Chaán thöông

Chaán thöôngChaán thöông

BS. PHAN VÖÔNG HUY ÑOÅNGBS. PHAN VÖÔNG HUY ÑOÅNG

trong BOÙNG ÑAÙtrong BOÙNG ÑAÙ

ÑAÏI CÖÔNG

Theå thao – boùng ñaù phaùt trieån

nhieàu ngöôøi tham gia soá chaán

thöông taêng

Moân vaän ñoäng – coù tính ñoái khaùng

CT nhieàu

Tính ñaëc thuø thöôøng gaëp CT chaân,

ít gaëp ôû löng vaø tay, hieám gaëp CT coå

Xöû trí ñuùng, sôùm phuïc hoài nhanh,

trôû laïi thi ñaáu

ÑAÏI CÖÔNG

MOÄT SOÁ PHA NGUY HIEÅM !

CHAÁN THÖÔNG PHAÀN MEÀM

ÑOÄ I

Nheï: daây chaèng (gaân, cô) bò keùo

giaõn, soá löôïng sôïi bò raùch 25%

Daáu hieäu: Söng ñau nheï, khoâng giôùi

haïn vaän ñoäâng cô – khôùp, nhöng ñau

taêng leân khi aán vaøo vuøng toån

thöông


ÑOÄ II

Trung bình: daây chaèng, (gaân, cô) bò

raùch töø 25% ñeán 75% boù sôïi

Daáu hieäu: Coù theå nghe tieáng “böïc”

hay “raéc” taïi choã bò thöông. Sau ñoù

ñau döõ doäi, söng - baàm nhieàu, giôùi

haïn vaän ñoäng khôùp (cô baép). Khôùp

coù theå bò maát vöõng


ÑOÄ III

Naëng: ñöùt hoaøn toaøn soá löôïng sôïi

daây chaèng (gaân, cô)

Daáu hieäu: Coù caùc daáu hieäu cuûa

ñoä II nhöng traàm troïng hôn, cô bò

maát lieân tuïc coù theå caûm thaáy khi

sôø döôùi da, khôùp söng nhieàu, maát

vöõng vaø coù theå bò traät khôùp

BAÏN CAÀN LAØM GÌ ?

1. NGHÆ NGÔI: (R – REST)

Nghæ chôi ngay laäp töùc sau chaán

thöông, coù theå giöõ baát ñoäng

vuøng bò thöông baèng neïp coá

ñònh trong 24 – 72 giôø ñaàu

2. CHÖÔØM LAÏNH: (I – ICE)

Giuùp giaûm chaûy maùu beân trong,

giaûm söng, giaûm vieâm caáp tính

Caùch laøm: tuùi chöôøm laïnh hoaëc

ñaù ñaäp nhuyeãn boû vaøo bao nylon

roài boïc moät khaên öôùt beân

ngoaøi (khoâng neân chöôøm ñaù

laïnh tröïc tieáp leân da coù theå laøm

phoûng laïnh)


2. CHÖÔØM LAÏNH: (I – ICE)

Thôøi gian: 10-15 phuùt, laëp laïi

nhieàu laàn caùch 30-45 phuùt.

Chöôøm quaù laâu coù theå gaây

phoûng laïnh. Thöïc hieän trong 24-72

giôø ñaàu sau chaán thöông


3. BAÊNG EÙP: (C – COMPRESSION)

Muïc ñích: laøm giaûm chaûy maùu,

giaûm söng, coù theå laøm cuøng

luùc vôùi chöôøm laïnh hoaëc khoâng

coù chöôøm laïnh

Caùch laøm: söû duïng baêng thun

quaán döôùi vuøng bò toån thöông

khoaûng 5-10 cm quaán leân treân

vuøng toån thöông


3. BAÊNG EÙP: (C – COMPRESSION)

Chuù yù: Nhöõng voøng ñaàu quaán hôi

chaët sau ñoù loõng daàn. Khoâng neân

quaán quaù chaët coù theå cheøn eùp

maïch maùu thaàn kinh


4. KEÂ CAO CHI CHAÁN THÖÔNG (E –

ELEVATION)

Giuùp maùu trôû veà tim toát hôn,

laøm giaûm söng vaø vieâm (nhaát laø

ñoái vôùi chi döôùi)

Coù theå naèm keâ cao chaân 10-15

cm trong 24-72 giôø ñaàu


CAÙC ÑIEÀU CAÀN TRAÙNH

Xoa boùp, keùo naén böøa baõi

48-72 giôø ñaàu tuyeät ñoái khoâng neân

xoa boùp caùc loaïi thuoác thoa coù

chöùa tinh daàu gaây noùng

CAÙC ÑIEÀU CAÀN TRAÙNH

Haäu quaû:

Laøm giaõn maïch taêng chaûy

maùu laøm taêng söng baàm, phuø

neà ñau taêng leân, hieän töôïng

vieâm keùo daøi, chaán thöông laâu

laønh, deã bò xô chai moâ bò thöông

moâ bò thöông laønh seïo xaáu

deã bò taùi phaùt

Gaây vieâm, phoûng, dò öùng da neáu

laïm duïng

PHAÂN LOAÏI TOÅN THÖÔNG

NHEÏ:

Hoaït ñoäng khoâng bò aûnh höôûng

Ñau chæ xuaát hieän sau khi taäp

Thöôøng vuøng bò toån thöông

khoâng taêng caûm giaùc

Khoâng söng hoaëc raát ít – Khoâng

ñoû ñau


XÖÛ TRÍ:

Söûa chöõa laïi thôøi khoùa bieåu taäp

luyeän

Taäp hoã trôï ñeå choáng stress

RICE, thuoác giaûm ñau

Töøng böôùc hoài phuïc hoaït ñoäng

hoaøn toaøn


TRUNG BÌNH:

Hoaït ñoäng bò aûnh höôûng phaàn

naøo

Ñau tröôùc vaø sau khi hoaït ñoäng

Vuøng bò toån thöông taêng caûm

giaùc khi sôø

Söng vöøa phaûi – Ñoû da ít


XÖÛ TRÍ:

Nghæ ngôi vuøng bò toån thöông

Baøi taäp hoã trôï ñeå choáng stress

RICE vaø thuoác giaûm ñau khaùng

vieâm

Töøng böôùc trôû laïi hoaït ñoäng

hoaøn toaøn


NAËNG:

Ñau tröôùc, trong vaø sau khi taäp

Ñau aûnh höôûng ñeán vaän ñoäng

nhieàu

Caùc vaän ñoäng bình thöôøng trong

ngaøy cuõng gaây ñau

Ñau taêng nhieàu khi aán leân vuøng

bò toån thöông – Söng neà – Ñoû ñau


XÖÛ TRÍ:

Ngöng ngay caùc vaän ñoäng theå

thao

Gaëp caùc baùc só chuyeân khoa

MOÄT SOÁ CT THÖÔØNG GAËP

I. TOÅN THÖÔNG DAÂY CHAÈNG ÔÛ GOÁI

DC coù taùc duïng giöõ vöõng khôùp

goái, goàm:

DC cheùo tröôùc: x. quyeån khoâng

traät ra tröôùc

DC cheùo sau: x. quyeån khoâng traät

ra sau

DC beân trong – DC beân ngoaøi: giöõ

chaët maët trong vaø ngoaøi khôùp

goái



Khôùp goái nhìn töø tröôùc Khôùp goái nhìn töø sau

DCCT DCCS

DCBT DCBN



Cô cheá chaán thöông



Phaãu thuaät noäi soi taùi taïo DCCT:

Duøng moät phaàn gaân baùnh cheø / gaân

cô baùn gaân

Taäp phuïc hoài 6 thaùng



Toån thöông DCBT, DCCS: thöôøng ÑT

baûo toàn

Toån thöông keát hôïp:

DCCT – DCCS

DCCT – DCBT

DCCT – DCBN

CT nhieàu DC khôùp caøng maát

vöõng taêng nguy cô loûng khôùp

maõn tính

Goái maát vöõng

Caàn phaãu thuaät sôùm



Luaät FIFA choáng va chaïm töø phía

sau: traùnh gaây toån thöông DCCT

vaø DCCS

Ñôn vò Y Hoïc TDTT – Hoäi Y Hoïc TDTT

TPHCM ñaõ aùp duïng kyõ thuaät noäi

soi ÑT ñöùt daây chaèng cho VÑV


II. TOÅN THÖÔNG SUÏN CHEÂM GOÁI

Hay gaëp nhaát ôû caàu thuû boùng

ñaù

Giaûm löïc chaán ñoäng giöõ vöõng

goái



Goái xoay vaën quaù ñoä

Goái gaäp duoãi quaù ñoä

Raùch suïn cheâm trong thöôøng

gaáp 5 laàn suïn cheâm ngoaøi

Suïn cheâm

daäp – beå – raùch - troùc



Ñieàu trò – chaån ñoaùn baèng noäi

soi

Taäp phuïc hoài 6-12 tuaàn


III. TOÅN THÖÔNG SUÏN KHÔÙP GOÁI

Suïn khôùp bao phuû ñaàu x.ñuøi

vaø x.chaøy

Trôn laùng goái cöû ñoäng nheï

nhaøng

Giaûm chaán, phaân boá löïc ñeø eùp

maët khôùp

Toån thöông suïn khôùp thöôøng

keát hôïp toån thöông DCCT & suïn

cheâm, chieám 20-30% tröôøng hôïp

loûng goái maõn tính



Nguyeân nhaân:

Löïc beân ngoaøi taùc

ñoäng maët khôùp

quaù nhanh

Goái xoay & chòu

söùc naëng lôùn

Naëng: beå xöông döôùi

suïn



Trieäu chöùng: ñau khi cöû ñoäng,

chòu söùc naëng ôû goái – söng –

keït khôùp

Maûnh suïn vôõ nhoû 1-2 cm2 caét

boû

Taäp phuïc hoài caû naêm


IV. CHAÁN THÖÔNG COÅ CHAÂN

Do laät baøn chaân

Giaøy khoâng phuø hôïp chaân hay

maët saân


IV. CHAÁN THÖÔNG COÅ CHAÂN

Hình thöùc:

Toå thöông bong gaân (daõn daây

chaèng coå chaân) caáp tính

Vieâm hoaït maïc khôùp coå chaân

Thoaùi hoùa maët suïn khôùp coå

chaân


V. CHAÁN THÖÔNG BAÉP

CHAÂN

Ñau döõ doäi 1/3

treân baép chaân, dòu

ngay sau 10 p

Cô cheá: ñöùt vuøng

tieáp giaùp cô sinh

ñoâi trong

Thöôøng gaëp ôû

ngöôøi lôùn tuoåi,

khôûi ñoäng khoâng

kyõ


VI. CHAÁN THÖÔNG CÔ

ÑUØI

Cô töù ñaàu ñuøi phía

tröôùc

Cô hamstring phía sau

Gaân cô kheùp haùng


VI. CHAÁN THÖÔNG CÔ ÑUØI

Nguyeân nhaân:

Va chaïm tröïc tieáp

Caàu thuû gaéng söùc quaù möùc

Trong cuù chuoài – xoaït boùng ñoät

ngoät

Caàu thuû khôûi ñoäng khoâng kyõ


VII. VIEÂM – ÑÖÙT GAÂN

GOÙT

Thöôøng gaëp ôû VÑV

lôùn tuoåi, gaân goùt

ñaõ bò thoaùt hoùa

Coá gaéng theo banh

neân quaù taûi

PHOØNG NGÖØA CHAÁN THÖÔNG

Chuaån bò theå löïc toát

Khôûi ñoäng kyõ

Dinh döôõng ñaày ñuû

Lòch thi ñaáu phuø hôïp

Duïng duï, maët saân phuø

hôïp

PHOØNG NGÖØA CHAÁN THÖÔNG

Xöû trí ñuùng CT – ñieàu trò CT

cuõ phuïc hoài hoaøn toaøn tröôùc

khi trôû laïi thi ñaáu

Giaùo duïc tinh thaàn Fairplay

Chuaån bò tröôùc thi ñaáu kyõ

KEÁT LUAÄN

TAÄP TAÄP SÖÙC MAÏNHSÖÙC MAÏNH VAØ VAØ SÖÏ DEÛO DAISÖÏ DEÛO DAI

LAØ CHÌA KHOÙA PHOØNG NGÖØA CHAÁN LAØ CHÌA KHOÙA PHOØNG NGÖØA CHAÁN

THÖÔNGTHÖÔNG

Traân Troïng Kính Chaøo

Documents

Chaán thöông