarak

alınan tüm ölçümlerin en az % 95'inde; 150 mg/m3,

Yanma gazında herhangi bir 24 saat zaman aralığı içinde

yarım saatlik ortalama değerler olarak alınan tüm

ölçümlerde; 100 mg/m3.

YAKMABaca Gazı ve Dioksin-Furan Sınır Değerleri

Yakma tesisleri, baca gazlarında aşağıdaki emisyon limitlerini geçmeyecek şekilde tasarlanır, donatılır ve işletilir.

Günlük ortalama değerler: Toplam toz 10 mg/m3 Toplam organik karbonla ifade edilen gaz ve buharlı organik maddeler 10 mg/m3 Hidrojen Klorür (HCl) 10 mg/m3 Hidrojen Florür (HF) 1 mg/m3 Kükürt dioksit (SO2) 50 mg/m3

Azot monoksit ve azot dioksit (NO2) 200 mg/m3

Dioksin Furan 0.1 ng/m3 Yarım saatlik ortalama değerler:

Toplam toz 30 mg/m3 Toplam organik karbonla ifade edilen gaz ve buharlı organik maddeler 20 mg/m3 Hidrojen Klorür (HCl) 60 mg/m3 Hidrojen Florür (HF) 4 mg/m3 Kükürt dioksit (SO2) 200 mg/m3

Azot monoksit ve azot dioksit (NO2) 400 mg/m3

Dioksin Furan 0.1 ng/m3

Minimum yarım saatlik ve maksimum sekiz saatlik bir örnekleme sürecinde tüm ortalama değerler:

Kadmiyum ve bileşikleri (Cd olarak) Talyum ve bileşikleri (TI olarak) Toplam 0.05 mg/Nm3 Cıva ve bileşikleri (Hg olarak) Toplam 0.05 mg/m3 Antimon ve bileşikleri (Sb olarak) Arsenik ve bileşikleri (As olarak) Kurşun ve bileşikleri (Pb olarak) Krom ve bileşikleri (Cr olarak) Kobalt ve bileşikleri (Co olarak) Toplam 0.5 mg/ m3 Bakır ve bileşikleri (Cu olarak) Mangan ve bileşikleri (Mn olarak) Nikel ve bileşikleri (Ni olarak) Vanadyum ve bileşikleri (V olarak) Kalay ve bileşikleri (Sn olarak)

YAKMABaca Gazı ve Dioksin-Furan Sınır Değerleri

YAKMA


- EK 15: Ölçüm teknikleri

- EK 16: Dioksin furan için toksisite eşdeğer faktörleri

- EK 17: Gaz arıtım ünitesinden kaynaklanan atıksu deşarj

limitleri

Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği

- Baca yüksekliği

YAKMADeneme Yakması ve Lisans

Deneme Yakması Planı,

(atık karakterizasyonu, atık besleme menüsü )

Bakanlık Onayı,

Esas Alınan Kriterler

(Yüksek klor & kül bileşeni, en düşük yakma ısısı )

- Kapasite artırımı,

- Atık menü değişiminde yeniden deneme yakma planı

hazırlanarak deneme yakması tekrarlanır.

35.000 ton/yıl35.000 ton/yıl






Depolama



Yakma

2003 2008 2009 - 2010

Yakma 1 3 5

Düzenli Depolama 1 3 6

200320082009


200.000 ton/yıl200.000 ton/yıl20.000 ton/yıl20.000 ton/yıl

Mevcut DurumYakma & Düzenli Depolama Tesisleri

Bölgesel planlama çerçevesinde oluşturulan bertaraf tesisi kurulması gereken bölgeler

Planlanan Uygulama

• Tehlikeli atıkların sınıflandırılmasına ilişkin kılavuz kitaplar ve

• Farklı sanayi sektörleri ve atıklarının taşınımına ilişkin kitaplar

hazırlanmış olup, http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr/ http:// www.lifetcy06.cevreorman.gov.tr/

Kılavuz kitaplar

• Sektörler:– Döküm – Deri Sektörü– Galvanizasyon– Metal işleme– Boya/Vernik– Otomotiv– Boya Üretim

LIFE06 - Türkiye’de Sanayiden KaynaklananTehlikeli Atıkların Yönetiminin İyileştirilmesi Projesi

TEŞEKKÜRLER

Detaylı ve Güncel Bilgi:www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr Sadiye BİLGİÇ KARABULUT : 0312-207 63 68 [email protected]

mailto:[email protected]




Documents

Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı