Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Đặng Kim Khôi...nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng trực tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với

Mục tiêu buổi tập huấn

Nâng cao năng lực sản xuất và kết nối thị trường thông qua:

• Hiểu khái niệm chuỗi giá trị

• Hiểu các mối liên kết ngang/dọc trong sản xuất

Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

Bài 1: Khái niệm chuỗi giá trị

Bài 2: Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo

Kết cấu bài giảng


Bài 1: Khái niệm chuỗi giá trị

Gạo của bạn đã đi đến đâu?

HOẠT ĐỘNG 1: CON ĐƯỜNG LÚA GẠO

CÔNG ĐOẠN CÔNG ĐOẠN CÔNG ĐOẠN


Một chuỗi các hoạt động của các bên để mang đến một sản phẩm hoặc dịch vụ từ giai đoạn sản xuất, chế biến đến tiêu dùng. Dọc theo chuỗi này giá trị

sản phẩm cũng tăng lên.

Sản phẩm lúa gạo

Sản phẩm lúa gạo

Tiền

KHÁI NIỆM VỀ CHUỖI GIÁ TRỊ

Các bên tham gia

Các sản phẩm chính được tạo ra

Giá trị gia tăng tạo ra ở từng công đoạn

CÁC THÀNH PHẦN CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ


Người tiêu dùng

nước ngoài

Bán buôn

Xuất khẩu

Người cung

cấp đầu vào Thương lái Nông dân

Nhà máy chế

biến xay sát

Công ty

thương

mại

Bán lẻ

Nhà nhập

khẩu

Người tiêu dùng

trong nước

CÁC BÊN THAM GIA CHUỖI GIÁ TRỊ

Thóc

Bao bì

Gạo trắng

9

SP chế biến sâu

Thương hiệu

CÁC SẢN PHẨM LÚA GẠO


5000 đồng/kg

50000 đồng/lít

25000 đồng/kg

10000 đồng/kg

1 tỷ đồng

GẠO SẠCH

Có mùi thơm tự nhiên

Nấu cơm mùi thơm nhẹ

GẠO BẨN

Mùi thơm nồng, khi nấu lên

thì không còn mùi thơm nữa

GIÁ TRỊ ĐƯỢC QUYẾT ĐỊNH BỞI SẢN PHẨM TOÀN CHUỖI


HOẠT ĐỘNG 2: VẼ SƠ ĐỒ CHUỖI GẠO

Ai làm Ai làm Ai làm

CÔNG ĐOẠN CÔNG ĐOẠN CÔNG ĐOẠN

Hoạt động Hoạt động Hoạt động

GTGT thể hiện ở đâu




Đầu vào

Giống,

phân,

thuốc

Người

nông

dân

Doanh

nghiệp

xay xát,

lau bóng

Doanh

nghiệp

thương

mại

Người

tiêu

dùng

Xuất

khẩu

Siêu thị

Nhà bán

buôn

Nhà bán

lẻ

Thương

Lái,

HTX



SƠ ĐỒ CHUỖI GIÁ TRỊ LÚA GẠO

Ngân hàng

Chính sách

Thông tin

Nhà nước

Tín dụng

Công ty bảo hiểm

Bảo hiểm nông

nghiệp

Nhà khoa học

Giống, kỹ thuật

Tổ chức quốc tế

Tài chính

Hỗ trợ kỹ thuật

DVC: Khuyến nông, XTTM

HOẠT ĐỘNG 3: AI HỖ TRỢ CHUỖI GIÁ TRỊ

Đầu vào

Giống,

phân,

thuốc

Người

nông

dân

Doanh

nghiệp

xay xát,

lau bóng

Doanh

nghiệp

thương

mại

Người

tiêu

dùng

Xuất

khẩu

Siêu thị

Nhà bán

buôn

Nhà bán

lẻ

Thương

Lái,

HTX

• Đáp ứng được nhu cầu thị trường, người tiêu dùng truy suất được nguồn gốc sản phẩm

• Chuỗi giá trị minh bạch, chia sẻ lợi nhuận trong chuỗi giữa người dân và các bên phải công bằng

• Chuỗi giá trị được rút ngắn với ít bên tham gia để tăng lợi nhuận cho người nông dân

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH THÀNH CÔNG CỦA CHUỖI GIÁ TRỊ

Bài 2: Liên kết trong chuỗi giá trị lúa gạo


LIÊN KẾT NGANG


Khái niệm:

Liên kết giữa các thành viên ở cùng 1 cấp trong chuỗi sản

xuất, nông dân liên kết trong những câu lạc bộ, tổ hợp

tác, hợp tác xã..., hiệp hội nông dân tỉnh, liên minh hợp

tác xã.

Lợi ích:

Qui mô sản xuất lớn hơn, chất lượng sản phẩm đồng

nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng trực

tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với số lượng lớn, có

chiết khấu cao, được công ty chế biến tư vấn và hỗ trợ kỹ

thuật cũng như bao tiêu sản phẩm đầu ra, được cung cấp

thông tin kịp thời, đáp ứng yêu cầu và chất lượng của thị

trường.

Nông dân


Loại hình Điểm mạnh Điểm yếu

Tổ hợp tác,

câu lạc bộ

- Tổ chức bộ máy và

quản lý đơn giản

- Thủ tục thành lập

đơn giản

- Không có tư cách pháp

nhân, khó ký được hợp động

quy mô lớn và đảm bảo chất

lượng

Hợp tác xã - Có tư cách pháp

nhân

- Được hưởng nhiều

chính sách ưu đãi

- Thủ tục thành lập phức tạp

- Tổ chức bộ máy và quản lý

phức tạp do số lượng xã viên

đông

Hiệp hội - Có tư cách pháp

nhân - Có sức mạnh

về vận động chính

sách

- Thủ thành lập rất phức tạp

- Tổ chức rất bộ máy rất phức

tạp

ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU CỦA CÁC HÌNH THỨC

LIÊN KẾT NGANG

LIÊN KẾT DỌC


Khái niệm:

Liên kết giữa hai hay nhiều bên tham gia chuỗi giá trị thông

qua các hợp đồng nông sản được đảm bảo bởi pháp luật,

như liên kết giữa nhà cung cấp đầu vào với người sản

xuất, liên kết giữa nhà sản xuất nguyên liệu với công ty

chế biến.

Lợi ích: Qui mô sản xuất lớn hơn, chất lượng sản phẩm

đồng nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng

trực tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với số lượng

lớn, có chiết khấu cao, được công ty chế biến tư vấn và hỗ

trợ kỹ thuật cũng như bao tiêu sản phẩm đầu ra, được

cung cấp thông tin kịp thời, đáp ứng yêu cầu và chất lượng

của thị trường

Người mua Hợp tác xã Nông dân

Mô hình Điểm mạnh Điểm yếu

Mô hình 4+1: Nông dân tự lo về đầu vào (phân

bón, thuốc BVTV, tín dụng), đất đai,

lao động, và quy trình sản xuất

cam kết bán sản phẩm cho doanh

nghiệp.

Nông dân không bị

phụ thuộc vào

doanh nghiệp

Trong nhiều

trường hợp nông

dân không đảm

bảo đúng quy trình

sản xuất, doanh

nghiệp dễ phá vỡ

hợp đồng

Mô hình 2+3 và 3+2:

Doanh nghiệp cung cấp đầu vào

(phân bón, thuốc BVTV, tín dụng),

quy trình sản xuất và thu mua sản

phẩm, nông dân lo đất đai, lao

động.

Doanh nghiệp và

nông dân liên kết

chặt chẽ, ít phá

hợp đồng, đảm bảo

quy trình.

Nông dân bị phụ

thuộc nhiều vào

doanh nghiệp

ĐIỂM MẠNH, ĐIỂM YẾU CỦA CÁC LOẠI LIÊN KẾT DỌC

LIÊN KẾT NHIỀU NHÀ


Khái niệm: để phát triển bền vững chuỗi sản phẩm thì

ngoài liên kết ngang và liên kết dọc còn có sự hỗ trợ từ bên

ngoài về kỹ thuật từ các Viện, Trường, cán bộ khuyến

nông, công ty cung ứng vật tư đầu vào, công ty chế biến

về xúc tiến thương mại, kiểm soát thị trường và chất

lượng; hoặc ngân hàng hỗ trợ về vỗn cho cho toàn chuỗi,

chính sách từ chính quyền địa phương các cấp,…

Lợi ích: giúp chuỗi phát triển ở bền vững ở quy mô lớn, do

giải quyết kịp thời và hiệu quả các vấn đề phát sinh từ bên

ngoài và các điểm yếu bên trong chuỗi

Liên kết ngang: - Tại các HTX: xã viên tham gia dưới dạng góp vốn và được trả dựa trên lợi nhuận kinh doanh hàng năm dựa trên sự tự nguyện, chia sẻ lợi ích và rủi ro, được hưởng các dịch vụ do HTX cung cấp

Liên kết dọc:

- Tuân thủ các quy trình sản xuất và yêu cầu sản phẩm do doanh nghiệp đưa ra

- Không phá vỡ hợp đồng khi giá thị trường thay đổi

QUYỀN LỢI VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA NÔNG DÂN KHI THAM GIA CHUỖI LIÊN KẾT


MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 1: CÂY XOÀI NHÀ TÔI Ở ĐỒNG THÁP

Nông dân có tiền ứng trước 3 triệu/cây

Khách hàng có quả ăn sạch, ngon

Bán

trước

cho

Hà Nội


Bí thư Tỉnh ủy Đồng

Tháp: Lê Minh Hoan

Giám đốc công ty Cỏ May

Phạm Minh Thiện,

Võ Văn Tiếng khởi nghiệp trồng lúa sạch

Gạo Tâm Việt bán ra TP

Hồ Chí Minh, Đà Nẵng,

Hà Nội. Trả tiền trước

28.000 đồng/kg, mua trả

ngay 32.000 đồng/kg.

MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 2: LÚA SẠCH Ở ĐỒNG THÁP


MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 3: CÔNG TY LỘC TRỜI


MÔ HÌNH LIÊN KẾT THÀNH CÔNG 3: CÔNG TY LỘC TRỜI

Ký hợp đồng cung cấp giống,

phân bón, thuốc BVTV – nợ

không lãi 120 ngày

Chuyển giao quy

trình, kiểm soát quá

trình canh tác Hỗ trợ thu hoạch

Hỗ trợ vận chuyển

về nhà máy

Sấy miễn phí Gửi kho miễn

phí 30 ngày

Chủ động:

- Giá bán

- Thời điểm bán

Nông dân bán lúa

Xuất khẩu gạo

có thương

hiệu

Kinh doanh

nội địa gạo có

thương hiệu

Chủ động nguồn gạo nguyên

liệu, xác định được giá thành,

truy xuất nguồn gốc

Hình thành mối liên kết

“nông dân nhỏ - cánh đồng

lớn”

MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 4: HTX SU SU CÔNG THÀNH, LÂM ĐỒNG

• HTX Su Su Công Thành liên kết nông dân trồng rau sạch, trang bị nhà sơ chế hiện đại theo chuẩn chứng nhận quản lý thực phẩm an toàn cho lĩnh vực sơ chế rau tươi…

• HTX gồm 10 xã viên nòng cốt là thành phần chính trong hội đồng quản trị là những người đóng góp vốn chính để xây dựng các hạ tầng cơ bản và phụ trách các dịch vụ chính, và 300 xã viên.

• Sản xuất 27 loại rau, mỗi ngày, HTX Su Su Công Thành xuất bán ra thị trường 10 tấn rau.


MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 5: HTX BÒ SỮA EVERGROWTH Ở SÓC TRĂNG

• Xã viên được hỗ trợ: Gieo tinh nhân tạo cải thiện chất lượng con

giống; khám và điều trị các bệnh trên bò sữa; hướng dẫn kỹ thuật

trồng cỏ, các giống cỏ; hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi bò từng giai

đoạn; cung cấp thức ăn tinh, thuốc thú y; cung cấp máy vắt sữa, máy cắt cỏ,…

• Toàn bộ sữa tươi của thành viên được thu mua thông qua hệ thống do HTX đầu tư xây dựng và giao bán cho nhà máy sữa. Hiện tại HTX

có 90 Tổ hợp tác trên địa bàn huyện Trần Đề, Mỹ Tú, Châu Thành, TP. Sóc Trăng. Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, nhân viên HTX luôn

sắp xếp lịch để mỗi tháng trao đổi thông tin hoạt động cụ thể về

thuận lợi, khó khăn, giải pháp và nắm bắt những tâm tư, nguyện vọng của xã viên.

• Sau 14 năm hoạt động, HTX đã giải quyết công ăn việc làm của hơn

2.000 hộ xã viên tương đương hơn 10.000 nhân khẩu.


MÔ HÌNH THÀNH CÔNG 6: HTX TIÊU LÂM SAN Ở ĐỒNG NAI

• HTX thành lập năm 2005, xuất phát điểm với gần 30 nông hộ và hơn 50ha trồng tiêu. Sau hơn một thập kỷ hình thành và phát triển, đến nay, HTX đã xây dựng được chuỗi liên kết 750 hộ nông dân (nằm trong 15 THT), với trên 1.000 ha đất sản xuất, cung cấp hàng nghìn tấn tiêu phục vụ thị trường trong nước và XK mỗi năm.

• HTX cung cấp tiêu giống, dịch vụ bảo vệ thực vật và giám sát việc thực hiện quy trình sản xuất của xã viên, bao tiêu sản phẩm của xã viên

• Xuất khẩu (XK) thành công trên 450 tấn hồ tiêu chất lượng cao sang Đức và Hà Lan (trong hai niên vụ 2014 - 2015 và 2015 - 2016), HTX Nông nghiệp Lâm San (huyện Cẩm Mỹ, tỉnh Đồng Nai) trở thành HTX đầu tiên tại Việt Nam đưa hồ tiêu “chạm ngõ” thị trường châu Âu.


• Đảm bảo cả liên kết ngang, liên kết dọc và liên kết các nhà cùng hiệu quả

• Có lãnh đạo tổ chức nông dân liên kết ngang tốt, có trình độ, có tâm huyết

• Hợp đồng nông sản được nông dân hiểu rõ, và có các cơ chế ràng buộc để nông dân và doanh nghiệp thực hiện hiệu quả

• Được chính quyền địa phương và các bên quan tâm hỗ trợ, có các dự án chính sách hỗ trợ tháo gỡ các khó khăn (đất đai, cơ sở hạ tầng)

• Các sản phẩm có giá trị đặc thù hoặc có quy mô sản xuất tương đối lớn

• Xây dựng được thương hiệu và các kênh phối thị trường ổn định


ĐIỀU KIỆN THÀNH CÔNG CỦA LIÊN KẾT CHUỖI GIÁ TRỊ

• Liên kết ngang: Luật HTX 2012, Luật dân sự 2015 (tổ hợp tác), Nghị định 45/2010 về hiệp hội

• Liên kết dọc: Luật dân sự 2015 về hợp đồng dân sự, Nghị định 98/2018 về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, Nghị định 57/2018 về chính sách khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp


TỔNG QUAN CHÍNH SÁCH VỀ LIÊN KẾT CHUỖI GIÁ TRỊ

Đã giành thời gian lắng nghe

và tham gia cùng chúng tôi.

CCAFS

Climate Change,

Agriculture and

Food Security

RESEARCH PROGRAM ON

Documents

Chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL Đặng Kim Khôi...nhất, chi phí đầu vào thấp hơn do được hợp đồng trực tiếp với công ty cung cấp nguyên liệu với