5.1

David M. Kroenke

  Kapitulli i pestë:

  Modelimi i të dhënave me anë të modelit E-R

  Database Processing:

  Fundamentals, Design, and Implementation

5.2

Modelimi i të dhënave

  Modelimi i të dhënave është një plan për dizajnimin e databazës.

  Modeli i të dhënave është është më i gjeneralizuar dhe abstrakt sesa dizajnimi i databazës.

  Është më lehtë të ndryshohet modeli i të dhënave sesa të ndryshohet dizajni i databazës.

5.3

E-R Modeli

  Entity-Relationship model është një bashkësi konceptesh dhe simbolesh grafike që mund të përdoren për të krijuar skema konceptuale.

  Verzionet– Original E-R model — Peter Chen (1976).– Extended E-R model — Shtojcë e Chen modelit.– Information Engineering (IE) — James Martin (1990); përdor

notacionin “crow’s foot” (këmba e sorrës), është i lehtë për ta kuptuar.– IDEF1X — Standard nacional i zhvilluar nga National Institute of

Standards and Technology [shikoni Appendix B]– Unified Modeling Language (UML) — The Object Management

Group; përkrah metodologjinë e orientuar në objekte [shikoni Appendix C]

5.4

Entitetet

  Diçka që mund të identifikohet dhe që përdoruesi dëshiron ta gjurmoj/hulumtoj– Entity class — koleksion entitetesh të një tipit të

dhënë– Entity instance — shfaqja e një entiteti të caktuar

  Zakonisht ka më shumë instanca të një entiteti në një klasë entiteti.

5.5

CUSTOMER:Klasa e entitetit dhe dy instanca të entitetit

5.6

Atributet

  Atributet përshkruajnë karakteristikat e entiteteve.

  Të gjitha instancat e entitetit të një klase të dhënë i kanë atrubutet e njëjta, por variojnë në vlerat e atzre atributeve.

  Në modelimin e të dhënave, atributet shënohen me elipsa.

5.7

EMPLOYEE:Atributet në Elipsa

5.8

EMPLOYEE:Atributet në drejtkëndësh

5.9

Identifikuesit

  Identifikuesit janë atributet që emërojnë, ose identifikojnë, instancat e entitetit.

  Identifikuesi i një instance të entitetit përbëhet nga një apo më shumë atribute të entiteteve.

  Identifikuesit e përbërë: Identifikuesit që përbëhen nga dy apo më shumë atribute.

  Identifikuesit në modelet e të dhënave bëhen çelësa në dizajnin e databazës:– Entitetet kanë identifikues.– Tabelat (ose relacionet) kanë çelësa.

5.10

Paraqitje e atributeve të entitetit në modelimin e të dhënave

5.11

Relacionet

  Entitetet mund të ndërlidhen me njëri tjetrin në relacione:– Klasat e relacioneve: ndërlidhje ndërmjet klasave të entitetit– Instancat e relacioneve: ndërlidhje ndërmjet instancave të

entitetit

  Në modelin orgigjinal E-R, relacionet mund të kenë atribute por sot kjo nuk bëhet përveç në UML.

  Klasa e relacionit mund të përfshijë dy apo më shumë klasa entiteti.

5.12

Shkalla e relacioneve

  Shkalla e relacionit paraqet numrin e klasave të entitetit në relacion:– Dy entitete kanë relacion binar të shkallës dy.– Tre entitete kanë relacion ternar të shkallës tre.

5.13

Relacioni binar

5.14

Relacioni ternar

5.15

Entitetet dhe Tabelat

  Dallimi kryesor ndërmjet entitetit dhe tabelës (relacionit) është se mund të shprehet relacioni ndërmjet entiteteve pa përdorur çelësa të jashtëm.

  Kjo e bën më të lehtë punën me entitete në fazat e hershme të dizajnit ku ekzistenca e entiteteve dhe relacioneve ndërmjet tyre nuk është e sigurtë.

5.16

Kardinaliteti

  Kardinaliteti nënkupton “count” (njehsim), dhe paraqitet si numër.

  Kardinaliteti maksimal është numri maksimal i instancave të entitetit që mund të participojnë në një relacion. Kardinaliteti minimal është numri minimal i instancave që mund të participojnë në një relacion.

5.17

Kardinaliteti Maksimal

  Kardinaliteti maksimal është numri maksimal i instancave të entitetit që mund të participojnë në një relacion.

  Ekzistojnë tre tipe të kardinalitetit maksimal:– One-to-One [1:1]– One-to-Many [1:N]– Many-to-Many [N:M]

5.18

Të tre tipet e Kardinalitetit Maksimal

5.19

Entitetet prind dhe fëmijë

  Në relacionin one-to-many (një-ndaj-shumë) :– Entiteti i anës një të relacionit quhet parent entity (entiteti

prind) ose vetëm parent (prind).– Entiteti i anës shumë të relacionit quhet child entity (entiteti

fëmijë) ose vetëm child (fëmijë).

  Në figurën më poshtë, EMPLOYEE është prindi dhe COMPUTER është fëmija:

5.20

Relacioni HAS-A (Ka-Një)

  Relacionet që janë diskutuar njihen edhe si relacione HAS-A (KA-Një) :– Çdo instancë e entitetit është në (ka

një) relacion me me një tjetër instancë të entitetit:– Një EMPLOYEE ka një ose më shumë

COMPUTER.– COMPUTER ka një EMPLOYEE që e përdor.

5.21

Kardinaliteti Minimal

  Kardinaliteti minimal është numri minimal i instancave që mund të participojnë në një relacion.

  Minimumet në përgjithësi shënohen ose si zero ose si një:– NËSE është zero [0] ATËHERË participimi në relacion nga

entiteti është opcional, dhe asnjë instancë entiteti duhet të participojë në relacion.

– NËSE është një [1] ATËHERË participimi në relacion nga entiteti është obligativ, dhe së paku një instancë entiteti duhet të participojë në relacion.

5.22

Shënimi i Kardinalitetit Minimal

  Siç është paraqitur në shembujt e sllajdit të ardhshëm:– Kardinaliteti minimal me zero [0] tregon participim

opcional dhe shënohet duke shënuar një shenjë ovale pranë entitetit opcional.

– Kardinaliteti minimal me një [1] tregon participim të obligueshëm (mandatory) dhe shënohet duke vendosur vijë vertikale pranë rentitetit të obligueshëm.

5.23

Leximi i Kardinalitetit Minimal

– NËSE shihni një shenjë ovale ATËHERË ai entitet është opcional (kardinaliteti minimal me zero [0]).

– NËSE shihni një shenjë si vijë vertikale ATËHERË ai entitet është i obligueshëm (kardinaliteti maksimal me [1]).

5.24

Tre tipet e kardinalitetit minimal

5.25

Notacioni për modelimin e të dhënave

5.26

Notacioni për modelimin e të dhënave : ERwin

5.27

Entitetet e varura nga ID

  Entiteti e varura nga ID është një entitet (fëmijë) identifikuesi i të cilit përfshin identifikuesin e një entiteti tjetër (prind).

  Entiteti i varur nga ID është zgjerim logjik apo nën-njësi e prindit:– BUILDING : APARTMENT– PAINTING : PRINT

  Kardinaliteti minimal nga entiteti i varur nga ID te prindi është gjithmonë një.

5.28

ID-Dependent Entities

5.29

Entitetet Nëntip (Subtype)

  Entiteti subtype është rast special i sentitetit supertype (mbitip):– STUDENT :

DERIDIPLOMIK ose MASTER

  Entiteti supertype i përmban të gjitha atributet e përgjithshme, përderisa entitetet subtype përmbajn atribute specifike.

  Entiteti supertype mund të ketë atribut diskriminator (dallues) që e tregon nëntipin.

5.30

Subtypes (Nëntipe) me Diskriminator

Diskriminatori

5.31

Subtypes: Eksluzive ose Inkluzive

  Nëse nëntipet janë eksluzive, një mbitip ndërlidhet me më së shumti një nëntip.

  Nëse nëntipet janë inkluzive, një mbitip mund të ndërlidhet me një apo më shumë nëntipe.

5.32

Subtypes: Eksluzive ose Inkluzive

5.33

Subtypes (Nëntipet): IS-A (Është) relacionet

  Relacionet që lidhin mbitipet dhe nëntipet quhen IS-A relacione, sepse nëntipi Është (IS A) mbitip.

  Identifikuesi i mbitipit dhe të gjitha nga nëntipet e tij duhet patjetër të jenë identik, dmth identifikuesi i mbitipit bëhet identifikues i nëntipit të ndërlidhur.

  Në OO përdoret eshe si vegël dizajnuese (inheritance)