ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

--------------------------------------------------

TRƯƠNG THỊ YẾN

CHÂN DUNG CON NGƯỜI VIỆT NAM

TRÊN BÁO IN HIỆN NAY

(Khảo sát tin, bài về người tốt, việc tốt trên các báo

Tuổi trẻ, Lao động, Đại đoàn kết năm 2014 đến hết tháng 3/2015)

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học

Mã số: 60 32 01 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Linh Khiếu

Hà Nội - 2016

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 6

Chƣơng 1: CHÂN DUNG CON NGƢỜI VIỆT NAM TRÊN BÁO IN – NHỮNG

VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN ................................................................................. 13

1.1. Một số khái niệm ..................................................................................... 13

1.1.1. Báo in ...................................................................................................... 13

1.1.2. Chân dung con ngƣời.............................................................................. 15

1.1.3. Ngƣời tốt, việc tốt ................................................................................... 16

1.2. Vai trò của báo chí trong tuyên truyền về ngƣời tốt, việc tốt .................. 19

1.3. Một số tiêu chí của ngƣời tốt, việc tốt trên báo chí hiện nay .................. 23

1.3.1. Tiêu chí ngƣời tốt, việc tốt ..................................................................... 23

1.3.2. Tiêu chí ngƣời tốt, việc tốt trên báo chí . Error! Bookmark not defined.

Tiểu kết chƣơng 1 ........................................... Error! Bookmark not defined.

Chƣơng 2: CHÂN DUNG CON NGƢỜI VIỆT NAM TRÊN BÁO TUỔI TRẺ,

LAO ĐỘNG, ĐẠI ĐOÀN KẾT................................ Error! Bookmark not defined.

2.1. Giới thiệu về các tờ báo lựa chọn khảo sátError! Bookmark not defined.

2.1.1. Báo Tuổi trẻ ............................................ Error! Bookmark not defined.

2.1.2. Báo Lao động ......................................... Error! Bookmark not defined.

2.1.3. Báo Đại đoàn kết .................................... Error! Bookmark not defined.

2.2. Thực trạng các tác phẩm về chân dung con ngƣời trên báo in ......... Error!

Bookmark not defined.

2.2.1. Số lƣợng và tần suất ............................... Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Nội dung ................................................. Error! Bookmark not defined.

2.2.3. Hình thức ................................................ Error! Bookmark not defined.

2.3. Đánh giá thực trạng tuyên truyền về chân dung con ngƣời trên báo in Error!

Bookmark not defined.

2.3.1. Ƣu điểm .................................................. Error! Bookmark not defined.

2.3.2. Hạn chế ................................................... Error! Bookmark not defined.

Tiểu kết chƣơng 2 ........................................... Error! Bookmark not defined.

Chƣơng 3: GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG, HIỆU

QUẢ TUYÊN TRUYỀN CHÂN DUNG CON NGƢỜI TRÊN BÁO IN ........ Error!

Bookmark not defined.

3.1. Giải pháp về nhận thức ............................ Error! Bookmark not defined.

3.2. Giải pháp từ cơ quan báo chí ................... Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Tăng cƣờng sự xuất hiện của bài viết về ngƣời tốt, việc tốtError! Bookmark not defined.

3.2.2. Đổi mới hình thức trình bày ................... Error! Bookmark not defined.

3.2.3. Nâng cao hiệu quả của ảnh minh họa ..... Error! Bookmark not defined.

3.3. Giải pháp với nhà báo .............................. Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Nâng cao kiến thức, năng lực và vốn sốngError! Bookmark not defined.

3.3.2. Rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ ................. Error! Bookmark not defined.

3.3.3. Trau dồi đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội của nhà báoError! Bookmark not defined.

3.4. Một số kiến nghị ...................................... Error! Bookmark not defined.

3.4.1. Với các cơ quan lãnh đạo, quản lý báo chíError! Bookmark not defined.

3.4.2. Đối với cơ quan báo chí .......................... Error! Bookmark not defined.

3.4.3. Đối với Hội Nhà báo Việt Nam .............. Error! Bookmark not defined.

Tiểu kết chƣơng 3 ........................................... Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 29

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH : Công nghiệp hóa

CNXH : Chủ nghĩa xã hội

HĐH : Hiện đại hóa

HTX : Hợp tác xã

NTVT : Ngƣời tốt, việc tốt

NXB : Nhà xuất bản

TNCS : Thanh niên Cộng sản

TP : Thành phố

XHCN : Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Tần suất xuất hiện các tin, bài về ngƣời tốt, việc tốt trên báo inError! Bookmark not defined.

Bảng 2.2: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí yêu nƣớc của ngƣời tốt,

việc tốt thể hiện trên báo in ..................... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.3: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí nhân ái, nghĩa tình của

ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo in .... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.4: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí đoàn kết, vì cộng đồng của

ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo in .... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.5: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí lao động giỏi, cần cù, sáng

tạo của ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo inError! Bookmark not defined.

Bảng 2.6: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí tài năng, trí tuệ, dám nghĩ

dám làm của ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo inError! Bookmark not defined.

Bảng 2.7: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí nghị lực vƣợt lên số phận

của ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo inError! Bookmark not defined.

Bảng 2.8: Mức độ đánh giá của độc giả về tiêu chí dũng cảm, bản lĩnh của

ngƣời tốt, việc tốt thể hiện trên báo in .... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Tỷ lệ các nội dung tuyên truyền về ngƣời tốt, việc tốt trên báo inError! Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.2: Cơ cấu các thể loại báo chí đƣợc sử dụng trong tuyên truyền về

ngƣời tốt, việc tốt trên báo in .............. Error! Bookmark not defined.

Biểu đồ 2.3: Tỷ lệ sử dụng ảnh minh họa trong các tin, bài về ngƣời tốt, việc

tốt trên báo in ...................................... Error! Bookmark not defined.

6

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong sự nghiệp đổi mới đất nƣớc hiện nay, con ngƣời đƣợc coi là nhân tố quan

trọng hàng đầu để thực hiện nhiệm vụ CNH, HĐH đất nƣớc vì mục tiêu dân giàu, nƣớc

mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Bởi vậy việc đào tạo, xây dựng nhân tố con ngƣời

đƣợc xác định là nhiệm vụ quan trọng của Đảng, Nhà nƣớc ta. Vấn đề đặt ra là cần xác

định rõ những chuẩn mực của con ngƣời Việt Nam hiện nay, đâu là chân dung con ngƣời

cần hƣớng tới xây dựng, phát triển?

Viết về con ngƣời là đề tài sinh động và giàu sức sống của báo chí. Chân dung con

ngƣời trên báo chí cũng đƣợc phản ánh đa dạng ở nhiều khía cạnh, góc nhìn khác nhau.

Dù ở khía cạnh nào, thì con ngƣời khi xuất hiện trên báo chí đều có sự ảnh hƣởng nhất

định đến con ngƣời trong xã hội. Điều này đặt ra yêu cầu với báo chí, đó là làm thế nào

để những ảnh hƣởng đó có tác dụng tích cực, góp phần vào mục tiêu xây dựng con ngƣời

mới đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nƣớc. Muốn vậy, thì con ngƣời xuất hiện

trên báo chí phải là những con ngƣời có “đạo đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực

làm việc” nhƣ Đảng ta xác định trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định “Đào tạo con người là vấn đề

chiến lược, phong trào“người tốt, việc tốt” chính là một biện pháp quan trọng của chiến

lược đào tạo con người đó” [51, tr.387]. Ngƣời cũng cho rằng: Những gƣơng ngƣời tốt,

làm việc tốt muôn hình muôn vẻ là vật liệu quý để xây dựng con ngƣời. Nhƣ vậy, có thể

khẳng định ngƣời tốt, việc tốt (NTVT) có vai trò quan trọng trong việc xây dựng, phát

triển con ngƣời; là đại diện cho những yếu tố tiêu biểu, tích cực của con ngƣời cần đƣợc

nhân rộng, lan tỏa trong xã hội.

Cùng với việc coi trọng vai trò của gƣơng NTVT, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng xác

định tầm quan trọng của việc tuyên truyền rộng rãi những tấm gƣơng đó trên báo chí. Từ

năm 1954, Ngƣời đã yêu cầu báo Đảng và báo của các đoàn thể mở ra chuyên mục

“Ngƣời tốt việc tốt” để tuyên truyền rộng rãi gƣơng tốt trong quần chúng nhân dân.

Ngƣời cho rằng “Lấy gương ngươi tốt, việc tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một

trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng

con người mới, cuộc sống mới” [32, tr. 558]. Tiếp thu tƣ tƣởng của Ngƣời, trong Luật

Báo chí nƣớc ta cũng quy định rõ một trong những nhiệm vụ của báo chí là: “Phát hiện,

nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới; đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm

pháp luật và các hiện tượng tiêu cực xã hội khác”. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc thực

hiện nhiệm vụ này của báo chí thời gian qua còn nhiều hạn chế. Báo chí dƣờng nhƣ đang

tập trung quá nhiều vào việc khai thác các thông tin tiêu cực, thậm chí cả thông tin xấu

7

mà thiếu vắng hình ảnh những tấm gƣơng tốt của con ngƣời. Trong báo cáo công tác báo

chí hàng năm của Hội Nhà báo Việt Nam những năm gần đây cũng đã gọi tên rõ những

hạn chế của báo chí, đó là tình trạng xa rời tôn chỉ mục đích, thiên về khai thác mặt trái,

giật gân, hình ảnh phản cảm nhằm câu khách vì mục tiêu kinh tế; thiếu thông tin phản

ánh tích cực, gƣơng NTVT. Trƣớc thực tế đó, việc tuyên truyền về NTVT trên báo chí

nói chung, báo in nói riêng càng trở nên quan trọng và cần thiết hơn bao giờ hết.

Với những vấn đề đặt ra nhƣ trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu “Chân

dung con người Việt Nam trên báo in hiện nay” thông qua việc khảo sát các tin, bài về

NTVT nhằm làm rõ vấn đề: chân dung con ngƣời Việt Nam tiên tiến, tiêu biểu, tích cực

đã đƣợc tuyên truyền nhƣ thế nào trên báo in hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu vấn đề

Nghiên cứu về chân dung con ngƣời trên báo chí, đặc biệt là NTVT đã có các công

trình nghiên cứu trƣớc đây nhƣ:

“Tuyên truyền gương thanh niên tiêu biểu trên nhật báo của Đoàn TNCS Hồ Chí

Minh (Khảo sát báo Tiền phong và Thanh niên từ tháng 6/2012 đến tháng 6/2013”)

(Luận văn Thạc sĩ Báo chí - Dƣơng Thị Mai): Trong công trình nghiên cứu này, tác giả

đã khảo sát, tìm hiểu và phân tích thực trạng việc tuyên truyền gƣơng thanh niên tiêu biểu

trên Báo Thanh niên và Tiền phong. Qua khảo sát của tác giả cho thấy: Đa phần các tin,

bài đã tập trung phản ánh những tấm gƣơng thanh niên tiêu biểu trên các lĩnh vực nhƣ:

tham gia phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc, phong trào sáng tạo trẻ và nghiên

cứu khoa học; trong học tập, văn hóa, thể dục, thể thao; trong tình nguyện vì cộng

đồng… Đây là những nội dung khi đƣợc phản ánh trên báo đã tạo tác động mạnh mẽ đến

nhận thức và hành động của thanh niên. Theo nghiên cứu của tác giả, việc viết về gƣơng

thanh niên tiêu biểu đƣợc nhiều phóng viên chia sẻ đây là một đề tài khó viết và bị đánh

giá là khô khan, khó thu hút đƣợc độc giả khiến nhà báo phải loay hoay lựa chọn cách thể

hiện về nội dung, hình thức và cách đặt vấn đề. Có xu hƣớng mất cân đối giữa tỷ lệ tin,

bài về gƣơng thanh niên tiêu biểu và những tin, bài viết về thanh niên chƣa tốt làm tác

động không nhỏ tới nhận thức của thanh niên nói chung. Tác giả đƣa ra 3 giải pháp về

nhận thức, nguồn lực và chế độ, chính sách nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyên tryền

gƣơng thanh niên tiêu biểu trên hai tờ báo.

“Hình ảnh người chiến sĩ công an thủ đô qua báo chí Hà Nội (Khảo sát báo An

ninh thủ đô, HàNộimới, chuyên mục “truyền hình ATV” và chuyên mục “Truyền hình Vì

an ninh Thủ đô” của Đài Phát thanh truyền hình Hà Nội từ tháng 1 đến tháng 6/2012)”

(Luận văn Thạc sĩ Báo chí - Bùi Ngọc Mai): Trong nghiên cứu này, tác giả đã khảo sát

thực tế, chỉ ra những ƣu nhƣợc điểm của báo chí Thủ đô trong việc tuyên truyền hình ảnh

8

ngƣời chiến sĩ công an. Qua khảo sát cho thấy báo chí đã phản ánh khá rõ nét về hình ảnh

ngƣời chiến sĩ công an Thủ đô trên các mặc công tác, góp phần xây dựng đƣợc hình ảnh

đẹp về ngƣời chiến sĩ công an, giúp độc giả, khán giả hình dung ra đƣợc phần nào các

mặt hoạt động của lực lƣợng công an Thủ đô. Tuy vậy, báo chí mới chỉ khắc họa chủ yếu

hình ảnh ngƣời chiến sĩ công an Thủ đô qua công cuộc đấu tranh trấn áp tội phạm, còn

coi nhẹ hình ảnh ngƣời chiến sĩ công an trong việc thƣờng ngày. Báo chí tập trung chủ

yếu vào công việc mà chƣa khắc họa đƣợc đời sống tinh thần, đạo đức, lối sống của

ngƣời chiến sĩ công an. Báo chí thiên về biểu dƣơng hình ảnh ngƣời chiến sĩ công an mà

coi nhẹ phê phán, đấu tranh với những biểu hiện chƣa tốt, nhất là đối với báo chí của

công an Hà Nội. Về hình thức, báo chí Hà Nội đã sử dụng đƣợc nhiều thể loại bài viết đa

dạng, phong phú trong việc xây dựng hình ảnh về ngƣời chiến sĩ công an Thủ đô.

“Thông tin về điển hình tiên tiến trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc trên

báo in ngành công an (Khảo sát 3 báo: An ninh Thủ đô, Công an Nhân dân, Công an

Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 1 đến tháng 12/2012)” (Luận văn Thạc sĩ Báo chí -

Nguyễn Kim Anh): Nghiên cứu đã phản ánh tình hình thông tin về điển hình tiên tiến

trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trên 3 đầu báo chính của ngành công

an, đồng thời nêu rõ sự tác động mà thông tin các báo đem lại có tác dụng và hiệu quả

nhƣ thế nào đối với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Nhiều tấm gƣơng sáng

đƣợc các báo đề cập, nhiều tập thể đƣợc tuyên dƣơng xứng đáng, tuy nhiên còn chủ yếu

tập trung vào những tập thể, cá nhân điển hình trong ngành công an, chƣa chú trọng đến

những tập thể, cá nhân điển hình ngoài ngành. Có bài viết còn phản ánh chung chung,

chƣa thực sự chuyên sâu vào các điển hình tập thể và cá nhân. Tác giả đƣa ra 4 nhóm giải

pháp: về nguồn tài chính, về tổ chức cán bộ, về nghiệp vụ, về phối hợp giữa báo in ngành

công an với các cơ quan báo chí khác.

Bên cạnh đó, có nhiều công trình nghiên cứu cụ thể về vấn đề tuyên truyền NTVT

trên báo chí nhƣ: "Người tốt việc tốt" trên báo chí hiện nay, thực trạng và vấn đề đặt ra

(Khảo sát trên các báo: Nhân dân, Quân đội nhân dân, HàNộimới, Lao động từ năm

2004 - 2006)” (Luận văn Thạc sĩ Báo chí - Bùi Thị Thu Trang): Trong công trình nghiên

cứu này, tác giả có những thống kê về số lƣợng, dung lƣợng các bài viết về NTVT trên 4

tờ báo đƣợc khảo sát; nêu rõ các khía cạnh về nội dung, hình thức thể hiện, những thành

công, hạn chế, nguyên nhân và các giải pháp khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả tuyên

truyền về NTVT trên các báo. Nghiên cứu này của tác giả đã nêu khá cụ thể về thực trạng

tuyên truyền về ngƣời tốt việc tốt trên một số tờ báo giai đoạn 2004-2006.

“Phóng sự Báo Lao động trong chức năng biểu dương khẳng định nhân tố mới,

điển hình tiên tiến trong cuộc đổi mới” (Khóa luận Cử nhân Báo chí - Nguyễn Thị Tuyết

Lan). Trong nghiên cứu này, tác giả đã tập trung khảo sát các bài phóng sự trên Báo Lao

động viết về chủ đề biểu dƣơng nhân tố mới, điển hình tiên tiến; từ đó có những nhận xét,

9

đánh giá về chất lƣợng, hiệu quả tuyên truyền qua hình thức phóng sự của Báo Lao động.

Nghiên cứu của tác giả khá cụ thể tuy nhiên mới chỉ hạn chế trong một thể loại (phóng

sự) và trong phạm vi một tờ báo (Báo Lao động), chƣa có những nghiên cứu ở phạm vi

rộng hơn.

Một số công trình nghiên cứu khác có liên quan đến đề tài nhƣ: “Nhân tố con

người được tuyên truyền trên báo Nhân dân năm 2000 - 2002” (Khóa luận Cử nhân Báo

chí - Nguyễn Thị Na); “Hình ảnh con người mới Việt Nam trong quá trình công nghiệp

hóa - hiện đại hóa đất nước” (Khóa luận Cử nhân Báo chí - Phí Thanh Hƣờng); “Tuyên

truyền về điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt trên báo chí hiện nay” (Khóa luận Cử

nhân Báo chí - Nguyễn Thị Thu Hà).

Từ các góc độ khác nhau, các công trình nghiên cứu này đã nêu lên thực trạng

tuyên truyền về hình ảnh con ngƣời, những NTVT, điển hình tiên tiến trên báo chí. Các

công trình nghiên cứu cũng đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng về hình

thức, nội dung và hiệu quả tuyên truyền. Tuy nhiên đến nay chƣa có công trình nghiên

cứu nào về chân dung con ngƣời Việt Nam đƣợc thể hiện qua các tin, bài về NTVT trên

các báo Tuổi trẻ, Lao động, Đại đoàn kết.

3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng các tác phẩm vê NTVT trên

báo in thời gian qua, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất

lƣợng và hiệu quả tuyên truyền NTVT trên báo in hiện nay, góp phần làm sáng rõ chân

dung tiêu biểu, tích cực của con ngƣời Việt Nam.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Đê thực hiện đƣơc muc tiêu trên, luân văn cân thƣc hiên 3 nhiêm vu sau:

Thứ nhất, làm rõ một số vấn đề lý luận chung xung quanh việc tuyên truyền về

NTVT trên báo in để làm cơ sở cho những nghiên cứu của đề tài luận văn.

Thứ hai, khảo sát, phân tích , đanh gia thực trạng tác phẩm báo chí viết về NTVT

trên bao in hi ện nay; nhƣng thanh công , hạn chế và những vấn đề đang đặt ra đối với

tuyên truyên NTVT trên bao in .

Thứ ba, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhăm nâng cao chất lƣợng và hiêu qua

tuyên truyền về NTVT trên bao in hiện nay.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu

Chân dung con ngƣời Việt Nam đƣợc thể hiện qua báo in hiện nay.

Phạm vi nghiên cứu

10

Chân dung con ngƣời Việt Nam trên báo chí đƣợc phản ánh đa dạng, nhiều chiều,

có chân dung con ngƣời tích cực, tiêu biểu và cũng có những chân dung tiêu cực, đáng phê

phán. Tuy nhiên, chân dung con ngƣời Việt Nam tiêu biểu, tiên tiến luôn là đề tài đƣợc

khuyến khích trên báo chí, với mục tiêu hƣớng đến là góp phần lan tỏa cái tốt đẹp, cái nhân

văn ra cộng đồng, góp phần xây dựng con ngƣời Việt Nam thời kỳ mới với những đặc

trƣng tiêu biểu đáp ứng yêu cầu phát triển đất nƣớc.

Trong công tác tuyên truyền nói chung và trên báo in nói riêng, chân dung con

ngƣời tiên tiến, tiêu biểu, tích cực đƣợc biểu hiện đầy đủ, rõ nét nhất những phẩm chất tốt

đẹp của mình qua các tấm gƣơng NTVT trong mọi ngành nghề, lĩnh vực của đời sống xã

hội. Bởi vậy, trong khuôn khổ luận văn này chúng tôi chỉ giới hạn nghiên cứu chân dung

con ngƣời Việt Nam ở khía cạnh con ngƣời tích cực, tiêu biểu đƣợc tuyên truyền qua

những tin, bài NTVT trên báo in.

- Đối tƣợng khảo sát: 3 tờ nhật báo Tuổi trẻ, Lao động, Đại đoàn kết

- Thời gian kháo sát: Từ tháng 1/2014 đến tháng 3/2015.

5. Cơ sơ ly luâ n vâ phương pháp nghiên cứu

Luận văn đƣợc nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ

tƣởng Hồ Chí Minh, đƣờng lối, chủ trƣơng, chính sách của Đảng, Nhà nƣớc ta về vai trò,

tính chất và nhiệm vụ của báo chí trong xây dựng và phát triển con ngƣời, tôn vinh

NTVT.

Các phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn gồm:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tác giả sử dụng nguồn thông tin, các kết quả

nghiên cứu trƣớc đó đã đƣợc công bố để làm sáng tỏ cho vấn đề mình nghiên cứu. Đây

chính là những lí thuyết cơ sở cho việc đánh giá các kết quả khảo sát thực tế và tìm kiếm

những giải pháp khoa học cho vấn đề nghiên cứu.

- Phương pháp phân tích văn bản: Là phƣơng pháp dùng để thu thập, xử lý số

lƣợng và phân tích các tác phẩm về NTVT trên các báo Tuổi trẻ, Lao động, Đại đoàn kết

trong thời gian từ tháng 1/2014 đến hết tháng 3/2015.

- Phương pháp điều tra xã hội học:

Để tiến hành phƣơng pháp này, tác giả sử dụng bảng hỏi anket để thu thập thông

tin từ độc giả - những ngƣời tiếp nhận tác phẩm về NTVT trên báo in.

Với 200 bảng hỏi, tác giả lựa chọn mẫu theo cụm 3 tỉnh, thành là Hà Nội, TP. Hồ

Chí Minh và Thái Nguyên theo yếu tố vùng miền và dân cƣ. Hà Nội và TP. Hồ Chí

Minh là hai thành phố lớn đại diện cho 2 miền Nam - Bắc; là nơi tập trung của nhiều cơ

quan, đơn vị, trƣờng học; có số dân cƣ đông, đa dạng về thành phần xã hội; số lƣợng

báo in đƣợc phát hành chiếm tỷ lệ cao so với các tỉnh, thành khác. Thái Nguyên là tỉnh

11

đại diện cho khu vực miền núi, đồng thời cũng là thành phố tập trung nhiều khu công

nghiệp, trƣờng đại học, cao đẳng, có thành phần dân cƣ đa dạng.

Các mẫu chọn cụ thể nhƣ sau:

Kết quả: Tổng số 200 phiếu phát ra, thu về đƣợc 180 phiếu hợp lệ (đạt 90%).

6. Ý nghĩâ lý luận và thực tiễn củâ luận văn

Về mặt lý luận

Luận văn góp phần làm rõ môt sô vân đê ly luân chung trong việc báo chí tuyên

truyền làm sáng rõ chân dung con ngƣời Việt Nam thông qua tuyên truyền về NTVT.

Về mặt thực tiễn

- Luận văn gop phân lam ro môt sô ƣu điểm, hạn chế của việc truyên truyền về

NTVT trên bao in. Đồng thời, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất

lƣợng và hiệu quả tuyên truyền về NTVT trên báo in hiện nay.

- Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo đối với nhƣng ngƣơi quan tâm

đến vấn đề tuyên truyền về chân dung con ngƣ ời, NTVT trên bao chi, nhât la đôi vơi sinh

viên báo chí, cán bộ, phóng viên, biên tập viên báo chí về đề tài này.

7. Kết cấu củâ Luận văn

Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn

đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng:

Cán bộ,

công chức,

giảng viên,

nhà báo

…

(50 mẫu)

Học sinh,

sinh viên

(30 mẫu)

Học sinh,

sinh viên

(30 mẫu)

Học sinh,

sinh viên

(30 mẫu)

Cán bộ,

công chức,

giảng viên,

nhà báo

…..

(30 mẫu)

Cán bộ,

công chức,

giảng viên,

nhà báo

…

(30 mẫu)

200 mẫu

Hà Nội

(80 mẫu)

TP. Hồ Chí

Minh

(60 mẫu)

Thái Nguyên

(60 mẫu)

12

- Chƣơng 1: Chân dung con ngƣời Việt Nam trên báo in - Những vấn đề lý luận cơ

bản.

- Chƣơng 2: Chân dung con ngƣời Việt Nam trên các báo Tuổi trẻ, Lao động, Đại

đoàn kết.

- Chƣơng 3: Một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả

tuyên truyền về chân dung con ngƣời trên báo in.

13

Chương 1:

CHÂN DUNG CON NGƯỜI VIỆT NAM TRÊN BÁO IN

– NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN

1.1. Một số khái niệm

1.1.1. Báo in a) Khái niệm

Báo in là loại hình báo chí xuất hiện sớm nhất trong các loại hình báo chí, hình

thức thể hiện đƣợc in trên giấy, có hình ảnh minh họa, là một trong 4 loại hình báo chí:

Báo in, báo nói, báo hình, báo mạng điện tử. Báo in là phƣơng tiện truyền thông cơ bản

không thể thiếu trong đời sống xã hội.

Đến nay, đã có nhiều quan niệm khác nhau về báo in:

Theo tác giả Hà Huy Phƣợng: Báo in là thuật ngữ chỉ một loại hình báo chí định

kỳ thông tin thời sự các sự kiện, các vấn đề trong đời sống xã hội thông qua việc sử dụng

ngôn ngữ chữ viết và kỹ thuật in ấn để truyền tải thông tin.

Theo tác giả Dƣơng Xuân Sơn: Báo chí in bao gồm báo và tạp chí là những ấn

phẩm định kỳ chuyển tải nội dung thông tin mang tính thời sự và đƣợc phát hành rộng rãi

trong xã hội.

Theo Luật Báo chí (2016): Báo in là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, tranh,

ảnh, thực hiện bằng phƣơng tiện in để phát hành đến bạn đọc, gồm báo in, tạp chí in.

b) Đặc trưng, đặc điểm của báo in

Báo in là ấn phẩm định kỳ chuyển tải nội dung thông tin mang tính thời sự và

đƣợc phát hành rộng rãi trong xã hội. Định kỳ của báo in có nhiều loại khác nhau nhƣ:

hàng ngày, thƣa kỳ (2, 3, 5 ngày một số), hàng tuần. Định kỳ của báo in chính là sự xuất

hiện theo chu kỳ đều đặn và cố định của sản phẩm báo. Chu kỳ xuất hiện của báo in có ý

nghĩa quan trọng vì nó quy định thời điểm mà công chúng đón nhận sản phẩm báo in.

Tính thời sự của báo in đƣợc hiểu là sự phản ánh nhanh chóng những sự kiện mới

xảy ra, vấn đề mới nảy sinh hoặc vừa mới đƣợc phát hiện trong đời sống xã hội. Mỗi tờ

báo in có công chúng tiếp nhận khác nhau và công chúng thực hiện phƣơng thức tiếp

nhận theo những hƣớng khác nhau.

Báo in chuyển tải nội dung thông tin thông qua văn bản in gồm: chữ in, hình vẽ,

tranh ảnh, sơ đồ, biểu đồ… Toàn bộ các yếu tố thể hiện nội dung thông tin của các tác

14

phẩm báo in xuất hiện đồng thời trƣớc mắt ngƣời đọc hầu nhƣ ngay trên cùng một trang

báo. Sự đồng hiện của báo in đƣợc thể hiện bằng những thông tin cùng xuất hiện đồng

thời trên trang báo in thông qua việc trình bày tổ chức trang báo, bao gồm các phần: tên

chuyên mục, tiêu đề, tít, sapô hoặc những dòng chữ gây chú ý, tít phụ cùng sự hỗ trợ của

hình vẽ, tranh ảnh, sơ đồ, biểu đồ… Công chúng đọc một bài báo in có thể do tít và sapô

hấp dẫn hay cũng có thể do tranh ảnh, biểu đồ minh họa gây chú ý cho họ. Cũng chính vì

vậy mà có thể nói sự đồng hiện thông tin của bài viết trên cùng một trang báo in là một

trong những lợi thế nhất định của báo in. Công chúng có thể cùng lúc lƣớt mắt trên toàn

bộ bài báo và sau đó có thể tìm những thông tin thú vị hoặc cần thiết cho mình. Cũng

chính sự đồng hiện các yếu tố thể hiện của một bài báo trên một trang báo cũng làm ảnh

hƣởng lớn đến công tác biên tập nội dung tít, sapô và phần chính văn của một bài báo in.

Do phƣơng thức thông tin đặc thù trên, báo in có những đặc điểm ƣu việt sau:

Thứ nhất, ngƣời đọc hoàn toàn chủ động trong việc tiếp nhận thông tin từ báo in.

Sự chủ động bao gồm từ việc bố trí thời điểm đọc, lựa chọn trình tự đọc đến việc chủ

động về tốc độ đọc, cách thức đọc khi trong tay có một tờ báo in cụ thể. Buổi sáng ngƣời

ta có thể mua một tờ báo in của một cơ quan báo chí nào đó, đọc lƣớt qua các tin tức,

bình luận quan trọng rồi chiều tối về nhà mới đọc tiếp những bài báo dài và đáng quan

tâm nhƣ phóng sự, phản ánh, các loại ký… Khi đọc các tờ báo in, ngƣời ta hoàn toàn có

thể đọc lƣớt nhanh những nội dung quen thuộc, đọc kỹ hay đọc lại những nội dung phức

tạp mà đọc lần đầu chƣa rõ. Đặc điểm này tạo cho báo in khả năng thông tin những nội

dung sâu sắc, phức tạp. Nhà báo có thể trình bày, lý giải các nội dung thông tin với những

mối quan hệ đan chéo, những biểu hiện trên nhiều bình diện, nhiều tầng lớp khác nhau.

Những thông tin có thể đƣợc tổ chức theo nhiều cách khác nhau mà ngƣời đọc vẫn có thể

hiểu, miễn là những thông tin, nội dung bài viết là bổ ích, đáp ứng đƣợc nhu cầu của

ngƣời đọc.

Thứ hai, vì sự tiếp nhận thông tin báo in của công chúng là quá trình chủ động, đòi

hỏi ngƣời đọc phải tập trung cao độ, phải huy động sự làm việc tích cực của trí não. Vì

thế làm tăng khả năng ghi nhớ thông tin, giúp ngƣời đọc có thể nhận thức sâu sắc những

mối quan hệ bên trong phức tạp. Nội dung thông tin đề cập các vấn đề, sự kiện trong cả

một chu kỳ xuất bản. Thông tin về các vấn đề, sự kiện thời sự diễn ra trong chu kỳ sau đó

chỉ có thể đƣợc đề cập trong sản phẩm đƣợc xuất bản vào thời điểm định kỳ sau. Vì thế

trong báo in bao giờ cũng tồn tại một khoảng thời gian trống thông tin, hay nói cách khác,

độ nhanh, tính thời sự của báo in bị hạn chế hơn so với các loại hình phát thanh và truyền

hình và đặc biệt là báo mạng điện tử.

Hơn nữa nguồn thông tin từ báo in đảm bảo sự chính xác và độ xác định cao. Dù

thông tin chậm hơn so với các loại hình báo chí khác nhƣng đảm bảo sự chính xác về

15

thông tin vì đã đƣợc kiểm định. Báo in có thể làm tài liệu, minh chứng cho các công trình

nghiên cứu khoa học.

1.1.2. Chân dung con người Chân dung là thuật ngữ đƣợc sử dụng nhiều trong lĩnh vực nghệ thuật nhƣ hội họa,

điêu khắc, nhiếp ảnh, văn học... Và từ lâu khái niệm chân dung cũng đƣợc sử dụng phổ

biến trong lĩnh vực báo chí.

Theo Từ điển Tiếng Việt,“chân dung” đƣợc định nghĩa là “tác phẩm hội họa, điêu

khắc, nhiếp ảnh thể hiện đúng diện mạo, thần sắc, hình dáng một ngƣời nào đó” [34,

tr.193]. Theo định nghĩa này, chân dung con ngƣời đƣợc hiểu là diện mạo, thần sắc và hình

dáng của con ngƣời đƣợc thể hiện thông qua một bức tranh, ảnh hay một tác phẩm điêu

khắc có hình khối cụ thể. Ngƣời xem có thể nhìn thấy trực tiếp diện mạo, thần sắc, hình

dáng đó, dễ dàng hình dung ra con ngƣời có thật ngoài thực tế.

Trong lĩnh vực văn học, khái niệm chân dung cũng đƣợc sử dụng khi nói về một

thể loại văn học lấy con ngƣời làm đối tƣợng chủ yếu để phản ánh. Trong cuốn Từ điển

thuật ngữ văn học, các tác giả Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đã đƣa ra

khái niệm chân dung văn học nhƣ sau: Nhà văn phát huy sở trƣờng quan sát, lựa chọn chi

tiết, cử chỉ, ngôn luận, kể cả tác phẩm, tƣ thế, hồi tƣởng để dựng lại bộ mặt tinh thần của

một con ngƣời, thƣờng là nhà văn, nghệ sĩ, các nhà hoạt động xã hội nổi tiếng. Hay nhƣ

nhà văn Tô Hoài định nghĩa: Chân dung văn học là việc dựng lại những bóng dáng thần

thái văn nhân, những câu nói cái cƣời, bƣớc đi dáng đứng của họ mà mình từng thấy từng

biết.

Chân dung con ngƣời trong văn học, nghệ thuật khác với chân dung con ngƣời

trong lĩnh vực báo chí. Chân dung con ngƣời trong văn học, nghệ thuật có thể mang yếu

tố hƣ cấu, còn trong báo chí, chân dung đó phải là ngƣời thật, việc thật, đƣợc phản ánh

chân thực thông qua tác phẩm báo chí. Việc dùng báo chí để khắc họa chân dung con

ngƣời không giống nhƣ ngƣời họa sĩ vẽ chân dung, coi chân dung là mục đích cuối cùng.

Mà khái quát hơn, sâu sắc hơn là nhà báo làm toát lên chân dung một con ngƣời với cuộc

sống thực của họ, từ đó khái quát lên thành những vấn đề xã hội, những thông điệp xã hội

muốn gửi tới độc giả.

Bàn về khái niệm của thể loại ký chân dung - thể loại báo chí tiêu biểu khi phản

ánh chân dung con ngƣời, tác giả Đức Dũng quan niệm: Con ngƣời trong tác phẩm ký

chân dung phải có địa chỉ sát thực, tiêu biểu, đáp ứng đƣợc yêu cầu tuyên truyền thời sự.

Con ngƣời phải đƣợc đặc tả ở diện mạo, dáng vẻ bề ngoài hoặc thông qua những hành

động, những việc làm tiêu biểu.

Trong cuốn Tác phẩm báo chí, khi nói về chân dung con ngƣời trong thể loại phóng

sự báo chí, các tác giả cho rằng: “Mỗi bức chân dung cụ thể có thể nói lên một mảng hiện

thực nào đó: hoặc minh chứng cho một truyền thống lịch sử, một phong tục tập quán, một

16

nếp nghĩ, nếp làm ăn của một địa phƣơng, một tộc ngƣời hoặc một khuynh hƣớng xã hội

nào đó. Chân dung con ngƣời có thể là tích cực hoặc tiêu cực, hạnh phúc hay bất hạnh,

đáng biểu dƣơng hay đáng phê phán…” [10, tr. 181].

Trong khái niệm về thể loại ký chân dung, tác giả Dƣơng Xuân Sơn cho rằng: Ký

chân dung là một thể loại thuộc thể ký báo chí có đối tƣợng phản ánh là những con ngƣời

hay một tập thể ngƣời có thật, đƣợc coi là tiêu biểu vào những thời điểm nhất định, đáp

ứng yêu cầu thông tin thời sự. Đó là những con ngƣời hay tập thể ngƣời có hành động, việc

làm hoặc suy nghĩ nội tâm đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng. [38, tr. 84].

Nhƣ vậy, có thể hiểu khái niệm chân dung con người trên báo chí là những con

ngƣời có thật đƣợc báo chí phản ánh thông qua tác phẩm báo chí. Qua đó, không chỉ diện

mạo, thần sắc, hình dáng của con ngƣời đƣợc thể hiện, mà cả tính cách, phẩm chất, lối

sống, năng lực, thể trạng, hoàn cảnh, địa vị xã hội và các mối quan hệ xã hội của con

ngƣời đó cũng đƣợc bộc lộ. Trên báo in, chân dung con ngƣời đƣợc thể hiện thông qua

ngôn ngữ hình ảnh (ảnh báo chí) và ngôn ngữ chữ viết (bài báo).

Chân dung con ngƣời trên báo chí đƣợc phản ánh đa dạng, nhiều chiều, có những

chân dung tích cực, tiêu biểu và cũng có những chân dung đáng phê phán. Nhƣng về cơ

bản, chân dung con ngƣời đó phải đáp ứng đƣợc các yêu cầu, đó là có tính chân thực, tiêu

biểu, điển hình và tính thời sự.

1.1.3. Người tốt, việc tốt Đầu tháng 6/1968, Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc với một số cán bộ Ban Tuyên

huấn Trung ƣơng Đảng về việc làm và xuất bản loại sách Người tốt việc tốt. Ngƣời đã

nói: “Nhân dân ta rất anh hùng, ra ngõ gặp anh hùng… Có thể nói trong mỗi nhà đều có

anh hùng, nhƣ thế ra ngõ mới gặp anh hùng chứ! Nhìn lại lịch sử mấy nghìn năm của ông

cha ta, ta cũng thấy điều đó. Cứ mỗi lần có những thử thách lớn thì nhân dân ta lại tỏ rõ

khí phách, nêu cao phẩm chất tốt đẹp của mình… Cho nên Bác nghĩ: cần có những phần

thƣởng để khuyến khích, động viên, cổ vũ mọi ngƣời hăng hái làm tròn nhiệm vụ. Từ

ngày hòa bình lập lại, Bác có yêu cầu báo của Đảng và của các đoàn thể mở ra mục

Người mới việc mới để làm việc đó đi đôi với phong trào thi đua ở các cấp, các ngành.

Bây giờ nên gọi là Người tốt việc tốt cho đúng hơn” [32, tr. 547-548]. Nhƣ vậy, khái

niệm NTVT trên báo chí lần đầu tiên đƣợc nhắc đến do Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nói

đến những ngƣời có đóng góp cho phong trào cách mạng của nhân dân ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm: Bất cứ ai, hễ làm việc gì mà nổi lên tinh thần

chí công vô tƣ, mình vì mọi ngƣời, dù rất nhỏ, dù ở bất cứ lĩnh vực nào, ở tầng lớp nào,

trong giới nào, ở lứa tuổi nào đều đƣợc coi là gƣơng NTVT. Đó có thể là “cháu gái tên

Xuân ở Quảng Bình đã chiến đấu dũng cảm, góp phần bắn rơi máy bay Mỹ”, là “các cháu

bé Việt Nam nhặt đƣợc của rơi đem trả”, là bộ đội “không những biết đánh giặc giỏi mà

còn biết đỡ đẻ cho dân”, là các cụ già Việt Nam “cùng con cháu đánh giặc giữ nƣớc,

17

xung phong chăm sóc sức khỏe thƣơng bệnh binh, đỡ đầu lớp mẫu giáo, trông nom vƣờn

trẻ, gƣơng mẫu trồng cây, trồng rừng. Có những cụ ông, cụ bà chuyên nhận nuôi những

con trâu ghẻ, trâu gầy của hợp tác xã thành những con trâu béo khỏe có thể kéo cày, kéo

gỗ đƣợc”… Ngƣời tốt, việc tốt trong quan niệm của Bác còn là: “Hai cô con gái đi đƣờng

thấy cái hố nhỏ ở vỉa hè đã rủ nhau đi lấy đất lấp lại cho đồng bào khỏi vấp ngã. Một

ngƣời nông dân đi giữa trời mƣa thấy bao gạo của Nhà nƣớc không có gì che phủ, đã cởi

tấm nilông của mình ra đậy gạo cho Nhà nƣớc. Cụ già Việt kiều trở về Tổ quốc để cùng

chia sẻ những khó khăn, cùng gánh vác công việc đánh Mỹ và xây dựng chủ nghĩa xã

hội”…

Có thể thấy, những NTVT theo quan niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh là những

con ngƣời rất bình dị, đời thƣờng, làm những việc nhỏ nhƣng có ích cho xã hội. Đó là

những ngƣời yêu nƣớc, có đạo đức trong sáng, có lòng dũng cảm, gan dạ, có tình đoàn

kết, sẻ chia, nhân hậu… Đó là những nét đẹp truyền thống của con ngƣời Việt Nam, là

những nét vẽ tạo nên chân dung tiêu biểu của con ngƣời Việt Nam trong truyền thống văn

hóa của dân tộc.

Bƣớc sang thời kỳ đổi mới đất nƣớc, khái niệm NTVT đƣợc hiểu theo nghĩa rộng

hơn: bên cạnh những giá trị truyền thống của con ngƣời Việt Nam, NTVT hiện nay cần

phải có tri thức, biết đƣa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào cuộc sống, có bản lĩnh chính trị

vững vàng, chủ động năng động, sáng tạo trong tình hình mới, biết làm nên sự nghiệp từ

bàn tay trí óc của mình, giúp ích cho xã hội, cho đất nƣớc.

Nhà báo Nguyễn Uyển trong bài tham luận “Báo chí với việc nêu gương tốt việc

tốt” cho rằng: Từ lâu tổ hợp từ này đã đƣợc dùng để chỉ những điển hình về con ngƣời và

sự việc tiêu biểu xuất hiện trong nhân dân lao động và đƣơng nhiên những điển hình ấy

phải phù hợp với xu thế phát triển chung của lịch sử. Mới, tốt có nghĩa là tiên tiến và

thƣờng đƣợc biểu hiện ở một số điểm nhƣ sau: Ngƣời tiên tiến, việc tiên tiến, biện pháp

tiên tiến. Hai vế cụm từ “ngƣời tốt, việc tốt” có liên quan với nhau nhƣng không đồng

nhất với nhau. Nói ngƣời tốt (qua việc tốt), tức là phải xem xét dƣới nhiều khía cạnh.

Ngƣợc lại, khi nói việc tốt chỉ cần nêu sâu sự việc không cần biết lai lịch.

Ông Vũ Hồ, trong bài viết “Trao đổi kinh nghiệm viết gương tốt” thì cho rằng:

Ngƣời tốt đƣợc nêu phải là một tấm gƣơng có tác dụng tốt trong việc giáo dục đƣờng lối,

nhiệm vụ cách mạng của Đảng, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, xây dựng đạo đức mới,

con ngƣời mới, phục vụ tốt yêu cầu từng thời kỳ của công tác giáo dục chính trị, lãnh đạo

18

tƣ tƣởng, có tác dụng góp phần vào sự chiến thắng của cái tiên tiến đối với cái lạc hậu,

cái tốt đối với cái xấu, chủ nghĩa tập thể với chủ nghĩa cá nhân. Họ là ngƣời có tƣ tƣởng

và hành động tiên tiến, có thành tích xuất sắc (trƣớc hết là các anh hùng, dũng sỹ quyết

thắng, chiến sỹ thi đua…), đƣợc quần chúng - trƣớc hết là quần chúng ở chính nơi đó

công tác công nhận, xứng đáng đƣợc nêu gƣơng về nhiều mặt hoặc về một mặt nào đó.

Trong Lời tựa sách Tâm sáng, chí bền của Thông tấn xã Việt Nam, khái niệm

NTVT đƣợc nêu nhƣ sau: Nhân vật đƣợc coi là ngƣời tốt việc tốt phải là “Những cá nhân,

tập thể trung thành với sự nghiệp cách mạng, đi đầu trong đổi mới, dũng cảm, cần cù,

sáng tạo, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của bản thân, đơn vị, gƣơng mẫu trong đời sống

hàng ngày”. Có rất nhiều đề tài cho thể loại gƣơng NTVT nhƣ: Xây dựng nếp sống văn

minh; Gia đình văn hóa; Hộ gia đình làm kinh tế giỏi; gia đình hiếu học, tấm gƣơng sản

xuất giỏi; tấm gƣơng đi đầu trong phong trào thi đua… Đó là những ngƣời có địa chỉ xác

thực, có những hành động và việc làm tiêu biểu, đủ sức thuyết phục.

Ở một phạm vi rộng hơn, NTVT chính là những tấm gƣơng điển hình tiên tiến,

những nhân tố mới trong đời sống xã hội hiện nay. Theo Từ điển tiếng Việt định nghĩa:

“Điển hình là có tính tiêu biểu nhất, bộc lộ rõ bản chất của một nhóm hiện tƣợng, đối

tƣợng”, “tiên tiến là ở vị trí hàng đầu, vƣợt hẳn trình độ phát triển chung, đạt thành tích

cao, có tác dụng đối với phong trào thi đua”. Nhƣ vậy, điển hình tiên tiến trên báo chí có

thể hiểu đƣợc là: Những tấm gƣơng cụ thể, sinh động (cá nhân hoặc tập thể) có tính chất

điển hình, tiêu biểu nhất trong sản xuất và đời sống, vƣợt hẳn trình độ phát triển chung,

đạt thành tích cao, có tác dụng cổ vũ tinh thần thi đua lao động sản xuất, tổ chức cuộc

sống của đông đảo nhân dân.

Về khái niệm điển hình tiên tiến và nhân tố mới, PGS.TS. Nguyễn Văn Dững

trong cuốn Báo chí và dư luận xã hội cho rằng: “Cần phân biệt giữa điển hình tiên tiến và

nhân tố mới. Nếu điển hình tiên tiến đƣợc coi là mô hình hay cách thức tổ chức sản xuất,

tổ chức cuộc sống có hình hài khá toàn diện để mọi ngƣời, mọi nơi học tập và làm theo,

thì nhân tố mới, đúng nhƣ tên gọi của nó, chỉ là một nhân tố mới, một khía cạnh tích cực,

nổi trội, chứ chƣa phải là mô hình hoàn chỉnh của sự vật hay hiện tƣợng” [9, tr. 307].

Nhƣ vậy, có thể hiểu về khái niệm NTVT nhƣ sau: Người tốt, việc tốt là những

con người có phẩm chất, đạo đức tốt cùng những việc làm hay, cử chỉ đẹp có lợi ích cho

đất nước, xã hội, được coi là những tấm gương để tuyên truyền, giáo dục có hiệu quả và

19

cần được nhân rộng ra. Đó là những con người mẫu mực, tiêu biểu cho con người của

một giai đoạn lịch sử nhất định.

1.2. Vâi trò củâ báo chí trong tuyên truyền về người tốt, việc tốt

Ngƣời tốt, việc tốt có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Bởi nếu mỗi ngƣời,

mỗi ngày cố gắng làm những việc tốt thì cái tốt sẽ trở thành phổ biến, sẽ lấn át đƣợc cái

xấu, cái xấu sẽ bị đẩy lùi nhƣờng chỗ cho cái tốt nảy nở và phát triển, cả xã hội sẽ trở nên

tốt đẹp, văn minh. Muốn cho cái tốt ngày càng nảy nở, phát triển thì những gƣơng NTVT

phải đƣợc tuyên truyền rộng rãi trong quần chúng nhân dân để mọi ngƣời cùng học tập,

noi theo. Đây là vai trò và cũng là nhiệm vụ quan trọng của báo chí nói chung, báo in nói

riêng.

Báo chí là phƣơng tiện thông tin tác động đến đông đảo công chúng nhất, một

cách thƣờng xuyên liên tục nhất, trên phạm vi rộng lớn nhất. Do vậy, mọi hoạt động của

báo chí luôn gắn liền với vấn đề thu phục, tập hợp lực lƣợng và “tranh thủ bạn đồng minh

chính trị” theo cách nói của V.I.Lê-nin. Khi đề cập đến chức năng của báo chí, V.I.Lê-nin

đã khẳng định: “Báo chí là người tuyên truyền tập thể, cổ động tập thể, và tổ chức tập

thể”, điều này càng phù hợp với thời đại bùng nổ thông tin hiện nay. Với nội dung thông

tin có định hƣớng đúng đắn, chân thật, có sức thuyết phục, báo chí có khả năng hình

thành dƣ luận xã hội, dẫn đến hành động xã hội, phù hợp với sự vận động của hiện thực

theo những chiều hƣớng có chủ định. Với vai trò là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tƣ

tƣởng, báo chí xã hội chủ nghĩa có trách nhiệm xây dựng dƣ luận xã hội lành mạnh, động

viên quần chúng tích cực hoàn thành nhiệm vụ cách mạng.

Để thực hiện sứ mệnh của mình, nhiệm vụ đặt ra cho báo chí là khẳng định yếu tố

tích cực, phát hiện và phản ánh cái mới trong sự nghiệp xây dựng CNXH, phê phán

những tàn dƣ của chế độ cũ, những quan niệm, lối sống lỗi thời trong nội bộ nhân dân,

phát huy trí tuệ tài năng và tiềm lực của đất nƣớc nhằm đặt ra và giải quyết những nhiệm

vụ chính trị to lớn. Việc thông tin một cách liên tục, phong phú, đa dạng, nhiều chiều về

những tấm gƣơng NTVT có tác dụng tác động đến nhận thức của công chúng xã hội bằng

thực tiễn cuộc sống, trên cơ sở đó góp phần định hƣớng dƣ luận xã hội, làm thay đổi nhận

thức, thái độ và hành vi của con ngƣời. Bằng những điển hình tiên tiến, những gƣơng

NTVT, báo chí không dừng lại ở tác dụng cổ động, tuyên truyền mà mở ra thực hiện

chức năng to lớn là góp phần tổ chức và chỉ đạo phong trào cách mạng của quần chúng,

tạo ra hiệu quả thiết thực.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng việc nêu gƣơng NTVT, Ngƣời coi

đó là những tấm gƣơng có giá trị lớn trong việc cổ vũ các hoạt động cách mạng và phong

trào cách mạng. Ngƣời viết: “một tấm gƣơng sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn

20

văn tuyên truyền”, vì vậy những tấm gƣơng NTVT tiêu biểu cần phải đƣợc giới thiệu

rộng rãi trên các phƣơng tiện thông tin đại chúng. Ngƣời lƣu ý công tác tuyên truyền và

báo chí phải nêu gƣơng những cán bộ trong sạch, gƣơng mẫu, cần, kiệm, liêm, chính.

Ngƣời cho rằng, việc lấy gƣơng NTVT để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong

những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng cuộc

sống mới, con ngƣời mới. Ngƣời còn nói: “Những gƣơng ngƣời tốt, làm việc tốt muôn

hình muôn vẻ là vật liệu quý để các chú xây dựng con ngƣời. Lấy gƣơng tốt trong quần

chúng nhân dân và cán bộ, đảng viên để giáo dục lẫn nhau là một phƣơng pháp lấy quần

chúng giáo dục quần chúng rất sinh động và có sức thuyết phục rất lớn”.

Từ những năm 1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị “Các báo chí phải khuyến

khích những ngƣời tốt việc tốt và thẳng thắn phê bình những điều xấu: lƣời biếng, tham

ô, lãng phí, quan liêu. Đó là một việc rất cần thiết”. Thực hiện lời dạy của Bác, nhiều tờ

báo đã sớm ra các mục: “Ngƣời mẫu mực, sự việc mẫu mực”, “Ngƣời kiểu mẫu, việc

kiểu mẫu”, “Gƣơng trong”, “Việc nhỏ nghĩa lớn”… Biết bao tấm gƣơng giản dị, đời

thƣờng đã đƣợc phản ánh trên báo chí, kịp thời biểu dƣơng, khuyến khích và cổ vũ mọi

tầng lớp nhân dân. Tháng 8/1968, Bác chỉ thị đƣa ngƣời tốt việc tốt in thành sách để gửi

cho mọi ngƣời cùng học tập noi theo. Các nhà xuất bản ở phía Bắc đã liên tục cho ra đời

các tên sách: Ba sẵn sàng; Ba đảm đang; Hậu phƣơng thi đua với tiền phƣơng; Trung với

Đảng, hiếu với Dân; Dạy tốt, học tốt; Nghìn việc tốt… Sách in khổ nhỏ, mỏng, phát hành

rộng rãi trong cả nƣớc. Gƣơng NTVT đƣợc tuyên truyền đến mọi vùng quê, thôn bản,

đƣợc đọc trên đài phát thanh của các địa phƣơng; đƣợc nghiên cứu, học tập trong nhân

dân, lôi cuốn hàng triệu ngƣời thi đua trở thành ngƣời tốt, làm những việc tốt hàng ngày.

Cũng từ đây, việc tuyên truyền NTVT đã nhanh chóng trở thành một trong những thể loại

quan trọng của báo chí Việt Nam.

Trong thời kỳ duy trì nền kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp, báo chí đã từng cổ

vũ cho các điển hình nhƣ đƣa cơ giới hóa vào nông nghiệp (Duy Tiên, Hà Nam), “Quỳnh

Lƣu làm chủ lao động và đất đai” (tên bài báo điều tra của Hữu Thọ) tiêu biểu cho dồn

dân lên đồi, san bằng đồng ruộng tạo địa bàn cho cơ giới hóa; mô hình HTX thâm canh

tăng vụ, tăng năng suất lúa của HTX Bình Đà, rồi HTX Bình Minh; mô hình HTX Định

Công (Thanh Hóa) tiêu biểu cho phát triển nông nghiệp, tổ chức cuộc sống nông thôn;…

Trong công nghiệp, thời kỳ những năm 70 - 80 của thế kỷ trƣớc cũng đã có nhiều điển

hình tiên tiến, nhƣ nhà máy chế tạo công cụ số 1, nhà máy chế tạo biến thế,… Đó là

những điển hình trong sản xuất và đời sống đã có tác dụng cổ vũ tinh thần thi đua lao

động sản xuất, tổ chức cuộc sống của đông đảo nhân dân.

Bƣớc sang thời kỳ CNH, HĐH đất nƣớc, đƣờng lối, chính sách đúng đắn của

Đảng cùng với sự sáng tạo của đông đảo ngƣời lao động đã tạo nên nhiều tấm gƣơng đẹp

đẽ và sinh động trong cuộc sống, vì lợi ích của toàn xã hội và của mỗi ngƣời. Mỗi tấm

21

gƣơng sáng, mỗi điển hình sinh động lại trở thành những hạt nhân tích cực, là chất men

kích thích, lôi cuốn, thuyết phục mạnh mẽ mọi ngƣời, từ đó dấy lên các phong trào thi

đua, khơi dậy trong mỗi cá nhân, tập thể và toàn xã hội tính chủ động, sáng tạo trong xây

dựng đất nƣớc. Trong nhiều văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nƣớc, việc nêu

gƣơng NTVT, tuyên truyền những nhân tố mới tích cực, những điển hình tiên tiến đƣợc

coi nhƣ nhiệm vụ quan trọng của công tác tƣ tƣởng, lý luận nói chung, báo chí nói riêng.

Trong Luật Báo chí (1989), “phát hiện, biểu dƣơng gƣơng tốt, nhân tố mới; đấu

tranh chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tƣợng tiêu cực xã hội khác” đƣợc

quy định là một trong những nhiệm vụ cơ bản của báo chí nƣớc ta. Cho đến Luật sửa đổi,

bổ sung một số điều của Luật Báo chí (1999) và Luật báo chí hiện hành (2016) vẫn quy

định nhiệm vụ, quyền hạn của báo chí là: “Phát hiện, nêu gƣơng ngƣời tốt việc tốt, nhân

tố mới, điển hình tiên tiến”.

Tiếp thu quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “lấy gƣơng ngƣời tốt việc tốt để

hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng”, trong

Nghị quyết Hội nghị Trung ƣơng 6 (lần 2) (khóa VIII) về một số vấn đề cơ bản và cấp

bách trong công tác xây dựng đảng hiện nay; Nghị quyết Trung ƣơng 4 (khóa XI) về một

số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Đảng ta đều xác định rõ vai trò, nhiệm vụ

của các cơ quan thông tin đại chúng nói chung, báo chí nói riêng. Đó là “nêu gƣơng

ngƣời tốt việc tốt, giới thiệu kinh nghiệm của các điển hình tiên tiến; lên án cái xấu, cái

ác, tích cực đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các tệ nạn xã hội; chống

những quan điểm sai trái, thù địch” và “Chú trọng làm tốt hơn việc nêu gƣơng những

ngƣời tốt việc tốt; lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực; đồng thời phê phán, đấu tranh

với những biểu hiện sa sút về tƣ tƣởng chính trị, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm

những chuẩn mực đạo đức, lối sống...”.

Đại hội IX của Đảng yêu cầu “báo chí, xuất bản phát hiện những nhân tố mới, cái

hay, cái đẹp trong xã hội, giới thiệu gƣơng ngƣời tốt việc tốt, những điển hình tiên

tiến…”. Nghị quyết Trung ƣơng 5 (khoá IX) về nhiệm vụ chủ yếu của công tác tƣ tƣởng,

lý luận trong tình hình mới khẳng định việc “coi trọng tuyên truyền gƣơng ngƣời tốt việc

tốt, nhân tố mới tích cực”. Tiếp đó, đến Nghị quyết Trung ƣơng 5 (khóa X) về công tác tƣ

tƣởng, lý luận và báo chí trƣớc yêu cầu mới, việc tuyên truyền, cổ vũ, động viên các nhân

tố mới, điển hình tiên tiến, gƣơng NTVT trên mọi lĩnh vực tiếp tục đƣợc coi là nhiệm vụ

quan trọng của báo chí. Nghị quyết yêu cầu các cơ quan báo chí: “Coi trọng đúng mức

22

việc phát hiện, biểu dƣơng các nhân tố mới, điển hình tiên tiến; tích cực đấu tranh, góp

phần ngăn chặn và từng bƣớc đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tiêu cực và tệ

nạn xã hội”.

Khi cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh đƣợc

phát động (năm 2006), nhiệm vụ nêu gƣơng NTVT, điển hình tiên tiến càng đƣợc đề cao

hơn với các cơ quan báo chí. Hầu hết các tờ báo trong nƣớc đều mở các chuyên mục,

chuyên trang tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh,

nhiều gƣơng NTVT, điển hình tiên tiến đã đƣợc giới thiệu trên mặt báo. Điên hinh la Bao

Nhân dân vơi chuyên muc “Gƣơng sang , viêc hay Ha Nôi” , “Ngƣơi tôt viêc tôt”; Báo Lao

đông vơi chuyên muc “Binh di ma cao quy” ; Báo Quân đôi nhân dân vơi “Hoc tâp va lam

theo tâm gƣơng đao đƣc Hô Chi Minh”; Hànộimới mở chuyên mục “Nét đẹp ngƣời Thủ

đô”; Báo Tin tức (Thông tân xa Viêt Nam) vơi chuyên muc “Gƣơng sáng noi chung”. Đai

truyên hình Việt Nam dành nhiều thời lƣợng, xây dựng nhiều chuyên mục, nhiều chƣơng

trình chất lƣợng, chuyên sâu để thông tin, tuyên truyền về việc học tập và làm theo tấm

gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh, chú trọng phát hiện và nhân rộng các điển hình tiên tiến,

tạo sức lan tỏa ra toàn xã hội. Đai Tiêng noi Viêt Nam danh thơi lƣơng tuyên truyên vê

gƣơng NTVT trong chuyên muc “Nhƣng bông hoa đep” hê VOV 2; “Ngƣơi tôt viêc tôt”,

“Cƣa sô nhân ai” hê VOV5…

Nhận thấy rõ vai trò của báo chí, trong Chỉ thị số 03 ngày 14/5/2011 của Bộ Chính

trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh, Đảng

ta yêu cầu “các cơ quan thông tin đại chúng, đội ngũ báo cáo viên thƣờng xuyên tuyên

truyền về tƣ tƣởng, tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh, về các điển hình tiên tiến, ngƣời tốt

việc tốt”. Mới đây, Chỉ thị số 05 ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập

và làm theo tƣ tƣởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, việc “tuyên truyền về các điển

hình tiên tiến, gƣơng ngƣời tốt việc tốt, những cách làm sáng tạo trong học tập và làm

theo tƣ tƣởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” tiếp tục là nhiệm vụ quan trọng của

báo chí cách mạng nƣớc ta.

Thực hiện chủ trƣơng của Đảng, Nhà nƣớc, nhiều năm qua, báo chí nói chung, báo

in nói riêng đã tỏ rõ vai trò xung kích trên mặt trận tƣ tƣởng, có sức mạnh rất lớn trong

việc cổ động, tuyên truyền quần chúng bằng những tấm gƣơng có địa chỉ cụ thể, những

việc làm ích nƣớc, lợi dân. Việc tuyên truyền, học tập và làm theo tấm gƣơng NTVT

không những có tác dụng tạo khí thế thi đua sôi nổi, cổ vũ mọi ngƣời phát huy mọi khả

năng và phẩm chất tốt đẹp để hoàn thành các nhiệm vụ, mà còn góp phần tích cực bồi

dƣỡng, xây dựng con ngƣời Việt Nam phát triển toàn diện, xây dựng nếp sống mới và xã

hội văn minh, đẩy lùi những tƣ tƣởng, việc làm tiêu cực, những thói hƣ, tật xấu.

23

Với những đặc trƣng, đặc điểm, những ƣu thế nhất định của mình, báo in đã góp

phần quan trọng trong việc tuyên truyền về những tấm gƣơng NTVT. Vai trò của báo in

là không thể thay thế và ngày càng phát huy hơn trong công tác tuyên truyền NTVT của

Đảng, Nhà nƣớc ta.

1.3. Một số tiêu chí củâ người tốt, việc tốt trên báo chí hiện nây

1.3.1. Tiêu chí người tốt, việc tốt Bác Hồ đã chỉ rõ: Cái đích nhắm đến của những ngƣời làm báo khi viết gƣơng

NTVT không phải là nêu gƣơng để ngƣời khác học tập cách làm, hành động, hay phƣơng

pháp mới, phổ biến khoa học - kỹ thuật… mà cái chính là nêu gƣơng đạo đức cách mạng

của con ngƣời. Đó là những đức tính tốt đẹp nhƣ tình yêu thƣơng, đoàn kết giúp đỡ lẫn

nhau, cùng nhau vƣợt khó khăn gian khổ, đức hy sinh, lòng quả cảm cứu giúp nhau khi

hoạn nạn, lúc chông gai, tấm lòng mình vì mọi ngƣời, không tham lam, ti tiện, ghen tị,

làm điều ác… Đó là những đức tính mà thời đại nào cũng cần phải có của con ngƣời, phù

hợp với pháp luật, truyền thống tốt đẹp về văn hóa, nêu cao cái tốt, chống cái xấu của

nhân dân ta.

Những đức tính tốt đẹp ấy của con ngƣời Việt Nam, trải qua hàng nghìn năm lịch

sử đã trở thành truyền thống của dân tộc. Nhƣ nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử

nƣớc ta đã khẳng định: tính cách dân tộc gần nhƣ là tất cả nội dung của giá trị đạo đức

truyền thống, bao gồm: tính tập thể - cộng đồng; trọng đạo đức; cần kiệm; giản dị; thực

tiễn; tinh thần yêu nƣớc bất khuất và lòng yêu chuộng hoà bình, nhân đạo, lạc quan. Tác

giả Trần Văn Giàu đúc kết bảy giá trị "yêu nƣớc, cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan,

thƣơng ngƣời, vì nghĩa" là những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc ta. Một nhà

nghiên cứu khác đã khẳng định các giá trị đạo đức truyền thống cao đẹp của dân tộc ta

bao gồm: lòng yêu nƣớc, truyền thống đoàn kết, lao động cần cù và sáng tạo; tinh thần

nhân đạo, lòng yêu thƣơng và quý trọng con ngƣời, trong đó yêu nƣớc là bậc thang cao

nhất trong hệ thống giá trị đạo đức của dân tộc. Những nét tính cách đặc trƣng, hay

những giá trị này đã vẽ nên chân dung tốt đẹp của con ngƣời Việt Nam qua bao thời kỳ

lịch sử. NTVT trong quan niệm của nhân dân ta cũng là những con ngƣời với những đặc

trƣng tốt đẹp trên.

Đất nƣớc bƣớc vào thời kỳ CNH, HĐH, nhiều thang giá trị về con ngƣời thay đổi.

Con ngƣời mà Đảng ta hƣớng đến xây dựng vừa mang những giá trị tốt đẹp của truyền

24

thống dân tộc, vừa phải có những tính cách, đặc trƣng của con ngƣời mới phù hợp với

yêu cầu phát triển. Các nghị quyết của Đảng ta những năm qua đã xác định rất rõ những

yêu cầu mới của con ngƣời Việt Nam hiện nay. Tiêu biểu nhƣ Nghị quyết Hội nghị Trung

ƣơng 9 (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con ngƣời Việt Nam đáp ứng yêu

cầu phát triển bền vững đất nƣớc đã nhấn mạnh vấn đề cốt lõi , trung tâm của xây dựng

văn hóa là xây dựng con ngƣời . Nghị quyết đã nêu rõ quan điểm : “Phát triển văn hóa vì

sự hoàn thiện nhân cách con ngƣời và xây dựng con ngƣời để phát triển văn hóa . Trong

xây dƣng văn hoa , trọng tâm là chăm lo xây dƣng con ngƣời có nhân cach , lối sống tốt

đẹp, với các đặc tính cơ bản: yêu nƣớc, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù,

sáng tạo”. Đảng ta đặt ra yêu cầu phải bồi dƣỡng tinh thần yêu nƣớc, lòng tự hào dân tộc,

đạo đức, lối sống và nhân cách; đúc kết và xây dựng hệ giá trị chuẩn của con ngƣời Việt

Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Tại Đại hội XII của

Đảng, một trong 6 nhiệm vụ trọng tâm đƣợc Đảng ta đề ra trong giai đoạn mới, đó là:

“Phát huy nhân tố con ngƣời trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội ; tập trung xây dựng

con ngƣời về đạo đức , nhân cách , lối sống , trí tuệ và năng lực làm việc ; xây dựng môi

trƣờng văn hóa lành mạnh”. Các tƣ tƣơng, quan điểm về xây dựng con ngƣời đó là những

nội dung, định hƣớng xây dựng con ngƣời Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và sắp tới.

Việc xác định đúng đắn đƣợc tiêu chí con ngƣời văn hóa Việt Nam mới có thể có các giải

pháp xây dựng, giáo dục, đào tạo, phát triển con ngƣời để có thể đáp ứng tốt những đòi

hỏi của thời kỳ CNH, HĐH, mở cửa hội nhập quốc tế, đảm bảo phát triển bền vững, rút

ngắn khoảng cách tụt hậu.

Cùng với sự vận động và phát triển của đất nƣớc, con ngƣời nói chung, những

quan niệm về NTVT cũng đã có những thay đổi. Nhƣng xét cho cùng, dù có thay đổi thế

nào chăng nữa, khi nói đến NTVT vẫn không bao giờ thoát ra khỏi cái vòng trung tâm là

đạo đức, là giữ bền gốc thiện. Ví dụ nhƣ nhà báo có thể viết về các gƣơng sáng làm giàu,

nhƣng không phải làm giàu bằng bất kỳ giá nào mà phải làm giàu một cách chính đáng,

giúp nhau cùng vƣợt khó làm giàu. Đó mới là đạo đức của con ngƣời thời kỳ mới. Xã hội

càng phát triển, càng cần những tấm gƣơng trong sáng mới để chống lại những mặt trái

25

đã phát lộ của kinh tế thị trƣờng, nhƣ sự xuống cấp của đạo đức, tất cả vì đồng tiền mà có

khi bất chấp mọi thủ đoạn…

Nhƣ vậy, để viết về NTVT cho đúng, cho hiệu quả, báo chí cần xác định rõ đâu là

những tiêu chí của NTVT đƣợc xã hội hiện nay công nhận.

Những năm gần đây, khi tổ chức tuyên dƣơng NTVT, các tổ chức, cơ quan, đơn

vị, địa phƣơng đã đƣa ra những tiêu chí rất cụ thể. UBND Thành phố Hồ Chí Minh khi tổ

chức bình chọn, biểu dƣơng NTVT giai đoạn 2013-2015 của Thành phố đã đƣa ra các

tiêu chí: NTVT là các cá nhân tiêu biểu về việc tốt, việc thiện trên các lĩnh vực của đời

sống xã hội nhƣ có hành động dũng cảm để bảo vệ tài sản của Nhà nƣớc, nhân dân, ngƣời

bị hại; Giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội, phòng chống các loại tội phạm, tệ nạn xã

hội; Tham gia giải quyết việc làm cho ngƣời lao động, giúp nhau vƣợt nghèo, vƣợt khó;

Cảm hóa, giúp đỡ, chăm lo cho các đối tƣợng lầm lỡ, hoàn lƣơng, ngƣời đƣợc tha tù,

ngƣời sau cai nghiện ma túy thành công tái hòa nhập cộng đồng; Tham gia hiến máu

nhân đạo, hiến xác, hiến mô cho hoạt động nghiên cứu khoa học, y khoa; Đóng góp công

sức, trí tuệ cho việc phát triển các ngành, nghề sản xuất, kinh doanh dịch vụ, những sáng

kiến về những công trình nghiên cứu khoa học, kỹ thuật; Gƣơng học sinh, sinh viên điển

hình tiêu biểu về vƣợt khó, vƣơn lên trong học tập, học giỏi liên tục nhiều năm liền.

UBND Thành phố Hà Nội cũng đã ra Quy định Xét tặng danh hiệu “Ngƣời tốt,

việc tốt” trên địa bàn thành phố Hà Nội. Theo đó, tiêu chuẩn “ngƣời tốt, việc tốt” đƣợc

quy định nhƣ sau: NTVT toàn diện là những cá nhân chấp hành chính sách và pháp luật

của Nhà nƣớc, sống chan hòa, quan hệ tốt với quần chúng, đoàn kết, trung thực, tƣơng

thân - tƣơng ái, có nhiều việc làm tốt, cƣu mang, giúp đỡ đƣợc nhiều ngƣời, làm đƣợc

nhiều việc thiện có tác dụng nêu gƣơng trong gia đình, cộng đồng và xã hội; Hăng hái

tham gia các phong trào thi đua của địa phƣơng, cơ quan, đơn vị, là tấm gƣơng tiêu biểu

trong các phong trào thi đua yêu nƣớc, đầu tàu, gƣơng mẫu; Có việc làm xuất sắc đƣợc

khen thƣởng đột xuất và biểu dƣơng gƣơng tiêu biểu, điển hình trong việc thực hiện chức

trách nhiệm vụ đƣợc giao, có tác dụng lôi cuốn mọi ngƣời noi theo, đƣợc các thành viên

trong tập thể hoặc cộng đồng quý trọng, nể phục và suy tôn. Tiêu chuẩn công nhận “Việc

tốt” cho cá nhân có một trong những hành động sau đây: Hoàn thành tốt nhiệm vụ đột

xuất do các cấp có thẩm quyền giao trong một thời gian ngắn; Có sáng kiến đƣợc áp dụng

trong thực tiễn mang lại hiệu quả rõ rệt; Có hành động dũng cảm đấu tranh chống những

hành vi tiêu cực, chống những việc làm vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội; Lập thành

tích tốt trong đấu tranh khám phá các vụ án về an ninh, kinh tế, hình sự, ma túy; Có hành

26

động dũng cảm cứu ngƣời bị nạn; có việc làm kiên quyết bảo vệ tài sản của Nhà nƣớc và

của nhân dân; Có hành động, việc làm thể hiện nghĩa cử cao đẹp bảo vệ và phát huy

thuần phong mỹ tục, đƣợc cộng đồng ghi nhận hoặc đƣợc dƣ luận xã hội hoan nghênh.

Tóm lại, từ những giá trị truyền thống tốt đẹp của con ngƣời Việt Nam, cùng

những yêu cầu của thực tế cuộc sống, có thể khái quát những tiêu chí của NTVT trong

giai đoạn hiện nay gồm những đặc trƣng sau:

1) Yêu nước

Tinh thần yêu nƣớc có ở ngƣời Việt Nam từ rất sớm, là một vũ khí tinh thần sắc

bén, là bản lĩnh, tính cách, là sức sống, nguồn lực vô cùng to lớn của dân tộc ta. Lòng yêu

nƣớc đã đƣợc dùi mài, hun đúc qua các cuộc chống ngoại xâm, chống thiên tai, xây dựng

và bảo vệ đất nƣớc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu

nƣớc. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xƣa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng,

thì tinh thần ấy lại sôi nổi. Nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lƣớt

qua mọi sự nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nƣớc và lũ cƣớp nƣớc” [31,

tr. 171]. Nhƣ vậy, xét từ góc độ truyền thống, tinh thần yêu nƣớc nồng nàn là một đặc

tính cố hữu của ngƣời Việt Nam, và đó là một tiêu chí không thể thiếu của con ngƣời

Việt Nam trong mọi thời đại.

Ngày nay, trƣớc yêu cầu mới của nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, yêu nƣớc

thể hiện qua ý chí và hành động đem lại sự phồn vinh cho đất nƣớc, hạnh phúc cho nhân

dân; làm đƣợc những điều có lợi cho dân tộc, đặt quyền lợi quốc gia dân tộc lên trên lợi

ích cá nhân; quyết tâm giữ gìn, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia, dân tộc. Trong đó, ý

chí và hành động quyết tâm bảo vệ nền độc lập tự do, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ là nội

dung cốt lõi của tinh thần yêu nƣớc. Đây là một tiêu chí căn bản, quan trọng của NTVT

trong giai đoạn hiện nay.

2) Nhân ái, nghĩa tình

Nhân ái, nghĩa tình là một phẩm chất đạo đức quý báu, một giá trị tinh thần cơ bản

trong văn hoá truyền thống của con ngƣời Việt Nam. Qua những thời kỳ lịch sử khác

nhau, lòng nhân ái có những nội dung mới, song về cơ bản, vẫn giữ đƣợc nét đặc sắc

riêng, là cơ sở quan trọng để thiết lập mối quan hệ giữa ngƣời với ngƣời. Vì vậy, ở giai

đoạn hiện nay, trong việc xây dựng lối sống mới để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nƣớc,

chúng ta không thể không kế thừa giá trị cao cả này.

Thực tế đời sống xã hội đã xuất hiện rất nhiều những tấm gƣơng sáng về lòng

nhân ái, lối sống nghĩa tình, nhiều ngƣời trong số họ đã đƣợc báo chí phản ánh, nêu

27

gƣơng. Những việc làm xuất phát từ tấm lòng nhân ái đã thắt chặt thêm tình đoàn kết, yêu

thƣơng giữa con ngƣời với con ngƣời, góp phần xây dựng xã hội nhân văn lành mạnh,

đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nƣớc. Bởi vậy, nhân ái, nghĩa tình là một tiêu chí

không thể thiếu của NTVT, đại diện cho chân dung con ngƣời Việt Nam hiện nay.

3) Đoàn kết, vì cộng đồng

Đoàn kết và tính cộng đồng là truyền thống tốt đẹp đã đƣợc đúc kết, chứng minh

qua hàng nghìn năm lịch sử dân tộc Việt Nam. Đoàn kết là các cá nhân riêng lẻ cùng

nhau hợp sức lại, đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích của bản thân, từ đó tạo nên sức

mạnh vững chắc cho tập thể cũng nhƣ cá nhân. Tính cộng đồng có tác dụng hƣớng con

ngƣời đến giá trị và lợi ích cộng đồng tạo nên sức mạnh để dân tộc ta tồn tại trong lịch

sử.

Trong bối cảnh của công cuộc đổi mới toàn diện đất nƣớc, nhiều chuẩn mực và giá

trị mới đang đƣợc hình thành, do đó ý thức cộng đồng, tinh thần đoàn kết tập thể ngày

nay phải đƣợc đặt trong bối cảnh mới. Biểu hiện của tính cộng đồng trong giai đoạn hiện

nay, đó là gắn liền lợi ích của cá nhân với lới ích xã hội. Nhiều ngƣời đã thực sự gƣơng

mẫu, đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích cá nhân, góp phần hết sức to lớn vào sự phát

triển chung của đất nƣớc. Rất nhiều những hoạt động chung tay vì cộng đồng đƣợc con

ngƣời hƣởng ứng, không chỉ trên phạm vi một tổ chức, mà trên phạm vi quốc gia, thậm

chí quốc tế. Đó là những việc làm tốt đẹp, ý nghĩa, là một trong những biểu hiện của

NTVT trong giai đoạn hiện nay.

4) Lao động giỏi, cần cù, sáng tạo

Trong các công trình nghiên cứu về văn hóa, lịch sử và con ngƣời Việt Nam, đa số

các nhà nghiên cứu đều thừa nhận cần cù lao động là một giá trị đạo đức nổi bật trong hệ

thống các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam. Ngày nay, trong thời kỳ CNH, HĐH

đất nƣớc, cùng với sự chăm chỉ, cần cù, lao động phải có trình độ chuyên môn cao và

phải gắn liền với sáng tạo. Trình độ chuyên môn cao thể hiện ở khả năng nắm bắt, tiếp

cận nhanh nhạy, kịp thời và đúng hƣớng xu thế phát triển của những vấn đề thuộc lĩnh

vực lao động của mình để có thể lao động một cách sáng tạo, độc lập, có năng suất và

hiệu quả tốt. Thêm nữa, trong thời đại của cách mạng khoa học và công nghệ hiện nay,

trình độ chuyên môn cao trong lao động còn thể hiện ở khả năng vận dụng tốt, kịp thời

các thành tựu khoa học công nghệ hiện đại. Khả năng sáng tạo, cải tiến, hoàn thiện và

28

hiện đại hóa các công cụ và phƣơng thức lao động trên cơ sở của khoa học công nghệ là

tiêu chí không thể thiếu đối với con ngƣời văn hóa Việt Nam thời kì hiện nay.

5) Tài năng, trí tuệ, dám nghĩ dám làm

Theo Từ điển tiếng Việt thì tài năng là một danh từ chỉ năng lực xuất sắc, có khả

năng làm giỏi và có sáng tạo trong một công việc, một ngành, một lĩnh vực cụ thể. Ngƣời

tài rất cần đƣợc vinh danh, nhƣng những ngƣời có tài năng, trí tuệ đƣợc vinh danh ấy

phải là ngƣời có ý chí học tập, rèn luyện không ngừng. Họ không tự bằng lòng với chính

mình mà luôn kiên trì, nỗ lực học hỏi, sáng tạo để góp ích cho xã hội, cho đất nƣớc. Quá

trình phấn đấu, rèn luyện và thành tích của họ là tấm gƣơng sáng, tạo nguồn cảm hứng

học tập, sáng tạo cho nhiều ngƣời.

Ngày nay, trong thời kỳ đất nƣớc hội nhập kinh tế quốc tế, con ngƣời với tài năng,

trí tuệ và sự năng động, dám nghĩ dám làm luôn đƣợc trân trọng, khuyến khích. Họ là đại

diện cho thế hệ tƣơng lai của đất nƣớc, sẵn sàng hội nhập quốc tế với sự tự tin về trình

độ, năng lực và tƣ duy sáng tạo, đổi mới của mình.

6) Nghị lực vượt lên số phận

Con ngƣời với nghị lực vƣợt lên số phận là những ngƣời gặp phải những éo le, bất

hạnh trong cuộc đời, nhƣng với sự cố gắng, nỗ lực, với ý chí, nghị lực, quyết tâm, họ đã

vƣợt qua mọi rào cản để theo đuổi và thực hiện ƣớc mơ của mình, góp ích cho xã hội. Đó

là những ngƣời có hoàn cảnh sống éo le, thiếu thốn; những ngƣời khi sinh ra đã không

may mắn khiếm khuyết một phần cơ thể, hay biến cố bất ngờ trong cuộc đời khiến họ

không còn lành lặn. Nhƣng ở họ luôn tỏa sáng phẩm chất cao đẹp, có tinh thần xóa bỏ

mặc cảm, vƣợt qua tật nguyền, khó khăn, phấn đấu vƣơn lên trong học tập, công tác, lao

động sản xuất, hòa nhập với cộng đồng. Nghị lực, tình yêu cuộc sống, ý chí mãnh liệt của

những con ngƣời đáng khâm phục đó thực sự là tấm gƣơng sáng để mọi ngƣời học tập,

noi theo.

7) Dũng cảm, bản lĩnh

Lòng dũng cảm, bản lĩnh của con ngƣời Việt Nam đƣợc biểu hiện trong công cuộc

xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Ta có thể thấy

những tấm gƣơng về lòng dũng cảm của các chiến sĩ công an, quân đội trong sự nghiệp

bảo vệ, giữ gìn chủ quyền quốc gia, dân tộc; trong đấu tranh chống tội phạm, bảo đảm

trật tự an toàn xã hội cho nhân dân. Nhiều tấm gƣơng dũng cảm đã bất chấp nguy hiểm,

hy sinh để mang lại bình yên cho nhân dân, đất nƣớc. Trong xã hội, có rất nhiều những

con ngƣời bình thƣờng nhƣng họ đã có những hành động dũng cảm để cứu giúp ngƣời

khác, bảo vệ lẽ phải. Họ có thể là một ngƣời chạy xe ôm, một anh công nhân dũng cảm

bắt cƣớp; đó có thể là em học sinh dũng cảm cứu bạn gặp nạn; một cán bộ công chức

dám đấu tranh chống lại những việc làm sai trái ở cơ quan, đơn vị; là một nhà báo dám

lên tiếng tố cáo tham nhũng, tiêu cực… Tất cả những việc làm, hành động của họ là tiêu

biểu cho lòng dũng cảm và bản lĩnh của con ngƣời Việt Nam. Trong xã hội hiện nay, hơn

lúc nào hết, những tấm gƣơng ấy cần đƣợc biểu dƣơng, ca ngợi để những cái tốt đƣợc

29

nhân rộng, phát huy, góp phần đẩy lùi cái sai trái, tiêu cực trong đời sống.

Các nhóm tiêu chí trên là những đặc trƣng tiêu biểu của NTVT giai đoạn hiện nay.

Tuy chƣa đầy đủ và có thể có nhiều quan điểm khác nhau về những đặc trƣng của NTVT,

nhƣng đó là những đặc tính cơ bản nhất, nhiều lần đƣợc nhắc đến trong các văn kiện của

Đảng, Nhà nƣớc ta. Thực tế công tác tuyên truyền về NTVT trên báo chí hiện nay cũng

cơ bản xoay quanh các nhóm tiêu chí này.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Kim Anh (2013), Thông tin về điển hình tiên tiến trong phong trào bảo vệ an

ninh Tổ quốc trên báo in ngành công an (Khảo sát 3 báo: An ninh Thủ đô, Công an

Nhân dân, Công an Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 1 đến tháng 12/2012), Luận văn

Thạc sĩ Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội.

2. Ban Tƣ tƣởng - Văn hóa Trung ƣơng, Hội Nhà báo Việt Nam (2004), Tư tưởng Hồ

Chí Minh về báo chí cách mạng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

3. Báo Tiền Phong (2008), Người Việt (phẩm chất và thói hư - tật xấu), Nxb Thanh

niên, Hà Nội.

4. Bộ Chính trị (2011), Chỉ thị số 03 ngày 14 tháng 5 năm 2011 về tiếp tục đẩy mạnh

việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

5. Bộ Chính trị (2016), Chỉ thị số 05 ngày 15 tháng 5 năm 2016 về đẩy mạnh học tập

và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

6. Hoàng Đình Cúc (2013), Đạo đức nghề báo - Những vấn đề lý luận và thực tiễn,

Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

7. Phạm Văn Cƣờng (2014), Tuyên truyền điển hình tiên tiến làm theo tấm gương đạo

đức Hồ Chí Minh trên báo điện tử ở nước ta hiện nay (khảo sát trên báo điện tử

Đảng Cộng sản Việt Nam và Báo Quân đội nhân dân Online), Luận văn thạc sĩ

Chính trị học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Hà Nội.

8. Đức Dũng (2001), Viết báo như thế nào, Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà Nội.

9. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí và dư luận xã hội, Nxb Lao động - Xã hội.

10. PGS, TS Nguyễn Văn Dững (chủ biên) (2006), Nhà báo Hữu Thọ, TS Nguyễn Thị

Thoa, ThS Lê Thị Thanh Xuân, Tác phẩm báo chí - tập hai, Nxb Lý luận chính trị,

30

Hà Nội.

11. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm, Ban Chấp hành

Trung ƣơng khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới (Đại hộ

VI, VII, VIII, IX), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

13. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X,

Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

14. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI,

Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2014), Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 Hội nghị

Trung ương 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp

ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII,

Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

17. Bộ Thông tin và Truyền thông (2015), Đề án Quy hoạch phát triển và quản lý báo

chí toàn quốc đến năm 2025.

18. Hà Đăng (2007), Cái mới trong đổi mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

19. Phạm Duy Đức (chủ biên) (2009), Phát triển văn hóa Việt Nam trong thời kỳ đổi

mới hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

20. Hà Minh Đức (chủ biên) (1997), Báo chí - Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb

Đại học Quốc gia Hà Nội.

21. Vũ Quang Hào (2004), Ngôn ngữ báo chí, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

22. Vũ Đình Hòe (chủ biên) (2000), Truyền thông đại chúng trong công tác lãnh đạo và

quản lý, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

23. Nguyễn Mạnh Hùng (chủ biên) (2014), Tôi tự hào là người Việt Nam, Nxb Công

an nhân dân, Hà Nội.

24. Đinh Văn Hƣờng (2004), Tổ chức và hoạt động tòa soạn, Nxb Đại học Quốc gia Hà

Nội.

31

25. Đinh Văn Hƣờng (2011), Các thể loại báo chí thông tấn, Nxb Giáo dục Việt Nam,

Hà Nội.

26. Nguyễn Thế Kỷ (2016), Nâng cao chất lƣợng, hiệu quả công tác đào tạo cán bộ,

phóng viên các cơ quan báo chí, Tạp chí Lý luận Chính trị và Truyền thông, số

tháng 6/2016, tr.14-18.

27. Nguyễn Thành Lợi (2014), Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông hiện

đại, Nxb Thông tin và Truyền thông, Hà Nội.

28. Bùi Ngọc Mai (2013), Hình ảnh người chiến sĩ công an thủ đô qua báo chí Hà Nội

(Khảo sát báo An ninh thủ đô, HàNộimới, chuyên mục “truyền hình ATV” và

chuyên mục “Truyền hình Vì an ninh Thủ đô” của Đài Phát thanh truyền hình Hà

Nội từ tháng 1 đến tháng 6/2012), Luận văn Thạc sĩ Báo chí, Học viện Báo chí và

Tuyên truyền, Hà Nội.

29. Dƣơng Thị Mai (2014), Tuyên truyền gương thanh niên tiêu biểu trên nhật báo của

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (Khảo sát báo Tiền phong và Thanh niên từ tháng 6/2012

đến tháng 6/2013), Luận văn Thạc sĩ Báo chí, Học viện Báo chí và Tuyên truyền,

Hà Nội.

30. Nguyễn Tiến Mão (2006), Cơ sở lý luận ảnh báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội.

31. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

32. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

33. Đỗ Chí Nghĩa (2012), Vai trò của báo chí trong định hướng dư luận xã hội, Nxb

Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

34. Hoàng Phê (chủ biên) (2010), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, Hà Nội.

35. Quốc hội (2016), Luật Báo chí, NXB Thông tin và Truyền thông, Hà Nội.

36. Trần Quang (2001), Làm báo - lý thuyết và thực hành, Nxb Đại học Quốc gia Hà

Nội.

37. Trần Quang (2005), Các thể loại báo chí chính luận, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

38. Dƣơng Xuân Sơn (2011), Các thể loại báo chí chính luận nghệ thuật, Nxb Đại học

Quốc gia Hà Nội.

32

39. Dƣơng Xuân Sơn, Đinh Văn Hƣờng, Trần Quang ( 2011), Cơ sở lý luận Báo chí

truyền thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

40. Dƣơng Xuân Sơn (2013), Báo chí Việt Nam thời kỳ đổi mới từ năm 1986 đến nay,

Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

41. Tạp chí Thanh niên, Hội Bảo trợ ngƣời tàn tật và trẻ em mồ côi Việt Nam, Tập đoàn

Đầu tƣ xây dựng nhà đất (Housing Group) (2010), Vượt lên số phận, Nxb Thanh

niên, Hà Nội.

42. Tạ Ngọc Tấn, Nguyễn Tiến Hài (1995), Tác phẩm báo chí, Tập 1, Nxb Giáo dục,

Hà Nội.

43. Tạ Ngọc Tấn (1999), Từ lý luận đến thực tiễn báo chí, Nxb Văn hóa - Thông tin, Hà

Nội.

44. Tạ Ngọc Tấn (chủ biên) (1999), Cơ sở lý luận báo chí, Nxb Văn hóa - Thông tin,

Hà Nội.

45. Nguyễn Thị Minh Thái (2005), Phê bình tác phẩm văn học - nghệ thuật trên báo

chí, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

46. Trần Ngọc Thêm (2012), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

47. Vũ Duy Thông (chủ biên) (2004), Mác - Ăngghen, Lênin, Hồ Chí Minh bàn về báo

chí xuất bản, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

48. Lê Thị Thủy (2016), Vấn đề xây dựng, phát triển con ngƣời Việt Nam trong Văn

kiện Đại hội lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Tạp chí Lý luận Chính trị và

Truyền thông, số tháng 7/2016, tr. 21-24.

49. Bùi Thị Thu Trang (2007), "Người tốt việc tốt" trên báo chí hiện nay, thực trạng và

vấn đề đặt ra (Khảo sát trên các báo: Nhân dân, Quân đội nhân dân, HàNộimới, Lao

động từ năm 2004 - 2006)”, Luận văn Thạc sĩ Báo chí, Trƣờng Đại học Khoa học Xã

hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Hà Nội.

50. Trung ƣơng Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (2007), Tuổi trẻ Việt Nam

dưới góc nhìn báo chí, Nxb Thanh niên, Hà Nội.

51. Viện nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin và Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh (1996), Hồ Chí

Minh: Biên niên Tiểu sử, Tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

33

52. Viện Hồ Chí Minh - Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch (2007),

Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị quốc gia, Hà

Nội.